Cavities and spaces of the skull, paranasal sinuses, opening in the ...
Cavities and spaces of the skull, paranasal sinuses, opening in the ...
Cavities and spaces of the skull, paranasal sinuses, opening in the ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Cavities</strong> <strong>and</strong> <strong>spaces</strong> <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>skull</strong>,<br />
<strong>paranasal</strong> <strong>s<strong>in</strong>uses</strong>, <strong>open<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>the</strong><br />
<strong>skull</strong> bases<br />
MUDr.Veronika Němcová, CSc.
Internal surfice <strong>of</strong> <strong>the</strong> cranial base<br />
Basis cranii<br />
<strong>in</strong>terna<br />
F<br />
E<br />
Am<strong>in</strong><br />
O<br />
Amaj<br />
T
Impressiones<br />
gyrorum et<br />
juga<br />
cerebralia<br />
Lesser w<strong>in</strong>g<br />
Anterior cl<strong>in</strong>oid process<br />
Anterior cranial fossa<br />
Foramen caecum<br />
Crista galli<br />
Cribriform plate<br />
Prechiasmatic groove<br />
Optic canal
Anterior cranial fossa - repetition
Middle cranial fossa<br />
<strong>open<strong>in</strong>g</strong>s<br />
Foramen lacerum<br />
Hiatus for <strong>the</strong><br />
greater petrosal<br />
nerve<br />
Superior orbital fissure<br />
Foramen rotundum<br />
Foramen venosum<br />
Foramen ovale<br />
Foramen sp<strong>in</strong>osum<br />
Hiatus for <strong>the</strong><br />
lesser petrosal<br />
nerve
Middle cranial fossa<br />
structures<br />
Carotid sulcus<br />
Trigem<strong>in</strong>al impression<br />
Hypophysial fossa<br />
Dorsum sellae<br />
Groove <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />
superior petrosal<br />
s<strong>in</strong>us<br />
Grooves for <strong>the</strong><br />
lesser <strong>and</strong><br />
graeter petrosal<br />
nerves<br />
Arcuate em<strong>in</strong>ence<br />
Tegmen<br />
tympani
Middle cranial fossa - repetition
Jugular foramen<br />
Posterior cranial fossa - <strong>open<strong>in</strong>g</strong>s<br />
Condylar canal<br />
hypoglossal<br />
canal<br />
Foramen<br />
magnum<br />
Internal<br />
acustic<br />
meatus<br />
Apertura<br />
externa<br />
aquaeductus<br />
vestibuli
Posterior cranial fossa<br />
structures<br />
Groove <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />
sigmoid s<strong>in</strong>us<br />
Sulcus s<strong>in</strong>us transversi<br />
Cerebellar fossa<br />
Clivus<br />
Groove <strong>of</strong> <strong>the</strong> superior<br />
petrosal s<strong>in</strong>us<br />
Groove <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>in</strong>ferior<br />
petrosal s<strong>in</strong>us<br />
Subarcuate fossa<br />
Internal occipital crest<br />
Internal occipital<br />
protuberance<br />
Cerebral fossa<br />
Open<strong>in</strong>g for <strong>the</strong> emissary<br />
ve<strong>in</strong> from mastoid<br />
foramen
Sites for passage for nerves <strong>in</strong><br />
<strong>the</strong> posterior cranial fossa<br />
n.VII<br />
n.VIII<br />
n.IX<br />
n.X<br />
n.XI<br />
n.XII
Fossa cranii posterior -repetition
Open<strong>in</strong>gs <strong>in</strong> <strong>the</strong><br />
<strong>in</strong>ternal surface <strong>of</strong><br />
cranial base<br />
1-lam<strong>in</strong>a cribrosa<br />
2-canalis opticus<br />
3-fissura orbitalis superior<br />
4-foramen rotundum<br />
