03.07.2013 Views

sfn{ dfS;{ / k|m]8l/s Pª\u]N; tyf Enf=O=n]lgg

sfn{ dfS;{ / k|m]8l/s Pª\u]N; tyf Enf=O=n]lgg

sfn{ dfS;{ / k|m]8l/s Pª\u]N; tyf Enf=O=n]lgg

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

{<br />

wd{af/] <strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{ / <strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s <strong>Pª\u</strong>]N;<br />

<strong>tyf</strong> <strong>Enf=O=n</strong>]<strong>lgg</strong><br />

cg'jfb M o'j/fh kGyL<br />

<strong>dfS</strong>;{<br />

æ8]df]qm]t'sf] k|fs[lts bz{g / PkLs'?sf] k|fs[lts bz{gsf] cGt/ M<br />

(Marx on Difference of Natural phiosophy of democrates and<br />

apecures)<br />

k|aGw -Thesis_sf] e"ldsf M<br />

of] d"n k|aGw olb bz{gfrfo{ -Ph.D_sf] pkflwsf] lglDt gn]lvPsf] eP Psflt/, of] lgaGwsf] :j¿k<br />

ck]Iffs[t j}1flgs x'GYof] <strong>tyf</strong> csff{lt/, s]xL s'/fx¿sf ljifodf h'g af}l4stfsf] k|bz{g o;df<br />

ul/Psf] 5, Tof] sd x'GYof] . t/ afx\o sf/0fx¿n] ubf{ ljBdfg ¿kdf g} d o;nfO{ k|sflzt ug{ afWo<br />

5' . To;sf cltl/Qm d]/f] s] ljZjf; 5 eg] o;df o"gfgL bz{gsf] Oltxf;sf] To:tf] ;d:ofsf] ;dfwfg<br />

d}n] lg<strong>sfn</strong>]sf] 5', h;sf] clxn];Dd ;dfwfg kfOPsf] lyPg .<br />

of] k|aGwsf ljifodf s'g} klg k|sf/sf] ;xfotf k'¥ofpg ;Sg]vfnsf] To:tf] s'g} klg k|f/lDes<br />

/rgf 5}g eGg] s'/f ljz]if1x¿ hfGb5g\ . o; af/]df l;;]/f] / Kn'6fs{sf lg/y{s s'/fx¿<br />

bf]xf]¥ofpg'afx]s clxn];Dd s]xL klg ul/Psf] 5}g . uf:;]G8L 1 n] PkLs'?nfO{ O;fO{ wd{ ;‹ -rr{_ sf<br />

wd{lktf / ;Dk"0f{ dWoo'usf lgif]wx¿af6 — h'g d"lt{nfO{ a'l4xLgtfsf] Tof] o'usf lgif]wx¿af6 — d'Qm<br />

kf/]sf] lyP t/ To;n] pgLx¿sf egfOx¿df s]jn Pp6} cy{ x'g] s'/f kfOGYof] . To;n] Sofyf]lns<br />

cfTdfsf] cfºgf] cGt/1fg <strong>tyf</strong> PkLs'?sf] O;fO{ wd{ ;‹;“u ;fd~h:otf sfod ug] { { r]i6f ub{Yof] —<br />

h'g Pp6} cy{sf] r]i6f xf] . of] ToxLvfnsf] s'/f xf], h;/L Pshgf O;fO{ eQm]gLsf n'ufx¿af6 o"gfgL<br />

u[lx0fLsf] l;Ëf] z/L/ 9fSg] r]i6f ul/Psf] xf];\ . jf:tjdf PkLs'?sf] bz{gsf] ljifodf xfdLx¿nfO{ s]xL<br />

l;sfpg'sf] ck]Iff uf:;]G8Ln] :jo+ PkLs'?sf] bz{g l;Sg] r]i6f w]/} u/]sf 5g\ .<br />

Tof] k|aGwnfO{ Hofb} 7"nf] u|Gysf] e"ldsf dfGg'kb{5 . pQm u|Gydf pgn] ;Dk"0f{ o"gfgL<br />

kl/sNkgfnfO{ bz{gsf] ;Gbe{df /fv]sf] PkLs'?jfbL, lht]lGb|ojfbL <strong>tyf</strong> ;Gb]xjfbL bz{gx¿sf] ;Gbe{df<br />

d}n] lj:t[t JofVof ug] { {5' .2 ¿k cflbsf h'g sdhf]/Lx¿ o; lgaGwdf /x]sf 5g\, tL pQm u|Gydf<br />

x6fOg]5 .<br />

pNn]lvt bfz{lgs ;Dk|bfox¿sf cfd ljz]iftfx¿sf] ljifodf df]6fdf]6L¿kdf x]u]nn] g} Psbd<br />

;xL kl/efiff lbPsf lyP t/ cf gf] pQm u|Gysf] bz{gsf] Oltxf; — h;sf] cfwf/df bz{gsf] ;Dk"0f{<br />

Oltxf;sf] ldlt lgwf{/0f ug{ ;lsG5 — sf] k|z+;gLo¿kaf6 Jofks <strong>tyf</strong> ;fx;k"0f{ of]hgfsf] kl/lwdf<br />

Psflt/, ljj/0fdf k'Ug ;Sg' pgsf] nflu c;Dej lyof] eg] csf{lt/, pgn] ;j{>]i7 kl/sNkgfTds<br />

bz{g eGg]u/]sf] bz{gsf ljifodf tL dxfg\ ljrf/ssf] h'g /fo lyof], To;sf] sf/0fn] klg o"gfgL<br />

bz{gsf] Oltxf;sf] lglDt <strong>tyf</strong> cfd¿kn] o"gfgL hgdfg;sf] lglDt, tL bfz{lgs ;Dk|bfox¿nfO{ pgn]


:jLsf/ ug{ ;Sb}gy], h;sf] ck]Iffs[t¿kdf a9L dx j 5 . tL ;Dk|bfox¿ g} o"gfgL bz{gsf jf:tljs<br />

Oltxf; a'‰g] s8L x'g\ . o"gfgL hLjg;“u pgsf] h'g ;DaGw lyof], To;sf] a9L uDeL/ ljZn]if0f d]/f<br />

;fyL sf]k]gsf] /rgf — k|]m<strong>8l</strong>/s dxfg\ <strong>tyf</strong> pgsf lj/f]wL — df kfOG5 .<br />

PkLs'?sf] a|x\d1fgsf] lj?4 Kn'6fs{sf ts{x¿sf] cfnf]rgf kl/lzi6sf] ¿kdf lbOPsf] 5 .<br />

To;sf/0f pgsf tL ts{x¿ cgf}7f 5g\ eGg] xf]Og, a? s] xf] eg] pgL To:tf ts{x¿ ug] ] hfltsf<br />

k|ltlglw x'g\, h;n] bz{gtkm{ a|x\d1fgL ts{sf] b[li6sf]0f w]/} /fd|/L JoQm ub{5 .<br />

bz{gnfO{ wd{sf] cbfnt;dIf k|:t't ug{ ]a]nf Kn'6fs{sf b[li6sf]0fdf h'g c;Totf /x]sf] 5,<br />

To;sf] s]xL klg pNn]v Tof] cfnf]rgfdf u/]sf 5}gg\ . To; ljifodf cem a9L s'g} ax; ug'{eGbf<br />

8]lj8<br />

x\o"dsf] Pp6f p4/0f lbg' pko'Qm x'g]5 M h;sf] k/+ ;QfnfO{ x/]s 7fp“ :jLsf/ ul/of];\, p;nfO{<br />

x/]s cj;/df dfkmL dfUgsf nflu afWo kfl/of];\ / cfk"mnfO{ Gofof]lrt 7x¥ofOof];\ . lgZro g} of]<br />

bz{gsf] Psk|sf/sf] ckdfg xf] . oL ljrf/x¿n] ubf{ g} 3f]/ b]zb|f]xsf nflu cf g} k|hfsf cufl8<br />

v8f ul/Psf] lrq /fhfsf] dl:tisdf cfOk'Ub5 .Æ 3<br />

bz{gsf ljZjljhoL, k"0f{tM pGd'Qm x[bodf ha;Dd /utsf] s]jn Psyf]kf dfq klg af“sL<br />

/xG5, ta;Dd cfÏgf lj/f]wLx¿l;t PkLs'?sf zAbdf — æckljq Tof] xf]Og, h;n] b]ptfx¿sf]<br />

aufnnfO{ dfGg c:jLsf/ ub{5, a? ckljq Tof] xf] M h;n] b]ptfx¿sf] ljifodf aufnsf] /fonfO{<br />

:jLsf/ ub{5 .Æ 4<br />

bz{gsf] of] s'/fnfO{ n'sfpg' x'Gg . k|f]dLlyo;sf] :jLsf/f]lQm of] lyof] M jf:tjdf d}n] ;f/f<br />

b]ptfx¿nfO{ 3[0ff ub{5' .5 of] :jo+ bz{gsf] cfTd–:jLs[lt xf], cfsfz / k[YjLsf gfgfy/L b]ptfx¿sf<br />

lj?4 :jo+ bz{gs} gf/f xf] . To;n] dflg;sf] r]tgfnfO{ g} ;jf] {Rr lbJoTj dfGb}g, To;sf] :t/df s'g}<br />

klg b]ptfnfO{ /fVg'x'“b}g .<br />

clg, hxf;Dd bz{gsf] ;fdflhs l:yltdf ePsf] x|f;nfO{ lnP/ v';L egfO/xg], tL<br />

kfunx¿sf] ;DaGw 5, pgLx¿nfO{ k'gM p;n] ToxLvfn] pQ/ lbG5, h;/L k|f]ldlyo;n] b]jb"t —<br />

x/d]h — nfO{ lbPsf lyP M æcfÏgf l;qmLx¿sf 7fp“df bf;x¿sf] h:tf] u'nfdL d}n] slxNo} ;fl6\bg .<br />

lho;6sf] ;]jfdf aGbL eO/xg'sf] ck]Iff r§fgaf6 3]l/g' s}of} + a]z x'G5 .<br />

k|f]df]lyo; — bz{gsf] kfq]sf] ;a}eGbf pbfQ ;Gt / zxLb xf] .<br />

aln{g<br />

dfr{ !*$!<br />

<strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{<br />

sf}nLgz] hfO6'ª\ 7 sf] !&( cf} + cÍsf] d'Vo ;DkfbsLo n]v<br />

olb sf}nLgz] hfO6'ªnfO{ clxn];Dd xfdLx¿n] æ/fOgNofG8sf a'l4hLjLx¿sf] klqsfÆ dfGb}gf} +<br />

eg] tfklg /fOgNofG8sf] ælj1fkg8sf] klqsf eg] dfGb5f} + . To;sf /fhgLlts cu|n]vx¿nfO{ xfdL<br />

a'l4dQfk"0f{ / ;a}eGbf 5flgPsf To:tf ;fwg dfGb5f} + ., h;sf] sfd /fhgLltk|lt kf7sx¿df 3[0ff k}bf<br />

ul/lbg' xf] /, To;/L cem a9L pT;'stfsf ;fy lj1fkgsf ;lh;hfp ul/Psf / lrKnf–dL7f s'/f ug] { {<br />

If]qlt/ pgLx¿ cfslif{t xf]pmg\ . To;/L To; If]qdf klg gLlt–;"q lyof] M /fhgLltsf] dfWodaf6<br />

cfO:6/ df5f;Dd k'u"g\ . 9 t/ sf}nLgz] hfO6'ªn] /fhgLlt / lj1fkgaLr clxn];Dd h'g ;d'lrt<br />

cg'kft sfod u/]sf] 5, To;sf] sf/0fn] afwf pTkGg ePsf] 5 . ;'?sf] cGof]nsf] qmddf — h;df gof“<br />

rLhnfO{ sxf“ /fVg] eGg] s'/f to ePsf] lyPg — Tof] lj1fkg aGg k'Uof], h;nfO{ /fhgLlts efiffdf<br />

lgGbf ug'{<br />

elgG5 . t/ To;s} nflu k};f lbOG5 eg] To;nfO{ s]jn lj1fkg dfq e<strong>lgg</strong>]5 .10<br />

pQ/df vfgf vfg'eGbf klxn] kfx'gfx¿nfO{ yf]/} /fd|f]eGbf /fd|f] /S;L v'jfpg] k|rng 5 .<br />

cfÏgf pQ/L kfx'gfx¿sf ;DaGwdf of] k|yfsf] cg'z/0f ug{ / vfgf vfg'eGbf klxn] pgLx¿nfO{ pT;fx<br />

a9fpg]vfn] k]o kbfy{ ;]jg u/fpgsf nflu xfdL emg\ a9L /fhL lsg 5f} + eg] :jo+ vfg]s'/fdf sf}nLgz]


hfO6'ª\sf] !&( cf} + c sf] /f]uu|:t 11 n]vdf s'g} pT;fxa4{s rLh 5}g . ctM ;aeGbf klxn] xfdLx¿n]<br />

kf7sx¿nfO{ n'l;;gsf b]ptfx¿sf] lsDablGtsf] Pp6f ;j{;'ne b[Zo b]vfp“5f}12lsgls xfd|f<br />

kf7sx¿dWo] slDtdf Psfw hdft u}/–o"gfgL cjZo xf]nf .<br />

n'l;ogåf/f /lrt<br />

b]ptfx¿sf] syf]ksyg<br />

@$= x/d]hsf] ph'/L<br />

x/d]h / cfdf<br />

x/d]h M Kof/L cfdf, :ju{el/df s] deGbf klg w]/} x}/fg x'g] s'g} b]ptf klg xf]nfg\ <<br />

cfdf M d]/f] 5f]/f, To;f] geg .<br />

x/d]h M lsg geGg', cfdf < lz/df oltw]/} sfd yf]kl/Psf] 5, clg s] d}n] dfq ;w} + PSn} sfd<br />

ul//xg' kg] { xf] /, gf]s/n] em} + oltw]/} lhDd]jf/L k"/f ug'{<br />

kg] { xf] / < e'se'sf] gx'“b} p7]/ d}n] efG;f sf]7f<br />

a9fg'{kb{5,<br />

;efsIfsf s';L{–;f]kmfx¿ ldnfpg'kb{5 . clg, ha ;a} sfd 7Ls7fs eO;Sb5, To;a]nf<br />

a[x:kltsf] ;]jfdf k7fP/ lbgel/ p;sf] cb{nLsf] ¿kdf va/ k'¥ofpg wfO/xg'kb{5 . w'n}–w'nf]n]<br />

nyky eP/ h;} d kms{G5', ta t'?Gt} cd[t v'jfpg] sfddf nflu xfNg'kb{5 . clg km]l/, ;a}eGbf<br />

g/fd|f] nfUg] s'/f s] xf] eg] d g} PSnf] To:tf] JolQm x"“", h;nfO{ /ftdf klg zflGt ldNb}g lsgls<br />

To;a]nf dnfO{ d[tsx¿sf cfTdfx¿nfO{ ;fydf lnP/ od -Kn'6f]_;“u hfg'kb{5 <strong>tyf</strong> ltgLx¿sf] Gofosf]<br />

efu kfp“bfv]l/ Pshgf cb{nLn] em} + sfd ug'{kb{5<br />

. d}n] lbgel/ sfd u/]/ dfq k'Ub}g, d Jofofddf klg<br />

;xefuL x'g'kb{5, hg;d'bfosf ;efx¿df ;"qfwf/ jf 9f]nsf] sfd ug'{kb{5<br />

<strong>tyf</strong> hglk|o jQmfx¿nfO{<br />

pgLx¿sf] efif0f Zd/0f u/fpg ;xfotf lbg'kb{5 . xf]Og, dnfO{ oltw]/} sfdsf] af]emaf6 bafO“b}5, oL<br />

;a} s'/fx¿afx]s d[tsx¿sf ;Dk"0f{ sfdsfh klg x]g'{kb{5<br />

.<br />

cf]lnDk;af6 lgsflnlbPkl5 klg, afgL k/]sf]n] clxn] klg cfÏgfÆgf]s/x¿n] em} + st{JoÆ k"/f<br />

ug] { <strong>tyf</strong> d[tsx¿sf ;d:t sfdsfh x]g] { sfd x/d]hn] ul//x]5 .<br />

!&( cf} + c df 6'6]k'm6]sf /f]uu|:t n]v s;n] n]v]sf] lyof] — :jo+ x/d]hn], afv|] b]ptfn]<br />

cyjf p;sf] 5f]/f Kofgn] < oL s'/fx¿sf] lg0f{o ug] { { sfd :jo+ kf7sx¿dfly g} xfdL 5f]l<strong>8l</strong>bG5f} + . Tof]<br />

lg0f{o ug] { {a]nf kf7sx¿n] s] s'/fsf] Vofn /fVg}kb{5 eg] o"gfgLx¿sf] x/d]h af]nLsf] ;DkGgtf /<br />

ts{sf] b]ptf lyof] .<br />

æklqsfx¿åf/f bfz{lgs <strong>tyf</strong> wfld{s ljrf/x¿sf] k|rf/ ul/of];\ jf ltgdf pgLx¿sf] lj/f]w<br />

ul/of];\ — xfdLx¿nfO{ tL b'j} rLhx¿ ;dfg¿kn] cg'lrt nfUb5g\ .Æ<br />

a'9f] dflg; aa{/fp“b} uO/x]sf] lyof] . To;f]x'“bf pm 13 cfÏgf] pb\j]lnt ug] { { lbJojfl0fsf] sLt{g<br />

k"/f gu/Lsg /f]lsg]5}g eGg] s'/f d}n] ;xh} a'lemxfn] + . t/ d}n] cf gf] lrQ s] eg]/ a'emfP“ eg] Pshgf<br />

To:tf] ;dembf/ JolQmsf] s'/fdf d}n] ljZjf; gug'{kg]<br />

{ lsg xf], h'g slt lgZkIf 5 eg] To;n] :jo+<br />

cf g} 3/df cfÏgf] ljrf/nfO{ Psbd} :ki6¿kn] cleJoQm ub{5 .<br />

ctM d}n] cfÏgf] cw}o{tfnfO{ zfGt kf/] + / cufl8 a9\b} uP“ . t/ x]g'{;\<br />

t † h'g n]vdf Pp6};Dd<br />

klg bfz{lgs s'/f ePsf] bf]iff/f]k0f ug{ ;ls+b}g, To; n]vdf klg slDtdf bfz{lgs ljrf/x¿sf] lj/f]w<br />

ug] { { / wfld{s ljrf/x¿sf] k|;f/ ug] { { k|j[lQ t x'G5 g} .<br />

To;k|sf/sf] n]v xfd|f] nflu s'g sfdsf] x'g ;Sb5, h;n] :jo+ cf g} cl:tTjsf] clwsf/<br />

c:jLsf/ ub{5, h;n] cfÏgf] cof]Uotfsf] 3f]if0ff u/]/ :jo+ cfÏgf] kl/ro lbG5 < af7f] n]vsn] xfd|f]<br />

k|Zgsf] pQ/ lbG5g\ . pgn] cfÏgf cf8Da/k"0f{ 7"n–7"nf zAbsf n]vx¿ s;/L k9\g] eg]/ atfp“5g\ .<br />

pgn] s]jn s]xL c+z dfq cufl8 /fVb5g\ <strong>tyf</strong> pgsf] æ;+of]u / kf/:kl/s ;DaGwÆ kQf nufpg] sfd<br />

æcfÏgf kf7sx¿sf] rt'¥ofO“Æsf] lhDdfdf 5f]l<strong>8l</strong>bG5g\ . h'g k|sf/sf s'/fx¿sf] To;n] lj1fkg ub{5,<br />

ltgsf ;DaGwdf oxL ;a}eGbf /fd|f] t/Lsf xf] . xf];\, xfdL æ;+of]u / kf/:kl/s ;DaGwÆ vf]Hg]5f} + / olb<br />

Tof] cfÏgf] — df]tLsf] dfnf aGb}g eg] To;sf] bf]if xfdLdfly x'g]5}g .


n]vsn] 3f]if0ff ub{5 M æh'g kf6L{sf oL ;fwgx¿ 5g\ <strong>tyf</strong> cGo cltl/Qm p2]Zox¿ k|fKt ug'{,<br />

cyf{t\ kqklqsfx¿df bfz{lgs / wfld{s ljrf/x¿ lkm+hfpg' / tL ljrf/x¿sf nflu ;+3if{ ug'{eGbf<br />

hgtfnfO{ lzlIft / ;r]t agfpg] s'/fdf p;sf] sd ;/f]sf/ 5 eg] xfd|f] ljrf/df p;sf] lgotdf<br />

Odfgbfl/tf 5}g .Æ<br />

== p;sf] ljrf/ To;k|sf/sf] ePsf] x'gfn] n]vsf] clek|fo aflx/L p2]Zo xfl;n ug'{afx]s<br />

c¿<br />

s]xL klg x'“b}g .=tL aflx/L p2]Zox¿ :jo+nfO{ k|:t't ug{ c;kmn x'g]5}gg\ .<br />

p;n] s] eGb5 eg] æ5"6 gePsf s'/fx¿ ug] {x¿sf ultljlwdfly /f]s nufpg'Æ /fHosf]<br />

clwsf/ dfq} xf]Og, st{Jo klg xf] . n]vs :ki6¿kn] Tof] ljrf/sf ljkIfdf 5 lsgeg] pm :jo+ æs]jn<br />

5"6 x'g] s'/fx¿ dfq ug] { dfG5]Æ xf] eGg] s'/f w]/}klxn] g} :ki6 eO;s]sf] lyof] .<br />

ctM wfld{s s'/fx¿df gof“ ;]G;/l;k a9fpg] k|Zg <strong>tyf</strong> k|];sf lj?4sf] gof“ gLltsf] k|Zg<br />

clxn] p;n] hlt ug{ ;s]sf] 5, TolQ km/flsnf]¿kdf p;n] of]eGbfklxn] d'ZsLn}n] ug{ ;s]sf] lyof] .<br />

æhlxn];Dd ;]G;/l;k sfod /xG5, xfd|f] ljrf/df, Tolta]nf;Dd c¿a9L ajf{bL x'g glbgsf<br />

nflu dfq xf]Og, clkt' 3'nldn x'gsf nflu ;d]t klg /fHosf] cfnf]rgf ul/g'kb{5 .Æ<br />

To;afx]s al/i7 n]vssf c¿ klg ljrf/x¿ 5g\ . /fHosf] cfnf]rgf vt/fk"0f{ x'G5 . ctM pm<br />

:jo+n] clwsf/Lx¿nfO{ k|]; :jtGqtf lj?4sf] p;sf] cfnf]rgf k|]; ;]G;/l;ksf lj?4sf] cfnf]rgfdf<br />

ablnPsf] s'/f atfp“5 . æclnslt a9L ;]G;/l;kÆ nufPsf]df p;n] pgLx¿sf] cfnf]rgf ub{5 .<br />

k'gZr, n]vs /f]lsG5, km]l/ p;sf cs} { ljrf/x¿ x'G5g\ . sl/a * lbgklxn] p;n] s] b]v]sf]<br />

lyof] eg] ;]G;/l;ksf] :jtGqtfn] k|]; :jtGqtf sd lbG5 . clxn] p;n] s] kfPsf] 5 eg] ;]G;/l;k<br />

nufpg'kg] { jfWotf lsg ePsf] xf] eg] k|]; :jtGqtfsf] kl/0ffd s]xLgs]xL ;]G;/l;kdf lge{/ 5 .<br />

km]l/ pkfo v]fH'gkg] { ePsf] 5 .<br />

æhlxn];Dd k|]; ;]G;/l;k /xG5 Tolta]nf;Dd clxn] xfdLx¿n] af/Daf/ b]Vg] u/]sf] afn;'ne<br />

3[0ff:kb ljsf;h:tf] sfdsf] cEof; ug'{<br />

;a}eGbfa9L cfjZos x'G5 .Æ<br />

sdhf]/ b[li6sf]0f † sdhf]/ b[li6sf]0f † clg, æ;a}eGbf sdhf]/ b[li6sf]0fsf] h'g cleJolQmåf/f<br />

lj/f]w ul/g]5, Tof] vfln Jofks hg;d'bfosf] ;dembf/Lsf] :t/sf nflu dfq ljz]if cjwf/0ff agfpg<br />

;lsg]5 . olb lgliqmo cj:yfdf /x]sf] ;]G;/l;ksf] 3[0ff;kb ljsf;nfO{ cg'dlt lbOG5 eg] k|];<br />

:jtGqtf s;tf] x'G5 < olb xfd|f] b[li6sf]0f k|]; :jtGqtfnfO{ a'‰gsf nflu TolQw]/} sdhf]/ 5 eg] k|];<br />

:jtGqtfsf] sfdgf 14 s;/L ;zQm x'g ;Sb5 t <<br />

t/ n]vsn] o; ljifodf k'gM ;f] +Rb5g\ .<br />

æ;/sf/L jsLnsf] sfd ug'{<br />

xfd|f] st{Jo xf]Og /, To;sf/0f xfdL c¿ a9L 7Ls–7Ls :ki6<br />

km]xl/:t atfpg] cfjZostf 7fGb}gf} + .Æ<br />

s:tf] lbJo bof el/Psf] xf], Tof] JolQmdf † p;n] c¿ 7Ls–7Ls ækm]xl/:tÆ atfpg] cfjZostf<br />

7fGb}g, oBlk p;n] Psbd 7Ls–7Ls, Psbd} :ki6 ;ª\s]tåf/f atfp“5 / cf gf] /fosf] cy{ s] xf]<br />

eGg] s'/f hfx]/ ub{5 . zª\sf pTkGg ug] { { zAb p;n] k|of]u ub{5 t/ c:ki6¿kn], sfgdf r"krfkl;t<br />

† p;sf] st{Jo ;/sf/L jsLnsf] sfd ug'{<br />

xf]Og, p;sf] st{Jo Pshgf u'Ktr/sf] sfd ug'{<br />

xf] †<br />

clGtdk6s Tof] em~em6df km“;]sf] JolQmn] cfÏgf] /fo abNb5 M p;sf] st{Jo pbf/ ljrf/<br />

ePsf cu|n]vx¿ n]Vg' xf], ækqklqsfx¿sf] :jtGqtfsf] akmfbf/ ;dy{sÆ ePsf] gf6s ug'{<br />

xf] . h]<br />

xf];\, p;n] cfÏgf] clGtd l:ylt o;/L hfx]/ ub{5 M<br />

æxfdL To;k|sf/sf] t/Lsfsf] lj/f]w gu/L /xg ;Sb}gf} +, h;sf] nIo — olb Tof] c1fgtf /<br />

c;fjwfgLsf] kl/0ffd xf]Og eg] h;nfO{ Odfgbfl/tf b]vfp“bfv]l/ cfÏgf] xfgL–gf]S;fgL xf]nf eGg]<br />

s'/fsf] 8/ — x'G5, kqklqsfx¿sf] :jtGqtf <strong>tyf</strong> Tof] cem} a9fpg] cfGbf]ngnfO{ hg;d'bfosf] b[li6df<br />

abgfd ug'{<br />

pg} lj/f]wLx¿sf] xft dhj"t agfpg'afx]s c¿ s]xL klg x'g ;Sb}g .Æ<br />

kqklqsfsf] :jtGqtfsf] of] w'/Gw/ kIfw/ — h]–hlt of] dd{1 5, TolQs} ;x[boL klg 5 —<br />

;]G;/l;k Tof] vfln æd ;'lt/x]sf] 5', dnfO{ g hufpg' †ÆeGg] n]lvPsf] c+u|]hL lrt'jf dfq xf]Og, /,


p;n] ;f] æcwdL{Æ z}nL ækqklqsfx¿nfO{ cem a9L :jtGq agfpg] cfGbf]ngnfO{ hgtfsf] b[li6df<br />

abgfd u/fpg eg]/ p;n] c“ufn]sf] 5 .<br />

s] kqklqsfx¿sf o;k|sf/sf cfGbf]ngnfO{ abgfd u/fpg'kg] { cfjZostf cem} klg 5, h;n]<br />

c1fgtf / c;fjwfgLlt/sf] ;]G;/l;k|lt Wofg cfslif{t ub{5 clg, h;n] hgtfsf] b[li6df ;]G;/l;ksf]<br />

5'/Lsf] d2tn] v'ls{g] cfzf ub{5 <<br />

of] cfGbf]ngnfO{ ToxL xb;Dd …:jtGqÚ eGg ;lsG5, h'g xb;Dd pR5[ª\vntfsf] 5"6nfO{ ;d]t<br />

slxn]sfxL+ …:jtGqtfÚ eGg] ul/G5 . clg, Psflt/, kqklqsfx¿sf] cem a9L :jtGqtfsf] cfGbf]ngsf]<br />

;dy{g u/]sf] b]vfpg', csf] {lt/, To;sf] ;“u;“u} aGb"swf/L l;kfxLsf b'O{ xft cf gf] lgoGq0faf6<br />

x6\g]lalQs} k|]; :jtGqtf bnbndf km“:b5 eg]/ b]vfpg' s] of] s'/f xf:of:kb / nfhdbf] { kfv08k"0f{<br />

b'j} xf]Og <<br />

bfz{lgs kqklqsfx¿n] hg;d'bfosf] b[li6df :jo+nfO{ abgfd ub{5g\ eg] t ;]G;/l;ksf]<br />

xfdLnfO{ s] cfjZostf x'G5 / < clg km]l/, cu|n]vs} klg t xfdLnfO{ s] cfjZostf x'g' < lg:;Gb]x<br />

j}1flgs cg';Gwfgsf] :jtGqtfnfO{ n]vsn] s'g} klg k|sf/n] ;Lldt ug{ rfxGg †<br />

æj}1flgs cg';Gwfg sfo{nfO{ jt{dfg cj:yfdf h'g Jofkstd / Psbd} c;Lldt 5"6 lbOPsf]<br />

5, Tof] plrt g} 5 .Æ<br />

tfklg j}1flgs cg';Gwfgsf] ;Gbe{df Tof] enfb\dLsf] wf/0ff s] xf] < Tof] p;sf] lgDg egfOaf6<br />

:ki6 x'G5 M<br />

æj}1flgs, cg';Gwfgsf] :jtGqtfsf nflu — h;n] :jo+ O;fO{ wd{nfO{ kmfObf klg k'¥ofpg<br />

;Sb5 — s'g s'/fsf] cfjZostf kb{5 <strong>tyf</strong> s'g–s'g s'/fx¿ j}1flgs cg';Gwfgsf] ;LdfeGbf aflx/sf<br />

x'g\ eGg] leGgtfsf] /]vf :ki6¿kn] sf]g'{kb{5<br />

.Æ<br />

j}1flgs cg';Gwfgsf] kl/lw s] xf] < To;sf] lg0f{o :jo+ j}1flgsafx]s c¿ s;n] ug] { { < t/<br />

cu|n]v cg';f/ j}1flgs cg';Gwfgsf ;Ldfx¿ lgwf{l/t ul/lbg'kb{5 . ctM cu|n]vn] ToxL …;/sf/L<br />

a'l4Ú hf“R5 . To;n] j}1flgs cg';Gwfgaf6 gl;s]/ p;}nfO{ l;sfpg] w[i6tf ub{5 <strong>tyf</strong> ;j{1 eujfg\<br />

em} + p;n] x/]s /f} +sf] nDafO{ slt x'g'kb{5 eg]/ lgwf{l/t ul/lbG5 / To;af6 s'g} j}1flgsn] bf9L ljZj<br />

dx jsf] rLh agfOb]cf];\ eGg] rfxG5 . ;]G;/l;k j}1flgs k|]/0ffdf cu|n]vsf] ckf/ cf:yf 5 .<br />

æj}1flgs cg';GwfgÆsf] ljifodf cu|n]vsf tL æd"v{tfk"0f{ JofVofx¿sf] c¿ a9L 5fgjLg ug'{eGbf<br />

klxn] cfpg' xf];\ >L x 15 sf] æwd{sf] bz{gÆsf] p;sf] æcf gf] lj1fgÆsf] cfgGb lnpm“ †<br />

æwd{ g} /fHosf] hu xf] lsgls x/]s To:tf ;fdflhs ;+:yfx¿sf] cl:tTjsf] Tof] cfwf/lznf<br />

xf] . /, To;sf] p2]Zo s'g} u'Kt rLh k|fKt ug'{<br />

5}g .Æ<br />

b;L–k|df0f M æs]6f}n] :jefjÆsf] ¿kdf cfÏgf] ;a}eGbf cfnf]sf“rf] cj:yfdf klg Tof] -wd{_ n]<br />

xb};Dd dflg;nfO{ OlGb|ohGo ef]sKof;eGbf dfly p7fOlbG5 . olb dflg;n] To; -OlGb|ohGo<br />

t[i0ff_nfO{ cfk"meGbf dfly Psbd} xfjL x'g lbG5 eg] To;n] p;nfO{ tn v;fn]/ kz'sf] cj:yfdf<br />

k'¥ofOlbG5 / km]l/ p;nfO{ s'g} pbfQ p2]Zo k"/f ug{ ;Sg] ¿kdf /xg lbGg .Æ<br />

cu|n]vn] h8k"hf 16 nfO{ wd{sf] æ;aeGbf ckl/kSj :j¿kÆ atfp“5 . To;/L p;n] h'g s'/f<br />

dfGb5, p;sf] /foljgf klg ;a} dflg;x¿n] To;nfO{ æj}1flgs cg';GwfgÆsf] k|fdfl0fs s'/fsf] ¿kdf<br />

dfg]sf 5g\ . Tof] d"tL{ k"hfsf] ck]Iff ækz'k"hfÆ a9L pRr wd{ xf] † t/ s] kz'k"hfn] dflg;nfO{ tn<br />

v;fn]/ kz'eGbf tn k'¥ofOlbGg, s] kz'nfO{ dflg;sf] O{Zj/ agfOlbGg <<br />

ca of] æd"tL{k"hfÆsf] af/]df s]xL s'/f u/f} + † n]vssf] 1fg jf:tjdf s'g} klqsfsf] ;txL 1fg<br />

xf] . dflg;nfO{ t[i0ffaf6 dfly p7fpg'eGbf h8zlQm slt w]/} 6f9f x'G5 eg] pN6} p;}nfO{ æOlGb|ohGo<br />

t[i0ffsf] wd{Æ elgG5 . t[i0ffsf] sNkgfn] d"lt{k"hfnfO{ 3]/f xfn]/ s] ljZjf; lbnfp“5 eg] p;sf<br />

cfsf+Iffx¿ k"/f ug{sf nflu æh8 j:t'Æn] cfÏgf] k|fs[lts :j¿k 5f]l<strong>8l</strong>bg]5 . ctM h8k"hf To;sf]<br />

k'hf/Lsf] ;a}eGbf lgi7fsf] ;]js /xGg eg] h8 k"hf ug] { { k'hf/Lsf] cfqmf]lzt t[i0ffn] h8zlQmnfO{ Wj:t<br />

kfl/lbG5 .


æh'g /fi6«x¿n] w]/} pRr P]ltxfl;s k|lti7f k|fKt u/]sf 5g\, ltgsf] /fli6«o hLjgsf] r/df]Tsif{<br />

pgLx¿sf wfld{s efjgfx¿sf] ;jf] {Rr ljsf;sf] ;“u;u} ePsf] lyof] eg] pgLx¿sf] dxfgtf / zlQmsf]<br />

vtL pgLx¿sf wfld{s ;+:s[ltsf] vtLsf] ;“u;“u} ePsf] lyof] .Æ<br />

n]vssf] pQm egfOnfO{ Psbd} pN6\ofOlb+bf ;f“rf] s'/f ldNb5 . Oltxf;nfO{ pgn] pN6f]<br />

pEofOlbPsf 5g\ . k|frLg <strong>sfn</strong>sf b]zx/dWo] o"gfg / /f]d lg:;Gb]x æ;jf] {RrÆ P]ltxfl;s ;+:s[lt ePsf<br />

b]z lyP . o"gfgsf] cfGtl/s k|ult k]/LlSnhsf] hdfgfdf cfÏgf] ;jf] {Rr lzv/df k'u]sf] lyof] / p;sf]<br />

aflx/L k|lti7f l;sGb/sf] kfnfdf ;a}eGbf hf]8bf/¿kdf /x]sf] lyof] . k]/LlSnhsf] kfnfdf wd{sf] :yfg<br />

;f]kmLjfbLx¿n], ;'s/ftn] lnPsf lyP — h;nfO{ bz{gsf] cjtf/ eGg ;lsG5 — eg] snflt/ gfu<br />

ljnf;n] lnPsf lyP . l;sGb/sf] ;do c/:t'sf] ;do lyof], h;n] j}olQms cfTdfsf] zfZjttf /<br />

cl:tTjjfbL wd{sf] O{Zj/nfO{ dfGg c:jLsf/ ul/lbPsf lyP . clg /f]d M l;;]/f]nfO{ k9\g'xf];\ † /f]d<br />

hlta]nf cfÏgf] r/df]Tsif{df lyof], To;a]nf ;';+:s[t /f]dg]nLx¿sf] wd{ PkLs'?jfbL, hLt]lGb|ojfbL 17<br />

cyjf ;Gb]xjfbL 18 bz{g lyof] . k'/fgf /fHox¿sf] ktgsf] ;“u;“u} olb k'/fgf /fHosf wd{x¿ klg nf]k<br />

x'Gy] eg] To;sf] sf/0f k|frLg<strong>sfn</strong>sf ;Dk|bfox¿sf] æjf:tljs wd{Æ, pgLx¿sf] æ/fli6«otfÆ, pgLx¿sf]<br />

/fHo;Qfsf] k"hf x'g'afx]s c¿ s]xL xf]Og . k'/fgf /fHox¿sf] ktg x'g'sf] sf/0f k'/fgf wd{x¿sf] ktg<br />

x'g' geP/ k'/fgf /fHox¿sf] ktgn] ubf{ k'/fgf wd{x¿sf] ktg ePsf] lyof] . t}klg pQm cu|n]vn]<br />

To;/L cfk"mnfO{ æj}1flgs cg';GwfgÆsf] zf]wstf{ 3f]lift ub{5 / bz{gsf] gfddf x's"d hf/L ub{5 †<br />

æ;Dk"0f{ k|frLg ;G;f/ ljgi6 x'g' ckl/xfo{ lyof] lsgls ;Dk|bfox¿n] cfÏgf] j}1flgs<br />

ljsf;df h]–hlt k|ult u/]sf 5g\, To;sf] ckl/xfo{ kl/0ffd:j¿k tL uNtLx¿sf] kQf nfUof], h;dfly<br />

pgLx¿sf wfld{s ljrf/x¿ l6s]sf lyP .Æ<br />

To;/L cu|n]vsf cg';f/ ;Dk"0f{ k|frLg b'lgof“ ljgi6 ePsf] lyof] eg] j}1flgs cg';Gwfgn]<br />

k|frLg wd{x¿sf uNtLx¿nfO{ phfu/ ul/lbPsf] lyof] . wd{sf uNtLx¿sf ;DaGwdf cg';Gwfg sfo{<br />

olb df}g /x]sf] x'GYof] eg] s] k|frLg ;G;f/ gi6 x'“b}gYof] < cu|n]vsf n]vsn] /f]dsf clwsf/Lx¿af6<br />

olb n'qm]l6o; <strong>tyf</strong> n'l;k;sf /rgfx¿nfO{ vtd kfl/lbg] l;kmfl/; ul/lbPsf] eP s] k|frLg b'lgof“<br />

gi6 x'“b}gYof] <<br />

c¿ t, xfdL >L x/d]hsf] ljåtfdf s]jn yf]/} dfq yk l6Kk0fL hf]8\g] w[i6tf ug] { {5f} + .<br />

k|frLg b'lgof“sf] ktg hlta]nf ghLls+b} lyof], 7Ls Tolta]nf cn]sh]lG8«ofsf] :s"n -bfz{lgs<br />

;Dk|bfo_sf] pbo ePsf] lyof] . Tof] :s"nn] hf]8bf/¿kn] s] k|dfl0ft ug] { { k|oTg u/]sf] lyof] eg] o"gfgL<br />

kf}/fl0fs syfx¿df h]–hlt æzfZjt ;ToÆ 5, Tof] æzfZjt ;ToÆ xf] <strong>tyf</strong> j}1flgs cg';Gwfg sfo{sf<br />

tYox¿l;t To;sf] k"/fk"/ tfnd]n 5 . ;d|f6 h'lnogn] klg ToxL bz{g dfGby] . pgsf] ljrf/ s] lyof]<br />

eg] gof“ o'usf pbLodfg gof“ efjgfx¿nfO{ gx]g{sf nflu pgn] cf“vf lrlDnlbP eg] tL efjgfx¿<br />

vtd x'g]5g\ . t/ tT<strong>sfn</strong> xfdL >L x/d]hsf lgisif{x¿af/] ljrf/ u/f} + † k|rLg<strong>sfn</strong>sf wd{x¿df<br />

ælbJofTdf;DaGwL IfL0f efjgfx¿ uNtLx¿sf] uxgtd cGwsf/df n's]sf lyPÆ /, To;/L j}1flgs<br />

cg';Gwfgsf] lj/f]w ug] { { Ifdtf pgdf lyPg . O;fO{ wd{af/] Tof] s'/f Psbd} pN6f] 5 — ljrf/ ug] { { s'g}<br />

klg d];Lg ToxL lgisif{df k'Ug]5 . jf:tjdf >L x/d]h eGb5g\ M<br />

æj}1flgs cg';GwfgÆsf >]i7td lgisif{x¿n] clxn];Dd O;fO{ wd{sf ;Totfx¿nfO{ ;xL l;4<br />

ug] { { sfd g} u/]sf 5g\ .Æ<br />

k|frLg <strong>sfn</strong>sf x/]s bz{gaf/], lg/kjfb¿kaf6 wdf{lwsf/Lx¿n] :jwd{ Tofu u/]sf] cleof]u<br />

nufpg'sf afjh"b lyP — To;af/] wd{lgi7 dfn]a|fG; <strong>tyf</strong> lbJo1fgaf6 k|]l/t h}sj af]xd;DdnfO{<br />

;Gtf]if agfOlbPsf] lyof] t/ n]lAgT;dfly a|'G;ljssf ls;fgx¿åf/f Lowenix -gfl:ts_ 19 ePsf] —<br />

cyf{t\ s'g} s'/fdf klg ljZjf; gug] { JolQm ePsf]_, <strong>tyf</strong> a]nfotL Snfs{ / Go"6gsf cGo<br />

cg'ofoLx¿åf/f Pshgf gfl:ts ePsf] cleof]u nufOPsf] lyof] M To;sf] afjh"b, ;j{>]i7 / kfsf]<br />

k|f]6]:6\ofG6 wdf{rfo{n] eGb5g\, O;fO{ wd{;Ddaf/] Tof] ljrf/ lsg x'g ;Sb}g eg] æ;f+;fl/sÆ <strong>tyf</strong><br />

æwfld{sÆ ts{x¿ Ps csf{sf lj/f]wL 5g\ — 6l6{ogn] ToxL s'/fnfO{ a9L zf:qLo9Ëaf6 lgDg zAbdf


JoQm u/]sf] lyof] — æverum est, quia absurdum estæ — clg oL ;a} s'/fx¿sf] afjh"b wd{nfO{<br />

cf gf] af6f] rNg lbP/ :jo+ cg';Gwfg sfo{nfO{ g} To;sf] ¿k lngsf nflu afWo agfpm“ eGg'afx]s<br />

wd{l;t j}1flgs cg';Gwfgsf] dt}So ePsf] s'/f c¿ s'g k|sf/n] k|efl0ft ug{ ;lsGYof] / < To;af/]<br />

slDtdf h'g s'/f xfdL eGg ;Sb5f} +, Tof] xf] — d"9]ann] k|df0fsf] sfd lbg ;Sb}g †<br />

h] xf];\, olb tkfO{ +n] s]jn tkfO{ +s} ljrf/l;t d]n vfg] s'/f dfq j}1flgs cg';Gwfg x'g]5<br />

eg]/ klxn]b]lv g} to ug'{<br />

x'G5 eg] To;sf] eljiojf0fL ug'{<br />

tkfO{ +sf] nflu sl7g x'g]5}g . t/ Toltv]/<br />

h'g ef/tLo a|fx\d0f hfltn] j]b 20 k9\g] clwsf/ PSn} cfÏgf] nflu ;'/lIft /fv]/ To;sf] kljqtfsf]<br />

k|dfl0ft ub{5, p;sf] egfOeGbf w]/} dx j s] tkfO{ +sf] egfOsf] ] xf]nf / <<br />

xf], x/d]h eGb5g\, æj}1flgs cg';Gwfg u/ t/ h'g cg';Gwfgn] O;fO{wd{sf] v08g ub{5, Tof]<br />

ls t æcfw} af6f]df /f]lsG5Æ cyjf To;n] æunt af6f] lnG5Æ . Tof]eGbf klg ;lhnf] ts{–k|0ffnL cfÏgf]<br />

lglDt s] s;}n] ug{ ;Snf <<br />

j}1flgs cg';Gwfgn] olb æTof] s'/fsf] ;f/tTj :jo+nfO{ :ki6¿kn] yfx lbG5Æ /, To;n] lbg]<br />

rLhsf] vf]hL u/]sf] 5 eg] O;fO{ wd{sf ;RrfO{x¿l;t Tof] slxNo} aflemg]5}g, æt/ ;fy;fy} :ki6¿kn]<br />

yfx lbg]Æ sfo{ c;Dej g} /lx/xg]5 eGg] s'/f /fHon] /fd|/L a'‰g'kb{5 . cg';Gwfg sfo{n] hg;d'bfosf]<br />

;dembf/Lsf] zlQmnfO{ klg cg'/f]w ug'{kb}<br />

{g, cyf{t\ To;nfO{ slxNo} hglk|o aGg' klg 5}g, g :jo+ cfkm} +<br />

:ki6 x'g'kb{5 . olb /fhtGqsf tdfd cj}1flgs kqklqsfx¿;d]t :jo+ p;dfly vlgP eg] klg pm<br />

gd| / df}g g} /lx/xg'kb{5 . O;fO{ wd{leq æs'g} gof“ ktgzLntfÆsf] ;Defjgf 5}g t/ kqklqsfx¿sf]<br />

bz{g ug] { { n]vsn] To;df ktgzLntf k}bf gu/f];\ eg]/ k'ln;n] p;sf] ;'/Iff ug'{kb{5,<br />

k'ln;n] s8f<br />

;'/Iff ug'{kb{5<br />

< ;To;“usf] ;‹if{df uNtL :jo+ cfkm} + df<strong>lgg</strong>]5 — aflx/L zlQmn] To;nfO{ bafpg'kg] {<br />

s'g} cfjZostf x'g]5}g t/ uNtL kIfsf ;dy{sx¿nfO{ — pgLx¿sf] cfGtl/s :jtGqtfl;t t xf]Og<br />

lsgls To;n] p;af6 Tof] vf]:g ;Sb}g t/ Tof] :jtGqtfsf] pkof]u ug] { { ;Defjgfaf6 al~rt u/]/,<br />

lhp“b} /xg] ;Defjgfaf6 al~rt u/]/ — ;Tosf] ;‹if{nfO{ /fHon] ;xh agfOb]cf];\ †<br />

O;fO{ wd{nfO{ cfÏgf] hLt x'g] ljZjf; 5 t/ >L x/d]hsf] egfO cg';f/ p;n] k'ln;sf]<br />

;xof]u 7'qm\ofO lbg;Sg] ljZjf; 5}g .<br />

olb ;'?af6} tkfO{ +sf] elQmefjsf lj?4 /x]sf] s'/f unt xf] / To;l;t ToxL9Ën] Jojxf/<br />

ul/g'kb{5 eGg] s'/f dfGg] xf] eg] tkfO{ + / d';ndfgsf] bfjLdf km/s s] x'G5, tkfO{ +sf] wd{ / c¿ wd{sf<br />

bfaLsf aLrdf km/s s] x'G5 < cGwljZjf;sf cfwf/e"t ;Totfsf] lj/f]w x'g gkfcf];\ eg]/ …b]z u'gsf]<br />

e]ifÚ eGg] pvfg cg';f/, s] x/]s b]zsf] nflu bz{gn] a]Unfa]Un} l;4fGt c“ufNg'kb{5 < s] bz{gn] s'g}<br />

b]zdf # !=!, csf] { s'g} bf];|f] …b]zdf gf/Lx¿df cfTdfÚ x'“b}g, clg csf] { t];|f] b]zdf …:ju{df ljo/ lkOG5Ú<br />

eGg] s'/f dfGg'kg] { xf] < h;/L ¿vlj?jfx¿ / cfsfzLo lk08x¿sf] ;fj{ef}lds k|s[lt x'G5, s] To;}u/L<br />

dflg;sf] s'g} ;fj{ef}lds k|s[lt x'“b}g < bz{gn] ;To–tYo s'/fsf] vf]hL ub{5, h;nfO{ ;To dflgG5,<br />

To;sf] xf]Og . h'g s'/f ;d:t dfgj hfltsf nflu ;To xf], p;n] To;}sf] vf]hL ub{5 t/ JolQmx¿sf<br />

nflu h'g s'/f ;To xf], To;sf] xf]Og . bz{gsf clwe"tjfbL ;Totfx¿n] /fhg}lts e"uf]nsf ;Ldfx¿<br />

dfGb}gg\, tL ;Ldfx¿n] s'g b'lgof“sf] sxf“sf] ljz]ifsf] lIfthnfO{ g} jf:tljs dfGg k'Ub5 / sxf“sf]<br />

sf]/f /fli6«o b[li6sf]0faf6 g} ltgn] dfgjLo dl:tissf] ;f“rf] lIflth 7fg]/ /xG5g\ < Tof] s'/f /fhg}lts<br />

;Totfx¿n] Psbd} a'‰b5g\ . O;fO{ wd{sf kIfw/x¿dWo] x/d]h ;a}eGbf sdhf]/ 5 †<br />

O;fO{ wd{sf] kIfdf p;sf] Pp6} dfq k|df0f O;fO{ wd{sf] bL3{<strong>sfn</strong>Lg cl:tTj xf] . To;f] xf] eg]<br />

s] bz{g klg y]N;sf] kfnfb]lv xfd|f] kfnf;Dd rNb}cf/x]sf] 5}g <strong>tyf</strong> s] :jo+ x/d]hsf] egfO cg';f/<br />

cfÏgf] dx jsf] af/]df p;nfO{ clxn] ;w} +eGbf a9L bfaL ug] { { / ljrf/ /fVg] clwsf/ 5}g <<br />

clg, cGtdf x/d]hn] ] /fHo Pp6f …O;fO{Ú /fHo xf] eGg] s'/fnfO{ s;/L l;4 ub{5g\ eg] g}lts<br />

dfgj k|f0fLx¿sf] Pp6f :jtGq ;‹ x'g'sf] ;f6f] Tof] cfl:tsx¿sf] Pp6f ;‹ xf], To;sf] p2]Zo<br />

:jtGqtfnfO{ jf:tljs agfpg'sf] ;f6f] cGwljZjf;nfO{ jf:tljs agfpg' xf] † æxfd|f ;Dk"0f{ o"/f]kLo<br />

/fHox¿sf] cfwf/ O;fO{ wd{ { xf] †Æ


<strong>k|m</strong>flG;;L /fHosf] klg < a8fkq -zf6] {_ 21 sf] wf/f # df ælghfdtL <strong>tyf</strong> ;}lgs gf]s/L k|fKt ug] { {<br />

clwsf/Æ, æx/]s O;fO{Æ cyjf æs]jn O;fO{nfO{ dfq geP/ tdfd <strong>k|m</strong>flG;;Lx¿ ;dfg 5g\ -Tour les<br />

ftancais)Æ eg]/ ;d]t clwsf/ tf]lsPsf] 5 .<br />

k|zfsf] ljwfg -andrecht_sf] v08 @ efu !# df klg æ/fHosf] ;jf] {Rr k|d'vsf] klxnf]<br />

st{Jo cfGtl/s / afx\Ø, b'j} 7fp“sf] zflGt / ;'/Iffsf] /]vb]v ug'{<br />

/ x/]s rLhnfO{ lx+;f / x:tIf]kaf6<br />

;+/If0f ug'{<br />

xf] eg]/ pNn]v ul/Psf] 5 .<br />

t/ wf/f ! cg';f/ æ/fHosfÆ tdfd æst{Jo <strong>tyf</strong> clwsf/x¿Æ /fHosf] ;jf] {Rr k|d'vdf g} lglxt<br />

x'G5g\ . p; klxnf] st{Jo ljwd{jfbL uNtLx¿nfO{ bafpg' / k/nf]ssf] cfgGbsf] Joj:yf ug'{<br />

xf] eg]/<br />

klg To;df elgPsf] 5}g .<br />

t/ olb s]xL o" "/f]k]nL /fHox¿ jf:tjdf O;fO{ wd{sf] cfwf/lznfdf v8f ePsf 5g\ eg] s] tL<br />

/fHox¿ cfÏgf wf/0ffsf ;d¿k 5g\ < s] s'g} l:yltsf] ædfq cl:tTjÆ To; l:yltsf] clwsf/ aGg<br />

k'Ub5 t <<br />

x/d]hsf] b[li6df To:t} x'G5 lsgls x]u]njfbsf gf}hjfg ;dy{sx¿nfO{ ;Eemfp“b} pgL<br />

eGb5g\, æ/fHosf clwsf+z efux¿df k|rlnt sfg"g cg';f/ h'g ljjfxnfO{ O;fO{ wfld{s ;‹åf/f kljq<br />

agfOPsf] x'“b}g, To;nfO{ NofOt] -leq]gL_sf] l:ylt dflgG5 / k'ln; cbfnt To;nfO{ bl08t ul/G5 .Æ<br />

To;/L æh'g ljjfxnfO{ O;fO{ wfld{s ;‹n] kljq 7x¥ofOlbPsf] x'Gg, To;nfO{ /fOg5]p“sf]<br />

g]kf]lnogsf] cfrf/–;+lxtfg';f/ ljjfx dflgG5 t/ O:k|Lsf] ghLs k|zfsf] ljwfg cg';f/ æNofOt]Æ<br />

7x¥ofOG5 / k'ln; cbfntåf/f b08 lbOG5 eg] bfz{lgsx¿sf] lglDt h'gs'/f Ps 7fp“df ;xL x'G5,<br />

ToxL rLh csf] { 7fp“df unt x'g ;Sb5 < j}1flgs / g}lts¿kn] geP/ hd{g sfg"gdf ldNb5 eGg]<br />

s'/fsf] k|df0f x'G5 . æk'ln; cbfntsf] b08Æ eGg] …bz{gÚn] c¿ 7fp“sf dflg;x¿df ljZjf; k}bf ug{<br />

;Sb5 xf]nf t/ k|zfdf To;nfO{ s;}n] 6]b} {g . af“sL …kljqÚ ljjfxaf/] k|lzofsf] sfg"gsf] slt sd<br />

Vofn ul/G5 eGg] s'/f cWofo !@ sf] bf];|f] efusf] wf/f ! af6 :ki6 x'G5 M<br />

æt/ b]zsf] sfg'g cGt/ut h'g ljjfxnfO{ cg'dlt k|FKt 5, To;sf] gful/s k|fdfl0fstf To;sf]<br />

nflu wfld{s clwsf/Lx¿sf] cg'dlt dfluPsf] xf] jf dfUbfv]l/ p;n] c:jLsf/ u/]sf] xf] eGg] s'/feGbf<br />

clnslt klg sd x'Gg .Æ<br />

oxf“, k|zfdf klg ljx]jf/LnfO{ æwfld{s clwsf/Lx¿Æsf] aGwgaf6 cf+lzs¿kn] d'Qm kfl/Psf] 5 /<br />

To;sf] gful/s k|Fdfl0fstf ækfb/Lx¿åf/f lbOg]Æ k|fdfl0fstfeGbf a]Un} 5 .<br />

/fHo;Qfsf] af/]df O;fO{ /fHosf dxfg\ bfz{lgssf] w]/} æpRrÆ /fo 5}g eg]/ atfO/xg'kg] {<br />

cfjZostf 5}g .<br />

æxfd|f] /fHo clwsf/dfly cfwfl/t ;‹ dfq geP/ ;fy;fy} Tof] ;f“rf] z}lIfs ;+:yf;d]t xf] —<br />

km/s vfln slQ dfq xf] eg] To;sf] /]vb]v ug] { { If]q gjo'jsx¿ æcflbsf]Æ lzIffsf] nflu agfOPsf<br />

;+:yfx¿sf] If]qeGbf Jofks 5 — To;f]x'“bf ;Dk"0f{ ;fj{hlgs lzIffÆsf] cfwf/lznf æO;fO{Æ wd{ xf] .<br />

xfd|f :s"n] s]6fs]6Lx¿sf] lzIff k|Zgf]Q/åf/f lzIff lbOg] k|0ffnLdf hlt cfwfl/t 5, TolQs}<br />

Tof] k|frLg zf:qLo u|Gyx¿ <strong>tyf</strong> ;fdfGo lj1fgdfly ;d]t cfwfl/t 5 .<br />

x/d]hsfg';f/ /fHo / afn–ejgaLrsf] km/s ¿ksf] dfq xf], ;f/tTjsf] xf]Og — /fHon]<br />

…;+/If0fÚ ug] { { cfÏgf] sfo{ef/sf] If]q w]/} Jofks x'G5 .<br />

t/ /fHosf] ;f“rf] æ;fj{hlgs lzIffÆsf] ;DaGw /fHo ljj]sk"0f{ / ;fj{hlgs xf]cf];\ eGg]<br />

s'/fl;t 5 . /fHosf ;b:o agfP/ /fHo;Qfn] pgLx¿nfO{ :jo+ lzlIft agfp“5, JolQmut nIox¿nfO{<br />

To;n] cfd nIodf ablnlbG5 . dx jfsf+IffnfO{ g}lts k|j[lQx¿df / k|fs[lts :jtGqtfnfO{ kf/dfly{s<br />

:jtGqtfdf ablnlbG5 — To;af6 JolQmnfO{ ;Dk"0f{ ;fdflhs hLjgaf6 / ;Dk"0f{ ;dfhnfO{ x/]s<br />

JolQmsf] :jefj / Jojxf/df cfgGb ldNg yfNb5 .<br />

To;sf] pN6f] -sf}lnLgz] hfO6'ª\sf]_ cu|n]vn] /fHonfO{ To;k|sf/sf :jtGq dflg;x¿sf] ;‹<br />

dfGb}g, h;n] Ps csf] {nfO{ lzlIft ul//xG5g\, a? efUodf pgLx¿nfO{ dflyaf6 lzIff k|fKt eO/x]sf]


kfsf dflg;x¿sf] eL8 7fGb5 / æ;f“u'/f]Æ sf]7faf6 h;} pgLx¿ aflx/ lg:sG5g\, Toltv]/ pgLx¿<br />

aflx/sf] æw]/} JofksÆ :s"nsf] sIffdf k'u]sf x'G5g\ .<br />

lZfIff / ;+/If0fsf] of] l;4fGtnfO{ oxf““ k|];:jtGqtfsf] To:tf] kIfkftLsf] ¿kdf k|:t't ul/Psf] 5,<br />

h;n] To;k|ltsf] pTs6 k|]dsf] sf/0f ;]G;/l;ksf] c;fjwfgLnfO{ pNn]v ub{5, h;n] æhgtfnfO{<br />

;';"lrt x'g]Æ ;d'lrt :yfgsf] j0f{g s;/L ug] { { eg]/ a'em]sf] 5 -olb s'g} a]nf hgtfsf] a'‰g] Ifdtfsf]<br />

p;n] Tolt w]/} kIfkf]if0f ub{Yof] eg] xfn hgtfn] tL æu}/–bfz{lgs kqklqsfx¿sf /fd|f kIfx¿sf]<br />

k|z+;f ug{ 5fl<strong>8l</strong>bPsf 5g\ eGg] s'/f sf}nLg;] hfO6'ªnfO{ slt vt/gfs nfUg yfn]sf] 5 † To;n]<br />

j}1flgsx¿nfO{ hg;d'bfosf cufl8 Pp6f s'/f / pgLx¿sf lk7\o"“ k5fl8 cs} { s'/f /fVg'kb{5 eGg]<br />

;Nnfx lbG5 .<br />

cu|n]vn] h;/L /fHosf ljifodf cf gf ljrf/x¿sf] ;fgf] emf“sL xfdLx¿nfO{ b]vfOlbPsf] 5,<br />

To;}u/L ca p;n] O;fO{ wd{sf ljifodf cfÏgf t'R5 ljrf/x¿af6 xfdLnfO{ kl/lrt u/fpg]5 .<br />

æs'g} b]zsf h'g hg;+VofnfO{ cfd¿kaf6 pgLx¿ Hofb} w]/} ;'vL 5g\ eGg] p;n] 7fGb5,<br />

ltgLx¿ v/fa l:yltdf 5g\ eg]/ ;+;f/el/sf kqklqsfx¿sf w]/} n]vx¿n] p;nfO{ slxNo} klg<br />

ljZjf; lbnfpg ;Sg]5}gg\ .Æ<br />

xfd|f] b[li6sf]0f klg ToxL xf] . jf:tjdf kqklqsfsf To;k|sf/sf n]vx¿sf lj?4 wfld{s<br />

>4fsf] k/dfgGb / ch]o Uof/]G6Lsf] ck]Iff v';LofnL / ;'lj:tfsf] ef}lts efjgfn] a9L b/f] lsNnfsf]<br />

sfd ub{5 . x/d]hn] æxfd|f] O{Zj/ ;'b[9 lsNnf xf]Æ eg]/ ehg ub} {g . zfob æd'Le/ JolQmx¿Æsf]<br />

;f+;fl/s ;+:sf/o'Qm ;+:s[ltsf] ck]IffÆ hg;d'bfoÆ sf] jf:tljs ljZjfl;nf] cfTdfdf w]/} ;lhnf];“u<br />

zª\sfsf] o'4 rNg ;Sb5 .<br />

x/d]hnfO{ ;'Jojl:yt O;fO{ wfld{s ;‹cGt/ut æljb|f]xsf] pS;fx6;Ddsf]Æ hlt 8/ nfUb5,<br />

TolQs} …Pp6f ;'Jojl:yt /fHoÚsf] ljifodf 8/ nfUb5 . c¿sf] nflu lbOg] pkb]z luhf{ -cyf{t\ O;fO{<br />

wfld{s ;‹_sf] :jo+ æO{Zj/sf] cfTdfÆn] g} u/]sf] lsg gxf];\ tfklg pgLx¿ To;df ljb|f]xsf]<br />

pS;fx6;Ddaf6 klg eoeLt x'G5g\ < pgLx¿ slt w]/} hftL cfl:ts 5g\ / pgLx¿sf ts{x¿ klg<br />

slt w]/} g} 5g\ † pgLx¿n] s] 3f]if0ff ub{5g\ eg] /fhg}lts n]vfnfO{ hgtfn] a'‰g ;Sb5g\ t/<br />

bfz{lgs rLh pgLx¿sf] ;dembf/LeGbf k/ x'G5 .<br />

cGtdf cu|n]vsf] of] ;ª\s]tsf] t'ngf — ægf}hjfg x]u]njfbLx¿sf lj?4 xfn} cfwf dgn] h'g<br />

sf/afxL ul/Psf] 5, To;sf] ToxL cy{ nufOPsf] 5, h'g cfwf dgn] ul/Psf sf/afxLx¿sf] cfd¿kn]<br />

cy{ nufpg] ul/G5Æ — olb xfdLn] To;nfO{ pTs6 clenfzfsf ;fy k|tLIff u¥of} + eg] x]u]njfbLx¿sf<br />

ljutsf sfo{x¿sf] nfluÆ pgLx¿n] Hofb} k|lts"n kl/0ffd ef]Ug' kg] {5}g eg]/ cfzf ug{ ;lsG5 clg<br />

/fhf lno/ -KingLear_df sf]g{jfnsf lgDg zAbx¿sf] cy{ xfdLn] a'‰g]5f} + M<br />

rfKn';L ug{ hfGb}g pm †<br />

Odfgbf/ / ;Lwf JolQm xf] — ;w} + ;To dfq} af]Ng ;Sb5 pm<br />

clg, pgLx¿n] To:t} 7fGg]5g\, gq t ;Lbf 5 pm †<br />

To; k|sf/sf b'i6x¿nfO{ d}n] lrGb5',, h;n] p;sf] ;/ntfdf<br />

Hofb} s'l6ntf / Hofb} e|i6 p2]Zox¿ n'sfO/xG5g\ .<br />

k|Zg t @) hgf tL sd{sf08 ug] {x¿sf] xf],<br />

h;n] cf gf] hfn lkm+hfp“5g\ .<br />

olb xfdLx¿n] /fOlgz] hfO6'ª\ 22 sf] ut <strong>sfn</strong>sf] Pshgf o'js kf7s, e"tk"j{ pbf/jfbL23nfO{<br />

;d'lrt :yfgdf kmsf{Olbg] uDeL/ k|bz{gsf] ck]Iff Pp6f xf:of:kb k|bz{gaf6 ;Gt'i6 x'g]5g\ eg]/<br />

;f] +Rb5f} + eg] clxn] xfdLx¿n] æ/fd|f s'/fÆsf] af/]df g} s]xL zAb eGg rfxG5f} + . ha;Dd xfdL Tof] /f]uu|:t<br />

n]vl;tsf] zf:qfy{df nfu]sf lyof} +, ta;Dd cfTdljgfzsf] Tof] k|lqmofdf bvfn lbg' 7Ls x'“b}gYof] †<br />

klxnf] k|Zg s] ul/G5 eg], æs] bz{gn] wfld{s ljifodf klg kqklqsfl;t ;DalGwt n]vx¿df<br />

ax; ug'{kb{5<br />


Tof] k|Zgsf] pQ/ To;sf] ;dLIff u/]/ g} lbg ;lsG5 . bz{g, ;a}eGbf a9L hd{g bz{gsf] k|j[lQ<br />

PsfGtaf;sf], Psbd} 5'§} /xg]vfnsf], lglj{sf/ efjn] cfTd lrGtg ul//xg]vfnsf] 5 . of] k|j[lQn]<br />

;'?b]lv g} xflh/L hjfkm / 36gfx¿sf] ;DaGwdf ;hu /xg]vfnsf s]jn Ps dfq cfgGb ;"rgfl;t<br />

x'g] kqklqsfx¿af6 To;nfO{ 5'6\ofOlbG5 . cfÏgf] lj:tf/}–lj:tf/} x'g] ljsf;df bz{g cnf]slk|o x'G5,<br />

uf]Ko¿kn] :jo+ cfk"mleq To;sf tfgfafgf a'lg /fVg' ;j{;fwf/0f JolQmnfO{ Hofb} d]xgtsf] sfd /<br />

cJojxfl/s k]zfh:tf] nfUb5 . ;Ddf]xgsf dGq s'g} ef/L e8sd / a'‰g g;lsg]h:tf] nfUg] hfb"sf]<br />

k|fWofks;/x To;nfO{ 7flgG5, †<br />

cf gf] :jefj cg';f/, bz{gn] j}/fuLh:tf] cfÏgf] k'/f]lxt klx/gsf] ;§f kqklqsfx¿sf]<br />

;j{;fwf/0f klx/g c“ufNg]lt/ klxnf] kfOnf];Dd klg slxNo} rfn]sf] 5}g . t/ s's'/dQf em} + bfz{lgsx¿<br />

hdLgaf6 k}bf x'“b}gg\, pgLx¿ cfÏgf] ;do / cfÏgf hgtfsf pkh x'G5g\ . pgLx¿sf bfz{lgs<br />

ljrf/x¿df pgLx¿sf] ;do / pgLx¿sf hgtfsf] clt ;"Id d"Nojfg\ <strong>tyf</strong> cb[Zo /; ;~rf/ x'G5 .<br />

h'g efjgfn] dhb"/x¿sf xftaf6 /]nsf] lgdf{0f u/fp“5, To;}n] bfz{lgsx¿sf] lbdfudf bfz{lgs<br />

ljrf/sf] lgdf{0f ub{5 . h;/L dg'iosf] lbdfu p;sf] k]6leq gx'g] x'“bf To;nfO{ dg'ioeGbf 5'§}<br />

aflx/sf] rLh eGg ;lsGg, To;}u/L bz{g klg ;+;f/eGbf aflx/ sxL+ klg x'“b}g . k/Gt' lg:;Gb]x dfG5]<br />

k[YjLdf cfÏgf] v'§fn] pleg'eGbf klxn] g} bz{g p;sf] lbdfu;“u} ;+;f/df cfOk'Ub5 . To;sf] ljk/Lt<br />

w]/} klxn]b]lv g} k[YjLdf bx|f];“u cfÏgf] v'§fsf] andf plePsf y'k|} dfgjLo If]qx¿ 5g\ . tL If]qx¿n]<br />

ælz/Æ klg of] b'lgof“sf] rLh xf] jf of] ælz/Æsf] b'lgof“ xf] eGg] s'/f a'‰g'eGbf klxn] g} ;+;f/sf<br />

kmnx¿nfO{ cf g} xftn] l6Kg ;'? ul/;s]sf lyP †<br />

x/]s ;f“rf] bz{g cfÏgf] ;dosf] cflTds ;f/tTj x'g]x'“bf To:tf] ;do cfpg' ckl/xfo{ x'G5,<br />

h;df s]jn cfGtl/s¿kaf6 cfÏgf] ljifoj:t'åf/f dfq x'“b}g aflx/L ¿kaf6, cfÏgf] v'nf ¿kaf6;d]t<br />

bz{g jf:tljs ;d;fdlos ;+;f/;dIf k|:t't x'G5 <strong>tyf</strong> To;sf] / of] b'lgof“aLr 3ft–k|lt3ft x'G5 .<br />

To:tf] cj:yf cfp“bfv]l/ cGo lglZrt k4ltx¿;/x bz{gsf] s'g} lglZrt bfz{lgs ;Dk|bfo /xGg, a?<br />

Tof] ;+;f/sf] ;fdfGo bz{g aGg k'Ub5, Tof] ljBdfg ;+;f/sf] bz{g aGg k'Ub5 . bz{gn] lgs} w]/}<br />

dx jk"0f{ :yfg k|fKt u/]sf] 5 / Tof] ;+:s[ltsf] hLljt cfTdf aGgk'u]sf] 5 Pj+ bz{g ;f+;fl/s aGb}<br />

uO/x]sf]5 / ;+;f/ bz{g x'“b}uO/x]sf] 5 eGg] s'/f pk/L nIf0fx¿n] b]vfp“5g\ . tL ;a} nIf0fx¿ xfd|f]<br />

hdfgfdf Ps}gfz lyP . s'nLg 3/sf a}7sx¿df, k'/f]lxtsf cWoog sIfx¿df, kqklqsfx¿sf<br />

;DkfbsLo sfof{nox¿df <strong>tyf</strong> cbfntsf sf]7fx¿df clg, hg;d'bfosf 3[0ff / k|]ddf bz{gsf] k|j]z<br />

eO;s]sf] 5 eGg] s'/f z+s} k}bf x'g] u/L Oltxf;sf] s'g} klg k':tsn] tL ;a}eGbf ;lhnf sd{sf08x¿<br />

atfOlbG5, . Tof] s'/f Oltxf;sf] x/]s k':tsdf på]lnt x'g]vfnsf] akmfbfl/tfsf ;fy af/Daf/<br />

bf]xf]¥ofO/x]sf] kfOG5 . b'lgof“df bz{gsf] k|j]zn] To;sf zq'x¿nfO{ lrRofpg] agfOlbG5 . o;sf tL<br />

zq'x¿n] :jo+ cfkm} +leqsf] ;ª\qmfds /f]usf e]bx¿nfO{ ljrf/x¿sf] k|r08 k|sfzsf] lj?4 ;xfotfsf]<br />

ckLn u/]/ vf]lnlbG5 . bz{gsf] nflu o;sf zq'x¿sf] Tof] lrRofx6sf] cy{ x'G5 M cfdfsf cft'/<br />

sfgx¿sf nflu pgsf] lzz'sf] klxnf] ?jfOsf] x'G5 . Tof] /f]bg tL ljrf/x¿sf] hLjgsf] 3f]if0ffsf]<br />

qmGbg x'G5, h'g ;'Jojl:yt ;dfhsf] 9fs5f]k kfl/Psf] 9f“rfnfO{ tf]8]/ leq 3':gk'u]sf] x'G5 /<br />

;+;f/sf] gful/s aGgk'u]sf] x'G5 † afns o"gfgL OGb| -lho;_sf] hGdsf] ;"rgf gx/fsf] cfjfhn]<br />

;+;f/nfO{ lbg] k08f–k'/f]lxt -sf]/LaflGt; / s}jL/L_ 24 n] ;a}eGbfklxn] bfz{lgsx¿sf] wfld{s kIfsf]<br />

lj/f]w ub{5g\ . ltgn] ;a}eGbf klxn] bfz{lgsx¿sf wfld{s kIfsf] lj/f]w ub{5g\ . To;sf] sf/0f<br />

cf+lzs¿kn] s] x'G5 eg] wd{sf 7]s]bf/h:tf] pgLx¿sf] k'ln;jfbL k|j[lQsf] nflu hg;d'bfosf] of]<br />

efjgfTds kIfaf/] ;zQm k|efj kfg'{<br />

a9L ;lhnf] x'G5 clg cf+lzs¿kn] To;sf] sf/0f s] klg x'G5 eg]<br />

h'g hg;d'bfodWo] bz{gsf lj/f]wLx¿ klg x'G5g\, pgLx¿n] bz{gsf efjkIfsf] cg'e"lt vfln cfÏgf<br />

efj;DaGwL :kz] {lGb|ox¿åf/f dfq k|fKt ug{ ;Sb5g\ . clg efjsf] h'g Ps dfq wfld{s efjgfsf] If]q<br />

x'G5, To;nfO{ hg;d'bfon] sl/a–sl/a TolQs} dx j lbG5g\, hlQ dx j pgLx¿n] cfÏgf ef}lts


cfjZostfx¿sf] cfk"lt{ Joj:yfnfO{ lbG5g\ . clg, cGtdf To;sf] sf/0f s] klg xf] eg] wd{sf] ;‹if{<br />

bz{gsf] s'g} vf; k|0ffnLl;t geP/ lglZrt k|0ffnLsf ;a} bz{gx¿l;t x'G5 .<br />

hxf;Dd jt{dfg <strong>sfn</strong>sf] ;xL bz{gsf] lgolt ctLtsf s'g} klg ;xL bz{gsf] lgolteGbf a]Un}<br />

x'Gg eGg] s'/fsf] ;DaGw 5, jf:tjdf To;sf] of] lgolt Oltxf;sf] C0f xf], h'g bz{gsf] ;Totfsf]<br />

k|df0fk|lt p;n] r'sfpg'kg] { lyof] .<br />

clg, bz{gsf] wfld{s ?emfgsf lj?4 hd{g kqklqsfx¿n] ljut 5M jif{b]lv xNnf ul//x]sf<br />

5g\, To;nfO{ abgfd ul//x]sf 5g\, To;nfO{ tf]8df]8 u/]/ k|:t't ul//x]sf 5g\, To;nfO{ a“w'jf<br />

agfO/x]sf 5g\ . 25 cNhdLg cfU;ju{/n] jL/ufyf ufO/xGYof] . p;sf] nueu x/]s ;'emfjsf] ljifo s]<br />

x'GYof] eg] bz{g To:tf] ljifo xf]Og, h;sf ljifodf 1fgsL /fhs'df/LnfO{ ljrf/ ljlgdo ug'{<br />

k/f];\, Tof]<br />

t s]jn o'jsx¿sf] em'6f] z]vL dfq xf], ylst ;d"xsf] vfln km];g dfq xf] † t/ tL ;a}sf afjh"b<br />

To;af6 5'§L ldn]g / k'gM cem} 9f]n lkl6of] † bz{glj/f]wL cfÏgf] lrRofx6df cfU;ju{/n] vfln Pp6}<br />

afhf dfq ahfpg hfGb5 — Tof] xf] M Ps k|sf/sf] ss{z gx/f † aln{g]/ kflnl6;]h\ af]v]gAnf626<br />

<strong>tyf</strong> x}Dau{27;Dkfbbftfb]lv lnP/ c1ft :yfgLo kqklqsfx¿;Dd, sf}nLgz] hfO6'ª;Dd, gfgfy/Lsf<br />

hd{g kqklqsfx¿n] x]u]n / z}lnª, kmfo/jfv / a]o/ <strong>tyf</strong> 8Ø"z hfxa'{v]/<br />

<strong>tyf</strong> x}Dau{, cflbsf<br />

ljifodf xNnf dRrfpg z'? u/]sf lyP . cGtdf hg;d'bfosf] lh1f;f a9\of] <strong>tyf</strong> pgLx¿n] Tof] cb\e"t<br />

hgfj/ -n]ljofyg_nfO{ :jo+ cf g} cf“vfn] x]g{sf nflu pT;'s eP . pgLx¿sf] Tof] pT;'stf lsg em<br />

g} a9\guof] eg] c4{–;/sf/L n]vx¿n] bz{gaf/] s] wDsL lbO/x]sf lyP eg] pgLx¿n] ;/sf/L tf}/df<br />

sfg"g kf7\oqmd lgwf{l/t ul/lbg]5g\ . Tof] ToxL ;do lyof], hlta]nf kqklqsfx¿df bz{g b]vfk/]sf]<br />

lyof] † tL h'g kqklq<strong>sfn</strong>] s]xL xNsf9Ën] k|ltefzfnL JolQmx¿sf] jiff} { +sf] cWoog, cfTd alnbfgLk"0f{<br />

PsfGtsf sl7g k|oTgx¿af6 k|fKt ul/Psf kl/0ffdx¿ uxg lrGtgsf cb[Zo t/ lj:tf/}–lj:tf/}<br />

z/L/nfO{ ldnfOlbg] ;‹if{sf kl/0ffdx¿nfO{ ;fa'gsf] kmL+h em} p;n] km's]/ p8fOlbg ;Sb5 eg]/ bfjf<br />

ub{Yof], To;k|sf/sf] cy{xLg pQfpnf]kgsf cufl8 bz{g w]/}lbg;Dd df}g /x]sf] lyof] . jf:tjdf<br />

kqklqsfx¿df p;sf nflu pko'Qm :yfg 5}g eg]/ To;nfO{ kqklqsfx¿df 3r]6\g] s'/fsf] lj/f]w klg<br />

ul/Psf] lyof] tfklg cGtdf p;n] cfÏgf] df}gtf tf]8\g afWo x'g'k¥of] . kqklqsfsf] Pp6f ;Djfbbftf<br />

aGg k'Uof] . clg, Tolta]nf — h'g s'/f slxNo} ;'lgPsf] lyPg, Tof] s'/f ;'Gg kfOof] † —<br />

kqklqsfx¿sf emu8fn" lj/f]wLx¿dfem kqklqsf k9\g] hg;d'bfosf lglDt bz{g ;d'lrt cfxf/ xf]Og<br />

eGg] crfgs 1fgsf] ;"of] {bo eof] † clg km]l/, hg;d'bfosf] 1fg a9fpgsf nflu geP/ s'g} cfÏgf<br />

u'Kt p2]Zox¿ k|fKt ug{sf nflu bz{g / wd{sf] ljifo kqklqsfx¿sf] If]qdf Nofpg' a]OdfgL xf] eg]/<br />

;/sf/;“u l;sfot ug{af6 klg pgLx¿n] cfk"mnfO{ yfDg ;s]gg\ †<br />

wd{sf] jf :jo+ cf g}af/]df bz{gn] eGg ;Sg] To:tf] s'g s'/f xf] ], h'g tkfO{ +x¿sf<br />

kqklqsfx¿df ePsf] xf]–xNNffn] w]/} klxn] g} cfÏgf]af/]df Hofb} v/fa / Hofb} w]/} xNsf efiffdf<br />

elg;s]sf] lyPg < p;n] vfln tL s'/fx¿nfO{ bf]xf]¥ofpg' cfjZos 5, h;nfO{ cbfz{lgs sfg9fSg]<br />

/f]k nufPsf kfb/Lx¿ - s]k"lrgx¿_ n] To;sf af/]df xhf/f} +–xhf/ k6s efif0f / n]vx¿df k|rf/<br />

ul/;s]sf 5g\ — clg, t p;sf af/]df eGg ;lsg]hlt v/faeGbf v/fa s'/f elgO;s]sf] x'g]5 .<br />

t/, wfld{s <strong>tyf</strong> bfz{lgs k|Zgx¿sf ljifodf bz{gn] tkfO{ +x¿;“u a]Un} k|sf/n] s'/fsfgL ub{5 .<br />

tkfO{ + To;sf] ljifodf cWoog gu/Lsg uh{g]–lrRofpg] ug'{x'G5<br />

. p;n] cWoog u/]kl5 g} s]xL eGb5 .<br />

tkfO{ +x¿n] a'l4nfO{ ;Daf]wg ug] { efjgfx¿nfO{ ckLn ug'{x'G5<br />

. tkfO{ +x¿n] To;nfO{ ufnL ug'{x'G5<br />

.<br />

p;n] lzlIft ub{5 . tkfO{ + :ju{ / k[YjL ;a}yf]s lbg] sa'n ug'{x'G5,<br />

p;n] ;Toafx]s c¿ s]xL klg<br />

lbg] sa'n ub} {g . tkfO{ +n] cfÏgf] wd{df lgi7fsf] dfu ug'{x'G5,<br />

p;n] cfÏgf kl/0ffdx¿sf ;DaGwdf<br />

lgi7fsf] xf]Og, a? zª\sf u/]/ To;nfO{ hf“ra'em ug] { { dfu ub{5 . tkfO{ +n] t;f{pg'x'G5, h;n] zflGt<br />

k|bfg ub{5 † clg, lg:;Gb]x bz{gnfO{ slt ;f+;fl/s 1fg 5 eg] To;sf lgisif{x¿af6 g t :ju{df<br />

g oxL kfly{j ;G;f/df df}h ug] { { cyjf :jfy{l;l4 ug] { { OR5f k"lt{ x'g ;Sb5 eGg] s'/f a'emf];\ t/ h;n]


;To / 1fgl;t dfq k|]d ub{5g\, tL hg;d'bfon] c1fgL, rfkn';L ug] { { <strong>tyf</strong> c;Ëut / ef8fsf] snd<br />

rnfpg]x¿sf t'ngfdf s'g ;xL xf] / s'g a9L g}lts xf] eGg] s'/fsf] lg0f{o :jo+ ug{ ;Sb5g\ .<br />

dflglnpm“, s'g} JolQmn] cfÏgf] a'l4xLgtf cyjf cfÏgf lgs[i6 ljrf/x¿sf sf/0f bz{gsf]<br />

unt JofVof ug{ ;Sb5 t/ s] Sofyf]lns dtfnDaLx¿n] OzfO{ wd{sf] JofVof aª\UofP/ ub{5g\ eg]/<br />

k|f]6]:6\ofG6 dtfjnDaLx¿ :jo+n] eGg'x'Gg < * cf} + / (cf} + ztfAbLsf 36gfx¿, ;]G6 jfyf] {nf]Do"sf] /ft28<br />

<strong>tyf</strong> cbfntsf lqmofsnfkx¿sf] nflu tkfO{ +x¿ :jo+n] wd{nfO{ bf]ifL 7x¥ofpg' x'Gg < bfz{lgsx¿k|lt<br />

k|f]6]:6\ofG6 wd{–bz{gsf] k|fozM 3[0ff x'g'sf] sf/0f s] xf] eg] ck/fwsf] ;DaGwdf bz{gsf] b[li6sf]0f<br />

pbf/ / ;lxi0f'tfk"0f{ x'g' xf] . kmfo/jfv / :6«f;sf] lgGbf pgn] s] eg]sf]df a9L ul/Psf] lyof] eg]<br />

Sofyf]lns dtsf] cGwljZjf; O;fO{ wd{s} cGwljZjf; xf], pgLx¿sf] lgGbf O;fO{ wd{sf] cGwljZjf;sf]<br />

a'l4l;t s'g} ;/f]sf/ 5}g eg]sf]df ul/Psf] lyPg . t/, slxn]sfxL+ s'g} JolQmn] cfw'lgs bz{gnfO{<br />

krfpg ;Sb}g <strong>tyf</strong> bfz{lgs clt;f/sf] sf/0f db{5 eg] To;af6 bz{gsf lj?4 s]xL klg k|dfl0ft<br />

x'“b}g, h;/L /]ndfu{sf] jf:koGq -Boiler_ km'6\g'sf] sf/0f s]xL ofqLx¿sf] d[To''<br />

x'“bf oflGqszf:qsf<br />

lj?4 s]xL klg k|dfl0ft x'“b}g .<br />

bfz{lgs / wfld{s ;d:ofx¿sf ;DaGwdf kqklqsfx¿df jfbLjjfb x'g'kb{5 ls kb} {g eGg]<br />

k|Zgn] :jo+ cfkm}nfO{ vf]qmf] ;fljt ul/lbG5 .<br />

To:tf ;d:ofx¿df olb kqklqsfx¿sf] ;d:ofsf] ¿kdf hgtfdfem cle?lr a9]sf] 5 eg] tL<br />

tfTsflns ;d:ofx¿ aGg k'Ub5g\ clg km]l/ ltgLx¿dfly ax; ug] { { jf gug] { { eGg] k|Zg /xGg, a?<br />

ltgLx¿af/] sxf“ / s;/L 5nkmn ug'{<br />

kg] { xf] eGg] k|Zg v8f x'G5 . km]l/ kl/jf/ / xf]6nx¿sf]<br />

;Ldfleq, :s"n / luhf{3/sf] ;Ldfleq t ltgLx¿dfly 5nkmn ug] { { — t/ kqklqsfx¿df pgLx¿sf]<br />

gfd glng], bz{gsf lj/f]wLx¿åf/f tL ljifo p7fo"g\ t/ bfz{lgsx¿n] ltgsf ljifodf k"0f{tM df}gwf/0f<br />

ul//x"g\, lghL /fonfO{ ga'lemg] efiffdf ltgLdfly 5nkmn rnfOof];\ t/ ;j{;fwf/0f hg;d'bfon] a'‰g]<br />

:ki6 efiffdf To; ljifodf s]xL klg gelgof];\ † Tolta]nf k|Zg s] p7\b5 eg] h'g rLh jf:tljs¿kdf<br />

ljBdfg 5 s] Tof] kqklqsfx¿sf] dfemdf klg cfp“5 < k|Zg k'gM kqklqsfsf] s'g} ljz]if j:t' geP/<br />

cfd¿kdf jf:tjdf klqsf cyf{t\, :jtGq klqsf x'g'kb{5 eGg] k|Zg cfd k|Zg aGg k'Ub5 .<br />

klxnf] k|Zgaf6 of] bf];|f] k|ZgnfO{ xfdL Psbd} cnu ul/lbG5f} + M æs'g} <strong>tyf</strong>slyt O;fO{ /fHodf<br />

/fhg}lts k|Zgdf s] kqklqsfx¿n] bfz{lgs¿kn] ;d]t ljrf/ ug'{kb{5<br />


xfGbfv]l/ tkfO{ +n] csf] { yKk8 xfGgsf nflu bflxg] ufnf] yflklbg'x'G5 jf To;af/] cbfntdf d'2f<br />

rnfpg'x'G5 < To;sf] afjh"b afOandf To;f] ug'{<br />

dgfxL ul/Psf] 5 † o; ;+;f/df s] tkfO{ +n] cfÏgf]<br />

;d'lrt xs clwsf/sf] dfu ug'{x'Gg<br />

< s] cfÏgf] JolQmut :jtGqtfdfly rf]6 k'Ubfv]l/ s] tkfO{ +<br />

clnslt dfq klg l/;fpg'x'Gg < t/ tkfO{ +l;t s] elgPsf] 5 eg] of] hLjgsf] b'Mv–si6nfO{ k/dfy{sf]<br />

;'vl;t t'ngf ug'{<br />

x'“b}g, w}o{k"j{s si6 ;lx/xg' <strong>tyf</strong> cfzfsf] k/+ ;'vdf lnKt x'g' dxfg\ ;b\u'0f xf] †<br />

tkfO{ +sf clwsf+z cbfntL sf/afxLx¿ <strong>tyf</strong> k|fozM clwsf+z lbjfgL sfg"gx¿sf] ;DaGw s]<br />

;DklQl;t x'“b}g < t/ tkfO{ +nfO{ s] elgPsf] 5 eg] tkfO{ { { { { { +sf] c;nL j}ej o; nf]sdf 5}g . l;h/sf]<br />

bfg l;h/nfO{ lbg'kb{5 <strong>tyf</strong> O{Zj/n] h] lbPsf 5g\, Tof] O{Zj/nfO{ lbg'kb{5 eGg] l;4fGt dfg]/ tkfO{ +<br />

rNg'x'G5 eg] vfln ;"gsf] b]jtfnfO{ dfq o; nf]ssf] ;Lh/ tkfO{ +n] dfGg' x'“b}g a? slDtdf Tof]<br />

dfqfdf :jtGq a'l4nfO{ klg o; nf]ssf] ;Lh/ :jLsf/ ug'{kb{5<br />

— clg of] …:jtGq a'l4sf]<br />

lqmofsnfknfO{Ú g} bfz{lgs¿kn] ljrf/ ug{ xfdL ;Sb5f} + .<br />

;'?–;'?df hlta]nf kljq ;Demf}tf cGt/ut /fHosf] Pp6f cw{–wfld{s ;d"xnfO{ ;Ël7t ug] { { /<br />

wd{nfO{ o"/f]ksf] /fhsLo Wjhf agfpg] k|:tfj /flvPsf] lyof], Tolta]nf To;df ;lDdlnt x'g gdfg]/<br />

kf]kn] uxg ;dembf/L / k"0f{ ;';'Ëttfsf] kl/ro lbPsf lyP lsgeg] pgsf] ljrf/df /fi6«x¿nfO{ —<br />

O;fO{ wd{sf cfwf/df hf]8\g] ;fj{ef}lds s8L O;fO{ wfld{s ;‹ lyof] — s'6g}lts xf]Og, /fHox¿sf]<br />

s'g} ;f+;fl/s ;Demf}tf xf]Og .<br />

;xL cy{df wd{tGqjfbL /fHo g} wfld{s /fHo x'g ;Sb5, To:tf /fHox¿sf /fhf ls t wd{sf]<br />

O{Zj/ x'g'kb{5 ls ox'bLx¿sf /fhfx¿em} + :jo+ lhxf]jf, ls ltJjtsf] em} + O{Zj/sf] k|ltlglw bnfO<br />

nfdfnfO{ ls cGtdf uf}/;n] cfÏgf] clGtd /rgfdf O;fO{ /fHox¿af6 ;xL–;xL dfu u/]sf] 5 M tL ;a}<br />

/fHox¿n] Pp6f To:tf] O;fO{ wfld{s ;‹sf] cwLgtf :jLsf/ ug'{kb{5,<br />

h'g æslxNo} uNtL gug] { { O;fO{<br />

wfld{s ;‹ xf] .Æ lsgls h;/L k|f6]:6\ofG6 dtdf s'g} ;jf{ ]Rrtf k|wfg x'“b}g, To;/L g} O;fO{ wfld{s<br />

;‹sf] klg s'g} ;jf] {Rr k|wfg x'“b}g . To;kl5 km]l/ wd{sf] zf;gsf] cy{ zf;gsf] wd{sf] cltl/Qm,<br />

;/sf/L OR5fsf] k"hfsf] cltl/Qm a9L s]xL klg /xGg .<br />

Psk6s olb s'g} /fHodf s}of} + wfld{s ;Dk|bfox¿nfO{ ;dfg clwsf/ k|fKt x'G5 eg] km]l/ c¿<br />

wfld{s ;Dk|bfox¿sf clwsf/x¿ xgg\ gu/Lsg Tof] wfld{s /fHo /xg ;Sb}g, Tof] To:tf] O;fO{ wfld{s<br />

;‹ aGg ;Sb}g, h;n] cGo wfld{s ;Dk|bfox¿sf cg'ofoLx¿nfO{ ljwdL{ eg]/ pgLx¿sf] lj/f]w ub{5,<br />

h;n] /f]6Lsf] 6'qmfnfO{ wfld{s ljZjf;sf] cfwf/df ldNg] j:t' agfOlbG5, h'g a]Unfa]Un} JolQmx¿sf]<br />

cl:tTjsf] s8L <strong>tyf</strong> /fHosf gful/sx¿sf] x}l;otn] pgLx¿sf hLjgsf] cfwf/nfO{ cGwdQ agfOlbG5<br />

.Æ bLgbofn' Sofyf]lns dtfjnDaLx¿l;t ;f]Wg'xf];\ <strong>k|m</strong>flG;;L qmflGteGbf klxn]sf <strong>sfn</strong>jLgjfbL<br />

k|f]6]:6\ofG6 -x\o"hgf6_x¿29l;t ;f]w]/ a'‰g'xf];\ pgLx¿n] wd{sf] gfddf ckLn u/]sf lyPgg\ lsgeg]<br />

pgLx¿sf] wd{ /fHosf] wd{ lyPg . pgLx¿n] ædfgj clwsf/Æsf] gfddf ckLn u/]sf lyP . /,<br />

bfz{lgsn] dfgj clwsf/x¿sf] JofVof ub{5 <strong>tyf</strong> /fHo dfgjLo k|s[ltsf] /fHo xf];\ eGg] p;n] dfu<br />

ub{5 .<br />

t/ cgf8L, ;Lldt a'l4jfbL JolQm TolQs} cljZjf;L x'G5, hlt pm wdf{jnDaL x'G5 <strong>tyf</strong><br />

æwfld{s ljZjf;x¿l;t ;DalGwt dte]b rfx] h:tf xf]pmg\ t/ O;fO{ wd{sf ;fj{ef}lds efjgfx¿ g}<br />

/fHosf efjgf x'g'kb{5Æ eGb5 † wd{sf cfd efjgfx¿nfO{ ;/sf/L -cyf{t\ cl:tTjjfbL _ wd{af6<br />

5'6\ofpg' ;a}eGbf a9L cwd{ x'G5, ;f+;fl/s ljj]s g} ljnfl;tf xf] . To;sf cGwljZjf; / To;sf<br />

;+:yfx¿af6 wd{nfO{ To;/L 5'6\ofpg'sf] cy{ s] xf] eg] lg;fkmsf lglZrt lgodx¿ <strong>tyf</strong> To;sf<br />

;/sf/L ;+:yfx¿af6 s'g} Vofn gu/Lsg, /fHosf lg;fkmsf] ;fj{ef}lds efjgfsf] zf;g x'g'kb{5 .<br />

olb tkfO{ + wd{k|lt olt prfO{df v8f ePsf] bfjL ug{ ;Sg'x'G5, hxf“ wfld{s efjgfx¿nfO{<br />

cfÏgf] ;/sf/L kl/efiffaf6 cnUofpg] tkfO{ +nfO{ clwsf/ 5 eg] Tof] cnUffjnfO{ bfz{lgsx¿n] cw'/f]<br />

/xg lbg grfx]/ k"/f agfpg rfxg5g\, O;fO{ wd{sf] 3f]if0ff gu/]/ pgLx¿n] dfgjLo efjgfsf], wd{sf]<br />

;fj{ef}lds efjgfsf] 3f]if0ff ub{5g\ eg]/ pgLx¿nfO{ s;/L bf]ifL 7x¥ofpg ;Sg'x'G5 t


O;fO{ wdf{jnDaLx¿ a]Unfa]Un} ljwfg ePsf /fHox¿df /xG5g\ M sf]xL k|hftGqdf /xG5g\, sf]xL<br />

PstGqjfbL /fhtGqdf t sf]xL j}wflgs /fhtGqdf . O;fO{ wd{n] s'g ljwfg ;xL xf] / s'g xf]Og eGg]<br />

to ub} {g lsgls p;n] ljwfgx¿aLr e]b ub} {g . p;n] s] l;sfp“5 eg] ;Qf;dIf lz/ em'sfpm lsgls<br />

;Dk"0f{ ;Qf O{Zj/ k|bQ xf], To:tf] s'/f wd{sf] nflu :jfefljs xf] . ctM /fHosf ljwfgx¿ ;xL jf unt<br />

x'g] s'/fsf] lg0f{o O;fO{ wd{ cg';f/ ug{ ;lsGg, O;fO{ ;dfhsf] k|s[lt cg';f/ klg ug{ ;lsGg, g<br />

To;sf] lg0f{o dfgj ;dfhsf] k|s[lt cg';f/ g} ug{ ;lsG5 .<br />

afOh]G6fOg /fHo oyfy{df wfld{s /fHo lyof] lsgls Toxf“ ¿9Ljfb g} /fHosf] cfwf/ lyof] t/<br />

afOh]G6fOg /fHo ;a}eGbf v/fa /fHo lyof] . k|frLgvfnsf zf;g xg] /fHo O;fO{ wd{nfO{ ;a}eGbf<br />

a9L dfGg] /fHo lyp . To;sf] afjh"b Tof] b/af/sf] OR5fdfly cfwfl/t /fHo x'GYof] .<br />

oxf“ Pp6f To:tf] ;d:of pkl:yt x'G5, h;nfO{ æljz'4Æ ;xh a'l4n] xn ug{ ;Sb}g . O;fO{<br />

/fHo ls t /fHo a'l4;Ët :jtGqtfsf] ;fsf/ ¿k x'g'kb{5 /, To:tf] ePkl5 km]l/ O;fO{ /fHosf]<br />

¿kdf, To;af6 Tof]afx]s c¿ s'g} klg rLhsf] lsg dfu ug{ ;lsGg eg] Tof] Pp6f ljj]sk"0f{ /fHo xf]<br />

eGg] sNkgf cg'¿k x'G5 . To:tf] l:yltdf /fHosf] ljsf; dfgj ;DaGwx¿sf] ljj]sk"0f{ cfwf/df ug'{<br />

g}<br />

kof{Kt x'G5 . bz{gn] ToxL sfd k"/f ub{5, cyjf km]l/ O;fO{ wd{cGt/ut a'l4;Ët :jtGqtfsf] /fHosf]<br />

ljsf; x'g ;Sb}g /, Tolta]nf tkfO{ + :jo+ s] s'/f :jLsf/ ug'{x'G5<br />

eg] To;sf] sf/0f O;fO{ wd{n] v/fa<br />

/fHosf] t sfdgf ub} {g /, olb s'g} /fHo a'l4 ;Ët :jtGqtfsf] ;fsf/ ¿k x'“b}g, Tof] Pp6f v/fa<br />

/fHo x'G5 .<br />

of] ;d:ofsf] tkfO{ +n] h;/L pQ/ lbg'xf];\ — tkfO{ +n] /fHosf] lgdf{0f wd{af6 geP/ :jtGqtfsf]<br />

l;4fGtaf6 g} x'g ;Sb5 eGg] eGg] s'/f t dfG g} kb{5 . /fHosf] sNkgfnfO{ wd{af6 :jtGq /fVg]<br />

l;4fGt cfw'lgs bfz{lgsx¿sf] cj;/jfbL ;gs xf] eGg] s'/f sf]/f c1fgL JolQmn] dfq eGg ;Sb5 .<br />

bz{gn] /fhg}lts If]qdf To:tf] s]xL u/]sf] 5}g, h:tf] ef}lts zf:q, ul0ft, lrlsT;fzf:q<br />

cyjf x/]s lj1fgn] :jo+ cfÏgf] If]qdf u/]sf] 5}g . a]?ndsf a]sgn] eGby] — wd{ zf:qLo<br />

ef}ltszf:q ;+;u{ gePsL …s'df/L;/xÚ lyof], h'g s'df/Ln] cfk"mnfO{ O{Zj/sf nflu clk{t u/]sL lyO{ /<br />

Tof] af“emL lyO{ . wd{tTjaf6 ef}lts tTjnfO{ p;n] pTd'Qm kfl/lbO{ / Tof] kmnLkmfk eof] . h;/L tkfO{ +n]<br />

8fS6/l;t wd{df pgsf] ljZjf; 5 jf 5}g eg]/ ;f]Wg'x'Gg, To;}u/L /fhgLlt1;“u To:tf] s'/f ;f]Wg'x'Gg<br />

. To;eGbfklxn] <strong>tyf</strong> ;f}/d08nsf] jf:tljs :j¿ksf] af/]df sf]klg{s;sf] dxfg\ vf]hkl5 /fHosf]<br />

u'?Tj zlQmsf] lgodsf] vf]h eO;s]sf] lyof] M /fHosf] u'?Tj zlQmsf] s]Gb| :jo+ /fHoleq x'G5 eGg]<br />

s'/f yfx eO;s]sf] lyof] . Jojxf/sf] k|f/lDes r/0fsf] pQfpnf]k;“u} zlQm ;Gt'ngsf] Joj:yfsf]<br />

;DaGwdf h;/L o"/f]ksf ljleGg ;/sf/x¿n] nfu" ug] { { k|oTg u/]sf lyP, 7Ls To;}u/L d]SofjnL /<br />

SoDkfg]nfn] To;eGbf klxn] g} To;f] ul/;s]sf lyP /, ltgLx¿eGbf kl5 xA;, l:kgf]hf / x\o"uf]<br />

u|]l;o;b]lv lnP/ ¿;f], lkmS6] / x]u]n;Ddn] To;} ] ub} {cfPsf 5g\ . tL ;a}n] /fHonfO{ dfgj b[li6af6<br />

b]Vg] k|oTg u/]sf lyP eg] To;sf k|fs[lts lgodx¿nfO{ wd{ tTjsf] cfwf/df geP/ a'l4 / cg'ejsf]<br />

cfwf/df ljsl;t ug] { { r]i6f u/]sf lyP . wd{tTjaf6 To;/L g} cfk"mnfO{ pgLx¿n] k|efljt x'g lbPgg\,<br />

h;/L sf]k/lgs;n] hf];'cfsf] ;"o{nfO{ lul8ogdfly l:y/ eP/ v8f x'g] / rGb|dfnfO{ chfnf]gsf]<br />

3f“6Ldfly l:y/ eP/ v8f x'g] eg]/ lbOPsf] <strong>tyf</strong>slyt cfb]zaf6 cfk"mnfO{ k|efljt x'g lbPsf lyPgg\ .<br />

cfw'lgs bz{gn] Tof] sfo{nfO{ s]jn rnfO/fv]sf] dfq 5, h;nfO{ lx/flSnt' / c/:t'n] w]/}klxn] ;'?<br />

u/]sf lyP . ctM cfÏgf] o;k|sf/sf] xdnfåf/f jf:tjdf cfw'lgs bz{gsf] a'l4;Ët l;4fGtsf lj?4<br />

tkfO{ +n] zAbjf0f rnfO/fVg'ePsf] dfq geP/ a'l4;Ët ljj]ssf] cfw'lgs bz{gdfly ;w} + k|xf/<br />

ul//xg'ePsf] 5 . h'g c1fgtfnfO{ /]gLzL cyjf sf]lgU;au{/ hfO6'ª30df /fHosf ;DaGwdf<br />

o'uf} +b]lvsf k'/fgf ljrf/x¿sf] kQf lx+hf] cyjf sbflrt\ cl:tdfq rn]sf] xf], To;nfO{ Oltxf;sf<br />

To:tf ljrf/x¿ nfUg', h'g /ftel/df PSsf;L s'g} JolQmsf lbdfudf k}bf ePsf x'g\ eGg] nfUg' p;sf]<br />

nflu :jfefljs xf] . oL ljrf/x¿ p;nfO{ gof“ k|tLt x'G5g\ / ltgLx¿sf] 1fg p;nfO{ /ftf]/ft ePsf]<br />

5 . p;n] s] s'/f e'Ng k'Ub5 eg] To;/L p;n] ;f]/jf]gsf tL 8fS6/x¿sf] k'/fgf] e"ldsf ckgfPsf] 5,<br />

h;n] /fHosf] ;j{>]i7 u'0f rr{sf] wd{ geP/ p;sf] /fhg}lts gLlt x'G5 eg]/ dG6]:So"n]


gfnfosLkgsf] k|bz{g u/]sf] lyof] eg]/ ;fj{hlgs¿kn] dG6]:So"dfly bf]iff/f]k0f ul//xg'nfO{ cfÏgf]<br />

st{Jo 7fGbYof] . p;n] s] s'/f e'Nb5 eg] p;n] hf]lsd nfË]sf] e"ldsf v]n]sf] lyof] . p;n] j'Nkmsf]<br />

lsg lgGbf ub{Yof] eg] lgoltjfbsf] p;sf] l;4fGtsf] kl/0ffd:j¿k ;}lgsn] ;]gf 5f]8\g yfNg]5g\ /,<br />

To;/L ;}lgs cg'zf;g sdhf]/ x'g]5 clg cGttM /fHosf] g} ktg x'g]5 eGg] p;nfO{ 8/ lyof] .<br />

cGtdf p;n] k|zfsf] nfG8«]Vt =-lghfdlt sfg"g_sf] pTklQ klg …ToxL j'Nkmsf] bfz{lgs ljrf/af6 ePsf]<br />

lyof] / g]kf]lnogsf] lgodfjnLsf] klg pTklQ k'/fgf] afOan -Old Testament_ af6 geP/<br />

ef]n6fP/, ¿;f], sf]G8f]/;]ld/faf] <strong>tyf</strong> dG6]:So"sf ljrf/x¿sf] dt / <strong>k|m</strong>flG;;L qmflGtsf] ue{af6 ePsf]<br />

lyof] eGg] s'/f klg e'NbYof] . c1fgtf Pp6f e"t xf] eg] cem} klg To;n] PseGbf w]/}rf]6L 5n u/]/<br />

xfdLnfO{ b'Mv lbg]5 eGg] cfz f 5 . o"gfgsf ;j{>]I7 slj df/;]gL <strong>tyf</strong> yLAhsf /fh3/fgsf] eo /<br />

gf6sdf To;sf] lrq0f ha b'MvbfoL lgoltsf] ¿kdf ub{y], Tolta]nf pgL ;xL lyP .<br />

/fHo;DaGwL sfg"gsf k'/fgf lzIfsx¿n] /fHolgdf{0fsf] sf/0f dx jfsf+Iff, ldng;fl/tfnfO{<br />

cyjf a'l4dflgtfnfO{ atfp“by], oBlk pgLx¿sfg';f/ To;sf] lgdf{0f ;dfhsf] a'l4af6 geP/ JolQmsf]<br />

a'l4af6 ePsf] lyof] † t/ cfw'lgs bz{gsf y'k|} cfbz{jfbL <strong>tyf</strong> uDeL/ ljrf/sx¿n] To;sf] cfwf/<br />

;Dk"0f{ ;dfhsf ljrf/x¿nfO{ dfGby] . To;cGt/ut lg;fkm, g}ltstf / /fhgLltsf] :jtGqtf ;dfj]z<br />

ug'{<br />

xf] . pgLx¿sfg';f/ To; ;Ë7gcGt/ut /fHosf sfg"gx¿sf] ¿kdf x/]s gful/sn] :jo+ cfÏgf]<br />

;låj]s, dfgjLo ljj]ssf k|fs[lts lgodx¿nfO{ g} kfng ub{y] . a'l4dfgsf nflu O;f/f g} w]/} x'G5 -<br />

sapienti sat_ †<br />

sf}nLg;] hfO6'ªnfO{ bfz{lgs¿kaf6 cnljbf eg]/ of] k|s/0fnfO{ xfdLx¿n] ;dfKt ug] { {5f} + .<br />

p;n] cfk"mnfO{ ut <strong>sfn</strong>sf] Pshgf pbf/kGyL atfpg' ;xL lyof] . Hofb} dhfn] dfG5] pbf/kGyLsf<br />

;fy;fy} k|ltlqmofjfbL b'j} x'g ;Sb5 — vfln p;df slt rt'¥ofO“ cjZo x'g'kb{5 eg] p;n] xfnsf<br />

s]jn tL pbfkGyLx¿sf] dfq s'/f u/f];\, h;nfO{ ljbf]ssf] æs}bL ag"g\ jf h]n/Æ eGg] ;d:ofafx]s<br />

cGo s'g} ;d:ofsf] 1fg gxf];\ † xfnsf pbf/kGyLx¿n] s]xL lbgklxn]sf pbf/kGyLx¿l;t df]rf{<br />

s;]sf lyP . kf6L{x¿ljgf s'g} ljsf; x'“b}g, ;+3if{ geO{sg k|ult x'“b}g eGg] s'/f cem} a9L ;xL lyof] .<br />

xfdLx¿n] s] cfzf ub{5f} + eg] !&( cf} + c+ssf] cfkm\gf] cu|n]v;“u} sf}nLg;] hfO6'ªn] gof“ o'usf],<br />

rfl/lqs o'usf] yfngL u/]sf] 5 †<br />

<strong>dfS</strong>;{<br />

x]u]nsf] clwsf/;DaGwL bz{gsf] cfnf]rgfdf of]ubfg<br />

hd{gLdf wd{sf] cfnf]rgf d'VotM k"/f eO;s]sf] 5 /, wd{sf] cfnf]rgf g} ;d:t cfnf]rgfx¿sf]<br />

k"jf{wf/ xf] .<br />

e"naf6 ;DalGwt lbJo efif0f -Oratio pro aris et focis_ nfO{ hlta]nf lt/:sf/ ul/G5,<br />

Tolta]nf To;sf] ckljq nf}lss cl:tTj klg pbfË x'G5 . dfG5]n] :ju{sf] sfNklgs oyfy{tfdf s'g}<br />

dxfdfgjsf] vf]lhul//x]sf] lyof] t/ To;nfO{ cfÏgf] k|ltljDaafx]s Toxf““ s]xL klg k|fKt ePg .<br />

To;kl5 ca p;n] hxf“;'s} cfÏgf] jf:tljs oyfy{tfsf] vf]hL ub{5 / ug] { {5, Toxf““ p;nfO{ :jo+ cfÏ<br />

g} ¿ksf], cyf{t\ cfdfgjLo -unmensch_ pkfoafx]s c¿ s]xL xft nfUg]5}g .<br />

u}/–wfld{s cfnf]rgfsf] cfwf/ xf] M dfG5]n] wd{sf] lgdf{0f ub{5, wd{n] dflg;nfO{ agfp“b}g .<br />

csf] { zAbdf wd{ To:tf] dflg;sf] cfTdlrGtg jf cfTdfg'e"lt xf], h;n] lst cem};Dd klg cfÏgf] cQf]–<br />

kQf] kfPsf] 5}g ls t h;n] kfP/ klg k'gM u'dfpgk'u]sf] 5 . t/ dfG5] To:tf] s'g} xjfO{ k|f0fL xf]Og,<br />

h'g ;G;f/eGbf aflx/ sxL+ kn]6L s“;]/ a;]sf] xf];\ . dflg;–dflg;sf] ;G;f/ 5, /fHo 5, ;dfh 5 .<br />

of] /fHo, of] ;dfhn] wd{ ljk/Lt ljZj r]tgfnfO{ hGd lbG5 lsgeg] Tof] :jo+ Pp6f pN6f] ;G;f/ xf],<br />

wd{ ToxL ;G;f/sf] ;fdfGo l;4fGt xf], To;sf] ;lª\IfKt ljZjsf]z xf], nf]slk|o ¿kdf p;sf] ts{zf:q<br />

xf], p;sf] cflTds ;Ddfgsf] uf}/j xf] / p;sf] >4f]Gdfb rLh xf], p;sf] g}lts zlQm xf], p;sf] kljq


;Dk"0f{tf xf], ;fGTjgf <strong>tyf</strong> ;dy{gsf] p;sf] ;fj{ef}lds cfwf/ xf] . Tof] dflg;sf] d"ne"t ;f/tTjsf]<br />

sfNklgs ;fsf/ ¿k xf] lsgls dfgjsf] d"ne"t ;f/tTjsf] s'g} tYo;Ët jf:tljstf 5}g . ctM<br />

wd{lj?4sf] ;‹if{ ck|ToIf¿kaf6 Tof] æcsf] { ;G;f/Æsf lj?4sf] ;‹if{ xf], h;sf] cflTds ;f}/e wd{ xf]<br />

.<br />

wfld{s kL8fsf] ;“u;“u} jf:tljs kL8fsf] cleJolQm <strong>tyf</strong> jf:tljs kL8fsf] lj?4 k|bz{g wd{sf<br />

lj/f]w–k|bz{g xf] . wd{ pTkLl8t k|f0fLsf] cfx xf], Ps XboxLg ;G;f/sf] Tof] Xbo xf], h;/L s'g}<br />

cfTdfljxLg l:yltsf] Tof] cfTdf xf] . Tof] hgtfsf] ckmLd xf] .<br />

pgLx¿sf] jf:tljs ;'vsf] nflu hgtfsf] ldYof ;'vsf] ¿kdf wd{sf] pGd"ng ug'{<br />

cfjZos<br />

x'G5 . cfÏgf] l:yltsf] ;DaGwdf e|flGtx¿nfO{ ltnf~hnL lbg] s'/fsf] dfu hgtfl;t Tof] l:yltnfO{<br />

ltnf~hln lbg] s'/fsf] dfu xf], h;df e|flGtx¿sf] cfjZostf x'G5 . ctM wd{sf] cfnf]rgf, aLh¿kdf<br />

b'Mvsf] Tof] 3f“6Lsf] cfnf]rgf xf], wd{ h;sf] k|efd08n xf] .<br />

cfnf]rgfn] dfnfx¿af6 ltgsf sfNklgs k"mnx¿nfO{ lsg l6lkPsf] xf]Og eg] ltgsf<br />

dfnfx¿nfO{ s'g} skf]n sNkgfljgf cyjf s'g} ;fGTjgfljgf leg{ ;s"g\ a? lsg l6lkPsf] xf] eg] p;n]<br />

tL dfnfx¿nfO{ lg<strong>sfn</strong>]/ kmfnf];\ / To;/L ;f“rf] ;hLj k"mnx¿nfO{ l6Kg ;sf];\ . wd{sf] cfnf]rgfn]<br />

dfG5]sf e|dx¿nfO{ lsg tf]l<strong>8l</strong>bG5 eg] To;af6 Pp6f To:tf] dfG5]sf] ¿kdf p;n] ;f] +rljrf/ ug{ /<br />

sfo{ ug{ ;sf];\ <strong>tyf</strong> cfÏgf kl/l:yltx¿sf] lgdf{0f ug{ ;sf];\, h;sf e|dx¿ x6]sf xf]pmg\ / h;n]<br />

;xL 1fg xfl;n u/]sf] xf];\ . wd{sf] cfnf]rgfn] To;f] lsg ub{5 eg] To;af6 dfG5] :jo+ cfk"mtkm{ /,<br />

To;/L cfÏ g} jf:tljs ;"o{sf] jl/kl/ 3'Dg yfNb5 . wd{ vfln Tof] em'6f ;"o{ xf], h'g dfG5]sf] jl/kl/<br />

Tolta]nf;Dd rSs/ nufO/xG5, ha;Dd pm cfÏgf] jl/kl/ 3'Dg yfNb}g .<br />

ctM ;ToeGbf 6f9fsf] ] ;G;f/ e]l6Pkl5 Oltxf;sf] sfo{ o; ;G;f/sf] ;Tosf] :yfkgf ug'{<br />

x''G5<br />

. dfgjLo cfTd cnufjsf] ;fw' ¿ksf] kbf{ x6fpg] sfd ePkl5 bz{g — h'g Oltxf;sf] ;]jfsf]<br />

nflu ;w} + tTk/ /xG5 — sf] tfTsflns sfo{ cfTd cnufjsf] kbf{ x6fpg' x'G5 . To;/L :ju{sf]<br />

cfnf]rgf k[YjLsf] cfnf]rgf aGg k'Ub5, wd{sf] cfnf]rgf Oxnf]ssf] cfnf]rgf aGg k'Ub5, wd{sf]<br />

cfnf]rgf clwsf/sf] cfnf]rgf aGg k'Ub5 <strong>tyf</strong> wd{zf:qsf] cfnf]rgf /fhgLltsf] cfnf]rgf aGg k'Ub5 .<br />

tnsf] JofVof — h'g pQm sfo{df Pp6f of]ubfg xf] — sf] tfTsflns ;DaGw d"n bz{gl;t<br />

geP/ To;sf] Pp6f k|lt`lnkLl;t dfq x'G5 — /fHo;Qf / clwsf/sf] ;DaGw hd{g bz{gl;t dfq<br />

x'G5 — /, To;sf] Psdfq sf/0f s] xf] eg] To;nfO{ hd{gLdf n]lvPsf] 5 .<br />

olb s;}n] hd{gLsf] oyfl:yltaf6 g} ;'? ug{ rfxG5 / Tof] To;sf] Psdfq ;d'lrt9Ën]<br />

cyf{t\ gsf/fTds9Ën] ug{ rfxG5 eg] To;sf] kl/0ffd klg c;Ëltk"0f{ x'g]5 . xfd|f] /fhg}lts<br />

jt{dfgsf] lgif]w;Dd cfw'lgs /fi6«x¿sf] P]ltxfl;s rLh vlnxfgleqsf] 8'Ë'/n] k'l/Psf] 5 . olb d}n]<br />

kfp8/ nfu]sf hf]8LnfO{ lgif]w u/] + eg] klg kfp8/ljgfsf] hf]8L t d;“u af“sL /xg]5 . olb d}n]<br />

hd{gLsf] !*$# sf] l:yltnfO{ lgif]w u/] + eg] klg To; a]nfsf] <strong>k|m</strong>flG;;L u0fgfg';f/ d}n] !&*( ;Dd<br />

gk'u]sf] dfGg]5' — jt{dfgsf] s]Gb|ljGb';Dd k'Ug] s'/fsf] t k|Zg} p7\b}g .<br />

xf], hd{g Oltxf; s] eg]/ v';L eO/xg]5 eg] Oltxf;sf] :ju{df h'g ultaf6 pm u'lh|Psf] 5,<br />

To;af6 g t pmeGbf klxn] s'g} ;Dk|bfo kf/ ePsf] lyof] g To;sf] kl5 g} kf/ x'g]5 . xfdLn] cfw'lgs<br />

/fi6«x¿sf] k'g:yf{kgfdf t efu lnPsf 5f} + t/ ltgsf qmflGtx¿df xfdLn] efu lnPgf} + † ltgdf xfd|f]<br />

k'g:yf{kgf lsg x'gk'u]sf] lyof] eg] Psflt/, c¿ /fi6«x¿n] qmflGt ug] { { ;fx; b]vfPsf lyP csf] {lt/,<br />

c¿ /fi6«x¿n] k|ltqmflGtsf kL8f ef]Ug'k/]sf] lyof] . xfd|F] k'g:yf{kgf klxnf]k6s lsg ePsf] lyof] eg]<br />

xfd|f zf;sx¿ 8b{y] / csf] {k6s lsg ePsf] lyof] eg] xfd|f zf;sx¿nfO{ To;sf] 8/ lyPg . e]8f<br />

uf]7fn]sf] g]t[Tjdf /xg'sf] sf/0fn] Psk6s — h'g lbg p;nfO{ lrxfgdf k'l/+b} lyof] — Tof] afx]s xfdL<br />

:jtGqtfsf] ghLs slxNo} k'Ug ;s]gf} + .<br />

Pp6f ;Dk|bfon] lxhf] klg t'R5tf df}h"b /x]sf]df cfhsf] t'R5tfnfO{ klg sfg"gL 7x¥ofp“5,,<br />

Pp6f ;Dk|bfon] s'g} lzsf/Lsf] ;dodf k|lti7f k|fKt u/]sf], k|frLg / P]ltxfl;s ePsf]df Tof] lzsf/Lsf]<br />

k|xf/sf lj?4 v8f x'g] cw{–bf;sf] x/]s qmGbgnfO{ ljb|f]xL 7x¥ofOlbG5, Pp6f ;Dk|bfon] To;/L g}


cf gf] Oltxf; s]jn lk5l8Psf] dfq b]Vb5, h;/L Oh/fOnL O{Zj/n] cfÏgf] ;]js df]h]hnfO{ olb<br />

hd{g Oltxf;n] :jo+nfO{ vf]h gu/]sf] x'GYof] eg] clwsf/sf] Tof] P]ltxfl;s ;Dk|bfo32n] hd{g<br />

Oltxf;sf] cjZo g} vf]lhu/]sf] x'GYof] eg]/ b]vfPsf] lyof] . Tof] ;fOns xf] t/ ;]js ;fOns †<br />

To;n] cf gf] bf;tfsf], cf gf] P]ltxfl;s bf;tfsf], cf gf] O;fO{ wd{sf] hd{g bf;tfsf] s;d vfG5<br />

eg] hgtdfg;sf] Xbo k|b]zaf6 To;n] df;'sf] Ps–Ps kf}08 sf6]/ lng]5 .<br />

To;sf] ljk/Lt hGdn] hd{g / ljrf/n] j]bLg, ;/n :jefjsf] pT;fxL JolQm :jtGqtfsf] xfd|f]<br />

Oltxf;sf] vf]hL xfd|f] Oltxf;eGbf klg klxn] — k|frLg 6o"6fgL hËndf ub{5 † t/ Tof] Oltxf; olb<br />

hËndf g} kfpg ;lsG5 eg] xfd|f] :jtGqtfsf] Oltxf; / ;'“u'/sf] :jtGqtfsf] Oltxf;aLr km/s s]<br />

x'G5 / < To;afx]s s] s'/f ;j{ljlbt 5 eg] hËnleq h]–hlt tkfO{ + lrRofpg' x'G5, To;}nfO{<br />

bf]xf]¥ofOlG5 . ctM k|frLg 6o"6fgL hËnnfO{ zflGtd} /xg lbg' /fd|f] x'g]5 †<br />

hd{g l:yltsf] ljz'4 o'4 cjZo 5]8\g'xf];\ † of] l:ylt Oltxf;sf] :t/eGbf lgDg 5, Tof] s'g}<br />

klg cfnf]rgfsf] cof]Uo 5 . tfklg k'gM Tof] ck/fwL em} + klg cfnf]rgfsf kfq x'G5, h'g dfgjtfsf]<br />

:t/eGbf t'R5 x'“bfx'“b} klg hNnfbsf nflu Pp6f kfq x'G5 . Tof] l:yltsf lj?4sf] ;‹if{df cfnf]rgf<br />

ug'{<br />

lbdfusf] s'g} cfqmf]z geP/ Tof] cfqmf]zsf] lbdfu xf] . Tof] wfl/nf] 5'/L xf]Og Tof] Pp6f c:q xf] .<br />

p;sf] lgzfgf p;sf] zq' xf] . p;n] s]jn To;sf] v08g ug{ dfq grfx]/ To;nfO{ ;d"ngi6 ug{<br />

rfxG5 — lsgls To;sf] efjgfsf] v08g klxn] g} eO;s]sf] 5 . cfk"m :jo+df To:tf] s'g} rLh x'“b}g,<br />

h;sf] af/]df ;f] +lrPsf] xf];\ . Tof] To:tf] l:ylt xf], h'g To;nfO{ 3[0ff ul/g]hlQs} 3[l0ft 5 . To;<br />

l:yltsf] af/]df ePsf] s6' cfnf]rgfnfO{ s'g} :ki6Ls/0f lbg'kg] { cfjZostf x'“b}g lsgeg] Tof] sfd<br />

p;n] klxn] g} k"/f ul/;s]sf] 5 . ca Tof] :jo+ s'g} nIo /x]g, vfln Pp6f ;fwg dfq /xg uPsf] 5<br />

. To;sf] d"n /; qmf]w xf] eg] To;sf] d"n sfo{ lgGbf xf] .<br />

oxf““ k|Zg tdfd ;fdflhs If]qsf Pscsf{dfly kg] { kf/:kl/s gL/; bafjsf] j0f{g ug] { s'/f xf] .<br />

Tof] Pp6f lg/k]If, lgliqmo, ?vf] :jefj ePsf] JolQmsf] ;Lldt cj:yfsf] j0f{g ug] { s'/f xf] . To;n]<br />

Pp6f ;/sf/L Joj:yfsf] 9f“rfcGt/ut cfÏgf] jf:tljstfnfO{ hlt a'‰g ;Sb5, Tolt To;sf] ljifodf<br />

e|d klg /Rb5 . h'g k|sf/sf] v/fa s'/feGbf dfly hLljt /xg] of] Joj:yf :jo+ ;/sf/sf] ¿kdf<br />

a;]sf] l9nf;':tLafx]s c¿ s]xL xf]Og .<br />

s:tf] b[io xf] † n'6]/fx¿, czfGt cGtM:s/0f <strong>tyf</strong> kfzljs ;fdfGoJoj:yfsf] sf/0f Ps csf{sf<br />

zq'x¿ gfgfy/L hfltx¿df ;dfh ljeQm eO/xG5 / pgLx¿aLr /x]sf] ;lGbUw <strong>tyf</strong> cGwljZjf;k"0f{<br />

b[li6sf]0fsf sf/0f tL tdfd hfltx¿;“u s'g} ckjfbLjgf — oBlk a]Unfa]Un} cf}krfl/s k4ltåf/f —<br />

ltgsf zf;sx¿n] ;x'lnotdf lbPsf] lhGbuL em} + pkof]u ub{5 clg pgLx¿ s'g s'/fsf] cfzf ub{5g\<br />

eg] cfÏgf] Tof] l:yltnfO{ :jo+ O{Zj/sf] s[kf 7fg]/ pgLx¿nfO{ bf; agfOPsf] 5, pgLx¿dfly zf;g<br />

ul/Psf] 5, pgLx¿nfO{ cwLg:y agfOPsf] 5 eGg] s'/fdf pgLx¿nfO{ wGojfb lbg'kb{5 † clg,<br />

csf] {lt/, :jo+ zf;s ju{ 5, h;sf] dxfgtf pgLx¿sf ;+Vofx¿sf] pN6f] cg'kftdf x'G5 .<br />

To;/L cfnf]rgf ug] { s'/f xftkft ug] { { ¿kdf ul/g] cfnf]rgf x'G5 . Tof] n8fO“df s'g s'/f cy{k"0f{<br />

x'G5 eg] s'nLg, a/fa/Lsf], ;/f]sf/ /fVg]vfnsf] geP/ lj/f]wL 5, cyf{t\ s]jn To;dfly k|xf/ ug] { { dfq<br />

cy{k"0f{ s'/f x'G5 . To;sf] cy{ s] xf] eg] cfk"mnfO{ wf]sf lbO/xg] <strong>tyf</strong> xf/]sf] cj:yfdf /xgsf nflu<br />

hd{gx¿nfO{ l5ge/sf] nflu klg ;do glbOof];\ . pgLx¿dfly h'g jf:tljs bafj lbOG5, To;df<br />

bafjsf] r]tgfnfO{ hf]8]/ To;nfO{ emg\ a9L af]em agfOof];\, pgLx¿sf] nfhsf] k|rf/ u/]/ cem a9L<br />

nfhdbf] { agfOof];\ . hd{g ;dfhsf] k|To]s cË hd{g ;dfhsf] nfhdbf] { c+u -Partie Honteuse_<br />

xf] eGg] l;4 ul/of];\, oL 9'Ëfh:tf k|f0fxLg gftfuf]tfx¿nfO{ pg}sf uLt ;'gfP/ grfOof];\ † hgtfdf<br />

;fx;sf] ;~rf/ ug{sf nflu pgLx¿ :jo+nfO{ cfk"mb]lv 8/fpg l;sfOof];\ . To;f] ug'{<br />

hd{g /fi6«sf]<br />

Pp6f ckl/xfo{ cfjZostf k"/f ug'{<br />

xf] / /fi6«x¿sf cfjZostfx¿n] :jo+ pgLx¿sf] k"lt{sf] k/+ cf}lrTo<br />

x'G5 .


hd{g oyfl:yltsf] t'R5 ;Gt'li6sf lj?4 of] ;‹if{ cfw'lgs /fi6«x¿sf] nflu klg dx jxLg x'g<br />

;Sb}g lsgls hd{gLsf] oyfl:ylt k|frLg zf;gsf] n's]sf] k"lt{ xf] eg] k|frLg zf;g cfw'lgs /fHosf]<br />

v'nf t'R5tf xf] . hd{gLsf] jt{dfg /fhgLltsf lj?4 ;‹if{ cfw'lgs /fi6«x¿sf] ctLtsf lj?4 ;‹if{<br />

xf] — clg, tL /fi6«x¿ ctLtsf :d[ltx¿sf] af]emaf6 ce}m klg Hofb} blaPsf 5g\ . pgLx¿sf ;fy;fy}<br />

cfÏgf] ljof]ufGtaf6 kf/ eO;s]sf] k|frLg zf;gnfO{ ca Pp6f hd{g k|]tem} + cfÏgf] ;+of]ufGtsf] 9f] +u<br />

b]vfpg' pgLx¿sf] nflu lzIffk|b x'G5 . k|frLg zf;gsf] Oltxf; jf:tjdf Tolta]nf;Dd b'Mvb lyof],<br />

hlta]nf;Dd ;+;f/df klxn]b]lv ljBdfg ;Qf ag]sf] lyof] <strong>tyf</strong> csf] {lt/, :jtGqtf p;sf] nflu s]jn<br />

Pp6f JolQmut sNkgf dfq lyof] . ;ª\If]kdf, ha;Dd cfÏgf] Gof;Ëut s'/fdf pm :jo+n] ljZjf;<br />

ub{Yof] / To;f] ug{ pm jfWo lyof], Tolta]nf;Dd k|frLg zf;g b'Mvb g} lyof] . Pp6f df}h"bf<br />

ljZjJoj:yfsf] ¿kdf k|frLg zf;gn] Tof] ev{/} k}bf eO/x]sf] tfT<strong>sfn</strong>Lg ljZjsf lj?4, hlta]nf;Ds<br />

;‹if{ ul//x]sf] lyof], Tolta]nf;Ddsf] To;sf] e"n Pp6f P]ltxfl;s e"n lyof], JolQmut e"n xf]Og .<br />

ToxL sf/0f xf], To;sf] cwf]ktg b'MMvbfoL lyof] .<br />

csf] {lt/, jt{dfg hd{g zf;g 5 . Tof] Pp6f <strong>sfn</strong>bf]if xf], cfd ¿kdf Tof] dflgPsf] :jo+l;4<br />

s'/fx¿sf] gUg lj/f]w xf] / ;G;f/sf cufl8 k|blz{t k|frLg zf;gsf] z"Gotf xf] . To;sf] Psxf]xf] Wofg<br />

s] 5 eg] pm :jo+ cfk"md} cf:yf xf] / ;G;f/n] klg To:t} Vofn u/f];\ eGg] p;n] dfu ub{5 . olb<br />

p;nfO{ :jo+ cfÏgf] d"ntTjdf cf:yf x'GYof] eg] Tof] d"ntTjnfO{ s] p;n] Pp6f aflx/L d"ntTjsf]<br />

cfj/0fdf n'sfpg] k|oTg ub{Yof] <strong>tyf</strong> kfv08 / ;f]kmLjfbsf] z/0f lnGYof] < cfw'lgs k|frLg zf;g Tof]<br />

ljZjJoj:yfsf] dx j Ps gf}6ª\sL xf], h;sf] ;f“rf] gfos dl/;s]sf] 5 . Oltxf;n] cfÏgf] sfd<br />

k"0f{tM ul/5f8\b5 / s'g} k'/fgf] ¿k -Joj:yf_nfO{ To;sf] lrxfglt/ n}hfg]a]nf Tof] w]/} cj:yfx¿af6<br />

u'lh|G5 . s'g} ljZj P]ltxfl;s ¿k -Joj:yf_sf] clGtd cj:yf To;sf] ;+of]ufGtsf] 9f] +u x'G5 . h'g<br />

o"gfgL b]jtfx¿ P:sLn;sf] k|f]dLlyo;sf] 3]/f -Promethies Bound_ df klxn] g} b'MvbfoL9Ëaf6<br />

3fOt] eP/ dl/;s]sf lyP, tL n'l;ogsf] syf]ksygdf csf] {k6s xf:of:kb9Ën] dg'{k/]sf]<br />

lyof] .<br />

Oltxf;n] To:tf] af6f] lsg ckgfp“5 — h;af6 dfgjtfn] cfÏgf] ctLtaf6 ;xif{ ljbf n]cf];\ †<br />

hd{gLsf /fhg}lts clwsf/Lx¿sf nflu xfdL To:t} ;'vb P]ltxfl;s eljiosf] j<strong>sfn</strong>t ub{5f} + .<br />

To;}aLr h;} :jo+ cfw'lgs /fhg}lts / ;fdflhs jf:tljstfsf] cfnf]rgf x'g yfNb5, h;}<br />

cfnf]rgf jf:tljs dfgjLo ;d:ofx¿ kqmg] l:yltdf k'Ub5, Tolta]nf hd{gLsf] l:ylt p;n] aflx/<br />

uO;s]sf] b]Vb5 . To:tf] x'“b}gYof] eg] cfÏgf] nIonfO{ p;n] cfÎgf] nIoeGbf tn kqmg] sf]lzz<br />

ub} {gYof] . Pp6f pbfx/0f lng'xf];\ . cfd ;Dkbfsf] ;G;f/, /fhg}lts hutsf ;fy} pBf]uwGwfsf]<br />

;DaGwsf] ;d:of cfw'lgs ;dosf] ;a}eGbf k|d'v ;d:ofx¿dWo]sf] Pp6f ;d:of xf] . of] ;d:ofn]<br />

hd{gx¿sf] Wofg s'g¿kdf cfslif{t ug{ ;'? u/]sf] 5 < /fli6«o cy{Joj:yfsf] ;+/If0f z'Nssf] ¿kdf,<br />

k|ltif]wfTds Joj:yfsf] ¿kdf . hd{gf]Gdfb dflg;af6 pq]/ pm b|Jodf k'Ug uPsf] 5 . ctM Pslbg<br />

laxfg ;"tL sk8fsf dflnsx¿ / kmnfdsf gfosx¿n] crfgs pgLx¿ b]zeQm aGgk'u]sf] b]v]sf 5g\<br />

† ctM xfdL hd{gx¿n] Psflwsf/nfO{ afx\o ;fj{ef}d;Qf ;'Dk]/ To;sf] ;fj{ef}d;QfnfO{ b]zleq<br />

:jLsf/ ul//x]sf 5f} + . To;/L hd{gLdf dflg;x¿ ca ToxL s'/f z'? ul//x]sf 5g\, h;nfO{ <strong>k|m</strong>fG; /<br />

a]nfotdf dfG5]x¿n] vtd ub} { uO/x]sf 5g\ . h'g k'/fgf, e|i6 kl/l:yltnfO{ JolQmn] l;qmLx¿<br />

lel//x]sf] ¿kdf of] b]zsf] l;4fGtsf] lj/f]w ul//x]sf 5g\ <strong>tyf</strong> h;nfO{ pgLx¿n] wf/0f u/]sf 5g\,<br />

h;/L] — pgLx¿sf] clegGbg hd{gLdf ;'Gb/ eljiosf] piff<strong>sfn</strong>sf] ¿kdf ul/+b}5, Tof] l;4fGtsf]<br />

If]qaf6 s7f]/ Jojxf/sf] If]qdf kfOnf 6]Sg] eljiosf] cem};Dd Tolt ;fx; 5}g . <strong>k|m</strong>fG; / a]nfotdf<br />

/fhg}lts cy{zf:q cyjf ;Dkbfdfly ;dfhsf] zf;g :yfkgf ug] { ;d:of 5 eg] hd{gLdf /fli6«o<br />

cy{Joj:yf cyjf /fli6«otfdfly lghL ;DklQsf] cflwkTo sfod ug] { ;d:of 5 . clg km]l/ <strong>k|m</strong>fG; /<br />

OªUNofG8sf] ;d:of k/fsfi7fdf k'lu;s]sf] Psflwsf/sf] pGd"ng ug'{<br />

xf] eg] hd{gLsf] ;d:of<br />

Psflwsf/nfO{ To;sf] r/df]Tsif{;Dd k'¥ofpg' xf] . pxf“sf] ;d:of ;dfwfgsf] xf] eg] oxf““sf]<br />

clxn];Ddsf] ;d:of ;‹if{sf] xf] . cfw'lgs ;d:ofx¿sf] hd{g :j¿ksf] of] pko'Qm pbfx/0f xf] . of]


s'g s'/fsf] pbfx/0f ;d]t xf] eg] Pp6f gf}l;sf?em} + xfd|f] Oltxf;n] cem} klg tL s'/fx¿ l;Sgsf<br />

nflu cltl/Qm s;/t ug'{<br />

5, h'g Oltxf;df k'/fgf / hL0f{–zL0f{ eO;s]sf 5g\ <<br />

ctM olb hd{gLsf] /fhg}lts ljsf; cufl8 uPg eg] ;Dk"0f{ hd{g ljsf; jt{dfg <strong>sfn</strong>sf<br />

;d:ofx¿dWo] s'g} hd{g lgjf;LnfO{ a9LeGbf a9L bvfn x'g ;Sb5, hlt s'g} ¿;L lgjf;Lsf] x'G5 .<br />

t/ ha sf]O{ 5'§} JolQm /fli6«o ;Ldfaf6 aflwO/x]sf] x'Gg eg] To; JolQmsf] d'lQmåf/f ;Dk"0f{ /fi6«sf]<br />

cem} sd d'lQm ldNYof] . o"gfgsf bfz{lgsx¿dWo] Pshgf :sfOlyofjf;L33 klg lyP — To; s'/fn]<br />

o"gfgL ;+:s[lttkm{ Ps sbd klg cufl8 a9\\g :sfOlyofjf;Lx¿nfO{ d2t ldn]sf] lyPg .<br />

;+of]ujz xfdL hd{g :sfOlyofjf;L xf]Ogf} + .<br />

k|frLg ;Dk|bfo cfÏgf] k|fuP]ltxfl;s <strong>sfn</strong>b]lv h;/L sNk g} sNkgfdf kf}/fl0fs syfx¿sf]<br />

¿kdf u'lh|Psf] lyof], To;}u/L xfdL hd{gx¿n] cfÏgf] cfufdL Oltxf;nfO{ lrGtg hutdf, bz{gsf]<br />

If]qdf to ul/;s]sf 5f}+ . To;sf] P]ltxfl;s ;d<strong>sfn</strong>Lg x'“bfx'“b} klg xfdL jt{dfg <strong>sfn</strong>sf bfz{lgs<br />

;d<strong>sfn</strong>Lg xf} + . hd{g bz{g hd{g Oltxf;sf] cfbz{jfbL lj:tf/ xf] . ctM cfÏgf] jf:tljs Oltxf;sf<br />

cw'/f sfd -Aeuvres In Completes_sf] :yfgdf olb xfdLx¿n] cfbz{jfbL Oltxf;kl5sf sfdx¿<br />

-Aeuvres Posthumes_sf] cfnf]rgf ub{5f} + eg] h'g xfd|f] cfnf]rgfsf] bz{g 5, Tof] tL k|Zgx¿l;t<br />

clNemPsf] 5, tL jt{dfg <strong>sfn</strong>n] atfpg] c;nL k|Zg pg} k|ultzLn /fi6«x¿df h'g s'/fsf] cy{ /fHosf<br />

cfw'lgs kl/l:yltx¿;“u} Jojxfl/s¿kaf6 ;DaGw–ljR5]b ug'{<br />

x'G5, ToxL cy{ hd{gLdf — hxf“ cem};Dd<br />

tL kl/l:yltx¿ cl:tTjdf cfO;s]sf 5}gg\ — kl/l:yltx¿sf bfz{lgs k|ltljDa;u} ;j{k|yd<br />

cfnf]rgfTds ;DaGw–ljR5]b ug'{<br />

x'g]5 .<br />

clwsf/ / /fHosf] hd{g bz{g g} hd{g Oltxf;sf] Ps dfq To:tf] rLh xf], h'g ;/sf/Ltj/n]<br />

dfGotf k|fKt cfw'lgs jt{dfg:t/;Dd -Al Pari_ k'Ub5 . ctM s] ug'{<br />

cfjZos x'G5 eg] hd{g /fi6«n]<br />

cfÏgf] Tof] :jKlgn Oltxf;sf] ;DaGw cfÏgf df}h"bf kl/l:yltx¿;“u} :yflkt u/f];\ /, s]jn oL<br />

ljBdfg kl/l:yltx¿l;t dfq geP/ ltgsf ;fy} ltgLx¿sf] xjfbf/L lj:tf/sf] ;d]t cfnf]rgf u/f];\ .<br />

To;sf] eljionfO{ g t /fHo / clwsf/sf jf:tljs kl/l:yltx¿sf] tfTsflns lgif]w;Dd ;Lldt ug{<br />

;lsG5 g To;sf /fHo / clwsf/;DaGwL cbz{jfbL kl/l:yltx¿nfO{ t'?Gt Jojxfl/s ¿k lbg]<br />

sfd;Dd dfq ;Lldt ug{ ;lsG5 lsgls To;sf cfbz{jfbL kl/l:yltx¿df To;sf jf:tljs<br />

kl/l:yltx¿sf] tfTsflns lgif]w lglxt x'G5 <strong>tyf</strong> l5d]sL /fi6«x¿sf] lrGtgdf pm cf gf cfbz{jfbL<br />

kl/l:yltx¿sf] tfTsflns clek"lt{sf] cj:yfeGbf Psk|sf/n] cufl8 al9;s]sf] 5 . ctM hd{gLsf<br />

Jojxfl/s sfddf h'6]sf /fhg}lts kf6L{x¿n] olb bz{gsf] lgif]w ug] { { dfu ub{5g\ eg] To:tf] ;clek|fo<br />

ub{5g\ . To;sf] uNtL pgLx¿n] of] rLhsf] dfu ug'{<br />

geP/ Tof] ToxL dfudf /f]lsg] s'/fdf x'G5 . Tof]<br />

dfusf] g t p;n] uDeL/tfk"j{s kl/k"lt{ ub{5, g kl/k"lt{ ug{;S5 . Totflt/ kL7 kmsf{P/ <strong>tyf</strong> To;sf]<br />

;DaGwdf s]xL ;8]un]sf k'/fgf <strong>tyf</strong> qmf]wo'Qm :j/x¿ e'ge'gfP/ To;n] lgif]wsf] sfo{nfO{ k"/f ul//x]sf]<br />

5 † cfÏgf] b[li6sf]0fsf] ;Lldttfsf] sf/0f hd{gsf] jf:tljstf kl/lwdf p;n] bz{gnfO{ ;fd]n ub} {g<br />

cyjf s] ;f] +Rb5 eg] hd{g Jojxf/ <strong>tyf</strong> To;sf ;xfos l;4fGtx¿sf] :t/eGbf bz{g t'R5 x'G5 .<br />

tkfO{ +n] ;'?cft t jf:tljs hLjgsf aLhx¿af6 ug{ 'kg] { dfu ug'{x'G5<br />

t/ tkfO{ +n] s] e'Ng'x'G5 eg] hd{g<br />

/fi6«sf] jf:tljs hLjgsf] aLh clxn];Dd vfln To;sf] lbdfuleq} dfq al9/x]sf] 5 . Ps zAbdf —<br />

bz{gnfO{ Pp6f jf:tljstf gagfO{sg tkfO{ +n] To;nfO{ pGd"ng ug{ ;Sg' x'Gg . .<br />

oxL g} uNtL bz{gaf6 k}bf x'g] ;}4flGts kf6L{n] u/]sf lyP — To;df vfln To;sf sf/s<br />

tTjx¿sf] qmd pN6f] ePsf] lyof] .<br />

jt{dfg ;‹if{df p;n] hd{g hutsf lj?4 bz{gsf] s]jn cfnf]rgfTds ;‹if{nfO{ dfq b]v]sf]<br />

lyof], p;n] jt{dfg <strong>sfn</strong>;Ddsf] bz{g :jo+ ;G;f/sf] Ps c+z xf] /, To;sf] k|l/k"/s xf] — oBlk Tof]<br />

To;sf] cfbz{jfbL k|ltk"/s xf] — eGg] s'/fdfly ljrf/ u/]sf] lyPg . cfÏgf] k|ltd"lt{k|lt p;sf]<br />

b[li6sf]0f cfnf]rgfTds ePklg cfkm"k|ltsf] p;sf] b[li6sf]0f cfnf]rgfTds lyPg . bz{gsf k"j{ cjoj -<br />

Premises_x¿af6 yfngL u/]/ ls t Tof] bz{gåf/f k|:t't ul/Psf kl/0ffdx¿dfly g} Tof] /f]lsg


k'u]sf] lyof] ls t p;n] cGo dfu / lgisif{x¿nfO{ bz{gsf tfTsflns dfux¿ <strong>tyf</strong> lgisif{x¿sf] ¿kdf<br />

k]z ul/lbPsf] . jf:tjdf tL dfu / lgisif{x¿nfO{, tL ;xL lsg gxf]pmg\, jt{dfg <strong>sfn</strong>;Ddsf] bz{gsf],<br />

:jo+ bz{gs} g} lgif]w k|fKt ug{ ;lsG5 . o; ljifosf ;DaGwdf clg lj:tf/k"j{s ljrf/ ug] { { cfÏgf]<br />

clwsf/nfO{ xfdL ;'/lIft /fVb5f} + . To;sf cfwf/e"t sdhf]/Lx¿nfO{ lgDg–lnlvt zAbdf JoQm ug{<br />

;lsG5 M p;n] s] ;f] +r]sf] lyof] eg] bz{gnfO{ Pp6f jf:tljs cfwf/ gagfO{sg klg pGd"ng ug{<br />

;lsG5 .<br />

/fHo;Qf / clwsf/sf] hd{g bz{gsf] cfnf]rgfsf] ;a}eGbf ;';Ët, ;a}eGbf ;d[4zfnL <strong>tyf</strong><br />

clGtd ljsf; x]u]naf6 ePsf] lyof] . Tof] cfnf]rgfdf cfw'lgs /fHo <strong>tyf</strong> To;l;t ;DalGwt<br />

jf:tljstfsf] cfnf]rgfTds ljZn]if0f klg 5 /, h;/L /fhgLlt / clwsf/sf] If]qsf] hd{g r]tgfnfO{<br />

clxn];Dd sfof{lGjt ul/Psf] 5, To;}u/L Tof] k"0f{tM b[9tfsf;fy ul/Psf] lgif]w klg xf] . o; r]tgfsf]<br />

;a}eGbf k|ltli7t, ;a}eGbf a9L ;fj{ef}lds ¿k clwsf/sf] lj1fgsf] :t/;Dd k'¥ofOPsf] kl/slNkt -<br />

Speculative_ bz{g :jo+ xf] . clwsf/sf] kl/slNkt bz{g cyf{t\ cfw'lgs /fHosf af/]df — h;sf]<br />

jf:tljstf csf] { nf]ssf] j:t' alg/xG5, rfx] Tof] nf]s /fOg gbLkfl/ g} lsg gxf];\ — Tof]<br />

cltzof]lQmk"0f{ xjfO{ lrGtg olb hd{gdf g} ;Dej lyof] eGg] s'/f ;xL xf] eg] To;sf] pN6f] cyf{t\,<br />

cfw'lgs /fHosf] hd{g lrGtgljDa jf:tljs JolQmnfO{ ;d]t cd"t{ Tof] s'/f s]jn lsg dfq ;Dej x'g<br />

;s]sf] xf] eg] cfw''lgs<br />

/fHo ;d]tn] klg jf:tljs JolQmnfO{ xjfO{ agfOlbG5 cyjf ;Dk"0f{ dflg;nfO{<br />

sfNklgs ;G;f/df dfq} ;Gtf]if k|bfg ub{5 eGg] s'/f klg ;xL xf] . /fhgLltdf hd{gx¿n] h'g s'/f<br />

;f] +Rby], c¿ /fi6«x¿n] To;nfO{ Jojxf/df k"/f ul//x]sf lyP . hd{gL ltgsf] ;}4flGts cGt:s/0f lyof]<br />

. To;sf] lrGtgsf] ljrf/dUgtf <strong>tyf</strong> z]vL ;w} + To;sf] jf:tljstf PskIfLo <strong>tyf</strong> t'R5tfsf ;fy<br />

sbddf sbd ldnfP/ rNbYof] . ctM hd{g /fHo;Qfsf] oyfl:ylt olb k|frLg zf;gsf] kl/k"lt{nfO{<br />

cfw'lgs /fHosf] z/L/df sf“8f k"0f{tM 3';]sf] l:ylt JoQm ub{5 eg] hd{g /fHo — lj1fgsf] oyfl:yltn]<br />

cfw'lgs /fHo;Qfsf] cw'/f] l:yltnfO{, :jo+ To;sf] z/L/sf] sdhf]/LnfO{ JoQm ub{5 .<br />

hd{g /fhg}lts r]tgfsf] k"j{:j¿ksf s§/lj/f]wLsf ¿kdf clwsf/sf] kl/slNkt bz{gsf]<br />

cfnf]rgfn] :jo+n] cfÏgf] lg/IfL0f gu/]/ tL ;d:ofx¿sf] lg/IfL0fdf nfUb5, h;sf] ;dfwfgsf]<br />

Psdfq pkfo — Jojxf/ xf] .<br />

k|Zg p7\b5, s] hd{gLsf] Jojxf/ / l;4fGtsf] Tof] prfO{ cyf{t\ qmflGtsf] :t/;Dd dfly p7\g<br />

;Sb5, h'g To;n] s]jn cfw'lgs /fi6«x¿sf] clwsfl/s :t/;Dd dfq geP/ /fi6«x¿n] lgs6 eljiod}<br />

k|fKt ug] { { dfgjtfsf] Tof] pRr:t/;Dd dfly p7fOlbg]5 .<br />

lg:;Gb]x, cfnf]rgfsf] c:qn] c:qsf] cfnf]rgfsf] 7fp“ lng ;Sb}g . ef}lts zlQmsf] tVtf<br />

ef}lts zlQmaf6 g} kN6\ofpg' kb{5 . t/ hgtfsf] Xbodf 3/ hdfO;s]kl5 l;G4fGt klg Pp6f ef}lts<br />

zlQm aGg k'Ub5 . l;4fGtn] h;} dflg;sf cufl8 cfÏgf] ;fy{stf k|dfl0ft ub{5, t;}a]nf To;n]<br />

hgtfsf] Xbodf 3/ hdfpg] Ifdtf k|fKt ub{5 clg, hlta]nf pm cfd"n kl/jt{gjfbL x'g k'Ub5,<br />

Tolta]nf p;n] cfÎgf] ;fy{stf k|dfl0ft ul/lbG5 . cfd"nkl/jt{gjfbL x'g'sf] cy{ xf] — d"n h/f] kqmg' .<br />

t/ dflg;sf nflu d"n h/f] :jo+ dflg; xf] . hd{g l;4fGtsf] cfd"n kl/jt{gjfbLtfsf] /, To;/L<br />

To;sf] Jojxfl/s zlQmsf] :ki6 k|df0f s] xf] eg] cfÏgf] sfo{sf] yfngL To;n] b[9tfk"j{s wd{sf] k|ToIf<br />

pGd"ngaf6 ub{5 . dflg;sf nflu dflg; g} ;jf] {Rr tTj xf] eGg] ] lzIff;“u} wd{sf] cfnf]rgf ;dfKt x'g<br />

k'Ub5 . ctM p;sf] b[9 cfb]z s] x'G5 eg] tL tdfd ;DaGwx¿sf] cGt ul/b]pm, h; cGt/ut dflg;<br />

kltt cj:yfdf 5, bf; cj:yfdf 5, kl/Tofu ul/Psf] l:yltdf 5 / 3[l0ft l:yltdf 5 . oL<br />

;DaGwx¿sf] >]i7td ljj/0f tL <strong>k|m</strong>flG;;Lx¿sf d'vaf6 ldNb5, h;n] s's'/df s/ nufpg] s'/f ;'g]/<br />

eGg k'u]sf lyP — ljr/f s's'/x¿, ltdLx¿l;t klg tL dfgj k|f0fLx¿h:t} Jojxf/ ug{ rfx5g\ <<br />

To;eGbf tL ;DaGwx¿sf] ;'Gb/ ljj/0f x'g} ;Sb}g †


P]ltxfl;s b[li6n] ;d]t hd{gLsf nflu ;}4flGts d'lQmsf] ljlzi6 Jojxfl/s dx j 5 lsgeg]<br />

hd{gLsf] qmflGtsf/L ctLt ;}4flGts 5, Tof] wd{–;'wf/sf] ctLt xf] . To;a]nf qmflGt h;/L d7af;Lsf]<br />

dl:tisdf k|f/De ePsf] lyof], To;}u/L ca Tof] bflz{lgsx¿sf] dl:tisdf k|f/De eO/x]sf] 5 .<br />

xfdL s] dfGb5f} + eg] n"y/åf/f elQmsf] bf;tfsf] cGt ljZjf;af6 pTkGg bf;tf lj:yflkt u/]/<br />

ul/Psf] lyof] . ;Qfk|ltsf] >4f To;n] Wj:t kf/]sf] lyof] lsgls p;n] >4fsf] ;Qfsf] :yfkgf<br />

ul/lbPsf] lyof] . To;n] kfb/Lx¿nfO{ { ;j{;fwf/0f agfOlbPsf] lyof] lsgls ;j{;fwf/0fnfO{ p;n]<br />

kfb/Lx¿df ablnlbPsf] lyof] . aflx/L wfld{stfaf6 p;n] dflg;nfO{ d'Qm ul/lbPsf] lyof] lsgls<br />

wfld{stfnfO{ g} dflg;sf] cGt/ agfOlbPsf] lyof] . z/L/nfO{ p;n] z[ª\vfnfx¿af6 :jtGq kfl/lbPsf]<br />

lyof] lsgeg] p;n] XbonfO{ z[ª\vfnfx¿af6 af“lwlbPsf] lyof] .<br />

t/ k|f]6]:6\ofG6 dtn] olb ;d:ofsf] ;xL ;dfwfg k]z u/]sf] lyPg eg] klg slDtdf ;xL¿kn]<br />

To;nfO{ p;n] k]z ul/lbPsf] t lyof] . ca k|Zg vfln ;j{;fwf/0f dflg;åf/f cfk"meGbf aflx/sf]<br />

kfb/Lsf lj?4 dfq ;‹if{ ug'{kg]<br />

{ geP/ :jo+ cfk"mleqsf] kfb/Lsf lj?4, kfb/Lh:tf] cfÏgf] :jefjsf<br />

lj?4 ;‹if{ ug'{kg]<br />

{ x'guPsf] lyof] . clg, ;j{;fwf/0f hd{g kfb/Lx¿df x'g] k|f]6]:6\ofG6 dtsf]<br />

¿kfGt/n] olb pkf;s kf]kx¿sf] /fhs'df/x¿sf P]/]–u}/] kfb/L d08nL;“u} ljz]ifflwsf/ x'g] <strong>tyf</strong> cgf8L<br />

JolQmx¿sf tL y'k|} u'6x¿;“u} — p4f/ ul/lbPsf] lyof] eg] kfb/L k|j[lQ x'g] hd{gx?sf] dflg;sf]<br />

¿kdf bfz{lgs ¿kfGt/ x'“bf ;Dk"0f{ hgtfsf] p4f/ x'g]5 . t/ ;j{;fwf/0fnfO{ wd{ lg/k]If agfpg] sfd<br />

O;fO{ rr{ -O;fO{ wd{ ;ª\3_sf] tK<strong>sfn</strong>] ug] { { Tof] sfo{;Dd k'u]/ dfq d'lQmsf] sfd /fhs'df/;Dd dfq<br />

k'u]/ /f]ls+b}g, h;sf] yfngL kfv08L k|zfn] u/]sf] lyof] . hd{g Oltxf;sf] ;a}eGbf pTsif{ 36gf lyof]<br />

— ls;fg o'4 M Tof] wd{zf:qsf] e'“j/Ldf km“;]/ g} c;kmn ePsf] lyof] . olta]nf wd{zf:q :jo+<br />

cK7\of/f]df k/]sf] 5 eg] hd{g Oltxf;sf] ;a}eGbf a9L :jtGqtfljxLg cj:yf xfd|f] oyfl:ylt klg<br />

bz{gl;t 6s/fP/ rsgfr"/ x'g]5 † wd{–;'wf/ cfGbf]ngsf] k"j{a]nfdf hd{gLsf] zf;s ju{ /f]dsf]<br />

;a}eGbf 7"nf] bf; lyof] . t/ cfh Tof] qmflGtsf] 9f]sfdf k'u]sf] 5 eg] Tof] s]jn /f]dsf] dfq geP/<br />

Tof]eGbf uPu'lh|Psf] k|zf / cli6«ofsf], ufp“sf k|ltlqmofjfbL hdLgbf/x¿ <strong>tyf</strong> 3f]/ ujf“/x¿sf] ;a}eGbf<br />

7"nf] bf; ePsf] 5 .<br />

t/ s:tf] nfUb5 eg] To;}aLr ;zQm hd{g–qmflGtsf] dfu{df Pp6f 7"nf] afwf g/f]lsPem} + ePsf] 5<br />

.<br />

lsgeg] qmflGtsf nflu Pp6f lgliqmo tTjsf], Pp6f ef}lts cfwf/sf] cfjZostf x'G5 .<br />

l;4fGtnfO{ hgtfdf ToxL xb;Dd ;kmntf k|fKt x'G5, h'g xb;Dd p;n] hgtfsf tL cfjZostfx¿sf]<br />

kl/k"lt{ ub{5 . t/ hd{g lrGtsf cfjZostfx¿ <strong>tyf</strong> hd{gLsf jf:tljstfåf/f k|:t't ul/Psf<br />

;dfwfgx¿aLr h'g eo / vf8n 5, gful/s ;dfh / /fHo;QfaLr <strong>tyf</strong> gful/s ;dfh / :jo+<br />

cfk"maLr klg s] To:t} vf8n b]lvg]5 t < ;}4flGts cfjZostfx¿ s] tfTsflns Jojxfl/s<br />

cfjZostf aGg k'Ug]5g\ < lrGtg l;l4 -nIo k"lt{_sf nflu k|oTg ug'{<br />

— TolQ dfq kof{Kt x'“b}g,<br />

jf:tljstfnfO{ :jo+ lrGtgsf] cg's"n agfpg] k|oTg ug'{kb{5<br />

.<br />

t/ h'ga]nf cfw'lgs /fi6«x¿ /fhg}lts d'lQmsf] dWojtL{ cj:yfdf k'u]sf lyP, To;a]nf hd{gL<br />

Tof] cj:yfdf k'u]sf] lyPg . Jojxf/df Tof] cj:yfdf of] clxn];Dd klg k'u]sf] 5}g, h'g cj:yf<br />

l;4fGtsf] If]qdf o;n] kf/ ul/;s]sf] 5===. k'gM 5nfª df/]/ s]jn :jo+ cfÏgf ;Ldfx¿nfO{ dfq<br />

xf]Og, clkt' cfw'lgs /fi6«x¿sf ;Ldfx¿nfO{ ;d]t klg kf/ u/]/ Tof] hfg ;Sb5, h'gnfO{ cfÏgf<br />

jf:tljs ;Ldfx¿af6 d'lQm kfpgsf nflu jf:tjdf clxn] dfq p;n] cg'ej ug'{<br />

5 / sf]lzz u/]/<br />

xfl;n ug'{<br />

5 < ToxL qmflGt g} pTsif{sf] qmflGt x'g ;Sb5, h;sf cfjZostfx¿ cfd"n kl/jt{gsf/L<br />

xf]pmg\ <strong>tyf</strong> To;sf cfjZostfx¿ k"j{ kl/l:yltx¿ / k"jf{wf/sf] cefj 5 eGg] nfu"g\ .<br />

cfw'lgs /fi6«x¿sf] ljsf;;“u} hd{gLn] olb s]jn lrGtgsf] lg/k]If lqmofsnfksf] dfWodåf/f<br />

dfq Tof] kl/l:ylt Nofpgsf nflu ul/g] jf:tljs ;‹if{df Psflt/, s'g} k|efjsf/L9Ëljgf g} xft<br />

xfn]sf] lyof] eg] csf] {lt/, Tof] nIo k|flKtljgf cfgGbdf cyjf To;sf] cf+lzs ;Gt'li6df efu lnP/<br />

p;n] vfln tL ljsf;sf oftgfx¿ dfq ef]lu/x]sf] 5 . Psflt/, olb lg/k]If lqmofzLntf /x]sf] 5 eg]


ToxL cg';f/ csf{lt/, lg/k]If si6 ;lx/x]sf] 5 . ToxL sf/0f xf], o"/f]ksf] d'lQmsf] cj:yfsf] :t/df<br />

slxNo} gk'uLsg Pslbg hd{gL o"/f]ksf] ktgfj:yfsf] :t/df k'Ug]5 . To;sf] t'ngf Tof]a]nf h8zlQmsf]<br />

