You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
FINFINNETRIBUNE | Vol. 01 | No. 01 | March 2013 | Bitootessa 2013 PRINT-ON-DEMAND NEWSLETTER<br />
Oromiyaa, Oromiyaa!<br />
AARIFALIITIIN<br />
Radio Sagalee Oromiyaa (RSO)<br />
Yaa Badhaatuu biyyaa<br />
Fuulgubbeen kee faayaa<br />
Keeysi kee ziqeeya<br />
Si jaalanna, si faarfanna<br />
Nu ilmaan kee siin boonna.<br />
Biyya too Oromiyaa<br />
Manaacihaa biyyaa<br />
Ati nutti-n-goomtu<br />
Hedduu si jaalanna<br />
Jaalala siin maltu<br />
Sirratti dhalannee<br />
Sirraahi soorannee unannee guddanne<br />
Sirratti ababnee beekkoomsaas qabaanne<br />
Yoomuu Si-n-dagannu<br />
Nu Si-n-irraanfannu<br />
ABDIIBORUUTIIN<br />
aboruu@gmail.com<br />
Tokkummaa tokkummaa yaa<br />
ilmaan Oromoo tokkummaa, ...<br />
jedhanii artistoonni keenya yoo<br />
weellisan; Tokkummaan humna!<br />
jedhamee yoo dhaadatamu;<br />
tokummaan barbaachisaa qofaa<br />
otuu hin taane murteessaa dhas<br />
jedhamee yoo dubbatamu fi<br />
barreeffamu ... yeroo baay’ee ni<br />
dhaga’ama ykn ni argama. Haa<br />
ta’u malee, hiika dhaamsa kanaa<br />
Oromootni hunduu ni hubatu<br />
jechuun nama rakkisa. Kanuma<br />
wajjin walqabatee, mee gaafiilee<br />
tokko tokkon kaasa: Oromoon<br />
tokkummaa dhabe moo maaliif<br />
tokkummaan faarsama? Oromoon<br />
tokkummaa maaliiti dhabe?<br />
Tokkummaa maaliis qaba?<br />
Tokkummaa akkamiitu<br />
barbaachisaa dha? Tokkummaa<br />
akkamiitu humna cimaa uumee,<br />
injifannoo fida? fi kkf kaasuu fi<br />
deebii isaaniis argachuun hiika<br />
“tokkummaa” hubachuuf nama<br />
gargaara.<br />
Uummata bal’aa kana akka<br />
Oromoo dhiisii, uummatni<br />
kamiiyyuu uumaadhaan<br />
garaagarummaa qabaachuun<br />
seeruma uumaa ti.<br />
Garaagarummaan kunis kan<br />
amantii, ilaalchaa fi kan naannoo<br />
itti dhalatnii guddatanii fi kkf<br />
ta’uu danda’a. Haa ta’u malee,<br />
Afaan tokko dubbachuun, aadaa fi<br />
seenaa tokko qabaachuun akka<br />
tokko ta’an nama taasisa. Karaa<br />
uummata ykn saba Oromootiin<br />
yoo ilaalle, eenyummaan keenya<br />
“Oromummaan” tokko nu godha.<br />
Inni kun kan waloo ti; kan hafan<br />
hunduu waan dhuunfaa ti. Waan<br />
walootiif dursa yoo kennine,<br />
tokkummaa qabna jechuu<br />
dandeenya. Yoo kan waloo<br />
“Oromummaa” daganne; yoo isa<br />
kana duubatti hanbisne fi waan<br />
birootiif dursa kennine,<br />
tokkummaa qabna jechuun<br />
rakkisaa ta’a. Tokkummaa<br />
uumuu yoo barbaadnellee kun<br />
Oromummaarratti yoo hin<br />
hundoofne, tokkummaan uumnu<br />
kun tokkummaa dhugaa ta’uu hin<br />
danda’u.<br />
Oromiyaa Oromiyaa<br />
