07-01-2011 – Yeme-İçme Âdâbı - suleymaniye.org

Muhterem Müslümanlar!
Bu haftaki hutbemiz İslam`da yeme-içme adabı
hakkındadır. İslam dini, Müslümanın günlük hayatının
düzenli bir şekilde olmasını istemiştir. Ehl-i sünnet âlimleri
her hususta olduğu gibi, yeme-içme hususunda da
Müslümanların dikkat edeceği âdâbı, ayet-i kerimelerle ve
hadis-i şeriflerle izah etmişlerdir.
Yemek âdâbına dâir Peygamber Efendimiz (a.s)`den
rivayet edilen pek çok hadis-i şerif vardır.
1.Yemekten önce ve sonra elleri yıkamak: Bir hadis-i
şeriflerinde Efendimiz (s.a.s) şöyle buyuruyor: “Yemekten
önce ve sonra elleri yıkamak fakirliği giderir ve bu,
bütün peygamberlerin sünnetindendir.”
2.Yemeği ayıplamamak: Peygamber Efendimiz yenilmesi
caiz olan hiç bir yemeği ayıplamazdı. Ebu Hureyre (r.a)
şöyle rivayet etmiştir: “Rasulullah (s.a.s) hiç bir yemeği
hiç bir zaman ayıplamamıştır. O, bir yemekten
hoşlanırsa yerdi, hoşlanmazsa bırakırdı.”
3.Yemeğe başlarken besmele çekmek: Rasulullah (a.s) her
işine Allah-u Teâlâ`nın ism-i şerifini zikrederek başlamayı
severdi. Bu mübarek âdetleri, yemeğe başlarken de
aynıydı. Yemeğe başlarken "Bismillâhirrahmânirrahîm"
derdi (Buhârî). Besmeleyi çekmeyi unutan kimsenin
"Bismillâhi evvelehü ve âhırahü" demesini tavsiye
buyururlardı. (Ebû Dâvud). Yemeğe başlarken besmele
çekmeyi unutan, bu şekilde sonra çekse de, baştan çekmiş
sayılır.(Nimet-i İslam). Yine yemeğe başlarken tuz ile
başlamanın çok faydası vardır. Hadis-i şerifte şöyle
buyrulmuştur:”Yemeğe tuz ile başlayıp tuz ile bitirenin
vücudundan Allah-ü Teâlâ yetmiş hastalığı
giderir.”(Riyazu`n-Nasıhin)
4. Sağ elle yiyip, sol elle yiyip içmekten sakınmak:
Efendimiz (s.a.s) şöyle buyuruyor: “Her biriniz sağ eliyle
yesin, sağ eliyle içsin, sağ eliyle alsın, sağ eliyle
versin. Zira şeytan sol eliyle yer, sol eliyle içer, sol
eliyle verir, sol eliyle alır.”Sizden hiç kimse sol eliyle
yiyip içmesin.”(Müslim, Ebû Dâvud)
5. Ayakta yememek ve içmemek: Enes bin Malik r.a şöyle
buyurmuştur: “Peygamber Efendimiz (s.a.s) ayakta su
içmeyi yasakladı.” Ben; “Ya Rasulellah, ayakta yemeye
ne dersiniz?” diye sordum. Bunun üzerine Peygamber
Efendimiz (s.a.s) “O daha kötüdür” buyurdu.
Ebul Faruk Hazretleri`nin ifade buyurduğu gibi
“Rasulullah efendimizin hadis-i şerifleriyle amel
etmediği için insanlar çok hastalıklara müptela
oluyorlar”. Sadece bir misal ile Peygamber Efendimizin
tavsiyelerinin ehemmiyetini anlatmaya çalısalım: “Midenin
ayakta ve oturur vaziyetteki pozisyonu farklıdır. Ayakta
içilen su, doğrudan doğruya onikiparmak bağırsağına geçer.
Oturarak içilirse önce midede birikir, asitle karışarak
mikropları ölür ve sonra onikiparmak bağırsağına geçer.