5-foramen ovale<br />
6-foramen sp<strong>in</strong>osum<br />
7-foramen lacerum<br />
8-hiatus nervi petrosi m<strong>in</strong>oris<br />
9-hiatus nervi petrosi majoris<br />
10-porus acusticus <strong>in</strong>ternus<br />
11-foramen jugulare<br />
12-canalis nervi hypoglossi<br />
13-foramen magnum<br />
14-canalis condylaris<br />
15-foramen mastoideum<br />
6<br />
3<br />
5<br />
4<br />
8 9 10<br />
15<br />
1<br />
11<br />
12<br />
2<br />
13<br />
14<br />
7
Cranial nerves<br />
I. Olfactory nerves<br />
II. Optic nerve<br />
III. Oculomotory nerve<br />
IV. Trochlear nerve<br />
V. Trigem<strong>in</strong>al 1.Ophthalmic<br />
2.Maxillary<br />
3.M<strong>and</strong>ibular<br />
VI. Abducent nerve<br />
VII. Facial nerve<br />
VIII. Vestibulocochlear nerve<br />
IX. Glossopharyngeal nerve<br />
X. Vagus<br />
XI. Accessory nerve<br />
XII. Hypoglossal nerve
Basis cranii <strong>in</strong>terna<br />
Anterior cranial fossa<br />
Frontal lobes, n.I. a n.II.,<br />
falx cerebri<br />
orbitocranial canal<br />
Posterior border <strong>of</strong> lesser w<strong>in</strong>gs<br />
<strong>and</strong> prechiasmatic sulcus<br />
Middle cranial fossa<br />
temporal lobes,<br />
hypophysis cerebri,<br />
eye-muscle nerves <strong>and</strong> V/1,<br />
branches <strong>of</strong> n.V, cavernous<br />
s<strong>in</strong>us, middle men<strong>in</strong>geal art.,<br />
sphenopetrosal synchondrosis<br />
Crista pyramidis, dorsum sellae<br />
Posterior cranial fossa,<br />
bra<strong>in</strong>stem, cerebellum,<br />
occipital lobes, grooves <strong>of</strong><br />
<strong>s<strong>in</strong>uses</strong>, emissary ve<strong>in</strong>s, n.VII<br />
a n.VIII, endolymphatic duct,<br />
nn.IX,X,<strong>and</strong> XI, sp<strong>in</strong>al cord <strong>and</strong><br />
n.XI <strong>and</strong> vertebral art., n.XII<br />
Int.carotid art.<br />
II<br />
Ophthalmic art.<br />
I<br />
VII, VIII<br />
XII<br />
Vertebral art.<br />
Ant. men<strong>in</strong>geal art.<br />
V/2<br />
III, IV, VI, V/1<br />
Sup. ophthalmic ve<strong>in</strong><br />
V/3 Middle<br />
men<strong>in</strong>geal<br />
art.<br />
Greater (from N.VII)<br />
<strong>and</strong> lesser(fromN.IX)<br />
petrosal nerves<br />
IX,X,XI<br />
Post. men<strong>in</strong>geal art.
Grooves <strong>of</strong> <strong>s<strong>in</strong>uses</strong><br />
Sulcus s<strong>in</strong>us<br />
petrosi <strong>in</strong>ferioris<br />
Sulcus s<strong>in</strong>us<br />
petrosi<br />
superioris<br />
Sulcus<br />
s<strong>in</strong>us<br />
sigmoidei<br />
Sulcus s<strong>in</strong>us<br />
transversi
<strong>in</strong>fundibulum<br />
hypophysae<br />
Middle<br />
men<strong>in</strong>geal art.<br />
n.XII<br />
confluens <strong>of</strong> <strong>s<strong>in</strong>uses</strong><br />
Sup. sagittal s<strong>in</strong>us<br />
Falx cerebri<br />
n.II<br />
Sup.opthalmic ve<strong>in</strong><br />
Int. carotid art.<br />
n.III<br />
n.IV.<br />
n.V<br />
n.VI<br />
n.VII <strong>and</strong> n.VIII<br />
n.IX.,X., IX<br />
Sigmoid s<strong>in</strong>us<br />
Vertebral art.<br />
r. sp<strong>in</strong>alis n.XI.<br />
Transverse s<strong>in</strong>us
Repetition<br />
Int. carotid art.<br />
Cavernous<br />
s<strong>in</strong>us<br />
Tentorium <strong>of</strong> <strong>the</strong><br />
cerebellum<br />
Middle<br />
men<strong>in</strong>geal art.<br />
Vertebral art.