Yaa bareedduu tiyya<br />
Rabbii si badhaasee<br />
si godhe addayyaa<br />
Tuqaa tee –n- dandeenyu ilmaan kee martinuu<br />
Haqa nurraa qabdu yoomuu hindagannu<br />
Oromiyaa Oromiyaa<br />
Yaa badhatuu biyyaa<br />
Hundee jiruu tiyyaa<br />
Siifin jira ani halkaniifi guyyaa<br />
Rabbii siRabbii si bareeche<br />
Garayyuun si tolchee<br />
Keeysaa fi ala kankee hunda si miidheeyse<br />
Garaa kee nyaq godhee albudaan badhaasee<br />
Biqiltuu adda addaa sirratti magarsee<br />
Mukkeen garagaraa si gubbaa uffisee<br />
Bineeyyii fi beeyladaa sirra bobobbaasee<br />
Laggeen babbalaqoo si keeysaa maddisee<br />
Si gubbaa lolaasee dheebuu ittiin baasee<br />
Masnoo gagabbisee jiruu abdachise<br />
Alhamdulillaahi janna<br />
Galata galfanna<br />
Ajaa’iba Rabbii dachii tee gabbina<br />
Bilqltuu adda addaa achirraa arganna<br />
Garii soora; ittiini jiraanna<br />
Garii qorsa; ittiin wal’aanamna<br />
Garii u’urgaawoo; ittiin urgeeyfanna; ittiin shashaqanna<br />
Kudraafi mudraa garii maqaan dhawa<br />
Mimi’awoo qaama kenyaaf dawaa<br />
Tokkummaa Tokkummaa Yoo Jennu, Hiika fi Kaayyoo Isaa Hubannaa?<br />
Gaafiilee armaan olitti ka’anitti<br />
deebi’uudhaaf, akka yaada fi<br />
ilaalcha kiyyaatitti, Oromoon<br />
waan isa tokkoomsu qaba; kunis<br />
eenyummaa isaa ti; Oromummaa<br />
dha. Garuu, waan inni kun<br />
dagatamuuf; waan inni kun dursa<br />
hin arganneef; yoo inni kun<br />
duubatti hafe ammoo tokkummaa<br />
jiruuyyuu waan laaffisuuf jecha<br />
tokkummaan faarsama malee,<br />
Oromoon dhalootaan tokkummaa<br />
dhabeetii miti. Karaa biraatiin<br />
yoo ilaalame garuu,<br />
garaagarummaa ayidoolojiirraa<br />
kan maddu, garaagarummaan<br />
ilaalcha siyaasaa uummata<br />
keenya jidduutti waan mul’atuuf,<br />
kun garaagarummaa kaayyoo fi/<br />
ykn galii akka qabaatan taasisa.<br />
Kun ammoo tokkummaa dhabuuf<br />
sababa ta’a. Garaagarummaa<br />
kaayyoo fi/ykn galii qabaachuun<br />
tokkummaa dhabamsiisa ykn<br />
tokkummaa jiru akka laafu<br />
taasisa jechuu dha.<br />
Asirra dhaabbadhee yoon ilaalu,<br />
Oromootni hunduu tokkummaa<br />
kaayyoo fi galii qabsoo isaanii<br />
waan qaban natti hin fakkaatu.<br />
Otuu tokkummaan kaayyoo fi/ykn<br />
galii jiraatee, har’a mooraa QBO<br />
keessatti ilaalchi siyaasaa karaa<br />
lamaan hin mul’atu ture.<br />
Itoophiyaa diimookraatessuu fi<br />
Oromiyaa walaboomsuu kan<br />
jedhan kun gargara bahanii hin<br />
mul’atan turan jechuu dha.<br />
Asirratti wantin dubbistoota<br />
hubachiisuu barbaadu, eessarratti<br />
tokkummaan akka dhabamu<br />
ibsuuf malee, kaayyoo fi galii<br />
