18.06.2013 Views

Finfinne Tribune

Finfinne Tribune

Finfinne Tribune

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

FINFINNETRIBUNE | Vol. 01 | No. 01 | March 2013 | Bitootessa 2013 PRINT-ON-DEMAND NEWSLETTER<br />

Oromiyaa, Oromiyaa!<br />

AARIFALIITIIN<br />

Radio Sagalee Oromiyaa (RSO)<br />

Yaa Badhaatuu biyyaa<br />

Fuulgubbeen kee faayaa<br />

Keeysi kee ziqeeya<br />

Si jaalanna, si faarfanna<br />

Nu ilmaan kee siin boonna.<br />

Biyya too Oromiyaa<br />

Manaacihaa biyyaa<br />

Ati nutti-n-goomtu<br />

Hedduu si jaalanna<br />

Jaalala siin maltu<br />

Sirratti dhalannee<br />

Sirraahi soorannee unannee guddanne<br />

Sirratti ababnee beekkoomsaas qabaanne<br />

Yoomuu Si-n-dagannu<br />

Nu Si-n-irraanfannu<br />

ABDIIBORUUTIIN<br />

aboruu@gmail.com<br />

Tokkummaa tokkummaa yaa<br />

ilmaan Oromoo tokkummaa, ...<br />

jedhanii artistoonni keenya yoo<br />

weellisan; Tokkummaan humna!<br />

jedhamee yoo dhaadatamu;<br />

tokummaan barbaachisaa qofaa<br />

otuu hin taane murteessaa dhas<br />

jedhamee yoo dubbatamu fi<br />

barreeffamu ... yeroo baay’ee ni<br />

dhaga’ama ykn ni argama. Haa<br />

ta’u malee, hiika dhaamsa kanaa<br />

Oromootni hunduu ni hubatu<br />

jechuun nama rakkisa. Kanuma<br />

wajjin walqabatee, mee gaafiilee<br />

tokko tokkon kaasa: Oromoon<br />

tokkummaa dhabe moo maaliif<br />

tokkummaan faarsama? Oromoon<br />

tokkummaa maaliiti dhabe?<br />

Tokkummaa maaliis qaba?<br />

Tokkummaa akkamiitu<br />

barbaachisaa dha? Tokkummaa<br />

akkamiitu humna cimaa uumee,<br />

injifannoo fida? fi kkf kaasuu fi<br />

deebii isaaniis argachuun hiika<br />

“tokkummaa” hubachuuf nama<br />

gargaara.<br />

Uummata bal’aa kana akka<br />

Oromoo dhiisii, uummatni<br />

kamiiyyuu uumaadhaan<br />

garaagarummaa qabaachuun<br />

seeruma uumaa ti.<br />

Garaagarummaan kunis kan<br />

amantii, ilaalchaa fi kan naannoo<br />

itti dhalatnii guddatanii fi kkf<br />

ta’uu danda’a. Haa ta’u malee,<br />

Afaan tokko dubbachuun, aadaa fi<br />

seenaa tokko qabaachuun akka<br />

tokko ta’an nama taasisa. Karaa<br />

uummata ykn saba Oromootiin<br />

yoo ilaalle, eenyummaan keenya<br />

“Oromummaan” tokko nu godha.<br />

Inni kun kan waloo ti; kan hafan<br />

hunduu waan dhuunfaa ti. Waan<br />

walootiif dursa yoo kennine,<br />

tokkummaa qabna jechuu<br />

dandeenya. Yoo kan waloo<br />

“Oromummaa” daganne; yoo isa<br />

kana duubatti hanbisne fi waan<br />

birootiif dursa kennine,<br />

tokkummaa qabna jechuun<br />

rakkisaa ta’a. Tokkummaa<br />

uumuu yoo barbaadnellee kun<br />

Oromummaarratti yoo hin<br />

hundoofne, tokkummaan uumnu<br />

kun tokkummaa dhugaa ta’uu hin<br />