Pp6f To:tf] k'hf/L;“u ug{ ;lsG5, h'g O;fO{ wd{sf] /f]un]u|:t eP/ ;w} + 3f]lnO/xG5 .<br />

ca olb hd{g ;/sf/sf] af/]df xfdLn] ljrf/ u¥of} + eg] xfdLn] b]Vb5f} + M ;dosf] l:yltsf sf/0f,<br />

hd{gLsf] cfÏgf] l:yltsf] sf/0f, hd{g lzIffsf] b[li6sf]0fsf] sf/0f /, cGtdf :jo+ Tof] hd{g ;/sf/sf]<br />

;+of]uzfnL ;xhj[lQsf] cfj]usf] sf/0f cfw'lgs /fHosf gful/sx¿sf ;Eo bf]ifx¿NffO{ k|frLg zf;g<br />

Joj:yfsf aa{/tfk"0f{ sdL–sdhf]/Lx¿;“u} hf]8]/ sfddf Nofpgsf nflu Tof] afWo x'g]5 † cfw'lgs<br />

/fHosf gful/sx¿sf /fd|F sfdx¿n] t xfdLnfO{ s'g} kmfObf x'“b}g t/ k|frLg zf;g Joj:yfsf<br />

aa{/tfk"0f{ bf]ifx¿ xfdLn] k"0f{tM ef]Ug'kb{5 . ctM /fHosf jt{dfg l:yltsf ;Ldfx¿eGbf kl//x]sf ¿kx¿<br />

olb ;d'lrt sfo{df gePklg slDtdf ltgsf] cg'lrt sfo{df hd{gLn] a9LeGbf a9L xft xfNg'kg] {5 .<br />

pbfx/0fsf nflu ;G;f/df <strong>tyf</strong>slyt j}wflgsh:tf] s] s'g} csf] { b]z 5, h;n] j}wflgs /fHo;Qfsf<br />

jf:tljstfx¿sf] pkef]u gu/Lsg g} To;sf ;Dk"0f{ e|flGtx¿sf] tL oftgfx¿nfO{ To;n] <strong>k|m</strong>fG;sf]<br />

;]K6]Da/sf sfg"gx¿34;“u hf]l<strong>8l</strong>Psf] 5, h;df kqklqsfx¿sf] :jtGqtfsf] Joj:yf ul/Psf] lyof] <<br />

s] Tof] hd{g ;/sf/sf] Pp6f d"9]an xf]Og < h;/L eujfgsf] b]jnf]sdf tkfO{ + tdfd b]zx¿sf<br />

b]jtfx¿ kfpg'x'G5, To;}u/L hd{gx¿sf] kljq /f]dg]nL ;fd|fHodf tkfO{ + /fHosf ;f/fsf ;f/f<br />

:j¿kx¿sf tdfd bf]ifx¿ kfpg'x'g]5 . of] ;f/;ª\u|xjfb ck"j{ / c;fwf/0f xb;Dd k'uf];\ † To;<br />

s'/fsf] Uof/]G6L vf; tj/n] Tof] hd{g ;d|f635sf] 3f]/ /fhg}lts — ;f}Gbo{;DaGwL lnK;fn] ul/lbPsf]<br />

5, h'g /fhtGqsf ;f/fsf ;f/f e"ldsfx¿ lgjf{x ug{ cft'/ 5 — tL e"ldsfx¿ ;fdGtL xf]pmg\,<br />

gf]s/zfxL xf]pmg\, lg/ª\s'z xf]pmg\ jf j}wflgs, PstGqjfbL xf]pmg\ jf hgjfbL † clg tL e"ldsfx¿<br />

olb To;n] hgtfsf] dfWoodaf6 v]Ng ;Sb}g eg] slDtdf :jo+ cfÏ g} dfWodaf6 t v]Ng ;Sb5<br />

clg, olb hgtfsf] kmfObfsf] nflu geP klg slDtdf :jo+ cfÏ g} kmfObfsf nflu t p;n] To;f] ug{<br />

;Sb5 † ctM jt{dfg /fhg}lts l:yltsf bf]ifx¿sf] hd{gL d"t¿k xf], p;sf] :jo+ cfÏg} Pp6f gof“<br />

;G;f/ 5 . ctM jt{dfg /fhg}lts l:yltsf cfd ;Ldfaf6 d'lQm gkfO{sg cfÏgf ljlzi6 hd{g<br />

;Ldfx¿af6 ;d]t p;n] d'lQm kfpg]5}g .<br />

hd{gLsf nflu sfNklgs ;kgfsf] rLh qmflGtsf] pTsif{, cfd dfgjtfsf] d'lQm geP/ s]jn Pp6f<br />

cf+lzs /fhg}lts qmflGt dfq xf], To:tf] qmflGt xf], h;n] 3/sf yfdx¿nfO{ h:tfsf] t:t} v8f<br />

5f]l<strong>8l</strong>bG5 . s]jn s'g} cf+lzs, /fhg}lts qmflGtsf] dfq cfwf/ s] x'G5 < Tof] s'g s'/fdfly cfwfl/t<br />

x'G5 eg] gful/s ;dfhsf] Pp6f efun] cfk"mnfO{ d'Qm ub{5 / cfd cflwkTo sfod ub{5 . Tof] s'g<br />

s'/fdf cfwfl/t x'G5 eg] Pp6f lglZrt ju{, cfÏgf] ljz]if l:yltsf] b[li6sf]0fsf] cfwf/df ;dfhsf] cfd<br />

d'lQmsf] la+8f] yfDb5 . Tof] ju{n] ;Dk"0f{ ;dfhsf] p4f/ ub{5 t/ To:tf] s]jn Tolta]nf dfq x'g<br />

;Sb5, hlta]nf ;Dk"0f{ ;dfh Tof] l:yltdf xf];\, h'g l:yltdf pm ju{ x'G5, cyf{t\ To;;“u klg wg<br />

k};f xf];\ cyjf OR5f ug] { {lalQs} p;n] Tof] kfpg ;sf];\ .<br />

:jo+ cfk"mleq / hgtfleq tLj| pT;fxsf] l:ylt pTkGg gu/];Dd gful/s ;dfhsf] s'g} klg<br />

cËn] Tof] e"ldsf k"/f ug{ ;Sb}g . Tof] s:tf] cj:yf xf] eg] To;df cfd ;dfhsf ;fy To;n] eft[Tj<br />

efj ckgfPsf] xf];\ <strong>tyf</strong> To;}df ljnLg x'g k'u]sf]xf];\, To;l;t Tof] 3'nldn ePsf] xf]cf];\ / Tof]<br />

;dfhsf] cfd k|ltlglwsf ¿kdf b]lvg / df<strong>lgg</strong> yfn]sf] xf];\ — Tof] s:tf] cj:yf xf] eg] To;df<br />

p;sf dfu / clwsf/ ;xL cy{df :jo+ ;dfhsf dfu / clwsf/ aGg k'u]sf xf]pmg\ — Tof] s:tf]<br />

cj:yf xf] eg] To;df ;xL cy{df Tof] ;dfhsf] dl:tis / d'6' aGg k'uf];\ † s'g} ljz]if ju{n] ;dfhsf<br />

cfd clwsf/x¿sf] gfddf g} cfd cflwkTo sfod ug] { { clwsf/ cfÏgf] lglDt k|fKt ug{ ;Sb5 .<br />

x:tIf]kåf/f of] d'lQmsf] rfxgfsf] l:yltdfly clwsf/ ug{sf nflu /, To;/L :jo+ cfÏgf cËsf lxtdf<br />

;dfhsf tdfd cËx¿sf] /fhg}lts zf]if0f ug{sf nflu qmflGtsf/L zlQm <strong>tyf</strong> cflTds cfTdfg'e"lt g}<br />

kof{Kt x'“b}g . s'g} /fi6«sf] qmflGt <strong>tyf</strong> To;df gful/s ;dfhsf] Pp6f ljz]if ju{sf] d'lQm — oL b'j} rLh<br />

Ps}gfz xf]pmg\, s'g} Pp6f ju{nfO{ ;Dk"0f{ ;dfh dflgof];\ — To;sf nflu s] s'/fsf] cfjZostf x'G5<br />

eg] ;dfhsf ;f/f bf]if s'g} csf] { ju{df s]lGb|t xf]pmg\, Tof] vf; ju{ kl5sf] k|ultdf afwf xfNg] cfd


ju{ agf];\, cufl8 a9\g] dfu{sf] afwfsf] Tof] d"t{¿k aGg k'uf];\, To;sf] ljz]if ;fdflhs If]qnfO{ ;Dk"0f{<br />

;dfhsf s'Voft ck/fwx¿sf h/f dflgof];\ — To; If]qaf6 d'lQm ldNbf Tof] ;a}sf] cfTd–d'lQm<br />

dflgof];\ . s'g} Pp6f ju{ >]i7 d'lQmbftf ju{ aGgsf nflu s'g} csf] { ju{ To;sf] pN6f] cyf{t\ :ki6¿kn]<br />

pTkL8g ug] { { ju{ aGg' cfjZos x'G5 . <strong>k|m</strong>flG;;L ;fdGt ju{ <strong>tyf</strong> <strong>k|m</strong>flG;;L kfb/L ju{sf] cfd gsf/fTds<br />

l:yltsf] sf/0faf6 ;a}eGbf ghLssf] / lj/f]wL ju{, k"“hLklt ju{ ;sf/fTds dx jaf6 :yflkt ePsf]<br />

lyof] .<br />

t/ hd{gLdf To:tf] s'g} vf; ju{ 5}g, h;af6 To;k|sf/sf] b[9tf xf];\, Tof] ;dembf/L agf];\,<br />

Tof] ;fx; / s7f]/tf xf];\, h;n] To;nfO{ ;dfhsf] gsf/fTds k|ltlglwsf] ¿kdf cufl8 NofP/<br />

pEofcf];\ . g t s'g} To:tf] ju{ g} 5, h;df cfTdfsf] Tof] ljzfntf xf];\, h;n], If0fe/sf] nflu dfq<br />

lsg gxf];\, /fi6«sf] cfTdf;“u ldnfP/ To;nfO{ Psfsf/ agfOb]cf];\ . To;df Tof] k|]/0ff zlQm xf];\, h'g<br />

ef}lts anleq /fhg}lts lx+;f ug] { { ;ª\sNksf] 3f]if0ff u/f];\, cyjf To:tf] qmflGtsf/L ;fx; el/b]cf];\,<br />

h;n] lj/f]wLnfO{ cufl8 b]v]/ uh{ +b} …d s]xL xf]Og t/ d ;a} yf]s x'g]5'Ú eg]/ x' f/ u/f];\ . hd{gLsf<br />

— oxf“sf ju{ / JolQmsf — b'j}sf] g}ltstf / Odfgbfl/tfsf] d'Vo cfwf/ jf:tjdf Tof] ljgd| cx+jfb xf],<br />

h;n] :jo+ s] 3f]lift ub{5 eg] pm ;Ldfa4 5 <strong>tyf</strong> hlta]nf c¿ JolQmx¿n] p;sf] ljifodf To;}<br />

eGb5g\, ToxLa]nf p;n] s]xL cfklQ ub} {g . To;/L hd{g ;dfhsf ljleGg cËx¿sf] ;DaGw gf6sLo<br />

geP/ jL/ /;sf] sfJoh:tf] 5 . tLdWo] x/]snfO{ cfÏgf] r]tgfsf] cg'e"lt Tof] a]nf;Dd x'“b}g, h'g<br />

a]nf;Dd p;nfO{ pTkL8g ul/G5, a? Tof] a]nf x'G5, hlta]nf :jo+ p;n] s'g} k|oTg gu/Lsg ;dosf]<br />

rqmn] pm :jo+n] hf]/hjh{:tL ug{ ;Sg]vfnsf] lgDg ;fdflhs :t/ ;[li6 ul/lbG5 . clg, Tolta]nf pm<br />

cfÏgf ;f/fsf ;f/f bfafsf ;fy cufl8 cfp“5 / c¿ JolQmx¿sf] cf8df cfÏgf] 8]/f hdfp“5 .<br />

hd{gLsf] dWod ju{sf] g}lts ;xfg'e"lt klg vfln s'g r]tgfdf dfq cfwfl/t 5 eg] pm c¿ tdfd<br />

ju{sf c;+:s[t cfd ;j{;fwf/0fsf] g} k|ltlglw xf] . ctM v/fj lgotaf6 vfln /fhu2Ldf hd{g ;d|f6<br />

a:g] dfq xf]Og, clkt' hd{g gful/s ;dfhsf] x/]s cËn] cfÏgf] ljho ;df/f]x dgfpg'eGbf klxn]<br />

pm k/fhosf ;Ldfx¿n] cfk"mnfO{ 3]l/ /fVg] r/0faf6 u'lh|G5 . ltgLx¿sf] cGTo ug'{eGbf<br />

klxn] pm<br />

:jo+n] cfÏgf ;Ldfx¿sf] lgdf{0f ul/xfNb5, cfÏgf] pbf/ :j¿k b]vfpg'eGbf klxn] p;n] cfÏgf]<br />

d'6'sf] ;+s'lrt :j¿ksf] emf“sL b]vfOxfNb5 . To;/L Pp6f dxfg\ e"ldsf v]Ng] cj;/ xft nflu<br />

x'g'eGbf klxn] g} Tof] u'ldxfNb5 / Toxf““sf] x/]s ju{n] h;} cfÏgf lj/f]wL ju{sf lj?4 ;‹if{sf] yfngL<br />

ub{5, TolQs}df pm cfk"meGbf tnsf ju{sf lj?4sf] ;‹if{df klg clNemgk'Ub5 . ToxL sf/0f xf], pRr<br />

;fdGtL ju{n] /fhtGqsf lj?4 ;‹if{ ul//x]sf] 5, gf]s/zfx ju{n] s'nLg ;fdGtL ju{sf lj?4 ;‹if{<br />

ul//x]sf] 5, k"“hLklt ju{n] s'nLg ;fdGtL ju{sf lj?4 ;‹if{ ul//x]sf] 5 / k"“hLklt ju{n] tL ;a}sf<br />

lj?4 ;‹if{ ul//x]sf] 5 eg] k"“hLklt ju{sf lj?4 ;j{xf/f ju{sf] ;‹if{sf] klg yfngL ePsf] 5 .<br />

;fdflhs kl/l:yltsf] ljsf; <strong>tyf</strong> /fhg}ltszf:qsf] k|ultn] dWod ju{sf] b[li6sf]0fnfO{ hL0f{ cyjf<br />

slDtdf ;lGbUw t 7x¥ofOlbPsf] 5 tfklg Tof] dWod ju{n] cfÏgf] To; b[li6sf]0faf6 d'lQm k|fKt ug] { {<br />

ljrf/;Dd dgdf lng] ;fx; ug{ ;Sb}g .<br />

<strong>k|m</strong>fG;df s'g} klg s'/f k"/f x'G5 eg] Tof] p;sf] lglDt oy]i6 x'G5 / p;n] ;a} s'/f k"/f x'g]<br />

sfdgf ug{ yfNb5 t/ hd{gLdf olb ;a} s'/f 5f]8\g dflg; tof/ 5}g eg] s]xL klg x'“b}g . <strong>k|m</strong>fG;df<br />

cf+lzs d'lQm g} ;fj{hlgs d'lQmsf] cfwf/ x'G5 t/ hd{gLdf ;fj{hlgs d'lQm geO{sg s'g} klg cf+lzs<br />

d'lQmsf] ;Defjgf x'“b}g . <strong>k|m</strong>fG;df qmlds d'lQm jf:tljstf xf] / k"0f{ :jtGqtfsf] pbo To;}sf] ue{af6<br />

xf]nf t/ hd{gLdf qmlds d'lQm To;/L x'g' c;Dej 5 . <strong>k|m</strong>fG;df /fi6«sf] k|To]s ju{ /fhg}lts cfbz{jfbL<br />

5 / To;n] cfÏgf] r]tgf ;aeGbfklxn] Pp6f ljz]if ju{sf] k|l;tlglwsf] ¿kdf geP/ cfd ;fdflhs<br />

cfjZostfx¿sf] k|ltlglwsf] ¿kdf k|fKt ub{5 . ctM d'lQmbftfsf] e"ldsf Pp6f gf6sh:tf] qmdfg';f/<br />

Pskl5 csf] { <strong>k|m</strong>flG;;L /fi6«sf ljleGg ju{x¿sf xftdf Tolta]nf cfO/xG5, hlta]nf;Dd, cGtdf, Tof]<br />

ju{sf xftdf k'Ub}g, h;n] ;fdflhs :jtGqtf, dflg;eGbf aflx/sf] t/ :jo+ dflg;åf/f lgld{t s'g}<br />

kl/l:yltsf] cfwf/df sfof{Gjog gu/]/ To;sf] ljk/Lt dfgj cl:tTjsf tdfd kl/l:yltx¿sf ;Ë7g<br />

g} ;fdflhs :jtGqtfsf d"ne"t cfwf/x¿df ub{5 . hd{gLdf To;sf] pN6f] 5 . oxf““ Jojxfl/s hLjg


Tolts} cfTdfljxLg 5, hlt cflTds hLjg cJojxfl/s 5 . ctM oxf““ gful/s ;dfhsf] s'g} klg<br />

ju{nfO{ g t cfd d'lQmsf] Tolta]nf;Dd s'g} ;/f]sf/ x'G5 / g Tof] Nofpg] p;df Ifdtf g} 5, ha;Dd<br />

cfÏgf] tfTsflns l:yltsf] sf/0f, cfÏgf ef}lts cfjZostfx¿sf] sf/0f, :jo+ cfÏgf l;qmLx¿sf<br />

sf/0f Tof] k|FlKtsf nflu k|oTg ug{ pm afWo gxf]cf];\ .<br />

clg, hd{g–d'lQmsf] lglZrt ;Defjgf s;/L x'G5 t <<br />

pQ/ M hGdhft z[ª\vfnfx¿sf] Pp6f ju{sf] lgdf{0fdf, gful/s ;dfhsf] To;vfn] ju{sf]<br />

lgdf{0fdf To;sf] ;Defjgf x'G5 . Tof] jf:tjdf gful/s ;dfhsf] ju{ xf]Og . Tof] s'gvfnsf] ju{ xf] eg]<br />

To;df ;a}vfn] ju{x¿ ljnLg x'G5g\ . Tof] s:tf] l:ylt xf] eg] cfÏgf] ;fG;fl/s b'Mvåf/f To;n]<br />

;fG;fl/s :j¿k u|x0f ub{5 <strong>tyf</strong> To;n] vfln s'g} vf; clwsf/sf] dfq dfu ub} {g lsgeg] vfln<br />

p;sf lj?4 dfq vf; cGofo ePsf] geP/ cfd¿kdf cGofo ePsf] 5 . To; ju{n] s'g} P]ltxfl;s<br />

clwsf/sf] bfaf ug{ gvf]h]/ dfgjLo clwsf/ dfu ub{5 . To;n] hd{g /fHo;Qfsf] s]jn s'g} Pp6f<br />

kIfsf] dfq k|ltjfb gu/]/ To;sf] d"n cfwf/sf] rf}tkmL{k|sf/n] k|ltjfb ub{5 . cflv/ Tof] s:tf] ju{ xf]<br />

eg] c¿ x/]s ju{sf] p4f/ gubf{;Dd /, To;/L ;dfhsf ;Dk"0f{ ju{sf] p4f/ gubf{;Dd To;n] cfÏgf]<br />

p4f/ ug{ ;Sb}g . /, To;/L ;dfhsf csf] { s'g} ju{sf] klg p4f/ ug{ ;Sb}g . Ps} zAbdf, o; ju{df<br />

dfG5]sf] ;j{gfz ePsf] lyof] /, To;/L k"0f{¿kaf6 k'gM dfgjLo ¿k u|x0f u/]/ p;n] cf gf] ckgTj<br />

kfpg ;Sb5 . Pp6f ljz]if ju{sf] ¿kdf ;dfhsf] To;k|sf/sf] lj36gaf6 ljz]if ju{sf] ¿kdf k}bf x'G5<br />

. Tof] xf] — ;j{xf/f ju{ .<br />

pbLodfg cf}Bf]lus qmflGtsf] kl/0ffd:j¿k hd{gLdf ;j{xf/f ju{ pTkGg ePsf] lyof] . lsgeg]<br />

oxf“sf] ;j{xf/f ju{ :jefjtM u/Laaf6 geP/ s[lqd¿kaf6 u/La agfOPsf JolQmx¿af6, ;fdflhs<br />

af]emn] oflGqs¿kaf6 pTkLl8t dfgj ;d'bfoaf6 geP/ ;dfhsf], d'VotM dWod >]0fLsf] cfd"n<br />

lj36gsf] sf/0f pTkGg ePsf hg;d'bfoaf6 ag]sf] xf] — oBlk :jfefljs¿kaf6 ePsf u/Lax¿ /<br />

hd{g O;fO{ c4{bf;x¿;d]t klg lj:tf/}–lj:tf/} o;sf] klª\Qmdf ;fd]n x'“b}uO/x]sf] s'/f ;lhn}l;t<br />

a'‰g ;lsG5 .<br />

clxn];Dd ljBdfg ljZj Joj:yfsf] lj36gsf] gx/f ahfp“b} ;j{xf/f ju{n] vfln :jo+ cfÏgf]<br />

cl:tTjsf] dfq /x:of]b\3f6g ul//x]sf] 5 lsgeg] ljZjJoj:yfsf] jf:tljs lj36g ToxL g} xf] . lghL<br />

;Dkltsf] lgif]w ug] { dfu u/]/ ;j{xf/f ju{n] s]jn To; s'/fnfO{ dfq ;fdflhs l;4fGtsf] :t/df<br />

p7fOlbG5, h'g s'/f ;dfhn] cf gf] l;4fGtsf] :t/df k|:t't u/]sf]5, ;dfhsf] gsf/fTds kl/0ffdsf]<br />

¿kdf p;n] :jo+ To;df efu glnO{sg pm ;dfj]z x'gk'u]sf] 5 . h'g ;G;f/ cl:tTjdf cfO/x]sf] 5,<br />

To;sf] ;Gbe{df ;j{xf/f ju{n] :jo+nfO{ Tof] clwsf/af6 ;DkGg ePsf] kfp“5 . h'g ;G;f/ cl:tTjdf<br />

cfO;s]sf] 5, To;sf] ;DaGwdf hd{g ;d|f6df Tolta]nf s] b]lvG5 eg] p;n] 3f]8fnfO{ cf gf] 3f]8f<br />

eg]em} + hgtfnfO{ hgtf eGb5 . ;d|f6n] hgtfnfO{ cfÏgf] lghL ;Dklt 3f]lift ub{5 .<br />

;j{xf/f ju{sf] ¿kdf bz{gn] cfÏgf] ef}lts c:q h;/L kfp“5, To;}u/L bz{gsf] ¿kdf ;j{xf/f<br />

ju{n] cfÏgf] j}rfl/s c:q kfp“5 . /, hg;d'bfosf] o; sd{e"lddf h;} j}rfl/s k|sfz 5l/g]5,<br />

hd{gx¿sf] p4f/ x'g]5 / pgLx¿ dflg; aGg]5g\ .<br />

ca xfdL ;ª\If]kdf s] lgisif{ lgSnG5, Tof] x]/f} + M Jojxfl/s¿kdf hd{gLsf] d'lQm s]jn Tof]<br />

l;4fGtsf] cfwf/df dfq x'g ;Sb5, h;n] dfG5]nfO{ g} dfG5]sf] ;jf] {Qd ;f/ dfGb5 .<br />

hd{gLdf dWoo'uaf6 d'lQm kfpg' s]jn Tolta]nf dfq ;Dej 5, hlta]nf dWoo'udfly xfl;n<br />

ePsf] cf+lzs ljhoaf6 ;d]t d'lQm kfOG5 . ;a}y/Lsf bf;tfsf aGwgx¿ gr'“8fnLsg hd{gLdf s'g}<br />

k|sf/sf] bf;tfsf] aGwg r'“8fNg ;lsGg . d"n hd{gLdf Tolta]nf;Dd qmflGt ;DkGg ug{ ;lsGg,<br />

hlta]nf;Dd o;sf] cfwf/df qmflGt ;DkGg x'Gg . hd{gx¿sf] d'lQm dfgj hfltsf] d'lQm xf] . of]<br />

d'lQmsf] dl:tis bz{g xf] <strong>tyf</strong> o;sf] d'6' ;j{xf/f ju{ xf] . ;j{xf/f ju{sf] pGd"ng gu/Lsg bz{gnfO{<br />

jf:tljs agfpg ;lsGg eg] bz{gnfO{ jf:tljs gagfO{sg ;j{xf/f ju{nfO{ pGd"ng ug{ ;lsGg .<br />

hlta]nf ;Dk"0f{ cfGtl/s cfjZostfx¿ k"/f x'g]5g\, Tolta]nf ufn36sf] s'v'/fsf] 8f“sf]sf]<br />

d2tn] hd{gLsf] k'g?HhLjgsf] lbg klg 3f]lift x'g]5 .


<strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{<br />

kljq kl/jf/ cyjf cfnf]rgfTds cfnf]rgfsf] cfnf]rgf<br />

a| 'gf] afo/ / pgsf] d08nLsf lj?4<br />

-5} +7f} + cWofoaf6_<br />

-3_ <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbsf lj?4 cfnf]rgfTds o'4<br />

æ!* cf} + zbLdf l:kgf]hfjfbsf] k|e'Tj lyof] . Tof] l:kgf]hfjfbs <strong>k|m</strong>flG;sf] kl5Nnf]vfnsf] lyof] .<br />

To;n] e"t–b|Jo -Matter_ nfO{ kbfy{ -Substance_ / O{Zj/ -Deism_ b'j}sf] gfd lbGYof] . To;n]<br />

e"t–b|Josf] y'k| } cfWoflTds gfd /fv]sf] lyof] .=== l:kgf]hfjfbL <strong>k|m</strong>flG;;L ;Dk|bfo / O{Zj/jfbLx¿ — tL<br />

b'j} s:tf zfvfx¿ lyP eg] kl5 cf gf] l:kgf]hfsf] k|0ffnLsf] jf:tljs cy{sf nflu emu8f–snx<br />

ul//xGy]=== <strong>k|m</strong>flG;;L cfGbf]ngkl5 ;'? ePsf] k|ltlqmof;dIf cfTd;dk{0f ug{ afWo kfl/Pkl5 Tof]<br />

/f]dfG;jfbsf] ef;df km“;]/ Tof] gjhfu/0fsf] cGt ePsf] lyof] .Æ<br />

cfnf]rgfn] ToxL atfp“5<br />

<strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfb cfnf]rgfTds Oltxf;sf] d'sfljnfdf xfdLx¿ To;sf] cwdL{, lj:t[t<br />

Oltxf;sf] ;lª\IfKt ¿k/]vf k|:t't ug] {5f} + . xfdLx¿n] :ki6¿kdf s'g} lxlRsrfx6ljgf jf:tljs Oltxf;<br />

h:tf] /x]sf] lyof] Tof] Oltxf; / æk/+ cfnf]rgfÆsf] pkb]z cg';f/, cyf{t\ k'/fgf / gof“ b'j}vfn]<br />

;|i6fx¿sf] ;dfg cfb]zfg';f/ ag]sf] Oltxf;sf aLrdf ePsf] vf8nnfO{ :jLsf/ ug] { {5f} + . /, cGtdf<br />

cfnf]rgfsf] cfnf]rgfTds pkrf/ cg';f/ sfd ub} { cfnf]rgfTds Oltxf;sf ælsgÆ, æsxf“af6,Æ / æstfÆ<br />

h:tf k|Zgx¿nfO{ xfdLx¿n] æb[9tfk"j{s cWoogsf ljifoj:t'Æ agfpg]5f} + .<br />

æs6' / oyfy{¿kdf eGg] xf]Æ eg] !* cf} + zbLsf] <strong>k|m</strong>flG;;L gjhfu/0f vf; u/]/, <strong>k|m</strong>flG;;L<br />

ef}ltsjfb s]jn tfT<strong>sfn</strong>Lg /fhg}lts ;+:yfx¿ <strong>tyf</strong> tfT<strong>sfn</strong>Lg wd{ / wfld{s bz{gsf lj?4sf] ;‹if{<br />

dfq lyPg, clkt' Tof] !& cf} + zbLsf] clwe"tjfb 37 sf lj?4 Pj+ ;a}vfn] clwe"tjfb ljz]if u/]/,<br />

b]sft{, dfn]a|fG;, l:kgf]hf / n]lAgT;sf] clwe"tjfbsf lj?4;d]t b[9, ;s];Dd v'nf / :ki6 vfnsf]<br />

;‹if{ lyof] . bz{gn] clwe"tjfbdfly ToxL k|sf/n] k|xf/ ub{Yof], h'g k|sf/n] cf gf] klxnf] k|xf/sf]<br />

a]nf kmfo/jfvn] x]u]ndfly <strong>tyf</strong> pgsf] dbf]GdQ kl/sNkgfsf] lj?4 uDeL/ bz{g k|:t't u/]sf lyP .<br />

olb ;xL s'/f ug] { {xf] eg] <strong>k|m</strong>flG;;L gjhfu/0fn], !* cf} + <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbn] !& cf} + zbLsf]<br />

clwe"tjfbnfO{ d}bfgaf6 aflx/ x6fpsf] lyof] . hd{g bz{gdf, ljz]iftM !( zbLsf] sNkgfjfbL hd{g<br />

bz{gdf k'gM Tof] ljhoL ePsf] lyof] . vf; u/]/, To;sf] k'g:yf{kgf x'gk'u]sf] lyof] . To;kl5 x]u]nn]<br />

;a}vfn] clwe"tjfb / hd{g cfbz{jfbsf] ;“u;“u} Hofb} bIftfk"0f{9Ën] To;nfO{ hf]l<strong>8l</strong>bPsf lyP /,<br />

To;/L clwe"tjfbsf] ;fj{ef}lds ;fd|fHo :yfkgf ul/lbPsf lyP . ctM Toxf“ “ pk/fGt sNkgfjfbL<br />

clwe"tjfb / ;fdfGo clwe"tjfbdfly ul/Psf] Tof] k|xf/ !* cf} + zbLdf em} + :jo+ wfld{s–bz{gdfly<br />

;d]tsf] klg xdnf aGg k'usf] ] lyof] . ef}ltsjfbn] To;nfO{ ;w} +sf nflu k/f:t ug] {5 . ef}lsjfbnfO{<br />

:jo+ sNkgfjfbL sfo{n] kl/k"0f{ agfOlbPsf] 5 / clxn] dfgjtfjfb;“u To;sf] PsfTdstf :yflkt<br />

ePsf] 5 . ;}4flGts If]qdf kmfo/jfvfn] ef}ltsjfbsf] k|ltlglwTj u/]em} + Jojxfl/s If]qdf <strong>k|m</strong>flG;;L /<br />

a]nfotL ;dfhjfb Pj+ ;fDojfbn] Tof] ef}ltsjfbsf] k|ltlglwTj ub{y], h'g dfgjtfjfbL;t Psfsf/<br />

ePsf] lyof] .<br />

æs6' / oyfy{¿kdf eGg] xf] eg]Æ <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbdf b'O{y/L wf/f kfOG5g\ M Pp6f kIfn]<br />

cf gf] pTklQnfO{ b]sft{l;t hf]8\ \b5 eg] csf] {n] kIfn] nsl;t . bf];|f] wf/f d'VotM <strong>k|m</strong>flG;;L rLh xf]<br />

/ To;n] ;Lw} ;dfhjfbLt/ n}hfG5 . klxnf] wf/f oflGqs ef}ltsjfb xf] / Tof] <strong>k|m</strong>flG;;L k|s[lt lj1fg<br />

e<strong>lgg</strong>] rLhl;t ldNg k'Ub5 . ljsf;qmddf tL b'j} wf/f Pscsf] {l;t ldNg k'Ub5g\ . oxf“ xfdLx¿n]<br />

b]sft{af6 ;Lw} k|fKt ePsf] <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbsf] uxL/fO{df k'Ug'kg] { cfjZostf 5}g, h;/L <strong>k|m</strong>flG;;L<br />

Go"6gjfbL wf/f cyjf <strong>k|m</strong>flG;;L k|s[lt lj1fgsf] cfd ljsf;sf] uxL/fO{df hfg'kg] { cfjZostf 5}g .


t;y{ xfdLx¿n] s]jn lgDg s'/fx¿ dfq gf]6 ug] { {5f} + M b]sft{n] cf gf] ef}lts lj1fgdf<br />

kbfy{nfO{ cfTd–/rgfTds zlQmaf6 ;DkGg atfPsf lyP / oflGqs ult p;sf] hLjg lqmof xf] eg]sf<br />

lyP . cf gf] ef}lts lj1fgnfO{ cf g} clwe"tjfbaf6 pgn] Psbd} 5'§} /fv]sf lyP . pgsf]<br />

ef}ltszf:q cg';f/ e"t–b|Jo g} Ps dfq kbfy{ xf], hLjg / 1fgsf] ToxL dfq cfwf/ xf] .<br />

<strong>k|m</strong>flG;;L oflGqs ef}ltsjfbn] b]sft{sf] clwe"tjfbsf] lj/f]w ub} { pgsf] ef}ltszf:qsf] cg's/0f<br />

u/]sf] lyof] . pgsf cg'ofoLx¿ k]zfaf6 clwe"tjfblj/f]wL, cyf{t\ ef}ltszf:qL lyP .<br />

pQm wf/fsf] yfngL lrlsT;s n] /f]oaf6 x'G5 / lrlsT;s sfjflg;af6 To;nfO{ r/df]Tsif{df<br />

k'¥ofOG5 <strong>tyf</strong> nf d}qL To;sf] s]Gb|ljGb' x'g\ . h;/L !* cf} + zbLdf nf d}qLn] em} + n] /f]on] klg b]sft{<br />

hLljt 5“b}, kz' ;+/rgf;DaGwL b]sft{jfbL cjwf/0ffnfO{ dfgj cfTdfdf cf/f]lkt u/] / s] 3f]if0ff u/]<br />

eg] cfTdf z/L/sf] Pp6f sfo{ljlw xf] / ljrf/ p;sf] oflGqs lqmofsnfk xf] . b]sft{n] cf gf]<br />

jf:tljs ljrf/ u'Kt /fv]sf lyP eGg] ;Dd n] /f]osf] ljrf/ lyof] .b]sft] {n] To;sf] lj/f]w u/]sf lyP .<br />

!* cf} + zbLsf] cGtdf sfjflg;n] b]sft{sf] ef}ltszf:qnfO{ cf gf] u|Gy ædflg;sf] zf/Ll/s lqmof /<br />

p;sf] g}ltstfÆ -Repport du physique et du moral de I'homme_df ljsl;t u/]/ k"0f{<br />

agfPsf lyP .<br />

b]sft{sf] ef}ltszf:q clxn] klg <strong>k|m</strong>fG;df hLljt 5 . oflGqs k|s[lt lj1fgsf] If]qdf pgn]<br />

;zQm ;kmntf xfl;n u/]sf lyP . s6' / oyfy{¿kdf eGg] xf] eg] pQm lj1fgdfly /f]dfG;jfbsf]<br />

cleof]u ;a}eGbf sd nufpg ;lsG5 .<br />

<strong>k|m</strong>fG;df b]sft{n] k|ltlglwTj u/]sf] !& cf} + zbLsf] clwe"tjfb ;'?b]lv g} ef}ltsjfblj/f]wL lyof] .<br />

b]sft{sf] d"t{¿kdf lj/f]w uf:;]G8Ln] u/]sf lyP . uf:;]G8L PkLs'?sf] ef}ltsjfbsf] hLjgf]4f/ ug] { {<br />

JolQm x'g\ . <strong>k|m</strong>flG;;L / a]nfotL ef}ltsjfbsf] ;w} + 8]df]qm]t' / PkLs'?sf] ef}ltsjfbL;t 3lgi6 ;DaGw<br />

lyof] . cª\u| ]hx¿aLr b]sft{sf] clwe"tjfbsf csf{ lj/f]wL ef}ltsjfbL xA; lyP . cf gf<br />

lj/f]wLx¿dfly uf:;]G8L / xA;sf] ljho pgLx¿sf] d[To' ePsf] w]/}kl5 ePsf] lyof] . pgLx¿sf]<br />

d[To'sf] a]nf t ;f/f <strong>k|m</strong>flG;;L :s"nx¿df ;/sf/Ltj/af6 clwe"tjfbsf] babaf lyof] .<br />

ef]N6fP/n] s] eg]sf lyP eg] !* cf} + zbLdf h];'O6x¿ / hg;]lg:6x¿ 38 aLr rln/x]sf]<br />

emu8ftkm{ <strong>k|m</strong>flG;;Lx¿sf] pk]Iffsf] sf/0f bz{gsf] ck]Iff sfg"gl;t ;DalGwt ljQLo kl/sNkgfx¿<br />

a9L ePsf lyP . /, jf:tjdf !& cf} + + zbLsf] clwe"tjfbsf] ktgsf sf/0f !* cf} + zbLsf] ef}ltsjfbL<br />

l;4fGtsf] d2taf6 To;/L g} :ki6 kfg{ ;lsG5, h;/L :jo+ Tof] ;}4flGts cfGbf]ngsf] JofVof<br />

tfT<strong>sfn</strong>Lg <strong>k|m</strong>flG;;L hLjgsf] Jojxfl/s :j¿ksf] dfWodaf6 ug{ ;lsG5 . pQm hLjgsf] nufj<br />

tfT<strong>sfn</strong>Lg kl/l:ylt, ;fG;fl/s ;'v / ;fG;fl/s nfex¿sf Pj+ j:t'ut ;G;f/l;t lyof] . To;sf]<br />

Jojxf/ wd{zf:qlj/f]wL / clwe"tjfblj/f]wL <strong>tyf</strong> ef}ltsjfbL lyof] <strong>tyf</strong> tbg'¿k wfld{s–bz{glj/f]wL,<br />

clwe"tjfblj/f]wL / ef}ltsjfbL l;4fGtx¿ k}bf ug] { { Jojxfl/s dfu ul/Psf] lyof] . Jojxfl/s hutdf<br />

clwe"tjfbsf] ;f/f k|lti7f d]l6O;s]sf] lyof] . oxf“ “ To;sf] ;}4flGts k|lqmofnfO{ g} ;ª\If]kdf :ki6<br />

ug'{<br />

{kg] { cfjZostf 5 .<br />

!& cf} + zbL;Dd clwe"tjfbLeq -x]g'{xf];\<br />

b]sft{, n]lAgT; cflb_ ;sf/fTds nf}lss tTj df}h"b<br />

lyof] . To;n] cf gf] kl/lwleq k/]sf] k|tLt x'g] ul0ft, ef}ltszf:q / c¿ vf;–vf; lj1fgx¿df<br />

cg';Gwfg u/]sf] lyof] . !* cf} + zbLsf] ;'?df g} Tof] b]vfj6L s'/fsf] cGt ePsf] lyof] . jf:tljs<br />

lj1fgn] To;l;t ;DaGw–ljR5]b u/]sf] lyof] / a]Unfa]Un} lbzfdf :jo+ cf gf] If]qsf] lgdf{0f ug{<br />

yfn]sf] lyof] . To;n] clwe"tjfbsf] ;f/f k|lti7f gi6 ug{ k'u]sf] lyof] . To;sf] ;DaGw vfln<br />

sfNklgs k|f0fLx¿ / /fd|f s'/fx¿l;t dfq /xgk'u]sf] lyof], oBlk Tof] ;do jf:tljs k|f0fL /<br />

;fG;fl/s j:t'x¿ g} ;f/fsf ;f/f rf;f]sf s]Gb| aGgyfn]sf lyP . clwe"tjfb af;L x'gk'u]sf] lyof] .<br />

!& cf} + zbLsf clGtd <strong>k|m</strong>flG;;L clwe"tjfbLx¿ dfna|fG; / cgf] {N8sf] d[To' x'“g]<br />

jif{d} x]Na]lTo; /<br />

sflbnssf] hGd ePsf] lyof] .<br />

!& cf} + zbLsf] clwe"tjfb / ;fdfGo clwe"tjfbL l;4fGtsf] ;f/f k|lti7f vtd ul/lbg] JolQm<br />

lko/] a]n lyP . pgsf] c:q ;Gb]xjfb lyof] . To;nfO{ pgn] clwe"tjfbs} OGb|hfn;DaGwL ;"qaf6<br />

lg<strong>sfn</strong>]sf lyP . ;'?df pgL b]sft{jfbL clwe"tjfbsf cfwf/df rn]sf lyP . t/ kl5 sNkgfjfbL


a|x\d1fg lj?4 ;‹if{ ubf{ub} { kmfo/jfv em} + sNkgfjfbL bz{gl;t le8\g afWo ePsf lyP lsgeg]<br />

a|x\d1fgsf] clGtd ;xf/f s]jn sNkgfjfbsf] If]q dfq} /xg k'u]sf] lyof] / 5 eg] oflGqsef}ltsjfbn]<br />

a|x\d1fgsf] 9f] +uL lj1fgsf] vf]n Roft]/ To;nfO{ :y"n / la/f6 elQmsf] z/0fdf x'¥of{pg rfxGYof] —<br />

To;}u/L a]nn] klg wfld{s ;Gb]xsf] efjgfaf6 k| ]l/t eP/ clwe"tjfbsf] ;DaGwdf klg ;Gb]x ug{<br />

yfn]sf lyP /, ;f]xL clwe"tjfb g} pgsf] cf:yfsf] d"n cfwf/ lyof] . ctM pgn] ;'?b]lv g}<br />

clwe"tjfbsf] cfnf]rgfTds9Ëaf6 v"a ljZn]if0f u/]sf lyP . pgsf] d[To'sf] Oltxf; n]Vgsf nflu<br />

pgL To;sf] Oltxf;sf/ aGg k'u] d'VotM pgn] l:kgf]hf / n]lAgT;sf ljrf/x¿sf] v08g u/]sf<br />

lyP .<br />

lko/] a]nn] cf gf] ;Gb]xjfbsf] dfWodåf/f clwe"tjfbsf lj?4 krf{ 5/]/ <strong>k|m</strong>fG;df s]jn<br />

ef}ltsjfb / ;xh a'l4jfbL bz{gsf] :jfutsf nflu dfq e"ld tof/ u/]sf lyPgg\, pgn] s]jn<br />

cgLZj/jfbLx¿sf] ;dfh dfq} ;Dej 5 / cgLZj/jfbL klg Pp6f ;e|fGt JolQm x'g ;Sb5 eGg] l;4<br />

u/]/ Tof] cgLZj/jfbL ;dfhsf] klg zª\vgfb u/]sf lyP, h'g l56} pTkGg x'“b}<br />

lyof] . cgLZj/jfbaf6<br />

geP/ cGw–ljZjf; / d"lt{–k"hfaf6 dfG5]n] cfk"mnfO{ ;+/If0f u/fp“5 eg]/ pgn] atfPsf lyP .<br />

Ps <strong>k|m</strong>flG;;L n]vssf zAbdf lko/] a]n !& cf} + zbLsf] …zflAbs cy{df clGtd clwe"tjfbL lyP<br />

eg] !* cf} + zbLsf] cy{df pgL klxnf] bfz{lgs lyP .Ú<br />

!& cf} + zbLsf] wd{zf:q / clwe"tjfbsf] gsf/fTds ¿kaf6 v08g ug'{afx]s<br />

;sf/fTds<br />

clwe"tjfblj/f]wL k|0ffnLsf] ;d]t klg cfjZostf lyof] . tfT<strong>sfn</strong>Lg hLjgsf] Jojxf/nfO{ Jojl:yt<br />

kfl/lbg] / ;}4flts¿kaf6 To;nfO{ ;xL ;fljt ul/lbg] k':tssf] cfjZostf lyof] . pbfx/0f:j¿k,<br />

ToxL cfjZostfsf] k"lt{sf] cg'/f]wsf] pQ/df a]nfotL hn dfu{ -British Chanal_ sf] kfl/kl§<br />

dfgj a'l4sf] pTklQaf/] nssf] u|Gy cfof] . rL/ k|ltlIft cltlynfO{ ;dfg To;nfO{ :jfut ul/Psf]<br />

lyof] .<br />

s] ns s'g}gs'g} ¿kdf l:kgf]hfsf cg'ofoL lyP < pQm k|Zgsf] pQ/ lb+b} …cwdL{Ú Oltxf;n]<br />

eGg ;Sb5 M ef}ltsjfb a]nfotsf] hGdhft k'q xf] . a]nfotL ljBfsf cf8Da/L 8G; :kmf]6;;Ddn]<br />

cfZro{rlst x'“b}<br />

;f]w]sf lyP, æs] kbfy{n] ;f] +Rg ;Sb5 t


cf gf] cufl8sf] ljsf;df ef}ltsjfb Ps kIfLo x'gk'Uof] . a]sgsf] ef}ltsjfbnfO{ xJ;n]<br />

Jojl:yt agfPsf lyP . OlGb|ohGo 1fgn] cf gf] sfJofTds 56f u'dfpg k'Uof] . Tof] Hofldlt1x¿sf]<br />

cd"t{ cg'ejdf km“:of] . ef}lts ultnfO{ oflGqs / ul0ftLo ultdfly anL r9fOof] . HofldltnfO{<br />

lj1fgsL dxf/fgL 3f]lift ul/of] . ef}ltsjfb dfgj hfltsf] j}/L aGg k'Uof] . ef}ltsjfbn] cf gf<br />

lj/f]wL, zq'jt\ / u}/–zf/Ll/s efjgfnfO{ k/f:t ug{sf nflu To;n] :jo+ cf gf OlGb|ox¿nfO{ k|xf/<br />

ug{ / :jo+n] b'Mv ef]Ug afWo x'g'k¥of] . Tof] a'l4;DkGg k|fl0fsf ¿kdf cufl8 cfof] tfklg To;leq<br />

a'l4sf] ufx|f] ts{zlQm klg pTkGg eof] .<br />

a]sgsf] cfwf/df ts{ ub} { xA;n] eGb5g\ — olb dflg;sf] ;f/f 1fgsf] ;|f]t p;sf OlGb|ox¿ /<br />

cg'ejx¿ x'g\ eg] ;dembf/L, ljrf/, sNkgf, cflb ef}lts ;G;f/sf OlGb|ouDo ¿k sl/a–sl/a<br />

9ln;s]sf 5fof“x¿ x'g\ . lj1fgn] pm k|ltljDax¿sf] gfd /fVg dfq ;Sb5 . Pp6} gfdaf6 s}of} +<br />

k|ltljDax¿nfO{ ;d]t ;Daf]wg ug{ ;lsG5 . gfdsf] klg gfd x'G5 tfklg Psflt/, ;Dk"0f{ 1fgsf] ;|f]t<br />

OlGb|o hut xf] eGg', csf] {lt/, s]xL zAb dfq klg Ps zAbeGbf s]xL w]/} xf] eGg' <strong>tyf</strong> h'g ljlzi6<br />

k|f0fLsf] k|ltlglwTj ul/Psf] 5, Tof] k|fl0fafx]s cfd k|fl0f klg x'G5g\ eGg' k/:k/df aflemg] s'/f xf] .<br />

u}/–zf/Ll/s j:t'sf] s'/f ug{ 'em} + cl:tTjljxLg kbfy{sf] s'/f ug'{<br />

c;Ëltk"0f{ x'G5 . z/L/, ;Qf / kbfy{<br />

;a} jf:tljs ljrf/x¿ x'g\ . lrGtgnfO{ lrGtg ug] { { kbfy{af6 cnUofpg ;lsGg . kbfy{ g} ;f/f<br />

kl/jt{gx¿sf] ljifoj:t' xf] . olb xfd|f] dl:tisljgf s'g} cgGtnfO{ lg/Gt/ j[l4 ug{ ;lsG5 eg]<br />

cgGt zAbsf] s'g} cy{ x'“b}g<br />

. e"t–b|Jo g} b[li6uf]r/ / af]wuDo x'g] x'gfn] dnfO{ vfln d]/f] cf g}<br />

cl:tTjsf] dfq hfgsf/L 5 eg] O{Zj/sf] cl:tTjaf/] s'g} s'/f hfgsf/L 5}g . x/]s dfgjLo cfj]z<br />

Pp6f oflGqs ult xf] . To;sf] ls t k|F/De x'G5 ls cGt . c;n eGg' g} cfj]zsf] nIo xf] . h'g<br />

lgodx¿sf] cwLg:y k|s[lt x'G5, tL lgodx¿sf clwg:y dflg; klg x'G5 . ;fdYo{ / :jtGqtf<br />

cleGg x'G5g\ .<br />

xA;n] a]sgsf ljrf/x¿nfO{ Jojl:yt t agfP . tfklg pgn] xfd|f] 1fg / xfd|f ljrf/x¿sf]<br />

;|f]t OlGb|ox¿sf] g} ;G;f/ x'G5 eGg] pgsf cfwf/e"t l;4fGtx¿sf] vf; w]/} k|df0fx¿ k|:t't u/]sf<br />

5}gg\ .<br />

nsn] dfgj a'l4sf] pTklQsf] ljifodf n]lvPsf] lgaGwdf a]sg / xA;sf l;4fGtx¿nfO{ ;xL<br />

l;4 u/]sf 5g\ .<br />

h;/L a]sgsf] ef}ltsjfbsf O{Zj/jfbL 40 k"jf{u|xx¿nfO{ xA;n] vtd kfl/lbPsf lyP, To;}u/L<br />

sflnG;, 8f]8jn, sfj8{, xf6{n], k|L:6n] / c¿x¿n] nssf OlGb|o af]wjfbsf clGtd ;Ldfx¿nfO{ klg<br />

tf]l<strong>8l</strong>bPsf lyP . b]jjfb 41 slDtdf ef}ltsjfbLx¿sf] nflu wd{af6 5'6sf/f kfpg] ;'ljwfhgs / ;xh<br />

;fwg dfq xf], To;eGbf a9L s]xL xf]Og .<br />

<strong>k|m</strong>flG;;Lx¿sf nflu nssf] u|Gy slt w]/} ;do–;fGble{s 5 < Tof] xfdLx¿n] klxn] g}<br />

elg;s]sf 5f} + . nsn] ;fdfGo ;+j]bgfsf] ;xh a'l4 -bon senes_sf] ] bz{g :yfkgf u/]sf lyP, cyf{t\<br />

ck|ToIf¿kaf6 pgn] s] eg]sf lyP eg] :j:y dfgjLo OlGb|ox¿ <strong>tyf</strong> tLaf6 xfl;n x'g] 1fgsf lj?4<br />

s'g} klg bfz{lgs hfg ;Sb}g .<br />

nssf ;a}eGbf ghLssf cg'ofoL sflbns lyP . pgn] nssf /rgfx¿sf] <strong>k|m</strong>flG;;L efiffdf<br />

cg'jfb u/]sf lyP . !& cf} + zbLsf] clwe"tjfbsf lj?4 t'?Gt pgn] nssf] OlGb|oaf]wjfbnfO{<br />

/flvlbPsf lyP . pgn] s] k|dfl0ft u/]sf lyP eg] sNkgfsf] sf]/f e8\sfj <strong>tyf</strong> wfld{s–bz{g;DaGwL<br />

k"jf{u|xsf ¿kdf clwe"tjfbnfO{ 7'So|fP/ <strong>k|m</strong>flG;;Lx¿n] 7Ls} u/]sf lyP . pgn] b]sft{, l:kgf]hf,<br />

n]lAgT; <strong>tyf</strong> dfna|fG;sf bfz{lgs k|0fnLx¿sf] v08g k|sflzt u/] .<br />

cf gf] dfgjLo 1fgsf] pTklQaf/] lgaGwdf nssf ljrf/dfly pgn] ;lj:tf/ ljrf/ u/] / s]<br />

l;4 u/] eg] s]jn cfTdf dfq geP/ OlGb|ox¿ klg, s]jn ljrfx¿ pTkGg ug] { { snf dfq xf]Ogg\,<br />

clkt' OlGb|ox¿åf/f 1fg xfl;n ug] { { snf klg cg'ej / jfgL Joxf]/fsf j:t'x¿ x'g\ . ctM dfG5]sf]<br />

k"0f{ ljsf; lzIff / kl/j]zdfly lge{/ ub{5 . sflbnsnfO{ <strong>k|m</strong>fG;sf :s"nx¿af6, k'gM s]jn ;f/–<br />

;ªu|xjfbL bz{gsf] d2taf6 dfq lgsfNg ;lsPsf] lyof] .


<strong>k|m</strong>flG;;L / a]nfotL ef}ltsjfbdf ePsf] cGt/n] b'O{ b]zx¿aLrsf] leGgtfnfO{ k|ltljlDat ub{5<br />

. cË| ]hx¿sf] ef}ltsjfbnfO{ <strong>k|m</strong>flG;;Lx¿n] xf8–5fnf / /ut lbPsf lyP <strong>tyf</strong> ;f/tTj / jfsj}ejaf6<br />

lje"lift u/]sf lyP . pgLx¿n] To;df /x]sf] sdL k"/f ul/lbP, cyf{t\ pgLx¿n] To;nfO{ :jf:Yo /<br />

snf lbP . pgLx¿n] To;nfO{ ;Eo atfP .<br />

x]na]l;o;n] ef}ltsjfbnfO{ <strong>k|m</strong>flG;;L ¿k k|bfg u/]sf lyP . x]na]l;o;sf cfwf/ klg ns g}<br />

lyP . jf:tjd} x]Nj]l;o;n] tT<strong>sfn</strong> To;nfO{ ;fdflhs hLjgsf] Jojxfl/s ;Gbe{df /fv]sf lyP . -<br />

x]Nj]l;o;, dflg; <strong>tyf</strong> p;sf] af}l4s Ifdtf / p;sf] lzIff_ OlGb|ohGo u'0f / cfTd–k| ]d, ;'vef]u <strong>tyf</strong><br />

7Ls¿kdf a'lemPsf] JolQmut lxt g} ;a} g}ltstfsf] cfwf/ lyof] . dflg;sf] a'l4 :jfefljs ;dfgtf,<br />

pBdsf] k|ult / ts{sf] k|ultsf] Pstf, dflg;sf] :jfefljs ;Tsfo{ <strong>tyf</strong> lzIffsf] ;a}eGbf zlQmzfnL<br />

¿k pgsf] k|0ffnLsf d'Vo tTjx¿ lyP .<br />

n d}qLsf /rgfx¿df b]sft{sf] bfz{lgs k|0ffnL / a]nfotL ef}ltsjfbsf] ;+Zn]if0f b]lvG5 .<br />

b]sft{sf] ef}ltszf:qnfO{ pgn] lj:t[t¿kdf pkof]u u/]sf 5g\ . pgsf] dfgjLo d];Lg b]sft{sf] kz'<br />

d];Lgsf] gd"gfs} /rgf xf] . xf]Njfvsf] /rgf k|s[ltsf] Joj:yf cyjf ;dfhsf] k|fs[lts bz{g / dfgj<br />

g}ltstfsf] ef}lts v08 klg <strong>k|m</strong>flG;;L / a]nfotL ef}ltsjfbsf] ;+Zn]if0fsf] kl/0ffd xf] <strong>tyf</strong> To;sf]<br />

g}ltstfl;t ;DalGwt v08 d"ntM x]Nj]l;o;sf] g}ltstfdf cfwfl/t 5 . <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbL /f]ljg]<br />

k|s[lt -Dela Nature_sf] ;a}eGbf w]/} ;DaGw clwe"tjfbL;t lyof] /, To;sf/0f x]u]nn] pgsf]<br />

k|z+;f u/]sf lyP eg] pgn] :ki6¿kn] n]lAgT;sf] gfd lnGy] .<br />

<strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbsf] pTklQ b]sft{sf] ef}ltslj1fg / a]nfotsf] ef}ltsjfb <strong>tyf</strong> !& cf} +<br />

zbLsf] clwe"tjfb Pj+ b]sft{, l:kgf]hf, dfna|fG; Pj+ n]lAgT;sf] clwe"tjfbsf] lj/f]wsf] bf]xf]/f]<br />

k|lqmofaf6 ePsf] lyof] <strong>tyf</strong> k'gM e"cy{zf:qLx¿sf] em} + ef]Ng], b'k'O{, lbb]/f] / c¿x¿sf] ljifodf ljrf/<br />

ug'{kg]<br />

{ /xGg . Tof] lj/f]w hd{gx¿nfO{ cfkm} pgLx¿ sNkgfjfbL clwe"tjfbL;t ;3if{df plqPkl5<br />

dfq yfx ePsf] lyof] .<br />

h;/L b]sft{sf] ef}ltsjfb k|s[ltlj1fgdf k"0f{tM 3'nldn x'G5, To;}u/L <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbsf]<br />

csf] { zfvf ;Lw} ;dfhjfb / ;fDojfbtkm{ a9\b5 .<br />

dflg;sf df}lns ;Tsfo{ / ;dfg af}l4s Ifdtf, cg'ejsf] ;jf] {kl/tf, rfn–rng / lzIff,<br />

dflg;dfly jftfj/0fsf] k|efj, pBf]usf] 7"nf] dxŒj, ;'vef]usf] cf}lrTo, cflb ;DaGwdf ef}ltsjfbsf]<br />

lzIffkl5 k'gM ef}ltsjfb s;/L ckl/xfo{¿kdf ;dfhjfb / ;fDojfbL;t ;DalGwt ePsf] 5 eGg] s'/f<br />

a'‰gsf nflu vf;u/L uDeL/¿kn] Wofg lbg'kg] { cfjZostf x'“b}g<br />

. dflg;n] cf gf] ;a} 1fg ;Dj]bgf<br />

cflb OlGb|ohut / To;df xfl;n ul/Psf] cg'ejaf6 k|fKt ub{5 eg] cg'ej ePsf] ;G;f/nfO{ g} To;<br />

ct/ut dflg;n] jf:tjdf dfgjLo rLhnfO{ cg'ej ug] { { <strong>tyf</strong> To;d} cEo:t x'g]vfnsf] /, To;/L<br />

dflg;sf] ¿kdf p;n] cf gf] r]tgf xfl;n ug{ ;Sg] agfOlbg'kb{5 . oyfy{¿kdf cfTd;ft ul/Psf]<br />

lxt g} olb ;f/f g}ltstfsf] d"ne"t l;4fGt xf] eg] dflg;sf lghL lxtnfO{ dfgj hfltsf] lxt cg'¿k<br />

agfOlbg'kb{5 . ef}ltsjfbL cy{df dflg; olb c:jtGq 5, cyf{t\ of] jf Tof] rLhaf6 hf]luOg]<br />

gsf/fTds zlQmsf] ¿kdf geP/ cf gf] jf:tljs JolQmut s'/fnfO{ JoQm ug] { { ;sf/fTds zlQmsf]<br />

¿kdf pm :jtGq 5}g eg] ck/fwsf] nflu JolQmnfO{ ;hfo“ lbOg'x'“b}g,<br />

a? ck/fwsf] ;dfhlj/f]wL<br />

sf/0fnfO{ gi6 ul/lbg'kb{5 <strong>tyf</strong> x/]s dflg;nfO{ p;sf] ;Qfsf] lgjf{w cleJolQmsf nflu ;fdflhs<br />

cj;/ k|bfg ul/g'kb{5 . dflg;sf] lgdf{0f olb p;sf] jl/kl/sf] jftfj/0faf6 x'G5 eg] p;sf]<br />

jl/kl/sf] jftfj/0f dfgjLo agfOlbg'kb{5 . dflg; olb :jefj}n] g} ;fdflhs k|fl0f xf] eg] p;n]<br />

cf gf] ;f“rf] :jefjsf] ljsf; s]jn ;dfhdf dfq ug{ ;Sb5 /, To;/L p;sf] :jefjsf] zlQmsf]<br />

d"NofÍg a]Unfa]Un} JolQmx¿sf] zlQmsf] cfwf/df geP/ l;Ëf] ;dfhsf] zlQmsf] cfwf/df ul/g'kb{5 .<br />

of] / o:t} cGo :yfkgfx¿ k'/fgfeGbf k'/fgf <strong>k|m</strong>fl;G;L ef}ltsjfbLx¿sf /rgfx¿df nueu tL<br />

zAbx¿df g} b]Vg ;lsG5 . ltgLx¿sf] d"NofÍg ug] { { ynf] of] xf]Og . dflG8jnsf] /rgf — dfx'/Lsf]<br />

syf cyjf lghL kfkfrf/x¿sf] ;fj{hlgs ;bfrf/df ¿kfGt/ — n] ef}ltsjfbL ;fdflhs k|j[lQx¿sf]<br />

Pp6f pbfx/0f k|:t't ub{5 . dflG8jn nssf k|f/lDes cË| ]h cg'ofoLx¿dWo]sf Ps lyP . pgn]


cfw'lgs ;dfhdf kfkfrf/ ckl/xfo{ / pkof]uL 5 eGg] l;4 u/]sf 5g\ . t/ To;sf] nflu pgn]<br />

cfw'lgs ;dfhsf] kIf slxNo} lnPgg\ .<br />

km'l/Pn] <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbLx¿sf lzIffx¿sf] cfwf/df g} cf gf] ljrf/ agfPsf 5g\ .<br />

afa"jjfbL lg:;Gb]x e8'jf / c;Eo ef}ltsjfbL lyP tfklg pgLx¿n] <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbsf] ue{af6<br />

g} k|ToIf¿kn] kl/kSj ;fDojfbsf] ljsf; u/]sf lyP . ef}ltsjfb cf gf] dft[e"ld a]nfot<br />

x]Nj]l;o;åf/f kmsf{OPsf] lyof] . x]Nj]l;o;sf] g}ltstfsf] cfwf/df g} a]Gydn] oyfy{¿kdf cfTd;ft<br />

ul/g] lxtsf] cf gf] bfz{lgs k|0ffnLsf] lgdf{0f u/]sf lyP <strong>tyf</strong> cf]j]gn] a]nfotL ;fDojfbsf] :yfkgf<br />

a]Gydsf] bfz{lgs k|0ffnLsf] cfwf/df u/]sf lyP . <strong>k|m</strong>fG;nL sfj]nfO{ b]z lg<strong>sfn</strong>f u/]/ a]nfotaf6<br />

nv]l6Psf] lyof] . ToxL+ pgL sDo'lg:6 ljrf/x¿sf] k|efjdf cfPsf lyP . <strong>k|m</strong>fG; kms{ +bfv]l/ pgL<br />

pQfpnf]vfnsf] eP tfklg ;fDojfbsf ;a}eGbf w]/} hglk|o k|ltlglw ag]sf lyP . t/ cf]j]gh:t} a9L<br />

j}1flgs <strong>k|m</strong>fG;]nL sDo'lg:6x¿ — b]hfoL, u], cflbn] ef}ltsjfbL lzIffx¿nfO{ ;Rrf dfgjtfjfbL<br />

lzIffsf] ¿kdf / ;fDojfbsf] ts{k"0f{ cfwf/sf] ¿kdf ljsf; u/]sf lyP ==.<br />

<strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{<br />

kmfo/afv;DaGwL b[li6sf]0f<br />

— ! —<br />

kmfo/afvnufot clxn];Ddsf] ;f/f ef}ltsjfbsf] d'Vo bf]if s] xf] eg] To;df j:t' -<br />

Gegenstand_ jf:tljstf / OlGb|ohGo 1fgnfO{ j:t' -Object_ cyjf lrGtgsf] ¿kdf x]g'{<br />

/<br />

dgf]utjfbL9Ën] dfgjLo OlGb|out lqmofsnfk — Jojxf/ — sf] ¿kdf gx]g'{<br />

xf] . ctM p;sf] ;lqmo<br />

kIfsf] ljsf; ef}ltsjfbn] geP/ cfbz{jfbn] u/]sf] 5 — t/ To;n] s]jn lg/k]If¿kdf dfq} u/]sf] 5<br />

lsgeg] lg:;+b]x¿kaf6 cfbz{jfb jf:tljs OlGb|ohGo lqmofsnfkh:tf j:t'x¿l;t Psbd} ckl/lrt<br />

5 . kmfo/afvfn] jf:tjdf ljrf/sf j:t'x¿eGbf a]Un} x'g] OlGb|ohGo j:t'x¿nfO{ cjZo rfxG5g\ t/<br />

pgn] :jo+ dfgjLo lqmofsnfknfO{ j:t'ut -Genestandliche_ lqmofsnfksf] ¿kdf a'‰g ;Sb}gg\<br />

. ctM pgn] - cf gf] u|Gy_ O;fO{ wd{sf] ;f/df ;}4flGts b[li6sf]0fnfO{ g} Psdfq ;xL dfgjLo<br />

b[li6sf]0f dfGb5g\ . Jojxf/nfO{ pgn] s]jn b'i6 ox'bLx¿sf ¿kdf dfq} b]v]sf 5g\ / pgn] ToxL¿kdf<br />

c=lst u/]sf 5g\ . ctM pgn] æqmflGtsf/LÆ, æJojxfl/s — cfnf]rgfTdsÆ lqmofsnfksf] dxŒjnfO{<br />

cfTd;ft ug{ ;Sb}gg\ .<br />

— @ —<br />

j:t'ut -Gegenstandliche_ ;To dfgjLo lrGtgsf] pkh xf] jf xf]Og eGg] k|Zg ;}4flGts<br />

xf]Og, clkt' of] Jojxfl/s k|Zg xf] . cf gf] lrGtgsf] ;Totf, cyf{t\ jf:tljstf / zlQmnfO{ To;sf]<br />

Oxnf}lsstf -Diesseitikeit_nfO{ dflg;n] Jojxf/df g} l;4 ug'{kb{5<br />

. Jojxf/eGbf 5'§} lrGtgsf]<br />

oyfy{tf jf coyfy{tfsf] ljjfb ug'{<br />

s]jn ljz'4 zf:qLo ljjfbsf] k|Zg dfq xf] .<br />

— # —<br />

dflg; kl/l:yltx¿ / lzIffsf] pkh xf] eGg] ef}ltjfbLx¿sf] l;4fGt xf] /, To;/L ablnPsf]<br />

dflg; c¿ kl/l:yltx¿ <strong>tyf</strong> ablnPsf] lzIffsf] pkh x'G5 eGg] s'/fn] s] s'/f ljl;{lbG5 eg]<br />

kl/l:yltnfO{ abNg] klg dflg; g} xf] <strong>tyf</strong> :jo+ lzIfsnfO{ ;d]t klg lzIff lbg'kg] { cfjZostf x'G5 .<br />

h] xf];\, ckl/xfo{¿kn] pQm l;4fGtn] ;dfhnfO{ b'O{ efudf af“l<strong>8l</strong>bG5 . tLdWo] Pp6f efu -xfdLx¿n]<br />

/j6{ cf]j]gdf b]v]em} +_ ;dfheGbf pRr x'G5 .<br />

kl/l:ylt abNg] dfgjLo lqmofsnfksf] of]unfO{ s]jn qmflGtsf/L Jojxf/sf] ;Gbe{df dfq} a'‰g<br />

/ a'l4;Ët9Ën] ;Demg ;lsG5 .<br />

— $ —<br />

kmfo/jfvn] wfld{s cfTd–;+of]hg, ;G;f/nfO{ wfld{s, sfNklgs ;G;f/ / jf:tljs ;G;f/ b'O{<br />

efudf ljefhg ug] { sfdaf6 ;'? ub{5g\ . pgn] sfd ug'{<br />

eg]sf] s] xf] eg] wfld{s hutnfO{ To;sf]<br />

Oxnf}lss cfwf/df cnUu} v8f ug'{<br />

xf] . pgn] Tof] sfd k"/f eO;s]kl5 klg d'Vo rLh ug{ af“sL g}<br />

/xG5 eGg] tYo a'‰g ;Sb}gg\ . lsgls Oxnf}lss cfwf/df To;n] cfk"mnfO{ :jo+ cfk"maf6 cnUofp“5


:jtGq nf]ssf] ¿kdf afbndf cfk"mnfO{ k|ltli7t ub{5 — To; s'/fsf] :ki6Ls/0f pQm Oxnf}lss<br />

cfwf/sf] cfTd–ljefhg / cfTd–cGt/lj/f]wL :j¿knfO{ dfg]/ g} :jLsf/ ul/G5 . ctM ;a}eGbfklxn]<br />

Oxnf}lss cfwf/nfO{ p;sf cGt/lj/f]wL :j¿kx¿df a'‰g'kb{5 To;kl5 cGt/lj/f]wx¿nfO{ x6fP/<br />

Jojxf/df qmflGtsf/L ¿kfGt/ ug'{kb{5<br />

. To;/L pbfx/0fsf nflu, ;fG;fl/s kl/jf/ g} kljq kl/jf/sf]<br />

/x:ok"0f{ cfwf/ xf] eGg] s'/f kQf nfu]kl5 k'gM ;}4flGts If]qdf ;fG;fl/s kl/jf/s} cfnf]rgf<br />

ul/g'kb{5 / Jojxf/df To;nfO{ qmflGtsf/L ¿kfGt/ ug'{kb{5<br />

.<br />

— % —<br />

kmfo/afv lg/k]If lrGtgaf6 ;Gt'i6 gePsf x'gfn] OlGb|ohGo lrGtg -Contemplation_nfO{<br />

k'sfb{5g\ tfklg OlGb|ohGo 1fgnfO{ pgn] Jojxfl/s / dfgj–OlGb|ohGo lqmofsnfksf] ¿kdf dfGb}gg\<br />

.<br />

— ^ —<br />

kmfo/afvfn] wfld{s ;QfnfO{ dfgjLo ;Qfsf] ¿kdf 5'6\ofp“5g\ . tfklg dfgjLo ;Qf x/]s<br />

JolQmdf a]Unfa]Un} df}h"b s'g} lg/k]If j:t' x'“b}g<br />

. pm cf gf] oyfy{tfdf ;fdflhs ;DaGwx¿s}<br />

;dli6ut ¿k xf] .<br />

ctM pQm jf:tljs ;Qfsf] cfnf]rgf gug] { { kmfo/afvfn] afWo eP/ eG5g\ M<br />

-s_ wfld{s efjgf -Gemut_nfO{ P]ltxfl;s sfo{dWo]af6 To;/L 5'6ofpg'kb{5, h;/L Tof] :jo+<br />

klg rLh g} xf] / To;nfO{ k'gM pxL¿kdf clÍt ug'{kb{5<br />

<strong>tyf</strong> Pp6f lg/fsf/ — ;a}eGbf a]Un} —<br />

dfgjLo JolQmsf] ¿kdf sNkgf ug'{kb{5<br />

.<br />

-v_ ctM hxf“;Dd To;sf] ;DaGw 5, dfgjLo ;QfnfO{ pgn] :jfefljs¿kaf6 y'k| } JolQmx¿nfO{<br />

Pp6} ;"qdf afWg] s]jn cfGtl/s, d"s / cfd¿kd} x]g] { Pp6} dfq æhflt -Genus_Æsf] ¿kdf b]Vb5g\<br />

.<br />

— & —<br />

ctM kmfo/afvfn] æwfld{s efjgfÆ :jo+ Pp6f ;fdflhs pkh xf] eGg] s'/fnfO{ b]Vb}gg\ <strong>tyf</strong><br />

pgn] To;nfO{ lg/fsf/ JolQmsf] ¿kdf ljZn]if0f ub{5g\, h'g jf:tjdf ;dfhsf] Pp6f ljlzi6<br />

¿kl;t ;DalGwt x'G5 .<br />

— * —<br />

;fdflhs hLjg d"ntM Jojxfl/s x'G5 . l;4fGtnfO{ ;x:ojfbsf] e"n–e'n}ofdf e8\sfpg] ;f/f<br />

/x:ox¿sf] dfgjLo Jojxf/df <strong>tyf</strong> To; Jojxf/sf] ;dembf/Ldf a'l4;Ët ;dfwfg kfOG5 .<br />

— ( —<br />

lrGtgzLn -Comtemplative_ ef}ltsjfbn], cyf{t\ OlGb|ohGo 1fgnfO{ Jojxfl/s<br />

lqmofsnfksf] ¿kdf gb]Vg] ef}ltsjfbn] h'g r/df]Tsif{ xfl;n u/]sf] 5, Tof] xf] — To;n] æ;Eo<br />

;dfhÆsf a]Unfa]Un} JolQmx¿sf af/]df lrGtg ub{5 .<br />

— !) —<br />

k'/fgf] ef}ltsjfbsf] b[li6df æ;EoÆ ;dfh lyof], gof“ ef}ltjfbsf] b[li6df dfgjLo ;dfh cyjf<br />

;dfhLs[t dfgjtf x'G5 .<br />

— !! —<br />

bfz{lgsx¿n] a]Unfa]Un} ¿kdf ;G;f/sf] JofVof u/]sf 5g\ t/ jf:tljs sfd eg]sf] ;G;f/nfO{<br />

abNg' xf] .<br />

<strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{ <strong>tyf</strong> <strong>k|m</strong>]l/s <strong>Pª\u</strong>]N;<br />

hd{g ljrf/wf/f<br />

-cWofo Psaf6 _


======ctM ;f“rf] s'/f s] xf] eg] vf; t/L<strong>sfn</strong>] pTkfbg sfo{df ;lqmo vf;–vf; JolQmx¿n]<br />

k/:k/df lglZrt ;fdflhs / /fhg}lts ;DaGw :yflkt ub{5g\IeGg] pNn]v 5 . cg'ejl;4<br />

ko{j]If0fsf] sfd xf] — pTkfbg;“u} x/]s ;fdflhs / /fhg}lts ;Ë7gsf] ;DaGwnfO{ cg'ejsf] ¿kaf6<br />

/ s'g} /x:ojfbL ¿kljgf cyjf s'g} c8snafhLljgf :ki6 ¿k lbg' . ;fdflhs ;+/rgf / /fHo;Qf<br />

lg/Gt/¿kaf6 lglZrt JolQmx¿sf hLjg lqmof cGt/ut pTkGg eO/xG5g\ — :jo+ cf gf] /<br />

c¿x¿sf] cg'dfg pgLx¿ h]–h:tf 5g\, To:t} hLjglqmof cGt/ut geP/, pgLx¿ ;f“lRrs} h:tf<br />

5g\ /, cyf{t\ pgLx¿ h;/L ;lqmo x'G5g\, h:tf] sfd ub{5g\, h:tf] ef}lts pTkfbg ub{5g\ / cf gf]<br />

OR5feGbf :jtGq h'g vf; ef}lts ;Ldf, awgx¿ / kl/l:yltcGt/ut sfd ub{5g\, pgLx¿ To:t}<br />

x'G5g\ . 42<br />

ljrf/x¿, b[li6sf]0fx¿ / r]tgfsf] pTklQ ;'?b]lv g} dfgj hfltsf] ef}lts lqmofsnfk <strong>tyf</strong><br />

ltgsf ef}lts cfbfg–k|bfg;“u} jf:tljs hLjgsf] efiff;“u ;Lw} ;DalGwt x'G5g\ . dflg;sf<br />

ljrf/x¿sf] pTklQ, p;sf] lrGtg, p;sf] cflTds ;dfud ;a} ;Lw} p;sf ef}lts kl/l:yltsf]<br />

kl/0ffdsf] ¿kdf cufl8 cfp“5g\ . /fhgLlt, j}wflgs lgodx¿, g}ltstf, wd{, clwe"tjfb, cflb /<br />

hftLo;Dk|bfosf] efiffdf cleJoQm af}l4s pkhaf/] klg ToxL s'/f nfu" x'G5 . dflg;x¿sf wf/0ffx¿,<br />

ljrf/x¿ cflbsf] lgdf{0f ug] { { dflg;x¿ — jf:tljs / ;lqmo dflg;x¿ — g} x'G5g\, ltgLx¿ cf gf<br />

pTkfbs zlQmx¿sf] lglZrt ljsf; <strong>tyf</strong> tL pTkfbs zlQmx¿sf cg'¿k x'g] ;a}eGbf ;'b"/sf] cfbfg–<br />

k|bfgaf6 ;zt{ k/rflnt x'g] ¿kdf x'G5g\ . r]tgf 43 ;r]t ;Qf 44 afx]s csf] { s'g} rLh slxNo} klg x'g<br />

;Sb}g / dflg;sf] ;Qf g} To;sf] jf:tljs hLjg lqmof xf] . olb dflg;x¿sf ;f/f ljrf/wf/fx¿df<br />

pgLx¿sf ;DaGwx¿sf] :j¿k Sofd/fdf em} + pN6f] b]lvG5 eg] To;sf] sf/0f pgLx¿sf] P]ltxfl;s<br />

hLjg — lqmof xf] — /]l6gf -¿kfwf/_df j:t'x¿sf] pN6f] cfs[lt b]lvg'sf] sf/0f h:t} pgLx¿ ;+nUg<br />

ef}lts hLjg–lqmof x'G5 .<br />

k|ToIf 6Ss/ x'“bf<br />

hd{g bz{g cfsfzaf6 hdLgdf cf]ln{G5 eg] xfdL k[YjLaf6 cfsfzlt/<br />

r9\b5f} + . To;sf] cy{ s] eof] eg] xf8–5fnsf] dfG5];Dd k'Ugsf nflu h'g s'/f dflg;x¿n] eGb5g\,<br />

;f] +Rb5g\ / sNkgf ub{5g\, olb To;nfO{ xfdLx¿n] cfwf/ agfp“b}gf} + eg] h'g s'/f dflg;x¿sf<br />

ljifodf elgG5, ;f] +lrG5 / ljrf/ ul/G5, tL a'‰gsf nflu xfdLx¿n] g jf:tljs ;lqmo dflg;nfO{<br />

lnG5f} + <strong>tyf</strong> g p;sf] hLjgsf jf:tljs lqmofsnfkaf6 pTkGg ljrf/wf/fTds k|ltljDa / k|ltWjlgsf]<br />

ljsf; x]b{5f} + . dflg;x¿sf dl:tissf c:ki6 k|ltljDax¿ klg cjZo pgLx¿sf ef}lts cg'ejaf6<br />

b]Vg ;lsg] ef}lts ¿keGbf klxn] lgwf{l/t hLjg lqmofsf pbfQ ¿k x'G5g\ . To;/L g} g}ltstf, wd{,<br />

clwe"tjfb / ljrf/x¿sf c¿ ¿kx¿ <strong>tyf</strong> tL cg'¿k r]tgfsf ¿kx¿sf] b]vfj6L :jtGqtfsf] s'g}<br />

cl:tTj /xGg . cf gf ef}lts pTkfbg / ef}lts cfbfg–k|bfgsf] ljsf;df nfu]sf dflg;x¿eGbf 5'§}<br />

pgLx¿sf] s'g} Oltxf; x'Gg / s'g} ljsf;;d]t x'Gg . clg, tL s'/fx¿ -pgLx¿sf ef}lts pTkfbg /<br />

ef}lts cfbfg–k|bfg_sf] ljsf; x'G5 eg] ltgsf] ;fy;fy} dflg;x¿sf] jf:tljstf, pgLx¿sf] lrGtg<br />

/ pgLx¿sf] lrGtgsf kmnx¿;d]t ablnG5g\ . r]tgfaf6 hLjg lgwf{l/t x'g] xf]Og t/ hLjgn] g}<br />

r]tgfnfO{ lgwf{l/t ub{5 . klxnf] b[li6sf]0fcGt/ut r]tgf g} hLljt JolQm ePh:t} u/L dflg;<br />

r]tgfaf6 cufl8 a9\b5 eg] bf];|f] b[li6sf]0fcGt/ut jf:tljs hLjg cg';f/, dflg; jf:tljs ;hLj<br />

JolQmx¿;“u} cufl8 a9\b5 eg] r]tgfnfO{ s]jn p;sf] r]tgf dfq dfGb5 . ===<br />

***<br />

ctM r]tgf ;'?b]lv g} ;fdflhs pkh x'G5 /, dflg;sf] cl:tTj /x“bf;Dd To:t} /lx/xg]5 .<br />

lg:;Gb]x ;'?df r]tgf OlGb|ohGo, Psbd} ghLssf rLhx¿ <strong>tyf</strong> cf gf] ljifodf ;r]t JolQmsf] c¿<br />

JolQmx¿ / cfk"meGbf aflx/sf j:t'x¿l;t ;Lldt ;DaGwx¿sf] r]tgf x'G5 . ;fy;fy} Tof] k|s[ltsf]<br />

;d]t r]tgf x'G5 . ;'?df k|s[lt dflg;sf cufl8 k"0f{tM lj/f]wL, zlQmzfnL / ch]o zlQmsf] ¿kdf


v8f x'G5 . To;k|lt dflg;sf] ;DaGw Psbd} kz'h:t} x'G5 <strong>tyf</strong> p;n] kz' ;dfg k|s[ltsf] k/fwLgtf<br />

:jLsf/ ub{5 . ctM Tof] s]jn k|s[ltsf] kz' r]tgf dfq -k|s[ltk"hf_ x'G5 .<br />

xfdLx¿n] s] s'/f :ki6 b]Vb5f} +eg] Tof] k|s[lt k"hfsf] efjgf cyjf dflg;sf] k|s[ltl;tsf] vf;<br />

;DaGwsf] lgwf{/0f ;dflhs :j¿kn] ub{5 eg] To;sf] ljk/Lt k|s[ltn] klg ;dfhsf] :j¿knfO{<br />

lgwf{l/t ub{5 . c¿ 7fp“df h:t} oxf“ “ klg k|s[lt / dflg;sf] cGt/lj/f]w o:tf] ¿kdf b]lvG5 M<br />

k|s[ [lt;DaGwL dflg;sf] ;Lldt b[li6sf]0fn] Ps csf{k|ltsf] pgLx¿sf] ;Lldt ;DaGwnfO{ lgwf{l/t ub{5<br />

eg] pgLx¿sf] Ps csf{k|ltsf] ;Lldt ;DaGwn] dflg;sf] k|s[ltk|ltsf] ;Lldt b[li6sf]0fnfO{ lgwf{l/t<br />

ub{5 lsgeg] Psflt/, cBfjlw k|s[ltnfO{ P]ltxfl;s¿kn] k"0f{tM ¿kfGtl/t ug{ ;lsPsf] 5}g eg]<br />

csf{lt/, JolQmsf] jl/kl/sf ;DaGwx¿sf] cfjZostfsf] r]tgfsf] pTklQ x'g' g} ;dfhdf /xg]<br />

r]tgfsf] pTklQsf] ;'?cft x'g' xf] . To; cj:yfdf :jo+ ;fdflhs hLjg klg kz';/x x'g] x'“bf<br />

Tof]<br />

;'?cft klg To:t} x'G5 . Tof] vfln ;d"xsf] r]tgf x'G5 . dflg;sf] d"n k|j[lQsf] :yfg r]tgfn] lnPsf]<br />

x'gfn] pm e]8fafv|feGbf km/s x'G5, cyjf Tof] leGgtf r]tgf xf] . hg;+Vofsf] j[l4;“u;“u}<br />

pTkfbsTjsf] j[l4 / cfjZostfsf] j[l4 x'g' b'j} cfwf/e"t s'/f x'g\ . To;af6 e]8fafv|f;/xsf] r]tgf<br />

cyjf sljnf r]tgfsf] c¿ ljsf; / lj:tf/, x'G5 . To;sf] ;“u;“u} >d–ljefhg klg ;'? x'G5 . Tof]<br />

d"ntM ;'?df d}y'g sfo{l;t ;DalGwt >d ljefhgafx]s c¿ s]xL klg lyPg . To;kl5 >d–ljefhg<br />

k|fs[lts u'0fx¿ -cyf{t\ zf/Ll/s zlQm _, cfjZostf, ;+of]u cflb–OToflb sf/0fx¿n] :jtM / :jefjtM<br />

pTkGg eof] . >d–ljefhgn] s]jn Tolta]nf dfq To:tf] jf:tljs ¿k u|x0f ub{5, hlta]nf dfgl;s<br />

/ zf/Ll/s >d–ljefhg pTkGg x'G5 . 45 To;kl5 r]tgfn] s] sNkgf ug{ yfNb5 eg] df}h'bf Jojxfl/s<br />

r]tgfeGbf a]Un} s'g rLh 5 / To;n] jf:tljs rLhsf] sNkgf gu/Lsg jf:tjdf sNkgf ug{ ;Sb5<br />

. To;kl5 r]tgfn] :jo+nfO{ ;+;f/af6 d'Qm ub{5 . /, Tof] k'gM ljz'4 l;4fGt, wfld{s–bz{g, bz{g,<br />

g}ltstf, cflb lgdf{0fdf ;/Ls x'g k'Ub5 . t/ tL l;4fGt, wfld{s–bz{g, bz{g, g}ltstf, cflb rLhx¿<br />

<strong>tyf</strong> ljBdfg ;fdflhs ;DaGwx¿aLr olb cGt/lj/f]w pTkGg x'G5 eg] s]jn To;sf] sf/0fn] dfq<br />

ljBdfg ;fdflhs ;DaGwx¿ / ljBdfg pTkfbs zlQmx¿aLr lj/f]w pTkGg ePsf] x'g ;Sb5 . pQm<br />

k|;Ëdf s] klg egf} + eg] Tof] s'/f ;DaGwx¿sf] vf; /fli6«o If]qleq klg x'g ;Sb5 lsgeg]<br />

cGt/lj/f]wx¿sf] If]q s]jn Tof] /fli6«o If]qleq dfq geP/ /fli6«o r]tgf / c¿ /fi6«x¿sf] 46<br />

Jojxf/sf aLrdf ;d]t x'G5, cyf{t\ /fi6«sf] /fli6«o / ;fj{ef}lds r]tgfaLr -cfh hd{gLdf<br />

eO/x]sf]h:tf]_ x'G5 .<br />

c¿ r]tgf :jo+n] cf gf]af/]df s] ug{ ;'? ub{5 eGg] s'/fn] s'g} km/s kb} {g . ;f/f yf]qf–k'/fgf<br />

rLhx¿leqaf6 xfdL vfln oxL Pp6f dfq kl/0ffd lgsfNb5f} + M pTkfbs zlQmx¿, ;fdflhs<br />

kl/l:yltx¿ / r]tgf tLgf]6} rLhx¿aLr k/:k/df cGt/lj/f]w pTkGg x'g ;Sb5 / To;f] x'g'<br />

ckl/xfo{ 5 . lsgeg] >d–ljefhgcGt/ut af}l4s / ef}lts ultljlwM — dgf]/~hg / sfd ug] { { sfo{,<br />

;[hgf ug] { { / ef]u ug] { { sfo{ — a]Unfa]Un} JolQmx¿sf] efudf kg] { ;Defjgf, egf} + jf:tljstf ljBdfg<br />

/xG5 . pgLx¿aLr cGt/lj/f]w pTkGg gx'g] ;Defjgf Tolta]nf dfq b]vf kb{5, hlta]nf >d–<br />

ljefhgsf] cGt ul/OG5 . Tof] rLh :jo+ s] :ki6 5 eg] æk| ]tfTdfx¿Æ æz[ª\vfnfx¿,Æ, æk/d]Zj/Æ,<br />

æwf/0ffÆ, æz+sfÆ, cflb tL Hofb} cg'ejhGo l;s|Lx¿ / ;Ldfx¿s} sNkgfx¿, cfbz{jfbL dfgl;s<br />

ljrf/x¿ / b[Zo¿kaf6 Psbd} cnu ePsf JolQmsf cjwf/0ffx¿ x'g\ . tL cGt/ut hLjgsf<br />

pTkfbg k4ltx¿ / tL k4lt cg'¿k ;“u;“u} rNg] :j¿kn] sfd ub{5 . ===<br />

=== To;sf/0f Oltxf;sf] Tof] cjwf/0ffsf] cfwf/ s] xf] eg] tfTsflns hLjgsf] ef}lts<br />

pTkfbgaf6 ;'? u/]/ pTkfbgsf jf:tljs lqmofnfO{ :ki6 ug'{kb{5,<br />

Oltxf;sf] pQm t/L<strong>sfn</strong>fO{ ;Dk"0f{<br />

Oltxf;sf] cfwflznf dfg]/ To;l;t ;DalGwt / To;åf/f k}bf ul/Psf s'/fx¿sf] ;“u;“u} rNg]<br />

:j¿ksf] — ctM gful/s ;dfhsf ljleGg cj:yfx¿sf] — sNkgf ug'{k5{<br />

. pQm ;dfhnfO{ To;sf]<br />

/fhg}lts sf/afxLsf] ¿kdf lrlqt ug'{kb{5<br />

<strong>tyf</strong> ;dfhsf] dfWodaf6 ;f/f ljleGg ;}4flGts


pknlAwx¿ / r]tgfsf :j¿kx¿ — wd{, bz{g, g}ltstf, cflbsf] JofVof ug'{kb{5<br />

/ r]tgfn] tL<br />

rLhx¿sf] ¿knfO{ s;/L lnPsf] 5 eGg] s'/f kQf nufpg'kb{5 . To;/L pQm ;Dk"0f{ lqmof - /,<br />

To;sf/0f ltgsf ljleGg kIfx¿sf] 3ft–k|lt3ft_sf] lg¿k0f ug{ ;lsG5 . Oltxf;sf] pQm wf/0ffnfO{<br />

Oltxf;sf] cfbz{jfbL cjwf/0ff;/x x/]s o'udf s'g} d"n ljrf/sf] vf]lhug'{kb}<br />

{g t/ To;sf v'§f ;w} +<br />

Oltxf;sf] jf:tljs e"lddf x'G5g\ . To;/L s] lgisif{df k'luG5 eg] Jojxf/sf] JofVof ljrf/sf]<br />

cfwf/df x'“b}g,<br />

a? ljrf/x¿sf] lgdf{0fdf j:t'ut Jojxf/sf] lg0ff{os e"ldsf x'G5 . c:t', r]tgfsf<br />

;f/f :j¿kx¿ / pknlAwx¿sf] pGd"ng af}l4s cfnf]rgfåf/f ug{ ;lsGg, cfTd–r]tgfdf cfTd;ft<br />

u/]/ cyjf …k| ]tÚ, …k| ]tfTdfÚ / …t;f{pg]vfn] rLhsf] pTklQÚ cflbdf abn]/ ug{ ;lsGg, a? tL<br />

cfbz{jfbL 5n–sk6nfO{ hGd lbg] ;fdflhs ;DaGwx¿nfO{ Jojxfl/s¿kaf6 pGd"ng u/]/ dfq ug{<br />

;lsG5 . Oltxf; <strong>tyf</strong> wd{, bz{g / l;4fGtsf c¿ :j¿ksf] rfns–zlQm cfnf]rgf geP/ qmflGt xf] .<br />

…cfTdfsf] cfTdfÚ sf] ¿kdf …cfTd–r]tgfÚdf cfk"nfO{ ljno u/]/ Oltxf; vtd x'“b}g<br />

. To;sf] ljk/Lt<br />

To;df p;sf] x/]s cj:yfdf ef}lts kmn df}h"b /xG5 — pTkfbs zlQmx¿sf] Pp6f of]u x'G5,<br />

P]ltxfl;s¿kaf6 lgld{t k|s[lt <strong>tyf</strong> JolQmx¿sf] Ps csf{;“u kf/:kl/s ;DaGw x'G5 . Tof] ;DaGw<br />

x/]s lk+9LnfO{ To;sf] k"j{jtL{ lk+9Ln] lj/f;tsf] ¿kdf ;'lDklbG5 . Tof] ;DaGwsf] ;“u;“u} pTkfbs<br />

zlQmx¿, gfgf t/xsf k" “hLx¿ / kl/l:yltx¿sf] ;d"x /xG5 . Psflt/, gof“ lk+9Ln] tL kl/l:yltx¿<br />

ablnlbG5 eg] csf] {lt/, tL rLhx¿ / :jo+ Tof] lk+9Lsf nflu hLjgsf] kl/l:ylt lgwf{l/t ul/lbG5 <strong>tyf</strong><br />

vf;9Ëaf6 To;sf] ljsf; ub{5 <strong>tyf</strong> To;nfO{ ljlzi6 rL/q k|bfg ub{5 . ctM kl/l:yltn] klg To;/L<br />

g} dflg;sf] lgdf{0f ub{5, h;/L dflg;n] kl/l:yltsf] lgdf{0f ub{5 . pTkfbs zlQmx¿, k" “hL /<br />

;fdflhs cfbfg–k|bfgsf :j¿kx¿sf] of]u x/]s JolQm / x/]s lk+9LnfO{ klxn]b]lv tDtof/¿kdf k|fKt<br />

x'G5 . oxL g} bfz{lgsx¿n] …d"n kbfy{Ú / …dflg;sf] ;f/Ú 7fGg] rLhsf] jf:tljs cfwf/ xf] . To;nfO{<br />

pgLx¿ O{Zj/;/x k|ltli7t ug] { { / To;sf] lj?4 n8\g] ub{y] . dflg;sf] ljsf;dfly / To;sf lqmof /<br />

k|ltlqmofdfly pQm bfz{lgsx¿sf] /lQe/ klg To;/L g} c;/ gkg] { jf:tljs cfwf/ lyof], h;/L<br />

To;sf] lj?4sf] …cfTd–r]tgfÚ / …cx+Úsf] ljb|f]xaf6 To;df s'g} km/s kb} {gYof] . ljleGg lk+9Lx¿sf<br />

nflu klxn]b]lv g} ljBdfg hLjgsf oL kl/l:yltx¿n] g} Oltxf;df ;do–;dodf dlRrOg] qmflGtsf/L<br />

pynk'ynx¿df /x]df ;f/fsf ;f/f cfwf/x¿ lgd" {n kfg] { zlQm 5 jf 5}g eGg] s'/f lgwf{l/t ub{5g\ .<br />

ltgnfO{ k"0f{ lgd" {n kfg{sf nflu cfjZos kg] { ef}lts tTj olb df}h"b 5}g eg] — cyf{t\ Psflt/,,<br />

ljBdfg pTkfbs zlQmx¿ / csf] {lt/, vfln df}h"bf ;dfhsf s'g} vf; Psfw kl/l:yltsf lj?4 dfq<br />

geP/ clxn];Dd ljBdfg …hLjg–pTkfbgÚsf lqmofs} lj?4, Tof] h;dfly cfwfl/t 5, tL ;Dk"0f{<br />

sf/afxLx¿sf lj?4 g} ljb|f]x ul//x]sf qmflGtsf/L hg;d'bfo ljBdfg 5}gg\ eg] — ;fDojfbsf]<br />

Oltxf;n] l;4 u/]em} + Jojxfl/s ljsf;sf nflu qmflGtsf/L ljrf/x¿ y'k| } ;os8f} +k6s ;"qa4 u/]/<br />

k|:t't ul/;lsPsf] 5 eGg] s'/fsf] /QLe/ dxŒj 5}g .<br />

Oltxf;sf klxn]sf ;f/f cjwf/0ffx¿n] Oltxf;sf] of] jf:tljs cfwf/k|lt cf“vf lrDn]sf 5g\<br />

jf To;nfO{ s]jn k|f;lËs / Oltxf;sf] l;nl;nfl;t s'g} ;/f]sf/ gx'g] rLh 7fg]sf 5g\ . ctM<br />

Oltxf;df xd]zf To;eGbf aflx/sf] s'g} k|ltdfgsf] ¿kdf n]lvg'kb{5 eGg] ToxL sf/0f xf] . jf:tljs<br />

hLjgsf] pTkfbg / k'g?Tkfbg k|fsP]ltxfl;s k|tLt x'GYof] / h'g P]ltxfl;s lyof], Tof] cfd hLjgeGbf<br />

5'§} / Hofb} cnf}lss k|tLt x'GYof] . To;/L k|s[lt;“u dflg;sf] ;DaGwnfO{ Oltxf;af6 cnUofOPsf]<br />

lyof] . To;sf] kl/0ffd:j¿k k|s[lt / Oltxf;aLr lj/f]w pTkGg x'g k'Uof] . ctM Oltxf;sf] ;f]<br />

cjwf/0ff Oltxf;df s]jn /fh;Qfsf d'Vo–d'Vo ;/sf/L sfo{x¿, wfld{s / cfd ;}4flGts ;‹if{ dfq}<br />

b]lvG5g\ . ljz]if¿kaf6 x/]s P]ltxfl;s o'udf Tof] o'usf] e|dsf] pm :jo+ lzsf/ x'GYof] . pbfx/0fsf<br />

nflu s'g} o'un] olb ljz'4¿kaf6 cf gf] l;h{gf æ/fhg}ltsÆ jf æwfld{sÆ k|of]hgaf6 ePsf] sNkgf<br />

ub{5 eg] — oBlk …wd{Ú / …/fhgLltÚ jf:tljs k|of]hgsf cy{df p;sf nflu k/fO{ ¿kdfq x'g\ tfklg<br />

— ;f] o'usf] Oltxf;sf/n] ;d]t To; ljrf/nfO{ :jLsf/ ug{ k'Ub5 . cf gf] jf:tljs Jojxf/sf]<br />

;DaGwdf pQm ljlzi6 dflg;sf …efjgfÚ / …sNkgfÚn] p;sf] Jojxf/nfO{ lgolGqt / lgwf{l/t ug] { { Ps<br />

dfq lg0ff{os / ;lqmo zlQmsf] ¿k lngk'Ub5 .


hlta]nf ef/tLo / ld>sf afl;Gbfx¿aLr >d–ljefhg /fHo;Qf / tL b]zx¿sf]<br />

;Dk|bfox¿sf wd{leq hfltk|yfsf] e2f ¿kdf b]vf kb{5 / To;af6 /fHo;Qf / tL b]zx¿sf] hftLo<br />

;Dk|bfoleq hfltk|yf pTkgg x'G5, Tolta]nf Oltxf;sf/n] tL sf]/f ;fdflhs :j¿kx¿nfO{ hflt<br />

k|yfs} zlQmn] pTkGg u/]sf] lyof] eGg] 7fGb5 . <strong>k|m</strong>fG;]nLx¿ / cË| ]hx¿n] t cfk"mnfO{ slDtdf Tof]<br />

/fhg}lts e|d;Dd ;Lldt /fv]sf 5g\, h'g cBfjlw jf:tljstfsf] ghLs 5 . t/ hd{g]nLx¿sf] t<br />

;G;f/ g} ljz'4 cfTdfsf] ;G;f/ aGgk'u]sf] 5 / wfld{s e|d g} Oltxf;sf] rfns zlQm xf] eGg]<br />

pgLx¿ 7fGb5g\ . Oltxf;sf] x]unjfbL bz{g hd{g Tof] Oltxf; n]vg 47 sf] cfd lqmofsf] æ;aeGbf<br />

ljz'4 ¿kÚ sf] clGtd pkh xf] . tL jf:tljs lxtx¿, slt;Dd eg] /fhg}lts lxtx¿;d]tdfly klg<br />

ljrf/ gu/]/ pgLx¿n] ljz'4 ljrf/x¿dfly dfq Wofg lbG5g\ . clg, To;k|sf/sf ljrf/dfnfsf]<br />

¿kdf ;]G6 a'|gf]sf<br />

ljrf/x¿ b]vf kb{5g\ . ltgn] Ps csf] {nfO{ lglnlbG5g\ / cGttM …cfTdr]tgfÚdf<br />

ljnLg x'g k'Ub5g\ . jf:tljs Oltxf;af/] s]xL klg ghfGg] k|ltli7t <strong>dfS</strong>; :6g{/nfO Oltxf;sf] Tof]<br />

l;nl;nf cem a9L ;';Ët¿kaf6 t/ …;fdGtL jL/Ú, …8f“s"x¿Ú To;}vfn] e"tx¿sf] sxfgLh:t}<br />

nfUg'kb{5 . /, To;af6 pgn] :jefjtM O{Zj//lxt cª\safx]s cGoq sxLklg pgnfO{ d'lQmsf] 7fp“<br />

ldNb}g . Tof] cjwf/0ff jf:tjdf wfld{s xf] . wfld{s dflg;nfO{ g} pgn] cflbd dfgj / To;af6 ;f/f<br />

Oltxf;sf] yfngL ePsf] dfGb5g\ . pgn] cf gf] sNkgfdf hLjgsf nflu cfjZos ;fdu|Lx¿ <strong>tyf</strong><br />

:jo+ hLjgsf] jf:tljs pTkfbgnfO{ wd{sf] sfNklgs pTkfbgnfO{ /fVg k'Ub5g\ . Oltxf;sf pQm<br />

;Dk"0f{ cjwf/0ffx¿ / ltgsf] cGt <strong>tyf</strong> ltgLx¿af6 pTkGg x'g] ;ª\sf]r / zª\sfx¿ hd{g]nLx¿sf<br />

dfq /fli6«o ;d:ofx¿ x'g\ . tL cjwf/0ffsf] vfln hd{g]nLx¿sf nflu dfq :yfgLo dxŒj 5 . To;sf]<br />

pbfx/0f dfG5] …O{Zj/sf] /fHoÚaf6 lgSn]/ …dflg;sf] /fHoÚdf s;/L …k'Ub5Ú eGg] s'/f dxŒjk"0f{ / lx+hf]<br />

cfh p7fOPsf] k|Zgdf e]l6G5 . h:tf] dfgf} + } sNkgfafx]s Tof] æO{Zjsf] /fHoÆsf] jf:tjdf cGoq sxL+<br />

slxNo} cl:tTj lyof] eGg] s'/f xfd|f ljåfg dxf]box¿ ghfgLsg Tof] …dflg;sf] /fHoÚdf dfq} /x]sf<br />

x'“b}gg,<br />

h;df k|j]z ug] { { af6f] clxn] vf]lh/x]sf 5g\ cyjf dfgf} + ljåfgx¿n] ;}4flGts¿kn] c:ki6<br />

/x:osf] JofVof u/]/ ;do Joltt ub{5g\ -lsgeg] pgLx¿sf] sfd Tof]eGbf a9L s]xL x'“b}g<br />

_ . To;sf]<br />

ljk/Lt To;sf] pTklQsf] ;|f]t jf:tljs nf}lss l:ylt l;4 ug] { { s'g} cfwf/ 5}g . cfd ¿kaf6 tL<br />

hd{g]nLx¿sf] ;d:of s] /x]sf] 5 eg] df}h"bf d"v{tfnfO{ s'g} csf] { d"v{tfsf] ;fu/df 8'jfOlbg', cyf{t\<br />

tL ;f/f lg/y{s jsjf;leq s'g} a'l4dQfk"0f{ s'/f l5k]sf] cGj]if0f ug'{<br />

xf] . t/ ;d:of jf:tjdf s] xf]<br />

eg] tL ;}4flGts d'xfj/fsf] JofVof ljBdfg jf:tljs ;DaGwx¿sf] cfwf/df ul/g'kb{5 . xfdLx¿n]<br />

klxn] g} elg;s]sf] h:tf] tL d'xfj/fx¿sf] jf:tljs, cyf{t\ Jojxfl/s¿kaf6 cGt ug] { { sfo{ —<br />

dflg;sf] r]tgfdWo]af6 tL ljrf/x¿ d]6fpg] sfo{ — ;}4flGts lgudgåf/f geP/ ablnPsf]<br />

kl/l:yltåf/f ;DkGg x'g]5 . w]/}h;f] dflg;x¿sf] nflu, cyf{t\ ;j{xf/f ju{sf nflu Tof] ;}4flGts<br />

sNkgfsf] s'g} cl:tTj 5}g / ltgnfO{ vtd ug'{kg]<br />

{ klg s'g} cfjZostf 5}g . clg, olb tL<br />

hg;d'bfoleq s'g} wfld{s ljrf/x¿ lyP eg] ltgsf kl/l:yltx¿n] klxn] g} ltgsf] gfd lgzfgf<br />

d]l6lbPsf lyP=== .<br />

<strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{<br />

æ/fOgL;]/ laof]jfVt]/Æ48<br />

kqsf] ;fDojfb<br />

-s]xL efu_<br />

====/f]d ;fd|fHosf ;ef;b;“u lghn] a'em]em} + cfos/ nufpg'afx]s ;fDojfb Nofpg] csf] { t/Lsf<br />

klg 5 M<br />

æO;fO{ wd{sf] cflb / cGt s] xf] < ;f] wd{sf] cflb kfk / df]Ifsf] cGtljZjf; clg<br />

dflg;x¿sf] ldqtfsf] ;jf] {kl/ kf/:kl/s ;DefJo ;DaGw Joli6 ;dli6sf nflu / ;dli6 Joli6sf<br />

nflu x'g'df lglxt 5 .Æ<br />

dflg;x¿ ;+of]uzfnL 5g\ pgLx¿sf vflt/ d'Vo k|Zg ;w} +sf nflu xn eof] k|lzofnL<br />

lu4 / kljq k| ]tsf] bf]xf]/f] bfgjLo 5fof“df ;j{xf/f ju{n] b'O{ cIfo ;|f]t kfp“5 M klxnf] p;nfO{<br />

/fHosf ;fwf/0f / c;fwf/0f cfjZostfx¿sf] k"lt{kl5 cfo–s/sf] a“r]sf] cltl/Qm efu ldNg]5 . Tof]


cltl/Qm efu z"Go a/fa/ x'G5 bf];|f], p;nfO{ cflbsf] kfk / :juL{o ;fd|fHoaf6 k|fKt x'g] cfo<br />

klg ldNb5 . Tof] klg z"Gosf] a/fa/ x'G5 hLjgsf] s'g} ;xf/f gx'g] /fi6«sf] PsltxfO{ efusf nflu<br />

tL b'O{y/L z"Gon] Hofb} pQd ;xf/f k|:t't ub{5g\ eg] csf] { d]l6b} uO/x]sf] PsltxfO{ efusf nflu<br />

;d]t Tof] Pp6f cb\e"t cf>o aGg k'Ub5 . tfklg sfNklgs cltl/Qm efu cflb kfk / df]Ifsf<br />

efjgfx¿af6 dflg;sf] ef]sKof; d]l6g] t/Lsf pgLx¿sf nflu ;+;b\sf pbf/kGyL ;b:ox¿sf<br />

nfdfnfdf efif0fx¿sf] jiff{ ;xg'eGbf Psbd} a]Un} x'g]5<br />

xfdLx¿ c¿ k9\b5f} + M<br />

æ … cf gf lktfÚdf xfdLx¿ eGb5f} + M xfdLx¿nfO{ k|nf]egtkm{ gn}hfpm . /, xfdLx¿n] cf gf<br />

l5d]sLx¿af6 pgLx¿n] xfdLx¿k|lt h:tf] Jojxf/ ug'{kb{5<br />

eg]/ rfxG5f} +, xfdLx¿n] pgLx¿k|lt To:t}<br />

Jojxf/ ug'{kb{5<br />

. t/ df}h"bf ;fdflhs kl/l:yltx¿n] dflg;nfO{ k|nf]eglt/ k'¥ofp“5g\ / tLj|<br />

cfjZostfx¿n] p;nfO{ ck/fw ug{ k|f]T;flxt ub{5g\ .Æ<br />

clg, dfgjLo gf]s/zfxL tTjx¿, GofofwLzx/ / k|lzof /fHosf] ;+;b\sf ;f+;bx¿n] s] s'/fdf<br />

Wofg lbO{ dflg;x¿nfO{ rqmdf af“w]/ oftgf lbG5g\, pgLx¿sf lz/ sfl6lbG5g\, pgLx¿nfO{ h]ndf<br />

sf]Rb5g\ / pgLx¿nfO{ sf]/f{n] lk6fp“5g\ . /, To;/L ;j{xf/f ju{nfO{ klg pgLx¿n] ck"mnfO{ rqmdf<br />

af“w]/ oftgf lbg], 6fpsf sf6]/ xTof;d]t ug] { {, h]ndf sf]Rg] / 5'/Ln] xfGg] …k|nf]egÚlt/ …8f]¥ofp“5g\Ú .<br />

/, ljZjf; /fVg';\, To:tf] cjZo x'g]5 .<br />

;f+;bn] 3f]if0ff ub{5, æTo;k|sf/sf] kl/l:ylt O;fO{ /fHonfO{ ;x\o x'“b}g<br />

. ctM To;sf] s'g}<br />

;dfwfg vf]H'gkg] { x'G5 Æ<br />

xf], d}qLefjsf] ;DaGwdf ;fdflhs st{Joaf/] a]sf/sf] asjf; u/]/, sfNklgs cltl/Qm efu<br />

<strong>tyf</strong> k/+lktf k/d]Zj/ / k'q Pj+ d08nLsf 6f6 klN6Psf Aofª\ssf gfddf hf/L ul/Psf] x'G8L b]vfP/<br />

xf]nf<br />

tLj| b|i6f ;f+;bx¿n] c¿ yKb5g\, æ;fDojfbk|ltsf] asjf;af6 xfdLnfO{ d'lQm ldNg ;Sb5 M<br />

olb pgLx¿n] To;vfnsf] k]zf c“ufn]sf x'g\ eg] O;fO{ wd{sf ;fdflhs l;4fGtx¿sf] ;d'lrt¿kaf6<br />

ljsf; u¿g\ . olb pgLx¿n] To;f] ug{ yfn] eg] sDo'lg:6x¿sf] s'/f l56} aGb x'g k'Ug]5 .Æ<br />

O;fO{ wd{sf ;fdflhs l;4fGtx¿sf] !*)) jif{b]lv ljsf; eO/x]sf] 5 / clxn] k|lzofnL<br />

;f+;bx¿sf xftn] To;sf] cem a9L ljsf; ug'{kg]<br />

{ s'g} cfjZostf kb} {g .<br />

O;fO{ wd{sf ;fdflhs l;4fGtx¿n] k|frLg bf;k|yfnfO{ ;xL 7x¥ofPsf lyP . ltgLx¿n]<br />

dWoo'uLg c4{–bf; k|yfsf] dxfTDosf] avfg u/]sf lyP / To;/L g} cfjZostfg';f/ ;j{xf/f ju{dfly<br />

ul/Psf] pTkL8gsf] klg tL l;4fGtx¿n] kIfkf]if0f ub{5g\ — oBlk To;f] ubf{ pgLx¿n] Hofb}<br />

lgGofp/f] d'v nfpg] ub{5g\ .<br />

O;fO{ wd{sf ;fdflhs l;4fGtx¿n] s] pkb]z lbG5g\ eg] zf;s ju{ / zfl;t ju{ x'g'<br />

ckl/xfo{ x'G5 / pTkLl8t–zfl;t ju{sf] clei6 rfxgf zf;s ju{n] p;k|lt bofefj b]vfcf];\ eGg]<br />

x'G5 .<br />

O;fO{ wd{sf ;fdflhs l;4fGtx¿n] k|lzofnL ;+;b\sf ;f+;bn] u/]sf —;f/f s'sd{ / t'R5tfk"0f{<br />

sfdsf/afxLx¿sf] k/nf]sdfly lhDd]jf/L xfNb5g\ /, To;/L o; nf]sdf tL s'sd{ / t'R5tf /lx/xg]<br />

s'/f plrt 7x¥ofp“5g\ .<br />

O;fO{ wd{sf ;fdflhs l;4fGtx¿n] s] atfp“5g\ eg] pTkLl8tx¿sf lj?4 pTkL8sx¿åf/f<br />

ul/g] ;f/f s'sd{ of t cflb kfk / cGo kfkx¿sf] plrt b08–;hfo“ xf] jf tLåf/f ;j{1 O{Zj/n] s'g}<br />

sf/0fjz pgLx¿sf] k/LIff lnO/x]sf s'/fsf] p4f/ eO;s]sf] 5<br />

O;fO{ wd{sf ;fdflhs l;4fGtx¿n] sfo/tf, cfTd3[0ff, cf gf] ktg u/fpg], k/fwLg /<br />

g}/f:osf] pkb]z lbG5g\, cyf{t\ Pp6} zAbdf pgLx¿n] tL ;f/f s's'/sf u'0fx¿sf] lzIff lbG5g\ <strong>tyf</strong><br />

;j{xf/f ju{n] cfk"mdfly s's'/;/x Jojxf/ ul/of];\ eg]/ grfxg] x'gfn] p;nfO{ /f]6LeGbf a9L cfjZos<br />

cf gf] ;fx;, cf gf] cfTd;Ddfg, cfTd–uf}/j / cf gf] :jtGqtfsf] efjgfsf] cfjZostf x'G5 .<br />

O;fO{ wd{sf] ;fdflhs l;4fGt ;f}xfb| {k"0f{ 5 eg] ;j{xf/f ju{ qmflGtsf/L 5 .<br />

O;fO{ wd{sf ;fdflhs l;4fGtaf/] olQ xf] .


ca cufl8 a9f} + M<br />

æ/fhtGqsf] ;a}eGbf pbfQ sfo{ ;fdflhs ;'wf/ xf]Æ eg]/ xfdLx¿n] atfO;s]sf 5f} + .<br />

s] xfdLx¿n] To;f] eg]sf xf} + < clxn];Dd t To;sf] s'g} k|Zg p7]g . t/ dfgf} + To:t} xf] eg]<br />

klg /fhtGqsf] ;fdflhs ;'wf/sf] ¿k s] xf] < s] To;sf] ¿k pbf/jfbL kqklqsfx¿af6 l6lkPsf<br />

;'emfjx¿ cg';f/ To:tf] cfos/ nufpg' xf], h;sf] cltl/Qm efu lglSng]5 eGg]af/] cy{dGqL :jo+n]<br />

slQklg hfGb}gg\ < s] Tof] ¿k e"ld nufg Aofª\s -Landrenten-banken_ / k|lzofsf] k"jL{ /]n<br />

Joj:yfkg 8f“jf8f]n x'g k'uf];\ eGg] xf] jf b'j} <strong>tyf</strong> tL ;a} s'/fx¿eGbf klxn] p;sf] ¿k clfb kfk /<br />

df]Ifsf] ljzfn k" “hLaf6 gfkmf ;f]xf]g'{<br />

xf] <<br />

æof] /fhtGqsf] :jfy{s} sf/0f xf]Æ — eg] /fhtGqsf] slt 8/nfUbf] ktg ePsf] xf]nf <<br />

æ;fdflhs cfjZostfn] To;sf] dfu ub{5 — of] ;dfhsf] cGwljZjf;sf] eGbf jf:tjdf<br />

;+/IffTds sfg"gsf] Joj:yf clxn]sf nflu w]/} cfjZos 5 .<br />

æafOann] To;sf] l;kmfl/z ub{5Æ —xf], o;sf] l;kmfl/z s]jn k|lzofsf] /fh:jsf] eofgs<br />

b'/fj:yfsf] afxs dfGgsf nflu To;sf] l;kmfl/z ;fdfGotM x/]s s'/fn] ub{5 . k|lzofsf] /fh:j slt<br />

w]/} 8'a]sf] 5 eg] To;n] ¿;L 8]9 s/f]8 ?an tLg jif{leq gfd lgzfgf g/xg] u/L krfpg]5 . o;<br />

;Gbe{df yk s'/f s] klg atfOlbg'kb{5 eg] afOann] af“wf agfpg' nufot c¿ y'k| } s'/fx¿sf]<br />

l;kmfl/z ub{5 . ;fdflhs ;'wf/ ug] { { k|f/lDes sbdsf] ¿kdf af“wf agfpg' cfjZos x'G5 eg]/ p;n]<br />

atfp“5 . -d}Yo"h–@%_<br />

;f+;bn] eGb5g\, æ/fhtGq hgtfsf ;fy Psfsf/ 5 .Æ<br />

tL zAbx¿df s]jn k'/fgf zAbnfO{ csf] { zAbÆ d g} /fHo x"“Æ 49 I'etat c'est moi df /flvPsf]<br />

5 / jf:tjdf cf gf ljb|f]xL k|hfsf lj?4 n'O{ ;f]x|f} +n] h"g @#, !&(( sf lbg o;nfO{ ToxL¿kdf<br />

eg]sf lyP, æolb ltdLx¿n] d]/f s'/f dfGb}gf} eg] d}n] ltdLx¿nfO{ 3/ k7fOlbg]5' — cf gf k|hfsf]<br />

;'v–b'Mvsf nflu d g} lhDd]jf/ 5' Æ 50


fhtGqn] olb oxLvfnsf] t/Lsf k|of]u ul//x]sf] 5 eg] pm Hofb} 7"nf] sl7gfO{df k/]sf] lglZrt<br />

5 . /, ;+;b\sf ;zQm ;f+;bnfO{ cjZo klg s] s'/f yfx xf]nf eg] To;k|sf/sf] t/Lsf k|of]u u/]sf]df<br />

tL n'O{ ;f]x|f} +nfO{ <strong>k|m</strong>fG;]nL hgtfn] slt wGojfb lbP xf]nfg\<br />

;f+;b cufl8 eGb5g\, æ/fhl;+xf;g hgtfsf] Jofks ;dy{gdf cfwfl/t x'g'kb{5 . clg, Tof]<br />

;a}eGbf ;'b[9 x'g ;Sg]5 .Æ<br />

xf], lgZro g} Tolta]nf;Dd Tof] ;'b[9 x'g]5, hlta]nf;Dd ;zQm em6\sfaf6 tL ljzfn<br />

sf“wx¿n] Tof] /demd pk/L ;+/rgfnfO{ u9\9fdf hflslbGgg\ .<br />

cf gf] s'/f 6'Ë\ofp“b} ;+;b\sf ;f+;bn] eGb5g\, æ;e|fGt ju{n] /fhtGqnfO{ cf gf] dfg–k|lti7f<br />

/flv/xg lbG5 / To;n] emg} sfJofTds9Ën] ;lh;hfp kfl/lbG5 tfklg p;n] jf:tljs ;Qf p;af6<br />

vf]:b5 . k" “hLklt ju{n] p;sf] ;Qf / dfg k|lti7f b'j} g} vf]:b5 <strong>tyf</strong> p;sf] nflu vfln k]G;g<br />

af“lwlbG5 . hgtfn] /fhtGqsf] ;Qf, dfg–k|lti7f / p;sf] sljtf ;a} /flv /xg lbG5g\ .<br />

oxf“ “, b'ef{Uojz ;+;b\sf ;f+;b <strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s ljlnodsf] k"mna'§f uf“;]sf] ckLnsf] ljifodf pgn]<br />

cfjZostfeGbf a9L hf]8 lbP/ s'/f rn]sf] 5, hf] pgn] /fh l;+xf;gaf6 k|hf;dIf eg]sf lyP . pQm<br />

ckLnsf clGtd zAb lyP M ;De|fGt ju{sf] ;Qf pN6\ofOb]pm, k" “hLklt ju{sf] ;Qf pN6\ofOb]pm /<br />

hg;dy{gsf] cfwf/df /fhtGq :yfkgf u/ .<br />

tL dfux¿ vfln sf]/f sNkgf x'Ggy] eg] ltgn] k"/f qmflGt NofOlbGy] .<br />

xfdL clxn] s] s'/fdf ljrf/ ug] {5}gf} + eg] clehft ju{nfO{ ;QfRo"t ug{ k" “hLklt ju{ / hgtfsf]<br />

;+o'Qm sf/afxLsf] dfWodaf6 ;lsG5 . h'g b]zdf ;De|fGt ju{ / k" “hLklt ju{ ;“u;“u} df}h"b x'G5g\,<br />

Toxf“ “ hgtfsf] zf;gsf] s'/f ug'{<br />

vfln asjf; dfq xf] . cfOsf]g{sf] Ps ;f+;bsf] d'vaf6 ;'gfOPsf<br />

syfx¿sf] hf]8bf/ ts{åf/f pQ/ lbg'kg] { s'g} cfjZostf 5}g / pgL To; nfos 5}gg\ .<br />

lgZro g} tL dxf]box¿;“u pgLx¿sf] lxtsf nflu s]xL zAb xfdLx¿ eGg]5f} +, h;n] ;Í6df<br />

k/]sf] k|lzofnL /fhtGqnfO{ hgtfsf] rf]nLleq 3';]/ arfpg rfxG5g\<br />

;f/f /fhg}lts tTjx¿dWo] ;d|f6sf nflu hgtf g} ;a}eGbf vt/gfs x'G5g\ . xf]Og, <strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s<br />

ljlnodn] eGg]u/]sf hgtf xf]Og, tL t x/]s 7Ss/ / rf“bLsf] x/]s l;Ssfsf nflu uxe/L cf“;"<br />

agfP/ cf gf] :jfdLnfO{ wGojfb lbG5g\ . lg:;Gb]x, tL hgtf s'g} klg k|sf/n] vt/gfs 5}gg\<br />

lsgeg] ;d|f6sf] sNkgfafx]s pgLx¿sf] cGoq sxL+ klg cl:tTj 5}g . t/ hxf“;Dd jf:tljs hgtf<br />

;j{xf/f ju{, ;fgf ls;fg / cfd hg;d'bfosf] ;DaGw 5, tL xS;n] eg] em} + tu8f t/ b'i6 s]6f] 51<br />

h:t} x'g\, ltgLx¿nfO{ g t b'Anf] /fhfn] 7Ug ;Sb5 g df]6f] /fhfn] 7Ug ;Sb5 .


tL hgtfn] ;j{k|yd dxfdLxdnfO{ aflnu dtflwsf/sf] cfwf/df ljwfg nfu" ug{ <strong>tyf</strong> ;ef ug] { {,<br />

n]Vg] Pj+ 5fKg] :jtGqtf k|bfg ug{ afWo agfpg]5g\ . To;afx]s y'k| } c¿ klg clk|o rLhx¿sf] dfu<br />

pgLx¿n] ug] { {5g\ .<br />

clg, tL ;a} s'/fx¿ xfl;n ul/;s]kl5 pgLx¿n] To;sf] pkof]u ug] { {5g\ . To;af6 l56f]eGbf<br />

l56f] /fhtGqsf] ;Qf, dfg–k|lti7f / sljtfnfO{ pgLx¿n] s] 7fGb5g\ eGg] s'/f b]vfOlbg]5g\ .<br />

/fhtGqsf ljBdfg ;'of]Uo kbflwsf/L dxf]bon] olb lghnfO{ hgtfn] @%) yfn/ j]tg / lbgx" “<br />

Ps af]Qn /S;Lsf] Hofnf lbP/ ;d]t aln{gsf] b:tsf/ ;‹df gf]s/ /fVg tof/ eP eg] cf gf]<br />

cxf]efUo 7fGg'kb{5<br />

clxn] k|lzofsf] /fhtGq / /fOgLz]/ ljof]jfVt]/sf xtf{stf{ tL ;f+;bx¿nfO{ To; ljifodf<br />

clnslt klg zÍf 5 eg] pgLx¿n] Oltxf;dfly ljxËd b[li6 lbg'kb{5 . cf gf k|hfl;t ckLn ug] { {<br />

;d|f6sf nflu Oltxf;n] cs} { k|sf/sf] rLgf -hGd–s'08nL_ agfOlbG5g\<br />

Oª\NofG8sf] rfN;{ k|ydn] klg cf gf ;fdGtx¿sf lj?4 cf gf k|hfl;t ckLn u/]sf lyP .<br />

pgn] cf gf k|hfl;t ;+;b\sf lj?4 ;z:q ljb|f]x ug{ ckLn u/]sf lyP . t/ hgtfn] /fhfs} lj?4<br />

n8fO“ ug] { { 3f]if0ff u/]sf lyP . pgn] cf gf] k|ltlglwTj gug] { { ;f+;bx¿nfO{ ;+;b\af6 x6fP/ aflx/<br />

nv]6]sf lyP . cGtdf jf:tljs¿kdf hgtfsf] k|ltlglwTj ug{ yfn]sf] ;+;b\åf/f /fhfsf] 6fpsf]<br />

s6fpsf lyP . rfN;{ k|ydsf] cf gf k|hfnfO{ ul/Psf] ckLnsf] ToxL kl/0ffd ePsf] lyof] . pQm<br />

36gf hgj/L #), !^$( sf lbg 36]sf] lyof] / hgj/L !*$( df ToxL 36gfsf] bf];|f] ztfAbL kb{5 .<br />

<strong>k|m</strong>fG;sf n'O{ ;f]x|f} +n] klg cf gf k|hfl;t ckLn u/]sf lyP . tLg jif{;Dd cf gf k|hfsf] Ps<br />

eful;t csf]{ efusf lj?4 ckLn ul//x]sf lyP . pgn] cf gf hgtf, pT;fxk"j{s cf gf] ;dy{g<br />

ug] { { hgtfnfO{ vf]lh/x]sf lyP ;Rrf hgtfnfO{ t/ To;k|sf/sf hgtf pgn] slxNo} kfPgg\ .<br />

cGtdf pgL k|lzof / cli6«ofsf kmf}hL klª\Qmsf] k5fl8 sf]jn]Gh lzlj/df ldNg k'u] . t/ Tof] ;xg'<br />

<strong>k|m</strong>fG;sf k|hfx¿nfO{ ufx|f] eof] . cu:6 !), !&(@ sf lbg pgn] cfk"mn] ckLn u/]sf hgtfnfO{ kqm]/<br />

dlGb/df s}b ul/lbP / h'g;'s} k|sf/n] cf gf] k|ltlglwTj ug] { {x¿sf] /fli6«o ;Dd]ngsf] cfx\jfg u/] .<br />

pQm ;Dd]ngdf e"tk"j{ ;d|f6sf] ckLnsf ;DaGwdf lg0f{o ug] { { To;nfO{ k"/f clwsf/ ePsf]<br />

3f]if0ff ul/of] . s]xL 5nkmnkl5 ckLn ug] { { k|fyL{nfO{ To;n] d}bfgdf k7fOlbof] / Toxf“ “ hgj/L @!,<br />

!&(# sf lbg p;nfO{ sf6]/ dfl/of] .<br />

/fhfx¿n] ckLn ubf{ To:t} x'G5 . t/ xfdL kvf} + { / x]/f} + M ;f+;bn] k|hftflGqs /fhtGqsf] :yfkgf<br />

ug{ rfxG5g\ eg] pgLx¿sf] eljio s] x'G5 <<br />

<strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{ / <strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s <strong>Pª\u</strong>]N;<br />

sDo'lg:6 kf6L{sf] 3f]if0ffkq<br />

-cWofo @ / # sf] sxL c+z_<br />

===wfld{s, bfz{lgs / cfd¿kdf ljrf/wf/fTds b[li6sf]0faf6 ;fDojfbsf] lj?4 h'g cf/f]k<br />

nufOG5, tL ljrf/ ug{nfos 5}gg\ / tLaf/] uDeL/tfk"j{s ljrf/ ug'{kg]<br />

{5}g .<br />

dflg;sf] hLgsf ef}lts kl/l:yltx¿, To;sf ;fdflhs ;DaGwx¿ / ;fdflhs hLjgsf] x/]s<br />

kl/jt{g ;“u;“u} To;sf ljrf/x¿, b[li6sf]0fx¿ / sNkgfx¿ klg abln+b} hfG5g\, cyf{t\ dflg;sf]<br />

r]tgf klg abln+b} hfG5 eGg] a'‰gsf nflu s] s'g} vf; cGtb{ [li6sf] cfjZostf x'G5 <<br />

h'g cg'kftdf ef}lts pTkfbgsf ¿kdf kl/jt{g x'G5, ToxL cg'kftdf p;sf] af}l4s pTkfbgdf<br />

klg kl/jt{g x'G5 eGg'afx]s dfgj ljrf/sf] Oltxf;n] csf] { s'/f s] l;4 ub{5 t < ;w} + zf;s ju{sf<br />

ljrf/x¿ g} x/]s o'usf k|rlnt ljrf/ /x]sf 5g\ .<br />

;dfhdf pynk'yn dRrfpg] ljrf/x¿sf] s'/f ubf{v]l/ dflg;x¿n] s]jn k'/fgf] ;dfhsf]<br />

ue{df gof“ ;dfhsf] lapm /f]lkPsf] dfq xf] <strong>tyf</strong> hLjgsf k'/fgf kl/l:yltx¿sf] cGt;“u} k'/fgf<br />

ljrf/x¿sf] ;d]t cGt eO/x]sf] 5 eGg] s'/f hfx]/ ub{5g\ .<br />

k|frLg ;G;f/n] hlta]nf cf gf] clGtd ;f; lnO/x]sf] lyof], Tolta]nf k|frLg wd{nfO{ klg<br />

O;fO{ wd{n] k/f:t ul/;s]sf] lyof] . k'gM !* cf} + + zbLdf a'l4jfbL ljrfx¿sf cufl8 O;fO{ wd{sf]<br />

ljrf/ w/fzfoL x''g]a]nf<br />

qmflGtsf/L k" “hLklt ju{sf lj?4sf] n8fO“df ;fdGtL ;dfhn] ;d]t klg


cf gf] lhGbuLsf] afhL xf/]sf] lyof] . wfld{s d'lQm / cGt:s/0fsf] :jtGqtfsf] s'/f vfln 1fgsf]<br />

If]qdf d'Qm k|lTof]lutfsf] /fHo sfod ePsf] tYon] hfx]/ ul//x]sf] lyof] .<br />

æP]ltxfl;s ljsf;qmddf wfld{s, g}lts, bfz{lgs / sfg"g;DaGwL ljrf/x¿ abln+b} cfO/x]sf<br />

eP tfklg pQm kl/jt{gsf] afjh"b wd{, g}ltstf, bz{g, /fhgLlt, lj1fg / sfg"g lg/Gt/ /lx/xg] s'/f<br />

;To xf]Æ e<strong>lgg</strong>]5 .<br />

æTo;afx]s :jtGqtf, Gofo, cflbh:tf zf:jt ;To ;f/f ;dfh Joj:yfdf kfOG5g\ . tfklg<br />

ltgnfO{ gof“ cfwf/df k|ltli7t ug'{sf]<br />

;f6f], ;fDojfbn] t zf:jt ;TonfO{ g} cGt ul/lbG5, ;f/f wd{<br />

d]l6lbG5 / ;f/f g}ltstf vtd ul/lbG5 . ctM ;fDojfbn] k'/fgf ;f/f P]ltxfl;s cg'ejx¿sf] lj?4<br />

sfd ub{5 .<br />

Tof] cf/f]ksf] jf:tljs cy{ s] x'G5 < ljt]sf] ;Dk"0f{ lnlvt ;dfhsf] Oltxf; ju{–;+3if{sf]<br />

Oltxf; /x]sf] 5 . a]Unfa]Un} o'udf a]Unfa]Un} ¿k wf/0f ug] { { juL{o lj/f]wsf] ljsf;sf] Oltxf; /x]sf]<br />

5 .<br />

t/ pgLx¿n] h];'s} ¿k wf/0f u/]sf xf]pmg\ tfklg ljt]sf ;a} o'ux¿df ;fdfGo¿kn] Pp6f<br />

s'/f /lx/x]sf] 5 . Tof] xf] — ;dfhsf] Ps efun] csf] { efusf] zf]if0f ub} {cfO/x]sf] 5 . k'gM cf gf<br />

ljleGgtfx¿ / ljljwtfx¿sf afjh"b olb ;a} o'usf ;fdflhs r]tgfsf cfd ¿kx¿ jf cfd<br />

ljrf/x¿af/] s]xLgs]xL ¿kdf Ps¿ktf /lx/x]sf] 5 eg] To;df cfZro{sf] s'/f g} s] 5 / < tL cfd<br />

ljrf/x¿ t jf:tjdf k"0f{¿kaf6 juL{o cGt/lj/f]w ;d"n gi6 gx'“bf;Dd<br />

d]l6+b}gg\ .<br />

sDo'lg:6 qmflGt ;dfhsf k/Dk/fut ;DklQ ;DaGwx¿dfly ;a}eGbf 7"nf] k|xf/ xf] . olb<br />

To;sf] sf/0f ;dfhsf k/Dk/fut ljrf/x¿dfly ;jf] {kl/ k|xf/ x'G5 eg] To;df cfZro{sf] s'/f s] g}<br />

x'G5 / <<br />

***<br />

=== h;/L k'/f]lxtx¿ / hdLgbf/x¿df gªdf;'sf] ;DaGw x'G5, To;}u/L wfld{s ;dfhjfb /<br />

;fdGtL ;dfhjfbsf] klg cGof]Gofl>t ;DaGw x'G5 .<br />

O;fO{x¿sf] j}/fuL efjgfnfO{ ;dfhjfbL /fdgfdL cf]9fO lbg'eGbf ;lhnf] sfd csf] { x'“b}g<br />

. s]<br />

O;fO{ wd{n] lghL ;DklQsf lj?4, ljjfxjfbLsf lj?4 / /fHo;Qfsf lj?4 d[To'b08sf] 3f]if0ff u/]sf]<br />

lyPg < tL s'/fx¿sf] ;f6f] s] p;n] bfg–k'0o, u/LaL, a|x\dro{ / zf/Ll/s tk:of, d7–lgjf; / O;fO{<br />

wfld{s ;‹sf] z/0f lng] pkb]z lbPsf] lyPg < O{Zj/jfbL ;dfhjfb t vfln kljq uËf–hn dfq xf],<br />

h;n] ;]rg u/]/ kfb/Lx¿n] wgL–pd/fx¿sf] ;GtKt dgnfO{ zflGt lbG5g\ ==.<br />

<strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{ / <strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s <strong>Pª\u</strong>]N;<br />

hL=Pkm= bf]d]/sf] k':ts ægof“ o'usf] wd{Æsf] ;dLIff<br />

-;+of]lht <strong>tyf</strong> ;"qa4 cfwf/df k|:t't ug] { { k|oTg v08–@, xDau{, !*%)_ 52<br />

æg"/]Dau{sf] Pshgf pm :jtGq lrGtg ug] { { JolQm lyof] . pm gof“ rLhk|lt cgle1 x'GgYof] t/<br />

hgjfbL sfd sf/afxLsf nflu p;leq c;fWo} 3[0ff el/Psf] lyof] . pm /f]Gu]sf] eQm lyof] . p;sf]<br />

t:jL/nfO{ p;n] cf gf] sf]7fdf /fv]sf] lyof] . t/ /f]Gu]n] hgjfbLx¿nfO{ kIfkf]if0f u/]sf] ;'Gg]ljlQs}<br />

p;sf] t:jL/ x6fP/ cf gf] kfOvfgfdf k'¥ofOlbof] . Psk6s p;n] s] eg]sf] lyof] eg] …cxf, olb<br />

xfdLx¿nfO{ vfln /l;ofnLx¿ cGt/ut /xg] ;+of]u ldNbf] xf] t d slt /dfp“bf] x" “ Ú pkb|jsf]<br />

;dodf p;sf] d[To' ePsf] lyof] . oBlk pm w]/} a"9f] eO;s]sf] lyof] tfklg h'g s'/fn] p;nfO{ d[To'sf]<br />

ghLs x'TofOlbPsf] lyof], Tof] d]/f] ljrf/df pQm 36gfqmdn] pmleq k}bf ePsf] lg/fzf / UnfgLsf]<br />

efjgf lyof] . Ú 53<br />

Tof] b'MvL g"/]Dau{sf] lgjf;Ln] dg'{sf]<br />

;f6f] cf gf 6'qmf6fqmL ljrf/x¿ hd{gL / To;sf] nflu<br />

sfd ug] { { ;Djfbbftfsf ;fy l;n/ / u]6], k|frLg :s"n] k':tsx¿ / cfw'lgs k':t<strong>sfn</strong>ox¿af6 ljgLj/L<br />

hDdf u/]sf] x'“bf]<br />

xf] t pm Joy{df :jo+n] dg] { si6 em]Ng'kb} {gYof] g >L bf]d/n] ;+of]lht / ;"qj4<br />

cfwf/sf ;DaGwdf s6'tfk"j{s n]lvPsf b'O{j6f dxfv08 n]Vg] si6 ug'{kb{Yof]<br />

xf], lg:;Gb]x


Tolta]nf gof“ o'usf] wd{ / To;sf k|yd zxLbsf] kl/ro k|fKt ug] { { 1fga4{s cj;/af6 xfdL klg<br />

al~rt x'“bf<br />

xf} +<br />

>L bf]d/sf] u|Gy k|f/lDes / d'Vo u/L b'O{ efudf ljeflht 5 . k|f/lDes efudf hd{g bz{gsf]<br />

akmfbf/ Psf6{n] s] s'/fdf uxL/f] lrGtf k|s6 u/]sf 5g\ eg] ljt]sf b'O{ jif{x¿df lrGtgzLn /<br />

lzlIFt hd{gx¿n] klg cfk"mnfO{ lbzfljxLg agfPsf 5g\ / s]jn …aflx/LÚ qmflGtsf/L sfdsf/afxLdf<br />

cNem]/ lrGtgsf cd"No pknlJwx¿nfO{ 7'S¥ofOlbPsf 5g\ . jt{dfg ;donfO{ pgn] To;sf nflu k'gM<br />

Psk6s /fi6«sf] w]/} pRr efjgfaf6 ckLn ug'{<br />

pko'Qm dfGb5g\ . hd{g]nL ;+:s[ltnfO{ Tof]<br />

;txL¿kaf6 d]6fO lbg'sf] cy{ s] x'G5 eGg] s'/f pgn] atfp“5g\ . hd{g gful/s clxn] klg h]–hlt<br />

5, Tof] ToxL ;+:s[ltsf] sf/0f xf] eGg] pgsf] egfO 5 . hd{g ;+:s[lt;DaGwL cf gf] ;lª\IfKt<br />

ljåtfsf] vf]nsf] ;a} oyfy{tfnfO{ pgn] 5f]6f]eGbf 5f]6f] d'xfj/fsf] ;f“rf]df 9fNb5g\ /, To;/L pgn]<br />

hd{g]nL bz{gem} + hd{g]nL ;+:s[ltsf] klg Gof]R5fa/ ub{5g\ . hd{g]nL dl:tissf ;jf] {kl/ pknlJwx¿sf]<br />

pgsf ;+u|xn] cf gf] cN5Lkgf / t'R5ftfdf o'jfx¿n] k9\g vf]Hg] ;fwf/0f lstfax¿sf] vftnfO{ klg<br />

pl5lglbG5 . k|yd <strong>k|m</strong>fG;]nL qmflGtsf lj?4 l;n/ / u]6]sf ckl/kSj k|xf/ / …;'t]sf] l;+xnfO{ hufpg'<br />

vt/gfs x'G5Ú 54 eGg] zf:qLo ;flxTob]lv lnP/ ;a}eGbf cfw'lgs ;flxTo;Dd gof“ wd{sf oL 7"nf<br />

Hof]ltn] Psbd} htgsf ;fy ;f/f c+zx/nfO{ vf]h]/ lg<strong>sfn</strong>]sf 5g\ . ltgdf P]ltxfl;s cfGbf]ngsf<br />

lj?4 hd{g]nL lgDg–k" “hLjfbL e|d / tGb|fdf aa{/fx6sf] ;+of]u pgn] b]vfp“5g\ . P]ltxfl;s<br />

cfGbf]ngk|lt pgn] 3[0ff JoQm ub{5g\ . p;sf] wd{sf] dlGb/ <strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s /f]d/, jyf] {N8, cfp/afv, nf]vg/,<br />

df]l/Th sfl/P, cN<strong>k|m</strong>]8 d]:g/, qm'u, l<strong>8l</strong>un:6]8, /f]G8, g"/]g au{/ af]6], DofS;, afN8f], :6g{ju{, xd{g<br />

df]/]/, n'O{ P:6g, Ps/dfg, gf]cfs, ;flxlTos dgf]/~hgsf] jflif{s ;ª\u|x, s'Gh], l3n]gL, yf d'G6,<br />

;kmL/, u'6\Hsf]h / s'df/L …s'df/L uf6]//Ú— <strong>tyf</strong> ToxLvfn] c¿ k|ltli7t :tDex¿dfly v8f ePsf] 5 .<br />

>L bf]d/sf] b[li6df qmflGtsf/L cfGbf]ng — To;nfO{ oxf“ “ gfgf t/xsf] lv;L6\o'/L ul/Psf] 5 — sf] cy{<br />

Psflt/, /fhgLltsf ;DaGwdf hd{gL / To;sf] vflt/ sfd ug] { { ;Djfbbftfx¿sf] tTjjwfgdf<br />

rln/xg] asDkm';] asaf;h:t} xf] eg] csf] {lt/ To;sf] cy{ 7u ljBf xf] To; 7u ljBfaf/] klg<br />

pgsf cgf}7f ljrf/x¿ 5g\ tL ;a} ax'rlr{t g"g{ au{/sf ;Dafbbftf, a}Dau{hfO6'ª, d'Vg/,<br />

NofG8af]l6g, cf]U;au{/, cf]Nu]ldg hfO6'ª, cflbsf cltl/Qm pko'{Qm<br />

;|f]tx¿sf ;fy /fVg]vfnsf 5g\ .<br />

Tof] ToxL lgDg–k" “hLjfbL t'R5tf xf], h;n] dhb"/df 3[l0ft, e|i6, e'O{ +km'§] JolQmafx]s c¿ s;}nfO{ klg<br />

b]Vb}g . pgn] h"g !*$* sf] k]l/;sf] cfd g/;+xf/ b]v]/ uxL/f] ;Gtf]if k|s6 u/]sf lyP . To;df<br />

#))) hlt æa]sfdsf JolQmx¿Æ sf] xTof ul/Psf] lyof] — / Tof] kz'x¿k|ltsf] lgd{dtfaf6 arfpgsf<br />

nflu agfOPsf efj'stfk"0f{ ;‹x¿sf] xf“;f] p8fp“bfv]l/ /L;n] cfuf] eP/ p7\bYof] .<br />

v08 ! sf] k[i7 @(# df cf gf xflb{s pb\uf/x¿ k|s6 ub} { >L bf]d/ eGb5g\, ædflg;sf<br />

cTofrf/L / lgb{oL xftaf6 cefuL kz'x¿n] ;xg'kg] { eoÍ/ oftgfx¿ tL hËnL JolQmx¿sf nflu<br />

a]sf/sf rLhx¿ x'g\ / ltgsf] af/]df s;}n] klg cf gf] dg dl:tisnfO{ ljufg'{kg]<br />

{ cfjZostf 5}g .Æ<br />

xfd|f] o'usf ;f/f ju{–;‹if{x¿nfO{ >L bf]d/n] …;+:s[ltÚsf lj?4 …c;EotfÚ -pb08tf_sf] ;‹if{<br />

7fGb5g\ . Tof] ;‹if{ tL ju+ {x¿sf P]ltxfl;s kl/l:yltcGt/ut pTkGg ePsf] atfpg'sf] ;f6f] To;sf]<br />

sf/0f pgn] sltko b'i6 JolQmx¿sf] if8oGqsf/L sf/afxLx¿ atfp“5g\ . pgsf] a'emfO cg';f/ tL<br />

b'i6x¿n] cfd hgtfsf] t'R5 ef]snfO{ e8\sfP/ pgLx¿nfO{ lzlIft JolQmx¿sf lj?4 n8fp“5g\ .<br />

æTof] hgjfbL ;'wf/jfbn] …;dfhsf w]/} lgDg ju{sf] 8fx, qmf]w / nf]esf] efjgfnfO{ pRr ju{sf<br />

lj?4 e8\sfp“5 dflg;nfO{ w]/} /fd|f] / w]/} pbfQ agfpg] <strong>tyf</strong> pRr:t/sf] ;+:s[lt :yfkgf ug] { { of]<br />

s:tf] ;Lwf;fbL pkfo xf] Æ 55<br />

…;+:s[ltsf] g"/]Dau{vfn] …:t/Úsf] :yfkgf ug{ / s]6fs]6Lx¿sf] ef]u vfg] b]jtfl;t n8\g]<br />

bf]d/;/xsf JolQmx¿ k}bf ug{sf nflu ;d]t …pRr ju{sf lj?4 lgDg:t/sf ju{n]Ú s:tf] / slt 7"nf]<br />

;‹if{ ug'{k/]sf]<br />

lyof] eGg] s'/f >L bf]d/nfO{ yfx 5}g .<br />

u|Gysf] bf];|f] …d'VoÚ efudf gof“ wd{sf] ;sf/fTds kIf k|:t't ul/Psf] 5 . To;df hd{g bz{gsf]<br />

cfqmf]z / O;fO{ wd{sf lj?4sf] p;sf] ;‹if{ {nfO{ e'lnlbPsf] / pQm wd{k|lt hg;d'bfo pbf;Lg<br />

/x]sf]df pgsf] c;Gt'li6 el/Psf] 5 . To;nfO{ bfz{lgsn] dflg;sf] Wofg s]lGb|t ug'{kg]<br />

{ rLh dfGb5g\


. jf:tjdf k|lTof]lutfn] To;sf] Jofkf/nfO{ ahf/af6 x6fpsf] 5 — ctM pgsf] k|lti7f k'g:yf{lkt<br />

ug{sf nflu ;G;f/sf dfldnfx¿df af7f] bfz{lgsn] Pp6} dfq sfd ug{ ;Sb5 . k'/fgf] wd{nfO{ v"a<br />

/fd|/L k|xf/ u/]kl5 To;n] gof“ wd{sf] cfljisf/ u/f];\ eGg] pgsf] O/fbf xf] . t/ To;sf] klxnf] efu<br />

b]Vbf s] nfUb5 eg] Tof] wd{df klg tL k'/fg} egfOx¿sf] ;ª\u|xsf] l;nl;nf 5 . To;df klg vfln<br />

j+zfjnLsf /hL:6/x¿af6 x6fOPsf sljtfsf klª\Qmx¿ / hd{g lgDg–k" “hLjfbL ;+:s[ltsf] :d[ltdf<br />

n]lvPsf sljtfx¿ 5g\ . Tof] gof“ wd{zf:q -s'/fg_ 56 sf cWofox¿df vfln To;vfnsf d'xfj/fx¿<br />

hDdf kfl/Psf] 5, h;n] hd{gLsf] ljBdfg kl/l:yltx¿df g}lts dxŒj a9fpg] sf]lzz ub{5g\ /<br />

ltgnfO{ sfJofTds9Ën] /Ë r'g]/ k|:t't ub{5g\ . tL d'xfj/fx¿dWo] tL;“u ;DalGwt wfld{s ¿knfO{<br />

lgsflnlbOPsf] ePtfklg jf:tjdf pgLx¿ k'/fgf] wd{s} cs{ jf u'bL x'g\ .<br />

…ljZjdf k"0f{tM gof“ kl/l:ylt / gof“ ljZj ;DaGwx¿sf] hGd vfln gof“ wd{x¿sf] dfWodaf6 g}<br />

x'g ;Sb5 . wd{n] s] ug{ ;Sb5 < To;sf] pbfx/0f / k|df0f xfdLn] O;fO{ wd{ / O:nflds wd{df<br />

kfp“b5f} + . /, lg/k]If, ljz'4 /fhgLlt slt sdhf]/ / a]sf/ 5 eGg] s'/fsf] Hofb} HjnGt / a'l4;Ët<br />

k|df0f xfdL !*$* df ;'? ul/Psf] cfGbf]ngx¿df b]Vg kfp“5f} + .Æ 57<br />

Hofb} 1fgaf6 el/k"0f{ pQm :yfkgfn] hd{g …ljrf/sÚsf] 3d08 / c1fgtf t'?Gt cufl8<br />

/flvlbG5 . hd{gL, ljz]if u/]/ aa] ]l/ofsf] æ…dfr{sfÚ ;fgfltgfÆ æpknlAwx¿ÆnfO{ To;n] !*$* /<br />

!*$( sf] o"/fk]nL cfGbf]ng 7fGb5 / s] dfu ub{5 eg] lj:tf/}–lj:tf/} ljsl;t eO/x]sf] / kl/kSj<br />

eO/x]sf] dxfg\ qmflGtsf tL klxnf, :jo+df cToGt ;txL lj:kmf]6x¿n] æk"0f{tM gof“ kl/l:ylt / ljZj<br />

;DaGwx¿Æ t'?Gt :yflkt ul/lbg'kb{5 .<br />

dflg;x¿dWo] Hofb} af7f] bf]d/n] Tof] l;Ëf] hl6n ;fdflhs ;‹if{nfO{ s]jn s] eg]/ ltt/–ljt/<br />

ul/lbG5g\ eg] hgj/L !*$( df …c/nf+u]gsf] ljwfg;DaGwL ;dfhx¿sf cfzfx¿nfO{ clglZrt<br />

<strong>sfn</strong>;Ddsf nflu :ylut ul/Psf] lyof], h;sf] klxnf] 6Ss/ b'O{ jif{df k]l/;af6 8]a| ];g;Dd <strong>tyf</strong><br />

aln{gaf6 kfn]df];Dd b]Vg kfOG5 .Æ 58 To;sf] ;“u;“u} pgn] gof“ ;‹if{sf] ;d]t klg ;Gqf;<br />

lkm+hfp“5g\ — xlkmh, df]xDdb <strong>tyf</strong> jyf] {N8 cfp/afvsf] cWoog — cg'zLngdf nfu]sf >L bf]d/sf<br />

nflu pQm ;‹if{ k'gM c?rLs/ l;4 x'g ;Sb5 .<br />

ToxL lgn{Hh pQfpnf]kgsf] ;xf/fn] >L bf]d/n] s] s'/f Psbd} e'Ng k'Ub5g\ eg] O;fO{ wd{sf]<br />

pbo x'g'eGbf klxn] pQm k|frLg …ljZj kl/l:yltÚ k"0f{tM vtd eO;s]sf] lyof] . To;sf] O;fO{ wd{ dfq}<br />

Pp6f cleJolQm lyof] . pgn] s] s'/f e'Ng k'Ub5g\ eg] æk"0f{tM gof“ ljZj kl/l:yltÆsf] pbo O;fO{<br />

wd{leqaf6 geP/ s]jn Tolta]nf dfq ePsf] lyof], hlta]nf x"0fx¿ / hd{gx¿n] …/f]dg]nL ;fd|fHosf]<br />

nfzÚdfly aflx/af6 cfqmd0f u/]sf lyP . pgn] s] s'/f e'Nb5g\ eg] hd{g cfqmd0fkl5 gof“ ljZj<br />

kl/l:yltn] :jo+nfO{ O;fO{ wd{sf] cg's"n agfpg g;s]/ :jo+ O;fO{ wd{nfO{ kl/l:yltsf] x/]s gof“<br />

Joj:yf;“u} ablnPsf] lyof] . xfdL s] rfxG5f} + eg] >L bf]d/n] To;vfn] s'g} pbfx/0f xfdLnfO{<br />

atfOlbpmg\, h;df s] s'/f yfx nfuf];\ eg] s'g} Hofb} ;zQm æaflx/L <strong>tyf</strong> lg/k]If /fhg}ltsÆ<br />

pynk'ynljgf k'/fgf] ;G;f/sf] kl/l:ylt s]jn s'g} gof“ wd{sf] sf/0faf6 dfq ablnPsf] xf];\ .<br />

;fdflhs kl/l:yltx¿sf] x/]s dxfg\ P]ltxfl;s pyn–k'yn;“u} dflg;sf b[li6sf]0fx¿ /<br />

ljrf/x¿df ;d]t / To;/L pgLx¿sf wfld{s ljrf/x¿df klg qmflGtsf/L kl/jt{g x'g] s'/f :ki6 5 .<br />

jt{dfg pyn–k'yn / klxn]sf pynk'ynsf aLrdf km/s s] xf] eg] cln] tL P]ltxfl;s pynk'ynsf<br />

/x:odo s'/fx¿nfO{ dflg;n] a'lem;s]sf] 5 . ctM ;f] Jojxfl/s aflx/L k|lqmofnfO{ gof“ wd{sf]<br />

k|of;df k'gM k|ltli7t ug'{sf]<br />

;f6f] ca p;n] :jo+nfO{ ;f/f wd{af6 d'Qm kfb{5 .<br />

gof“ ljZja'l4sf lzi6 g}lts lzIffx¿ lgUu]sf lzIffx¿eGbf klg w]/} >]i7 5g\ lsgls tL s]jn<br />

dflg;sf ;xsfo{sf nflu dfq cfjZos geP/ kz'x¿l;t ;d]tsf] ;xsfo{sf nflu cfjZos 5g\<br />

60<br />

eGg] s'/f ltgdf atfOPsf] 5 . ;f]nf]dgsf] pvfgkl5 gof“ ;f]nf]dgsf] uLt cfp“5 ædfgjLotf /<br />

dfgj hfltsf] ljk/Lt k|s[lt / gf/L lbJo x'G5g\ .=== k|s[ltk|lt dfgj hfltsf] / gf/Lk|lt k'?ifsf]<br />

alnbfg — of] ;fRrf] / Psdfq jf:tljs ;]jf / cfTdalnbfg ;jf] {kl/ dfq geP/ Ps dfq u'0f / wd{<br />

xf] .Æ 61


oxf“ “ xfdLn] wd{sf Pshgf hfnL ;+:yfkssf] pQf}nf]kg / c1fgtfn] s;/L :ki6¿kn]<br />

sfo/tfsf] ¿k lng k'Ub5 eGg] b]Vb5f} + . >L /f]d/n] cfk"mdfly h'g P]ltxfl;s ljklQsf] afbn<br />

d8fl/O/x]sf] 5, To;af6 efu]/ <strong>tyf</strong>slyt k|s[lt, cyf{t\ Pp6f ufp“n] n3'syfsf] kmf“hdf k'Ub5g\ <strong>tyf</strong><br />

cf gf] gfdbL{kgdfly kbf{ xfNgsf nflu gf/L k"hfsf] wfld{s pkb]z lbg yfNb5g\ .<br />

oxf“ “ >L bf]d/sf] k|s[ltk"hfsf] efjgf klg ljz]if k|sf/sf] ePsf] s'/f ;d]t atfOlbg' kb{5 . pgL<br />

O;fO{ wd{eGbf klg w]/} k|ltlqmofjfbL aGg ;kmn ePsf 5g\ . O;fO{ wd{eGbf klxn]sf] k'/fgf] k|fs[lts<br />

wd{nfO{ pgn] cfw'lgs¿kdf :yfkgf ug] { { r]i6f ub{5g\ . kmn:j¿k pgn] k|s[lt;DaGwL O;fO{<br />

wdf{jnDaL hd{g]nL lkt[;QfTds asjf;eGbf a9L s]xL klg ub} {gg\ . pbfx/0f lgDgfg';f/ 5 M<br />

k'gLt k|s[lt, ddtfdoL cfdf<br />

ltd|f r/0f lrGxdf dnfO{ klg 8f]¥ofpm<br />

d]/f afn–slnnf xft ltd|f xftdf ldnfpm<br />

;xf/f lbP/ dnfO{ klg kf/ nufpm<br />

æo:tf rLhx¿ km];gaf6 x6]sf 5g\ tfklg To;af6 ;+:s[lt, k|ult cyjf dfgjLo cfgGbnfO{<br />

s'g} kmfObf ePg .Æ 62<br />

xfdLx¿ s] b]Vb5f} + eg] Tof] k|s[lt k"hf Pp6f ;fgf] k|fGtLo ufp“sf] To:tf] afl;Gbfsf] cfOtaf/sf]<br />

lbg 3'Dg hfg] s'/f;Dd dfq ;Lldt 5, h'g sf]OnLn] cf gf] c08f sf]/Ngsf nflu csf] { r/fsf] u'“8df<br />

/flvlbPsf], 63 cyjf cf“vfsf] ;txnfO{ rL;f] /fVgsf nflu cf“;"sf] lgdf{0f ul/Psf] xf] eGg] s'/f yfx<br />

kfP/ s]6fs]6L em} + bË kb{5 . 64 clg, ha c¿x¿n] cf gf s]6fs]6Lx¿nfO{ Snf]k:6ssf] /rgf —<br />

j;Gtsf] uLt — ;'gfp“5g\, ta pm wfdL em} + k"hf ug] { efjdf sf“Kg yfNb5 . 65 tL ;a} s'/fx¿df tL<br />

cfw'lgs lj1fgsf nflu s'g} 7fp“ 5}g, h;n] cfw'lgs wGwfsf] ;fy;fy} ;Dk"0f{ k|ultdf g} qmflGt<br />

pTkGg u/]sf 5g\ <strong>tyf</strong> k|s[ltk|ltsf] dflg;sf] s]6f}n] b[li6sf]0f Pj+ p;sf s]6f}n]kgsf c¿ ¿kx¿<br />

vtd kfl/lbPsf] 5 . To;sf] ;f6f] xfdLx¿nfO{ s] cf]vtL lbOG5 eg] /x:ok"0f{ eljiojf0fLx¿,<br />

:s6NofG8sf afl;Gbfx¿sf] bf];|f] b[li6 / kz' r'Das zlQmsf /x:ok"0f{ ;Í]t kfp“5f} + .<br />

af“sL s] s'/f af~5gLo x'G5 eg] aj]l/ofsf] lghL{j ls;fg cy{Joj:yfnfO{, cyf{t\ cflv/ Tof]<br />

hdLgnfO{ cfw'[lgs<br />

s[lif ;fwgx¿ / cfw'lgs d];Lgx¿af6 hf]ltxfNg'kb{5, / To;df kfb/Lx¿ / bf]d/<br />

b'j}sf nflu v]tL ul/G5 .<br />

gf/L k"hfsf] ;GaGwdf klg ToxL s'/f xf], h'g k|s[lt k"hfsf] ;DaGwdf x'G5 . >L bf]d/<br />

gf/Lx¿sf] jt{dfg ;fdflhs l:yltsf af/]df Ps zAb klg af]Nb}gg\ . To;sf] pN6f] pgn] vfln lg/k]If<br />

gf/Lsf af/]df s'/f ub{5g\ . gf/Lx¿n] ;xg] u/]sf] ;fdflhs si6af/] pgn] ;fGTjgf lbgsf nflu<br />

pgLx¿nfO{ k"hfsf kfqx¿ agfpg] r]i6f ub{5g\ . Tof] k"hf hltw]/} /x:ok"0f{ agfpg] r]i6f ul/G5,<br />

TolQs} Tof] vf]qmf] x'G5 . ljjfxkl5 pgLx¿-dlxnfx¿—cg'=_sf] k|ltef vtd x'G5 lsgeg] pgLx¿n]<br />

s]6fs]6Lsf] ;+/If0f ug'{kb{5<br />

. 66 To;af/] ^) jif{sf] pd]/;Dd pgLx¿n] s]6fs]6Lx¿nfO{ b"w r';fP/<br />

/xg ;Sb5g\, cflb–cflb 67 s'/f u/]/ pgn] ;fGTjgf lbG5g\ . To;nfO{ >L bf]d/n] ægf/Lx¿sf nflu<br />

k'?ifsf] TofuÆ atfp“5g\ .:jo+ cf gf] b]zdf k'?ifnfO{ anLbfg ug{ nufpgsf nflu pgn] cfbz{ gf/L<br />

kfqsf] vf]hLdf afWotfjz ut zbLsf a]Unfa]Un} s'nLg gf/Lx¿nfO{ vf]H'gkg] { x'G5 . To;/L pgsf] gf/L<br />

k"hf cf gf ;Ddflgt cf>o bft[x¿k|lt Pshgf ljåfg dflg;sf] v]bk"0f{ b[li6sf]0fsf] s'/f aGg k'Ub5<br />

. 68<br />

>L bf]d/n] h'g æ;+:s[ltÆsf] Wj+zdfly cf“;" aufO/x]sf 5g\, Tof] tfT<strong>sfn</strong>Lg ;+:s[lt xf] . To;df<br />

g"/]Dau{ :jtGq ;fd|fHosf] :jtGq /fhwfgLsf] ¿kdf k'mlnkmln/x]sf] lyof] . To;df g"/]Dau{sf] pBf]usf]<br />

dxŒjk"0f{ e"ldsf lyof] . To; pBf]usf] lgdf{0f snf / b:tsf/Lsf] ;+of]hgaf6 ePsf] lyof] . jf:tjdf<br />

h'g ;+:s[ltk|lt pgn] cf“;" aufO/x]sf 5g\, Tof] hd{g]nL lgDg–k" “hLjfbL ;+:s[lt lyof] . Tof] lgDg–<br />

k" “hLklt ju{;“u} ljgi6 x'“b}<br />

uO/x]sf] 5 . k'/fgf] ;fdGtL z"/jL/h:tf ju{sf] ktgn] snfsf cToGt<br />

b'MvfGt s[ltx¿ pTkGg u/]sf] lyof] . t/ To;n] c;+:s[t k" “hLklt ju{sf lh2Lk"0f{ Oiof{sf lghL{j<br />

cleJo~hgfx¿ / ;Gsf]kfGhvfn] pvfgx¿ <strong>tyf</strong> 1fgsf lgodx¿sf] ;ª\u|xafx]s c¿ s]xL klg k}bf


ug{ ;s]sf] 5}g . >L bf]d/ xfg ;fssf] ?vf] lg/k]If xf:oljxLg ¿k xf], cf gf] k|ltkfns lktf, hd{g<br />

c;+:s[t k" “hLklt ju{ d[To' zøofdf a;]/ zf]sn] 5ftL lk6L–lk6L /f]O/x]sf] 5 — ToxL s?0f lrq xfdL<br />

gof“ o'usf] wd{df b]Vg kfp“5f} + .<br />

k| ]m<strong>8l</strong>/s <strong>Pª\u</strong>]N;<br />

hd{gLdf ls;fg o'4<br />

-cWofo—@_<br />

ljs]Gb|Ls/0f, :yfgLo / k|fGtLo :jfwLgtf, cf}Bf]lus / Jofkfl/s¿kaf6 k|fGtx¿sf] kf/:kl/s<br />

k[ystf <strong>tyf</strong> cfjfudgsf ;fwgx¿sf] sdLsf] sf/0fn] tfT<strong>sfn</strong>Lg ax';ª\Vos / /ËLrËL /fHox¿<br />

ldnfP/ ck]Iffs[t 7"nf] cfsf/sf] /fHo agfpg ;Sg] s'/f k|foM c;Dej ePsf] lyof] . /fHox¿ ldnfP/<br />