Nasal cavity <strong>and</strong> <strong>paranasal</strong> <strong>s<strong>in</strong>uses</strong><br />
Frontal s<strong>in</strong>us<br />
Anterior ethmoidal cells<br />
Nasolacrimal duct<br />
Posterior ethmoidal cells<br />
Sphenoid s<strong>in</strong>us<br />
Maxillary s<strong>in</strong>us
Paranasal <strong>s<strong>in</strong>uses</strong> - development
Anteriorly<br />
Frontal s<strong>in</strong>us<br />
Piriform<br />
aperture<br />
Superior nasal<br />
meatus<br />
Middle nasal<br />
meatus<br />
Inferior nasal<br />
meatus
Posteriorly<br />
Choana
Nasal septum:<br />
perpendicular plate <strong>of</strong><br />
ethmoid<br />
vomer<br />
Floor:<br />
palat<strong>in</strong>e process <strong>of</strong> maxilla<br />
horizontal plate <strong>of</strong> palat<strong>in</strong>e bone<br />
Cavum nasi osseum<br />
Ro<strong>of</strong>:<br />
nasal bone<br />
frontal bone<br />
Cribriform plate <strong>of</strong><br />
ethmoid<br />
sphenoid<br />
(body)
Lateral wall <strong>of</strong> <strong>the</strong> nasal cavity<br />
Frontal process <strong>and</strong> body<br />
<strong>of</strong> maxilla<br />
Lacrimal bone<br />
Ethmoid<br />
Inferior nasal<br />
concha<br />
Perpendicular plate <strong>of</strong><br />
palat<strong>in</strong>e bone<br />
Medial lam<strong>in</strong>a <strong>of</strong><br />
pterygoid process
Bony nasal cavity - repetition<br />
sphenopalat<strong>in</strong>e foramen
Palatum durum<br />
Os <strong>in</strong>cisivum<br />
Foramen <strong>in</strong>cisivum<br />
(nervus nasopalat<strong>in</strong>us)<br />
Processus palat<strong>in</strong>us<br />
maxillae<br />
Lam<strong>in</strong>a horizontalis<br />
ossis palat<strong>in</strong>i
Frontal section through <strong>the</strong> maxillary s<strong>in</strong>us<br />
(schema)<br />
Maxillary<br />
s<strong>in</strong>us<br />
Orbit<br />
Ant. cranial fossa<br />
Vomer<br />
Frontal s<strong>in</strong>us<br />
M<br />
F<br />
Z<br />
Post.ethmoid cells<br />
Ant.ethmoid cells<br />
Semilunar hiatus
Frontální řez přes s<strong>in</strong>us 5 maxillaris<br />
Frontal section through <strong>the</strong><br />
maxillary s<strong>in</strong>us<br />
4<br />
8<br />
6<br />
1<br />
3<br />
2
X-ray picture <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>skull</strong><br />
AP projection<br />
8<br />
2<br />
3<br />
4
S<strong>in</strong>usitis
X-ray picture <strong>of</strong><br />
<strong>paranasal</strong> <strong>s<strong>in</strong>uses</strong><br />
(Waters projection)<br />
Frontal s<strong>in</strong>us<br />
Maxillary s<strong>in</strong>us<br />
Sphenoid s<strong>in</strong>us
RTG Waters projection - s<strong>in</strong>usitis
Pans<strong>in</strong>usitis after tsunami<br />
Normal CT <strong>of</strong> <strong>paranasal</strong> <strong>s<strong>in</strong>uses</strong> on <strong>the</strong> same levels
X-ray<br />
