Agri AUG SEPT 09.indd - Agri SA

More documents

Recommendations

Info

ARTIKEL: ZELNA OBERHOLSTER agri Nuus / News In die ou Transvaal… 2009 – die eeufeesjaar van verskeie korporasies. NWK, NTK, Suidwes en Senwes is die ko-öperasies van die Noordelike provinsies wat in 1909 ontstaan het. Hoekom juis in 1909? Dr JAS van Niekerk het reeds in 1986 onder andere navorsing hieroor bekend gemaak in sy boek Koöperatiewe Teorie en Praktyk k en in 1994 Koöperatiewe Teorie en Praktyk Addendum 1. Volgens sy skrywe was daar verskeie insidente wat landbou beiinvloed het tussen 1870-1910. Die ontdekking van diamante, wat Suider Afrika aanloklik gemaak het vir buitelanders, die ontdekking van goud, die spoorweglyne wat veral behulpsaam was met vervoer van wol en ander landbouprodukte. Laastens was daar die Anglo- Boereoorlog wat die voormalige republieke onder Britse beheer geplaas het. Die land moes fisies herbou word nadat die Britse verskroeide aarde oorlogbeleid die velde swart gebrand het en daar ernstige mielietekorte was. Landbou en mynbou was gesien as die die twee sleutelbedrywe wat tot ekonomiese herstel kon lei. Na die sluiting van die Vrede van Vereeniging in 1902 was die land in armoede gedompel. Uitkoms was gesoek om markte te skep vir produsente se produkte. Hiermee saam het metodes om landbou in die land te bevorder onder bespreking gekom, onder andere die stigting van koöperasies. In 1905 het boere die koöperasiegedagte bespreek. Weens verskeie struikelblokke het die toepassing daarvan verhoed en moes dit eers op ys gesplaas word. Die Direkteur van Landbou het in sy 1906/7 Jaarverslag pertinent gesê dat pogings aangewend sal word om iemand te vind wat die boere kon oplei en inlig oor die koöperasiewese. Die Transvaalse regering het op Deense kundigheid staat gemaak en in November 1907 het Stilling Andersen van Hannon die leiding gegee met die stigting van Koöperasies. Hy het onder andere gesamentlike bemarking van produsente se produkte voorgestaan, maar spoedig besef dat een van die grootste tekortkominge die gebrek aan ‘n koöperasiewet was, aangesien die koöperasie nie deur wetgewing beskerm word of op finansiële ondersteuning sou kon staatmaak daarsonder nie. Teen 30 April 1907 was daar reeds 53 koöperasies wat in wording was. Daar was wel in 1907 ‘n wet aangeneem deur die Landbank van Transvaal wat magtiging verleen het om lenings aan koöperasies te bewerkstellig. Boere het geleidelik besef dat ‘konsolodering Augustus/August • September 2009 28 van kragte’ die beste manier was om produkte se pryse te verhoog en te kanaliseer. Dit het die stigting van verskeie landbou koöperasies tot gevolg gehad, veral nadat ‘n Koöperatiewe Kongres in 1908 in Pretoria gehou is. Die eerste Koöperasiewet van Transvaal het op 1 Oktober 1908 in werking getree, maar wysigings aan hierdie en die Landbankwet moes eers gemaak word. Ontevredenheid dat 2/3 van die lede ten gunste van ‘n lening van R200 of meer moes stem en die helfte as voorskot op produkte moes stem, het gelei na ‘n komitee van ondersoek wat wysigings moes voorstel. Hierdie wysigings is voorgelê aan die Tweede Transvaalse Kongres op 3 en 4 Junie 1909 en het gelei tot die Wysigingswet wat op 16 Julie 1909 in werking getree het. En dit het gelei tot die stigting van verskeie koöperasies. NWK is gestig op 4 Mei 1909, gevolg deur Senwes op 15 Mei 1909. Waterberg Landbouwers’ Koöperatiewe Vereeniging (van dag brekend as NTK) is op 29 Mei 1909 gestig, nadat 103 boere ooreengekom het tot die stigting daarvan. Die Suidwes Ko-operasie is gestig op 16 Augustus 1909. Aan die begin was die koöperasies onbeperk geregistreer en dit het talle bankrotskappe tot gevolg gehad. Van die probleme was ontrouheid van lede, gebrek aan kennis by die boere, ongemaklikheid oor erkende bemarkingsmetodes, gepaardgaande met problematiese bemarking van landbouprodukte en ‘n gebrek aan behoorlike wetgewing met betrekking tot die werksaamhede van die koöperasies. na bladsy 30 Suidwes se hoofkantoor. Die Suidwes Ko-operasie is gestig op 16 Augustus 1909. Senwes hoofkantoorgebou was geleë in Corrie de Kockstraat in Klerksdorp en is amptelik geopen op 12 April 1947. (met vergunning van Senwes). NTK se eerste hoofkantoor. agri