kamtu akka isaaf tolu kan<br />
murteeffatu uummata Oromoo<br />
bal’aa dha. Kaayyoo fi/ykn galii<br />
gara garaa qabaachuun<br />
tokkummaa Oromoo hin<br />
dhabamsiisu jedhanii warri<br />
yaadan hin dhabamne. Haa ta’u<br />
malee, garaagarummaan akkanaa<br />
kun diinaaf qaawwa waan<br />
uumuuf, tokkummaa keenya ni<br />
gaaga’a jedheen amana.<br />
Gaafiilee: Tokkummaa akkamiitu<br />
barbaachisaa dha? fi Tokkummaa<br />
akkamiitu humna cimaa uumee,<br />
injifannoo fida? kan jedhaniif,<br />
tokkummaan nu barbaachisu<br />
tokkummaa dhugaa, kan humna<br />
cimaa fi abdachiisaa uumee; diina<br />
barbadeessee, injifannoo<br />
argamsiisu “tokkummaa<br />
eenyummaarratti hundaaye, kan<br />
kaayyoo tokkoof uumamu<br />
tokkummaa Oromummaa” ti.<br />
Gabaabumatti, tokkummaan<br />
Oromummaa bu’ura hin godhanne<br />
tokkummaa wabii qabu ta’uu hin<br />
danda’u jechuu dha. Kanaaf, yoo<br />
Oromummaadhaaf dursa hin<br />
kennine; yoo kan waloo dhiisnee<br />
waan dhuunfaatiif dursa kan<br />
kenninu ta’e, tokkummaa dhugaa<br />
kan hundee cimaa qabu uumuun<br />
baay’ee rakkisaa ta’a. Akka yaada<br />
fi ilaalcha kiyyaatittti,<br />
tokkummaan faarsamu kan<br />
ulaagaa kana guutu ta’uu qaba.<br />
Karaa tokkoon amantii fi<br />
naannoodhaan walqoqqoodaa;<br />
karaa biraatiin garuu tokkummaa<br />
faarsuun bu’aa hin qabu. Yoo<br />
akkanatti kan yaadnu fi dalagnu<br />
ta’e, diina keenyaaf meeshaa taana<br />
malee, uummata keenyaaf<br />
yookaanis qabsoo bilisummaa<br />
keenyaatiif bu’aa argamsiisuu hin<br />
dandeenyu. Mee asirratti fakeenya<br />
tokkon kaasa. Har’a uummatni<br />
musiliimaa, mirgi amantii isaanii<br />
akka kabajamu kunoo waggaa<br />
tokkoo ol sochii cimaa godhaa jiru.<br />
Gaafiin isaanii kun ammaaf gaafii<br />
mirga amantii haa ta’u malee,<br />
booda gara gaafii eenyummaatti<br />
cewuun isaa hin oolu. Kanaaf,<br />
uummatni Oromoo kan amantii<br />
biroo hordofan tokkummaa<br />
Oromummaa uumuuf; diina waloo<br />
injifachuuf; uummata musiliimaaf<br />
tumsa ta’uun barbaachisaa qofaa<br />
otuu hin taane, dirqamallee ta’uu<br />
qaba jedheen yaada.<br />
Akkuman kanaa olitti tuqee dabre fi<br />
yeroo adda addaas barruulee kiyya<br />
keessatti ibsuu yaale, mooraa QBO<br />
keessatti yaadni karaa lamaa<br />
yookaanis kaayyoon lama ifatti akka<br />
mul’atanii dha. Isaan lamaan kunis<br />
Itoophiyaa diimookraatessinee;<br />
kana keessatti mirgi Oromoo akka<br />
kabajamu taasisna warra jedhani fi<br />
warra bilisummaa Oromoo fi<br />
walabummaa Oromiyaa galii<br />
booddee godhatanii dha. Kaayyoo fi/<br />