Böyle oturarak su içenler, tıpta intan hastalıkları denen
birçok mikrobiyolojik ve bulaşıcı hastalıklardan korunmuş
نيِف ِ رْسُمْلا ُّبِحُي لا ُهَّنِا
اوُفرْسُت ِ لاو َ اوُبَرْشا َو اوُلُكوَ - ةيلآأ
َرْفُّسلا َنِم َطَقَس اَم َلَكَا ْنَم َِ َِ ِض ْرلأو ِءاَم َّ ََ َسلا ِتاكَرَب ْنِم ُهَّنِاَف َزْبُخْلااوُم ِرْكَأ
- ثيدحلأ
هَل َرِفُغ
olur. Suyu veya meşrubatı ayakta içen, bu tehlikeye daha
fazla maruz kalır.” Bu ve bunun gibi yüzlerce misalden
anlaşıldığı üzere, zararını hiç bilmesek de, tıp bildirmese
de, Rasulullah Efendimizin bildirdiklerine uymak icap eder.
6. Yemek yerken bir yere yaslanmamak: Abdullah b. Amr
(r.a)`in bildirdiğine göre; Peygamberimiz`in (s.a.s) bir
şeye dayanarak yemek yediği görülmemiştir.
7. Yiyeceğe içeceğe üflememek: İbn-I Abbas (r.a)
“Peygamber Efendimiz (s.a.s), yiyeceğe ve içeceğe
üflemezdi. Su içerken de kabın içine doğru solumazdı.”
buyurmuştur.
8.Sofraya düşen ekmek kırıntılarını yemek: Ekmek
kırıntılarının nimet olduğunu unutmamalı ve onlara
icabeden îtina gösterilmelidir. Sevgili Peygamberimiz şöyle
buyuruyor:”Ekmeğe hürmet ediniz. Zira o, sema ve
arzın berekâtındandır. Kim sofradan düşen kırıntıları
yerse mağfiret olunur”.(Ramuz). Bunun gibi yemeğin
sonunda tabağı sıyırıp sünnetlemek de adı üstünde
sünnettir, hem de unutulmuş bir sünnettir.
9.Yemekten sonra dua etmek; Hz. Allah`a, verdiği
nimetlerden dolayı şükretmek. Sahabe-i Kiramdan Ebu
Said el-Hudri (r.a) demiştir ki: “Peygamber Efendimiz
(s.a.s), yemek yedikten sonra: “Elhamdulillahillezi
et`amena ve seqana ve ce`alena minel müslimin” diye
dua ederdi.
Yemek âdâbı hususunda dikkat edilmesi icabeden diğer
hususların bazılarını da şöyle sıralayabiliriz: Yemeğe önce
yaşça veya mevki yönüyle büyük olan kişinin başlamasını
beklemeli, lokmayı ağza göre almalı ve iyice çiğnedikten
sonra yutmalı, bir lokmayı yutmadıkça ikinci lokmaya el
uzatmamalı, ağızda yemek varken kimse ile konuşmamalı;
yemek esnasında hiç konuşmamanın ve yüksek sesle
konuşmanın ikisi de yanlıştır. Normal bir ses tonuyla sofra
adabına münasip şeyler konuşulabilir. Başkalarını
tiksindirecek hareketlerde bulunmamalı, başkalarının
lokmasına ve yemesine bakmamalı, lokmayı ağza koyarken,
başı tabağa doğru uzatmamalı, koparılan lokmayı
yemeklerin içine banarken parmakların yemeğe
girmemesine dikkat etmeli, yemekte israf etmemeli,
lokmayı ve verilen yemeği bitirmeye çalışmalı.
Hutbemize bir ayet-i kerime ile nihayet verelim. Mevlamız
şöyle buyuruyor(mealen): “Yiyiniz, içiniz fakat israf
etmeyiniz. Çünkü Allah israf edenleri sevmez.'' (A'raf
Suresi/31)

Dear Muslims
This week’s hutbah will be about the manners of eating
and drinking according to Islam.
Our religion Islam requests Muslim’s daily lives to be very
tidy. Like in every subject, Ahl-i Sunnah Alims have
explained us with Ayahs and Hadith-i Serifs, the manners
we should consider while eating and drinking.
There are many Hadith-i Sherifs involving manners of
eating and drinking. Let’s mention some of these:
1. To wash the hands before and after eating. In a hadith,
Prophet Muhammed (sas) says “Washing the hands
before and after eating will prevent poverty; this is
also the Sunnah of all Prophets.”