agri Nuus / News Rekord-syfers lei nuwe eeu binne Senwes se eenhonderdste bestaansjaar word vanjaar gevier met die onlangse aankondiging van ‘n rekord-omset en -winssyfer as deel van die winsgewendste jaar in die geskiedenis van dié agri-besigheid. As deel van die 100-jaar vieringe het Senwes ook sy stem by die woord gevoeg vir plaasveiligheid. ‘n Gedenklied is in opdrag van Senwes gekomponeer en die opbrengs van die verkope van die DVD, wat die lied My Land bevat, sal aan die Agri Securitas Trustfonds geskenk word. Saam met Agri SA sit Senwes steeds skouer aan die wiel om die primêre landbouer as mededingende, volhoubare en gewaardeerde rolspeler in voedselsekuriteit te posisioneer en te behou. a Johan Dique, Besturende Direkteur: Senwes In die ou Transvaal… van bladsy 28 In 1939 was voorsiening gemaak vir koöperasies met beperkte aanspreeklikheid deur die gewysigde Koöperatiewe wet, nadat die 1934 Kommissie bekendgemaak het dat die Kaapse Koöperasies kragtens die maatskappywet geregistreer is en dat daar nie be - perkende koöperatiewe wetgewing bestaan het nie. Die ‘rekbare en los’ stelsel is vervang met een van beperkte aanspreeklikheid. Agri SA se fondasies In Julie 1904, het die Transvaalse Landbou-Unie (TLU) ‘n vergadering gehou in die Wetgewende Raadsaal om ‘n Interkoloniale Landbou Unie te bespreek. Sir Arthur Lawley het die verrigtinge ge open. Die stamboek, die wesenlikheid van ‘n brandsiekwet, die bekamping van Ooskuskoors, spoorwegtariewe, plantsiekte bestryding, die bestryding van veldbrande, die onwenslikheid van vleismonopolies en die voordele van koöperasies is bespreek. Dit het gelei tot die ontstaan van die Suid-Afrikaanse Landbou Unie (SALU) en die BusinessPrint’s best wishes to Agri SA in your new home Ons deel jul vreugde oor die opwindende mylpaal en groei geleentheid May you prosper and grow even more in your new offices! agri eerste kongres is in 1905 in Pietermaritzburg gehou. Die koöperasies het gefokus op sake-aangeleenthede en het bygedra tot die lewensvatbaarheid van boerdery. Die beleidsfunksies van die SALU is later geïntegreer met die van koöperasies deur die Koöperatiewe Raad daar te stel, wat na die deregulering van die landboubemarking omskep is in ’n Landboubesigheidskamer (LBK). Die LBK bedien vandag ’n wye spektrum landboubesighede en gemeenskaplike beleidsbelange in ’n noue samewerking verhouding met die SALU se opvolger, Agri SA. Agri SA bevorder vandag steeds die belange van boere op plaaslike en nasionale vlak. Dit word gedoen deur staatkundige en politieke grense te oorskry in soeke na geskikte oplossings. Die leiding wat boere geneem het in 1904 met denke, woord en daad is vandag steeds kenmerkend van Agri SA. Agri SA wens alle koöperasies en lanboubesighede wat hierdie jaar hul honderdjaar-bestaan vier, van harte geluk en bedank hul vir hul ondersteuning deur die jare. a
Page 1 and 2: DAGBOEK • DIARY agri (waarby inge
Page 3 and 4: Net wat jy nodig het LandMark-winke
Page 5 and 6: Photo: Professor Cheryl McCrindle P
Page 7: agri Nuus / News REGSVRAE NA AANLEI
Page 11 and 12: agri Farewell to the ‘fire and wa
Page 13: agri Travel / Reis Shangri-La COMPE

Agri AUG SEPT 09.indd - Agri SA

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?