danda’u.<br />

Oromiyaa Oromiyaa<br />

Yaa bareedduu tiyya<br />

Rabbii si badhaasee<br />

si godhe addayyaa<br />

Tuqaa tee –n- dandeenyu ilmaan kee martinuu<br />

Haqa nurraa qabdu yoomuu hindagannu<br />

Oromiyaa Oromiyaa<br />

Yaa badhatuu biyyaa<br />

Hundee jiruu tiyyaa<br />

Siifin jira ani halkaniifi guyyaa<br />

Rabbii siRabbii si bareeche<br />

Garayyuun si tolchee<br />

Keeysaa fi ala kankee hunda si miidheeyse<br />

Garaa kee nyaq godhee albudaan badhaasee<br />

Biqiltuu adda addaa sirratti magarsee<br />

Mukkeen garagaraa si gubbaa uffisee<br />

Bineeyyii fi beeyladaa sirra bobobbaasee<br />

Laggeen babbalaqoo si keeysaa maddisee<br />

Si gubbaa lolaasee dheebuu ittiin baasee<br />

Masnoo gagabbisee jiruu abdachise<br />

Alhamdulillaahi janna<br />

Galata galfanna<br />

Ajaa’iba Rabbii dachii tee gabbina<br />

Bilqltuu adda addaa achirraa arganna<br />

Garii soora; ittiini jiraanna<br />

Garii qorsa; ittiin wal’aanamna<br />

Garii u’urgaawoo; ittiin urgeeyfanna; ittiin shashaqanna<br />

Kudraafi mudraa garii maqaan dhawa<br />

Mimi’awoo qaama kenyaaf dawaa<br />

Tokkummaa Tokkummaa Yoo Jennu, Hiika fi Kaayyoo Isaa Hubannaa?<br />

Gaafiilee armaan olitti ka’anitti<br />

deebi’uudhaaf, akka yaada fi<br />

ilaalcha kiyyaatitti, Oromoon<br />

waan isa tokkoomsu qaba; kunis<br />

eenyummaa isaa ti; Oromummaa<br />

dha. Garuu, waan inni kun<br />

dagatamuuf; waan inni kun dursa<br />

hin arganneef; yoo inni kun<br />

duubatti hafe ammoo tokkummaa<br />

jiruuyyuu waan laaffisuuf jecha<br />

tokkummaan faarsama malee,<br />

Oromoon dhalootaan tokkummaa<br />

dhabeetii miti. Karaa biraatiin<br />

yoo ilaalame garuu,<br />

garaagarummaa ayidoolojiirraa<br />

kan maddu, garaagarummaan<br />

ilaalcha siyaasaa uummata<br />

keenya jidduutti waan mul’atuuf,<br />

kun garaagarummaa kaayyoo fi/<br />

ykn galii akka qabaatan taasisa.<br />

Kun ammoo tokkummaa dhabuuf<br />

sababa ta’a. Garaagarummaa<br />

kaayyoo fi/ykn galii qabaachuun<br />

tokkummaa dhabamsiisa ykn<br />

tokkummaa jiru akka laafu<br />

taasisa jechuu dha.<br />

Asirra dhaabbadhee yoon ilaalu,<br />

Oromootni hunduu tokkummaa<br />

kaayyoo fi galii qabsoo isaanii<br />

waan qaban natti hin fakkaatu.<br />

Otuu tokkummaan kaayyoo fi/ykn<br />

galii jiraatee, har’a mooraa QBO<br />

keessatti ilaalchi siyaasaa karaa<br />

lamaan hin mul’atu ture.<br />

Itoophiyaa diimookraatessuu fi<br />

Oromiyaa walaboomsuu kan<br />

jedhan kun gargara bahanii hin<br />

mul’atan turan jechuu dha.<br />

Asirratti wantin dubbistoota<br />

hubachiisuu barbaadu, eessarratti<br />

tokkummaan akka dhabamu<br />