picture <strong>of</strong><br />
<strong>the</strong> <strong>skull</strong><br />
lateral<br />
projection<br />
Fossa<br />
hypophysialis<br />
S<strong>in</strong>us sphenoidalis<br />
S<strong>in</strong>us frontalis<br />
S<strong>in</strong>us maxillaris
Infratemporal fossa<br />
Borders:<br />
Sup.: <strong>in</strong>fratemporal crest<br />
Ant.: maxillary tuberosity<br />
Lat.: ramus <strong>of</strong> <strong>the</strong> m<strong>and</strong>ible<br />
Med.: lateral plate <strong>of</strong> <strong>the</strong> pterygoid<br />
process<br />
Content:<br />
Pterygoid muscles<br />
Pterygoid plexus<br />
Maxillary artery<br />
Branches <strong>of</strong> <strong>the</strong> m<strong>and</strong>ibular nerve<br />
Otic ganglion<br />
Buccal adipose body
Infratemporal fossa<br />
<strong>open<strong>in</strong>g</strong>s<br />
M<strong>and</strong>ibular nerve<br />
(oval foramen)<br />
Middle men<strong>in</strong>geal art<br />
(sp<strong>in</strong>ous foramen)<br />
Inf. alveolar nerve<br />
(m<strong>and</strong>ibular canal)<br />
Inf.ophthalmic ve<strong>in</strong><br />
(<strong>in</strong>f. orbital fissure)<br />
Mylohyoid nerve<br />
(mylohyoid groove)
Infratemporal fossa<br />
repetition
Branches <strong>of</strong><br />
m<strong>and</strong>ibular<br />
nerve<br />
Maxillary artery<br />
Otic ganglion<br />
M<br />
L<br />
Pterygoid<br />
muscles
Frontal section through <strong>the</strong><br />
temporal <strong>and</strong> <strong>in</strong>fratemporal region<br />
N.m<strong>and</strong>ibularis<br />
S<strong>in</strong>us sphenoidalis<br />
<strong>in</strong> oval foramen<br />
Vomer<br />
Processus pterygoideus<br />
N.l<strong>in</strong>gualis<br />
N.alveolaris <strong>in</strong>f.<br />
Arcus zygomaticus<br />
Corpus adiposum
Frontal section through <strong>the</strong><br />
temporal <strong>and</strong> <strong>in</strong>fratemporal region<br />
repetition
Pterygoid plexus <strong>in</strong> <strong>the</strong> <strong>in</strong>fratemporal fossa<br />
V.angularis<br />
V.facialis<br />
Plexus pterygoideus<br />
V.jugularis externa<br />
V.jugularis <strong>in</strong>terna<br />
V.temporalis spf.<br />
Vv.diploicae<br />
V.retrom<strong>and</strong>ibularis
Maxillary artery <strong>in</strong> <strong>the</strong> <strong>in</strong>fratemporal fossa
Nerves <strong>in</strong> <strong>the</strong> <strong>in</strong>fratemporal fossa – branches <strong>of</strong> m<strong>and</strong>ibular nerve (V/3)<br />
N.VII<br />
(stylomastoid<br />
foramen)<br />
N.auriculotemporalis<br />
N.alveolaris <strong>in</strong>f.<br />
R.mylohyoideus<br />
N.l<strong>in</strong>gualis<br />
N.buccalis
Pterygopalat<strong>in</strong>e fossa – deepest part <strong>of</strong> <strong>the</strong> <strong>in</strong>fratemporal fossa
Pterygopalat<strong>in</strong>e fossa
Pterygopalat<strong>in</strong>e<br />
fossa<br />