7"nf] cfsf/sf] /fHo agfpg] pgsf] sfdsf] ljsf; wfld{s–;'wf/ cfGbf]ngsf] a]nf wfld{s ljrf/sf]<br />

cfd k|;f/sf ;fy} qmflGtsf/L /fhgLlts — wfld{s ljrf/x¿;“u} k'gM ljsf; x'g;s]sf] lyof] . sltko<br />

/fHox¿n] oL ljrf/x¿sf] ;dy{g ul/;s]sf lyP eg] sltkon] ltgsf] lj/f]w ul//x]sf lyP . ltgsf]<br />

sf/0f df]6fdf]6L¿kdf / Hofb} b'Mvk"0f{9Ën] /fi6«x¿ tLgy/L 7"nf lzlj/x¿df ljeQm ePsf lyP .<br />

Pp6f k|ltlqmofjfbLx¿sf] cyjf Sofyf]lns lzlj/ lyof], bf];|f] n'y/jfbL k" “hLjfbL–;'wf/jfbL lzlj/<br />

lyof] eg] t];|f] qmflGtsf/Lx¿sf] lzlj/ lyof] . o; dxfg\ ljefhgdf olb xfdLx¿n] s'g} ts{ b]Vb}gYof} +<br />

t xfdLx¿nfO{ s] nfUg] lyof] eg] klxnf b'O{ lzlj/x¿df k|foM Ps}gfzh:tf tTjx¿ 5g\ . To;sf]<br />

sf/0f s] lyof] eg] dWo o'ub]lv rNb}cfO/x]sf clwsf+z ;/sf/L /fHox¿ lj3l6t ePsf lyP /<br />

/fi6«x¿sf] ljs]Gb|Ls/0f ePsf] lyof] . To;sf/0f ljs]Gb|Ls/0fn] olta]nf tL /fHox¿leq a]Unfa]Un}<br />

Onfsfx¿df k/:k/lj/f]wL k|j[lQx¿ pTkGg ul/lbPsf] lyof] . b]lvg] !^ cf} + zbLsf sltko w]/} hl6n<br />

kl/l:yltx¿df b]lvg]vfnsf /fHox¿ / ju{x¿sf] of] x]/fkm]/Laf6 xfdLx¿nfO{ s'g} ljz]if cfZro{<br />

x'“b}gYof]<br />

. To;}u/L xfn}sf jif{x¿df hd{gLdf olt w]/} k6s tL rLhx¿ b]Vg kfOPsf] 5 .<br />

clxn]sf y'k} | cg'ejx¿sf] afjh"b dWoo'usf h'g ;‹if{cGt/ut hd{g bfz{lgs ljrf/x¿nfO{<br />

w/fzfoL agfOPsf] lyof], tL wfld{s bz{g;DaGwL tLj| snxafx]s clxn];Dd s]xL b]lv+b}g . 3/sf<br />

lgdf{tf ;Gt Oltxf;sf/x¿n] s] eGb5g\ eg] plta]nfsf JolQmx¿n] olb s]jn :ju{;DaGwL<br />

rLhx¿sf ljifodf k/:k/df s]xL ;'emj'em agfPsf x'Gy] eg] dfq ;fG;fl/s dfldnfx¿nfO{ lnP/<br />

n8\g] s'g} cfwf/ /xGgYof] . tL ljrf/j]Qf slt Psf]xf]/f 5g\ eg] Pp6f o'uaf/] h'g e|dsf] ;[hgf x'G5,<br />

cyjf p; o'usf l;4fGtsf/x¿n] To;sf ljifodf h'g e|d km}nfp“5g\, tL ;f/fsf ;f/fnfO{ zf]ef–<br />

z+sfljgf pgLx¿n] ;xL 7fGb5g\ . pbfx/0fsf nflu !&*( sf] qmflGtdf To;vfnsf dflg;x¿n]<br />

;fgf]–7"nf] tftf] ax;afx]s lg/ª\s'z /fhtGqsf] ck]Iff j}wflgs /fhtGqdf s] kmfObf x'G5 eGg] s'/f<br />

s]xL b]Vb}gy] . h'nfO{sf] qmflGtdf …O{Zj/sf] s[kfaf6 k|fKtÚ clwsf/sf] s'/f ca rNg ;Sb}g eGg]<br />

Jojxfl/s ax;afx]s pgLx¿ s]xL b]Vb}gg\ <strong>tyf</strong> km]a| 'c/L qmflGtdf pgLx¿n] vfln k|hftGq /fd|f] xf] jf<br />

/fhtGq /fd|F] xF] eGg] k|Zg to ug{sf nflu ul/Psf] k|oTg 7fGb5g\ . pgLx¿nfO{ clxn];Dd klg<br />

pyn–k'ynsf] dfWodaf6 rNg] u/]sf ju{–;‹if{sf] s'g} 1fg 5}g . oBlk tL ljb|f]xL kl/jt{gx¿sf]<br />

r]tfjgL vfln aflx/af6 cfpg] cfjfhx¿åf/f /fd|/L ;'<strong>lgg</strong>] dfq geP/ d'n'ssf xhf/f} + ;j{xf/fx¿sf<br />

gf/fx¿df ;d]t klg ;'lgGYof] eGg] pgLx¿n] a'‰b}gy] t/ pgLx¿n] em08fdf clª\st tf/fsf] ;txL<br />

cleJo~hgf dfq ug{ ;s]sf lyP .<br />

!^ cf} + zbLsf] <strong>tyf</strong>slyt wfld{s o'4sf] txdf klg d'VotM lglZrt ef}lts :jfy{ g} /xGYof] .<br />

a]nfot / <strong>k|m</strong>fG;sf kl5Nnf cfGtl/s ;‹if{x¿ em} + tL klg ju{ o'4 g} lyP . pQm hdfgfsf] ju{–;‹if{<br />

oBlk wfld{s Wjhfktfsf d'lg nl8GYof] eg] ljleGg ju{x¿sf :jfy{x¿, pgLx¿sf cfjZostfx¿ /<br />

pgLx¿sf dfux¿ oBlk wfld{s cfj/0fleq} l5lk/xGy] tfklg To;af6 pgLx¿sf] jf:tljs l:yltdf<br />

s'g} km/s kb} {gYof] . tfT<strong>sfn</strong>Lg kl/l:yltx¿sf cfwf/df pQm s'/f ;lhn} a'‰g ;lsG5 .<br />

dWoo'uLg ljsf; Psbd} ckl/is[t l:yltaf6 ePsf] lyof] . x/]s s'/f gof“ l;nl;nfaf6 yfngL<br />

ug{sf nflu k'/fgf] ;Eotf, k'/fgf] bz{g, k'/fgf] /fhgLlt <strong>tyf</strong> k'/fgf] ljlwzf:qnfO{ pgLx¿n] Psbd}<br />

:ki6 kfl/lbPsf lyP . k'/fgf] Wj:t ;G;f/dWo] pgLx¿n] /lx/xg lbPsf] Pp6} dfq rLh O;fO{ wd{<br />

lyof] . To;afx]s vfln s]xL ;Dk"0f{ ;Eotf gi6 ul/Psf c4{ Wj:t gu/x¿ dfq a“r]sf lyP .


kmn:j¿k ljsf;sf] x/]s cflbd cj:yfdf x'g] u/]h:t} kfb/Lx¿sf] ju{nfO{ af}l4s lzIffsf] Psflwsf/<br />

k|fKt lyof] / lzIff :jo+ d"ntM wfld{s lzIff aGgk'u]sf] lyof] . kfb/Lx¿sf] xftdf cGo ;f/f<br />

lj1fgx¿;/x /fhgLlt / ljlwzf:q klg Pp6} dfq wfld{s bz{gsf zfvf alg/x]sf lyP . tLdfly klg<br />

lgod–sfg"g wfld{s bz{gsf k|rlnt l;4fGtx¿sf] cfwf/df g} nfu" eO/x\of] . O;fO{ wfld{s ;‹sf<br />

cGwljZjf;x¿nfO{ /fhgLltsf] ;d]t :jo+l;4 ;Tosf] ¿kdf dflgG5 / cbfntx¿df afOljn -b"t_sf]<br />

pbfx/0fsf] sfg"gL dfGotf lbOPsf] lyof] . sfg"gj]Qfx¿sf] ljz]if ju{sf] ljsf; eO/x]sf] lyof] t/<br />

ljlwzf:q w]/} lbg;Dd wd{zf:qs} dftxtdf /lx/x\of] . af}l4s lqmofsnfkx¿sf] ;Dk"0f{ If]qdf<br />

wd{zf:qsf] Tof] k|e'Tj Tolta]nf O;fO{ wfld{s ;ª\3nfO{ k|fKt :yfgsf] ckl/xfo{ kl/0ffd lyof] .<br />

tfT<strong>sfn</strong>Lg ;fdGtL cflwkTosf] Tof] ;a}eGbf ;+Zn]if0f ePsf] ¿k lyof] <strong>tyf</strong> ToxL g} pQm zf;gsf]<br />

;dy{s / cg'df]bs lyof] .<br />

To;k|sf/sf] l:yltdf cfd¿kdf ;fdGtjfbsf lj?4 hlt klg xdnf ul/Gy], tL d'VotM O;fO{<br />

wfld{s ;‹dfly g} x'Gy] eGg] s'/f :ki6} 5 /, hlt klg ;fdflhs / /fhg}lts qmflGtsf/L l;4fGtx¿<br />

cufl8 cfp“y], tL cjZo / d'Vo¿kn] wd{lj/f]wL klg x'Gy] . ctM df}h"bf ;fdflhs kl/l:yltx¿df<br />

xdnf ug'{eGbf<br />

klxn] ltgsf] dflyaf6 kljqtfsf] vf]n Roft]/ of“lslbg'kg] { cfjZostf lyof] .<br />

;fdGtjfbsf lj?4 qmflGtsf/L lj/f]wsf] qmd l;Ëf] dWoo'uel/ rn]sf] lyof] . ;d;fdlos<br />

kl/l:ylt cg';f/ slxn] To;n] /x:ojfbsf] ¿k u|x0f u/]sf] lyof], slxn] v'nf wd{sf] lj/f]w eg] slxn]<br />

;z:q ljb|f]xsf] lj/f]wsf] ¿k lnPsf] lyof] . hxf“;Dd /x:ojfbsf] ;DaGw 5, !^ cf} + zbLsf<br />

;'wf/jfbLx¿n] To;sf] slt w]/} ;xf/f lnPsf lyP eGg] s'/f ;j{ljlbt} 5 . d'~h/ :jo+ To;sf Hofb}<br />

C0fL lyP . wd{lj/f]wL tL s'/fx¿ c+ztM cfNk;sf] lkt[;QfTds Joj:yfcGt/ut /xg] afv|f<br />

kfnsx¿sf] Tof] ;fdGtjfblj/f]wL k|ltlqmof JoQm ub{y], h'g ;fdGtL cfqmd0fsf sf/0f pgLx¿leq}<br />

/x]sf] -jfN8jfbL wf/0ff_ lyof] . 69 ;fdGtjfblj/f]wL k|ltlqmof c+ztM tL ufp“x¿sf] lj/f]wnfO{ JoQm<br />

ub{y], h'g ljsl;t To;sf] ;LdfeGbf aflx/ lg:s]sf] lyof] . -Pnljh]G;];, a| ]l:sofsf] cgf] {8, cflb_ 70<br />

/, cf+lzs¿kaf6 ls;fgx¿sf k|ToIf ljb|f]xx¿ -hf]g afn, lksf8f] {sf xª\u]l/ofO{ lzIfs, cflb_ 71 sf]<br />

k|ltlglwTj ub{y] . jfN8jfbLx¿sf] lkt[;QfTds Joj:yfsf wd{lj/f]wL s'/fx¿ <strong>tyf</strong> :jLh/Nof08sf<br />

ljb|f]xnfO{ xfdL oxf“ “ 5f]8\g ;Sb5f} + lsgeg] ¿k / ;f/ b'j}df pgLx¿dfkm{t\ Oltxf;sf] Hjf/ef6f<br />

/f]Sgsf nflu k|ltlqmofjfbL, Pssf]xf]/f] :yfgLo sf]lzz ul/O“b} lyof] . dWoo'usf wd{lj/f]wL c¿<br />

¿kx¿df !@ cf} + zbLdf g} tL ;zQm ;‹if{sf cu|Ld ¿kx¿ b]lvG5g\, h'g zxl/of gful/sx¿ -<br />

au{/x¿_ / ls;fgx¿ Pj+ ;fwf/0f k|hfx¿aLr kl5 cfP/ ePsf lyP . jf:tjdf ls;fg o'4sf]<br />

c;kmntfsf] sf/0f klg ToxL /x]sf] lyof] . tL ;‹if{ kl5 l;Ëf] dWoo'uel/ b]lvG5g\ .<br />

Tof] zxl/of wfld{s lj/f]w — /, jf:tjdf dWoo'udf ToxL ;fj{hlgs wfld{s lj/f]w lyof] — sf]<br />

n8fO“ d'VotM kfb/L ju{;“u x'GYof] . kfb/Lx¿sf] wg–bf}nt <strong>tyf</strong> pgLx¿sf] /fhg}lts dxŒjdfly To;n]<br />

k|xf/ ub{Yof] . cfhsf] k" “hLklt ju{n] h;/L Pp6f ;:tf] ;/sf/ -Gouvernement a bon<br />

Marche_sf] dfu ub{5, To;}u/L dWoo'uLg ju{/x¿n] -zxl/of dflg;x¿_ d'VotM Pp6f ;:tf] O;fO{<br />

wfld{s ;‹ - Eglise a bon Marche _sf] dfu ub{y] . h'g O;fO{ wfld{s ;‹ <strong>tyf</strong> To;sf<br />

¿9LjfbLx¿ ;dIf ljsf;df s]jn ktg dfq} b]lvGYof], au{/x¿sf] wfld{s lj/f]wsf] ¿k klg x/]s<br />

wd{lj/f]wL cfGbf]ngem} + k|ltlqmofjfbL lyof] . p;sf] dfu s] x'GYof] eg] k|f/lDes <strong>sfn</strong>sf] ;Lwf;fbf O;fO{<br />

wfld{s ;‹sf] ljwfg k'gM :yfkgf ul/of];\ / kfb/LeGbf a]Un} ljz]if ju{nfO{ vtd ul/of];\ . Tof] ;:tf]<br />

Joj:yfaf6 d7x¿, kfb/Lx¿ / /f]d b/af/sf] ;lh;hfpm cyf{t\ O;fO{ wfld{s ;‹sf tL ;a} vrL{nf<br />

s'/fx¿ x'Gy] . /fhfx¿sf ;+/If0fdf /xg] eP klg tL :yfgLo k|hftGq ufp“x¿n] g} kf]kjfbsf lj?4sf]<br />

cf gf] xdnfåf/f cfd¿kdf ;aeGbfklxn] k" “hLjfbL k|hftGqsf ;xL ¿k x'g\ . y'k} | ¿9LjfbL<br />

b[li6sf]0fx¿ / O;fO{ wfld{s ;‹k|lt pgLx¿sf] h'g lj/f]wL efj lyof], To;nfO{ cf+lzs¿kaf6 dfly<br />

pNn]v ul/Psf s'/fx¿af6 a'‰g ;lsGYof] eg] cf+lzs¿kaf6 tL /xg] kl/l:yltx¿sf cfwf/df a'‰g<br />

;lsGYof] . pbfx/0fsf nflu a|x\dro{ ;DaGwdf pgLx¿sf] h'g lj/f]w lyof], To;nfO{ af]Ss}l;of]eGbf<br />

/fd|/L slxNo} s;}n] JoQm u/]sf] 5}g . pQm k|j[lQsf d'Vo k|ltlglw O6nL / hd{gLdf a] |l:qmof cfgf] {N8,


= <strong>k|m</strong>fG;df PNaLh]G;]h, a]nfotdf hf]g afOlSnkm / af]x]ldofdf x'; Pj+ SoflnS;6;jfbL 72 lyP .<br />

ufp“sf] ;Qf x/]s 7fp“ :jLsf/ ul/Psf] lyof] . To;df ;fdGtjfbL;t n8\g] oy]i6 Ifdtf k}bf ePsf]<br />

lyof] . cf gf ljz]ifflwsf/sf] k|of]u ub} { pgLx¿ To;sf lj?4 ;z:q zlQmaf6 klg n8\g ;Sby] <strong>tyf</strong><br />

:yfgLo ;efx¿df ;d]t To;l;t df]rf{ lng ;Sby] . To;af6 ;fdGtjfbsf] lj/f]w kfb/Lx¿sf]<br />

;fdGtjfbsf] lj/f]ws} ¿kdf lsg cufl8 cfPsf] lyof] eGg] s'/f /fd|/L a'‰g ;lsG5 .<br />

b=<strong>k|m</strong>fG;, a]nfot / af]x]ldofdf xfdL s] b]Vb5f} + eg] kfb/Lx¿sf lj?4sf] ufp“n]x¿sf] ;‹if{df<br />

<strong>tyf</strong> pgLx¿sf wd{lj/f]wL sf/afxLx¿df ;De|fGt ju{sf w]/}h;f] ef/]e'/] ;fdGtx¿;d]t ;fd]n<br />

x'gk'u]sf lyP . To;sf] sf/0f s] lyof] eg] s'nLg ju{sf tL ef/]e'/] ;fdGtx¿ ufp“x¿df lge{/<br />

/xgyfn]sf lyP <strong>tyf</strong> pgLx¿n] s] 7fGby] eg] /fhfx¿ / zfxL kfb/Lx¿sf lj?4 pgLx¿sf h'g lxt<br />

x'Gy], tL zx¿sf] lxtx¿l;t ;DalGwt lyP . ls;fg o'4df klg xfdL ToxL rLh kfp“5f} + .<br />

k|ToIftM ls;fgx¿ / ;fwf/0f k|hfsf dfux¿ cleJoQm ug] { Tof] wd{sf] lj/f]w / ;w} + ;fy lbg]<br />

ljb|f]x Psbd} a]Un} k|sf/sf] lyof] . kfb/L ju{, kf]kjfb <strong>tyf</strong> O;fO{ wfld{s ;ª\3sf] k|f/lDes ljwfgsf]<br />

k'g:yf{kgf ug] { { s'/fl;t ;DalGwt au{/x¿ -zxl/of Jofkf/Lx¿_sf ;f/f dfux¿ pQm wd{lj/f]wL<br />

cfGbf]ngsf ;d]t dfux¿ lyP tfklg Tof] tLeGbf w]/} cufl8;Dd hfGYof] . pgLx¿n] O;fO{ wd{sf]<br />

k|f/lDes <strong>sfn</strong>df To;nfO{ dfGg]x¿sf] ;dfhleq h'g ;dfgtf kfOGYof], To;nfO{ k'g:yf{lkt ul/lbg'kg] {<br />

/ zxl/of gful/sx¿sf] hutdf klg ckl/xfo{¿kaf6 ToxL ;dfgtf nfu" ug'{kg]<br />

{ dfu ub{y] .<br />

pgLx¿n] æO{Zj/sf ;Gtfgx¿ ;a} a/fa/ 5g\Æ eGg] l;4fGtsf cfwf/df gful/sx¿aLr ;dfgtf<br />

x'g'kg] { / Psxb;Dd ;DklQsf] ;DaGwdf ;d]t klg ;dfgtf x'g'kg] { lgisif{ lgsfNby] . s'nLg k'?if /<br />

ls;fgaLr, clehft ju{ / ljz]ifflwsf/ x'g] au{/ gful/sx¿ <strong>tyf</strong> ;j{;fwf/0f hg;d'bfoaLr<br />

;dflhstf :yflkt ug'{kg]<br />

{ <strong>tyf</strong> a]uf/, hdLgsf] nufg, s/, ljz]ifflwsf/x¿ Pj+ ;DklQsf] slDtdf<br />

Psbd} cg'lrt lje]bx¿sf] cGt ug'{kg]<br />

{ pgLx¿sf] dfu lyof] . k|f/lDes O;fO{ wd{sf l;4fGtx¿sf]<br />

:jfefljs kl/0ffdx¿sf] ¿kdf tL dfux¿nfO{ g} s]xLgs]xL b[9tfsf ;fy cufl8 /flvGYof] . hlta]nf<br />

;fdGtjfb k/fsfi7fdf k'u]sf] lyof], Tolta]nf ls;fg / ;j{;fwf/0f hgtf pQm u}/–wdL{ k|j[lQaLr —<br />

cNjLh]G;];x¿h:tf] cwdL{ k|j[lQaLr — <strong>tyf</strong> au{/x¿sf] wfld{s lj/f]waLr vf;} cGt/ lyPg tfklg<br />

!$ cf} + / !% cf} +zbLdf ls;fg / ;j{;fwf/0f hgtfsf] ;f] u}/–wdL{ k|j[ltn] :ki6¿kaf6 Pp6f vf;<br />

kf6L{ cjwf/0ffsf] ¿k u|x0f u/]sf] lyof] eg] clxn] cfd¿kdf au{/x¿sf] u}/–wdL{kgsf] ;“u;“u} p;n]<br />

cf gf] :jtGq b[li6sf]0f;d]t klg /fVbYof] . a]nfotdf jf6l6n/sf] ljb|f]xsf k|rf/s, hf]g afnsf]<br />

ToxL l:ylt lyof] . cfGbf]ngsf] ;“u;“u} rn]/ klg jfOlSnkmsf] cf g} Pp6f :jtGq b[li6sf]0f lyof] .<br />

To;}u/L 6]jf]/fO6jfbLx¿ klg af]x]ldofdf SoflnS;6;jfbLx¿;“u} rNb} cf gf] a]Un} b[li6sf]0f /fVby] .<br />

6]jf]/fO6jfbLx¿n] t O{Zj/Lo ;Qfsf] gfd;Ddsf] cfj/0fdf k|hftGqjfbL k|j[lQsf] kl/ro lbPsf lyP .<br />

tfklg !% cf} + zbL / !^ cf} + zbLsf] k|f/lDes <strong>sfn</strong>df ;j{;fwf/0f k|hfsf k|ltlglwx¿n] pQm<br />

b[li6sf]0fnfO{ cufl8 a9fPsf lyP .<br />

73<br />

/x:ojfbL ljrf/ x'g] ;d"xsf] wdf] {Gdfbn], Kn}unfGtx¿ / nf]n8f] { h:tf JolQmx¿sf]<br />

wdf] {Gdfbn], bdgsf] a]nfdf klg qmflGtsf/L k/Dk/f hf/L /fVgsf wd{lj/f]wL ToxL ¿k c“ufn]sf] lyof] .<br />

Tolta]nf ;j{;fwf/0f k|hfsf] ju{ dfq} tfT<strong>sfn</strong>Lg :jLs[t ;dfheGbf a]Un} /x]sf] ju{ lyof] . tL<br />

;j{;fwf/0f hg;d'bfox¿ ;fdGt / au{/x¿ b'j}sf ;‹x¿eGbf a]Un} lyP . pgLx¿;“u g ljz]ifflwsf/<br />

lyof] g ;DklQ lyof] . pgLx¿;“u ls;fg / lgDg–k" “hLjfbL zxl/of Jofkf/Lx¿;“u x'g]vfnsf]<br />

;DklQ;Dd klg lyPg — oBlk ltgLx¿ s/sf] af]emaf6 lylrPsf lyP . pgLx¿ h'g;'s} cy{df klg<br />

;DklQljxLg / clwsf/ljxLg lyP . cf gf] hLjgsf kl/l:yltx¿sf] sf/0fn] df}h"bf ;+:yfx¿sf]<br />

ghLs pgLx¿ slxNo} df}nfpg kfp“b}gy] . tL ;+:yfx¿n] k"0f{tM ltgsf] pk]Iff ub{y] . ;fdGtL / ;‹a4<br />

gful/s ;dfhsf] ljgfzsf] Tof] HjnGt k|tLs lyof] . ;fy} cfw'lgs k" “hLjfbL ;dfheGbfklxn] xns/f<br />

pgLx¿ g} lyP .<br />

cfd k|hfsf] lj/f]w Tolta]nf klg vfln ;fdGtjfb / ljz]iflwsf/ ;DkGg au{/x¿sf] lj?4 dfq<br />

lsg ;Lldt /xg ;Sb}gYof], slDtdf sNkgfdf tfT<strong>sfn</strong>Lg pbLodfg / cfw'lgs k" “hLjfbL ;dfh<br />

;LdfeGbf lsg cufl8 uO;s]sf] lyof] <strong>tyf</strong> ju{–lj/f]wdf, ;f/f ;dfhdf kfOg] ;+:yfx¿, ljrf/x¿ /


cjwf/0ffx¿sf] Pp6f Psbd} ;DklQljxLg JolQmx¿sf] bn x'“bfx'“b}<br />

klg To;n] lsg r'gf}tL lbPsf] lyof]<br />

eGg] kQf nfUb5 . To; b[li6af6 k|f/lDes <strong>sfn</strong>Lg O;fO{ wd{sf xhf/ 74 sf] :jKg — bz{gaf6 ;'? ug'{<br />

;'ljwfo'Qm lyof] . csf] {lt/, clxn] / eljio;Dd;d]t cufl8sf] ;f] pRr:t/df p8\g] s'/f ck|fs[lts /<br />

d[ut[i0ffafx]s c¿ s]xL klg l;4 x'g ;Sb}gYof] . kl5 kms] {/, ckl/xfo{¿kn] ;d<strong>sfn</strong>Lg l:yltaf6<br />

lgwf{l/t ul/Psf] ;Lldt 3]/fleq ;f] p8fg ylRrg' k¥of] . :jfefljs s'/f s] lyof] eg] lghL<br />

;DklQdfly ul/g] xdnfsf] pQ/df, ;+o'Qm :jfldTjsf] dfusf] pQ/df bfg–k'0o ug] { { Pp6f ;d<strong>sfn</strong>Lg<br />

;Ë7g ;[hgf ug{sf nflu æsfg"gsf cufl8Æ gful/s æ;dfgtfÆsf] 3f]if0ff ul/lbg' / ;f/f<br />

clwsf/Lx¿sf] cGtsf] dfusf] k"lt{sf] nflu cGttM hgtfåf/f r'lgPsf] k|hftflGqs ;/sf/sf] :yfkgf<br />

ul/lbg' ;a}eGbf /fd|f] s'/f lyof] . sNkgf hutdf ;fDojfbsf] k"j{fg'e"lt ug'{<br />

eg]sf] jf:tljs hutdf<br />

kl/l:yltx¿sf] k"jf{g'e"lt aGgk'u]sf] 5 .<br />

efjL P]ltxfl;s 36gfx¿sf] Tolt pu|¿kdf klxn]b]lv g} sNkgf ug] { { s'/f ;j{;fwf/0f k|hfsf]<br />

/xg–;xgsf kl/l:yltx¿sf] cfwf/df ;lhn};“u a'‰g ;lsG5 . pQm k"jf{g'e"ltsf] kl/ro ;j{k|yd<br />

xfdLx¿ hd{gLdf 6fd; d~h/ / pgsf] kf6L{df kfp“5f} + . 6]jf]/fO6jfbLx¿df Psk|sf/sf] …xhf/jfbLÚ 75<br />

;fd'bflos :jfldTjsf] ljwfg kfOG5 t/ Tof] ljz'4¿kaf6 Pp6f ;}lgs sf/afxL lyof] . tL sDo'lg:6<br />

:j/ ;dfhsf jf:tljs cËsf OR5f–cfsf+Iffx¿ s]jn d~h/sf lzIff cGt/ut JoQm ul/Gy] . pgL<br />

klxnf] JolQm lyP, h;n] tL OR5f–cfsf+Iffx¿nfO{ ljz]if¿kdf k|:t't u/]sf lyP . To;kl5 tL :j/<br />

hgtfsf] x/]s 7"nf] pyn–k'yndf ;d]t ;'lgG5 . cGtdf lj:tf/}–lj:tf/} pgLx¿ cfw'lgs ;j{xf/f<br />

cfGbf]ng;“u ldn]/ Psfsf/ To;/L x'gk'u]sf 5g\, h;/L dWoo'udf pgLx¿sf] a9LeGbf a9L cf gf]<br />

aGwgdf s:g] ;fdGtL clwgfosTjsf lj?4 :jtGq ls;fgx¿sf] ;‹if{ — ;fdGtL Joj:yfsf] k"0f{<br />

pGd"ngsf] nflu ul/g] c4{–bf; <strong>tyf</strong> bf;x¿sf] ;‹if{sf ;fy ldn]/ Ps ePsf] lyof] .<br />

tLg 7"nf lzlj/x¿dWo] klxnf] lzlj/, ¿9LjfbL Sofyf]lns lzlj/ cGt/ut tL ;a} tTjx¿ lyP,<br />

h;n] oyfl:ylt /flv/xg rfxGy], cyf{t\ pgLx¿ zfxL ;Qfwf/Lx¿ lyP, wfld{s /fhs'df/x¿ lyP, Tof]<br />

;fG;fl/s /fhs'df/x¿sf] Pp6f efu lyof], h;df clehft ju{sf ef/bf/x¿ lyP, 7"nf kfb/Lx¿ lyP<br />

/ zx¿sf] ;e|fGt juL{o JolQmx¿ lyP . au{/x¿ ;/xsf gd/kGyL n'y/jfbLx¿ ;'wf/jfbsf kIfw/x¿<br />

lzlj/lt/ cfslif{t x'g]x¿dWo]sf lyP, lj/f]wL bnsf ;f/f ;DklQjfg tTjx¿, s'nLg ;fdGtL ju{sf<br />

w]/}h;f] ;fgf dflg;x¿, au{/x¿ / ;fwf/0f /fhs'df/x¿sf] ;d]t Tof] c‹sf] O;fO{ wfld{s ;‹sf]<br />

/fHonfO{ sJhf ul/Pkl5 pgLx¿ :jo+ ;DkGg aGg] / pgLx¿n] ;fd|fHojfbL h'jfaf6 cfk"mnfO{ d'Qm<br />

u/]/ s]xL a9L :jtGqtf kfpg] cfzf lyof] . hxf“;Dd ls;fgx¿ / cfd JolQmx¿sf] ;DaGw 5,<br />

pgLx¿ qmflGtsf/L kf6L{df Pstfj4 ePsf lyP . pQm kf6L{sf dfux¿ / l;4fGtx¿nfO{ ;a}eGbf<br />

:ki6 s'/f d~h/n] lbPsf lyP .<br />

cf–cf gf l;4fGtx¿, cf–cf gf rL/qx¿ / sfo{x¿åf/f n'y/ / d~h/ cf gf] kf6L{sf] k"0f{tM<br />

k|ltlglwTj ub{y] .<br />

!%!& / !%@% ;Dd n'y/df ;d]t 7Ls ToxL kl/jt{g x'gk'Uof], h'g jt{dfg<strong>sfn</strong>Lg hd{g<br />

j}wflgstfjfbLx¿dWo] !*$^ / !*$( sf] aLrdf ePsf] lyof] . x/]s To:tf] k" “hLjfbL kf6L{df ToxL<br />

vfnsf] kl/jt{g x'G5, h'g sd ;do;Dd cfGbf]ng u/]kl5, cf gf] k5fl8 v8f ePsf ;fwf/0f hgtf<br />

/ ;j{xf/f ju{sf] kf6L{lt/ cu|;/ ePkl5 lsgf/f nfUb5 .<br />

!%!& df klxnf]kN6 hlta]nf n'y/n] Sofyf]lns O;fO{ wfld{s ;‹sf ¿9Ljfb / sfg"gx¿sf]<br />

lj/f]w u/]sf lyP, Tolta]nf pgsf] lj/f]wsf] s'g} lglZrt ¿k lyPg . au{/x¿sf klxn]sf wd{–lj/f]wL<br />

dfux¿eGbf cufl8 ltgsf] lj/f]w u/]sf] gePklg To:t}vfn] tL dfux¿eGbf cufl8sf] s'g} k|j[lQnfO{<br />

klg pgn] /f]s]sf lyPgg\, g pgn] /f]Sg ;Sby] . Tof] k|f/lDes cj:yfdf ;f/f lj/f]wL tTjx¿nfO{<br />

Pstfa4 agfpg'kg] {, ;+3if{zLn qmflGtsf/L zlQmx¿nfO{ alnbfgsf nflu tTk/ agfpg'kg] { <strong>tyf</strong><br />

Sofyf]lns ¿9Ljfbsf lj?4 cfjfh p7fpg] hlt ;a} zlQmx¿nfO vf]h]/ cufl8 a9fpg k|oTg ug'{kg]<br />

{<br />

cfjZostf lyof] . sl/a–sl/a To;}u/L !*$& df pbf/kGyL k" “hLklt ju{ klg qmflGtsf/L ag]sf] lyof],<br />

:jo+nfO{ To;n] ;dfhjfbL / sDo'lg:6 atfp“Yof] / To;n] dhb"/ ju{sf] p4f/ ug'{kg]<br />

{ s'/fdf hf]8


lbGYof] . p;sf] ultzLntfsf] pQm ;'?sf] ;dodf n'y/sf] k|efjzfnL ls;fg :jefj Hofb} k|v/¿kdf<br />

cufl8 cfPsf] lyof] .<br />

æolb -/f]dsf kfb/Lx¿sf]_ clgolGqt af}nLkg To;/L g} hf/L /xGYof] eg] dnfO{ nfUb5, /fhf /<br />

/fhs'df/n] ;f/f ;G;f/nfO{ ljiffQm agfpg]x¿sf lj?4 zlQmsf] k|of]u ug] { {, :jo+nfO{ ;z:q agfpg] /<br />

tL w'Gw'sf/Lx¿dfly xdnf ug] { { / Tof] v]nnfO{ zAbn] dfq geP/ xltof/af6 Ps}k6sdf ;w} +sf nflu<br />

cGt ul/lbg ;Nnfx lbg'afx]s Tof]eGbf /fd|f] g s'g} ;Nnfx lbg ;lsGYof] g csf] { pkfo vf]Hg<br />

;lsGYof] . rf]/x¿nfO{ xfdL kmf“;Lsf] ;hfo“ lbG5f} +, xtof/fx¿nfO{ t/jf/af6 7Ls kf5f} + { / b'i6x¿nfO{<br />

cfuf]df kf]N5f} + eg] cwf]ktgsf tL ;f/f kf]kåf/f k|lzlIft JolQmx¿, ;f/f kf]kx¿, sfl8{gnx¿ /<br />

ljzkx¿dfly <strong>tyf</strong> s'sd{x¿sf] /f]d ;fd|fHosf] u9sf ;Dk"0f{ lu/f]xdfly lsg xltof/ xftdf lnP/<br />

xfdLx¿ hfO{ gnfUg] / pgLx¿sf] v"gL xft wf]P/ rog k|fKt gug] { {


lyof] . zflGtk"0f{ ljsf; x'“b}<br />

hf“bf af“sL If]qx¿ klg w]/} lbg;Dd dGblj/f]wsf] bafj ;dIf l6Sg<br />

;Sb}gy] . t/ To;}aLr olb s'g} lx+;fTds pyn–k'yn x'GYof] eg] To;sf] ckl/xfo{ kl/0ffd g/d ljrf/<br />

x'g]x¿sf] kf6L{sf ;fwf/0f JolQmx¿ / ls;fgx¿sf] pu|jfbL kf6L{;“u ;‹if{ rNg]Yof] / ;fdGtL<br />

/fhs'df/, clehft ju{sf JolQmx¿ / sltko zx/x¿;d]t ;f] cfGbf]ngaf6 cnu x'Gy] . To;kl5<br />

b'O{6} dfq af6fx¿ /xGy] — of t ls;fg / ;j{;fwf/0f JolQmx¿n] au{/x¿sf] kIf 5f]8]/ cufl8 a9\by]<br />

of k'gM ;Dk"0f{ cfGbf]ng Sofyf]lns k'g:yf{kgfjfbLx¿åf/f bafOGYof] . clg, tT<strong>sfn</strong> s]xL ljho k|fKt<br />

u/]kl5 k" “hLjfbL kf6L{x¿n] sfg"gL ;Ldfleq /x]/ s;/L qmflGtsf sdhf]/Lx¿ / k'g:yf{kgfsf<br />

;Defjgfx¿sf aLraf6 cf gf] k|ultsf] af6f] vf]Hg] k|oTg ubf{ /x]5g\ eGg] s'/fsf pbfx/0fx¿<br />

lx+hf]cfh y'k| } b]Vg kfOG5 .<br />

Tolta]nf h'g cfd ;fdflhs / /fhg}lts kl/l:yltx¿ ljBdfg lyP, tLcGt/ut x/]s<br />

kl/jt{gsf] kl/0ffd ckl/xfo{¿kaf6 ;fdGtL /fhs'df/x¿sf] lxtdf x'GYof] / To;af6 pgLx¿sf]<br />

;Qfdf :jfefljs¿kaf6 emg\ w]/} j[l4 x'GYof] . To;/L au{/x¿sf] ;'wf/–cfGbf]ng ;j{;fwf/0f<br />

hg;d'bfo / ls;fgx¿af6 hlt w]/} 6f9f x'GYof], Toltw]/} Tof] ckl/xfo{¿kaf6 ;'lw|Psf /fhs'df/x¿sf]<br />

lgoGq0fdf k'Ug hfGYof] . n'y/ :jo+ a9LeGbf a9L pgLx¿sf] bf; ag]sf lyP . ctM hlta]nf<br />

dflg;x¿n] pgLdfly c¿x¿;“u} pgL klg /fhs'df/x¿sf] abL] {wf/L rfs/ aGgk'u]sf] cleof]u nufPsf<br />

lyP <strong>tyf</strong> hlta]nf cf]/nfd'G8df pgLx¿n] 9'Ëfx¿af6 pgsf] k"hf u/], Tolta]nf hf]–h;n] To;f] u/]sf<br />

lyP, pgLx¿n] s] ul//x]sf 5g\ eGg] s'/f pgn] /fd|/L a'em]sf lyP .<br />

ha ls;fg o'4 rNof], Tolta]nf ;a} hflt / ju{sf ;j{;fwf/0f dfG5]x¿ <strong>tyf</strong> /fhf–/hf}6fx¿<br />

Pj+ w]/}h;f] Sofyf]lnsl;t n'y/n] dWo:ytfsf] e"ldsf v]Ng vf]h]sf lyP . ;/sf/dfly pgn]<br />

hf]8bf/¿kn] xdnf u/] . ljb|f]xsf] bf]if To;}dfly ePsf] pgn] atfP . To;}sf] pTkL8gaf6 p;n] hGd<br />

lnPsf] lyof] . pgn] eg]sf lyP — To;sf lj?4 ljb|f]x ls;fgx¿n] u/]sf] geP/ O{Zj/n] u/]sf] lyof] .<br />

tfklg To;sf] ;“u;“u} pgn] ljb|f]x wd{lj/f]wL / b]jb"tlj/f]wL ePsf] atfP . cGtdf b'j} kf6L{x¿l;t<br />

pgn] b'j} s]xLgs]xL em'Sg'kg] { / b'j}n] d}qLk"0f{ ;Demf}tf ug'{kg]<br />

{ s'/fsf] cg'/f]w u/] .<br />

t}klg dWo:ytfsf] z'esfdgfsf] k|:tfjsf afjh"b ljb|f]x tLj|tf ;fy a9\b} uof] . To;sf]<br />

kl/lwdf n'y/jfbL /fhf–/hf}6fx¿, ;fdGtx¿ <strong>tyf</strong> zxl/of k|f]6]:6\ofG6 If]q ;d]t klg tflgof] .<br />

au{/x¿sf] …;LldtÚ ;'wf/x¿sf] ;Ldf tf]8]/ ljb|f]x tLj|tf;fy cufl8 a9\of] . ljb|f]xLx¿sf] bx|f] bnn]<br />

d~h/sf] g]t[Tjdf y'l/lËofdf cf gf] d'Vo s]Gb| :yflkt u¥of] . Tof] 7fp“ n'y/sf] lgjf;sf] Psbd}<br />

ghLs lyof] . c¿ yk ;kmntf xfl;n x'g]lalQs} ljb|f]xsf] Hjfnf ;f/fsf ;f/f hd{gLdf km}lnGYof],<br />

n'y/nfO{ 3]l/GYof] /, ;DejtM Pshgf u2f/nfO{ em} + pgnfO{ efnfx¿n] /f]lkGYof] <strong>tyf</strong> au{/x¿sf ;f/f<br />

;'wf/x¿ ls;fg / ;j{;fwf/0f hg;d'bfo qmflGtsf] nx¿df aUby] . ;f] +r–ljrf/ ug] { { c¿ ;do af“sL<br />

lyPg . qmflGt cufl8 b]v]/ k'/fgf] ;Dk"0f{ zq'tf e'lnPsf] lyof] . ls;fgx¿sf] ;d"xsf] t'ngfdf<br />

ck|fs[lts Jolerf/sf 3[l0ft /f]dsf 3/x¿sf kIfw/ pgLx¿ lgbf] {if e]8fsf kf7f;/x nfUg yfn] . pgL<br />

O;fdl;xsf] dL7f] :j/ ePsf] afns aGg k'u] . æls;fgx¿sf] xTof/f] / n'6]/f] u''6sf<br />

lj?4Æ 78 au{/<br />

<strong>tyf</strong> /fhf–/hf}6fx¿, clehft juL{o JolQmx¿ Pj+ kfb/Lx¿, n'y/ / kf]k ;a} ldn]/ Ps x'gk'u]sf lyP<br />

n'y/ lrRofP, æn'sL–l5kL / v'nf¿kdf x/]s ;Ifd JolQmåf/f To;/L g} tL ;a}nfO{ sf6]/<br />

6'qmf–6'qmf agfOlbg'kb{5, ltgsf] 3f“6L /]l6lbg'kb{5 <strong>tyf</strong> h;/L af}nfxf s's'/nfO{ dflg;n] lk6\g] ub{5g\,<br />

To;/L g} ltgnfO{ 5'/f /f]lklbg'kb{5 ctM lk|o dxfg'efjx¿, oxf“ “ d2t u/, Toxf“ “ arfpm /<br />

ltdLx¿dWo] hf] ;Ifd 5, To;n] pgLx¿nfO{ 5'/f /f]kf];\, pgLx¿nfO{ lk6f];\, pgLx¿sf] 3f“6L /]6f];\ /<br />

olb To;f] ubf{v]l/ ltdLn] cf gf] hLjg alnbfg lbg'k¥of] eg] O;fdl;xn] enf] u¿g\ To;eGbf<br />

/fd|f] d/0f ltdL slxNo} kfpg ;Sg] 5}gf} + Æ<br />

xf], ls;fgx¿k|lt s'g} klg k|sf/sf] e"m6f] bof–dfof bzf{pg' x'“b}g<br />

. h;dfly O{Zj/n] bof ub} {g,<br />

h;nfO{ p;n] ;hfo“ lbg / gi6 ug{ rfxG5, ltgLx¿nfO{ bof ug] { { :jo+ ljb|f]xL xf], ljb|f]xLx¿sf] ;fyL<br />

xf] . kl5 :jo+ ls;fgx¿n] s] a'‰g]5g\ eg] cf gf] Pp6f ufO{sf] zflGtk"j{s pkof]u ug{sf nflu<br />

pgLx¿n] h'g csf] { ufO{ lbg'k/]sf] lyof], To;af6 pgLx¿nfO{ xfgL ePg . clg, To;kl5 pgLx¿n]<br />

eujfgnfO{ wGojfb lbg]5g\ . clg k]ml/, qmflGtåf/f /fhf–/hf}6fx¿n] Tof] eL8–ef8sf] efjgfnfO{ /fd|/L


a'emg]5g\, h;dfly s]jn zlQmåf/f g} zf;g ug'{kg]<br />

{ x'G5 .Æ a'l4dfg dfG5] eGb5 M æuwfsf nflu<br />

bfgf, ef/L / 58L rflxG5 .-cibum, onus et vigram asino) 79 ls;fgx¿nfO{ sgeGbf a9L s]xL<br />

lbOg'x'Gg . pgLx¿n] O{Zj/Lo ;Gb]z ;'Gb}gg\ / d"v{ 5g\ . ctM pgLx¿n] nf7L / aGb"ssf s'/f<br />

;'Gg'kb{5 / pgLx¿sf nflu ToxL plrt xf] pgLx¿sf] lxtsf nflu pgLx¿n] cf1f kfng u¿g\<br />

eg]/ xfdLx¿n] cg'/f]w ug'{kb{5<br />

. hxf“ pgLx¿n] To;f] ub} {gg\, Toxf“ “ pgLx¿k|lt bof b]vfpg'kg] { s'g}<br />

cfjZostf x'“b}g<br />

. pgLx¿aLr tf]k g} u8u8fpg b]pm, gq pgLx¿n] l:ylt xhf/u''gf<br />

a9L v/fa<br />

kfl/lbg]5g\ Æ<br />

dfr{sf 36gfx¿kl5 ljho kmndWo] ;j{xf/f ju{n] cf gf] efu dfu ubf{ d[t ;dfhjfbLx¿ /<br />

bfgL k" “hLklt ju{n] ;d]t ToxL s'/f u/]sf lyP .<br />

afOansf] cg'jfb u/]/ ;j{;fwf/0f hgtfsf] xftdf n'y/n] Pp6f zlQmzfnL c:q /flvlbPsf<br />

lyP . afOansf] dfWodn] tfT<strong>sfn</strong>Lg ;fdGtL O;fO{ wd{sf] t'ngf pgn] klxnf] zbLsf] ;Lwf–;fbf<br />

lgisk6 wd{l;t u/]sf lyP . /, ktgf]Gd'v ;fdGtL ;dfhsf] ck]Iff pgn] Pp6f To:tf] ;dfhsf] lrq0f<br />

k|:t't u/]sf lyP, h;df hl6n / s[lqd ;fdGtL juL{s/0fsf] gfd–lgzfgf;Dd lyPg . /fhf–/hf}6f,<br />

clehft ju{ / kfb/L ju{sf lj?4sf] Tof] c:q ls;fgx¿n] Jofks¿kn] pkof]u u/]sf lyP . clxn]<br />

n'y/n] ToxL c:qnfO{ pgLx¿sf lj?4 pkof]u ug{ ;'? u/]sf lyP . O{Zj/åf/f lgwf{l/t ;Qfwf/Lx¿sf]<br />

k|z+;fdf afOanaf6 pgn] Pp6f To:tf] :t'ltufg vf]lhlg<strong>sfn</strong>]sf lyP, h:tf] lg/Í'z /fhtGqsf] tn'jf<br />

rf6\g]x¿dWo] s;}n] klg To;eGbf klxn] slxNo} lgsfNg ;s]sf] lyPg . afOansf] d2taf6 /fhf–<br />

/hf}6fsf] zf;g gaf]nL dfGg'nfO{ / c4{bf;tf ;d]t;DdnfO{ klg Gofok"0f{ 7x¥ofOPsf] lyof] . To;}u/L<br />

ls;fgx¿sf] ljb|f]xnfO{ dfq geP/ wfld{s / ;fG;fl/s ;QFwf/Lx¿sf lj?4sf] :jo+ n'y/sf] ljb|f]nfO{<br />

;d]t cg'lrt 3f]lift ul/Psf] lyof] . /, /fhf–/hf}6fx¿sf] kmfObfsf] nflu s]jn hgtfsf] cfGbf]ngdf<br />

dfq geP/ ljz]ifflwsf/ x'g] au{/x¿sf] cfGbf]ngsf] kL7df ;d]t k5fl8af6 5'/f /f]lkPsf] lyof] .<br />

s] xfdLx¿n] Tof] k" “hLkltsf] gfd atfpg' knf{, h;n] :jo+ cf gf] ctLtnfO{ c:jLsf/ ug{<br />

ToxL vfnsf] pbfx/0f xfn} xfdL;dIf k]z u/]sf] lyof] <<br />

ca xfdL ljz]ifflwsf/ ;DkGg gful/s n'y/sf] t'ngf hgqmflGtsf/L d~h/l;t ug] { {5f} + .<br />

6fd; d~h/sf] hGd xfh{sf] :6nau{ gfds :yfgdf !$(* df ePsf] lyof] . elgG5, pgsf<br />

afa'nfO{ :6nau{sf] cTofrf/L b'i6 sfpG6n] kmf“;L lbP/ df/]sf] lyof] . !% jif{s} cfo'df xfn]sf] :s"ndf<br />

d~h/n] dfUb]au{sf] cfs{ljzk -7"nf] kfb/L_ / cfd /f]dsf O;fO{ wfld{s ;‹sf lj?4 u'Kt ;Ë7g<br />

:yflkt u/]sf lyP . tfT<strong>sfn</strong>Lg wfld{s bz{gsf] pgnfO{ sltw]/} 1fg lyof] eg] pgnfO{ l56} 8fS6/sf]<br />

pkflw k|fKt ePsf] lyof] <strong>tyf</strong> xfn]sf O;fO{ a}/fuLx¿sf] d7sf pgL kfb/L aGgk'u]sf lyP . Toxf“ “ O;fO{<br />

wfld{s ;‹sf ¿9Ljfb / ljlwljwfgx¿sf] Hofb} lt/:sf/sf ;fy pgn] lv;L ub{y] . k|Fy{gfsf] a]nf<br />

/S;L / /f]6LnfO{ O;fsf] /ut / df;' ;Demg] zAbx¿sf] pNn]v ug{ pgn] 5fl<strong>8l</strong>bGy] eg] n'y/n] eg]em} +<br />

;j{zlQmdfg b]jtfnfO{ …kljq gagfO{sgÚ g} pgn] x8k ub{y] dWoo'usf /x:ojfbLx¿ / ljz]if u/]/<br />

<strong>sfn</strong>fa|Lhsf] vt/fsf] xhf/jfbL u|Gy pgsf cWoogsf d'Vo ljifox¿ lyP . Tolta]nf wd{ ;'wf/–<br />

cfGbf]ng rln/x]sf] lyof] <strong>tyf</strong> rf/}lt/ czflGt km}lnPsf] lyof] . To:tf] a]nf ktLt O;fO{ wfld{s ;‹ /<br />

e|i6 ;G;f/nfO{ kf/ nufpg] ¿kdf O;fn] k'gM k[YjLdf cjtf/ lng / Gofosf lbgsf nflu pgsf]<br />

cfudgsf] h'g JofVof tL /x:ojfbLx¿n] u/]sf lyP <strong>tyf</strong> pgsf af/]df h'g k|:yfkgfx¿ u/]sf lyP,<br />

tL d~h/nfO{ w]/} /fd|f s'/f nfu]sf lyP . pgn] s] 7fGby] eg] tL rL/tfy{ x'g] lbg Psbd} ghLs<br />

cfOk'u]sf] 5 . 5/–l5d]sdf pgsf pkb]zx/nfO{ w]/} ;kmntf k|fKt ePsf] lyof] . !%@) df O;fsf<br />

k|yd wdf] {kb]zssf ¿kdf pgL HjLsfcf] uP . Toxf“ “ pgn] Tof] s§/ xhf/jfbL -lrlnof;jfbL_80 ;Dk|bfosf] :yfkgf u/]sf lyP, h'g k'gM y'k| } 7fp“x¿df sfod ePsf] lyof] / To;n] u'kr"k sfd ub{Yof]<br />

. Tof] ;Dk|bfosf] Ifl0fs lg/fzf / df}gtfd'lg tfT<strong>sfn</strong>Lg kl/l:yltx¿sf lj?4 ;dfhsf ;a}eGbf tNnf]<br />

ju{df lg/Gt/ a9\b} uO/x]sf] lj/f]wsf] Hjfnf l5k]sf] lyof] . czflGt a9]kl5 Tof] ;Dk|bfo ;fx; /<br />

b[9tfsf ;fy v'nf d}bfgdf plqPsf] lyof] . Tof] cgfj}lK6i6x¿ 81 (k'glb{zfdf ljZjf; ug] { {x¿_sf]<br />

;Dk|bfo lyof] . pgLx¿sf g]tf lgsf]nf; :6r{ lyP . pgn] Gofosf] lbg / O;f dl;xsf] k[YjLdf k'gM


cf]n{g] lbg ghLs cfO;s]sf] k|rf/ ub{y] . pgn] ;kgfdf O;fsf] bz{g kfp“y], v';Ln] ub\ub x'Gy] /<br />

eljio b]lv/x]sf] cg'e"lt ub{y] .Æ l56} g} HjLsfcf]sf] kl/ifb;“u pgsf] ;‹if{ rNof] . oBlk d~h/<br />

pgLx¿l;t k"/fk"/ slxNo} ;fd]n ePsf lyPgg\ / pgLx¿nfO{ pgn] cf gf] k|efjdf Nofpg rfxGy]<br />

tfklg pgn] pgLx¿sf] kIfkf]if0f u/] . kl/ifbn] pgsf lj?4 Hofb} s8f sf/afxL u¥of] . pgn] zx/<br />

5f]8\g'k¥of] . pgL;“u d~h/ klg hfg'kg] { eof] . Tof] s'/f !%@! sf] cGtlt/sf] lyof] .<br />

pgL k|fu uP . ljZjsf] zf;g x';jfbL82 cfGbf]ngsf /x]kx]sf JolQmx¿;“u ldn]/ Toxf“ “ pgn]<br />

cf gf] ;Ë7g agfpg] k|oTg u/]sf lyP . t/ pgsf] 3f]if0ffsf] c;/n] pgL af]x]ldofaf6 efUg afWo<br />

x'g'k¥of] . !%@@ df pgL y'l/lËofsf] cN;6]8 gfds :yfgdf pkb]zs aGgk'u] . Toxf“ “ pgn] cf gf]<br />

;Dk|bfodf ;'wf/ u/] . n'y/ To;/L cufl8 a9\g'eGbf klxn] g} pgn] Nofl6g efiffsf] alxisf/<br />

ul/;s]sf lyP . pgn] s] s'/f hf/L u/] eg] hgtfn] vfln cfOtaf/sf lbgsf nflu lgwf{l/t afOansf]<br />

;Gb]z / O;fO{ wfld{s ;‹sf kqx¿ dfq geP/ k"/} afOan k9\ "g\ . ;fy;fy} cf gf] zx¿df ;d]t<br />

pgn] k|rf/ sfo{ ;Ël7t u/] . ;f/fsf ;f/f lbzfx¿af6 pgL;“u dflg;sf ;d"xx¿ cfpg yfn] . l56}<br />

Tof] cfN;6]s kfb/Llj/f]wL hg–cfGbf]ngsf] s]Gb| aGgk'Uof] . Tof] l;Ëf] y'l/lËofsf] kfb/L–lj/f]wL<br />

cfGbf]ng ag]sf] lyof] .<br />

clxn];Dd c¿ ;a} s'/fx¿eGbf w]/} d~h/ Pshgf wfld{s JolQm g} lyP . clxn];Dd pgn]<br />

vfln kfb/Lsf lj?4 dfq} cfGbf]ng u/]sf lyP . t/ zflGtk"0f{ jfbLjjfb / zflGtk"0f{ k|ultsf To;vfn]<br />

pkb]z pgn] lb+b}gy], h:tf] n'y/n] To;eGbf klxn] ;'? u/]sf lyP . pgL cem} klg n'y/sf klxn]sf<br />

lx+;fTds pkb]zx/s} k|rf/ ub{y] . :ofS;gLsf /fhf–/hf}6fx¿ <strong>tyf</strong> Toxf“ “sf hgtfl;t pgn] eGg] ub{y]<br />

M /f]dsf kfb/Lx¿sf lj?4 ;z:q ;‹if{ u/ .<br />

æs] O;fdl;xn] d zflGt :yflkt ug{ cfPsf] geP/ d}n] xltof/ lnP/ cfPsf] 5'Æ eg]sf lyPgg\<br />

M -:ofS;gLsf /fhf–/hf}6fx¿ _ Tof] t/jf/af6 ltdLx¿n] s] ug] { { xf} < olb ltdLx¿ O{Zj/sf ;]js<br />

aGg rfxG5f} eg] ltdLn] ug'{kg]<br />

{ Pp6} s'/f afOljnsf] dfu{df ca/f]wsf] ¿kdf v8f ePsf h'g;'s}<br />

kftsLnfO{ klg Toxf“ “af6 x6fP/ aflx/ nv]6\g] / Psbd} vtd ug] { { xf] . O;fdl;xn] uDeL/tfk"j{s s]<br />

cfb]z lbPsf lyP eg] -No"j !(, @&_ M æd]/f zq'x¿nfO{ oxf“ “ Nofpm / d]/} cufl8 pgnfO{ df/ Æ<br />

ltd|f] t/jf/sf] d2tljgf O{Zj/sf] zlQmn] ;a} sfd ug] { { vf]qmf zAb–hfn g;'gfpm lsgls<br />

Tolta]nf;Dd ltd|f] t/af/ Dofgd} n's]sf] x'g]5 .===To;}u/L O{Zj/sf] jrgsf] dfu{df h;n] afwf<br />

xfNb5g\, ltgLx¿nfO{ lgd{dtfk"j{s To;/L g} ljgi6 ug'{kb{5,<br />

x]h]lsof, ;fO/;, hf]lzof, 8\oflgon<br />

<strong>tyf</strong> Oln;f;n] afns kfb/Lx¿nfO{ h;/L gi6 u/]sf lyP . olb To;f] ul/Pg eg] O;fO{ wfld{s ;ª\3<br />

slxNo} cf gf] k'/fgf] l:yltdf k'Ug]5}g . afnL sf6\bfv]l/ eujfgsf au} +rfsf ;f/f emf/kft pv]n]/<br />

of“lslbg'kb{5===df]h]hsf] kf“rf} + k':tssf] c+z & df O;fdl;xn] eg]sf lyP M æd"lt{ k"hf ug] { {x¿dfly<br />

ltdLn] bof ug'{x'“b}g,<br />

To;sf] ljk/Lt pgLx¿sf j]bLx¿ gi6 ul/lbg'kb{5, pgLx¿sf d"lt{x¿<br />

kmf]l/lbg'kb{5 / ltgnfO{ cfuf]df kf]lnlbg'kb{5 . To;kl5 dfq d ltdLl;t l/;fpg]5}g .Æ<br />

t/ /fhf–/hf}6fx¿;dIf ul/Psf tL ckLnx¿af6 s'g} kmfObf ePg . t/ hgtfsf] qmflGtsf/L<br />

efjgf lbglbg} a9\b}uPsf] lyof] . d~h/sf] ljrf/ w]/}eGbf w]/} pTkif{k"0f{¿kaf6 :ki6 / ;fx;k"0f{<br />

aGb}uPsf] lyof] . ljz]if clwsf/ ;DkGg gful/sx¿sf] wfld{s ;'wf/–cfGbf]ngaf6 pgn] ca b[9tfk"j{s<br />

;DaGw–ljR5]b u/]sf lyP . To;kl5 pgL ;Lw} /fhg}lts cfGbf]ngstf{ aGgk'u]sf lyP .<br />

pgsf bfz{lgs–wfld{s l;4fGtx¿dWo] vfln Sofyf]lnssf] dfq geP/ cfd¿kaf6 O;fO{ wd{sf<br />

g} ;f/f k|d'v s'/fx¿dfly xdnf u/]sf lyP . O;fO{ wd{sf ¿kx¿sf] cfj/0fdf pgn] Psk|sf/sf]<br />

;j{ ]Zj/jfb 83 sf] k|rf/ ub{y] . pQm ;j] {Zj/jfb cfw'lgs sfNklgs lrGtgl;t ljlrq¿kn] ;dfg lyof]<br />

. /, Tof] slxn]sfxL+ cgLZj/jfbsf] ;Ldf;Dd klg k'UbYof] . afOan O{Zj/sf] Ps dfq / Psbd} ce|fGt<br />

jf0fL eGg] b'j} rLhx¿sf] pgn] v08g u/]sf lyP . Tof] O{Zj/sf] jf:tljs / hLljt jf0fL a'l4 xf]<br />

eg]/ pgn] atfPsf lyP . Tof] O{Zj/sf] To:tf] jf0fL xf], h'g ;Dk"0f{ ;Dk|bfoleq ;f/f ;dodf ;w} +<br />

df}h"b /x]sf] 5 . afOannfO{ a'l4sf lj?4 v8f ug'{<br />

eg]sf] zAbaf6 p;sf] jf:tljs cfTdf vtd<br />

ul/lbg' xf] lsgls Tof] kljq cfTdf — h;sf] afOann] s'/f ub{5 — s'g} To:tf] rLh xf]Og, h'g


xfdLeGbf aflx/ /xG5 . xfd|f] a'l4 g} kljq cfTdf xf] . dflg;leq a'l4 knfpg' eg]sf] >4f xf],<br />

To;afx]s c¿ s'g} s'/f xf]Og . /, To;sf/0f d"lt{k"hf ug] { {x¿leq klg wfld{s >4f df}h"b x'g ;Sb5 .<br />

pQm wfld{s >4fsf] dfWodaf6 a'l4 knfpgfn] dflg; O{Zj/;/x / kljq ag]sf] 5 . ctM :ju{ csf] {<br />

;G;f/sf] s'g} rLh xf]Og . Tof] oxL hLjgdf vf]H'gkg] {5 . /, wd{df ljZjf; x'g]x¿sf] st{Jo xf] — of]<br />

:ju{, O{Zj/sf] /fHo oxL+, o;} k[YjLdf :yflkt ug'{<br />

. h;/L o; k[YjLeGbf aflx/ :ju{ 5}g, To;}u/L<br />

g/s / gf/sLo oftgf klg c¿ sxL+ + 5}gg\ . ctM dflg;sf b'/fzfx¿ / nf]n'ktfeGbf aflx/ sxL+ klg<br />

s'g} z}tfgsf] cl:tTj 5}g . O;' klg To;/L g} Pshgf dflg; lyP, h'gk|sf/sf dflg; xfdLx¿ xf} + .<br />

pgL Ps k}uDa/ / lzIfs lyP / pgsf] clGtd ef]h — d/0ff]T;j — s]jn >4fsf] ef]h dfq xf] .<br />

To;df s'g} /x:ofTds agfj6 / ;hfj6ljgf /f]6L / /S;Lsf] pkef]u ug{ ;lsG5 .<br />

w]/}h;f] tL l;4fGtx¿sf] k|rf/ d~h/n] O;fO{ wd{sf] ToxL zAbfjnLdf ub{y], h;sf] cfj/0fdf<br />

l5k]/ s]xL ;do;Dd gof“ bz{g /xg'kb{Yof] . t/ pgsf d"n 3f]/ cwdL{ ljrf/x¿ pgsf /rgfx¿df<br />

;lhn} b]Vg ;lsG5 . afOansf] vf]nnfO{ pgn] TolQs} uDeL/tfk"j{s lnGgy], hlt uDeL/tfk"j{s<br />

cfw'lgs <strong>sfn</strong>df klg x]u]nLo bz{gaf/] pgsf y'k| } r]nfx¿n] lnG5g\ /, of] Tolta]nfsf] ;do xf],<br />

hlta]nf cfw'lgs bz{g / d~h/sf] aLr #)) jif{sf] km/s 5<br />

d~h/sf] /fhg}lts bz{g pgsf] qmflGtsf/L wfld{s wf/0ffx¿l;t 3lgi6¿kn] ;DalGwt lyof] .<br />

h;/L pgsf] wfld{s bz{g tfT<strong>sfn</strong>Lg kltt wf/0ffx¿eGbf w]/} cufl8 lyof], To;}u/L pgsf] /fhg}lts<br />

bz{g klg tfT<strong>sfn</strong>Lg ;fdflhs / /fhg}lts kl/l:yltx¿eGbf w]/} cufl8 lyof] . h;/L d~h/sf] wfld{s<br />

bz{g cgLZj/jfb;Dd hfGYof], To;}u/L pgsf] /fhg}lts sfo{qmd ;fDojfb;Dd k'UbYof] . km]a| 'c/L<br />

qmflGtsf] k"j{a]nf;Dd klg sltko cfw'lgs sDo'lg:6 ;Dk|bfodf ;}4flGts ckl/kSjtfsf] sdL lyPg,<br />

h;sf] !^ cf} + zbLsf] d~h/sf] hlt klg ;}4flGts 1fg lyPg . To; sfo{qmddf plta]nfsf<br />

;j{;fwf/0f hgtfsf] dfusf] ;ª\u|x sd lyof], cfd hg;d'bfoaLr k}bf x'g yfn]sf ;j{xf/f tTjx¿sf]<br />

p4f/sf kl/l:yltx¿sf] xjfO{ sNkgf w]/} lyof] . To; sfo{qmddf s] dfu ul/Psf] lyof] eg] O{Zj/sf]<br />

/fHo t'?Gt :yfkgf ug'{kb{5<br />

/ O;fn] k[YjLdf k'gM cjtf/ lng] ;do rf“8} Nofpg'kb{5 . /, To;sf]<br />

nflu s] cfjZos lyof] eg] O;fO{ wfld{s ;‹nfO{ k'gM p;sf] k|f/lDes cfj:yfdf k'¥ofOlbg'kb{5 / tL<br />

;f/fsf ;f/f ;+:yfx¿ vtd ul/lbg'kb{5, hf] To; <strong>tyf</strong>slyt k|f/lDes O;fO{ wfld{s ;‹ ;f“lRrs}<br />

Psbd} gof“ O;fO{ wfld{s ;‹sf] dfGotf lj?4 lyof] . O{Zj/sf] /fHoaf/] d~h/sf] dtna xf] M g s'g}<br />

ju{ e]b, g s'g} ;DklQ / g ;dfhsf ;b:oeGbf :jtGq jf pgLx¿eGbf 5'§} s'g} /fhsLo ;Qf x'g]5 .<br />

df}h"bf ;f/fsf ;f/f clwsf/Lx¿n] qmflGtsf] dftxtdf sfd ug{ / To;df ;fd]n x'g c:jLsf/ ug] { {<br />

x'gfn] pgLx¿nfO{ vtd ug'{kg]<br />

{ cfjZostf 5 <strong>tyf</strong> To:tf] Joj:yf sfod ug'{kg]<br />

{ cfjZostf 5, h;df<br />

;Dk"0f{ sfd ;a} JolQmn] ldnL–h'nL u¿g\ / ;f/f ;DklQ ;fd"lxs¿kn] pkef]u u¿g\ . dflg;x¿aLr<br />

k"0f{ ;dfgtf sfod ug'{kb{5<br />

. tL ;Dk"0f{ sfo{x¿ k"/f ug{sf nflu s]jn l;Ëf] hd{gLleq dfq geP/<br />

;f/f O;fO{ hutleq Pp6f ;‹sf] :yfkgf ug'{kb{5<br />

. /fhfx¿ / ;fdGtx¿nfO{ To; ;‹df ;lDdlnt<br />

x'gsf nflu cfdlGqt ug'{kb{5<br />

/ To;df ;lDdlnt x'g olb pgLx¿n] c:jLsf/ ub{5g\ eg] ;‹n]<br />

xltof/ p7fpg'kb{5 / df}sf ldNg]lalQs} pgLx¿sf] ;Qf vtd ul/lbg'kb{5 jf pgLx¿sf] sfd l;4<br />

ug'{kb{5<br />

.<br />

d~h/n] s] s'/fdf hf]8 lbPsf lyP eg] pQm ;‹nfO{ ;Ël7t ug] { { sfo{ t'?Gt ;'? ug'{kb{5<br />

.<br />

pgsf pkb]z cem w]/} pu| / qmflGtsf/L x'gk'u] . /fhf–/hf}6fx¿, clehft ju{ / s'nLgx¿sf lj?4<br />

pgL ToxL pTsif{sf ;fy s'/f ub{y], h'g pTsif{sf ;fy pgn] kfb/L ju{dfly xdnf ub{y] . k|rlnt<br />

pTkL8gsf] j0f{g pgn] w]/} s8f zAbdf ub{y] . /, To;sf] ljk/Lt ;fdflhs k|hftflGqs ;dfgtfsf]<br />

cf gf] To; slNkt ;G;f/;dIf /fVby], h;df O;fn] k'gM k[YjLdf cjtf/ lnPsf x'Gy] . Pskl5 csf] {<br />

ub} { y'k} | qmflGtsf/L k'l:tsfx¿ pgn] k|sflzt u/]sf lyP <strong>tyf</strong> ;Dk"0f{ lbzfx¿df cf gf b"tx¿<br />

5f8]sf lyP . cfN;6]8 / To;sf] j/k/sf If]qdf pgn] :jo+ ;‹sf] ;Ë7g agfPsf lyP .<br />

To;/L klxnf] kl/0ffd s] eof] eg] afOan -b]jb"t_ sf lgDg -&, ^_cfb]z cg';f/, æltdLn] pgsf<br />

k"hfsf j]bLx¿nfO{ gi6 ul/lbg', pgsf d"lt{x¿ kmf]l/lbg' / pgLx¿sf sf7df s'“lbPsf<br />

d"lt{x¿nfO{<br />

cfuf]df kf]lnlbg'Æ eGg] cfb]zfg';f/ cfN;6]8sf] ghLs ldn]/jfvsf] kfb/L df]l/Psf k]n]nfO{ vtd


ul/Psf] lyof] . czflGtnfO{ zfGt kfg{sf nflu :ofS;gLsf /fhf :jo+ cfN;6]8 k'u] . d~h/nfO{ pgn]<br />

cf gf] 3/df tnj lbP/ /fv] . Toxf“ “ uP/ pgn] s:tf] pkb]z lbP eg] n'y/, cyf{t\ …lj§]gau{sf]<br />

;'lj:tfsf] hLjg ljtfpg] pQm df;'sf] 8Nnf]Úsf] s'/f klg pgn] slxNo} ;'g]sf lyPgg\ . d~h/n]<br />

n'y/nfO{ ;f]xL gfdn] af]nfp“y] . d~h/sf] egfO s] lyof] eg] cwdL{ zf;sx¿nfO{ ljz]if u/]/, O{Zj/sf]<br />

;Gb]znfO{ wd{lj/f]wL agfpg] tL kfb/Lx¿ / d7df a:g]x¿nfO{ dfl/lbg'kb{5 . cf gf] pQm s'/f k'li6<br />

ug{sf nflu d~h/n] gof“ afOansf] p4/0f lbGy] eg] r'lgPsf JolQmx¿nfO{ O{Zj/sf] bof ePg eg]<br />

cwdL{x¿sf] af“Rg] clwsf/ gx'g] s'/f pgn] atfp“y] . cwdL{x¿, /fhf–/hf}6fx¿nfO{ gfz gug] { { xf] eg]<br />

O{Zj/n] pgLx¿sf] xftaf6 ;Qf vf]:g]5 lsgeg] t/jf/sf] zlQmdf l;Ëf] ;dfhsf] clwsf/ x'G5 .<br />

/fhf–/hf}6fx¿ / ;fdGtL ;/bf/x¿ g} ;"bvf]/L, rf]/L–rsf/L / 8s}tLsf d'Vo sf/0f x'G5g\ . kfgLdf<br />

/xg] df5f, xfjfdf p8\g] r/fr'?ËLx¿ / df6f]df pd|g] ¿v–lj?jfx¿nfO{ pgLx¿n] sAhf ub{5g\ —<br />

clg, To;kl5 u/LanfO{ æltdLx¿n] rf]/L gug'{Æ<br />

eGg] pkb]z lbG5g\ . h'g rLhdfly pgLx¿sf cf“vf<br />

kb{5g\, tL ;a} rLhx¿nfO{ pgLx¿n] sAhf ub{5g\ . ls;fg / b:tsf/x¿nfO{ pgLx¿n] n'6\b5g\ /<br />

;tfp“5g\ . t/ olb tLdWo] s;}n] clnslt dfq klg uNtL ub{5 eg] To;nfO{ pgLx¿n] kmf“;Ldf<br />

e'm08ofp“5g\ . /, tL ;a}nfO{ b]v]/ 8f= n'Ug/ eGb5g\, æzflGt, zflGt, zflGt Æ<br />

æu/La JolQm pgLx¿sf] zq' aGgk'Ub5 eg] To;sf] bf]if :jo+ dflnsx¿dfly g} x'G5 . olb<br />

pyn–k'nsf] sf/0fnfO{ pgLx¿n] x6fp“b}gg\ eg] rLh /fd|f];“u s;/L rln/xg ;Sb5 t < P lk|o<br />

dxfg'ejfx¿, tL ;f/f yf]qf ef“8fx¿nfO{ O{Zj/n] kmnfdsf] 58Ln] 7Ls kfg] {5, olb To;} xf] eg] d}n]<br />

hgtfnfO{ cfGbf]lnt ug] { {5' nf}t, To:t} xf];\ æ 84<br />

d~h/n] Tof] pkb]z 5kfP . :ofS;gLsf] 8\o's hf]gn] cfN;6]8sf To;sf d'b|snfO{ ;hfo“ lbP/<br />

b]z lg<strong>sfn</strong>f ul/lbP . To;kl5 d~h/sf /rgfx¿nfO{ afOdf/l:yt 8\o'sx¿sf] ;/sf/åf/f ;]G;/<br />

ul/g]5 eGg] klg x's"d lbOof] . t/ d~h/n] pQm cfb]zsf] slQ klg kjf{x u/]gg\ . t'?Gt} pgn]<br />

d'x\Nxl;gsf] zfxL gu/df Pp6f cToGt ljb|f]xk"0f{ kq k|sflzt 85 u/] . To;df pgn] hgtfnfO{ s]<br />

cfx\jfg u/]sf lyP eg] pgLx¿n] æKjfn cem rf}8f agfpmg\ . xfd|f tL dxfg\ lje"ltx¿ sf] x'g\, h;n]<br />

wd{ lj/f]wL9Ëaf6 xfd|f k|e'x¿nfO{ l;Ëfl/Psf] ;fgf] d"lt{ agfOlbPsf 5g\ eGg] s'/f ;f/f ;G;f/n]<br />

b]vf];\ / a'emf];\ . pQm ;Gb]zsf] cGt lgDg zAbaf6 ul/Psf] lyof] M<br />

æl;Ëf] ;G;f/nfO{ 7"nf] wSsf lbg' ckl/xfo{ 5 . Pp6f To:tf] e"sDk cfpg]5, h;af6 ;f/f<br />

cwdL{x¿ cf gf] u2Laf6 v:g]5g\ eg] bljPsf / pTkLl8t hg;d'bfo v8f x'g]5g\ .Æ<br />

æ6fd; d~h/n] kqsf] d'v k[i7df lgDg–lnlvt jfSo n]v]sf lyP M<br />

æxyf}8f ;dfpg]x¿, n x]/, d}n] cf gf zAbx¿nfO{ ltdLx¿sf sfg kf/]sf] 5' . cfh d}n]<br />

ltdLx¿nfO{ /fi6«x¿ / /fHox¿eGbf dfly v8f u/]sf] 5' . ltdLx¿ k'gM lgdf{0f ug{ ;Sg] x'g / k'gM<br />

;+/If0f ug{ ;Sg] x'gsf nflu ltdLx¿n] pgLx¿nfO{ pv]n, gi6 kf/ / of“lsb]pm . /fhf–afbzfxx¿<br />

/ kfb/Lx¿ <strong>tyf</strong> b]zsf hg;d'bfosf aLr kmnfd] kvf{n v8f ul/Psf] 5 . To;nfO{ 9Ng b]pm lsgeg]<br />

86<br />

ljhosf] kmn:j¿k zlQmzfnL / O{Zj/Llj/f]wL cTofrf/Lx¿sf] crDd9Ën] ;Togfz x'g]5 n'y/ /<br />

pgsf] kf6L{af6 d~h/sf] ;DaGw–ljR5]b w]/}klxn] g} eO;s]sf] lyof] . d~h/n] pgLl;t g ;f]wLsg<br />

O;fO{ wfld{s ;‹df h'g ;'wf/ u/]sf lyP, tLdWo] s]xL n'y/n] ;d]t :jLsf/ ug'{k/]sf]<br />

lyof] . h;/L w]/}<br />

l56f] sfd ug] { { s'g} Pshgf dfd"nL ;'wf/s / cufl8;Ddsf] nIo /fv]sf kf6L{k|lt zq'tfk"0f{ cljZjf;<br />

sf] b]Vb5 < To;}u/L pgn] d~h/sf lqmofsnfkx¿nfO{ x]b{y] . w]/} klxn] !%@$ sf] j;Gt Ct'df<br />

d~h/n] w/df klN6/xg] Ifo/f]uL d]nGsygnfO{ n]lvPsf] kqdf pNn]v u/]sf lyP M cfGbf]ngnfO{ g t<br />

ltdLn] clnslt a'‰b5f} + g n'y/n] . afOansf zAbsf] ;xf/f lnP/ pgLx¿n] To; cfGbf]ngsf] unf<br />

/]l6lbg rfxGy] eg]/ pgn] n]v]sf lyP / pgLx¿l;t eg]sf lyP — ltdLx¿sf] l;4fGt ;l8;s]sf] 5<br />

pgn] n]v]sf lyP, ælk|o efOx¿, cfn6fn ug] { { 9'nd"nkgsf] cGt u/ . ;do cfPsf] 5, udL{<br />

Ct'n] 9f]sf 9s9sfO/x]sf] 5 . h;n] O{Zj/sf] ;Gb]znfO{ k"0f¿kn] k"/f x'g lbGgg\, tL wd{


lj/f]wLx¿;“u ldqtf gu/ . cf gf /fhf–/hf}6fx¿sf] bnfnL gu/, gq pgLx¿sf] ;fy} ltdLx¿sf]<br />

;d]t klg cGt x'g] vt/f 5 . P, sf]dn lstfaL ljåfgx¿, gl/;fpm lsgeg] o;afx]s d}n] c¿ s]xL<br />

eGg ;lsbg .Æ<br />

n'y/n] s}of} + rf]6L d~h/nfO{ cfk"m;“u v'n]/ jfb–ljjfb ug] { { r'gf}tL lbPsf lyP . d~h/<br />

hgtf;dIf ax; ug{sf nflu xd]zf tof/ /xGy] t/ lj§]gau{ ljZj ljBfnosf kIfw/ hg;d'bfosf<br />

nflu s'g} wd{zf:qLo h~hfndf kg] { pgLleq slQ klg OR5f lyPg . pgLleq ælzIff vfln pRr<br />

:s"nsf] cufl8 cfTdfsf] ;fIfL dfq k|Zt't ug] { {Æ OR5f lyPg . pgn] s] eGby] eg] olb n'y/ jf:tjdf<br />

;Rrf x'g\ eg] pgn] d~h/ / d'b|ssf lj?4 ul/g] b08 /f]Sgsf nflu cf gf] k|efjsf] pkf]u u¿g\ /<br />

;]G;/l;k vtd kf¿g\ . To;af6 v'n+v'Nnf pgsf] emu8fsf] af/]df jfbLjjfb ug{ ;lsg]5 .<br />

t/ ca d~h/sf] pQm qmflGtsf/L k'l:tsf lg:Sof] . Tolta]nf n'y/n] v'nf¿kdf pgsf] eT;{gf<br />

ug{ ;'? u/]sf lyP . ljb|f]xLx¿sf lj?4 :ofS;gLsf /fhfx¿nfO{ n]lvPsf] pgsf] kqdf n'y/n]<br />

d~h/nfO{ z}tfgsf] cf}hf/ eg]/ pNn]v u/]sf lyP . pgn] tL /fhs'df/x¿l;t eg] M x:tIf]k ul/of];\<br />

/, ljb|f]xsf] cfuf] ;Nsfpg]x¿nfO{ b]z lg<strong>sfn</strong>f ul/of];\ lsgeg] pgLx¿n] cf gf] sfdnfO{ cz'e<br />

l;4fGtsf] k|rf/ ug] { s'/f;Dd dfq ;Lldt g/fv]/ ;Qfwf/Lx¿sf lj?4 ljb|f]x ug{sf nflu lx+;fTds<br />

sf/afxL ug{;d]t klg e8\sfO/x]sf lyP .<br />

cu:6 ! sf lbg d~h/nfO{ jfO{df/sf] dxndf /fhfx¿;dIf xflh/ x'gsf nflu afWo agfOPsf]<br />

lyof] . pgsf lj?4 y'k| } k|df0f k|:t't ul/P . pgsf] ;DaGw pgsf] u'Kt ;Ë7gsf sfdx¿l;t 5 .<br />

vfgL dhb"/x¿ / ls;fgx¿sf ;dfhx¿sf k5fl8 pg}sf] xft ePsf] atfOPsf] lyof] . pgnfO{ b]z<br />

lg<strong>sfn</strong>f ug] { wDsL lbO+b}lyof] . pgL cfN;6]8 kms] {sf dfq s] lyP pgnfO{ 8\o's hh{n] cfk"m;dIf<br />

cfTd;dk0f{ ug{ eg]sf] lyof] . ;‹sf tkm{af6 pgn] n]v]sf] kq a/fdb ePsf] lyof] . pQm kqdf pgn]<br />

hh{sf k|hfx¿nfO{ O{Zj/Lo ;Gb]zx¿sf] zq'x¿sf lj?4 ;z:q ljb|f]x ug{ cfx\jfg u/]sf lyP . olb<br />

pgn] :jo+ zx/ g5f]8]sf eP pgnfO{ kqm]/ kl/ifbn] :ofs;gLsf] 8\o's;dIf ;'lDklbGYof] . To;}aLr<br />

ls;fgx¿ / ;j{;fwf/0f hg;d'bfodfem czflGtsf] efjgf emg\w]/} uxL/f] ePsf] lyof] . To;n]<br />

d~h/sf] k|rf/ sfo{nfO{ ct'ngLo¿kaf6 w]/} ;xh agfOlbPsf] lyof] . pgn] To; sfdsf] nflu<br />

cgalKti6x¿AB-hd{gLsf] afNofj:yfdf ul/Psf] jkltidf gdfGg] Ps k|f]6:6\ofG6 ;Dk|bfon] s]jn<br />

k|f]9x¿n] dfq jkltidf ug'{kg]<br />

{ atfp“Yof] . h;sf] jkltidf afNofj:yfdf ePsf] x'G5, To;n] k'gM<br />

k|f}9fj:yfdf jkltidf ug'kb{5 eGg] p;sf] egfO lyof] . Tof] ;Dk|bfon] O;fO{jfbL ;fDojfbsf] :yfkgf<br />

ug{ rfxGYof] ._df w]/} pQd ;xfos e]6]sf lyP . pQm ;Dk|bfosf] cf g} s'g} l;4fGt lyPg . To;sf]<br />

;xfotfsf] Ps dfq cfwf/ To;sf ;b:ox¿leq ;f/f zf;s ju{x¿k|lt lj/f]wsf] cfd wf/0ff lyof]<br />

<strong>tyf</strong> pgLx¿ ;a} låtLo jkltidfsf ;dy{s lyP . ltgLx¿sf] /xg–;xgsf] 9f“rf ;Gof;Lx¿sf]h:tf]<br />

lyof] <strong>tyf</strong> k|rf/ sfo{sf ;DaGwdf pgLx¿ cys¿kaf6 v"a} ;fx;sf ;fy h'6]/ sfd ub{y] . pgLx¿<br />

d~h/sf] jl/kl/ Psh"6 ePsf lyP . bdgn] pgLx¿nfO{ Tof] 3/hd agfOlbPsf] lyof] . ctM pQm<br />

;Dk|bfosf ;f/fsf ;f/f ;b:ox¿ hd{gLdf 3'dlkm/ ub{y] <strong>tyf</strong> gof“ lzIffsf ;Gb]zx/ pgLx¿n] ;a}<br />

7fp“ k'¥ofp“by] . pQm gof“ lzIffdf pgLx¿sf dfux¿ / OR5fx¿ ;d]tnfO{ klg d~h/n] :jo+<br />

pgLx¿;dIf :ki6 kf/]sf lyP . cgluGtL cga}lK6:6x¿nfO{ l;qmLn] af“lwPsf] lyof], lhp“b} hnfOPsf]<br />

lyof], cyjf cGo s'g} k|sf/n] dfg] { ul/Psf] lyof] tfklg tL ;Gb]zafxsx¿sf] ;fx; / zlQm cl8u<br />

lyof] . ltgLx¿kdf a9\b} uO/x]sf] 3/af/ljxLg l:yltsf] sf/0f pgsf] sfdn] ;kmntf kfof] . ctM<br />

y'l/lª\uofaf6 efUbf d~h/ hxf“ k'u], pxL+ pgn] 7fp“ agfPsf lyP .<br />

d~h/ ;aeGbf klxn] g'/]Dau{ $& -y'k| } tYox¿sf cfwf/df s] s'/f kQf nfUb5 eg] d~h/<br />

;a}eGbfklxn] dx\nx;]gsf] zfxL zx¿df uPsf] lyof] . zx¿sf] u/Lax¿sf ljb|f]xdf efu lnPsf]<br />

cleof]udf pgnfO{ ;]K6]Da/ !%@$ df Toxf“af6 pgnfO{ lg<strong>sfn</strong>f ul/Psf] lyof] . To;kl5 pgL g"/]Dau{<br />

uPsf lyP . _uP . Toxf“ “ Ps dxLgfklxn] dfq ls;fg–ljb|f]x rNg'eGbf klxn] g} To;nfO{ bafOPsf]<br />

lyof] . d~h/n] cf gf] k|rf/ n'sL–l5kL ub{y] . l56} pgsf] wd{;DaGwL ;fxl;seGbf ;fxl;s<br />

k|:yfkgfx¿sf kIfw/ y'k| } dfG5] eP . d~h/sf O;f vfln Pshgf dflg; dfq lyP <strong>tyf</strong> æ;fG;fl/s


;Qfwf/Lsf] ;Qf wd{lj/f]wL 5 Pj+ afOansf ;a} s'/fx¿ dfGg'kb} {gÆ eGg] k|:yfkgfx¿nfO{ pgLx¿n]<br />

;dy{g ub{y] . n'y/ lrRofP M<br />

æx]/, Tof] z}tfg PSn} 3'ld/x]sf] 5, pm cfN;6]8sf] k| ]t xf] Æ $* - n"y/nfO{ M !%@$ df<br />

d~h/n] h'g k|sflzt pQ/ lbPsf lyP, To;sf] zLif{s lyof] M Hoch verurasachte<br />

Schutzrede und Antwort wider das gistlose, sanftlebende Fleisch zu<br />

Wittenberg, welches mit verkehrter Weise durch den Diebstahl der Heiligen<br />

Schrift die erbarmlich Christenheit also ganz jammerlich besudelt hat—<br />

la6]gau{sf cgLZj/jfbL cf/fd ug] { df;'sf tL 8NnfnfO{ h;n] kljq wd{ k':tssf] nfhdbf] { lslddn]<br />

tf]8df]8 u/]/ b'MvL O;fO{x¿nfO{ lgGbgLo 9+uaf6 nfl~5t ul/Psf] 5— hafkm <strong>tyf</strong> O{;fO wd{sf] 7f];<br />

¿kn] kIfkf]if0f_g"/]Dau{df d~h/n] n'y/nfO{ n]v]sf] cf gf] pQ/ k|sflzt u/] . pgn] pgL -n'y/–cg'_<br />

dfly s] cleof]u nufPsf lyP eg] pgn] /fhfx¿ / /hf}6fx¿sf] bnfnL ub{y] <strong>tyf</strong> pgsf] dg gkg] {<br />

k|ltlqmofjfbL bnsf] ;dy{g ub{y] . t/ To;sf] afjh"b hg;d'bfon] cfk"mnfO d'Qm ug] { {5g\ / h;/L<br />

klqmPsf] ofp/f] lk+h/fsf ;fy;fy} hfG5, To:t} l:ylt 8f=n'y/sf] x'g]5 . kl/ifbn] pQm kq a/fdb<br />

u¥of] / d~h/n] g'/]Dau{ 5f]8\g'k/]sf] lyof] .<br />

To;kl5 pgL :jfljof x'“b}<br />

cN;fs k'u] . To;kl5 :jLh/NofG8 / k'gM kms] {/ dflysf] <strong>sfn</strong>f]<br />

hËnlt/ nfu] . Toxf“ “ s}of} + dxLgfklxn] ljb|f]x ;'? ePsf] lyof] . ljb|f]x x'g'sf k5fl8 d'VotM pgsf<br />

cgfjlKt:6 ;Gb]z afxsx¿sf] xft lyof] . d~h/sf] ;f] k|rf/fTds e|d0fsf sf/0f hgtfsf] kf6L{sf]<br />

:yfkgfdf lglj{jfb¿kn] w]/} d2t ldn]sf] lyof] . To;sf] sf/0f pgn] dfux¿nfO{ :ki6¿kn] lgwf{l/t<br />

ug{;s]sf lyP . clg, cflv/ !%@% sf] clk|ndf To;}sf] sf/0fn] cfd ljb|f]x x'gk'u]sf] lyof] . d~h/sf<br />

sfdsf b'j} kl/0ffdx¿ To; l;nl;nfdf :ki6¿kn] cufl8 cfPsf lyP M Psflt/, pgsf sfo{x¿n]<br />

hgtfnfO{ hfu[t kf/]sf lyP . pgn] hgtfl;t Pshgf wfld{s l;4 k'?ifsf] efiffdf s'/f ub{y] . Tof]<br />

s'/f Psflt/, pgLx¿n] a'‰by] eg] csf] {lt/, pgsf sfo{x¿sf] c;/ klxn] g} bLlIft eO;s]sf<br />

JolQmx¿df k/]sf] lyof] . pgLx¿;dIf pgn] cf gf clGtd p2]Zox¿nfO{ :ki6¿kdf /fVg ;Sby] .<br />

cf gf] ofqf ;'? ug'{eGbf<br />

klxn] g} y'l/lËofdf pgn] hgtf / kfb/Lx¿sf] tNnf] ju{leqsf b[9<br />

JolQmx¿sf] Pp6f bnnfO{ Psh"6 kf/]sf lyP . cf gf] u'Kt ;‹sf] g]t[Tj pgn] ToxL bnnfO{<br />

;'lDklbPsf lyP . Tolta]nf pgL blIf0f–klZrd hd{gLsf ;Dk"0f{ qmflGtsf/L cfGbf]ngsf k|f0f aGgk'u]sf<br />

lyP . <strong>k|m</strong>fGsf]lgof / :jfljofdfkm{t\ pgn] cn;fs / :jL; ;Ldf;Dd :ofS;gL / y'l/lËofaLr cf gf]<br />

;Ë7g lkm+hfPsf lyP . b=hd{gLsf jfN8;6sf] x'gd]o/, Ho'l/rsf] sf}g/]8 lu|ljn, lu| +;]gsf <strong>k|m</strong>fGh<br />

/adfg, d]ldª\3gsf z] n/, nfOkx]dsf h]sa g]6] <strong>tyf</strong> :6'6uf8{sf 8f=d]lG6nh:tf cfGbf]ng<br />

stf{x¿nfO{ ;d]t pgn] cf gf r]nf / ;‹sf g]tfx¿df uGby] . w]/}h;f] tL JolQmx¿ qmflGtsf/L<br />

kfb/L lyP . pgL :jo+ k|fozM ;fkmxf;]gsf] ;Ldf lu|;]gdf /xGy] . Toxf“ “af6 lxufcf], Sn]§ufp“ cflbaf6<br />

pgL aflx/sf] ofqfdf hfGy] . /fhf–/hf}6fx¿ / ;fdGtL k|e' eoeLt ePsf lyP . x/]s 7fp“ cfd<br />

hg;d'bfosf] u}/–wdL{kg bafpgsf nflu pgn] lx+;fTds bdgsf] hf]8bf/ ;xf/f lnGy] . ljb|f]xsf]<br />

cfuf] ;Nsfpg / ;‹sf] klª\QmnfO{ ;'b[9 agfpg To;k|sf/sf] hf]/hah{:tLsf] sd xft lyPg . To;/L<br />

hd{gLsf] dflyNnf] efudf nueu kf“r dxLgf;Dd d~h/n] cfGbf]ng rnfO/x] . hlta]nf if8oGqnfO{<br />

sfof{Gjog ug] { { ;do cfof], Tolta]nf pgL y''l/lËof<br />

kms] { lsgls cfGbf]ngsf] g]t[Tj pgn] :jo+ ug{<br />

rfxGy] . Toxf“ “ xfdL To;kl5 ldNg]5f} + . ===<br />

b'j} kf6L{x¿sf g]tfx¿sf] :jefj / Jojxf/df pgLx¿sf a]Unfa]Un} kf6L{x¿sf] b[li6sf]0f slt<br />

;Totfaf6 JoQm ePsf] 5 eGg] xfdL b]Vg]5f} + . n'y/sf] lg0f{o w]/}eGbf w]/} 7"nf] ¿k ln+b} uO/x]sf] ;f]<br />

cfGbf]ngaf/] pgsf] 8/qf; <strong>tyf</strong> /fhf–/hf}6fx¿k|ltsf] sf“y/sf] h:tf] pgsf] bnfnLsf] efjgf s;/L<br />

ljz]ifflwsf/ ;DkGg gful/sx¿sf] cfgfsfgL / c:ki6 gLltsf] Psbd} cg'¿k lyof] < To;}u/L xfdL s]<br />

b]Vg]5f} + eg] d~h/sf] qmflGtsf/L zlQm / b[9tfn] ;fwf/0f k|hf <strong>tyf</strong> ;a}eGbf cufl8 a9]sf<br />

ls;fgx¿leq s'g k|sf/sf] qmflGtsf/L zlQm / b[9tfsf] efjgfsf] ljsf; ul//x]sf] lyof] / s;/L<br />

n'y/n] To; k|sf/sf] qmflGtsf/L zlQm / b[9tfsf] efjgfnfO{ vtd kfl/lbPsf lyP < vfln n'y/ /


d~h/aLrsf] cGt/ s] dfq lyof] eg] n'y/n] cfk"mnfO{ cf gf] ju{sf] ax'dtsf wf/0ffx¿ / OR5fx¿<br />

JoQm ug] { { s'/f;Dd dfq ;Lldt /fv]sf lyP . /, To;/L pgLx¿aLr cToGt ;:tf] vfnsf] nf]slk|otf<br />

xfl;n u/]sf lyP eg] To;sf] ljk/Lt d~h/ ;j{;fwf/0f hgtf / ls;fgx¿sf ljrf/x¿ / dfux¿sf]<br />

tfTsflns 3]/feGbf w]/} cufl8 a9]sf lyP . ;j{k|yd pgn] Tolta]nfsf 5flgPsf qmflGtsf/L<br />

tTjx¿sf] kf6L{ lgdf{0f u/]sf lyP . ;f] kf6L{ pgsf ljrf/x¿l;t ;xdt lyof] <strong>tyf</strong> pgL;/x<br />

hf]8bf/¿kn] sfd ub{Yof] tfklg ljb|f]xL hgtfsf] ;fgf] cNkdteGbf a9L dflg;x¿ To;df slxNo}<br />

cfpg ;s]sf lyPgg\ .<br />

<strong>dfS</strong>;{nfO{ PË]N;sf] kq<br />

-Dofgr]:6/ nueu dO{ @$, !*%#_<br />

==lx+hf] d}n] c/asf lznfn]vx¿l;t ;DalGwt Tof] k':ts k9] +, h;sf] af/]df d}n] tkfO{ +;“u s'/f<br />

u/]sf] lyP“ . oBlk To;df ;'?b]lv cGt;Dd ;a} 7fp“df 3[l0ft9Ën] kfb/L / afOansf] ;dy{g ul/Psf]<br />

5 tfklg To;df rf;f]sf ljifox¿ gkfOg] s'/f xf]Og . To;sf] ;a}eGbf 7"nf] ;kmntf s] s'/fdf lglxt<br />

5 eg] luagn] k|frLg e"uf]nsf ;DaGwdf sltko uDeL/ uNtL u/]sf] lyof] . lujgsf] wfld{s rLh klg<br />

e|flGtk"0f{ 5 eGg] lgisif{ To;af6 lgsfNg ;lsG5 . k':tssf] gfd xf] M c/asf] P]ltxlf;s e"uf]n .<br />

To;sf n]vs x'g\ M /]j/]G8 rfN;{ kmofG:6/ . To;dWo] w]/}eGbf w]/} s'/f h] lgSnG5 Tof] lgDg k|sf/ 5<br />

M<br />

-!_ afOansf] klxnf] k':tsdf gf]cf, ca|fxd, clfbsf] h'g j+z k/Dk/f lbOPsf] 5, To;df<br />

plta]nfsf a]b"O{ sljnfx¿sf] af]nL;DaGwL — pgLx¿sf] 7"nf] jf ;fgf] gftfg';f/ — w]/} 7Ls–7Ls /<br />

;xL qmdsf] j0f{g kfOG5 . xfdLx¿n] a'em] cg';f/ a]b"O{ sljnfn] cfh;Dd klg ;w} + cfk"mnfO{ a]g;fN8],<br />

a]gLo';'km, clb–cflb, cyf{t\ cd's–cd'ssf 5f]/fsf gfdn] af]nfp“b}cfPsf 5g\ . pQm gfdfs/0fsf]<br />

cfwf/ hLjgsf] k|frLg lkt[;QfTds t/Lsf xf] . To;sf] kmn:j¿k kl5 To;k|sf/sf] j+zfjnL sfod<br />

x'g k'Ub5 . afOansf] klxnf] k':tsdf kfOg] ;xL qmdsf] j0f{gsf] ;Totfsf] k'li6 k|frLg<br />

e"uf]nj]Qfx¿n] s]xLgs]xL u/]sf 5g\ . xfn h;n] Toxf“ “sf] ofqf u/]sf 5g\, pgLx¿n] klg af]nL;DaGwL<br />

kl/jt{g x'g'sf ;fy} k'/fgf gfd clxn] klg w]/}h;f] klxn]h:t} /x]sf] atfp“5g\ . t/ To;af6 s] :ki6<br />

x'G5 eg] ox'bL :jo+ klg c¿x¿;/x, Pp6f ;fgf] a]b"O{ sljnfsf ;b:o lbP, :yfgLo kl/l:ylt, s[lif<br />

cflbn] Toxf“ “sf sljnfx¿nfO{ c¿ a]b"O{ sljnfsf lj/f]wL agfOlbPsf] lyof]<br />

-@_ hxf“;Dd tL dxfg\ c/a cfqmd0fx¿sf] ;DaGw 5, a]b"O{x¿n] klg dËf]nx¿;/x a]nf–a]nfdf<br />

cffqmd0f ug] {u/]sf lyP eGg] xfdLx¿n] klxn] s'/f u/]sf lyof} + . c;Ll/of / a]aLnf]g b'j} ;fd|fHox¿sf]<br />

:yfkgf a]b"O{ sljnfx¿n] g} u/]sf lyP . ltgsf] :yfkgf pgLx¿n] ;f]xL 7fp“df u/]sf lyP, hxf“ kl5<br />

vfnLkmfx¿sf] zf;g sfod ePsf] lyof] . a]aLnf]g ;fd|fHosf ;+:yfks, sflN8ogx¿ clxn] klg pxL<br />

gfdaf6, a]gL ;fN8]sf] gfdaf6 ;f]xL 7fp“d} df}h"b 5g\ . <strong>lgg</strong>La]x / a]aLnf]g h:t} 7"n–7"nf zx/x¿sf]<br />

pbo tLj|tfsf ;fy 7Ls To;}u/L ePsf] lyof], h;/L s]jn tLg ;o jif{klxn] cfu/f, lbNnL, nfxf]/,<br />

d'Ntfgh:tf ljzfn zx/x¿sf] pbo k"jL{ ef/tdf ckmufgL:tfgLx¿ / tftf/x¿sf] cfqmd0fsf]<br />

kmn:j¿k ePsf] lyof] . To;/L d';ndfgx¿sf] cfqmd0fsf] ljlzi6tf w]/}h;f] vtd x'g k'Ub5 .<br />

-#_ c/a]nLx¿ a;]sf] blIf0f–klZrddf pgLx¿ TolQs} ;Eo lyP, hlt ;Eo ld>]nL /<br />

c;Ll/ofjf;L, cflb lyP eGg] s'/f o;af6 yfx nfUb5 . of] s'/f pgLx¿n] agfPsf 3/x¿af6 klg<br />

l;4 x'G5 . d';ndfgx¿sf] xdnfsf] af/]df klg To;n] w]/} k|sfz kfb{5 . hxf“;Dd Tof] ;+3if{, wfld{s<br />

lj/f]wsf] ;DaGw 5, blIf0fsf k|frLg lznfn]vx¿af6 s:tf] lgisif{ lgSn]sf] h:tf] nfUb5 eg] x/]s<br />

wfld{s cfGbf]ng em} + d';ndfgx¿sf] wfld{s qmflGt klg k|ltudg lyof], k'/fgf], ;/n wd{lt/ slyt<br />

lkmtf{ x'g] s'/f lyof] . blIf0fsf k|frLg lznfn]vx¿df Ps]Zj/jfbsf] k'/fgf] c/a /fli6«o k/Dk/f cem}<br />

klg k|jn¿kdf 5 -h;/L cd]l/sL ef/tLox¿aLr Tof] k|jn 5 _ . lxa| " -ox'bLx¿sf] efiff_ pQm<br />

k/Dk/fsf] s]jn Pp6f ;fgf] c+z dfq xf] .<br />

ox'bLx¿sf] <strong>tyf</strong>slyt kljq wfld{s k':ts k'/fgf c/ax¿sf] wfld{s <strong>tyf</strong> sljnfsf] k/Dk/fsf] g}<br />

qmdut j[QfGt xf] . To;eGbf a9L c¿ s]xL xf]Og . of] s'/f ca dnfO{ k"0f{¿kn] :ki6 ePsf] 5 .<br />

cf gf ;uf]qL t/ vfgbfg l5d]sLx¿af6 ;'?d} ox'bLx¿ 5'l§Ogfn] pQm k/Dk/fdf ;Í6 pTkGg ePsf]


lyof] . pgLx¿sf] 5'§} ljj/0f lsg kfOG5 eg] c/asf] lbzfdf Kofn]l:6g vfln d?e"ldl;t a]b"O{x¿sf]<br />

hdLgaf6 3]l/Psf] 5 . t/ c/asf k'/fgf lznfn]vx¿, To;sf k/Dk/fx¿ / s'/fgaf6 <strong>tyf</strong> hlt<br />

;lhn};“u j+zfjnLx¿, cflb clxn] k9\g ;lsG5, ltgLx¿af6 ;d]t klg s] l;4 x'G5 eg] To;sf] d'Vo<br />

ljifoj:t' c/aL jf cfd ;]d]l6s lyof] — h'g k|sf/n] xfd|f P8\8f -Edda_ / hd{g]nLx¿sf] jL/tfk"0f{<br />

cfVofgx¿sf] klg ToxL ljifoj:t' xf] .<br />

tkfO{sf]<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

PË]N;nfO{ <strong>dfS</strong>;{sf] kq<br />

n08g<br />

h"g @, !*%#<br />

===ox'bLx¿ / c/ax¿af/] n]lvPsf] tkfO{ + {sf] kq k9]/ dnfO{ w]/} v'zL nfUof] . ;'Gg'xf];\ t M<br />

-!_ hlta]nf Oltxf;sf] k|f/De eof], Tolta]nfb]lv ;f/f sljnfx¿aLr, sljnfx¿sf] Pp6f<br />

efusf] j:tL <strong>tyf</strong> ltgsf c¿ efux¿sf] 3/af/ljxLg hLjgaLr ;fdfGo ;DaGw /x]sf] 5 eGg] s'/f<br />

k'li6 ug{ ;lsG5 .<br />

-@_ d'xDdbsf] kfnfdf o"/f]kaf6 Plzof hfg] Jofkfl/s dfu{df w]/} 7"nf] x]/km]/ ePsf] lyof] eg]<br />

ef/t cflbl;tsf] Jofkf/df Hofb} 7"nf] efu lnPsf c/asf gu/x¿ Jofkfl/s¿kaf6 ktgsf] l:yltdf<br />

k'u]sf lyP . h]xf];\, To;af6 klg pQm lqmofnfO{ an k'u]sf] lyof] .<br />

-#_ hxf“;Dd wd{sf] ;DaGw 5, Tof] k|Zg Pp6f cfd k|Zg aGgk'u]sf] 5 / To;/L To;sf] pQ/<br />

klg ;lhn};“u lbg ;lsG5 . k"j{sf] Oltxf; wd{sf] Oltxf;sf] ¿kdf lsg cufl8 cfp“5 eGg] of] cfd<br />

k|Zg xf] .<br />

k"jL{o gu/x¿sf] lgdf{0fsf] ;DaGwdf Pkm=alg{o/sf] k':tseGbf w]/} c;n, ;hLj / :ki6 k':ts<br />

csf] { 5}g - alg{o/ ( jif{;Dd cf}/ªh]jsf lrlsT;s /x]sf lyP _ . pgsf] k':tssf] gfd xf] M<br />

ofqfx¿df dxfg\ d'unsf /fHox¿, cflbsf] j0f{g lbOPsf] 5 . algo{/n] ;}Go Joj:yfsf] klg w]/} /fd|F]<br />

j0f{g u/]sf 5g\ . 7"nf] kmf}hsf] vfg–kfg, cflbsf] Joj:yf s;/L ul/G5 eGg] s'/f pgn] atfPsf 5g\ .<br />

c¿ s'/fx¿sf] ;“u;“u} tL b'O{ s'/fx¿sf] ;DaGwdf pgL eGb5g\ M<br />

æ3f]8f ;jf/L g} d'Vo efu x'G5 . k}bn ;]gf cfd¿kdf eGg] ul/Ph:tf] Tolt 7"nf] x'“b}g<br />

.<br />

PSsf;L olb jf:tljs ¿kdf ;f/f gf]s/–rfs/x¿ / ahf/af6 kl5–kl5 lx+8\g]x¿nfO{ ;d]t klg n8\g]<br />

;]gf;“u hf]l<strong>8l</strong>bg] xf] eg] Tof] lgZro g} 7"nf] x'G5 . lsgeg] To;k|sf/sf] l:yltdf /fhf;“u lx+8\g] k}bn<br />

;]gfsf] ;+Vof s]jn @,)),))) jf #,)),))) ;Dd / slxn]sfxL+ Tof]eGbf a9L klg k'Ug ;Sb5 eGg'<br />

plrt x'g]5 eGg] pgsf] egfOnfO{ d}n] dfGg ;Sb5' . tfklg hlta]nf /fhf /fhwfgLaf6 w]/} lbg;Dd<br />

6f9f /xg]5g\ eGg] lglZrt x'G5 . s]jn Tolta]nf dfq Tof] s'/f x'g ;Sb5 . tL ;]gf;“u} tDa", efG;f,<br />

sk8f / kmlg{r/ <strong>tyf</strong> k|fozM dlxnfx¿;d]tsf] slt 7"nf] n:s/ nfUb5 /, To;/L ltgsf sf/0fn]<br />

xfQLx¿, pm“6x¿, uf]?x¿, 3f]8fx¿, el/ofx¿, e08f/]x¿, bfp/f–kfgL cf];fg] {x¿, ;a}vfn] Jofkf/Lx¿<br />

Pj+ gf]s/–rfs/x¿sf] eL8 rNb5 eGg] s'/f h;n] a'em]sf] x'G5, To;nfO{ Tof] slQklg crDd nfUb}g .<br />

Tof] rLh Tof] ljlzi6 dfG5]nfO{ crDd nfUb}g, h;n] b]zsf] ljz]if kl/l:ylt / ;/sf/sf]<br />

jf:tljstfnfO{ a'em]sf] x'G5, cyf{t\ h;n] /fhf /fHosf] ;Dk"0f{ e"ldsf] Psnf}6L / Psdfq :jfdL x'G5<br />

eGg] s'/f a'em]sf] x'G5 . To;sf] ckl/xfo{ kl/0ffdsf] ¿kdf lbNnL / cfu/fem} + /fhwfgLsf] l;Ëf] zx/<br />

nueu ;]gfsf] ;xf/fdf af“r]sf] k|i6 x'G5 . /, To;sf/0f olb /fhf s'g} nfdf] ;dosf nflu /0fe"ldlt/<br />

hfG5g\ eg] Tof] zx/ ;d]tklg pgsf kl5–kl5 nfUg afWo x'G5 . tL zx/x¿ Ps vfnsf ;}lgs<br />

lzlj/x¿ g} x'g\, v'nf d}bfgsf] ;f6f] ltgdf km/s s] x'G5 eg] tL ck]Iffs[t pko'Qm / w]/} ;'ljwfhgs<br />

7fp“df :yflkt x'G5g\ . ctM tL zx/x¿ k]l/;h:tf x'“b}gg\<br />

g s'g} klg k|sf/n] Tof] ;/xsf x'g ;Sb5g\<br />

.Æ<br />

dxfg\ d'unn] hlta]nf $,)),))) k}bn ;}lgs, cflbsf ;fy sZdL/dfly cfqmd0f u/]sf lyP,<br />

Tolta]nf alg{o/n] n]v]sf lyP M æTolt 7"nf] ;]gf, l;kfxLx¿ / kz'x¿sf] Tolt 7"nf] ;ª\Vof sxf“af6 /


s;/L d}bfgdf lhp“b} /xg ;Sb5 t < To;sf] nflu s]jn Psbd} ;xL s'/f dfq dfGg'kg] { x'G5 M<br />

ef/tLox¿ w]/} d'v afg] { / vfg]–lkg] k|Zgdf Hofb} w]/} ;Lwf–;fbf x'G5g\ . ;f/f 3f]8f ;jf/<br />

;}lgsx¿sf] 7"nf] efuleqsf] !) cf} + jf @) cf} + efun] df;' gvfg] x'G5 . dfr{sf] a]nf hlxn];Dd<br />

ltgLx¿sf nflu lvr8L — cyf{t\ bfn, rfdn / c¿ t/sf/Lx¿ ld;fOPsf] vfgf — ag]kl5 v/fPsf]<br />

l3p xfn]sf] vfgf k|fKt x'G5, Tolta]nf;Dd pgLx¿ ;Gt'i6 x'G5g\ . To;afx]s s] klg hfGg' cfjZos<br />

x'G5 eg] — pm“6df Hofb} uhasf] sfd ug] { { zlQm x'G5 . Tof] w]/} lbg;Dd gvfO{sg klg af“Rg ;S5 /<br />

sd vfP/ klg rNg ;Sb5 <strong>tyf</strong> To;n] h] klg vfG5 . clg ;]gf h;} s'g} 7fp“df k'Ub5, To;} avt<br />

p“6 xf“Sg] dfG5]n] tL pm“6x¿nfO{ r/fpg v'nf d}bfgdf nu]/ 5f]l<strong>8l</strong>bG5g\ . Toxf“ “ ltgLx¿n] h] kfp“5g\,<br />

ToxL vfG5g\ . To;afx]s h'g Jofkf/Lx¿n] lbNnLdf Jofkf/ /fVb5g\, ltgLx¿nfO{ g} tL cleofgsf]<br />

a]nfdf klg Jofkf/ /fVg afWo agfOG5 . ToxL s'/f ;fgf Jofkf/Lx¿, cflbsf] af/]df klg nfu" x'G5<br />

===/, cGtdf hxf“;Dd 3f“;–bfgf / cGgkfgLsf] k|Zg 5, Tof] lsGgsf nflu tL u/Lax¿ ;f/f ufp“–ufp“<br />

3'Db5g\, Tof] cfk"lt{ u/]/ pgLx¿ :jo+n] klg s]xL sdfp“5g\ . cfd¿kdf pgLx¿sf] ;a}eGbf 7"nf]<br />

;xf/f sGbd"n x'G5 . To;sf] nflu pgLx¿ s'6f]–sf]bfnf]n] k"/fsf k"/f v]taf/L vGb5g\, To;df h]–hlt<br />

;–;fgf sGbd"n e]6fp“5g\, tL 6s6SofP/ jf wf]P/ ;kmf ub{5g\ / kmf}h;dIf a]Rgsf nflu n}hfG5g\<br />

.Æ<br />

k"j] {nL ;f/f rLhx¿ — pgn] 6sL{, kmf/;, ef/t, cflbsf] s'/f ub{5g\ — sf] cfwf/ hdLg s;}sf]<br />

lghL ;DklQ x'“b}g<br />

eGg] alg{o/sf] ljrf/ jf b[li6sf]0f ;xL lyof] . ToxL jf:tljs ;f“rf] xf], k"j] {nL ;f/f<br />

rLhx¿sf] :ju{;d]t klg ToxL ;f“rf] xf] . ===<br />

<strong>dfS</strong>;{nfO{ PËN;sf] kq<br />

dfgr]:6/<br />

h"g ^, !*%#<br />

===e"ld s;}sf] lghL ;DklQ gx'g' g} jf:tjdf k"j{nfO{ a'‰g] ;f“rf] xf] . Toxf“ “sf] /fhg}lts /<br />

wfld{s Oltxf; To;}df lglxt 5 . t/ ;fdGtL¿kdf klg s;/L k"j] {nL dflg;x¿sf] hdLgdfly<br />

:jfldTj sfod ePg t < To;sf] d'Vo sf/0f Toxf“ “sf] xjf–kfgL xf] eGg] d 7fGb5' . To;sf] ;fy;fy}<br />

Toxf“ “sf] hdLgsf] ljz]iftf ;d]t klg ;DalGwt 5 . ljz]if u/]/ d?d"ldsf] ljzfn If]qsf] Tof] ljz]iftf<br />

xf], h'g ;xf/fb]lv lnP/ ;Lw} c/a, kmf/;, ef/t / tftf/L x'“b}<br />

Plzofsf] ;a}eGbf cUnf] k7f/;Dd<br />

km}lnPsf] 5 . s[[lqd l;+rfO{sf] Joj:yf Toxf“ “ v]tLkfgL ug{sf] klxnf] cfjZostf xf] . t/, Tof] s:tf]<br />

rLh xf] eg] To;sf] Joj:yf ls t sDo"g jf k|fGtx¿n] ug{ ;Sb5g\ ls s]Gb|Lo ;/sf/n] ug{ ;Sb5 .<br />

k"jL{ b]zx¿sf] s'g} ;/sf/ klg lgDgk|sf/sf tLg efux¿ — ljQ ljefu -b]zleqsf] n"6kf6_ —<br />

o'4 ljefu -b]zleq / aflx/sf c¿ b]zx¿sf] ] n"6kf6_ <strong>tyf</strong> ;fj{hlgs lgdf{0f ljefu - k'g?Tkfbgsf]<br />

Joj:yfsf nflu _ — eGbf w]/} ljefux¿ slxNo} x'“b}gy]<br />

. a]nfotL ;/<strong>sfn</strong>] ef/tdf klxnf] / bf];|F]<br />

ljefudf sfd Hofb} ;ª\sL0f{ lbdfusf ;fy u/]sf] 5 eg] t];|f] ljefusf] sfdnfO{ Psbd} 5f]l<strong>8l</strong>bPsf] 5<br />

. To;sf] kmn:j¿k ef/tLo s[lif gi6 x'“b}uO/x]sf]<br />

5 . v'nf k|lt:kwf{sf] Joj:yfn] Toxf“ “ :jo+nfO{ k"0f{tM<br />

nfl~5t ub{5 . l;+rfO{sf] Joj:yf gi6 x'g]ljlQs} e"lddf s[lqd¿kaf6 dn–vfb cflb xfn]/ pa{/s<br />

agfpg] Joj:yfsf] klg t'?Gt cGt x'gk'Uof] . cgf}7f] nfUg] Tof] s'/fsf] :ki6Ls/0f klg s'g} a]nf x/fe/f<br />

v]tL nx/fpg] ;f/f Onfsfsf Onfsf -kfdL/, k]6«f / odgsf Wj+zfjz]if, ld>sf If]qx¿, kmf/; /<br />

ef/tsf If]qx¿_ clxn] lsg cfjfb gul/Psf / af“emf] /x]sf 5g\ eGg] s'/faf6 x'G5 . ljgfzsf/L<br />

o'4af6 l;Ëf] d'n's zbLof} +sf] nflu s;/L lgh{g aGg k'Uof] / s;/L Toxf“ “sf] ;Dk"0f{ ;Eotf ljgfz x'g<br />

k'Uof] eGg] s'/f To;}af6 :ki6 x'G5 .<br />

d]/f] s] b[li6sf]0f 5 eg] To;df klg Tof] blIf0f c/asf] Jofkf/sf] ljgfzsf] w]/} 7"nf] xft 5, h'g<br />

d';ndfgsf] kfnfeGbf klxn] Toxf“ “ x'g]ub{Yof] / h;nfO{ tkfO{ +n] d';ndfgx¿sf] qmflGtsf] d'Vo sf/0f<br />

lyof] eg]/ Psbd} 7Ls atfpg'ePsf] 5 . kmf/;leq <strong>sfn</strong>f] ;fu/;Dd hfg] / kmf/;sf] vfl8 eP/<br />

l;l/of / Plzof dfOg/;Dd hfg] Jofkfl/s dfu{sf] ck]Iff nfn ;fu/sf] dfu{nfO{ w]/} ?rfOg'sf] k5fl8<br />

;G;f/sf] cfd ef}lts kl/l:yltsf] slt 7"nf] xft 5 eGg] lg0f{o ug{sf nflu d}n] O;fkl5sf klxnf<br />

5Mj6f zbLx¿sf] Jofkfl/s Oltxf; /fd|/L hflGbg .===h]xf];\, kmf/; ;fd|fHodf j}rfl/s e]befj gx'gfn]


Jofkf/Lx¿sf sf/jf“nfO{ Toxf“ “ ck]Iffs[t a9L ;'/Iff k|fKt x'GYof] . To;sf] klg sd c;/ k/]g xf]nf .<br />

tfklg To;sf] ljk/Lt @)) / ^)) jif{sf aLrdf odgdfly cljl;lgofåf/f nuftf/ cfqmd0f ul/Psf]<br />

lyof] / n'l6Psf] lyof] . & cf} + zbLdf Tof] blIf0fL c/asf] zx/ Psbd phf8 eof] / v08x/ aGgk'Uof] .<br />

Tof] /f]dg]nLx¿sf] kfnf;Dd ;DkGg lyof] . %)) jif{leq} l5d]sL a]b"O{x¿n] cf gf] hGdaf/] Psbd}<br />

sfNklgs / s[lqd k/Dk/fx¿ c“ufNg k'u]sf lyP . 87 tL efux¿df h'g j0f{dfnfdf n]lvPsf lznfn]v<br />

kfOPsf lyP, tL klg nueu c1ft eO;s]sf lyP, oBlk c¿ s'g} j0f{dfnf klg Toxf“ “ lyPg . To;sf]<br />

cy{ xf] — n]vfO lj:d[ltsf] ue{df x/fpgk'u]sf] 5 .<br />

pgLx¿nfO{ Jofkf/sf] cfd kl/l:yltåf/f cf gf 7fp“x¿af6 ælj:yflkt ug] { {Æ s'/fafx]s<br />

To;k|sf/sf] rLhsf] cy{ s] x'GYof] eg] To; l:yltsf] pgLx¿sf] lhDd]jf/L Psxb;Dd ;Lw} lx+;fTds<br />

ljgfzsf/L 36gfdfly x'g]5 . To; rLhnfO{ vfln cljl;lgofsf] cfqmd0fsf] cfwf/df dfq g} a'‰g<br />

;lsG5 . d';ndfgx¿sf] kfnfeGbf $) jif{klxn] g} cljl;gfoLx¿nfO{ Toxf“ “af6 lgsflnPsf] lyof] .<br />

pl7/x]sf] c/a /fli6«o r]tgfsf] ToxL klxnf] sfd lyof] eGg] s'/f :ki6 5 . To; sfddf pQ/af6 x'g]<br />

kmf/;sf] xdnfaf6 klg cjZo d2t k|fKt eP xf]nf, h'g cufl8 a9\b} uP/ nueu dSsf;Dd k'u]sf]<br />

lyof] . cfufdL s]xL lbgx¿df d}n] :jo+ d';ndfgx¿sf] Oltxf; k9\g]5' tfklg clxn];Dd dnfO{ s]<br />

nfUb5 eg] Tof] r]tgf Toxf“ “sf zx/x¿df a;]sf t/ ktgsf] lbzfdf a9\b}uPsf ls;fgx¿sf lj?4<br />

a]b"O{x¿sf] k|ltlqmofh:t} Pp6f rLh lyof] . tL ls;fgx¿ klg Toltanf cf gf] wd{sf] dfldnfdf w]/}<br />

kltt eO;s]sf lyP, cf gf] e|i6 k|s[lt k"hf;“u} e|i6 ox'bL wd{ <strong>tyf</strong> O;fO{ wd{nfO{ klg pgLx¿n]<br />

ldnfPsf lyP .<br />

a"9f alg{o/sf /rgfx¿ jf:tjdf w]/} pTs[i6 5g\ . tL uDeL/, ;'lNemPsf] lbdfu ePsf a"9f<br />

<strong>k|m</strong>fG;]nLsf] s'g} rLhnfO{ k'gM k9\bf jf:tljs cfgGb ldNb5 . s:tf] nfUb5 eg] cfk"mn] s;/L ;Totf<br />

pb\3fl6t ul//x]sf 5g\ eGg] s'/f :jo+ ga'emLsg pgn] nuftf/ Psbd} 7Ls s'/f atfO/x]sf 5g\ .<br />

<strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{<br />

O;fO{ wfld{s ;‹lj/f]wL cfGbf]ng — xfO8 kfs{df k|bz{g<br />

nG8g, @% h"g, !*%%<br />

Pp6f k'/fgf] / P]ltxfl;s¿kaf6 k|dfl0ft rLh s] xf] eg] yf]qf ;fdflhs zlQmx¿ — h;df<br />

;Qfsf ;f/f nIf0fx¿ ;txL¿kdf cem} klg df}h"b x'G5g\ / ltgsf] cl:tTjsf] cfwf/ ;8]/ gi6<br />

eO;s]sf] w]/} lbgkl5;Dd p;/L g} hd]/ /xG5g\ — cf gf] d[To'–kL8faf6 56k6fp“b} cf gf] ;Dk"0f{<br />

zlQm nufP/ /IffTds sf/afxL ug] { k|oTg ub{5g\, gof“ rLhx¿sf lglDt af6f] v'nf ul/lbg'kg] { 7fp“df<br />

r'gf}tL lbg] sf]lzz ub{5g\ . s]jn z+sf dfq pTkGg ePsf geP/ lt/:s[t;d]t eO;s]sf pgLx¿sf<br />

k'/fgf dfGotfx¿sf] cfwf/df Hofb} cltjfbL lgisif{ lgsfNg] r]i6f ub{5g\ . pgLx¿sf] l:ylt sltko<br />

To;vfn] pQ/flwsf/Lx¿sf] h:tf] 'xG5, h;n] d[To'sf] ;"rgf 5fKg' / j;Lotgfdf k9\g'eGbf klxn] g}<br />

lj/f;tsf] kZgnfO{ lnP/ k/:k/df emu8f ug{ yfNb5g\ c+u| ]hx¿sf] cNktGqsf] cfh ToxL xfnt<br />

ePsf] 5 . ToxL xfnt O;fO{ wfdL{s ;‹sf h'DNofxf alxgLx¿ ;d]tsf] ePsf] 5 . ;+:yflkt O;fO{<br />

wfld{s ;‹sf pRr / lgDg b'j} efuleq k'g;{ +u7g ug] { { cgluGtL sf]lzz eO;s]sf 5g\ . tL<br />

sf]lzzx¿sf] ] p2]Zo s] /x]sf] lyof] eg] lj/f]wLx¿;“u ;Demf}tf ug'{kb{5<br />

/ To;kl5 /fi6«sf u}/–wfld{s<br />

hg;d'bfosf] lj/f]w ug{sf nflu ;'b[9 zlQm v8f ug'{kb{5<br />

. wfld{s hf]/hjh{:tLsf y'k} | sfg"gx¿<br />

l56l56f] kf; ul/Psf lyP . klxn] n8{ P]zn] e<strong>lgg</strong>] k'0ofTdf Zof 6\;\j/Lsf cn{n] n8{;\x¿sf] ;efdf<br />

s] s'/fsf] b'Mv];f] kf]v]sf lyP eg] a]nfotdf dfq} %) nfv JolQmx¿ O;fO{ wfld{s ;‹af6 k"0f{tM<br />

ljd'v x'g k'u]sf] dfq geP/ O;fO{ wd{af6 g} Psbd 6f9f x'gk'u]sf 5g\ . To;sf] pQ/df ;+:yflkt<br />

O;fO{ wfld{s ;‹n] eGb5 — hjh{:tL sfd u/fpm . 88 af“sL cf gf] sfd k"/f ug{sf nflu lhDd]jf/L<br />

n8{ P];n] <strong>tyf</strong> pgL;/xsf a]Un} dtfnDaL, ¿9LjfbL / asjf;L wd{fTdfx¿dfly yf]lklbG5g\ .<br />

wfld{s hf]/hAah{:tLsf] klxnf] sbd ljo/ ljnsf] ¿kdf cufl8 cfPsf] lyof] . pQm ljnn]<br />

;fj{hlgs dgf]/~hgsf ;f/f :yfgx¿nfO{ cfOtaf/sf] lbg aGb u/fPsf] lyof] . pgLx¿ s]jn ^ b]lv<br />

!) ah] /ftL ;Dd v'nf /xg ;Sb5g\ . pQm ljn w]/} sd ;b:o pkl:yt /x]sf] a}7saf6 e'mSofP/


kf; u/fOPsf] lyof] . wdf{Tdfx¿n] nG8gsf 7"n–7"nf ;fj{hlgs dgf]/~hgsf :ynx¿sf<br />

dflnsx¿nfO{ cg'dlt–kq lbg] k|0ffnL, cyf{t\ 7"nf k" “hLkltx¿sf] nfO;]G; k|rf/ hf/L /xg]5 jf 7"nf<br />

k" “hLkltx¿sf] Psflwsf/df s'g} 3'g–k'Tnf] nfUg]5}g eGg] cfZjf;g lbP/ pgLx¿sf] ;dy{g k|fKt<br />

u/]kl5 dfq x'g;s]sf] lyof] . To;kl5 cfOtaf/sf lbgsf] Aofkf/ ljn cfof] . tNnf] ;bgdf pQm<br />

ljnsf] t];|f] kf7dfly ax; k"/f eO;s]sf] lyof] / b'j} ;bgx¿sf cfof]ux¿n] ;d]t To;sf a]Unfa]Un}<br />

wf/fx¿dfly ljrf/ ul/;s]sf lyP . pQm bdgsf/L sfg"g ;d]tsf] kIfdf cfOtaf/sf lbg s]an ;fgf<br />

b'sfgbf/x¿n] cf gf b'sfgx¿ v'nf /fVg]5g\ elgPsf] x'gfn] dfq dt k|fKt ePsf] lyof] . clg, 7"nf<br />

b'sfgbf/x¿sf dflnsx¿n] ;+;bLo t/Lsfåf/f dxŒjxLg cfOtaf/sf] k|lt:kwf{ vtd u/fpg Psbd<br />

/fhL 5g\ b'j} ljnaf/] O;fO{ wfld{s ;‹n] Psflwsf/jfbL k" “hLklt ju{;“u ldn]/ if8oGq u/]sf] lyof]<br />

. t/ ljz]ifflwsf/ k|fKt ju{n] cGt/fTdfnfO{ zflGt k|bfg ug] { { / tNnf] ju{nfO{ b08 lbg] b'j} s'/fsf<br />

;DaGwdf wfld{s sfg"g ;d]tsf] Joj:yf ul/lbPsf] lyof] . lao/ ljnn] clehft juL{o Snjx¿nfO{<br />

s'g} xfgL k'¥ofPsf] 5}g, h;/L cfOtaf/] Jofkfl/s ljnaf6 ;Eo ;dfhsf] cfOt;DaGwL] p2]Zodfly<br />

s'g} cf“r k'u]sf] lyPg . dhb"/x¿n] zlgaf/sf lbg w]/} 9Lnf] dhb"/L kfp“by] . cfOtaf/] b'sfg vfln<br />

pgLx¿sf nflu dfq v'Nb5g\ . lsgd]n ug] { { sfd, hlt ;fgf] lsg gxf];\, pgLx¿n] cfOtaf/sf lbg<br />

ug} {kg] { x'G5 . ctM pQm ljn vfln pgLx¿sf] dfq lj?4 5 . !* cf} + zbLdf <strong>k|m</strong>fG;]nL clehft ju{n]<br />

eGg] ub{Yof] M xfd|f] nflu ef]N6fo/ 5g\ eg] hg;d'bfosf nflu k"hf, gdfh / s/sf] bz c+zsf] Ps<br />

c+z !( cf} + zbLdf a]nfotL clehft ju{ eGb5 M xfd|f] nflu wfld{s af0fL 5g\ eg] hg;d'bfosf<br />

nflu O;fO{ wfld{s sfo{ O;fO{ wd{sf dxfg\ ;Gtx¿n] cfd hg;d'bfosf cfTdfx¿sf] p4f/sf<br />

vflt/ :jo+ cf gf] z/L/nfO{ kL8f lbPsf lyP eg] cfw'lgs lzlIft ;Gtx¿n] :jo+ cf gf] cfTdfsf]<br />

p4f/sf nflu cfd hg;d'bfonfO{ zf/Ll/s kL8f lbG5g\ .<br />

P]øof;L, cfgGbef]uL / ktgzLg clehft ju{sf /S;Lsf 7"n–7"nf sfvf{gfx¿ <strong>tyf</strong><br />

Psflwsf/jfbL yf]s Jofkf/Lx¿sf] 3[l0ft gfkmfsf] cf8df l6s]sf] O;fO{ wf/ld{s ;‹sf] ;f] u7aGwgsf]<br />

lj?4 xfO8 kfs{df lxhf] hgk|bz{g ePsf] lyof] . …o"/f]ksf k|yd ;Hhg k'?ifÚ, cyf{t\ hh{ rf}yf]sf]<br />

d[To'kl5 To;vfnsf] k|bz{g nG8gdf slxNo} ePsf] lyPg . xfdLx¿n] ;'?b]lv cGt;Dd k|bz{g x]/]sf<br />

lyof} + . xfO8 kfs{df lx+hf]b]lv la|l6z qmflGtsf] z'ef/De eof] eGg] xfd|f] egfOdf cltzof]lQm 5}g eGg]<br />

d]/f] b[li6sf]0f 5 . of] æu}/–;+;bLoÆ, æ;+;b\eGbf aflx/sf]Æ <strong>tyf</strong>Æ ;+;bLo k|0ffnL lj/f]wLÆ k|bz{gnfO{<br />

lqmldofaf6 cfpg] gjLgtd va/x¿af6 emg\ w]/} zlQm k|fKt ePsf] lyof] .<br />

cfOtaf/] Aofkf/ ljnsf hGdbftf n8{ /a6{ u|f;eg]/ x'g\ . pQm ljnaf/] pgLl;t of] ljn vfln<br />

u/Lax¿sf] dfq lj?4 5, wgLx¿sf lj?4 5}g eg]/ eGbfv]l/ æclehft juL{o JolQmx¿n] cfOtaf/sf<br />

lbg cf gf 3f]8f / gf]s/x¿sf] k|of]u ub} {gg\Æ eg]/ pgn] pQ/ lbPsf lyP . ljut s]xL lbgotf<br />

nG8gsf ;f/f leQfx¿df 7"n–7"nf cIf/x¿df lgDg 3f]if0ff 6f“l;Psf] 5 . tL kf]:6/x¿ a8fkqjfbL -<br />

Chartists_x¿n] lg<strong>sfn</strong>]sf lyP M<br />

ægof“ cfOtaf/] ljnn] kqklqsf k9\g, bfx|L skfn vf}g{, r'/f]6 lkpg, vfgkLg ug{, x/]s k|sf/sf]<br />

dgf]/~hg / cfxf/–laxf/ ug{sf nflu, cyf{t\ u/Lax¿n] jt{dfg <strong>sfn</strong>df clxn];Dd klg pkef]u<br />

ul//x]sf ef}lts / af}l4s rLhx¿ k|fKt ug{sf nflu aGb]h nufOlbPsf] 5 . clehft ju{n] slt<br />

wfld{stfsf ;fy lj>fdsf] lbg dgfp“5 / To; lbg cf gf gf]s/x¿ / 3f]8fx¿nfO{ sfd gu/fpgsf<br />

nflu —n8{ /a6{ u|f;eg]/n] cf gf] efif0fdf eg]h:tf] — pm slt cft'/ /xG5 cfOtaf/sf] lbg<br />

ck/fGx xfO8 kfs{df /fhwfgLsf sf/Lu/x¿, dhb"/x¿ / cfd¿kdf lgDg ju{sf hg;d'bfox¿sf]<br />

v'nf ;ef x'g]5 . ;ef xfO8 kfs{sf] ;fgf] gbL — ;k] {G6fOg — sf] bflxg] lsgf/fdf, SoflG;ª\6g<br />

au} +rflt/ ck/fGx tLg ah] x'g]5 . ;efdf pkl:yt x'g'xf];\ / cf gf >LdtL / afnaRrfx¿nfO{ ;d]t<br />

Nofpg'xf];\ pgLx¿n] cf gf 7"nf–a8fsf] pbfx/0faf6 nfe p7fpg' kfpmg\<br />

k]l/;af;Lx¿sf] nflu k]l/;aflx/ 7"nfa8fx¿ 3f]8f jf uf8Ldf ug] { e|d0f -Long Show_ sf]<br />

h'g k|sf/sf] dxŒj 5, a]nfotL pRr ;dfhsf] nflu klg xfO8 kfs{leq ;k] {G6fOgsf] lsgf/} lsgf/sf]<br />

af6f]sf] ToxLk|sf/sf] dxŒj 5 . Tof] s:tf] 7fp“ xf] eg] Toxf“ “ ck/fGx, ljz]if u/]/ cfOtaf/sf lbg<br />

ck/fx\g pgLx¿n] cf gf 3f]8f / aU3Lx¿sf] ;fgbf/ k|bz{g ub{5g\ . aU3Lx¿sf k5fl8 pgLx¿sf


;]jsx¿sf] n:s/ rNb5 . dflysf] ;"rgfaf6 s] s'/f a'lemG5 eg] kfb/Ljfbsf lj?4 rNg] ;‹if{n] klg<br />

Oª\NofG8df ToxL ¿k — wgLx¿sf lj?4 u/Lax¿sf], clehft ju{sf lj?4 hg;d'bfosf], …7"nf–<br />

7fn"x¿Úsf lj?4 …tNnf] ju{Úsf] ju{–;‹if{sf] ¿k — lnPsf] 5 .<br />

ck/fGx tLgah] xfO8 kfs{sf] ljzfn x/fe/f d}bfgdf ;k] {G6fOgsf] bflxg] lsgf/fdf, ;efsf]<br />

3f]if0ff ul/Psf] 7fp“df nueu %) xhf/ hg;d'bfo hDdf ePsf lyP . lj:tf/}–lj:tf/} Tof] ;+Vof a9]/<br />

sl/a b'O{ nfv k'Uof] lsgeg] Toxf“ “ csf] { lsgf/faf6 klg y'k| } dflg;x¿ cfPsf lyP . rf“kfrf“ksf]<br />

eL8af6 7f]lSs+b} otfaf6 pQflt/ hfg] dfG5]x¿sf] tf“tL rf/}lt/ b]lvGYof] . 7"nf] ;+Vofdf k|x/L t}gft<br />

lyP . :ki6¿kn] k[YjL 8udufpg] cfs{ldl8hn] u/]sf] dfusf s'/faf6 ;efsf cfof]hsx¿nfO{ al~rt<br />

ug] { { pgLx¿n] k|oTg ul//x]sf lyP, cyf{t\ v8f x'g] st} 7fp“ gldnf];\ eGg] pgLx¿n] k|oTg ul//x]sf<br />

lyP . cflv/df 7"nf] tf“tL Ps} 7fp“ v8f eof] / rf6{/jfbL AnfO{n] cfk"mnfO{ To;;efsf cWoIf atfP/<br />

hdftsf] aLrf]aLrsf] cUnf] 7fp“df v8f eP . h;} pgn] efif0f ;'? u/], tT<strong>sfn</strong> $) hgf 808]<br />

l;kfxLx¿sf ;fy k|x/L lg/LIfs Aofª\S; Toxf“ “ k'Uof] …kfs{ dxf/fgLsf] lghL ;DklQ xf], To;df s'g}<br />

;ef ug] { { cg'dlt lbg ;lsGgÚ eGg] s'/f p;n] AnfO{nfO{ atfof] . s]xLa]/;Dd pgLx¿aLr s'/fsfgL<br />

rln/x\of] . To;aLr AnfO{n] p;nfO{ kfs{ ;fj{hlgs ;DklQ xf] eGg] s'/f a'emfpg] sf]lzz ul//x]sf<br />

lyP eg] Aof+S;n] pgLl;t pgn] ;ef ;DkGg ug] { { cf gf] cfsf+Iff k"/f ug] { { k|oTg u/]sf] v08df<br />

cfkm"n] pgnfO{ lu/ tf/ ug] { { s'/f atfof] . lsgeg] To;af/] p;nfO{ s8f cfb]z lbOPsf] lyof] .<br />

To;kl5 ghLssf ljzfn hg;d'bfosf] dfemaf6 rsf] { :j/df af]Nb} AnfO{n] 3f]if0ff u/] M<br />

ædxf/fgLsf] k|x/Ln] eGb5 — xfO8 kfs{ dxf/fgLsf] lghL ;DklQ xf] / cf gf] ;DklQ hgtfnfO{<br />

cf gflj?4sf] ;efsf] nflu pkof]u ug{ lbg] s'/fdf dxf/fgL tof/ 5}gg\ . ctM xfdLx¿ cS;kmf]8{<br />

ahf/ hfpm“ Æ<br />

ædxf/fgLnfO{ O{Zj/n] /Iff u¿g\ Æ eGg] uugr'DaL gf/f nufp“b} k|bz{gsf/Lx¿sf] tf“tL<br />

Toxf“ “af6 cS;kmf]8{ ahf/lt/ nfUof] . t/ To;}aLr rfl6{:6x¿sf Pshgf sfo{sfl/0fL ;b:o lkmgNofG8<br />

s]xL k/ /x]sf] ¿vlt/ bf}8] . cf“vf lemldSs kfbf{ gkfb} { pgsf] jl/kl/ 7"nf] eL8 hDdf eof] . k|x/Ln]<br />

pgnfO{ lu/ tf/ ug] { { k|oTg 5f]<strong>8l</strong>bof] .<br />

lkmgNofG8n] eg] M æ;ftfdf ^ lbg xfdLx¿l;t bf;sf]h:tf] Jojxf/ ul/G5 eg] ;ftf} + lbg h'g<br />

clnslt :jtGqtf kfOG5, To;nfO{ ;d]t klg ca ;+;b\n] xfdLaf6 vf]:g rfxG5 . kfv08L<br />

kfb/Lx¿;“u ldn]dtf] ug] { { cNktGqjfbL k" “hLktL ju{n] lqmldofdf xfd|f 5f]/f5f]/Lx¿sf] c;Eo9Ën] xTof<br />

u/fO/x]sf] 5 <strong>tyf</strong> Tof] b'/frf/sf] k|folZrtsf nflu cfk"mnfO{ si6 lbg'kg] {df pN6} pgLx¿n]<br />

xfdLx¿nfO{ g} oftgf lbg vf]Hb}5g\ Æ<br />

xfdLn] Tof] bnnfO{ ToxL+ 5f8\of} + / csf] { bnlt/ nfUof} + . Toxf“ “ Pshgf k|jQmf hdLgdf kN6]sf<br />

lyP . ToxL kN6]sf] l:yltdf pgn] cf gf >f]tfx¿;dIf efif0f ul//xsf] lyP . PSsf;L rf/}lt/af6<br />

æ;8slt/ hfpm“, aU3Llt/ hfp“mÆ eGg] cfjfh ;'lgof] . To;}aLr dflg;x¿n] 3f]8f / aU3Lx¿df ;o/<br />

ul//x]sf dxf;ox¿sf] ckdfg ug{ ;'? u/] . l;kfxLx¿sf] ;+Vof a9\b}uO/xsf] ] lyof] — zx/af6<br />

pgLx¿sf] cflwsfl/s ;+Vof cfO/x]sf lyof] . l;kfxLx¿n] k}bn lx+8\g]x¿nfO{ aU3L lx+8\g] ;8saf6<br />

otfptf nv]l6/x]sf lyP . To;/L k|x/Lsf] b'Jo{jxf/sf sf/0f ;k] {G6fOgsf] lsgf/}–lsgf/, PK;n] ejg /<br />

/f]6]g/f]af6 Sofl;ª\6g au} +rf;Dd — cyf{t\ !% ldg]6eGbf 6f9fsf] af6f];Dd — hgtfsf] 7"nf] eL8 v8f<br />

lyof] . bz{sx¿dWo] nueu b'O{–ltxfO{ dhb"/x¿ lyP / Ps ltxfO{ dWod juL{o dflg;x¿ lyP .<br />

pgLx¿sf ;fydf cf gf >LdtL / afnaRrfx¿ ;d]t lyP . olta]nf sf]dn dflxnfx¿ /<br />

eb|k'?ifx¿sf] h'n'z, …tNnf] ;bg -Commons' Assembly_Ú / …dflyNnf] ;bg - Lords'<br />

Lagislature_Úsf ;b:ox¿sf] h'n'; ;fgl;t lg:s]sf] geP/ Tof] /Ëd~rdf pgLx¿n] grfxLsg<br />

gf6ssf] b'i6 kfqsf] e"ldsf v]Ng' k¥of] . pgLx¿ $ j6f 3f]8fsf cUnf–cUnf aU3Lx¿df uO/x]sf lyP<br />

. pgLx¿sf aU3Lx¿sf cufl8–k5fl8 abL{wf/L ;]jsx¿ v8f lyP <strong>tyf</strong> lg/kjfb¿kaf6 pgLx¿sf<br />

;fy;fy} 3f]8r9Lx¿dWo] sltko a'h'u{ sxlng] JolQmx¿ lyP pgLx¿ /S;Lsf] gzfsf] sf/0fn]<br />

nf]lnPsf b]lvGy] . pgLx¿dfly ;8ssf b'j}lt/af6 76\of}nf, luHofpg]vfnsf JolQmx¿n] ljb|f]xL /<br />

gfgft/xsf cfqmf]z kf]Vb} uLt ufO/x]sf lyP . To; s'/fsf nflu cª\u] |hLeGbf w]/} ;';d4 csf] { efiff


5}g . lsgls Tof] æ;ËLt uf]i7LÆ s'g} tof/Lljgf ;'? ePsf] lyof] . ctM To;df afhf–ufhf s]xL<br />

lyPgg\ . /, vfln tL ufpg]x¿sf d'v dfq lyP / pgLx¿n] cfk"mnfO{ :j/;ËLt;Dd dfq ;Lldt<br />

/fVg'k/]sf] lyof] . clg, pgLx¿ ;f/f z}tfgsf ;ËLt d08nL lyP; rf/}lt/ 3'“/3'“/<br />

ug] { {, 5L+5L+ + ug] { {, l;7L<br />

ahfpg], Rof“–Rof“–r'“r'“<br />

ug] { {, v6v6fpg], y'Sg], bf“t ls6\g], cflb gfgfy/Lsf cfjfhx¿sf] a]tfn] :j/sf]<br />

k6\of6 nfUg] ;ËLt rn]sf] lyof] Tof] s:tf] ;ËLt lyof] eg] To;n] hf];'s}nfO{ klg kufNg ;SbYof]<br />

<strong>tyf</strong> 9'ËfnfO{ ;d]t unfpg ;SbYof] . To;}df cË| ]hx¿ v';Lsf] xf“;f] — 7§f / s]6f}n]kgnfO{<br />

hf]l<strong>8l</strong>bg'kb{5 . To;df w]/} lbgb]lv blaPsf] / plDnPsf] qmf]w emlNsGYof] . cf gf] O;fO{ wfld{s ;+3df<br />

hfpm — æToxL Pp6} s'/f dfq xNnfsf] aLraf6 :ki6¿kn] a'lemGYof] . dflg;x¿nfO{ zfGt kfg{sf<br />

nflu Pshgf dlxnfn] k'/fgf] uftf] ePsf] k|fy{gfx¿sf] lstfa hg;d'bfonfO{ lbg aU3Laf6 xft a9fO{<br />

. …Tof] k9\gsf nflu cf gf] 3f]8fnfO{ b] Æ rsf] { pQ/ lbOof] . To;leq xhf/f} + cfjfhsf] nnsf/<br />

lyof] . 3f]8fx¿n] hlta]nf pkmfg{, kl5lt/ ;g{, k5fl8sf v'§fsf andf pleP/ 7f8f] x'g / cGtdf<br />

cfk"mdfly r9]sf enfb\dLx¿sf] hLjg ;Í6df kfg{ ;'? u/], Tolta]nf dflg;x¿df 3[0ffsf :j/x¿ emg\<br />

a9], emg\ w]/} rsf{ eP / emg\ w]/} e2f k|sf/sf eP . pbf/ n8{ / dlxnfx¿dWo] Pshgf dGqL /<br />

/fgLåf/f dgf]lgt k|ltli7t kl/ifb cWoIfsL >LdtL Uo|fg a]n lyO{g\ . pgLx¿ afWo eP/ 3f]8f–<br />

aU3Laf6 cf]n{g'k¥of] / cf gf v'§fn] lx+8\g'k¥of] . clg, hlta]nf a'9f eO;s]sf enfb\dLx¿n]<br />

===7"n7"nf 5ft] 6f]k nufPsf lyP / Hofb} wd{k/fo0f x'g\ eg]/ b]vfpg]vfnsf n'uf nufPsf lyP .<br />

Tolta]nf s;}sf] lgb] {zgdf qmf]wk"0f{ :j/x¿ Psbd} aGb eP eg] ltgsf] 7fp“ c;'/lIft xf“;f]n] lnof] .<br />

Tof] b]v]/ enfb\dLdWo] Pshgfn] w}o{ u'dfof] . l5/kmf]/ af]Ng] -Mephistophelese_ ;/x p;n]<br />

clzi6 ;Í]t u¥of] — cf gf zq'x¿k|lt cf gf] lhe|f] b]vfof] . ==;8ssf] Pp6f lsgf/faf6 t'?Gt<br />

cfjfh u¥of], æasas ub} { 5, ;+;b\kl§sf] xf]nf p;sf] ToxL xltof/ xf] ;8ssf] csf] {lt/af6<br />

s;}n] pQ/ lb+b} Joª\u xfGof], æpm ehg dg k/fpg] dxfTdf xf] — dxfTdf Æ To;}aLr /fhwfgLsf<br />

lah'nLsf tf/x¿n] ;f/f k|x/L rf}sLx¿nfO{ s] ;"lrt u/]sf lyP eg] xfO8 kfs{df bËf x'g]jfnf 5<br />

k|x/LnfO{ kmf}hL sf/afxLsf nflu t'?Gt d}bfgdf hDdf x'g] lgb] {zg hf/L eof] . s]xLa]/d} PK;n]<br />

ejgaf6 SoflG;ª\6g au} +rf;Dd ;8ssf b'j}lt/ v8f ePsf hgtfsf] hdftaf6 k|x/Lb:tf s]xLa]/sf]<br />

km/sdf cfO/x]sf lyP . tL b:tf cufl8af6 lg:sGy] / cfd hgdfg;af6 lgDg nf]slk|o uLtn]<br />

pgLx¿sf] :jfut ul/GYof] M<br />

sxf“ uP s'v'/fx¿ <<br />

eg k|x/Lx¿<br />

xfn} Sns] {gJofndf Pshgf l;kfxLn] s]xL s'v'/fx¿ rf]/L u/]sf] lyof] . Tof] uLtdf tT<strong>sfn</strong><br />

ePsf] ToxL s'Voft rf]/Llt/ ;Í]t ul/Psf] lyof] .<br />

tLg306f;Dd ToxL kl/b[Zo /x\of] . Tof] sfd vfln cË| ]hx¿sf] kmf]S;fn] dfq} ug{ ;SbYof] . pQm<br />

l;Ëf] sf08el/ a]Unfa]Un} bnn] a]Unfa]Un} /fox¿ JoQm ul//x]sf lyP . s;}n] elg/x]sf] lyof] — æclxn]<br />

t s]jn ;'? dfq ePsf] 5 Æ æTof] t xfd|f] klxnf] sbd xf] Æ æxfdL tL ;a} s'/fx¿nfO{ 3[0ff<br />

ub{5f} +Æ cflb eg]/ csf] {n] 3f]if0ff ul//x]sf] lyof] . dhb"/x¿sf cg'xf/x¿ l/;n] r"/ eO/x]sf lyP eg]<br />

dWod juL{o afa'x¿sf] cg'xf/df klxn] slxNo} b]Vg gkfOPsf] h:tf] cfTd ;Gtf]ifsf] dw'/ d':sfg b]vf<br />

kl//x]sf] lyof] . k|bz{g ;dfkg x'g'eGbf s]xLa]/klxn] dfq lx+;fTds k|j[lQn] hf]/ kqm\ \of] . aU3Lx¿nfO{<br />

ysf{p“b} a]tsf] 58L xNnfpg] / c¿ ljleGg rLhx¿sf aLraf6 …ltdL abdf; xf} n'Rrf xf} Æ<br />

eGg] cfjfh ;'<strong>lgg</strong> yfNof] . tLg 306fsf] pQm l;Ëf] clAwdf pT;fxL rfl6{:6 — k'?if / gf/L — x¿n]<br />

cfd hg;d'bfoleq 3';]/ krf{ af“l8/x]sf lyP . krf{df 7"n–7"nf cIf/df ærfl6{:6 cfGbf]ngsf] k'gu{7g<br />

Æ eGg] s'/f n]lvPsf] lyof] .<br />

æcfufdL dËnaf/, cyf{t\ h"g @^ sf lbg <strong>k|m</strong>fo/ l:6«6, 8fS6/x¿ ;fwf/0f;ef l:yt ;flxTo /<br />

lj1fgsf ;+:yfgdf ljzfn ;fj{hlgs ;ef x'g]5 . rfl6{:6 cfGbf]ngsf] k'gu{7g ug{sf nflu<br />

/fhwfgLdf x'g uO/x]sf] ;Dd]ngsf nflu ;efn] k|ltlglw r'Gg]5 . ;efdf k|j]z lgMz'Ns x'g]5 Æ


cfhsf nG8gsf w]/}h;f] kqklqsfx¿df xfO8 kfs{ 36gfsf] s]jn clnslt dfq ljj/0f 5, n8{<br />

kfd:6{gsf] kq -Morning Post_ afx]s s'g} c¿ klqsfsf ;DkfbsLo n]v;d]t klg To; ljifodf<br />

clxn];Dd n]lvPsf] 5}g .<br />

Morning Post sf] egfO 5 M æxfO8 kfs{df Hofb} zd{gfs / vtgf{s b'j} rLh ePsf] 5,<br />

sfg"g / dof{bf b'j}sf] v'n]cfd pNn‹g ul/Psf] 5 — ;+j}wflgs cËx¿sf pGd'Qm sfo{x¿df zf/Ll/s<br />

anåf/f cj}w¿kaf6 x:tIf]k ul/Psf] 5 .Æ To;n] s] dfu u/]sf] 5 eg] æTof] b[Zo cfufdL cfOtaf/sf<br />

lbg k'gM bf]xf]¥ofpg]h:tf] wDsL lbOPsf] 5, To;nfO{ Psbd} cg'dlt lbOg'x'“b}g<br />

.Æ<br />

t}klg ;fy;fy} ;f] z}tfgL sfo{sf nflu s]jn æx7LÆ n8{ u|f;eg]/ ælhDd]jf/Æ 5g\ . æhgtfsf]<br />

Gofok"0f{ cfqmf]znfO{Æ pgn] e8\sfOlbPsf 5g\ . ;f] kqn] s:tf] s'/f To;/L p7fO/x]sf] 5 eg] æ:jo+<br />

;+;b\n] u|f;eg]/sf] ljnnfO{ tLgk6s k"/} k9]/ kf; u/]sf] xf]Og Æ cyjf s] pgn] klg æ;+j}wflgs<br />

cËsf d'Vo sfo{nfO{ zf/Ll/s anåf/fÆ x:tIf]k u/]/ k|efljt u/]sf lyP <<br />

***<br />

k" “hL<br />

-v08 — !_ 89<br />

===wfld{s hut\ jf:tljs hut\sf] s]jn k|ltljDa dfq xf] . /, h'g ;dfh dfnsf] pTkfbg<br />

Joj:yfdfly cfwfl/t x'G5, h'g ;dfhdf dfd"nL pTkfbsn] cf gf] pkhnfO{ dfn / d"No dfg]/ Ps–<br />

csf] {l;t ;fdflhs ;DaGw :yflkt ub{5g\ /, To;/L cf gf] JolQmut lghL >dnfO{ ;hftLo dfgj<br />

>dsf] ;j{dfGo -cfbz{_sf] ¿k lbG5g\, To; k|sf/sf] ;dfhsf] nflu cd"t{ dfgjsf] sNkgf ug] { { O;fO{<br />

wd{, ljz]if u/]/ To;sf] k" “hLjfbL — k|f]6]:6\ofG6jfbL, O{Zj/jfbL ¿kx¿dWo] — wd{sf] ;a}eGbf pko'Qm<br />

¿k xf] . k|frLg PlzofnL / cGo k|frLg pTkfbg k4ltx¿df xfdL s] b]Vb5f} + eg] pkhnfO{ dfndf<br />

kl/jlt{t ug] { { lqmofsf] :yfg uf}0f x'G5 . /, To;/L dfn pTkfbsx¿df dflg;sf] kl/jt{gsf] lqmofsf]<br />

:yfg klg uf}0f x'G5 . t/, cflbd ;dfh Joj:yf hlt–hlt lj36gsf] ghLs k'Ub5, Tolt–Tolt<br />

pTkflbt dfndf kl/jt{g /, To;/L dfnsf] pTkfbgdf dflg;x¿sf] kl/jt{gsf] lqmofn] a9LeGbf a9L<br />

dxŒj u|/0f ub} { hfG5 . To;nfO{ ;xL cy{df Aofkf/ ug] { { /fi6« elgG5 . tL k'/fgf] ;G;f/df otf–ptf<br />

vfln /LQf 7fp“x¿ -r/, cflb_df dfq s;/L kfpg ;lsGYof] . h;/L PkLSo"?sf b]jtf vfln b'j}<br />

nf]sx¿aLrsf] cf] +7df kfOGy], cyjf h;/L ox"bL s]jn kf]ln; ;dfhsf l5b|x¿df kfOG5g\, To;}u/L<br />

k" “hLjfbL ;dfhsf] t'ngfdf pTkfbgsf tL k|frLg ;fdflhs ;Ë7gx¿ Hofb} ;/n / :ki6 x'Gy] . t/<br />

ltgsf] cfwf/ ls t To; dflg;sf] JolQmut ljsf; x'GYof], h;n] clxn];Dd klg Tof] cflbd sljnf<br />

;dfh cGt/ut cf gf cGo ;xr/x¿;“u s“;]/ /fv]sf] cf gf] ;DaGwsf] TofGb|f] r'“8fNg<br />

;s]sf]<br />

lyPg jf tL k|frLg ;fdflhs ;Ë7gx¿ ;Lwfl;bL k/fwLg ;DaGwx¿df cfwfl/t x'Gy] . To;k|sf/sf<br />

;fdflhs ;Ë7gx¿ s]jn Tolta]nf dfq pTkGg x'g ;Sb5g / sfod /xg ;Sb5g\, hlta]nf >dsf<br />

pTkfbs zlQmx¿sf] lgDg cj:yfaf6 ljsf; eO;s]sf] x'“b}g<br />

<strong>tyf</strong> ToxL sf/0fn] ef}lts hLjgsf If]qdf<br />

dfG5]–dfG5] Pj+ dfG5] / k|s[ltaLrsf ;fdflhs ;DaGwx¿;d]t klg ToxL lgDg cj:yfg'¿k Hofb}<br />

;Í'lrt x'G5g\ . k|s[lt k"hfsf] k|fs[lts k/Dk/f <strong>tyf</strong> hgtfsf wd{sf c¿ tTjx¿leq ToxL ;ÍL0f{tf<br />

k|ltljlDat ePsf] b]lvG5 . h];'s} xf];\, tfklg jf:tljs ;G;f/sf] wfld{s k|ltljDa clGtd¿kaf6<br />

Tolta]nf dfq vtd x'G5, hlta]nf vf; b}lgs hLjgdf cf gf c¿ ;fyLx¿ / k|s[ltl;tsf]<br />

Jojxfl/s¿kdf x'g] dflg;sf] ;DaGw k"0f{¿kn] :ki6 / ts{;Ët x'G5 .<br />

;fdflhs hLjglqmof ef}lts pTkfbgsf] lqmofdfly cfwfl/t x'G5 . ;dfhsf] pQm hLjglqmofn]<br />

cf gf] /x:ok"0f{ ;ª\sL0f{tfnfO{ Tolta]nf;Dd x6fp“b}g, hlta]nf;Dd pTkfbgsf] Tof] lqmof d'Qm¿kn]<br />

;Da4 dflg;x¿sf] lqmof aGg kfp“b}g <strong>tyf</strong> hlta]nf;Dd vf; of]hgfg'¿k ;r]t¿kaf6 p;n]<br />

To;nfO{ ;~rfng ug{ yfNb}g . t}klg To;sf] nflu s] s'/f cfjZos x'G5 eg] ;dfhsf] lglZrt<br />

ef}lts cfwf/ sfod eO;s]sf] xf];\, cyjf p;sf] cl:tTjsf s]xL ljzi6 kl/l:yltx¿ :yflkt<br />

eO;s]sf xf]pmg\ . clg, tL rLhx¿ ljsf;sf] nfdf] / si6bfoL lqmofsf] :jtM:k"mt{ pkh x'G5g\ .


fhgLlts cy{zf:qn] lg:;Gb]x d"No / To;sf] kl/df0fsf] ljZn]if0f u/]sf] 5 — Tof] ljZn]if0f<br />

hlt ck"0f{ lsg gxf];\ — p;n] tL s'/fx¿cGt/ut s]–slt s'/f l5k]sf 5g\ eg]/ ltgsf] vf]hL u/]sf]<br />

5 . t/ /fhg}lts cy{zf:qn] >dnfO{ To;sf] pkhsf] d"Nosf] ¿kdf / >d<strong>sfn</strong>sf] p;sf] kl/df0fsf]<br />

¿kdf lsg k|:t't ub{5 eGg] k|Zg slxNo} klg k|:t't u/]sf] 5}g tL ;"qx¿dfly s'g rLhsf] 5fk<br />

k/]sf] 5 eg] ltgLx¿sf] ;DaGwdf ;dfhsf] To;k|sf/sf] cj:yf x'G5, h;df dflg;n] pTkfbg<br />

lqmofnfO{ lgolGqt ug'{sf]<br />

;f6f] :jo+ pTkfbg lqmofn] p;dfly zf;g ub{5 . k" “hLjfbL ts{n] ;"q :jo+<br />

k|s[ltsf] b]g xf] / Tof] :jo+ :ki6 ckl/xfo{tf xf] eGg] 7fGb5 . To;sf/0f k" “hLjfbL pTkfbgsf] :j¿ksf]<br />

pbo x'g'eGbf klxn]b]lv g} /x]sf] ;fdflhs pTkfbgsf] :j¿k tkm{ k" “hLklt ju{sf] b[li6sf]0f ToxL<br />

k|sf/sf] x'G5, h'g k|sf/sf] b[li6sf]0f O;fO{ wfld{s ;‹sf kfb/Lx¿sf] O;fO{ wd{eGbf klxn]sf wd{k|lt<br />

x'G5 ===.<br />

***<br />

====k|f}Bf]lusLaf/] cfnf]rgfTds Oltxf; tof/ ug] { { xf] eg] To;af6 !* cf} + ztfAbLsf] cg';Gwfg<br />

s'g} Pshgf JolQmsf] sfd xf]Og eGg] s'/f :ki6 x'g]5 . clxn];Dd To:tf] lstfa tof/ ePsf] 5}g .<br />