ibsuuf malee, kaayyoo fi galii<br />

kamtu akka isaaf tolu kan<br />

murteeffatu uummata Oromoo<br />

bal’aa dha. Kaayyoo fi/ykn galii<br />

gara garaa qabaachuun<br />

tokkummaa Oromoo hin<br />

dhabamsiisu jedhanii warri<br />

yaadan hin dhabamne. Haa ta’u<br />

malee, garaagarummaan akkanaa<br />

kun diinaaf qaawwa waan<br />

uumuuf, tokkummaa keenya ni<br />

gaaga’a jedheen amana.<br />

Gaafiilee: Tokkummaa akkamiitu<br />

barbaachisaa dha? fi Tokkummaa<br />

akkamiitu humna cimaa uumee,<br />

injifannoo fida? kan jedhaniif,<br />

tokkummaan nu barbaachisu<br />

tokkummaa dhugaa, kan humna<br />

cimaa fi abdachiisaa uumee; diina<br />

barbadeessee, injifannoo<br />

argamsiisu “tokkummaa<br />

eenyummaarratti hundaaye, kan<br />

kaayyoo tokkoof uumamu<br />

tokkummaa Oromummaa” ti.<br />

Gabaabumatti, tokkummaan<br />

Oromummaa bu’ura hin godhanne<br />

tokkummaa wabii qabu ta’uu hin<br />

danda’u jechuu dha. Kanaaf, yoo<br />

Oromummaadhaaf dursa hin<br />

kennine; yoo kan waloo dhiisnee<br />

waan dhuunfaatiif dursa kan<br />

kenninu ta’e, tokkummaa dhugaa<br />

kan hundee cimaa qabu uumuun<br />

baay’ee rakkisaa ta’a. Akka yaada<br />

fi ilaalcha kiyyaatittti,<br />

tokkummaan faarsamu kan<br />

ulaagaa kana guutu ta’uu qaba.<br />

Karaa tokkoon amantii fi<br />

naannoodhaan walqoqqoodaa;<br />

karaa biraatiin garuu tokkummaa<br />

faarsuun bu’aa hin qabu. Yoo<br />

akkanatti kan yaadnu fi dalagnu<br />

ta’e, diina keenyaaf meeshaa taana<br />

malee, uummata keenyaaf<br />

yookaanis qabsoo bilisummaa<br />

keenyaatiif bu’aa argamsiisuu hin<br />

dandeenyu. Mee asirratti fakeenya<br />

tokkon kaasa. Har’a uummatni<br />

musiliimaa, mirgi amantii isaanii<br />

akka kabajamu kunoo waggaa<br />

tokkoo ol sochii cimaa godhaa jiru.<br />

Gaafiin isaanii kun ammaaf gaafii<br />

mirga amantii haa ta’u malee,<br />

booda gara gaafii eenyummaatti<br />

cewuun isaa hin oolu. Kanaaf,<br />

uummatni Oromoo kan amantii<br />

biroo hordofan tokkummaa<br />

Oromummaa uumuuf; diina waloo<br />

injifachuuf; uummata musiliimaaf<br />

tumsa ta’uun barbaachisaa qofaa<br />

otuu hin taane, dirqamallee ta’uu<br />

qaba jedheen yaada.<br />

Akkuman kanaa olitti tuqee dabre fi<br />

yeroo adda addaas barruulee kiyya<br />

keessatti ibsuu yaale, mooraa QBO<br />

keessatti yaadni karaa lamaa<br />

yookaanis kaayyoon lama ifatti akka<br />

mul’atanii dha. Isaan lamaan kunis<br />

Itoophiyaa diimookraatessinee;<br />

kana keessatti mirgi Oromoo akka<br />

kabajamu taasisna warra jedhani fi<br />

warra bilisummaa Oromoo fi<br />

walabummaa Oromiyaa galii<br />

booddee godhatanii dha. Kaayyoo fi/<br />