Borders:<br />
Ant. - maxilla<br />
Post. – pterygoid process<br />
Med.- perpendicular plate<br />
<strong>of</strong> palat<strong>in</strong>e bone<br />
Lat.-pterygomaxillary<br />
fissure<br />
Sup.- greater w<strong>in</strong>g <strong>of</strong><br />
sphenoid<br />
Inf. – foramen palat<strong>in</strong>um<br />
majus<br />
Orbit<br />
Middle cranial fossa<br />
External<br />
surface <strong>of</strong><br />
cranial base<br />
Nasal<br />
cavity<br />
Oral cavity
Pterygopalat<strong>in</strong>e fossa lateral aspect -schema<br />
Inferior orbital fissure Sphenopalat<strong>in</strong>e foramen<br />
Maxilla<br />
Foramen rotundum<br />
Greater palat<strong>in</strong>e canal<br />
Pterygoid canal<br />
Pterygoid process
Pterygopalat<strong>in</strong>e fossa schema - nerves<br />
Maxilla<br />
IOFI SPF<br />
GPC<br />
V/2 somatosensory<br />
FR<br />
PC<br />
PtPr<br />
Greater petrosal nerve (VII)<br />
parasympa<strong>the</strong>tic<br />
Lesser petrosal nerve<br />
(plexus a.carotis <strong>in</strong>t.)<br />
sympa<strong>the</strong>tic<br />
Pterygopalat<strong>in</strong>e ganglion
Pterygopalat<strong>in</strong>e fossa lateral aspect - nerves<br />
communicat<strong>in</strong>g branch to zygomatic nerve<br />
(for lacrimal gl<strong>and</strong>)<br />
Infraorbital nerve<br />
Zygomatic nerve<br />
Nasal branches<br />
Maxilla<br />
IOF SPF<br />
V/2<br />
FR<br />
PC<br />
PtPr<br />
nn.pterygopalat<strong>in</strong>i<br />
somatosensory<br />
Greater petrosal nerve (VII)<br />
parasympa<strong>the</strong>tic<br />
Lesser petrosal nerve<br />
(plexus a.carotis <strong>in</strong>t.)<br />
sympa<strong>the</strong>tic<br />
Pterygopalat<strong>in</strong>e ganglion<br />
Palat<strong>in</strong>e nerves (greater <strong>and</strong> lesser)
Fossa pterygopalat<strong>in</strong>a schema– branches <strong>of</strong> maxillary artery<br />
Infraorbital art.<br />
Ant. sup. alveolar art.<br />
Post. sup. alveolar art.<br />
Rr. nasales post.lat.+septi<br />
Sphenopalat<strong>in</strong>e art-<br />
M<br />
A.canalis pterygoidei<br />
Descend<strong>in</strong>g<br />
palat<strong>in</strong>e art.<br />
Greater <strong>and</strong> lesser palat<strong>in</strong>e art.
Fossa pterygopalat<strong>in</strong>a schema – nerves <strong>and</strong> arteries<br />
Ant. sup. alveolar<br />
nerves <strong>and</strong> art.<br />
Zygomatic nerve<br />
Infraorbital nerve <strong>and</strong> art.<br />
Nasal<br />
branches<br />
Post. sup. alveolar<br />
nerves <strong>and</strong> art.<br />
M<br />
Maxillary nerve<br />
Sphenopalat<strong>in</strong>e art.<br />
A.canalis pterygoidei<br />
Greater petrosal nerve<br />
Lesser petrosal nerve<br />
Pterygopalat<strong>in</strong>e<br />
ganglion<br />
A.palat<strong>in</strong>a descendens<br />
Greater <strong>and</strong> lesser palat<strong>in</strong>e<br />
nerves <strong>and</strong> art.