8f/ljgn] xfd|f] Wofg k|s[lt;DaGwL 6]Sgf]nfhL -k|ljlw_ sf] Oltxf;lt/, cyf{t\ lj?jf / kz'x¿sf<br />

cËx¿sf] lgdf{0fsf] Oltxf;lt/ cfslif{t u/]sf lyP . hLjgnfO{ sfod /fVgsf nflu ToxL cË<br />

pTkfbgsf cf}hf/x¿sf] sfd ub{5 eGg] pgsf] ljrf/ lyof] . t/ s] dfG5]sf pTkfbs cËx¿sf]<br />

Oltxf;lt/ klg TolQs} Wofg lbg'kb{5, h'g ;f/f ;fdflhs ;Ë7gx¿sf] ef}lts cfwf/ xf] /, s] To;<br />

k|sf/sf] Oltxf; t}of/ ug'{<br />

;lhnf] x'g]5}g < lsgeg] aLsf]n] eg]h:t} dfgj Pltxf; xfdLx¿n] lgdf{0f<br />

u/]sf xf} + eg] k|fs[lts Oltxf;sf] lgdf{0f xfdLx¿n] u/]sf xf]Ogf} +, dfgj Oltxf; / k|fs[lts Oltxf;df<br />

TolQ km/s 5 . dflg;n] k|s[ltaf6 s;/L sfd lnG5 <strong>tyf</strong> p;n] cf gf] hLjg sfod /fVg] dfWod<br />

pTkfbgsf] s'g lqmof xf] eGg] s'/f 6]Sgf]nf]hLn] atfpg]5 . clg, To;}af6 p;n] cf gf ;fdflhs<br />

;DaGwx¿sf] lgdf{0fsf] k4lt <strong>tyf</strong> tL ;fdflhs ;DaGwx¿af6 pTkGg x'g] dfgl;s wf/0ffx¿sf]<br />

lgdf{0fsf] k4lt;d]t klg :ki6 ub{5 . Tof] ef}lts cfwf/nfO{ Wofg glbg] wd{sf] x/]s Oltxf; klg<br />

cGwf] x'G5 . jf:tjdf wd{sf /x:ok"0f{ ;[hgfx¿sf d"t{¿ksf] cfwf/nfO{ ljZn]if0fåf/f vf]lhug'{<br />

ck]Iffs[t¿kdf w]/} ;lhnf] 5 . To;sf] ljk/Lt hLjgsf jf:tljs ;DaGwx¿sf] cfwf/df tL<br />

;DaGwx¿sf sfNklgs :j¿kx¿sf] cg';Gwfg ug'{<br />

Tolt ;lhnf] sfd x'“b}g<br />

. bf];|f] t/Lsf g} Psdfq<br />

ef}ltsjfbL / To;/L Psdfq j}1flgs t/Lsf xf] . k|s[lt lj1fgsf cj:t'jfbL ef}ltsjfbsf<br />

sdhf]/Lx¿, cyf{t\ Oltxf; / To;sf lqmofsnfknfO{ a]Unfa]Un} /fv]/ j:t'x¿dfly ljrf/ ug] { {<br />

ef}ltsjfbsf sfdhf]/Lx¿n] h;} cf gf] vf; If]qsf ;Ldfx¿af6 clnslt dfq cufl8 a9\g] ;fx;<br />

ub{5g\, TolQv]/ :jo+ To;sf jQmfx¿sf sfNklgs j}rfl/s wf/0ffx¿af6 tL sdhf]/Lx¿ :ki6 x'G5g\ .<br />

***<br />

===kf7sn] olb dnfO{ dfNy;sf] !&(* df k|sflzt ePsf] h;;+Vof;DaGwL lgaGwsf] ;Demgf<br />

u/fp“5g\ eg] d}n] pgLl;t eGg]5', dfNy;sf] pQm /rgf h'g¿kdf klxnf]rf]6L k|sflzt ePsf] lyof],<br />

ToxL ¿kdf t Tof] jf:tjdf 8]= kmf], ;/ h]D; :6'c6{, 6fpg;]g, o|fª\slng, jfn];, cflbsf<br />

/rgfx¿sf] :s"n] ljBfyL{x¿sf] :t/sf] ;txLk|sf/sf] rf]/L xf] . pgL cfkm}n] ;f] +r]sf] Pp6f klg jfSo<br />

To;df 5}g Tof] k'l:t<strong>sfn</strong>fO{ lnP/ h'g 7"nf] ;g;gL km}lnPsf] lyof], To;sf] Psdfq sf/0f bnut<br />

:jfy{ lyof] . a]nfotdf <strong>k|m</strong>fG;]nL qmflGtsf b[9 kIfw/ pTkGg ePsf lyP . æhg;ª\Vofsf] l;4fGtÆsf]<br />

/rgf lj:tf/}–lj:tf/} !* cf} + zbLdf ePsf] lyof] /, 7"nf] ;fdflhs ;Í6sf] a]nf w]/} 9f]n lk6]/ Tof]<br />

l;4fGt Pp6f ;~hLjgL a"6L xf] / To;af6 sG8f]/;]6 cflbsf lzIffx¿sf] ljiffQmtfnfO{ t'?Gt vtd<br />

kfg{ ;lsG5Æ eGg] 3f]if0ff ul/Psf] lyof] . ctM a]nfotsf wgf8\ox¿n] xft k;f/]/ Hofb} xiff] {Nnf;sf<br />

;fy To;sf] :jfut u/]sf lyP . dfgj ljsf;sf ;f/f clenfiffx¿nfO{ gi6 ug] { { ;fwg Tof] x'g]<br />

pgLx¿sf] wf/0ff lyof] . dfNy; :jo+ cf gf] Tof] ck|Toflzt ;kmntfaf6 bË k/]sf lyP . t}klg pgn]<br />

cf gf] k':ts gSsnL t/L<strong>sfn</strong>] otfptfaf6 hDdf ul/Psf ;fdu|Lx¿af6 eg{ ;'? u/]sf lyP . pgn]<br />

To;df gof“ pkfo yk] — pgn] To:tf] pkfo hf]8], h;sf] cg';Gwfg pgL :jo+n] u/]sf] geP/<br />

otfptfaf6 a6'lnPsf] lyof] . of] s'/f ofb ug'{xf];\<br />

M oBlk dfNy; a]nfotL /fhsLo O;fO{ wfld{s


;‹sf Pshgf kfb/L lyP t/ pgn] d7jf;L;/x a|x\dro{sf] a|t lnPsf lyP . k|f]6]:6\ofG6jfbL<br />

SoflDa|h ljZj ljBfno90sf] :gfts aGgsf nflu Tof] cfjZos zt{ x/]s JolQmn] k"/f ug'{kb{Yof]<br />

.<br />

To; b[li6af6 c¿ k|f]6]:6\ofG6 kfb/Lx¿sf] ck]Iff dfNy;sf] l:ylt w]/} /fd|f] 5 . c¿ k|f]6]:6\ofG6<br />

kfb/Lx¿n] a|x\dro{sf] pkb]z c:jLsf/ u/]sf 5g\ eg] To;sf] 7fp“df cf gf] ljz]if afOan a|tsf]<br />

¿kdf ækmn / ;+Vof a9fpmÆsf] l;4fGt c“ufn]sf 5g\ . pQm l;4fGtnfO{ pgLx¿n] slt;Dd c“ufn]sf<br />

5g\ eg] cfd¿kaf6 pgLx¿ hg;+Vof j[l4 ug{ czf]egLo ;Ldf;Dd k'Ub5g\ . tfklg dhb"/x¿nfO{<br />

pgLx¿n] æhg;+Vofsf] l;4fGtaf/] pkb]z lbG5g\ vf; s'/f t s] xf] eg] dflg;sf] cfly{s kTgL;t<br />

;DalGwt k|Zg, cflbd k'?ifåf/f kmflnPsf kmn vfg] s'/fl;t ;DalGwt k|Zg, ef]sl;t ;DalGwt k|Zg<br />

cyjf kfb/L 6fpg;]gn] lv;L–l6p/L u/]/ eg]em} + æsfdb]jsf] af0fnfO{ lgliqmo agfpg] k|ltaGwÆsf<br />

;d:ofl;t ;DalGwt gfh's k|Zgsf] oyfy{ JofVof ug] { { k|f]6]:6\ofG6 wfld{s bz{gsf kfb/Lx¿n], cyjf<br />

k|f]6]:6\ofG6 O;fO{ wfld{s ;‹sf kfb/Lx¿n] cf gf] Psflwsf/ sfod /fv]sf lyP / clxn] klg sfod<br />

u/]sf 5g\ eGg'kb{5 . e]lg;sf] a}/fuL df}lns / af7f] n]vs cf]/l6;nfO{ 5f]8]/ hg;+Vof;DaGwL<br />

l;4fGtsf w]/}h;f] lzIfsx¿ k|f]6]:6\ofG6 kfb/L x'g\ . pbfx/0fsf nflu a| 'sg/sf] /rgf — kz'x¿sf]<br />

hLjg k|0ffnLsf] l;4fGt 91 ln8, !&^& nfO{ lnpm“ . To;df pgn] hg;+Vofsf] cfw'lgs l;4fGtsf ;Dk"0f{<br />

ljifoaf/] k"0f{tM ljrf/ u/]sf 5g\ . Sj];g] / pgsf r]nf h]7f ld/faf]aLr ePsf] Ifl0fs n8fO“af6 klg<br />

To;af/] gof“ ljrf/x¿ xfl;n ePsf lyP . k'gM To;af/] k|sfz xfNg] kfb/L jfn];, kfb/L 6fpg;]g,<br />

kfb/L dfNy; / pgsf r]nf, dxfkfb/L 6f]d; rfd;{, cflb clxn] klg k|f]6]:6\ofG6jfbL g} 5g\ . To;af/]<br />

n]Vg] c¿ e'O{ +k'm§] kfb/Lx¿ klg ;a} k|f]6]:6\ofG6 lyP . /fhg}lts cy{zf:qsf] cWoog klxn] xJ;,<br />

nsh:tf bfz{lgsx¿n] ub{y] / 6fd d~h/, 6]Dkn, ;'nL, 8]lj6, gy{, nf, jfG8/ln6, s}lG6nL,<br />

o|fÍnLgh:tf Jofkf/L / /fhgLlt1x¿n] ub{y] <strong>tyf</strong> ;a}eGbfa9L ;kmntfsf ;fy To;sf] cWoog<br />

ljz]if¿kn] Kof/L, af/ag, DofG8]ljn, Sj];g]h:tf lrlsT;fzf:ql;t ;DalGwt JolQmx¿n] u/]sf lyP .<br />

!* cf} + zbLsf] cfwfcfwL;Dd cf gf] ;dosf k|lz4 cy{zf:qL kfb/L 6s/n] wgbf}ntl;t ;DalGwt<br />

pQm ljifosf] cWoog u/]sf]df hg;d'bfol;t dfkmL dfu]sf lyP . t/ kl5 jf:tjdf æhg;+Vofsf]Æ<br />

Tof] …l;4fGtÚ pTkGg ePsf] sf/0fn] k|f]6]:6\ofG6 kfb/Lx¿sf] kfnf] cfPsf] lyof] . k]6Ln] hg;+VofnfO{<br />

wg;DklQsf] cfwf/ dfGby] . pgL P8d l:dyem} + kfb/Lx¿sf v'nf zq' lyP . klxn]b]lv g} cfef;<br />

kfO;s]sf] x'gfn] kfb/Lx¿sf] Tof] x:tIf]knfO{ pgn] eg]sf lyP, æhlta]nf;Dd sfg"gsf] ;DaGw<br />

jsLnl;t ;a}eGbf sd x'5, Tolta]nf;Dd Tof] kmi6\ofp“5 eg]/ h;/L sfg"gaf/] eGg] ul/G5, 7Ls<br />

To;}u/L wd{ klg Tolta]nf;Dd kmi6\ofp“5, hlta]nf;Dd kfb/Lx¿nfO{ ;a}eGbf w]/} si6 lbOG5 . pgn]<br />

;Nnfx s] lbG5g\ eg] k|f]6]:6\ofG6 kfb/Lx¿n]] Psk6s ;w} +sf nflu Pkf]:6n kfpnsf] cg'z/0f u¿g\,<br />

a|x\dro{åf/f cf gf] z/L/nfO{ si6 lbpmg\ / g}ltsjfg ag"g\ . ;fy} pgLx¿n] s] s'/f to u¿g\ eg]<br />

O;fO{ wfld{s ;‹sf gfddf ck{0f x'g] k|;fbdf dfG5]x¿n] clxn] hlt vfO{kfO{ cfPsf 5g\, To;eGbf<br />

w/} a9fpg' gkg] { u/]/ hflt k}bf ug] {5}gg\ ToxL pgLx¿sf nflu ;a}eGbf /fd|f] x'g]5 . egfOsf] cy{<br />

s] xf] eg] h]–hlt O;fO{ wfld{s ;+3sf gfddf clk{t 5, Tof] ljeQm eO;s]sf] 5, /, To;sf/0f olb<br />

a]nfot / j]N;df s]jn !@))) kfb/Lx¿ dfq a:g] 7fp“ /x]sf] 5 eg] @$))) kfb/Lx¿sf] hflt x'g'<br />

:jfefljs gxf]nf lsgls !@))) sf nflu Toxf“ s'g} Joj:yf x'g]5}g / pgLx¿n] cf gf] hLljsf<br />

rnfpg] pkfo vf]H'gkg] {5 . /, Tof] sfdsf] nflu ;a}eGbf ;lhnf] t/Lsf s] x'g]5 eg] h'g !@)))<br />

kfb/Lx¿ 7f“6af6l;t /x]sf 5g\, ltgLx¿n] g} pgLx¿sf cfTdfdf ljif 3f]ln/x]sf 5g\, cyjf<br />

pgLx¿nfO{ ef]sef]s} dfl//x]sf 5g\ <strong>tyf</strong> pgLx¿nfO{ unt af6f] b]vfP/ pgLx¿sf] :ju{sf] af6f]df<br />

Jojwfg v8f ul//x]sf 5g\ eGg] s'/f aemfpg'kb{5 .Æ 94 cf gf ;d<strong>sfn</strong>Lg k|f]6]:6\ofG6 kfb/Lx¿af/]<br />

P8d l:dysf] wf/0ff s] lyof] eGg] s'/f lgDg–lnlvt 36gfaf6 yfx nfUb5 M æpgsf ;fyL 8]lj8<br />

x\o"dsf] hLjg, d[To' / bz{gaf/] P8d l:dyåf/f Pn=Pn=8L=nfO{ k7fPsf] kq -n]vsn] O;fO{ e<strong>lgg</strong>]<br />

JolQmx¿dWo] PsÆ gfds cf gf] /rgfsf] rf}yf] ;+:s/0f, cS;kmf]8{ !&)$ df gf}lj{rsf ljz]if 8f=<br />

8f]g{n] P8d l:dynfO{ lgGbf u/]sf lyP lsgeg] ld=:6«fxgsf] gfddf k|sflzt cf gf] Pp6f kqdf<br />

pgn] cf gf ldq 8]le8 -cyf{t\ x\o"d_sf] ;Demgf :yfoL agfOlbPsf lyP, ;G;f/nfO{ pgn] s]


atfOlbPsf lyP eg] pgn] …cf gf] d[To' zøofdfÚ ;d]t h'g;'s} k|sf/n] klg æx\o"d n'l;og k9]/ <strong>tyf</strong><br />

u~hkmf gfdsf] v]n v]n]/ cf gf] dgf]/~hg ub{y]Æ / x\o"dsf af/]df pgn] s] s'/f;d]t n]Vg] w[i6tf<br />

u/]sf lyP eg] æpgsf] hLjg<strong>sfn</strong>df / pgsf] z]ifkl5 klg pgnfO{ d}n] xd]zf To:tf] Pp6f a'l4dfg /<br />

;bfrf/L JolQm 7fg]sf] 5', h:tf] æb'j{n dfgjtfn] zfob} k}bf ug{ ;Sb5 .Æ lj;k r"/–r"/ eP/<br />

;f]Wb5g\, æ dxfzo, dnfO{ s] nfUb5 eg] tkfO{ +n] To:tf] JolQmsf] rL/q / cfr/0f d]/f cufl8 k|:t't<br />

ug'{ePsf]<br />

5, h'g wd{ sxlng] ;a} rLhsf lj?4 c;fWo¿k lyof] / To;n] dfG5]leqsf] efjgfnfO{<br />

vtd ug] { {, bafpg] / d]6fpg] k|oTgdf s]xL s;/ af“sL /fv]sf] lyPg . clg, olb pgsf] azsf] s'/f<br />

x'GYof] eg] s;}n] klg yfx gkfpg] u/L To;nfO{ p;n] d]l6lbg]lyof] ] s] ltd|f] nflu To;f] ug'{<br />

plrt<br />

xf]


Hofb} w]/} pRr lzv/df 5, hxf“;Dd To;sf] ¿ksf] ;DaGw 5, To;sf] d'sfljnf t sxL+ s;}n] ug{<br />

;s]s} 5}g . tfklg xfd|f AnfÍLkGyLx¿nfO{ Tof] rLh dg kg{ ;Sb}g . ctM pgLx¿ ;a}eGbf w]/}<br />

pu|jfbL x'g\ eGg] s'/f l;4 ug{sf nflu pgLx¿n] Pp6f 3f]if0ffåf/f O{Zj/sf] cGt ul/lbG5g\ . !&(#<br />

df To;} ul/Psf] lyof] M<br />

æsDo"g 97 n] klxn]sf] b'u{ltsf] k| ]t -O{Zj/_Æ af6 dfgj hfltnfO{ ;w} +sf nflu d'Qm kf/f];\ /<br />

p;sf jt{dfg ljklQsf sf/0fx¿af6 æ-cl:tTjljxLg O{Zj/ To;sf] sf/0f xf] _Æ p;nfO{ d'Qm u/f];\<br />

sDo"gdf kfb/Lx¿sf nflu s'g} :yfg x'“b}g,<br />

x/]s k|sf/sf] wfld{s cleJolQmdfly, x/]sk|sf/sf]<br />

wfld{s ;Ë7gdfly k|ltaGw nufOlbg'kb{5 .Æ<br />

clg, Tof] — d'l tsf] cfb]z 98 cfb]zaf6 dflg;x¿nfO{ gfl:tsdf ablnlbg'kb{5 eGg] sDo"gsf<br />

b'O{hgf ;b:ox¿sf] x:tfIf/ 5 . hf]–h;n] To;df x:tfIf/ u/]sf 5g\, pgLx¿nfO{ jf:tjdf s] s'/f<br />

a'‰g] cj;/ k|fKt ePsf] 5 eg] Jojxf/df sfd gnfUg] y'k} | rLhx¿sf] cfb]z Pp6} sfuhdf hf/L ug{<br />

;lsG5 / pgLx¿dfly bdg ug{ {sf nflu cjfl~5t ljZjf;nfO{ hf]8an lbg] csf] { ;a}eGbf /fd|F] t/Lsf<br />

Tof] xf] . s] s'/f lglZrt xf] eg] O{ZjnfO{ d2t ug] { { cfh oxL Ps dfq t/Lsf 5 M cgLZj/jfbnfO{<br />

clgjfo{ wd{ 3f]lift ul/lbOof];\ / wd{dfly cfd¿kdf /f]s nufP/ lj:dfs{sf] Sofyf]lnslj/f]wL<br />

bdgsf/L 99 sfg"gsf] klg sfg sfl6lbOof];\ ====.<br />

***<br />

<strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{<br />

uf]yf sfo{qmdsf] cfnf]rgf<br />

-c+z_<br />

===…cGt:s/0fsf] :jtGqtfMÆ — Sofyf]lns lj/f]wL bdg 100 sf] a]nf pbf/tfjfbnfO{ olb s;}n]<br />

p;sf] k'/fgf] jrgsf] ;Demgf u/fpg rfxYof] eg] Tof] o;k|sf/ dfq ug{ ;SbYof] M x/]s JolQmnfO{<br />

k|x/Lsf] s'g} x:tIf]kljgf cf gf wfld{s / zf/Ll/s cfjZostfx¿ k"/f ug{ ;Sg] :jtGqtf x'g'kb{5 .<br />

t/ To;af/] dhb"/ ju{sf] kf6L{n] slDtdf s] s'/f pm;dIf /flvlbg' kb{Yof] eg] k" “hLjfbL æcGt:s/0fsf]<br />

:jtGqtfÆ eg]sf] s]jn To; cGt/ut cGt:s/0fsf] x/;Dej k|sf/sf] wfld{s :jtGqtfsf] dfq 5"6<br />

lbOG5 t/ hxf“;Dd :jo+ p;sf] -dhb"/ kf6L{sf] _ ;DaGw 5, p;n] cGt:s/0fnfO{ g} wd{sf hfb"–<br />

6'gfaf6 d'Qm kfg'{kb{5<br />

. t/ dflg;x¿n] æk" “hLjfbLÆ ;LdfeGbf cufl8 ga9\g] s'/fnfO{ g} 7Ls 7fGb5g\<br />

===.<br />

***<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PËN;<br />

8\o'xl/ª dtv08g<br />

-c+z_ 101<br />

===O;fO{ wd{n] s]jn ;a} dflg; a/fa/ lyP eGg] Pp6f s'/f dfq hfGbYof] M ;dfg¿kaf6 ;a}<br />

d"n b'/frf/df k}bf ePsf lyP . Tof] rLh bf;x¿ / pTkLl8tx¿sf] wd{sf] :j¿ksf] Psbd} cg's"n<br />

lyof] . To;afx]s a9LeGbf a9L To;n] dflysf d'Le/ JolQmx¿sf] ;dfgtf dfGbYof] . t/ To;af/]<br />

vfln Psbd} k|f/lDes <strong>sfn</strong>df g} hf]8 lbOGYof] . gof“ wd{sf] k|f/lDes cj:yfx¿df ;+o'Qm :jfldTjsf<br />

h'g lrx\gx¿ kfOG5g\, ltgsf] sf/0f jf:tljs ;dfgtfjfbL ljrfx¿ Tolt x'Ggy], hlt Pstfsf]<br />

efjgf lgisfl;t–lgjf{l;t / Gofoaf6 jl~rt JolQmx¿df x'G5 . Hofb} 5f]6f] ;doleq kfb/Lx¿ /<br />

;j{;fwf/0f hg;d'bfoaLr lje]b pTkGg ePkl5 O;fO{ wd{sf] ;'?cftsf] a]nfsf] ;dfgtf klg vtd<br />

x'gk'Uof] .<br />

k=o"/f]kdf cfqmd0f u/]/ hd{gx¿n] cf gf] clwsf/ sfod u/] <strong>tyf</strong> lj:tf/}–lj:tf/} Toxf“ “ s:tf]<br />

ck"j{ hl6n, tx–txsf] >]l0fo'Qm ;fdflhs / /fhg}lts Joj:yf sfod ul/lbP eg] ;dfgtfsf ;f/f<br />

ljrf/x¿ k'gM zbLof}+sf nflu cGt x'gk'u] . t/ ;fy;fy} pQm cfqm0fsf] sf/0f klZrdL / dWo o"/f]k<br />

ljsf; k|jfxdf xf]ldP . klxnf]k6s Pstfa4 7f]; ;f+:s[lts If]qsf] :yfkgf eof] <strong>tyf</strong> pQm If]qleq


klg klxnf]k6s d'Vo¿kn] /fli6«o /fHox¿ — k/:k/df Ps csf] {nfO{ k|efljt ug] { { / k/:k/df Ps<br />

csf] {nfO{ /f]syfd ug] { { vfnsf /fli6«o /fHox¿ — sf] Joj:yf sfod eof] . To;/L pgLx¿sf] -<br />

hd{gx¿sf xdnfn]_ To;k|sf/sf] cfwf/ tof/ ul/lbPsf] lyof], h;df kl5 dflg;x¿sf] ;dfgtfsf]<br />

l:yltsf] k|Zg, dfgjclwsf/sf] k|Zg p7fpg ;lsGYof] .<br />

***<br />

æ===clxn] JolQmsf] k/+ ;Qf d"ntM æJolQmx¿dfly /fHo;Qfsf] Psnf}6L clwsf/ x'g]Æ s'/fdf<br />

lglxt x'G5 .Æ t/ h'g xb;Dd To;n] æjf:tjdf k|fs[lts Gofodf d2t lbG5Æ, ToxL xb;Dd<br />

anh tL k"/f ePsf] Tof] clwsf/nfO{ ;xL 7x¥ofpg ;lsG5 . Tof] nIf cufl8 /fv]/ æljwfg;ª\ut /<br />

Gofo;ª\ut clwsf/ :yflkt ul/g]5g\ t/ tL æl;Ëf] ;dfhsf] dftxtdf /xg'kb{5 .Æ clg, ;'/Iffsf]<br />

nflu klg ;+o'Qmdf]rf{ x'g]5 . Tof] æcfGtl/s ;'/Iff sfod /fVgsf nflu ;]gf cyjf æsfo{sf/Lcª\usf]<br />

;+o'Qm sf/afxLÆsf] ¿kdf cleJoQm x'g]5 . To;sf] cy{ xf] — ;]gf x'g]5, k'ln; x'g]5 / ;z:q b:tfsf]<br />

klg Joj:yf x'g]5 . >L 8\o'xl/ªn] w]/}rf]6L pgL Pp6f /fd|F] k|lzofnL x'g\ eGg] l;4 ul/;s]sf 5g\ .<br />

oxf“ “ pgn] cfk"mnfO{ lbjËt dGqL kmfd /fvf]jn] æ;z:q b:tfnfO{ cf gf] 5ftLdf l5kfP/ rNb5Æ<br />

eg]h:t} clåtLo cfbz{jfbL k|lzofnL k|dfl0ft ul/lbPsf 5g\ . t/ efjL ;z:q k|x/Lsf] Tof] b:tf hlt<br />

vt/f lx+hf]cfhsf n'6]/f k|x/Lx¿ x'G5g\, Tolt vt/f x'g]5}g . ;j{zlQmdfg\ JolQmsf] xftaf6 ækl/l:ylt<br />

cg';f/ :jtGq ;dfhn] p;dfly h]–hlt ;xL jf unt Jojxf/ u/f];\ / p;n] ef]Ug' k/f];\ tfklg Tof]<br />

Jojxf/ k|fs[lts cj:yfdf p;n] kfpg] Jojxf/eGbf w]/} g/fd|f] x'g]5}gÆ eGg] s'/fdf p;nfO{ ;Gtf]if<br />

x'g]5 . k'gZr >L 8\o'x\l/ªn] pgsf n]vsx¿sf clwsf/x¿sf] af6f]df cfOkg] { cj/f]wx¿sf hfndf<br />

xfdLx¿nfO{ km“;fPsf 5g\ / pgn] xfdLnfO{ s] ljZjf; lbnfpg vf]h]sf 5g\ eg] pgsf] efjL ;G;f/df<br />

æs'g} zf]ef–z+sfljgf lglZrt¿kn] jsLnx¿sf] ;d"xaf6 ;asf ;anfO{ k"0f{ lgMz'Ns sfg"gL ;]jf<br />

ldNg]5 .Æ pgsf] æ:jtGq ;dfhdf cfh sNkgf ul/Pem} +Æ a9LeGbf a8L rfvfnfUbf] ¿k lnO/x]sf] 5 .<br />

To;df jf:t'sf/, s'Desf/, Joj;flos n]vsx¿, ;z:q b:tf / jlsnx¿;d]t kg uP . æuDeL/ /<br />

cfnf]rgfTds lrGtgÆsf tL s]/fpsf b'O{ sK6]/fh:t} Psgfz a]Unfa]Un} wd{x¿sf æ:ju{nf]sx¿Ædf<br />

pkf;snfO{ kl/jlt{t¿kdf j:t'x¿ xfl;n x'G5g\ <strong>tyf</strong> ltgn] ;fG;fl/s hLjgnfO{ ;'dw'/ agfO/fVb5g\<br />

. clg, >L 8\o'x\l/ª To:tf] /fHosf gful/s x'g\, h'g /fHodf æx/]s JolQm :jo+ cf g}9Ëaf6 ;'vL /xg<br />

;Sb5Æ . To;eGbf a9L xfdLnfO{ s] rflxof] <<br />

t/ xfdL To;sf] s'g} dxŒj gxf];\ eGg] rfxG5f} + . h'g rLhsf] dxŒj 5, Tof] xf] M >L 8\o'x\l/ª s]<br />

rfxG5g\ < clg, To;af/] <strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s låtLosf] eGbf >L 8\o'x\l/ªsf] b[li6sf]0f a]Un} 5 . pgsf] eljiosf]<br />

/fHodf x/]s JolQm :jo+ cf gf]9Ëaf6 slxNo} klg ;'vL /xg ;Sg]5}g . pgsf] pQm /fHosf] efjL<br />

ljwfgdf s] n]lvPsf] 5 eg] æ:jtGq ;dfhdf wfld{s pkf;gfsf] nflu s'g} klg :yfg x'g ;Sb}g<br />

lsgeg] To;sf] x/]s ;b:o k|s[ltsf k5fl8 jf To;dfly s'g} k|f0fLnfO{ anL r9fP/ jf k|fy{gfx¿åf/f<br />

v';L u/fpg ;lsg] Tof] cflbd <strong>sfn</strong>Lg s]6f}n] cGwljZjf;af6 d'Qm eO;s]sf] 5 .Æ æctM oyfy{9Ën]<br />

lgdf{0f ul/Psf] ;dfhjfbL Joj:yfsf] nflu To;n] wfld{s hfb"–6'gfsf] ;f/f /demd / To;sf] ;fy;fy}<br />

wfld{s pkf;gfsf ;f/f cfjZos tTjx¿nfO{ vtd lbg'kg] { cfjZostf 5 .Æ wd{ Toxf““ c:jLsfo{ x'g]5<br />

.<br />

t/ x/]sk|sf/sf] wd{ dflg;x¿sf] dl:tisdf pgLx¿sf] b}lgs hLjgnfO{ lgoGq0f ug] { afx\o<br />

zlQmx¿sf] sfNklgs k|ltljDaafx]s cf}/ s]xL x'“b}g<br />

. of] s:tf] k|ltljDa xf] eg] o;df nf}lss<br />

zlQmx¿n] cnf}lss zlQmx¿sf] ¿k wf/0f ub{y] . Oltxf;sf k|f/lDes lbgx¿df k|fs[lts zlQmx¿ g}<br />

;j{k|yd To;/L k|ltljlDat x'Gy] . kl5sf] ljsf;qmddf a]Unfa]Un} ;Dk|bfosf JolQmx¿aLr tL<br />

zlQmx¿n] dflg;x¿sf ljljw / gfgf k|sf/sf ¿kx¿ u|x0f u/]sf lyP . kf}/fl0fs syfx¿sf]<br />

t'ngfTds cWoogåf/f pQm k|f/lDes lqmof kQf nufOPsf] 5 . pQm cWoogaf6 slDtdf ef/f]k]nL<br />

;Dk|bfosf] ;DaGw;d]t pQm lqmofsnfksf] ;|f]t ef/tLo j]bdf ePsf] yfx nfu]sf] 5 . kl5 To;<br />

lqmofsf] ljsf; ef/tLox¿, O/fgLx¿, o"gfgLx¿, /f]dg]nL]nLx¿, hd{g]nLx¿, cflbdf <strong>tyf</strong> clxn];Dd<br />

k|fKt ePsf ;fdu|Lx¿sf cfwf/df s]N6x¿, lny'lgofnLx¿ <strong>tyf</strong> :nfjx¿aLr ;d]t klg ;f/f<br />

ljj/0fsf ;fy Tof] s'/sf] lg¿k0f eO;s]sf] 5 . t/ w]/} lbg ljlt;Sg'eGbf klxn] k|Fs[lts zlQmx¿sf]


;“u;“u} ;fdflhs zlQmx¿ klg ;lqmo eP/ nfUb5g\ — tL zlQmx¿ klg dflg;x¿;dIf k|fs[lts<br />

zlQmx¿;/x afx\o¿kdf / k|f/Dedf plQs} a'‰g} g;lsg] zlQmx¿sf] ¿kdf cfp“5g\ . ;txL¿kaf6<br />

To;dfly Psbd} p:t} k|fs[lts cfjZostfsf ¿kdf tL k|e'Tjsf/L x'G5g\, h;/L :jo+ k|fs[lts<br />

zlQmx¿ To;df k|e'Tjsf/L x'G5g\ . k|f/lDes <strong>sfn</strong>df vfln k|s[ltsf /x:ofTds zlQmx¿nfO{<br />

k|ltljlDat ug] { { sfNklgs k|f0fLx¿df dfq Tof] ljGb'df k'u]/ Oltxf;sf zlQmx¿sf] k|ltlglw aGg]<br />

;fdflhs u'0f pTkGg x'g k'UbYof] . 102 ljsf;sf] cem cufl8sf] cj:yfdf k'u]/ gfgf k|sf/sf<br />

b]jtfx¿sf ;f/fsf ;f/f k|fs[lts / ;fdflhs u'0fx¿ Pp6f ;j{zlQmdfg\ O{Zj/df :yfgfGtl/t x'g<br />

k'Ub5g\ . Tof] O{Zj/ lg/fsf/ dflg;s} Pp6f k|ltljDa x'G5 . Ps]Zj/jfbsf] hGd To;/L g} ePsf] lyof]<br />

. P]ltxfl;s¿kaf6 Tof] pQ/<strong>sfn</strong>Lg o"gfgLx¿sf] e|i6 bz{gsf] clGtd pkh lyof] . k'gM p;n]<br />

ox'bLx¿sf] vf; hftLo b]jtf æh]xf]jfÆ 103 sf] ¿kdf cjtf/ lnPsf] lyof] . Tof] ;'ljwfhgs, ;'U3/ /<br />

;fj{ef}lds¿kaf6 ;dGjofTds¿kdf <strong>tyf</strong> dflg;x¿sf tfT<strong>sfn</strong>Lg, cyf{t\ efjgfTds ;DaGwsf ¿kdf<br />

Tolta]nf;Dd wd{ tL aflx/L k|fs[lts / ;fdflhs zlQmx¿;“u} /lx/xG5 <strong>tyf</strong> pgLx¿dfly zf;g<br />

ul//xG5, hlta]nf;Dd dflg;x¿ tL zlQmx¿sf] lgoGq0fdf af“lwG5g\ . t/ s'g s'/f xfdLx¿n]<br />

af/Daf/ b]lv;s]sf 5f} + eg] jt{dfg k" “hLjfbL ;dfhdf Pp6f aflx/L zlQmsf ¿kdf dflg;x¿dfly tL<br />

cfly{s kl/l:yltx¿sf] zf;g rNb5, h;nfO{ :jo+ pgLx¿n] g} lgdf{0f u/]sf x'G5g\, pgLx¿dfly<br />

pgLx¿ :jo+n] pTkfbg u/]sf pTkfbgsf ;fwgx¿n] zf;g sfod u/]sf 5g\, . ctM h;n] wd{nfO{<br />

hGd lbG5, To; k|ltljlDat ug] { lqmofsf] jf:tljs cfwf/ /lx/xG5, <strong>tyf</strong> To;sf] ;fy;fy} wfld{s<br />

k|ltljDa klg sfod /xG5 . /, oBlk k" “hLjfbL /fhg}lts cy{zf:qn] tL aflx/L zf;gsf k5fl8 /xg]<br />

sfo{–sf/0f ;DaGwdfly k|sfz xfNg] k|oTg u/]sf] 5, tfklg jf:tjdf To;af6 s'g} vf; km/s kb} {g .<br />

k" “hLjfbL cy{zf:qn] cfd¿kaf6 ;Í6nfO{ /f]Sg ;Sb}g g t JolQmut k" “hLkltx¿nfO{ 3f6f, r'Qmf x'g<br />

g;Sg] C0f / 6f6kN6\ofOsf] k|xf/af6 arfpg ;Sb5 g JolQmut dhb"/x¿nfO{ g} a]sf/L /<br />

ljkGgtfsf lj?4 s'g} ;'/Iff k|bfg ug{ ;Sb5 . dflg;n] k|:tfj /fVb5, O{Zj/n] -cyf{t\ k" “hLjfbL<br />

pTkfbg k4ltsf] aflx/L zf;gn]_ To;sf] lg0f{o ub{5 eGg] clxn] klg ;xL xf] . ;fdflhs<br />

zlQmx¿dfly ;dfhsf] zf;g :yflkt ug{sf nflu s]jn 1fg — Tof] k" “hLjfbL cfly{s lj1fgeGbf<br />

hlt;'s} a9L / uxg hfgsf/L xfl;n ug{ ;lsg] 1fg lsg gxf];\ — dfq oy]i6 x'“b}g<br />

. To;sf] nflu<br />

;a}eGbf 7"nf] cfjZostf ;fdflhs sfo{sf] x'G5 . clg, vfln Tolta]nf dfq wd{df k|ltljlDat ePsf]<br />

aflx/L zlQm clGtd¿kn] d]l6g]5, hlta]nf pTkfbgsf ;f/f ;fwgx¿nfO{ cf gf] lgoGq0fdf lnP/ /<br />

of]hgfa49Ëaf6 To;sf] pkof]u u/]/ ;dfhn] cfk"m / cf gf ;f/f ;b:ox¿nfO{ Tof] bf;tfaf6 d'Qm<br />

ug] { sfo{ k"/f x'G5, h'g bf;tf pm :jo+n] k}bf u/]sf t/ cfh p;sf cufl8 x6fpg g;lsg]u/L afx\o<br />

zlQmsf] ¿kdf v8f ePsf pTkfbgsf ;fwgx¿n] hs8]/ /fv]sf 5g\, cyf{t\ hlta]nf dflg;n] s]jn<br />

k|:tfj dfq /fVg] gu/]/ lg0f{o ;d]t ug] { {5 . clg, Tolta]nf To;sf] ;“u};“u} Tof] wfld{s k|ltljDa :jo+<br />

klg d]l6g]5 lsgeg] To;nfO{ k|ltljlDat ug{sf nflu k'gM s'g} rLh af“sL /xg]5}g .<br />

tfklg To;/L wd{sf] :jfefljs d[To' x'g]a]nf;Dd k|ltIff >L 8\o'x\l/ªn] ug{ ;Sb}gg\ . pgL cem<br />

emg\ uxg¿kn] cufl8 a9\b5g\ . pgn] lj:dfs{nfO{ klg pl5G5g\ . pgn] dO{sf sfg"gx¿eGbf 104<br />

klg emg\ s8f sfg"gsf] cfb]z hf/L ug{ ;Sb5g\ — Tof] vfln Sofyf]lnsjfbsf lj?4 dfq} geP/ ;a}<br />

k|sf/sf wd{x¿sf lj?4 x'G5 . cf gf efjL ;z:q b:tfnfO{ pgn] wd{sf lj?4 e8\sfp“5g\ /, To;/L<br />

wd{nfO{ zxfbtsf] /fdgfdL cf]9fOlbG5g\ <strong>tyf</strong> p;sf] cfo' a9fpg ;xfotf lbG5g\ . xfdLx¿n] hxf“<br />

x]b{5f} +, Tot} xfdL k|lzofnL vf; ;dfhjfbL bz{g dfq e]6fp“5f} + ===.<br />

Goflos ;dfgtf . Goflos ;dfgtfsf], cyf{t\ <strong>tyf</strong> ;fdflhs Jojl:yt lgodx¿sf l;4fGts}<br />

cleJolQm P]ltxfl;s¿kaf6 pbo ePsf] xf] . cflbd ;dfhdf To;sf] s'g} cl:tTj lyPg jf ePklg<br />

Hofb} ;Lldt ¿kdf lyof], Psfw ;dfhsf k"0f{ ;b:ox¿sf nflu dfq lyof] / To;sf] ;fy;fy} bf;tf<br />

klg hf]l8Psf] lyof] . k|frLg <strong>sfn</strong>df 7Ls ToxL l:ylt hgjfbsf] ;d]t klg lyof] . o"gfgLx¿,<br />

/f]dg]nLx¿ / aa{/x¿, :jtGq dflg;x¿ / bf;x¿, k|hfu0f / ljb]zLx¿, gful/sx¿ / k/b]zL<br />

ofqLx¿, cflb ;a}sf] ;dfgtfsf] s'/f k|frLg <strong>sfn</strong>sf dflg;x¿sf] b[li6df vfln af}nLk"0f{ dfq geP/


Pp6f ck/fw;d]t x'GYof] . /, O;fO{ wd{leq of] ljrf/n] ;'?–;'?df lz/ p7fpg vf]Hbfv]l/ s8f bdg<br />

ul/Psf] lyof] .<br />

Sofyf]lnsjfb cGt/ut ;a}eGbfklxn] O{Zj/sf cufl8 ækfkLÆx¿sf ¿kdf ;f/f dflg;x¿aLr<br />

Pp6f gsf/fTds ;dfgtf x'GYof] . To;nfO{ ;+s'lrt¿kdf x]bf{v]l/ Sofyf]lnsjfb cGt/ut O{Zj/sf<br />

;f/f s]6fs]6Lx¿ lsg ;dfg x'Gy] eg] O;fsf] s[kf / pgsf] /utsf sf/0f pgsf] ;Dk"0f{ p4f/ ePsf]<br />

lyof] . tL b'j} s'/fx¿sf] cfwf/ xf] — O;fO{ wd{n] bf;x¿, blntx¿, cl:tTj gePsfx¿, pTkLl8tx¿,<br />

k|tfl8tx¿, cflbsf] wd{sf] e"ldsf lgjf{x ub{Yof] . O;fO{ wd{sf] ljhokl5 Tof] l:ylt ablnPsf] lyof] .<br />

p;sf] pQm e"ldsf k5fl8 k/]sf] lyof] / O;fO{ wd{nfO{ d'Vo dxŒj lbg]x¿ / d"lt{sf] k"hf ug] { {x¿ -<br />

a|fTox¿_sf aLrsf] lj/f]w <strong>tyf</strong> wd{ k/fo0f / cwdL{x¿aLrsf] cGt/lj/f]wtkm{ a9\g yfn]sf] lyof] .<br />

zx/x¿ / ltgsf ;fy;fy} k" “hLklt ju{sf s]xLgs]xL ljsl;t tTjx¿ <strong>tyf</strong> ;j{xf/f ju{sf]<br />

pbosf] ;fy;fy} k" “hLjfbL cl:tTjsf] Pp6f zt{sf] ¿kdf ;dfgtfsf] dfu klg lj:tf/}–lj:tf/} p7\g'<br />

ckl/xfo{ lyof] . To;sf] ;“u;“u} ;j{xf/f ju{ /fhg}lts ;dfgtfaf6 pm ;fdflhs ;dfgtflt/<br />

a9\g'kb{5 eGg] lgisif{df k'Ug' klg ckl/xfo{ lyof] . Tof] ;‹if{n] wfld{s ¿k lng' :jfefljs} lyof] .<br />

;j{k|yd Tof] ;‹if{ { ls;fg o'4sf] ¿kdf tLj|¿kaf6 rn]sf] lyof] .<br />

k" “hLjfbL kIfnfO{ Jojl:yt¿kaf6 ;aeGbfklxn] ¿;f]n] k|:t't u/]sf lyP . t/ To;nfO{ pgn]<br />

Hofb} rf]l6nf] efiffdf ;Dk"0f{ dfgj hflts} tkm{af6 k|:t't' u/]sf lyP . h'g rLh k" “hLklt ju{sf ;f/f<br />

dfux¿;“u ;DalGwt lyof], Tof] Toxf“ “ ljBdfg lyof] M ;j{xf/f ju{n] :jo+ cf gf] lgisif{ klg lgsfNb}<br />

rNbYof] . 105 k" “hLjfbL ;dfgtf / ;j{xf/f ju{åf/f lgisif{ lgsfNb} rNg] s'/faLr h'g ;DaGw 5,<br />

To;af/] cem lj:t[t¿kn] ljrf/ ug'{kb{5<br />

===.<br />

***<br />

k|s[lt;Ddsf] ljz'4 k|ltljDa kQf nufpg' Hofb} sl7g x'G5 . s]jn nfdf] P]ltxfl;s cg'ejkl5<br />

dfq To;sf] kQf nfUb5 . cflbd dflg;nfO{ k|fs[lts zlQmx¿ aflx/L, /x:ok"0f{ / >]i7 k|tLt x'Gy] .<br />

Ps cj:yfdf ltgnfO{ dflg;n] dflg;sf] ;fsf/ ¿k lbP/ cfTd;ft ub{5 . To; cj:yfaf6 ;Dk"0f{<br />

;Eo ;Dk|bfo u'h| ]sf 5g\ . dflg;sf] :jTjf/f]k0f ug] { { To; k| ]/0ffn] g} ;a} 7fp“df b]jtfx¿sf] ;[li6<br />

ul/lbPsf] lyof] . hxf“;Dd O{Zj/sf] cl:tTjsf] k|df0fsf] ;DaGw 5, cfd hg;d'bfosf] wf/0ff 106 n]<br />

vfln s] s'/f dfq l;4 ub{5 eg] dflg;sf] :jTj/fk0f ug] { { Tof] k| ]/0ff ;fj{ef}lds 5 — ;+qmd0fsf] Tof]<br />

Pp6f cfjZos cj:yf xf] . /, To;sf/0f cfd hg;d'bfosf] pQm -O{Zj/sf] cl:tTjsf] k|df0fsf<br />

;DaGwdf _ wf/0ffn] wd{ klg ;fj{ef}lds 5 eGg] s'/f l;4 ub{5 . b]jtfx¿ jf O{Zj/nfO{ Pskl5 csf] {<br />

7fp“af6 s]jn k|fs[lts zlQmx¿sf] 1fgn] g} k'¥ofp“5 -;]SsL / pgsf] ;f}o{d08n_ . Tof] k|lqmof clxn]<br />

slt cufl8 al9;s]sf] 5 eg] Tof] ;}4flGts ¿kaf6 k"/f ePsf] dfGg ;lsG5 .<br />

;fdflhs If]qdf k/fjt{gsf] lqmof t emg\ w]/} sl7g x'G5 . ;dfhsf ¿ksf] lgwf{/0f cfly{s<br />

;DaGwx¿, pTkfbg / ljlgdo <strong>tyf</strong> To;sf cltl/Qm P]ltxfl;s¿kaf6, k"j{ ck]lIft kl/l:yltx¿af6<br />

x'G5===.<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

k|s[ltdf åGåjfb<br />

-c+z_<br />

e"ldsf<br />

k|frLg <strong>sfn</strong>Lg k|fs[lts–bfz{lgs ;xh 1fgdfly cfwfl/t cf]h:jL ljrf/x¿ / c/ax¿sf Hofb}<br />

dxŒjk"0f{ t/ l56km'6 cg';Gwfgx¿sf] t'ngf ubf{v]l/ xfdLx¿n] s] kfp“5f} + eg] k|s[lt;DaGwL<br />

cg';Gwfgn] vfln cfw'lgs <strong>sfn</strong>df dfq j}1flgs, Jojl:yt / ;j{tf]d'vL¿kdf ljsf; u/]sf] 5 .<br />

c/ax¿sf cg';Gwfgx¿ w]/}h;f] s'g} kmn glbO{sg nf]k ePsf lyP . clxn]sf] ;f/f Oltxf;;/x<br />

k|s[lt;DaGwL oL ;f/f cfw'lgs cg';Gwfgx¿sf] yfngL Tof] dxfg\ o'udf ePsf] lyof], h;nfO{ xfdL<br />

hd{g]nLx¿n] wfld{s–;'wf/sf] o'u eGb5f} + . To;sf] yfngL Tof] /fli6«o ljklQaf6 ePsf] lyof], h'g<br />

xfdLdfly Tolta]nf cfOnfu]sf] lyof] . <strong>k|m</strong>fG;]nLx¿n] To;nfO{ k'ghf{u/0f <strong>sfn</strong> atfp“5g\ eg]


O6lnogx¿n] l;GSj] ;]G6f] -Cinque Cento_ eGb5g\ . Tof] o'u !% cf} + zbLsf] pQ/f4{df /x]sf] lyof]<br />

. /fhfn] zx¿sf] ljz]ifflwsf/ ;DkGg gful/sx¿ssf] ;xfotfaf6 ;fdGtL clehft ju{sf] ;QfnfO{<br />

rsgfr"/ kfl/lbPsf] lyof] <strong>tyf</strong> p;n] d"ntM /fli6«otfdfly cfwfl/t 7"nf /fhtGqx¿sf] :yfkgf u/]sf]<br />

lyof] . cfw'lgs o"/f]k]nL /fi6«x¿ / cfw'lgs k" “hLjfbL ;dfhsf] ljsf; ToxL /fhtGqdftxt ePsf]<br />

lyof] . clg, hlta]nf zxl/of ljz]ifflwsf/ ;DkGg ju{ / ;fdGt ju{sf dflg;x¿n] k/:k/df ;‹if{<br />

ul//x]sf lyP, Tolta]nf hd{g]nL ls;fg o'4n] eljiolt/ nIo ub} { efjL ;‹if{x¿sf] k"j{ ;"rgf lbPsf]<br />

lyof] . s]jn ljb|f]xL ls;fgx¿nfO{ /Ëd~rdf k'¥ofP/ dfq To;n] To;f] u/]sf] lyPg — Tof] t s'g} gof“<br />

rLh clxn] /x]sf lyPg — clkt' ljb|f]xL ls;fgx¿sf kl5–kl5 cfw'lgs ;j{xf/f ju{sf] pbo;d]t<br />

ePsf] lyof] . logLx¿sf xftdf /ftf em08f lyP / pgLx¿n] j:t'x¿dfly ;femf :jfldTjsf] dfu<br />

ul//xsf] lyP . jfOh]lG6og-o"gfgL_ ;fd|FHosf] ktgsf] ;dodf h'g kf08'lnkLx¿ a“r]sf lyP / /f]dsf]<br />

v08x/af6 h'g k|frLg d"tL{x¿ k|fKt ePsf lyP, tLaf6 gof“ ;G;f/, k|frLg o"gfgL ;G;f/ b]lvPsf]<br />

lyof] . Tof] ;G;f/nfO{ b]v]/ kfZrfTo hut bË k/]sf] lyof] . p;sf] pHHjn ¿ksf cufl8 dWoo'uLg<br />

k| ]tx¿ nf]k x'gk'u]sf lyP . O6nLdf snfsf] csNklgo pef/ cfof] . p;sf] Tof] snf k|rLg <strong>sfn</strong>sf]<br />

pQd snfsf] k|ltljDah:tf] k|tLt x'GYof] -k'gM pm Tof] pTsif{df slxNo} k'u]g . O6nL, <strong>k|m</strong>fG; / hd{gLdf<br />

gof“ ;flxTosf] pbo eof] . ToxL klxnf] cfw'lgs ;flxTo lyof] . s]xL ;dokl5 c+u| ]hL / :k]lg;<br />

;flxTosf] zf:qLo <strong>sfn</strong> cfof] . k'/fgf] ;G;f/sf ;Ldfx¿ tf]l8P . jf:tjdf ;G;f/ ev{/} dfq<br />

klxnf]k6s kQf nfu]sf] lyof] / kl5sf] ljZj Jofkf/ / pTkfbgsf] If]qdf b:tsfl/tfaf6 sfvf{gflt/<br />

;ª\qmd0fsf] nflu cfwf/ tof/ ePsf] lyof] . k'gM To;af6 7"nf] dfqfdf cfw'lgs pBf]uwGwfsf] ;"qkft<br />

eof] . dflg;sf] dl:tisaf6 O;fO{ wfld{s ;‹sf] tfgfzfxL Wj:t eof] . w]/}h;f] hd{g]nLx¿n] To;nfO{<br />

;f]em} ltnf~hnL lbP / pgLx¿ k|f]6]:6\ofG6 aGg k'u] . Tolta]nf Nofl6g efiff–efifLx¿cGt/ut :jtGq<br />

lrGtgsf] pNnf;k"0f{ efjgf km}lng k'u]sf] lyof] . Tof] efjgfnfO{ pgLx¿n] c/ax¿af6 l;sf] u/]sf<br />

lyP . gof“ ¿kdf cg';Gwfg ul/Psf] o"gfgL bz{gn] To;nfO{ yk an lbof] / dfly p7fof] . :jtGq<br />

lrGtgsf] Tof] efjgfsf] cfwf/ a9LeGbfa9L uxg aGb}uPsf] lyof] . k'gM pgLx¿n] !* cf} + zbLsf]<br />

ef}ltsjfbL dfu{ tof/ u/] .<br />

dfgj hfltn] clxn];Dd hlt k|ultzLn qmflGt b]v]sf] 5, tLdWo] Tof] ;a}eGbf dxfg\ lyof] . Tof]<br />

;do s:tf] lyof] eg] To;sf] nflu dxfdfgjx¿sf] cfjZostf lyof] / dxfgdfgjx¿nfO{ { — ljrf/<br />

zlQmsf dxfdfgjx¿nfO{, pTs6 pT;fx / rL/qsf dxfdfgjx¿nfO{ ;fj{ef}ldstf <strong>tyf</strong> ljåtfsf<br />

dxfdfgjx¿nfO{ — p;n] g} pTkGg u/]sf] lyof] . tL JolQmx¿n] k" “hLklt ju{sf] cfw'lgs zf;g<br />

:yfkgf u/]sf lyP . ltgLx¿df h];'s} bf]if /x]sf] eP klg pgLx¿ k" “hLjfbL ;Ldfx¿af6 af“lwPsf<br />

lyPgg\ . To;sf] ljk/Lt, ;dosf] ;fx;L jftfj/0faf6 pgLx¿;d]t klg s]xLgs]xL dfqfdf cg'k|fl0ft<br />

lyP . Tolta]nf zfob To:tf] s'g} dxŒjk"0f{ dflg; /x]sf] xf]nf, h;n] v"a ofqf gu/]sf] xf];\, h;n]<br />

rf/–kf“rj6f efiffx¿ gaf]n]sf] xf];\, h;n] s}of} + If]qx¿df gfd gsdfPsf] xf];\ . lnofgfbf] { b leG;L<br />

s]jn Pshgf lrqsf/ dfq geP/ pgL dxfg\ ul0flt1 d]sflgS; / OlGhlgo/ klg lyP . ef}lts<br />

zf:qsf cToGt a]Unfa]Un} zfvfx¿sf y'k} | dxŒjk"0f{ cg';Gwfgx¿ pgsf C0fL 5g\ . cna| ]Vt 8\o'/]/<br />

lrqsf/, snfsf/, d"tL{sf/ <strong>tyf</strong> jf:t'sf/;d]t lyP . To;sf cltl/Qm pgn] 3]/faGbLsf] To:tf]<br />

Joj:yfsf] cfljisf/ u/]sf lyP, h;df y'k} | tL ljrf/x¿ df}h"b lyP . ltgnfO{ w]/}kl5 df]G6n PDa6{<br />

<strong>tyf</strong> 3]/faGbLsf] cfw'lgs hd{g–lj1fgn] k'gM hLljt u/]sf 5g\ . d]lsofa]nL /fhg]tf, Oltxf;sf/ /<br />

slj lyP <strong>tyf</strong> To;sf ;fy;fy} pgL ;}lgs ljifox¿sf] cfw'lgs <strong>sfn</strong>sf dxŒjk"0f{ n]vs klg lyP .<br />

n"y/n] s]jn O;fO{ wfld{s ;‹sf] hdfgfaf6 rNb}cfPsf] kmf]x/ dfq x6fOlbPsf lyPgg\, clkt' pgn]<br />

cfw'lgs hd{g uBsf l;h{gf u/]sf lyP . clg, pgn] g} pQm ;f]xf} + zbLsf] df/;]nfh aGg k'u]sf]<br />

ljho uLtsf zAbx¿ / :j/x¿sf] /rgf;d]t u/]sf lyP . To;a]nfsf gfos clxn];Dd >d–<br />

ljefhgsf aGwgx¿df af“lwPsf lyPgg\ . xfdLx¿ pgsf pQ/flwsf/Lx¿df w]/}h;f] >d–ljefhgsf]<br />

b[li6sf]0f ;Lldt ug] { { k|efjx¿nfO{ b]Vb5f} + . To;sf] sf/0fn] pgLx¿sf] b[li6sf]0fdf Psf]xf]/f]kg cfp“5 .<br />

t/ tL ;a} s'/fx¿dWo]sf] Pp6f vf; rfl/lqs ljz]iftf s] xf] eg] pgLx¿ ;asf ;an] ;d<strong>sfn</strong>Lg<br />

cfGbf]ngsf aLrdf, Jojxfl/s cfGbf]ngx¿sf aLrdf cf gf] sfd ub{y], pgLx¿n] kIf lnGy] /


;‹if{df efu lnGy] — Psy/Ln] Tof] sfo{ af]n]/ jf n]v]/ ub{y] eg] csf{y/Ln] t/af/af6 ub{y] <strong>tyf</strong><br />

s}of} +n] b'j}k|sf/n] ub{y] . ctM pgLx¿sf] Tof] r/Lqsf] kl/k"0f{tf / zlQm;DkGgtfn] pgLx¿nfO{ k"0f{<br />

dfgj agfp“Yof] . cWoog sIfdf k|j]z ug] { JolQmx¿ s]jn ckjfbsf] ¿kdf dfq e]l6Gy] . cfk"mdf<br />

s'g} k|sf/sf] cf“r gcfcf];\ eg]/ Hofb} ;ts{ /xg] cgf8Lx¿ jf bf];|f] jf t];|f] txsf JolQmx¿ g} k|foM<br />

el6Gy] .<br />

Tolta]nf k|s[lt lj1fgsf] ljsf; klg cfd qmflGtsf] aLrdf g} ePsf] lyof] / Tof] :jo+ klg<br />

k"0f{tM qmflGtsf/L lyof] . To;n] jf:tjdf cf gf] cl:tTjsf] ;+3if{df ljho k|fKt ug'{k/]sf]<br />

lyof] .<br />

cfw'lgs bz{gsf] yfngL u/]sf dxfg\ O6flnogsf] ;“u;“u} of] k|s[lt lj1fgn] wd{sf cbfntx¿sf<br />

<strong>sfn</strong>sf]7/Lx¿ -Inquisition_ / kmf“;Lsf tVtf nflu zxLbx¿;d]tnfO{ hGd lbPsf] lyof] . /, s] s'/f<br />

ljz]if¿kn] pNn]vgLo 5 eg] k|s[ltsf] :jtGq cg';Gwfg sfo{dfly lgoGq0f ug{sf nflu<br />

Sofyf]lnsx¿eGbf k|f]6]:6\ofG6x¿ $ xft cufl8 lyP . /Qm ;~rf/ k|0ffnLsf] cg';Gwfg sfo{ k"/f ug{<br />

nflu ;s]sf] a]nf ;lj{6\;nfO{ sflNdgn] xftv'§f af“w]/ cfuf]df lk/f]nL–lk/f]nL lhp“b} hnfPsf] lyof] .<br />

jf:tjdf pgnfO{ b'O{306f;Dd p;n] cfuf]df lk/f]ln/x]sf] lyof] . To;eGbf t a? Sofyf]lnsx¿sf]<br />

wfld{s cbfntn] lhofb{gf] a| 'gf]nfO{ ;fdfGotM lhp“b} hnfPsf] s'/f j]z lyof] .<br />

h'g qmflGtsf/L sfo{sf] dfWodaf6 k|s[lt lj1fgn] cf gf] :jtGqtfsf] 3f]if0ffsf] u/]sf] lyof],<br />

Tof] sf]klg{s;sf] cd/ s[lt 107 sf] k|sfzg lyof] . Tof] Psk|sf/n] n'y/n] kf]ksf] kfkn a'nnfO{<br />

hnfOlbg] lqmofsf] k'g/fj[lQ lyof] . oBlk sf]klg{s;n] 8/fO{–8/fO{ / Ps k|sf/n] cfk"m d[To' zo\ofdf<br />

k'u]sf] a]nfdf pQm u|Gyåf/f k|s[lt;DaGwL dfldnfdf wfld{s kfb/Lx¿sf] ;QfnfO{ r'gf}tL lbPsf lyP /,<br />

oBlk vf;–vf; kf/:kl/s bfafx¿ k"/f ug] { n8fO“ clxn];Dd klg rln/x]sf] 5 / y'k} |sf ljrf/df<br />

clxn];Dd klg Tof] k"/f eO;s]sf] 5}g tfklg wfld{s bz{gaf6 k|s[lt lj1fgsf] d'lQm jf:tjdf p;}<br />

lbg g} ePsf] lyof] . To;kl5 lj1fgsf] ljsf; tLj| ultaf6 ePsf] 5 . To;a]nfb]lv g} To;sf]<br />

zlQmdf -;dosf]_ b"/Lsf] ju{sf] cg'kftdf j[l4 x'“b}uPsf]<br />

5 eGg ;lsG5 . ;G;f/nfO{ s] s'/f<br />

atfOlbg'kg] { h:tf] nfUb5 eg] To;kl5 ;hLj kbfy{sf] ;jf] {Rr pkh, cyf{t\ dfgj dl:tissf<br />

;DaGwdf ultsf] h'g lgod nfu" x'G5, Tof] lghL{j j:t'sf ;DaGwdf nfu" x'g] lgodeGbf Psbd} pN6f]<br />

x'G5 .<br />

k|s[lt lj1fgsf] ;"qkft eO;s]sf] pQm klxnf] r/0fdf d'Vo sfd Psbd} cufl8 df}h"b /x]sf<br />

;fdu|Lx¿dfly :jfldTj :yflkt ug'{<br />

lyof] . y'k} | If]qx¿df pQm sfo{sf] k|F/De Psbd} ;'?af6} ug'{kb{Yof]<br />

. ;'?df xfdLn] o"SnL8 108 / K6f]n]dfOsf] ;f}o{kl/jf/ 109 =kfPsf lyof} + . c/ax¿n] cf gf k5fl8<br />

bzdnj cÍ k4lt, k|f/lDes aLhul0ft, cfw'lgs cÍ / cNs]dL 5fl<strong>8l</strong>bPsf lyP eg] O;fO{ wd{sf]<br />

dWo'un] s]xL klg 5f]8]sf] lyPg . To; l:yltdf :jefjtM klxnf] :yfg ;a}eGbf df}lns k|s[lt lj1fg,<br />

cyf{t\ kfly{j / cfsfzLo lk08x¿sf] oflGqs lj1fgn] kfPsf] lyof] . To;sf] ;“u;“u} ;]ljsfsf] ¿kdf<br />

csf] { dxŒjk"0f{ :yfg ul0ftLo k4ltsf] vf]hL / To;nfO{ ;d[4 agfpg] sfo{n] kfPsf] lyof] . To; If]qdf<br />

dxfg\ ;kmntf xfl;n lyof] . xfdLx¿n] s] b]Vb5f} + eg] To;sf] cflv/df To;sf k|ltlglwx¿ — Go"6g<br />

/ lngfo; lyP . pgLx¿n] lj1fgsf tL zfvfx¿nfO{ lglZrt kl/k"0f{sf] cj:yf;Dd k'¥ofPsf lyP .<br />

cfwf/e"t ul0ftLo k4ltx¿sf cfwf/e"t ljz]iftfx¿ :yflkt ul/Psf lyP . vf;¿kn] b]sft{sf]<br />

ljZn]if0ffTds HofldtL -Analytical Geometry_, g]lko/sf] n3' u0fsx¿ -Logarithms_ <strong>tyf</strong><br />

n]lAgT; / ;DejtM Go"6gsf leGg / PsLs[t ul0ft -Differintial and Uintegral Calculus_<br />

sf] :yfkgf eO;s]sf] lyof] . ToxL s'/f 7f]; lk08x¿sf] oflGqslj1fgaf/] klg ;xL xf] . To;sf klg<br />

d'Vo lgodx¿ ;w} +sf nflu :ki6¿kaf6 lgwf{l/t ul/Psf lyP . cGtdf ;f}o{–d08nsf] Hof]ltifzf:qsf]<br />

If]qdf ;d]t klg s]Kn/n] u|xx¿ kl/rfl/t x'g] lgodx¿ kQf nufPsf lyP <strong>tyf</strong> Go"6gn] kbfy{sf]<br />

ultsf] ;fdfGo lgodsf] b[li6sf]0faf6 ltgnfO{ ;"qa4 agfPsf lyP . k|s[lt lj1fgsf c¿ zfvfx¿<br />

k|f/lDes k"0f{tfsf] Tof] cj:yfeGbf klg emg\ k5fl8 lyP . To;sf] cGtdf k'u]/ g} t/n / Uof;sf<br />

lk08x¿sf] oflGqslj1fgsf] ljsf;kl§ a9L Wofg k'Ug ;s]sf] lyof] . 110 vf; ef}ltszf:q clxn];Dd<br />

klg cf gf] k|f/lDes cj:yfaf6 cufl8 a9\g ;s]sf] lyPg . To;df vfln k|sfzzf:q -Optics_


dfq ckjfb lyof] . To;sf] c;fwf/f0f k|ultsf] sf/0f Hof]ltifzf:qsf Jojxfl/s cfjZostfx¿ pTkGg<br />

ePsf lyP . k|bfx;DaGwL l;4fGt 111 sf] ;xfotfaf6 /;fogzf:qn] klg :jo+nfO{ klxnf]rf]6L<br />

cNs]dLaf6 d'Qm u/]sf] lyof] . e"ue{zf:q cem};Dd vlgh lj1fgsf] e| "0f cj:yfaf6 cufl8 a9]sf]<br />

lyPg . ctM k|fu\–e"ue{zf:qsf] cl:tTjsf] t cem};Dd k|Zg g} p7]sf] lyPg . /, cflv/df hLjlj1fgsf]<br />

If]qdf d"n sfd clxn] klg To;l;t ;DalGwt y'k} | ;fdu|L hDdf ug'{<br />

/ To;sf] k|f/lDes 5fgjLg ug'{<br />

lyof] . tL ;fdu|Lx¿df vfln jg:ktLzf:q / k|fl0fzf:q;DaGwL ;fdu|Lx¿ dfq geP/ zf/Ll/s -<br />

Anatomical_ / b]x;DaGwL -Physiological_ ;fdu|L;d]t kb{y] . hLjgsf a]Unfa]Un} ¿kx¿sf]<br />

t'ngf ug'{<br />

cyjf ltgsf] ef}uf]lns ljt/0f / ltgsf] cl:tTjsf] hnjfo', cflb;DaGwL kl/l:yltx¿sf]<br />

cg';Gwfgsf] s'/fsf] t k|Zg g} lyPg . To; If]qdf lngfo;sf] sf/0f vfln jg:ktLzf:q /<br />

k|f0fLzf:qn] dfq sl/a–sl/a k"0f{tf k|fKt u/]sf lyP .<br />

t/ To;a]nfsf] ljz]if¿kn] dxŒjk"0f{ rLh Pp6f ljz]if cfd b[li6sf]0f pTkGg ePsf] lyof] . To;<br />

b[li6sf]0fsf] cfwf/lznf k|s[lt Psbd} ckl/jt{gzLn 5 eGg] /x]sf] lyof] . k| +s[lt h;/L cl:tTjdf xf];\<br />

tfklg Tof] Tokl5 Tof] hlxn];Dd /xG5, ToxL ¿kdf /lx/xg' lglZrt lyof] . s'g} /x:ok"0f{ æk|yd<br />

cfj]uÆsf] wSsfaf6 Psk6s ;~rflnt eO;s]kl5 u|x / ltgsf pku|xx¿n] cf gf] k"j{ lgwf{l/t<br />

bL3{j[Qdf cgGt <strong>sfn</strong>;Dd, cyjf slDtdf ;a} rLhx¿sf] cGt gx'“bf;Dd<br />

3'ld/xg]5g\ . tf/fx¿ ;w} +<br />

cf–cf gf 7fp“df l:y/ / c6n /xG5g\ . /, æ;fj{ef}lds u'?Tjfsif{0f zlQmÆåf/f Pscsf] {nfO{ l:y/<br />

agfO /fVb5g\ . cgGt <strong>sfn</strong>b]lv, cyjf o;f] egf} + cf gf] pTklQsf] kxnf] lbgb]lv s'g} k/jt{gljgf<br />

k[YjL h:tfsf] t:t} /lx/x]sf] 5 . jt{dfg <strong>sfn</strong>sf ækf“r dxfb]zx/Æ ;w} + cl:tTjdf /x]sf 5g\ <strong>tyf</strong><br />

ltgdf ;w} + pg} kj{t, pg} 3f“6Lx¿ / gbLx¿, pxL hnjfo' / pg} k|f0fLx¿ / af]6 lj?jfx¿ /lx/x]sf<br />

5g\ . olb k|f0fL / af]6 lj?jfdf s'g} kl/jt{g ePsf] 5 eg] Tof] dflg;sf] sf/0fn] ePsf] 5 . tL<br />

k|f0fLx¿ / af]6 lj?jfx¿sf hflt–k|hfltx¿ tL k}bf x'g]a]nfdf Ps}k6s ;w} +sf nflu :yflkt ePsf<br />

lyP . Pp6f rLhn] ;w} + ToxL k|sf/s} rLh k}bf ub{5 . lngfo;n] s] dfGg' klg 7"nf] s'/f lyof] eg]<br />

;DejtM ;+s/ agfpg] lqmofåf/f oqtq gof“ hflt klg pTkGg x'g ;Sb5 . dfgj hfltsf] ;dosf]<br />

;u“;“u} cufl8 a9\g] Oltxf;sf] ljk/Lt k|s[ltsf] Oltxf; s]jn cjsf;df dfq} km}lnG5 eGg] ul/G5 .<br />

x/]s vfnsf] kl/jt{g / k|s[ltcGt/ut x'g] x/]svfnsf] ljsf;nfO{ c:jLsf/ ul/Psf] lyof] . k|f/lDes<br />

<strong>sfn</strong>df TolQsf] qmflGtsf/L /xsf] ] k|s[lt lj1fgn] clxn] PSsf;L s] b]Vg k'u]sf] 5 eg] p;sf] cufl8<br />

v8f ePsf] k|s[lt Psbd} ckl/jt{gzLn lyof] — x/]s j:t' ;'?df h:tf] lyof], clxn] klg p:t} 5 <strong>tyf</strong><br />

;G;f/sf] cgGt<strong>sfn</strong>;Dd cyjf zf:jt <strong>sfn</strong>;Dd x/]s j:t' ;'?df h:tf] x'“b}<br />

cfO/x]sf] 5, To:t}<br />

/lx/xg]5 .<br />

1fg / cf gf rLhx¿sf] 5fgjLg ug] { { b[li6sf]0faf6 klg !* cf} + zbLsf] k"jf{4{sf] k|s[lt lj1fg<br />

o"gfgsf] k|frLg <strong>sfn</strong>sf t'ngfdf w]/} pRr:t/;Dd k'u]sf] lyof] . t/ ;}4flGts¿kaf6 tL ;fdu|Ldfly<br />

lgoGq0f :yflkt ug] { b[li6sf]0faf6 / k|s[lt;DaGwL cfd b[li6sf]0faf6 Tof] o"gfgsf] k|frLg <strong>sfn</strong>sf]<br />

t'ngfdf TolQs} lgDg:t/df /x]sf] lyof] . o"gfgL bfz{lgsx¿sf] b[li6sf]0fdf ;G;f/ d'VotM s:tf] rLh<br />

lyof] eg] of] lg/fsf/ z"Goleqaf6 lgSn]sf] lyof] <strong>tyf</strong> Tof] cl:tTjdf cfPsf] / ljsl;t ePsf] rLh<br />

lyof] . t/ h'ga]nfsf] s'/f xfdL ul//x]sf 5f} +, To; <strong>sfn</strong>sf j}1flgsx¿sf lglDt ;G;f/ xf8h:tf]<br />

s7f]/ / ljsf;ljxLg lyof], cjk/Ljt{gzLn rLh lyof] <strong>tyf</strong> To;dWo]af6 w]/}h;f]sf] nflu Tof] ps}k6s<br />

;[li6 ePsf] rLh lyof] . Tolta]nf;Dd klg lj1fg wfld{s bz{gsf] kmGbfdf km“;]sf] lyof] . x/]s 7fp“df<br />

p;n] clGtd sf/0fsf] ¿kdf aflx/L cfj]u -Impulse_ vf]HbYof] / kfp“Yof] klg . Tof] cfj]usf] JofVof<br />

s]jn k|s[ltsf cfwf/df dfq ug{ ;lsGgYof] . u'?Tjfsif{0f zlQmnfO{ Go"6gn] w'dwfdl;t æ;fj{ef}lds<br />

u'?Tjfsif{0fÆsf] gfdfs/0f u/]sf lyP . To;nfO{ kbfy{sf] ljlzi6 u'0fsf] ¿kdf x]bf{v]l/ k|Zg s]<br />

p7\bYof] eg] ;j{k|yd, Tof] u|xx¿sf] u|xky pTkGg ug] { { :kz{–/]vLo zlQm sxf“af6 cfPsf] lyof] <<br />

hGt'x¿ / af]6lj?jfx¿sf cgluGtL k|sf/ s;/L k}bf ePsf lyP < /, ;a}eGbf dxŒjk"0f{ k|Zg dfG5]sf]<br />

;[li6 s;/L ePsf] lyof] lsgeg] cflv/ pm cgGt<strong>sfn</strong>b]lv g} df}h'b lyPg eGg] s'/f t to eO;ssf]<br />

5 < o;k|sf/sf y'k} | k|Zgx¿sf] pQ/ lbgsf nflu k|s[lts lj1fgn] k|foM ;a} s'/fsf] pQ/bfoL ;|i6f


agfOlbGYof] . To;a]nfsf] ;'?df sf]klg{s;n] wfdL{s bz{gnfO{ d"n 9f]sfsf] af6f] b]vfOlbG5g\ . To;<br />

<strong>sfn</strong>sf] cGt Go"6gn] ub{5g\ — b}jL k|yd cfj]usf] k/+ l;4fGt k|ltli7t u/]/ . h'g k|s[lt lj1fg<br />

;jf] {Rr cfd ljrf/;Dd k'Ug ;s]sf] lyof], Tof] k|s[ltsf] Joj:yfcGt/ut p2]Zok"0f{ x'G5 eGg] lyof] .<br />

jf:tjdf Tof] af]Nkmsf] pQfpnf] pkof]lutfjfbL ljrf/ lyof] / Tof] ljrf/ cg';f/ d';f df/f];\ eg]/<br />

lj/fnfsf] ;[li6 x'G5 / lj/fnf]n] vfg] Joj:yf xf];\ eg]/ d';fsf] ;[li6 x'G5 <strong>tyf</strong>;|i6fsf] a'l4dfgLsf]<br />

k|df0f ;a}nfO{ xfl;n xf];\ eg]/ ;Dk"0f{ k|s[ltsf rLhx¿sf] ;[li6 x'G5 . Tolta]nfsf] bz{gsf] Hofb}<br />

>]osf] s'/f s] xf] eg] k|s[lt;DaGwL cf gf] ;dosf] ;Lldt 1fgsf] cj:yfaf6 p;n] cfk"mnfO{<br />

lbUe|ldt x'g lbPsf] lyPg / — l:kgf]hfb]lv lnP/ dxfg\ <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbLx¿;Dd — p;n]<br />

;G;f/sf] JofVof :jo= ;G;f/s} cfwf/df ul/g'kb{5 eGg] s'/fdf lg/Gt/ hf]8 lbO/x]sf] lyof] . To;<br />

s'/fsf] l;nl;nfj4¿kdf k|dfl0ft ug] { { sfo{ef/ p;n] efjL k|s[lt lj1fgnfO{ 5fl<strong>8l</strong>bPsf] lyof] .<br />

!* cf} + zbLsf ef}ltsjfbLx¿nfO{ d}n] ToxL <strong>sfn</strong>df ;fd]n ub{5' lsgeg] dfly h'g ljj/0f<br />

lbOPsf] 5, To;afx]s k|s[lt lj1fg;DaGwL pgLx¿nfO{ c¿ s'g} ;fdu|L k|fKt lyPg . sfG6sf]<br />

o'ufGtsf/L sfo{ pgLx¿sf] nflu cg'b\3fl6t /x:o alg/x]sf lyof] / nfKnf; pgLeGbf w]/}kl5 cfPsf<br />

lyP . xfdLx¿n] s] s'/f e'Ng'x'“b}g<br />

eg] kl5 lj1fgsf] k|ultn] To;nfO{ 6'qmf–6'qmf kfl/lbPsf] eP tfklg<br />

!( cf} + zbLsf] ;Dk"0f{ k"jf{4{el/ k|s[lt;DaGwL Tof] cljsl;t b[li6sf]0f rf/}lbzf km}lnPsf] lyof] . /,<br />

cBfjlw d"ne"t¿kdf ;f/fsf ;f/f :s"nx¿df ToxL s'/f l;sfOG5 . 112<br />

k|s[lt;DaGwL Tof] lghL{j b[li6sf]0fdf klxnf] l5b| s'g} k|s[lt j}1flgsn] geP/ bfz{lgsn] k}bf<br />

u/]sf lyP . !&%% df sfG6sf] /rgf–k|s[ltsf] cfd Oltxf; <strong>tyf</strong> :ju{sf] l;4fGt -Allgemeine<br />

Naturges Chicht und Theorie des Himmels_ k|fsflzt ePsf] lyof] . k|yd cfj]usf]<br />

k|ZgnfO{ To;df vtd kfl/Psf] lyof] . k[YjL / ;Dk"0f{ ;f}o{d08n To:tf] j:t'sf] ¿kdf cufl8 cfPsf]<br />

lyof], h'g <strong>sfn</strong>qmddf pTkGg ePsf] lyof] ] . Go"6gn] r]tfjgL lbPsf lyP M æef}ltszf:q t“<br />

cflwef}ltsjfbb]lv ;fjwfg /xg" Æ k|s[lt j}1flgsx¿sf] ljzfn ax'dtnfO{ Go"6gåf/f ul/Psf] Tof]<br />

r]tfjgLlt/ Wofg lbg] s'/fdf olb clnslt yf]/} klg ljt[i0ff x'g] eP sfG6sf] pxL k|ltefzfnL<br />

cg';Gwfgsf] cfwf/df g} pgLx¿ To:tf] lgisif{df k'Ug afWo x'Gy] . To;n]ubf{ csygLo e"ndf kg] {<br />

s'/faf6 pgLx¿ a“Rg] lyP / unt lbzfdf nufOPsf] csygLo ;do / >d klg Joy} {df ajf{b x'g]<br />

s'/faf6 hf]luGYof] lsgeg] sfG6sf] vf]hdf kl5sf] ;f/fsf ;f/f k|ultsf] cfwf/ df}h"b lyof] . olb k[YjL<br />

To;vfnsf] pTkGg ePsf] rLh xf] eg] To;sf clxn]sf e"ue{zf:qLo, ef}uf]lns / hnhjfo';DaGwL<br />

cj:yfx¿ /, To;/L k}bf ePsf To;sf af]6lj?jfx¿ / hGt'x¿ klg To;/L g} pTkGg ePsf rLhx¿<br />

x'g'kb{5 . To;sf] Oltxf; x'g'kb{5 — vfln cjsf;df To;sf] ;xcl:tTjsf] Oltxf; dfq geP/ Tof]<br />

To;a]nfsf] To;sf] cg'qmdsf] Oltxf;;d]t klg xf] . olb kl5sf] 5fgjLgsf] sfo{ b[9tfsf ;fy /<br />

t'?Gt ToxL lbzfdf ul/Psf] x'GYof] eg] k|s[lt lj1fg cfh hlt ;d'Ggt 5, Tof]eGbf emg\w]/} ;d'Ggt<br />

x'g]lyof] . t/ bz{gaf6 s] kmfObf x'g ;SbYof] t < s}of} + jif{;Dd s'g} tfTsflns kl/0ffdljgf sfG6sf]<br />

sfd TolQs} /lx/x\of], hlxn];Dd nfKnf; / x;] {nn] To;sf] ljifoj:t'sf] sfo{ k|ltkfbg u/]/ To;nfO{<br />

cema9L uxL/f] cfwf/ k|bfg u/]gg\ . To;f] u/]/ ælgxfl/sf l;4fGtÆ 113 nfO{ lj:tf/}–lj:tf/} pgLx¿n]<br />

hglk|o agfPsf lyP . kl5sf vf]hx¿n] clv/df To;sf] lgwf/df ljhosf] 6Lsf nfufOlbPsf] lyof] .<br />

tLdWo] ;a}eGbf dxŒjk"0f{ cg';Gwfgx¿ lgDg cg';f/ lyP M l:y/ tf/fx¿sf] ult oyfy{df s] xf] eGg]<br />

kQf nufOPsf] lyof], ;fj{ef}dls cjsf;leq k|lt/f]ws pks/0f df}h"b 5 eGg] l;4 ul/Psf] lyof],<br />

ljZjdf df}h"b ;f/fsf ;f/f kbfy{leq /f;folgs Ps¿ktf -cgGotf_ x'G5 <strong>tyf</strong> sfG6n] k"j{ sNkgf<br />

u/]sf k|sfzdfg lgxfl/sf ;+xltx¿ -Nebular Masses_ jf:tjdf ljBdfg 5g\ eGg] j0ff{qmdsf]<br />

ljZn]if0fåf/f l;4 ul/Psf] lyof] . 114<br />

t/ k|s[lt vfln df}h"b 5 jf 5}g eGg] s'/f dfq xf]Og, clkt' of] hlGd/xG5 / dl//xG5 eg]/<br />

pl7/x]sf] wf/0ffaf/] z+sf ug{ ;lsG5 . olb Ps csf] { If]qaf6 ;dy{g k|FKt gePsf] eP k|s[lt<br />

lj1fgsf j}1flgsx¿sf] w]/}h;f] efu kl/jt{gzLn k[YjL ckl/jt{gzLn hLj ePsf] eGg] c;+ultk"0f{<br />

s'/fk|lt l56} ;hu x'GYof] . e"ue{zf:qsf] hGd eof] . To;n] vfln e"ldsf] :t/ Pskl5 csf] { ag]sf] /


Psdfly csf] { hd]sf] s'/f :ki6 u/]sf] dfq geP/ p;n] tL :t/leq nf]k ePsf kz'x¿sf 5fnf /<br />

s+<strong>sfn</strong> <strong>tyf</strong> clxn] gkfOg] af]6lj?jfx¿sf tgf, kftx¿ <strong>tyf</strong> kmn klg df}h"b lyP eGg] s'/f<br />

b]vfOlbPsf] lyof] . s]jn ;Dk"0f{ k[YjLsf] dfq geP/ To;sf] jt{dfg ;tx / To;dfly kfOg] lj?jfx¿<br />

/ hGt'x¿sf] klg s'g} ;dodf Pp6f Oltxf; lyof] eGg] s'/f dfGg' ckl/xfo{ ePsf] lyof] . ;'?–;'?df<br />

Tof] s'/f cToGt xfbL{s¿kaf6 :jLsf/ ul/Psf] lyof] . k[YjLsf] kl/qmdfsf] ;DaGwdf s'ljo/sf] l;4fGt<br />

zAbdf t qmflGtsf/L lyof] eg] jf:tljs ;f/tTjdf Tof] k|ltqmflGtsf/L lyof] . O{Zj/n] Ps}k6s<br />

;f/fsf ;f/f ;[li6 u/]sf] lyof] eGg] s'/fsf 7fp“df p;n] ;[li6 af/Daf/ ul/Psf] s'/fsf] k"/f ;[li6 u/]sf]<br />

lyof] . To;/L rdTsfl/s sfo{x¿nfO{ p;n] k|s[ltsf] cfjZos sf/s tTj agfOlbPsf] lyof] . ;|:6fsf]<br />

dgf]efjsf] sf/0f pTkGg x'g] PSsf;L qmflGtx¿sf s'/fsf] 7fp“df lnPnn] s] eg]sf lyP eg] tL<br />

qmflGtx¿ k[YjLleq lj:tf/}–lj:tf/} x'g] ¿kfGt/sf k|efjx¿sf] sf/0fn] x'G5g\ . Tof] l;4fGtnfO{ k|:t't<br />

u/]/ lnPn=-Lyell_n] e"ue{zf:qleq ;dGjo :yflkt u/]sf lyP . 115<br />

lnPnsf] l;4fGtn] t hLjx¿sf :yfoL hfltx¿sf] wf/0ffsf ;fy} To;eGbf klxn]sf<br />

l;4fGtx¿l;t;d]t klg sd d]n vfGYof] . k[YjLsf] ;tx -aflx/L efu_ <strong>tyf</strong> hLjgsf ;f/fsf ;f/f<br />

kl/l:yltx¿df qmdzM x'g] kl/jt{gsf] kmn:j¿k hLjx¿x¿sf] klg qmdzM ¿kfGt/ x'“b}<br />

uof] / tL<br />

kl/jt{gx¿ kl/j]z cg's"n aGb} uP, hfltx¿sf] x]/km/ -Mutuality_ x'“b}<br />

uof] . t/ k/:k/fn] s]jn<br />

Sofyf]lns rr{leq dfq geP/ k|s[lt lj1fgleq klg Pp6f zlQm ;dfg sfd ul//xG5 . jiff} + {;Dd :jo+<br />

lnPnn] pQm c;+ultnfO{ b]Vg ;s]gg\ . pgsf r]nfx¿n] t Tof] emg} sd b]Vg ;s]sf lyP . To;sf]<br />

sf/0f s]jn s] dfq x'g ;SbYof] eg] To;aLr k|fs[lts lj1fgsf] If]qdf >d–ljefhgsf] l;nl;nf<br />

:yflkt ePsf] lyof] . To;sf] sf/0fn] x/]s JolQm s]xLgs]xL dfqfdf cf gf] ljlzi6 If]q;Dd dfq<br />

;Lldt x'gk'u]sf] lyof] . To; rLhsf] sf/0faf6 Jofks b[li6sf]0faf6 k|efljt ePsf gu0o JolQmx¿<br />

lyP .<br />

To;aLr ef}ltszf:qn] Hofb} k|ult u/]sf] lyof] . !*$@ df To;sf kl/0ffdx¿nfO{ ljleGg tLg<br />

JolQmx¿n] ;f/¿kdf nueu ;“u;“u} k|:t't u/]sf lyP . k|s[lts cg';Gwfg sfo{sf zfvfx¿sf] nflu<br />

!*$@ sf] jif{ o'ufGtsf/L jif{ lyof] . d]o/ -Mayer_n] x]n a|f]gdf / h"n -Joule_n] dfgr]:6/df<br />

tfk zlQmnfO{ oflGqs zlQmdf <strong>tyf</strong> olfGqs zlQmnfO{ tfklzlQmdf ¿kfGt/ ug{ ;lsG5 eGg] l;4<br />

ul/lbPsf lyP . tfkzlQmsf] oflGqs t'Nof+s -Mechanical Equivalent_ sf] lgwf{/0fn] pQm<br />

lgisif{nfO{ ;Gb]xljxLg agfOlbPsf] lyof] . To;sf] ;“u;“u} ef}ltszf:qsf] If]qdf a]Unfa]Un} h] lgisif{<br />

lglSnGYof], To;nfO{ ;f]emf;f]emL¿kdf hf]8]/ u|f]e -Grove_ — h'g k]zfn] k|s[lt j}1flgs geP/<br />

Pshgf c+u| ]h jsLn lyP — n] s] l;4 ul/lbPsf lyP eg] ;f/f ef}lts zlQmx¿ — oflGqs, tfk,<br />

k|sfz, ljB't, r'DasTj, cflb /, jf:tjdf /f;folgs e<strong>lgg</strong>] zlQm ;d]t klg — vf; kl/l:yltdf Ps<br />

csf] {df ¿kfGtl/t x'g k'Ub5g\ . To;af6 zlQmsf] dfqfdf s'g} sdL cfp“b}g . To;/L ef}lts<br />

k|df0fx¿sf] cfwf/df u|f]en] ;G;f/df df}h"b ultsf] dfqf l:y/ -ckl/jt{gLo_ x'G5 eGg] b]sft{sf]<br />

l;4fGtnfO{ ;xL l;4 u/]sf lyP . To;kl5 ljlzi6 ef}lts zlQmx¿, ef}lts zlQmsf slyt<br />

ckl/jt{gzLn æhfltx¿Æ gfgf k|sf/af6 e"t–b|Josf] ultsf a]Unfa]Un} ¿kx¿df ljeQm x'G5g\ eGg]<br />

s'/f :ki6 eof] . vf; lgodx¿ cg';f/ tL Ps ¿kaf6 csf] { ¿kdf abln/xG5g\ . ;f/f ef}lts<br />

zlQmx¿ Pscsf] {l;t ;DalGGwt 5g\ / Pscsf] {df ¿kfGtl/t eO/xG5g\ eGg] s'/f k|dfl0ft eO;s]kl5<br />

j}1flgs If]q cGt/ut a]Unfa]Un} ;+Vofdf ;G;f/df ljBdfg x'G5g\ / ltgsf] cl:tTj cfsl:ds x'G5<br />

eGg] wf/0ff ;dfKt eof] . h;/L Hof]ltsifzf:q klxn] pQm lgisif{df k'usf] lyof], To;}u/L ef}ltszf:q<br />

klg ca Tof] clGtd lgisif{df k'Ugfn] ckl/xfo{¿kdf ultzLn e"t–b|Josf] Ps cgGt rqm 5 / Tof]<br />

ToxL rqmdf 3'ld/xG5 eGg] :ki6 x'g k'usf] ] lyof] .<br />

n]jf]l;o/kl5 <strong>tyf</strong> ljz]if¿kn] 8fN6gkl5 /;fogzf:qsf] If]qdf cfZro{hgs¿kaf6 h'g tLj|<br />

k|ult ePsf] lyof], To;n] k|s[lt;DaGwL k'/fgf ljrf/x¿dfly Ps csf] { kIfaf6 k|xf/ u/]sf] lyof] .<br />

clxn];Dd s]jn hLljt z/L/ cGt/ut dfq pTkGg x'g]u/]sf of}lusx¿ lghL{j -Inorganic_<br />

;fwgx¿sf] dfWodaf6 tof/ ugf{n] s] l;4 ePsf] lyof] eg] /;fogzf:qsf lgodx¿ h;/L lghL{j


jf:t'x¿df nfu" x'G5g\, To;}u/L ;hLj k|f0fLx¿df klg nfu" x'G5g\ . To;/L lghL{j / ;hLj<br />

k|s[ltaLrsf] b"/L w]/} xb;Dd x6\of] . Tof] b"/LnfO{ sfG6n] klg cnª\3gLo 7fGby] .<br />

cGtdf hljzf:qLo cg';Gwfgsf] If]qdf klg ut -cyf{t\ !* cf} +_ zbLsf] dWo<strong>sfn</strong>kl5 h'g<br />

j}1flgs ofqf / cleofg Jojl:yt¿kaf6 ;Ël7t ul/Psf] lyof], Tof] ;G;f/sf ;Dk"0f{ efux¿sf<br />

o"/f]k]nL pklgj]zx¿df /xg] Toxf“sf ljz]if1x¿n] 5fgjLg / cg';Gwfgsf] sfd lgs} u/]sf lyP <strong>tyf</strong><br />

k|fu\–e"ue{zf:q, z/L/lj1fg / zf/Ll/szf:qsf] If]qdf ljz]if u/]/ ;"Idbz{soGqsf] ljlwjt¿kdf<br />

pkof]u x'gyfn]sf] x'gfn] <strong>tyf</strong> sf]lzsfsf] cg';Gwfg ePsf] x'gfn] h'g ;fdfGo k|ult ePsf] lyof], tL<br />

;f/f rLhx¿sf sf/0fn] sltw]/} ;fdu|L hDdf ePsf] lyof] eg] ca ltgsf] cWoogsf] l;nl;nfdf<br />

t'ngfTds k4ltsf] pkof]u ug] { s'/f ;Dej / ckl/xfo{ ePsf] lyof] . 116 Psflt/, t'ngfTds k|fs[lts<br />

e"uf]nsf] ;xfotfaf6 a]Unfa]Un}vfn] lj?jfx¿ / k|f0fLx¿sf hLjgsf kl/l:yltx¿ lgwf{l/t ul/Psf<br />

lyP eg] csf{lt/, ltgLx¿sf ;hftLo cË cg';f/ a]Unfa]Un} hLjx¿sf] — s]jn pQm hLjx¿sf]<br />

jo:s l:yltsf] dfq geP/ ltgsf ;Dk"0f{ cj:yfx¿sf] — Ps csf{l;t t'ngfTds cWoog ul/Psf] ]<br />

lyof] . hlt a9L uxL/]/L / oyfy{tfsf ;fy pQm cg';Gwfg ul/Psf] ] lyof], TolQs} a9L dfqfdf To;nfO{<br />

:kz{ ubf{lalQs} ;hLj k|s[ltsf] Joj:yf Pp6f h8tfk"0f{ / ckl/jt{gLo¿kaf6 lgwf{l/t Joj:yf xf]<br />

eGg] wf/0ff e]l6g k'Uof] . s]jn lj?jfx¿ / kz'x¿sf ljleGg hfltx¿ dfq a9LeGbf a9L dfqfdf<br />

Pscsf{l;t cleGg¿kn] ldNg k'u]sf lyPgg\, a? b'j}lt/ tLvf] cfsf/ x'g] k|hflt -k|fl;sf—<br />

Amphioxus_ 117 / cg'b/ l5b| x'g] k|hfltvfn] k|f0fLx¿ -Lepidosiren_ b]vf k/] . ltgn] klxn]sf<br />

;a} juL{s/0f 118 nfO{ pkxf;k"0f{ agfOlbPsf lyP . cGtdf To;k|sf/sf hLjx¿ klg e]l6P, h;sf]<br />

;DaGw jg:klt hut\l;t lyof] jf kz' hut\l;t eg]/ 5'6\ofpg' ;Dej lyPg . k|frLg e"ue{zf:qsf<br />

j0f{gx¿df /x]sf cjsfzx¿ a9LeGbf a9L dfqfdf el/+b}uP . ltgsf] sf/0fn] ;Dk"0f{ hLjhut\sf]<br />

ljsf;sf] Oltxf; <strong>tyf</strong> x/]s k|f0fLsf] 5'§f5'6\ } ljsf;sf] Oltxf;df Psbd} ;dfgtf 5 eGg] s'/f<br />

gdfGg]x¿n] ;d]t ltgLx¿sf sf/0fn] dfGg afWo ePsf lyP . h'g e'ne'n}ofdf ag:kltzf:q /<br />

k|f0fLzf:q x/fPsf lyP, To;af6 pDs]/ aflx/ lgl:sgsf nflu Tof] rLhn] æAriadneÆ sf] wfuf]n] em} +<br />

d2t k'¥ofof] . s] s'/f pNn]vgLo 5 eg] !&%( df hlta]nf sfG6n] ;f}o{d08nsf] cgGttfdfly k|xf/<br />

u/]sf lyP, TolQa]n} s]=Pkm=af]Nkmn] hfltx¿ l:y/ x'G5g\ eGg] wf/0ffdfly k|xf/ u/]sf lyP . To;sf<br />

;fy;fy} pgn] cfg'j+lzsLsf] l;4fGtsf] 3f]if0ff u/]sf lyP . t/ af]Nkmsf] nflu h'g rLh vfln bl/nf]<br />

k"j{ sNkgf dfq lyof], ToxL cf]s]g, nfdfs{, a]j/ cflbsf] xftdf k'u]/ kfsf] rLh aGgk'u]sf] lyof] .<br />

clg km]l/, 7Ls !)) jif{kl5 !*%( df 8flj{gn] To; l;4fGtnfO{ k"0f{tM ;kmn kf/]sf lyP . sl/a–<br />

sl/a To;}a]nf hLjg–/; -Protoplasm_ / klxn] g} k|dfl0ft eO;s]sf] sf]lzsf g} ;f/f hLjx¿sf<br />

cfs[lt tTj;DaGwL clGtd 36s x'g\ / ltgn] hLjgsf lgDgtd :j¿kx¿sf] x}l;otaf6 :jtGq<br />

cl:tTj klg sfod ub{5g\ eGg] s'/f k|dfl0ft ul/Psf] ] lyof] . To; rLhn] s]jn ;hLj / lghL{j<br />

k|s[ltaLrsf] b'/L w]/} 36fOlbPsf] dfq geO{ Tof] hLjx¿sf] cfg'j+lzstfsf] l;4fGtsf] dfu{df b]vf<br />

k/]sf] Pp6f cfwf/e"t afwf c8rgnfO{ ;d]t x6fOPsf] lyof] . k|s[lt;DaGwL gof“ b[li6sf]0fsf ;fy<br />

;f/f d'Vo ljz]iftfx¿ :ki6 eO;s]sf lyP . ;Dk"0f{ h8tf vtd ePsf] lyof] . ckl/jt{gLo l:y/tf -<br />

lgTotf_ sf ;f/f s'/fx¿ vtd ePsf lyP . zfZjt df<strong>lgg</strong>] gof“ b[li6sf]0fsf ;f/fsf ;f/f<br />

ljlzi6tfx¿ If0feË'/ l;4 ePsf lyP . ;f/f k|s[lt lg/Gt/ ultzLntfsf] l:yltdf /xG5 / rqmdf<br />

3'ld/xG5 eGg] s'/f k|dfl0ft ePsf] lyof] .<br />

***<br />

To;/L xfdLx¿ k'gM o"gfgL bz{gsf dxfg\ ;+:yfkssf] k'/fgf] s'g b[li6sf]0fdf kms] {sf 5f} + eg]<br />

xfdLx¿n] ;–;fgf rLhx¿b]lv 7"n–7"nf rLhx¿, afn'jfsf] s0fb]lv lnP/ ;"o{;Dd, d"n hLj sf]lzsf<br />

-Proisia_ b]lv lnP/ dflg;;Dd ;Dk"0f{ k|s[lt hGd / d[To'sf] lg/Gt/tfsf] l:yltdf x'G5 <strong>tyf</strong> Tof]<br />

lg/Gt/ ultzLntfsf] Pj+ ult / kl/jt{gsf] l:yltdf x'G5 . d"n km/s s'/f vfln slt dfq xf] eg]<br />

o"gfgLx¿sf nflu h'g cf]h:jL cGt/1fgsf] rLh lyof], ToxL rLh xfdLx¿n] cg'ejsf cfwf/df<br />

z'4¿kaf6 j}1flgs cg';Gwfg sfo{åf/f lgwf{l/t u/]sf 5f} + . ctM o;sf] ¿k klg w]/} lglZrt / :ki6


5 . s] s'/f ;xL xf] eg] Pp6f rqmLo qmdsf] cg'ej l;4 k|df0f q'6Lx¿af6 k"0f{tM d'Qm 5}g tfklg<br />

h'g rLh ;'b[9¿kaf6 k|dfl0ft ul/Psf] ] 5, To;sf t'ngfdf tL p;sf sdLx¿ uf}0f x'G5g\ . x/]s jif{<br />

laTbfv]l/ tL sdLx¿ x6\b} uO/x]sf 5g\ <strong>tyf</strong> uf]nfsf/ qmdl;t ;DalGwt xfd|f] hfgsf/Ldf h'g vfln<br />

7fp“ lyof], Tof] el/+b}5 . /, hlta]nf dflg;n] lj1fgsf ;a}eGbf dxŒjk"0f{ zfvfx¿ — cGt/u|xLo<br />

Hof]ltifzf:q, /;fogzf:q, e"ue{zf:q — cl:tTjdf cfPsf] clxn];Dd d'ZsLnn] Ps ztfAbL lat]sf]<br />

5 <strong>tyf</strong> zf/Ll/s lj1fgsf] If]qdf t'ngfTds k4ltsf] pkof]u ;'? ePsf] d'ZsLnn] %) jif{ k'u]sf] 5<br />

eg] ;Dk"0f{ h}ljs ljsf;sf] cfwf/e"t ¿k — sf]lzsf — sf] cg';Gwfg ePsf] $) jif{ klg<br />

lalt;s]sf] 5}g eg]/ ljrf/ ub{5, Tolta]nf s] s'/f :ki6 x'g]5 eg] of] ] Tof] k|df0f Tof]eGbf w]/} k"0f{ x'g<br />

;Sb}gYof] . To;sf ljj/0fdf cjsfz x'g' c:jfefljs xf]Og .<br />

***<br />

cfsfz uËfsf] aflx/L tf/f d08nLo s'08nLx¿leq afkmsf 3'ld/x]sf — rSs/ sfl6/x]sf — /<br />

aln/x]sf k'~hx¿ l;s'l8g] / lrl;g] lqmofsf] ue{af6 xfd|f] k[YjLh:t} ljZj–a|x\df08sf c;+Vo ;"o{x¿<br />

/ ;f}o{d08nsf] hGd ePsf] lyof] . To;sf] ultsf lgodx¿ s] x'g\ < ;DejtM To; s'/fsf] hfgsf/L<br />

s]xL ztfAbLsf] ko{j]If]0fkl5 k|fKt x'g]5, hlta]nf tf/fx¿sf] oyfy{ ultaf/] hfgsf/L k|fKt x'g]5 .<br />

pko'{Qm<br />

lqmof ;a} 7fp“ Ps} k|sf/n] ePsf] 5}g . Hof]ltifzf:qn] <strong>sfn</strong>f lk08x¿sf] cl:tTj :jLsf/ ug{<br />

a9LeGbf a9L afWo x'g' kl//x]sf] 5 . tL lk08x¿sf] :j¿k vfln u|xh:tf] dfq 5}g . To;sf] cy{ s]<br />

eof] eg] tL tf/f d08nsf lge]sf ;"o{ x'g\ . -Madlar_ csf{lt/, -;]SsLsfg';f/ _ sf] ;fgf] If]q<br />

b]lvg] jf:kLo lgxfl/sfsf] Pp6f v08 tf/fd08ndf 5 — tL s:tf ;"o{ x'g\ eg] clxn];Dd klg<br />

ltgsf] k"0f{¿kn] lgdf{0f ePsf] 5}g . To; rLhaf6 s] s'/fsf] ;Defjgf klg 6fg{ ;lsGg eg] d]8n/n]<br />

eg]h:t} c¿ b]lvg] lgxfl/sfx¿ ;'b'/l:yt :jtGq ljZjsf åLkx¿ x'g\ . ltgsf] ljsf;sf] s'g<br />

;fk]lIfs cj:yf 5 < To;sf] j0ff{qmd b'/jLgsf] ;xfotfaf6 kQf nufpg'kb{5 .<br />

lgxfl/sf k'~hsf] ue{af6 s;/L Pp6f ;f}o{d08n pTkGg x'G5 < To;af/] nfKnf;n] ;lj:tf/<br />

ljj/0f k|:t't u/]sf 5g\ . To;af/] clxn];Dd nfKnf;eGbf sf]xL klg cufl8 a9\g ;s]sf] 5}g .<br />

kl5sf] j}1flgs ljsf;n] w]/}eGbf w]/} Tof] s'/fsf] k'li6 u/]sf] 5 .<br />

To;/L a]Unfa]Un} aGg] lk08x¿df — rfx] tL ;"o{ jf u|x / pku|xx¿ h];'s} xf]pmg\ — ;'?;'?df<br />

e"t–b|Josf] ultsf] h'g :j¿k kfOG5, To;}nfO{ tfk elgG5 . ;"o{df clxn];Dd kfOPsf] tfkdf klg<br />

tTjx¿sf /f;folgs of}lusx¿ aGg] k|Zg p7\b}g . To;k|sf/sf] k/l:ylt cGt/ut s'g xb;Dd tfk<br />

ljB't\ jf r'DasTjdf ¿kfGtl/t x'G5 < Tof] s'/fsf] kQf ;"o{sf] nuftf/ ko{j]If0faf6 g} x'g ;Sb5 .<br />

;"o{leq kfOg] oflGqs ultsf] pTklQ u'?Tjfsif{0f zlQm;“u} tfksf] ;‹if{sf] ue{af6 x'G5 eGg] s''/f<br />

nueu l;4 eO;s]sf] 5 .<br />

lk08x¿ hlt ;fgf x'G5g\, tL TolQs} l56f] ;]nfp“5g\ . rGb|df w]/}klxn] lge]em} + pku|x, ;fgf<br />

u|x / pNsfx¿ ;jeGbf klxn] ;]nfp“5g\ . u|xx¿ Psbd} lj:tf/}–lj:tf/} ;]nfp“5g\ eg] s]Gb|Lo lk08<br />

t ;a}eGbf l9nf] ;]nfp“5 .<br />

tL lk08x¿ hlQsf] l56f] ;]nfp“5g\, TolQs} ultsf ef}lts :j¿kx¿sf] kf/:kl/s lqmof klg<br />

a9\b}hfG5 / ultsf tL ef}lts :j¿kx¿ Ps csf] {df ¿kfGtl/t x'“b}<br />

hfG5g\ . cGtdf /f;folgs<br />

l;s'l8g] lqmofn] cf gf] k|efj kfg] { ljGb' gcfOk'Ubf;Dd Tof] lqmof rln/xG5 . klxn]<br />

/f;folgs¿kaf6 cleGg -jf pbf;Lg_ tTj ca Pskl5 csf] { u/L leGg x'“b}<br />

hfG5g\, ltgLx¿leq<br />

/f;folgs u'0f pTkGg x'“b}<br />

hfG5 <strong>tyf</strong> ltgLx¿n] Ps csf] {;“u ldn]/ ;+of]hgsf] sfd ub{5g\ . tfkqmd<br />

36\g'sf] ;fy ;fy} tL of}lus klg nuftf/ abln+b} hfG5g\ . tfkqmd 36\g'sf] c;/ vfln x/]s<br />

tTjdfly a]Unfa]Un} k|sf/n] kg] { dfq geP/ tTjx¿sf x/]s a]Unfa]Un} of}lusx¿dfly klg To;sf]<br />

k|efj kb{5 . tL gof“ kl/l:yltx¿sf] kl/0ffd:j¿k Uof;Lo kbfy{ -b|Jo_sf] Pp6f efu klxnf] kbfy{df<br />

ablnG5 / To;kl5 7f]; cj:yfdf k'Ub5 .<br />

u|xsf] dflyNnf] ;txdf s8f kq hDg] / To;sf] tNnf] ;txdf 7fp“–7fp“df kfgL hDg] a]nf<br />

Toltv]/ x'G5, hltv]/ u|xsf] :jfefljs tfk p;df s]Gb|Lo lk08af6 k|fKt tfksf] t'ngfdf nuftf/<br />

sd x'“b}<br />

hfG5 . To;sf] jfo'd08n df};d;DaGwL 36gfqmdsf] k|efj If]q aGg k'Ub5 / To;sf] ;tx


e"ue{;DaGwL kl/jt{gx¿sf] k|efj If]q aGg k'Ub5 . Tof] k/jt{g x'g]a]nf jfo'd08nLo cjIf]k0f -<br />

Precipition_ sf] sf/0f h'g lgIf]k -Deposit_ k}bf x'G5, To;sf] dxŒj qmdzM 36\b}uO/x]sf tL<br />

aflx/L k|efjx¿sf] t'ngfdf lg/Gt/ a9\b} hfG5 . Tof] leqsf] ud{ kbfy{af6 pTkGg x'G5 .<br />

cGtdf tfk olb To;/L Ps}gfz x'G5 eg] Tof] slDtdf tnsf] ;txsf] Hofb} 7"nf] efudf k|f]l6g<br />

hLljt /xg ;Sg] ;LdfeGbf k/ hfg ;Sb}g . olb cGo /f;folgs lqmofdf klxn]sf kl/l:yltx¿ klg<br />

cg's"n eP eg] hLljt k|f]6f]KnfHd -hLjg /;_ sf] pTklQ x'g k'Ub5 . tL cfjZos kl/l:yltx¿ s]<br />

x'g\ eGg] s'/f cem};Dd xfdLx¿n] hfg]sf 5}gf} + . To;df crDdsf] s'/f s]xL 5}g lsgls cem};Dd klg<br />

k|f]l6gsf] /f;folgs ;"qsf] lgwf{/0f ug{ ;lsPsf] 5}g . /f;folgs ¿kaf6 a]Un} slty/L k|f]l6g<br />

lk08x¿ x'G5g\ eGg] s'/f;Dd klg xfdLx¿n] hfg]sf 5}gf} + . hLjgsf ;f/f d'Vo sfdx¿ — kfrg,<br />

;+rfng, ;ª\s'rg -Contraction_, p2Lkgk|ltsf] ;Dj]bgf, pT;h{g -Excretion_ <strong>tyf</strong> k|hggsf<br />

;Dk"0f{ sfdx¿ — Psbd} cfsf/xLg k|f]l6gn] g} k"/f ub{5 eGg] s'/f kQf nfu]sf] s]jn !) jif{ dfq<br />

ePsf] 5 eGgsf nflu s'g} 7fp“ 5}g eg]/ crDd dfGg'kb} {g . 120<br />

k|ultsf] e¥ofªdf cl3Nnf] kfOnf] r9fpgsf nflu cfjZos kl/l:yltx¿ k}bf x'g ;DejtM<br />

xhf/f} + jif{ lat] xf]nfg\ . To;kl5 klg :gfo' / sf]lzsfsf] lemNnLsf] lgdf{0fsf] cfwf/df Tof] cfsf/xLg<br />

k|f]l6gn] klxnf] sf]lz<strong>sfn</strong>fO{ hGd lbg ;s]xf]nf . tfklg ToxL klxnf] sf]lz<strong>sfn</strong>] ;hLj ;G;f/sf]<br />

cfs[lt–tTj;DaGwL ljsf;sf] hu xfn]sf] lyof] . k|fs\–e"ue{zf:qLo clen]vx¿sf] l;Ëf] pbfx/0fsf]<br />

cfwf/df xfdL s] dfGg ;Sb5f} + eg] ;aeGbfklxn] Uof;Lo–sf]zLo <strong>tyf</strong> sf]zLo hLj ;+3 -Protista_<br />

sf c;+Vo hfltx¿ s} hGd ePsf] lyof] xf]nf . To;dWo] s]jn Oof]h"g Sofgf8]G; -Eozoon<br />

Canadense_ 121 dfq /x]sf] lyof] . tLdWo] sltkonfO{ 5'6\ofp“bfv]l/ lj:tf/}–lj:tf/} } klxnf] lj?jf /<br />

klxnf] kz'sf] hGd ePsf] lyof] . /, klxnf] kz'af6 k'gM d'Vo¿kn] <strong>tyf</strong> Hofb} leGgtfsf] dfWodaf6<br />

kz'x¿sf y'k} | ju{x¿, tKsfx¿ / kl/jf/x¿, hfltx¿ / hftx¿sf] ljsf; ePsf] lyof] . clg, cGtdf<br />

:tgwf/Lsf] — cyf{t\ dfgjsf] — pbo ePsf] lyof] . To;df k|s[ltn] :jo+ cf gf] r]tgf xfl;n ub{5<br />

.<br />

dflg;sf] k|fb'ef{j klg a]Unfa]Un}k|sf/n] 5'6\ofpg] lqmofsf] dfWodaf6 ePsf] lyof] . To:tf] vfln<br />

j}olQms¿kaf6 dfq — cyf{t\ Pp6f Psn c08 sf]lzsfaf6 ljsl;t eP/ k|s[ltåf/f pTkGg ul/g]<br />

;a}eGbf hl6n ;hLj k|f0fLsf] ¿k wf/0f u/]/ dfq — geP/ P]ltxfl;s¿kaf6 klg To:tf] x'G5 .<br />

xhf/f} + jif{sf] ;+3if{kl5 cGttM hlta]nf v'§faf6 xft clnuug] sfo{ k"/f eof] / dflg; 7f8f] eP/<br />

rNg yfNof], Tolta]nf dflg; afg/af6 5'l§g k'u]sf] lyof] . p;sf] :ki6 af]nL / dl:tissf] ;zQm<br />

ljsf; eof] . To;n] afg/ / dfl;sf aLrsf] b'/L gd]l6g]u/L a9fOlbof] . xftsf] ljz]ifLs/0f ePsf]<br />

lyof] — xftsf] ljz]ifLs/0fdf cf}hf/sf] pkof]u ug] { s'/f;d]t kb{5 . cf}hf/sf] pkof]u ug'{<br />

eg]sf]<br />

ljlzi6 dfgjLo lqmofzLntf, k|s[ltdfly dflg;sf] lqmofzLntfn] p;nfO{ ablnlbG5, cyf{t\ To;sf]<br />

cy{ xf] — pŒkfbg . Hofb} ;+s'lrt cy{df x]g] { xf] eg] kz';“u klg cf}hf/ x'G5g\ — t/ tL pgLx¿sf<br />

zf/Ll/s cËsf ¿kdf x'G5g\ . pbfx/0fsf] nflu sldnf, dfx'/L, cf] +t, cflbnfO{ x]/f} + . kz'n] klg<br />

pŒkfbg ub{5g\ t/ ltgsf ghLssf] k|s[ltdfly pgLx¿sf] pŒkfbgsf] slQ klg c;/ kb} {g .<br />

k|s[ltdfly cf gf] 5fk kfg{ vfln PSn} dflg; dfq ;kmn ePsf] 5 . p;n] af]6lj?jfx¿ /<br />

kz'x¿sf hfltx¿nfO{ Ps 7fp“af6 csf] { 7fp“ k'¥ofpg] sfd dfq gu/]/ To;nfO{ p;n] cf gf]<br />

jf;:yfgsf] l:ylt / hnjfo' <strong>tyf</strong> af]6lj?jfx¿ Pj+ :jo+ kz'x¿nfO{ ;d]t abn]/ u/]sf] 5 . To;sf]<br />

sfdsf] c;/ k[YjLsf] cfd ljgfz;“u} d]l6g ;Sg]5 . /, Tof] sfo{nfO{ d'VotM / d"ntM p;n] xftåf/f g}<br />

;DkGg u/]sf] 5 . jfkmn] rNg] oGq;d]t klg — Tof] p;sf] clxn] ;Ddsf] k|s[ltnfO{ ¿kfGt/ ug] {<br />

;jeGbf zlQmzfnL cf}hf/ xf] — cGt xftdfly lge{/ ub{5 lsgeg] Tof] klg cf}hf/ xf] . t/ kfOnf–<br />

kfOnfdf xftsf] ljsf;sf] ;“u;“u} / c+ztM To;s} sf/0f To;sf] ;dfgfGt/df dl:tissf] klg ljsf;<br />

x'“b}uof]<br />

. olb dfgj dl:tissf] klg To;/L g} ljsf; ePsf] x'“b}gYof]<br />

eg] jfkkOlGhLgsf] lgdf{0f s]jn<br />

xft dfq ;kmn x'“b}gYof]<br />

.


dflg;sf] k|fb'ef{j;“u} xfdLx¿ OLtxf;df k|j]z ub{5f} + . Pp6f Oltxf; kz'x¿sf] klg x'G5 —<br />

pgLx¿sf] pTklQ / qmdzM jt{dfg cj:yf;Dd pgLx¿sf] ljsf;sf] Oltxf; . tfklg Tof] Oltxf;<br />

pgLx¿sf nflu tDtof/ x'G5 . clg, hxf“;Dd To;df :jo+ pgLx¿n] efu lng] k|Zg 5, Tof]<br />

pgLx¿sf] hfgsf/L / OR5fljgf g} x'G5 . csf{lt/, zAbsf] ck]Iffs[t ;+s'lrt cy{df kz'x¿af6 dfgj<br />

k|f0fL hltw]/} 6f9f x'“b}<br />

hfG5, TolQs} w]/} cf gf] Oltxf; p;n] ;r]t¿kaf6 :jo+ lgdf{0f ug{ yfNb5 .<br />

Tof] Oltxf;df cgk]lIft sf/0fx¿ / clgolGqt zlQmx¿sf] k|efj TolQs} sd x'g k'Ub5 . /, h'g<br />

P]ltxfl;s kl/0ffd lg:sG5 Tof] klxn]b]lv g} lgwf{l/t ul/Psf] ] nIo TolQs} cg's"n x'G5 . tfklg To;<br />

kl/df0fnfO{ olb xfdLx¿n] dfgj Oltxf;df nfu" u¥of} + eg], olb To;nfO{ cfhsf ;a}eGbf ljsl;t<br />

;Dk|bfosf] Oltxf;df ;d]t nfu" u¥of} + eg] klg k|:tfljt p2]Zo / k|fKt kl/0ffdsf aLrdf clxn] klg<br />

7"nf] leGgtf 5, cgk]lIft sf/0fx¿ clxn] klg w]/} k|an 5g\ <strong>tyf</strong> of]hgfa4¿kdf sfddf nufOg]<br />

zlQmx¿sf] ck]Iff clgolGqt zlQmx¿sf] hf]8 clxn] klg w]/} 5 eGg] s'/f xfdLx¿n] a'‰b5f} + .<br />

hlxn];Dd dflg;sf] Tof] P]ltxfl;s cfwf/e"t lqmofzLntfn] p;nfO{ kz'af6 dflg;df alnlbPsf] 5 /<br />

ToxL g} c¿ ;f/f sfdx¿sf] ef}lts cfwf/ xf] — cyf{t\ hLjgsf cfjZostfx¿sf] pŒkfbg cyf{t\<br />

o; o'usf] ;fdflhs pŒkfbg clgolGqt zlQmx¿sf cglR5t sf/0fx¿sf] 3ft–k|lt3ftsf] lzsf/<br />

ePsf] 5 / To;n] ckjfbsf] ¿kdf cf gf] ck]lIft nIo slxn]sfxL+ dfq k|fKt ub{5 t/ w]/}h;f]<br />

p;n] h] rfxG5, To;sf] pN6} x'G5 — Tolta]nf;Dd Tof]afx]s c¿ s]xL klg x'g ;Sb}g .<br />

;a}eGbf ;d'Ggt cf}Bf]lus d'n'sx¿df k|fs[lts zlQmx¿nfO{ lgolGqt ul/Psf]] 5 / dfgj<br />

hfltsf] ;]jfdf nufOPsf] 5 . To;/L pŒkfbgnfO{ a]lx;fa a9fOPsf] 5 . To;sf] kmn:j¿k klxn]<br />

Ps;o hgf dflg;x¿n] ldn]/ k}bf ug] { eGbf a9L rLh cfh s]jn Pshgf afnsn] dfq klg k}bf<br />

ub{5 . /, tL ;a} s'/fsf] kl/0ffd s] x'gk'Uof] < cfd hg;d'bfdfly sfdsf] af]em a9\b} uPsf] 5,<br />

pgLx¿sf] b'Mv–si6 lg/Gt/ a9\b}uPsf] 5 / x/]s bz jif{df Ps eo+s/ ;+s6 pTkGg x'G5 . 8flj{gn]<br />

v'nf k|lTof]lutf / cl:tTjsf nflu x'g] ;+3if{sf] s'/fnfO{ kz'hutsf] ;fdfGo lgod eg]/ To;nfO{<br />

cf gf] ;a}eGbf 7"nf] P]ltxfl;s pknlAw atfP/ cy{zf:qLx¿ xif{n] ub\ub\ ePsf lyP, Tolta]nf<br />

pgn] dfgj hfltdfly <strong>tyf</strong> ljz]if u/]/ :jo+ cf g} b]zjf;Lx¿dfly slt tLvf] JoË ul//x]sf lyP<br />

Tof] s'/f pgn] a'‰b}gy] . h;/L cfd pŒkfbgn] ljz]if u/]/ hLjlj1fgsf] b[li6sf]0faf6 dfgj hfltnfO{<br />

kz' hut\eGbf dfly p7fPsf] 5, To;}u/L ;fdflhs pŒkfbgsf] s]jn ;r]t ;Ë7gn] g} ;dflhs<br />

b[li6sf]0faf6 dfgj hfltnfO{ kz' hut\eGbf dfly p7fpg ;Sb5, h;df pŒkfbg / ljt/0f<br />

of]hgfa4¿kdf ul/G5 . To;vfnsf] ;Ë7gfTds sfo{nfO{ P]ltxfl;s ljsf;n] x/]slbg w]/}eGbf w]/}<br />

cfjZos agfp“b}uO/x]sf] 5 tfklg lbg laTb}hfg'sf] ;“u;“u} Tof] w]/} ;Dej aGb} klg uO/x]sf] 5 . h'g<br />

lbg To:tf] x'g]5, To; lbgb]lv gof“ P]ltxfl;s o'u ;'? x'g]5 . To; o'udf :jo+ dfgj hflt / To;sf]<br />

;“u;“u} To;sf lqmofsnfkx¿sf ;f/fsf ;f/f zfvfx¿ <strong>tyf</strong> ljz]if u/]/ k|s[lt lj1fgsf] zfvf slt<br />

Hofb} tLj|tfsf ;fy cufl8 a9\g]5 eg] Tof] o''ueGbf<br />

klxn] h]–hlt ePsf] lyof], Tof] gfd dfqsf] h:tf]<br />

nfUg yfNg]5 .<br />

To;sf] afjh"b æx/]s rLh h'g hGd5, To;sf] ljgfz klg x'g'kb{5 .Æ 122 ;DejtM s/f]8f} + jif{<br />

ljTg]5g\ / nfvf} + k':tfx¿ cfpg]5g\ / hfg]5g\ tfklg cGttM ckl/xfo{¿kaf6 ;"o{sf] 36\bf] tfkqmd<br />

w| 'jx¿af6 tnlt/ a9\b}uO/x]sf] lxp“ kufNg ckof{Kt x'g]5, hlta]nf e"dWo/]vfsf] a9LeGbf a9L ghLs<br />

k'Ubfv]l/ klg dflg; hfltn] Toxf“ klg hLjg rNg ;Sg]hlt tfkqmd kfpg]5}g, lj:tf/}–lj:tf/} ;hLj<br />

hLjgsf] clGtd lrx\g;d]t klg gi6 x'g]5 <strong>tyf</strong> k[YjL rGb|dfh:t} lge]sf] 8Nnf]n] em} + ;a}eGbf ;3g<br />

cGwsf/df lge]sf] ;"o{sf] jl/kl/ 3'Dg]5, To;sf] sIF -u|xky_ Hofb} ;f“3'l/g]5 / cGtdf Tof] ;"o{d}<br />

v:g]5 . sltko u|xx¿ To;eGbf klxn] vl;;s]sf x'g]5g\ eg] slt To;kl5 p;df v:g]5g\ .<br />

To;kl5 o:t} Pp6f rlDsnf], u/d ;f}o{ d08nsf ;b:ox¿ cfgGbk"j{s ldnLh'nL /x]sf] 7fp“df<br />

cGtl/Ifsf] cgGt z"Godf vfln Pp6f rL;f] d[t lk08 dfq cf gf] PSnf] af6f]df rln/x]sf] x'g]5<br />

/, h'g 36gf ;f}o{d08nsf af/]df x'g]5, ToxL 36gf l9nf]rf“8f] xfd|f] a|x\df08sf c¿ ;a} kl/jf/x¿sf<br />

af/]df klg 36\g]5 . ToxL l:ylt c¿ ;f/f a|x\df08x¿sf] x'g]5 . ltgsf] k|sfz klg slxNo} k[YjLdf<br />

k'Ug ;Sg]5}g . Tof] b]Vgsf nflu oxf“ Pp6} klg k|f0fL hLljt /xg]5}g .


clg, To;/L hlta]nf ;f}o{d08nn] cf gf] hLjgOltxf; k"/f ug] {5, hlta]nf x/]s rLhsf] ult<br />

;Lldt x'gk'Ug]5, Tolta]nf s] xf]nf < ;"o{sf] nf; cgGt cfsfzdf s] cgGt <strong>sfn</strong>;Dd TolQs}<br />

3'ld/xnf <strong>tyf</strong> s'g}a]nf a]Unfa]Un} ¿kx¿df af“l8Psf ;f/fsf ;f/f k|Fs[lts zlQmx¿ k'gM ;w} +sf nflu<br />

Pp6} ultsf] ¿kdf cfsif{0f zlQmsf ¿kdf kl/jlt{t xf]nfg\ < æcyjfÆ — ;]SsLn] ;f]w]em} + æs]<br />

k|s[ltdf d[t kl/jf/nfO{ k'gM k|sfzdfg lgxfl/sfsf] cj:yfdf ¿kfGt/ ug{ ;Sg], To;leq k'gM<br />

gjhLjgsf] ;~rf/ ug{ ;Sg] l:ylt x'g]5


To;afx]s s]jn xfd|F u|xx¿sf] kl/jf/ ;"o{sf] jl/kl/ 3'Dg] / xfd|f] ;"o{ xfd|F] a|x\df0<strong>8l</strong>eq 3'Dg] dfq<br />

geP/ ;f/fsf ;f/f a|x\df08x¿;d]t klg c¿ a|x\df08x¿;“u} c:yfoL ;fk]If ;Gt'ngsf] l:yltdf<br />

l6s]sf / cGtl/Ifdf ultzLn /x]sf x'G5g\ . To;sf] sf/0f s] xf] eg] :jtGq ¿kdf plqP/ lk08x¿sf<br />

aLrdf ;d]t ;fk]If ;Gt'ng s]jn Tolta]nf dfq sfod /xg ;Sb5, hlta]nf pgLx¿sf] ultsf]<br />

lgwf{/0f cGof]Gofl>t¿kdf kf/:kl/s¿kaf6 x'G5 . clg, w]/}h;f] dflg;x¿n] s] dfGb5g\ eg] z"Go<br />

cfsfzdf -cGtl/Ifdf _ x/]s7fp“df Ps} k|sf/sf] tfkqmd x'“b}g<br />

. cGtdf xfdL s] a'em\b5f} + eg]<br />

a|x\df08sf cgluGtL ;"o{x¿sf] tfk To;sf] Hofb} ;fgf] efunfO{ 5f]8]/ z"Go cfsfzsf] tfkdf To;sf]<br />

sf/0fn] nfvf} + efusf] Ps efu, s/f]8f} + efusf] Ps efusf] klg j[l4 x'g ;sb}g . tfksf] Tof] 7"nf]<br />

dfqf sxf“ hfG5 t < ljZjsf] z"Go cfsfznfO{ ttfpg] k|oTgdf s] Tof] ;w} + a{jf{b ePsf] 5 t < s]<br />

Jojxfl/s¿kdf To;sf] cl:tTj ;dfKt ePsf] xf] t < clg ca s] vfln ;}4flGts¿kaf6 p;sf]<br />

cl:tTj j}lZjs z"Go cfsfzsf] Ps l8u|Lsf] s/f]8f} + jf caf} { + efu a/fa/ a9L tfkqmd x'gk'u]sf] 5<br />

eGg] cy{df g} af“sL /x]sf] xf] t < To;vfnsf] wf/0ffn] ultsf] ljgfz x'Gg eGg] cjwf/0ffnfO{<br />

c:jLsf/ ub{5 / To;n] s] ;DefjgfnfO{ :jLsf/ ub{5 eg] cfsfzLo lk08x¿ qmdzM Ps csf] {df<br />

ldNb}hf“bfv]l/ ;f/f df}h"bf oflGqs ult tfkdf ¿kfGtl/t x'g]5 / Tof] tfksf] z"Go cfsfzdf ljls/0f<br />

x'gk'Ug]5 . To;af6 æzlQmsf] cgZj/tfÆsf ;f/fsf ;f/f s'/fx¿sf] afjh"b cfd¿kn] ;f/f ult<br />

;dfKt x'g]5 . oxf“ s] s'/f klg :ki6 x'G5 eg] æultsf] cgZj/tfÆsf] 7fp“df æzlQmsf] cgZj/tfÆ<br />

zAb k|of]u ug'{<br />

slt unt 5 ctM xfdLx¿ s'g lgisif{df k'Ub5f} + eg] cfsfzdf s'g}gs'g} k|sf/n]<br />

ljls/0f tfksf] ultsf] s'g} csf] { To:tf] ¿kdf ¿kfGt/ x'gsf nflu ;Dej x'g'kb{5 . To;af6<br />

To;nfO{ k'gM Psk6s ;l~rt ug{ ;lsof];\ / k'gM Tof] Psk6s ;lqmo x'g;sf];\ . Tof] s'/f s;/L<br />

;Dej xf]nf eg]/ kQf nufpg] lhDdf kl5sf j}1flgs cg';Gwfgsf] x'g]5 . To;/L lge]sf] ;"o{sf] tfk<br />

jfkmdf k'gM kl/jlt{t x'g] af6f]sf] d'Vo cK7\of/f] x6\b5 .<br />

c¿ s'/f hxf“;Dd <strong>sfn</strong>sf] cgGt lj:tf/df a|x\df08x¿sf] zfZjt cg'udg -cyf{t\ lg/Gt/<br />

pTkGg eO/xg]_ s'/f xf], To;f] x'g' cgGt cfsfzdf c;+Vo a|x\df08sf] ;x–cl:Tjsf] cj:yfdf<br />

Pscsf] {l;t sfod x'g] ;DaGwsf] :jfefljs kl/0ffd x'g]5 . jf:tjdf Tof] s:tf] l;4fGt xf] eg]<br />

To;sf] cfjZostfn] 8« ]k/ 124 sf] l;4fGtlj/f]wL cd]l/sL dl:tis;DdnfO{ To;n] :jLsf/ ug{ afWo<br />

kf/]sf] 5 .<br />

kbfy{ -b|Jo+ h'g rqmdf rNb5, Tof] zfZjt rqm xf] . Tof] To:tf] rqm xf], h;n] cf gf] sIfsf]<br />

kl/qmdf To:tf] <strong>sfn</strong>df k"/f ub{5, h'g gfKgsf nflu xfd|f] ef}lds jif{ Psbd} ckof{Kt x'G5 . Tof]<br />

To:tf] rqm xf] h;df ;jf] {Rr ljsf;sf] ;do ;hLj hLjg <strong>tyf</strong> — To;eGbf w]/} — Tof] k|s[ltsf<br />

ljifodf Pj+ :jo+ cf gf] ljifodf ;r]t k|f0fLx¿sf] ;do TolQs} ;r]t x'G5, TolQs} ;fgf] / ;Lldt<br />

x'G5, hlt 5f]6f] / ;Ldlt Tof] cjsf; x'G5, h;df hLjg / cfTdr]tgf k|s6 x'G5 . Tof] To:tf]vfn]<br />

rqm xf], h;leq kbfy{sf] cl:tTjsf] x/]s ;Lldt ljwf — Every finite mode of existence -<br />

rfx] ;"o{ xf];\, rfx] lgxfl/sf jfik, rfx] PSnf] kz' xf];\, rfx] kz'x¿sf] k"/f hflt xf];\, rfx] /f;folgs<br />

;+of]hg xf];\, rfx] lj36g xf];\ — ;dfg¿kn] If0feª\u'/ x'G5 . To; rqmleq zfZjt¿kaf6 kl/jlt{t<br />

eO/x]sf] / zfZjt¿kaf6 ultzLn kbfy{afx]s Pj+ tL lgodx¿sf cltl/Qm c¿ s'g} j:t' zfZjt<br />

x'“b}g,<br />

h; cg';f/ Tof] ultzLn x'G5 / ablnG5 .<br />

t/ <strong>sfn</strong> / cjsf;sf] lj:tf/df Tof] rqm hlt w]/} k6s / hlt lgd{dtfk"j{s k"/f xf];\, hlt<br />

s/f]8 ;"o{ / k[YjLx¿sf] pbo / ljgfz xf];\ <strong>tyf</strong> s'g} Pp6f ;f}o{ d08n / Pp6} u|xdf ;hLj hLjgsf<br />

nflu cfjZos kl/l:yltx¿ pTkGg x'g'eGbfklxn] Tof] hlt nfdf] ;do;Dd To;} /x]sf] lsg gxf];\ <strong>tyf</strong><br />

lrGtgsf] Ifdtf x'g]vfnsf k|f0fLx¿sf] k|fb'ef{j pgLx¿leq x'g'eGbf klxn] — h;n] s]xL ;dosf nflu<br />

ckm" af“Rgsf nflu pko'Qm kl/l:ylt kfp“5g\ / kl5 lgd{dtfk"j{s gi6 ul/G5g\ — ;hLj k|f0fLx¿sf<br />

cgluGtL y'k} | ;+Vofn] hLjg–d/0fsf] >[ª\vnfsf aLraf6 u'lh|g' lsg gk/f];\ — Pp6f s] rLh lglZrt<br />

x'G5 eg] kbfy{ -b|Jo_ cf gf] ;f/fsf ;f/f ¿kx¿df zfZjt¿kaf6 Ps}gfz /lx/xG5, To;sf] s'g}<br />

u'0f klg slxNo} klg nf]k x'g kfp“b}g <strong>tyf</strong> h;/L b[9¿kdf k[YjLdfly cf gf] ;jf] {Rr ;[l:6nfO{ cyf{t\


]tgzLn dl:tisnfO{ p;n] gi6 kfl/lbG5 eGg] s'/f ckl/xfo{ ¿kdf lglZrt x'G5 / To;}u/L s] s'/f<br />

klg lglZrt x'G5 eg] s'g} csf] { 7fp“df / s'g} csf] { ;dodf To;n] k'gM p;nfO{ hGd lbg]5 .<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

k| ]tfTdfx¿sf] ;G;f/df k|s[lt lj1fgsf] :yfg<br />

hg;d'bfosf] r]tgfdf åGåjfbsf] h'g lrq ag]sf] 5, Tof] r/df]Tsif{ e]l6G5 eGg] egfOsf]<br />

dfWodåf/f JoQm ul/G5 . Tof] cjwf/0ffg';f/ dgf]/ysf] ;[hgf, ;fw'kg / cGw ljZjf;sf] efjgfsf<br />

clt ¿kx¿sf] cg';Gwfg k|s[lt lj1fgsf] Tof] wf/fdf gu/]/ j:t'ut hut\nfO{ To;sf] dgfutjfbL<br />

wf/0ffsf] ;f“rf]df anh tL 9fNg] k|oTg ug] { k|s[lt;DaGwL hd{g bz{gem} + olb xfdLx¿n] s]jn<br />

cg'ejnfO{ pRrf;gdf dfq k|ltli7t ub} { jf:tjdf k/fsfi7fdf k'lu;s]sf] lrGtgnfO{ Psbd lt/:sf/<br />

efjaf6 lj/f]wL wf/fdf b]Vb5f} + eg] xfdLx¿ s'g} vf; untL ug] {5}gf} + . a]nfotdf ToxL ;Dk|bfosf]<br />

af]njfnf 5 . To;sf lktf ax'rlr{t <strong>k|m</strong>flG;; a]sg x'g\ . pgLx¿n] s] dfu /fv]sf 5g\ eg] pgLx¿sf]<br />

gof“ cg'ejl;4 cfudgfTds k4ltsf] pkof]u ul/g'kb{5 / To;sf] ;xfotfaf6 ;jeGbf klxn] bL3f{o'<br />

/ k'ghL{jg k|fKt ug] { k|oTg ul/g'kb{5 . Ps xb;Dd To;sf] ;xfotfaf6 sb / ¿k/Ë abNg], Pp6f<br />

z/L/nfO{ csf] {df ¿kfGtl/t ug] {, gof“ dfgj hflt pTkGg ug] { / xjf–x'/L / cf“wLa]x/L pTkGg ug] {<br />

zlQmdfly clwsf/ sfod ug] { k|oTg ug'{kb{5<br />

. cg';Gwfgsf] To;k|sf/sf] sfo{nfO{ ltnf~hnL lbOPsf]<br />

5 eg]/ a]sgn] l;sfot ub{5g\ . pgn] k|Fs[lts Oltxf;df ;"g agfpg] / gfgf y/Lsf rdTsfl/s<br />

sfo{ ug] { h'lQm atfp“5g\ . To;}u/L cfOhg Go"6gn] klg cf gf] a"9];<strong>sfn</strong>df ;]G6 hf]gsf<br />

lbJof]kb]zsf] JofVof ug{ w]/}h;f] cf gf] ;do vr] {sf lyP . ctM olb xfnsf jif{x¿df a]nfotL<br />

cg'ejjfbsf s]xL k|ltlglw — clg, lgZro g} tL pgLx¿sf ;a}eGbf v/fa k|ltlglw xf]Ogg\ — n]<br />

s';L{df v6v6 u/]/ k| ]tfTdfl;t s'/fsfgL ug] { <strong>tyf</strong> pgLx¿nfO{ e]6\g] cd]l/sfaf6 cfoftLt /f]uaf6<br />

u|:t 5g\ eg] To;df cfZro{ dfGg'kg] { s'/f 5}g .<br />

To; hfndf k|s[ltsf h'g ;a}eGbf klxnf lj1fgj]Qf km“;]sf 5g\, tL cToGt k|l;4 k|F0fLzf:qL<br />

/ jg:kltzf:qL cN<strong>k|m</strong>]8 /;]n jfn]; x'g\ . pgL Tof] JolQm x'g\, h;n] k|fs[lts j/0fsf] lqmofåf/f<br />

hfltx¿df kl/jt{gsf] l;4fGt 7Ls 8flj{gn] pQm l;4fGt k|:t't ug] {a]nfdf k|:t't u/]sf lyP .<br />

cf gf] ;fgf] u|Gy –rdTsf/ / cfw'lgs cWofTdjfb nG8g, jG;{, !*&% df pgn] k|s[lt;DaGwL<br />

1fgsf] Tof] zfvfl;t ;DalGwt cf gf] klxnf] cg'ejsf] j0f{g u/]sf 5g\ . pgn] s] eg]sf 5g\ eg]<br />

Tof] cg'ej !*$$ af6 ;'? x'G5 . To;a]nf pgn] JolQmdfly :jKg ;/L Ps k|sf/sf] 5fk kg] { /<br />

p;leqsf] e]b v'Ng] Jojxf/ 125 af/] :k]G;/sf] tT<strong>sfn</strong>sf] efif0f ;'g]sf lyP / k'gM To;k|lt gtd:ts<br />

eP/ pgn] To;} vfnsf] k|of]u cf gf r]nfx¿dfly nfu" u/]sf lyP . ædnfO{ To;af/] uxL/f] rf;f]<br />

lyof] / d}n] To;nfO{ hf]8bf/¿kdf nfu" ug{ ;'? u/] + .Æ 708Lsf] ssl/Psf] kg/ :yfgLo ;Dj]bg<br />

z"Gotfsf] ;“u;“u} pgn] vfln r'DasLo lgb|f dfq pTkGg gu/]/ ufnsf] skfn;DaGwL<br />

dfglrqnfO{;d]t klg pgn] ;xL ;fljt ul/lbP lsgeg] ufnåf/f atfOPsf] s'g} klg OlGb|onfO{<br />

5'g]lalQs} } r'DasLo k|efjaf6 af“lwPsf] /f]uLleq To;sf] cg's"n lqmofzLntf pTkGg x'GYof] / p;n]<br />

To;nfO{ pko'Qm / ;zQm ;+s]tx¿åf/f JoQm ug{ yfNbYof] . To;afx]s pgn] s] s'/f klg b]vfOlbP<br />

eg] s]jn To;nfO{ 5'g]lalQs} } To;sf] /f]uLn] kl/rfnssf ;f/f ;+j]bgfx¿sf] :jo+ klg cg'e"lt k|fKt<br />

ug{ yfNb5 . of] a|fG8L xf] eg]/ pgn] Ps lunf; kfgL To;nfO{ gzfdf k'¥ofPsf lyP . s'g}<br />

gf}hjfgnfO{ p;sf] hfu[t cj:yfdf klg pgn] s:tf] a'4 agfOlbg ;Sby] eg] p;nfO{ cf gf] gfdsf]<br />

klg 1fg /xGgYof] . t/ Tof] s:tf] sfd xf] eg] To;af6 :s"nsf c¿ df:6/x¿ljgf s'g} JolQmdfly<br />

:jKg;/L Ps 5fk kg] { / p;leqsf] e]b v'Ng] Jojxf/åf/f g} ;DkGg ul/G5 cflb OToflb .<br />

;+of]usf] s'/f s] xf] eg] !*$#–$$ sf] zLt<strong>sfn</strong>df tL :k]G;/nfO{ clxn]sf] dfGr]:6/df d}n] klg]<br />

e]6]sf] lyP“ . pgL ;fwf/0f vfnsf w"t{ dfG5] x'g\ . s]xL kfb/Lx¿sf] ;+/If0fdf pgn] b]zsf] e|d0f<br />

ul//x]sf lyP . Pshgf o'jtLsf] ;xfotfaf6 pgn] r'DasLo skfn ljBf;DaGwL k|bz{g b]vfp“y] <strong>tyf</strong><br />

To;åf/f O{Zj/sf] cl:tTj, cfTdfsf] cd/Tj <strong>tyf</strong> ef}ltsjfbsf] lg:;f/tf k|dfl0ft ug] { k|oTg ub{y] .<br />

To;sf] cfj]gjfbLx¿n] Tolta]nf 7"n7"nf zx/x¿df w"dwfd k|rf/ ul/x]sf lyP . o'jtLnfO{ r'DasLo<br />

lgb|fdf ;'tfOGYof] / k'gM ;~rfnsn] ufnåf/f lgwf{l/t ul/Psf] ] s'g} OlGb|ol;t ;DalGwt skfnsf] s'g}


efu 5'g]lalQs} } To;n] OlGb|osf] lqmofzLntfsf] kl/ro lbgsf nflu gf6sLo k|bz{gfTds ;+s]tx¿ /<br />

xfj–efjx¿ Psbd} pGd'Qm / cf8Da/k"0f{ lgb] {zg ug{ yfNbyL . pbfx/0fsf nflu k|hggzLn OlGb|o<br />

5'g]laQs} p;n] Ps sfNklgs lzz'nfO{ sfvdf v]nfpg, r'Dag ug{ / rf6\g yfNbyL, cflb .<br />

To;afx]s g]s ld:6/ xfnn] skfn;DaGwL ufnsf] e"uf]nnfO{ a/f6]l/of 126 gfdsf] Pp6f gof“ åLk<br />

hf]8]/ emg} ;DkGg agfOlbPsf lyP — 7Ls skfnsf] dflykl§ pgn] elQmefjsf] Pp6f OlGb|osf] vf]h<br />

u/]sf lyP To;nfO{ 5'g]lalQs} } ;Ddf]xgfj:yfdf /x]sL Tof] s'df/L o'jtL 3'“8fsf]<br />

e/df a:g k'UbyL,<br />

cf gf] xft hf]8]/ kfy{gf ug{ yfNbyL <strong>tyf</strong> tL cfZro{ ljef]/ ePsf c4{–lzlIft >f]tf–d08nLsf<br />

cufl8 k"hfdf nLg ePsL Pp6L lbJo b]jLsf ¿kdf k|:tt' x'g k'UbyL . k|bz{gsf] ToxL k/fsfi7f /<br />

cGt lyof] . O{Zj/sf] cl:tTj k|dfl0ft ul/Psf] ] lyof]<br />

d / d]/f] Pshgf lrg]–hfg]sf] JolQmdfly jfn];dfly k/]sf] k|efjh:t} To;sf] k|efj k/]sf] lyof]<br />

. k|bz{gn] xfdLleq rf;f] k}bf ul/lbPsf] lyof] <strong>tyf</strong> To;sf] k'g/fj[lQ xfdLn] s;/L ug{ ;Sb5f} + eg]/<br />

xfdLn] a'em\g] k|oTg u¥of} + . !@ jif{sf] 6f7f] afns xfd|f] k/IfL0f kfq aGgsf nflu tof/ eof] . p;sf<br />

cf“vfdf lj:tf/} b]Vbf cyjf p;nfO{ ydydfp“bf s'g} ufx|f] geO{sg pm ;Ddf]xgfj:yfdf k'UbYof] .<br />

tfklg xfdLx¿ jfn];sf] ck]Iff s]xL sd ljZjf; /fVg] JolQm ePsf x'gfn] / sfd klg xfdLx¿n]<br />

ck]Iffs[t s]xL sd hf]zsf ;fy ;'? u/]sf x'gfn] xfdL h'g lgisif{df k'Uof} +, Tof] Psbd} a]Un}vfnsf]<br />

lyof] . df+;k]zLx¿sf] h8tf / ;Dj]bg z"Gotf k}bf ug'{<br />

;lhnf] lyof] t/ To;afx]s p;df<br />

OR5fzlQmsf] k"0f{ lgZr]i6tfsf] l:ylt klg k}bf ePsf] lyof] / p;sf] Tof] l:ylt;“u} cg'e"ltsf]<br />

ljlrqsf] clt ;Dj]bgf klg ylkPsf] lyof] eGg] xfdLn] a'em\of} + . hlta]nf s'g} aflx/L p2Lkgåf/f<br />

/f]uLnfO{ p;sf] tGb|faf6 lap“emfOGYof], Tolta]nf p;n] hfu[tfj:yfeGbf klg s]of} + a9L l56f] k|blz{t<br />

ub{Yof] . ;~rfns;“u s'g} klg k|sf/sf] /x:ok"0f{ ;DaGwsf] s'g} ;+s]t Toxf“ e]l6GgYof] M s'g} csf] {<br />

JolQmn] klg ;'t]sf]nfO{ plQs} ;hLn};“u ;lqmo agfpg ;SbYof] . ufnsf] skfn;DaGwL OlGb|onfO{<br />

lqmofzLn agfOlbg] s'/f t xfdLnfO{ afof“ xftsf] v]n eof] . xfdL Tof]eGbf cufl8 a9\of} + . s]jn<br />

OlGb|onfO{ dgk/L9Ën] Pp6fnfO{ csf] {l;t abNg cyjf To;sf] 7fp“nfO{ k"/} z/L/el/df s'g} klg<br />

7fp“df lgwf{l/t ug{ xfdL ;kmn dfq ePgf} +, clkt' xfdLx¿n] c¿ klg cgluGtL y'k} | OlGb|ox¿nfO{<br />

s[lqd agfOlbof} + . ufpg], l;7L agfpg], af“;'/L ahfpg], gfRg], d'8\sL xfGg], l;pg], h'tf s“:g], tdfv"<br />

lkpg], cflb, cflb y'k} | gof“ OlGb|ox¿sf] xfdLx¿n] cfljisf/ u/]sf lyof} + . tL OlGb|ox¿sf] 7fp“sf]<br />

rog xfdLx¿n] rfx]sf] 7fp“df ug{ ;SbYof} + . jfn];n] cfkm\gf /f]uLx¿nfO{ kfgL VjfP/ gzfdf kfb{y]<br />

t/ xfdLx¿ v'§fsf] a"9L cf} +nfsf] gzfsf] Pp6f OlGb|o vf]Hof} + ! To;nfO{ 5'g' a]/ x'GYof], Pshgf kSsf<br />

/S;L vfPsf] dfG5]sf] dgf]/~hgfTds gf6s cufl8 ;'? x'g yfNbYof]<br />

t/ s'g s'/f /fd|/L a'em\g'kb{5 eg] ha;Dd kfqnfO{ s'g OlGb|o 5'“bfv]l/<br />

s] ug'{kb{5<br />

eg]/<br />

l;sfOGg, Tolta]nf;Dd s'g} OlGb|on] slQ klg ;lqmotf b]vfpGgy] . tT<strong>sfn</strong> cEof;åf/f afnsn]<br />

cfkm"nfO{ slt w]/} cEo:t agfof] eg] s]jn cln–cln Ozf/f lbg' dfq} klg p;sf] nflu kof{Kt x'GYof]<br />

. To;/L h'g OlGb|ox¿ k}bf ul/Psf lyP, ltgn] k'gM cf gf] ;'tfpg] zlQm kl5 klg Tolta]nf;Dd<br />

sfod /fVby], hlta]nf;Dd ltgnfO{ pxL k'/fgf] /Llt k'gM ablnGgYof] . jf:tjdf kfqdf bf]xf]/f]<br />

Zd/0fzlQm pTkGg x'GYof] M Pp6f p;n] hfu[tfj:yfdf sfddf Nofp“Yof] eg] bf];|f] To;l;t Psbd}<br />

h'DNofxf x'GYof], h;n] ;Ddf]xgfj:yfdf sfd ub{Yof] . hxf“;Dd p;sf] OR5fzlQmsf] lgZr]i6tf <strong>tyf</strong><br />

t];|f] JolQmsf] OR5fzlQm cGt/ut To;sf] k"0f{ k/fwLgtfsf] s'/f xf], Tof] p;sf] ;Dk"0f{ rdTsfl/s ¿k<br />

Tolt a]n} vtd x'G5, hlta]nf xfdLx¿n] s] s'/f a'em\b5f} + eg] kfqsf] OR5f zlQmnfO{ ;~rfnssf]<br />

OR5fzlQmsf] clwg:y gagfO{sg p;sf] Tof] l:ylt k}bf x'g ;Sb}g . Tolt u/]kl5 dfq p;sf] ;Dk"0f{<br />

l:ylt k}bf x'G5 . ;Ddf]lxt ug] { ;G;f/sf] 7"nf]eGbf 7"nf] hfb'u/;d]t klg Tof] a]nf Psbd} a]sf/ l;4<br />

x'g k'Ub5, hlta]nf p;sf] kfqn] p;sf s'/f ;'g]/ xf“l;lbG5<br />

To;/L ;Gb]xjfbsf] lt/:sf/k"0f{ b[li6sf]0fsf] d2taf6 xfdLx¿n] s] s'/f a'em\of} + eg] r'DasLo<br />

skfn ljBf;DaGwL Tof] s]6f}n]kgsf] cfwf/ vfln 36gfqmdx¿ dfq x'G5g\ . tL k|foMh;f] hfu[t<br />

cj:yfsf To;}vfnsf 36gfk|jfxeGbf s]jn kl/df0fdf dfq a]Un} x'G5g\ / tL 36gfk|jfxx¿sf] JofVof<br />

ug{sf nflu s'g} /x:ofTds sf/0fsf] cfjZostf x'“b}g,<br />

ToxL æhf]z / pT;fxÆn] j]n];nfO{ cfTd


7uLsf] vf8ndf k'¥ofPsf] lyof] . To;sf] kmn:j¿k ufnsf] skfn;DaGwL dfglrqsf ;–;fgf<br />

s'/fx¿;DdnfO{ pgn] ;xL atfPsf lyP ;fy} pgn] s] eg]sf lyP eg] ;~rfns / To;sf<br />

kfqx¿aLr Pp6f /x:ok"0f{ ;DaGw x'G5 . 127<br />

jfn];sf] ;fw'jfbsf] xb};Ddsf] lgisk6 ljj/0fdf s] s'/f x/]s 7fp“ :ki6 5 eg] hlt w]/} rf;f]<br />

pgsf] ;f/fsf ;f/f Jofkf/nfO{ s'g} klg d"Nodf :jo+n] k'gM u/]/ b]vfpg'df lyof], Tolt To; w'Tof{O+sf]<br />

jf:tljs k[i7e"ld vf]hjLg ug'{df<br />

lyPg . ;'?df j}1flgssf] ¿kdf /x]sf] Pshgf JolQmsf nflu vfln<br />

To;k|sf/sf] lbdfuL s;/tsf] dfq cfjZostf x'GYof] — To;kl5 ;/n / ;Lwf;fbf cfTd7uLåf/f To;<br />

sfddf t'?Gt lgk'0f x'gsf nflu p;nfO{ s'g} ufx|F] kb} {gYof] . jfn];sf] cGt klg To;/L g} ePsf] lyof]<br />

. pgLleq r'DasLo skfn ljBf;DaGwL rdTsf/x¿df >4f pTkGg ePsf] lyof] . To;/L pgsf] Pp6f<br />

-v'§f t klxn] g} k| ]tfTdfsf] hut\df k'lu;s]sf] lyof] .<br />

cf gf] csf] { v'§fnfO{ pgn] !*^% df To;leq k'¥ofOlbPsf lyP . !@ jif{;Dd pi0f sl6aGwLo<br />

k|b]zdf pgn] ofqf ul//x] . Toxf“af6 kms] {kl5 pgn] s';L{ kmsf{pg] r6s u/]/ k| ]tfTdfx¿nfO{ af]nfpg]<br />

k|oTg u/]sf lyP . Tof] k|of]un] pgnfO{ gfgf k|sf/sf ædfWodx¿Æsf] ;dfhdf k'¥ofOlbPsf] lyof] .<br />

To; sfo{df pgn] slt l56f] bIftf xfl;n u/]sf lyP eGg] s'/fsf] k|df0f pQm k'l:tsfaf6 ldNb5 .<br />

pgn] xfdLaf6 vfln xfdLx¿n] xf]d, 8]j]g sf]6{ aGw'x¿ <strong>tyf</strong> w]/}yf]/} ¿lkof“sf nflu To; vfnsf<br />

lqmofsnfkx¿ b]vfpg] <strong>tyf</strong> w]/}h;f] 7ux¿ / wf]s]jfhx¿sf] ¿kdf ;a}sf cufl8 af/Daf/ gflËPsf<br />

c¿ ;f/f ædfWodx¿Æsf <strong>tyf</strong>slyt rdTsfl/s sfo{x¿dfly k"0f{tM ljZjf; ug'{kg]<br />

{ s'/fsf] dfq cfzf<br />

ub} {gg\, clkt' pgn] xfdLaf6 k| ]tfTdfx¿sf <strong>tyf</strong>slyt k|fdfl0fs Oltxf;x¿l;t ;DalGwt pgn] k|:t't<br />

u/]sf gfgfy/Lsf sxfgLx¿nfO{ ;d]t klg dflglbcf} + eGg] cfzf;d]t ub{5g\ . o"gfgL b]jf;gsf<br />

8fOgx¿, dWoo'uLg <strong>8l</strong>ª\sgLx¿ — tL ;a} ædfWodx¿Æ lyP . cf gf] /rgf cfsfzjf0fL -De<br />

divinatione_ df cfOodlAnS;n] klxn]b]lv g} æcfw'lgs k| ]tfTdfjfbsf Hofb} x}/fg kfg] {vfnsf<br />

Jofkf/x¿Æsf] Hofb} lj:t[t j0f{g ul/lbPsf lyP .<br />

tL rdTsf/x¿sf] j}1flgs k|fdfl0fstf / ljZj;gLotfnfO{ jfn];n] s'g 9Ëaf6 ;xL l;4<br />

ub{5g\ < Tof] atfpgsf nflu Pp6} dfq pbfx/0f klg oy]i6 x'g]5 . lgZro g} s;}sf] nflu s] ;f] +Rg'<br />

Hofb} crDdsf] s'/f x'g]5 eg] pko'{Qm<br />

k| ]tfTdfx¿n] cf gf] kmf]6f] lv+Rg lbG5g\ eg]/ jf:tjd}<br />

xfdLx¿n] ljZjf; ug] {5f} + . lgZro g} xfdLnfO{ s] s'/f dfu ug] { clwsf/ 5 eg] To;eGbf klxn]<br />

xfdLx¿n] ;To 7fg]sf k| ]tfTdfx¿n] pQm t:jL/sf] k|fdfl0fstf Psbd c;lGbUw¿kaf6 l;4<br />

ul/lbg'kb{5 . k[i7 !*& df jfn];n] Pp6f sxfgL ;'gfp“b} s] eGb5g\ eg] !*&@ sf] dfr{ dxLgfdf<br />

Pp6f d'Vo dfWod lgsN;sL 5f]/L >LdtL uKkLn] gf]l6ª\lxndf cjl:yt x8;gsf] 3/df cf gf]<br />

>Ldfg\ / ;fgf] 5f]/fsf ;fy cf gf] kmf]6f] lv+rfPsL lyOg\ . pgsf b'O{ a]Unfa]Un} t:jL/x¿df ;]tf]<br />

hfnLbf/ sk8fdf /fd|f];“u nk]l6PsL Pshgf cUnL dlxnfsf] cfs[lt pgLx¿nfO{ cfzLjf{b lbO/x]sf]<br />

h:tf] u/L k5fl8kl6\ \6 v8f ePsf] b]lvG5 . pQm cfs[ltsf] cg'xf/ / df]x8f clnslt k"jL{oh:tf]<br />

nfUb5 .<br />

ætfklg oL b'O{dWo] Pp6f rLh Psbd} kSsf xf] 128 M ls t s'g} s'zfu|a'l4 ePsf] hLljt t/<br />

cb[Zo k|f0fL Toxf“ pkl:yt lyof] jf >Ldfg\ / >LdtL uKkL, kmf]6f] lv+Rg] JolQm <strong>tyf</strong> s'g} rf}yf] JolQmn]<br />

ldn]/ b'i6\ofO“k"0f{ hfn a'g]sf lyP /, Toxf“ pk/fGt nuftf/ pgLx¿n] Tof] /x:o l5kfp“b}cfPsf 5g\ .<br />

>Ldfg\ / >LdtL uKkLnfO{ d}n] slt w]/} /fd|/L lrGb5' eg] dnfO{ k"0f{tM ljZjf; 5 — h;/L k|s[lt<br />

lj1fgsf] If]qdf ;Tosf] s'g} klg ;f“rf] cg';Gwfgstf{n] To;vfnsf] sfd ug{ ;Sb}g, To;}u/L<br />

pgLx¿n] klg To;vfnsf] w'Tof{O“ ug{ ;Sb}gg\ .Æ 129<br />

h] xf];\, k| ]tfTdfsf] kmf]6f] ls t Tof] wf]sf lyof] ls t Psbd} 7Ls . clg, olb Tof] wf]sfk"0f{<br />

lyof] eg] k| ]tfTdfsf] kmf]6f] klxn]b]lv g} Kn]6df df}h"b lyof] cyjf To;vfnsf] 5nsk6l;t ;DalGwt<br />

rf/}hgf JolQmx¿ — cyjf olb sdhf]/ lbdfu ePsf] jf 7luPsf] a[4, *$ jif{sf] pd]/df !*&% sf]<br />

hgj/Ldf <strong>sfn</strong>sf] d'vdf uO;s]sf] dfG5] uKkLnfO{ 5f]l<strong>8l</strong>b+bf — af“sL tLg hgfsf] xft To;df /x]<br />

xf]nf . -To; sfdsf] lglDt >LdtL uKkLnfO{ 7Ugsf nflu pgnfO{ :k]gsf] kbf{sf] k[i7e"lddf k7fOlbg'


kof{Kt x'GYof] _ k| ]tfTdfsf] k|lt¿k kmf]6f] lv+Rg] JolQmn] s'g} sl7gfO{ljgf k|fKt ug{ ;SbYof] eGg]<br />

ljifodf klg s'g} w]/} ts{–ljts{ ug'{kg]<br />

{ cfjZostf 5}g . tfklg yf]/} ;dokl5 kmf]6f] lv+Rg] JolQm<br />

x8;gdfly k| ]tfTdfsf c;To t:jL/x¿ agfO{–agfO{ k|:t't u/]sf] cleof]udf ;fj{hlgs¿kaf6 d'2f<br />

rnfOPsf] lyof] ctM To; s'/fdfly kbf{ xfNgsf nflu jfn];n] eGb5g\ M æPp6f s'/f :ki6 5 —<br />

olb sxL+ wf]s]jfhL ePsf] 5 eg] k| ]tfTdfjfbLx¿n] p;nfO{ :jo+ klqm;s]sf 5g\ .Æ 130<br />

ctM kmf]6f] lv+Rg] JolQmsf] s'/fdfly a9L e/f];f ug{ ;lsGgYof] . km]l/ /x\of] s'/f — >LdtL<br />

uKkLsf] . hxf“;Dd pgsf] ;DaGw 5, pgsf] ;Totfsf] ;dy{gdf s]jn xfd|f ldq jfn];sf] dfq æk/+<br />

ljZjf;Æ 5 — To;afx]s c¿ s]xL 5}g . To;afx]s c¿ s]xL 5}g 5}g, 5}g s]xL klg 5}g<br />

hxf“;Dd >LdtL uKkLsf] k/+ ljZj;gLotfsf] s'/f xf], To;sf] k|df0f xfdL pgsf] s] s'/fdf<br />

kfp“5f} + eg] pgnfO{ !*&! sf] ;'?df Pslbg /flt xfOj/L lxn kfs{l:yt pgsf] 3/af6 cr]t cj:yfdf<br />

^( NofDa; sf}G8\o'6 uNnLdf — cyf{t\ sf]jfsf] p8fgsf] ;Lwf lx;fan] tL a]nfotL dLnx¿sf] b'/Ldf<br />

— xjfdf pl8/x]sf] cj:yfdf lnuPsf] lyof] <strong>tyf</strong> ^( gDa/sf] pQm ejgleq Pp6f k| ]tfTdfjfbL<br />

ljrf/d08nsf] aLrdf s';L{dfly /flvPsf] lyof] . sf]7fsf 9f]sfx¿ aGb lyP /, oBlk >LdtL uKkL<br />

nG8gsL Ps ;a}eGbf df]6L dlxnf lyOg\ — To;sf] cy{ jf:tjdf w]/} nfUb5 — tfklg To; sf]7fleq<br />

pgsf] crfgs cfqmd0fsf] sf/0f g t 9f]sf g 5t g} sxL+ slQklg rls{of] -To; 36gfsf] ljj/0f<br />

nG8gsf] æk|ltWjlg EchoÆ gfds klqsfsf] * h"g, !*&! sf] c+sdf k|sflzt ePsf] lyof] /,<br />