ykn galiin kun ifa ta’ee bakkee<br />

lamatti haa bahu malee,<br />

jaarmayootni Oromoo, kan kaayyoo<br />

walfakkaataa qaban, garuu<br />

Boqqolloo, mishingaa,<br />

Qamadii fi garbuu esoo fii dagussa<br />

Baaqilaa, daangullee, shumburaa, fasooliyaa<br />

Baaqil, dubbaafi ujuree<br />

Shunkurtaa, baharoo, qullubbiifi qaccee<br />

Kaaroot, hiddiimiifi fujuul<br />

Lakkawamee –n- dhumu<br />

Wanni magarsitu dachiin Oromiyaa<br />

Mataan hin dhukkubin qotee bulaa Kenya<br />

Yaa abbaa oomishaa masnoo lafa tenyaa<br />

ammallee gara garatti hiramanii<br />

jiru. Gaafiin asirratti ka’u fi kan<br />

namaa hin galle garuu: Warri<br />

kaayyoo walfakkaataa qaban<br />

maaliif “tokkummaa kaayyoo” hin<br />

uumne? kan jedhu ta’a.<br />

Warri bilisummaa Oromoo fi<br />

walabummaa Oromiyaa galii<br />

kaayyoo isaanii godhatan,<br />

xinnaatullee gara walhubannootti<br />

deemaa jiru. Walittibaqanii<br />

jaarmayaa tokko jalatti<br />

ijaaramuun yeroodhaaf yoo hin<br />

danda’aminillee galii barbaadan<br />

sana gawuuf tumsa waliif ta’uuf<br />

waan yaadan fakkaatu. Gama<br />

warra Itoophiyaa<br />

diimookraatessuutiin yoo ilaalame<br />

garuu, waa baay’eetu gaafii keessa<br />

galaa jira. Jaarmayootni Oromoo<br />

kan garee kana keessa jiran,<br />

kaayyoo walfakkaataa<br />

qabaatanillee tokkummaa kaayyoo<br />

uumuun hafee, adeemsuma<br />

isaaniirrattuu waan wal hubatan<br />

natti hin fakkaatu. Yoo tooftaa fi<br />

tarsiimoo adda addaa qabaatanis,<br />

hanga kaayyoo walfakkaataa<br />

qabaatanitti, adeemsa isaaniirratti<br />

tumsa waliif ta’uun akka yaadaatti<br />

silaa ni danda’ama ture. Ammaaf<br />

wanti mul’atu garuu hin jiru.<br />

Dhugaa dubbachuudhaaf, yoo<br />

dhuguma humna uumanii karaa<br />

kanaan uummata Oromoo<br />

gabrummaa jalaa baasuu kan<br />

danda’an ta’e, ani akka nama<br />

tokkootti warra Itoophiyaa<br />

diimookraatessina jedhanirraa<br />

rakkoo hin qabu. Karaa itti<br />

amananii fi danda’aniin<br />

qabsaa’anii; injifannoolee QBOn<br />

hanga har’aatti argamsiise hundaa<br />

tiksanii; uummata keenyaaf<br />

jijjiirama biroo kan fidan yoo ta’e,<br />

akka ilma Oromootti, ani jara<br />

kanaaf kabaja Obbolummaan<br />

qabaaf. Wantin ani shakku garuu,<br />

Habashoota wajjin hojjetanii<br />

injifannoo biroo argamsiisuu dha.<br />

Asirratti dubbii tokkon yaadadha.<br />

Nama tokkotu otuu hin beekin<br />

nama meeshaa isaa hate wajjin<br />

meeshaa jalaa bade barbaadaa<br />

otuu jiruu; namni biraa tokko<br />

akkana jedhaan: “Yaa namtichoo<br />

kan meeshaa kee si jalaa hatee<br />

dhokse si wajjin barbaadaa waan<br />

jiruuf, meeshaa barbaaddu kana<br />