Incisive canal<br />
Pterygopalat<strong>in</strong>e fossa medial aspekt<br />
lam<strong>in</strong>a perpendicularis ossis palat<strong>in</strong>i removed<br />
Pterygoid canal<br />
Greater palat<strong>in</strong>e canal
Z<br />
GW<br />
Orbital cavity<br />
F<br />
LW<br />
P<br />
E<br />
M<br />
L
Superior orbital fissure<br />
Inferior orbital fissure<br />
Zygomatic<strong>of</strong>acial<br />
foramen<br />
Orbital cavity – <strong>open<strong>in</strong>g</strong>s <strong>and</strong> fossas<br />
Optic canal<br />
Fossa for lacrimal gl<strong>and</strong><br />
Infraorbital foramen<br />
Supraorbital foramen<br />
Fossa for<br />
lacrimal sac<br />
Frontal notch<br />
Trochlear fovea<br />
Ant.<strong>and</strong> post.<br />
ethmoid foramen
Orbital cavity – sites for passage<br />
Infratemporal <strong>and</strong><br />
pterygopalat<strong>in</strong>e fossa<br />
Middle cranial fossa<br />
Anterior<br />
cranial<br />
fossa<br />
Orbitocranial canal<br />
Orbitoethmoid canal<br />
Nasolacrimal canal
Orbital cavity arteries <strong>and</strong> nerves<br />
lacrimal<br />
Superior ophthalmic ve<strong>in</strong><br />
n.IV<br />
Anulus tend<strong>in</strong>eus communis<br />
Zygomatic nerve<br />
Inf. ophthalmic ve<strong>in</strong><br />
n.VI<br />
Infraorbital nerve <strong>and</strong> art.<br />
frontal<br />
Supraorbital<br />
ant. et post.<br />
ethmoidal<br />
nerves <strong>and</strong><br />
art.<br />
nasociliary<br />
n.III<br />
Supratrochlear<br />
Ophthalmic art.<br />
n.II
Orbital cavity repetition
Nerves <strong>in</strong> <strong>the</strong> superior<br />
part <strong>of</strong> <strong>the</strong> orbite<br />
nasociliary nerve -<br />
from V/1<br />
<strong>and</strong> ophthalmic art.<br />
trochleary nerve(IV)<br />
optic nerve(II)<br />
oculomotory (III)<br />
lacrimal nerve from V/1<br />
n. abducens (VI)<br />
frontal nerve from V/1
Basis cranii externa<br />
-sites for passage for<br />
vessels <strong>and</strong> nerves<br />
Vertebral art<br />
Nasopalat<strong>in</strong>e nerve<br />
Greater palat<strong>in</strong>e<br />
nerve <strong>and</strong> art.<br />
M<strong>and</strong>ibular nerve<br />
Middle men<strong>in</strong>geal art.<br />
Greater <strong>and</strong> lesser<br />
petrosal nerve<br />
Internal carotid art.<br />
Facial nerve<br />
n.IX.,X., IX<br />
Int. Jugular ve<strong>in</strong><br />
n.XII<br />
emissarium mastoideum<br />
emissarium condylare<br />
r.sp<strong>in</strong>alis n.XI
Basis cranii externa<br />
repetition<br />
1-<strong>in</strong>cisive canal<br />
2-greater palat<strong>in</strong>e foramen<br />
3-<strong>in</strong>f.orbital fissure<br />
4-foramen ovale<br />
5-foramen sp<strong>in</strong>osum<br />
6-mastoid process<br />
7-stylomastoid foramen<br />
8-carotid canal<br />
9-jugular foramen<br />
10-foramen magnum<br />
11-condylar canal<br />
12-occipital condyle<br />
13-mastoid notch<br />
14-foramen lacerum<br />
15-vomer<br />
16<br />
15<br />
14<br />
13<br />
12<br />
16-lateral plate <strong>of</strong> pterygoid<br />
process<br />
11<br />
1<br />
10<br />
2<br />
9<br />
7<br />
8<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6
Basis cranii externa<br />
repetition
• Čihák, Anatomie 1<br />
• Gray, Anatomy<br />
Sources<br />
• Petrovický a spol., Anatomie 1<br />
• Sobotta , Atlas anatomie člověka<br />
• http://anat.lf1.cuni.cz/muzeum/kranio.html<br />
• Personal archive