To;kl5 klg olb s;}sf] k| ]tfTdfsf] kmf]6fsf] ;Totfdf ljZjf; gx'“bf]<br />

xf] t To; JolQmnfO{ s'g}<br />

lsl;dsf] cf}ifwf]krf/ ug{ ;lsGgYof]<br />

a]nfotsf k|fs[lts j}1flgsx¿dWo] csf] { k|Voft JolQm /f;folgs tTj y]lnod /<br />

/]l8of]ld6/ 131 -To;nfO{ hd{gLdf Lichtmuhla klg elgG5_ sf cg';Gwfgstf{ ljlnod q'mS; x'g\ .<br />

q'mS;n] !*&! lt/ k| ]tfTdfjfbL j:t'x¿sf] hf“ra'em ug] { sfd ;'? u/]sf lyP . To; sfdsf nflu<br />

pgn] y'k} | ef}lts / oflGqs ;fwgx¿, sdfgLbf/ t/fh', lah'nLsf Aof6«Lx¿, cflbsf] pkof]u u/]sf<br />

lyP . cf gf] pQm sfo{df ;a}eGbf d'Vo cfjZos pks/0f, cyf{t\ ;+zojfbL cfnf]rgfTds<br />

dl:tissf] pgn] pkof]u u/]sf lyP jf lyPgg\, cyjf cGt;Dd To;nfO{ sfdsf] nflu Psbd} pko'Qm<br />

cj:yfdf sfod /fVg ;s]sf lyP jf lyPgg\ — Tof] s'/f xfdL kl5 a'em\g]5f} + . h] xf];\, tfklg Hofb}<br />

w]/} ;do ljTg'eGbf klxn] g} q'mS;;d]t klg pgLeGbf klxn]sf jfn]; hsl8P em} + k"0f{tM hsl8Psf<br />

lyP .<br />

pgn] eGb5g\, æs]xL jif{b]lv Pshgf o'jtL s'df/L nf]/]G; s'sn] dfWodsf] ¿kdf cb\e"t<br />

Ifdtfsf] kl/ro lbPsL lyO{g\ . xfn} To;sf] kmn:j¿k Pshgf k| ]tfTdf dlxnfsf] l;Ëf] cfs[ltssf]<br />

;[li6 ePsf] lyof] . hlta]nf pm k"0f{ clee"t cj:yfdf <strong>sfn</strong>f] n'uf nufPsf], aS;leq /fd|/L aGb<br />

ePsf] l:yltdf jf 5]p“sf] Pp6f sf]7fdf klN6/x]sf] lyof], Tolta]n} pQm cfs[lt gfËf v'§f /<br />

nx/fO/x]sf ;]tf] n'ufdf cufl8 cfP/ k|s6 x'GYof] . æ<br />

pQm k| ]tfTdfn] cfkm"nfO{ s]6L atfp“Yof] eg] Tof] crDd}nfUbf] u/L s'df/L s'ssf] ;d¿k lyof] .<br />

Pslbg ;f“em jf]NsDofg — cyf{t\ >LdtL uKkLsf] jt{dfg klt — n] crfgs sDd/df ;dfP . /, sxL+<br />

s'df/L s'ss} csf] { ;+:s/0f t xf]Og eg]/ a'‰gsf nflu pgn] hf]8n] c“7\ofO/x] . Tolta]nf s] yfx<br />

eof] eg] k| ]tfTdf w]/} alnof] lyof] / To;n] cfk"mnfO{ km'Tsfpg hf]8n] k|oTg u¥of] . bz{sx¿n] x:tIf]k<br />

ug'{<br />

k¥of] . k|sfz lgefOof] / s]xL wSsfwlSskl5 ha k'gM zflGt :yflkt eof] / km]l/ pHofnf]<br />

agfOof], Tolta]nf x]bf{ k| ]tfTdf nf]k ePsf] lyof] eg] s's af“lwPsL / cr]t cj:yfdf pxL s'gfdf<br />

klN6/x]sL lyO{g\ . To;sf] afjh"b s] elgG5 eg] af]NsDofgn] cfh lbp;f];Dd klg c¿nfO{ geP/<br />

s'df/L s'snfO{ g} ;dfPsf] bfaf ub} {5g\ . To; s'/fnfO{ j}1flgs9Ëaf6 k|dfl0ft ug{sf nflu k|lz4<br />

ljB't\j]Qf — afnL{ — n] gof“ k|of]u ug] { a]nf s] Joj:yf u/] eg] Jof6/Lsf] wf/f dfWod, cyf{t\ s'df/L<br />

s'sleqaf6 hfcf];\ / To;af6 wf/fnfO{ gx6fO{sg pgn] k| ]tfTdfsf] e"ldsf v]Ng g;s"g\ t/ km]l/ klg<br />

k| ]tfTdf k|ToIf b]vf k/L . ctM s] :ki6 eof] eg] Tof] jf:tjdf s'seGbf a]Un} s'g} csL{ dlxnf lyO{ .<br />

Tof] rLhnfO{ cem kfsf] u/L k|dfl0ft ug] { lhDdf q'mS;sf] lyof] . To;af/] pgsf] klxnf] sbd x'GYof] —


k| ]tfTdfjfbL dlxnfsf] ljZjf; k|fKt ug'{<br />

. h"g %, !(&$ sf lbg k|sflzt k| ]tfTdfjfbL gfds klqsfdf<br />

pgL :jo+ eGb5g\, æpQm dlxnfsf] e/f];f ddfly …lj:tf/}–lj:tf/} slt;Dd a9fOof] eg] d}n] Joj:yf<br />

gubf{;Dd To;n] k|bz{g ug{ c:jLsf/ uyL{ . p;n] ;w} + d pm / p;sf] jfs;sf] ghLs /xg'kb{5<br />

eGg] rfxGyL . d}n] s] b]v] + eg] — ha p;nfO{ k"/f ljZjf; eof] / pml;t ul/Psf] ] cf gf] h'g;'s}<br />

afrf d}n] tf]l8\lbg eGg] e/f];f eof], Tolta]nf — To; rdTsf/sf] dxfTDo Hofb} a9\g k'Uof] <strong>tyf</strong><br />

v'nf¿kaf6 c¿ s'g} lsl;daf6 k|fKt x'g g;Sg] ;fIfL ldNg yfNof] . k|bz{gsf] a]nf s'g–s'g<br />

JolQmx¿ df}h"b 5g\ / pgLx¿nfO{ s'g–s'g 7fp“df /fVg] xf] eGg] ljifodf w]/}h;f] p;n] dl;t ;Nnfx<br />

ug] { ub{yL . To;sf] sf/0f s] lyof] eg] xfn}, Hofb} cg'lrt vfn] ;'emfjx¿sf] sf/0fn] cg';Gwfgsf<br />

nflu w]/} j}1flgs pkfox¿sf cltl/Qm ansf] klg pkof]u ul/g'kb{5 eg]/ pm eoelt ePsL lyO{ .Æ<br />

k| ]tfTdf o'jtLn] s'g ljZjf; — h'g hlt j}1flgs lyof], TolQs} pbfQ klg lyof] — sf] ;~rf/<br />

klg k"/} dfqfdf u/]sf] ] lyof] . sxf“;Dd eg] pm :jo+ q'mS;sf] 3/df b]lvO{, pgsf s]6fs]6Lx¿;“u v]nL<br />

/ pgLx¿nfO{ …ef/tsf] cf gf] ofqfsf] a]nfsf] rfvnfUbf] sxfgL ;'gfO/xL .Æ q'mS;nfO{ æcf gf]<br />

ctLtsf s]xL s6' cg'ejÆ atfO{ . p;sf] :ki6 ef}ltstfsf] pgnfO{ /fd|/L ljZjf; xf];\ eg]/ p;n]<br />

pgnfO{ cf gf] xftdf xft /fVg], cf gf] gf8L 5fDg] <strong>tyf</strong> p;n] k|ltldg6 sltk6s ;f; km]b{5], Tof]<br />

klg uGg] cg'dlt lbO{ .Ú p;n] cGtdf q'mS;;“u} cf gf] kmf]6f] klg lvrfO{ ca tL s'/fx¿k|lt xfdL<br />

crDd dfGb}gf} + . afn];n] s] eGb5g\ eg] b]v]kl5, cg'ej u/]kl5, s'/f u/]kl5 / kmf]6f] lv+r]kl5 Tof]<br />

cfs[lt Psbd} x/fof] . Tof] Pp6f ;fgf] sf]7fdf nf]k eO{ . To;af6 5]p“sf] Pp6f sf]7fafx]s aflx/<br />

hfg] csf] { s'g} af6f] lyPg / Tof] sf]7f bz{sx¿n] c6];d6]; ePsf] lyof] .Æ Tof] klg s'g} 7"nf] s'/f<br />

lyPg Tof] ;f/f 36gf q'mS;sf] 3/df ePsf] lyof] / t;y{ s]jn cfjZostf pQm k| ]tfTdfnfO{ pgn]<br />

b]vfPsf] hlt ljZjf; bz{sx¿n] ljgd| efjaf6 q'mS;dfly b]vfpmg\<br />

b'ef{Uojz tL æk"0f{tM k|dfl0ft rdTsf/Ædfly k| ]tfTdfjfbL JolQmx¿n] klg t'?Gt ljZjf; u/]gg\<br />

. dfly xfdLn] s] b]lv;s]sf 5f} + eg] af]NsDofg :jo+ eo+s/ / k| ]tfTdfjfbL x'g\ / pgn] s;/L<br />

k| ]tfTdfnfO{ kqm]sf lyP . clg, clxn] æk| ]tfTdfjfbLx¿sf] a]nfotL /fi6«;+3Úsf] ;b:o Pshgf kfb/Ln]<br />

s'df/L q'mS;sf] k|bz{g b]v]sf 5g\ . h'g sf]7faf6 k| ]tfTdf cfp“yL / nf]k x'GyL, To;sf] csf] { 9f]sfaf6<br />

afx\o ;G;f/;“u p;sf] ;DaGw 5 eGg] s'/f s'g} sl7gfO{ljgf l;4 ul/lbPsf 5g\ . Toxf“ df}h"b<br />

q'mS;sf] Jojxf/n] ædflyaf6 h] b]lvG5, To;df …s]xL tYoÚ x'g ;Sb5Æ eGg] æd]/f] ljrf/nfO{<br />

clGtd¿kaf6 d]l6lbPsf]Æ lyof] . -/x:ojfbL nG8g, kfb/L ;L=df]l/; 8]leh_ k'gZr, To;kl5<br />

cd]l/sfdf s]6Lx¿nfO{ æef}lts ¿kÆ s;/L lbOG5 eGg] s'/fsf] k|sfz xflnPsf] 5 . lkmnf8]lNkmofdf<br />

xf]D; gfds bDkltn] k|bz{g ;Ël7t ug] { ub{Yof] To;df klg Pp6L …s]6LÚ b]lvPsL lyO{ . >4fn'x¿sf<br />

w]/}h;f] pkxf/ p;n] :jLsf/ u/]sL lyO{ . t/ p;sf bz{sx¿dWo] Pshgf ;Gb]xjfbL klg lyof] .<br />

hlxn];Dd pQm s]6Lsf] kQf nufpg] 5}g, Tolta]nf;Dd pm r"krfk /xg]5}g eGg] p;n] lgwf] u¥of] .<br />

To;kl5 s] yfx nfUof] eg] pQm s]6Ln] a]tgsf] sdLsf] sf/0f x8tfn;d]t ul/;s]sL lyO{ . Tof] Pp6f<br />

af]l8{ª 3/df /xg] o'jtL lyO{ eGg] s'/f p;n] kQf nufof] . To;kl5 p;sf] zf/Ll/stfaf/] s'g} cGof]n<br />

/x]sf] lyPg . kl5 s] b]lvof] eg] k| ]tfTdfnfO{ lbOPsf ;a} pkxf/x¿ pm;“u pxL¿kdf df}h"b lyP .<br />

To;}aLr o"/f]k]nL dxfåLkdf klg k| ]tfTdfx¿nfO{ bz{g ug] { j}1flgs b]lvPsf lyP .<br />

;]G6lk6;{au{sf] Pp6f j}1flgs ;+3 — Tof] ljZjljBfnol;t ;DalGwt lyof] jf :jo= k|1f<br />

k|lti7fgl;t lyof] eGg] dnfO{ :ki6¿kn] ofb ePg — /fhb"t cS;fsf]j / /;fogzf:qL a6n]/f]anfO{<br />

pQm k| ]tfTdfjfbL rdTsfx¿sf] cfwf/sf] 5fgjLg ug] { sfd ;'lDkPsf] lyof] . To;sf] vf; 7"nf] kl/0ffd<br />

lgSn]sf] h:tf] nfUb}g . 132 csf{lt/ — olb k| ]tfTdfjfbLx¿sf] rsf] { :j/sf] 3f]if0ffx¿sf] ljZjf; ug] { xf]<br />

eg] — hd{gLdf klg k|f]km];/ hf]ng/sf] ¿kdf To:t} Pshgf JolQmnfO{ ca lnklhun] pTkGg u/]sf<br />

5g\ .<br />

hf]ng/n] cjsfzsf] ærf}yf] cfofdÆ kQf nufpg]af/] jiff} { +b]lv s7f]/ ;+3if{ ub} { cfO/x]sf 5g\<br />

eGg] s'/f ;j{ljlbt} 5 . tLg cfofdx¿sf] cjsf;df y'k} | rLhx¿ c;Dej x'G5g\ eg] rf/<br />

cfofdx¿sf] cjsf;df ;a} rLh ;lhn};“u ug{ ;lsg] s'/f pgn] kQf nufPsf 5g\ . pbfx/0fsf<br />

nflu rf/ cfofdx¿sf] cjsf;df wft'sf] Pp6f aGb uf]nfsf] leqL efunfO{ Unf]j ;/x pN6\ofP/


aflx/ Nofpg ;lsG5 . /, To;f] ug{sf nflu s'g} Kjfn kfg'{kg]<br />

{ cfjZostf kb} {g . To;/L Pp6f<br />

cGtxLg nfdf] 8f]/L cyjf b'j} 5]p“df af“lwPsf] 8f]/Ldf uf“7f] kfg{ ;lsG5 <strong>tyf</strong> b'O{ 5'§f5'§} aGb<br />

cf} +nfx¿nfO{ tLdWo] s'g} klg gvf]nLsg Ps csf] {l;t km“;fpg ;lsG5 . To;}u/L y'k} | c¿ rLhx¿nfO{<br />

klg ug{ ;lsG5 . k| ]tfTdfsf] ;G;f/af6 cfpg] l:yltsf] ljhof]Nnf;k"0f{ k|ltj]bgaf6 s] kQf nfUb5<br />

eg] k|f]=hf]ng/n] rf}yf] cfofdsf] :yfgsf] w]/} ljj/0f kQf nufpgsf nflu Ps jf Tof]eGbf w]/}<br />

dfWodx¿sf] ;xof]u lnPsf 5g\ . elgG5, To; sfo{df pgnfO{ cb\e"t ;kmntf xfl;n ePsf] 5 .<br />

k|bz{gkl5 s] b]lvof] eg] h'g s';L{dfly pgn] xft /fv]sf lyP, To;sf e'hf pgsf kfv'/f;“u af“lwPsf<br />

lyP, oBlk pgsf] xft s';L{af6 slxNo} x6]sf] lyPg To;} u/L Pp6f 8f]/Lsf b'j} 6'Kkf s';L{df<br />

af“lwPsf lyP, To;sf uf“7f rf/j6f kfl/Psf lyP, cflb . ;ª\If]kdf rf}yf] cfofdsf rdTsf/x¿nfO{<br />

k| ]tfTdfx¿n] Hofb} ;xh¿kdf b]vfpg ;Sb5g\ eGg] ul/G5 . ;fGble{s ;DaGw -relata refero_ nfO{<br />

Vofn /fVg'kb{5 . d}n] k| ]tfTdfx¿sf] ;"rgf klqsfsf] ;Totfsf] Uof/]G6L ulb{g . olb To;df s]xL uNtL<br />

5 eg] hf]ng/nfO{ d}n] ;'wfg] { cj;/ lbPsf]df pgL dk|lt s[t1 x'g'kb{5 . t/ olb To;df hf]ng/sf<br />

cg'ejx¿nfO{ s'g} em"6d'7 s'/fljgf k|:t't ul/Psf] ] 5 eg] :ki6} 5, k| ]tfTdfjfb / ul0ft b'j} lj1fgdf<br />

gof“o'usf] yfngL ePsf] 5 . k| ]tfTdfx¿n] rf}yf] cfofdsf] cl:tTjnfO{ k|dfl0ft ub{5g\ eg] / To;}u/L<br />

rf}yf] cfofdn] k| ]tfTdfx¿sf] cl:tTjsf] ;fIfL aSb5 . /, Tof] rLh Psk6s l;4 ePkl5 lj1fg;dIf<br />

k"0f{tM gof“ / c;Ld If]qsf] 9f]sf v'Nb5 . To;kl5 klxn]sf ;f/f ul0ftzf:q / k|s[lt lj1fg rf}yf] /<br />

cem pRr:t/sf cfofdx¿sf] ul0ftzf:q / tL emg\ pRr:t/sf cfofdx¿ /xg] k| ]tfTdfx¿<br />

oflGqslj1fg, ef}lts lj1fg, /;fogzf:q t z/L/lj1fg ;dIF pgLx¿sf] k|fylds kf7zfnf;/x<br />

x'g]5 . q'mS;n] j}1flgs¿kaf6 s] atfPsf 5}gg\ eg] r}yf] cfofddf — ca xfdLx¿n] ;DejtM<br />

To;nfO{ To:t} eGg ;Sb5f} + — k'Ubfv]l/ s';L{ / kmlg{r/sf c¿ rLhx¿sf] jhg slt sd x'g k'Ub5<br />

eGg] s'/f atfPsf lyPgg\ <strong>tyf</strong> jfn];n] ;d]t s] rf}yf] cfofdleq cfuf] nufp“bf dfgj z/L/nfO{ s'g}<br />

xfgL k'Ub}g eGg] s'/f 3f]lift u/]sf lyPgg\ < clg, clxn] t k| ]tfTdfx¿sf z/L/sf] z/L/ lj1fgsf] 1fg<br />

klg xfdLnfO{ k|fKt eO;s]sf] 5 pgLx¿n] ;f; lnG5g\, pgLx¿sf gf8L rNb5g\ <strong>tyf</strong> pgLx¿sf]<br />

kmf]S;f], d'6' / /Qm ;~rf/ gnLx¿ klg x'G5g\ . To;}u/L cGo zf/Ll/s cËx¿sf] b[li6af6 klg tL<br />

slDtdf xfd|F] z/L/ hlQs} /fd|/L n}; x'G5g\ . ;f; lngsf nflu sfjf] {xf8« ]6sf] cfjZostf kb{5 . tL<br />

kmf]S;f]df hNb5g\ . /, tL sfaf] {xfO8« ]6x¿ aflx/af6 pgLx¿;“u k'Ug ;Sg] x'gfn] pgLx¿sf k]6, cfGb|f<br />

/ ltgsf pkfË klg x'G5g\ . clg Tof] s'/f Psk6s l;4 eof] eg] af“sL ;a} s'/f s'g} sl7gfO{ljgf<br />

:jo+ l;4 x'g k'Ub5g\ . t/ To;vfnsf cËx¿ x'g' eg]sf] pgLx¿ /f]u / ljdf/sf lzsf/ x'g ;Sg' xf]<br />

. h]xf];\, s] s'/f x'g' klg ;Dej x'G5 eg] ljrf/x¿n] l56} k| ]tfTdfx¿sf] ;G;f/sf sf]zLo /f]u<br />

lgbfgzf:qaf/] klg k':ts tof/ ug'{k/]sf]<br />

lyof] . /, tL k| ]tfTdfx¿dWo] clwsf+z Hofb} /fd|f o'jtLx¿<br />

x'g] x'gfn] pgLx¿sf] ;'Gb/tf cnf}lss x'g'afx]s pgLx¿ ;fG;fl/s ;'Gb/Lx¿eGbf c¿ s'g} s'/fdf<br />

klg km/s x'“b}gg\<br />

. ctM l9nf]rf“8f] pgLx¿ …k| ]df]Gdfbsf] cg'ej ug] {Æ 133 k'?ifx¿sf] ;Dks{df k'Ug'<br />

;Dej 5 . /, gf8L b]v]/ pgLx¿df æ:qL Xbo cg'kl:yt 5}g æ eGg] s'/f q'mS;n] l;4 ul/lbPsf<br />

x'gfn] k|fs[lts j/0fsf] lqmof;dIf ;d]t rf}yf] cfofdsf] ;Defjgf pTkGg x'g k'u]sf] 5 eg] To;<br />

134<br />

vfnsf] cfofdnfO{ b'i6 ;fdflhs k|hftGq;“u} ;+nUg ul/g] s'/fsf] klg ca 8/ 5}g<br />

***<br />

clt eof] . k|s[lts lj1fgaf6 /x:ojfbLt/ hfg] ;a}eGbf kl/kSj af6f] k|ToIf¿kn] :ki6<br />

eO;s]sf] rLh xf] . k|fs[lts bz{gsf ;DaGwdf ul/g] v'nf ;}4flGts ax;n] To;kl§ k'¥ofp“b}g, a?<br />

Psbd} t'R5vfnsf], ;f/f l;4fGtx¿af6 k/ efUg] <strong>tyf</strong> ;f/fsf ;f/f lrGtgnfO{ cljZjf;sf] b[li6n]<br />

x]g] { cg'ejjfbkl§ k'¥ofp“5 k| ]tfTdfx¿sf] cl:tTjnfO{ s'g} rLhn] klg :jtM l;4 ckl/xfo{tf<br />

k|dfl0ft ub} {g eg] jfn];, q'mS; / pgsf] d08nLsf cg'ejjfbL ko{j]If0fn] To;nfO{ l;4 ub{5<br />

q'mS;sf] jif{qmd;DaGwL ko{j]If0fsf sf/0fn] y]lnod wft' kQf nufpg d2t ldn]sf] s'/f olb<br />

xfdLx¿n] dfG5f} + eg] cyjf dnfof åLk ;d"xdf jfn];n] ax'd"No k|f0fLzf:q;DaGwL vf]h u/]sf] s'/f<br />

xfdLx¿n] :jLsf/ ub{5f} + eg] tL b'j} j}1flgsx¿sf k| ]tfTdfjfbL cg'ejx¿ / vf]hx¿dfly klg


xfdLx¿n] plQs} dfqfdf ljZjf; ug'{kb{5<br />

eg]/ xfdLx¿l;t elgG5 . h];'s} xf];\, cGttM tL b'j}df<br />

s]xLgs]xL cGt/ 5 cyf{t\ tL j}1flgsx¿sf klxn]sf vf]hx¿sf] ;Totfsf] xfdLx¿ k/IfL0f ug{<br />

;Sb5f} + tfklg pgLx¿sf tL gof“ rLhx¿sf] ;Totfsf] k/IfL0f ug{ ;lsGg eGg] s'/f olb xfdLx¿<br />

ub{5f} + eg] k| ]tfTdfnfO{ b]Vg], af]nfpg]x¿ kms{g] 5}gg\, a? To:tf] s'/f sbflk xf]Og eGg] k|To'Q/<br />

xfdLnfO{ lbG5g\ pgLx¿ k| ]tfTdfx¿sf] ;Totfsf] s'/fsf] ;d]t k/LIff ug] { cj;/ xfdLnfO{ lbg<br />

tof/ ePsf] atfp“5g\ .<br />

To;df s] s'/fsf] z+sf 5}g eg] åGåjfbsf] cj1f gu/Lsg To;sf] ;d'lrt kmn k|fKt ug{<br />

;lsGg . ;}4flGts lrGtgsf nflu s;}sf] Xbodf hlt;'s} pu| lt/:sf/sf] efj eP tfklg ;}4flGts<br />

lrGtgljgf s'g} b'O{ k|fs[lts sf/f]af/sf] g t Ps csf{;“u s'g} ;DaGw :yflkt ug{ ;lsG5 g<br />

pgLx¿sf aLrsf] ;DaGwnfO{ a'em\g ;lsG5 . vfln Pp6} dfq k|Zg xf] — JolQmsf] lrGtg ;xL 5 jf<br />

5}g < olb xfdL k|s[lt–k"hfjfbL t/Lsfaf6 / To;/L unt9ª\uaf6 ;f] +Rg vf]Hb5f} + eg] l;4fGtnfO{ k/<br />

x6fOlbg' — To;k|lt lt/:sf/sf] efj /fVg' — To;sf] ;a}eGbf kl/kSj t/Lsf xf] . tfklg k'/fgf] /<br />

k|lz4 åGåfTds lgod cg';f/, cz'4 lrGtgnfO{ hlta]nf To;sf] tfls{s kl/0ffd;Dd k'¥ofOG5,<br />

Tolta]nf ckl/xfo{¿kaf6 Tof] hxf“af6 k|:yfg u/]sf] lyof], To;sf] Psbd} ljk/Lt ljGb'df k'Ub5 .<br />

ctM åGåjfbk|ltsf] cg'ejjfbL lt/:sf/sf] efj /fVg'sf] ;hfo“ s] ldNb5 eg] sltko Hofb} uDeL/<br />

cg'ejjfbLx¿ klg cGwljZjf;sf] ;a}eGbf uxL/f] ef;df, cyf{t\ cfw'lgs k| ]tfTdfjfbsf] bnbndf<br />

v:b5g\<br />

ToxL s'/f ul0ftzf:qsf] ;DaGwdf nfu" x'G5 . ;fwf/0f clwe"tjfbL ul0flt1n] Hofb} 3d08sf<br />

;fy s] bfaf b{5g\ eg] pgLx¿sf] j}1flgs lgisif{ Psbd} csf6\o 5 . t/ pgLx¿sf] Tof] lgisif{df<br />

sfNklgs kl/df0f klg ;fd]n x'G5 . tL kl/df0fx¿nfO{ of] lj1fgaf6 oyfy{tf k|fKt x'G5 . hlta]nf<br />

√(−1) nfO{, cyjf rf}yf] cfofdnfO{ dflg;x¿sf] dgdl:tiseGbf aflx/ s'g} jf:tljstfl;t hf]8\g<br />

cEo:t x'gk'Ub5, Tolta]nf k'gM Ps sbd cem cufl8 a9]/ To;n] dfWodx¿sf] k| ]tfTdfjfbL ;G;f/df<br />

k'Ug] / To;nfO{ ;d]t clËsf/ ug] { s'g} x}/fgL To;df x'“b}g<br />

. Sof6]n/n] 8f]ln+h/sf] ;DaGwdf eg]sf]<br />

s'/f s]xLgs]xL To:t} xf] . pgn] eg]sf lyP M<br />

æTof] JolQmn] cf gf] hLjgdf slt w]/} asjf;nfO{ ;xL atfPsf] 5 eg] jf:tjdf v"a dhfdf<br />

p;n] slxNo} uNtL ug{ ;Sb}g eGg] bfjf ug{ ;SbYof] Æ 135<br />

jf:tjdf k| ]tfTdfjfbLx¿sf] v08g vfln cg'ejjfbn] dfq ug{ ;Sb}g . k|ydtM æw]/}<br />

pRr:t/Æsf] rdTsf/n] æcg';Gwfgstf{Æ xd]zf Tolta]nf dfq b]Vb5, hlta]nf p;n] h] s'/f<br />

b]Vg'kb{5, cyjf h;nfO{ p;n] :jo+ b]Vg rfxG5, ToxL dfq b]Vg ;Sg] u/L pgLx¿sf] kmGbfdf Hofb}<br />

w]/} km“l;;s]sf] x'G5 . Tof] s'/f q'mS;n] :jo+ Tolt cg'kd ;Lwfkgsf ;fy :ki6 u/]sf 5g\ låtLo,<br />

k| ]tfTdfjfbLx¿n] pgLx¿sf ;os8f} + <strong>tyf</strong>slyt tYox¿sf] w'TofO{ +sf] ¿kdf e08fkmf]/ ul/lbPsf 5g\<br />

<strong>tyf</strong> pgsf bh{gf} + <strong>tyf</strong>slyt dfWodx¿n] ;fwf/0f 7uL k|dfl0ft ul/lbPsf 5g\ . Tof] s'/fnfO{<br />

pgLx¿n] slQ klg kjf{x ub} {gg\ . hlxn];Dd x/]s <strong>tyf</strong>slyt rdTsf/sf] oyfy{tf vf]lnlbOGg,<br />

Tolta]nf;Dd cf gf] sf/f]af/ rfn' /fVg] cj;/ pgLx¿sf cufl8 v'nf ePsf] 5 jfn];n] :jo+<br />

k| ]tfTdfx¿sf gSsnL kmf]6fx¿af/] :ki6¿kaf6 elglbPsf 5g\ . pgL eGb5g\ M hfn;fhL x'g] s'/fn]<br />

;xL rLh klg 5g\ eGg] k|dfl0ft ub{5<br />

clg, To;/L cg'ejjfbn] s] b]Vb5 eg] emSsL k| ]tfTdfjfbLx¿sf] e08fkmf]/ ug{ To;n]<br />

cg'ejejfbsf] cfwf/df ;Sb}g . To;sf] v08g ug{sf nflu, k'gM To;n] ;}4flGts rLhx¿sf] ;xf/f<br />

lngsf nflu <strong>tyf</strong> xS;n]sf] ;fy;fy} æ…k| ]tfTdfjfbÚ sf] oyfy{tfsf] k|bz{gdf d}n] b]v]sf] Pp6f dfq<br />

c;n s'/f s] xf] eg] To;af6 cfTd3ft ug] { s'/fsf lj?4 Pp6f csf] { ts{ xfdLnfO{ ldNb5 eGg afWo<br />

x'g'kb{5 rf]sdf a9fg] {x¿ d]xQ/sf] x}l;otaf6 af“Rg' klg JolQm dg'{<br />

/ x/]s k|zb{gsf] nflu Ps<br />

lugLdf ef8fdf /flvP/ ædfWodÆsf ¿kdf d"v{tfk"0f{ asjf; ug'{eGbf<br />

w]/} /fd|F] x'G5 . 136<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

jfg/af6 dflg;df ¿kfGt/ x'“bf<br />

>dn] v]n]sf] e"ldsf


-c+z_<br />

====/, jf:tjdf x/]s lbg ljTg'sf] ;fy;fy} oL lgodx¿nfO{ xfdLx¿n] a9LeGbf a9L ;xL9Ën]<br />

a'em\g l;ls/x]sf 5f} + . /, k|s[ltsf k/Dk/fut qmddf xfdLx¿n] h'g x:tIf]k ub{5f} +, To;sf ck]Iffs[t<br />

tfTsflns / bL3{<strong>sfn</strong>Lg b'j}y/L kl/0ffdx¿sf] xfd|F] hfgsf/L a9\b} hfG5 . ljz]if¿kaf6 jt{dfg<br />

zbLdf k|s[lt lj1fgn] h'g 7"nf] k|ult u/]sf] 5, To;kl5 xfdL clxn] a9LeGbf a9L s'g l:yltdf k'Ub}<br />

uO/x]sf 5f} + eg] To;df slDtdf Psbd ;fwf/0f pŒkfbg;DaGwL sf/f]af/x¿sf] w]/} k/;Ddsf<br />

k|fs[lts kl/0ffdx¿nfO{ ;d]t xfdLx¿ a'em\b5f} + / To;/L ltgnfO{ lgolGqt klg ug{ ;Sb5f} + . t/ Tof]<br />

rLh hltw]/} x'“b}hfG5,<br />

TolQs} w]/} dfqfdf dflg;n] s]jn Psk6s k'gM Tof] s'/f dx;"; ug] { dfq<br />

geP/ k|s[ltaf6 tL cleGg 5g\ eGg] klg a'em\b5f} + . /, To;/L dgdl:tis / kbfy{ -b|Jo_, dflg; /<br />

k|s[lt, cfTdf / z/L/aLr cGt/lj/f]w x'g] Tof] lg/y{s / k|s[ltlj/f]wL efjgf klg a9LeGbf a9L<br />

x'“b}hfg]5,<br />

h'g k|ltli7t k|frLg o'u 9n]kl5 o"/f]kdf pTkGg ePsf] lyof] <strong>tyf</strong> To;sf] ;jf] {Rr kl/is[t<br />

¿k O;fO{ wd{df k|ltli7t ePsf] lyof] . ===<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

l6Kk0fLx¿ / ck"0f{ c+z<br />

P]ltxfl;s<br />

cfw'lgs k|s[lt lj1fgsf] k|f/De k" “hLjfbL Jofkf/Lx¿n] -ju{/x¿n]_ ;fdGtjfbnfO{ gi6 u/]sf]<br />

;an o'uaf6 ePsf] lyof] . To;eGbf klxn] o"gfgLx¿sf cf]h:jL ;xhaf]wsf pbfx¿0fx¿ <strong>tyf</strong><br />

c/ax¿sf l56km"6 / Pscsf] {l;t c;Da4 cg';Gwfgx¿ e]l6G5g\ . t/ lj1fgsf] ¿kdf vfln<br />

cfw'lgs k|fs[lts lj1fgdfly dfq ljrf/ ug{ ;lsG5 . o; o'udf zx/L gful/sx¿ -k" “hLjfbL<br />

Jofkf/Lx¿_ <strong>tyf</strong> ;fdGtL clehft ju{sf aLrsf] ;+3if{sf] k[i7e"lddf ls;fg ljb|f]x ePsf] xfdL kfp“5f} +<br />

<strong>tyf</strong> ls;fgsf] kl5–kl5 cfw'lgs ;j{xf/f ju{sf] qmflGtsf/L k|f/lDes tTj pl7/x]sf] b[li6ut x'G5 .<br />

ltgLx¿sf] xftdf nfnem08f 5 / pgLx¿sf cf] +7df ;fDojfbsf] s'/f .<br />

Tof] o'un] o"/f]ksf dxfg\ /fhtGqx¿nfO{ hGd lbPsf] lyof] . To;n] kf]ksf] cfWoflTds<br />

tfgfzfxLnfO{ l5ofl5of kfl/lbPsf] lyof] . k|frLg o"gfgL o'usf] k'g?TyfgnfO{ k|f]T;flxt ub} { gof“ o'usf<br />

;jf] {Qd snfTds ljsf;nfO{ k| ]l/t u/]sf] lyof] . k'/fgf] ;G;f/sf ;LdfnfO{ l5GgleGg kfl/lbPsf] lyof]<br />

/, jf:tjdf klxnf]k6s ;G;f/sf] cg';Gwfg u/]sf] lyof] .<br />

Tof] ;jeGbf 7"nf] qmflGt lyof] . To;sf] clxn];Dd ;G;f/n] cg'ej ul/s]sf] lyof] . Tof]<br />

qmflGtsf] <strong>sfn</strong>df k|s[lts lj1fg klg v"a kmn]–km"n]sf] lyof] . Tof] k|fs[lts lj1fg Psbd} qmflGtsf/L<br />

lyof] . dxfg\ O6nLsf] cfw'lgs bz{gsf] hfu/0fsf] sf“wdf sf“w /fv]/ Tof] cufl8 al9/x]sf] lyof] <strong>tyf</strong><br />

;'nLdf e'm08\ofOg / h]ndf sf]lrOgsf nflu zxLb k}bf ul//x]sf] lyof] . To;nfO{ bdg ug{sf nflu<br />

k|f]6]:6\ofG6x¿ / Sofyf]lnsx¿df k|lt:kwf{ rln/x]sf] s'/f pNn]vgLo 5 . k|f]6]:6\ofG6x¿n] ;le{t;nfO{<br />

/ Sofyf]lnsx¿n] luof/bfgf] a'|gf]nfO{<br />

lhp“b} hnfPsf lyP . Tof] s:tf] ;do lyof] eg] To;df dxfg\<br />

cfTdfx¿sf] cfjZostf lyof] <strong>tyf</strong> dxfg\ cfTdfx¿nfO{ p;n] g} k}bf u/]sf] lyof] — ljåtf, a'l4 /<br />

rL/q ;a}df pgLx¿ dxfg\ lyP . Tof] ;donfO{ <strong>k|m</strong>flG;;Lx¿n] ;xL–;xL¿kn] gjhfu/0f o'usf] ;+1f<br />

lbPsf lyP eg] k|f]6]:6\ofG6jfbLx¿n] Psf]xf]/f] å]ifsf] sf/0f To;nfO{ wd{;'wf/sf] o'u eg]sf lyP .<br />

k|fs[lts lj1fg 137 n] Tolta]n} cf gf] :jtGqtfsf] 3f]if0ff u/]sf] lyof] . Psbd} ;'?d} p;n]<br />

To;f] gu/]sf] s'/f Psbd} ;f“rf] xf] . h;/L n"y/ g} klxnf] k|f]6]:6\ofG6 lyPgg\, To;}u/L Tof] 3f]if0ff<br />

klg Psbd} ;'?df ul/Psf] ] lyPg . wd{sf] If]qdf kf]k 3f]if0ffnfO{ hnfP/ n"y/n] h]–hlt u/]sf lyP,<br />

ToxL rLh k|fs[lts lj1fgsf] If]qdf sf]klg{s;sf] dxfg\ s[ltn] u/]sf] lyof] . Hofb} v} +lrbf–v} +lrb}, #^<br />

jif{sf] cfgfsfgLkl5 <strong>tyf</strong> Psk|sf/n] cfkm" d[To'zo\ofdf k'Ubfv]l/ sf]klg{s;n] cf gf] pQm s[ltåf/f<br />

wfld{s cGwljZjf;nfO{ r'gf}tL lbPsf lyP . To;kl5 wd{af6 k|fs[lts lj1fg d"ntM d'Qm x'g k'u]sf]<br />

lyof], oBlk k"0f{¿kdf To;nfO{ wd{af6 rf]6 k'¥ofpg] sfd clxn];Dd klg rNb}5 / s}of} +<br />

dgdl:tisx¿df Tof] sfo{ cem} klg k"/f ePsf] 5}g . tfklg To;kl5 lj1fgn] nfdf] kfOnf ;fb} {<br />

cufl8 a9\g ;'? u/]sf] lyof] . hlta]nf Tof] ;'? ePsf] lyof], p;sf] b'/L hlt a9\bYof], ToxL cg'kftdf<br />

Tolta]nf p;sf] ljsf; klg s}of} + u'gf tLj| x'“b}<br />

hfGYof] — ;G;f/nfO{ hlt b]vfpg rfxGYof], ;hLj


kbfy{sf] ;jf] {Ts[i6 pkhsf] ultsf] ;DaGwdf, cyf{t\ dfgj dl:tissf] ultsf] ;DaGwdf nfu" x'g]<br />

lgod h8 kbfy{sf] ultsf] lgodeGbf Psbd} pN6f] x'G5 .<br />

cfw'lgs k|s[lt lj1fgsf] k|yd r/0fsf] cGt — lghL{j kbfy{ -Inorganic_ sf] IF]qdf —<br />

Go"6gsf] ;“u} x'g k'Ub5 . Tof] <strong>sfn</strong>df h'g hfgsf/L ljBdfg lyof], To;dfly k"0f{lwsf/ sfod ul/Psf] ]<br />

lyof] . ul0ftzf:q, oflGqslj1fg / Hof]ltifzf:qsf] If]qdf, l:ylt;DaGwL lj1fgsf] If]qdf /<br />

ultlj1fgsf] IF]qdf dxfg\ sfo{ ul/Psf] ] lyof] . To;sf vf; sf/0f s]Kn/ / Uoflnlnof] lyP .<br />

pgLx¿sf s[ltx¿sf cfwf/df Go"6gn] cf gf lgisif{x¿ lg<strong>sfn</strong>]sf lyP . t/ ;hLj If]qdf k|f/lDes<br />

rLhx¿eGbf cufl8 s'g} k|ult ePsf] lyPg . P]ltxfl;s¿kaf6 Pskl5 csf] { cfpg] / Pp6fn]<br />

csf] {nfO{ k|lt:yflkt hLjgsf :j¿kx¿af/] <strong>tyf</strong> To; cg'¿k ablng] hLjgsf kl/l:yltx¿af/]<br />

cg';Gwfgsf] sfo{ cem};Dd klg ;'? ePsf] lyPg — cyf{t\ k|fs\–k|f0fLzf:q / e"ue{zf:qsf] cem};Dd<br />

hGd ePsf] lyPg . k|s[lt s'g} rLh xf], To;sf] P]ltxfl;s qmddf ljsf; ePsf] 5 / To;sf] <strong>sfn</strong>df<br />

s'g} Oltxf; 5 eGg] 7flgGYof] . vfln cjsf;sf] lj:tf/nfO{ dfq :jLsf/ ul/GYof] . juL{s/0f ubf{v]l/<br />

hLjgsf ljljw kIfx¿nfO{ Pskl5 csf] { /flvGgYof], a? ltgnfO{ Ps csf] {sf] ;“u;“u} /flvGYof] .<br />

k|fs[lts Oltxf; u|xx¿sf] c08fsf/ sIfh:t} ;Dk"0f{ <strong>sfn</strong>sf] nflu lglZrt dflgGYof] . ;hLj /rgfsf]<br />

cem glhsaf6 ljZn]if0f ug{ ;lsof];\ eGgsf vflt/ cfjZos b'j} rLh cem};Dd t}of/ ePsf lyPgg\<br />

cyf{t\ g clxn];Dd /;fogzf:qsf] hGd ePsf] lyof] g ;hLj /rgfsf d"n tTjx¿sf] cyf{t\<br />

sf]lzsfsf] 1fg k|fKt ePsf] lyof] . k|s[lts lj1fg ;'?b]lv g} qmflGtsf/L lyof] tfklg To;sf]<br />

ztk|ltzt ckl/jt{gzLn k|s[ltl;t ;+3if{ eO/x]sf] lyof] . To; vfnsf] k|s[ltl;t cfh klg x/]s<br />

rLh ToxL k|sf/sf] 5, h'g k|sf/sf] k|f/Ded} lyof] <strong>tyf</strong> x/]s rLh cgGtsf/;Dd To:t} /xg]5, Psbd}<br />

;'?df Tof] h'g k|sf/sf] lyof] .<br />

vf; s'/f s] xf] eg] k|s[ltsf] ;DaGwdf Tof] ¿9LjfbL b[li6sf]0fsf] sf/0f csfj{lgs -<br />

Inorganic_ / sfj{lgs -Organic_ b'j} If]qdf === 138 ==<br />

Hof]ltifzf:q, ef}ltslj1fg, e"ue{zf:q, oflGqslj1fg, /;fogzf:q, k|fs\–k|f0fLz:q, ul0ftzf:q,<br />

vlghlj1fg, jg:klt—z/L/lj1fg, cf/f]Uo lj1fg, kz'–z/L/lj1fg, /f]u–lgbfg zf:q, z/L/–<br />

/rgfzf:q, -o;df_ klxnf] r/ M sfG6 / nfKnf;n] pTkGg u/] .<br />

bf];|f] r/ M e"ue{zf:q / k|fs\–k|f0fLzf:q<br />

-lno]n, dGb ljsf;sf] l;4fGt_<br />

t];|f] r/ M sfj{lgs /;fogzf:qn] sfj{lgs lk08x¿ tof/ ub{5 / hLljt lk08x¿af/]<br />

/f;folgs lgodx¿sf] k|fdfl0fstf k'li6 ub{5 .<br />

rf}yf] r/ M !*$@ df tfksf] oflGqs -l;4fGt_n], u|f]jn] .<br />

kf“rf} + r/ M 8flj{g, nfdfs{ sf]lzsf, cflb -;+3if{, s'ljo/ / cufl;h_n] .<br />

5} +7f} + r/ M z/L/ /rgfzf:qdf t'ngfTds tTj, hnjfo' lj1fg -;dtfk /]vfx¿_, kz' / jg:klt<br />

e"uf]n -!* cf} + zbLsf] dWo<strong>sfn</strong>kl5 j}1flgs ofqfx¿sf] cleofg_, ;fdfGo ef}lts e"uf]n -xdaf]N6_,<br />

To;sf] ;fdu|Lx¿sf] ;+u|xn] . cfs[lt lj1fg -e" |0f lj1fg, j]o/_ n] .<br />

k'/fgf] x]t'jfb -Teleology_ nf]k eof] t/ s] s'/f b[9tfsf ;fy :yflkt eO;s]sf] 5 eg]<br />

kbfy{ cf gf] zfZjt\ rqmdf lglZrt cj:yfdf — ckl/xfo{¿kaf6 lgodx¿ cg';f/ rNb5 —<br />

slxn] otf, slxn] ptf — ckl/xfo{¿kaf6 ;hLj k|f0fLx¿df lrGtgzLn dl:tis ;[hgf ub{5 .<br />

kz'x¿sf] ;fdfGo hLjg k4lt tL ;d<strong>sfn</strong>Lg lgwf{l/t x'G5, h;df tL /xG5g\ <strong>tyf</strong> h; cg';f/<br />

pgLx¿n] cf gf] l:ylt cg's"n agfp“5g\ . hxf“;Dd dflg;sf] k|Zg 5, p;sf] ;fdfGo hLjg–<br />

k4ltsf kl/l:yltx¿ — hlxn]b]lv p;n] cfkm"nfO{ ;f“u'/f] cy{df kz'af6 5'6\ofPsf] lyof], ToxL<br />

a]nfb]lv clxn];Dd slxNo} /x]sf 5}gg\ / P]ltxfl;s ljsf;åf/f dfq} ;[lht x'g]5g\ . dflg; Pp6f<br />

To:tf] k|f0fL xf] / To;n] dfq kz' cj:yfaf6 dfly p7\g] Ifdtf /fVb5 — p;sf] ;fdfGo cj:yf<br />

p;sf] r]tgf cg'¿k x'G5 —cf gf] ;[hgf p;n] :jo+ ug'{kb{5<br />

.<br />

***


===O{Zj/dfly ljZjf; ug] { k|fs[lts lj1fgsf JolQmx¿åf/f p;k|lt ul/Psf] ] Tolt w]/} g/fd|F]<br />

Jojxf/ sxL+ ePsf] lyPg . ef}ltsjfbLx¿n] t ;Lw} tYox¿sf] JofVof ub{5g\, pgLx¿n] To;vfnsf<br />

zAbx¿sf] k|of]u ub} {gg\ . hlta]nf k5fl8 k/]sf wd{lgi7 O{Zj/eQmx¿dfly anh tL O{Zj/ nfb\g]<br />

r]:6f ul/G5, Tolta]nf ;j{k|yd pgLx¿n] tYo a'emfp“5g\ eg] To;kl5 nfKnf;n] em} + ¿vf] pQ/<br />

lbG5g\ M -dxf]bo dnfO{ Tof] sNkgfsf] s'g} cfjZostf 5}g— Sire, jen' avais pas cflb_ 139 jf<br />

hd{g Jofkf/Lx¿n] cf gf] sd;n dfn abnh tL le/fpg] sf]zLz ubf{ ltgnfO{ eufpgsf nflu<br />

Jofkf/Lx¿n] lr9fp“b} eGb5g\, ætL rLhx¿ dnfO{ rflxPs} 5}gg\ -IK kan die zaken niet<br />

gebruikenÆ_ eg]em} + cem} pu|¿kn] pQ/ lbG5g\ To;kl5 s'/f ToxL+ vtd x'G5 . t/ cf gf<br />

/Ifsx¿sf xftaf6 O{Zj/n] s:tf]–s:tf] ef]Ug' k/]sf] 5}g cfw'lgs k|fs[lts lj1fgsf] Oltxf;df<br />

O{Zj/sf eQmx¿n] p;k|lt s]xL To;}vfnsf] Jojxf/ ub{5g\, h'gvfnsf] Jojxf/ h]gf cleofgsf] a]nf<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s ljlnod t[tLok|lt p;sf hg] {nx¿ / clws[tx¿n] u/]sf lyP . ;]gfsf] Pskl5 csf] {<br />

l<strong>8l</strong>ehgn] xltof/ kmfNb}hfG5, lj1fgsf] k|ult;dIf Pskl5 csf] { u9 9Nb}hfG5 / cGtdf k|s[ltsf]<br />

;f/f cgGt k|b]zdf lj1fgsf] ljhosf] lju'n aHb5 <strong>tyf</strong> To;nfO{ æk|yd cfj]uÆ;Dd x'g] >]o t<br />

lbPsf lyP t/ To;kl5 ;f}o{d08ndf w]/} bvn lbPsf] x'gfn] p;nfO{ Psbd} /f]lsPsf] lyof] . wd{–<br />

lktf ;]SsLn] ;f}o{d08naf6 To;nfO{ Psbd} aflx/ wkfOlbPsf 5g\ . s] s'/f ;xL xf] eg] Tof] sfd<br />

pgn] ;fbf / k"0f{ wfld{s ;Ddfgsf ;fy u/]sf 5g\ . t/ To;sf] afjh"b To;nfO{ aflx/ wkfpg]<br />

sfo{df pgn] slQ l9nfO u/] /, ;[li6;DaGwL sfo{sf l;nl;nfdf klg p;nfO{ ltgn] vfln cflb<br />

gIfqk'~h;Ddsf] dfq >]o lbPsf lyP . /, c¿ ;f/f If]qdf To:t} ePsf] 5 . pgsf] clGtd dxfg\ 8g<br />

lSjsh6 cufl;hn] t hLjlj1fgsf] If]qdf O{Zj/sf] ;DaGw Psbd} d"v{tfk"0f{ rLhx¿;“u ;+nUg<br />

ul/lbPsf] 5 . cufl;hsfg';f/ O{Zj/n] s]jn jf:tljs kz'x¿sf] dfq geP/ lg/fsf/ kz'x¿sf] /,<br />

lg/fsf/ df5f ;d]tsf] klg ;[li6 u/]sf] lyof] /, cGtdf l608n 140 cfp“5g\ . pgn] k|s[ltsf] If]qdf<br />

O{Zj/sf] k|j]znfO{ Psbd} lglif4 u/]sf 5g\ pgn] To;nfO{ efjgfTds k|lqmofx¿sf] ;G;f/df<br />

lgjf{l;t ul/lbPsf 5g\ pgn] p;sf] ;QfnfO{ s]jn lsg :jLsf/ ub{5g\ eg] cflv/df s'g}gs'g}<br />

rLh oL ;Dk"0f{ j:t'x¿ -k|s[lt_sf ;DaGwdf hf]g l6G8nn] eGbf a9L hfGg] x'g'kb{5 eg]/ dfq pgsf]<br />

;QfnfO{ :jLsf/ ub{5g\ Tof] k'/fgf] O{Zj/ cfsfz / k[YjLsf] ;|i6f lyof], ;f/fsf ;f/f j:t'x¿sf]<br />

k|ltkfns lyof] <strong>tyf</strong> p;sf] dhL{ljgf lz/sf] Pp6} /f} + klg emb} {gYof] — ljr/f Tof] O{Zj/ slt kl5<br />

k¥of]<br />

l6G8nsf] efjgfTds cfjZostfn] s'g} klg l;4 ug{ ;Sb}g . ;a}d]lno/ lb lu|psf] klg d]gg<br />

n]:sf]6nfO{ k| ]d ug'{<br />

/ To;nfO{ ckgfpg'kg] { efjgfTds cfjZostf lyof] . t/ d]gg n]:sf]6n] cfkm"<br />

:jo+ / p;nfO{ af/Daf/ a]r]sf] lyof] . To;sf] sf/0fn] ;]j}lnP/nfO{ tf;df a]Odfg u/]/ sdfpg'k¥of] .<br />

pm :jo+ bnfn aGgk'Uof] . /, olb l6G8nn] p;nfO{ tL s'/fx¿sf nflu bf]ifL 7x¥ofpg rfxG5 eg]<br />

p;n] cf gf] …efjgfTds cfjZostfÚ lyof] eGg] pQ/ lbg]5<br />

O{Zj/ gfl:t cyf{t\ 5}g -nescio_ t/ [p;sf] kIFdf Ps dfq ts{ c1fgtf —ignorantia<br />

non est argumentum_ 141 xf] —l:kgf]hf ]<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s <strong>Pª\u</strong>]N;<br />

a| 'gf] jfo]/ / k|f/lDes O;fO{ wd{<br />

!# clk|nsf lbg aln{gdf s'g} a]nf Pp6f bfz{lgs / wd{j]Qfsf] e"ldsf lgjf{x u/]sf] JolQmsf]<br />

lgwg eof] . t/ jiff} + {;Dd pgsf af/]df d'ZsLn}n] s]xL rLh ;'lgGYof] . a]nfa]nfdf vfln Pshgf<br />

æemSsL ;flxlTosÆ JolQmsf ¿kdf pgLdfly hg;d'bfosf] Wofg k'UbYof] . /]gfg ;d]t ;/sf/L<br />

kfb/Lx¿n] pgnfO{ a]jf:tf ul/lbPsf lyP /, To;/L pgsf ljifodf d[To';/L ;Ggf6f 5fp“Yof] . t/<br />

To;sf afjh"b pgL tL ;a}dWo] of]Uo lyP . /, xfdL ;dfhjfbLx¿sf] rf;f] ePsf] O;fO{ wd{sf]<br />

pTklQsf] Oltxf;sf] k|Zgdf tL ;a}sf] ck]Iff pgn] w]/} /fd|f] sfd u/]sf lyP .


pgsf] d[To'sf] of] 38Ldf, xfnsf] kl/l:yltsf ;DaGwdf To; k|Zgdf xfdL ;ª\If]kdf ljrf/ u/f} +<br />

<strong>tyf</strong> Tof] ;dfwfg ug{sf nflu jfo]/n] slt of]ubfg k'¥ofPsf 5g\ eGg] s'/f x]/f} +<br />

ljZj Oltxf;sf] a'l4;Ët qmdaf/] k|sfz xfNg' x]u]nsf] bz{gdfly bfloTj lyof] . To;kl5<br />

dWoo'uLg :jtGq lrGtsx¿b]lv lnP/ !* cf} + zbLsf] gof“ cfnf]ssf k|;f/sx¿;Dddf af]njfnf<br />

/x]sf] Tof] b[li6sf]0f ckof{Kt lyof] . ca ;f/fsf ;f/f wd{ / ctM O;fO{ wd{;d]t klg vfln 7u ljBf<br />

x'g\ eg]/ dfq x'“b}gYof]<br />

.<br />

olb lgu|f]x¿sf] h8k"hf jf cfo{x¿;d]tsf] cflbd wd{h:tf :jo+ pTkGg ePsf wfld{s<br />

Joj:yfx¿ s'g} k|sf/sf] 7uLljgf pTkGg ePsf lyP eg] ca ltgsf] k5fl8sf] ljsf;sf nflu 7"nf<br />

k'/]tx¿sf] 7u ljBf l56} g} ckl/xfo{ aGg k'u]sf] s'/f :ki6 5 . t/ wdf{Gwtf hlt kfkd'Qm ePklg,<br />

s[lqd wd{ Psbd} ;'?sf] cj:yfdf klg 7uL <strong>tyf</strong> Oltxf;nfO{ unt9Ën] k|:t't ug] { rfnafhLsf] ;xf/f<br />

glnO{sg x's{g ;Sb}g . jfo]/n] gof“ afOan -New Testament_ sf] cf gf] cfnf]rgfdf :ki6<br />

u/]em} + To; If]qdf O;fO{ wd{n] klg ;'?b]lv g} y'k} | k|k~r k|blz{t u/]sf] 5 . tfklg To;af6 t vfln<br />

cfd sf/f]af/sf] dfq} k'li6 x'G5, k|:t't ljifodf s'g} vf; k|sfz kb} {g .<br />

h'g wd{n] /f]d ;fd|fHonfO{ cf gf] cwLg:y agfPsf] lyof] / h;n] !*)) jif{;Dd ;Eo dfgj<br />

hfltsf] w]/}h;f] efudfly zf;g ub} { cfPsf] 5, To:tf] wd{nfO{ Tof] s]jn sltko w"t{x¿sf] k|k~r<br />

dfq lyof] eg]/ lgd" {n kfg{ ;lsGg . h'g P]ltxfl;s kl/l:yltsf cfwf/df To;sf] pbo ePsf] lyof] /<br />

To;n] cf gf] k|e'Tj sfod u/]sf] lyof], tL kl/l:yltx¿df Tof] pTkGg x'g' / ljsl;t x'g'sf] sf/0f<br />

hlxn];Dd 7f];¿kdf atfpg ;lsGg, Tolta]nf;Dd To;sf af/]df s;}n] lg0f{o ug{ ;Sb}g . O;fO{<br />

wd{sf] l:ylt klg ToxL xf] . To;kl5 h'g ;d:ofsf] pQ/ lbg' 5, Tof] s] xf] eg] /f]d ;fd|fHosf cfd<br />

hg;d'bfo ;d]t klg c¿ ;f/f wd{x¿sf] ck]Iff clxn];Dd ToxL asaf;sf] k|rf/ ug'{<br />

ljlrqsf] s'/f<br />

xf] — bf; / c¿ pTkLl8t hg;d'bfon] ;d]t klg — To;nfO{ ?rfp“b} cfg'sf] sf/0f s] xf] < To;sf]<br />

sf/0f s] xf] eg] /f]d hutsf :j]R5frf/L zf;ssf] u2Ldf olb dxŒjsf+IfL s:6]G6Lgn] :jo+nfO{<br />

k|ltli7t ug{ rfxG5 eg] asjf;sf] Tof] wd{nfO{ p;n] :jLsf/ ug'{<br />

/fd|f] pkfo x'g]5 eg]/ p;n]<br />

dfGg'k/]sf] lyof] .<br />

To; k|Zgsf] ;dfwfg vf]Hsf nflu c¿x¿sf] ck]Iff a| 'gf] jfo]/n] w]/} ;xof]u u/]sf 5g\ .<br />

k|ltudgsf] <strong>sfn</strong>sf cGwljZjf;L kfb/Lx¿n] !*$( b]lv pgsf lj?4 w]/} ;+3if{ rnfPsf lyP t/ pgL<br />

ljrlnt ePgg\ . :jo+ afOansf] ;f/tTjsf cfwf/df b]jb"tx¿sf] <strong>sfn</strong>qmd / pgLx¿sf] kf/:kl/s<br />

lge{/tfnfO{ pgn] csf6\ \o¿kdf k|dfl0ft ul/lbP . ToxL rLh ljNs]n] s]jn efiff lj1fgsf] b[li6af6<br />

dfq :ki6 kf/]sf lyP . b]jb"tx¿sf ljj/0fx¿sf cfwf/df dfG5]n] pgLx¿nfO{ P]ltxfl;s klg dfGg<br />

;Sb5 eg] klg 6«f;sf] Tof] c:ki6 slNkt l;4fGtdf /lQe/ klg j}1flgs wf/f gePsf] s'/f a| 'gf]<br />

jfo]/n] k|dfl0ft ul/lbPsf lyP . /, olb afOansf ;f/fsf ;f/f ;f/tTjdWo] sl/a–sl/a ;a} }h;f]<br />

rLhx¿nfO{ P]ltxfl;s ¿kaf6 k|dfl0ft ug{ ;lsGg eg] — To;af6 O;fd;Lxsf] P]ltxfl;s<br />

cl:tTjsf] ljifodf z+sf ug{ ;lsG5 eg] — jfo]/n] To;nfO{ k|dfl0ft u/]/ h'g k|Zgsf] ;dfwfgsf]<br />

nflu k[i7e"ld tof/ u/]sf 5g\, Tof] xf] M h'g efj / ljrf/x¿ uf“;]/ O;fO{ wd{nfO{ Ps vfnsf]<br />

bz{gsf] ¿k lbOPsf] 5, ltgsf] pTklQ sxf“af6 ePsf] lyof] / tL efj / ljrf/x¿ ;f/fsf ;f/f<br />

;G;f/el/ oltw]/} s;/L km}lnP <<br />

jfo]/n] tL k|Zgsf] cWoog cf gf] d[To'ko{Gt ul//x]sf lyP . cf gf] cg';Gwfg sfo{af6 pgL<br />

s'g d'Vo lgisif{df k'u]sf lyP eg] cn]Sh]lG8«ofsf ox'bL lkmnf] g} O;fO{ wd{sf jf:tljs hGdbftf<br />

lyP . O;fsf] d[To'sf] $) jif{kl5 ;Dd pgL hLljt lyP t/ Tolta]nf pgL w]/} a"9f eO;s]sf lyP . /,<br />

/f]ddf :6f]Os -l:yt k|1_ bfz{lgs l;g]sf Psk|sf/n] O;fO{ wd{sf sfsf lyP . lkmnf]sf /rgfx¿<br />

e<strong>lgg</strong>] y'k} | /rgfx¿ xfdL kfp“5f} + . pgsf] hGd jf:tjdf ox'bL k/Dk/fl;t ;DalGwt ¿ksx¿ /<br />

ts{;Ët tTjx¿sf o"gfgL, vf; u/]/ To;sf pbf;LgtfjfbL -:6f]Os_ bz{g;“usf] ;lDd>0faf6 ePsf]<br />

xf] . k"j] {nL / klZrd]nL b[li6sf]0fsf] Tof] ;dGjodf O;fO{ wd{sf ;f/fsf ;f/f d"n ljrf/x¿ kfOG5g\ .<br />

dflg;sf] hGdhft kfkj[lQ, jrg -cyf{t\ Logos_ O{Zj/;“u x'G5 / O{Zj/ xf] <strong>tyf</strong> To;n] O{Zj/ /<br />

dflg;aLr dWo:ytfsf] sfd ub{5 . k|folZrt kz'alnaf6 geP/ O{Zj/k|lt cf gf] cfTdfnfO{ ;dlk{t


u/]/ k"/f ug{ ;lsG5 — O;fO{ wd{sf tL ;a} ljrfx¿ To;df df}h"b 5g\ . /, cGtdf O;fO{ wd{sf] Tof]<br />

d"ne"t ljz]iftf klg To;df df}h"b 5, h;n] gof“ wfld{s bz{gleq ;G;f/sf ;f/fsf ;f/f k'/fgf<br />

Joj:yfx¿nfO{ g} pN6\ofOlbG5 — cyf{t\ pQm gof“ wfld{s bz{gn] cf gf cg'ofoL, u/Lax¿,<br />

b'MvLx¿, bf;x¿ / lt/:s[t hgx¿sf] aLrdf vf]Hb5, wgLx¿, ;Qfwf/Lx¿ / ljz]ifflwsf/ ;DkGg<br />

JolQmx¿k|lt 3[0ff ub{5 . ;f/sf ;f/f ;fG;fl/s ;'vef]u kl/Tofu ug] { / z/L/nfO{ si6 lbg] wd{sf<br />

p2]Zox¿sf] pTklQ ToxL efjgfcGt/ut ePsf] lyof] .<br />

csf{lt/, cu:6;n] s] cfb]z hf/Lu/]sf lyP eg] s]jn dfgj–O{Zj/nfO{ dfq geP/ <strong>tyf</strong>slyt<br />

ljz'4 wf/0ffnfO{ ;d]t klg dfGg' /fhfsf] cf1fg';f/ cfjZos x'G5 . pgn] s]jn l;h/ / cf gf]<br />

dfq b]jtf;/x k"hf u/fpg ;'? u/]sf] geP/ pgL :jo+ cyf{t\ cu:6; l;h/ l8j; b]jb"t ePsf]<br />

k|rf/ ;d]t u/fPsf lyP . pgL s'g} dfgj–lktfsf ;Gtfg geP/ pgsL cfdfn] pgnfO{ ;"o{b]j -<br />

Apolo_ af6 k|fKt u/]sL lyOg\ . t/ Tof] ;"o{b]j -Apolo_ st} x]gl/v xfOg] 142 n] cf gf uLtx¿df<br />

pNn]v u/] ]sf] ToxL ;"o{b]j -Apolo_ l;t ;DalGwt t lyPg <<br />

xfdLx¿ cfk"mnfO{ d"n cfwf/sf] g} cfjZostf 5 eGg] 7fGb5f} + . To;kl5 k'gM cf gf] ;f/fsf<br />

;f/f d"n ljz]iftfx¿;“u} O;fO{ wd{sf] l;Ë} 3/ cufl8 v8f x'G5 M jrgsf] cjtf/n] vf; JolQmsf]<br />

¿k lnG5 <strong>tyf</strong> kfkd'Qm dfgj hfltsf] d'lQmsf vflt/ Tof] JolQm ;'nLdf r9\b5 .<br />

h'g ;|f]tx¿sf] jf:tjdf e/f];f ug{ ;lsG5, tL pbf;LgtfjfbL — lkmnf]jfbL l;4fGtcGt/ut<br />

O;fO{ wd{sf tL cfwf/e"t ljrf/x¿sf] :yfkgf slxn] ul/Psf] ] lyof] eg]/ xfdL lglZrt¿kn] eGg<br />

;Sb}gf} + . t/ slt s'/f lglZrt xf] eg] To;sf] :yfkgf bfz{lgsx¿n], lkmnf]sf r]nfx¿ jf o"gfgL<br />

j}/fuLx¿ -:6f]Osx¿_ n] u/]sf lyPgg\ . wd{sf] :yfkgf tL dflg;x¿n] ub{5g\, h;n] :jo+ wd{sf]<br />

cfjZostf 7fGb5g\ <strong>tyf</strong> cfd hgtfsf wfld{s cfjZostfx¿ a'em\b5g\ . Tof] rLh k|frLg<br />

bfz{lgsx¿sf ;DaGwdf cfd¿kdf nfu" x'Gg . csf{lt/, xfdL s] b]Vb5f+ } + eg] cfd ktgsf] a]nf,<br />

cfhef]ln h:t}, bz{g / wfld{s ¿9Ljflbtfn] cfd¿kn] ljs[t / pR5[ª\vn ¿k ln+b}5g\ . k|frLg<br />

o"gfgL bz{g cflv/L :j¿kx¿sf] ue{af6 — vf; u/]/ Toxf“sf PkLs'?jfbL ;Dk|bfosf] ue{af6 —<br />

cgLZj/jfbL ef}ltsjfbsf] hGd ePsf] lyof] t/ o"gfgsf] t'R5vfnsf] bz{gsf] ue{af6 O{Zj/ Ps 5,<br />

s]jn Pp6} dfq 5 / dfgj cfTdf cd/ 5 eGg] l;4fGtsf] hGd ePsf] lyof] . To;}u/L ox'bLx¿sf]<br />

wd{sf] ljs[t ¿k;“u} aflx/L dfG5]x¿ / c4{–ox'bLx¿sf ljrf/x¿sf] ;lDd>0f / cfbfg–k|bfgsf]<br />

kmn:j¿k wfld{s sd{sf08x¿sf] pk]Iff ul/g yfNof] eg] klxn] s]jn ox'bLx¿sf] /fli6«o b]jtf<br />

hfxj]x -h]xf]jf_ 143 nfO{ Ps dfq ;Rrf O{Zj/df ablnof] . ToxL k'gM :ju{ / k[YjLsf] ;[li6stf{ sxlng<br />

yfNof] . ;fy} cfTdfsf] cd/tfsf] ljrf/ klg To;df ld;fOof] . ox'bLx¿sf] k|f/lDes wd{df<br />

To;k|sf/sf] ljrf/sf] lgldQ s'g} 7fp“ lyPg . To;}u/L Ps]Zj/jfbL t'R5 wd{;“u t'R5 bz{gsf] ;Dks{<br />

:yflkt eof] . t'R5vfnsf] wd{n] To;nfO{ cf gf] tDtof/ Pp6f / Pp6} dfq O{Zj/ pkxf/ lbof] .<br />

To;/L lkmnf]sf ljrf/x¿em} + ljs[t ¿ksf ox'bLx¿aLr ljGof; u/]/ O;fO{ wd{sf] pTklQ ug{ ;lsg]<br />

k[i7e"ld tof/ eof] . Tof] Psk6s pTklQ ePkl5 To;nfO{ o"gfgLx¿ / /f]djf;Lx¿n] lz/f]k/ ug] {5g\ .<br />

O;fO{ wd{sf] pTklQ :jo+ lkmnf]sf /rgfx¿cGt/ut geP/ lkmnf]sf ljrf/x¿sf] ljs[tLs/0f cGt/ut<br />

ePsf] lyof] —gof“ afOann] lkmnf]sf clwsf+z s[ltx¿nfO{ nueu k"/} pk]Iff u/]sf] s'/faf6 Tof] l;4<br />

x'G5 . k'/fgf] afOansf cfVofgx¿sf ¿ksx¿ <strong>tyf</strong> To;sf bfz{lgs JofVofx¿nfO{ ljz]if u/]/ gof“<br />

afOandf pk]Iff ul/Psf] ] 5 . jfo]/n] Tof] kIfk|lt oy]i6 Wofg k'¥ofPsf lyPgg\ .<br />

O;fO{ wd{ cf gf] k|f/lDes ¿kdf s:tf]vfnsf] nfUbYof] eGg] s'/fsf] s]xL cfef; hf]gåf/f<br />

lnlvt lbJo ;Gb]zsf] <strong>tyf</strong>slyt k':ts k9\gfn] kfpg ;lsG5 . Psflt/ To;df p208, cG6;G6<br />

wdf{Gwtf 5 eg] cGwljZjf;sf] s]jn ;'?cft dfq 5, <strong>tyf</strong>slyt O;fO{ g}ltstfåf/f z/L/nfO{ si6<br />

k'¥ofpg] lglb{i6 s'/f 5 t/ csf{lt/, To;df e/df/ emf“sLx¿ / O{Zj/Lo eljiojf0fLx¿sf] pNn]v 5 .<br />

wfld{s cGwelQm / g}lts l;4fGtx¿sf] ljsf;kl5sf] ;dodf, afOan / b]jb"tx¿sf <strong>tyf</strong>slyt<br />

wd{kqx¿ n]lvPsf] ;dodf ePsf] lyof] . To;sf] nflu — slDtdf hxf“;Dd cfrf/–ljrf/sf] ;DaGw<br />

5 — a}/fuLx¿ -:6f]Osx¿_sf] bz{g, vf; u/]/ l;g]sfsf] bz{gsf] åGå/lxt efjaf6 pkof]u ul/Psf] ]


lyof] . jfo]/n] s] l;4 u/]sf 5g\ eg] tL wd{eQmx¿n] w]/}h;f] pQm bz{gsf] cIf/zM gSsn ub{5g\ .<br />

jf:tjdf Tof] s'/f O;fO{ wdf{g'ofoLx¿n] klg a'em]sf lyP t/ pgLx¿n] s] eGby] eg] :jo+ l;g]<strong>sfn</strong>]<br />

tL gof“ afOansf] gSsn u/]/ lnPsf lyP — oBlk l;g]sfsf] ;do;Dd gof“ afOan n]lvPsf] klg<br />

lyPg cGwelQmsf] ljZjf; k|yd, O;'sf] Tof] syfnfO{ lnP/ ePsf] lyof], h;sf] Tolta]nf vfln<br />

hGd dfq eO/x]sf] lyof] eg] csf{lt/, To;sf] ljsf; ox'bL O;fO{x¿ / d"lt{ k'Hg] -k]ug_ O;fO{x¿sf<br />

aLrdf rln/x]sf] ;+3if{sf] a]nfdf ePsf] lyof] .<br />

O;fO{ wd{ ;kmn x'g] / ;G;f/df To;n] cf gf] k|e'Tj hdfpg ;xof]u k'¥ofpg] s'g sf/0fx¿<br />

lyP < To;af/] klg jfo]/n] Hofb} dxŒjk"0f{ s'/fx¿ u/]sf 5g\ . t/ Toxf“ Tof] hd{g bfz{lgsx¿sf]<br />

cfbz{jfb cf8 nfu]sf] 5, h;n] pnfO{ :ki6¿kn] a'em\g / s'/fx¿nfO{ oyfy{¿kdf k|:t't ug{sf nflu<br />

afwf xfNb5 . lg0ff{os s'/fx¿af/] k|fozM d"ntTjsf] :yfg jfsrft'o{n] lnG5 . ctM jfo]/sf<br />

ljrf/x¿sf ljj/0fx¿sf] ljZn]if0f ug'{sf]<br />

;f6f] d}n] jfo]/sf /rgfx¿ / :jo+ cf gf] JolQmut<br />

cWoogsf cfwf/df cf gf wf/0ffx¿ JoQm ug] {5' .<br />

/f]djf;Lx¿sf] ;kmntfn] ;f/f k/flht b]zx¿df ;j{k|yd k'/fgf ;f/f /fhg}lts<br />

kl/l:yltx¿nfO{ ;Lw} cGt ul/lbof] . To;kl5 ck|ToIf¿kaf6 pgLx¿sf ;fdflhs kl/l:yltx¿nfO{<br />

klg gi6 ul/lbof] . To;f] ubf{ ;j{k|yd /f]djf;Lx¿n] /fHodf cfwfl/t k'/fgf ;Ë7gx¿ -bf;tfsf]<br />

s'/f k/ /fv]/ _ nfO{ x6fP/ /f]dsf gful/sx¿ <strong>tyf</strong> c¿ b]zsf dflg;x¿ cyjf k/fwLg hgx¿aLr<br />

;Lw} c;dfgtf :yflkt u/] . låtLo, /f]d /fHosf] gfddf pgLx¿n] s/ p7fpg ;'? ug'{<br />

csf] { d'Vo<br />

rLh lyof] . ;fd|fHo cGt/ut /fHosf] lxtdf ;s];Dd s] s'/fsf] ;Ldf lgwf{l/t ul/Psf] ] lyof] eg]<br />

k|zf;sx¿n] wg;DklQsf] cf gf] nfn;f d]6\gsf nflu hlt;Dd n"6df/ ug{ ;Sb5g\, Tof] / To;sf]<br />

;“u;“u} To; n"6df/sf] 7fp“df /fhsLo sf]if k"lt{ ug{sf nflu a9LeGbf a9L a]xfn / ajf{b kfg] {<br />

vfnsf s/x¿;d]t klg nufPsf] lyof] . To;sf] c;/ eo+s/ ljgfzsf/L x'GYof] . t[tLo, x/]s 7fp“df<br />

/f]dsf] sfg"g :yflkt ul/Psf] ] lyof] / Tof] /f]dsf GofowLzx¿n] g} nfu" ub{y] . /f]dsf] sfg"gl;t d]n<br />

gvfg] s'g} klg b]zsf] ;fdflhs Joj:yf cj}w 3f]lift ul/Psf] ] lyof] . tL tLg t/Lsfåf/f k]n]/<br />

a]Unfa]Un} ;dfgtf lbg] d"9]an k|oTg ul/Psf] lyof] . tL b]zx¿sf] ] hg;+Vofsf] ;a}eGbf ;fx;L<br />

efunfO tL nufO“sf] a]nf — ljhoeGbf klxn], To;sf] ;“u;“u} jf k|foM To;k5 klg nl8Psf] lyof] —<br />

ls t bafOPsf] lyof] ls bf; agfOPsf] lyof] . To;kl5 ;os8f} + jif{;Dd tL tLgy/L t/Lsf ar]sf]<br />

hg;+Vofsf lj?4 k|of]u ubf{v]l/ t pgLx¿nfO{ k/f:t ul/Psf] ] lyof] . k|fGtx¿df sfod ul/g]<br />

;fdflhs ;DaGwx¿ O6nL / /fhwfgLsf ;DaGwx¿sf] cg'¿k aGb}uPsf lyP . hg;+Vof tLj|¿kaf6<br />

tLgy/L lj/f]wL ju{x¿df af“l8b} uof] . tL ju{x¿ Psbd} a]Unfa]Un} tTjx¿ / hfltx¿sf] d]naf6<br />

ag]sf lyP . tLdWo] Pp6f wgLx¿sf] ju{ lyof] . To;df bf;Tjjfb d'Qm ePsf k]6«f]lgo; h:tf y'k} |<br />

bf;x¿ klg lyP, 7"nf hdLgbf/x¿ jf ;"bvf]/ ;fx"x¿ jf O;fO{ wd{sf lktfx¿, hdLgbf/ / ;"bvf]/<br />

b'j} ePsf l;g]sf h:tf JolQmx¿ klg ToxL ju{df kb{y] . csf] { ju{ ;DklQljxLg :jtGq JolQmx¿sf]<br />

lyof] . /f]ddf pgLx¿sf] ef]hg / dgf]/~hgsf] Joj:yf /fHosf tkm{af6 ul/GYof] . k|fGtx¿df pgLx¿<br />

:jo+ cf g} ;xf/faf6 Pgs]g u'hf/f rnfp“y] . /, cGtdf t];|f] bf;x¿sf] ljzfn ju{ lyof] . /fHo,<br />

cyf{t\ /fhfsf] ck]Iff klxnf b'O{ ju{sf clwsf/x¿ dflnssf] ck]Iff bf;x¿;/xs} lyP . l6a]l/k;sf]<br />

;dob]lv gL/f]sf] ;do;Dd Tof] s:tf] t/Lsf ePsf] lyof] eg] pgLx¿sf] ;DklQ h t ug{sf nflu<br />

wgL /f]dsf gful/sx¿nfO{ d[To'b08 lbg] ul/GYof] ;/sf/sf] ;xf/f ef}lts¿kn] ;]gf x'Yof] .<br />

/f]djf;Lx¿sf] k'/fgf] ls;fg ;]gfsf] ck]Iff Tof] ;]gf ef8fsf ljb]zL l;kfxLx¿sf] ;]gfl;t a9L<br />

ldNbYof] . /, g}lts¿kaf6 ;/sf/sf] ;xf/fsf] xsdf eg] Tof] l:yltaf6 plDsg] s'g} pkfo lyPg eGg]<br />

cfd wf/0ff lyof] . l;h/ of] xf];\ jf Tof] h]xf];\ t/ ;}Go k|e'Tjdfly cfwfl/t ;fd|fHosf] ckl/xfo{tf<br />

lyof] . Tof] wf/0ff lsg Hofb} df}lns kl/l:yltx¿dfly cfwfl/t lyof] eg]/ To;sf] ljZn]if0f ug] { 7fp“<br />

of] xf]Og .<br />

cfd clwsf/ljxLg / To;k|sf/sf] kl/l:ylt ;'wfg] { s'g} dfu{ gePsf] 7fGg] lg/fzfk"0f{ efjgfsf]<br />

ue{af6 ToxL cg'¿k cfd lzlyntf <strong>tyf</strong> dgf]anljxLgtfsf] hGd ePsf] lyof] . s'nLgvfn] h]–hlt<br />

k'/fgf /f]djf;Lx¿ af“sL lyP, ltgnfO{ ls t x6fOPsf] lyof] ls tL dl/;s]sf lyP . 6\of;L6;\ tLdWo]


clGtd lyof] . c¿x¿ ;fj{hlgs hLjgaf6 k/} /xGy] eg] v'zL klg /xGy] . pgLx¿sf] hLjgsf] p2]Zo<br />

lyof] — wg–bf}nt sdfpg] / df]h ug] {, k/:k/df uf]Ko s'/fx¿ ug] { / if8oGq ug] { lyof] . ;DklQljxLg<br />

:jtGq gful/sx¿sf] l:ylt /f]ddf t /fHoaf6 k]G;g kfpg]x¿sf] h:tf] l:ylt lyof] t/ k|fGtx¿df<br />

pgLx¿sf] l:ylt bogLo lyof] . Toxf“ pgLx¿n] sfd ug'{kb{Yof]<br />

. To;eGbf klg Hofb} g/fd|f] s'/f s]<br />

lyof] eg] pgLx¿n] bf;x¿;“u k|lt:kwf{ ug'{<br />

kb{Yof] . t/ pgLx¿ zx/d} a:by] . ltgLx¿afx]s<br />

k|fGtx¿df ls;fg, :jtGq hdLgsf dflns -oq–tq zfob clxn] klg ;fd"lxs :jfldTj k|0ffnL<br />

ljBdfg lyof], cyjf ufp“dfem} + C0fsf] sf/0f 7"nf hdLgbf/x¿sf a“w'jf, qmLt bf;x¿ klg kfOGy] .<br />

;fdflhs pyn–k'ynsf] ;jeGbf sd c;/ kg] { ju{ ToxL x'GYof] . wfld{s pynk'ynsf] lj/f]w ;a}eGbf<br />

w]/} ;do;Dd ToxL ju{n] g} u/]sf] lyof] . 144 cGtdf tL cwLsf/ljxLg / cf gf] OR5f vtd ul/Psf<br />

bf; lyP . :kf6{s;sf] k/fhon] k|dfl0ft u/]em} + pgLx¿n] cfkm"nfO{ d'Qm ug] { s'g} ;Defjgf<br />

pgLx¿;dIf /x]sf] lyPg . tfklg pgLx¿dWo] w]/}h;f] ls t e"tk"j{ :jtGq gful/s lyP ls<br />

:jtGq¿kn] hlGdPsf gful/sx¿sf ;Gtfg lyP . ctM hLjgsf kl/l:yltx¿sf lj?4 ;DejtM<br />

pgLx¿leq clxn] klg cfd¿kdf pu| /x]sf] lyof] xf]nf, oBlk aflx/L¿kdf pgLx¿ s]xL klg ug{<br />

c;dy{ lyP .<br />

Tolta]nfsf l;4fGtsf/x/ tL kl/l:yltx¿s} cg'¿k ePsf] xfdL kfp“5f} + . bfz{lgsx¿ ls t<br />

vfln wg sdfpg] :s"n df:6/ dfq lyP ls ;DklQjfg\ df]h ug] {x¿sf] ;]jfdf lgo'Qm jsLn lyP .<br />

sltko t bf; klg lyP . /fd|f] l:yltdf k'Ubf pgLx¿sf] l:ylt s:tf] x'GYof] eGg] pbfx/0f l;g]<strong>sfn</strong>]<br />

k|:t't ub{5g\ . ;f]emf]kg / cj/f]wsf] k|rf/ ug] { Tof] a}/fuLn] bfz{lgs gL/f]sf] b/af/sf] ;a}eGbf 7"nf]<br />

if8\oGqsf/L lyof] . bf;j[lt geO{sg Tof] kb k|fKt ug{ ;Sb}gYof] . gL/f]af6 p;n] Ogfdsf] ¿kdf wg,<br />

;DklQ, au} +rf / ejg k|fKt u/]sf] lyof] . p;n] k|rf/ t afOansf] u/La dfG5] nhf/;sf] ub{Yof] .<br />

t/ jf:tjdf pm ToxL gLltsf] wgL dfG5] lyof] gL/f] hlta]nf pgLk|lt ?i6 eof] / p;sf lj?4<br />

sf/afxL ug{ tof/L u¥of], Tolta]nf dfq p;n] k|fy{gf u/]sf] lyof] M df};'km ;/sf/, cf gf ;a}<br />

k'/:sf/x¿ lkmtf{ lng'xf];\, d]/f] nflu bz{g dfq oy]i6 5 s]jn Psbd} clnuuPsf k/fl;o;h:tf<br />

bfz{lgsx¿dWo] kltt cf gf ;d<strong>sfn</strong>Lg JolQmx¿sf lj?4 JoËjf0f k|of]u ug{ ;Sg] v"jL lyof] . t/<br />

hxf“;Dd csf] {y/L l;4fGtsf/x¿ — g}oflosx¿ — sf] s'/f lyof], pgLx¿df gof“ kl/l:yltsf] sf/0f<br />

pT;fx lyof] lsgls b]zx¿sf] ;f/f c;dfgtfx¿ x6fpgfn] lghL ;DklQsf cf gf] dg k/]sf<br />

clwsf/x¿ a9fpg] pgLx¿nfO{ c;fWo} df}sf ldn]sf] lyof] . tL clwsf/x¿sf] ;f6f]df /fhfsf nflu<br />

pgLx¿n] To;eGbf klxn] slxNo} g7fg]sf] clwsf/x¿sf] lgs[i6 /fhsLo Joj:yf tof/ ul/lbPsf lyP<br />

.<br />

a]Unfa]Un} ;Dk|bfosf /fhg}lts / ;fdflhs ljlzi6tfx¿sf] ;“u;“u} pgLx¿sf wfld{s<br />

ljlzi6tfx¿nfO{ ;d]t /f]dsf] ;fd|fHon] vtd kfl/lbPsf] lyof] . k|frLg <strong>sfn</strong>Lg :jo+ k}bf ePsf ;f/f<br />

wd{x¿ sljnf;DaGwL / kl5 hftLo wd{ x'g] ub{y] . ltgLx¿sf] pTklQ ;DalGwt ;Dk|bfosf ;fdflhs<br />

/ /fhg}lts kl/l:yltx¿af6 ePsf] lyof] / pgLx¿;“u} Ps k|f0f x'g k'u]sf lyP . tL kl/l:yltx¿nfO{,<br />

cyf{t\ ltgsf cfwf/x¿nfO{ l5gleGg kfl/Psf] lyof] <strong>tyf</strong> ;dfhsf tL k/Dk/fut :j¿kx¿ lj/f;tdf<br />

k|fKt pgLx¿sf /fhg}lts ;+:yfx¿ / /fli6«o :jfwLgtfnfO{ hlta]nf gi6 kfl/Psf] lyof], Tolta]nf<br />

tLl;t ;DalGwt wfld{s dxn klg 9Ng' :jfefljs} lyof] . k|frLg <strong>sfn</strong>df /fli6«o b]jtf;“u} c¿<br />

b]jtfx¿sf] cfudgsf] s'/f ;xg' cfd s'/f lyof] t/ cfkm"eGbf dflysf] s'g} b]jtfnfO{ pgLx¿ dfGg<br />

;Sb}gy] . k"j{sf b]jtfx¿nfO{ /f]ddf nu]/ /flvPsf] lyof] eg] To;af6 vfln /f]dsf] wd{nfO{ dfq xfgL<br />

k'u]sf] lyof] . k"j{sf wd{sf] ktg To;af6 /f]Sg ;lsPsf] lyPg . /fli6«o b]jtf hlta]nf cf gf] /fli6«o<br />

:jtGqtfsf] ;+/If0f ug{ c;dy{ eof], Tolta]nf :jo+ p;s} ;j{gfz x'gk'Uof] . x/]s 7fp“ -ls;fgx¿<br />

vf; u/]/ kxf8sf ls;fgx¿sxf“ afx]s_ ToxL l:ylt lyof] . t'R5 bfz{lgs gj cfnf]sn] — d]/}<br />

d'vaf6 lgl:sg yfn]sf] ef]N6fo/jfbn] — /f]d / o"gfgdf h]–hlt u/]sf] lyof], ToxL s'/f k|fGtx¿df<br />

/f]dsf afl;Gbfx¿sf HofbtLn] u/]sf] lyof] . :jtGqtfdfly uj{ ug] { dflg;x¿sf] 7fp“df xtf]T;flxt<br />

k/fwLg JolQmx¿ / :jfyL{ lgsDdf dflg;x¿sf] ;Dk|bfo pTkGg ePsf] lyof] .


To:t} ef}lts / g}lts kl/l:ylt lyof] . jt{dfg <strong>sfn</strong> c;x\o eO/x]sf] lyof] eg] eljio emg\<br />

eo+s/ x'g] efg x'GYof] . s'g} pkfo b]lv+b}gYof] . vfln lg/fzf dfq b]lvGYof] jf cf gf] vr{ p7fpg<br />

;Sg]x¿sf nflu Pp6f csf] { pkfo — OlGb|ohGo ef]uljnf;sf] ;G;f/df lnKt x'g' — lyof] .<br />

To;vfnsf dflg;x¿sf] ;+Vof Hofb} yf]/} lyof] . To;kl5 s]jn eljio;dIf cfTd;dk{0f ug'{<br />

dfq}<br />

Pp6f ljsNk lyof] .<br />

t/ ;a} ju{x¿dWo] ef}lts ;'v–;d[l4 xfl;n ug{ c;dy{ eP/ cflTds df]Ifsf] vf]h ug] {<br />

sltko JolQmx¿sf] ;+Vof cjZo lyof] . k"0f{ lg/fzfaf6 a“Rgsf nflu pgLx¿n] To;}df cf gf] ;'/Iff<br />

7fGby] . To;vfnsf] ;fGTjgf pgLx¿nfO{ g PkLs'/; ;Dk|bfosf bfz{lgsx¿af6 k|fKt x'g ;SbYof] g<br />

a}/fuL -:6f]Os_ bfz{lgsx¿sf] ;Dk|bfoaf6 . To;sf] ;Lwf sf/0f s] lyof] eg] Tof] bz{g ;fwf/0f<br />

JolQmsf] r]tgfsf] nflu lyPg . To;sf] sf/0f s] lyof] eg] tL ;Dk|bfosf cg'ofoLx¿sf] afgL–Joxf]/f<br />

pgLx¿sf] l;4fGtnfO{ snlª\st ug] {vfnsf] x'GYof] . ;fGTjgfsf] Tof] dfu{n] u'dfO;s]sf] bz{gsf] 7fp“<br />

lng' geP/ u'dfOPsf] wd{sf] :yfg lng' lyof] . To;sf] nflu p;n] Pp6f wfld{s :j¿k u|x0f ug'{<br />

cfjZos lyof] . h'g rLhn] cfd hgtfnfO{ cfkm"kl§ cfslif{t ug{ rfxGYof], Tof] ] rLhn] ToxL :j¿k<br />

wf/0f ug'{kb{Yof]<br />

. To;a]nf ToxL cj:yf lyof] / !& cf} + zbL;Dd klg xfnt ToxL lyof] .<br />

h'g dflg;x¿n] cf gf] r}tGo hutdf To;vfnsf] ;fGTjgf vf]Hg] sf]lzz ub{y], h'g<br />

dflg;x¿ afx\o ;G;f/af6 efu]/ To;/L cf gf] cfGtl/s ;G;f/df z/0f lng rfxGy], tLdWo] w]/}h;f]<br />

cjZoDefjL¿kaf6 bf;x¿sf] aLrdf kfOGy] eGg'kg] { cfjZostf 5}g .<br />

ToxL cfd cfly{s, /fhg}lts, af}l4s / g}lts ktgsf] jftfj/0fdf O;fO{ wd{sf] pbo ePsf]<br />

lyof] . klxn]sf ;a} wd{sf] b[9 lj/f]wLsf] ¿kdf O;fO{ wd{ cufl8 cfPsf] lyof] .<br />

klxn]sf ;f/f wd{x¿df sd{sf08 g} d'Vo x'g] ub{Yof] . anL r9fpg] / zf]ef ofqfx¿sf] sfo{df<br />

efu lnP/ g} JolQmn] cfkm" s'g wd{sf] cg'ofoL xf] eGg] b]vfpg ;SbYof] . k"j{df cf gf] wd{nfO{ :ki6<br />

kfg{sf nflu JolQmx¿n] vfgf / ;kmfO{af/] Hofb} ;"Id lgodx¿ kfng ug'{kb{Yof]<br />

. /f]d / o"gfgdf t<br />

;xgzLntf ckgfOGYof] eg] k"j{sf b]zx¿df wfld{s k|ltaGw nufpg] pGdfb lyof] . Toxf“sf] clGtd<br />

ktgdf tL k|ltaGwx¿sf] of]ubfg sd lyPg . b'O{ a]Unfa]Un} wfld{s ;Dk|bfosf dflg;x¿ -ld>sf<br />

jfl;Gbf, kmf/;L, ox'bL jf afa'nsf afl;Gbfx¿_ ;“u;“u} vfgkfg ug{ ;Sb}gy] . pgLx¿ b}lgs sfd<br />

klg ;“u;“u} ug{ ;Sb}gy] . pgLx¿ ;“u;“u} af]Ng;Dd klg ;Sb}gy] . dflg;nfO{ dflg;af6<br />

cnUofOPsf] lyof] . k"j{sf] ktgsf] Pp6f 7"nf] sf/0f ToxL lyof] . O;fO{ wd{df To;vfnsf<br />

a]Unfa]Un}k|sf/sf /Lltl/jfhx¿ lyPgg\ . k|frLg hut\sf] xf]d / zf]ef ofqfx¿sf] klg p; cGt/ut<br />

s'g} 7fp“ lyPg . To;/L ;f/fsf ;f/f /fli6«o wd{x¿ <strong>tyf</strong> ltgLx¿sf ;fdfGo wfld{s cg'i7fgx¿<br />

c:jLsf/ ub} { / s'g} e]befjljgf ;Dk"0f{ dflg;x¿nfO{ ;Daf]wg ub} { O;fO{ wd{ ljZjwd{ aGg]<br />

;Defjgfsf] ¿kdf pTkGg x'g k'Ub5 . cf gf] gof“ ;fj{ef}lds O{Zj/nfO{ lnP/ ox'bL wd{n] klg Pp6f<br />

;fj{ef}lds wd{ aGg] af6f] kqm]sf] lyof] . t/ O{Zj/eQmx¿ / vtgf ul/Psf JolQmx¿leq Ohf/fOnsf<br />

;Gtfgx¿ ;w} + clehft ju{ ag]/ /x]sf lyP . /, jf:tjdf ;fj{ef}lds wd{ aGg'eGbf klxn] O;fO{ wd{n]<br />

klg ox'bL O;fO{x¿sf] pRrtfsf] wf/0ff -h'g hf]gsf] <strong>tyf</strong>slyt lbJo ;Gb]zx¿sf] ] k':tsdf clxn] klg<br />

5fPsf] lyof] _ sf] cGt ug'{k/]sf]<br />

lyof] . csf{lt/, ljlzi6 k"jL{o sd{sf08nfO{ h:tfsf] To:t} sfod<br />

/fv]/ O:nfd wd{n] :jo+ cfkm"nfO{ k"j{ / vfgbfg c/ax¿n] lht]sf] / k|of]u u/]sf] p= cl<strong>k|m</strong>sfsf]<br />

k|b]z;Dd ;Lldt u/]sf] lyof] . To; If]qdf ToxL wd{ d'Vo aGg ;SbYof] eg] klZrddf To:tf] x'g<br />

;Sb}gYof] .<br />

csf] { s'/f, O;fO{ wd{n] To;k|sf/sf] tf/ 5f]OlbPsf] lyof], h;sf] k|ltWjlgsf] :j/ gu0o<br />

cfTdfx¿df p7\g' ckl/xfo{ lyof] . ;dosf] v/fjL <strong>tyf</strong> cfd ef}lts / g}lts si6x¿l;t ;DalGwt<br />

;f/f k|Zgx¿sf] pQ/df kfk;DaGwL O;fO{ wd{sf] r]tgfn] eGbYof] M xf], ToxL l:ylt xf] / To;afx]s<br />

c¿ s]xL x'g ;Sb}g, bf]if ltd} | xf], ;G;f/sf] e|i6tfsf nflu, :jo+ cf gf] cfGtl/s e|i6tfsf] nflu<br />

;Dk"0f{¿kn] lhDd]jf/ ltdL xf} . /, To; s'/fl;t c;xdt sf] lyof] < Mea culpa — ;a} bf]if d]/}<br />

xf] ;a}sf] b'Mvsf] nflu x/]ssf] pQ/bfloTjsf] :jLs[ltsf] s'/f csf6\o lyof] . ToxL :jLs[ltnfO{ g}<br />

O;fO{ wd{n] Tolta]nf 3f]if0ff u/]sf] cflTds df]If xfl;n ug] { s'/fsf] k|fylds zt{ lyof] . /, cflTds


df]If k|fKt ug] { Tof] s'/fnfO{ s;/L k|:t't ul/Psf] ] lyof] eg] k'/fgf] wfld{s ;Dk|bfosf] x/]s ;b:on]<br />

To;nfO{ ;lhn};“u cfTd;ft ug{ ;SbYof] . ?i6 ePsf] b]jtfnfO{ v'zL kfg{sf nflu k|folZrt ug] {<br />

ljrf/ ;a} k'/fgf wd{x¿df kfOGYof] tfklg dfgj hfltsf ;f/fsf ;f/f ck/fwx¿sf nflu<br />

dWo:ytfsf] cfTdfx'ltsf] ljrf/ ;lhn} lsg ;a}nfO{ dfGo x'“b]gYof]<br />

t < ctM O;fO{ wd{n] dflg; :jo+<br />

cfd e|i6frf/sf] nflu lhDd]jf/ 5 eGg] tL ;fj{ef}lds efjgfnfO{ :ki6¿kn] JoQm ub{Yof] . x/]ssf]<br />

bf]ifsf] r]tgfn] cfd e|i6frf/sf] ¿k lnG5 . ;fy;fy} cf gf] wdf{WoIfsf] cfx'tLsf] ¿kdf O;fO{ wd{n]<br />

e|i6 ;G;f/af6 cfGtl/s df]If k|fKt u/]/ rL/k|tLlIft ;dfwfgsf] ;d]t ;fj{ef}lds Joj:yf u/]sf]<br />

lyof] . To;af6 r]tgfnfO{ ;fGTjgf k|fKt ePsf] lyof] . To;}u/L O;fO{ wd{n] ljZj wd{sf] Ifdtf k'gM<br />

k|dfl0ft u/]sf] lyof] . jf:tjdf tfT<strong>sfn</strong>Lg ;G;f/sf] Psbd} cg's"n wd{sf] ¿kdf Tof] cufl8 cfPsf]<br />

lyof] .<br />

ctM cgluGtL gof“ wfld{s ljrf/x¿sf xhf/f} + wdf] {kb]zs / k}uDa/ d?e"lddf 3'dlkm/ ug] { a]nf<br />

vfln O;fO{ wd{sf ;+:yfksx¿nfO{ dfq ;kmntf ldNg ;s]sf] lyof] . wd{sf tL ;+:yfksx¿af6 s]jn<br />

Koflnl:6g dfq geP/ ;Dk"0f{ k"j{ plta]nf e/Lk"0f{ lyof] <strong>tyf</strong> pgLx¿aLr eoª\s/ ;+3if{ rln/x]sf]<br />

lyof] . To;nfO{ ;}4flGts cl:tTjsf] nflu 8flj{gjfbL d'VotM dfly lnlvt tTjx¿sf] sf/0f O;fO{<br />

wd{sf] ljho ePsf] lyof] . a]Unfa]Un} ;Dk|bfosf] kf/:kl/s ;+3if{ / k/fO{ wfld{sx ;G;f/sf lj?4 tL<br />

;a}sf] ;+3if{sf] qmddf k|fs[lts j/0fsf] k|lqmofåf/f O;fO{ wd{n] ljZj wd{sf] :j¿k s;/L lj:tf/} }<br />

ljsl;t u/]sf] eGg] s'/fsf] 1fg k"0f{ ljj/0fsf ;fy O;fO{ wfld{s ;+3sf klxnf tLg ztfAbLx¿sf]<br />

Oltxf;df kfOG5 .<br />

***<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

b}jL ;Gb]zsf] u|Gy<br />

Pp6f csf] { lj1fg 5 . To;nfO{ d'Le/ pbf/tfjfbLx¿ wd{zf:qLx¿n] cf gf] js{tn]<br />

EofP;Dd l5kfP/ /fVg] k|oTg ul//xG5g\ . To;af/] of] b]zdf nueu s;}nfO{ klg hfgsf/L 5}g . Tof]<br />

afOansf] P]ltxfl;s / efiff;DaGwL cfnf]rgfsf] lj1fg xf] . k'/fgf / gof“ afOandf ;dfj]z ePsf<br />

ljleGg /rgfx¿sf] <strong>sfn</strong>, pTklQ / P]ltxfl;s dxŒjsf] 5fgjLgl;t To;sf] ;DaGw 5 .<br />

Psk|sf/n] Tof] ljz'4 hd{g lj1fg xf] . To;afx]s s]xLgs]xL h]–hlt c+z hd{g ;LdfeGbf<br />

aflx/ uPsf] 5 jf:tjdf Tof] To;sf] ;j{>]i7 c+z xf]Og . h'g c+z aflx/ uPsf] 5, To;sf] ;DaGw<br />

Tof] ;lx:0f'tfjfbL cfnf]rgfl;t 5, h;n] pm kIfkft/lxt / k"0f{ 5 / To;sf] ;“u;“u} O;fO{<br />

wdf{jnDaL klg xf] eg]/ uj{ ub{5 . u|Gydf h]–hlt ;+u|lxt 5, Tof] Psbd} kljq cfTdfn] atfPsf]<br />

s'/f t xf]Og tfklg To;df tL b}jL ;Gb]zx/ cjZo ;dfj]z 5g\, h;nfO{ dfgjtfsf] kljq cfTdfsf]<br />

dfWodaf6 JoQm ul/Psf] ] lyof], OToflb . To;}u/L 6'ljGh]g ;Dk|bfosf JolQmx¿ 145 j]o/, ukm/f]//,<br />

cflb_ xNofG8 / :jLh/NofG8df Hofb} hglk|o 5g\ . Oª\NofG8df klg tL hglk|o 5g\ . /, h'g<br />

JolQmx¿ Tof]eGbf clnslQ cufl8 a9\g t}of/ 5g\, tL 6«f;sf cg'ofoL x'g\ . k|lz4 cg] {:6 /]gfgdfly<br />

klg ToxL pbf/ t/ Psbd} u}/–P]ltxfl;s cfTdf el/Psf] 5 . cg]:6 /]gfgn] hd{g cfnf]rsx¿sf]<br />

;flxTo g} rf]/L u/]sf 5g\, Tof] klg /fd|/L xf]Og . pgsf ;f/fsf ;f/f /rgfx¿df k|rlnt<br />

ljrf/x¿afx]s Pp6f ;f}Gbo{jfbL efj'stf / lghL{j efiffsf ljrf/x¿ 6f“l;Psf 5g\ . p;sf] cf g}<br />

rLh s]xL 5}g .<br />

t/ cg] {:6 /]gfgn] Pp6f 7Ls s'/f u/]sf 5g\ M<br />

æha O;fO{ wd{sf] k|f/lDes ;d'bfo jf:tjdf s'gvfnsf] lyof] eGg] ltd|f] hfGg] 5, Tolta]nf<br />

ltdLn] To;sf] t'ngf kfb/Lx¿sf lxhf]cfhsf wfld{s kl/ifbx¿l;t gug" { . To;sf] t'ngf jf:tjdf<br />

cGt//fli6«o dhb"/ ;+3sf :yfgLo zfvfx¿l;t ug'{<br />

w]/} pko'Qm x'g]5 .Æ<br />

clg, Tof] s'/f ;xL xf] . O;fO{ wd{n] cfd hg;d'bfonfO{ cfw'lgs ;dfhjfbn] cfh k|efljt<br />

u/]em} + k|efljt u/]sf] lyof] . To;sf] k|efj a]Unfa]Un}k|sf/sf dtfnDaLx¿sf ¿kdf km}lnPsf] lyof] .<br />

To;afx]s a]Unfa]Un} JolQmx¿sf k/:k/lj/f]wL ljrf/x¿sf] ¿kdf klg Tof] km}lnPsf] lyof] . tLdWo]


s]xL ljrf/x¿ a9L :ki6 lyP / s]xL Hofb} c:ki6 lyP — w]/}h;f] tL c:ki6 lyP t/ zf;g Joj:yf<br />

/ æclwsf/L ju{Æ ;a}sf tL lj?4 lyP .<br />

pbfx/0fsf nflu b}jL ;Gb]zsf] xfd|F] u|Gy x]g'{xf];\<br />

. ;a}eGbf cGwsf/k"0f{ / /x:ok"0f{ x'g'sf] ;f6f]<br />

Tof] ;Dk"0f{ gof“ afOansf] Tof] ;a}eGbf ;/n / :ki6 u|Gy xf] eGg] s'/f xfdLx¿n] a'‰g]5f} + . olta]nf<br />

kf7sx¿l;t xfdL s] cfu|x ug{ rfxG5f} + eg] xfdL h]–hlt ul//x]sf 5f} +, Tof] pgLx¿n] dfg"g\ —<br />

lj:tf/}–lj:tf/} xfdL To;nfO{ l;4 ul/lbg]5f} + . Tof] u|Gy ^* jf ^( hgj/Ldf n]lvPsf] lyof] . /,<br />

To;/L Tof] s]jn gof“ afOansf] Ps dfq u|Gy geP/ ;a}eGbf k'/fgf] u|Gy xf] . To;sf] ldlt jf:tjdf<br />

lglZrt 5 . ^* df O;fO{ wd{sf] s:tf] ¿k lyof] < h;/L P]gfdf s'g} rLh :ki6¿kn] b]lvG5,<br />

To;}u/L To; u|Gydf xfdL Tof] s'/f :ki6¿kn] b]Vb5f} + .<br />

;j{k|yd gfgft/xsf wfld{s ;Dk|bfo To;df b]lvG5g\ . Plzofsf ;ftj6f wfld{s ;+3 /<br />

tLgj6f wfld{s ;Dk|bfosf gfd To; ;Gb]zdf pNn]v ul/Psf 5g\ . cGoyf tL ;Dk|bfosf ljifodf<br />

xfdLnfO{ slQ klg yfx x'“b}gYof]<br />

. tL ;Dk|bfo lgsf]nfO{jfbLx¿, afndjfbLx¿ <strong>tyf</strong> oxf“ h]h]a]nsf]<br />

gfdaf6 k|:t't ul/Psf Ps dlxnfsf cg'ofoLnfO{x¿ x'g\ . tL tLgj6} ;Dk|bfosf ljifodf s] elgPsf]<br />

5 eg] pgLx¿n] cf gf] cg'ofoLx¿nfO{ d"lt{df r9fOPsf rLhx¿ vfg] cg'dlt lbG5g\ . ltgLx¿sf<br />

af/]df pgLx¿ Jolerf/ k| ]dL lyP elgG5 . cgf}7f] s'/f t s] xf] eg] x/]s 7"nf qmflGtsf/L cfGbf]ngsf]<br />

a]nf æv'nf k| ]dÆsf] k|Zg xd]zf cufl8 cfp“5 . sltko JolQmx¿sf] nflu To;sf] cy{ qmflGtsf/L<br />

k|ult, cyf{t\ cgfjZos aGwgx¿ tf]l<strong>8l</strong>bg' x'G5 eg] c¿ sltko JolQmx¿sf nflu Tof] c;n l;4fGt<br />

x'G5 . /, To;sf cf8df k'?if / :qLsf] x/]s k|sf/sf] v'nf / k|dfl0ft ;DaGwx¿nfO{ pgLx¿n]<br />

cfgGbk"j{s 5f]Kb5g\ . csf{y/L ckl/kSjvfnsf JolQmx¿ g} l56} To;df k|efjsf/L ePsf] k|tLt x'G5<br />

lsgeg] æJolerf/Æ ;w} + æd"lt{x¿df r9fOPsf] j:t'Æ vfg] s'/fl;t ;DalGwt x'G5 . ox'bLx¿ <strong>tyf</strong><br />

O;fO{x¿ b'j}nfO{ g} tL rLh Psbd} alh{t lyP . t/ slxn]sfxL+ tL rLhx¿ vfg c:jLsf/ ug'{<br />

hf]lvdk"0f{ x'g ;Sb5 jf slDtdf ;'vb gx'g ;Sb5 . To;af6 k|i6¿kn] s] s'/f b]vf kb{5 eg] h'g<br />

:jtGq k| ]dLx¿sf] pNn]v ul/Psf] ] 5, tL x/]s cfd¿kn] ;fyL aGg tof/ lyP . pgLx¿ h];'s} /x]sf<br />

xf]pmg\, tfklg tL zxLb aGg] wft'sf ag]sf lyPgg\ .<br />

k|To]s dxfg\ klg qmflGtsf/L cfGbf]ngnfO{em} + O;fO{ wd{nfO{ klg hgtfn] :yflkt u/]sf lyP .<br />

To;sf] pbo Koflnl:6gdf ePsf] lyof] . Tof] s;/L ePsf] lyof] < To;af/] xfdLnfO{ laNs'n} hfgsf/L<br />

5}g . gof“ dt–dtfGt/x¿, gof“ wd{x¿ / gof“ k}uDa/x¿sf] hGd ;os8f} +sf] ;+Vofdf eO/x]sf] lyof] .<br />

jf:tjdf Tof] s:tf]vfnsf] cf};t rLh xf] eg] To;sf] lgdf{0f tLdWo] w]/} k|ultzLn wfld{s<br />

;Dk|bfox¿sf] kf/:kl/s ;+3if{af6 :jo+ ePsf] lyof] . kl5 cn]Sh]lG8«ofsf ox'bLx¿ / lkmnf]sf<br />

;"qx¿nfO{ hf]8]/ <strong>tyf</strong> k'gM a}/fUok"0f{ -:6f]Os_ k|efjnfO{ ;'b[9= xn'sf ld>0f agfP/ To;nfO{ ;}4flGts<br />

¿k lbOPsf] lyof] . jf:tjdf lkmnf]nfO{ olb xfdLx¿n] O;fO{ wd{sf ;}4flGts lktfdx eGb5f} eg]<br />

l;g]sf To;sf sfsf x'g\ . gof“ afOan (New Testament_ df k"/fk"/ c+z l;g]sfsf /rgfx¿sf<br />

nueu cIf/zM gSsn ul/Psf 5g\h:tf] nfUb5 . csf] {lt/, k/l;o;sf JoËfTds /rgfx¿df<br />

tkfO{ +x¿ Toltv]/;Dd clnlvt ¿kd} /x]sf] gof“ afOanaf6 gSsn ul/Psf] ] e]6\g' x'g]5 . b}jL<br />

;Gb]zsf] u|Gydf tL ;f/f ;}4flGts tTjx¿sf] s'g} lrx\g ;d]t klg b]lvGg . To;df O;fO{ wd{nfO{<br />

s]jn ckl/dflh{t ¿kdf dfq} b]Vg ;lsGYof] . Tof] xfd|f]nflu ToxL¿kd} ;'/lIft 5 . To;df<br />

eQmx¿nfO{ lkz'sf] alnbfgn] arfPsf] lyof] eGg] Pp6} dfq k|d'v dtjfbL s'/f kfOG5 . t/ lsg /<br />

s;/L To:tf] eof] < Tof] s'/f Psbd} c:ki6 5 . ox'bLx¿ / u}/–ox'bLx¿sf O{Zj/ / b]jtfx¿nfO{<br />

alnbfgåf/f ;Gt'i6 agfpg' kb{5 eGg] k'/fgf ljrf/x¿afx]s To;df c¿ s]xL klg kfOGg . d[To'<br />

To:tf] dxfg\ alnbfg xf] / To;n] ;w} +sf] nflu ;a}sf] alnbfg k"lt{ ub{5 eGg] ljrf/nfO{ O;fO{ wd{sf]<br />

vf; wf/0ffdf ablnPsf] 5 / -jf:tjdf O;fO{ wd{nfO{ ToxL wf/0ffn] ;fj{ef}lds agfOlbPsf] lyof] _ .<br />

d"n kfkaf/] sxL+ s'g} klg lrx\g e]l6+b}gYof] . lqu'6 -afa', 5f]/f / kljq cfTdf tLg s'/fsf]<br />

cleJolQm_ sf] klg To;df s'g} pNn]v 5}g . lo;' …kf7f]Ú x'g\ t/ pgL O{Zj/sf] cwLgdf 5g\ .<br />

jf:tjdf Ps c+zdf [!% -#_ ] pgnfO{ df]h]h;/x /flvPsf] 5 . Pp6f kljq cfTdfsf] 7fp“df pgdf


æO{Zj/sf ;ftj6f cfTdfx¿Æ ldNb5g\ [# -!_ ] / [ $ -%_ ] . h'g zxLbx¿sf] xTof ul/Psf] ] 5,<br />

ltgLx¿n] abnf lngsf nflu O{Zj/;“u k|fy{gf ub} { eGb5g\, æx] k|e', k[YjLdf a:g]x¿sf] t“ slxn];Dd<br />

km};nf ub} {g;\ / slxn];Dd xfd|f] /utsf] abnf ln+b}g;\


Tof] ;+s6sf] ;DaGw O{Zj/ / …lo;'–lj/f]wLÚ x'g] clGtd dxfo'4 xf] . …lo;'lj/f]wLÚ p; -gL/f]_sf]<br />

gfd c¿x¿n] /fv]sf lyP . To; ljifodf !# cf} + / !& cf} + cWofosf k|df0fx¿ lg0ff{os x'g\ . ;f/f<br />

cgfjZos cn+sf/x¿ 5fl<strong>8l</strong>bg] xf] eg] …hf]gÚn] ;d'b|leqaf6 Pp6f hgfj/ lglSn/x]sf] b]Vb5 . Tof]<br />

hgfj/sf ;ftj6f 6fpsf / bzj6f l;ª 5g\ -l;ªl;t xfd|f] s'g} rf;f] 5}g_ . æclg d}n] p;sf] Pp6f<br />

6fpsf] 3fOt] b]v] + — p;nfO{ dfg{sf nflu 3fon kfl/Psf] h:tf] nfUbYof] . clg, p;sf] rf]6sf] 3fp<br />

k'l/Psf] lyof] .Æ Tof] hgfj/sf] k[YjLdfly, O{Zj/ / kf7fsf lj?4 $@ dxLgf;Dd -kljq & jif{sf] cfwf<br />

;do;Dd _ k"/f sAhf x'g] lyof] . To; ;dodf ;f/fsf ;f/f dflg;nfO{ cf gf] bflxg] xftdf jf<br />

cf gf] lz/dfly Tof] hgfj/sf] lrx\g jf p;sf] gfdsf] ;+Vof /fVgsf nflu afWo kfl/Psf] lyof] .<br />

æToxL 1fg xf] . h;n] a'em\b5g\, pgLx¿n] hgfj/sf] ;+Vof ug"g\ lsgeg] Tof] dflg;sf] ;+Vof xf] /<br />

To;sf] ;+Vof ^^^ xf] .Æ<br />

bf];|f] zbLdf klg O/]lgo;n] s] s'/f a'em]sf] lyof] eg] p; 3fon lz/sf] ;DaGw gL/f]l;t lyof]<br />

/ Tof] k'gM k'l/Psf] lyof] . O;fO{x¿dfly eo+s/ bdg ug] { Tof] klxnf] JolQm lyof] . p;sf] d[To'sf] a]nf<br />

pm d/]sf] lyPg, s]jn 3fOt] dfq ePsf] lyof] . Ps lbg k'gM pm k|s6 x'g]5 / To;n] ;f/f ;G;f/df<br />

cft+ssf] /fHo sfod ug] {5 eGg] xNnf km}lnPsf] lyof] . PsfOof -k'/fgf] o"gfg_ / Plzofdf Tof] xNnf<br />

rn]sf] lyof] -6];L6;, Pg= [^ — -@@_ ] ;fy;fy} O/]lgo;n] Pp6f csf] { w]/} k'/fgf] kf7 cg';f/ gfdsf]<br />

;+Vof ^^^ sf] ;f6f] ^!^ x'g] a'em]sf] lyof] .<br />

!@ cf} + cWofodf ;ftj6f 6fpsf ePsf] hgfj/ k'gM k|s6 x'gk'Ub5 . To;k6s p;dfly Tof]<br />

k|lz4 nfn dlxnf klg r9]sL 5 . To;sf] ;'Gb/ j0f{g kf7s :jo+ k':tsdf k9\g ;Sb5g\ . Tof]<br />

cWofodf hf]gnfO{ Pp6f k]mxl/:t atfp“5 M<br />

æh'g kz'nfO{ t} +n] b]lvly;\ — Tof] lyof] / 5}g ==== ;ftj6f 6fpsf eg]sf ;ftj6f kj{t x'g\,<br />

tLdfly Tof] dlxnf a;]sL lyO{ / tL ;ftj6f /fhf xg\ — kf“rj6f vtd eO;s]sf 5g\, Pp6f df}h"b<br />

5 / csf] { cem} cfPsf] 5}g . hlta]nf Tof] cfpg]5, Tolta]nf Tof] 5f]6f] ;do;Dd dfq /xg]5 . clg<br />

h'g kz' lyof], Tof] ca 5}g . Tof] klg * cf} + xf] / tL ;ftj6fs} ju{ xf] . === t} +n] b]v]sL Tof] dlxnf<br />

dxfg\ gu/L xf] / To;n] k[YjLsf /fhfx¿dfly zf;g ub{5] .<br />

oxf“ b'O{j6f :ki6 egfO b]lvG5g\ M -!_ nfn dlxnf /f]d xf] . Tof] dxfg\ gu/L xf] . To;n]<br />

k[YjLsf ;d|F6x¿dfly zf;g ub{5] . -@_ h'ga]nf Tof] k':ts n]lvPsf] lyof], To;a]nf & cf} + /f]dsf]<br />

;d|F6sf] zf;g lyof] . To;kl5 5f]6f] ;do zf;g ug{sf nflu csf] { ;d|f6 cfpg]5 / k'gM kls{g]5 .<br />

Tof] æ;ftdWo] Pp6f xf] .Æ Tof] 3fOt] ePsf] lyof] t/ ca gLsf] ePsf] 5 . To;sf] gfd Tof] /x:ok"0f{<br />

;+Vofdf df}h"b 5 . /, O/]lgo;n] Tof] gL/f] g} xf] eGg] s'/f a'em]sf] lyof] .<br />

cu:6;af6 xfdLx¿n] uGtL ug{ ;'? ug] { xf] eg] cu:6;, 6fOa]l/o;, sflnu'nf, Anfl8o; /<br />

kf“rf} + gDa/df gL/f] 5 . 5}7f} + df}h"b 5, Tof] ufNaf xf] . Tof] u2L;Lg x'g' /f]dsf] kmf}hsf nflu ljz]if<br />

u/]/ dfndf ljb|f]xsf] ;+s]t aGgk'u]sf] lyof] . tL ljb|f]xL ;]gfx¿sf] g]t[Tj ufNafsf] pQ/flwsf/L<br />

cf]yf]n] ul//x]sf] lyof] . To;} u/L ufNafs} ;dodf Tof] u|Gysf] /rgf ul/Psf] ] s'/f :ki6 5 . ufNafsf]<br />

zf;g ( h"g, ^* b]lv !% hgj/L ^( ;Dd rn]sf] lyof] <strong>tyf</strong> gL/f] t'?Gt kmfls{g]jfnf 5 eGg] Tof]<br />

u|Gyn] eljiojf0fL ub{5 .<br />

ca xfdL clGtd k|df0f — cyf{t\ ;+VofnfO{ lncf} + . To;sf] vf]h klg k|f]=kml8{gfG8 a]g/Ln] g}<br />

u/]sf 5g\ . To;kl5 j}1flgs hutdf To;sf] v08g s;}n] u/]sf] 5}g .<br />

#)) O=k"= g} ox'bLx¿n] cf gf] cIf/x¿sf] ;+Vofsf] k|tLssf] ¿kdf k|of]u ug{ ;'? u/]sf lyP<br />

. sNkgfzLn /lAax¿ -ox'bL k'/]tx¿_nfO{ s] nfu]sf] lyof] eg] ;+Vofsf tL k|tLsx¿f] ¿kdf /x:ojfbL<br />

6Lsf agfpg] gof“ t/Lsf jf Pp6f gof“ u'Kt ljBf pgLx¿sf] xftdf k/]sf] lyof] . u'Kt zAbx¿nfO{<br />

c+sx¿åf/f JoQm ul/GYof] . Tof] tL cIf/x¿sf c+s cg';f/ d"Nosf] hf]8af6 ldNby] . Tof] gof“<br />

lj1fgnfO{ pgLx¿n] /]vful0ft -Grmtriah_ jf -Geometry_ gfdfs/0f u/]sf lyP . …hf]gÚn] oxf“<br />

ToxL lj1fg pkof]u u/]sf] 5 . ca xfdLx¿n] s] l;4 ug'{<br />

5 eg]<br />

-!_ lbOPsf] ;+Vofdf Pshgf JolQmsf] gfd 5 / Tof] JolQm gL/f] xf] /,<br />

-@_ h'g xn ul/Psf] ] 5, Tof] ^^^ / ^!^ b'j}sf ;DaGwdf ;xL xf] .


xfdLx¿ lxa| " efiffsf cI/x¿ / ltgsf d"No x]/f} + —<br />

-nun_ n=50 (keph) k=100<br />

-resh_ r= 200 (samech) s=60<br />

(vau) for 0=6 (resh) r=200<br />

(nun) n= 50<br />

gL/f]g s];/, ;d|f6 gL/f]g, o"gfgL g]/f]g s];/ . ca o'gfgL lxHh]sf] 7fp“df Nofl6g gL/f]<br />

l;h/nfO{ olb xfdL lxa| " cIf/df abNof} + eg] Neron sf] cGtaf6 nun nf]k x'G5 / To;sf] ;fy;fy}<br />

%) sf] d"No klg nf]k x'G5 . To;af6 xfdL ^!^ sf] pxL k'/fgf] kf7df k'Ub5f} + . To;eGbf w]/} s'g<br />

k|df0fsf] ck]Iff ug{ ;lsG5 t -d_ gfddfly lbOPsf] lxHh] bf];|f] nun ;“u} / Tof]ljgf b'j} ¿kdf —<br />

tfndb -ox'bL ;+lxtf_df kfOG5 . ctM k|dfdfl0fs 5 .<br />

To;kl5 k'gM /x:ok"0f{ u|Gy ca Psbd} :ki6 x'gk'Uof] …hf]gÚ eljiojf0fL ub{5g\ — &)<br />

;fnsf] j/k/ gL/f] km]l/ kmsL{ cfpg]5 / To;sf] cft+sk"0f{ zf;g k'gM ;'?cft x'g]5 . Tof] zf;g $@<br />

dxLgf jf !@^) lbg rNg]5 . Tof] clJwkl5 O{Zj/sf] cjtf/ x'g]5 . To;n] lo;'–lj/fwL gL/f]nfO{<br />

k/flht ul/lbg]5 . dxf gu/Ldf cfuf] nufP/ To;nfO{ gi6 ul/lbg]5g\ /, Tof] ;}tfgnfO{ !))) jif{sf<br />

nflu s“;]/ afWg]5g\ / O;f d;Lxsf] zf;g -;To o'u_sf] yfngL x'g]5, cflb–cflb . clxn] klg cflv/L<br />

lg0f{o lbg] s'/fsf] lx;fj ug] { k|oTg ug] { tL c1fgLx¿nfO{ 5f8]/ c¿ ;a} s'/fx¿df ca ;s}sf] rf;f]<br />

/x]sf] 5}g . t/ cflbd<strong>sfn</strong>Lg O;fO{ wd{sf] Ps k|fdfl0fs t:jL/ k|:t't ug] { /rgfsf] ¿kdf — :jo+<br />

ltgLx¿dWo] Psn] ;[hgf u/]sf] /rgfsf]¿kdf — Tof] u|Gy c¿ af“sL ;Dk"0f{ gof“ afOaneGbf klg w]/}<br />

dxŒjk"0f{ 5 .


<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

n'<strong>8l</strong>ju kmfo/afv / zf:qLo hd{g bz{gsf] cGt<br />

k|:tfjgf<br />

!*%( df <strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{n] aln{gaf6 k|sflzt cf gf] /rgf — /fhg}lts cy{zf:qsf] cfnf]rgfdf<br />

of]ubfg — sf] e"ldsfdf æhd{g bz{gsf] cfbz{jfbL b[li6sf]0f / xfd|f] b[li6sf]0f — cyf{t\ d'VotM<br />

<strong>dfS</strong>;{n] ljsf; ug'{ePsf]<br />

Oltxf;sf] ef}ltsjfbL JofVofsf] b[li6sf]0f — aLrsf] cGt/lj/f]wnfO{ a|;]N;df<br />

!*$% df xfdL b'j}n] ldn]/ s;/L ;'? u/]sf lyof} + < Tof] atfpg'ePsf] 5 .Æ Tof] sfo{åf/f xfdLx¿n]<br />

jf:tjdf cf gf] bfz{lgs ljZjf;sf] ;fy cf gf] lx;fa r'Qmf ug{ rfxGYof} + . Tof] ;ª\sNk x]u]nkl5sf]<br />

bz{gsf] cfnf]rgfsf] ¿kdf k"/f ul/Psf] ] lyof] . b'O{ 7"n–7"nf v08df ljeflht pQm /rgfsf] kf08'lnkL<br />

j]:6km]lnof k'¥ofOPsf] lyof] . Tof] ToxL+af6 k|sflzt x'g' lyof] . To;kl5 xfdLx¿n] ablnPsf]<br />

kl/l:yltdf To;sf] k|sfzg x'g g;Sg] va/ kfof} + . clg, xfdLx¿n] Tof] kf08'lnkLnfO{ d';fn] sf6]/<br />

cf gf] cfnf]rgf k"/f u/f];\ eg]/ yGsfOlbof} + . To;f] ubf{v]l/ xfdLx¿nfO{ s'g} k5'tf] ePg lsgeg]<br />

cf gf] d'Vo p2]Zo — cf gf] dgz'l4 ug] { p2]Zo — xfdLx¿n] k"/f ul/;s]sf lyof} + . 146 Toxf“ pk|fGt<br />

clxn];Dd $) jif{ ljlt;s]sf] 5 . xfdL b'j}dWo] s;}nfO{ klg k'gM To; ljifodf n]Vg] df}sf ldn]g .<br />

x]u]n;“usf] ;DaGwsf ljifodf xfdLx¿n] ljleGg 7fp“df cf gf ljrf/x¿ JoQm u/]sf 5f} + . tfklg<br />

To;sf] l;nl;nfa4 JofVof u/]sf 5}gf} + . clg, kmfo/afvsf] ljifodf k'gM slxNo} s]xL n]Vg] df}sf<br />

ldn]g . of] y'k|} cy{df x]u]njfbL bz{g / xfdLx¿sf] wf/0ffaLrsf] s8L xf] .<br />

o;aLr <strong>dfS</strong>;{jfbL ljZjb[li6sf]0fsf k|ltlglwx¿ hd{gL / o"/f]kLo ;LdfeGbfaflx/, w]/} 6f9f–<br />

6f9f;Dd / ;G;f/sf ;f/fsf ;f/f efiff–;flxTox¿df pTkGg ePsf 5g\ . csf] {lt/, ljb]zdf ljz]if u/]/<br />

Oª\Nof08 / :SofG8g]ljofdf k|frLg hd{g bz{gsf] Psk|sf/sf] k'gh{Gd eO/x]sf] 5 . clg, s:tf]<br />

nfUb5 eg] :jo+ hd{gLdf ;d]t klg bz{gsf] gfddf Toxf“sf ljBfnox¿df lzIff lbOg] ;f/xLg<br />

;j{bz{gaf6 pgLx¿ jfSs eO/x]sf 5g\ .<br />

dnfO{ s:tf] nfUb5 eg] tL kl/l:yltx¿df x]u]njfbL bz{gl;tsf] xfd|f] ;DaGw s:tf] /x]sf] 5,<br />

xfdLx¿n] To;af6 s] kfPsf 5f} + / To;l;t xfdLx¿ sxf“af6 5'l§Psf lyof} + < Tof] s'/f ;ª\If]kdf<br />

w]/}eGbfw]/} Jojl:yt¿kaf6 atfpg'kg] { cfjZostf 5 . xfdLx¿sf] dfgl;s pyn–k'ynsf tL lbgx¿df<br />

x]u]njfbL bfz{lgsx¿dWo] xfdLx¿df ;a}eGbfa9L k|efj kmfo/afvsf] g} k/]sf] lyof] . ctM pgsf] Tof]<br />

k|efjsf nflu pgLk|lt k"0f{ cfef/ k|s6 ug'{<br />

klg dnfO{ clnlvt C0f xf] eGg] dnfO{ nfUbYof] . ctM<br />

gof“ hfO6 -New Zeit_sf ;Dkfbsx¿n] dnfO{ s] cfu|x u/]sf lyP eg] d}n] :6fs{sf] k':tsaf/]<br />

;dLIff ul/lbpm“ . Tolta]nf d}n] To;nfO{ ;xif{ :jLsf/ u/]sf] lyP“ . d]/f] n]v pQm kqsf] !*^^ sf]<br />

rf}yf] / kf“rf} + cÍdf k|sflzt ePsf] lyof] . oxf“ To;nfO{ ;+zf]lwt¿kdf a]Un} k|sfzgdf lbO+b}5 .<br />

oL klª\tx¿nfO{ 5fkfdf k7fpg'eGbf klxn] !*$%–$^ sf] k'/fgf] kf08'lnkL vf]h]/ To;nfO{ k'gM<br />

x]/]sf] x" “ . kmfo/afvl;t ;DalGwt c+z To;df k"/f ul/Psf] ] lyPg . h'g efu k"/f ul/Psf] ] lyof],<br />

To;df Oltxf;sf] ef}ltsjfbL b[li6sf]0fsf] JofVof ul/Psf] ] lyof] . To;af6 Tolta]nf;Dd cfly{s–<br />

Oltxf;;DaGwL xfd|f] 1fg slt cw'/f] lyof] eGg] s'/f yfx nfUb5 . kmfo/afvsf] l;4fGtsf] s'g}<br />

cfnf]rgf To;df lyPg . ctM xfd|f] jt{dfg p2]Zosf nflu Tof] a]sf/ lyof] . To;sf] ljk/Lt <strong>dfS</strong>;{sf]<br />

gf]6a"sdf kmfo/afvaf/] !! j6f l;4fGt d}n] kfPsf] 5' . tL oxf“ kl/lzi6sf ¿kdf lbOPsf] 5 . tL<br />

l6Kk0fLx¿ kl5 s'g} a]nf ;la:tf/ JofVof ug] { ljrf/n] xtkQdf l6lkPsf lyP . tL k|sflzt ug{sf<br />

nflu n]lvPsf Psbd} xf]Ogg\ . tfklg gof“ ljZjb[li6sf]0fsf cf]h:jL d"gf /x]sf] k|yd b:tfj]hsf]<br />

¿kdf ltgLx¿sf] w]/} dxTj 5 .<br />

nG8g,<br />

km/j/L @!, !***


<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

n'<strong>8l</strong>ju kmfo/af/ / zf:qLo hd{g bz{gsf] cGt<br />

— ! —<br />

xfd|f cufl8 h'g k':ts 147 5, ;dosf b[li6n] To;n] xfdLnfO{ ;L=Pg=:6fsåf/f lnlvt n'<strong>8l</strong>ju<br />

kmfo/jfvsf] <strong>sfn</strong>df kmsf{p“5 . oBlk Tof] Ps lk+9LeGbf w]/} k'/fgf] lyPg tfklg jt{dfg hd{g<br />

lk+9Lsf nflu slt k/fO{ ePsf] 5 eg] slDtdf Tof] ljt]sf] ;do Ps;o jif{ k'u]sf]h:tf] nfUb5 . /,<br />

Tof] ;do !*$* sf] qmflGtsf nflu hd{gLsf] tof/Lsf] <strong>sfn</strong> lyof] . Toxf“b]lv clxn];Dd xfd|f] b]zdf<br />

h]–hlt ePsf] 5, Tof] ;a} !*$* kl5s} l;nl;nf xf] . ToxL qmflGtsf] clGtd OR5f / To;sf] cw'/f]<br />

sfd k"/f ug] { s'/fs} l;nl;nf /x]sf] 5 .<br />

h;/L !* cf+ } ztfJbLdf <strong>k|m</strong>fG;df Toxf“sf] bfz{lgs qmflGtn] /fhg}lts x|f; Nofpg d2t<br />

k'¥ofPsf] lyof], To;}u/L !( cf} + zbLdf hd{gLdf ePsf] 5 . tfklg tL b'j} rLhx¿ Pscsf] {af6 slt<br />

Hofb} leGg ePsf]h:tf] nfUb5 <strong>k|m</strong>flG;;Lx¿n] ;f/f ;/sf/L lj1fg, rr{ -O;fO{ wfld{s ;‹_ <strong>tyf</strong><br />

k|fozM /fHo;Qfsf lj?4;d]t n8fO“ ul//x]sf lyP . pgLx¿sf /rgfx¿ aflx/ xNofG8 / Oª\NofG8df<br />

k|sflzt x'g] ub{y] . lsgeg] pgLx¿ :jo+ k|foM <strong>k|m</strong>fG;sf] s'Voft h]n jflT;nLdf s}b hfg'kg] { vt/fdf<br />

x'GYof] . csf] {lt/, hd{g k|fWofksx¿ / o'jfx¿ ;/sf/L k|lzIfs x'Gy] . o'jsx¿nfO{ lzIff lbgsf nflu<br />

;/sf/sf tkm{af6 pgLx¿sf] lgo'lQm x'GYof] . pgLx¿sf s[ltx¿ :jLs[t kf7\ok':ts x'Gy] <strong>tyf</strong> ;du|<br />

ljsf;sf] pRrtd k|0ffnL — x]u]nLo k|0ffnLnfO{ zfxL k|lzofnL bz{gsf] ¿kdf k|lti7flkt ul/Psf]<br />

lyof] s] tL k|fWofksx¿sf cf8df, pgLx¿sf ga'lemg] cf8Da/o'Qm zAbx¿sf cf8df, pgLx¿sf<br />

el8\snf jfSox¿sf cf8df s'g} qmflGt l5k]sf] lyof] < s] tfT<strong>sfn</strong>Lg qmflGtsf k|ltlglw df<strong>lgg</strong>]<br />

pbf/jfbLx¿ g} lbdfunfO{ lbUe|ldt kfg] { bz{gsf lj/f]wL lyP < t/ !*## df Pshgf JolQmn] h] s'/f<br />

a'em]sf lyP, Tof] g t ;/sf/ g t tL pbf/jfbLx¿dWo] s;}n] a'‰g;s]sf lyP . tL JolQm xfOg] 148<br />

afx]s c¿ sf]xL klg lyPg .<br />

pbfx/0fsf nflu …h'g rLh oyfy{ 5, Tof] ts{;ª\ut x'G5, h'g rLh ts{;ª\ut 5, Tof] oyfy{<br />

x'G5Ú eGg] x]u]nsf] rlr{t egfOk|lt pgLx¿n] hltw]/} cfqmf]z kf]v]sf 5g\, Tof]eGbf a9L g t ;+sL0f{<br />

b[li6sf]0f x'g] ;/sf/n] g t TolQs} ;+sL0f{ dl:tis x'g] pbf/jfbLx¿n] c¿ s'g} bfz{lgs k|0ffnLk|lt<br />

s[t1tf k|s6 u/]sf 5g\ . oyfy{df Tof] df}h"bf Joj:yfk|ltsf] ;dy{g lyof] . tfT<strong>sfn</strong>Lg lg/ª\s'z,<br />

k'ln;tGq, <strong>sfn</strong>sf]7/Lx¿sf sf/afxLx¿ <strong>tyf</strong> ;]G;/sf] sfo{sf] bfz{lgs ;dy{g lyof] . k| ]m<strong>8l</strong>/s<br />

ljlnod t[tLon] Tof] sygnfO{ ToxL ¿kdf ;Dem]sf lyP . clg, pgsf k|hfx¿n] klg p;nfO{ To;/L<br />

g} ;Dem]sf lyP . tfklg x]u]nsfg';f/, To:tf] x'“b}g<br />

. h'grLh ljBdfg 5, Tof] c¿ s'g}klg zt{ljgf<br />

jf:tljs klg x'G5 . x]u]nsf] b[li6sf]0fdf s]jn ToxL rLhnfO{ jf:tljs rLh eGg ;lsG5, h'g<br />

jf:tljs x'g'sf ;fy} cfjZos klg x'G5 M æcf gf] ljsf;qmddf jf:tljstfn] Tof] cfjZos 5 eGg]<br />

k|dfl0ft ub{5 .Æ ctM s'g} ;/sf/L sfdnfO{ c¿ s'g} zt{ljgf jf:tljs dfGg'kg] { cfjZostf x'“b}g<br />

.<br />

x]u]n :jo+n] …s/;DaGwL lgodÚsf] pbfx/0f lbG5g\ . t/ h'g rLh cfjZos x'G5, cflv/df Tof]<br />

ts{;ª\ut klg l;4 x'G5 . Tof] rLhnfO{ ha tfT<strong>sfn</strong>Lg k|lzofdf nfu" ul/G5, Tolta]nf x]u]nLo<br />

dfGotfsf] cy{ vfln s] dfq x'G5 eg] of] /fHosf] cfjZostf h'g xb;Dd x'G5, Tof] xb;Dd ts{;+ut<br />

x'G5, ljj]sk"0f{ x'G5 . clg, olb Tof] xfd|f] nflu clgi6sf/L k|tLt x'g'sf afjh"b klg sfod /xG5<br />

eg] /fHosf] clgi6sf/L rL/qnfO{ p;sf] lhDd]jf/L cf gf hg;d'bfodfly x'G5 eGg] cfwf/df<br />

cfjZos 7flgG5 . tfT<strong>sfn</strong>Lg k|lzofnLx¿sf] To:t} ;/sf/ lyof], h:tf Toxf“sf clwsf/Lx¿ lyP .<br />

k/Gt' x]u]nsfg';f/ oyfy{tf To:tf] vf; u'0f xf]Og, h'g s'g} klg /fhg}lts jf ;fdflhs<br />

l:yltdfly x/xfntdf / x/kl/l:yltdf yf]kg{ ;lsof];\ . s'/f To;sf] ljk/Lt x'G5 . /f]dsf] hgtGq<br />

oyfy{ lyof], h;n] /f]dsf] ;d|f6nfO{ lj:yflkt u/]/ :jo+ To;sf] 7fp“ lnPsf] lyof] . !&*( df<br />

<strong>k|m</strong>fG;]nL /fhtGq sltw]/} c;+ut aGgk'u]sf] lyof] eg], cyf{t\ To;sf ;a} cfjZostfx¿ sltw]/} vtd


eP eg] dxfg\ <strong>k|m</strong>fl;G;L qmflGtsf] nflu To;sf] cGt ckl/xfo{ x'gk'u]sf] lyof] . pQm qmflGtsf af/]df<br />

x]u]nn] ;w} + pT;fxsf ;fy s'/fsfgL ub{y] . To;/L Toxf“ /fhtGq c;+ut ePsf] lyof] eg] qmflGt<br />

jf:tljs aGgk'u]sf] lyof] . clg, To;}u/L ljsf;qmddf klxn] h'g rLh oyfy{ lyof], Tof] cjf:tljs<br />

aGgk'Ub5 eg] cf gf] oyfy{tf a“rfO/xg] cf gf] clwsf/ tfT<strong>sfn</strong>Lg ts{;Ët kl/j]zdf u'dfpg<br />

k'Ub5 . /, d/0ff;Gg oyfy{tfsf] :yfgdf gof“ ljsf; x'g ;Sg] cfjZostf pTkGg x'G5 . olb k'/fgf]df<br />

To; s'/fsf] cSsn x'GYof] eg] n8fO“–emu8fljgf pgLx¿ dl/lb+bf Tof] sfo{ zflGtk"j{s x'GYof], olb<br />

To;n] Tof] cfjZostfsf] lj/f]w ub{5 eg] To;nfO{ anh tL k"/f ul/G5 . To;/L :jo+ x]u]njfbL<br />

åGåjfbsf] dfWodaf6 x]u]njfbL dfGotflj/f]wL tŒjdf ablng k'Ub5 M dfgj Oltxf;sf] If]qdf h'g<br />

rLh oyfy{ 5, Tof] <strong>sfn</strong>fGt/df cts{;Ët aGgk'Ub5 lsgeg] ts{;Ët gePsf] aGg' g} p;sf] lgolt<br />

/x]sf] x'G5 . ;'?b]lv g} p;dfly ts{;Ët gePsf] bf]if nfUb} u/]sf] x'G5 /, dflg;sf dgdl:tisdf<br />

ts{;Ët nfUg] x/]s rLh ljBdfg ;txL oyfy{tfsf] hlt ljk/Lt eP klg cGttM jf:tljs¿kdf Tof]<br />

oyfy{ ag]/} 5f8\b5 . lrGtgsf] x]u]njfbL k4ltsf ;f/f lgodx¿ cg';f/, h'g oyfy{ 5, x/]s rLh<br />

ts{;Ët x'G5, eGg] dfGotfn] x/]s rLh gfzjfg\ x'G5, h;sf] cl:tTj 5 eGg] csf] { dfGotfdf<br />

¿kfGtl/t x'G5 .<br />

t/ ToxL s'/f g} x]u]njfbL bz{gsf] jf:tljs dxŒj / To;sf] qmflGtsf/L rL/q lglxt x'G5 -oxf“<br />

xfdLx¿n] sfG6kl5 ePsf] ;Dk"0f{ k|ultsf] clGtd¿kdf ToxL kIf;Dd dfq cfk"mnfO{ ;Lldt /fVg]5f} +_ .<br />

dfgj lrGtg / dfgjLo ultljlw ;f/f pknlAwx¿sf] k"0f{tfsf] s'/faf/] x]u]njfbL bz{gn] ;fª\3flts<br />

k|xf/ u/]sf] lyof] eg] pQm sNkgfnfO{ ;w} +sf nflu ;dfKt kfl/lbPsf] lyof] . ;To kQf nufpg'<br />

bz{gsf] sfd xf] eg] x]u]nsf xftdf To:tf] :jo+df k"0f{ cflwsfl/s jQmJosf] of]u af“sL /x]sf] lyPg,<br />

h'g Psk6s kQf nufPkl5 3f]s]/ s07:y kfg'{g}<br />

kof{Kt xf];\ clxn]b]lv ;To rLh 1fgsf] sfo{<br />

cGt/ut, 1fg lgDg:t/af6 pRr:t/df a9\b}hfG5 eg] lj1fgsf] nfdf] ljsf;qmd cGt/ut 1fg k|fKt<br />

ug{ ;lsG5 . t/ Tof] ljsf;qmd To:tf] ljGb'df slxNo} k'Ug ;Sb}g, h'g ljGb'df k'u]/ p;n] <strong>tyf</strong>slyt<br />

k/+ ;To -k"0f{ ;To_ kQf nufO;s]sf] xf];\ / ca Tof] cufl8 a9\g g;sg] s'/f aGg ;sf];\ . pm To:tf]<br />

ljGb'df slxNo} k'Ug ;Sb}g, h'g ljGb'df p;n] cf gf c+zx/ hf]8]/ k|fKt u/]sf] k/+ ;TonfO{<br />

cfZro{k"j{s x]b} { /xg'afx]s p;n] ug'{kg]<br />

{ s'g} s'/f af“sL g/xf];\ . clg, h'g s'/f bfz{lgs 1fgaf/] ;To<br />

xf], ToxL s'/f c¿ ;a}k|sf/sf 1fgaf/] klg ;To xf] . Jojxfl/s sfo{sf ;DaGwdf ;d]t klg ToxL<br />

s'/f ;xL xf] . h;/L 1fg dfgjtfsf] s'g} k"0f{, cfbz{ Joj:yfdf k'Ug, cf gf] k"0f{ kl/0fltdf k'Ug<br />

;Sb}g, To;}u/L Oltxf;sf] cGt klg slxNo} x'“b}g<br />

. k"0f{ -clgGbgLo_ ;dfh / k"0f{ -clgGbgLo_<br />

/fHo;Qf s:tf s'/fx¿ x'g\ eg] ltgsf] cl:tTj, vfln sNkgfdf dfq} x'g ;Sb5 . To;sf] ljk/Lt<br />

;f/f qmlds P]ltxfl;s Joj:yfx¿ lgDg:t/af6 pRr:t/sf] lbzfdf dfgj ;dfh ljsf;sf] cGtxLg<br />

qmdsf vfln Ifl0fs cj:yfx¿ dfq x'G5g\ . x/]s cj:yf cfjZos x'G5 / To;/L Tof] a]nfsf] nflu /<br />

Tof] pTkGg x'g] kl/l:yltx¿df ;To x'G5 . tfklg :jo+ p;sf] ue{df qmdzM ljsl;t x'g] gof“ / w]/}<br />

pRr kl/l:ylt;dIf p;n] cf gf] pkof]lutf / cf}lrTo u'dfpg k'Ub5 . To;sf] :yfg ckl/xfo{¿kdf<br />

Tof]eGbf w]/} pRr:t/sf] cj:yfn] lnG5 . tfklg To;sf] kfnf] cfp“bfv]l/ Tof] cj:yf;d]t Ifltu|:t<br />

x'gk'Ub5 / d]l6G5 . h;/L 7"nf] dfqfsf pBf]uwGwf, k|lTof]lutf / ljZj Jofkf/sf] :yfkgf u/]/ k" “hLklt<br />

ju{n] ;f/f :yfoL / ;doåf/f k|ltli7t ;+:yfx¿nfO{ Jojxfl/s¿kdf cGt ul/lbG5, To;} u/L of]<br />

åGåfTds bz{gn] klg clGtd, k"0f{ -k/+_ ;Tosf ;f/f wf/0ffx¿ / tLdfly cfwfl/t dfgjtfsf] k"0f{<br />

cj:yfx¿sf] s'/f vtd ul/lbG5 . o;sf] -åGåjfbL bz{gsf]_ nflu s'g} klg j:t' clGtd x'“b}g,<br />

k"0f{<br />

x'“b}g<br />

/ kljq x'“b}g<br />

. x/]s j:t' If0feË'/ x'G5, x/]s j:t'sf] cfGtl/s :j¿k If0feË'/ x'G5 eGg] s'/f<br />

o;n] :ki6 ub{5 . To; b[li6sf]0fn] lgdf{0f / ljgfzsf] cgj/t k|lqmofsf] cltl/Qm, lgDg:t/af6<br />

pRr:t/lt/ x'g] cGtxLg k|ultsf] lqmofsf] cltl/Qm s'g} klg rLh rL/:yfoL x'“b}g<br />

. /, :jo+ åGåfTds<br />

bz{g klg vfln lrGtgzLn dl:tissf] leqL efudf /x]sf] vfln To;lqmofsf] k|ltljDa dfq xf],<br />

Tof]eGbf a9L s]xL xf]Og . lg:;Gb]x o;sf] Pp6f ¿9LjfbL kIf klg x'G5 M o;n] s] s'/f dfGb5 eg]<br />

1fg / ;dfhsf ljlzi6 cj:yfx¿ b]z / <strong>sfn</strong> cg';f/ -kl/l:ylt cg';f/_ ;To x'G5g\ . tfklg o;sf]


¿9LjfbL kIf ToxL+ ;dfKt x'G5 . To;k|sf/sf] b[li6sf]0fsf] ¿9Ljflbtf ;fk]If x'G5 eg] To;sf]<br />

qmflGtsf/L rL/q lg/k]If x'G5 — åGåfTds bz{gn] ToxL Pp6f dfq lg/k]If rLh /x]sf] :jLsf/ ub{5 .<br />

k|s[lt lj1fgsf] jt{dfg cj:yfl;t To;n] d]n vfG5 eGg] b[li6sf]0fsf] 5fgaLg;DaGwL k|Zg<br />

oxf“ p7fpg' cfjZos 5}g . s'g} lbg k[YjLsf] cGt x'g' ckl/xfo{ 5 eGg] jt{dfg k|s[lt lj1fgsf]<br />

egfO 5 . /, p;sfg';f/ s'g} lbg Tof] dfgj cl:tTjsf] nflu pko'Qm /xg]5}g eGg] s'/f t sl/a–<br />

sl/a lglZrt 5 . To;}u/L k|s[lt lj1fgn] s] s'/f :jLsf/ ub{5 eg] dfgj hfltsf] Oltxf;sf] lbzf<br />

vfln ;d'Ggt x'g] -pTsif{sf]_ dfq geP/ cwf]ktgsf] klg x'G5 . t}klg h];'s} xf];\ clxn] g} slDtdf<br />

;dfhsf] P]ltxfl;s qmd cwf]kTgLt/ nfUg] df]8sf] ljGb'eGbf xfdL w]/} 6f9f 5f} + . /, x]u]njfbL<br />

bz{gaf6 xfdLx¿n] s] cfzf /fVg ;Sb}gf} + eg] To;n] cf gf] ;d<strong>sfn</strong>Lg k|s[lt lj1fgn] clxn];Dd<br />

k|:t't gu/]sf o;k|sf/sf] ljifodf 5nkmn u/f];\<br />

tfklg jf:tjdf oxf“ eGg}kg] { s'/f s] xf] eg] dfly h'g ljrf/x¿sf] JofVof ul/Psf] ] 5, ltgsf]<br />

j0f{g x]u]nLo bz{gdf olt :ki6tfsf ;fy ul/Psf] ] lyPg . x]u]nLo k4ltaf6 tL s'/fx¿ cjZo<br />

lgSnG5g\ t/ To;n] :jo+ olt :ki6tfsf ;fy slxNo} oL lgisif{x¿ lg<strong>sfn</strong>]sf] lyPg . clg, To;sf]<br />

;Lwf;fbf s] sf/0f lyof] eg] k/Dk/fut lgisif{ cg';f/ pgL Pp6f bfz{lgs k|0ffnL lgdf{0f ug{ afWo<br />

lyP <strong>tyf</strong> pgn] :yflkt ug] { bfz{lgs k|0ffnL s'g}gs'g} k|sf/n] lg/k]If ;Tosf] vf]hdf cfwfl/t x'g'kg] {<br />

cfjZostf klg lyof] . ctM ljz]if u/]/ pgn] cf gf] u|Gy …ts{zf:qÚdf oBlk :jo+ tfls{s jf<br />

P]ltxfl;s lqmofafx]s c¿ s'g} zfZjt ;To 5}g eGg] s'/fdf Hofb} w]/} hf]8 lbPsf eP tfklg o;<br />

lqmofnfO{ s'g}gs'g} nIo -r/df]Tsif{_ ;Dd k'¥ofpg pgL afWo lyP . pgn] cf gf] k4ltnfO{ zfZjt<br />

s'g} ljGb'df k'¥ofpg}kg] { eP<strong>sfn</strong>] pgn] To;f] ug'{k/]sf]<br />

lyof] . …ts{zf:qÚ gfds cf gf] u|Gydf pgn]<br />

Tof] cGtnfO{ ;'?sf] ¿k lbg ;Sb5g\ lsgeg] h'g ljGb'af6 pQm lqmofsf] cGt x'G5, Tof] k/+ ljrf/sf]<br />

ljGb'df p;n] :jo+nfO{ k/sLos/0f ub{5 -Alienates_, cyf{t\ p;n] :jo+nfO{ k|s[ltsf ¿kdf<br />

abNb5 clg To;kl5 Tof] dl:tisdf cyf{t\ ljrf/x¿df / Oltxf;df k'ghL{ljt eP/ p7\b5 . /,<br />

pgsf] Tof] k/+ -lg/k]If_ ljrf/ vfln lsg dfq lg/k]If x'G5 eg] To;sf ljifodf x]u]nsf] eGg] s'/f<br />

s]xL x'“b}g<br />

. tfklg l;Ëf] bz{gsf] cGtdf k'u]/ cf/Desf] ljGb'df To;/L kms{g' vfln Psk|sf/n] dfq<br />

x'g ;Sb5, Tof] vfln Tolta]nf dfq ;Dej x'g ;Sb5, hlta]nf OLtxf;sf] cGtsf] sNkgf<br />

lgDgk|sf/n] ul/of];\ M dfgj hfltn] ToxL k/+ ljrf/sf] 1fg k|fKt ub{5 / To;sf] cg'af]w x]u]nLo<br />

bz{gdf k|fKt x'G5 eGg] 3f]if0ff ub{5 . t/ To;/L x]u]nLo k4ltsf] ;Dk"0f{ dtjfbL ;f/tTjnfO{ g} k/+<br />

;To 3f]lift ul/G5 . Tof] pgsf] åGåfTds k4ltsf] Psbd} ljk/Lt x'G5 lsgeg] pgsf] åGåfTds<br />

k4ltn] t x/]sk|sf/sf] dtjfbsf] cGt ul/lbG5 . To;/L pgsf] qmflGtsf/LkIf ¿9LjfbL kIfsf]<br />

8'Ë'/d'lg bAg k'Ub5 . clg, h'g rLh bfz{lgsx¿sf ;Gbe{df ;xL x'G5, Tof] rLh P]ltxfl;s<br />

Jojxf/sf ;Gbe{df klg ;xL x'G5 . h'g dfG5] x]u]nsf ¿kdf k/+ ljrf/sf] cjwf/0ff :yfkgf ug] {<br />

xb;Dd k'u]sf] x'G5, Tof] dfG5] Jojxf/sf] If]qdf ;d]t ToxL k/+ ljrf/nfO{ jf:tljs hLjgdf ;hLj<br />

¿k lbg] cj:yfdf k'u]sf] x'g]5 . ctM ;d<strong>sfn</strong>Lg JolQmx¿af6 ul/g] k/+ ljrf/l;t ;DalGwt<br />

Jojxfl/s /fhg}lts dfunfO{ Tof]xbeGbf dfly p7fpg' x'“b}g<br />

. clg, To;/L ;Totfsf] bz{g -<br />

Philosophy Of Right_sf] lgisif{df xfdLnfO{ s] s'/f yfx x'G5 eg] k/+ ljrf/sf] k|f0f k|lti7f<br />

;fdflhs /fHodf cfwfl/t PstGqLo /fhtGqdf x'g]5 . To;sf] k| ]m<strong>8l</strong>/s ljlnod t[tLon] cf gf<br />

k|hfl;t lg/Gt/ t/ e"m6} afrf ub{5 . cyf{t\ To;sf] k|f0f k|lti7f ;DkGg ju{x¿sf] Tof] ;Lldt,<br />

dof{lbt / ck|ToIf zf;gdf x'g]5, h'g hd{gLsf] tfT<strong>sfn</strong>Lg lgDg–k" “hLjfbL kl/l:yltsf nflu pko'Qm<br />

lyof] . To;afx]s To;df clehft ju{sf] cfjZostfsf] lbUbz{g;d]t klg sfNklgs9Ëaf6 u/fpg]<br />

ul/G5 .<br />

To;/L x]u]nLo k4ltsf cfGtl/s cfjZostfx¿ :jo+ s] s'/f atfpgsf nflu kof{Kt 5g\ eg]<br />

lrGtgsf] lgtfGt qmflGtsf/L t/LsfcGt/ut Pp6f lgtfGt lghL{j /fhg}lts lgisif{ lsg lg:Sof] <<br />

jf:tjdf Tof] lgisif{sf] ljlzi6 ¿ksf] sf/0f s] lyof] eg] x]u]n Pshgf hd{g lyP / pgL cf gf<br />

;d<strong>sfn</strong>Lg u]6]s};/x+ pgsf] k[i7e"lddf Pp6f c1fgtfsf] kxf8 e'ml08O/x]sf] lyof] . cf–cf gf] If]qdf<br />

pgLx¿ b'j} dxfdfgj lyP tfklg hd{g cgfl8kg pgLx¿ s;}n] klg x6fpg ;s]sf lyPgg\


tfklg tL ofjt\ s'/fx¿sf afjh"b x]u]nLo bfz{lgs k|0ffnL h'g ct'ngLo prfO{df k'u]sf] lyof],<br />

Tof] :t/df klxn] s'g} k|0ffnL klg km8\s]/ hfg ;s]sf] lyPg . To;}u/L bz{gsf] If]qdf pgn] h'g<br />

j}rfl/s ;Dkbfsf] ljsf; u/]sf lyP, To;n] clxn] klg xfdLnfO{ rlst kfb{5 . dl:tissf] 36gf<br />

lqmof lj1fg [o;sf] t'ngf dl:tissf] e| "0f lj1fg / hLjfid lj1fgl;t ug{ ;lsG5 . tL lj1fgåf/f<br />

JolQmsf] r]tgf s'g–s'g r/0faf6 ljsl;t x'“b}cfPsf]<br />

/ a9]sf] s'/f kQf nufpg ;lsG5 . tL<br />

r/0fx¿sf] ;ª\If]kdf k'gM l;h{gf u/]/ To;f] ug{ ;lsG5 h; cGt/ut P]ltxfl;s ljsf;qmddf dfgj<br />

r]tgf u'h| ]sf] 5 .], ts{zf:q, k|fs[lts bz{g, dl:tissf] bz{g, cflbsf] P]ltxfl;s If]qdf <strong>tyf</strong><br />

dl:tissf] bz{gsf a]Unfa]Un} P]ltxfl;s cËx¿ M Oltxf;, oyfy{/ wd{sf] bz{g, bz{gsf] Oltxf;,<br />

;f}Gbo{zf:q, cflbsf] a]Unfa]Un} k|sf/n] ;du| P]ltxfl;s If]qdf x]u]nn] y'k| } sfd u/]sf lyP . /, pgL<br />

vfln l;h{gfTds k|ltef;DkGg dxfg\ k'?if dfq geP/ dxfg\ ljåfg klg lyP . ctM pgn] x/]s If]qdf<br />

o'ufGtsf/L sfo{ u/]sf lyP . s] s'/f :jo+ k|i6 5 eg] pgn] cf gf] æbfz{lgs k|0ffnLÆsf<br />

cfjZostfx¿sf] sf/0f k|fozM pgn] To:tf pkfox¿sf] afWotfaz ;xf/f lng'k/]sf] lyof], h;nfO{<br />

lnP/ pgsf lj/f]wL jfdgx¿n] cBfjlw olt w]/} xNnf dRofpg] u/]sf] 5g\ . t/ pgsf] /rgfTds<br />

sfo{sf tL pkfox¿sf] ;DaGw vfln 9f“rf / d~rl;t dfq 5 . s'g} JolQm olb Joy} {df tL s'/fx¿df<br />

gclNemP/ pgn] lgdf{0f u/]sf] ljzfn ejgleq k|j]z ub{5 eg] Toxf“ p;n] y'k| } To:tf /Tgsf] /fzL<br />

kfp“5, h;sf] d"Nodf clxn] klg /lQe/ sd ePsf] 5}g . ;a} bfz{lgsx¿af/] s] s'/f ;xL xf] eg]<br />

pgLx¿sf bz{gdf h'g s'/f gfzjfg x'G5, Tof] pgLx¿sf] æk|0ffnLÆ g} xf] . To;sf] sf/0f ;Lwf 5 .<br />

x/]s k|0ffnLsf] pTklQ dfgjLo dl:tisdf slxNo} gfz gx'g] OR5fleqaf6 x'g] x'gfn] ;f/f c;Ëltx¿<br />

x6fpg' To;sf] sf/0f xf] . t/ olb ;f/f c;Ëltx¿nfO{ Ps}rf]6L x6fpg ;lsof] eg] t xfdLx¿n]<br />

<strong>tyf</strong>slyt k/+ ;To k|fKt ul/xfNb5f} + . clg, ljZjsf] Oltxf; ;dfKt x'g]5 . t/ Tof] t kl5 klg<br />

rln/lx/xg' 5 — oBlk To;n] ug'{kg]<br />

{ s]xL /x]sf] x'“b}g<br />

. ctM Psbd} gof“ c;fWo c;Ëltsf] pTklQ<br />

x'g k'Ub5 . bz{gsf] sfo{nfO{ To;¿kdf k|:t't ug'{sf]<br />

cy{ h'g sfd ;Dk"0f{ dfgj hfltn] pQ/f]Q/<br />

ljsf;qmdsf] dfWodaf6 k"/f ug{ ;Sb5, Tof] PSn} bfz{lgsn] k"/f ul/lbg] s'/fafx]s c¿ s]xL xf]Og<br />

eg]/ h;} xfdLx¿n] a'‰g]5f} +, Tolta]nf xfdLx¿n] s] s'/f klg a'‰g]5f} + eg] h'g cy{df xfdLx¿n]<br />

clxn];Dd bz{gnfO{ a'‰b}cfPsf 5f} +, Tof] cy{df bz{gsf] cGt x'g]5 . clg, olb ;du|¿kdf x]g] { xf] eg]<br />

jf:tjdf clxn];Dd xfdLx¿nfO{ Tof] a'‰gsf nflu s;}n] klg d2t u/]sf] lyPg, hlt d2t :jo+<br />

x]u]nn] u/]sf 5g\ . Tof] s'/f a'lem;s]kl5 dfG5]n] k/+ ;Tosf] vf]hL ug{ 5fl<strong>8l</strong>bG5 lsgeg] Tof] af6f]<br />

uP/, s'g} Ps JolQm Tof] af6f] uP/ cyjf s'g} Ps JolQmåf/f dfq Tof] k|fKt ug{ ;lsGg . To;sf]<br />

;f6f] dfG5]n] k'gM jf:tljs lj1fgsf] dfWodaf6 <strong>tyf</strong> tL lj1fgaf6 k|fKt x'g] kl/0ffdsf] åGåfTds<br />

lrGtgsf] ;xfotfaf6 of]u lg<strong>sfn</strong>]/ k|fKt ug{ ;lsg] ;fk]If ;Tosf] vf]hL ug{ yfNg]5 . t/ x]u]n;“u},<br />

bz{gsf] cGt x'g k'Ub5 lsgeg] Psflt/, pgsf] k|0ffnL cGt/ut bz{gsf] ;Dk"0f{ ljsf;sf]<br />

;f/ttjnfO{ ;jf] {Qd¿kdf k|:t't ul/Psf] ] 5 eg] csf{lt/, cghfgd} ;xL, pgn] xfdLnfO{ bfz{lgs<br />

k|0ffnLsf] e'ne'n}ofleqaf6 aflx/ lg<strong>sfn</strong>]/ ;G;f/sf] jf:tljs 1fg s;/L k|fKt ug{ ;lsG5 eGg] s'/f<br />