2. Not to dispraise the food. Prophets Muhammed (sas)
never dispraised any edible food. Abu Hurayrah (ra)
narrated that the Prophet (sas) never dispraised any
food. If he liked it, he would’ve eaten from it, if he didn’t
like it; he would’ve just left it.
3. To recite the Basmalah before eating. Rasulullah (sas)
loved to mention Allah’s (cc) name before doing
everything. He used to say "Bismillâhirrahmânirrahîm"
before He began to eat. (Buhârî) The Prophet used to
advise those who forgot to recite the Basmalah to say
"Bismillâhi evvelehü ve âhırahü".(Ebû Dâvud). If one who
forgot to recite the Basmalah says "Bismillâhi evvelehü ve
âhırahü" after he remembers, it will be considered as
recited at start.
Again to begin eating with a taste of salt also has a lot of
benefits. In a hadith it is said “Allah (cc) will remove
seventy illnesses from one‟s body that begins and ends
eating by tasting salt”. (Riyazu`n-Nasıhin)
4. To keep away from eating and drinking with the left
hand. Rasulullah (sas) say’s “every one of you should eat
with your right hand, drink with your right hand, take
with your right hand and give with your right hand.
This is because Shaytaan eats with the left, drinks
with the left, gives with the left and takes with the
left. None of you shall eat nor drink with your left
hands.” (Muslim,Ebu Davud)
5. Eating and drinking while standing: Enes bin Malik (r.a)
says “Rasulullah (sas) has forbidden drinking water
while standing” I asked “Ya Rasulellah, what about
„eating‟ while standing? Thereupon the Prophet (sas) said
“that is even worse”.
Ebul Faruk (ks) said “because many people disobey the
prophet‟s (sas) advice, they come across many illnesses
throughout their life.”
Let’s try to express the importance of the Prophet’s (sas)
Hadith-i Sherifs by just one example: The position of the
stomach while sitting down and standing up changes.
Water that’s drunk while standing up directly passes to
the duodenum. But when its drunk while sitting down, it
first gathers in the stomach and then mixing with the
acid kills the bacteria then it passes to the duodenum.
Those who drink water while sitting down will be
protected from many microbiological and infectious
diseases. One who drinks water or any other drinks while
standing are more likely to catch these illnesses. Many
examples like this show us the importance of following
the advices of Rasulullah (sas), regardless of any
explanations about their benefits and any scientific
reasons.
6. Not to lean anywhere while eating: As Abdullah b. Amr
(r.a) informed us; Rasulullah (sas) was never seen eating
while leaning on something.
7. To blow on things we eat and drink: Ibn-i Abbas (r.a)
said “Rasulullah (sas) never blew on any food or drinks.
He also never breathed into the cup he was drinking
from.”
8. To eat crumbs of food that has fallen to the table. We
shouldn’t forget that bread crumbs are also nimahs and
should show great respect to it. Prophet Muhammed (sas)
says “show respect to bread, because bread is the
blessing of the earth and the skies. Whoever eats
bread crumbs that have fallen to the table will be
forgiven” (Ramuz).Likewise after finished eating,
clearing the plate with a piece of bread so that there
isn’t any food left on it is also a Sunnah, in fact it’s a
forgotten Sunnah.
9. To make dua after food, to thank Allah (cc) for all the
nimahs He has given to us. Ebu Said el-Hudri (r.a) from
the Sahabi said that the Prophet (sas) used to say
“Elhamdulillahillezi et`amena ve seqana ve ce`alena
minel muslimin” after eating.
Let’s mention some other manners involving eating and
drinking according to Islam: To wait for the elders or
ones who have higher ranks to begin eating. To take a
mouth bite, not more than that, to chew on the food fully
before swallowing and to not reach for the second bite
before swallowing. Not to speak while food is in the
mouth, also not speaking at all or speaking loudly while
eating are both wrong. Speaking with a normal and
appropriate tone. Not to do such things that disgust
people. Not to stare at people while their eating also not
to stare at their food. Not to reach the mouth over the
plate while taking a bite. To be careful that fingers don’t
touch the food while dipping pieces of bread into it. To be
careful about israf and to try to finish the food that is
offered.
Let’s finish our hutbah with a meaning of an ayah “eat
and drink: but don‟t waste. Certainly Allah does not
love the wasters.” (Surat-ul A‟raf/31)