ykn galiin kun ifa ta’ee bakkee<br />
lamatti haa bahu malee,<br />
jaarmayootni Oromoo, kan kaayyoo<br />
walfakkaataa qaban, garuu<br />
Boqqolloo, mishingaa,<br />
Qamadii fi garbuu esoo fii dagussa<br />
Baaqilaa, daangullee, shumburaa, fasooliyaa<br />
Baaqil, dubbaafi ujuree<br />
Shunkurtaa, baharoo, qullubbiifi qaccee<br />
Kaaroot, hiddiimiifi fujuul<br />
Lakkawamee –n- dhumu<br />
Wanni magarsitu dachiin Oromiyaa<br />
Mataan hin dhukkubin qotee bulaa Kenya<br />
Yaa abbaa oomishaa masnoo lafa tenyaa<br />
ammallee gara garatti hiramanii<br />
jiru. Gaafiin asirratti ka’u fi kan<br />
namaa hin galle garuu: Warri<br />
kaayyoo walfakkaataa qaban<br />
maaliif “tokkummaa kaayyoo” hin<br />
uumne? kan jedhu ta’a.<br />
Warri bilisummaa Oromoo fi<br />
walabummaa Oromiyaa galii<br />
kaayyoo isaanii godhatan,<br />
xinnaatullee gara walhubannootti<br />
deemaa jiru. Walittibaqanii<br />
jaarmayaa tokko jalatti<br />
ijaaramuun yeroodhaaf yoo hin<br />
danda’aminillee galii barbaadan<br />
sana gawuuf tumsa waliif ta’uuf<br />
waan yaadan fakkaatu. Gama<br />
warra Itoophiyaa<br />
diimookraatessuutiin yoo ilaalame<br />
garuu, waa baay’eetu gaafii keessa<br />
galaa jira. Jaarmayootni Oromoo<br />
kan garee kana keessa jiran,<br />
kaayyoo walfakkaataa<br />
qabaatanillee tokkummaa kaayyoo<br />
uumuun hafee, adeemsuma<br />
isaaniirrattuu waan wal hubatan<br />
natti hin fakkaatu. Yoo tooftaa fi<br />
tarsiimoo adda addaa qabaatanis,<br />
hanga kaayyoo walfakkaataa<br />
qabaatanitti, adeemsa isaaniirratti<br />
tumsa waliif ta’uun akka yaadaatti<br />
silaa ni danda’ama ture. Ammaaf<br />
wanti mul’atu garuu hin jiru.<br />
Dhugaa dubbachuudhaaf, yoo<br />
dhuguma humna uumanii karaa<br />
kanaan uummata Oromoo<br />
gabrummaa jalaa baasuu kan<br />
danda’an ta’e, ani akka nama<br />
tokkootti warra Itoophiyaa<br />
diimookraatessina jedhanirraa<br />
rakkoo hin qabu. Karaa itti<br />
amananii fi danda’aniin<br />
qabsaa’anii; injifannoolee QBOn<br />
hanga har’aatti argamsiise hundaa<br />
tiksanii; uummata keenyaaf<br />
jijjiirama biroo kan fidan yoo ta’e,<br />
akka ilma Oromootti, ani jara<br />
kanaaf kabaja Obbolummaan<br />
qabaaf. Wantin ani shakku garuu,<br />
Habashoota wajjin hojjetanii<br />
injifannoo biroo argamsiisuu dha.<br />
Asirratti dubbii tokkon yaadadha.<br />
Nama tokkotu otuu hin beekin<br />
nama meeshaa isaa hate wajjin<br />
meeshaa jalaa bade barbaadaa<br />
otuu jiruu; namni biraa tokko<br />
akkana jedhaan: “Yaa namtichoo<br />
kan meeshaa kee si jalaa hatee<br />
dhokse si wajjin barbaadaa waan<br />
jiruuf, meeshaa barbaaddu kana<br />