;d]t l;sfOlbPsf 5g\ .<br />

hd{gLsf] bz{gdo jftfj/0fdf x]u]nsf] pQm k|0ffnLn] sltw]/} 7"nf] pyn–k'yn dRofPsf] 5 eGg]<br />

s'/fsf] sNkgf /fd|/L ug{ ;lsG5 . Tof] Psk|sf/sf] ljhoofqf bzsf} +;Dd rln/x]sf] lyof] . x]u]nsf]<br />

d[To'kZrft\ klg To;sf] cGt ePg . To;sf] ljk/Lt !*#) b]lv !*$) ;Dds} ;dodf æx]u]njfbÆsf]<br />

cv08 /fHo lyof] . Tof]a]nfdf s]xLgs]xL dfqfdf To;n] cf gf lj/f]wLx¿;d]tnfO{ k|efljt u/]sf]<br />

lyof] . Tolta]n} x]u]njfbL ljrf/ hfg–cghfgdf ;Dk"0f{ lj1fgsf] If]qdf Jofks¿kdf km}lnPsf] lyof] .<br />

hxf“;Dd hg;flxTo / cf};t ælzlIft r]tgfÆn] cf gf] af}l4s v'/fs k|fKt ug] { b}lgs<br />

kqklqsfx¿nfO{ ;d]t klg To;n] k|efljt u/]sf] lyof] . To;/L ;Dk"0f{ df]rf{df x]u]njfbL ljrf/sf]<br />

ljho ePsf] lyof] . t/ Tof] ljho vfln cfGtl/s ;‹if{sf] Pp6f e"ldsf dfq lyof] .<br />

xfdLx¿n] kfPem} + ;du|tfdf x]u]nLo l;4fGtdf ofjt\k|sf/sf Jojxfl/s kf6L{ut ljrf/x¿sf]<br />

vf]hL ug] { k"/f k|oTg ePsf] 5 . /, To;a]nfsf] l;4fGtu|:t hd{gLdf b'O{j6f s'/fx¿ ;a}eGbf<br />

Jojxfl/s lyP M wd{ / /fhgLlt . h;n] x]u]njfbL k|0ffnLnfO{ d'Vo dxŒj lbGYof], tL b'j} If]qdf


cToGt ¿9LjfbL aGg ;SbYof] eg] h;n] pgsf] åGåfTds k4ltnfO{ d'Vo rLh dfGbYof], pm /fhgLlt /<br />

wd{ b'j} If]qdf a9LeGbf a9L pu|jfbL lj/f]wLx¿sf] klª\Qmdf ;fd]n x'g ;SbYof] . x]u]nsf s[ltx¿df<br />

oBlk qmflGtsf/L /f]ifsf] kl/ro w]/} 7fp“df e]l6G5, tfklg ;du|¿kdf x]bf{v]l/ pgsf] em'sfj<br />

¿9Ljfblt/ a9L ePsf] h:tf] nfUb5 . jf:tjdf cf gf] k4ltsf] ck]Iff cf gf] k|0ffnLsf] lgdf{0f<br />

ubf{v]l/ pgn] æHofb} a9L lbdfu lvofpg'Æ k/]sf] lyof] . !( cf} + zbLsf] $ cf} + bzssf] cGt;Dd<br />

k'Ubfgk'Ub} x]u]njfbL ;Dk|bfoleq k"m6 x'g]s'/f Psbd} k|i6 eO;s]sf] lyof] . wfld{s k'g?TyfgjfbL–<br />

¿9LjfbLx¿ <strong>tyf</strong> ;fdGtL k|ltlqmofjfbLx¿“u n8\bfv]l/ jfdkGyL JolQmx¿n], <strong>tyf</strong>slyt gf}hjfg<br />

x]u]njfbLx¿n] Tolta]nfsf HjnGt k|Zgx¿sf ;DaGwdf k'/fgf] cf gf] wfld{s lzi6tfk"0f{ ;+odnfO{<br />

lj:tf/}–lj:tf/} 5fl<strong>8l</strong>bPsf lyP . To;sf] sf/0fn] clxn];Dd ;/sf/n] pgLx¿k|lt ;lxi0f'tf ckgfPsf]<br />

lyof] / pgLx¿sf] lzIffnfO{ ;'/Iff;Dd k|bfg ub} {cfPsf] lyof] . clg, !*$) df <strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s ljlnod<br />

rt'y{sf] ¿kdf ¿9LjfbL wfld{s k'g?Tyfgjfb / lg/Í'z ;fdGtL k|ltlqmofjfb ;Qf¿9 eof] . Tolta]nf<br />

Psfkl§ v'n]/ cufl8 cfpg' ckl/xfo{ eof] . n8fO“ cem}klg bfz{lgs xltof/åf/f g} rnfpg] ul/GYof]<br />

t/ p;sf] Wo]o xjfO{ bfz{lgs p2]Zo /xg uPsf] lyPg . pgsf] p2]Zo ;fgfltgf wd{ / tfT<strong>sfn</strong>Lg<br />

/fHo;Qfsf] cGt ug'{<br />

/x]sf] lyof] . 8\o'; hx/ a'v]/ -Deustshe Jahrbucher_ df t Jojxfl/s<br />

p2]ZonfO{ clxn] klg d'Vo¿kn] bfz{lgs k[i7e"lddf g} k|:t't ug] { ul/GYof] t/ !*$@ sf] /fOlg;<br />

hfO6'ª -Rheinishe Zeitung_ df gjx]u]nkGyLx¿sf] ;Dk|bfo dxŒjfsf+IfL pu|jfbL k" “hLklt ju{sf]<br />

bz{g af]s]/ cufl8 cfPsf] lyof] . bz{gsf] vf]nsf] pkof]u To;n] -;/sf/L k|x/L ljefusf] b[li6—<br />

Sensorship_ 5Ngsf nflu ub{Yof] .<br />

tfklg /fhgLltsf] If]q Tolta]nf Hofb} sf“8ft'No lyof] . ctM n8fO“sf] d'Vo lbzfn] wd{lj/f]wsf]<br />

¿k lng k'u]sf] lyof] . ck|ToIf¿kaf6 Tof] n8fO“ ljz]if u/]/ !*$) kl5 /fhg}lts n8fO“ klg eof] .<br />

!*#% df :6«f;åf/f lnlvt lo;'sf] hLjgL k|sflzt ePsf] lyof] . To;af6 Tof] n8fO“sf] klxnf]<br />

dfgl;s k| ]/0ff ldn]sf] lyof] . To;df b}jL syfx¿sf] lgdf{0faf/] h'g l;4fGt :yfkgf ul/Psf] ] lyof],<br />

To;sf] v08g kl5 a| 'gf] afo/n] u/]sf lyP . pgn] s] s'/fsf] k|df0f k|:t't u/]sf lyP eg] y'k| } O;fO{<br />

wd{;DaGwL sxfgLx¿df :jo+ ltgsf n]vx¿sf] /rgf u/]sf lyP . pgLx¿aLr h'g 5nkmn rn]sf]<br />

lyof], To;nfO{ æcfTdr]tgfÆ / d'Voj:t'aLrsf] n8fO“sf] bfz{lgs cfj/0fn] 5f]k]/ rnfOPsf] lyof] .<br />

lbJo k':tsx¿df lbOPsf] rdTsf/k"0f{ syf]ksygx¿sf] pTklQ ;d'bfosf sxfgL /Rg]x¿sf] cjr]tg<br />

k/Dk/fx¿sf] ue{af6 ePsf] lyof] jf tL O;fO{ wd{ k|rf/sx¿ :jo+n] ltgsf] /rgf u/]sf lyP < pQm<br />

ljifonfO{ a9fO{–r9fO{ u/]/ s'g k|Zgsf] pQ/ lbg] k|oTg ul/Psf] ] lyof] eg] ljZjOltxf;df s;sf]<br />

zlQm — æd'Vo j:t'Æsf] jf æcfTdr]tgfÆsf] zlQm — lg0ff{os x'G5 < cGtdf :6g{/sf] k|fb'ef{j eof] .<br />

:6g{/ jt{dfg c/fhstfjfbsf u'? lyP . jfs'<strong>lgg</strong>n] pgLaf6 w]/} s'/f l;s]sf 5g\ . :6g{/n] ;j{<br />

;Qfwf/L æcfTdr]tgfÆnfO{ kqm]/ To;sf] lz/dfly cf gf] zlQmzfnL cx 149 sf] d's'6 nufOlbPsf lyP<br />

.<br />

x]u]nkGyL ;Dk|bfosf] x|f;sf] k|lqmofsf] of] kIfaf/] d cem a9L hf“ra'em ug{kl§ nflUbg . To;n]<br />

eGbf lgDg s'/fx¿n] w]/} dxŒj /fVb5g\ M ;f+;fl/s wd{ lj?4sf] n8fO“sf Jojxfl/s cfjZostfx¿n]<br />

;a}eGbf kfsf gf}hjfg x]u]njfbLx¿sf] d'Vo efunfO{ k'gM cfª\n–<strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbsf] kmf“hdf<br />

x'¥ofOof] . To;sf] sf/0fn] pgLx¿ / pgLx¿sf] x]u]nLo bfz{lgs k|0ffnLaLr 6s/fj pTkGg u¥of] .<br />

ef}ltsjfbn] k|s[ltnfO{ g} Psdfq jf:tljstf dfGb5 t/ x]u]njfbL k|0ffnLleq k|s[ltnfO{ k/+ ljrf/sf]<br />

k/sLos/0f -Alienation_, cyf{t\ Psk|sf/n] To;sf] ktg 7flgG5 . x]u]nLo bfz{lgs k|0ffnLdf<br />

lrGtg / lrGtg k4lt — ljrf/ — nfO{ g} d"n tTj dflgG5, k|s[ltnfO{ To;af6 pTkGg rLh — vfln<br />

ljrf/sf] s[kfsf] sf/0fn] dfq cl:tTjdf /x]sf] rLh dflgG5 . To;k|sf/sf] c;Ëltsf] bnbndf 7Ls–<br />

a]7Ls To;af6 h:tf] aGof], To:t} 8'Ag] / t}l/g] ub} { /x\of] .<br />

clg To;kl5 dfq kmfo/afvsf] /rgf æO;fO{ wd{sf] ;f/tTj -Essence Of<br />

Christianity_Æ 149 lg:Sof] . Pp6} k|xf/af6 To;n] Tof] c;ËltnfO{ rsgfr"/ kfl/lbof] — s'g}<br />

lxrlsrfx6ljgf To;n] ef}ltsjfbnfO{ k'g:yf{lkt u¥of] . To;sf] egfO s] lyof] eg] k|s[ltsf] ;Qf


;f/f bz{gx¿af6 :jtGq x'G5 . k|s[lt g} Tof] cfwf/ xf], h'g k|s[ltsf xfdL dfgj hflt :jo+ pkh xf} +<br />

/ h;dfly xfdL a9]sf 5f} + . k|s[lt / dflg;eGbf 5'§ s'g} rLhsf] cl:tTj 5}g . xfd|f wfld{s<br />

sNkgfx¿n] ;[li6 u/]sf w]/} pRr:t/Lo hLjgx¿ xfd|f cf g} ;f/tTjsf sfNklgs k|ltljDa x'g\ .<br />

x]u]nLo k|0ffnLsf] hfb";/L c;/ vtd eof], Tof] k|0ffnL rsgfr"/ x'gk'Uof] / To;nfO{ Psflt/<br />

of“lsof] . c;Ëltaf/] Tof] vfln xfd|f] sfNklgs rLh dfq ePsf] k|dfl0ft eof] / x6\of] . Tof]<br />

k':tssf] s:tf] k| ]/0ffbfoL k|efj k¥of] < Tof] p;}n] hfGof], h;n] To;sf] cg'ej u/]sf] lyof] . rf/}lt/<br />

pT;fxsf] nx/ km}lnof] . xfdL t'?Gt kmfo/afvjfbL algxfNof} + . <strong>dfS</strong>;{n] pQm gof“ wf/0ffsf] slt<br />

pT;fxsf ;fy clegGbg ug'{<br />

ePsf] lyof] / To;sf ;f/f cfnf]rgfTds ;ÍL0f{tfsf afjh"b To;af6<br />

pxf“ sltw]/} k|efljt x'g'ePsf] lyof] eGg] s'/f ækljq kl/jf/Æ gfds pxf“sf] u|Gydf kfpg ;lsg]5 .<br />

slt;Dd eg] kmfo/afvsf] k':tsdf h]–hlt sdhf]/lx¿ lyP, pxf“n] klg ltgsf] tfTsflns<br />

k|efj a9fpgsf nflu d2t k'¥ofpg' eof] . To;sf] ;flxlTos z}nLsf] sf/0faf6 To;sf kf7sx¿sf]<br />

;ª\Vof w]/} a9\of] . Tof] sxL+–sxL+ t w]/} cf8Da/k"0f{ klg lyof] . h]xf];\, x]u]nLo bz{gsf] ghf<strong>lgg</strong>] /<br />

ga'lemg] uNnLdf jiff} { +;Dd rSs/ sfl6/x]kl5 To;df xfdL ;a}nfO{ cg's"n jftfj/0f ldNof] . Hofb}<br />

clt/l~ht9Ëaf6 pgn] :ju{af/] u/]sf] k|z+;fsf ;DaGwdf klg ToxL s'/f ;To lyof] . To; s'/fsf] s'g}<br />

cf}lrTo g/x]sf] eP tfklg æz'4 ljj]sÆ c;x\o aGg k'Uof] . ;j{zlQmdfg zf;gkl5 To;sf] cGt<br />

ckl/xfo{ ePsf] lyof] . t/ xfdLx¿n] e'Ng gx'g] s'/f s] xf] eg] jf:tjdf kmfo/afvsf tL b'O{y/L<br />

sdhf]/Lx¿ g} lyP, h;nfO{ æ;Rrf ;dfhjfbÆn] c“ufn]/ cf gf] cfwf/ agfof] . !*$$ kl5 lzlIft<br />

hd{gLdf æ;Rrf ;dfhjfbÆ dxfdf/L em} + km}ln“b}uPsf] lyof] . j}1flgs 1fgsf] :yfgdf ca To;n]<br />

;flxlTos jfSof+z /fVg ;'? u¥of] . pŒkfbgsf] cfly{s ¿kfGt/ u/]/ ;j{xf/f ju{n] cf gf] d'lQm k|fKt<br />

u/f];\ eGg'sf] ;f6f] æk| ]dÆsf] dfWodaf6 hfltsf] d'lQm xfl;n ug] { s'/f ;'? ul/lbof] . ;ª\If]kdf gL/;<br />

/rgfx¿ / k| ]dsf] v';LofnLsf] To; ;G;f/df Tof] ljnfof] . To;sf k|ltlglw <strong>sfn</strong>{ u| 'g lyP .<br />

xfdLx¿n] e'Ng gx'g] s'/f csf] { 5 . Tof] s] xf] eg] x]u]nLo ;Dk|bfo t lj3l6t x'gk'u]sf] lyof]<br />

eg] x]u]njfbL bz{gnfO{ cfnf]rgfåf/f k/flht ug{ ;lsGgYof] . :6«f; / jfo/ b'j}dWo] x/]sn] To;sf]<br />

Pp6f–Pp6f kIfnfO{ kqm]sf lyP <strong>tyf</strong> k'gM To;sf cfwf/df pgLx¿n] Pscsf{sf lj?4 zf:qfy{ ub{y] .<br />

kmfo/jfvn] pgLx¿sf] k|0ffnLnfO{ rsgfr"/ kf/]/ Psflt/ of“lslPsf lyP . t/ s'g} klg bz{gnfO{<br />

vfln Tof] unt 5 eg]/ dfq vtd ug{ ;lsGg . /, x]u]nLo bz{gh:tf] /fi6«sf] af}l4s ljsf;df Tolt<br />

hf]8bf/ k|efj kf/]sf], Tolt zlQmzfnL rLhnfO{ vfln pk]Iff u/]/ dfq vtd ug{ Psbd} ;lsGgYof] .<br />

To;nfO{ t vfln ;a}9Ëaf6 dfq æ/2 ug{Æ ;lsG5, cyf{t\ vfln cfnf]rgf u/]/ To;sf ¿kx¿<br />

x6fOlbg] t/ To;sf] dfWodaf6 k|fKt gof“ j:t' -ljrf/tTj_nfO{ hf]ufOlbg] ugf{n] dfq} klg To;nfO{<br />

k/flht ug{ ;lsGYof] . Tof] sfd s;/L ;DkGg ul/Psf] ] lyof] eGg] s'/f xfdL tn b]Vg]5f} + . t/<br />

To;}aLr !*$* sf] qmflGtn] s'g} lzi6frf/ljgf ;f/fsf ;f/f bz{gnfO{ g} Psflt/, h;/L kmfo/afvn]<br />

x]u]nLo k4ltnfO{ x'¥of{OlbPsf lyP, To;/L g} x'¥of{OlbPsf] lyof],. clg, To; k|lqmofdf :jo+<br />

kmfo/afvnfO{ g} wSsf nufP/ k5fl8 kfl/Psf] lyof] .<br />

— @ —<br />

;f/f bz{g, ljz]if u/]/ xfnsf] bz{gsf] dxfg\ cfwf/e"t k|Zg lrgtgl;t ;Qfsf] ;DaGwsf] k|Zg<br />

xf] . w]/} k'/fgf] <strong>sfn</strong>b]lv, hlta]nf pgLx¿n] cf gf] z/L/ /rgfaf/] Psbd} s]xL klg hfGb}gy],<br />

Tolta]nfb]lv ;kgfdf b]lvg] ¿kx¿ 150 -dfgj ¿kx¿sf_ sf/0fn] dflg;x¿n] s] ljZjf; ub} {cfPsf<br />

5g\ eg] lrGtg / ;+j]bgfsf lqmofx¿ pgLx¿sf cf g} z/L/sf lqmofx¿ geP/ z/L/df /xg] /<br />

dflg;sf] d[To' x'“bf<br />

To;nfO{ 5f]8]/ hfg]h:tf ljlzi6 cfTdfsf lqmofx¿ x'g\ . olta]nf dflg;x¿n]<br />

cf gf / afx\o ;G;f/sf aLrsf] kf/:kl/s ;DaGwsf ljifodf ;f] +Rb} / ljrf/ ub} {cfPsf 5g\ eg]<br />

To;sf] nflu c¿ s'g} d[To'sf] cfljisf/ ug'{kg]<br />

{ cfjzostf 5}g . cd/tfsf] wf/0ffsf] pTklQ To;/L<br />

g} ePsf] lyof] . ljsf;sf] Tof] cj:yfdf To; wf/0ffaf6 s'g} ;fGTjgf ldNb}gYof], pN6} Tof] efUosf]<br />

/]vfh:tf] nfUbYof], h;sf lj?4 xftv'§f rfNg' Joy{ lyof] . clg, w/}k6s t Tof] Pp6f lglZrt<br />

ljklQsf ¿kdf g} cfp“Yof] . o"gfgLx¿n] To;nfO{ ljklQ g} 7fGby] . JolQmut cd/tfsf] lg/;<br />

wf/0ffsf] pTklQ ;fGTjgfsf] wfld{s OR5f cGt/ut ePsf] geP/ To;sf] pTklQ rf}tkmL{ c1fgtfsf]


sf/0f ePsf] lyof] eg]/ cfTdfsf] ljifodf d[To'kl5 klg hLljt /lx/x]sf] 7fGg] ;d:ofsf] k[i7e"lddf g}<br />

ePsf] lyof] . Tof] cfTdfnfO{ s] ug] { <<br />

k|yd, To;/L k|fs[lts zlQmx¿df dfgjLo u'0f cf/f]lkt ug] { dfWodaf6 b]jtfx¿sf] ;d]t ;[li6<br />

ePsf] lyof] . wd{sf] kl5sf] ljsf;qmddf tL b]jtfx¿n] a9LeGbf a9L cnf}lss ¿k u|x0f ub} { uP .<br />

cGtdf cd"tL{s/0fsf] lqmofåf/f, d eGb5', lg/k]IfLs/0fsf] lqmofåf/f y'k| } ;fgf–ltgf ;Lldt /<br />

Pscsf] {nfO{ ;Lldt agfpg] b]jtfx¿af6 dflg;x¿sf] dl:tisdf Ps]Zj/jfbL wd{sf] Pp6f PsflGts<br />

b]jtfsf] ljrf/ pTkGg x'g k'Uof] . :jefjtM cd"tL{s/0fsf] ;f] lqmof dflg;sf] af}l4s ljsf;sf] qmddf<br />

g} ePsf] lyof] .<br />

To;/L ;Qfl;tsf] lrGtgsf] ;DaGwsf] k|Zg, k|s[ltl;tsf] cfTdfsf] ;DaGwsf] k|Zgsf<br />

h/fx¿;d]t — ;Dk"0f{ wd{sf h/fx¿;/x g} — hËnL dflg;x¿sf ;Í'lrt / c1fgtfk"0f{<br />

wf/0ffx¿df g} kfOG5g\ . ;Qfl;tsf] lrGtgsf] k|Zg, k|s[ltl;tsf] cfTdfsf] ;DaGwsf] of] k|Zg —<br />

l;ª\uf] bz{gsf] ;a}eGbf k|d'v k|Zg xf] . t/ Tof] k|ZgnfO{ To;sf ;a} kIfx¿l;t;lxt ;a}eGbfklxn]<br />

s]jn Tolta]nf dfq ;f]Wg ;lsG5, p;n] cf gf] ;du| dxŒjnfO{ s]jn Tolta]nf dfq xfl;n ug{<br />

;s]sf] lyof], hlta]nf O;fO{ wd{sf] dWoo'uLg nfdf] lgb|faf6 o"/f]ksf] dfgjtf hfu[t ePsf] lyof] .<br />

;Qfl;tsf] lrGtgsf] ;DaGwsf] k|Zgn] — cfTdf jf k|s[lt s'g k|d'v xf] eGg] k|Zgn] — dWo o'usf]<br />

ljBf8Da/jfbsf] a]nfdf ;d]t Pp6f 7"nf] e"ldsf cbf u/]sf] lyof] . O;fO{ wfld{s ;‹af/] O{Zj/n] g}<br />

;G;f/sf] ;[li6 u/]sf] lyof] jf ;gftg <strong>sfn</strong>b]lv g} o:t} rNb}cfPsf] 5 eGg] k|Zgn] tLj| ¿k lnPsf]<br />

lyof] .<br />

bfz{lgsx¿n] pQm k|Zgsf] h:tf] pQ/ lbPsf lyP, To;sf cfwf/df pgLx¿ b'O{j6f 7"n–7"nf<br />

bndf af“l8Psf lyP . cfTdf g} d"n xf] / k|s[lt uf}0f xf] eg]/ h;n] dfGby], tL cfbz{jfbsf] bndf<br />

;fd]n x'g k'u]sf lyP . cGtdf ltgLx¿n] s'g}gs'g} ¿kdf ;G;f/sf] ;[li6 s;}n] u/sf] 7fGby] . clg,<br />

bfz{lgs kmf“6df x]u]nLo k|0ffnLsf] kmf“6df em} + ;G;f/sf] ;[li6sf] Tof] wf/0ff / To;;DaGwL O;fO{<br />

wdf{jnDaLx¿sf] wf/0ffeGbf klg emg\w]/} hl6n / b':;fWo aGg k'Ub5 . csf{y/L bfz{lgsx¿sf] egfO<br />

k|s[lt g} d"n tTj xf] eGg] wf/0ff /x]sf] lyof] . pgLx¿ ef}ltsjfbsf a]Unfa]Un} ;Dk|bfodf ljeQm eP<br />

.<br />

cfbz{jfb / ef}ltsjfb oL b'j} zAbx¿sf] Tof]eGbf csf] { s'g} cy{ lyPg . oxf“ klg ltgsf] c¿<br />

s'g} cy{df k|of]u ul/Psf] 5}g . tLleq s'g} csf] { cy{ vf]Hbfv]l/ h'g e|d pTkGg x'G5, Tof] s'/f<br />

xfdLx¿n] tn kfpg]5f} + .<br />

tfklg lrGtg / ;Qfsf] ;DaGwsf] k|Zgsf] Pp6f csf] { kIf klg 5 . rf}tkmL{¿kdf /x]sf] of]<br />

;G;f/af/] xfd|f] h'g ljrf/ 5, :jo+ To;sf] of] ;G;f/l;t s] ;DaGw 5 t < s] xfd|f] lrGtgn]<br />

jf:tljs ;G;f/sf] 1fg k|fKt ug{ ;Sb5 < cf gf ljrf/ / wf/0ffx¿leq s] xfdLx¿n] jf:tljs<br />

;G;f/l;t ;DalGwt oyfy{tfsf] ;xL k|ltljDa pTkGg ug{ ;Sb5f} + < bfz{lgs efiffdf of] k|ZgnfO{<br />

lrGtg / ;Qfsf] cgGotf -Identity_ sf] k|Zg elgG5 . bfz{lgsx¿sf] Hofb} 7"nf] ax'dtn] pQm<br />

k|Zgsf] pQ/ ;sf/fTds¿kdf lbG5 . pbfx/0fsf nflu x]u]nLo bz{gdf t To;sf] cg'df]bg :jtM<br />

:ki6 5 lsgeg] To;df atfOPsf] 5, jf:tljs ;G;f/df xfdLx¿n] 1fg xfl;n ug] { rLhsf] ljrf/<br />

tTj g} xf] M h'g ljrf/ tTjn] k/+ ljrf/nfO{ ;f+;fl/s¿kdf lj:tf/}–lj:tf/} ;fsf/ agfp“b} hfG5 .<br />

pQm k/+ ljrf/sf] ;Qf ;G;f/b]lv :jtGq / ;G;f/sf] ;[li6eGbf klxn]b]lv, zfZjt <strong>sfn</strong>b]lv g}<br />

/x“b}cfPsf] 5 . t/ Tof] rLh c¿ s'g} k|df0fljgf g} ljrf/n] ;'?b]lv g} ljrf/tTjsf] ¿kdf<br />

/xg]vfnsf tTjx¿nfO{ g} lrx\g ;Sb5 eGg] s'/f :jtM :ki6 5 . h'g s'/f oxf“ k|dfl0ft ug'{<br />

5, Tof]<br />

geg]s} ¿kdf pQm cfwf/ jfSodf klxn]b]lv g} ljBdfg 5 eGg] s'/f klg TolQs} :ki6 5 . tfklg<br />

To;sf/0fn] x]u]nnfO{ s] lgisif{ lgsfNg ck7\of/f] kb} {g eg] pgn] lrGtg / ;Qfsf] cgGotf -<br />

Identity_ sf] h'g k|df0f k|:t't u/]sf lyP, To;af6 pgsf] bz{g g} pgnfO{ ;xL nfUg] Ps dfq<br />

bz{g xf] eGg] s'/f :ki6 x'G5 . pgL s] eGb5g\ eg] lrGtg / ;Qfsf] cgGttfn] olb cf gf]<br />

k|fdfl0fstf k'li6 ug{ vf]Hb5 eg] l;4fGtaf6 abn]/ pgsf] bzgnfO{ Jojxfl/s ¿k lbg / ;f/f


;G;f/nfO{ x]u]nLo l;4fGt cg';f/ ablnlbg x]t' p;n] dfgj hfltnfO{ tof/ u/f];\ . x]u]nsf] of]<br />

To:t} e|d xf], h;af6 sl/a–sl/a ;a} bfz{lgsx¿ u|:t 5g\ .<br />

To; cltl/Qm a]Unfa]Un} bfz{lgsx¿sf] csf] { a]Un} bn klg 5 . Tof] tL JolQmx¿sf] bn xf],<br />

h;n] ;G;f/sf] s'g} klg 1fg jf slDtdf k"0f{ 1fg k|fKt ug{ ;lsG5 eGg] s'/fdf zÍf k|s6 ub{5 .<br />

To; >]0fLdf cTofw'lgs <strong>sfn</strong>df sfG6 / x\o"d;d]t kb{5g\ . bz{gsf] ljsf;df pgLx¿n] w]/} dxŒjk"0f{<br />

e"ldsf v]n]sf 5g\ . Tof] b[li6sf]0fsf] v08gsf] l;nl;nfdf h'g rLh lg0ff{os x'G5, x]u]nåf/f —<br />

slDtdf klg efjjfbL sf]0faf6 — Tof] klxn] g} atfOPsf] 5 . kmfo/afvn] To;df h'g ef}ltsjfbL<br />

rLh yk]sf lyP, Tof] a7\ofO“k"0f{ x'g ;Sb5, tfklg To;df uxL¥ofO{ 5}g . c¿ ;Dk"0f{ bfz{lgs<br />

kl/sNkgf em} + pQm kl/sNkgfsf] ;d]t ;a}eGbf k|efjzfnL v08g Jojxf/ :jo+ xf], cyf{t\ k|of]u /<br />

k|oTg xf] . h'g;'s} k|fs[lts lqmofaf/] cf gf] wf/0ffsf] ;Totf olb xfdLx¿n] Tof] lqmofnfO{ :jo+<br />

;[li6 u/]/ k|dfl0ft ul/lbG5f} +, To;sf kl/l:ylteGbf aflx/ lg:s]/ To;nfO{ :jo+ pTkGg ul/lbG5f} + /<br />

3ftdf To;af6 cf gf] sfd ;d]t k6\ofp“5f} + eg] sfG6sf] cu|fx\o æc1]o j:t'Æsf] sfd ;DkGg x'g]5<br />

. lj?jf / kz'x¿sf z/L/df pTkGg x'g] /f;folgs kbfy{ klg Tolta]nf;Dd To:t} g} æc1]o j:t'x¿Æ<br />

agL /x]sf lyP, hlta]nf;Dd h}ljs /;fogzf:qn] pgLx¿nfO{ Pskl5 csf] { u/L :jo+ agfpg ;'?<br />

u/]sf lyPgg\ . To;kl5 tL æc1]o j:t'x¿Æ xfd|f nflu j:t'x¿ aGg k'u]sf lyP . pbfx/0fsf nflu<br />

dh]6fsf] /ª\u lbg] kbfy{ cnLh/LgnfO{ lnpm“ . To;nfO{ xfdLx¿n] clxn] v]tdf dhL7sf h/fx¿df<br />

gpdf/]/ w]/};:tf] / ;/n t/Lsfåf/f cnsqaf6 tof/ ub{5f} + . #)) jif{;Dd sf]klg{s;sf] ;f}o{d08n<br />

vfln sNkgf dfq lyof] . To;sf kIfdf !)), !))) jf !)))) s'/fx¿ 5f“6\g ;lsGYof] <strong>tyf</strong><br />

ljkIfdf vfln Tof] Pp6f sNkgf dfq lyof] . t/ nj]l/o/n] ;f}o{d08naf6 k|fKt tYox¿sf cfwf/df<br />

vfln Pp6f c1ft u|xsf] cl:tTjsf] kQf dfq gnufP/ lx;faåf/f cfsfzdf Tof] 7fp“sf] ;d]t kQf]<br />

nufP, hxf“ Tof] u|x 151 sf] cl:tTj x'g' :jfefljs lyof] . clg, k'gM u]lnlnof]n] pQm u|xnfO{ ;f+lRrs}<br />

vf]h]/ b]vfP, To;kl5 sf]klg{s;sf] ;f}o{d08nsf] k'li6 ePsf] lyof] . To;sf afjh"b hd{gLdf<br />

gjsfG6jfbLx¿n] olb pgLx¿n] sfG6jfbL nf;nfO{ k'ghL{ljt u/fpg] k|oTg ul//x]sf x'g\ /<br />

OªNofG8df c1]ojfbL x\o"d -Toxf“ jf:tjdf p;sf] slxNo} d[To' ePsf] lyPg_sf] wf/0ffnfO{ k'ghL{ljt<br />

ug] { k|oTg ul//x]sf x''g\<br />

eg] To;sf] cy{ x'G5 — j}1flgs b[li6sf]0faf6 pgLx¿ kl5 xl6/x]sf 5g\ .<br />

clg, Jojxfl/s b[li6sf]0faf6 To;sf] cy{ vfln s] dfq x'G5 eg] ;G;f/;dIf ef}ltsjfbnfO{ c:jLsf/<br />

ubf{ub} { klg n'sL–l5kL pgLx¿n] lgn{Hh9Ëaf6 To;nfO{ :jLsf/ ub} { uO/x]sf 5g\ . jf:tjdf sfG6 /<br />

x\o"dsf wf/0ffx¿sf l;4fGt / Jojxf/ b'j} If]qdf klxn] g} v08g ul/Psf] ] 5 .<br />

tfklg b]sft{b]lv x]u]n;Dd <strong>tyf</strong> xA;b]lv kmfo/afv;Ddsf] nfdf] ;dodf vfln ljz'4 ts{af6<br />

dfq bfz{lgsx¿ k|ltli7t ePsf lyPgg\, oBlk pgLx¿n] To:t} ;f] +Rby] . s'/f To;sf] Psbd} pN6f]<br />

lyof] . jf:tjdf ;a}eGbf w]/} h'g s'/fn] pgLx¿nfO{ cufl8 a9fO/x]sf] lyof], Tof] k|fs[lts lj1fg <strong>tyf</strong><br />

pBf]uwGwfsf] zlQmzfnL / lg/Gt/¿kdf eO/x]sf] k|ult xf] . hxf“;Dd ef}ltsjfbLx¿sf] s'/f lyof],<br />

pgLx¿sf] ;DaGw dflyb]lv g} Psbd} :ki6 b]lvGYof], tfklg cfbz{jfbL bfz{lgs k|0ffnLx¿n] ;d]t<br />

cfk"mleq ef}ltsjfbL tTj w]/}eGbfw]/} ;dfj]z ub}{uO/x]sf lyP . dl:tis / ef}lts kbfy{aLr h'g<br />

cGt/lj/f]w x'G5, To;nfO{ ;j] {Zj/jfbL9Ëaf6 pgLx¿n] x6fpg] k|oTg ub{y] . To;}u/L cGttM x]u]nLo<br />

k|0ffnLn] k4lt / cGt/j:t'sf] b[li6sf]0faf6 cfbz{jfbL9ËeGbf pN6f] ¿kdf v8f ul/Psf] ] ef}ltsjfbs}<br />

k|ltlglwTj ub{Yof] .<br />

ctM Tof] rLhnfO{ s'g s'/fn] :ki6 ub{5 eg] hlta]nf :6fs{n] kmfo/afvsf] ljZn]if0f ub{5g\,<br />

Tolta]nf lrGtg / ;Qf;DaGwL d"ne"t k|Zgsf ;DaGwdf g} ;a}eGbfklxn] pgsf] b[li6sf]0fsf] 5fgaLg<br />

ug{ k'Ub5g\ . ;'?df pgn] Pp6f ;lª\IfKt e"ldsf v]Nb5g\ . Tof] e"ldsfdf klxn]sf bfz{lgsx¿, ljz]if<br />

u/]/ sfG6kl5sf bfz{lgsx¿sf ljrf/x¿sf] cgfjZo¿kaf6 rsf{rsf{ bfz{lgs efiffdf j0f{g ub{5g\ .<br />

To;df x]u]nnfO{ hlt dxŒj lbg'kb{Yof], Tof]eGbf Hofb} sd dxŒj lbOPsf] 5 . To;sf] sf/0f s] xf]<br />

eg] :6fs{n] vfln pgsf s[ltx¿df s]xL vf;–vf; c+zx/nfO{ Psbd} cf}krfl/s¿kdf dfq x]/]sf 5g\<br />

. Tof] e"ldsfkZrft\ pgn] k'gM :jo+ kmfo/afvsf] æclwe"tjfbÆsf] ljsf;qmdsf] lj:t[t ljj/0f lbPsf<br />

5g\ . Tof] ljsf;qmdnfO{ h;/L To; ljifol;t ;DalGwt kmfo/afvsf s[ltx¿df qmda4¿kdf kfOG5,


pgn] klg 7Ls To;}u/L k]z u/]sf 5g\ . pQm ljj/0f d]xgt / :ki6tfsf ;fy k|:t't ul/Psf] ] 5 .<br />

To;df bf]if vfln slQ dfq 5 eg] ;Dk"0f{ k':tsem} + pQm ljj/0f klg bfz{lgs zAbfjnL clNemP/<br />

af]em aGgk'u]sf] 5 . x/]s 7fp“df tL zAbfjnLaf6 a“Rg cK7\of/f] eO/x]sf] 5 eGg] s'/f klg xf]Og .<br />

To;af6 Tolta]nf emg\a9L x}/fgL pTkGg x'g k'Ub5, hlta]nf vfln s'g} Pp6} bfz{lgs ;Dk|bfosf]<br />

cleJo~hgf z}nLsf], cyjf :jo+ kmfo/afvsf] cleJo~hgf z}nL;Ddsf] cg's/0f dfq gu/]/ pgn]<br />

7fp–7fp“df Hofb} a]Unfa]Un} k|j[lQx¿sf zAbfjnLx¿, ljz]if u/]/ :jo+nfO{ bfz{lgs atfpg] clxn]<br />

rf}tkmL{¿kdf hf]8bf/¿kn] km}ln/x]sf k|j[lQx¿sf zAbfjnLx¿ l5/fOlbG5g\<br />

kmfo/afvsf] ljsf; x]u]njfbLaf6 ef}ltsjfbLdf ePsf] lyof], oBlk kmfo/afv slxNo} klg<br />

Psbd} kSsf ¿9LjfbL x]u]njfbL lyPgg\ eGg] s'/f ;xL xf] . ljsf;sf] To; qmddf lglZrt cj:yfdf<br />

k'u]/ cf gf k"j{jtL{ cfbz{jfbL k|0ffnL;“u k"0f{¿kn] ;DaGw ljR5]b ug'{<br />

pgsf] nflu cfjZos<br />

x'guPsf] lyof] . x6fpg]¿kaf6 cGttM kmfo/afv s] s'/f dfGg afWo ePsf lyP eg] k/+ ljrf/sf k"j{<br />

;fG;fl/s x]u]njfbL cl:tTjsf] s'/f ;G;f/sf] cl:tTjjfg\ x'g'eGbfklxn] pgsf …tfls{s–dfgl;s<br />

>]0fLx¿ -Logical Categories_ sf] k"j{ cl:tTjÚ /fVg] s'/f jf:tjdf Oxnf]ssf] ctLt ;|i6fsf]<br />

cl:tTjdf ul/g] ljZjf;sf] clxn];Dd /x]sf] sfNklgs ;Demgfafx]s vfln Psdfq of] ;G;f/ ;To<br />

xf] / xfdLx¿ :jo+ To;sf Ps cË xf} + + <strong>tyf</strong> xfd|f] r]tgf / lrGtg hlt;'s} ctLlGb|o nfu] klg<br />

jf:tjdf tL ef}lts / zf/Ll/s cËx¿ dl:tissf pkhx¿ g} x'g\ . kbfy{ dl:tissf] pkh geP/<br />

:jo+ dl:iskbfy{sf] ;jf] {Rr pkh xf], To;afx]s c¿ s]xL xf]Og . lg:;Gb]x Tof] ljz'4 ef}ltsjfb xf] .<br />

t/ Tolt 6f9f k'lu;s]kl5 kmfo/afv /f]lsG5g\ . rL/–k|rlnt bfz{lgs k"jf{u|xaf6 ef}ltsjfbL<br />

cGt/j:t'sf lj?4 geP/ ef}ltsjfbsf] gfdsf lj?4 km}lnPsf] k"jf{u|xaf6 pgL d'Qm x'g ;Sb}gg\ .<br />

pgn] eGb5 M æd]/f] b[li6df ef}ltsjfb dfgjLo ;Qf / 1fgsf] dxnsf] cfwf/lznf xf] t/ d]/f] b[li6df<br />

Tof] ToxL xf]Og, h'g s'g} z/L/lj1fgljbsf b[li6sf]0f / dtfg';f/ t of] -ef}ltsjfb_ :jo+ g} dxn xf] .<br />

e"t <strong>sfn</strong>sf ;DaGwdf ef}ltsjfbLx¿l;t d k"0f{tM ;xdt 5' t/ eljiosf ;DaGwdf d pgLx¿l;t<br />

;xdt 5}g .Æ<br />

oxf“ kmfo/afvn] kbfy{ / dl:tissf] ;DaGwsf] lglZrt ;dembf/Ldf cfwfl/t ljZj;DaGwL cfd<br />

b[li6sf]0f, ef}ltsjfbnfO{ To;sf] Tof] ljz]if ¿kl;t ldnfO{ lbG5g\ . To;df vf; P]ltxfl;s cj:yfdf,<br />

cyf{t\ !* cf} + ztfAbLdf ljZjb[li6sf]0fsf] cleJo~hgf ePsf] lyof] . To;eGbf w]/} To;nfO{ To;sf]<br />

yf]qf] / ljs[t ¿kl;t ldnfOlbG5, h;df k|s[ltjfbL / j}Bx¿ Pj+ 8fS6/x¿sf] dl:tisdf !* cf} +<br />

zbLsf] ef}ltsjfb cfh klg hLljt 5 . Tof] p;sf] ToxL ¿k xf], h;sf] ut zbLsf] kf“rf} + bzsdf<br />

a'vg/, ef]S6, df]n];sf6n] cf gf] ;dodf k|rf/ u/]sf lyP . t/ h;/L cfbz{jfb cf gf]<br />

ljsf;qmddf s}of} + cj:yfx¿af6 u'h| ]sf] lyof], To;}u/L ef}ltsjfb klg s}of} + r/0fx¿ kf/ u/]/ cufl8<br />

a9]sf] lyof] . k|s[lt lj1fg;Ddsf] If]qdf x'g] x/]s o'ufGtsf/L vf]h;“u} To;nfO{ cf gf] ¿kdf kl/jt{<br />

ug'{k/]sf]<br />

5 . clg, hlta]nf Oltxf;sf] ef}ltsjfbL JofVof ul/of], Tolta]nf of] If]qdf klg To;sf]<br />

ljsf;sf nflu gof“ dfu{ v'n]sf] lyof] .<br />

ut zbLsf] ef}ltsjfb d'VotM oflGqs lyof] lsgeg] Tolta]nf;Dd ;f/f k|fs[lts 1fgsf] If]qdf<br />

vfln oGqlj1fg — /, Tof] klg jf:tjdf 7f]; lk08x¿sf] oGqlj1fgsf] ;ª\If]kdf u'?Tjfsif{0fsf]<br />

oGqlj1fgsf] lglZrt cj:yf;Dd ljsf; ePsf] lyof] . /;fogzf:q Tolta]nf;Dd vfln lzz' cj:yf<br />

k|fbflxs cj:yfdf g} lyof] . hLjlj1fg klg Tolta]nf;Dd jfd] ;g] { ;fgf] lzz' lyof] . lj?jf /<br />

kz'x¿sf z/L/sf] vfln df]6fdf]6L¿kdf g} clxn];Dd 5fgaLg ul/Psf] ] lyof] . ltgsf] JofVof vfln<br />

oflGqs sf/0fx¿sf] cfwf/df dfq ul/GYof] . !* cf} + zbLsf ef}ltsjfbLx¿sf] b[li6df dflg;sf] ToxL<br />

:yfg lyof], h'g b]sft] {sf] b[li6sf]0fdf kz'sf] x'GYof], cyf{t\ Tof] Pp6f d];Lg lyof] . /f;folgs <strong>tyf</strong><br />

h}ljs :j¿k x'g] k|lqmofx¿nfO{ vfln oGqlj1fgsf] gfkf]af6 x]g] { sf]lzz ug'{<br />

k|frLg <strong>k|m</strong>fl;G;L<br />

ef}ltsjfbsf] klxnf] ljz]if t/ To;a]nfsf] :jfefljs sdhf]/L lyof] . lg:;Gb]x /f;folgs h}ljs<br />

k|lqmofx¿sf] ;DaGwdf ;d]t oGqlj1fgsf] lgod nfu" x'G5 t/ tL lgodx¿nfO{ csf] { w]/} pRr<br />

lgodn] k5fl8 ws]lnlbG5 . pQm ef}ltsjfbsf] csf] { ljlzi6 sdhf]/L s] lyof] eg] To;n] ljZjnfO{<br />

Pp6f k|lqmofsf] ¿kdf, kbfy{sf] cgj/t P]ltxfl;s ljsf;sf] ¿kdf a'‰g ;Sb}gYof] . k|s[lt lj1fgsf]


Tof]a]nf h'g :t/ lyof] / To;l;t bfz{lgs lrgtgsf] h'g clwe"tjfbL, cyft\ åGåjfblj/f]wL k4lt<br />

;DalGwt lyof], To;}af6 Tof] sdhf]/L k}bf x'GYof] . slt s'/f cjZo yfx lyof] eg] k|s[lt zfZjt<br />

ultsf] cj:yfdf /xG5 . t/ tfT<strong>sfn</strong>Lg wf/0ffg';f/ Tof] ult zfZjt¿kdf Ps rqmdf g} x'GYof] /<br />

To;sf/0f Tof] cf gf] :yfgaf6 slxNo} cufl8 a9\b}gYof] . af/Daf/ To;af6 Pp6} lgisif{ lgSnGYof] .<br />

Tof] wf/0ff x'g' Tolta]nf :jfefljs lyof] . ;f}o{d08nsf] pTklQaf/] sfG6sf] l;4fGt dfq ev{/} cufl8<br />

cfPsf] lyof] . To;nfO{ cem};Dd klg vfln sf}t'xnsf] ljifo dfq 7flgGYof] . k[YjLsf] ljsf;sf]<br />

Oltxf;, cyf{t\ e"ue{zf:q cem}klg Psbd} c1ft lyof] . clg, cfhsf ;hLj k|fs[lts k|f0fLx¿<br />

;/naf6 hl6n -;+ +lZni6_lt/ ljsl;t x'g] nfdf] >[ª\vnfsf kl/0ffd x'g\ eGg] ljrf/ j}1flgs¿kaf6<br />

cem};Dd k]z x'g;s]sf] lyPg . ctM k|s[ltaf/] cg}ltxfl;s b[li6sf]0f x'g' ckl/xfo{ lyof] . t/ Tof]<br />

s'/fnfO{ lnP/ !* cf} + zbLsf bfz{lgsx¿nfO{ xfdLx¿ lsg bf]ifL 7x¥ofpg ;Sb}gf} + eg] Tof] rLh<br />

x]u]ndf ;d]t kfOGYof] . pgsf] sygfg';f/ k|s[lt vfln ljrf/sf] k/sLos/0f -Alienation_ xf] .<br />

ctM <strong>sfn</strong>qmddf To;sf] s'g} ljsf; x'g ;Sb}g . To;sf] ljsf; vfln cjsf;df dfq x'g ;Sb5 .<br />

To;/L To;n] cf gf] ljljwtfsf] lj:tf/ s]jn To;}df dfq ug{ ;Sb5 . To;/L To;n] cf gf]<br />

ljsf;sf] ;Dk"0f{ cj:yfnfO{ ;“u;“u} Pskl5csf] { k|blz{t ub{5 / zfZjt¿kaf6 tL k|lqmofx¿sf]<br />

k'g/fj[lQ ub} { hfgsf nflu afWo x'G5 . ;dosf] ulteGbf a]Un} cjsf;df ljsf; ug] { Tof] asaf;<br />

k|s[ltaf/] x]u]nn] Tof]a]nf u/]sf lyP, hlta]nf e"ue{zf:q, e| "0fzf:q, lj?jf / kz'x¿sf] z/L/ lj1fg /<br />

h}ljs /;fogzf:qsf] lgdf{0f eO/x]sf] lyof] <strong>tyf</strong> gof“ lj1fgsf cfwf/df kl5 pTkGg x'g] ljsf;sf]<br />

l;4fGt -Theory Of Evolution_ sf cf]hk"0f{ eljiojf0fLx¿ ul/Gy] . pbfx/0fsf nflu u]6] /<br />

nfdfs{sf egfOnfO{ lng'xf];\_ .<strong>sfn</strong>df x'g] ljsf; ;f/f ljsf;sf] d"ne"t zt{ xf] t/ x]u]nn] Tof] s'/f<br />

dfg]sf lyPgg\ . t/ pgsf] k|0ffnLsf nflu Tof] cfjZos;d]t lyof] . ctM bfz{lgs k|0ffnLsf lglDt<br />

pgsf] k4lt :jo+ cfk"mk|lt e"m6 aGg'k/]sf] lyof] .<br />

P]ltxfl;s If]qdf klg cg}ltxfl;s wf/0ff km}lnPsf] lyof] . To; If]qdf dWoo'uLg cjz]ifx¿sf<br />

lj?4 x'g] ;‹if{sf] sf/0fn] b[li6sf]0f wldnf] eO/x]sf] lyof] . dWoo'unfO{ Oltxf;sf] s]jn qmdeË dfq<br />

dflgGYof] M dWo o'usf xhf/ jif{nfO{ ;fj{ef}lds aa{/tfsf jif{ dflgGYof] . dWo o'udf h'g hf]8bf/<br />

k|ult ePsf] lyof], cyf{t\ o"/f]k]nL ;f+:s[lts If]qsf] h'g lj:tf/ ePsf] lyof], ljsf;sf] Ifdtf ePsf<br />

h'g 7"n–7"nf /fi6«x¿ Pscsf{sf] 5]p“–5fp“df hfu[t ePsf lyP <strong>tyf</strong> cGtdf !$ cf} + / !% cf} +<br />

zbLx¿df h'g dxfg\ k|fljlws k|ult ePsf] lyof], tL ;Dk"0f{ rLhk|lt cf“vf lrlDnPsf] lyof] . To;/L<br />

h'g dxfg\ P]ltxfl;s kf/:kl/s ;DaGwx¿ sfod eO/x]sf lyP, tLaf/] a'l4;Ët9Ëaf6 ljrf/ ug'{<br />

c;Dej agfOlbPsf] lyof] / Oltxf;nfO{ pbfx/0fx¿ / b[i6fGtx¿sf] k|of]u bfz{lgsx¿n] cf gf]<br />

sfdsf] nflu ug{ ;Sg] ;+u|x agfOlbPsf] lyof] .<br />

ut zbLsf] kf“rf} + bzsdf hd{gLleq ef}ltsjfbsf] abgfd ug] { h'g t'R5 k|rf/sx¿n] To;af/]<br />

rf;f] /fVby], ltgLx¿n] klg cf gf lzIfsx¿sf] pQm sdhf]/LnfO{ s'g} k|sf/n] klg x6fpg ;Sb}gy]<br />

. To;aLr k|s[lt lj1fgsf] If]qdf h'g Hofb} k|ult ePsf] lyof], To;n] pgLx¿sf nflu ;G;f/sf<br />

;|i6fsf] cl:tTjsf lj?4 vfln gof“ k|df0fx¿sf] dfq sfd lbGy] . Tof] l;4fGtsf] ljsf; ug{sf nflu<br />

pgLx¿n] jf:tjdf slQ klg k|oTg u/]sf lyPgg\ . cfbz{jfb cf gf] ljgfzsf] df]8df k'u]sf] lyof] .<br />

!*$* sf] qmflGtn] To;dfly 3fts k|xf/ u/]sf] lyof] . t/ Tof]a]nf;Dd slDtdf ef}ltsjfb emg\ tn<br />

em/]sf] b]v]/ p;nfO{ ;Gtf]if x'g ;SbYof] . Tof] ef}ltsjfbsf] lhDd]jf/L axg ug{ kmfo/afvn] ha<br />

c:jLsf/ u/]sf lyP, Tolta]nf pgn] h] ug'{x'“b}g<br />

Yof], Tof] s] lyof] eg] pgn] 3'dGt] k|rf/sx¿sf<br />

l;4fGtx¿nfO{ cfd ef}ltsjfb 7fGg' x'GgYof] .<br />

t/ To;af/] b'O{j6f s'/fx¿ 5g\ . ltgsf] pNn]v ug'{<br />

cfjZos 5 . k|yd, kmfo/afvsf]<br />

hLjg<strong>sfn</strong>df ;d]t k|fs[lts lj1fgsf] If]qdf pu|¿kdf pyn–k'yn ePsf] lyof] . To;sf] s]xL :ki6 /<br />

;fk]lIfs ¿k–/]vf ljut !% jif{df g} b]lvgyfn]sf] lyof] . gof“–gof“ k|fs[lts j}1flgs tYox¿<br />

tLj|tfsf ;fy / hf]8bf/¿kn] cufl8 cfO/x]sf lyP t/ pgLx¿aLr kf/:kl/s ;DaGw :yflkt ug] {<br />

sfd, /, To;/L Pskl5 csf] { cg';Gwfgaf6 pTkgg x'g] cJoj:yfaLr Joj:yf sfod ug] { sfd s]jn<br />

clxn] ev{/} dfq ;Dej x'g ;s]sf] 5 . s] s'/f ;To xf] eg] sf]lzsf, phf{sf] ¿kfGt/ <strong>tyf</strong> 8f/jLgsf]


gfdl;t ;Da4 ljsf;sf] l;4fGtl;t ;DalGwt tLgy/L lg0ff{os vf]hx¿ kmfo/afvsf] hLjg<strong>sfn</strong>df<br />

g} x'gk'u]sf lyP . u|fdL0f PsfGtdf /xg] tL Pshgf bfz{lgsn] ;f/f j}1flgs k|ultx¿nfO{ /fd|/L<br />

a'‰g' s;/L ;Dej lyof] / < tL vf]hx¿sf] ;du| dxŒjnfO{ To;a]nf yfx kfOGYof], hlta]nf k|s[lt<br />

lj1fgj]Qf :jo+ ls t tL rLhx¿;DaGwL 5nkmndf clNemPsf x'Gy] ls t pgLx¿n] tL rLhx¿sf]<br />

kof{Kt pkof]u s;/L ug{ ;lsG5 eGg] s'/f hfGb}gy] . To;sf] ;Dk"0f{ bf]if hd{gLsf] tfT<strong>sfn</strong>Lg<br />

b'ef{Uok"0f{ kl/l:yltnfO{ lyof] . tL kl/l:yltx¿sf] kmn:j¿k bz{gsf] s';L{df c“–c“ ug] { ;f/;Ë|xjfbL<br />

lkp;f dfg] { s'/fsf] asjf; ug] { JolQmx¿n] sAhf u/]sf lyP / pgLx¿ ;a}eGbf w]/} 7"nf kmfo/afvn]<br />

lgisfl;t cj:yfdf Pp6f ;fgf] ufp“df a:g afWo x'g'k/]sf] lyof] . ctM olb Tof] k|s[lt;DaGwL<br />

P]ltxfl;s wf/0ffnfO{ kmfo/afvn] XboËd ug{ ;s]sf lyPgg\, h;nfO{ clxn] XboËd ug'{<br />

;Dej<br />

ePsf] lyof] <strong>tyf</strong> To;af6 <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbsf] ;Dk"0f{ PskIfLokg x6\bYof] eg] To;df pgsf] bf]if<br />

lyPg .<br />

csf] { s'/f kmfo/afvsf] s] egfO Psbd} ;xL xf] eg] vfln k|fs[lts j}1flgs ef}ltsjfb dfq<br />

jf:tjdf ædfgjLo 1fgsf] dxnsf] cfwf/–lznf xf] t/ Tof] :jo+ dxn eg] xf]Og .Æ xfdLx¿ vfln<br />

k|s[ltsf aLrdf dfq /xGgf} +, dfgj ;dfhleq klg /xG5f} + . /, k|s[ltem} + of] dfgj ;dfhsf] ljsf;sf]<br />

klg cf gf] Pp6f Oltxf; 5 / o;sf] klg cf g} lj1fg 5 . ctM ;fdflhs lj1fg, cyf{t\<br />

<strong>tyf</strong>slyt P]ltxfl;s / bfz{lgs lj1fgsf] s'n of]usf] To;sf] ef}lts cfwf/lznfl;t ;dGjo sfod<br />

ul/lbg' /, To;sf cfwf/df km]l/ To;sf] k'glg{df{0f ug'{<br />

cfjZos lyof] . t/ Tof] sfd k"/f ug'{<br />

kmfo/afvsf] lgoltdf lyPg .Æ pgL To; If]qdf æcfwf/lznfÆ x'g'sf afjh"b ¿9Lut cfbz{jfbL<br />

aGwgx¿af6 g} hsl8Psf lyP . Tof] s'/f pgn] oL zAbdf :jLsf/ u/]sf 5g\ M æe"t<strong>sfn</strong>sf] ;DaGwdf<br />

ef}ltsjfbLx¿l;t d k"0f{tM ;xdt 5' t/ eljioaf/] pgLx¿l;t ;xdt 5}g .Æ tfklg jf:tjdf<br />

;fdflhs If]qdf æcufl<strong>8l</strong>t/Æ a9\g g;s]sf kmfo/afv g} lyP . !*$) jf !*$$ sf] cf gf]<br />

b[li6sf]0faf6 pgL cufl8 a9\g ;s]gg\ . To;sf] d'Vo sf/0f pgsf] ToxL PsfGtaf; lyof] .<br />

dflg;x¿l;t e]63f6 ug] { k|j[lQ kmfo/afvdf c¿ bfz{lgsx¿df eGbf a9L lyof] . tfklg pgsf]<br />

PsfGtkgn] pgnfO{ s] s'/fsf nflu afWo agfPsf] lyof] eg] pgn] cf g} txsf c¿ JolQmx¿;“u<br />

d}qLk"0f{ jf lj/f]wL 5nkmnsf l;nl;nfdf cf gf bfz{lgs ljrf/x¿ :yflkt ug'{sf]<br />

;f6f] vfln<br />

cf g} dfq PSnf] dl:tisleqaf6 To;sf] :yfkgf u/] of] If]qdf pgL slt w]/} cfbz{jfbL ag]sf]<br />

lyP eGg] s'/f kl5 xfdLx¿ ;lj:tf/ b]Vg]5f} + .<br />

oxf“ ca vfln kmfo/afvsf] cfbz{jfbsf] vf]hL :6fs{n] unt 7fp“df ub{5g\ eGg] s'/fdf dfq<br />

a9L hf]8 lbg'kg] { cfjZostf /x]sf] 5 .<br />

ækmfo/afv cfbz{jfbL x'g\ . pgn] dfgj hfltsf] k|ultdf cf:yf /fVb5g\ .Æ 152 To;sf afjh"b<br />

pgsf] ;Dk"0f{ b[li6sf]0fsf] cfwf/lznf, cyf{t\ hu cfbz{jfb g} alg/x]sf] 5 . æd cf gf cfbz{jfbL<br />

k|j[lQx¿sf] cg'z/0f ub} { /xG5' . To;l:yltdf d]/f nflu oyfy{jfb ljrngaf6 a“Rg] Pp6f c:qeGbf<br />

a9L c¿ s]xL xf]Og . bof, k| ]d ;To <strong>tyf</strong> Gofosf nflu pT;fx, s] oL cfbz{ zlQmx¿ xf]Ogg\


låtLo, dflg;nfO{ lqmofzLn agfpg] x/]s rLhnfO{ xfdL c:jLsf/ ug{ ;Sb}gf} + . To;f] ug{sf<br />

nflu To;n] pgLx¿nfO{ pgLx¿sf] dl:tisåf/f lqmofzLn agfp“5 . vfgkLgsf] ;DaGwdf To:t} x'G5 .<br />

vfgkLg lqmofsf] yfngL ef]s–Kof;sf] ;+j]bgfsf] kmn:j¿k x'G5 . Tof] ;+j]bgf dl:tisåf/f k| ]lift x'G5<br />

. To;sf] cGt ;Gt'li6sf] ;+j]bgfaf6 x'G5 . afx\o hutsf] h'g k|efj dfG5]dfly kb{5, Tof] p;sf]<br />

dl:tisdf k|s6 x'G5 . To;leq tL efjgfx¿, ljrf/x¿, cfj]ux¿ / ;ÍNkx¿, ;ª\If]kdf ædfgl;s<br />

k|j[lQx¿Æsf] ¿kdf k|ltljlDat x'G5g\ / To; ¿kdf tL ædfgl;s zlQmx¿Æ aGg k'Ub5g\ . k'gM olb<br />

dfG5]nfO{ lsg efjjfbL dflgG5 eg] o;n] ædfgl;s k|j[lQx¿Æsf] cg'z/0f ub{5 <strong>tyf</strong> ædfgl;s<br />

zlQmx¿Æn] p;nfO{ k|efljt ub{5g\ eGg] s'/f :jLsf/ ub{5 eg] x/]s :jfefljs JolQm hGdhft<br />

cfbz{jfbL sxlng]5 . clg t sf]xL klg ef}ltsjfbL sxf“ x'g ;Sb5 t <<br />

t[tLo, pQm ljZjf;sf] ef}ltsjfb / cfbz{jfbsf] kf/:kl/s lj/f]wl;t slQ klg ;DaGw x'“b}g<br />

.<br />

xfn dfgjtf df]6fdf]6L¿kdf k|ultzLn lbzfdf cufl8 al9/x]sf] 5 . To; s'/fdf <strong>k|m</strong>flG;;L<br />

ef}ltsjfbLx¿sf] cf:yf O{Zj/jfbL ef]N6fo/ / ¿;f]eGbf s'g} lsl;dn] sd lyPg . jf:tjdf pgsf]<br />

Tof] cf:yfn] nueu wdf{Gwtfsf] ¿k lnPsf] lyof] . To;sf] nflu pgLx¿n] k|foM w]/}eGbfw]/} JolQmut<br />

Tofu ug'{k/]sf]<br />

lyof] . pbfx/0fsf] nflu olb cf gf] ;Dk"0f{ hLjgnfO{ g} æ;To / Gofosf] k|lti7fsf]<br />

nflu — oL zAbx¿sf] pkof]u d /fd|f] cy{df ul//x]sf]5' — clk{t ug] { JolQm slxNo} sf]xL lyP eg]<br />

pgL lbb]/f] lyP ctM :6fs{n] olb tL ;a}nfO{ cfbz{jfb 3f]lift ul/G5 eg] To;af6 vfln<br />

ef}ltsjfb zAbsf] / b'j} k|j[lQx¿aLrsf] ;Dk"0f{ lj/f]wsf] To;sf lglDt s'g} cy{ x'g]5}g eGg] l;4 x'G5<br />

.<br />

;f“rf] s'/f s] xf] eg] ef}ltsjfb zAbsf lj?4 ¿9LjfbLx¿sf] cNk1fgL lj/f]wsf] h'g efjgf<br />

km}ln/x]sf] 5, To;;dIf To;f] eg]/ :6fs{n] cIfDo¿kaf6 cfTd;dk{0f u/]sf 5g\, oBlk pgn]<br />

;DejtM Tof] s'/f ga'emLsg g} ul//x]sf x'g ;Sb5g\ . ef}ltsjfbsf lj?4sf] Tof] k"jf{u|xL efjgfsf]<br />

sf/0f nfdf] ;do;Dd kfb/Lx¿n] af/Daf/ To;sf] abgfd ug'{<br />

xf] . c1fgL JolQmsf] b[li6df<br />

ef}ltsjfb eg]sf] v“r'jf, e" “8], /S;Lafh, cf“vf;Gsfpg], j]Zofj[lQ, cx+sf/, nfn;f, nf]n'ktf,<br />

nf]eLkg, gfkmfvf]/L <strong>tyf</strong> ;f}bfjfhL, rf]/L–rsf/L, a]OdfgL — ;ª\If]kdf p;sf] b[li6df To;sf] cy{<br />

;f/fsf ;f/f v/fa rLh x'G5g\ . To;df n'sL–l5kL pm :jo+ ;xefuL x'G5 . clg, cfbz{jfb zAb<br />

p;sf] b[li6df /fd|f] s'/f, ;fj{hlgs k/f]ksf/sf] efjgf <strong>tyf</strong> cfd¿kaf6 æPp6f w]/} /fd|f] ;G;f/Æ x'G5<br />

. Tof] æw]/} /fd|f] ;G;f/Æaf/] p;n] c¿x¿sf cufl8 7"n–7"nf ukm ub{5 t/ To;kl§ :jo+ p;sf]<br />

?emfg vfln Tolta]nf dfq x'G5, hlta]nf pm ;Í6df km“:g k'Ub5 cyjf hlta]nf cfd æef}ltsjfbLÆ<br />

clt;o /Ë]nLsf] sf/0f p;sf] 6f6 klN6G5 / p;sf ljkt\sf lbgx¿n] p;nfO{ 3]b{5g\ . cf gf] Tof]<br />

k/+ lk|o /fu p;n] vfln ToxLa]nf dfq cnfKg yfNb5 dfG5] s] xf] < cfwf kz', cfwf b]jtf<br />

c¿ xf]xNnf ug] { JolQmx¿nfO{ hd{gLdf cfhef]ln bfz{lgs elgG5, ltgsf] k|xf/af6 :6fs{n]<br />

kl/>dsf ;fy kmfo/afvsf] /Iff ub{5g\ . h'g JolQmx¿nfO{ hd{g bz{gsf] Tof] kIfdf rf;f] 5,<br />

ltgLx¿sf nflu lg:;Gb]x of] s'/f dxŒjk"0f{ x'g ;Snf, ;DejtM :jo+ :6fs{nfO{ ;d]t klg Tof] s'/f<br />

cfjZos nfu]sf] x'g ;Sb5 tfklg d}n] Joy} {df kf7sx¿dfly Tof] s'/f nfb\g rfxGg“ .<br />

— # —<br />

kmfo/afvsf] jf:tljs cfbz{jfb Tolta]nf b]vf kb{5, hlta]nf wd{ / cfrf/ ;+lxtfaf/] pgsf]<br />

bz{gdfly xfdLx¿n] ljrf/ ub{5f} + . kmfo/afvn] wd{nfO{ lgd" {n kfg{ rfxGgg\ . To;nfO{ pgn] kl/is[t<br />

u/]/ bf]ifd'Qm kfg{ vf]Hb5g\ . :jo+ bz{gnfO{ wd{df ;lDdlnt ug'{kb{5<br />

eGg] pgsf] egfO lyof] .<br />

ævfln wfld{s kl/jt{gx¿af6 dfq dfgjLo o'usf] ljlzi6tfsf] lgdf{0f x'G5 . h'g;'s} P]ltxfl;s<br />

cfGbf]ng klg Tolta]nfdfq ckl/xfo{ aGg k'Ub5, hlta]nf p;sf h/fx¿ dflg;sf dl:tisdf x'G5g\ .<br />

dg wd{sf] s'g} klg ¿k xf]Og . ctM wd{sf] :yfg klg dgleq} x'g'kb{5, dg g} wd{sf] d"n j:t' xf] .Æ-<br />

:6fs{åf/f p4[t_<br />

kmfo/afv cg';f/ wd{ k| ]ddfly cfwfl/t dflg;x¿sf aLrsf] kf/:kl/s ;DaGw xf] / Tof]<br />

pgLx¿sf] cfTdfdf cfwfl/t ;DaGw xf] . clxn];Dd Tof] ;DaGwn] cf gf] ToxL s'/f jf:tljstfsf]<br />

sNkgfzLn cfbz{sf] k|ltljDasf] ¿kdf vf]Hb}cfPsf] 5 . p;n] Ps jf cg]s b]jtfx¿, cyf{t\ dfgjLo


u'0fx¿sf sfNklgs cfbz{sf -P]gfsf_ k|ltljDax¿sf] dfWodaf6 vf]Hb}cfPsf] 5 t/ clxn] p;n] Tof]<br />

;Lw} / s;}sf] dfWodljgf ædÆ / æt“Æsf aLrsf] k| ]dleq kfPsf] 5 . To;/L cGtdf of}gk| ]d<br />

kmfo/afvsf] gof“ wd{sf] cfrf/ / Jojxf/sf] olb ;jf] {Rr ¿k xf]Og eg] klg Pp6f ;jf] {Rr ¿k t<br />

cjZo aGg k'Ub5 .<br />

k| ]d–cg'/fudfly cfwfl/t ;DaGw dfgj hfltaLr / ljz]if u/]/ :qL–k'?ifaLr dfgj hfltsf]<br />

pTklQ <strong>sfn</strong>b]lv g} rNb}cfPsf]5 . ljz]if u/]/ of}gk| ]dsf] ljsf; ePsf] 5 / lat]sf *)) jif{df To;n]<br />

Tof] 7fp“ lnPsf] 5 . To;/L Tof] o;<strong>sfn</strong>sf ;f/f sfJox¿sf] ckl/xfo{¿kaf6 s]Gb|ljGb' aGgk'u]sf] 5 .<br />

/fHoåf/f lgwf{l/t of}gk| ]d, cyf{t\ lax]af/Lsf sfg"gx¿nfO{ emg\w]/} wfld{s ;dy{g lbg] sfo{;Dd g}<br />

ljBdfg wd{x¿n] :jo+nfO{ ;Lldt u/]sf 5g\ . t/ olb tL ;f/f wd{x¿ ef]ln d]l6P eg] klg k| ]d /<br />

ldqtfsf] cfrf/–Jojxf/df ltgsf sf/0fn] clnslt klg km/s kg] {5}g . pbfx/0fsf nflu !&(# —<br />

(* aLr <strong>k|m</strong>fG;df O;fO{ wd{ jf:tjdf To;/L g} nf]k ePsf] lyof] tfklg g]kf]lnog;Ddn] lglj{/f]w /<br />

7"nf] sl7gfO{ljgf To;nfO{ k'gM k|ltli7t ug{ ;s]sf] lyPg . clg, dWod<strong>sfn</strong>df kmfo/afvsf] cy{df<br />

s'g} klg vfnsf] wd{sf] cfjZostf;Dd dx;"; ul/Psf] ] lyPg<br />

kmfo/afvsf] cfbz{jfb oxf“ lgDg s'/fx¿df cleJoQm x'G5 M of}gk| ]d, ldqtf, bof, cfTdf]T;u{,<br />

cflbn] dfgj hfltsf kf/:kl/s cfsif{0fdfly cfwfl/t ;DaGwx¿sf] ¿kdf, cyf{t\ s'g} ljz]if wd{ljgf<br />

— Tof] pgLx¿sf] b[li6df klg ljlt;s]sf] rLh xf], ltgsf] ;DaGw :yflkt u/], tL h:tf 5g\,<br />

To:t}¿kdf pgn] :jLsf/ ub} {gg\ . To;sf] ;f6f] pgn] eGb5g\ — tL ;DaGwx¿n] cf gf] k"0f{tf vfln<br />

Tolta]nf dfq k|fKt ug{ ;Sb5g\, hlta]nf wd{sf] gfdaf6 ltgnfO{ kljqLs/0f ul/g]5 . d'Vo s'/f<br />

pgsf nflu tL s'/fx¿ ljz'4¿kaf6 dfgjLo ;DaGwx¿ x'g\ eGg] geP/ d'Vo s'/f ltgnfO{ Pp6f<br />

gof“ ;Rrf wd{sf] ¿kdf :yflkt ul/lbg' xf] . tLdfly hlta]nf wfld{s 5fk nufOg]5, Tolta]nf ltgn]<br />

cf gf] k"0f{ ul/df xfl;n ug{ ;Sg]5g\ . wd{ zAbsf] pTklQ /]lnu]o/ -Religare_af6 ePsf] xf] .<br />

pQm zAbsf] ef}uf]lns cy{ x'GYof] — aGwg . ctM b'O{ JolQmaLrsf] x/]s aGwg -k|lta4tf_ Pp6f wd{<br />

xf] zAb lj1fg;DaGwL To;vfnsf] hfnem]n g} cfbz{jfbL bz{gsf] clGtd ;xf/f x'g k'Ub5 .<br />

jf:tljs k|of]usf] cfwf/df ePsf] To;sf] P]ltxfl;s ljsf; cg';f/ To;sf] nflu zAbsf] cy{ s] xf]<br />

eGg] s'/fsf] dxŒj x'“b}g<br />

. To;sf] nflu h'g s'/fsf] dxŒj 5, Tof] xf] M pQm zAbsf] pTklQ cg';f/sf]<br />

cy{ s] x'g'kb{5 . /, To;sf/0f of}gk| ]d / :qL–k'?ifsf] ;Def]udf b]jTj cf/f]lkt u/]/ tL s'/fx¿nfO{<br />

wd{sf] ¿k lbPsf 5g\ . /, To;/L h'g zAb pgLx¿sf] cfbz{jfbL b[li6sf]0fdf Tolt lk|o 5, Tof] zAb<br />

sf]ifaf6 nf]k gxf];\ k]l/;sf n'O{ AnfÍLjfbL ;'wf/s;d]tn] ut ztfAbLsf] rf}yf] bzsdf<br />

ToxLk|sf/sf] s'/f ub{y] . wd{ gdfGg] JolQm /fIf;} x'g ;Sb5 eGg] pgsf] ;d]t ljrf/ lyof] . pgn]<br />

eGg] ub{y], æ/fd|f] s'/f t gfl:tstf g} ltd|f] wd{ xf] -Donc I'atheisme c'est Votre religion_<br />

Æ kmfo/afvn] olb k|s[ltsf] d"ntM ef}ltsjfbL wf/0ffsf] cfwf/df jf:tljs wd{sf] :yfkgf ug{<br />

rfxG5g\ eg] Tof] s'/f cfw'lgs /;fogzf:qnfO{ s;}n] d"lt{sf/L 7fgf];\ olb wd{ O{Zj/ljgf klg<br />

/xg ;Sb5 eg] d"lt{sf/ klg cf gf] kf/; kTy/ljgf /xg ;Sb5 . k|;Ëaz s] klg elgxfnf} + eg]<br />

wd{ / d"lt{sf/LaLr Hofb} 3lgi6 ;DaGw 5 . kf/; kTy/df y'k| } O{Zj/Lo u'0fx¿ x'G5g\ eg] klxn]sf<br />

b'O{j6f zbLx¿sf ld;| ]nL–o"gfgL d"lt{sf/x¿sf] O;fO{ wd{sf l;4fGtx¿sf] ljsf;df 7"nf] xft lyof] .<br />

sf]k / jy{nf]6n] k|:t't u/]sf tYox¿af6 ToxL rLh k|dfl0ft x'G5 .<br />

kmfo/afvsf] ævfln wfld{s kl/jt{gx¿af6 dfq} dfgjLo o'usf] ljlzi6tfsf] lgdf{0f x'G5Æ eGg]<br />

egfO lglZrt¿kaf6 unt xf] . clxn];Dd hlt wd{ ePsf 5g\, tLdWo] vfln tLgj6f ljZj wd{x¿<br />

— af}4, O;fO{ / O:nfd wd{x¿ — sf] ljifodf dfq dxfg\ P]ltxfl;s df]8x¿sf ;fy;fy} wfld{s<br />

kl/jt{g klg ePsf x'g\ eGg ;lsG5 . :jo+ pTkGg ePsf k'/fgf slanfx¿ / /fli6«o wd{x¿n] wd{–<br />

kl/jt{g ug] { sfd ub{y] . hlta]nf ;DalGwt slanf jf ;Dk|bfosf] :jtGqtf gi6 x'GYof], Tolta]nf<br />

pgLx¿sf] ;Dk"0f{ k|lt/f]wfTds Ifdtf;d]t gi6 x'GYof] . To;af/] hd{gx¿sf nflu ktgf]Gd'v /f]dsf]<br />

;fd|fHo <strong>tyf</strong> To;åf/f :jLsf/ ul/Psf] ] gof“ O;fO{ ljZj wd{l;tsf] p;sf] ;fdfGo ;Dks{ g} kof{Kt<br />

lyof] . pQm gof“ O;fO{ wd{ /f]d ;fd|fHosf cfly{s, /fhg}lts / ljrf/wf/fTds kl/l:yltx¿df Psbd}<br />

pko'Qm xf] . s]xLgs]xL dfqfdf s[lqd¿kaf6 pTkGg tL ljZj wd{x¿ — ljz]if u/]/ O;fO{ / O:nfd


wd{x¿ — sf] ;Gbe{df vfln s] s'/f dfq ;xL xf] eg] tL P]ltxfl;s cfd cfGbf]ngx¿ wfld{s vf]n<br />

cf]9]/ k|s6 ePsf] xfdL b]Vb5f} + . t/ O;fO{ wd{df klg jf:tljs ;fj{ef}lds dxŒjsf qmflGtx¿ wfld{s<br />

vf]n cf]9]/ k|s6 ePkl5 k" “hLklt ju{sf] d'lQm–;‹if{sf] s]jn klxnf] cj:yfdf dfq — t]x|f} + zbLb]lv<br />

;qf} + zbL;Dd — ;Lldt 5 . clg, To;sf] sf/0f kmfo/afvn] ;f] +r]em} + dflg;sf] dg / pgLx¿sf<br />

wfld{s cfjZostfx¿ geP/ To;sf] sf/0f dwoo'usf] Tof] ;Dk"0f{ k'/fgf] Oltxf; lyof] . Tof] wd{ /<br />

O{Zj/Lo 1fgsf ljrf/wf/fx¿afx]s c¿ s'g} k|sf/sf] ljrf/wf/fl;t kl/lrt lyPg . t/ !* cf} +<br />

zbLsf] k" “hLklt ju{ cf gf] juL{o b[li6sf]0f cg'¿k :jo+ cf gf] ljrf/wf/f /fVg slt ;kmn ePsf]<br />

lyof] eg] To;n] cf gf] dxfg\ / lg0f{ofTds qmflGt, <strong>k|m</strong>fl;G;L qmflGt ;DkGg u/]sf] lyof] . pQm<br />

qmflGtsf] a]nf p;n] s]jn Gofozf:qLo / /fhg}lts ljrf/wf/fsf] gfddf g} ckLn u/]sf] lyof] eg]<br />

wd{sf ;DaGwdf vfln p;sf] dfu{df afws x'g] ;Ldf;Dd dfq p;n] lrGtf u/]sf] lyof] . k'/fgf]<br />

wd{sf] :yfgdf gof“ wd{ :yfkgf ug] { s'/fdf p;n] slxNo} Wofg lbPsf] lyPg . ;a}nfO{ s] yfx 5 eg]<br />

/f]A;lko/n] hlta]nf To;f] ug{ k|oTg u/]sf lyP, Tolta]nf pgL s]xL sf/0fn] c;kmn /x]sf lyP . 154<br />

juL{o cGt/lj/f]w / juL{o zf;gdf cfwfl/t h'g ;dfhdf xfdL /x]sf 5f} +, To;n] vfln dfgjLo<br />

efjgfsf cfwf/df c¿ dflg;x¿;“u ;DaGw :yflkt ug] { ;Defjgf clxn] Hofb} sd /flvlbPsf] 5 .<br />

wd{sf] pRr cf;gdf /fv]/ tL efjgfx¿nfO{ cem emg\w]/} sd agfpg'kg] { s'g} sf/0f 5}g . To;}u/L<br />

jt{dfg Pltxf; n]vg k4ltn] ljz]if u/]/ hd{gLdf dxfg\ P]ltxfl;s ju{–;‹if{sf] b[li6sf]0fnfO{ vfln<br />

wfld{s Oltxf;sf] k'R5/ dfq agfP/ To;;DaGwL 1fg k|fKt ug] { ;DefjgfnfO{ c;Dej agfOlbg' kb{5<br />

. kmfo/afveGbf xfdLx¿ slt k/ k'lu;s]sf 5f} + eGg] s'/f oxf“ Psbd} :ki6 5 . k| ]dsf] gof“ wd{sf]<br />

k|z+;fdf pNn]v ul/Psf] ] pgsf] æ;jf] {Qd c+zÆ ;d]t cfh Psbd} k9\g' gkg] { rLh eO;s]sf] 5 .<br />

kmfo/afvn] uDeL/tfsf ;fy 5fgaLg u/]sf] Ps dfq wd{ O;fO{ wd{ xf] . klZrdsf] Tof] ljZj<br />

wd{ xf] . Tof] Ps]Zj/jfbdf cfwfl/t 5 . To;n] s] k'li6 ul/lbPsf] 5 eg] eg] O;fO{ wd{sf] O{Zj/<br />

dflg;s} sfNklgs k|ltljDa — P]gfsf] k|ltljDa — xf] . tfklg Tof] O{Zj/ :jo+ cd"tL{s/0fsf] Pp6f<br />

ysfpg] lqmofsf] pkh xf] . klxn]sf slanfsf / hftLo O{Zj/sf] Tof] 3gLe"t ;f/tTj xf] . /, To;/L<br />

O{Zj/sf] k|LtljDa df<strong>lgg</strong>] dflg;;d]t jf:tljs dfG5] geP/ ToxL cgluGtL vf; dg'iosf] ;f/tTj xf]<br />

/ cd"t{ dflg; xf] . To;sf/0f Tof] :jo+ klg dfgl;s k|ltljDa xf] . kmfo/afvn] cf gf] u|Gysf] x/]s<br />

k[i7df OlGb|ohGo 1fg / k|ToIf 1fg xfl;n ug] { <strong>tyf</strong> jf:tljstfl;t 3'nldn x'g] pkb]z lbG5g\ . t/<br />

dfgj hfltaLrsf] of}g;DaGwafx]s c¿ h'g;'s} ;DaGwsf] s'/f yfn] klg Tof] s'/f yfNg]lalQs} pgL<br />

Psbd} lg/k]If x'g k'Ub5g\ .<br />

tL ;DaGwx¿sf] vfln Pp6f kIf dfq pgnfO{ /fd|f] nfUb5 . Tof] xf] M g}ltstfsf] kIf . clg,<br />

oxf“ x]u]nsf] t'ngfdf kmfo/afvsf] bfz{lgs bl/b|tfnfO{ b]v]/ xfdLx¿ bª kb{5f} + . x]u]nsf] cfrf/<br />

;+lxtf jf g}lts cfr/0fsf] l;4fGt Goflos bz{g xf] . To;leq M -!_ lg/k]If ;To, -@_ g}ltstf /, -#_<br />

;fdflhs cfrf/ ;+lxtf -Sittlichkeht_ ;dfj]z 5g\ . clg, ;fdflhs g}lts cfrf/ ;+lxtfcGt/ut<br />

k'gM kl/jf/ ;Eo ;dfh / /fHo;Qf kb{5g\ . oxf“ cGt/j:t' TolQs} w]/} oyfy{jfbL x'G5, hlQsf] ¿k<br />

cfbz{jfbL x'G5 . g}ltstfafx]s sfg"g, cy{zf:q / /fhgLltsf] l;Ëf] If]q ;d]t To; cGt/ut kb{5 .<br />

kmfo/afvdf To;sf] Psbd} pN6f] 5 . ¿k kIfdf pgL oyfy{jfbL 5g\ lsgeg] pgn] cf gf] bz{gsf]<br />

yfngL dflg;af6 ub{5g\ t/ dflg; /x]sf] ;G;f/sf] To;df Psbd} pNn]v 5}g . ctM Tof] dfG5] ;w} +<br />

wd{–bz{gleq /x]sf] lg/fsf/ dfG5] aGg k'Ub5 . Tof] dfG5] cfdfsf] ue{af6 hGd]sf] xf]Og . s'g}<br />

hLjf0f'af6 dflg;sf] hGd ePh:t} Tof] dfG5] klg Ps]Zj/jfbL wd{sf] O{Zj/leqaf6 lg:s]sf] xf] . ctM<br />

Tof] s'g} jf:tljs ;G;f/df /x“b}g, h'g P]ltxfl;s ¿kaf6 hGd]sf] xf] / h;sf] ¿k/]vf P]ltxfl;s<br />

qmddf ag]sf] xf] . c¿ dflg;x¿l;t p;sf] ;DaGw x'g]s'/f ;xL xf] t/ pm :jo+ hlt lg/fsf/ 5, tL<br />

dfG5]x¿;d]t klg plQs} lg/fsf/ 5g\ . pgsf] wfld{s bz{gdf t :qL / k'?if klg lyP t/ pgsf]<br />

cfrf/ ;+lxtfdf eg] Tof] clGtd leGgtf;d]t klg d]l6G5 lgZro g} w]/} k/, aLraLrdf<br />

kmfo/afvn] s] s'/f klg eGb5g\ eg] — æejg / em'k|f–emf]k8Lx¿df /xg] dfG5]x¿n] a]Unfa]Un} k|sf/n]<br />

;f] +Rb5g\ .Æ æef]s / b'Mvsi6sf] sf/0f ltd|f] z/L/df s'g} k|f0f /xGg eg] ltd|f] lz/df, ltd|f] dl:tis<br />

jf dgdf g}ltstfsf] nflu;d]t s'g} 7fp“ /xg ;Sb}g .Æ æ/fhgLlt g} xfd|f] wd{ aGg'kb{5Æ cflb .


t/ tL gLlt jfSoaf6 s]xL rLh lgsfNg] clnslt klg Ifdtf kmfo/afvdf 5}g . ctM tL zAb–<br />

hfn dfq aGg k'Ub5g\ . :6fs{;Ddn] s] s'/f :jLsf/ ug'{k/]sf]<br />

5 eg] /fhg}lts If]qdf To;sf]<br />

;Ldfleq kmfo/afvn] slxNo} klg k|j]z ug{ ;s]gg\ <strong>tyf</strong> æ;dfh lj1fg, ;dfhzf:qsf] If]q pgsf]<br />

nflu Psbd} ckl/lrt If]q /x]sf] lyof] .Æ<br />

/fd|f] g/fd|f] s'/fsf] lj/f]wsf] JofVof ubf{v]l/ klg kmfo/afv x]u]nsf] t'ngfdf TolQs} t'R5<br />

7xl/G5g\ .<br />

x]u]nn] n]v]sf 5g\, æs;}n] …dflg; :jefj}n] c;n x'G5Ú eGb5 eg] p;n] s'g} 7"nf] s'/f eg]sf]<br />

7fGb5 . t/ s;}n] …dflg; :jefj}n] v/fa x'G5Ú eGb5 eg] p;n] cfk"mn] eGbf klg emg\ 7"nf] s'/f<br />

u/]sf] 5 eg]sf] s'/f e'Ng k'Ub5 .Æ<br />

x]u]nLo bz{gdf v/fa kIf Tof] ¿k xf], h;leq P]ltxfl;s ljsf;sf] k| ]/s zlQm;dIf p;n]<br />

:jo+nfO{ k|:t't ub{5 . To;df bf]xf]/f] cy{ 5 M k|yd, gof“ k|ult ePsf] 7f<strong>lgg</strong>] j:t'x¿sf lj?4 Tof]<br />

ckl/xfo{ klfk;/x nfUb5 eg] k'/fgf] / d/0ff;Gg t/ /Lltl/jfhåf/f k|lt:yflkt kl/l:yltx¿sf lj?4<br />

Tof] Pp6f ljb|f]x;/x k|tLt x'G5 . låtLo, juL{o cGt/lj/f]wsf] pTklQkl5 P]ltxfl;s ljsf;sf<br />

pQf]nsx¿sf h'g rLhx¿n] sfd u/]sf 5g\, tL dfG5]sf nf]ex¿ x'G5g\ — tL p;sf] nf]e / ;Qfsf]<br />

nflu p;sf] nf]n'ktf x'g\ . Tof] ;fdGtjfb / k" “hLjfbsf] Oltxf;n] bL3{<strong>sfn</strong>Lg¿kn] / nuftf/ k|dfl0ft<br />

ub} {cfPsf] jf:tljstf xf] . t/ g}lts v/faLx¿sf] P]ltxfl;s e"ldsfsf] 5fgaLg ug] { s'/fsf] Vofn;Dd<br />

klg kmfo/afvnfO{ lyPg . Oltxf; pgsf] nflu To:tf] eoÍ/ k|j]z lyof], h; cGt/ut k|j]z ug'{<br />

pgnfO{ /fd|f] nfUb}gYof] . æ;'?–;'?df k|s[ltleqaf6 dflg; lg:s“bfv]l/ Tof] dflg; geP/ k|fs[lts<br />

k|f0fL dfq lyof] . pgsf nlfu dflg; …dfgj ;+:s[lt / Oltxf;sf] pkh xf]Ú eGg] cf g} egfO Psbd}<br />

c8 ag]sf] lyof] .<br />

ctM g}lts cfrf/–Jojxf/sf ;DaGwdf kmfo/afvn] xfdLnfO{ h] atfpg ;Sb5g\, Tof] Psbd}<br />

gu0o x'G5 . ;'v–k|flKtsf] OR5f dflg;sf] cGt/fTdfsf] s'/f x'G5 . ctM ;d:t g}ltstfsf] cfwf/<br />

ToxL x'g'kb{5 . t/ ;'v–k|flKtsf] sfdgf b'O{k|sf/n] kl/is[t x'G5 . klxnf] s'/f t xfd|f] sfo{sf]<br />

:jfefljs kl/0ffd To;nfO{ kl/is[t ug] { x'G5 M ljifo ef]ukl5 ljiffbk"0f{ cGof]nkg cfp“5 / nuftf/<br />

cltubf{ /f]u k}bf x'G5 . csf] { s'/f xfd|f sfo{x¿sf] ;fdflhs kl/0ffdaf6 Tof] kl/is[t x'G5, olb ;'v<br />

k|fKt ug] { c¿ JolQmx¿sf] To:t} sfdgfsf] xfdLx¿n] ;Ddfg ub} {gf} + eg] pgLx¿ :jo+n] g} cf gf]<br />

/Iff ug] {5g\ <strong>tyf</strong> To;/L xfd|f] cf gf] ;'vk|flKtsf] sfdgfsf] dfu{df afwf k'¥ofp“5g\ . h]xf];\,<br />

xfdLx¿n] cf gf] OR5fk"lt{sf] nflu cf gf cfr/0fx¿sf kl/0ffdx¿nfO{ ;xL k|sf/n] a'‰g]xf] eg]<br />

c¿x¿n] ;'v k|fKt ug] { clwsf/nfO{ cf g} clwsf/ a/fa/ 7fGg'kb{5 . cf gf] ;DaGwdf a'l4;Ët<br />

cfTd;+od ug'{<br />

<strong>tyf</strong> c¿x¿l;t Jojxf/df k| ]dsf] — af/Daf/ k| ]dsf] — k|of]u ug'{<br />

kmfo/afvsf]<br />

g}ltstfsf] cfwfe"t lgod xf] . pgsf ;f/fsf ;f/f lgodx¿ To;}df kb{5g\ . t/ tL gu0o<br />

k|:yfkgfx¿sf] lgs[i6tf / t'R5tfnfO{ g t kmfo/afvsf hf]l;nfeGbf hf]l;nf egfOn] l5kfpg<br />

;Sb5g\ g :6fs{sf 7"n–7"nf :t'ltx¿n] g}<br />

h'g;'s} JolQmn] klg :jo+ cfTdlge{/ /x]/ Hofb} c;fwf/0f kl/l:yltx¿df g} ;'vk|flKtsf]<br />

cf gf] O/fbf k"/f ug{ ;Sb5 . To;af6 pm / c¿ JolQmx¿ s;}nfO{ klg kmfObf x'g ;Sb}g . To;sf]<br />

ljk/Lt dflg;n] olb ;'v k|fKt ug{ rfxG5 eg] cf gf] OR5f k"lt{sf nflu pm aflx/L ;G;f/df lge{/<br />

x'g'kb{5, h;n] p;sf cfjZostfx¿ k"/f ul/lbG5g\, cyf{t\ p;nfO{ ef]hg, ljk/Lt lnËL JolQm,<br />

k':tsx¿, s'/fsfgLx¿, 5nkmn, aflx/L sfd, pkof]u <strong>tyf</strong> sfdsf ;f/f rLhx¿, cflbdf ?rL<br />

lng'kb{5 . kmfo/afvsf] gLltzf:qn] ls t ;Gt'li6sf tL ;fwgx¿ / kbfy{ :jfefljs¿kaf6 g} x/]s<br />

JolQmn] kfp“b5 eGg] dfGb5 cyjf To;n] vfln To:t} lzIff lbG5, h'g nfu" ug{ ;lsGg . /, To;/L<br />

tL ;fwgx¿ gx'g]x¿sf nflu To;sf] sf}8Le/ dxŒj x'“b}g<br />

. kmfo/afv :jo+n] ToxL s'/f :ki6¿kn]<br />

eGb5g\, ædxn / em'k|f–emf]k8Lx¿df /xg] dflg;n] a]Unfa]Un}9Ën] ;f] +Rb5g\Æ, æef]s / b'Mvsf sf/0f<br />

olb tkfO{ +sf] z/L/df t/fg 5}g eg] tkfO{ +sf] lz/df, tkfO{ +sf] lbdfu jf dgdf g}ltstfsf nflu ;d]t<br />

7fp“ /xg ;Sb}gÆ, /fhgLlt g} xfd|f] wd{ aGg'kb{5Æ, cflb .


;'vk|lKtsf] cf gf] O/fbf k"/f ug] {af/] c¿sf ;dfg clwsf/sf] ljifodf s'g l:ylt Tof] eGbf<br />

pko'Qm x'G5 < kmfo/afvn] ;a}sf] ;dfg clwsf/sf] s'/fnfO{ lg/k]If atfPsf 5g\ . pgn] s] eg]sf<br />

5g\ eg] Tof] s'/f ;a} <strong>sfn</strong> / ;a} kl/l:yltsf nflu ;xL xf] . t/ Tof] s'/f slxn]b]lv ;xL xf] t <<br />

k|frLg<strong>sfn</strong>df bf;x¿ / pgLx¿sf dflnsx¿aLr cyjf dWoo'udf c4{–bf;x¿ / pgLx¿sf ;fdGtL<br />

dflnsx¿aLr s] slxNo} ;'v k|fKt ug{sf nflu OR5f k"lt{ ug] { ;dfg clwsf/sf] s'/f x'GYof] <<br />

pTkLl8t ju{x¿sf] ;'v k|fKt ug] { OR5fnfO{ lgd{dtfsf ;fy / sfg"gL clwsf/åf/fÆ s] zf;s ju{sf]<br />

;'v k|fKt ug] { OR5fsf] alnj]bLdf hah{h:tL xf]ldPsf] lyPg < xf], lgZro g} Tof] sfd cg}lts lyof] .<br />

t/ clxn] ;dfg clwsf/sf] s'/f :jLsf/ ul/Psf] ] 5 . ;fdGtjfblj/f]wL ;‹if{sf l;nl;nfdf <strong>tyf</strong><br />

k" “hLjfbL pŒkfbg k4ltsf] ljsf;qmddf h'ga]nf k" “hLklt ju{nfO{ /fHox¿sf ljz]ifflwsf/, cyf{t\<br />

JolQmut ljz]ifflwsf/nfO{ ;dfKt kfg{sf nflu <strong>tyf</strong> sfg"gsf b[li6df, klxn] lghL sfg"gsf If]qdf /<br />

k'gM qmdzM ;fj{hlgs sfg"gsf If]qdf ;d]t ;d:t JolQmx¿sf] ;dfgtfsf] l;4fGt :yfkgf ug{sf<br />

nflu afWo x'g'k/]sf] lyof], Toltv]/}b]lv / ToxL dfqfdf Tof] ;dfg clwsf/sf] cfwf/df ;'v k|fKt ug] {<br />

OR5fsf] k"lt{ gfd dfqs} x'G5 . ;a}eGbfw]/} dfqfdf To;sf] k"lt{ ef}lts ;fwgx¿s} cfwf/df x'G5 . t/<br />

k" “hLjfbL pŒkfbg k4ltn] Tof] s'/fsf] k"/f Joj:yf s;/L ul/lbG5 eg] ;dfg clwsf/x¿sf dflns —<br />

ljzfn ax'ª\Vos hg;d'bfonfO{ tL ef}lts ;fwgx¿ vfln TolQ dfq ldNg ;s]sf 5g\, hlt<br />

pgLx¿sf] xf8–5fnf sfod /fVgsf nflu cfjZos x'G5 . ctM ax'ª\Vos hg;d'bfosf] ;'v k|fKt ug] {<br />

OR5fsf] k"lt{ ;dfg clwsf/k|lt bf;tf jf c4{–bf;tfsf] Joj:yfeGbf w]/} ;Ddfgk"0f{ efj k" “hLjfbL<br />

pŒkfbg k4ltaf6 sbflk x'g ;Sb}g . clg, ;'vsf dfgl;s ;fwgx¿af/] <strong>tyf</strong> z}lIfs ;fwgx¿af/]<br />

xfd|f] l:ylt s] /fd|f] 5 t < s] æ;fbf]jf 155 sf] :s"n df:6/Æ Pshgf sfNklgs JolQm dfq xf]Og t <<br />

clg emg\ g}ltstfsf] kmfo/afvsf] l;4fGt, g}ltstfsf] ;jf] {Rr dlGb/ dflg;n] ;w} + ;§fk§f g}<br />

ub{5 eg] em} + ;§f ahf/ xf] . ;'v;DaGwL d]/f] sfdgfn] olb dnfO{ ;§f ahf/df k'¥ofp“5 / cf gf<br />

clwsf/x¿sf] 7Ls–7Ls cg'dfg nufP/ d}n] ;'vb kl/0ffd lgSng] u/L sfd ub{5' <strong>tyf</strong> d}n] s'g} klg<br />

x}/fgL ef]Ug'kb} {g, cyf{t\ olb d}n] ;§fk§f ubf{ ;w} + lhTb5' eg] kmfo/afvsfg';f/ d]/f] cfr/0f k"0f{¿kn]<br />

g}lts 7xg] {5 . To;afx]s To;f] u/]/ d}n] s'g} csf] { dfG5]åf/f ul/g] ;'vsf] sfdgfsf] p;sf] clwsf/<br />

pkof]u ug] { dfu{df ;d]t s'g} klg k|sf/sf] afwf xflNbg . Tof] csf] { dfG5] klg d;/x g} ;§fahf/df<br />

k'u]sf] lyof] <strong>tyf</strong> dl;t ;§fk§f ubf{ d;/x g} p;n] ;'v k|fKt ug] { OR5fsf] k"lt{ ug{sf nflu ;§fk§f<br />

ug] { sfd u/]sf] lyof] . olb p;nfO{ gf]S;fg x'G5 -p;n] cf gf] /sd u'dfp“5_ eg] p;sf] sfd<br />

cg}lts lyof] eGg] s'/f :jtM x'g] eof] lsgeg] p;n] unt cg'dfg nufPsf] lyof] / pm ;hfosf]<br />

efuL ePsf] <strong>tyf</strong> p;nfO{ d}n] ;hfo lbPsf] x'gfn] d}n] cf gf] ;kmntfsf] lglDt cfw'lgs<br />

/f8fd]Gy; 156 ;/x uj{ ug{sf nflu cf gf] kL7df wfk dfg{ ;Sb5' . olb xfdLx¿n] s]jn efj'stfk"0f{<br />

cfnÍfl/s9Ëaf6 dfq ;f] +Rb}gf} + eg] ;§fahf/df k| ]dsf] ;d]t klg zf;g x'G5 . To;sf] sf/0f s] xf]<br />

eg] ;§fahf/df x/]s JolQmnfO{ c¿x¿af6 ;'v k|fKt x'G5 . k| ]ddf klg To:t} x'g'kb{5 . /, Joxf/df<br />

To:t} x'G5 klg . olb cf gf] sfdsf] kmn k|flKtsf ;DaGwdf d}n] 7Ls–7Ls cg'dfg u/]/ h'jf<br />

v]Nb5' / lhTb5' eg] vfln kmfo/afvjfbL g}ltstfsf ;f/f s8feGbf s8f cfb]zx/nfO{ kfng u/]sf]<br />

x'g] dfq} geP/ ;fy;fy} ;DkGg JolQm;d]t aGb5' . csf] { zAbdf kmfo/afvsf] g}ltstf cfw'lgs<br />

k" “hLjfbL ;dfhsf] nflu k]ZsL 7xg] {5, oBlk g t kmfo/afvsf] To:tf] OR5f lyof] xf]nf g t pgn]<br />

To:tf] sNkgf g} ul/x]sf xf]nfg\ .<br />

t/ k| ]d lg xf], kmfo/afvsf] bz{gdf x/]s ;dodf / x/]s 7fp“df k|]dsf] ;fd|fHo 5 . k| ]d<br />

Jojxfl/s hLjgdf ;f/fsf ;f/f sl7gfO{x¿dfly kf/ kfpg d2t ug] { pgsf] cb\e"t b]jtf xf] — cem<br />

emg\ Tof] klg Pscsf{sf] Psbd} lj/f]wL lxt ePsf ju{x¿df ljeQm ;dfhdf . oxf“ cfOk'Ubf pgsf]<br />

bz{gsf] qmflGtsf/L ¿ksf] clGtd cjz]if;d]t klg vtd x'G5 . s]jn pxL k'/fgf] yf]qf] asjf; dfq<br />

af“ls /xG5 M Pscsf] {nfO{ k| ]d u/ — lnË / x}l;otaf/] ljrf/ gu/Lsg Pscsf] {nfO{ cfln‹g u/ —<br />

x]nd]nsf] pT;j ;j{q dgfpm<br />

;ª\If]kdf g}ltstfsf] kmfo/afvjfbL l;4fGtsf] klg ToxL ult x'g]5, h'g ult pgLeGbf klxn]sf<br />

To;vfn] l;4fGtx¿sf] ePsf] 5 . tL l;4fGtx¿sf] /rgf ;f/fsf ;f/f ;do, ;f/fsf ;f/f


kl/l:yltx¿ / ;f/fsf ;f/f ;Dk|bfox¿df x'g]u/]sf] 5 / Psbd} ToxL sf/0fn] To;n] sxL+st} /<br />

slxNo} klg sfd lb+b}g . hxf“;Dd jf:tljs ;G;f/sf] ;DaGwsf] k|Zg 5, h;/L sfG6sf] ljj]ssf]<br />

cfb]z a]sf/ l;4 ePsf] lyof], To;}u/L Tof] klg a]sf/ l;4 x'g]5 . jf:tjdf x/]s ju{ / x/]s k]zfsf]<br />

;d]t cf g}vfnsf] g}ltstf x'G5 . /, s'g} x}/fgLdf gk/Lsg} h]–hlta]nf p;n] g}ltstfsf] pNn‹g<br />

klg ub{5, Tof] s'g} cfgsfgL gu/Lsg} ub{5 . clg, ;a}nfO{ ldNg'kg] { k| ]dsf] sfd o'4df, d'2f–<br />

dfldnfdf, 3/]n" em}–emu8fdf / ;DaGw–ljR5]bsf ¿kdf k|s6 x'G5 . To;sf] lgx" “df x/k|sf/n] Psn]<br />

csf] {nfO{ zf]if0f ub{5 .<br />

cflv/ / s;/L kmfo/afvn] u/]sf] Tolt 7"nf] sfdsf] kl/0ffd nfe gx'g]vfnsf] eof] t <<br />

To;sf] sf/0f Psbd} ;Lwf 5 . To;sf] sf/0f s] xf] eg] kmfo/afv cf gf] dgdf Tolt 7"nf] 3[0ff<br />

/x]sf] xjfO{ sNkgfsf] ;G;f/af6 jf:tljs ;hLj ;G;f/df pqg] slxNo} sf]lzz u/]gg\ . cf gf]<br />

;Dk"0f{ as{tn] pgn] k|s[lt / dfgj hfltsf] gfddf dfnf hlk/xG5g\ tfklg t rLhx¿ pgsf nflu<br />

vfln zAb dfq ag]/ /xg hfG5g\ . jf:tljs hut / jf:tljs dflg;sf ;DaGwdf vf; s'/f atfpg]<br />

Ifdtf pgdf 5“b}5}g . kmfo/afvsf] cd"t{ dfgjaf6 jf:tljs ;hLj dflg;;Dd k'Ug Toltv]/ ;lsG5,<br />

hltv]/ pgLx¿nfO{ Oltxf;sf lgdf{tfsf] ¿kdf x]l/G5 eg] kmfo/afvn] ToxL rLh ug{ Psbd}<br />

c:jLsf/ ub{y] . To;}sf/0fn] !*$* nfO{ pgn] Psbd} a'‰g ;s]sf lyPgg\ . ToxL jif{sf] kmn:j¿k<br />

jf:tljs ;+;f/af6 pgsf] ;DaGw laR5]b x'gk'u]sf] lyof], pgL PsfGt ;+;f/df k'u]sf lyP . ToxL<br />

s'/fsf] lhDd]jf/L d'VotM tfT<strong>sfn</strong>Lg hd{gLsf] kl/l:yltdfly lyof] . tL kl/l:yltx¿n] g} p;nfO{<br />

PsfGt b'MvL hLjg lhpg afWo kl/lbPsf] lyof] .<br />

t/ kmfo/afvn] grfn]sf] sbd rfNg'kg] { cfjZostf lyof] . kmfo/afvn] gof“wd{sf] d"n lg/k]If<br />

-cd"t{_ dfgjsf] khf u/]sf lyP . To;sf] 7fp“df jf:tljs dflg; / To;sf] P]ltxfl;s ljsf;sf]<br />

lj1fgnfO{ :yflkt ug'{kg]<br />

{ cfjZostf lyof] . kmfo/afvsf] bz{geGbf cufl8 a9]/, <strong>dfS</strong>;{n] Tof] sfdsf]<br />

k|f/De !*$% df cf gf] kljq kl/jf/ gfds u|Gydf ug'{ePsf]<br />

lyof] .<br />

— $ —<br />

:6«f;, a]o/, :6g{/, kmfo/afv, cflb ;a}n] x]u]nLo bfz{lgs zfvfx¿s} k|ltlglwTj ub{y] lsgeg]<br />

bfz{lgs If]qnfO{ pgLx¿n] 5f8]sf lyPgg\ . oL;'sf] hLjgL / l;4fGtzf:q n]v]kl5 bfz{lgs If]qdf<br />

/]gfg;/x :6«f;n] ;flxlTos s[ltx¿ / wfld{s Oltxf;l;t ;DalGwt rLhx¿sf] /rgf ub{y] . a]o/n]<br />

O;fO{ wd{sf] pTklQsf] P]ltxfl;s If]qdf dfq vfln s]xL ;kmntf xfl;n u/]sf lyP tfklg pgn]<br />

To;If]qdf h]–hlt sfd u/]sf lyP, Tof] dxŒjk"0f{ lyof] . afs'<strong>lgg</strong>n] :6g{/nfO{ k| 'wf] +l;t hf]l<strong>8l</strong>bPsf lyP<br />

/ pgLx¿sf] d]naf6 tof/ ePsf] rLhdf …c/fhstfjfbÚsf] 5fk nufOlbPsf lyP t/ To;kl5 klg<br />

:6g{/ pT;'stfsf rLh /lx/x] . bfz{lgs ¿kdf vfln Psn} kmfo/afvsf] dxŒj lyof] . t/ bz{gnfO{<br />

;Dk"0f{ ljz]if lj1fgeGbfdflysf] dfq geP/ lj1fgx¿nfO{ Ps;"qdf hf]8\g] lj1fgx¿sf] lj1fg elgG5<br />

. Tof] pgsf nflu cnª\£Ø leQf] <strong>tyf</strong> ce]B kljq j:t' alg/x\Øf] . TolQ dfq xf]Og, Pshgf<br />

bfz{lgssf] x}l;otaf6 ;d]t pgLx¿ cGwsf/df el8\sO/x] . tn pgL Pshgf ef}ltsjfbL lyP eg]<br />

dfly cfbz{jfbL cfnf]rgf u/]/ x]u]nsf] v08g ug] { Ifdtf pgdf lyPg . ctM To;nfO{ pgn] lg/y{s<br />

atfP/ Psflt/ of“ls lbP . hxf“;Dd :jo+ pgsf] ;DaGw 5, x]u]nLo bfz{lgs k|0ffnLsf] 1fgsf]<br />

;fu/sf] t'ngfdf pgn] vf;} 7"nf] rLh kfpg ;s]sf lyPgg\ . pgsf] Pp6} dfq pknlAw lyof] M<br />

k| ]dsf] cf8Da/ wd{ <strong>tyf</strong> If'b| Pj+ gk'+;s<br />

g}ltstf .<br />

tfklg x]u]nLo ljrf/sf] lj36gleqaf6 Pp6f cs} { k|j[lQ pTkGg ePsf] lyof] . To;cGt/ut<br />

ljsl;t ToxL Ps k|j[lQ lyof] . To;af6 jf:tljs kmn lgSn]sf] 5 . Tof] k|j[lQ d"ntM <strong>dfS</strong>;{sf]<br />

gfdl;t ;DalGwt 5 . 157 oxf“ klg ef}ltsjfbL b[li6sf]0f ckgfP/ g} x]u]njfbL bz{gl;t ;DaGw–<br />

ljR5]b ul/Psf] ] lyof] . To;sf] cy{ xf] M of] bfz{lgs k|j[lQn] s] s'/fsf] ;ÍNk u/]sf] lyof] eg]<br />

jf:tljs hut — k|s[lt / Oltxf; — nfO{ k"j{slNkt cfbz{jfbL wf/0ffx¿af6 d'Qm eP/ x]g] { JolQmn]<br />

h'g¿kdf a'‰b5, 7Ls ToxL¿kdf o;n] a'‰g]5 . s] s'/f to ul/Psf] ] lyof] eg] o;n] h'g tYo;Ët<br />

x'“b}g<br />

— s'g} sfNklgs geP/ pgLx¿sf cf gf jf:tljs cGt/;DaGwx¿ cGt/ut tYo;Ët x'“b}g<br />

—<br />

Tof] x/]s cfbz{jfbL sNkgfnfO{ lgd{dtfsf ;fy 7'So|fOg]5 . clg, ef}ltsjfb Tof]afx]s c¿ s]xL klg


xf]Og . t/ oxf“ klxnf]rf]6L ef}ltsjfbL ljZjb[li6sf]0fnfO{ jf:tjdf uDeL/tfsf ;fy :jLsf/ ul/Psf] ]<br />

lyof] . clg, km]l/ To;nfO{ slDtdf Toxf“sf ;f/f d"ne"t ljz]iftfx¿df — ;';Ët¿kaf6 1fgsf ;f/f<br />

If]qx¿df — nfu" ul/Psf] ] lyof] .<br />

x]u]nnfO{ Psbd} unxTofOPsf] lyPg . To;sf] ljk/Lt dfly pNn]lvt pgsf qmflGtsf/L<br />

kIfaf6, cyf{t\ pgsf] åGåfTds k4ltaf6 k|f/De ul/Psf] ] lyof] . t/ x]u]njfbL :j¿kdf Tof] k4ltsf]<br />

pkof]u pko'Qm lyPg . x]u]nsfg';f/ åGåjfb ljrf/sf] cfTd ljsf; xf] . k/+ ljrf/ vfln zfZjt<br />

<strong>sfn</strong>af6 dfq ljBdfg lyPg —sxf“ of] c1ft 5 /


;Dk"0f{ 1fgk|flKtsf] s'g}gs'g} ;Ldf cjZo x'G5 <strong>tyf</strong> To;nfO{ xfl;n ug] { kl/l:yltx¿åf/f Tof] k|efljt<br />

x'G5 . csf] {lt/, k'gM dflg;n] ;To / e"m6, /fd|f] / v/fa, ;+nUgtf / c;+nUgtf, cfjZostf /<br />

cfsl:dstfaLrsf cGt/lj/f]wsf s'/fx¿af6 cfk"mnfO{ cftlÍt x'g lbPg . h'g clxn] klg k|rlnt 5,<br />

Tof] k'/fgf] clwe"tjfbsf] nflu tL lj/f]wx¿ ck¿kdf/ lyP . t/ ca dflg;n] s] s'/f a'lem;s]sf] 5<br />

eg] tL ljk/Lt tTjx¿sf] ;Totf vfln ;fk]If dfq x'G5 . olta]nf ;To df<strong>lgg</strong>] Pstfsf] rLhsf<br />

k5fl8 l5k]sf] k"m6sf] csf] { Pp6f kIf;d]t x'G5, h;sf] sf/0f To;nfO{ ;To 7fGg] ul/GYof], Tof] kl5<br />

:jo+ To;/L g} k|s6 x'g]5, h;/L cfh s'g} rLhnfO{ e'm6f] dflgG5, s'g}a]nf To;sf] klg Pp6f kIf<br />

;To lyof] / To;sf] sf/0fn] To;nfO{ ;To 7flgGYof] . s]jn cfsl:ds 36gfx¿af6 dfq cfjZos<br />

df<strong>lgg</strong>] rLhsf] lgdf{0f x'g]u/]sf] 5 eGg] s'/f dflg;n] a'‰b5 eg] <strong>tyf</strong>slyt cfsl:dstf Tof] ¿ksf]<br />

gfd xf], h;sf] cf8df cfjZostfn] cfk"mnfO{ l5kfO{ /fVb5, cflb .<br />

x]u]nn] …clwe"tjfbL k4ltÚ eg]/ atfPsf] hf“ra'em / lrGtgsf] Tof] pxL k'/fgf] k4ltsf]<br />

cl:tTjsf] p; hdfgfdf Hofb} w]/} P]ltxfl;s cf}lrTo lyof] . Tof] k4ltn] j:t'x¿nfO{ klxn]b]lv g}<br />

lgwf{l/t, l:y/ / :yfoL j:t'x¿sf] ¿kdf a'‰g vf]HbYof] . To; k4ltsf cjz]ifx¿ cBfjlw<br />

dflg;x¿sf dgdl:tisdf bx|f];“u hd]/ /x]sf 5g\ . k|lqmofx¿sf] 5fgaLg ;Dej x'g ;sf];\ eGg]<br />

x]t'n] ;j{k|yd j:t'x¿sf] hf“ra'em ug'{kg]<br />

{ cfjZostf lyof] . s'g} j:t'df s] kl/jt{g eO/x]sf] 5 <<br />

Tof] s'/f a'‰gsf nflu Tof] ljz]if j:t' s] xf] eGg] s'/f a'‰g'kg] { cfjZostf lyof] . k|s[lt lj1fgsf]<br />

;Gbe{df klg ToxL s'/f x'GYof] . k'/fgf] clwe"tjfbn] rLhx¿nfO{ tDtof/¿kdf b]VbYof] <strong>tyf</strong> To;sf]<br />

hGd To:tf] k|s[lt lj1fgsf] ue{af6 ePsf] lyof], h;n] ;hLj / d[t rLhnfO{ k"0f{tM tof/ rLhx¿sf]<br />

¿kdf a'‰g] ub{Yof] . t/ hlta]nf hf“ra'emsf] Tof] sfd slt w]/} cufl8 a9\b}uof] eg] :jo+<br />

k|s[ltcGt/ut tL j:t'x¿df lglxt kl/jt{gx¿nfO{ Jojl:yt9Ëaf6 hf“ra'em ug{sf nflu lg0ff{os<br />

sbddf xft xfNg' ;Dej x'“bf<br />

bz{gsf] If]qdf klg k'/fgf] clwe"tjfbsf] d[To'sf] 306L aHg yfNof] .<br />

clg, jf:tjdf ut zbLsf] cGt;Dd k|s[lt lj1fg d'VotM Pp6f ;ª\u|x ug] { lj1fg lyof], k"0f{tM tof/<br />

rLhx¿sf] lj1fg lyof] t/ o; ztfAbLdf of] d"ntM Jojl:yt ug] { lj1fg aGgk'u]sf] 5 — k|lqmofx¿,<br />

ltgLx¿sf] pTklQ / ljsf; <strong>tyf</strong> k|fs[lts k|lqmofx¿nfO{ ;"qa4 u/]/ dxfg\ PsfO{sf] /rgf ug] {<br />

cGt/;DaGwx¿sf] lj1fg aGgk'u]sf] 5 . lj?jfx¿ / kz'x¿sf z/L/df 36\g] k|lqmofx¿sf] hf“ra'em<br />

ug] { zf/Ll/slj1fg, hLjf0f'sf] cj:yfaf6 kl/kSjtfsf] cj:yf;Dd x/]s z/L/sf] ljsf;–k|lqmofsf]<br />

hf“ra'em ug] { e| "0f;DaGwL lj1fg <strong>tyf</strong> k[YjLsf] ;txsf] qmdzM lgdf{0f k|lqmofsf] hf“ra'em ug] {<br />

e"ue{lj1fg, cflb ;a}sf] pTklQ oxL ztfAbLd} ePsf] xf] .<br />

t/ k|fs[lts k|lqmofx¿sf] cGt/;DaGw ljifos xfd|f] 1fg Hofb} tLj|¿kdf a9fpgsf nflu<br />

;a}eGbf w]/} d2t k'¥ofpg] vf]hx¿ pQm tLg dxfg\ vf]hx¿ x'g\ . tLdWo] klxnf] vf]h sf]lzsf;DaGwL<br />

vf]h xf] . ToxL PsfO{sf] u'0fg / ljefhg lqmofsf cfwf/df lj?jf / kz'sf] ;Dk"0f{ z/L/ ljsl;t x'G5<br />

. To;af6 s]jn ;f/f pRr:t/Lo k|f0fLx¿sf] ljsf; / k|:k'm6g Pp6} ;fdfGo lgodfg';f/ x'G5 eGg]<br />

s'/f dfq k|i6 x'“b}g,<br />

clkt' sf]lzsf kl/jlt{t x'g] Ifdtfsf] cfwf/df rn]/ k|f0fLn] cf gf] hflt<br />

kl/jt{g ug{ ;Sg] / To;/L JolQmut ljsf;sf] cj:yfaf6 ;d]t cufl8 a9\g ;Sg] dfu{;d]t v'Ng]<br />

s'/f k|i6 x'G5 .<br />

bf];|f] vf]h zlQm ¿kfGt/sf] l;4fGt xf] . To;n] s] k|dfl0ft ul/lbPsf] 5 eg] ;jeGbfklxn]<br />

lghL{j k|s[ltdf ;lqmo b]lvg] ;Dk"0f{ <strong>tyf</strong>slyt zlQmx¿ — cyf{t\ oflGqszlQm / To;sf] ;Dk"/s<br />

<strong>tyf</strong>slyt lIflth phf{, tfk, ljls/0f -k|sfz / ljls/0f tfk_, ljB't, r'DasTj / /f;folgs phf{,<br />

cflb — ;a} zlQmx¿ Pp6} ;fj{ef}lds ultsf cleJolQmsf gfgfy/L ¿kx¿ x'g\ . tL lglZrt<br />

cg'kftdf Psaf6 csf] {df kl/jlt{t eO/xG5g\ . To;af6 Pp6f lglZrt dfqf nf]k ePsf] rLhaf6<br />

csf] { rLhsf] lglZrt dfqf pTkGg x'G5 /, k|s[ltsf] ;Dk"0f{ ultn] Ps¿kaf6 csf] {df ¿kfGt/sf] ;tt<br />

lqmofsf] ¿k lnG5 . === clGtd vf]h ;a}eGbfklxn] ;';Da4¿kdf 8f/lagn] lgwf{l/t u/]sf lyP . To;<br />

rLhsf] k|df0f s] lyof] eg] rf/}lt/ dfgj;lxt k[YjLsf ;hLj pTklQx¿sf] h'g e08f/ b]lvG5, Tof]<br />

;'?df s]xL Ps sf]zLo sL6f0f'x¿af6 ;a}sf] k|:k"m6g ePsf] ljsf;sf] nfdf] k|lqmofsf] kl/0ffd xf] . /,


tL sL6f0f'x¿ :jo+ /f;folgs lqmofåf/f pTkGg ePsf hLjg–/; -Protoplasm_ jf c08sNk -<br />

Albumen_af6 pTkGg ePsf x'g\ .<br />

pQm tLg dxfg\ cfljisf/x¿sf] d2taf6 k|fs[lts lj1fgsf] If]qdf ePsf] k|ultsf] sf/0fn] ca<br />

xfdL s:tf] 7fp“df k'u]sf 5f} + eg] s]jn ljlzi6 If]qdf k|fs[lts k|lqmofx¿aLr kf/:kl/s ;DaGw 5<br />

eGg] b]vfpg' dfq geP/ ;f/f ljlzi6 If]q klg k"0f{tM k/:k/df Ps;"qdf af“lwPsf 5g\ eGg] s'/f xfdL<br />

l;4 ug{ ;Sb5f} + . To;/L :jo+ cg'ejl;4 k|fs[lts lj1fgn] h'g tYox¿ k|:t't u/]sf] 5, ltgs}<br />

;xfotfn] To;n] k|s[ltdf kfOg] cGt/;DaGwx¿sf] k"0f{ rLq nueu Pp6f Jojl:yt¿kdf xfdLx¿sf<br />

cufl8 k|:t't ub{5 . Tof] ;j{tf]d'vL rLq k|:t't ug] { sfd klxn] <strong>tyf</strong>slyt k|fs[lts bz{gsf] sfd<br />

dflgGYof] . jf:tljs t/ clxn];Dd c1ft cGt/;DaGwx¿sf] :yfgdf cfbz{ / sfNklgs<br />

cGt;{DaGwx¿nfO{ /fv]/ <strong>tyf</strong> ck|fKt tYox¿sf] 7fp“df dgu9Gt] rLhx¿ k]z u/]/ <strong>tyf</strong><br />

jf:tljs¿kaf6 l/Qm:yfgnfO{ vfln lbdfuL¿kdf dfq k"lt{ u/]/ g} Tof] sfo{ ;DkGg ub{Yof] . pQm<br />

sfo{sf] l;nl;nfdf To;n] y'k| } vf]hx¿sf] k"j{ ;Í]t lbPsf] lyof], t/ To;sf ;fy} To;n] kof{Kt sf]/f<br />

asjf;k"0f{ rLhx¿;d]t k|:t't u/]sf] lyof] . clg, jf:tjdf To;afx]s c¿ s]xL x'g klg ;Sb}gYof] .<br />

clxn] cf gf] ;dosf] pko'Qm æk|s[ltsf] >[ª\vnfa4 1fgÆ k|fKt ug{sf nflu vfln s] s'/f dfq<br />

cfjZos x'guPsf] 5 eg] k|fs[lts lj1fgsf hf“ra'emsf kl/0ffdx¿nfO{ åGåfTds¿kaf6, cyf{t\<br />

ltgLx¿sf cGt/;DaGwx¿ h:tf 5g\, To:t}¿kdf ul/g'kb{5, hlta]nf of] cGt/lj/f]wsf] åGåfTds<br />

:j¿k k|fs[lts j}1flgsx¿sf] clwe"tjfbL9Ëaf6 lzlIft lbdfuleq ;d]t klg pgLx¿sf]<br />

OR5fljk/Lt 3':b}uO/x]sf] 5 eg] k|fs[lts bz{gsf] Tof] nLnf ca k"0f{tM ;dfKt eof] eGg] a'‰g'kb{5<br />

To;nfO{ k'ghL{ljt ug] { k|Zg vfln lg/y{s dfq geP/ k|ltufdL sbd;d]t x'g]5 .<br />

t/ h'g s'/f k|s[ltsf ;DaGwdf ;To x'G5 — h'g oxf“ ljsf;sf] Pp6f k|lqmofsf] ¿kdf :jLsf/<br />

ul/Psf] ] 5 — ToxL s'/f p;sf ;f/f zfvfx¿;lxt ;fdflhs Oltxf;sf] ;DaGwdf klg ;To x'G5 <strong>tyf</strong><br />

dfgjLo -/, b}jL_ j:t'x¿l;tsf] ;DaGw ePsf ;f/fsf ;f/f j}1flgs ;DaGwx¿df klg ;To x'G5 .<br />

o; If]qdf klg Oltxf;, Gofozf:q, wd{, cflbsf] bz{gx¿sf] lgdf{0fsf 36gfx¿åf/f :ki6 x'g ;Sg]<br />

jf:tljs cGt/;DaGwx¿sf] 7fp“df bfz{lgs dgdl:tisdf /lrPsf sfNklgs cGt/;DaGwx¿nfO{<br />

/fv]/ ul/Psf] ] 5 . To;sf] ;du|tf / To;sf 5'§f5'§} cËx¿df ;d]t Oltxf;nfO{ ljrf/x¿sf] qmdzM<br />

x'“b}hfg]<br />

k|ToIfLs/0fsf ¿kdf a'lemPsf] 5 . /, To;nfO{ :jo+ bfz{lgsx¿sf] cf gf] dg k/]sf] qmdzM<br />

x'“b}hfg]<br />

k|ToIfLs/0fsf] ¿kdf g} x]g] { / a'‰g] ul/g' :jfefljsh:t} xf] . Tof] l;4fGt cg';f/<br />

cr]tg¿kaf6 t/ ckl/xfo{¿kaf6 Oltxf; klxn]b]lv g} lgwf{l/t cfbz{ nIolt/ cfPsf] 5 .<br />

pbfx/0fsf nflu x]u]nLo bz{gdf To;n] pgsf] k/+ ljrf/sf] k|ToIfLs/0fsf] lbzfdf k|ult ub} {cfPsf] 5<br />

— /, k/+ ljrf/sf] lbzfdf x'g] Tof] ckl/jt{gLo k|j[lQ g} P]ltxfl;s 36gfx¿sf] cfGtl/s<br />

cGt/;DaGwx¿sf] cfwf/ /xg]u/]sf] 5 To;/L jf:tljs Tolta]nf;Dd c1ft cGt/;DaGwx¿sf]<br />

:yfgdf cjr]tg jf qmdzM ;r]t x'“b}hfg]<br />

gof“ /x:ok"0f{ ljwftfsf] :yfkgf ul/Psf] ] lyof] . ctM<br />

k|s[ltsf] If]qdf h;/L ul/Psf] lyof], To;/L g} oxf“ klg jf:tljs cGt/;DaGwx¿ kQf nufP/ tL<br />

dgu9Gt] / s[lqd cGt/;DaGwx¿nfO{ ;dfKt ul/lbg'kg] { cfjZostf x'gcfPsf] 5 . clGtd¿kaf6<br />

To;f] ug'{<br />

eg]sf] cy{ xf] — dfgj ;dfhsf] Oltxf;df cf gf lgb] {zs lgodx¿sf ¿kdf k|s6 x'g]<br />

ultsf cfd lgodx¿sf] vf]hL ug'{<br />

xf] .<br />

t/ Pp6f s'/fdf ;dfh ljsf;sf] Oltxf; k|s[ltsf] ljsf;sf] Oltxf;eGbf d"ntM leGg l;4<br />

ePsf] 5 . k|s[ltdf dflg;sf] 3ft–k|lt3ftsf] s'/f 5fl<strong>8l</strong>bg] xf] eg] vfln To;df cGwf / cjr]tg<br />

zlQmx¿n] Pscsf] {k|lt 3ft–k|lt3ft ul//xG5g\ <strong>tyf</strong> cfd lgodn] tL k/:k/ lqmofsf] dfWodaf6 sfd<br />

ub{5 . Toxf“ x'g] ;f/f rLhx¿dWo] s'g} rLh klg ;r]t9Ëaf6 OlR5t nIosf] ¿kdf x'“b}g<br />

— g tL<br />

;txL¿kdf b]lvg] cgluGtL cfsl:ds 36gfx¿sf] If]qdf g cfsl:ds 36gfx¿df cGt/lglxt<br />

lgoldttfsf] k'li6 ug] { tL clGtd kl/0ffdsf] If]qdf x'G5g\ . To;sf] ljk/Lt ;fdflhs Oltxf;sf]<br />

If]qdf ;f/f stf{x¿ ;r]t x'G5g\ . pgLx¿ ;ÍNk / uf9f clenf;fsf ;fy sfd ug] { dflg;x¿ x'g\ .<br />

pgLx¿n] lglZrt nIosf] lbzfdf sfd ub{5g\ . s'g} ;r]t p2]Zoljgf, s'g} lglb{i6 nIoljgf s]xL<br />

x'“b}g<br />

. oBlk of] cGt/ P]ltxfl;s 5fgaLgsf nflu dxŒjk"0f{ x'G5, ljz]if u/]/ a]Unfa]Un} cË /


36sx¿sf] hf“ra'emsf nflu — Oltxf;sf] qmd s'g} cfGtl/s cfd lgodx¿åf/f lgb] {lzt x'G5 t/ tL<br />

lgodx¿nfO{ p;n] abNg ;Sb}g . lsgeg] oxL+ klg ;du|¿kdf, ;f/f JolQmx¿sf] clei6 nIo x'g'sf<br />

afjh"b ;+of]u -cfsl:dstf_s} /fHo km}lnPsf] b]lvG5 . h'g rLhsf] rfxgf ul/G5, Tof] d'ZsLn}n]<br />

k'Ub5 . k|foM ;f] w]/} clei6 nIon] Pscsf] {nfO{ sfl6lbG5g\ jf k/k/df 6s/fp“5g\, ;'?b]lv g} tL<br />

nIox¿ c;fWo x'G5g\ jf tL k|fKt ug] { ;fwgx¿ ckof{Kt x'G5g\ . To;/L c;ª\Vo j}olQms sfo{x¿sf<br />

;‹if{n] Oltxf;sf] If]qdf s:tf] l:ylt pTkGg ul/lbG5g\ eg] cr]tg¿kdf k|fs[lts If]qdf kfOg]<br />

l:yltsf k"0f{tM ;dfg x'G5g\ . sfo{sf nIo t clei6 x'G5g\ t/ tL sfo{x¿sf] kmn:j¿k h'g<br />

jf:tljs kl/0ffd lglSnG5 Tof] clei6 x'“b}g,<br />

cyjf hlta]nf Tof] clei6 nIo cg'¿ksf] k|tLt x'G5,<br />

Tolta]nf lglSng] clGtd kl/0ffd klg clei6 rfxgfeGbf Psbd} a]Un} x'G5 . To;/L ;du|¿kdf<br />

x]bf{v]l/ P]ltxfl;s 36gfx¿ klg ;+of]u g} lglb{i6 k|tLt x'G5g\ . t/ hxf“ ;txdf ;+of]u -cfsl:ds<br />

36gfx¿_sf] cflwkTo x'G5, Toxf“ klg jf:tjdf l5k]sf lgodx¿af6 g} Tof] lgb] {lzt x'G5 . k|Zg vfln<br />

tL lgodx¿sf] vf]hL ug] { s'/fsf] dfq xf] .<br />

kl/0ffd h];'s} ePklg hg;d'bfon] cf gf] Oltxf; cfk}m lgdf{0f ub{5g\ . x/]s JolQmn] cf gf]<br />

clei6 nIo xfl;n ug] { ;r]t¿kaf6 r]i6f ub{5 . a]Unfa]Un} lbzfx¿df sfd ug] { To:tf y'k| } OR5fx¿<br />

<strong>tyf</strong> afx\Ø hutdf kg] { ltgsf gfgfy/Lsf k|efjx¿sf] ;+o'Qm kl/0ffd g} Oltxf; xf] . To;/L<br />

dfG5]x¿n] s'g rLhsf] OR5f /fVb5g\ eGg] s'/f klg dxŒjk"0f{ x'G5 . uf9f clenf;f jf ;f] +rljrf/af6<br />

;'lglZrt x'g] OR5fx¿ gfgfy/L x'G5g\ . cf+lzs¿kaf6 afx\Øj:t'x¿ To:tf pQf]ns aGg ;Sb5g\,<br />

cf+lzs¿kaf6 cfbz{jfbL k| ]/0ffx¿, dxŒjfsf+Iffx¿, ;To / Gofosf] nflu pT;fx, JolQmut 3[0ffsf]<br />

efjgf cyjf y/L–y/Lsf JolQmut ;gsx¿;Ddn] tL pQf]nssf] sfd ug{ ;Sb5g\ . t/ Psflt/,<br />

xfdLx¿n] s] b]lv;s]sf 5f} + eg] Oltxf;sf] If]qdf ;lqmo y'k| } JolQmut OR5fx¿sf] kmn:j¿k k|fozM<br />

To;vfnsf kl/0ffdx¿ lgl:sG5g\, h'g clei6 kl/0ffdeGbf a]Un} x'G5g\ /, w]/}h;f] t tL clei6<br />

kl/0ffdx¿sf Psbd} pN6f x'G5g\ . t;y{ ;Dk"0f{ kl/0ffdsf] ;Gbe{df JolQmx¿sf OR5f–cfsf+Iffx¿n]<br />

klg vfln uf}0f dxŒj dfq /fVb5g\ . csf] {lt/, s] k|Zg klg p7\b5 eg] tL cfsf+Iffx¿sf k5fl8 s'g<br />

rfns zlQmx¿n] sfd ub{5g\ t < stf{x¿sf dl:tisdf tL k| ]/0ffx¿sf] ¿k lng] s'g P]ltxfl;s<br />

sf/0fx¿ x'g\ t <<br />

k'/fgf] ef}ltsjfbn] cfk"ml;t Tof] k|Zg slxNo} ;f]w]sf] lyPg . ctM Oltxf;;DaGwL p;sf] s'g}<br />

wf/0ff eP klg, Tof] d"ntM pkof]lutfjfbL 5 . x/]s rLhsf] lg0f{o To;n] ub{5, h;n] k|of]hg -<br />

k| ]/0ff_sf cfwf/df sfo{ ;Dkfbg ub{5 . Oltxf;sf] /Ëd~rdf sfd ug] { dfG5]x¿nfO{ To;n] pQd -<br />

;Rrl/qjfg\_ / t'R5 -b'Zrl/qjfg\_sf] >]0fLdf af“l<strong>8l</strong>bG5 . /, k'gM cfd¿kdf pQdvfn] dflg;x¿<br />

7luPsf] t'R5vfn] dflg;x¿n] lht]sf] b]lvG5 . k'/fgf] ef}ltsjfbn] s] 7fGb5 eg] Oltxf;sf]<br />

cWoogaf6 s'g} w]/} 1fga4{s j:t' k|fKt ug{ ;lsGg / Oltxf;sf] If]qdf k'u]/ k'/fgf] ef}ltsjfb :jo+<br />

cfk"mk|lt cg'Q/bfoL aGgk'u]sf] :ki6 x'G5 . lsgeg] pQm If]qdf sfd ug] { cfbz{ k| ]/s zlQmx¿ -<br />

cfbz{jfbL k|of]hgx¿_sf k5fl8 s] 5, To; s'/fsf] 5fgaLg ug'{sf]<br />

;f6f] tL cfbz{ k| ]/s zlQmx¿nfO{<br />

- cfbz{jfbL p2]Zox¿sf nflu_ g} clGtd sf/0f dfGg] cfbz{ k| ]/s zlQmx¿sf] rfns zlQm s] xf] <<br />

cfbz{ k| ]/s zlQmx¿ - jf cfbz{jfbL k|of]hgx¿_sf] ;Qf :jLsf/ ul/Psf] ] s'/fdf c;Ëlt geP/ tL<br />

cfbz{ k| ]/s zlQmx¿ -cfbz{jfbL k|of]hgx¿_sf k5fl8 s'g sf/0fx¿n] sfd ul//x]sf lyP eGg] s'/f<br />

kQf nufpgsf nflu hf“ra'emsf] sfd cufl8 a9fO“b}gYof] . csf] {lt/, Oltxf;sf] bz{g, vf; u/]/<br />

x]u]nsf] bz{gn] s] s'/f :jLsf/ ub{5 eg] Oltxf;sf] /Ëd~rdf sfd ug] { dflg;x¿sf k|ToIf /<br />

jf:tljs k| ]/0ffx¿;d]t klg P]ltxfl;s 36gfx¿ clgtd sf/0f sbflk x'“b}gg\<br />

. tL k] |/0ffx¿sf k5fl8<br />

/x]sf c¿ k| ]/s zlQmx¿sf] vf]haLg ul/g'kb{5 . t/ Tof] bz{gn] tL zlQmx¿nfO{ :jo+ Oltxf;leq<br />

gvf]h]/ aflx/ bfz{lgs ljrf/wf/fsf] If]qaf6 Oltxf;sf] If]qdf ptfb{5 . pbfx/0fsf] nflu k|frLg<br />

o"gfgL Oltxf;sf] JofVof :jo+ to;leqs} cfGtl/s cGt/;DaGwx¿sf] cfwf/df ug'{sf]<br />

;f6f] x]u]nn]<br />

vfln s] eGb5g\ eg] Tof] æ;f}Gbo{efj j}olQms :j¿kx¿Æsf] k|:k'm6g xf] / Pp6f æsnfs[ltÆsf]<br />

k|ToIfLs/0f xf] — To;afx]s c¿ s]xL xf]Og k|frLg o"gfgLx¿sf] ljifodf x]u]nn] y'k| } To:tf pbfQ<br />

/ uDeL/ s'/fx¿ n]v]sf 5g\ t/ To;k|sf/sf] zAb–hfnsf] JofVofaf6 xfdL ;Gt'i6 x'g ;Sb}gf} + .


ctM ha k|Zg s] p7\b5 eg] tL k| ]/s zlQmx¿sf] 5fgaLg ul/of];\ — ;r]tg jf cr]tg¿kaf6<br />

<strong>tyf</strong> jf:tjdf k|fozM cr]tg¿kaf6 g} — Oltxf;sf] /Ëd~rdf sfd ug] { dflg;x¿sf k| ]/0ffx¿sf]<br />

k5fl8 h;n] sfd ub{5 clg, cGttM h;n] jf:tljs P]ltxfl;s k| ]/s zlQmx¿sf] sfd ub{5, ta<br />

pgLx¿ hltw]/} 7"nf JolQmx¿ ePklg tL Psfw JolQmx¿sf] k| ]/0ffsf] hf“ra'em ug'{kg]<br />

{ k|Zg geP/ tL<br />

k| ]/0ff s'g x'g\ eg]/ hf“ra'em ul/of];\, h;n] ljzfn hg;d'bfonfO{ — ;Dk"0f{ ;Dk|bfonfO{ / x/]s<br />

;dk|bfo cGt/utsf ;f/fsf ;f/f ju{nfO{ — cfGbf]lnt / ultzLn agfOlbG5 — / tL klg s]jn<br />

l5ge/sf] nflu dfq xf]Og, Tof] vfln t'?Gt lgEg] k/fnsf] cfuf];/x klg xf]Og, a? To:tf] :yfoL<br />

sd{7tfsf] nflu xf], h;n] dxfg\ P]ltxfl;s kl/jt{g pTkgg ub{5 . tL k| ]/s zlQmx¿sf] sf/0f kQf<br />

nufP/ g} tL sfo{/t hg;d'bfox¿ <strong>tyf</strong> æ7"nf dfG5]Æ sxlng] ltgsf g]tfx¿sf lbdfudf :ki6 jf<br />

c:ki6¿kaf6, ;Lwfl;bL jf ;}4flGts, uf}/jflGjt¿kaf6 ;d]t ;r]t k| ]/0ffsf] ¿kdf k|ltljlDat<br />

x'G5g\ . xfdLx¿n] ;Dk"0f{ Oltxf;sf] If]qdf <strong>tyf</strong> vf; ;do / vf; b]zdf zf;g ug] { lgodx¿ kQf<br />

nufpg ;Sb5f} + . dflg;nfO{ ultzLn agfpg] x/]s rLh lbdfuleqaf6 u'h|g'kg] { x'G5 tfklg<br />

dl:tisleq To;n] s'g ¿k wf/0f ub{5 eGg] s'/f Tolta]nfsf] kl/l:yltdf lge{/ ub{5 . dhb"/x¿n]<br />

!*$* df /fOgsf] lsgf/df h;/L d];Lgsf 6'qmf–6'qmf kfl/lbPsf lyP, To;/L ca pgLx¿n] tL<br />

tf]8\b}gy] tfklg To;sf] cy{ ca pgLx¿n] k" “hLjfbL d];Lg pBf]u;“u ;dGjo sfod u/]sf 5g\ eGg]<br />

xf]Og .<br />

t/ ljt]sf] w]/} nfdf];dodf Oltxf;sf k| ]/s sf/0fx¿sf] hf“ra'em ug'{<br />

nueu c;Dej lyof] —<br />

lsgeg] tL / ltgsf kl/0ffdx¿sf kf/:kl/s ;DaGwx¿ hl6n / l5k]sf x'G5g\ — eg] of] jt{dfg<br />

o'udf tL kf/:kl/s ;DaGwx¿nfO{ Tof] kx]nL xn ug{ ;lsg] u/L ;'af]w agfOlbPsf] 5 . 7"nf] dfqfdf<br />

pBf]uwGwfsf] :yfkgfkl5, cyf{t\ slDtdf !*!% sf] o"/f]k]nL zflGt ;lGwkl5 Oª\NofG8sf x/]s<br />

JolQmsf cufl8 s] s'/f l5k]sf] 5}g eg] Toxf“ h'g ;Dk"0f{ /fhg}lts ;‹if{x¿ eO/x]sf 5g\, ltgsf]<br />

cfwf/ xf] — pQm emu8f b'O{ ju{x¿, cyf{t\ clehft hdLgbf/ ju{ / k" “hLklt ju{-dWod ju{_x¿dWo]<br />

s'g ju{sf] k|e'Tj x'g] eGg] s'/fsf emu8f x'g\ . af]a{gx¿ kmls{Pkl5 ToxL s'/f <strong>k|m</strong>fG;df b]vf k/]sf] 5 .<br />

k'g:yf{kgf <strong>sfn</strong>sf yfo/Lb]lv lnP/ luhf], ldug] / yfo;{;Ddsf Oltxf;sf/x¿n] ;d]t ;j{q s]<br />

eGb5g\ eg] dWoo'ukl5sf] ;Dk"0f{ <strong>k|m</strong>flG;;L Oltxf; a'‰g] s'/fsf] s'~hL klg ToxL g} xf] . clg, !*#)<br />

kl5 dhb"/ ju{ — ;j{xf/f ju{ — nfO{ tL b'j} d'n'sdf ;Qfsf] t];|f] k|ltåGåL -k|lt:kwL{_sf] ¿kdf<br />

:jLsf/ ul/Psf] ] 5 . kl/l:ylt jf:tjdf slt :ki6 ePsf] lyof] eg] cfw'lgs Oltxf;sf k| ]/s zlQmx¿<br />

— slDtdf b'O{ 7"nf ;d'Ggt b]zx¿leq — pQm tLg 7"nf ju{x¿sf] kf/:kl/s ;‹if{ / pgLx¿sf<br />

:jfy{x¿sf] ;‹if{ xf] eGg] s'/f hfgLa'emL dfG5]n] cf gf cf“vf 5f]Kg'kb{5 .<br />

t/ tL ju{x¿ s;/L pTkGg ePsf lyP t < klxn]sf] ljzfn ;fdGtL ;DklQsf] pTklQsf]<br />

ljifodf klxn} k6s b]Vbfv]l/ — slDtdf ;'?df — /fhg}lts sf/0faf6 k}bf ePsf] lyof], To;nfO{<br />

hah{:tL x8\k]/ lnOPsf] lyof] eGg' ;Dej lyof] t/ klg k" “hLklt ju{ / ;j{xf/f ju{sf] cl:tTjsf]<br />

ljifodf t slDtdf klg To;f] eGg ;lsGgYof] . pQm ljifodf k|ToIf / :ki6¿kaf6 s] b]Vg ;lsG5<br />

eg] tL b'O{ 7"nf ju{x¿sf] hGd / ljsf; ljz'4 cfly{s sf/0faf6 ePsf] lyof] . clg, s] s'/f klg<br />

plQs} :ki6 5 eg] h;/L hdLgbf/ ju{ / k" “hLklt ju{aLrsf] ;‹if{sf] sf/0f ;j{k|yd / ;jf] {kl/<br />

cfly{s :jfy{ lyof], 7Ls To;}u/L] k" “hLklt ju{ / ;j{xf/f ju{aLrsf] ;‹if{sf] sf/0f klg ToxL cfly{s<br />

:jfy{ g} lyof] eg] /fhg}lts ;Qfsf] rfxgf t vfln tL lxtx¿ k"/f ug] { ;fwgsf ¿kdf ul/GYof] .<br />

k" “hLklt ju{ / ;j{xf/f ju{ b'j}sf] pbo cfly{s kl/l:yltdf ePsf] kl/jt{gsf] kl/0ffd:j¿k ePsf]<br />

lyof], cem lglZrt¿kdf eGg] xf] eg] pTkfbg k4ltdf ePsf] kl/jt{gsf] kl/0ffd :j¿k ePsf] lyof]<br />

. tL b'j} ju{x¿sf] ljsf; Tof] ;ª\qmd0fsf] sf/0fn] ePsf] lyof], h'g pŒkfbgsf] If]qdf klxn]<br />

b:tsf/x¿sf] ;‹ -Guild_ af6 sfvf{gfsf] x:t lgdf{0fdf / k'gM sfvf{gfsf] x:t lgdf{0faf6 jfkm /<br />

oflGqszlQmaf6 rNg] 7"nf dfqfsf pBf]uwGwfx¿df ePsf] lyof] . vf; cj:yfdf k'u]/ k" “hLklt<br />

ju{åf/f kl/rflnt ul/Psf gof“ pŒkfbs zlQmx¿ — h; cGt/ut >dljefhgsf] Joj:yf sfod<br />

ul/Psf] ] lyof] / a]Unfa]Un} sfd ug] { y'k| } >ldsx¿n] ldn]/ sfd ug] { ;femf lgdf{0fzfnf -sf/vfgf_ df<br />

k'¥ofOPsf] lyof] — aLr <strong>tyf</strong> tL pŒkfbs zlQmx¿sf] dfWodaf6 ljsl;t x'g] ljlgdosf kl/l:yltx¿


cfjZostfx¿aLr Oltxf;åf/f ;'lDkPsf <strong>tyf</strong> sfg"gåf/f kljq agfOPsf pŒkfbgsf ljBdfg<br />

cj:yfx¿aLr cGt/lj/f]w pTkGg eof], cyf{t\ pgLx¿ / >lds ;‹sf ljz]ifflwsf/x¿aLr -h'g<br />

ljz]ifflwsf/ gePsf k|zf;lgs PsfO{x¿sf nflu aGwg ag]sf lyP_ cGt/lj/f]w pTkGg x'g k'Uof] .<br />

k" “hLklt ju{n] k|ltlglwTj ug] { pŒkfbs zlQmx¿n] ;fdGtL hdLgbf/ ju{ / >lds ;‹sf dflnsx¿n]<br />

k|ltlglwTj ug] { pŒkfbg k|0ffnLsf lj?4 ;‹if{ 5] +8] . yfx} 5, To;sf] kmn:j¿k ;fdGtL l;qmLx¿<br />

rsgfr"/ kfl/Psf lyP . Oª\NofG8df Tof] sfd lj:tf/}–lj:tf/} ePsf] lyof] eg] <strong>k|m</strong>fG;df Pp6} k|xf/df<br />

Tof] sfo{ ;DkGg ul/Psf] ] lyof] . hd{gLdf Tof] sfd clxn];Dd k"/f ePsf] 5}g . t/ h;/L ljsf;sf]<br />

vf; r/0fdf k'u]/ sfvf{gfdf x'g] x:tlgdf{0fsf] ;fdGtL pŒkfbg k4lt;“u 6Ss/ x'gyfn]sf] lyof],<br />

To;}u/L 7"nf] dfqfdf x'g] pBf]uwGwfx¿sf] k" “hLjfbL pŒkfbg k|0ffnL;“u clxn] ;‹if{ rNgyfn]sf] 5,<br />

h;sf] :yfkgf ;fdGtL Joj:yfsf] 7fp“df ul/Psf] lyof] . To; k|0ffnLaf6 pŒkfbgsf k" “hLjfbL<br />

tf}/t/Lsfx¿ ;Í'lrt 3]/fleq hsl8Psf lyP eg] pBf]uwGwfx¿n] Psflt/, hg;d'bfosf] 7"nf]<br />

;ª\VofnfO{ a9LeGbf a9L dfqfdf ;fwgxLg ;j{xf/f ju{ agfp“b} uO/x]sf lyP eg] csf{lt/, ltgn]<br />

laqmL x'g g;Sg]u/L pŒkfbgsf a9LeGbf a9L vft y'kfl//x]sf lyP . To;sf] kmn:j¿k ljlrqsf]<br />

cGt/lj/f]w pTkGg x'gk'u]sf] 5 — Psflt/, clt pŒkfbg 5 eg] csf{lt/, cfd hg;d'bfosf]<br />

a9\b}uO/x]sf] b'Mv / bb{ 5 . tL b'j} Pscsf{sf sf/stTjx¿ x'g\ . Tof] cGt/lj/f]wsf] ckl/xfo{ dfu s]<br />

xf] eg] pŒkfbg k4lt abn]/ pŒkfbs zlQmx¿nfO{ k'gM d'Qm ul/lbg' .<br />

h] eP klg cfw'lgs Oltxf;df slDtdf s] s'/f k|dfl0ft ePsf] 5 eg] ;a} /fhg}lts ;‹if{x¿<br />

ju{–;‹if{ x'G5g\ <strong>tyf</strong> d'lQmsf] nflu ul/g] ;Dk"0f{ ju{–;‹if{x¿sf] clGtd nIo tL /fhg}lts ;‹if{<br />

x'g'sf afjh"b — lsgeg] x/]s ;‹if{ /fhg}lts ;‹if{ x'G5 — cfly{s d'lQm xfl;n ug'{<br />

x'G5 . To;sf/0f<br />

oxf“ /fHo;Qf — /fhg}lts k|0ffnL — slDtdf uf}0f -jf cwLg:y x'G5_ eg] gful/s ;dfh -cfly{s<br />

;DaGwx¿sf] If]q_ g} lg0ff{os tTj x'G5 . k/Dk/fut cjwf/0ffsf k|ltlglw x]u]n;d]tn] klg /fHo;Qf<br />

lg0ff{os x'G5 eg] gful/s ;dfh To;åf/f lgwf{l/t x'G5 eGg] s'/f cleJoQm u/]sf lyP .<br />

;txL¿kaf6 To:t} nfUb5 . s'g} 5'§} JolQmsf sfo{x¿l;t ;DalGwt ;Dk"0f{ k| ]/s zlQmx¿ p;sf]<br />

dl:tisleqaf6 h;/L u'lh|g' / To;nfO{ ;lqmo agfpgsf nflu :jo+ p;sf] OR5fsf] k| ]/s zlQmsf]<br />

¿k lng' ckl/xfo{ x'G5, To;}u/L s] s'/f klg ckl/xfo{ x'G5 eg] gful/s ;dfhsf ;Dk"0f{<br />

cfjZostfx¿n] — Tolta]nf s'g ju{sf] xftdf zf;g;Qf 5 eGg] s'/faf6 s]xL km/s kb} {g —<br />

sfg"gtM ;j{;fwf/0fsf] dfGotf k|fKt ug{sf nflu /fHo;Qfsf] OR5fsf] ¿kdf cufl8 cfpg' ckl/xfo{<br />

x'G5, . of] k|Zgsf] afx\Ø kIf xf], :jo+ :ki6 kIf xf] . t/ k|Zg s] p7\b5 eg] JolQm / /fHo;Qf b'j}sf]<br />

Tof] aflx/L OR5f zlQmsf] ;f/tTj s] xf] / Tof] ;f/tTj sxf“af6 cfPsf] xf] < OR5f vfln To;} rlhsf]<br />

dfq lsg ul/G5 / csf] { s'g} rLhnfO{ lsg ul/Gg < olb xfdLx¿n] pko'{Qm<br />

k|Zgx¿sf] pQ/ vf]Hof} +<br />

eg] xfdLx¿n] a'‰b5f} + — ;du|¿kdf ln+bfv]l/ cfw'lgs Oltxf;df /fHo;Qfsf] OR5f gful/s ;dfhsf<br />

kl/jlt{t eO/xg] cfjZostfx¿ of] jf Tof] ju{sf] k|e'Tj / cGttM pŒkfbs zlQmx¿ / ljlgdosf<br />

;DaGwx¿sf] ljsf;qmdaf6 lgwf{l/t x'G5 .<br />

t/ pŒkfbg / ;+rf/sf olty'k| } ;fwg df}h"b /x]sf] of] cfw'lgs o'udf ;d]t /fHo;Qf<br />

:jtGq¿kaf6 ljsf; x'g] ;Qf geP/ cl:tTj / ljsf;sf] JofVof cGttM ;fdflhs hLjgsf cfly{s<br />

kl/l:yltx¿sf] cfwf/df g} ug{ ;lsg] ;Qf x'G5 eg] klxn]sf ;f/fsf ;f/f hdfgfsf] af/]df t Tof]<br />

s'/f emg\a9L ;To lyof] xf]nf, h;df dflg;sf] hLljsfsf ef}lts cfjZostfx¿sf] pŒkfbg sfo{<br />

k|r'/ ;xfos ;fwgx¿sf] ;xfotfaf6 pŒkfbg ug{ ;lsGgYof] . /, ctM To;df To;vfnsf] pŒkfbgsf<br />

cfjZostfx¿sf] cem w]/} k|e'Tj dflg;dfly /x]sf] lyof] xf]nf . ;du|¿kdf x]bf{v]l/ 7"nf pBf]ux¿ /<br />

/]nsf] o'udf clxn] klg /fHo;Qfsf] pŒkfbgdfly lgoGq0f ug] { ju{sf cfly{s cfjZostfx¿ g} —<br />

;+s]lGb|t¿kdf — k|ltljDa x'G5g\ eg] p; o'udf t /fHo;Qf Tof] ju{sf] k|ltljDa emg\ w]/} lyof]<br />

xf]nf, h;n] pŒkfbgdfly lgoGq0f ub{Yof], h;dfly x/]s lk9L+n] cf gf df}lns cfjZostfx¿sf]<br />

k"lt{sf nflu cf gf] hLjg<strong>sfn</strong>sf] cf};t 7"nf] efu nufpg'kb{Yof] /, To;/L clxn] xfdL hlt tL<br />

ef}lts cfjZostfx¿dfly cfl>t 5f} +, To;eGbf emg\a9L plta]nf tLdfly pgLx¿ cfl>t x'g'kb{Yof] .


lat]sf] <strong>sfn</strong>sf] Oltxf;sf] 5fgaLg hlt a9L uDeL/tfk"j{s o; b[li6sf]0faf6 ul/G5, Tolt w]/} ¿kdf<br />

pQm s'/f k'li6 x'gk'Ub5 . t/ To;af/] oxf“ ljrf/ ug{ ;lsGg .<br />

/fHo;Qf / ;fj{hlgs ljlwljwfgsf] lgwf{/0f olb cfly{s ;DaGwx¿af6 x'G5 eg] lg:;Gb]x lghL<br />

cfr/0f / Jojxf/sf] lgwf{/0f klg To;}af6 x'G5 . jf:tjdf Tof] lghL cfrf/Jojxf/sf] sfd d"ntM<br />

JolQmx¿aLr df}h"b tL cfly{s ;DaGwx¿nfO{ ;xL ¿k lbg'x'G5, h'g tfT<strong>sfn</strong>Lg kl/l:yltdf :jfefljs<br />

7xl/G5g\ . t/ Tof] sfo{ h'g¿kdf x'G5, To;sf a]Unfa]Un} ¿kx¿ x'g ;Sb5g\ . Oª\NofG8dfem} + ;Dk"0f{<br />

/fli6«o ljsf; cg'¿k k'/fgf ;fdGtL sfg"gx¿ -ljlwljwfgx¿_df k" “hLjfbL tTjsf] k|f0f k|lti7f u/]/<br />

d'VotM ltgnfO{ g} sfod /fVg ;lsG5 . ;fdGtL vf]nleq To;/L ;Lw} k" “hLjfbL cy{ 3';fpg ;lsG5 .<br />

t/ k=o"/f]kdf ePh:t} x'g ;Sb5 . Toxf“ /f]dsf] ljlwljwfgnfO{ cfwf/lznfsf] ¿kdf :jLsf/ ul/Psf] ]<br />

lyof] . /f]dsf] ljlwljwfg dfn pŒkfbs ;dfhsf] ;G;f/d} klxnf] ljlwljwfg lyof] . To;df ;Lw}<br />

dfnsf dflnsx¿ -lsGg] / a]Rg], C0f lng] / C0f lbg], 7]Ssfk§f ug] { / s/f/df lng], cflb_ sf] ;Dk"0f{<br />

d"n sfg"gL ;DaGwx¿sf] cToGt ;lj:tf/ / ce"tk"j{9Ën] ljj/0f k|:t't ul/Psf] ] lyof] . pQm /f]dsf]<br />

sfg"gnfO{ olb cfwf/lznfsf] ¿kdf :jLsf/ ul/G5 eg] lgDg–k" “hLjfbL jf c4{–;fdGtL ;dfhsf] nflu<br />

ls t ;Lw} cbfntL Jojxf/ -;fdfGo sfg"g_åf/f To;nfO{ ;DalGwt ;dfhsf] :t/;Dd tn k'¥ofpg<br />

;lsG5 ls k'gM <strong>tyf</strong>slyt ljåfg / Gofoj]Qfx¿sf] d2taf6 pQm ;fdflhs :t/ cg'¿k To;nfO{<br />

sfg"gsf] ljz]ifvfnsf] ;+lxtfdf 9fNg ;lsG5 . oL kl/l:yltx¿ cGt/ut To;k|sf/sf] ;+lxtf sfg"gL<br />

b[li6sf]0faf6 klg /2L 7xg] {5 . -pbfx/0fsf nflu k|lzofoL NofG8/]VtnfO{ x]g'{xf];\_<br />

t/ s] s'/f klg<br />

;Dej x'G5 eg] s'g} dxfg\ k" “hLjfbL qmflGtkl5 /f]dsf] ljlwljwfgsf] cfwf/df k" “hLjfbL ;dfhsf]<br />

<strong>k|m</strong>flG;;L gful/s ;+lxtfem} + Pp6f zf:qLo ->]i7_ sfg"g ;+lxtfsf] lgdf{0f ul/of];\ . ctM k" “hLjfbL<br />

lgod sfg"gn] olb vfln ;dfhsf cfly{s hLjg z}nLnfO{ dfq} sfg"gL¿kdf k|s6 ub{5g\ eg]<br />

kl/l:ylt cg';f/ Tof] sfd pgLx¿n] /fd|f] t/L<strong>sfn</strong>] ug{ klg ;Sb5g\ / g/fd|f] t/L<strong>sfn</strong>] ug{ klg<br />

;Sb5g\ .<br />

dflg;pk/ ljrf/wf/fTds ;Qfsf] ¿kdf xfdL;dIf cfPsf] klxnf] rLh /fHo;Qf xf] . cfGtl/s<br />

/ aflx/L xdnfaf6 cf gf ;fd"lxs lxtx¿sf] /Iffsf] nflu ;dfhn] Pp6f ;fwg -c:q_ tof/ ub{5 .<br />

Tof] ;fwg -c:q_ /fHo;Qf xf] . Tof] ;fwgn] pTkGg x'g]lalQs} } cfk"mnfO{ :jtGq agfpg] ub{5 /<br />

jf:tjdf Tof] hltw]/} ljz]if ju{sf] cf}hf/ aGg k'Ub5, TolQs} w]/}dfqfdf To;n] ju{L{o cflwkTo nfu"<br />

ub{5 . zf;s ju{sf lj?4 pTkLl8t ju{sf] ;‹if{ :jefjtM /fhg}lts k|e'Tjsf lj?4sf] /fhg}lts<br />

;‹if{ aGgk'Ub5 . ;j{k|yd Tof] pxL ju{sf lj?4sf] /fhg}lts ;‹if{ aGgk'Ub5 . Tof] /fhg}lts ;‹if{ /<br />

To;sf] cfwf/sf] kf/:kl/s ;DaGwsf] r]tgf dGb x'gk'Ub5 / Tof] Psbd} d]l6g ;Sg] s'/f klg ;Dej<br />

x'G5, oBlk ;‹if{df efu lng]x¿df Tof] ;DaGwsf] r]tgf k"0f{tM vtd x'“b}g<br />

t/ Oltxf;sf/x¿leq eg]<br />

Tof] nueu ;w} + g} nf]k x'gk'Ub5 . /f]dsf] k|hftGqleq h'g ;‹if{ePsf lyP, ltgLx¿sf ;DaGwdf<br />

kfOg] k|frLg ;|f]tx¿dWo] s]jn PkLPgn] g} :ki6 / lglZrt¿kn] tL ;‹if{x¿sf] txdf d"n rLh<br />

e";DklQ lyof eg] ]/ atfp“5 .<br />

t/ ;dfhaf6 Pp6f ;Qf :jtGq aGg]lalQs} /fHo;Qfn] csf] { ljrf/wf/f lgsfNb5 . jf:tjdf<br />

cfly{s cfwf/;“u} Tof] ;DaGwnfO{ ;a}eGbfa9L k];]j/ /fhgLlt1x¿, ;fj{hlgs sfg"gsf<br />

l;4fGtsf/x¿ <strong>tyf</strong> JolQmut sfg"g -cfrf/ ;+lxtf_sf Gofozf:qLx¿aLr e'nfOlbG5 . sfg"gL dfGotf<br />

kfpgsf nflu x/]s ljlzi6 dfldnfdf s] cfjZos x'G5 eg] To;l;t ;DalGwt cfly{s tYo,<br />

Gofozf:qLo k|of]hgx¿ -jf k| ]/0ffx¿_sf ¿kdf cufl8 cfpg] x'gfn] <strong>tyf</strong> ltgnfO{ sfg"gL dfGotf<br />

lbg]a]nf To;a]nfsf ;Dk"0f{ sfg"gL k|0ffnLx¿;d]tsf] klg Wofg lbg'kg] { cfjZostf x'g] x'gfn]<br />