argachuu hin dandeessu” jedhaan.<br />

PAGE 11<br />

Aax, muzaa fi zeytuna<br />

Ambaa, barquuqii fi burtukana<br />

Tuffaaha, afandii ykn Mandarina eeynabaas ni qabnaa<br />

Waa xiqqoon dubadha mee waa’ee bineensaa<br />

Beekamaas ni qabnaa oromiyaa keeysaa<br />

Kanneen akka Yayyii ,Lencafii, Qeyransaa<br />

Biyya cufaa dhufaa marti dawii isaa<br />

Wennii fi Qalamee kan akka Jaldeesaa<br />

Arba, Sattawwaafi Harree diida keeysaa<br />

Waan hedduutu jira biyya tenya keeysaa<br />

Hundumti isaatu nama hinaafsisaa<br />

Tanaaf ciisa dhabee diinni ija baasaa<br />

Ilmaan oromiyaa mee na caqasaa<br />

Tuni kunoo dhaamsaa<br />

Akkaan jajjabesaa<br />

Oromiyaa tiysaa<br />

Sagalee Oromiyaatiif<br />

ILAA FI<br />

ILAAMEE<br />

Uummatni Oromoo Habashootaan<br />

gabroonfatamee bilisummaa fi<br />

abbaabiyyummaa isaa dhabe.<br />

Erga gabrummaa kana jalatti<br />

kufee kaasee waan dhabe sana<br />

deebisee argachuuf qabsaa’aa jira.<br />

Egaa, dhugaan kana ta’ee otuu<br />

jiruu, akkuma namtichi nama<br />

meeshaa isaa hate wajjin<br />

barbaadee argachuu hin<br />

dandeenye sanaa, Oromootni<br />

Habashoota wajjin hojjetanii;<br />

waan barbaadan sana argachuun<br />

ni danda’amaa laata? Kanaaf,<br />

tokkummaan kaayyoos<br />

barbaachisaa yoo ta’ellee, warra<br />

kaayyoo walfakkaataa qaban<br />

(ilmaan abbaa fi haadha tokkoo)<br />

waliin mooraa ofii keessatti<br />

tokkummaa kaayyoo uumuutu<br />

sirrii natti fakkaata. Tumsi alaa<br />

barbaachisaa yoo ta’ellee, dura<br />

tokkummaa mooraa ofii<br />

jabeessuutu wabii ta’uu danda’a.<br />

Humna ofii otuu hin jabeessin,<br />

humna alagaa wajjin hojjechuun<br />

booda liqimsamuu ta’a.<br />

Dhumarratti, jaarmayootni<br />

keenya, kaayyoo kamiiyyuu haa<br />

ta’u, kan kaayyoo fi galii<br />

walfakkaataa qaban, tokkummaa<br />

Oromummaa kan hundaa<br />

hammatu ijaaruun yookaanis<br />

walittibaqanii jaarmayaa tokko<br />

jalatti ijaaramuun yoo hin<br />

danda’amne, tokkummaa kaayyoo<br />

uumanii; kaayyoo qaban sana galii<br />

hawwamutti geessuuf tumsa<br />

waliif ta’uun; walirratti duuluu<br />

dhaabanii diina waloorratti irree<br />

tokkoon duuluun; mooraa keenya<br />

keessatti nagaa fi tasgabbii<br />

buusuun dirqama Oromummaa<br />

akka ta’u hubachuu qabu.<br />

Tokkummaa, tokkummaa<br />

jedhaniituma dubbachuurra hiika<br />

fi kaayyoo isaas beekuun ykn<br />

hubachuun murteessaa dha.<br />

Waanuma barameef, tokkummaan<br />

humna! jedhanii dhaadachuurra,<br />

tokkummaan dhugaa ijaaramee<br />

akka humna jabaa uumu<br />

ciminaan irratti hojjechuun<br />

injifannoof ofqopheessuu dha.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!