argachuu hin dandeessu” jedhaan.<br />
PAGE 11<br />
Aax, muzaa fi zeytuna<br />
Ambaa, barquuqii fi burtukana<br />
Tuffaaha, afandii ykn Mandarina eeynabaas ni qabnaa<br />
Waa xiqqoon dubadha mee waa’ee bineensaa<br />
Beekamaas ni qabnaa oromiyaa keeysaa<br />
Kanneen akka Yayyii ,Lencafii, Qeyransaa<br />
Biyya cufaa dhufaa marti dawii isaa<br />
Wennii fi Qalamee kan akka Jaldeesaa<br />
Arba, Sattawwaafi Harree diida keeysaa<br />
Waan hedduutu jira biyya tenya keeysaa<br />
Hundumti isaatu nama hinaafsisaa<br />
Tanaaf ciisa dhabee diinni ija baasaa<br />
Ilmaan oromiyaa mee na caqasaa<br />
Tuni kunoo dhaamsaa<br />
Akkaan jajjabesaa<br />
Oromiyaa tiysaa<br />
Sagalee Oromiyaatiif<br />
ILAA FI<br />
ILAAMEE<br />
Uummatni Oromoo Habashootaan<br />
gabroonfatamee bilisummaa fi<br />
abbaabiyyummaa isaa dhabe.<br />
Erga gabrummaa kana jalatti<br />
kufee kaasee waan dhabe sana<br />
deebisee argachuuf qabsaa’aa jira.<br />
Egaa, dhugaan kana ta’ee otuu<br />
jiruu, akkuma namtichi nama<br />
meeshaa isaa hate wajjin<br />
barbaadee argachuu hin<br />
dandeenye sanaa, Oromootni<br />
Habashoota wajjin hojjetanii;<br />
waan barbaadan sana argachuun<br />
ni danda’amaa laata? Kanaaf,<br />
tokkummaan kaayyoos<br />
barbaachisaa yoo ta’ellee, warra<br />
kaayyoo walfakkaataa qaban<br />
(ilmaan abbaa fi haadha tokkoo)<br />
waliin mooraa ofii keessatti<br />
tokkummaa kaayyoo uumuutu<br />
sirrii natti fakkaata. Tumsi alaa<br />
barbaachisaa yoo ta’ellee, dura<br />
tokkummaa mooraa ofii<br />
jabeessuutu wabii ta’uu danda’a.<br />
Humna ofii otuu hin jabeessin,<br />
humna alagaa wajjin hojjechuun<br />
booda liqimsamuu ta’a.<br />
Dhumarratti, jaarmayootni<br />
keenya, kaayyoo kamiiyyuu haa<br />
ta’u, kan kaayyoo fi galii<br />
walfakkaataa qaban, tokkummaa<br />
Oromummaa kan hundaa<br />
hammatu ijaaruun yookaanis<br />
walittibaqanii jaarmayaa tokko<br />
jalatti ijaaramuun yoo hin<br />
danda’amne, tokkummaa kaayyoo<br />
uumanii; kaayyoo qaban sana galii<br />
hawwamutti geessuuf tumsa<br />
waliif ta’uun; walirratti duuluu<br />
dhaabanii diina waloorratti irree<br />
tokkoon duuluun; mooraa keenya<br />
keessatti nagaa fi tasgabbii<br />
buusuun dirqama Oromummaa<br />
akka ta’u hubachuu qabu.<br />
Tokkummaa, tokkummaa<br />
jedhaniituma dubbachuurra hiika<br />
fi kaayyoo isaas beekuun ykn<br />
hubachuun murteessaa dha.<br />
Waanuma barameef, tokkummaan<br />
humna! jedhanii dhaadachuurra,<br />
tokkummaan dhugaa ijaaramee<br />
akka humna jabaa uumu<br />
ciminaan irratti hojjechuun<br />
injifannoof ofqopheessuu dha.