Gofozf:qLo ¿k g} ;a}yf]s aGgk'Ub5 <strong>tyf</strong> cfly{s cGt/j:t'sf] s'g} dxŒj /x“b}g . ;fj{hlgs sfg"g<br />

/ JolQmut sfg"gnfO{ k'gM Psbd} :jtGq If]qsf] ¿kdf x]g{ yflnG5 . tLdWo] x/]ssf] :jo+ cf g}<br />

:jtGq P]ltxfl;s ljsf; ePsf] dflgG5 eg] tLdWo] x/]snfO{ To;sf ;f/fsf ;f/f cfGtl/s<br />

cGt/lj/f]wx¿nfO{ b[9tfk"j{s vtd u/]/ Jojl:yt9Ëaf6 k|:t't ug{ ;lsG5 / jf:tjdf ToxL rLhsf]<br />

cfjZostf 5 . cem emg\w]/} pRrljrf/wf/fx¿, cyf{t\ cfly{s cfwf/eGbf emg\w]/} 6f9f /x]sf<br />

ljrf/wf/fx¿n] bz{g / wd{sf] ¿k lnG5g\ . pQm If]qdf wf/0ffx¿ / ltgsf] cl:tTjsf ef}lts


kl/l:yltx¿sf] cGt/;DaGw a9LeGbf a9L c:ki6 x'gk'Ub5 . t/ Tof] cGt/lj/f]w xf] . h;/L !% cf} +<br />

zbLsf] cfwfcfwLkl5 cfPsf] gjhfu/0f -/]g];f_sf] l;Ëf]<strong>sfn</strong>el/ zx/x¿ / zx/jf;Lx¿-au{/x¿_ sf]<br />

pTklQ x'g' ckl/xfo{ lyof], To;}u/L kl5sf] gjf]lbt bz{g klg To;}sf] pkh lyof] . ;f/¿kdf To;sf]<br />

cGt/j:t' s]jn ;fgf / dWodvfnsf zxl/of Joj;foLx¿ 7"nf k" “hLklt ju{df ljsl;t x'g] s'/fsf<br />

nflu ;xfos lyP eGg] ljrf/x¿sf dfq bfz{lgs cleJolQmx¿ lyP . Tof] s'/f ljut zbLsf<br />

cË| ]hx¿ / <strong>k|m</strong>flG;;Lx¿dWo] k|fozM hltw]/} bfz{lgs x'Gy], pltw]/} /fhg}lts cy{zf:qLx¿ klg ePsf]<br />

:ki6¿kn] b]Vg ;lsGYof] /, x]u]nLo bfz{lgs k|0ffnLsf ;DaGwdf Tof] s'/f d}n] dfly k|dfl0ft<br />

ul/;s]sf] 5' .<br />

clxn] ;ª\If]kdf s]jn wd{sf ljifodf dfq xfdLx¿n] yk s'/f ug] {5f} + lsgeg] wd{ ef}lts<br />

hLjgaf6 ;a}eGbfw]/} 6f9f x'G5 / ef}lts hLjgl;t To;sf] /lQe/ klg ;DaGw 5}gh:tf] nfUb5 .<br />

wd{sf] pboclt cflbd <strong>sfn</strong>df ePsf] lyof] . To;sf] cfwf/ dflg;sf zflGtk"0f{ <strong>tyf</strong> tLcflbd<br />

wf/0ffx¿ lyP, h'g wf/0ffx¿ pgLx¿n] :jo+ cf gf :j¿kx¿ / pgLx¿nfO{ rf/}lt/af6 3]g] { afx\o<br />

k|s[ltsf ;DaGwdf /fVby] . t/ Psk6s pTkGg ePkl5 x/]s ljrf/wf/fn] ;DalGwt ljrf/ ;fdu|Lsf<br />

;Gbe{df g} ljsf; ub{5 <strong>tyf</strong> tL ;fdu|Lx¿sf] ;d]t ljsf; ub} { cufl8 hfG5 . olb To:tf] x'GgYof]<br />

eg] Tof] ljrf/wf/f g} /xg hfGgYof], cyf{t\ :jtGq¿kaf6 / vfln cf g} lgodx¿cGt/ut ljsf;<br />

ug] { :jtGq ;Qfl;t ;DaGw x'g] rLh g} /xGgYof] . h'g dflg;x¿sf dgdl:tisdf pQm lrGtg lqmof<br />

rNb5, jf:tjdf ltgsf] hLjgsf ef}lts kl/l:yltx¿n] g} cGttM To;lqmofsf] qmdnfO{ lgwf{l/t<br />

ub{5g\ eGg] s'/f cjZod]j pgLx¿nfO{ hfgsf/L x'Gg, a? ;f/f ljrf/wf/fs} cGt x'gk'Ub5 . ctM<br />

d"ntM ;uf]qLo u0fx¿df x/]s bndf Ps}gfzh:t} x'g] d"n wfld{s cjwf/0ffx¿ bn ljeflht x'“bfv]l/<br />

x/]s hfltleq hLjgsf h'g kl/l:yltx¿df To;n] /xg'kb{5, ToxL cg';f/ To;sf] ljsf;<br />

cf g}9Ëaf6 x'G5 . u0fx¿sf s}of} + bnx¿leq / ljz]if u/]/ cfo{x¿ -<strong>tyf</strong>slyt ef/f]k]nLx¿_leq Tof]<br />

k|lqmof s:tf] lyof] eGg] s'/f t'ngfTds¿kn] kf}/fl0fszf:qdf ;lj:tf/ j0f{g ul/Psf] ] 5 . x/]s<br />

u0fleq To;/L h'g b]jtfsf] ;"qkft x'GYof], tL /fli6«o b]jtf x'Gy] . ltgsf] zf;g If]q Tof] /fli6«o<br />

If]qeGbf cufl8 hfGgYof], h;sf] /Iff ug] { pQ/bfloTj pgLdfly x'GYof], pgsf] ;LdfeGbf cufl8 csf] {<br />

b]jtfsf] Ps5q /fHo x'GYof] . sfNklgs hutdf hlxn];Dd /fi6« /xGYof], Tolta]nf;Dd pgL /lx/xGy] .<br />

To;sf] ktg;“u} pgsf] ;d]t ktg x'GYof] . /f]dsf] ljZj ;fd|fHosf] pbosf cfly{s kl/l:yltx¿sf]<br />

5fgaLg ug'{kg]<br />

{ xfdLx¿nfO{ cfjZostf 5}g, h;n] k'/fgf /fi6«x¿nfO{ vtd kfl/lbPsf] lyof] .<br />

kmn:j¿k k'/fgf /fli6«o b]jtfx¿, /f]dsf b]jtfx¿;Ddsf] klg x|f; ePsf] lyof] lsgeg] tL ;a} vfln<br />

/f]d zx¿sf] ] ;Í'lrt ;Ldfsf dfq cfjZostfx¿sf cg'¿k ag]sf lyP . ljZj ;fd|fHosf] k"lt{ Pp6f<br />

ljZjwd{åf/f ug'{kg]<br />

{ cfjZostf lyof] — Tof] rLh tL k|oTgx¿af6 :ki6 x'GYof], h'g /f]ddf :jb]zL<br />

b]jtfx¿sf] ;“u;“u} s]xLgs]xL ;Ddflgt /x]sf ljb]zL b]jtfx¿sf nflu ;d]t dfGotf lbOof];\ /<br />

pgLx¿sf nflu k"hf ug] { j]bLsf] Joj:yf ldnfOof];\ eGg] s'/fsf nflu ul/Psf lyP . t/ gof“<br />

ljZjwd{sf] lgdf{0f To;k|sf/sf] zfxL 3f]if0ffåf/f x'“b}gYof]<br />

. gof“ ljZjwd{ — O;fO{ wd{ — To;}aLr<br />

u'kr"k pTkGg eO;s]sf] lyof] . To;sf] pTklQ k"jL{o, ljz]if¿kn] ox'bL wd{zf:qsf cfd l;4fGtx¿<br />

<strong>tyf</strong> o"gfgL ufp“n], ljz]if¿kn] :6f]Os -ljifo j}/fuL_ bz{gsf] d]nn] ePsf] lyof] . d"ntM Tof] s:tf]<br />

lyof] eGg] s'/f w]/} d]xgt u/]/ kQf nufpg'kg] { cfjZostf 5 lsgeg] xfdLnfO{ k|fKt To;sf]<br />

cflwsfl/s :j¿k s]jn p;sf] Tof] :j¿k xf], h;df To;nfO{ /fh wd{ agfOPsf] lyof] . To;<br />

p2]Zosf nflu lgsfOofsf] kl/ifbn] p;nfO{ Tof] ¿k lbPsf] lyof] .<br />

@%) jif{leq} Tof] /fhsLo wd{ ag]sf] tYo g} Tof] pltv]/sf] kl/l:yltsf] cg'¿ksf] wd{ lyof]<br />

eGg] s'/f :ki6 ug{ oy]i6 x'G5 . dWoo'udf h'g dfqfdf ;fdGtjfbsf] ljsf; ePsf] lyof], To;sf]<br />

wfld{s k|lt¿ksf] x}l;otaf6 O;fO{ wd{sf] klg ljsf; x'“b}uPsf]<br />

lyof] eg] To;leq ToxL cg'¿k<br />

;fdGtL ;Gt–dxGtx¿, pr–gLr ju{x¿;d]t klg aGb}uPsf lyP . clg, hlta]nf au{/x¿ -gu/sf<br />

Joj;foLx¿_ ;d[4 x'gyfn]sf lyP, Tolta]nf ;fdGtL Sofyf]lnskGysf lj?4 k|f]6]:6\ofG6jfbL wfld{s<br />

;‹if{ a9\g yfn]sf] lyof] . ;a}eGbfklxn] To;sf] pbo <strong>k|m</strong>fG;df clNah]G;x¿ 159 aLr Toxf“sf] gu/<br />

ljsf;sf] ;jf] {Rr lzv/df k'u]sf] a]nf ePsf] lyof] .


dWoo'udf wd{zf:q;“u} ljrf/wf/fsf c¿ ;a} ¿kx¿ — bz{g, /fhgLlt, Gofozf:q — nfO{<br />

;d]t klg ylkPsf] lyof] / ltgnfO{ wd{zf:qsf pkljefux¿sf] ¿k lbOPsf] lyof] . To;/L x/]s<br />

;fdflhs / /fhg}lts cfGbf]ngnfO{ wd{zf:qsf] ¿kdf cufl8 cfpg afWo agfOPsf] lyof] .<br />

hg;d'bfoaLr c¿ ;a}yf]s x6fP/ vfln wfld{s efjgfx¿ dfq g;f–g;fdf eg] { sfd ul/Psf] ] lyof] .<br />

ctM cfGbf]ng lbuf] agfpgsf nflu pgLx¿sf lxtx¿nfO{ wfld{s kl/j]zdf k|:t't u/]/ ltgsf] v08g<br />

ug'{kg]<br />

{ cfjZostf a9]sf] lyof] . clg, h;/L ;'?b]lv au{/x¿ -gu/sf Joj;foLx¿_n] cfk"m;“u;“u}<br />

;DklQljxLg zxl/of ;j{;fwf/0f hgtf, lbp;sf] sfd ug] { >lds ju{ <strong>tyf</strong> dfGotf k|fKt s'g} klg<br />

;fdflhs ju{l;t c;DalGwt Pj+ efjL ;j{xf/f ju{ klxn]sf x/]svfnsf gf]s/x¿sf ;d'bfo k}bf<br />

u/]sf lyP, To;}u/L wd{sf lj?4 rNg] ljb|f]x klg l56} ju{/x¿ -gu/sf Joj;foLx¿_sf g/dvfn]<br />

wfld{s ljb|f]x / ;j{;fwf/0f hgtfsf] qmflGtsf/L wfld{s ljb|f]xdf ljeflht ePsf] lyof] . ;j{;fwf/0f<br />

hgtfsf qmflGtsf/L wfld{s ljb|f]xx¿ :jo+ au{/ wfld{s ljb|f]xLx¿sf cf“vfsf s;]/ aGgk'u]sf lyP .<br />

k|f]6]:6\ofG6 wfld{s ljb|f]xsf] cg'dLng x'g]lalQs} } Tof], au{/ k" “hLklt ju{sf] ck/fh]otfl;t<br />

;DalGwt x'gk'u]sf] lyof] . ha tL zxl/of k" “hLkltx¿ w]/} zlQmzfnL aGgk'u], Tolta]nf ;fdGtL<br />

clehft ju{sf lj?4sf] clxn];Dd d'VotM :yfoL¿kdf lyof], To;sf] /fli6«o :t/df lj:tf/ x'g ;'?<br />

ePsf] lyof] . klxnf] dxfg\ lj:kmf]6 hd{gLdf ePsf] lyof] — slyt wd{;'wf/ cfGbf]ngsf]¿kdf . au{/ -<br />

zxl/of k" “hLklt ju{_ g t clxn];Dd TolQw]/} zlQmzfnL eO;s]sf lyP g Toltw]/} ljsl;t g}<br />

eO;s]sf lyP . /, ltgLx¿n] ;j{;fwf/0f gu/af;Lx¿, clehft ju{sf tNnf]:t/sf JolQmx¿ /<br />

v]tdf sfd ug] { ls;fgx¿nfO{ cf gf] em08fd'lg ;Ël7t ug{ ;s"g\ . ;'?df ;fdGtL ;/bf/x¿<br />

k/flht eP . ls;fgx¿n] ljb|f]x u/] . Tof] ljb|f]x l;Ëf] qmflGtsf/L ;‹if{sf] r/df]Tsif{sf] kl/0ffd lyof]<br />

. tfklg zxl/ofx¿n] ls;fgx¿sf] ;fy 5f]l<strong>8l</strong>bP / To;/L qmflGt cwfld{s /fhfx¿sf ;]gfaf6<br />

k/flht x'gk'Uof] / qmflGtaf6 ldNg] ;Dk"0f{ kmfObF tL /fhfx¿nfO{ eof] . To;kl5 tLg zbL;Dd hd{gL<br />

Oltxf;df ;lqmo¿kn] :jtGq e"ldsf cbf ul//x]sf b]zx¿sf] ] klª\Qmdf cfpg ;s]g . tfklg hd{g<br />

n'y/sf] ;“u;“u} <strong>k|m</strong>flG;;L <strong>sfn</strong>ljg klg k}bfePsf lyof] . ljz]if u/]/ cf gf] <strong>k|m</strong>fl;G;L tLj|tfl;t pgn]<br />

wfld{s ;'wf/sf] k" “hLjfbL :j¿knfO{ Psbd} cufl8 NofOk'¥ofP . pgn] rr{ -O;fO{ wfld{s ;‹_nfO{<br />

u0ftflGqs / nf]stGqjfbL agfOlbP . hd{gLdf n'y/jfbL wfld{s ;'wf/ cfGbf]ng kltt eO;s]sf]<br />

lyof] / To;n] To; b]znfO{ ljgfzsf] ljGb'df k'¥ofOlbPsf] lyof] t/ <strong>sfn</strong>jLgjfbL wfld{s ;'wf/<br />

cfGbf]ng h]g]ef, xNofG8 / :s6NofG8sf k|hftGqjfbLx¿sf] em08f aGgk'Uof] . To;n] xNofG8nfO{<br />

:k]lg; / hd{g ;fd|fHoaf6 d'Qm kfl/lbof] <strong>tyf</strong> Tolta]nf Oª\NofG8df rln/x]sf] k" “hLjfbL qmflGtsf]<br />

bf];|f] ;+:s/0fn] ;}4flGts cfj/0f k|:t't ul/lbof] . <strong>sfn</strong>ljgjfbn] Toltv]/ wfld{s e]ifdf k" “hLklt<br />

ju{sf] kIfkf]if0f u/]sf] lyof] /, To;/L !^*( df ;fdGtL clehft ju{sf] Pp6f efu / k" “hLklt<br />

ju{aLr ;Demf}tf x'“bf<br />

<strong>tyf</strong> qmflGt ;dfKt x'“bf<br />

To;nfO{ k"/f dfGotf ldNg ;s]g . Oª\NofG8sf] /fhsLo<br />

O;fO{ wfld{s ;+3sf] k'g:yf{kgf x'gk'Uof] . ca kf]ksf] :yfgdf afbzfx x'g] k'/fgf] Sofyf]lnsjfbsf]<br />

:j¿k /x]sf] lyPg . a? To;sf] ljk/Lt To;sf] <strong>sfn</strong>ljgLs/0f x'gk'u]sf] lyof] . k'/fgf] /fhsLo O;fO{<br />

wfld{s ;+3n] cfOtaf/nfO{ Sofyf]lns9Ëaf6 v"a} cfgGbk"j{s dgfpg] ub{Yof] . To;n] cfgGbljxLg<br />

<strong>sfn</strong>ljgjfbL cfOtaf/sf lj?4 ;‹if{ u¥of] . gof“ / k'/fgf] O;fO{ wfld{s ;+3n] k'gM pxL <strong>sfn</strong>ljgjfbL<br />

cfOtaf/ rnfof] . Oª\NofG8df clxn] klg ToxL rNb5 .<br />

!**% df <strong>k|m</strong>fG;df <strong>sfn</strong>ljgjfbL cNkdtnfO{ bafOPsf] lyof] . To;nfO{ Sofyf]lns dtfjnDaL<br />

agfOPsf] lyof] jf b]z–lg<strong>sfn</strong>f ul/Psf] ] lyof] . t/ To;af6 kmfObf s] eof] < Tolta]nf klg gfl:ts<br />

lko/] afon cf gf ultljlwsf sf/0fn] ubf{ zLif{ :yfgdf lyP <strong>tyf</strong> !^($ df ef]N6fo/ hGd]sf lyP .<br />

n'O{ !$ cf} +n] hah{:tL h'g sfg"g agfPsf] lyof], To;n] <strong>k|m</strong>flG;;L k" “hLklt ju{sf nflu s] s'/f ;lhnf]<br />

agfOlbPsf] lyof] eg] p;n] ;d'Ggt k" “hLklt ju{sf] cg's"n /x]sf] cf gf] qmflGtnfO{ pxL PsflGts,<br />

cwfld{s / s]jn /fhg}lts¿kdf dfq ;DkGg u/f];\ . /fli6«o kl/ifbdf k|f]6]:6\ofG6sf] 7fp“df :jtGq<br />

lrGts -gfl:ts_x¿ /xg yfn]sf lyP . To;sf] ;“u;“u} O;fO{ wd{n] cf gf] clGtd r/0fdf k|j]z<br />

u/]sf] lyof] . eljiodf s'g} k|ultzLn ju{sf OR5f–cfsf+Iffx¿sf] kl/k"lt{sf nflu Pp6f<br />

ljrf/wf/fTds vf]nsf] sfd lbg;Sg]vfnsf] l:ylt ca To;sf] /x]sf] lyPg . w]/}eGbfw]/} dfqfdf Tof]


vfln zf;s ju{sf] ;DklQ dfq aGgk'u]sf] lyof] . tL ju{x¿n] lgDg ju{nfO{ ;Ldfd'lg /fVgsf nflu<br />

;/sf/sf] Pp6f z:qsf] ¿kdf To;sf] pkof]u ub{y] . To;afx]s x/]s ju{n] a]Unfa]Un}¿kdf —<br />

hdLgbf/sf] clehft ju{n] Sofyf]lns h];'OTjjfb -dSsf/L_, k|f]6]:6\ofG6n] s§/kGy, pbf/ jf<br />

pu|ljrf/ x'g] k" “hLklt ju{n] o'lQmjfbnfO{ — cf–cf gf] pko'Qm wd{sf] pkof]u ub{5 eg] tL ;a}<br />

;Hhgx¿n] :jo+ cf–cf gf] wd{df ljZjf; ub{y] jf ub} {gy] eGg] s'/fn] s]xL km/s kb} {g .<br />

ctM xfdLx¿n] s] kfp“5f} + eg] Psk6s To;sf] :yfkgf ePkl5 h;/L ;a} ljrf/wf/fTds<br />

If]qx¿df k/Dk/fn] cToGt k'/f0fkGyL -¿9LjfbL_ zlQmsf] sfd ub{5, To;/L g} wd{leq ;w} + k/Dk/fut<br />

tTj df}h"b /xG5 . t/ pkfbfgdf x'g] kl/jt{g juL{o ;DaGwaf6 pTkGg x'G5, cyf{t\ kl/jt{g ;DkGg<br />

ug] { JolQmx¿sf cfly{s ;DaGwx¿af6 k}bf x'G5 . clg, oxf“ Tolt dfq} klg kof{Kt x'g]5 .<br />

oxf“ vfln Oltxf;sf] <strong>dfS</strong>;{jfbL wf/0ffsf] dfd"nL ¿k/]vf dfq lbg ;lsGYof] — s]xL pbfx/0fx¿<br />

lbP/ To;nfO{ s]xLgs]xL a9L :ki6 ug] { r]i6f dfq ug{ ;lsGYof] . pQm cjwf/0ffsf] ;Totfsf] k|df0f<br />

:jo+ Oltxf;af6 g} k|fKt ul/g'kb{5 . To;;DaGwdf d}n] ljgd|tfk"j{s vfln slQdfq eGg;Sb5' eg]<br />

Tof] sfo{ c¿ /rgfx¿df kof{Kt dfqfdf ul/Psf] ] 5 . t/ Tof] wf/0ffn] P]ltxfl;s If]qdf bz{gsf]<br />

e"ld<strong>sfn</strong>fO{ ;dfKt ul/lbg]5, h;/L k|s[ltsf] åGåjfbL wf/0ffn] ;f/fsf ;f/f k|fs[lts bz{gnfO{<br />

cgfjZos / c;Dej agfOlbG5 . To;kl5 s'g} klg rLhsf cGt/;DaGwx¿nfO{ cf gf]<br />

dgdl:tisaf6 lgofNg'kg]{ cfjZostf /xGg, vfln jf:tljstfaf6 To;nfO{ vf]h]/ lgsfNg'kg] { x'G5 .<br />

k|s[lt / Oltxf;sf If]qx¿af6 alxis[t bz{gsf nflu ca vfln ljz'4 lrGtg — hlt a“r]sf] 5, Tof]<br />

— dfq /xG5 M ca To;sf] nflu lrGtg lqmofsf lgodx¿sf] l;4fGt — ts{zf:q / åGåjfb dfq<br />

af“ls /x]sf 5g\ .<br />

* * *<br />

!*$* sf] qmflGtkl5 …lzlIftÚ hd{gLn] l;4fGtnfO{ ltnf~hnL lbof] / Jojxfl/s ;G;f/df<br />

cf]Nof] { . xftsf] >ddf cfwfl/t ;fgf] dfqfsf] pŒkfbg / sfvf{gfsf] lgdf{0f sfo{sf] :yfg jf:tljs<br />

7"nf] dfqfsf pBf]uwGwfx¿n] lng k'u] . ljZj ahf/df hd{gLn] km]l/ kfOnf 6]Sof] . gof“ ;fgf]ltgf]<br />

hd{g ;fd|fHo 160 n] ;–;fgf /fHoJoj:yf, ;fdGtL cjz]if <strong>tyf</strong> gf]s/zfxL k|0ffnL, cflb slDtdf klg<br />

To; ljsf; dfu{df afws alg/x]sf ;a}eGbf lgs[i6 / v/fa rLhx¿sf] cGt ul/lbof] . tfklg ;§f<br />

ahf/n] cf gf] b]jn :yfkgf ug{sf nflu bfz{lgs cWoog sIfnfO{ h'gxb;Dd ltnf~hnL lbPsf]<br />

lyof], ToxLxb;Dd lzlIft hd{gLn] 3f]/eGbf3f]/ /fhg}lts ckdfgsf lbgx¿df ;d]t hd{gLsf]<br />

uf}/asf] ¿kdf /x]sf] dxfg\ ;}4flGts Ifdtf u'dfpg k'Uof] . p;sf] Tof] Ifdtfsf] ;DaGw ljz'4<br />

1fg;DaGwL vf]hl;t lyof] . To;af6 lg:s]sf] kl/0ffd Jojxfl/s¿kaf6 pkof]uL x'g ;Sg]5 jf 5}g,<br />

To;af6 k|x/L clws[tx¿ a]v';L x'G5g\ jf x'Ggg\ eGg] s'/fsf] lkmqmL ul/+b}gYof] . s] s'/f ;To xf] eg]<br />

cflwsfl/s hd{g k|s[lt lj1fgn] ljz]if¿kaf6 ljlzi6 cg';Gwfgsf] If]qdf cf gf] :yfg cu|klª\Qmdf<br />

agfO/fv]sf] lyof] . t/ cd]l/sL klqsf lj1fg;Ddn] s] n]v]sf] 5 eg] — To;n] h] n]v]sf] 5, Tof] ;xL<br />

g} n]v]sf] 5 — ljlzi6 tYox¿aLr k"0f{¿kaf6 ;x–;DaGw :yflkt ug] { / ltgnfO{ ;fdfGoLs/0f u/]/<br />

ltgnfO{ lgodx¿sf] ¿k lbg] sfo{sf] If]qdf lg0ff{os k|ult hd{gLsf] ;f6f] ca Oª\NofG8df w]/}a9L<br />

eO/x]sf] 5 . /, bz{g;d]t ;f/fsf ;f/f P]ltxfl;s lj1fgsf] If]qdf l;4fGtsf nflu klxn] lgM;Gb]x<br />

h'g pT;fx x'GYof], ca Tof] zf:qLo bz{gsf] ;fy;fy} Psbd} vtd eO;s]sf] 5 . To;sf] :yfg<br />

;f/;ªu|xjfb -lg:;f/ e|djfb_n] <strong>tyf</strong> kbnf]n'ktf / gfkmf k|flKtsf] hf]8bf/ lrGtfn] lnPsf] 5 <strong>tyf</strong><br />

Tof] lrGtf gf]s/Lsf] vf]hL ug] { lgs[i6 :t/;Dd k'u]sf] 5 . Tof] lj1fgsf] cflwsfl/s k|ltlglw k" “hLklt<br />

ju{ / df}h"bf /fHo;Qfsf lgnHh l;4fGtsf/ aGgk'u]sf] 5 . To;n] Tolta]nf Tof] sfd ul//x]sf] 5,<br />

hlta]nf k" “hLklt ju{ / p;sf] /fHo;Qf b'j} g} dhb"/ ju{sf v'nf lj/f]wLsf ¿kdf cufl8 cfPsf 5g\<br />

.<br />

l;4fGtk|lt hd{gx¿sf] cle¿rL c6'6¿kdf ca vfln dhb"/ ju{df dfq /x]sf] 5 . oxf“<br />

To;nfO{ vtd kfg{ ;lsGg . oxf“ kbsf] lrGtf 5}g g gfkmf sdfpg] jf dflysf] s[kfk"0f{ cfzLjf{b<br />

k|fKt ug] { lrGtf 5 . To;sf] ljk/Lt lj1fg hlt lgd{dtf / lgM:jfy{ efjgfsf ;fy cufl8 a9\b5,<br />

TolQs} w]/} dfqfdf p;n] dhb"/x¿sf lxtx¿ <strong>tyf</strong> OR5f / cfsf+Iffx¿aLr k"0f{ Ps¿ktf /x]sf] kfp“5


. gof“ ljrf/wf/fn] s] dfg]/ rn]sf] lyof] eg] ;dfhsf] ;f/fsf ;f/f Oltxf;nfO{ a'‰g] s'~hL >dsf]<br />

ljsf;sf] Oltxf;df lglxt 5 . ;'?b]lv g} p;n] hf“ra'em u/]/ cf gf s'/fx¿ dhb"/ ju{;“u eg]sf]<br />

5 / To;aLr p;nfO{ k|fKt ePsf] ;dy{gnfO{ ;/sf/L ta/af6 dfGotf k|fKt lj1fgaf6 k|fKt ug{ g<br />

t p;n] sf]lzz u/]sf] lyof] g t Toxf“af6 p;nfO{ k|fKt x'g] cfzf g} /fv]sf] lyof], hd{g dhb"/<br />

cfGbf]ng g} hd{g zf:qLo bz{gsf] pQ/flwsf/L xf] .<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

Gofozf:qLo ;dfhjfb<br />

dWoo'usf] ljZjb[li6sf]0f d"ntM wd{ zf:qLo lyof] . o"/fk]nL hutdf jf:tjdf s'g} cfGtl/s<br />

Pstf lyPg tfklg aflx/L¿kaf6 ;femf zq' ;/f;]gx¿ -cfqmfds c/ax¿_ sf lj?4 O;fO{ wd{n]<br />

:jo+nfO{ Pstfa4 agfPsf] lyof] .<br />

k=o"/f]k]nL hutnfO{ Sofyf]lnsjfbn] Ps ;"qdf af“lwlbPsf] lyof] . k=o"/f]k]nL hutdf To:tf<br />

/fi6«x¿sf] lj:t[t ;d"x lyof], h;n] k/:k/df lg/Gt/ cfbfg–k|bfg ub} { pGglt ul//x]sf lyP .<br />

pgLx¿sf] Tof] wfld{s Pstf s]jn ljrf/;Dd dfq ;Lldt lyPg . To;sf] jf:tljs cl:tTj lyof] —<br />

/, Tof] klg s]jn kf]ksf] /fhsLo s]Gb|sf] ¿kdf dfq geP/ ;a}eGbf a9L O;fO{ wfld{s ;+3sf] ¿kdf<br />

;fdfGtL / ju{o'Qm ;Ë7g lyof] . x/]s b]zsf] nueu PsltxfO{ efu e"ldsf] :jfdL O;fO{ wfld{s ;+3<br />

lyof] . To;sf/0f ;fdGtL ;Ë7gleq p;sf] bx|f] zlQm lyof] . ;fdGtL e":jfldTjdfly cfwfl/t Tof]<br />

O;fO{ wfld{s ;+3 g} a]Unfa]Un} b]zx¿aLrsf] jf:tljs s8L lyof] . O;fO{ wfld{s ;+3sf] ;fdGtL<br />

;Ë7gn] ;fG;fl/s ;fdGtL /fHo Joj:yfnfO{ wfld{s¿kaf6 kljq agfOlbGYof] . To;afx]s kfb/Lx¿sf]<br />

ju{ g} Psdfq lzlIft ju{ lyof] . ctM O;fO{ wfld{s ;+3sf] cGwdt g} ;Dk"0f{ lrGtgsf] ;|f]t / cfwf/<br />

x'g' :jfefljs lyof] . Gofozf:q, k|fs[lts lj1fg, bz{g, x/]s rLhnfO{ To;sf] ljifoj:t' O;fO{ wfld{s<br />

;+3sf l;4fGtx¿l;t ldNg] jf gldNg] s'/fsf] Pp6} s;f}6Ldf hf“lrGYof] .<br />

t/ ;fDojfbsf] ue{df k" “hLklt ju{sf] zlQm a9\b}uO/x]sf] lyof] . 7"n–7"nf hdLgbf/ ju{sf]<br />

ck]Iff Pp6f gof“ ju{ pTkGg ePsf] lyof] . pŒkfbgsf] ;fdGtL k4ltsf] d"n cfwf/ s] lyof] eg]<br />

pkhnfO{ Pp6f ;Lldt 3]/fleq, s]xL pŒkfbsx¿åf/f Pj+ s]xL ;fdGtL :jfdLx¿åf/f pkof]u ul/GYof] .<br />

t/ zx/sf sf/f]af/] -au{/_x¿ d'VotM dfnsf pŒkfbs / Jofkf/L x'Gy] . pgLx¿n] s]jn ToxL dfq<br />

sfd ub{y] . Sofyf]lnsjfbL ljZjb[li6sf]0fsf] lgdf{0f ;fdGtjfbsf] cfwf/df ePsf] lyof] . Tof] ;a} s'/f<br />

ToxL gof“ ju{ <strong>tyf</strong> pŒkfbg / ljlgdosf To;sf kl/l:yltsf nflu ckof{Kt x'Gy] . To;sf afjh"b<br />

w]/}lbg;Dd Tof] gof“ ju{ ;j{zlQmdfg wd{zf:qsf l;qmLx¿df hsl8O/x]sf] lyof] . !# cf} + b]lv !& cf} +<br />

zbL;Dd hlt klg wfld{s ;'wf/ cfGbf]ngx¿ ePsf 5g\ <strong>tyf</strong> tLl;t ;DalGwt wfld{s gf/f cGt/ut<br />

hlt klg ;+3if{x¿ rnfOPsf 5g\, tL ;f/fsf ;f/f ;}4flGts¿kaf6 zxsf k" “hLkltx¿, ;fwf/0f<br />

hg;d'bfo / tL b'j}sf] ;Dks{af6 ljb|f]xL eP/ p7\g] ls;fgx¿åf/f af/Daf/ ul/g] k|oTgx¿afx]s s]xL<br />

lyPgg\ . tLåf/f k'/fgf wd{zf:qLo ljZjb[li6sf]0fnfO{ pgLx¿n] kl/jlt{t cfly{s kl/l:yltx¿ / gof“<br />

ju{sf] hLjg cg's"n agfOlbg rfxGy] . t/ To;f] ug{ ;lsPsf] lyPg . Oª\NofG8df wd{sf] em08f<br />

clGtdk6s !& cf} + zbLdf kmx/fOPsf] lyof] . To;kl5 d'ZsLn]n] %) jif{ ljt]sf] lyof] xf]nf, <strong>k|m</strong>fG;df<br />

Tof] gof“ ljZjb[li6sf]0fsf] k|ToIf¿kdf pbo x'g k'Uof] . Tof] k" “hklt ju{sf] zf:qLo -cfbz{_ b[li6sf]0f<br />

lyof] . Tof] Gofozf:qLo ljZjb[li6sf]0f lyof] .<br />

Tof] jf:tjdf wd{zf:qLo b[li6sf]0fsf] u}/–wfld{sLs/0f -cnf}sLs/0f_ lyof] . cGwelQm / b}jL<br />

clwsf/sf] :yfg dfgjLo clwsf/n] lnPsf] lyof] . O;fO{ wfld{s ;+3sf] 7fp“ /fHo;Qfn] lnof] . cfly{s<br />

/ ;fdflhs kl/l:yltnfO{ klxn] lsg O;fO{ wfld{s ;+3 <strong>tyf</strong> To;sf wfld{s l;4fGtx¿åf/f /lrPsf]<br />

dflgGYof] eg] ltgnfO{ O;fO{ wfld{s ;+3n] dfGotf lbPsf] lyof] . ltgnfO{ ca /fHo;Qfåf/f /lrPsf /<br />

clwsf/df cfwfl/t 7fGg yflnPsf] lyof] . dfnsf] ljlgdo ;fdflhs :t/df x'g yfNgfn] ljz]if u/]/<br />

k]ZsL / C0fsf] dfWodaf6 Tof] Joj:yf k"0f{¿kaf6 ljsl;t ePsf] x'gfn] ;fdfGo¿kaf6 nfu" x'g];Sg]<br />

lgod agfOg'kg] { dfu x'G5 lsgeg] To;af6 hl6n kf/:kl/s Jofkfl/s cg'aGwgsf ;DaGwx¿ pTkGg<br />

x'G5g\ . clg, To; vfnsf lgodx¿ — cyf{t clwsf/;DaGwL /fHoaf6 lgwf{l/t ul/Psf dfkb08x¿<br />

— sf] :yfkgf s]jn ;d'bfon] dfq ug{ ;Sg] x'gfn] clwsf/;DaGwL tL dfkb08x¿sf] pTklQ cfly{s


jf:tljstfsf] ue{af6 ePsf] geP/ /fHo ;QFn] cf}krfl/s9Ëaf6 ul/lbPsf] 5 /, sfg"gsf cufl8<br />

;a}sf] ;dfgtfsf] gf/f k" “hLklt ju{sf] ;+3if{sf] d'Vo gf/f aGgk'Uof] lsgeg] dfnsf :jtGq<br />

pŒkfbsx¿sf] sf/f]af/sf] d"ne"t :j¿k — k|lt:kwf{ — ;a}nfO{ a/fa/ ug] { ;a}eGbf 7"nf] tTj xf] .<br />

ctM ;fdGtL :jfdLx¿ / ltgLx¿sf] ;+/If0f ug] { lg/+s'z /fhtGqsf lj?4 Tof] gof“ dxŒjfsf+IfL ju{sf]<br />

;+3if{ x/]s ju{–;+3if{em} + /fHo;Qf sAhf ug] { ;+3if{, /fhg}lts ;+3if{ g} x'g ;Sg] x'gfn] <strong>tyf</strong> Tof] Goflos<br />

dfux¿sf cfwf/df g} n8\g ;lsg] x'gfn] ;d]t klg Gofozf:qLo b[li6sf]0fnfO{ an ldn]sf] lyof] .<br />

t/ k" “hLklt ju{n] cf gf] lj/f]wL k|ltd"lt{ pTkGg u/]sf] 5, p;n] ju{nfO{ hGd lbPsf] 5 .<br />

To;sf sf/0fn] k" “hLklt ju{n] /fHo;Qfdfly cf gf] k"0f{ ;kmntf xfl;n ug'{eGbf<br />

klxn] g} gof“<br />

ju{;+3if{ ;'? eO;s]sf] lyof] . h;/L ;fdGtL clehftsf lj?4 n8fO“ ug] {a]nf, k/Dk/fsf] k|efjjz<br />

s]xLa]/;Dd k" “hklt ju{l;t n8\gsf nflu p;}leq c:qx¿sf] vf]lhu/]sf] lyof] . ;j{xf/f ju{sf] kf6L{ /<br />

To;sf ;}4flGts k|ltlglwx¿sf k|f/lDes dfGotfx¿ k"0f{tM æclwsf/sfÆ Gofozf:qLo<br />

æcfwf/lznfÆdfly cjl:yt lyP — km/s slt dfq lyof] eg] pgLx¿n] cf gf] nflu agfPsf]<br />

æclwsf/Æsf] cfwf/ k" “hLklt ju{sf] clwsf/sf] cfwf/eGbf a]Un} lyof] . Psflt/, ;dfgtfsf] dfu<br />

cufl8 a9fp“b} pgLx¿n] s] eg]sf lyP eg] clwsf/;DaGwL ;dfgtf k"0f{tM Tolta]nf dfq sfod<br />

x'g;Sb5, hlta]nf ;fdflhs ;dfgtf :yflkt ul/G5, csf{lt/, P8d l:dysf] ;d:t wg–;Dkbfsf]<br />

;|f]t >d t xf] t/ >dsf] k}bfjf/df hdLgbf/ / k" “hLklt ju{nfO{ klg efu ldNg'kb{5 eGg] :yfkgfsf<br />

cfwf/df pgLx¿n] Tof] efuj08f cGofok"0f{ ePsf] 5 /, To;nfO{ ls t Psbd} vtd ul/lbg'kb{5 ls<br />

dhb"/ ju{sf] kIfdf ablnlbg'kb{5 eGg] lgisif{ lg<strong>sfn</strong>]sf lyP . t/ Tof] k|ZgnfO{ s]jn …clwsf/sf]Æ<br />

dfq Gofozf:qLo …cfwf/lznfÆsf] ;xf/fdf 5f]l<strong>8l</strong>b+bf tL k" “hLklt ju{sf] k" “hLjfbL pŒkfbg k4ltn],<br />

cyf{t\ 7"nf] :t/sf pBf]uwGwfdfly cfwfl/t pŒkfbg k4ltn] pTkGg u/]sf] clxtsf/ kl/l:ylt d]6\gsf<br />

nflu slQ klg k|s/fsf] ;xof]u ldnb}gYof] . Tof] s'/fsf] cg'e"ltsf] sf/0f g} ;a}eGbf k|ltefzfnL<br />

k|f/lDes ;dfhjfbLx¿, cyf{t\ ;]G6 ;fOdg, km'l/o] / /f]a6{ cf]j]gn] Gofozf:qLo /fhg}lts IF]qnfO{<br />

k"0f{tM kl/Tofu ul/lbPsf lyP <strong>tyf</strong> ;a}k|sf/sf /fhg}lts ;+3if{x¿ lg/y{s x'g\ eg]/ 3f]lift u/]sf lyP<br />

.<br />

cfly{s kl/l:yltn] dhb"/ ju{leq huflbPsf] d'lQmsf] efjgfnfO{ /fd|/L JoQm ug] { / k"0f{¿kaf6<br />

c“ufNg] b[li6sf]0faf6 tL b'j}y/L b[li6sf]0f ;dfg¿kn] ;Gtf]ifk|b lyPgg\ . >dsf ;Dk"0f{ pkh /<br />

;dfgtfsf] dfunfO{ hlta]nf Goflos9Ëaf6 ;lj:tf/ k|:t't ul/Psf] ] lyof], Tolta]n} c;fWo<br />

cGt/lj/f]wx¿sf] e'd/Ldf pgLx¿ ljnfP / d"n ;d:of — pŒkfbg k4ltnfO{ abNg] ;d:of — nueu<br />

c5"tf] g} /lx/x\of] . dxfg\ sNkgfjfbLx¿åf/f /fhg}lts ;+3if{nfO{ ;d]t ltnf~hnL lbg' eg]sf] To;sf]<br />

-/fhgLltsf]_ ;“u;“u} ju{–;+3if{nfO{ ;d]t, cyf{t\ cfkm"n] k|ltlglwTj ug] { ju{sf lxtx¿nfO{ ;d]t<br />

ltnf~hnL lbg' lyof] . b'j}b[li6sf]0fx¿n] pgLx¿ pTklQ ePsf] P]ltxfl;s k[i7e"ldk|lt cf“vf lrlDnGy] .<br />

b'j}n] g} efjgfx¿nfO{ — s]xL Gofosf] efjgf / c¿ s]xL dfgjtfsf] efjgf b'j}nfO{ — ckLn ub{y] .<br />

b'j}n] cf–cf gf dfux¿nfO{ slt kljq sfdgfx¿sf] ¿kdf k|:t't ub{y] eg] !))) jif{klxn] jf<br />

!))) jif{kl5 k"/f ug'{sf]<br />

;f6f] tT<strong>sfn</strong> k"/f ug'{kg]<br />

{ cfjZostf k/]sf] lsg lyof] eg]/ pgLx¿sf<br />

ljifodf eGg ;lsGgYof] .<br />

;fdGtL pŒkfbg k|0ffnL k" “hLjfbL pŒkfbg k|0ffnLdf ablng'sf] sf/0fn] dhb"/ pŒkfbgsf<br />

;fwgx¿sf] :jfldTjaf6 Psbd} al~rt xg'k''u]sf]<br />

5 . k" “hLjfbL pŒkfbg k4ltsf] hf“tf]df lkl;P/ pm<br />

lg/Gt/ / w]/}eGbf w]/} dfqfdf ;Gtfg–b/;Gtfg ;DklQljxLg cj:yfdf k'Ub}uO/x]sf] 5 . dhb"/ ju{sf]<br />

hLjgsf jf:tljs kl/l:yltx¿nfO{ k" “hLklt ju{sf] Goflos kmGbfleqaf6 k"0f{tM slxNo} JoQm ug{<br />

;lsGg . hLjgsf tL kl/l:yltx¿nfO{ :jo+ p;n] ;d]t klg k"0f{tM Tolta]nf dfq a'em\b5, hlta]nf<br />

p;n] sfg"gL d;Laf6 /lËPsf rZdfljgf rLhx¿nfO{ h:tfsf] To:t} — jf:tljs — ¿kdf x]b{5 . t/<br />

<strong>dfS</strong>;{n] Oltxf;sf] cf gf] ef}ltsjfbL cjwf/0ffåf/f p;nfO{ To:t} ug{ d2t ug'{ePsf]<br />

lyof] . s'g<br />

s'/fsf] k|df0f k|:t't u/]/ pxf“n] To;f] ug'{ePsf]<br />

lyof] eg] pxf“n] cGttM Goflos, /fhg}lts, bfz{lgs<br />

wfld{s / dflg;sf c¿ wf/0ffx¿ p;sf] hLjgsf cfly{s kl/l:yltx¿af6, pŒkfbg / ljlgodsf]<br />

t/Lsfaf6 pTkGg x'G5g\ . To;}u/L pxf“n] To:tf] ljZjb[li6sf] k|:t't ug'{ ;j{xf/f ju{sf hLjg /


;+3if{sf kl/l:yltx¿sf] cg'¿k lyof] . dhb"/x¿sf] dgdl:tisdf e|d gx'g' pm ;DklQljxLg x'g]<br />

s'/fsf] Psbd} cg'¿k lyof] . /, of] ;j{xf/f ljZjb[li6sf]0f ca ;f/f ;G;f/df km}ln+b}5 .<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

AnfsnfO{ n]lvPsf] PË]N;sf] kq<br />

nG8g @!<br />

;]K6]Da/ @, !*()<br />

lk|o dxf]bo,<br />

tkfO{ +sf] # tf=sf] kq d}n] kmf]s:6f]gdf kfPsf] lyP“ t/ Toxf“ d;“u Tof] k':ts gePsf] x'gfn]<br />

d}n] pQ/ lbg ;s]sf] lyOg . !@ tf=sf lbg d 3/ kmls{ +bf d]/f] lglDt slt w]/} cTofjZos sfd /x]sf]<br />

lyof] eg] cfheGbf klxn] tkfO{ +nfO{ s]xL klª\Qm n]Vg klg d}n] km';{t kfpg ;s]sf] lyOg . s[kof, d]/f]<br />

of] afWotf :jLsf/ ug'{xf];\<br />

/ l9nf]u/]/ kq n] ]v]sf]df Ifdf lbg'xf];\<br />

!= ;jeGbfklxn] æpTklQÆsf] k[i7 !( af6 tkfO{ +n] s] lgisif{ lgsfNg'ePsf] 5 eg] k'gn'cf<br />

kl/jf/sf] ljsf;sf] k|lqmofnfO{ clt dGb ultn] sfd u/]sf] b]vfOPsf] 5, To;af6 xjfO{df Toxf“sf]<br />

/fhkl/jf/leq bfg'efOx¿ / -pxL cfdfaf6 hlGdPsf_ lbbL–alxgLx¿aLr oxL ztfAbL;Dd klg<br />

laxfjf/L x'g]u/]sf] h:tf] nfUb5 . bfh'efO / lbbLalxgLaLr x'g] ljjfxsf pbfx/0f k"/} k|frLg <strong>sfn</strong>df<br />

xfdL kfp“5f} + . pbfx/0fsf nflu 6f]nldof“x¿ -ld>sf o"gfgL ;d|f6x¿_ sxf“ To:t} x'GYof] . t/ csf] {<br />

s'/f s] xf] eg] pxL cfdfaf6 hlGdPsf bfh'efO / lbbLalxgL <strong>tyf</strong> pxL afa'af6 hlGdPsf bfh'efO /<br />

lbbLalxgLsf aLrdf km/s ug'{kg]<br />

{ cfjZostf 5 . bfh'efO, lbbLalxgL zAbx¿sf] pTklQ ue{ zAbaf6<br />

ePsf] 5 . /, To;sf/0f df}lns¿kaf6 pgLx¿sf] ;DaGw s]jn cfdftkm{sf bfh'efO / lbbLalxgL;t<br />

x'G5 . dft[;Qfsf] ;dob]lv g} afa' a]Unfa]Un} lsg gxf]pmg\, pxL cfdfsf ;Gtfgx¿n] Pp6} afa' t/<br />

a]Unfa]Un} cfdfsf ;Gtfgx¿eGbf w]/} ghLssf] ;DaGw /fVb5g\ eGg] efjgf w]/} lbg;Dd /lx/x]sf] 5 .<br />

kl/jf/sf] k'gn'jf ¿kn] vfln pxL cfdfsf ;Gtfgx¿aLrsf] ljjfxnfO{ alh{t ub{5 eg] Pp6} afa'sf<br />

t/ a]Unfa]Un} cfdfx¿af6 hlGdPsf ;Gtfgx¿aLrsf] ljjfxnfO{ slxNo} klg /f]Sb}g . Tof] wf/0ffg';f/<br />

t To:tf ;Gtfgx¿nfO{ gftf;DaGwL klg dflg+b}g -lsgls dft[;QfTds clwsf/sf] af]njfnf 5_ .<br />

hxf“;Dd dnfO{ yfx 5, o"gfgsf] k|frLg Oltxf;df bfh'efO / bfh'alxgLx¿aLr x'g] ljjfxsf<br />

pbfx/0fx¿ xfdL kfp“5f} + . tL ltgL JolQmx¿;Dd ;Lldt 5, h;sf cfdfx¿ a]Unfa]Un} 5g\ jf k'gM<br />

To:tf JolQmx¿sf ljjfxsf pbfx/0f e]l6G5g\, h;sf af/df] tL a]Unfa]Un} cfdfsf ;Gtfg lyP eGg]<br />

s'/f kQf nufOPsf] lyPg . To:tf] l:yltdf pgLx¿ cfdfx¿ 5'§f5'§} lyP eGg' c;Dej 5 . ctM<br />

To;k|sf/sf] ljxfjf/L kg'n'cfO{ /Llt l/jfhsf] lj?4 Psbd} 5}g . tkfO{ +n] s'g tYok|lt Wofg lbg' ePg<br />

eg] k'gn'cf <strong>tyf</strong> o"gfgsf] Ps kTgL k|yfaLr ;dfhn] dft[;QfTds -dft[k|wfg_ k|yfaf6 5nfª df/]/<br />

lkt[;QfTds -lkt[k|wfg_ k|yf k'u]sf] lyof] . To;sf] sf/0faf6 kl/l:ylt Hofb} ablngk'u]sf] lyof] .<br />

jfv:d'ysf] Hellenische Alterthumer sfg';f/ jL//; k|wfg o"gfgL <strong>sfn</strong>df æljjfx ug] {<br />

JolQmx¿aLr dftflktf / s]6fs]6Lx¿sf] ;DaGwnfO{ 5f]8]/ cGo s'g} klg vfnsf] ghLssf]<br />

gftf;DaGwsf ljifodf s'g} 6G6f e]l6Gg .Æ -qmL6fdf k"/} lbbLalxgLl;t ljx] ug'{<br />

cg'lrt dflgGYof]<br />

.ÆcGtdf v08 !) sf], :6« \ofjx¿sf] s'/f u/f} + . To;a]nf d}n] Tof] c+z kfPsf] lyOg . lsgls To;<br />

k':tsnfO{ cWofox¿df ljeQm ul/Psf] 5}g t/ hlta]nf;Dd To;s'/fsf] ljk/Lt s'g} k|df0f e]l6Gg,<br />

Tolta]nf;Dd d}n] k"/} lbbLalxgL eg]sf] afa'sf] gftfaf6 x'g] lbbLalxgL g} 7fGb5' .<br />

-@_ tkfO{ +n] eGbfklxn] d}n] d'Vo egfOnfO{ lgDgfg';f/ ;+zf]lwt ug{ rfxG5' M<br />

Oltxf;sf] ef}ltsjfbL wf/0ffg';f/ jf:tljs hLjgsf] pŒkfbg / k'g?Tkfbg g} cGttM Oltxf;sf]<br />

lg0ff{os tTj x'G5 . To;eGbf a9L g t <strong>dfS</strong>;{n] g d}n] g} slxNo} eg]sf 5f} + . ctM olb s;}n] To;nfO{<br />

tf]8df]8 u/]/ PSnf] cfly{s tTj g} lg0f{os x'G5 eg]/ eGb5 eg] pQm k|:yfkgfnfO{ p;n] cy{xLg /<br />

xjfO{ asjf;df ablnlbG5 . cfly{s kl/l:ylt cfwf/ x'G5 t/ pk/L 9f“rfsf ljleGg tTjx¿n] klg<br />

P]ltxfl;s ;+3if{sf] qmddf k|efj kfb{5g\, s}of} +k6s t ltgn] To;sf] :j¿knfO{ lglZrt ug{sf nflu<br />

k|d'v e"ldsf ;d]t v]Nb5g\ . tL tTj x'g\ M ju{– ;+3if{sf /fhg}lts :j¿kx¿ / ltgsf kl/0ffdx¿,<br />

cyf{t\ ;kmn n8fO“, cflb kl5 ljhoL ju{åf/f :yflkt ul/Psf ljwfg / Goflos -sfg"gL_ ¿k .


slt;dd eg] tL ;f/f jf:tljs ;+3if{df efu efu lng] dgdl:tisx¿df tL ;+3if{sf k|ltljDax¿<br />

<strong>tyf</strong> /fhg}lts, Gofozf:qLo Pj+ bfz{lgs l;4fGt, wfld{s ljrf/ <strong>tyf</strong> cGwljZjf;sf ¿kdf ePsf]<br />

pgLx¿sf] ljsf;n] klg P]ltxfl;s ;+3if{sf] qmddf cf gf] k|efj kfb{5g\ <strong>tyf</strong> Tof] :j¿knfO{ lglZrt<br />

ug{ w]/} k6s k|d'v e"ldsf v]Nb5g\ . oL ;f/f ttjx¿sf] Pscsf] {dfly lqmof–k|ltlqmof eO/xG5 .<br />

To;df b'3{6gfx¿sf] ckf/ eL8aLr -cyf{t\ h;sf] cfGtl/s kf/:kl/s ;DaGw k|dfl0ft ug{ c;Dej<br />

x'g]u/L k/} /x]sf] x'G5, cyjf xfdL h;nfO{ cl:tTjxLg, gu0o;Dd 7fGg k'Ub5f} + To:tf rLhx¿ /<br />

36gfx¿sf] eL8aLr_ cGtdf cfly{s lqmof ckl/xfo{¿kdf cufl8 cfp“5 . xf], of] l;4fGtnfO{<br />

Oltxf;sf] s'g}klg <strong>sfn</strong>df nfu" ug'{<br />

Pp6f 3ftsf] s'g} ;/n ;dLs/0fnfO{ xn ug'{eGbf<br />

klg a9L<br />

;lhnf] x'g]5 .<br />

xfdL cf gf] Oltxf; :jo+ lgdf{0f ub{5f} + . t/ ;j{k|yd xfdL cToGt lglZrt dfGotfx¿ /<br />

kl/l:ylt cGt/ut ub{5f} + . To;df cfly{s dfGotfx¿ / kl/l:yltx¿ cGttM lg0ff{os x'G5g\ . t/<br />

/fhg}lts dfGotfx¿ / wf/0ffx¿ cflb <strong>tyf</strong> jf:tjdf dflg;sf] dl:tisdf hd]/ /x]sf k/Dk/fx¿<br />

;d]tn] To;df e"ldsf v]Nb5g\ — oBlk ltgsf] e"ldsf lg0ff{os x'“b}g<br />

. k|lzofoL /fHosf] pbo /<br />

ljsf; klg P]ltxfl;s, cGttM cfly{s sf/0faf6 ePsf] lyof] . t/ yf]qf] ljBf8Da/sf] ;xf/f glnO{sg<br />

s] s'/f d'ZsLn}n] eGg ;lsG5 eg] c¿ tTjx¿nfO{ 5f]8]/ -vf;¿kaf6 k|zfsf] :jfldTjsf] sf/0f<br />

kf]NofG8;“u To;sf] pNemg / To;sf] sf/0fn] cli6«ofoL /fhj+zsf] :yfkgfdf lg0f{os e"ldsf v]Ng]<br />

cGt//fli6«o /fhg}lts ;DaGwx¿l;tsf] To;sf] pNemgnfO{ 5f]8]/_ vfln cfly{s clgjfo{tfn] s] s'/f<br />

to u/]sf] lyof] eg] pQ/ / blIf0faLrsf] cfly{s, efiff;DaGwL / — wd{;'wf/ cfGbf]ngkl5 — h'g<br />

wfld{s leGgtf pTkGg ePsf] lyof], ltgnfO{ cf gf] cGt/ut ;dfj]z u/]/ p=hd{gLsf y'k} | ;–;fgf<br />

/fHox¿dWo], ljz]if u/]/ a| ]G8g ju{sf] /fHo Toxf“ dxfg\ zlQm agf];\ . cfkm"nfO{ xf:of:kb gagfO{sg<br />

cy{zf:qsf] dfWoaf6 hd{gLsf] k'/fgf] / jt{dfg k|To]s ;fgf] /fHo lsg cl:tTjdf cfPsf] lyof] eGg]<br />

s'/f atfpg' d'ZsLn x'g]5 . To;}u/L To;sf] dfWodaf6 s] atfpg' klg d'ZsLn x'g]5 eg] pRr hd{g<br />

efiffsf ultzLn kl/jt{gx¿sf] pTklQ s;/L ePsf] lyof], h;n] ef}uf]lns ljefhgnfO{ km/flsnf]<br />

agfOlbPsf] lyof] <strong>tyf</strong> h'g ;'6Lo kj{tdfnfb]lv lnP/ 6fg;;Dd km}lnPsf hd{gLsf] Pp6f 5]p“b]lv<br />

csf] { 5]p“;Dd lglZrt¿kn] kmf6f] k} bf ug] { kj{tx¿sf] sf/0f klxn]b]lv df}h"b lyof] <<br />

låtLo, clGtd kl/0ffd lgl:sg] Oltxf;sf] lgdf{0f s;/L x'G5 < Tof] xd]zf y'k} | j}olQms<br />

OR5fx¿sf] ;+3if{sf] kmn x'G5 / To;dWo] x/]s OR5f :jo+ klg s]xLgs]xL x'G5, Tof] hLjgsf gfgf<br />

k|sf/sf ljlzi6 kl/l:yltx¿sf] sf/0f g} x'G5 . To;/L Ps csf] {nfO{ sf6\g] cgluGtL zlQmx¿ x'G5g\ .<br />

zlQmx¿sf] ;dfgfGt/ rt'e{hsf cgGt >[ª\vnfx¿ x'G5g\ <strong>tyf</strong> P]ltxfl;s 36gf e<strong>lgg</strong>] kl/0ffd<br />

tLleqaf6 lgSnG5 . :jo+ To;nfO{ klg cr]tg¿kaf6 / s'g} OR5f zlQmljgf sfd ug] { zlQmsf] ¿kdf<br />

b]Vg ;lsG5 . x/]s j}olQms OR5fsf] dfu{df x/]s csf] { JolQmn] ca/f]w k}bf ub{5 <strong>tyf</strong> h'g rLh<br />

cGtdf cufl8 cfp“5, Tof] To:tf] rLh x'G5, h;sf] s;}n] klg OR5f u/]sf] lyPg . To;}u/L clxn];Dd<br />

Oltxf; k|fs[lts k|lqmofsf] ¿kdf rNb}cfPsf] 5 / d"ntM Tof] k|fs[lts k|lqmofsf] ultsf lgodx¿s}<br />

cwLg:y g} /x]sf] 5 . t/ JolQmx¿sf OR5fx¿dWo] x/]s JolQmn] ToxL rfxG5, h;nfO{ rfxgf ug{sf<br />

nflu p;sf] ef}lts z/L/–/rgf / afx\o / cGttM cfly{s kl/l:yltx¿ -jf pm :jo+sf lghL<br />

kl/l:yltx¿ jf cfd ;dfhsf kl/l:yltx¿_ n] p;nfO{ afWo agfp“5g\ — h'g j:t'nfO{ rfxG5g\ 7Ls<br />

ToxL j:t' kfpg ;Sb}gg\ a? pgLx¿ ;+o'Qm cf};t s'/fdf cfd ;+o'Qm kl/0ffddf ljnLg x'g k'Ub5g\ —<br />

tL OR5fx¿ z"Go a/fa/ x'g\ eGg] lgisif{ lgsfNg'x'“b}g<br />

. To;sf] ljk/Lt clGtd kl/0ffddf tLdWo]<br />

x/]ssf] of]ubfg x'G5 <strong>tyf</strong> Tof] xb;Dd pm Tof] kl/0ffddf ;fd]n x'G5 .<br />

d tkfO{ +x¿;dIf s] cfu|x ug{ rfxG5' eg] Tof] l;4fGtsf] cWoog tkfO{ + To;sf d"n ;|f]tx¿sf]<br />

cfwf/df ug'{xf];\,<br />

t/ otfptfsf c¿x¿af6 k|fKt ;fwgx¿sf] cfwf/df gug'{xf];\<br />

. To;f] ug'{ jf:tjdf<br />

w]/} ;lhnf] x'G5 . <strong>dfS</strong>;{n] zfob} To;vfnsf] s'g} rLh n]Vg'ePsf] xf]nf, h;df of] l;4fGtsf] s'/f<br />

g/x]sf] xf];\ t/ To;sf] k|of]usf] Ps cToGt pTs[i6 pbfx/0f n'O{ af]gfkf6{sf] !* cf} + a| 'd]/df vf; u/]/<br />

b]Vg kfOG5 . /, k" “hLdf ;d]t y'k} | 7fp“df pNn]v ePsf] 5 . cGtdf tkfO{ +sf] Wofg d}n] cf gf<br />

/rgfx¿ M lj1fgdf >L o'h]g 8\o'x\l/ªsf] qmflGt, n'<strong>8l</strong>ju kmfo/jfv / zf:qLo hd{g bz{gsf] cGtkl§


cfslif{t ug{ rfxG5' . ltgdf d}n] P]ltxfl;s ef}ltsjfbsf] ljj/0f cToGt lj:t[t¿kdf k|:t't u/]sf] 5'<br />

. hxf“;Dd dnfO{ yfx 5, To;eGbf a9L lj:t[t ljj/0f cGoq sxL+ kfOGg .<br />

gof“ JolQmx¿n] slxn]sfxL+ o; l;4fGtsf] cfly{s kIfdfly cfjZostfeGbf a9L hf]8 lbg] u/]sf]<br />

s'/fsf nflu cf+lz¿kaf6 <strong>dfS</strong>;{ / d :jo+ lhDd]jf/ 5f} + . o; s'/fnfO{ Psbd} c:jLsf/ ug] { cf gf<br />

lj/f]wLx¿sf] v08g ug{sf nflu d'Vo l;4fGtdfly xfdLx¿n] w]/} hf]8 lbg'k/]sf] lyof] . /, cGof]Go<br />

lqmofdf /xg] c¿ tTjx¿sf] JofVof ug{ / ltgnfO{ ;d'lrt :yfg lbgsf nflu g t xfdLx¿;“u ;do<br />

lyof], g 7fp“ / df}sf lyof] . t/ hlxn] klg Oltxf;sf] s'g} c+z k|:t't ug] { cyf{t\, o; l;4fGtnfO{<br />

Jojxfl/s¿kdf sfof{Gjog ug] { k|Zg p7\bYof], Tolta]nfb]lv cs} { s'/f x'GYof] <strong>tyf</strong> To;df s'g},k|sf/sf]<br />

uNtL ug{ ;lsGgYof] . tfklg b'ef{Uojz, w]/}h;f] cj;/ s:tf] kfOG5 eg] dflg;n] h;} s'g} gof“<br />

l;4fGtsf d'Vo cjwf/0ffx¿ a'em\b5g\ — / Tof] klg w;} + Psbd} ;xL–;xL9Ën] xf]Og — pltv]/}<br />

pgLx¿ s] ;f] +Rg yfNb5g\, Tolta]nf To;nfO{ cfkm"n] k"0f{tM cfTd;ft u/]sf] / s'g} sl7gfO{ljgf<br />

To;sf] k|of]u ug{ ;s]sf] ;f] +Rg yfNb5g\ Tof] bf]ifaf6 d clxn]sf y'k} | æ<strong>dfS</strong>;{jfbLx¿ÆnfO{ ;d]t<br />

d'Qm ug{ ;lSbg lsgeg] To;af/] pgLx¿n] klg Hofb} cgf}7fvfnsf l3;]lk6] s'/fx¿ n]v]sf 5g\ .<br />

lxhf] -oxf“ d}n] @@ ;]K6]Da/nfO{ n]lv/x]sf] 5' _ ;'d]gsf] k':ts Griechische Alterthumer<br />

df d}n] Pp6f Hofb} dxŒjk"0f{ c+z e]6fP“ . d}n] dfly k|:t't u/]sf] JofVofnfO{ To;n] k"0f{tM k'li6 ub{5 .<br />

Tof] c+z o;k|sf/ 5 M æt/ s] s'/f yfx 5 eg] k|frLg o"gfgdf a]Unfa]Un} cfdfx¿sf ;Gtfgx¿ —<br />

;f}t]nf bfh'efO / ;f}t]nf lbbLalxgLx¿aLr x'g] ljjfxnfO{ ;uf]qL ljjfx jf xf8gftf–;Def]u<br />

dflgb}gYof] .Æ<br />

d}n] s] cfzf ub{5' eg] ;ª\If]kdf s'/f ug] { p2]Zoaf6 aLraLrdf h]–hlt rLhx¿ d}n] yk]sf] 5',<br />

To;sf] sf/0fn] tkfO{ +nfO{ w]/} x}/fgL x'g]5}g<br />

ejbLo<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

<strong>k|m</strong><strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

>L l:dtnfO{ PË]N;sf] kq<br />

nG8g<br />

c:6f]a/ @&, !*()<br />

d}n] s]xL km';{t kfpg]lalQs} tkfO{ +sf] pQ/ lbg a;]sf] 5' . Ho"/Lrsf] gf]s/L tkfO{ +n] cjZo<br />

:jLsf/ ug'{kb{5<br />

. Toxf“ cy{zf:qsf] ;DaGwdf ;w} + tkfO{ +n] w/} s'/f l;Sg ;Sg'x'g]5, ljz]if u/]/ tkfO{ +n]<br />

s'g s'/fsf] Vofn /fVg'g] {5 eg] Ho"/Lr d'b|f / ;§fk§f ug] { s'/f cflv/ t];|f] >]0fLsf] g} Jofkf/ xf] .<br />

To;sf] sf/0fn] Toxf“ kg] { c;/ bf];|f] jf t];|f] >]0fLsf] x'g'sf] sf/0f sdhf]/ x'G5, cyjf k'gM hfgL a'emL<br />

ljs[t kfl/G5 . t/ tkfO{+nfO{ To; k|lqmofsf] Jojxfl/s 1fg k|fKt x'g]5 <strong>tyf</strong> nG8g, Go"of]s{, k]l/;,<br />

aln{g / leogfaf6 cfpg] ;§fahf/;DaGwL d"n k|ltj]bgsf] cg's/0f ug{sf nflu tkfO{ + afWo x'g'x'g]5,<br />

To;}u/L d'b|f / ;]o/ ahf/sf] k|jt{ssf] ¿kdf ljZj ahf/sf] lrqklg tkfO{ +;dIf :ki6 x'g]5 . cfly{s,<br />

/fhg}lts <strong>tyf</strong> cGo k|sf/sf k|ltljDax¿sf] ¿k To:t} x'g]5, h:tf] ¿k dflg;sf cf“vfdf aGg]<br />

k|ltljDasf] x'G5 M tL ;3g n]G;leqaf6 u'lh|g'kb{5 /, To;/L tL pN6f] cyf{t\ cf gf] 6fpsfsf] andf<br />

v8f ePsf b]lvG5g\ . tlGqsf tGqsf] sdhf]/L x'G5, Tof] xfd|f cufl8 ltgnfO{ pgLx¿sf v'§fdf k'gM<br />

;Lwf v8f ug] { sdhf]/L x'G5 . d'b|f ahf/sf] JolQmnfO{ pBf]uwGwf <strong>tyf</strong> ljZjahf/sf] ult d'b|f /<br />

;]o/ahf/sf] s]jn pN6f] k|ltljDadf dfq b]lvG5 /, To;sf/0f sfo{ To;sf] sf/0f aGg k'Ub5 . Tof]<br />

rLh w]/}klxn] kf“rf} + bzsdf g} dfgr]:6/df d}n] cg'ej u/]sf] lyof] . pBf]uwGwfsf lqmofsnfk /<br />

To;sf cfjlws clwstd / Go"gtd ljGb'x¿nfO{ a'em\g] b[li6sf]0faf6 nG8gsf] ;]o/ahf/af6 cfpg]<br />

l/kf]6{ Psbd} a]sf/ x'GYof] lsgeg] To;nfO{ k7fpg] ;Hhgn] x/]s rLhnfO{ s]jn d'b|f ahf/sf<br />

;+s6x¿dfly yf]kg{ sf]lzz ub{y] . pgLx¿n] s] a'em\b}gy] eg] d'b|f ahf/sf tL ;+s6x¿ :jo+<br />

cfd¿kaf6 vfln cs} { rLhsf nIf0f dfq lyP . Tolta]nf d'Vo sfd s'g rLhnfO{ unt ;fljt ug'{<br />

lyof] eg] cf}Bf]lus ;ª\s6sf] sf/0f c:yfoL clt–pŒkfbg x'G5 . To;sf] sf/0fn] tf]8df]8 ug]{<br />

sfdnfO{ hf]8 lbg] s'/fsf] k|j[lQ ;fWg] kIf klg x'GYof] . clxn] To; sfdsf] — slDtdf xfd|f] nflu —


;w} +sf nflu dxŒj vtd x'gk'u]sf] lyof] . To;afx]s d'b|f ahf/sf:jo+ cf g} ;+s6 klg x'g ;Sb5g\<br />

eGg] s'/f jf:tjdf ;xL xf] . tL ;+s6x¿df pBf]uwGwfsf k|ToIf u8a8Lsf] s]jn uf}0f e"ldsf dfq<br />

x'G5, cyjf s'g} klg e"ldsf x'“b}g<br />

. To; If]qdf ljz]if u/]/ ljut @) jif{sf] Oltxf;sf] l;nl;nfdf<br />

clxn];Dd w]/} k|dfl0ft ug'{<br />

/ hf“ra'em ug'{kg]<br />

{ cfjZostf 5 .<br />

hxf“ ;fdflhs:t/df >dljefhg x'G5, Toxf“ >dsf a]Unfa]Un} lqmofx¿ Ps csf] {af6 :jtGq x'g<br />

k'Ub5g\ . cGttM lg0ff{os tTj pŒkfbg g} x'G5 t/ pTkflbt dfnsf] Jofkf/ hlta]nf pŒkfbgaf6<br />

:jtGq x'G5, Tolta]nf Tof] :jo+ cf gf] a]Un} dfu{df rNg yfNb5 . To;sf] Tof] ult oBlk b]Vbfv]l/<br />

cem} klg k"0f{tM pŒkfbgsf] ultaf6 lgolGqt x'G5 tfklg vf;–vf; s'/fx¿df /, To; cfTdlge{/tf<br />

cGt/ut /x]/ Tof] gof“ tTjn] :jo+ cf gf] k|s[ltdf cGt/lglxt lgodx¿sf] cg'z/0f ub{5 . Tof]<br />

ultsf :jo+ cf g} cj:yfx¿ x'G5g\ / Tof] :jo+n] klg pŒkfbgsf] ultnfO{ k|efljt ub{5 .<br />

cd]l/sfsf] vf]hL ;"gsf] t[i0ffsf] sf/0f ePsf] lyof] . To;eGbfklxn] ToxL t[i0ffn]<br />

k't{ufnLx¿nfO{ cl<strong>k|m</strong>sf hfg afWo kfl/lbPsf] lyof] . 161 To;sf] sf/0f s] lyof] eg] !$ cf} + / !% cf} +<br />

ztfAbLx¿df o"/fksf pBf]uwGwf <strong>tyf</strong> To; cg'¿k Jofkf/sf] h'g hf]8bf/¿kdf lj:tf/} ePsf lyof],<br />

To;sf] nflu ljlgdosf cem a9L ;fwgx¿sf] cfjZostf k}bf x'gk'u]sf] lyof] . hd{gL !$%) b]lv<br />

!%%) ;Dd rf“bLsf] dxfg\ b]z lyof], ca To;n] cfjZostfsf] klg k"lt{ ug{ ;Sb}g . !%)) / !*))<br />

sf] aLr k't{ufnLx¿, 8rx¿ / c+u| ]hx¿n] ef/tdfly h'g ljho u/]sf lyP, To;sf k5fl8 cfoft<br />

k|fKt ug] { nIo lyof] — Toxf“ s'g} rLhsf] lgof{t ug] { s'/f ;kgfdf klg s;}n] ;f] +r]sf] lyPg . To;sf<br />

afjh"b s]jn Jofkfl/s :jfy{x¿sf sf/0fn] ul/Psf tL vf]hx¿ / ;kmntfx¿sf] pBf]uwGwfdfly slt<br />

7"nf] k|efj k/]sf] lyof] < cfw'lgs 7"nf :t/sf pBf]uwGwfx¿sf] ;[hgf / ljsf; tL b]zx¿n] lgof{t<br />

ug'[kg]<br />

{ cfjZostfnfO{ lnP/ g} ePsf] lyof]<br />

d'b|f ahf/sf] ;DaGwdf klg 7Ls ToxL s'/f xf] . d'b|fdf x'g] Jofkf/ h;} dfnsf] Jofkf/af6 cnu<br />

x'G5, Toltv]/} — pŒkfbg / dfnsf] Jofkf/åf/f lgwf{l/t kl/l:yltx¿cGt/ut <strong>tyf</strong> tL ;Ldfx¿leq —<br />

:jo+ To;sf] ljsf; x'g yfNb5, Tof] k|s[lt <strong>tyf</strong> a]Unfa]Un} cj:yfx¿åf/f lgwf{l/t ul/Psf To;sf<br />

ljz]if lgodx¿n] :jo+ sfd ug{ yfNb5g\ . kl5 ljsl;t eP/ d'b|f Jofkf/n] cfkm"leq C0f kqsf]<br />

sf/f]af/ klg ;d]6\b5 / tL C0f kqdf vfln ;/sf/L kq dfq geP/ cf}BF]lus / oftfoftsf] e08f/<br />

klg /xG5 eGg] s'/f To;df olb ylklbg] xf] eg] — /, k'gM To;sf sf/0fn] d'b|f Jofkf/n] Tof]<br />

pŒkfbgsf] Pp6f c+zdf ;d]t cf gf] k|ToIf lgoGq0f sfod ub{5, k"0f{tM ljrf/ ubf{v]l/ To;af6<br />

:jo+ lgolGqt x'G5 eg] pŒkfbgdfly d'b|f Jofkf/sf] k|efj cem a9L hl6n x'g k'u]sf] xfdL kfp“5f} .<br />

d'b|f Jofkf/Lx¿ /]n, vfgL, kmnfdsf] sfvf{gf, cflbsf dflns x'G5g\ . pŒkfbgsf tL ;fwgx¿sf b'O{<br />

¿k x'G5g\ M slxn]sfxL+ ltgLx¿sf] sfd k|ToIf pŒkfbgdf d2t k'¥ofpg' x'G5 eg] slxn]sfxL+ d'b|f<br />

Jofkf/L ;]o/ xf]N8/x¿sf cfjZostfg';f/ ;d]t klg sfd ug'{kb{5<br />

. To; s'/fsf] ;a}eGbf HjnGt<br />

pbfx/0f p=cd]l/sfsf /]nx¿df b]Vg kfOG5 . tL /]nx¿sf] sfd k"0f{tM s'g} h] u'N8 jf s'g}<br />

jfG8/ljN6 cflb ;§fahf/l;t ;DalGwt b}lgs sf/f]af/x¿df lge{/ ub{5 . ltgLx¿sf] pQm /]n /<br />

oftfoftsf ;fwgsf ¿kdf pgLx¿sf lxtl;t ;/f]sf/ x'“b}g<br />

. /, oxf“ Oª\NofG8df klg a]Unfa]Un} /]n<br />

sDklgx¿aLr ;Ldf If]qnfO{ lnP/ bzsf] +;Dd n8fO“ rn]sf] xfdL b]Vb5f} + . tL n8fO“x¿ cgluGtL wg<br />

— pŒkfbg / ;+jfxgsf] lxtdf geP/ vfln Tof] c+zsf dflns d'b|f Jofk/Lx¿aLr k/:k/df emu8f<br />

ePsf] x'gfn] dfq ajf{b ul/Psf] ] lyof] . cfd¿kdf Tof] emu8fsf] Psdfq p2]Zo tL c+zsf wgLx¿sf]<br />

;§f Jofk/df d2t k'¥ofpg' lyof] .<br />

pŒkfbgsf dfnsf] Jofkf/l;t <strong>tyf</strong> tL b'j}sf] d'b|f Jofkf/l;tsf] ;DaGwsf ljifodf cf gf]<br />

wf/0ffaf/] tL sltko ;+s]tx¿åf/f P]ltxfl;s ef}ltsjfbsf ljifodf tkfO{ +sf k|Zgx¿sf] pQ/ d"ntM<br />

d}n] lbO;s]sf] 5' . Tof] rLhnfO{ >dljefhgsf] b[li6sf]0faf6 ;a}eGbf ;lhn}l;t a'em\g ;lsG5 .<br />

;dfhleq sltko ;fdfGo sfd pTkGg x'G5g\ . tLljgf To;sf] lgsf;sf] af6f] x'g ;Sb}g . tL sfdsf]<br />

nflu h'g JolQmx¿nfO{ lgo'Qm ul/G5, tLaf6 ;dfhleq} >dljefhgsf] gof“ zfvf sfod x'g k'Ub5 .<br />

To;af6 pgLx¿sf sltko vf; :jfy{x¿ pTkGg x'G5g\ . tL pgLx¿sf lxtx¿eGbf a]Un} vfnsf x'G5\<br />

. ltgn] pgLx¿nfO{ tL sfdsf] ;Qf ;'lDklbPsf lyP . tL pgLx¿af6 :jtGq x'g k'Ub5g\ /


fHo;Qfsf] hGd x'G5 clg, ca rLhx¿ 7Ls9Ën] rNg yfNb5g\, h'g9Ën] tL dfnsf] Jofkf/ /<br />

kl5 d'b|fsf] Jofkf/sf If]qdf rNb5g\ . d'Vo¿kn] pTkfbgsf] ultsf] cg'z/0f ug{sf nflu afWo x'“bfx'“b}<br />

klg cf gf] cGtlg{lxt ;fk]If :jtGqtfsf] sf/0fn] — cyf{t\ Psk6s To;nfO{ k|bfg ul/Psf] ] /<br />

lj:tf/}–lj:tf/} w]/} ljsl;t x'gk'u]sf] ;fk]lIfs :jtGqtfsf] sf/0fn] — Tof] gof“;Qfn] cfkm} klg<br />

pŒkfbgsf kl/l:yltx¿ / pTkfgsf] qmddfly klg k|efj kfb{5 . Tof] cGof]Go -kf/:kl/s_ lqmof b'O{<br />

c;dfg zlQmx¿aLrsf] kf/:kl/s lqmof x'G5 M Psflt/, cfly{s ult x'G5 eg] csf] {lt/, Tof] gof“;Qfn]<br />

a9eGbf a9L :jtGqtf k|fKt ug] { k|oTg ub{5 / To;df Psk6s :yflkt eO;s]kl5 :jo+ cf g} ult<br />

pTkGg x'G5 . k"0f{¿kdf x]g] { xf] eg] cGttM cfly{s ults} ljho x'G5 t/ Tof] klg :jo+ p;n] ;[hgf<br />

u/]sf] /fhg}lts kl/l:yltaf6 k|efljt x'g'kg] { x'G5, h;nfO{ p;n] Psflt/ /fHo;Qfsf] ultaf6 /<br />

csf] { {lt/, To;sf] ;“u;“u} k}bf x'g] p;sf] lj/f]waf6 ;fk]lIFs :jtGqtf ;'Dk]sf] lyof] . h;/L d'VotM<br />

dfly atfOPsf] aGb]hcGt/ut cf}Bf]lus ahf/sf] ult d'b|f ahf/df k|ltljlDat — /, jf:tjdf<br />

pN6f]¿kdf k|ltljlDat x''G5<br />

— t/ To;}u/L pN6}¿kdf — k|ToIf¿kdf dfq geP/ ck|ToIf¿kdf, ju{–<br />

;+3if{sf] ¿kdf geP/ /fhg}lts l;4fGtx¿sf] nflu ul/g] ;+3if{sf] ¿kdf k|ltljlDat x'G5 . jf:tjdf<br />

Tof] slt ljs[t¿kdf k|ltlalDat x'G5 eg] To;nfO{ a'em\g xfdLnfO{ xhf/f} + jif{ nfu]sf] 5<br />

cfly{s ljsf;df /fhsLo zlQmsf] k|efj tLgy/Lsf] x'g ;Sb5 M To;n] cfly{s ljsf;sf]<br />

lbzfdf g} sfd ug{ ;Sb5 . To;f]x'“bf<br />

ljsf;sf] ult cem w]/} tLj| x'G5 . To;n] ljsf;sf] lj/f]w ug{<br />

;Sb5 /, cfh ef]lnsf] kl/l:yltdf x/]s ljzfn b]zdf cGttM 6'6km'6 eP/ l5GgleGg x'G5, cyjf k'gM<br />

cfly{s ljsf;nfO{ s'g} vf; lbzfdf lgwf{l/t ug{ ;Sb5 . cGtdf To;sf] cg'dfg klg dflysf b'O{<br />

cg'dfgx¿dWo]af6 s'g} Ps >]0fL cGt/ut cfOk'Ug]5 . t/ s] s'/f :ki6 5 eg] bf];|f] / t];|f] l:yltdf<br />

/fhg}lts ;Qfn] cfly{s ljsf;nfO{ w]/} wSsf k'¥ofpg ;Sb5 <strong>tyf</strong> zlQm / ;fwgx¿sf] 7"nf] ajf{bLsf]<br />

sf/0f aGg ;Sb5 .<br />

k'gM ljho / cfly{s ;fwgx¿sf] kfzljs ljgfzsf] sf08 klg x'G5 . s'g} hdfgfdf s'g} ljz]if<br />

kl/l:ylt cGt/ut To;åf/f ;Dk"0f{ :yfgLo cyjf /fli6«o cfly{s ljsf;nfO{ gi6 kfl/lbg ;lsGYof] .<br />

cfhef]ln cfd¿kaf6 7"nf b]zx¿df To:tf] rLhsf] pN6} c;/ kb{5 M cGttM ljh]tfsf] ck]Iff ljlht<br />

;Dk|bfo cfly{s, /fhg}lts / g}lts¿kaf6 k|fozM cem a9L ;'b[9 x'g k'Ub5 .<br />

ToxL s'/f sfg"gsf] ;DaGwdf klg ;To xf] . hlta]nf k];]j/ jlsn pTkGg ug] { >dsf] gof“<br />

ljefhg cfjZos x'G5, Tolta]nf csf] { gof“ / :jtGq If]q pTkGg x'g k'Ub5 . pŒkfbg / Jofkf/dfly<br />

To;sf] ;f/f lge{/tfsf] afjh"b To; If]qdf c¿ If]qx¿nfO{ k|efljt ug] { ljz]if Ifdtf x'G5 . cfw'lgs<br />

/fHodf sfg"gsf] nflu Tof] s]jn dfd"nL cfly{s kl/l:ylt cg'¿k xf];\ / cleJolQm ug'{<br />

dfq<br />

cfjZos geP/ Tof] cleJolQm p;sf] ¿kaf6 ;';+Ël7t xf];\ / To;af6 cf gf] cfGtl/s c;Ëltsf<br />

sf/0fn] pm lg/y{s gxf];\ . clg, ToxL rLhnfO{ ;Dej agfpg] k|lqmofdf p;leq cfly{s<br />

kl/l:yltx¿sf] ;xL–;xL k|ltljDa a9LeGbf a9L ifL0f x'“b}<br />

hfG5 . Tof] cem w]/} klg lsg x'G5 eg]<br />

sfg"gL lgod s'g} ju{sf clwkTosf Psbd v'nf, ljz'4 / k"0f{¿kdf d'ZsLn}n] slxNo} cleJoQm ub{5g\<br />

. lsgeg] olb pgLx¿n] To;f] u/] eg] æGofosf] cjwf/0ffÆnfO{ rf]6 k'Ug]5 . g]kf]lngsf] Gofo;+lxtf -<br />

Code of Napoleon_ df klg qmflGtsf/L k" “hLklt ju{sf] !&(@–(^ sf] Goflos, o'4, ;';+Ët wf/0ff<br />

cg]sf} + ¿kdf b'lift x'gk'u]sf] 5 /, h'g xb;Dd Tof] p;df df}h"b 5, To;df klg ;j{xf/f ju{sf]<br />

a9\b}uO/x]sf] zlQmsf] sf/0f /ftlbg gfgfk|sf/sf kl/jt{g eO/xG5 . ltgaf6 Tof] wf/0ff emg\ w]/} IfL0f<br />

x'“b}<br />

hfG5 . t/ To;sf] sf/0faf6 g]kf]lnogsf] Gofo;+lxtf ljwfgsf] Pp6f k':ts aGbf s'g} km/s kb} {g<br />

. To;n] ;G;f/sf] x/]s s'gfdf Toxf“sf] x/]s gof“ Gofo ;+lxtfsf] nflu d"n cfwf/sf] cfd lbG5 .<br />

To;/L w]/} xb;Dd æGofosf] ljsf;Æ qmdsf] cy{ s] x'G5 eg] —<br />

k|yd, To;sf] dfWodaf6 Goflos l;4fGtsf] ¿kdf cfly{s ;DaGw k|ToIf¿kn] ¿kfGt/ x'g'sf]<br />

sf/0f h]–hlt c;Ëltx¿ pTkGg x'“b}<br />

hfG5g\, ltgnfO{ vtd ug] { / sfg"gsf] ;dGjofTds Joj:yf<br />

sfod ug] { sf]lzz ul/G5 / k'gM tL wf“hfx¿ k'g] { sf]lzz ul/G5, h'g cufl8sf <strong>tyf</strong> cfly{s ljsf;sf]<br />

k|efj / bafjsf sf/0f To; Joj:yfdf af/Daf/ k}bf x'G5g\ Pj+ To; Joj:yfnfO{ cem w]/} c;Ëltsf]<br />

ef;df km“;fO/xG5g\ . -olta]nf oxf“ d}n] s]jn lbjfgL sfg"gsf] dfq s'/f ul//x]sf] 5' ._


sfg"gL l;4fGtsf ¿kdf cfly{s ;DaGwx¿sf] k|ltljDa klg ckl/xfo{¿kaf6 pn6f]–kfN6f] x'G5 M<br />

Tof] sfof{Gjog ug] { JolQmnfO{ To; k|ltljDasf] s'g} r]tgf x'“b}g<br />

. Gofozf:qLn] s] ;f] +Rb5 eg] h'g<br />

k|:yfkgfx¿sf] cfwf/df p;n] sfd ul//x]sf] 5, tL klxn] l;4 ePsf s'/f x'G5g\, jf:tjdf tL vfln<br />

cfly{s k|ltjt{ dfq x'G5g\ . To;}u/L x/]s rLh pN6f] b]lvG5 . /, of] ckjt{g -pN6f]kg_ af/] ha;Dd<br />

hfgsf/L x'“b}gYof],<br />

Tolta]nf;Dd /xl/xG5, ltgnfO{ ljrf/wf/fTds b[li6sf]0f elgG5, km]l/ :jo+ klg<br />

cfly{s cfwf/nfO{ k|efljt ub{5, s'g}xb;dd To;nfO{ abln klg lbG5 eGg] s'/fdf d :ki6 5' .<br />

pQ/flwsf/ k|fKt ug] { clwsf/sf] cfwf/ cfly{s xf] — oxf“ xfdL s] dfGb5f} + eg] kl/jf/sf] ljsf;qmdsf<br />

cj:yf Ps}gfz 5g\ . To;sf afjh"b pbfx/0fsf nflu Oª\NofG8 z]ifkl5sf] clwsf/ xfl;n ug] {x¿nfO{<br />

k|fKt cIf'00f :jtGqtf / <strong>k|m</strong>fG;df k|To]s ;–;fgf s'/fsf ;DaGwdf To;dfly nfu]sf s8f k|ltaGwsf]<br />

sf/0f s]jn cfly{s dfq xf] eGg] l;4 ug'{<br />

d'ZsLn x'g]5 . tfklg tL b'j} Joj:yfx¿n] cfly{s If]qnfO{<br />

w]/}dfqfdf k|efljt ub{5g\ lsgeg] ltgn] ;DklQ ljt/0fnfO{ k|efljt ub{5g\ .<br />

hxf“;Dd ljrf/wf/fsf tL ljifox¿sf] ;DaGw 5, tL xjfdf cem dfly klg p8\b5g\ — wd{,<br />

bz{g, OToflbsf] — ltgLx¿;“u To:tf rLhx¿sf] Ps k|fu\–P]ltxfl;s e08f/ df}h"b 5 . To;nfO{<br />

xfdLx¿n] sf]/f asjf; dfq eGg ;Sb5f} + . Tof] e08f/ klxn]b]lv g} df}h"b lyof] . P]ltxfl;s <strong>sfn</strong>n]<br />

To;nfO{ c“ufn]sf] lyof] . k|s[lt, :jo+ dflg;sf] cf gf] ;Qf, e"t–k| ]t / hfb"sf zlQmx¿, cflb–cflbsf<br />

af/]df a]Unfa]Un}vfnsf h'g unt wf/0ffx¿ 5g\, ltgsf] cfwf/ k|foM Pp6f gsf/fTds cfly{s tTj<br />

x'G5 . k|fs\–\P]ltxfl;s <strong>sfn</strong>sf] cfly{s ljsf;sf] h'g lgDg:t/ lyof], To;sf] sdL k|s[lt;DaGwL oL<br />

unt b[li6sf]0fx¿n] k"/f ub{y] . cf+lzs¿kaf6 tL unt wf/0ffx¿ p;a]nfsf] cfly{s ljsf;sf]<br />

lgDg:t/n] pTkGg ub{Yof] . tL To;sf sf/0f klg x'Gy] . clg, oBlk k|s[ltsf] pQ/f]Q/ 1fg a9\b}uPsf]<br />

5, To;sf] k5fl8 klg d'Vo k| ]/s zlQm cfly{s cfjZostf lyof] — /, ca To;sf] e"ldsf cem emg\<br />

w]/} a9\gk'u]sf] 5 — tfklg tL ;f/f cflbd<strong>sfn</strong>Lg asjf;sf k5fl8 s'g} cfly{s sf/0fx¿ vf]H'g /<br />

kfpg] k|oTg ug'{<br />

vfln z]vL 5f“6\g' x'g]5 . Tof] asaf;nfO{ qmdzM vtd ug] { jf o;f] egf} + To;sf]<br />

7fp“df gof“ t/ ;w} + Tof]eGbf s]xL sd lg/y{s asjf;nfO{ :yflkt ug] { lqmofsf] Oltxf; g} lj1fgsf]<br />

Oltxf; xf] . h;n] Tof] sfd ug] { eGb5g\, pgLx¿sf] ;DaGw k'gM >d ljefhgsf] ljz]if If]ql;t x'g<br />

k'Ub5 / pgLx¿nfO{ s] nfUb5 eg] pgLx¿n] Pp6f :jtGq If]qdf sfd ul//x]sf 5g\ . clg, >dsf]<br />

;fdflhs ljefhgsf] Joj:yfcGt/ut h'g xb;Dd Pp6f :jtGq bnsf] ¿kdf pgLx¿n] sfd ub{5g\,<br />

ToxL xb;Dd pgLx¿sf uNtLx¿ ;d]tsf lqmofsnfkx¿n] ;dfhsf] ;Dk"0f{ ljsf;dfly, To;sf]<br />

cfly{s ljsf;dfly k|efj kfb{5 . t/ tL ;a}sf afjh"b pgLx¿ :jo+ klg cfly{s ljsf;sf] k|an<br />

k|efjsf] cwLg:y x'G5g\ . pbfx/0fsf nflu k" “hLjfbL<strong>sfn</strong>sf ;DaGwdf bz{gsf] If]qdf Tof] rLh w]/}<br />

;lhn};“u k|dfl0ft ug{ ;lsG5 .<br />

xA; klxnf] cfw'lgs ef}ltsjfbL lyP . -!* cf} + zbLsf] ;dembf/Lsf] cy{df_ t/ ;Dk"0f{ o"/f]kel/<br />

lg/+s'z /fhtGqfTds Joj:yf k"/fk"/ pTsif{df /x]sf] a]nf <strong>tyf</strong> Oª\NofG8df To;n] v'n+v'Nnf hgtfsf<br />

lj?4 sfd ug{ ;'? u/]sf] a]nf pgL lg/+s'ztGqjfbL lyP ns wd{ / /fhgLlt b'j} If]qdf !^** sf]<br />

juL{o ;Demf}tfsf ;Gtfg lyP . c+u| ]h O{Zj/jfbL / pgsf y'k} | ;';Ët s[ltsf ;fws — cyf{t\ <strong>k|m</strong>flG;;L<br />

ef}ltsjfbLx¿ eg] k" “hLklt ju{sf akmfbf/ bfz{lgs lyP . <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbLx¿ k" “hLjfbL qmflGt<br />

;DkGg x'g]a]nf;Dd ;Rrf bfz{lgs lyP . sfG6b]lv lnP/ x]u]n;Dd hd{g bz{gdf lg/Gt/ hd{g<br />

ckl/kSjtf kfOG5 . slxn] Tof] ;sf/fTds¿kaf6 To;df df}h"b /xG5 eg] slxn] gsf/fTds¿kaf6 .<br />

t/ To; ljefhgsf] lglRrt If]qsf] ¿kdf x/]s o'usf] bz{gsf] cfwf/ lglZrt lrGtg ;fdu|L x'G5 .<br />

Tof] p;sf k"j{hx¿n] p;sf lglDt 5f]8]/ uPsf x'G5g\ . p;sf] k|f/De ToxL+af6 x'G5 . /, ToxL sf/0f<br />

xf] — cfly{s¿kaf6 k5fl8 k/]sf] b]z bfz{lgs kmf“6df clxn] klg cl3–cl3 /xg ;Sb5 M !* cf} +<br />

zbLsf] Oª\NofG8sf] ck]Iff — To;sf] bz{gnfO{ <strong>k|m</strong>flG;;Lx¿n] cf gf] cfwf/ agfPsf lyP — <strong>k|m</strong>fG;<br />

cufl8 lyof] . clg, kl5 hd{gL tL b'j}eGbf cufl8 a9]sf] lyof] .<br />

t/ <strong>k|m</strong>fG; / hd{gL b'j}df Tolta]nf ePsf] bz{g / ;flxTosf] cfd k|:km'6g cufl8 al9/x]sf]<br />

cfly{s ljsf;s} kl/0ffd lyof] . cGttM cfly{s ljsf;s} k|fwfGotf x'G5 . Tof] s'/f o; l;nl;nfdf<br />

klg d}n] ;xL 7fGb5' . t/ To;sf] k|efj Tof] ljz]if If]qåf/f :jo+ lgwf{l/t ul/Psf] ] ;Ldfleq g} kb{5 .


pbfx/0fsf] nflu bz{gsf] kmf“6df To;sf] k|fwfGotf k"j{hx¿åf/f 5fl8Psf] Tof] bfz{lgs ;fdu|Ldfly<br />

cfly{s k|efj -/, tL :jo+n] klg cfd¿kaf6 /fhg}lts / cGo 5b\d ¿kx¿df sfd ub{5g\ _ sf]<br />

lqmofTds dfWodaf6 k|s6 x'G5, h'g klxn]b]lv g} ljBdfg 5 . oxf“ cy{Joj:yfn] s'g} rLhnfO{ gof“<br />

l;/faf6 ;[li6 ub} {g, t/ To;n] Tof] k4lt lgwf{l/t ub{5, h;sf] dfWoodaf6 ljBdfg lrGtg<br />

;fdu|LnfO{ abNg / kl5 ljsl;t ug{ ;lsG5 . Tof] sfd klg k|foMh;f] p;n] k|ToIF¿kaf6 ub{5 .<br />

lsgls bz{gaf/] ;a}eGbf w]/} k|ToIf k|efj /fhg}lts, sfg"gL / g}lts k|ltjt{sf] kb{5 .<br />

wd{sf ;DaGwdf h]–hlt cToGt cfjZos lyof], Tof] d}n] kmfo/jfvsf] clGtd efudf elg;s]sf]<br />

5' .<br />

ctM jfy{n] olb cfd ultk|lt cfly{s ultsf /fhg}lts / cGo k|ltjt{x¿sf] x/]s k|ltlqmofnfO{<br />

xfdL dfGb}gf} + eGg] eg] pgn] s]jn xjfdf nf7L ahfl//x]sf 5g\ . Tof] a'‰gsf nflu pgn] <strong>dfS</strong>;{sf]<br />

/rgf !* cf} + a| 'd]/af/] vfln b[li6 lbg'kg] { cfjZostf dfq x'G5 . To;df Pst/xaf6 /fhg}lts<br />

;+3if{x¿ / 36gfx¿åf/f v]lng] e"ldsfaf/] g} ljrf/ ul/Psf] ] 5 . lg:;Gb]x Tof] e"ldsf ltgn] cfly{s<br />

kl/l:yltdfly cfd lge{/tfsf] kl/lwdf /x]/ g} lgjf{x ub{5g\, cyjf k" “hL 162 sf] pbfx/0fsf] nflu,<br />

sfdsf] lbgl;t ;DalGwt Tof] efu x]g'{xf];\<br />

. To;df sfg"g lgdf{0fsf] sfo{ lgZro g} Pp6f /fhg}lts<br />

sfo{ xf], To;sf] cfd ultdf slt tLvf] k|efj kb{5 eGg] b]vfOPsf] 5, cyjf k" “hLklt ju{sf]<br />

Oltxf;l;t ;DalGwt efu x]g'{xf];\<br />

163 cyjf pgn] s] s'/fdf ljrf/ u¿g\ eg] /fhg}lts ;Qf<br />

cfly{s¿kaf6 olb Tolt zlQmxLg 5 eg] ;j{xf/f ju{sf] /fhg}lts clwgfosTjsf] nflu xfdL lsg<br />

n8\b5f} + t < zlQm -cyf{t\ /fHo–zlQm_ klg cfly{s ;Qf xf]<br />

t/ k':tssf] cfnf]rgf ug] { ;do d;“u 5}g . klxn] d}n] t];|f] v08 k|sflzt ug'{<br />

5 . To;afx]s<br />

d]/f] s] ljrf/ 5 eg] Tof] pbfx/0fsf nflu sfd jg{l:6gn] /fd|/L k"/f ug{ ;Sby] .<br />

tL ;f/f enfb\dLx¿df h'g s'/fsf] sdL 5, Tof] åGåjfb xf] . pgLx¿ slxn] vfln sfo{nfO{<br />

x]b{5g\ t slxn] sf/0fnfO{, ;w} + Ps kIf x]b{5g\ . jf:tljs hut\df To;k|sf/sf cflwef}lts<br />

w| 'jLo¿kaf6 Psbd} lj/f]wL j:t'x¿ s]jn ;+s6<strong>sfn</strong>df g} b]lvG5g\ / af“sL ;do To;sf] ;Dk"0f{ lj/f6<br />

k|lqmof cGof]Golqmofsf] ¿kdf g} rln/xG5, oBlk h'g zlQmx¿aLr Tof] cGof]Golqmof rln/xG5, tL<br />

cToGt c;dfg x'G5g\ . cfly{s lqmof ;a}eGbf zlQmzfnL, ;a}eGbf cflbsflns <strong>tyf</strong> ;a}eGbf lg0ff{os<br />

x'G5 . oxf“ x/]s j:t' ;fk]If 5, lg/k]If s'g} rLh 5}g . Tof] pgLx¿n] slxNo} b]Vg ;Sb}gg\ . hxf“;Dd<br />

pgLx¿sf] ;DaGw 5, dfgf} + x]u]n slxNo} klg 5“b} } lyPgg\ . ====<br />

***<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

;dfhjfb M sfNklgs / j}1flgssf] cË| ]hL ;+:s/0fsf] e"ldsf<br />

of] ;fgf] k'l:tsf d"ntM w]/} ljzfn u|Gysf] cË xf] . !*&% lt/ jln{g ljZj ljBfnosf<br />

cj}tlgs ;xfos k|fWofks 8f= o'Hh]g 8\Ø"l/ªn] PSsf;L w]/} hf]8bf/¿kdf cfk"m ;dfhjfbsf kIfw/<br />

ePsf] 3f]if0ff u/] . hd{g hgtf;dIf pgn] s]jn …lj:t[t ;dfhjfbL l;4fGtÚ dfq k]z gu/]/<br />

;dfhsf] k'gu{7gsf] l;Ëf] Jojxfl/s of]hgf;d]t k|:t't ug{k'u] . :jefjtM pgn] cfk"meGbfklxn]sf<br />

clwsf/Lx¿nfO{ kfgL lkp“bf–lkp“b} b'Tsf/] eg] cf gf] ;f/f vf/ <strong>dfS</strong>;{dfly kf]v]/ gsf/fTds¿kdf<br />

pxf“sf] ;Ddfg a9fpg] sfd u/] . Tof] pgsf] ;a}eGbf 7"nf] gsf/fTds of]ubfg lyof] .<br />

hlta]nf hd{g ;dfhjfbL kf6L{sf b'O{j6f zfvfx¿ — cfOh]g]vjfbLx¿ / nf;fnjfbLx¿ —<br />

ev{/} Psh"6 ePsf lyP /, To;/L pgLx¿n] cf gf] zlQm w]/} a9fPsf lyP, nueu Tolta]n} pQm<br />

s'/f ePsf] lyof] . TolQ dfq xf]Og, pgn] Tof] ;Dk"0f{ zlQmnfO{ cfd zq'x¿sf lj?4 nufpg] zlQm<br />

klg k|fKt u/]sf lyP . hd{gLsf] ;dfhjfbL kf6L{ tLj| ultdf Pp6f zlQm aGb}uO/x]sf] lyof] . t/ olb<br />

p;n] Pp6f zlQm aGg' lyof] eg] To;sf] klxnf] zt{ lyof] — xfn} pgLx¿n] u/]sf] Pstf vt/fdf<br />

gk/f];\ . t/ 8f= o'Hh]g 8\Ø"l/ªn] cf gf] jl/kl/ Pp6f u'6 agfpg yfn]sf lyP . To; u'6df<br />

eljiodf Pp6f a]Un} kf6L{ agfpg] s'/fsf] aLpm l5k]sf] lyof] . ctM h'g r'gf}tL xfdLx¿nfO{ lbOPsf]


lyof], Tof] :jLsf/ ug'{<br />

+ <strong>tyf</strong> xfd|f] OR5f xf];\ jf gxf];\, xfdLx¿n] ;‹if{ ;'? ug'{<br />

cfjZos eO;s]sf]<br />

lyof]<br />

hlt;'s} d'ZsLn lsg gxf];\, Tof] sfd ug} {kb{Yof] . t/ Tof] bL3{<strong>sfn</strong>Lg / hl6n cjZo lyof] .<br />

;a}nfO{ yfx 5, xfdL hd{gx¿ uDeL/tfsf ;fy 7f]; sfd ub{5f} + . To;nfO{ tkfO{ +x¿n] pu|<br />

lrGtgzLntf eGg'xf];\ jf lrGtgzLn pu|jflbtf eGg'xf];\ . /, ha xfdLx¿dWo] s;}n] olb cf gf]<br />

b[li6df gjLg l;4fGt k|ltkfbg ub{5 eg] Tolta]nf ;a}eGbfklxn] p;n] To;nfO{ ;fj{ef}lds k|0ffnLsf]<br />

¿kdf lj:tf/ ug'{kg]<br />

{ cfjZostf 7fGb5 . To;sf] nflu p;n] l;4 ug'{kg]<br />

{ x'G5, cgGt<strong>sfn</strong>af6<br />

rNb}cfO/x]sf] k|f/lDes ts{zf:qLo l;4fGt / ;[li6sf d"n lgodx¿sf] kl/0flt cGttM gof“ cfljisf/<br />

ul/Psf] ] pTsif{df lsg cfO/x]sf] 5 < /, To; cy{df s'g} lsl;dn] klg hftLo gfkf]eGbf pgL sd<br />

lyPgg\ . dfgl;s, g}lts, k|fs[lts / P]ltxfl;s <strong>tyf</strong> bfz{lgs æ;Dk"0f{ k|0ffnLx¿Æ <strong>tyf</strong> cGtdf<br />

æcy{zf:qsf] cfnf]rgfTds Oltxf; — s]xL gePklg tL cf7k[i7sf] cfsf/sf], leqeGbf klg aflx/ w]/}<br />

;hwh ul/Psf rLhx¿ — sf tLgj6f df]6fdf]6f u|Gyx¿ lyP . dfgf}= tL ;a} k'/fgf bfz{lgsx¿,<br />

cy{zf:qLx¿ / ljz]if u/]/ <strong>dfS</strong>;{sf lj?4 ts{sf tLgj6f ;}Gobnsf] ¿kdf v8f ul/Psf lyP .<br />

jf:tjdf ælj1fgdf ;du| qmflGtÆ Nofpg ul/Psf] ] sf]lzz lyof] Tof] clg, d}n] tL ;a} s'/fx¿l;t<br />

h'‰g' lyof] . b]z–<strong>sfn</strong>sf wf/0ffx¿b]lv lnP/ låwft'jfb;Dd, e"t-b|Jo_ / ultsf] lgTotfb]lv lnP/<br />

g}lts ljrf/x¿sf] clgTotf;Dd, 8f/jLgsf] k|fs[lts ljsf;jfbL l;4fGtb]lv lnP/ efjL ;dfhdf<br />

o'jfx¿sf] lzIff;Dd x/]s ;Dej ljifosf] d}n] ljj]rgf ug'{kg]<br />

{ ePsf] lyof] . h];'s} ePklg d]/f<br />

k|ltåGåLsf] Jojl:yt Jofkstfn] ubf{ To;sf lj?4 ;f/fsf ;f/f ljifox¿af/] d}n] <strong>dfS</strong>;{ / cf gf<br />

ljrf/x¿nfO{ klxn]eGbf a9L ;';d[4¿kdf ljsl;t ug{ ;Sg] ;'cj;/ kfPsf] lyP“ . ToxL d'Vo sf/0f<br />

lyof] — d}n] of] sfddf xft xfn] + gqeg] of] sfd Psbd} kmfObf gx'g]vfnsf] x'GYof] .<br />

d]/f] pQ/ klxn] ;dfhjfbL kf6L{sf] d'vkq lnklhusf] …ej{6;\Údf n]vdfnfsf] ¿kdf <strong>tyf</strong> kl5<br />

>L o'Hh]g 8\Ø"l/ªåf/f ælj1fgdf k|jlt{t qmflGtÆsf] gfdaf6 k|sflzt ePsf] k':tsdf k|sflzt ePsf]<br />

lyof] . pQm k':tssf] bf];|f] ;+:s/0f h"l/raf6 !**^ df k|sflzt ePsf] lyof] .<br />

o; k':tssf tLgj6f cWofonfO{ d}n] cf gf , cfhef]ln <strong>k|m</strong>flG;;L k|ltlglw ;efdf nLnLsf<br />

k|ltlglw, ldq kfn nkmfu{sf] cg'/f]wdf k'l:tsfsf] ¿k lbPsf] lyP“ . pxf“n] pQm k'l:tsfsf] cg'jfb<br />

u/]/ æ;dfhjfb M sfNklgs / j}1fgsÆ gfdaf6 !**) df k|sflzt ul/lbg' ePsf] ] lyof] . ToxL<br />

<strong>k|m</strong>flG;;L kf7af6 kf]ln; / :k]lg; efiffx¿sf ;+:s/0fx¿ tof/ kfl/Psf lyP . !**# df xfd|f hd{g<br />

;fyLx¿n] Tof] k'l:t<strong>sfn</strong>fO{ d"n efiff -cyf{t\ hd{g efiff_df k|sflzt u/]sf lyP . To;kl5 ToxL hd{g<br />

kf7sf cfwf/df O6lnog, ¿;L, 8]lg;, 8r / ¿dflgofnL efiffdf To;sf cg'jfbx¿ k|sflzt ePsf<br />

5g\ . To;/L jt{dfg cË| ]hL ;+:s/0f;d]t of] k'l:tsf olta]nf;Dd bz efiffx¿df k|sflzt eO;s]sf]<br />

5 . dnfO{ yfx eP;Dd, c¿ s'g} ;dfhjfbL k':ts, !*$* sf] xfd|f] æsDo'lg:6 kf6L{sf] 3f]if0ffkqÆ<br />

jf <strong>dfS</strong>;{sf] s[lt æk" “hLÆ;d]tsf klg oltw]/} cg'jfb ePsf 5}gg\ . hd{gLdf o;sf rf/j6f ;+:s/0f<br />

lglSn;s]sf 5g\, ltgdf hDdfhDdL @)))) k|ltx¿ 5flkPsf 5g\ .<br />

k':tssf kl/lzi6 ædfs{Æ 164 hd{g ;dfhjfbL kf6L{leq hd{gLdf e";DklQsf] Oltxf; /<br />

ljsf;sf] s]xL k|f/lDes 1fg a9fpg] p2]Zon] n]lvsf] lyof] . h'ga]nf of] kf6L{df zxl/of >dhLjL<br />

hg;d'bfonfO{ ;dfj]z ug] { sfd sl/a–sl/a ;DkGg ePsf] lyof] eg] v]tLx/ dhb"/ / ls;fgx¿nfO{<br />

;fy lng'df lyof], Tolta]nf Tof] sfd ug'{<br />

emg\w]/} cfjZos dx;"; ul/Psf] ] lyof] . cg'jfb;“u} Tof]<br />

kl/lzi6 klg ;dfj]z ul/Psf] ] 5 . lsgeg] e"ld;DaGwL clwsf/x¿sf tL d"n ¿kx¿ ;a} 6o'6flgs<br />

hfltx¿df ;dfg¿kdf kfOGy] / To;sf] ktgsf] Oltxf; hd{gLdf eGbf OªNofG8df sd yfx lyof] .<br />

Tof] kl/lzi6sf] d"n¿knfO{ d}n] cIf'00f /fv]sf] 5' eg] xfn DoflS;d sf]jfnf]E:sLn] h'g kl/sNkgf<br />

cufl8 ;f/]sf 5g\, To;k|lt eg] ;Í]t u/]sf] 5}g . pQm kl/sNkgfg';f/ s[lifof]Uo e"ld / uf}r/0f<br />

dfs{sf ;b:ox¿aLr efua08f x'g'eGbfklxn] ltgdf ljzfn lkt[;QfTds s'6'Da ;d"xåf/f<br />

;lDdlnt¿kdf v]tL ul/GYof] . Tof] k|0ffnL s}of} + lk9L+;Dd rNb}cfPsf] lyof] . -b=:nfe …hfb| 'ufÚsf]<br />

¿kdf clxn] klg Tof] rLh b]Vg ;lsG5 ._ kl5 Tof] ;d'bfo sltw]/} ljzfn x'gk'Uof] eg] Tof] ;+o'Qm


Joj:yfkg ug{ ;lsg]vfnsf] /x]g, To;kl5 hdLgsf] efua08f ul/of] . sf]jfnf]E:sLsf] s'/f ;DejtM<br />

;xL 5 tfklg Tof] ljifo clxn] klg ljrf/fwLg 5 .<br />

hxf“;Dd cy{zf:qLo gof“ kfl/eflifs zAbx¿sf] k|Zg 5, o; k':tsdf k|of]u ePsf zAbx¿n]<br />

<strong>dfS</strong>;{sf] k" “hLsf] cª\u| ]hL ;+:s/0fdf k|of]u ePsf zAbx¿l;t d]n vfG5g\ . ædfnsf] pŒkfbgÆ eGg'sf]<br />

tfTko{ Tof] cfly{s l;nl;nf xf], h;df j:t'x¿sf] pŒkfbg pŒkfbsx¿sf Jojxf/sf nflu dfq geP/<br />

ljlgdosf nflu ;d]t x'G5, cyf{t\ tL j:t'x¿sf] pŒkfbg dfnsf] ¿kdf x'G5, pkof]u d"Nosf] ¿kdf<br />

dfq geP/ ljlgdo d"Nosf] ¿kdf;d]t x'G5 . hlxn]b]lv pŒkfbg ljlgdosf nflu ;'? ePsf] lyof],<br />

Toltv]/b]lv clxn];Dd ToxL l;nl;nf rln/x]sf] 5 . t/ To;sf] k"0f{ ljsf; k" “hLjfbL pŒkfbg k|0ffnL<br />

cGt/ut g} x'G5, cyf{t\ h;df pŒkfbgsf ;fwgx¿sf] dflns k" “hLklt ju{n] dhb"/ ju{nfO{ dhb"/L<br />

lbP/, cyf{t\ cf gf] >dzlQmafx]s pŒkfbgsf ;a} ;fwgx¿af6 al~rt JolQmx¿nfO{ sfddf<br />

shfp“5 . clg, To;nfO{ a]r]/ pTkfbgsf] nfuteGbf hlta9L p;n] sdfp“5, Tof] ;a} x8k ub{5 .<br />

cf}Bf]lus pŒkfbgsf] dWoo'ub]lvsf] clxn];Ddsf] Oltxf;nfO{ xfdL tLg r/0fdf af“8\g ;Sb5f} + M -!_<br />

b:tfsf/Lsf] r/0fdf ;fgf sf/Lu/–dflns, Go"g sf/Lu/–dhb"/x¿ / gf}l;sf¿x¿n] ;fydf sfd<br />

ub{5g\ . To; r/0fdf x/]s dhb"/n] l;Ëf] rLh tof/ ub{5 . -@_ sfvf{gfdf pŒkfbgsf] r/0fdf x/]s<br />

dhb"/n] pŒkfbgsf] s'g} Pp6f cf+lzs lqmof k"/f ub{5 . hlta]nf dhb"/x¿sf] Hofb} 7"nf] ;+Vofn] 7"nf<br />

sfvf{gfdf hDdf eP/ >dljefhgsf] cfwf/df l;Ëf] dfn pŒkfbg ub{5g\, ctM s'g} j:t'sf] pŒkfbg<br />

Tolta]nf dfq k"/f x'G5, Tof] Pskl5 csf] { u/L ;a}sf xftdf k'Ub5 . -#_ cfw'lgs pBf]usf] r/0fdf<br />

zlQmåf/f rNg] d];Lgx¿af6 pŒkfbg x'G5 . To;df dhb"/ ju{sf] sfd vfln oflGqs ;fwg jf<br />

d];Lgsf] sfdsf] /]vb]v ug] { / To;nfO{ b'?:t /fVg] s'/f;Dd dfq /xg k'Ub5 .<br />

d}n] pko'{Qm<br />

k':tssf] ljifoj:t'af/] a]nfotL kf7sx¿sf] Hofb} 7"nf] efunfO{ cfklQ x'G5 eGg]<br />

ofjt\ s'/fx¿ /fd|/L a'‰b5' . olb xfdL o"/f]k]nLx¿n] a]nfotL æ;De|fGtÆ JolQmx¿sf] k"jf{u|xsf]<br />

clnslt klg Vofn u/]sf] eP, h'g xfntdf xfdL 5f} +, To;eGbf klg emg\w]/} uP–u'h| ]sf] xfntdf x'GYof} +<br />

. xfdLx¿n] h'g l;4fGtnfO{ æP]ltxfl;s ef}ltsjfbÆ eGb5f} +, pQm k':tsdf To;}sf] kIf lnOPsf] 5 .<br />

/, a]nfotL kf7sx¿dWo] w]/}h;f] eg] æef}ltsjfbÆsf] gfdl;t} lrl9gk'Ub5g\ . æc1]ojfbÆ 165 nfO{ ;xg<br />

;Sb5g\ t/ ef}ltsjfbnfO{ Psbd} :jLsf/ ug{ ;Sg] s'/f x'Gg .<br />

k'gZr, !& cf} + zbLb]lv lnP/ cfh;Ddsf ;a}vfn] cfw'lgs ef}ltsjfbsf] hGde"ld Oª\NofG8<br />

/x]sf] 5 .<br />

ef}ltsjfb Oª\NofG8sf] j}w ;Gtfg xf] . a]nfotL sf]jflnl:6s 8+:sf]6\:n] klxn] g} k|Zg<br />

ul/;s]sf 5g\, æs] e"t–b|Joaf/] ljrf/ ug'{<br />

c;Dej 5


æef}ltsjfbsf klxnf] hGdbftf a]sgsf] bz{gdf ef}ltsjfbsf] ax'd'vL ljsf;sf] aLpm ca?4 g}<br />

lyof] . To;df Psflt/, e"tsf rf/}lt/ OlGb|o;DaGwL sfJofTds cnÍsf/ 5 / To;n] dgdf]xs¿kn]<br />

dflg;sf] ;Dk"0f{ ;QfnfO{ cfk"mlt/ tfg]h:t} ub{5 eg] csf{lt/, ;"qsf ¿kdf k|ltkflbt pgsf]<br />

l;4fGtdf kfOnf–kfOnfdf c;Ëltx¿ lg:sG5g\ . tL c;Ëltx¿ pgsf] bz{gdf wd{sf] If]qaf6 cfPsf<br />

x'g\ .<br />

ef}ltsjfbsf] cemw]/} cufl8 ljsf; x'“bfv]l/<br />

Tof] PskIfLo x'gk'Uof] . a]sgsf] ef}ltsjfbnfO{<br />

Jojl:yt ¿k lbg] xA; x'g\ . OlGb|ohGo 1fgsf] sfJofTds ;f}/e gi6 x'gk'Ub5 / Tof] ul0ftzf:qLsf]<br />

lg/fsf/ cg'ejdf ablnG5 . /]vful0ftnfO{ ;j{>]i7 lj1fg 3f]lift ul/G5 . ef}ltsjfb dfgjlj/f]wL<br />

aGg k'Ub5 . olb To;n] cf gf] zq', dfgjb|f]xL u}/–zf/Ll/s cWofTdjfbnfO{ p;}sf] 3/df k/flht<br />

ug'{<br />

5 eg] ef}ltsjfbn] b'Mv ef]Ug'kb{5 / TofuL aGg'kb{5 . To;/L To;n] OlGb|o ¿ksf 7fp“df af}l4s<br />

¿k u|x0f ub{5 . clg, To;df ;';Ëlt / ;'Joj:yf ;d]t cfp“5 . To;sf] kl/0ffd h];'s} xf];\ tfklg<br />

Tof] a'l4sf] ljz]iftf x'G5 .<br />

æa]sgsf] sfdnfO{ cufl8 a9fpg] xA;n] o:tf] ts{ ub{y] M olb ;f/f dfgj–1fg OlGb|ohGo x'G5<br />

eg] xfd|f cjwf/0ffx¿ / xfd|f ljrf/ klg jf:tljs hutsf] cfef;–OlGb|ouDo ¿keGbf a]Un} — dfq<br />

x'G5g\ . bz{gn] Tof] cfef;nfO{ gfdfs/0f ug{ ;Sb5 . PseGbfa9L cfef;sf] nflu Pp6} gfdn] rNg<br />

;Sb5 . gfdsf klg gfd x'g ;Sb5g\ . olb Psflt/, xfdLx¿n] ;a} ljrf/x¿sf] pTklQ ;+j]bgfsf]<br />

hutdf x'G5 eGb5f} + eg] csf{lt/, zAb zAbeGbf a9L s]xL xf]Og klg eGb5f} +, cyjf h'g k|f0fLnfO{<br />

xfdL cf gf] OlGb|oåf/f hfGb5f} + jf Joli6 / ;dli6 x/xfntdf JolQm xf] eGb5f}+ — tLafx]s klg<br />

sltko To:tf k|f0fLx¿ x'G5g\, h;sf] cl:tTj JolQmut geP/ cfd -jf ;j{JofkL_ 5 eg] Tof] :jo+<br />

k/:k/lj/f]wL j:t' x'G5 . h;/L u}/–hLj z/L/ eGg' a]OdfgL xf], To;}u/L z/L/ gePsf] j:t' eGg' klg<br />

lg/y{s xf] . z/L/, ;Qf, j:t', cflb Pp6} jf:tljstfsf a]Unfa]Un} gfd x'g\ . lrGtg ug] { e"t–b|Joaf6<br />

lrGtgnfO{ cnUofpg' c;Dej 5 . ;G;f/df hlt kl/jt{gsf] eO/xg\5g\, ltgsf] d"ncfwf/ e"t–b|Jo<br />

g} x'G5 . olb xfd|f] dl:tisdf yKb}hfg] cgGt ;fdYo{ x'G5 eg]/ g7fGg] xf] eg] …c;LdÚ zAb lg/y{s<br />

x'G5 . ef}lts kbfy{ g} af]wuDo x'G5 x'g] x'gfn] O{Zj/sf] cl:tTjaf/] xfdL s]xL hfGg ;Sb}gf} + . PSnf]<br />

d]/f] cl:tTj lglZrt 5 . x/]s dfgjLo cfj]u To:tf] oflGqs ult xf], h;sf] cflb / cGt x'G5 . xfd|f]<br />

cfj]usf] ljifosf] rLhnfO{ xfdL /fd|f] eGb5f} + . dflg; :jo+ klg ToxL lgodsf] cwLg:y x'G5, h'g<br />

lgodsf] cwLg:y k|s[lt x'G5 . zlQm / :jtGqtf cleGg x'G5g\ .<br />

æxA;n] a]sgsf] bz{gnfO{ Jojl:yt ¿k t lbPsf lyP t/ ;d:t dfgjLo 1fgsf] pTklQ<br />

;+j]bgfhut -OlGb|ohut_af6 x'G5 eGg] a]sgsf] d"ne"t l;4fGtnfO{ pgn] k'li6 ug{ ;s]sf lyPgg\ .<br />

To;sf] k|df0f nsn] cf gf] u|Gy — dfgjLo 1fgsf] ;DaGw —lgaGwdf lbPsf lyP .<br />

æxA;n] a]sgsf] ef}ltsjfbsf] O{Zj/jfbL k"jf{u|xnfO{ rsgfr"/ kfl/lbPsf lyP . To;/L cjlzi6<br />

wfld{s aGwgx¿n] nssf] ;+j]bgfnfO{ cem};Dd hsl8 /fv]sf] lyof] . tL sf]lnª\;, 8f]8a]n, sfa8{,<br />

xf6{n], k|L:6n]n] tf]8]sf lyP . h];'s} xf];\, Jojxfl/s ef}ltsjfbLx¿sf nflu O{Zg/jfb -cfl:tstfjfb_,<br />

wd{af6 5'6sf/f kfpg] vfln Pp6} dfq pkfo xf] .Æ 168<br />

a]nfotdf ePsf] cfw'lgs ef}ltsjfbsf] pTklQaf/] <strong>sfn</strong>{ <strong>dfS</strong>;{n] To;/L g} pNn]v ug'{ePsf]<br />

lyof] . <strong>dfS</strong>;{n] cf gf k"j{jtL{ bfz{lgsx¿nfO{ lbg'ePsf] ;Ddfgn] cfhef]ln olb cª\u| ]hx¿sf]<br />

dgf]efjnfO{ 7Lsl;t klqmGg eg] Tof] emg\w]/} v]bsf] s'/f x'G5 . tfklg s] s'/f c:jLsf/ ug{ ;lsGg<br />

eg] a]sg, xA; / ns g} <strong>k|m</strong>fG;sf] pHHjn ef}ltsjfbL dtsf hGdbftf lyP . hn / :yndf ePsf<br />

;f/f n8fO“x¿df <strong>k|m</strong>flG;;Lx¿dfly hd{gx¿ / cª\u| ]hx¿n] ljho kfpg'sf afjh"b pgLx¿n] !* cf} +<br />

zbLnfO{ d'VotM <strong>k|m</strong>flG;;L ztfAbL agfOlbPsf lyP . /, Tof] s'/f <strong>k|m</strong>flG;;L pTsif{k"0f{ qmflGteGbf klxn]<br />

g} ePsf] lyof] . aflx/L d'n's Oª\NofG8 / hd{gLsf xfdLx¿ To;sf kl/0ffdaf6 cEo:t x'g clxn]<br />

klg k|oTg ul//x]sf 5f} + .<br />

s] s'/f c:jLsf/ ug{ ;lsGg eg] o; zbLsf] cfwfcfwLdf Oª\NofG8df cfP/ a;]sf] x/]s lzlIft<br />

/ ;';+:s[t ljb]zLnfO{ a]nfotL ;e|fGt dWod ju{sf] Tof] rLh Hofb} vl8\sGYof] . To;nfO{ wdf{Gwtf /<br />

d"v{tfafx]s c¿ s]xL p;n] eGg ;Sb}gYof] . Tolta]nf xfdL ;a} ef}ltsjfbL lyof} + jf slDtdf, Hofb}


:jtGq ljrf/sf JolQm lyof} + / s] s'/f Psbd} a'‰g ;lsGgYof] eg] k|fozM ;a} a]nfotL lzlIft<br />

JolQmx¿ gfgf t/xsf c;Dej / cnf}lss s'/fx¿df s;/L ljZjf; ub{5g\ <strong>tyf</strong> aSNofG8 /<br />

DofG6nh:tf e"ue{zf:qLx¿;d]tn] ;[li6;DaGwL afOansf] skf]nslNkt s'/fsf] vf;} lj/f]wdf<br />

gePsf]h:tf] nfUg]u/L cf gf j}1flgs tYonfO{ tf]8df]8 ug{ s;/L ;Sb5g\ . clg, olb tkfO{ +<br />

Tolta]nf ljlzi6 ljifodf cf gf] ljåtf pkof]u ug{ rfxg] JolQmnfO{ e]6\g rfxg'x'GYof] eg] tkfO{ +<br />

clzlIft, kfv] / …e'mq]emfd| ]Ú JolQmx¿ -Tolta]nf pgLx¿nfO{ To;} elgGYof]_aLr — >dhLjL<br />

hg;d'bfo / vf; u/]/ cf]j]gkGyL ;dfhjfbLx¿aLr — hfg'kb{Yof] .<br />

t/ To;kl5 eg] a]nfot æ;EoÆ eO;s]sf] 5 . !*%! sf] k|bz{gLn] Oª\NofG8sf] dxflåkLo<br />

s'kd08'stfsf] cGt ePsf] 3f]if0ff ul/lbPsf] lyof] . Oª\NofG8n] vfgkfg, rfn–9fn / ljrf/x¿df<br />

lj:tf/}–lj:tf/} cGt//fli6«o ¿k u|x0f ul/;s]sf] lyof] — olb hlt c¿ o"/f]k]nL cfrf/–ljrf/ Toxf“<br />

km}lnPsf 5g\, sltko a]nfotL tf}/–t/Lsf / /Llt–l/jfhx¿ o"/f]kdf ;d]t plQs} km}lnGy] eg] slt<br />

/fd|f] x'“bf]<br />

xf] < Tof] s'/f hfGg] d]/f] OR5f x'GYof] . h] ePklg Oª\NofG8df h}t'gsf] /fd|f] t]nsf] lj:tf/<br />

x'g'sf] ;fy;fy} vf; wfld{s dfldnfdf dxflåkLo z+;ojfb -!*%! eGbfklxn] Tof] clehft ju{;Dd<br />

dfq ;Lldt lyof] ._sf] 3fts¿kaf6 k|rf/–k|;f/ eP/ k}mlng k'Uof] . /, oBlk clxn];Dd Oª\NofG8sf]<br />

rr{hlQs} c1]ojfb cfd¿kdf oxf“sf] vf; wd{ aGg eg] kfO;s]sf] 5}g tfklg l:ylt s:tf];Dd x'g<br />

k'Uof] eg] Tof] ;Defljt ljifo sl/a–sl/a alK6Hdsf] ¿kdf k'u]sf] 5 / O;fO{ d'lQm ;]gfeGbf t<br />

:ki6tM dflyNnf] :t/df u<strong>lgg</strong> yfn]sf] 5 . To;k|sf/sf] l:yltdf gfl:tstfsf] of] k|ultaf6 jf:tjdf<br />

h'g JolQmx¿ b'MvL 5g\ / h;n] o;sf] lgGbf ub{5g\, ltgLx¿nfO{ s] s'/fsf] ;fGTjgf ldNg]5 eg] tL<br />

ægof“ / cgf}7fvfn] ljrf/x¿Æ sxL+st} aflx/af6 ylkPsf xf]Ogg\, b}lgs pkof]usf c¿ w]/}<br />

rLhx¿h:t} hd{gLdf ag]sf klg xf]Ogg\, lg:;Gb]x tL ljz'4 a]nfotL rLhx¿ x'g\ . jf:tjdf b'O{;o<br />

jif{klxn]sf tL ljrf/x¿sf hGdbftf cªu| ]hx¿ pgLx¿sf clxn]sf j+zx¿eGbf w]/} cf“l6nf / cufl8<br />

a9]sf lyP .<br />

clg, jf:tjdf olb nÍfzfo/sf] ;fy{s efiffdf ænHhfn'Æ ef}ltsjfbafx]s c1]ojfb c¿ s] xf]<br />

eg]/ ;f]Wg] xf] eg] k|s[ltsf ljifodf c1]ojfbL wf/0ff k"0f{tM ef}ltsjfbL x'gk'Ub5 . ;f/f k|fs[lts<br />

hut lgoda4¿kdf rNb5 / To;df aflx/L x:tIf]ksf] k|Zg} p7\b}g . t/ To;df c¿ slt rLh<br />

ylkG5 eg] 1fthuteGbf k/ s'g} k/+ a|x\dsf] ;Qf 5 jf 5}g eGg] s'/f k'li6 ug] { ;fwg xfdL;“u 5}g<br />

. nfKnf;l;t g]kf]lnogn] Tof] dxfg\ Hof]ltifzf:qLsf] k':ts ævuf]nLo ul0ft lj1fgÆdf >i6fsf]<br />

pNn]v;Dd gul/Psf] ] lsg xf] eg]/ ;f]Wbfv]l/ pgn] ;uj{ s] pQ/ lbPsf lyP eg] To;} x'gfn] t<br />

dnfO{ pQm kl/sNkgfsf] cfjZostf lyPg l70 eGg ;lsGYof] . t/ clxn] ljZj;DaGwL xfd|f]<br />

ljsf;jfbL wf/0ffleq g t s'g} >i6fsf] nflu 7fp“ 5 g s'g} zf;ssf] nflu . of] ljBdfg ;Dk"0f{<br />

a|x\df08eGbf aflx/sf] s'g} k/+ a|x\dsf] s'/f ug'{<br />

lj/f]wfefifk"0f{ 5 . dnfO{ t To;f] ug'{<br />

wfld{s<br />

hg;d'bfosf efjgfx¿sf] Joy} {df ckdfg ug'{<br />

xf] eGg] nfUb5 .<br />

k'gZr, tL c1]ojfbLx¿n] s] s'/f;d]t dfGb5g\ eg] xfdLx¿n] cf gf OlGb|ox¿åf/f k|fKt ug] {<br />

;"rgfdfly xfd|f] ;f/f 1fg cfwfl/t x'G5 . t/ To;n] k|Zg ub{5, xfdLx¿n] cf gf OlGb|ox¿åf/f<br />

k|fKt ug] { pknlAwx¿sf] xfd|f OlGb|ox¿n] Psbd} ;xL lrq lbG5g\ eGg] s'/f s;/L hfGg] < clg,<br />

To;kl5 p;n] xfdLnfO{ s] atfp“5 eg] j:t'x¿ / ltgLx¿sf u'0fx¿sf] s'/f ubf{v]l/ p;sf] ;/f]sf/<br />

jf:tjdf tL rLhx¿ / u'0fx¿l;t x'“b}g<br />

lsgeg] ltgLx¿sf af/]df lglZrt¿kaf6 s]xL klg hfGg pm<br />

c;dy{ 5 . p;sf] ;/f]sf/ tL j:t'x¿ / ltgsf OlGb|ox¿dfly kg] { k|efjx¿l;t dfq x'G5 . clxn]<br />

of] ts{sf] pQ/ vfln ts{af6 dfq lbg' cjZo sl7g x'G5 . t/ ts{eGbfklxn] Jojxf/ lyof] . k|f/Dedf<br />

Jojxf/s} cl:tTj lyof] — Im ansfang war die That 171 — /, dfgjLo ts{zlQmåf/f To;af/]<br />

lgisif{ lgsflng'eGbf klxn] g} dfgjLo Jojxf/n] To;nfO{ xn ul/;s]sf] lyof] . h'g;'s} j:t'sf]<br />

cl:tTjsf] k|df0f x'G5 — jf:tljstf . xn'jfsf] k|df0f xfdLnfO{ xn'jfvfgfn] k|fKt x'G5 . tL<br />

j:t'x¿df kfOg] u'0fx¿ cg';f/ hlta]nf ltgnfO{ xfdLx¿n] pkof]u ug{ ;'? ub{5f} +, Tolta]nf<br />

xfdLx¿n] cf gf] OlGb|ohGo 1fgnfO{ slxNo} unt x'g g;Sg] s;Ldf hf“Rb5f} + . olb Tof] OlGb|ohGo<br />

1fg e"m6f] x'G5 eg] To; j:t'af6 sfd lng] xfd|f] cfzf klg e"m6} l;4 x'g]5 / xfd|f] k|oTg lgZkmn


x'g]5 . t/ olb cf gf] nIo k|fKt ug{ xfdL ;kmn x'G5f} + eg] / olb s'g} j:t';DaGwL xfd|f] wf/0ffn]<br />

To;l;t d]n vfG5 / xfdLx¿n] lng vf]h]sf] sfd To;af6 k"/f x'G5 eg] Tof] xb;Dd Tof] j:t' /<br />

To;sf u'0fx¿;DaGwL xfd|f] 1fg aflx/L jf:tljstfsf] cg's"n 5 eGg] kfsf] k|df0f xf] eg]/ xfdLx¿n]<br />

a'‰b5f} + . clg, xfdLx¿n] xfl;n u/]sf] 1fgsf cfwf/df xfdLx¿n] u/]sf] sfd cw'/f] / ;txLvfn] lyof]<br />

jf c¿ 1fgsf kl/0ffdx¿;“u 7Lsl;t ldnfOPsf] lyPg — cyf{t\ xfdLx¿n] k|fozM eGg] u/]em} +<br />

ts{k4lt bf]ifk"0f{ lyof] eGg] xfdL a'‰b5f} + . xfdLx¿n] cf gf OlGb|ox¿nfO{ cg'zfl;t /fVg] / ltgsf]<br />

k|of]u ug] { s'/fdf ;ts{tf ckgfp“bf;Dd <strong>tyf</strong> cf gf] Jojxf/nfO{ ;d'lrt¿kaf6 k|fKt ul/Psf] ] /<br />

k|o'Qm ul/Psf] ] OlGb|ohGo 1fgåf/f lgwf{l/t ;Ldfleq /fVbf;Dd xfd|f] k|of]usf] kmnm:j¿k pQm s'/f<br />

l;4 x'G5, xfd|f] OlGb|ohGo 1fg OlGb|oåf/f pknAw ul/Psf] ] jf:tljs k|s[ltsf] cg's"n x'G5 .<br />

j}1flgs¿kaf6 lgolGqt xfd|f] OlGb|ohGo 1fgn] afx\Ø hutaf/] xfd|f] dgdf pTkGg ug] { ljrf/x¿<br />

:jefjtM jf:tljstfsf k|lts"n 5g\ jf afx\Øhutaf/] xfd|f] OlGb|ohGo 1fgdf s'g} :jfefljs c;Ëlt<br />

5 eGg] lgisif{df k'Ugsf nflu xfdLn] Pp6} dfq klg pbfx/0f kfPgf} + .<br />

t/ k'gM gjsfG6jfbL c1]ojfbLx¿ cfp“5g\ / ltgLx¿n] s] eGb5g\ eg] s'g} j:t'sf u'0fx¿sf]<br />

;f“rf] 1fg x'g ;Sb5 t/ æc1]o j:t'ÆnfO{ s'g} klg OlGb|o;DaGwL / dfgl;s k|lqmofsf] dfWodaf6<br />

xfdLx¿n] a'‰g ;Sb}gf} + . pQm æc1]o j:t'Æ -j:t' lgh ¿kdf_ xfd|f] 1fgeGbf aflx/ 5 . x]u]nn]<br />

w]/}klxn] g} To;sf] pQ/ lbPsf lyP . pgn] eg]sf lyP M æolb tkfO{ +n] s'g} j:t'sf ;a} u'0fx¿<br />

hfGg'x'G5 eg] Tof] j:t' :jo+nfO{ klg hfGg'x'G5 . clg, km]l/ To;afx]s c¿ s'g} j:t' xfdLeGbf aflx/<br />

5 eGg] s'/f x'G5 t < cf gf OlGb|ox¿åf/f sfG6sf] ;'k|l;4 æc1]o j:t'Æ -Ding an sich_nfO{<br />

a'‰g'eof] eg] To;sf af“ls efux¿;d]t u|x0f ug'{eof]<br />

. sfG6sf] ;dodf k|fs[lts j:t'x¿sf] af/]df<br />

xfd|f] 1fg slt 6'qmf6fqmL / cf+lzs lyof] eg] tL j:t'x¿dWo] x/]ssf af/]df xfd|f] 1fg hlt ;"Id 5,<br />

To;eGbfaflx/ /x:odo s'g} æc1]o j:t'Æ -j:t' lgh ¿k_sf] cl:tTj 5 eGg] zÍf ug'{<br />

:jfefljs xf]<br />

eGg] s'/fdf cema9L hf]8 lbg ;lsG5 . t/ lj1fgsf] dxfg\ k|ultsf] sf/0f Pskl5 csf] { tL æc1]o<br />

j:t'Æ 1]o aGb}uO/x]sf 5g\, ltgsf] ljZn]if0f eO/x]sf] 5 /, TolQ dfq xf]Og, ltgsf] k'g?Tkfbg;d]t<br />

ul/Psf] ] 5 . clg, h'g j:t'sf] xfdL pŒkfbg ub{5f} +, To;nfO{ c1]o t ljns'n} dfGg ;lsGg . o;<br />

zbLsf] k"jf{4{;Dd /;fog lj1fgsf] nflu sfj{lgs kbfy{ To;/L g} /x:ok"0f{ lyof] t/ clxn] sfj{lgs<br />

k|lqmofx¿sf] ;xfotfljgf g} Pskl5 csf] { sfj{lgs kbfy{nfO{ xfdL ltgsf /f;folgs tTjx¿af6<br />

t}of/ ug{ yfn]sf 5f} + . cfw'lgs /;fogzf:qLx¿ eGb5g\ — xfdLx¿n] h'g;'s} lk08 - Tof] h];'s} lsg<br />

gxf];\_sf] /f;folgs agfj6 kQf nufp“5f} + eg] To;sf tTjx¿af6 To;nfO{ tof/ ug{ ;Sb5f} + .<br />

;j{>]i7 sfj{lgs kbfy{, cyf{t\ cNAo"ldg;DaGwL lk08x¿sf] /f;folgs agfj6 kQf nufpg] s'/faf6<br />

xfdL w]/} k/ 5f} +, t/ zbLof} + lsg gnfuf];\, xfdLx¿n] To;;DaGwL 1fg k|fKt ug{ ;Sb}gf} + eg]/ ;f] +Rg'kg] {<br />

s'g} sf/0f 5}g . To;af6 n}; eP/ s[lqd cNAo"ldg lgsfNg ;lsg]5 . t/ hlta]nf xfdLx¿n] Tof]<br />

sfd ;DkGg ug] {5f} +, Tolta]nf xfdLx¿n] sfj{lgs kbfy{ pTkGg ug] {5f} + lsgeg] lgDgtd¿kaf6<br />

pRrtd ¿k;Dd hLjg cNAo"ldgLo lk08x¿sf] cl:tTjs} cfd ¿k xf] .<br />

t/ tL cf}krfl/s dfgl;s k|ltaGw nufOPkl5 g} c1]ojfbLx¿sf s'/f / sfdsf] ;Dk"0f{ /j}of<br />

k|v/ ef}ltsjfbL;/x x'g k'Ug]5 /, jf:tjdf xf] klg To:t} . p;n] eGg ;Sb5 M xfdLx¿n] e"t–b|Jo<br />

/ ultsf] 1fg k|fKt ug{ ;Sb5f} + eg], cyjf cr]n xfdLx¿n] zlQmnfO{ g t pTkGg ug{ ;lsG5 g t<br />

gi6 ug{ ;lsG5 eGg] s'/f ub{5f} + eg] tL slxNo} pTkGg ul/sf lyPgg\ eGg] k|df0f klg t xfdLx¿n]<br />

lbg ;Sb}gf} + . olb p;sf] Tof] :jLsf/f]lQmnfO{ tkfO{ +n] vf; k|Zgdf p;sf lj?4 pkof]u ug'{<br />

eof] eg]<br />

tkfO{ +sf] bfjfnfO{ p;n] t'?Gt x6fOlbg]5 . efjgfdf -In abstracto_ cWofTdjfbsf] ;DefjgfnfO{<br />

dfGg ;Snf t/ oyfy{tfdf -In concreeto_ p;n] To;nfO{ cf gf] ghLs;Dd k'Ug lbg]5}g .<br />

hxf“;Dd xfdLx¿nfO{ yfx 5, yfx x'g ;Sb5, p;n] tkfO{ +nfO{ of] ljZjsf] g t ;[li6stf{ sf]xL 5 g<br />

t zf;s sf]xL 5 eGg] atfpg]5 . hxf“;Dd xfd|f] k|Zg 5, xfd|f] wf/0ff :ki6 5 M e"t–b|Jo / zlQmnfO{<br />

g t pTkGg ug{ ;lsG5 g t ljgi6 ug{ g} . xfd|f lglDt dg zlQmsf] Pp6f ¿k xf] / dl:tissf]<br />

sfo{ xf] . of] ef}lts lgodaf6 rNb5 eGg] s'/f dfq xfdL hfGb5f} + . To;/L h'g xb;Dd p;n] s]xL


a'‰b5, j}1flgs 5, Tof] xb;Dd pm ef}ltsjfbL x'G5 t/ p;n] cf gf] c1fgtfnfO{ cf gf] 1fgeGbf<br />

aflx/ p;n] ghfg]sf If]qx¿df /x:ok"0f{ agfOlbG5 <strong>tyf</strong> To;nfO{ c1]ojfb gfdfs/0f ub{5 .<br />

tfklg Pp6f s'/f :ki6¿kn] yfx x'G5 . olb d c1]ojfbL x'Gy] + eg] klg of] ;fgf] k'l:tsfdf d}n]<br />

Oltxf;sf] h'g b[li6sf]0fsf] lrq0f u/]sf] 5', To;nfO{ d}n] æP]ltxfl;s c1]ojfbÆ eGg ;lSbgy] + eGg]<br />

s'/f :ki6} 5 . d}n] To;f] ubf{v]l/ wd{df ljZjf; ug] {x¿n] lv;L ub{y] eg] c1]ojfbLx¿ cfqmf]l;t<br />

eP/ ;f]Wg] lyP — s] d}n] pgLx¿sf] dhfs p8fpg vf]lh/x]sf] x" “ < ctM d}n] pQm wf/0ffnfO{ cª\u| ]hL<br />

/ To;sf] ;fy;fy} c¿ w]/}h;f] efiffx¿df ;d]t olb d}n] æP]ltxfl;s ef}ltsjfbÆ gfdfs/0f u/] + eg]<br />

a]nfotL …;De|fGtÚ ju{nfO{ ;d]t w]/}a9L l/; gp7\nf eGg] d]/f] cfzf 5 . Oltxf;sf] ultsf] pQm<br />

wf/0ffg';f/ ;a} dxŒjk"0f{ P]ltxfl;s 36gfx¿sf] dxfg\ k| ]/s zlQm / ltgsf] clGtd sf/0f ;dfhsf]<br />

cfly{s ljsf;, pŒkfbg / ljlgdo k|0ffnLdf x'g] kl/jt{g / To;sf] kmn:j¿k ljleGg ;fdflhs<br />

ju{x¿df ljefhg <strong>tyf</strong> Ps csf{sf lj?4 tL ju{x¿sf] ;‹if{ x'G5 .<br />

olb d}n] P]ltxfl;s ef}ltsjfb a]nfotL ;De|fGt ju{x¿sf] nflu klg lxts/ x'G5 eGg] b]vfpg<br />

;s] + eg] ddfly Tolt cg'u|x ug'{<br />

cË| ]hx¿sf nflu ;DejtM cem a9L ;lhnf] x'g]5 . cfheGbf<br />

$)÷%) jif{klxn] Oª\NofG8df cfP/ a:g] x/]s ;';+:s[t ljb]zLsf] b[li6df a]nfotL dWod–;De|fGt<br />

juL{o wdf{Gwtf / d"v{tf — To;kl5 pgLx¿n] To;nfO{ wdf{Gwtf / d"v{tf eGg ;Sby] — g/fd|/L<br />

vl8\sGYof] . ca d}n] pQm hdfgfsf] a]nfotL dWod–;De|fGt ju{ xf]l;of/ ljb]zLx¿nfO{ nfu]h:tf] a'4'<br />

lyPg . p;sf wfld{s k|j[lQx¿sf] sf/0f a'‰g ;lsG5 .<br />

o"/f]kn] dWoo'u kf/ ubf{v]l/ Toxf“sf] qmflGtsf/L tTj pbLodfg zxl/of dWod ju{ lyof] .<br />

To;n] dWoo'uLg ;fdGtL ;Ë7gleq cf gf lglDt :yfg agfPsf] lyof] tfklg pQm :yfg p;sf]<br />

ljsf;zLn zlQmsf nflu w]/} ;Í'lrt x'gk'u]sf] lyof] . ;fdGtL Joj:yf /x“bf/x“b} dWod ju{ —<br />

k" “hLklt ju{sf] ljsf; c;Dej x'g] x'gfn] ;fdGtL Joj:yfsf] ktg cjZoDefjL lyof] .<br />

t/ ;fdGtjfbsf] ljzfn zlQmzfnL cGt//fli6«o s]Gb|, /f]dsf] Sofyf]lns rr{ -O;fO{ wfld{s<br />

;‹_ lyof] . ;f/f cfGtl/s n8fO“sf afjh"b ;Dk"0f{ ;fdGtjfbL k= o"/f]knfO{ To;n] /fhg}lts k|0ffnL<br />

cGt/ut Pstfa4 u/]sf] lyof] . ljv08sf/L o"gfgLx¿af6 ;d]t pQm k|0ffnLsf] lj/f]w TolQs} x'GYof],<br />

hlQ d';ndfg d'n'sx¿af6 x'GYof] . ;fdGtL ;+:yfx¿sf] jl/kl/ To;n] O{Zj/Lo kljqtfsf] k|efd08n<br />

km}nfPsf] lyof] . ;fdGtL gd"gfdf kbx¿sf] :jo+ cf gf] qmda4 Joj:yf p;n] :yflkt u/]sf] lyof] .<br />

cGttM Sofyf]lns hutsf] PsltxfO{ e"efusf] dflns x'gfn] pm :jo+ ;a}eGbf zlQmzfnL ;fdGtL<br />

hdLgbf/ lyof] . pQm cJojxfl/s ;fdGtjfbdfly x/]s b]zdf x/]s s'/fnfO{ lnP/ cfqmd0f<br />

ug'{eGbfklxn]<br />

To;sf] Tof] kljq s]Gb|Lo ;Ë7gnfO{ gi6 kfl/lbg'kg] { cfjZostf lyof] .<br />

t/ dWod ju{sf] k|ultsf] ;“u;“u} lj1fgsf] ;zQm k'g?Tyfg x'“b}<br />

lyof] — Hof]ltifzf:q,<br />

oflGqszf:q, ef}ltslj1fg, z/L//rgfzf:q, b]xlj1fg cflb — ;a}sf] cWoog–dgg k'gM ;'? ePsf]<br />

lyof] . /, k" “hLjfbL ju{nfO{ cf gf] cf}Bf]lus pŒkfbgsf] ljsf;sf] nflu ] To;n] k|fs[lts j:t'x¿sf<br />

ef}lts u'0f / k|fs[lts zlQmx¿sf] k|lqmof atfpg ;Sg] lj1fgsf] cfjZostf lyof] . Tolta]nf;Dd<br />

lj1fg c¿ s]xL xf]Og, rr{sf] vfln s[tbf; dfq lyof] . wd{åf/f lgwf{l/t ;Ldfx¿sf] pNn‹g ug{<br />

p;n] kfp“b}gYof] /, To;/L jf:tjdf Tof] lj1fg g} lyPg . lj1fgn] rr{ -O;fO{ wfld{s ;‹_sf lj?4<br />

ljb|f]x u¥of] eg] lj1fgljgf k" “hLjfbL ju{sf] sfd grNg] x'gfn] pm ljb|f]xdf ;lDdlnt x'g'k/]sf] lyof] .<br />

h'g rLhnfO{ lnP/ pbLodfg dWod ju{sf] ;+:yflkt wd{;“u ;‹if{ x'g' :jfefljs lyof] . tLdWo]<br />

vfln b'O{j6f rLhsf] dfq dfly pNn]v ul/Psf] ] 5 t/ /f]dsf] O;fO{ wfld{s ;‹sf bfafx¿sf lj?4sf]<br />

;‹if{ k" “hLjfbL ju{sf] ;a}eGbf w]/} k|ToIf rf;f] b]vfpgsf nflu TolQ g} kof{Kt lyof] eg] csf] { x/]s<br />

;fdGtjfblj/f]wL ;‹if{nfO{ TolQa]nf Jojxfl/s ¿k lbgsf nflu ;aeGbfklxn] rr{sf lj?4 ;‹if{<br />

ug'{kb{Yof]<br />

. t/ ljZjljBfno / zxl/of Jofkf/Lx¿sf lj?4 cfjfh p7fpg' :jfefljs lyof] —<br />

jf:tjdf To:t} ePsf] lyof] — /, p;nfO{ t'?Gt u|fdL0f cfd hg;d'bfo — ls;fg — sf]<br />

hf]8bf/¿kn] ;dy{g ldNgyfNof] lsgeg] pgLx¿n] ;j{q cf gf] cl:tTjsf nflu cf gf ;fG;fl/s /<br />

cfWoflTds ;fdGtL :jfdLx¿sf lj?4 ;‹if{ ug'{kb{Yof]<br />

.


;fdGtjfbsf lj?4 k" “hLjfbL ju{sf] nfdf] ;‹if{sf] kl/0ffd tLgj6f eoÍ/ / lg0f{ofTds ;‹if{sf<br />

¿kdf ePsf] lyof] .<br />

klxnf] n8fO“ lyof] M hd{gLsf] k|f]6]:6\ØfG6 wd{–;'wf/ cfGbf]ng . n'y/ rr{lj/f]wL cfjfhsf]<br />

k|To'Q/df b'O{y/L /fhg}lts k|sf/sf ljb|f]xx¿df z/Ls ePsf lyP M klxnf] <strong>k|m</strong>fGh kmfg l;lsª\ugsf]<br />

g]t[Tjdf ePsf] ;fdGtx¿sf] ljb|f]x -!%@#_ lyof] / csf] { !%@% sf] dxfg\ ls;fg o'4 . b'j} n8fO“df<br />

xf/ ePsf] lyof] . tL c;kmntfx¿sf] d'Vo sf/0f tL ljb|f]xx¿df ;a}eGbf rf;f] /fVg] bnx¿, cyf{t\<br />

zxl/of k" “hLjfbLx¿sf] pbf;Lgtf lyof] . pgLx¿sf] Tof] låljwfsf] sf/0fsf] d}n] oxf“ rrf{ ug{<br />

Eofp“lbg t/ To;a]nfb]lv Tof] ;‹if{ nIoljxLg eP/ To;n] :yfgLo /fhfx¿ / s]Gb|Lo ;QfaLrsf]<br />

;‹if{sf] ¿k lnPsf] lyof] / To;sf] kl/0ffd s] eof] eg] To;kl5sf b'O{;o jif{sf nflu hd{gL o"/f]ksf]<br />

/fhg}lts b[li6n] ;lqmo /fi6«x¿sf] >]0fLaf6 x6\gk'Uof] . n'y/sf] wd{–;'wf/ cfGbf]ngn] gof“ wd{nfO{<br />

hGd lbof], Tof] wd{ lg/Í'z /fhtGqsf] Psbd} cg's"n lyof] . pQ/–k"jL{ hd{gLsf ls;fgx¿n]<br />

n'y/jfbnfO{ cuf“Ng]lalQs} pgLx¿ :jtGq ls;fgaf6 c4{–bf; aGgk'u] .<br />

t/ n'y/ c;kmn /x] eg] Sofnljgsf] ljho eof] . Sofnljgsf] dt tfT<strong>sfn</strong>Lg ;a}eGbf ;fx;L<br />

k" “hLjfbLx¿sf] pkof]uL lyof] . pgsf] lgoltjfbL l;4fGt k|lt:kwf{Tds Jofkfl/s hut\df ;kmntf jf<br />

c;kmntf dflg;sf] sd{ / ;Lkdfdfly geP/ p;sf] azdf gePsf] kl/l:yltdfly lge{/ ub{5 eGg]<br />

oyfy{ wfld{s cleJolQm lyof] . Tof] xf/ jf hLtsf] OR5f ug] { jf efubf}8 ug] { JolQmdfly geP/ c1ft<br />

/ w]/} zlQmzfnL cfly{s zlQmx¿sf] cfzLjf{bdfly lge{/ ub{5 . Tof] s'/f cfly{s qmflGtsf] o'udf emg\<br />

w]/} ;xL x'GYof] . To; o'udf ;a} k'/fgf Jofkfl/s dfu{x¿ / s]Gb|x¿sf] 7fp“df gof“ dfu{x¿ / s]Gb|x¿<br />

:yflkt ePsf lyP . To; o'udf ;G;f/sf nflu ef/t / cd]l/sfsf dfu{x¿ v'n]sf lyP . /, To;<br />

o'udf z:qf:ql;t ;DalGwt kljq ljZjf; — ;"g–rf“bLsf] d"No;Dd — 9nknfpg / 6'6\g yfn]sf]<br />

lyof] . Sofnljgsf] rr{sf] ljwfg k"0f{tM hgjfbL / u0ftGqjfbL lyof] <strong>tyf</strong> Toxf“ O{Zj/sf]<br />

/fHo;d]tnfO{ u0ftflGqs ¿k lbOPsf] lyof] . /, Toxf“ ;fG;fl/s /fHosf /fhfx¿ 7"nf kfb/Lx¿ /<br />

;fdGtx¿sf cwLg:y s;/L /xg ;Sby] / < hd{g n'y/jfb :j]R5fn] /fhfx¿sf] xltof/ aGgk'Uof]<br />

eg] Sofnljgjfbn] xNofG8, ljz]if u/]/ :s6NofG8df ;lqmo u0ftflGqs kf6L{x¿sf] :yfkgf ul/lbPsf] ]<br />

lyof] .<br />

csf] { dxfg\ k" “hLjfbL kl/jt{gsf nflu pynk'ynsf] ¿kdf klxn]b]lv g} tDtof/ l;4fGt ldNof] .<br />

Tof] kl/jt{g Oª\nofG8df ePsf] lyof] . zxl/of dWod ju{n] To;sf] ;"qkft u/]sf] lyof] / k'gM ufp“n]<br />

Onfsfx¿sf :jtGq b:tsf/x¿n] n8]/ Tof] ;DkGg u/]sf lyP . tL tLgj6} dxfg\ k" “hLjfbL ljb|f]xdf<br />

n8\g] kmf}h ls;fgx¿af6 g} tof/ ePsf] lyof] <strong>tyf</strong> ls;fg ju{nfO{ ljho xfl;n ePg, cfly{s<br />

kl/0ffdsf] sf/0f Tof] ljhosf] ;lGgkft x'gk'Ub5 . qmda]nsf] ;‹if{kl5 Oª\NofG8sf] :jtGq b:tsf/<br />

ju{ sl/a–sl/a nf]k ePsf] lyof] . h] xf];\, :jtGq b:tsf/sf] Tof] ju{ gx'“bf]<br />

xf] / zxl/of ;j{;fwf/0f<br />

hg;d'bfo gx'“bf<br />

x'g\ t k" “hLklt ju{ PSn}n] Tof] n8fO“ cGt;Dd n8\g ;Sb}gYof] g rfN;{ k|ydnfO{<br />

p;n] slxNo} kmf“;L r9fpg ;SbYof] . k" “hLjfbL ju{sf] kl/l:ylt kl/kSj eO;s]sf] ljho xfl;n<br />

ug{sf nflu !&(# df <strong>k|m</strong>fG;df / !*$* df hd{gLdf qmflGtnfO{ w]/} cufl8 a9fpg'kg] { cfjZostf<br />

lyof] . jf:tjdf k" “hLjfbL ;dfhsf] ljsf;sf] Tof] lgod yfx x'G5 .<br />

v}/, w]/} qmflGtsf/L sf/afxLkl5 ckl/xfo{¿kdf To;sf] k|ltlqmof klg eof] <strong>tyf</strong> p;sf<br />

tkm{af6 Tof] k|ltlqmof /f]lsg ;Sg] ljGb'df g/f]lsP/ Tof]eGbf cufl8 a9\g k'Uof] . To;/L w]/}k6s<br />

cl3kl5 u/]kl5 cGttM u'?Tjsf] gof“ s]Gb| :yflkt eof] <strong>tyf</strong> To;af6 k'gM gof“ l;nl;nf ;'? eof] .<br />

a]nfotL Oltxf;sf ;De|fGt juL{o JolQmx¿ …dxfg\ ljb|f]xÚ 7fGg] ;fgbf/ o'u / To;kl5sf ;‹if{x¿sf]<br />

cGt pbf/kGyL Oltxf;sf/x¿n] æuf}/ak"0f{ qmflGtÆ atfpg] u/]sf] ck]Iffs[t ;fgf] 36gfaf6 ePsf]<br />

lyof] .<br />

gof“qmd ;'? ePsf] s]Gb| pbLodfg dWod ju{ / e"tk"j{ hdLgbf/ ju{aLr ePsf] ;Demf}tfsf]<br />

kl/0ffd lyof] . /, oBlk tL hdLgbf/x¿nfO{ clxn]em} + clehft juL{o dflg;x¿ elgGYof] tfklg<br />

pgLx¿n] w]/} lbgb]lv Tof] dfu{ c“ufln;s]sf lyP, h'g dfu{ c“ufn]/ efjL <strong>k|m</strong>fG;sf] n'O{ lkmlnkem} +<br />

pgLx¿ æ/fHosf klxnf k" “hLkltÆ aGgk'u]sf lyP .


7"n–7"nf k'/fgf ;fdGtx¿n] æu'nfjx¿sf] n8fO“Ædf Pscsf] {nfO{ k|xf/ u/]/ vtd ul/lbg'<br />

Oª\NofG8sf] ;f}efUo lyof] . oBlk pgLx¿sf pQ/flwsf/Lx¿ w]/}h;f] k'/fgf kfl/jfl/s vfgbfg j+zsf<br />

lyP tfklg tL kl/jf/x¿l;t pgLx¿sf] ;Lwf ;DaGw geP/ slt 6f9fsf] ;DaGw x'gk''u]sf]<br />

lyof] eg]<br />

pgLx¿sf vfgbfgsf JolQmx¿ geP/ tL Psbd} gof“k|sf/sf dflg; aGgk'u]sf lyP . pgLx¿sf<br />

;+:sf/ / k|j[lQx¿ sd ;fdGtjfbL / a9L k" “hLjfbL lyP . pgx¿n] wgsf] d"No /fd|/L a'em]sf lyP<br />

<strong>tyf</strong> ;fgf ls;fgx¿nfO{ nv]6]/ <strong>tyf</strong> pgLx¿sf 7fp“df e]8f r/g agfP/ oyfzL3| nufg a9fpg ;'?<br />

u/]sf lyP . x]g/L * cf} +n] O;fO{ wfld{s ;ª\3åf/f ls;fgx¿sf] hdLg vf]:g'sf ;fy} s}of} + gof“<br />

k" “hLjfbL vfnsf kmd{k|yf :yflkt u/]sf lyP . l;Ëf] !& cf} + zbLel/ y'k| } ls;fgx¿sf hUuf h t<br />

ug] {, ev{/} dfnfdfn ePsf JolQmx¿nfO{ k'gM k'/:s[t ug] { l;nl;nfsf] kl/0ffd klg ToxL ePsf] lyof] .<br />

kmn:j¿k, x]g/L * cf} +sf] ;dob]lv g} æclehft ju{Æn] cf}Bf]lus pTkfbgsf] ljsf;df afwf k'¥ofpg'<br />

t k/} 5, To;sf] pN6f] ck|ToIf¿kaf6 kmfObf lng] k|oTg u/]sf] lyof] <strong>tyf</strong> cfly{s / /fhg}lts<br />

sf/0faf6 Jofkf/L / cf}Bf]lus k" “hLjfbL ju{sf g]tfx¿;“u ;xof]u ug] { s'/f k|:t't ul//xg] 7"n–7"nf<br />

hdLgbf/ ju{sf] Pp6f efu ;w} + df}h"b /x]sf] lyof] . ctM !^*( sf] ;Demf}tf Psbd} ;lhn};“u ;DkGg<br />

x'g k'u]sf] lyof] . ædfn / d;nÆsf] /fhgLlts n'6kf6 ug] { sfd 7"n–7"nf ;fdGtL kl/jf/x¿nfO{<br />

5fl8Psf] lyof] — zt{ vfln Jofkf/Lx¿sf cfly{s lxtx¿nfO{ pgLx¿n] oy]i6 Wofg lbg'kg] { dfq} lyof]<br />

. /, Tolta]nf tL cfly{s lxtx¿ lyP eg] ltgn] /fi6«sf ;fdfGo gLltx¿ ;'lglZrt ug{ ;Sby] . ;–<br />

;fgf rLhx¿df hlt;'s} emu8f ePklg ;du|¿kdf clehft juL{o cNk;ª\Vos zf;s u'6n] s] s'/f<br />

a'‰bYof] eg] p;sf] cf g} ;d[l4 cf}Bf]lus / Jofkfl/s dWod ju{sf] ;d[l4l;t ckl/xfo{¿kaf6<br />

;DalGwt lyof] .<br />

To;kl5 k" “hLjfbL ju{ Oª\NofG8sf] zf;s ju{sf] ljlgt t/ dflgPsf] efu aGg k'Uof] . d'n'ssf<br />

dxfg\ >dhLjL hg;d'bfonfO{ cwLg:y agfO/fVg' c¿ ;a}sf] ;“u;“u} p;sf] ;d]t klg :jfy{ lyof] .<br />

Jofkf/L / sfvf{gfsf dflnsx¿n] :jo+ cf gf lnlksx¿, sd{rf/Lx¿ / 3/]n' gf]s/x¿sf dflnssf]<br />

x}l;ot /fVby] jf ev{/};Dd eGg] u/]em} + tL pgLx¿sf ;Ddflgt d'lvof x'Gy] . p;sf] :jfy{<br />

pgLx¿nfO{ w]/}eGbf w]/} / /fd|f]eGbf /fd|f] sfd u/fpg ;Sg' <strong>tyf</strong> p;sf] s'/f dfGg] / p;sf] v6g–<br />

k6gdf rNg] lzIff lbg' lyof] . pm :jo+ wfld{s lyof] / wd{n] g} p;nfO{ /fhf / ;fdGtsf lj?4<br />

n8\gsf nflu em08f lbPsf] lyof] . p;n] s] s'/f a'‰g 9Lnf] u/]g eg] cfk"meGbf tnsf bLg–xLg<br />

JolQmx¿sf] g};lu{s ljrf/x¿nfO{ k|efljt ug{ tL bLg–xLg JolQmx¿nfO{ O{Zj/sf] lgufxdf<br />

dflnsx¿sf] cwLg:y /fVgsf nflu ;d]t ToxL wd{ w]/} ;xfos x'g ;SbYof] . ;ª\If]kdf a]nfotL<br />

k" “hLjfbL ju{n] ca ælgDg–>]0fLÆsf /fi6«sf dxfg\ pTkfbs ;d'bfonfO{ pTkLl8t ug] { sfddf ;xefuL<br />

x'g] <strong>tyf</strong> Tof] p2]Zo l;4 ug{sf nflu ;fwgx¿ pkof]udf Nofpg], cflb ;a} s'/fdf wd{sf] k|efj Ps<br />

lyof] .<br />

Pp6f csf] { s'/f s] lyof] eg] h;n] k" “hLjfbL ju{sf wfld{s k|j[lQx¿nfO{ dha"t agfpg d2t<br />

u/]sf] lyof], Tof] lyof] — Oª\NofG8df ef}ltsjfbsf] pbo . Tof] gof“ l;4fGtn] vfln dWod ju{sf<br />

kljq efjgfx¿nfO{ wSsf k'¥ofPsf] dfq geP/ To;n] s]jn ljåfgx¿ / ;';+:s[t JolQmx¿nfO{ dfq<br />

pko'Qm x'g] bz{gsf] ¿kdf :jo+nfO{ 3f]lift ul/lbPsf] lyof] . To;sf] ljk/Lt wd{ lyof] . Tof] k" “hLjfbL<br />

ju{;d]t ;lDdlnt clzlIft hg;d'bfosf nflu w]/} /fd|f] lyof] . xA;sf] xftaf6 Tof] /fhfx¿sf<br />

ljz]ifflwsf/ / /fhfx¿sf] ;jf] {Rr zlQm;DkGgtfsf] /Iffsf] ¿kdf d}bfgdf pœof] . lg/Í'z /fhtGqnfO{<br />

p;n] df]6f]3f6f] t/ b}To–k'q -Puer robustus sed dalitious_ — cyf{t\ hg;d'bfonfO{ bafO<br />

/fVg cfx\jfg u/]sf] lyof] . To;}u/L xA;kl5sf af]ljªa|f]s, Zo 6:j/L, cflbsf] bz{gsf] ¿kdf d'Le/<br />

JolQmx¿sf] ;Lldt l;4fGt g} alg/x\of] /, To;/L dWod ju{sf nflu — p;sf wd{lj/f]wL ljZjf;x¿<br />

/ p;sf k" “hLjfblj/f]wL /fhg}lts ;DaGwx¿ b'j}sf] sf/0f — Tof] 3[l0ft rLh lyof] . ctM k|ultzLn<br />

dWod ju{sf] d'Vo efu clxn] klg clehft juL{o ef}ltsjfb / O{Zj/jfbsf] lj/f]wdf k|f]6]:6\ØfG6<br />

dtjfbL ;Dk|bfosf] cg'ufdL alg/x\of] . tL ;Dk|bfox¿n] :6'c6{ /fhfx¿sf lj?4sf] n8fO“sf nflu<br />

em08f / n8fs"x¿ lbPsf lyP <strong>tyf</strong> cfh klg Oª\NofG8sf] ædxfg\ pbf/tfjfbL kf6L{Æsf] Tof] d]?b08<br />

ag]sf] 5 .


To;}aLr ef}ltsjfb a]nfotaf6 <strong>k|m</strong>fG; k'Uof] . Toxf“ bfz{lgsx¿sf] Pp6f csf] { ef}ltsjfbL<br />

ljrf/wf/f — sf6]l;ogjfbsf] Pp6f wf/fl;t 3'nldn eP/ Pstfa4 ePsf] lyof] . <strong>k|m</strong>fG;df klg ;'?–<br />

;'?df Ps dfq clehft juL{o l;4fGt /x]sf] lyof] . . t/ To;sf] qmflGtsf/L k|j[lQ l56} cufl8 cfof]<br />

. <strong>k|m</strong>flG;;L ef}ltsjfbLx¿n] cf gf] cfnf]rgfnfO{ wfld{s ljZjf;l;t ;DalGwt s'/f;Dd dfq ;Lldt<br />

u/]gg\, pgLx¿n] ;a} pknAw j}1flgs k/Dk/fx¿ / /fhg}lts ;+:yfx¿nfO{ cf gf] cfnf]rgfsf]<br />

3]/fleq kf/] <strong>tyf</strong> pgLx¿sf] l;4fGt ;j{JofkL 5 eGg] cf gf] bfaf k'li6 ug{sf nflu pgLx¿n]<br />

;a}eGbf ;f]emf] af6f] clVtof/ u/] eg] cf gf] la/f6 u|Gy ljZjsf]ifnfO{ ;fx;sf ;fy 1fgsf] x/]s<br />

ljifodf nfu" u/] . Tof] ljZjsf]ifsf] sf/0f pgLx¿sf] gfd ljZjsf]ifjfbL x'gk'Uof] . To;/L ef}ltsjfb<br />

jf O{Zj/jfb b'O{dWo] s'g} Ps ¿kdf <strong>k|m</strong>fG;]nL lzlIft o'jfx¿sf] dt aGgk'u]sf] lyof] . Tof] s'/f s'g<br />

xb;Dd a9\g k'u]sf] lyof] eg] <strong>k|m</strong>fG;df dxfg\ qmflGtsf] Hjfnf blGs+bf;Dd To; l;4fGtsf a]nfotL<br />

/fhfjfbLx¿n] To;sf] k[i7kf]if0f u/]sf lyP . To;n] <strong>k|m</strong>flG;;L u0ftGqjfbLx¿ / cftÍjfbLx¿sf<br />

xftdf Jofg/ lbg] sfd u/]sf] lyof] / ædfgj clwsf/sf] 3f]if0ffÆsf nflu zAb klg k|:t't ul/lbPsf] ]<br />

lyof] . <strong>k|m</strong>fG;sf] dxfg\ qmflGt k" “hLjfbL ju{sf] t];|f] ljb|f]x lyof] eg] wfld{s vf]n k"0f{tM x6fP/<br />

v'n+v'Nnf /fhg}lts9Ëaf6 nl8Psf] Tof] klxnf] ljb|f]x lyof] . Tof] ljb|f]x Tolta]nf;Dd rln/x]sf] lyof],<br />

hlta]nf;Dd b'O{y/L nl8/x]sf ju{x¿dWo] Ps, cyf{t\ clehft ju{nfO{ lgd"n{ kfl/Psf] lyPg, cyf{t\<br />

k" “hLjfbL ju{ k"0f{tM ljhoL ePsf] lyPg . Oª\NofG8sf] qmflGtdf k"j{sf c¿ qmflGtx¿kl5sf<br />

;+:yfx¿sf] lg/Gt/ qmd rn]sf] lyof] . hdLgbf/ ju{ / k" “hLklt ju{aLr Toxf“ ;Demf}tf ePsf] lyof] .<br />

Tof] s] s'/fdf cleJoQm ePsf] lyof] eg] sfg"gsf ghL/x¿ rln/x]/} sfg"gsf ;fdGtL ¿kx¿nfO{<br />

wfld{s ¿kx¿af6 cIf'00f agfO/flvPsf] lyof] . <strong>k|m</strong>fG;df qmflGt x'g' eg]sf] ctLtsf k/Dk/fx¿l;t<br />

k"0f{–ljR5]b lyof] . Toxf“ To;n] ;fdGtjfbsf cjz]ifx¿nfO{ d]l6lbPsf] lyof] eg] lbjfgL d'2f -Civil<br />

Code_sf ¿kdf, k|frLg /f]dsf sfg"gnfO{ — <strong>dfS</strong>;{n] dfnsf] pTkfbg eGg'ePsf] cfly{s r/0fsf<br />

k|foM ;Dk"0f{¿kaf6 / lgbf] {if¿kaf6 cleJoQm sfg"gL ;DaGwx¿sf /f]dsf sfg"gx¿nfO{— cfw'lgs<br />

k" “hLjfbL kl/l:ylt cg'¿k Hofb} xf]l;of/Lsf ;fy gof“ ;+zf]lwt ¿k lbOPsf] lyof] — Tof] slt<br />

xf]l;of/Lsf ;fy lbOpsf] ;+zf]lwt ¿k lyof] eg] — clxn] klg <strong>k|m</strong>fG;sf] pQm qmflGtsf/L sfg"gn]<br />

Oª\NofG8;lxt ;a} b]zx¿df :jfldTjsf] sfg"gdf ;'wf/ ug{sf] nflu Pp6f gd"gfsf] ¿kdf sfd lbG5<br />

. tfklg xfdLx¿n] s] s'/f e'Ng'x'“b}g<br />

eg] a]nfotL sfg"gn] clxn] klg k" “hLjfbL ;dfhsf cfly{s<br />

;DaGwx¿nfO{ olb Pp6f To:tf] aa{/ ;fdGtL efiffdf cleJoQm ub{5 / cË| ]hL lxHh]n] cË| ]hL<br />

pRrf/0fl;t d]n vfPem} + To;n] cleJoQm j:t'l;t d]n vfG5 — s'g} <strong>k|m</strong>flG;;Ln] eg]sf 5g\ M<br />

ltdLx¿n] n]Vg t nG8g n]Vb5f} t/ …s':t'gt'lgof“ -vous prononcez constantinople_ af]Nb5f}<br />

— eg] cË| ]hL sfg"g g} Ps dfq sfg"g xf], h;n] JolQmut :jtGqtf, :yfgLo :jfoQ zf;g /<br />

cbfntafx]s c¿ x/]st/xsf] x:tIf]kaf6 lge{otf / d'lQmsf k|frLg hd{g clwsf/x¿sf] Tof] >]i7<br />

efunfO{ ;'/lIft /fVb5 <strong>tyf</strong> cd]l/sf / pklgj]zx¿;Dd k'¥ofOlbPsf] 5 eGg] s'/f Pp6f jf:tljstf<br />

xf] . Tof] lg/Í'z /fhtGqfTds o'udf o"/f]kdf nf]k eO;s]sf] 5 / clxn];Dd sxLklg k|fKt x'g ;s]sf]<br />

5}g .<br />

xfdL k'gM a]nfotL k" “hLklt ju{lt/ kmsf} { + . <strong>k|m</strong>flG;;L qmflGtn] s] s'/fsf] df}sf lbPsf] lyof] eg]<br />

o"/f]k]nL /fhfx¿sf] ;xfotfaf6 <strong>k|m</strong>fG;sf] ;fd'lb|s Jofkf/nfO{ p;n] vtd kf/f];\, <strong>k|m</strong>flG;;L<br />

pklgj]zx¿ sAhf u/f];\ <strong>tyf</strong> k|lt:kwf{;DaGwL <strong>k|m</strong>fG;sf clGtd bfafx¿nfO{ ;d]t klg rsgfr"/<br />

kf/f];\ . pgn] <strong>k|m</strong>flG;;L qmflGtl;t nf]xf lng'sf] Pp6f sf/0f Tof] klg lyof] . To;sf] csf] { sf/0f s]<br />

lyof] eg] pQm qmflGtsf] tf}/–t/Lsf p;sf] a7\ofO“eGbf Psbd} ljk/Lt lyof] . pQm qmflGtsf] s]jn<br />

æ3[l0ft cftÍjfbÆ dfq xf]Og, k" “hLjfbL zf;gnfO{ k/fsfi7fdf k'¥ofpg] p;sf] sf]lzz;d]t klg p;n]<br />

?rfpGgYof] . a]nfotL k" “hLjfbL ju{n] cf gf] clehft ju{ljgf p;n] s] s'/f g} ug{ ;SbYof] / <<br />

p;n] a'em]sf] h'g;'s} thaLh / sfObf clehft ju{n] p;nfO{ l;sfPsf] lyof] . p;sf] nflu gof“–<br />

gof“ klx/g p;n] g} lg<strong>sfn</strong>]sf] lyof] <strong>tyf</strong> p;n] g} Joj:yf sfod ug] { ;]gf <strong>tyf</strong> aflx/sf cf}klgj]lzs<br />

d'n'sx¿ Pj+ gof“ ahf/ 3'Dg] hn ;]gfsf nflu clwsf/L h'6fPsf] lyof] . lg:;Gb]x k" “hLjfbL ju{sf]


Pp6f cNk;ª\Vos k|ultzLn efu klg lyof], h;sf lxtx¿k|lt clehft ju{l;t ul/Psf] ] ;Demf}tfdf<br />

Tolt Wofg k'¥ofOPsf] lyPg . Tof] efudf dWod ju{sf ck]Iffs[t sd wgL JolQm lyP . ltgLx¿n]<br />

qmflGtk|lt ;xfg'e"lt /fVby] t/ ;+;b\leq pgLx¿sf] zlQm lyPg .<br />

To;/L ef}ltsjfb olb <strong>k|m</strong>flG;;L qmflGtsf] bz{g aGgk'u]sf] lyof] eg] wd{le¿ a]nfotL k" “hLjfbL<br />

ju{ cf gf] wd{l;t emg\w]/} 6f“l:;Psf] lyof] . hgtfsf] wfld{s k|j[lQ gi6 x'“bf<br />

kl/0ffd s] x'G5 < Tof]<br />

k]l/;sf] /fHo cftÍn] b]vfOlbPsf] lyof] . ef}ltsjfb <strong>k|m</strong>fG;af6 hltw]/} l5d]sL d'n'sx¿df km}ln+b}uof]<br />

/ To;/L ;}4flGts wf/fx¿l;t, ljz]if u/]/ hd{g bz{gl;t p;sf] hltw]/} hf]8an ldNb}uof] /<br />

jf:tjdf hltw]/} dfqfdf ef}ltsjfb / :jtGq ljrf/ o"/f]kdf ;';+:s[t JolQmsf cfjZos u'0f aGb}uP,<br />

TolQs} hf]8bf/¿kn] a]nfotL dWod ju{ wfld{s ljZjf;l;t cememg\w/} 6f“l:;+b}uof] . tL ljrf/x¿<br />

Ps csf] {eGbf a]Un} x'g ;Sby] / tL :ki6¿kaf6 wfld{s / O;fO{ ljZjf; g} lyP .<br />

<strong>k|m</strong>fG;df qmflGtn] k" “hLjfbL ju{sf] /fhg}lts ljho ;'lglZrt ul/lbPsf] lyof] <strong>tyf</strong> Oª\NofG8af6<br />

cfs{/fO6, sf6{/fO6 / c¿x¿n] cf}Bf]lus qmflGtsf] ;"qkft ul/lbPsf lyP . To;n] cfly{s zlQmsf]<br />

u'?Tjfsif{s s]Gb|nfO{ k"0f{tM :yfgfGtl/t ul/lbPsf] lyof] . clehft hdLgbf/ ju{sf] ck]Iff k" “hLklt<br />

ju{sf] wg / j}ej tLj|tfsf ;fy a9\gk'Uof] . :jo+ k"hLjfbL ju{leq klg sfvf{gfsf dflns clehft<br />

ju{, AofÍkltx¿, cflb a9LeGbf a9L lsgf/fdf ws]ln+b} uP . !^*( sf] ;Demf}tfsf afjh"b lj:tf/}–<br />

lj:tf/} To;df k" “hLjfbL ju{sf lxtx¿df kl/jt{g x'“b}uPsf]<br />

lyof] . ca b'j} kIfsf] l:ylt ;fk]If l:ylt<br />

cg'¿k /x]sf] lyPg . tL kIfx¿sf] :j¿k klg ablnPsf] lyof] . !*#) sf] k" “hLjfbL ju{ ut zbLsf]<br />

k" “hLjfbL ju{eGbf Psbd} a]Un} lyof], To;n] /fhg}lts zlQm clehft ju{sf xftdf 5f]l<strong>8l</strong>bPsf] lyof] .<br />

/, p;n] To;sf] pkof]u gof“ cf}Bf]lus k" “hLjfbL ju{sf bfafx¿sf] lj/f]w ug{sf nflu ub{Yof] . To;n]<br />

ca gof“ cfly{s lxtx¿l;t d]n vf“b}gYof] . clehft ju{sf lj?4 gof“ ;ª\3if{ ug'{<br />

{ cfjZostf lyof] /<br />

To;sf] cGt gof“ cfly{s zlQmsf] ljhosf] ¿kdf g} x'g ;SbYof] .<br />

;j{k|yd t !*#) sf] <strong>k|m</strong>flG;;L qmflGtsf] k| ]/0ffaf6 ;Dk"0f{ k|lt/f]wsf] afjh'b ;'wf/ sfg"g kf;<br />

ePsf]lyof] . Tof] sfg"gn] ;+;b\df k" “hLjfbL ju{nfO{ zlQmzfnL / ;Ddflgt :yfg k|bfg u/sf] lyof] .<br />

To;kl5 cgfhsf sfg'gx¿ 172 ;+zf]lwt ul/Psf lyP / ToxL sf/0fn] ;fdGtL clehft ju{dfly<br />

k" “hLklt ju{sf], ljz]if¿kn] To;sf] ;lqmo efusf], cyf{t\ sfvf{gfsf dflnsx¿sf] ;w} +sf nflu k|e'Tj<br />

sfod ePsf] lyof] . k" “hLklt ju{sf] ;a}eGbf 7"nf] ljho ToxL lyof] . t/ Tof] s]jn p;sf] lxtdf<br />

:yflkt ul/g] clGtd ljho dfq lyof] . kl5 p;n] h]–hlt ljho xfl;n u/]sf] lyof], Tof] gof“<br />

;fdflhs zlQmsf ;fy af“8L–r'8L u/]/ pkof]u ug'{k/]sf]<br />

lyof] . Tof] gof“ zlQm klxn] p;sf] ;fydf<br />

lyof] eg] kl5 t'?Gt} p;sf] k|lt:kwL{ aGgk'u]sf] lyof] .<br />

cf}Bf]lus qmflGtn] 7"n–7"nf sfvf{gfsf dflns k" “hLkltx¿sf] Pp6f ju{nfO{ hGd lbPsf] lyof] .<br />

t/ To;n] Pscsf] { ju{nfO{ klg hGd lbPsf] lyof] — Tof] ju{ lyof] M sfvf{gfdf sfd ug] { dhb"/ ju{ .<br />

h'g cg'kftdf sfvf{gfsf] pTkfbgsf] Ps zfvfkl5 csf] { zfvfdf cf}Bf]lus qmflGtsf] c;/ k}mln+b}<br />

uof], ToxL cg'kftdf Tof] ju{sf] ;ª\Vof klg qmdzM a9\b} uof] — /, ToxL cg'kftdf p;sf] zlQmdf<br />

klg j[l4 x'“b}<br />

uof] . cf gf] zlQmsf] k|df0f p;n] !*@$ df plta]n} lbPsf] lyof], hlta]nf dhb"/<br />

ju{nfO{ ;Ëu7g ug{ lglif4 ul/Psf] sfg"gx¿ vf/]h ug{sf nflu p;n] ;+;b\nfO{ clgR5fk"j{s afWo<br />

agfPsf] lyof] . ;'wf/ cfGbf]ngsf] <strong>sfn</strong>df dhb"/x¿n] ;'wf/jfbL kf6L{cGt/ut u/dbn;/x sfd ub{y]<br />

. !*#@ sf] sfg"gdf pgLx¿nfO{ ef]6 lbg] clwsf/af6 al~rt ul/Psf] ] lyof] . ctM pgLx¿n] cf gf<br />

dfux¿nfO{ hg;d'bfosf] Pp6f clwsf/kq -People's Charter_sf] ¿kdf ;"qa4 u/] / ljzfn<br />

k" “hLjfbL kf6L{sf] t'ngfdf cfk"mnfO{ cgfh sfg"g;DaGwL :jtGq kf6L{sf] ¿kdf, cyf{t\ rfl6{:6 kf6L{sf]<br />

¿kdf pgLx¿n] ;Ël7t u/] . cfw'lgs o'udf ToxL kf6L{ dhb"/x¿sf] klxnf] kf6L{ lyof] .<br />

To;kl5 !*$* sf] km]a| 'c/L / dfr{df o"/f]k]nL qmflGt eof] . To;df >dhLjL hg;d'bfon] slt<br />

cufl8 a9]/ efu lnP <strong>tyf</strong> slDtdf k]l/;df s:tf dfux¿ /fv] eg] tL k" “hLjfbL ;fdflhs<br />

b[li6sf]0faf6 slxNo} ;Eo x'“b}gy]<br />

. qmflGtkl5 rf/}lt/ hf]8bf/ k|ltlqmof eof] . klxn] clk|n !),<br />

!*$* sf lbg rfl6{:6x¿sf] xf/ eof], ToxL jif{sf] h"gdf k]l/;sf] dhb"/–ljb|f]xnfO{ bafOof], k'gM<br />

O6nL, xË]/L / b=hd{gLdf !*$( sf ljklQx¿ v8f eP / cGtdf l8;]Da/ @, !*%! df k]l/;df n'O{


af]gfkf6{sf] hLt eof] . slDtdf s]xL ;dosf] nflu dhb"/ ju{sf bfafsf xf}jfx¿ x6fOof] tfklg<br />

To;sf] nflu sltw]/} d"No r'sfpg'k/]sf] lyof]<br />

a]nfotL k" “hLklt ju{n] cfd hgtfsf] wfld{s efjgf sfod /fVg'kg] { cfjZostf ePsf] s'/f olb<br />

klxn] g} a'em]sf] eP tL cfjZostfnfO{ slt uDeL/¿kn] a'em]sf] lyof] xf]nf t < cf gf o"/f]k]nL<br />

bfh'efO–lbbLalxgLx¿sf] cfgGbk"0f{ xf“;f]sf] a]jf:tf ub} { jif] {gL lg/Gt/ p;n] lgDg ju{sf<br />

hg;d'bfosf] wfld{s lzIffdf nfvf} +nfv kf}G8 vr{ ul//x\of] . p;nfO{ s]jn cf gf] b]zsf wfld{s<br />

pks/0fx¿af6 dfq ;Gtf]if ePg g p;n] Jofkf/sf] ¿kdf wd{sf] ;a}eGbf 7"nf] ;Ë7g stf{ —<br />

hf]gfyg efO 173 l;t d2tsf] nflu ckLn u¥of] <strong>tyf</strong> cd]l/sfaf6 k'g?Tyfgjfb 174 cfoft ul/of] Pj+<br />

d"8L / ;GsL -Moody and Sankey_ 175 h:tf JolQmx¿nfO{ af]nfPsf] lyof] . /, cgtdf p;n]<br />

O;fO{ wfld{s ;]gf 176 sf] vtgf{s …;xof]uÚnfO{ ;d]t :jLsf/ ug] { sa'n ul/Psf] ] lyof] — Tof] ;]gf lsg<br />

vtgf{s lyof] eg] To;n] k|f/lDes O;fO{ wd{sf l;4fGtx¿sf] k|rf/ u/]/ To;df k|f0f k|lti7f<br />

el/lbGYof] . To;n] u/Lax¿nfO{ O{Zj/sf aGbL eGg] ub{5, k" “hLjfbsf lj?4 wfld{s t/Lsfx¿af6 ;‹if{<br />

ub{5 / To;/L k|f/lDes O;fO{ wd{sf juL{o cGt/lj/f]w;DaGwL tTjsf] kIfkf]if0f ub{5 . Tof] ;]gfn] tL<br />

wgLdfgL JolQmx¿nfO{ s'g} klg x}/fgLdf kfl/lbg ;Sb5 . To;n] clxn] p;sf nflu d'7\7L vf]n]/ gub<br />

lbO/x]sf] 5 . P]ltxfl;s ljsf;sf] yfx ePs} lgod s] xf] eg] k" “hLjfbL ju{n] h'g;'s} o"/f]k]nL<br />

d'n'snfO{ klg— slDtdf bL3{<strong>sfn</strong>;Dd — dWoo'uLg ;fdGtL clehft ju{n] ;/x PSn} cwLg:y /fVg<br />

;Sb}g . ;fdGtjfbnfO{ Psbd} PSnf] kfl/Psf] <strong>k|m</strong>fG;df ;d]t klg k" “hLjfbL ju{n] zf;gdf cf gf] k"0f{<br />

clwsf/ Hofb} sd ;do;Dd /fVg ;s]sf] xf] . !*#) b]lv !*$* ;Ddsf] n'O{ lkmlnksf] zf;g<strong>sfn</strong>df<br />

k" “hLjfbL ju{sf] Hofb} ;fgf] cNk;+Vofn] zf;g u/]sf] lyof] . Tolta]nf ef]6 lbg] zt{ slt s8f lyof]<br />

eg] pxL ju{sf] w]/}h;f] efu klg Tof] clwsf/af6 al~rt ePsf] lyof] . !*$* b]lv !*%! ;Ddsf]<br />

bf];|f] u0ftGqfTds ;dodf ;Dk"0f{ k" “hLjfbL ju{n] cjZo zf;g u/]sf] lyof] t/ vfln tLgjif{ dfq .<br />

p;sf] cIfdtfsf] sf/0f bf];|f] ;fd|fHosf] :yfkgf x'gk'u]sf] lyof] . clxn] cfP/ vfln t];|f]<br />

u0ftGqfTds o'udf dfq ;Dk"0f{ k" “hLjfbL ju{n] @) jif{eGbfa9L ;do;Dd zf;gsf] afu8f]/ cf gf]<br />

xftdf /fVg ;s]sf] 5 . t/ ca p;sf] ktgsf] nIf0f hf]8bf/¿kdf b]vf k/]sf] 5 . k" “hLjfbL ju{sf]<br />

:yfoL zf;g s]jn cd]l/sfh:tf] b]zdf dfq ;Dej ePsf] 5, hxf“ ;fdGtjfbsf] gfd–lg;fg lyPg /<br />

;'?b]lv g} k" “hLjfbL cfwf/df ;dfh rn]sf] lyof] . t/ <strong>k|m</strong>fG; / cd]l/sf;d]t klg k" “hLjfbL ju{sf<br />

pQ/flwsf/L — >dhLjL hg;d'bfon] ca 9f]sf v6v6fpg yfn]sf 5g\ .<br />

Oª\NofG8df k" “hLjfbL ju{sf] Psflwsf/ slxNo} klg /x]sf] 5}g . !*#@ sf] ljhokl5 klg 7"n–<br />

7"nf ;/sf/L gf]s/L Psk|sf/n] PSn} clehft ju{sf] clwsf/df /x]sf] lyof] . Tof] s'/f wgL dWod<br />

ju{n] ;lx/x\Øf] eGg] s'/f d]/f lglDt w]/} lbg;Dd /x:ofTds /lx/x\Øf] . Tof] /x:osf] pb\3f6g<br />

Tolta]nf x'gk'Uof], hlta]nf Tof] pbf/jfbL sfvf{gfsf] dflns — >Lo'Q 8ANo"=P=km:6/n] ;fj{hlgs<br />

;efdf af]Nb} Ao|fskmf]8{sf o'jfx¿;“u ckLn u/] — olb pgLx¿n] ;G;f/df ;kmntf k|fKt ug{<br />

rfxG5g\ eg] <strong>k|m</strong>flG;;L efiff l;Sg'kb{5 . :jo+ cf gf] cg'ejaf/] rrf{ ub} { dlGqd08nsf] Pshgf<br />

dGqLsf] x}l;otn] pgnfO{ <strong>k|m</strong>flG;;L efiffsf] cË| ]hLhlQs} 1fg x'g'kg] { ;dfhdf hfg'kbf{ s;/L Toxf“<br />

pgn] d'v n'sfpg'k/]sf] lyof] / s;/L ;a}sf cufl8 xf“;sf] ayfgdf as'nf] em} + x'g'k/]sf] lyof] < Tof]<br />

s'/f pgn] eg]sf lyP . jf:tjdf To;a]nfsf] dWod ju{ em6k6 wgL cjZo x'gk'u]sf] lyof] t/ pm<br />

;fwf/0f clzlIft g} lyof] /, To;/L ;f/f ;/sf/L gf]s/L clehft ju{sf nflu 5f]l<strong>8l</strong>bg'afx]s pm;dIf<br />

csf] { pkfo lyPg . lsgeg] Tof] gf]s/Lsf nflu p;sf] Jofkfl/s a'l4sf] ;“u;“u} hf]l8Psf] p;sf]<br />

låkLo s'kd08'stf / låkLo cx+sf/sf] ;f6f] c¿ u'0fx¿ x'g'kg] { cfjZostf x'GYof] . 177 clxn] klg<br />

dWod juL{o lzIffaf/] kqklqsfx¿df slxNo} g6'lËg] ax; rln/x]sf] 5 . To;af6 s] s'/f :ki6 x'G5<br />

eg] clxn] klg dWod juL{o cË| ]hx¿n] cfk"mnfO{ ;j{>]i7 lzIffof]Uo 7fGb}gg\ / a9L ;fwf/0f lzIffs}<br />

ck]Iff /fVb5g\ . To;/L cgfh sfg"g vf/]h ul/Pkl5 klg s'g rLhnfO{ :jfefljs 7flgof] eg]<br />

sf]j8]g, a|fO6, kmf6/, cflb h'g k" “hLklt ju{sf nflu Tof] ljho xfl;n ePsf] lyof], pgLx¿nfO{<br />

b]zsf] /fhsLo zf;gaf6 al~rt ul/g'kb{5 . /, @) jif{;Dd To;af6 pgLx¿ al~rt klg ul/P .


To;kl5 g} Pp6f ;'wf/ sfg"gn] pgLx¿sf nflu dlGqd08nsf] 9f]sf vf]lnlbPsf] lyof] . a]nfotL<br />

k" “hLklt ju{df cf gf] ;fdflhs xLgtfaf]w sltw]/} uxL/]/L hd]sf] lyof] eg] ;a} /fhsLo cj;/x¿df<br />

zf]egLo¿kaf6 /fi6«sf] k|ltlglwTj ug{sf nflu pgLx¿n] cf gf] / /fi6«sf] vr{dfly, csd{0o<br />

JolQmx¿sf] l;Ëf] ;hwh ul/Psf] ] ;Dk|bfonfO{ sfod /fv]sf 5g\ / tLdWo] cflv/ pgLx¿n] g} lgdf{0f<br />

u/]sf] s'g} klg ljlzi6 / ljz]ifflwsf/ ;DkGg ;dfhdf k|j]z kfpg ;Sg] 7flgG5 eg] pgLx¿n]<br />

To;nfO{ cf gf] cxf] efUo 7fGb5g\ .<br />

To;}u/L cf}Bf]lus / Jofkf/L dWod ju{n] cem};Dd hdLgbf/ clehft ju{nfO{ /fhg}lts<br />

;Qfaf6 k"0f{tM Ro"t ug{ gkfp“b} p;sf] csf] { k|ltåGåL — dhb"/ ju{ — p;l;t 6Ss/ ug{cfPsf] xfdL<br />

b]Vb5f} + . rfl6{:6 cfGbf]ng / o"/f]k]nL qmflGtkl5 x'g] k|ltlqmof / ;fy} !*$* / !*^^ aLr ePsf]<br />

a]nfotL Jofkf/sf] ce"tk"j{ lj:tf/af6 -To;sf] sf/0f oflGqs¿kn] vfln v'nf Jofkf/nfO{ dfq<br />

atfOG5 t/ jf:tjdf To;sf] sf/0f s}of} + a9L dfqfdf /]n, ;d'b|L hxfh / oftfofts f cGo<br />

;fwgx¿sf] zlQmzfnL ljsf; x'g' lyof] ._ dhb"/ ju{nfO{ lnj/n kf6L{ -pbf/bn_sf] z/0fdf hfg<br />

afWo x'g' k/]sf] lyof] . rfl6{:6 o'ueGbfklxn] em} + k'gM Tof] p; kf6L{sf] pu| kIf aGg k'u]sf] lyof] .<br />

To;sf] afjh"b ef]6sf] clwsf/sf] pgLx¿sf] bfaf lj:tf/}–lj:tf/} b'lg{jf/ aGg k'Uof] . lnj/n kf6L{sf<br />

lx\ju g]tf 8/fp“b} /x] . t/ l8h/fonLn] 6f]/L bnnfO{ cg's"n cj;/af6 nfe p7fO{ <strong>tyf</strong> ;+;b\sf<br />

l;6x¿sf] k'glj{t/0f u/L zx/x¿df kfl/jfl/s lgjf{rg -household suffarage_ sf] clwsf/<br />

nfu" ul/lbg] s'/fsf nflu tof/ u/]/ lx\ju g]tfx¿eGbf pm w]/} a9L xf]l;of/ ePsf] b]vfOPof] .<br />

To;kl5 dtkqåf/f r'gfj x'g ;'? eof] . clg, k'gM !**$ df kfl/jfl/s lgjf{rgsf] clwsf/nfO{<br />

sfpG6Lx¿df ;d]t nfu" ul/of] / l;6x¿sf] ljefhg gof“9Ën] ul/of] . To;af6 s]xLxb;Dd r'gfjIf]q<br />

Pscsf{sf] a/fa/ x'g k'Uof] . tL ;Dk"0f{ lqmofsnfkx¿sf] kmn:j¿k dhb"/ ju{sf] lgjf{rg zlQm w]/}<br />

a9\gk'Uof] . slDtdf 8]9–b'O{;o r'gfj If]qx¿df clwsf|z dtbftf;d]t ToxL ju{sf 5g\ . t/ ;+;bLo<br />

;/sf/ k/Dk/fk|lt cfb/ l;sfpg] Pp6f :s"n xf] . ctM olb dWod ju{n] 7§f7§}df hf]g Dofg;{n]<br />

æxfd|f k'/fgf ;fdGtx¿Æ eGg] u/]sf pgLx¿nfO{ eo / cfb/sf] b[li6af6 x]b{5 eg] cfd >dhLjL<br />

hg;d'bfon] æcfk"meGbf 7"nfÆ sxlng] JolQmx¿nfO{ cyf{t\ dWod ju{nfO{ emg\w]/} a9L cfb/ /<br />

;Ddfgsf] b[li6n] x]b{5 . cfheGbf !% jif{klxn] cª\u| ]h dhb"/x¿ jf:tjdf cfbz{ dhb"/ lyP .<br />

cf gf dflnssf] pgLx¿n] slt w]/} Vofn /fVby] / slt w]/} cfb/ ub{y] <strong>tyf</strong> cf gf] xs dfUg slt<br />

w]/} ;Í'lrt lyP / pgLx¿ slt w]/} ljgozLn lyP < Tof] b]v]/ cf gf b]zsf dhb"/x¿sf] c6n<br />

;fdojfbL / qmflGtsf/L k|j[lQx¿af6 ljIf'Aw Sofy]8/ — ;dfhjfbL dt — xfd|f hd{g<br />

cy{zf:qLx¿nfO{ Hofb} ;'ljwf ldNbYof] .<br />

t/ pQm Jojxf/s'zn a]nfotL dWod ju{ hd{g k|fWofksx¿eGbf w]/} b"/bzL{ lyof] . p;n]<br />

cf gf] zlQm dhb"/ ju{sf ;fy af“8]/ pkof]u cjZo u/]sf] lyof] t/ clgR5fn] . p;n] rfl6{:6<br />

cfGbf]ngsf] <strong>sfn</strong>df hgtfn] s] s] ug{ ;Sb5g\ -pur robustus sed malitious_ eGg] s'/f<br />

a'lem;s]sf] lyof] . clg, To;kZrft\ afWo eP/ hgtfsf] clwsf/kqsf] clwsf+z efunfO{ p;n]<br />

a]nfotL sfg"gsf] cË agfpg'k/]sf] lyof] . olb slxNo} hgtfnfO{ g}lts ;fwgx¿åf/f azdf /fVg'<br />

lyof] eg] hgtfnfO{ k|efljt ug] { ;jf] {Qd g}lts ;fwg wd{ lyof] / clxn] klg ToxL xf] . /, ctM<br />

xfdLx¿ s] b]Vb5f} + eg] :s"nx¿sf Joj:yfkg ;ldltx¿df w]/}h;f] kfb/Lx¿ 5g\ /, To;/L k" “hLjfbL<br />

ju{ sd{sf08b]lv lnP/ d'lQm;]gf;Dd, x/]sk|sf/sf] k'g?TyfgjfbnfO{ k|>o lbgsf nflu :jo+<br />

cfk}mdfly a9LeGbf a9L s/ nufp“b} hfG5 . /, ca a]nfotL ;Ddfgsf] ljho o"/f]k]nL k" “hLjfbL ju{sf<br />

:jtGq ljrf/x¿ / p;sf] wfld{s lzlyntfdfly eof] . <strong>k|m</strong>flG;;L / hd{g dhb"/x¿ ljb|f]xL ag]sf<br />

lyP . pgLx¿nfO{ ;dfhjfbsf] k|efj /fd|/L k/]sf] lyof] <strong>tyf</strong> cfk"mnfO{ dfly p7fpgsf nflu pgLx¿n]<br />

h'g t/Lsf k|of]u ub{y], tL sfg"gL lyP jf u}/–sfg"gL < To;af/] pgLx¿nfO{ slQ klg lrGtf<br />

/xg]u/]sf] lyPg . To;sf] vf; sf/0f klg lyof] . Tof] df]6f]3f6f] s]6f] lbgk|ltlbg Hofb} z}tfg -puer<br />

robustus _ x'“b}uO/x]sf]<br />

lyof] . <strong>k|m</strong>flG;;L / hd{g k" “hLjfbLx¿sf nflu cflv/L pkfo s] /x]sf] lyof]<br />

eg] pgLx¿n] cf gf :jtGq ljrf/x¿nfO{ r"krfkl;t ltnf~hnL lbpmg\ — h'g s]6fn] hxfhdf


;fgl;t r'/f]6 tfGb} cfp“5 t/ hxfhn] 7Ss/ vf“bfv]l/ ha p;nfO{ pN6L cfpg yfNb5, Tolta]nf<br />

t'?Gt cf gf] ;lNs/x]sf] r'/f]6 r"krfkl;t ;d'b|df of“lslbG5 . h;n] klxn] wd{sf] lvNnL p8fp“y],<br />

ltgLx¿ clxn] Pskl5 csf] { aflx/L cfr/0fdf wd{k/fo0f aGgyfn], rr{af/], rr{sf] cGwljZjf; /<br />

cfrf/–ljrf/x¿af/] clxn] pgLx¿n] >4fk"j{s s'/fx¿ ug{ yfn] <strong>tyf</strong> ;Dej eP;Dd cfr/0f klg<br />

ToxL cg'¿k ug{yfn] . <strong>k|m</strong>flG;;L k" “hLklt ju{n] z'qmaf/sf lbg lg/fldif ef]hg ug{ yfNof] eg] hd{g<br />

k" “hLklt ju{n] cfOtaf/sf lbg rr{sf a]~rdf a;]/ nfdf k|f]6]:6\ofG6 k|jrg ;'Gg yfNof] .<br />

ef}ltsjfbsf] sf/0f pgLx¿ cK7\of/f]df km“:gk'u]sf lyP . hgtfsf] nflu wd{nfO{ hLljt /fVg'kg] {<br />

cfjZostf 5 . -Die Religion muss dem Volk erthalten werden_ — ;dfhnfO{ ;Dk"0f{<br />

ljgfzaf6 a“rfpgsf nflu ToxL Ps dfq / clGtd pkfo lyof] . pgLx¿sf] b'ef{Uo s] lyof] eg]<br />

hlta]nf wd{nfO{ ;w} +sf nflu ;dfKt kfl/lbgsf nflu pgLx¿n] ;s];Dd ;a}yf]s ug{ tD;]sf lyP,<br />

s]jn TolQa]nf dfq pgLx¿n] Tof] s'/f a'‰g ;s]sf lyP . clxn] a]nfotL k" “hLkltx¿sf] kfnf] lyof] .<br />

lvTsf 5f8]/ lv;L ub} { pgLx¿n] pml;t eg], æa]js'kmx¿, clxn] aNn ltdLx¿n] ;D‰of} of] s'/f<br />

d}n] ltdLx¿nfO{ cfheGbf b'O{;o jif{klxn] g} elg;s]sf] lyP“ .Æ To;sf] afjh"b d]/f] ljrf/ s] xf] eg]<br />

g t cª\u| ]hx¿sf] wfld{s h8tf g o"/f]k]nL k" “hLjfbL 36gfkl5sf] -Post festum_ Xbo kl/jt{gn]<br />

;j{xf/f ju{sf] pln{/x]sf] nx/nfO{ /f]Sg ;Sg]5 . k/Dk/f chËsf] afws zlQm xf], Tof] Oltxf;sf] h8<br />

zlQm -vis incritiac_ xf] t/ s]jn Pp6f lgliqmo zlQm x'gfn] pm 6'6\g' cjZoDefjL 5 . /, To;/L<br />

k" “hLjfbL ;dfhnfO{ a“rfpgsf nflu :yfoL¿kaf6 wd{ To;sf] 9fn aGg;Sb}g . sfg"g, bz{g /<br />

wd{;DaGwL xfd|f ljrf/x¿ olb ;dfhdf k|rlnt cfly{s ;DaGwx¿af6 s]xLgs]xL ¿kdf<br />

ck|ToIfk|sf/n] pTkGg ePsf x'g\ eg] cGttM To:tf ljrf/x¿ To;;DaGwL ;Dk"0f{ kl/jt{gsf]<br />

k|efjaf6 c5"t /xg ;Sb}gg\ / olb xfdLx¿n] lbJo 1fgdf ljZjf; ub} {gf} + eg] xfdLx¿n] dfGg}kb{5 —<br />

s'g} 6'l6/x]sf] / rls{/x]sf] ;dfhnfO{ 6]sf] lbP/ arfpg] s'g} klg wfld{s ljZjf; 5}g .<br />

/, jf:tjdf clxn] t Oª\NofG8df ;d]t klg >dhLjL hgtf cufl8 a9\gyfn]sf 5g\ . lg:;Gb]x<br />

gfgfk|sf/sf k/Dk/fx¿af6 pgLx¿ h]lnPsf 5g\ . k" “hLjfbL k/Dk/fn] pgLx¿nfO{ hs8]sf] 5 . h:t}<br />

pgLx¿sf] ljrf/ 5 M Oª\NofG8df sGhe] {l6e kf6L{ / lnj/n kf6L{ vfln b'O{j6f kf6L{ dfq x'g' ;Dej<br />

5 / p;n], cyf{t\ dhb"/ ju{n] ljzfn lnj/n kf6L{åf/f g} cf gf] d'lQm xfl;n ug] { k|oTg ug'{kb{5<br />

.<br />

:jtGq¿kaf6 sfd ug{ klxn] lxrlsrfpg] lj/f;taf6 k|fKt dhb"/x¿sf] k/Dk/fn] klg o;nfO{<br />

hs8]sf] 5 . pgLx¿sf] a'emfO 5 — Jojl:yt¿kn] pDd]bjf/ /x]/ cf gf] lzIff k"/f gul/;s]sf<br />

w]/}h;f] k'/fgf dhb"/ cfj]bsx¿nfO{ ;‹eGbfaflx/ /fVg'kb{5 . To;sf] cy{ s] xf] eg] ;+3leq p;sf<br />

cf g} x8tfn tf]8\g]x¿ pTkGg x'G5g\ . t/ tL ;a} s'/fsf] afjh"b k|f=j] +6fgf];d]tn] a8f] b'Mvsf ;fy<br />

cf gf Sofy]8/–;dfhjfbL aGw'x¿nfO{ atfpg' k/]em} + cª\u| ]h dhb"/ ju{ cufl8 a9]sf] 5 .<br />

Oª\NofG8df x/]s rLh cufl8 al9/x]sf] 5 . Oª\NofG8df x/]s rLh cufl8 a9\g] u/]em} + lj:tf/}–lj:tf/}<br />

;DxflnP/ sbd rfNb} pm cufl8 al9/x]sf] 5 . slxn] pm blRsG5 t slxn] s]xLgs]xL dfqfdf c;kmn<br />

/ k|of]ud"ns k|oTg ub{5 . slxn]sfxL+ t ;dfhjfb gfdl;t klg pm ;z;lÍt /xG5 t/ ;dfhjfbsf]<br />

;f/tTjnfO{ lj:tf/}–lj:tf/} cfTd;ft ub} { hfG5 . clg, of] cfGbf]ng a9\b} hfG5, km}ln+b} hfG5 /<br />

dhb"/x¿sf] Pp6f :t/kl5 csf] {:t/nfO{ k|efljt ub} {hfG5 . To;n] k"=nG8gsf cbIf dhb"/x¿nfO{<br />

emsemsfP/ ca gL+baf6 Ao'“emfPsf]<br />

5 eg] xfdLnfO{ To;sf] abnfdf tL gof“ zlQmx¿n] klg<br />

cfGbf]ngnfO{ slt zlQm k|bfg u/]sf 5g\ clg, olb of] cfGbf]ngsf] / tf/ p208 JolQmx¿df<br />

x'g'kg] { hltklg 5}g eg] a]nfotL rL/qsf ;j{>]i7 u'0fx¿nfO{ dhb"/ ju{n] g} hLljt /fVg]5 eGg] s'/f<br />

e'Ng'x'“b}g<br />

. clg, Oª\NofG8df Ps kfOnf] cufl8 ;fbf{v]l/ ;fwf/0ftM kl5 kls{ +b}g eGg] xf]Og . ctM olb<br />

pko'{Qm<br />

sf/0fx¿n] ubf{ k'/fgf rfl6{:6x¿sf 5f]/f5f]/Lx¿ v/f plqPgg\ eg] t s] eof] < pgsf gflt–<br />

gfltgLx¿ cf gf k"j{hx¿sf Psbd} of]Uo ag]/ lg:sg]5g\ .<br />

t/ o"/f]k]nL dhb"/ ju{sf] ljho vfln Oª\NofG8df dfq lge{/ ub} {g . Tof] xfl;n ug{ slDtdf<br />

Oª\NofG8, <strong>k|m</strong>fG; / hd{gLn] kf/:kl/s ;xof]u ug'{kg]<br />

{ cfjZostf 5 . <strong>k|m</strong>fG; / hd{gL b'j}df dhb"/<br />

cfGbf]ng Oª\NofG8sf] eGbf w]/} cufl8 a9]sf] 5 . hd{gLdf Tof] ;kmntfsf] w]/} k/ klg 5}g . ljut


@% jif{df o;n] u/]sf] k|ult jf:tjdf ce"tk"j{ 5 . /, Tof] tLj|eGbf tLj| ultaf6 cufl8 al9/x]sf] 5<br />

. hd{g dWod ju{df /fhg}lts Ifdtf, cg'zf;g, ;fx;, zlQm / nug cflb u'0fx¿sf] k|r'/ k|df0f<br />

lbOPsf] rf/ jif{klxn] o"/f]k]nL dhb"/ ju{sf] klxnf] ljb|f]x hd{gLaf6 ;'? ePsf] lyof] . cfhsf] l:ylt<br />

b]Vbfv]l/ s] o"/f]k]nL ;j{xf/f ju{sf] klxnf] dxfg\ ljhosf] /Ëe"ld hd{gL g} x'g] s'/f ;DefjgfeGbf k/<br />

5 t <<br />

clk|n @), !*(@<br />

***<br />

<strong>k|m</strong>]<strong>8l</strong>/s PË]N;<br />

k|f/lDes O;fO{ wd{sf] Oltxf;<br />

— ! —<br />

k|f/lDes O;fO{ wd{sf] Oltxf;df y'k| } dxŒjk"0f{ rLhx¿ kfOG5g\ . tL cfw'lgs dhb"/ ju{sf]<br />

cfGbf]ngdf klg kfOG5g\ . cfw'lgs dhb"/ ju{sf] cfGbf]ngem} + O;fO{ wd{ klg ;'?df pTkLl8t<br />

dflg;x¿sf] cfGbf]ng lyof] . ;aeGbfklxn] bf;x¿ / bf;tfaf6 d'Qm ePsf bf;x¿, ;f/f<br />

clwsf/x¿af6 al~rt u/Lax¿ <strong>tyf</strong> /f]dåf/f u'nfd agfOPsf jf ltt/–ljt/ kfl/Psf ;Dk|bfox¿sf]<br />

wd{sf] ¿kdf Tof] cufl8 cfPsf] lyof] .<br />

O;fO{ wd{ / dhb"/ ju{sf] ;dfhjfb b'j}n] bf;Tj / b'Mv–bb{af6 cf;Gg d'lQmsf] ;Gb]z lbG5g\ .<br />

O;fO{ wd{n] eGb5 — Tof] d'lQm k'gh{Gddf, d[To'kl5 :ju{df k|fKt x'G5 . ;dfhjfbn] eGb5 — Tof]<br />

d'lQm oxL ;G;f/df, ;dfhnfO{ abn]/ k|fKt x'G5 . b'j}dfly bdg / pTkL8g ul/G5 . b'j}sf<br />

;dy{sx¿k|lt 3[0ff ul/G5 . /, ltgLx¿n] agfPsf vf; sfg"gsf] lzsf/ pgLx¿nfO{ agfOG5 . O;fO{<br />

wd{sf ;dy{sx¿nfO{ dfgj hfltsf zq'sf] ¿kdf ;hfo“ lbOG5 eg] ;dfhjfbsf ;dy{sx¿nfO{<br />

/fHo;Qfsf zq'x¿sf] ¿kdf <strong>tyf</strong> wd{, kl/jf/ / ;fdflhs Joj:yfsf zq'x¿sf] ¿kdf bl08t ul/G5<br />

. /, tL ;f/f bdgsf afjh"b, s] eGg'kb{5 eg] To;af6 cem}w]/} k| ]/0ff lnP/ pgLx¿ ;kmntf xfl;n<br />

ub} { a]/f]s6f]s cufl8 a9\b} hfG5g\ . O;fO{ wd{nfO{ p;sf] pbosf] #)) jif{kl5 /f]d ;fd|fHodf<br />

/fhsLo wd{sf] ¿kdf :jLsf/ ul/Psf] ] lyof] eg] ^) jif{ laTg gkfp“b} ;dfhjfbn] cf gf] ztk|ltzt<br />

ljhosf] ;'lglZrt :yfg agfPsf] 5 .<br />

ctM k|f]=PG6g DofGu/n] cf gf] s[lt æ>dsf] k"0f{ pkh k|fKt ug] { clwsf/Ædf /f]dsf ;d|f6sf]<br />

hdLgsf] ljzfn s]Gb|Ls/0f x'g' / tfT<strong>sfn</strong>Lg >dhLjL ju{ — h;df nueu ;a} bf;x¿ lyP — c;Ld<br />

;Í6df x'g'sf afjh"b æ/f]d ;fd|fHosf] cGtkl5 klZrddf ;dfhjfbsf] :yfkgfÆ lsg ePsf] lyPg<br />

eg]/ olb cfZro{ k|s6 ub{5g\ eg] To;sf] sf/0f vfln of] xf] — Tolta]nf ;Dej x'g]xb;Dd Toxf“<br />

jf:tjdf O;fO{ wd{sf] ¿kdf ;dfhjfb ljBdfg lyof] . To;n] k|d'v :yfg;Dd k|fKt ul/;s]sf] lyof] .<br />

km/s slQ dfq lyof] eg] pQm O;fO{ wd{, plta]nfsf] P]ltxfl;s kl/l:yltdf ckl/xfo{ ePh:t}<br />

Oxnf]sdf xf]Og, k/nf]sdf — :ju{df, d[To'sf] kl5sf] zfZjt hLjgdf — l56} cfpg] æ:j0f{o'uÆdf -<br />

O;fd;Lxsf] zf;g<strong>sfn</strong>df_ To;n] ;fdflhs kl/l:yltnfO{ abNg rfxGYof] .<br />

tL b'O{ P]ltxfl;s 36gf–k|jfxx¿sf] ;dfgtf w]/}klxn] dWoo'ud} tfT<strong>sfn</strong>Lg ls;fgx¿ /<br />

ljz]if¿kaf6 zx/sf ;j{;fwf/0f hg;d'bfosf] klxnf] ljb|f]xsf] ¿kdf xfdL;dIf au{/x¿ cfp“5g\ .<br />

dWoo'uLg ;Dk"0f{ hg–cfGbf]ng em} + Tof] o'4n] klg wd{sf] rf]nf lnP/ cufl8 cfpg' ckl/xfo{ lyof] .<br />

rf/}lt/ km}lnPsf] cwf]ktg 178 af6 To;nfO{ arfP/ O;fO{ wd{sf] k'g:yf{kgf ul/lbg' pgLx¿sf] nIo<br />

ePh:tf] nfUbYof] . t/ wfld{s pTsif{sf tL ;f/f s'/fx¿sf k5fl8 x/]sk6s s'g}gs'g} vf; ;fG;fl/s<br />

:jfy{ l5k]sf] x'GYof] . ozZjL hfg lhhsf] g]t[Tjdf ag]sf] cSv8 -af]x]ldog, ;fdflhs aGwgx¿af6<br />

d'Qm_ 6\ofjf]/fO6sf] ;Ë7gdf Tof] s'/f cToGt :ki6¿kn] b]Vg kfOG5 . hd{g ls;fgo'4kl5 Tof]<br />

lj:tf/} }–lj:tf/} vtd ePsf] lyof] tfklg pQm ljz]iftf dWoo'udf JofKt /x]sf] lyof] . !*#) kl5<br />

>dhLjL sDo'lg:6x¿sf] pbo;“u;“u} Tof] k'gM klg klGkg yfn]sf] lyof] . /]gfgn] eg]sf lyP, æO;fO{<br />

wd{sf k|f/lDes ;d'bfox¿sf af/]df olb d}n] tkfO{ +nfO{ s]xL atfpg rfx] + eg] d}n] tkfO{ +l;t<br />

…cGt//fli6«o >dhLjLx¿sf] ;‹sf] s'g} :yfgLo zfvfnfO{ x]g'{xf];\Ú<br />

eGg]5' .Æ t/ <strong>k|m</strong>fG;sf sDo'lg:6x¿


ljz]if u/]/ jfO6ln+u / pgsf ;dy{sx¿n] Tof]eGbf w]/}klxn] g} k|f/lDes O;fO{ wd{af/]<br />

ToxLk|sf/sf] s'/f ub{y] .<br />

tL <strong>k|m</strong>fG;]nL ljåfgn] afOansf] hd{g cfnf]rgfnfO{ s;/L sf6s"6 kf/]sf lyP eg] cfw'lgs<br />

kqsfl/tfdf;d]t To:t}k|sf/sf] csf] { pbfx/0f kfOGg . k'gZr, pgn] To;sf] cfwf/df O;fO{ wfld{s<br />

;‹sf] Oltxf;l;t ;DalGwt cf gf] pkGof;, æO;fO{ wd{sf] pTklQsf] ;|f]t -Origines du<br />

Christianisme_ sf] /rgf u/]sf lyP,— h'g zAbx¿nfO{ klxn] dfly p4[t ul/Psf] ] 5, ltgdf<br />

uxL/f] ;Totf lyof] eGg] s'/f :jo+ pgn] klg hfGb}gy] . k'/fgf] cGt//fli6«o -k|yd cGt//fli6«o<br />

>dhLjLx¿sf] ;‹_sf] To:tf] s'g} JolQmnfO{ d}n] b]Vg rfxG5', h'g pbfx/0fsf nflu s'l/GyLx¿sf] gfd<br />

kfnsf] <strong>tyf</strong>slyt låtLo wd{kqnfO{ s'g} k'/fgf 3fpx¿ljgf k'gM vf]tn]/ k9\g ;lsG5, h'g k9\bfv]l/<br />

slDtdf Pp6f s'/faf/] cjZo p;sf] ;Demgf tfhf x'g k'Ub5 . * cf} + cWofokl5 Tof] l;Ëf] wd{kqdf<br />

ToxL zfZjt / k|l;4 eO;s]sf] l;sfot k|ltWjlgt x'G5 M bfg cfO/x]sf] 5}g -les cotisations ne<br />

rentrent pas_ & cf} + bzssf y'k| }hgf Hofb} pT;fxL k|rf/sx¿ lglSng]5g\ . ltgLx¿n] pQm<br />

wd{kqsf] n]vs — pm hf];'s} lsg gxf];\ — sf] xft cf gf] xftdfly /fv]/ ;xfg'e"ltk"j{s lj:tf/}<br />

p;l;t eGg]5g\ M æcxf] ltdLn] klg of] x}/fgLl;t h'Wg'k/]sf] lyof] Æ xfdLx¿ klg — xfdLx¿sf<br />

;‹df s'l/GyLx¿ e/df/ lyP — bfg -rGbf_ gldn]sf] uLt ufpg ;Sb5f} + / s] eGg ;Sb5f} + eg] xfd| }<br />

cf“vfsf cufl8af6 pgLx¿ 5n]/ ;f]em} xfd|f] xftaf6 k'mlTs+bfv]l/ xfdLx¿ slQ nf]leP/ /xGYof} +<br />

k|lz4 cGt//fli6«osf æbzf} + nfvÆ ltgLx¿ g} lyP .<br />

k|f/lDes O;fO{x¿sf ;DaGwdf hfgsf/L xfl;n ug] { xfd|f] Pp6f ;jf] {Qd ;|f]t ;df];6fsf]<br />

n'l;og xf] . To;nfO{ zf:qLo -k|ltli7t_ k|frLg<strong>sfn</strong>sf ef]N6fP/ elgG5 . x/]svfnsf] wfld{s<br />

cGwljZjf;dfly pgn] Ps}gfzn] cljZjf; ub{y] /, To;/L O;fO{x¿nfO{ c¿ s'g}k|sf/sf] wfld{s<br />

;d'bfosf] ¿kdf x]g] { pgLl;t g t s'g} k/wdL{ -k]ug_ — wfld{s cfwf/ lyof] g t s'g} /fhg}lts<br />

cfwf/ . To;sf] ljk/Lt pgsf] cGwljZjf;sf nflu tL ;a}sf pgL pkxf; aGby] — pgn] klg b]j/fh<br />

OGb| -Jupiter_ sf] k|fy{gf ub{y] <strong>tyf</strong> lo;'l;t bof dfUby] . pgsf pQfpnf tfls{s b[li6sf]0f cg';f/<br />

Psvfnsf] cGwljZjf; plQs} d"v{tfk"0f{ lyof], hlt d"v{tfk"0f{ csf] {vfnsf] cGwljZjf; lyof] . Tof]<br />

;fIfL hf];'s} / h];'s} eP tfklg lgZkIf 5 / To;n] c¿ rLhx¿sf] ;“u;“u} Pshgf ;fx;L k/b]zLsf]<br />

gfd k|f]ldo; lyof] . hlta]nf pm hjfg g} lyof], Tolta]nf Pshgf k/b]zLn] cfd] {lgof“leq Jolerf/<br />

u/]sf] lyof] . Toxf“sf] /Ëd~rdf p;n] To;}u/L ;a}eGbfklxn] k|j]z u/]sf] lyof] . pm ;k|df0f klqmPsf]<br />

lyof] / To; b]zsf] k|rngfg';f/ p;nfO{ lhp“b} hnfOPsf] lyof] . k]l/oddf p;n] cf gf afa'sf]<br />

3f“6L /]l6lbPsf] lyof] . To;kl5 pm Toxf“af6 efUg'k/]sf] lyof] .<br />

æclg km]l/ s:tf] eof]


zx/x¿af6 p;sf] ;xfotf ug{, p;nfO{ ;fGTjgf lbg / cbfntdf p;sf] kIfdf ;fIfL aSgsf nflu<br />

cfpg yfn] . hlxn]–hlxn] ltgLx¿sf wfld{s ;Dk|bfosf] k|Zg p7\b5, ltgLx¿n] slt l56f] sfd<br />

ub{5g\ eGg] s'/f ljZjf; ug{ klg ufx|f] x'G5 . k'gM g pgLx¿n] kl/>d ug{ cfgsfgL ub{5g\ g vr{<br />

ug{ . /, To;/L k/b]zLnfO{ rf/}lt/af6 wgsf]jiff{ x'gnfUof] . To;af6 h]nhLjg p;sf] nflu<br />

cfDbfgLsf] 7"nf] ;fwg aGgk'Uof] . u/Lax¿n] dgdg} s] ljZjf; ug{ yfn] eg] pgLx¿sf] z/L/ /<br />

cfTdf cd/ 5 <strong>tyf</strong> pgLx¿ cgGt<strong>sfn</strong>;Dd hLljt /xg]5g\ . ToxL sf/0f xf] M pgLx¿n] d[To'nfO{ t'R5<br />

rLh 7fGgyfn]sf lyP /, pgLx¿dWo] s}of} +hgfn] cf g} :j]R5fn] cfTdxTof;Dd ug{k'u]sf lyP . k'gM<br />

pgLx¿sf] ;a}eGbf k|d'v ljlwlgdf{tfn] pgLx¿nfO{ s] ljZjf; lbnfPsf] lyof] eg] h;} pgLx¿n] wd{<br />

kl/jt{g ug{ k'Ug]5g\, cyf{t\ o"gfgL b]jL–b]jtfnfO{ pgLx¿n] ltnf~hnL lbg k'Ug]5g\ <strong>tyf</strong> ;'nLdf 6f“u]/<br />

dfl/Psf] ;'lkmofjfbLdfly cf gf] cf:yf lnP/ cfpg]5g\ <strong>tyf</strong> p;sf] cfb]zfg';f/ /xg yfNg]5g\,<br />

Tolta]nf pgLx¿ ;a} Pscsf] {sf aGw'–afGwj aGg k'Ug]5g\ . pgLx¿n] s'g} e]befjljgf ;f/f ef}lts<br />

kbfy{nfO{ lt/isf/sf] ¿kdf b]Vg]u/]sf / ;fd"lxs¿kdf pgLx¿ To;sf dflns aGg]u/]sf 5g\ . ToxL<br />

sf/0f xf] M tL l;4fGtx¿nfO{ pgLx¿n] k"0f{ ljZjf;sf ;fy, s'g} :ki6Ls/0f jf k|df0fljgf :jLsf/<br />

u/]sf 5g\ . clg hlta]nf s'g} af7f] 7u pgLx¿;“u k'Ub5 / p;n] a'l4dfgLk"0f{ t/L<strong>sfn</strong>] s;/L<br />

kl/l:yltnfO{ pkof]u ug] { xf] eGg] s'/f a'‰b5, Tolta]nf sd ;dod} pm el/k"0f{ x'G5 <strong>tyf</strong> d'v /;fp“b}<br />

r"krfkl;t tL d"v{x¿sf] d"v{tfdf lvTsf 5f]8\b5 . c¿ s'/f, tfT<strong>sfn</strong>Lg l;l/ofnL k|zf;sn]<br />

k/b]zLnfO{ d'Qm ul/lbPsf] lyof] .Æ<br />

k'gM clnslt ToxLvfnsf] cg'ejkl5 ælk|o dxf]bo -k]l/odl;t_æk'gM 3'dlkm/ ug{sf nflu<br />

lg:s]sf lyP — pgsf] ofqfdf O;fO{x¿sf] kljq :jefjn] p;nfO{ wgsf] sdL cg'ej x'g lbPsf<br />

lyPgg\ . x/]s 7fp“ pgLx¿n] p;sf cfjZostfx¿sf] k"lt{ u/]sf lyP <strong>tyf</strong> pgLx¿n] slxNo} klg<br />

p;nfO{ s'g} k|sf/sf] si6 x'glbPsf lyPgg\ . s]xL ;do;Dd dflg;x¿n] p;nfO{ To;/L g} vfgkLg<br />

u/fO/x] . t/ k'gM hlta]nf p;n] O;fO{ wd{sf lgodx¿sf] ;d]t pNn‹g u¥of] — d]/f] ljrf/df s'g}<br />

lgif]lwt rLh vf“b}u/]sf] a]nf pm km]nf k/]sf] lyof] — Tolta]nf pgLx¿n] lghnfO{ cf gf] ;Dk|bfoaf6<br />

x6fOlbPsf lyP .Æ<br />

hlta]nf d}n] n'l;ogsf] pQm ljj/0f k9\b5', Tolta]nf o'jfj:yfsf s:tf–s:tf :d[ltx¿ d]/f<br />

dgdf p7\b5g\ ;a}eGbfklxn] æk}uDa/ cNa|VtÆsf] dnfO{ ;Demgf eof] M sl/a !*$* lt/ s}of} +<br />

jif{;Dd :jLh/Nof08sf ;fDojfbL jfO6lnª ;d'bfonfO{ p;n] oyfy{tfdf v"a} n'6]sf] lyof] . pm Pp6f<br />

nfdf] — bx|f] dfG5] lyof] . p;n] nfdf] bfx|L kfNbYof] . ;f/f :jLh/NofG8df pm k}bn g} 3'DbYof] /<br />

;G;f/sf] p4f/sf] nflu dflg;x¿nfO{ /x:ok"0f{¿kdf hDdf u/]/ gof“ O{Zj/Lo jf0fLsf] k|rf/ ub{Yof] .<br />

t/ cflv/df pm lj£g} w"t{ lyof] . l56} pm d¥of] klg . To;kl5 k'gM p;sf] pQ/flwsf/L xf]lN:6gsf<br />

æ8f=Æ hh{ s'xndfg cfof] . pm Tolt lj£g w"t{ lyPg . p;n] jfO6lnª h]ndf ePsf] a]nfsf] kmfObf<br />

p7fP/ <strong>k|m</strong>flG;;L / :jLh/NofG8sf ;d'bfonfO{ :jo+ cf gf] O{Zj/Lo jf0fLsf] cg'ofoL agfOlbPsf]<br />

lyof] . clg, 5f]6f] ;dod} pQm sfo{df p;n] sltw]/} ;kmntf k|fKt u/]sf] lyof] eg] cu:6<br />

a]s/;d]tnfO{ klg p;n] cf gf] hfndf kf/]sf] lyof], h'g cf gf] ;Dk|bfosf dfG5]dWo] ;a}eGbfa9L<br />

af7f] x'g'sf ;fy} pm ;a}eGbf 7"nf] klg lyof] . tL ;d'bfo;dIf s'x\ndfgn] efif0f lbPsf] lyof] . !*$%<br />

df h]g]jfdf ægof“ ;G;f/ jf k[YjLdf cfTdfsf] /fHo 5Æ eGg] 3f]if0ff ===sf] zLif{saf6 Tof] efif0f<br />

k|sflzt ePsf] lyof] . To;sf ;dy{sx¿åf/f -;DejtM cu:6 a]s/åf/f_ n]lvPsf] To;sf] e"ldsfdf<br />

xfdLx¿n] k9\g kfp“5f} + M<br />

æcfjZostf To:tf] JolQmsf] lyof], h;sf] d'vaf6 xfd|f ;f/f b'Mv–si6x¿ <strong>tyf</strong> xfd|f ;f/f<br />

cfzf–cfsf+Iffx¿, cyf{t\ xfd|f] o'unfO{ Hofb} uDeL/¿kn] k|efljt ug] { rLhx¿sf] cleJolQm x'g ;sf];\<br />

===To:tf] xfd|f] o'un] k|tLIff ul//x]sf] JolQmsf] cjtf/ ePsf] 5, Tof] JolQm xf]lN:6gsf] 8f= hh{<br />

s'x\ndfg xf] . p;n] cfk"m;“u gof“ ;G;f/sf] cyjf jf:tjdf cfTdfsf] /fHosf] ;Gb]z lnP/ cjtf/sf]<br />

¿k lnPsf] 5 .Æ<br />

s] s'/f atfpg'kg] { cfjZostf 5}g eg] gof“ ;G;f/sf] Tof] ;Gb]z afOansf] cfwf–rf}yfO{<br />

efiffdf, n ndf]lgof“hsf] 9Ëaf6 k|:t't ul/Psf] ] 7]6 u“jf/ / efjk"0f{ asjf;afx]s s]xL xf]Og .


To;nfO{ k}uDa/sf]h:tf] pT;fx dflg;x¿;dIf /flvGYof] . t/ To;af6 jfO6lnªsf vf;<br />

jfl;Gbfx¿sf] Jojxf/df s'g} cGt/ cfPg <strong>tyf</strong> pgLx¿n] Tof] w"t{nfO{ To;}u/L sf“wdf r9fP/ rln/x],<br />

h;/L Plzofsf O;fO{x¿n] k]l/u|Lg;nfO{ sf“wdf r9fP/ lx+8]sf lyP . tL JolQmx¿ — h'g cGoyf s§/<br />

hgtGqjfbL <strong>tyf</strong> cltzo dfqfdf ;dfgtfjfbL lyP / h;sf] sf/0fn] p;n] pgLx¿sf] zf]if0f ub{Yof],<br />

ltgLx¿n] :s"n df:6/, kqsf/ / xftn] sfd ug] { s'g} klg JolQm To:tf]vfnsf] æ1fgL JolQmÆ x'g]<br />

s'/fdf eoÍ/ zÍf ub{y] — gf6sLo9Ëaf6 sfd ug] { To; s'x\ndfgsf] kmGbfdf km“:g k'u]sf lyP .<br />

pgLx¿n] s] ljZjf; ug{ yfn]sf lyP eg] ægof“ ;G;f/Ædf pgLx¿dWo] pm ;a}eGbf a'l4dfg 5, cyf{t\<br />

s'x\ndfgn] g} ;'v af“8Lr'“8L<br />

ug] { Joj:yf ug] {5 . /, t;y{, plta]nfsf] k'/fgf] ;G;f/df klg<br />

lziox¿nfO{ ;a}eGbf a'l4dfg ToxL JolQmsf] r/0fdf ;a} ;'vsf] y'k|f] nufOlbg'kb{Yof] <strong>tyf</strong> :jo+<br />

cf gf c+zdf h]–hlt 6'qmf kb{5, To;df pgLx¿n] ;Gtf]if dfGg'kb{Yof] . To;/L k]l/u|Lg; s'x\ndfgn]<br />

;d'bfosf] zf]if0f u/]/ v"a} 7f“6l;t cfgGbdo hLjg ljtfO/x]sf] lyof] — hlta]nf;Dd ;SbYof],<br />

Tolta]nf;Dd . lg:;Gb]x Tof] l:ylt w]/} lbg;Dd /lx/x]g . zÍf ug] {x¿ / cljZjf; ug] {x¿sf] a9\bf]<br />

ufO{ +u'O{ + <strong>tyf</strong> afbf]O{ ;/sf/sf] bdgsf] vt/fn] nf;fgdf æcfTdfsf] zf;gÆ cGt ul/lbof] — s'x\ndfg<br />

nf]k eof] .<br />

h'g JolQmnfO{ o"/f]ksf] dhb"/ cfGbf]ngsf k|f/lDes lbgx¿sf] cg'ejhGo 1fg 5, To;nfO{<br />

To;k|sf/sf bh{gf} + pbfx/0fx¿sf] ;Demgf x'g]5 . cfhef]ln Tof] xb;Dd k'Ug] To;vfnsf sxfgLx¿<br />

slDtdf 7"n–7"nf s]Gb|x¿df c;Dej ePsf 5g\ . t/ cem}klg cfGbf]ng gof“ g} ePsf ;'b"/sf<br />

lhNnfx¿df To;vfnsf ;fgf–7"nf k]l/u|lg;nfO{ c:yfoL / ;Lldt ;kmntf ldNg ;Sb5 . clg, 6Lsf<br />

nufpg] s'/fsf lj/f]wLx¿b]lv lnP/ a|x\dro{sf ;dy{s, zfsfxf/L, hLjxTofsf lj/f]wL, k|fs[lts<br />

lrlsT;fåf/f /f]u lgsf] kfg] {x¿, ;d'bfo 6'6k"m6 eP/ l5GgleGg eO;s]sf :jtGq ;d'bfosf<br />

k|rf/sx¿, ljZjsf] pTklQsf af/]df gof“ l;4fGtsf k|ltkfbsx¿, c;kmn jf cefuL cfljisf/sx¿,<br />

gf]s/zfxL tTjx¿n] æPsbd} a]sfdsf lgDgk" “hLjfbL emf;e'm;Æ e<strong>lgg</strong>] jf:tljs jf sfNklgs<br />

cGofosf lzsf/ JolQmx¿, Odfgbf/ d"v{ / a]Odfg wf]s]jfh;Dd — cyf{t\ jt{dfg ;/sf/L If]qaf6<br />

efjL rLhsf] s]xL cfzf gePsf JolQmx¿ jf cf gf] ;xgzLntfsf] k/fsfi7fdf k'lu;s]sf JolQmx¿<br />

— h;/L ;f/f b]zx¿df dhb"/ ju{sf kf6L{x¿df 3':b5g\, 7Ls To;}u/L k|f/lDes O;fO{ ;d'bfodf<br />

pgLx¿ 3':g k'u]sf lyP . k'/fgf] ;G;f/sf] lj36gaf6 :jtGq agfOPsf, cyf{t\ yft–gaf;<br />

agfOlbPsf ;f/f tTjx¿ O;fO{ wd{sf] z/0fdf Pskl5 csf] { k'u]sf lyP, lsgeg] lj36gsf] Tof]<br />

k|lqmofsf] lj/f]w ug] { ToxL dfq} Pp6f rLh lyof] . O;fO{ wd{n] Tof] k|lqmofsf] lj/f]w ub{Yof] lsgeg] pm<br />

:jo+ ToxL k|lqmofsf] cfjZos pkh lyof] . /, To;sf/0f pm sfod /x]sf] lyof] / To;n] k|ult<br />

ub} {uO/x]sf] lyof] eg] c¿ tTjx¿ If0feË'/ dfvfem} + nf]k x'gk'u]sf lyP . s'g} lsl;dsf] To:tf]<br />

wdf] {Gdfb lyPg, s'g} lsl;dsf] To:tf] d"v{tf lyPg, s'g} lsl;dsf] To:tf] w"t{ lts8d lyPg, h'gvfn]<br />

JolQmx¿ gof“ O;fO{ ;d'bfoleq 3';]sf lyP / ltgLx¿nfO{ pgLx¿sf s'/f ;'Gg] / v';L–/fhL<br />

pgLx¿dfly ljZjf; ug] { dflg;x¿ gldNg] 5'§f5'§} 7fp“df 5fl8Psf] lyof] . clg, xfd|f] k|yd<br />

cGt//fli6«o sDo'lg:6 dhb"/ ;‹h:t} O;fO{ ;Dk|bfon] klg k|f/lDes lbgx¿df c;fdfGo caf]w9Ën]<br />

pgLx¿sf] nIo cg'¿ksf ;a} s'/fx¿dfly ljZjf; ub{Yof] — ctM O;fO{ wd{sf nflu k]l/u|Lg;n] h'g<br />

y'k| } u|Gyx¿ n]v]sf] lyof], To;sf] s]xL c+z gof“ afOandf ;dfj]z gePsf] xf]nf eg]/ xfdL<br />

kl/kSj9Ën] eGg ;Sb}gf} + .<br />

— @ —<br />

afOansf] hd{g cfnf]rgf g} clxn];Dd k|f/lDes O;fO{ wd{sf] Oltxf;af/] xfd|f] 1fgsf] Psdfq<br />

j}1flgs cfwf/ xf] . To; cfnf]rgfdf b'O{ wf/x¿ kfOG5g\ M<br />

To;sf] klxnf] wf/sf] ;DaGw 6'ljGh]g ;Dk|bfo -Tobingen School_ l;t lyof] . Jofks<br />

cy{df l8=P;=:6«f;;d]tnfO{ klg ToxL ;Dk|bfodf ;fd]n ug'{kb{5<br />

. cfnf]rgfTds 5fgaLgsf]<br />

b[li6sf]0faf6 klg wfld{s ;Dk|bfo hlt 6f9f;Dd k'Ug ;Sb5, Tolt 6f9f;Dd Tof] wf/ k'Ub5 . To;n]<br />

s] s'/f :jLsf/ ub{5 eg] O;fO{ wd{;DaGwL rf/j6} k':tsx¿cf“v}n] b]v]sf ljj/0fx¿dfly cfwfl/t<br />

geP/ tL x/fPsf s[ltx¿sf cfwf/df kl5 tof/ kfl/Psf lyP / wd{kqsf ;Gb]zafxs kfn


atfOg]x¿dWo] rf/eGbf a9L k|fdfl0fs 5}gg\, OToflb P]ltxfl;s ljj/0fx¿dWo] rdTsf/ / c;Ëltsf<br />

;f/f rLhx¿nfO{ To;n] tL dfGo 5}g eg]/ cnUofOlbG5 . t/ k'gM h]–hltaf“ls /xG5, To;dWo]<br />

æh]hltnfO{ hf]ufpg ;lsG5, ToltnfO{ hf]ufpg]Æ r]i6f To;n] ub{5 <strong>tyf</strong> To;sf] jf:tljs ¿k,<br />

wfld{s ;Dk|bfosf] :j¿k Psbd} :ki6 x'G5 . pbfx/0fsf nflu ToxL sf/0faf6 -hd{g cfnf]rgfsf]_<br />

Tof] k4ltnfO{ pkof]u ub} { /]gfg — h;n] cf gf] w]/} cfwf/ ToxL wf/fnfO{ dfGb5 — cem} a9LnfO{<br />

æhf]ufpgÆ ;dy{ ePsf] lyof] . To;afx]s gof“ afOansf s}of+ Hofb} ;lGbUw ljj/0fx¿nfO{<br />

P]ltxfl;s¿f6 k|fdfl0fs tYox¿sf] ¿kdf p;n] xfdLdfly yf]kg] { sfd u/]sf] 5 . zxLbx¿af/] c¿<br />

s}of} + kf}/fl0fs syfx¿;d]t klg p;n] ylklbPsf] 5 . tfklg 6'ljGh]g ;Dk|bfo -Tobingen<br />

School_n] h'g rLhx¿nfO{ cg}ltxfl;s / ck|dfl0fs 7x¥ofP/ alxisf/ ug] { u/]sf rLhx¿nfO{ t<br />

lj1fgsf] b[li6n] clGtd¿kaf6 vtd ePsf] dfGg ;lsG5 .<br />

csf] { wf/fsf] vfln Pp6} dfq k|ltlglw a| 'gf] afo/ x'g\ . pgsf] ;a}eGbf 7"nf] of]ubfg s] xf] eg]<br />

pgn] vfln afOan / lbJo ;Gb]zafxsx¿sf wd{kqx¿sf] lgd{d cfnf]rgf k|:t't u/]sf dfq geP/<br />

pgn] ox'bL / o"gfgL cNofsh]lG8«ofnL tTjx¿sf ;fy;fy} ljz'4¿kaf6 o"gfgL / o"gfgL /f]dsf<br />

tTjx¿sf] ;d]t klg uDeL/tfk"j{s 5fgaLg ug] { sfd ;a}eGbfklxn] u/]sf lyP . pgn] O;fO{ wd{sf<br />

nflu ;a}eGbfklxn] ljZjJofkL bz{g aGg] af6f] vf]lnlbPsf lyP . a| 'gf] afo/kl5 O;fO{ wd{ ox'bL<br />

wd{af6 Psbd} tDtof/ / k"0f{ cj:yfdf lgSn]sf] lyof] <strong>tyf</strong> Kofn]l:6gaf6 ;'? u/]/ ;f/f ;G;f/nfO{<br />

cf gf l;4fGtx¿ — h'g d'VotM ;'lglZrt eO;s]sf lyP — sf], cyjf cf gf] g}ltstfsf] andf<br />

;kmn agfPsf] lyof] eg]/ ca s;}n] dfGb}gYof] . ca pQm sxfgL vfln wfld{s ;+:yfgx¿leq <strong>tyf</strong><br />

pgLx¿aLr dfq rNb}–3l;| +b} /xg ;Sb5, h;n] lj1fgsf] anL r9fP/ ePklg æwd{nfO{ hgtfsf nflu<br />

hLljt /fVg rfxG5g\ . h'g O;fO{ wd{ sf]:6fl:6gsf] zf;g<strong>sfn</strong>df /fhsLo wd{ aGg k'u]sf] lyof],<br />

To;dfly cNofsh]lG8«ofsf lkmnf]jfbL ;Dk|bfo / o"gfgL–/f]dgx¿sf] lgs[i6 bz{g — ckmnft'g /<br />

d'VotM j}/fUojfbL bz{g — sf] h'g Hofb} k|efj k/]sf] lyof], To;nfO{ ;lj:tf/ atfpg] sfd oBlk<br />

slxNo} k"/f ePsf] 5}g tfklg Tof] k|efjsf] cl:tTjnfO{ k|dfl0ft ul/Psf] ] 5 / To;sf] d'Vo >]o a| 'gf]<br />

afo/nfO{ 5 . O;fO{ wd{nfO{ sxL+ aflx/af6 — h'l8ofaf6 — NofP/ /f]dg–o"gfgL b'lgof“df yf]kl/Psf]<br />

lyPg, a? Pp6f ljZjwd{sf] ¿kdf To;sf] pTklQ :jo+ To;leqaf6 ePsf] lyof] eGg] k|df0fsf]<br />

cfwf/lznf pg}n] /fv]sf lyP . lg:;Gb]x uxL/]/L hd]sf unt wf/x¿sf lj4 n8\g] tL ;a}<br />

JolQmx¿h:t} afo/;d]t klg cf gf] pQm /rgfdf cfjZostfeGbf a9L cufl8 a9]sf lyP .<br />

;flxlTos ;|f]tx¿sf] dfWodaf6 ;d]t pbLodfg O;fO{ wd{df lkmnf]sf] ljz]if u/]/ l;g]sfsf]<br />

k|efj k/]sf] lyof] / gof“ afOansf n]vsn] bfz{lgs rLhx¿ rf]/]/ nu]sf Psbd} ;flxlTos rf]/ lyP<br />

eg]/ k|dfl0ft ug] { lkmqmLdf a| 'gf] afo/n] gof“ wd{sf] pbo<strong>sfn</strong> nueu cfwf zbLkl5 eGg'k/]sf] lyof] .<br />

pgsf wf/0ffx¿sf lj?4 /x]sf /f]dsf Oltxf;sf/x¿sf egfOx¿nfO{ pgn] c:jLsf/ ug'{k/]sf]<br />

lyof] .<br />

Oltxf; n]vgsf ;DaGwdf cfd¿kn] kof{Kt dgf]dfgL ug'{k/]sf]<br />

lyof] . pgsfg';f/ O;fO{ wd{sf] pbo<br />

oyfy{df n]ljogx¿sf] zf;g<strong>sfn</strong>df ePsf] lyof] <strong>tyf</strong> gof“ afOansf] ;flxlTos /rgf x]l8«og<br />

PG6f]lgo; / dfs{; cf]/]lno;sf] zf;g<strong>sfn</strong>df ePsf] lyof] . To;sf] kmn:j¿k gof“ afOandf lo;' /<br />

pgsf lziox¿sf ljj/0fx¿sf] P]ltxfl;s k[i7e"ldsf] ¿kdf afo/sf nflu s'g} dxŒj /xGgYof] . pgL<br />

tL sxfgLx¿df 3'nldn eP/ ljnLg x'G5g\, h;df cfGtl/s ljsf;sf cj:yfx¿ <strong>tyf</strong> k|fylds<br />

;d'bfosf g}lts ;‹if{x¿nfO{ s]xLgs]xL dfqfdf sfNklgs JolQmx¿;“u hf]l<strong>8l</strong>bPsf] lyof] .<br />

afo/sfg';f/ gof“wd{sf] hGd:yn u]lnnL / h]?;]nd geP/ cn]Sh]lG8«of / /f]d x'g\ .<br />

ctM tL sxfgLx¿ / ;flxlTos cjz]ifsf ¿kx¿dWo] h;nfO{ gof“ afOandf c5"tf] 5f]l8Psf]<br />

lyof], To;nfO{ olb 6'ljGh]g ;Dk|bfon] xfdLx¿;dIf clxn] klg lj1fgn] ljjfbf:kb j:t'sf ¿kdf<br />

:jLsf/ ug{ ;Sg] cwLstd rLh k|:t't ug{ ;Sb5 eg] a| 'gf] afo/n] xfdL;dIf :jLsf/ ug{ g;lsg]<br />

clwstd j:t' k|:t't ul/lbG5g\ . jf:tljs ;Totf b'j} rLhsf aLrdf x'G5 . cfh xfdL;“u h'g<br />

;fwg 5, To;sf] ;xfotfaf6 pQm ;Totf lgwf{l/t ug{ ;lsG5 eGg] s'/f Hofb} ;Gb]xf:kb 5 . Tof]<br />

sfd k"/f ug{sf nflu s'g} klg cfnf]rgfsf] ck]Iff gof“ rLhx¿sf] vf]haf6, ljz]if u/]/ /f]d / k"jL{<br />

b]zx¿df ul/g] vf]hx¿af6, ;a}eGbfa9L ld>df ul/g] vf]hx¿af6 w]/} d2t ldNg]5 .


t/ gof“ afOan s:tf] k':ts klg xf] eg] To;sf] n]vg<strong>sfn</strong> s]xL dxLgfleq lgwf{l/t ug{<br />

;lsG5 . Tof] k':ts ;g\ ^& sf] h"g cyjf ;g\ ^* sf] hgj/L jf clk|nsf] aLrdf n]lvPsf] xf]nf .<br />

To;/L Tof] k':tsn] O;fO{ o'usf] Psbd k|f/lDes <strong>sfn</strong>s} <strong>tyf</strong> Psbd} ;Lwf;fbL >4fsf ;fy Pj+<br />

tfT<strong>sfn</strong>Lg d'xfj/fx¿sf] efiffdf Tof] o'usf] k|f/lDes <strong>sfn</strong>sf ljrf/x¿nfO{ k|ltljlDat ub{5 . tfklg<br />

d]/f] ljrf/df k|f/lDes O;fO{ wd{ jf:tjdf s:tf] lyof] eGg] s'/f atfpgsf nflu af“sL ;Dk"0f{ gof“<br />

afOansf] ck]Iff — Tof] cf gf] jt{dfg ¿kdf w]/}kl5sf] /rgf xf] — Tof] k':tsn] Hofb} dxŒjk"0f{<br />

;|f]tsf] sfd ug{ ;Sb5 . pQm k':ts <strong>tyf</strong>slyt hf]gsf] b}jL ;Gb]z xf] . Tof] k':ts l;Ëf] afOandf<br />

;a}eGbf lSni6 -c:ki6_ nfUb5 . t/ hd{g cfnf]rgfsf] s[kfaf6 Tof] cfh ;a}eGbf ;/n / :ki6<br />

ag]sf] 5 . cf gf kf7sx¿nfO{ d}n] To;sf] ljj/0f lbg]5' .<br />

Tof] s'/f cfTd;ft ug{sf nflu To;sf /rlotf dfq geP/ To;sf] Tof] rnv]n ug] { æghLsÆsf<br />

JolQmx¿aLr Tolta]nf pRr pdË / pNnf;sf] s:tf] cj:yfdf lyof] eGg] a'‰gsf nflu Tof] k':ts<br />

k9\g' g} kof{Kt x'g]5 . of] b}jL ;Gb]zsf] k':ts g} cf gf] vfnsf] / ;dosf] Psdfq k':ts xf]Og .<br />

/]gfgn] cf} +nf ug]/ s] eg]sf lyP eg] xfd|f] o'usf] !^$ cf} + jif{b]lv xfdLx¿n] kfPsf] klxnf] k':ts,<br />

8]lgossf] k':ts hlta]nf n]lvPsf] lyof] — o; o'usf] @%) ;fn;Dd, cyf{t\ sdf]l8Ogåf/f /lrt<br />

æsf/d]gÆ 180 sf] cg'dflgt ;do;Dd æO{Zj/Lo 1fgÆ;DaGwL slDtdf /]gfgn] e]6]sf !% j6f To:tf<br />

k':tsx¿ n]lvPsf lyP eg] kl5 n]lvPsf gSsnL rLhx¿ Tof] uGtLdf k/]sf lyPgg\ . -/]gfgsf]<br />

egfO d}n] lsg p4[t ub{5' eg] h'g JolQmx¿ ljz]if1 5}gg\, ltgLx¿n] ;a}eGbfa9L ToxL k':tsnfO{<br />

a'‰b5g\ . Tof] ;lhn}l;t kfOG5 klg_ Tof] Tolta]nfsf] ;do lyof], hlta]nf /f]d / o"gfg;Dddf <strong>tyf</strong><br />

Plzof dfOg/, l;l/of / ld;|df t cem emg\w]/} q9Ldfqfdf a]Unfa]Un} hfltx¿sf lgs[i6td<br />

cGwljZjf;sf] u~hfuf]ndf Psbd} s'g} lsl;dsf] cfnf]rgfljgf cGwf];/x :jLsf/ ul/GYof] eg] ljz'4<br />

hfnem]n <strong>tyf</strong> Psf]xf]/f] k|k~rnfO{ To;df yk]/ To;df /x]sf sdLx¿nfO{ k"/f ul/lbOGYof] . Tof]<br />

Tolta]nfsf] ;do lyof] hlta]nf rdTsf/ / k/dfgGbsf s'/fx¿, b]jtfsf bz{gx¿, e"t–lkrf;x¿,<br />

eljiojf0fLx¿, ;"gsf Jofkf/Lx¿, ox'bLx¿sf] u'Ktljwf -safnf_ 181 / y/L–y/Lsf To:tf y'k| } c¿<br />

hfb"–6'gfd'gfsf] e/df/ lyof] . O;fO{ wd{sf] pbo ToxL jftfj/0fdf /, To;afx]s cnf}lss skf]n<br />

slNkt s'/fx¿nfO{ c¿ rLhx¿sf] ck]Iff cltw]/} rfvn] ;'Gg tof/ x'g] JolQmx¿aLr ePsf] lyof] .<br />

ld;|df p; o'usf] bf];|f] ztfJbLdf O;fO{ gf]l:6s JolQmx¿ -/x:ojfbLx¿_ 182 n] Jofks¿kaf6<br />

/;folgs lqmof ug] {ub{y] . c¿ rLhx¿sf] ;fy;fy} ln8]gdf k|fKt KofkL/; ->Lkqsf] 8f“7af6 ag]sf]<br />

sfuh_sf b:tfj]h klg ;dfj]z u/]sf 5g, /f;folgs lqmofsf wf/0ffx¿nfO{ pgLxcfkm\gf<br />

lzIff;Dddf ;dfj]z u/]sf lyP . clg, rflN8of / h'l8ofsf ul0flt1x¿ klg — h'g 6];L6;sf]<br />

syfgfg';f/ hfb'–6'gf u/]sf] cleof]udf /f]daf6 b'O{k6s -Psk6s Snfl8o;sf] zf;g <strong>sfn</strong>df / csf] {<br />

k6s k'gM lj6}lno;sf] zf;g <strong>sfn</strong>df _ lgsflnPsf lyP — n] Tof] /]vf ul0ftafx]s csf] { s'g} vfnsf]<br />

/]vful0ft sfof{Gjog ub} {gy], h'g d"n b}jL ;Gb]zdf xfjL ePsf] kfOG5 .<br />

p;df Pp6f rLh yKg' cem cfjZos 5 . O{Zj/ 1fgsf ;f/f k':tsx¿n] cfkm\gf kf7sx¿nfO{<br />

wf]sf lbg] clwsf/ ;jo+nfO{ ePsf] bfaf ub{5g\ . cfd¿kaf6 tL k':tsx¿ vfln pgsf <strong>tyf</strong>slyt<br />

/rlotfx¿eGbf Psbd} a]Un} JolQmx¿n] n]v]sf dfq geP/ w]/}h;f] kl5sf JolQmx¿n] n]v]sf lyP .<br />

8]lgonsf] k':ts, x]gf]rsf] k':ts <strong>tyf</strong> Ph/f, a?r, h'8f, cflbsf O{Zj/Lo 1fgsf k':tsx¿ <strong>tyf</strong><br />

elj:ojf0fL ug] { k':tsx¿ ToxLvfn] /rgfx¿ x'g\ . /, hxf“;Dd ltgLx¿sf ljifoj:t'sf] ;DaGw 5,<br />

To;df klxn] lalt;s]sf / jf:tljs n]vsnfO{ /fd|/L hfgsf/L ePsf rLhx¿sf] eljiojf0fL 5 .<br />

pbfx/0fsf nflu 8]lgonsf] k':tssf n]vs PlG6of]s; PkmLkm]lghsf] d[To' x'g'eGbfs]xL klxn],<br />

!^$ df 8]lgonsf] d'vaf6 — To;nfO{ g]j'r8 g]Rrf/sf] <strong>sfn</strong>df ePsf] dflgG5 — kmf/; /<br />

d];f]8f]lgof“sf] ;fd|fHosf] pbo / ktgsf ljifodf <strong>tyf</strong> /f]dg ;fd|fHosf] :yfkgfsf] ljifodf<br />

eljiojf0fL u/fp“5g\ eljiojf0fL ug] { cfkm\gf] Ifdtfsf] k|df0f lbP/ kf7snfO{ Oh/fOnLx¿n] ;f/f<br />

si6x¿ kf/ ug] {5g\ / cGtdf hLt pgLx¿s} x'g]5 eGg] cfkm\gf] clGtd eljiojf0fL dfGg tof/<br />

kfg{sf nflu p;n] To;f] ub{Yof] . tfklg hf]gsf] b}jL ;Gb]z;DaGwL k':ts jf:tjdf h;sf] xf] elgG5


, pxL n]vsåf/f n]lvPsf] lyof] eg] O{Zj/Lo 1fg;DaGwL ;f/f ;flxTox¿dWo] ToxL k':ts dfq Pp6f<br />

ckjfb x'g]5 .<br />

hf]gn] pQm /rgfsf] n]vs ePsf] bfjf ub{5g\ . pgL<br />

x/xfntdf Plzof dfOg/sf O;fO{x¿df Ps hgf ljlzi6 JolQm<br />

lyP . ;ftj6f O;fO{ wflds ;+3if{x¿nfO{ k7fOPsf] ;Gb]zsf]<br />

:j/af6 ToxL rLh l;4 x'g k'Ub5 . ;DejtM pg} b]jb"t hf]g lyP<br />

P]ltxfl;s¿kaf6 oBlk pgsf] cl:tTj k"0f{¿kn] k|dfl0ft ePsf]<br />

5}g tfklg pg} x'g' w]/} ;Dej 5 . olb jf:tjdf pxL b]jb"t g} Tof]<br />

k':tssf n]vs x'g\ eg] xfd|f] b[li6sf]0faf6 t Tof] emg\ /fd|f] s'/f xf]<br />

. Tof] rLh s] s'/fsf] /fd|f] k|df0f x'g]5 eg] Tof] k':tsdf alh{t<br />

O;fO{ wd{ g} ;f“rf] k|F/lDes O;fO{ wd{ lyof] . hf“bfhf“b} oxf“ s] klg<br />

elgxfn" “ eg] b}jL ;Gb]zsf] To; k':tsf n]vs afOan jf tLgj6}<br />

wd{kq n]Vg] JolQm lyPgg\ eGg] :ki6 yfx x'G5, oBlk ltgnfO{<br />

hf]gåf/f n]lvPsf] eg]/ atfOG5 .<br />

b}jL ;Gb]zsf] k':tsdf s}of} + b[Zox¿ 5g\ . klxnf] b[Zodf O;fn]<br />

7"nf] kfb/Lsf e]ifdf bz{g lbG5g\, pgL Plzofsf ;ftj6f O;fO{<br />

wfld{s ;+3x¿sf k|tLs ;ftj6f d'djQLaLr k'Ub5g\ / hf]gl;t<br />

eg]/ tL rr{x¿sf ;ftj6f b]jb"tnfO{ ;Gb]z k7fp“5g\ . oxf“<br />

Psbd} ;'?d} Tof] O;fO{ wd{ / lgsfOofsf] kl/ifbåf/f ;"qa4 ul/Psf] ]<br />

sf]G:6]lG6gsf] ;fj{hlgs wd{sf] cGt/ :ki6¿kdf xfd|f cufl8<br />

cfp“5 . lqu'6 oxf“ s]jn c1ft dfq geP/ Tof] c;Dej klg 5 .<br />

kl5sf] Pp6f kljq cfTdfsf] :yfgdf oxf“ xfdLn] æO{Zj/sf ;ft<br />

cfTdfx¿ -!!-@__ af6 x6fPsf lyP . lo;' O{Zj/ sbflk xf]Ogg\ / g<br />

t pgL O{Zj/ ;dfg x'g\ . To;sf] ljk/Lt pgL æO{Zj/Lo ;[li6sf<br />

yfngLÆ x'g\ . tfklg pgL O{Zj/sf Pp6f To:tf] ;Gtfg x'g\, h'g<br />

lgTo <strong>sfn</strong>b]lv g} rNb}cfPsf] 5 t/ dfly n]lvPsf ;ft<br />

cfTdfx¿;/x O{Zj/fwLg 5g\ . cWofo [!%-#_] df x'tfTdfx¿n]<br />

:ju{df æO{Zj/sf ;]js df]h]hsf] uLt, kf7fsf] uLtÆ ufp“b} O{Zj/Lo<br />

uf}/jsf] ehg ub{5g\ . oxf“ lo;' vfln O{Zj/sf] cwLg:y dfq<br />

gb]lvP/ Ps cy{df df]h]h ;dfg klg b]lvG5g\ . lo;'nfO{


o?;]nddf ;"nLdf 6f“u]/ dfl/lbG5 -[!!-*_] t/ km]l/ pgL p7\b5g\<br />

[!,%,!*], pgL ;G;f/sf kfksf] abnfdf anL r9fOPsf] ækf7f]Æ x'g\<br />

. pgsf] /utaf6 ;f/f efiffx¿ / /fi6«x¿sf emQmx¿nfO{ d'lQm<br />

ldn]sf] lyof] / pgLx¿ O{Zj/ glhs k'u]sf lyP . k|f/lDes O;fO{<br />

wd{nfO{ ;fj{ef}lds wd{sf] ¿kdf ljsl;t x'gsf nflu d2t ug] {<br />

cfwf/e"t ljrf/ ToxL xf] .<br />

plt a]nfsf ;a} ox'bL / o"/f]k]nL wd{x¿sf] ljZjf; s] lyof]<br />

eg] dflg;x¿sf lqmofsnfkx¿af6 ?i6 ePsf b]jtfx¿nfO{ anL<br />

r9fP/ ;Gt'i6 kfg{ ;lsG5 . O;fO{ wd{sf] klxnf] qmflGtsf/L d"ne"t<br />

ljrf/ -To;nfO{ lkmnf]jfbL ;Dk|bfoaf6 lnOPsf] lyof]_ s] lyof] eg]<br />

hxf;Dd >4fn' hgsf] ;DaGw 5, olb s'g} aLrsf] JolQmn] :j]R5fn]<br />

dxfg\ cfTdanLbfg ub{5 eg] ;f/f dflg;x¿ / <strong>sfn</strong>sf kfkx¿sf]<br />

Ps}k6s ;w} +sf] nflu k|folZrt x'g]5 . To;/L cem a9L anLbfgsf]<br />

cfjZostf vtd ul/lbPsf] lyof] / To;sf ;fy;fy} ljleGg wfld{s<br />

sd{sf08x¿sf] cfjZostf klg d]l6Psf] lyof] . tfklg tL<br />

sd{sf08af6 d'lQm kfpg' ;fj{ef}lds wd{ aGgsf nflu p;sf]<br />

klxnf] cfjZostf lyof] . t/ ltgn] p;nfO{ c¿ wd{ dfGg]<br />

JolQmx¿l;tsf] p;sf] x]nd]nnfO{ sl7g agfp“y] cyjf Psbd}<br />

/f]Sby] . To;sf] afjh"b anL r9fpg] k|rng dflg;x¿sf] /Llt–<br />

l:yltdf slt uxL/]/L hd]sf] lyof] eg] Sofyf]lnsjfb ;d]t klg –<br />

To;n] k/wdL{ d"lt{k"hf ug] {x¿sf cToGt w]/} s'/fx¿ c“ufln;s]sf]<br />

lyof] — Tof] afgLJoxf]/f;“u ;Dem}ftf ug{sf nflu slDtdf gdfhsf]<br />

a]nf k|tLsfTds anLbfg k|yfnfO{ cfkm"leq ;dfj]z ug'{k¥of]<br />

.<br />

csf] {lt/ To; k':tsdf d"n kfksf] cGwljZjf;sf] s'g} lrx\g;d]t<br />

5}g .<br />

tfklg tL ;f/f ;Gb]z <strong>tyf</strong> l;ª\uf] k':tsdf ;a}eGbf ljz]if s'/f<br />

s] xf] eg] ltgdf ltgsf n]vsx¿ :jo+nfO{ cfkm" / cfkm\gf ;xwdL{<br />

ox'bLx¿afx]s c¿ s'g} gfd lng] slxNo} / sxL+ klg Vofn x'Gg .<br />

;d/gf / lkmnf8]lNkmofsf ;Dk|bfox¿sf ;b:ox¿sf] To;n] eT;{gf


ub{ }5 / pgLx¿ æox'bL xf} +Æ eGb5g\ t/ æxf]Og tL z}tfgsf afxg<br />

x'g\Æ eGb} pgLx¿ ck|;Ggtf JoQm ub{5g\ . k/ufdf];sf<br />

dflg;x¿sf ;DaGwdf pm eGb5 M pgLx¿n] anfd l;4fGt<br />

dfGb5g\ . Tof] anfdn] afnsnfO{ Oh/fonL s]6fs]6Lx¿sf] dfu{df<br />

cj/f]w v8f u/, d"lt{x¿ ;dIf r9fOPsf rLhx¿ vfpm / Jolerf/<br />

u/ eGg] l;sfPsf] lyof] To;/L oxf“ ;r]t O;fO{x¿sf] s'/f<br />

xf]Og, a? cfkm" ox'bL æxf} +Æ eGg]x¿sf] s'/f xf] . dfgf} + pgLx¿sf]<br />

ox'bL wd{ klxn]sf] ox'bL wd{sf] ljsf;sf] Pp6f gof“ cj:yfsf]<br />

Bf]ts xf] tfklg To;}u/L Tof] pxL Psdfq ;f“rf] wd{ aGgk'Ub5 .<br />

ctM O{Zj/sf] l;+xf;gsf] cufl8 hlta]nf dxfTdfx¿ xflh/ eP,<br />

Tolt a]nfeGbf klxn] !, $$, ))) ox'bLx¿ — x/]s slanfaf6 !@,<br />

))) ox'bLx¿— pgLx¿;dIf cfPsf lyP / To;kl5 tL cgluGtL<br />

;+;yflkt wd{sf lj/f]wL ;d"xx¿ Toxf“ cfpgkfPsf lyP /<br />

ltgLx¿n] gof“ ox'bL wd{ dfGg yfn]sf lyP . To;af6 s] :ki6 x'G5<br />

eg] O;fO{ wfld{s ;+3sf] &( cf} + ;fndf To; n]vsnfO{ cfkm"n]<br />

To:tf] wd{sf] ljsf;sf] Psbd} gof“ cj:yfsf] k|ltlglwTj ul//x]sf]<br />

5 eGg] s'/fsf] hfgsf/L sd lyof], h'g kl5 uP/ dfgjLo<br />

lrGtgsf] Oltxf;df ;a}eGbf qmflGtsf/L tTj aGg]lyof] .<br />

tfklg xfdLx¿ s] kfp“5f} + eg] Tolta]nfsf] O;fO{ wd{ kl5sf]<br />

lg;Lg kl/ifbåf/f ¿9LjfbL9Ëaf6 lgwf{l/t ;fj{ef}lds wd{eGbf<br />

cfsfz/ hdLghlQs} km/s lyof], Pp6fnfO{ b]v]/ csf] {sf] s'g}<br />

cg'dfg ug{ ;lsGgYof] . Tolta]nf To;df xfdLx¿n] g t kl5sf]<br />

O;fO{ wd{sf] cGwljZjf; b]Vg kfp“5f} + g t To;sf] g}ltstf, a?<br />

To;sf] 7fp“df dfG5]n] l;Ëf] ;G;f/sf lj?4 ;‹if{ ul//x]sf] 5 /<br />

To;sf] ljho cjZo x'g]5 eGg] efjgf JofKt 5 . To;df ;‹if{sf<br />

nflu kfOg] pT;'stf / ljhosf] ;DaGwdf kfOg] ljZjf; cfhsf<br />

O;fO{x¿df k"0f{tM cefj 5 . To; o'udf tL rLhx¿ ;dfhsf]<br />

s]jn csf] { w'/Ldf dfq, s]jn ;dfhjfbLx¿df dfq b]Vg kfOG5 .<br />

jf:tjdf ;'?df zlQmzfnL ;G;f/sf lj?4 <strong>tyf</strong> ;fy;fy} :jo+<br />

k'/fgfsf] 7fp“df gof“ rLh Nofpg rfxg]x¿sf lj?4;d]t klg


;‹if{sf] efj k|f/lDes O;fO{x¿ / ;dfhjfbLx¿ b'j}y/Ldf<br />

;dfgvfnsf] kfOGYof] . tL b'j} 7"nf cfGbf]ngx¿dWo] s;}sf] klg<br />

lgdf{0fdf g]tfx¿ jf k}uDa/x¿sf] s'g} vf“rf] 5}g . tL hg–<br />

cfGbf]ngx¿ x'g\ . ;'?df hg–cfGbf]ngx¿df pNemg x'g' :jfefljs}<br />

xf] eg] ;'?–;'?df hg;d'bfosf] ;f] +rfO cGt/lj/f]wk"0f{ x'G5 .<br />

To;df :ki6tf / ;';Da4tfsf] sdL x'G5 . To:tf] x'g' lsg klg<br />

:jfefljs} xf] eg] ;'?sf lbgx¿df k}uDa/x¿n] ;d]t klg tLleq<br />

s'g} e"ldsf v]Nb5g\ . To;k|sf/sf] pNemg y'k| } ;Dk|bfox¿sf]<br />

lgdf{0fdf b]vf kb{5 . ltgLx¿ Pscsf{sf lj?4 klg slDtdf<br />

TolQs} kxnsbdLsf ;fy cjZo n8\b5g\, hlQsf] aflx/L zq'x¿sf<br />

lj?4 n8\b5g\ . k|f/lDes O;fO{ wd{df klg ToxL rLh lyof] — tL<br />

z'elrGts ;Hhgx¿sf] lrGtfaf6 To; s'/fdf s'g} cGt/ kb} {gYof],<br />

h;n] Pstfsf] pkb]z lbGy] t/ Pstf x'g eg] c;Dej lyof] .<br />

cGt//fli6«o s] s'g} Pp6} l;4fGtsf] cfwf/df Pstfa4 lyof] <<br />

To;df s'/f Psbd} pN6f] lyof] . To;df !*$* eGbf klxn]sf<br />

<strong>k|m</strong>flG;;L k/Dk/fsf sDo'lg:6 lyP / ltgLx¿leq klg a]Unfa]Un}<br />

k|sf/sf ljrf/ ePsf JolQmx¿ lyP . To;df jfO6lnª ;Dk|bfosf<br />

sDo'lg:6x¿ klg lyP <strong>tyf</strong> k'ghL{ljt sDo'lg:6 lnusf ;b:ox¿<br />

klg lyP, k| 'wf] +jfbLx¿ lyP — pgLx¿sf] <strong>k|m</strong>fG; / a]lNhodf k|efj<br />

lyof] — AnfÍLjfbLx¿ lyP, hd{g dhb"/ kf6L{sf JolQmx¿ lyP /,<br />

cGtdf afs'<strong>lgg</strong>jfbL c/fhstfjfbLx¿ — pgLx¿sf] af]nafnf s]xL<br />

;do;Dd :k]g / O6nLdf lyof] — lyP . oxf“ vfln s]xL d'Vo<br />

bnx¿sf] dfq pNn]v ul/Psf] ] 5 . cGt//fli6«osf] :yfkgfkl5<br />

c/fhstfjfbLl;t clGtd¿kaf6 / k"0f{tM ;a} 7fp“x¿af6 5'6sf/f<br />

kfpg] / slDtdf cfd cfly{s k|Zgx¿sf ;DaGwdf b[li6sf]0f;DaGwL<br />

Pstf :yflkt ug{ Psrf}yfO{ ztfAbL -@% jif{ — cg'=_ nfu]sf lyP<br />

. hlta]nf Tolt ;do nfu]sf] lyof], Tolta]nf ;~rf/sf dfWodx¿<br />

/ ;f/f cfw'lgs ;fwgx¿ — /]n, tf/, ljzfn cf}Bf]lus zx/x¿,<br />

kqklqsfx¿, ;Ël7t hg;d'bfosf ;efx¿ cflb — xfd|f] d2tsf<br />

nflu df}h"b lyP .


k|f/lDes O;fO{x¿df klg To:t} ljefhg lyof] — pgLx¿leq<br />

cgluGtL ;Dk|bfox¿ lyP . tL ;Dk|bfox¿ g} tL ;fwgx¿ lyP,<br />

h;sf] dfWodaf6 ax; ePsf] lyof] . clg, kl5 pgLx¿sf] d2taf6<br />

Pstf :yflkt x'g;s]sf] lyof] . xfdLx¿n] pQm lstfadf klxn]b]lv<br />

g} tL rLhx¿ df}h"b /x]sf] kfp“5f} + . c;lGbUw¿kaf6 O;fO{<br />

wd{;DaGwL ;a}eGbf k'/fgf] b:tfj]h klg ToxL xf] . n]vsn] To;sf<br />

lj?4 ;d]t klg ToxL lgd{d pTs6tfsf ;fy n8\b5, h'g lgd{d<br />

pTs6tfsf ;fy afx\o ljzfn kfkk"0f{ ;G;f/sf lj?4 n8\b5 .<br />

;a}eGbfklxn] PkmLkm; / k/ufdf];df x/]sy/L lgsf]n;jfbL lyP .<br />

k'gM ;d/gf / lkmnf8]lNkmofdf tL dfG5]x¿ lyP, h;n] eGby] —<br />

pgLx¿ ox'bL x'g\ t/ tL z}tfgsf cg'ofoL . k/ufdf];df anfd —<br />

To;nfO{ e"m6 k}uDa/ elgG5 — sf ;dy{s lyP . PkmLkm;df<br />

cfk"mnfO{ b]jb"t atfpg]x¿ lyP, t/ tL b]jb"t lyPgg\ . clg,<br />

cGtdf lyofl6/fdf Tof] e"m6 O{Zj/Lo dlxnf b"tsf ;d{s lyP .<br />

To;nfO{ h]h]a]nn -abgfd :qL — cg'=_ elgG5 . tL ;Dk|bfosf<br />

ljifodf xfdLnfO{ cem} yk ljj/0f lbOPsf] 5}g . vfln anfd /<br />

h}h]a]nsf ljifodf pgLx¿n] d"lt{;dIf anL r9fpg] rLh vfGy] /<br />

Jolerf/ ub{y] eGg] atfOPsf] 5 . s] s'/fsf] k|oTg ul/Psf] ] 5 eg]<br />

tL kf“rj6} ;Dk|bfonfO{ kfnjfbL O;fO{ dflgof];\ <strong>tyf</strong> ;Gb]znfO{<br />

e"m6 b]jb"t kfn, slyt anfd / …lgsf]n;Úsf lj?4 lbOPsf] ;Gb]z<br />

dflgof];\ . /]gfgsf] s[lt — …;Gt kfnÚdf ToxLvfn] ts{x¿sf]<br />

;ª\u|x kfOG5 . tL d'ZsLn}n] l6Sg ;Sb5g\ . tL ;f/fsf ;f/f<br />

;Gb]zx¿nfO{ b]jb"tsf cWofb]zx¿, kfnsf <strong>tyf</strong>slyt wd{kqx¿sf<br />

cfwf/df ;Demfpg] sf]lzz ul//x]sf] k|tLt x'G5 — cyf{t\ pgn] tL<br />

/rgfx¿sf cfwf/df ;Demfpg] sf]lzz ub{5g\ \ h'g slDtdf cf gf]<br />

df}h"bf :j¿kdf, b}jL ;Gb]zeGbf slDtdf ^) jif{klxn]sf] xf] . /,<br />

To;sf/0f To;df lbOPsf tT;DaGwL tYox¿ s]jn Hofb} zÍf:kb<br />

dfq geP/ k"0f{tM k/:k/lj/f]wL klg 5g\ tfklg lg0f{ofTds s'/f<br />

s] xf] eg] n]vssf] dl:tisdf Pp6} ;Dk|bfosf kf“ry/L a]Unfa]Un}<br />

gfd /fVg] / ltgnfO{ a]Unfa]Un} gfdaf6 ;Daf]wg ug] { s'/f ;'‰g


;Sb}gYof] . Pp6} PkmLkm;sf b'O{j6f gfd -e"m6 b]jb"t /<br />

lgsf]n;jfbL_ <strong>tyf</strong> k/ufdf];sf b'O{y/L gfd -anfdjfbL /<br />

lgsf]n;jfbL_ /fVg / k'gM x/]skN6 b'O{ a]Unfa]Un} ;Dk|bfosf ¿kdf<br />

pgLx¿nfO{ pNn]v ug{;d]t klg ;Sb}gy] . To;sf ;fy;fy} tL<br />

;Dk|bfosf clxn] kfnjfbL e<strong>lgg</strong>] tTjx¿ df}h"b lyP eGg] s'/fsf]<br />

;DefjgfnfO{ s;}n] c:jLsf/ ug{ ;Sb}g .<br />

tL b'j} pbfx/0fx¿sf] ;DaGwdf w]/} tkl;nsf ;fy s'/f<br />

ul/Psf] ] 5 . pgLx¿n] d"lt{x¿sf cufl8 r9fOg] ljleGgy/Lsf df;'<br />

vfGy] / Jolerf/ ub{y] . tL b'O{y/L rLhx¿ s:tf x'g\ eg] ltgnfO{<br />

lnP/ ox'bLx¿ — ;fljsvfn] ox'bLx¿ / O;fO{ aGg] ox'bLx¿<br />

b'j}y/L — sf] wd{ kl/jt{g ul/lbg] d"lt{sf] k"hf ug] {x¿l;t lg/Gt/<br />

emu8f kl//xGYof] . d"lt{k"hsx¿åf/f r9fOg] df;'nfO{ vfln<br />

k|;fbsf] ¿kdf pT;j–ef]hdf dfq — Toxf“ p;n] vfg c:jLsf/<br />

ug] { s'/fnfO{ cg'lrt 7fGbYof] / Tof] vtgf{s;Dd klg x'g ;SbYof]<br />

— af“l8GgYof], a? ;fj{hlgs ahf/df ;d]t a]lrGYof] . Toxf“ Tof]<br />

sfg"gsf] b[li6sf]0faf6 z'4 lyof] jf lyPg eGg] s'/f kQf nufpg'<br />

klg ;Dej lyPg . ox'bLx¿sf] Jolerf/ eGg'sf] cy{ vfln a}jflxs<br />

;DaGwaflx/sf] of}g–;DaGw dfq geP/ ox'bL sfg"gåf/f h'g ;uf]qL<br />

;Ldfleq ljjfx lglif4 lyof], ox'bLx¿ / u}/–ox'bLx¿aLrsf]<br />

of}g;DaGw klg Jolerf/sf] >]0fLdf kb{Yof] . lbJo–;Gb]zx¿ [-!%_,-<br />

@)_ / -@(_] sf] lgodfg';f/ Jolerf/ zAbsf] cfd¿kdf ToxL cy{<br />

x'G5 . t/ wd{k/fo0f ox'bLx¿nfO{ h'gk|sf/sf] of}g;DaGwsf]<br />

cg'dlt 5, To;faf/] hf]gsf] wf/0ff a]Un} 5 . !,$$,))) hgf d[t<br />

ox'bLaf/] [!$-$_] pgL eGb5g\ — oL tL JolQmx¿ g} x'g\, hf]<br />

:qLx¿l;t b'lift ePsf 5}gg\ lsgeg] tL s'df/ x'g\ . /, jf:tjdf<br />

hf]gsf] :ju{df t Pshgf klg :qL x'“lbgg\<br />

To;}u/L pgsf]<br />

;DaGw Tof] ljrf/wf/fl;t 5, h;n] of}g;DaGwnfO{ cfd¿kdf kfk<br />

7fGb5 . k|f/lDes O;fO{ wd{sf c¿ s[ltx¿df klg k|foM Tof] ljrf/<br />

kfOG5 . /, To;afx]s /f]dnfO{ klg pgn] To:tL 3f]/ j]Zof atfPsf]


5, h;;“u k[YjLsf /fhfx¿n] Jolerf/ u/]sf 5g\ / Tof] Jolerf/sf]<br />

;]jg u/]/ pgLx¿ dbf]GdQ x'gk'Ub5g\ <strong>tyf</strong> pgLx¿sf] ef]u–<br />

ljnfl;tfaf6 kmfObf lnP/ ;G;f/sf Joj;foLx¿n] cf gf e08f/<br />

e/]sf 5g\ eGg] s'/faf/] xfdLx¿n] hlta]nf ljrf/ ub{5f} +, Tolta]nf<br />

tL ;Gb]zx¿df k|of]u ul/Psf zAbx¿sf] cy{ ;Í'lrt¿kdf nufpg'<br />

xfd|f] nflu c;Dej x'G5, h'g cy{ pgsf wd{zf:qLo k[i7kf]ifsx¿n]<br />

nufpg rfxG5g\, h;af6 gof“ afOansf c¿ c+zx¿sf] ] s]xLgs]xL<br />

k'li6 u¿g\ s'/f Psbd} pN6f] 5 . ;Gb]zx¿sf tL c+zx¿n]<br />

:ki6¿kdf Tof] s'/f cfd¿kdf hfx]/ ul//x]sf 5g\, h'g s'/f dxfg\<br />

pynk'ynsf] ;dodf b]lvG5 — Tof] rLh s] xf] eg] To:tf] ;dodf<br />

c¿ ;f/f >[ª\vnfx¿;/x of}g;DaGwsf k/Dk/fut aGwgx¿;d]t<br />

6'6\g k'Ub5g\ . O;fO{ wd{sf k|f/lDes zbLx¿df klg w]/}k6s<br />

z/L/nfO{ oftgf lbg] a}/fuLx¿sf] ;“u;“u} O;fO{x¿sf] :jtGqtfnfO{<br />

klg To; xb;Dd k'¥ofOlbg] k|j[lQ klg e]l6G5 . To;cGt/ut k'?if<br />

/ :qLaLrsf ;DaGwx¿df k'gM sl/a–sl/a s'g} lgoGq0f /xGg .<br />

cfw'lgs ;dfhjfbL cfGbf]ngdf ToxL rLh b]vf kb{5 . rf}yf]<br />

bzsdf ;]G6 ;fOdgn] of}g t[i0ffnfO{ k'gM ;d'lrt 7fp“ lbg] s'/f<br />

ha p7fPsf lyP, Tolta]nf hd{gLsf] tfT<strong>sfn</strong>Lg æg]sLsf] g;{/LÆdf<br />

sltw]/} csygLo 3[0ffsf] efjgf km}lngk'u]sf] lyof] ;]G6<br />

;fOdgn] tL zAbx¿nfO{ hd{g efiffdf OGb|Lo–nf]n'ktfnfO{ k'gM 5"6<br />

lbg' æ- wieder einsetzung des Fleisches_Æsf] cy{df<br />

cg'lbt u/]sf lyP To;af/] ;a}eGbf qmf]wk"0f{ lrGtf tfT<strong>sfn</strong>Lg<br />

zf;s ju{sf tL k|ltli7t hdLgbf/x¿n] -To;a]nf;Dd xfd|f] b]zdf<br />

ju{x¿ lyPgg\_ k|s6 u/]sf lyP . pgLx¿ af/Daf/ ef]u ljnf;<br />

gu/Lsg g aln{gdf /xg ;Sby] g t ufp“sf cf gf df}hfx¿df<br />

olb tL df}hf x'g] JolQmx¿n] k'ml/o]sf s'/fx¿ a'‰by] eg]<br />

pgLx¿sf] gdfn'd s] xfn x'“bf]<br />

xf] pgn] zf/Ll/s ;DaGwx¿sf<br />

ljifodf Psbd} cs} {vfnsf] 7§fsf] sNkgf u/]sf lyP . sNkgfjfbsf]<br />

cGt x'g'sf ;fy;fy} To;vfnsf] c;+odtfsf] ;d]t cGt ePsf]<br />

lyof] / To;sf] 7fp“df w]/} a'l4;Ët / jf:tjdf cToGt ;f/} pu|


wf/0ff :yflkt ePsf] lyof] clg, hd{gLsf xfOg]sf] g]sg;{/Lsf]<br />

kl/lwaf6 aflx/ lg:s]sf] / ;dfhjfbL cfGbf]ng Pp6f s]Gb|sf]<br />

¿kdf ljsl;t eOs]sf] x'gfn] Tof] vf; ;De|fGt / ;'Gb/ ;G;f/sf<br />

kfv08Lk"0f{ ljIff]eaf/] lv;L ub{5g\ .<br />

;Gb]zx¿sf] ] ;}4flGts tTj TolQ dfq} xf] . af“sL s'/fdf t<br />

wd{k/fo0f JolQmx¿nfO{ dfq k|rf/sf] sfd hf]z–hf“u/sf ;fy ug{<br />

/ zq'x¿sf lj?4 lgd{dtfsf ;fy ;‹if{ ug{ cfx\jfg ul/Psf] ] 5 .<br />

hxf“;Dd pgLx¿sf] ;DaGw 5, tL t jf:tjdf To:tf rLhx¿ x'g\,<br />

h'g eljiojf0fL ug] { rfv ePsf] cGt//fli6«osf] s'g} klg hf“ul/nf]<br />

JolQmn] n]Vg ;SbYof] .<br />

— # —<br />

tL ;Gb]zx¿ t jf:tjdf pQm /rgfsf e"ldsf dfq x'g\, h'g<br />

Plzof dfOg/sf ;ftj6f O;fO{ wfld{s ;‹x¿nfO{ <strong>tyf</strong> tLåf/f ;g\<br />

^( ;fnsf] af“sL kl/is[t ox'bL wd{nfO{ ;Daf]wg u/]/ k7fOPsf]<br />

lyof] . To;nfO{ hf]gsf] kq elgG5 . To;af6 kl5 O;fO{ wd{sf]<br />

pbo ePsf] lyof] . oxf“ ca xfdLx¿ O;fO{ wd{sf ;a}eGbf kljq<br />

leqL kl/lwdf k'Ub5f} + .<br />

;j{k|yd O;fO{x¿sf] etL{ s'gvfnsf JolQmx¿leqaf6 ul/Psf] ]<br />

lyof] t < d'VotM >d ug] { / blaPsf JolQmx¿leqaf6, hgtfsf<br />

;a}eGbf lgDg:t/sf qmflGtsf/L JolQmx¿af6 . clg tL JolQmx¿<br />

sf] lyP t < tLdWo]df kb{y] M zx/sf] u/La ePsf :jtGq<br />

JolQmx¿, bIfL0fsf k/fwLg /fHox¿sf æt'R5 / c;Eo JolQmx¿Æ,<br />

cf}klgj]lzs Pj+ rLlgof“ aGb/ufxdf 3'dlkm/ ug] { cfjf/fx¿ /<br />

3'dSs8x¿, cflbh:tf ;a}k|sf/sf JolQmx¿ . clg, pgLx¿dWo]<br />

:jtGq bf;x¿ lyP / ;a}eGbfa9L ltgLx¿dWo] vf; bf;x¿ g}<br />

lyP . O6nL, l;;nL / cl<strong>k|m</strong>sfsf 7"n–7"nf df}hfx¿cGt/ut tL<br />

bf;x¿dWo] kb{y] . tLdWo] k|fGtLo ufp“n] Onfsfx¿sf ;–;fg<br />

ls;fgx¿ kb{y], h'g C0fef/sf] sf/0fn] w]/}eGbfw]/} bf;tfsf]<br />

vfN6f]df v:g k'u]sf lyP . tL ;f/f JolQmx¿sf] p4f/sf] s'g} klg<br />

;fdfGo dfu{ lyPg . pgLx¿ ;a}sf] :ju{ ctLtdf ljnLg eO;s]sf]


lyof] . a]xfn ePsf :jtGq JolQmx¿sf nflu pgLx¿sf] :ju{<br />

eg]sf] k'/fgf] gu/ /fHo xf], h'g gu/ klg x'GYof], ;“u;“u} /fHo klg<br />

x'GYof] / To;df pgLx¿sf k'vf{x¿ :jtGq gful/s x'Gy] . o'4df<br />

klqmPsf bf;x¿sf] nflu To;sf] cy{ lyof] — pgLx¿ klqmg' /<br />

y'<strong>lgg</strong>'eGbf klxn]sf] :jtGqtfsf] clAw, ;fgf ls;fgx¿sf nflu<br />

To;sf] cy{ cGt eO;s]sf] s'nLg ;dfh Joj:yf / ;fd'bflos<br />

:jfldTj k|0ffnL lyof] . To; cy{df jf:tjdf ;a}yf]s lyof] .<br />

To;nfO{ /f]dsf] kmnfd] d'8\sLsf] k|xf/n] l5ofl5of kfl/lbPsf] lyof] .<br />

k|frLg<strong>sfn</strong>df ;a}eGbf 7"nf] ;fdflhs ;d"x :yflkt x'g;s]sf] Tof]<br />

slanf / ;uf]qLo slanfx¿sf] ;‹ lyof] . aa{/x¿df To; ;d"xsf]<br />

cfwf/ kfl/jfl/s ldqtf x'g] ub{Yof] / gu/sf] :yfkgf ug] { o"gfgLx¿<br />

/ O6nLsf jfl;Gbfx¿df To;sf] cfwf/ gu/ /fHo x'g]ub{Yof] .<br />

To;df Ps jf PseGbfa9L ;uf]qLo slanfx¿ x'Gy] . lkmlnk /<br />

cnSh]G8/ -l;sGb/_n] o"gfgL k|foåLknfO{ /fhg}lts¿kaf6<br />

Pstfa4 agfPsf lyP . tfklg To;af6 o"gfgL /fi6«x¿sf] lgdf{0f<br />

ePsf] lyPg . /fi6«x¿sf] lgdf{0f /f]dg ;fd|fHojfbsf] ktgkl5 dfq<br />

;Dej x'g;s]sf] lyof] . /f]dgx¿sf] cflwkTon] ;–;fgf ;‹x¿nfO{<br />

;w} +sf nflu ;dfKt ul/lbPsf] lyof] . /, Toxf“sf] ;}lgs zlQm /<br />

Goflos–k|zf;lgs / ;+oGqn] k/Dk/fut cfGtl/s ;Ë7gnfO{ k"0f{tM<br />

;dfKt ul/lbPsf] lyof] . pgLx¿sf] :jtGqtf / cf gf] vf;<br />

;Ë7g t uof], dflyaf6 ;}lgs / lghfdlt clwsf/Lx¿åf/f<br />

anhk\mtL ul/g] n"6kf6sf] af]em cemw]/} pgLx¿dfly a9]sf] lyof] .<br />

k/fwLg agfOPsf JolQmx¿sf] wg;DklQ tL ;}lgs / lghfdlt<br />

clwsf/Lx¿n] n'6\by] / rsf] { Aofh b/df C0f lbP/ pgLx¿n]<br />

ltgLx¿nfO{ cem} w]/} bf]xg ub{y] . s/sf] ef/n] / tL If]qdf s]jn<br />

jf d'VotM k|fs[lts cy{Joj:yfs} k|rng ePsf] d'b|fsf] cfjZostf<br />

pTkGg ePsf] lyof] — h;n] ls;fgx¿nfO{ ;"bvf]/x¿sf] bf;tfdf<br />

cema9L ws]lnlbPsf] lyof] . To;sf] sf/0fn] JolQmx¿sf] ;DklQdf<br />

7"nf] cGt/ pTkGg ePsf] lyof] . wgLx¿ emg\w]/} ;DkGg x'g k'u] eg]<br />

u/La Psbd} u/La ag] . ljzfn /f]dg ;fd|fHosf lj?4 5'§f5'§}


;fgf–7"nf slanfx¿ / gu/sf] k|lt/f]w a]sf/ ePsf] lyof] . bf]ifd'Qm<br />

bf;x¿ <strong>tyf</strong> pTkLl8t / u/Lax¿sf] d'lQmsf] nflu To:tf] s'g af6f]<br />

lyof], h;df rn]/ tL ;a} ;d"xx¿ — ltgLx¿sf :jfy{x¿<br />

Pscsf{eGbf a]Un} jf k/:k/lj/f]wL;Dd lyP — n] cf gf] p4f/ ug{<br />

kfp“by] < <strong>tyf</strong>lk tL ;a}nfO{ dxfg\ qmflGtsf/L cfGbf]ngcGt/ut<br />

;d]6\g' lyof] eg] cfd dfu{ klg vf]Hg''kg]<br />

{ x'GYof] .<br />

Tof] dfu{ vf]lhof] . tfklg Tof] of] ;G;f/df e]l6Pg .<br />

TolQa]nfsf] h'g l:ylt lyof], To;df Tof] vfln wfld{s dfu{df x'g<br />

;SbYof] . k'gM gof“ ;G;f/sf] 9f]sf v'n]sf] lyof] . z/L/sf] d[To'kl5<br />

cfTdf ;w} + hLljt /xg] s'/f ;f/f /f]dg hutdf lj:tf/}–lj:tf/}<br />

wfld{s ljZjf;sf] rLh aGgk'u]sf] lyof] . ToxL s'/f klg cfd¿kdf<br />

w]/}w]/}sf] d[t cfTdfnfO{ k[YjLsf cf gf sfo{x¿sf nflu ls t<br />

k'/:sf/ ls b08 k|fKt x'G5 eGg] dfGg yflnPsf] lyof] . hxf“;Dd<br />

k'/:sf/sf] s'/f lyof], lrq w]/} cfzfk|b lyPg eGg] dflgPsf] lyof] M<br />

k|frLg<strong>sfn</strong>sf dflg;x¿ :jo+ slt ef}ltsjfbL lyP eg] c1ft<br />

/fHosf] hLjgsf] ck]Iff k[YjLsf] hLjgnfO{ pgn] xhf/u'gf a9L<br />

dxŒk"0f{ 7fGby] . o"gfgLx¿n] d[To'kl5 hLljt /lx/xg] s'/fnfO{<br />

b'ef{Uo 7fGby] . To;kl5 O;fO{ wd{ cfof] . To;n] k/nf]saf6<br />

k'/:sf/ jf b08 kfpg] s'/f ;To 7fGof] / :jo+ csf] { gs{sf] ;[li6<br />

ul/lbof] . To;/L >dhLjL / blaPsf JolQmx¿sf] b'MvnfO{ of]<br />

3f“6Laf6 lg<strong>sfn</strong>]/ zfZjt :ju{df n}hfg] dfu{ vf]h]sf] lyof] . /,<br />

jf:tjdf k/nf]sdf k'/:sf/ k|fKt ug] { cfzfsf] cfwf/df g} of]uLx¿<br />

/ ;G;f/ kl/Tofu ug] { j}/fuL–lkmnf]jfbL bz{gnfO{ pTkLl8t<br />

hg;d'bfodf pT;fx ;[hgf ug] { ;fj{ef}lds wd{sf cfwf/e"t g}lts<br />

l;4fGtsf] pRrfzgdf k|ltli7t ug{ ;s]sf] lyof] . t/<br />

wdf{g'/fuLx¿sf nflu Tof] cfsfzLo :ju{sf] 9f]sf vfln pgLx¿<br />

d/]kl5 dfq v'Nb}gYof] . kl5 xfdLn] s] b]Vb5f} + eg] gs{sf<br />

zlQmx¿;“usf] s8f ;‹if{kl5 O{Zj/sf] h]?;]nd /fhwfgL ePsf]<br />

/fHonfO{ lhTg / To;df k|j]z kfpg ;lsG5 t/ ;'?b]lv g}<br />

O;fO{x¿sf] ljrf/df ;‹if{ x'g]jfnf lyof] . hf]gn] ;'?b]lv g} s]


eGby] eg] pgsf] k':tsdf æl56} 36\g]Æ O{Zj/Lo ærLhx¿Æsf]<br />

;"rgf 5 . To;sf] nuQ} [!-#_] df pgn] s] pNn]v ub{5g\ eg]<br />

æTof] eljiojf0fLsf zAbx¿ k9\g] / To;sf zAbx¿ ;'lglbg] JolQm<br />

efUodfgL xf] ===lsgeg] ;do ghLs cfO;s]sf] 5 .Æ<br />

lkmnf8]lNkmofsf] O;fO{ wfld{s ;‹nfO{ ;Gb]z k7fp“b} lo;'n] eGb5g\,<br />

æx]g'xf];\, d t'?Gt cfp“b}5'Æ / clGtd cWofodf b]jb"tn] eGb5 —<br />

hf]gnfO{ p;n] æl56} g} k"/f ug'{kg]<br />

{Æ rLhx¿ atfOlbPsf] 5 <strong>tyf</strong><br />

p;n] pgnfO{ cfb]z lbG5 — æTo; k':tsdf ul/Psf]<br />

eljiojf0fLx¿ aGb gu/ lsgeg] ;do ghLs cfOk'u]sf] 5 .Æ clg,<br />

k'gM bf]xf]¥ofP/ [-@@_, !@, @)] df :jo+ lo;'n] eGb5g\, æd t'?Gt<br />

cfp“b}5' .Æ clg kl5 pgsf] Tof] cfudgsf] slt l56f] cfzf ul/Psf]]<br />

lyof] eGg] s'/f :ki6 x'g]5 .<br />

O{Zj/Lo 1fg;DaGwL h'g rLh n]vsn] clxn] xfdLnfO{ atfp“5,<br />

Tof] af/Daf/ / k|foMh;f] cIf/zM k'/fgf] afOansf k|ltli7t eljio<br />

jQmfx¿sf /rgfx¿af6 gSsn u/]/ /flvPsf 5g\ . ljz]if u/]/ tL<br />

Ph]sLnsf] /rgfaf6, cf+lzs¿kn] 8]lgonsf] k':tssf] gd"gfaf/]<br />

n]lvPsf kl5sf ox'bLx¿sf wfld{s u|Gyx¿df / vf; u/]/<br />

x]gf]ssf] k':tsaf6 — Tof] Tolta]nf;Dd slDtdf cf+lzs¿kdf<br />

n]lvPsf] lyof] — h:tfsf] t:t} ptf/]sf] lyof] . æcfnf]rgfÆn]<br />

Psbd} ;–;fgf s'/fx¿;Dd s] :ki6 ul/lbPsf] 5 eg] hf]gn] ;a<br />

sNkgfnfO{ — h;nfO{ pgn] cwdL{ dfgjtfsf] lz/dfly yf]kl/lbPsf<br />

lyP — sxf“af6 lnPsf lyP < ;ª\If]kdf æcfnf]rgfÆn] cf gf]<br />

k':tssf ;Dk"0f{ ;fdu|Lx¿ pgn] sxf“af6 lnPsf lyP eGg] s'/f<br />

:ki6 kfl/lbPsf] 5 . To;/L pgn] vfln cf gf] dl:tis slt bl/b|<br />

lyof] eGg] s'/f dfq :ki6 kfl/lbPsf geP/ pgn] j0f{g ug] { u/]sf<br />

<strong>tyf</strong>slyt k/dfgGb / ;fIffTsf/sf] slxNo} klg pgn] sNkgf;Dddf<br />

klg cg'e"lt u/]sf lyPgg\ eGg] s'/f;d]t :jtM k|dfl0ft ul/lbPsf]<br />

5 .


pgn] b]v]sf lbJo emf“sLx¿sf] qmd ;ª\If]kdf lgDgk|sf/ 5 M<br />

;j{k|yd t hf]gn] s] b]Vb5g\ eg] O{Zj/ cf gf] /fhl;+xf;gdf<br />

lj/fhdfg 5 . cf gf s/sdndf ;ft ¿kaf6 aGb k':ts lnPsf<br />

5g\ . pgsf] cufl8 Tof] kf7f] 5 , h;nfO{ dfl/Psf] 5 <strong>tyf</strong> k'gM Tof]<br />

af“r]/ p7]sf] 5 -lo;'_ <strong>tyf</strong> To;n] ca k':tssf ¿k vf]n]kl5<br />

gfgfy/L rdTsf/k"0f{ 8/–qf;sf ;Í]tx¿ b]vf kb{5g\ . % cf} + ¿k<br />

vf]Nbfv]l/ hf]gn] s] b]Vb5g\ eg] O{Zj/sf] j]bLd'lg lo;'sf<br />

zxLbx¿sf cfTdfx¿ ljBdfg 5g\ . ltgnfO{ O{Zj/sf ljifodf s'/f<br />

u/]sf] ck/fwdf dfl/Psf] lyof] . tLvf] cfjfhdf sx/fp“b} tL<br />

eGb5g\, x] k|e', t} +n] clxn];Dd To;sf] km};nf lsg ul/g;\ /<br />

k[YjLdf /x]sfx¿l;t xfd|f] /utsf] abnf lsg lnOg;\ fk lbg]x¿nfO{ cfzLjf{b b]pmÆ, cflb s'/fx¿ clxn];Dd Toxf“<br />

5}gg\ . Toxf“ t vfln k|ltzf]wsf] dfq pkb]z — PsfO{x¿dfly bdg<br />

ug] {x¿;“u x6]/, Odfgbfl/tfsf ;fy k|lt/f]w lng] pkb]z — lbOG5 .<br />

l;Ëf] k':tsdf ToxL rLh 5, ;Í6 hlQsf] ghLs cfp“5,<br />

cfsfzaf6 TolQs} 7"n–7"nf clezfk / b08x¿sf] jiff{ x'G5 /<br />

TolQs} w]/} ;Gtf]ifsf ;fy hf]gn] s] 3f]if0f ub{5g\ eg] cfd<br />

hg;d'bfon] cf gf kfksf] nflu kZrftfk ug] {5}gg\ . ctM<br />

O{Zj/sf gof“–gof“ 5'/Lx¿n] p;sf 5fnf sf8"g\, lo;'n] p;dfly<br />

kmnfdsf] sf]/f{ nufP/ zf;g u¿g\ / ;j{zlQmdfg O{Zj/sf] q"m/tf<br />

/ qmf]wsf] hf“tf]df p;nfO{ lk;"g\ . t/ ckljq dflg;x¿sf] x[bo<br />

s'g} kl/jt{g x'“b}g<br />

. pgLx¿ clxn] klg b'/fu|xdf cl8Psf 5g\ .<br />

To;df :jefjtM ;f/f 5nsk6af6 d'Qm n8fO“ rln/x]sf] 5 /<br />

n8fO“df n8fO“em} + n8 -a la guerre comme a la guerre_


hlta]nf ¿k vf]lnG5g\, ;ftj6f lju'n lnP/ ;ftj6f b]jb"t<br />

k|s6 x'G5g\ / x/]sk6s tLdWo] s;}n] cf gf] lju'n ahfp“5,<br />

Tolta]nf gof“gof“ t;f{pg] rLhx¿ b]vf kb{5g\ . ;ftf} +k6ssf]<br />

lju'nsf] w'gkl5 c¿ ;ftj6f b]jb"t 36gf:yndf k|s6 x'G5g\ .<br />

pgLx¿sf xftdf O{Zj/sf qmf]wsf ;ftj6f lzzL x'G5g\ . ltgnfO{<br />

k[YjLdf uf8\b5g\ . tLaf6 emg\w]/} ljklQx¿ / b08sf] ;[li6 x'G5 —<br />

oxf“ d'VotM tL s'/fx¿ p7fpg] s'/fsf] k'g/fj[lQ kfOG5 . Tof] klxn]<br />

s}of} +k6s 3l6;s]sf] x'G5 . To;kl5 dxfj]Zof :qL a]lanf]g cfp“5] .<br />

pm kfgLdfly /ftf] l;+xf;gdf a;]sL x'G5] . lo;'sf ;Gtx¿ /<br />

zxLbx¿sf] /utsf] dftdf pGdQ x'G5] . Tof] ;ft r'r'/fsf] dxfg\<br />

zx/ xf] . To;n] k[YjLsf ;f/f /fhfx¿dfly zf;g ub{5] . pm<br />

;ftf]6f 6fpsf / bzf]6f l;ª ePsf] hgfj/dfly a;]sL x'G5] .<br />

p;sf ;ftf]6f lz/x¿ ;ftf]6f r'r'/fsf <strong>tyf</strong> ;ftf]6f /fhfsf ;d]t<br />

klg k|tLs x'g\ . tL /fhfx¿dWo] % j6f d]l6O;s]sf 5g\, Pp6f<br />

hLljt 5 / ;ftf} + clxn];Dd cfPsf] 5}g . clg, To;kl5 klxn]sf<br />

kf“rdWo] Ps k'gM cufl8 cfp“5 . pm 3fts¿kn] 3fOt] ePsf] 5<br />

t/ lgsf] ePsf] 5 . ;+;f/df $@ dxLgf cyjf #=% jif{;Dd / -;ft<br />

jif{sf] cfwf;do ;Dd _ To;n] zf;g ug] {5 / wd{lgi7<br />

JolQmx¿nfO{ bdg u/]/ pgLx¿nfO{ d/fpg]5 <strong>tyf</strong> O{Zj/ljxLg<br />

zf;g sfod ug] {5 . t/ To;sf] kl5 clGtd dxfg\ n8fO“ x'G5,<br />

To;df Tof] dxfj]Zof a]aLnf]g / p;sf ;f/f cg'ofoLx¿, cyf{t\<br />

dfgj hfltsf] d'Vo efunfO{ ljgfz u/]/ ;Gtx¿ / zxLbx¿sf]<br />

abnf lnOG5 . ;}tfgnfO{ cyfx vf8ndf km\oflsG5 / Psxhf/<br />

jif{sf nflu To;}df aGb ul/G5 . To; <strong>sfn</strong>df tL zxLbx¿;“u}<br />

xhf/ jif{kl5 To; ;}tfgnfO{ k'gM d'Qm ul/G5 / k| ]tfTdfx¿sf] k'gM<br />

3df;fg n8fO“ x'G5 . To;df p;nfO{ clGtd¿kn] k/flht ul/G5 .<br />

To;kl5 bf];|F]k6s d/]sfx¿sf] pTyfg x'G5 c¿ d/]sf<br />

k|f0fLx¿;d]t Psk6s k'gM af“r]/ p7\g]5g\ / O{Zj/sf] -Vofn /fVg';\<br />

lo;'sf] xf]Og_ Gofo l;+xf;g;dIf pkl:yt x'G5g\ . ca wd{lgi7


JolQmx¿ gof“ :ju{, gof“ k[YjL / gof“ o?;]nd k|j]z ug] {5g\ /<br />

cgGt<strong>sfn</strong>;Dd ToxL+ /lx/xg]5 .<br />

Tof] l;+uf] /rgf O;fO{ wd{eGbf klxn]sf] Ps dfq ox'bL<br />

;fdu|Ldfly cfwfl/t x'gfn] To;df vfln ox'bL ljrf/x¿dfq<br />

kfOG5g\ . cl;l/of / a]aLnf]lgofsf dflg;x¿n] pgLx¿l;t<br />

hlta]nf s/ lng ;'? u/]sf lyP, hlta]nf Oh/fOn / h"8fsf b'j}<br />

/fHo gi6 ul/Psf lyP / ;]No's;sf bf; jg]sf lyP, cyf{t\<br />

h'ga]nfb]lv of] ;+;f/sf] 36gfrqm Oh/fOnLx¿sf lj?4 vlgPsf]<br />

lyof], Tolta]nfb]lv , cyf{t\ O;fO{ofsf] ;dob]lv lnP/ 8]lgonsf]<br />

;do;Dd x/]s cGwsf/k"0f{ ;dodf p4f/stf{sf] cjtf/sf] ljifodf<br />

eljiojf0fL kfOG5 . To;df s] elgPsf] 5 eg] dxfljklQx¿af6<br />

pgLx¿sf] /Iffsf vflt/ dfOs]nn] k[YjLdf k'gM cjtf/ lng]5, y'k| }<br />

d/]sf dfG5]x¿ k'gM hLljt eP/ p7\g]5g\ . Ps k|sf/n] k'gM clGtd<br />

lg0f{o x'g]5 / h'g u'?x¿n] cfkm\gf r]nfx¿nfO{ Gofosf] 1fg lbPsf<br />

5g\, tL tf/f ;dfg cgGt <strong>sfn</strong>;Dd hfHjNodfg /xg]5g\ . To;df<br />

O;fd;Lxsf] cf;Gg zf;g / lgi7fjfg JolQmx¿sf] uf}/jsf<br />

;DaGwdf, vf; u/]/ d[tfj:yfaf6 k'gM hLljt eO{ p7]sf<br />

zxLbx¿sf ;DaGwdf O;fO{ wd{sf] Pp6} dfq s'/fdf 7"nf] hf]8 5 .<br />

hxf“;Dd tL eljiojf0fLx¿sf] plta]nfsf 36gfx¿l;tsf]<br />

;DaGw xf], To;sf] JofVofsf] nflu xfdL hd{g cfnf]rgfsf],<br />

ljz]ifu/]/ PjfN8, No"s km8L{g]G8 a]gf/Lsf cfef/L 5f} + . /]gfgn]<br />

To;nfO{ tL dflg;x¿sf nflu ;d]t ;'ne agfOlbPsf 5g\, hf]<br />

wd{zf:qL xf]Ogg\ . To; rLhnfO{ xfdLx¿n] klxn] g} s] a'lem;s]sf<br />

5f} + eg] dxfj]Zof a]aLnf]g /f]d, ;ft r'r'/fx¿sf] Tof] zx/s} gfd<br />

xf] . cWofo [-!&_ (–!!] df tL hgjf/sf af/]df atfOPsf] 5,<br />

h;dfly pm a;]sL 5] .<br />

hgfj/sf æ;ftj6f 6fpsf Tof] :qL a:g] ;ftj6f r'r''/fx¿<br />

x'g\<br />

/ ;ftj6} /fhf x'g\ M kf“r d]l6O;s]sf 5g\ / Pp6f df}h"b 5 , ;ftf} +<br />

cem} cfPsf] 5}g . clg, pm hlta]nf cfpg]5, Tolta]nf p;sf] 5f} +6f]


;do zf;g ug] {5 . clg, hgfj/ s'g}a]nf lyof] t/ clxn] 5}g, Tof]<br />

klg cf7f} + xf] . pm tL ;ftdWo]sf] xf] / gs{df uO;s]sf] 5 .Æ<br />

To; cg';f/ /f]d ;fd|fHosf] cflwkTo g} Tof] hgfj/ xf] . ;ft<br />

l;h/kl5sf] p;sf] k|ltlglw xf] . tLdWo] Ps ;Vt¿kn] 3fOt]<br />

ePsf] lyof] / clxn] zf;g ub} {g .<br />

t/ pm lgsf] x'g]5 / kmls{g]5 . cf7f} + l;h/sf] ¿kdf O{Zj/<br />

lgGbf / O{Zj/sf] lj/f]wsf] /fHosf] :yfkgf ug'{<br />

To;sf] sfd x'g]5 M<br />

æ;Gtx¿;“u o'4 ug'{<br />

/ pgLx¿nfO{ x/fpg'= clg k[YjLdf<br />

/xg]hlt ;a}n] p;sf] k"hf ug'{,<br />

ltgLx¿sf] gfd kf7fsf] hLjgsf]<br />

k':tsdf gn]lvg' = . /, ;fgf xf]pmg\ jf 7"nf xf]pmg\ jf u/La xf]pmg\<br />

jf wgL xf]pmg\, :jtGq xf]pmg\ jf bf;tfdf af“lwPsf xf]pmg\, bflxg]<br />

xft jf 6fpsfdf lrx\g 8fDg] 5, cyjf p;sf] gfdsf] ;+Vof g pm<br />

:jo+ x'g]5, g lsGg, g a]Rg ;Sg]5 . ToxL 1fgsf] s'/f xf] . To;df<br />

1fg xf];\ — p;n] hgfj/sf] ;+Vof ugf];\ lsgls Tof] ;+Vof<br />

dflg;sf] ;+Vof xf] / To;sf] ;+Vof ^^^ xf] .Æ [-!#_, &–!*]<br />

oxf“ vfln xfdLx¿n] s] s'/f gf]6 ug{ ;Sb5f} + eg] /f]dg<br />

;fd|fHoåf/f O;fO{x¿sf lj?4 pkof]u ul/g]jfnf 5g\ / alx:sf/sf]<br />

c:qsf] ;d]t pNn]v ul/Psf] 5 . To;sf] k|of]u /f]dg ;fd|fHoåf/f<br />

ul/g] x'gfn] To;sf] cfljisf/ ;}tfgn] u/]sf] xf]nf eGg] s'/f :ki6<br />

5 . To;kl5 xfdLx¿n] s'g k|Zg lnG5f} + eg] Tof] s'g /f]dg ;d|f6<br />

lyof], h;n] Psk6s klxn] klg zf;g u/]sf] lyof] k'gM ;f+3flts<br />

3fOt] ePsf] lyof] / x6fOPsf] lyof] t/ cf7} + ;d|f6sf] ¿kdf ca<br />

km]l/ kmls{cfpg]5 / wd{lj/f]wL sfd ug] {5 .<br />

cu:6;nfO{ klxnf] ;d|f6 dflg;s]kl5 xfdL b]Vb5f} + M bf];|F]<br />

6fOa]l/o;, t];|f] s}lnu'nf, rf}yf] Snfl8, kf“rf} gL/f] / 5}7f} + ufNjf x'g\<br />

. ækf“r vtd eO;s]sf 5g\ / Pp6f df}h"b 5 . æ To;sf/0f aL/f]<br />

vtd eO;s]sf] 5 eg] ufNjf df}h"b 5 . ufNafn] ( h"g, ^*<br />

;fnb]lv lnP/ !% hgj/L, ^( ;fn;Dd zf;g u/]sf] lyof] . t/ pm<br />

u2L;Lg x'g]lalQs} } /fOgsf ;]gfn] ljNol6o;sf] g]t[Tjdf ljb|f]x<br />

u/]sf] lyof] . Tolta]n} bf];|f] ;]gfkltn] klg c¿ k|FGtx¿df ljb|F]xsf]


tof/L ul//x]sf] lyof] . :jo+ /f]ddf klg 5fpgLsf ;}lgsx¿n] ljb|f]x<br />

u/]sf lyP, uNjfsf] xTof u/]sf lyP / cf]yf]nfO{ ;d|f6 3f]lift u/]sf<br />

lyP .<br />

To;af6 xfdL s] b]Vb5f} + eg] Tof] O{Zj/Lo ;Gb]zsf] /rgf<br />

ufNjfsf] zf;g<strong>sfn</strong>df ul/Psf] ] lyof] . ;DejtM To;sf] /rgf p;sf]<br />

zf;g<strong>sfn</strong>sf] cGtlt/ ul/Psf] ] lyof] jf l9nf]rf“8f] p;sf] /rgf<br />

cf]yf] ;ftf} +sf] zf;g <strong>sfn</strong>sf tLg dxLgf -!% clk|n, ^( ;fn;Dd _<br />

sf] aLrdf ul/Psf] lyof] . t/ Tof] cf7f} + s'g xf], h'g lyof] eg] ca<br />

5}g < To;sf] kQf xfdL ^^^ ;+Vofaf6 kfp“5f} + .<br />

ox'bLx¿leq — SolN8ogx¿ / ox'bLx¿leq Ps k|sf/sf] hfb"sf] rng lyof] . tL c;/x¿sf] bf]xf]/f]<br />

cy{df lge{/ ub{Yof] . o; o'usf] nueu #)) jif{klxn] ;+VofnfO{ ;+s]t ug{sf nflu k|tLsx¿sf]<br />

¿kdf lxa| " cIf/x¿sf] klg lgDg k|sf/ k|of]u ul/g] a =!, b =@, g =#, d =$...cflb — x'gfn]<br />

ox'bLsf] u'Kt ljBf hfGg] Hof]ltifLx¿n] gfdsf] x/]s cIf/sf] d"No hf]8\by] / To;sf] of]usf] cfwf/df<br />

;sf] gfd x'GYof], Tof] JolQmsf] eljio atfpg] sf]lzz ub{y] . To;f] ubf{ pgLx¿n] a/fa/ d"Nosf<br />

zAbx¿sf] zAb cyjf of]u tf/ ug] { ub{y] . u'Kt zAbx¿ cflbnfO{ klg cÍnfO{ To; efiffdf JoQm<br />

ul/GYof] . To; snfnfO{ === gematria cyf{t\ Hofldltsf] o"gfgL gfd lbOPsf] lyof] . SolN8ofsf<br />

afl;Gbfx¿nfO{ 6];L6;n] ul0ft1 -mathematrici_sf] gfd lbOPsf] lyof] . p;n] Tof] sfd<br />

Joj;flos k];f;/x ub{Yof] . SNol8o;sf] zf;g<strong>sfn</strong>df ;DejtM æuDeL/ cJoj:yf km}nfPsf]Æ<br />

cleof]udf p;nfO{ k'gM Toxf“af6 lgisfl;t ul/Psf] ] lyof] .<br />

^^^ cÍ ToxLk|sf/sf] ul0ftaf6 lg:s]sf] lyof] . klxn] kf“r<br />

l;h/x¿dWo] Pssf] gfdsf] Tof] 5ß ¿k xf] . t/ ^^^ afx]s, bf];|f]<br />

zbLsf] cGtdf O/]lgodnfO{ Pp6f csf] { cÍ yfx lyof] — Tof] cÍ<br />

^!^ lyof] . h]xf];\, To; cÍsf] k|fb'ef{j To;a]nf ePsf] lyof],<br />

hlta]nf cÍx¿sf kx]nLx¿ Jofks¿kn] k|rlnt lyP . lgsflnPsf]<br />

xn ;xL xf] eGg] s'/f s]jn Tolta]nf dfq k|dfl0ft x'g]5, hlta]nf<br />

Tof] b'j} cÍx¿df nfu" x'g ;Sb5 .<br />

To:tf] xn aln{gsf] kml8{gfG8 a]gf/Ln] vf]hL u/]sf lyP . Tof] l;h/sf] gfd gL/f] xf] . pQm<br />

cÍ tfnd'b g]/f]g s];/sf] gfddf o"gfgL g]/f]g s];/ — cyf{t\ gL/f]sf] lxa| " lxHh]df cfwfl/t 5 . Tof]<br />

s'/f tfnd'b / tf8kqdf k|fKt clen]vx¿sf] d2taf6 ;xL l;4 ul/Psf] ]5 . Tof] Ojf/t gL/f]sf]<br />

<strong>sfn</strong>sf tL l;Ssfx¿df s'“lbPsf]<br />

kfOPsf lyP . tL ;fd|fHosf k"jL{ efudf 9flnPsf lyP . To;}u/L —<br />

n -nun_=50; r -resh_=200,v (vou)o=6, n (nun) =50, k (kaph) =100, s(amech)<br />

=60, r(resh) =200, of]u=666 . olb Nofl6g lxHh] Nero Ceasor nfO{ xfdLx¿ cfwf/<br />

dfGb5f} + eg] bf];|f] n (nun) =50 nf]k x'g k'Ub5 / xfdL;“u 666 — 50=616 cÍ af“sL /xG5 .<br />

ToxL O/]lgogåf/f atfO;s]sf] cÍ xf] .


jf:tjdf ufNafsf] <strong>sfn</strong>df ;Dk"0f{ /f]dg ;fd|FHodf PsfPs<br />

cToGt cJoj:yf km}lnPsf] lyof] . :jo+ ufNafn] lg/f]nfO{ u2Laf6<br />

x6fpgsf nflu :k]g / <strong>k|m</strong>fG;sf] ;]gflnP/ /f]ddfly cfqmd0f u/]sf]<br />

lyof] . lg/f] efUof] . ufNjfn] p;nfO{ dfg{ :jtGq ePsf] Ps<br />

bf;nfO{ cfb]z lbof] . t/ ufNafsf lj?4 vfln /f]dsf] ;}lgs<br />

5fpgLsf l;kfxLx¿n] dfq if8oGq u/]sf geP/ k|fGtx¿sf ;jf] {Rr<br />

;}lgs clwsf/Lx¿n] ;d]t p;sf lj?4 if8oGq ug{ ;'? u/]sf lyP<br />

. htftt} /fhu2Lsf gof“–gof“ xsbf/x¿ pTkGg ePsf lyP . tL<br />

;a}n] cfkm\gf] ;]gf;“u} /f]ddfly cfqmd0f ug] { tof/L ug{ ;'?<br />

ul//x]sf lyP . ;fd|fHoleq u[xo'4 el8\sg' ckl/xfo{ ePsf] h:tf]<br />

nfUg yfNof] . To;sf] lj36g glhls+b} uPsf] nfUg yfNof] . tL<br />

;a}afx]s lg/f] d/]sf] 5}g vfln 3fOt] dfq ePsf] 5 eGg] xNnf<br />

ljz]if u/]/ k"j{df rNof] . Ps ;]gf lnP/ To;af6 cft+ssf] gof“ /<br />

cem emg\ w]/} v'ª\vf/ zf;g :yflkt ug{ km/ftsf] dfu{af6 p;n]<br />

k'gM xdnf ub} {5 . To;vfnsf l/kf]6{x¿af6 csfOof -o"gfg, Plzof<br />

vf; u/]/ eoeLt eP/ p7] . clg, 7Ls Tolta]nf Pp6f s[lqd<br />

lg/f]sf] k|fb'ef{j ePsf] lyof], hlta]nf O{Zj/Lo ;Gb]zsf] /rgf<br />

ul/Psf] lyof] . cf gf ;dy{sx¿sf] Hofb} 7"nf] ;+Vof lnP/ pm<br />

;lhog ;fu/ -To;nfO{ clxn] yld{of elgG5_df l:yt ls6gf];\<br />

åLkdf a:g k'u]sf] lyof] . Tof] åLk kf:df]; / Plzof dfOg/eGbf w]/}<br />

6f9f lyPg . cf]yf]sf] zf;g<strong>sfn</strong>df lg/f]sf] xTof gul/+bf;Dd lg/f]<br />

ToxL+ hd]/ a;]sf] lyof] . km]l/ To;df cgf}7f] s'/f lyof] M olb<br />

O;fO{x¿leq — pgLx¿dfly lgd{d bdgsf] yfngL ;aeGbfklxn]<br />

lg/f]n] u/]sf] lyof] — s] wf/0ff km}lnPsf] lyof] eg] lo;'lj/f]wLsf<br />

¿kdf pm k'gM kmls{cfpg]5 / pm kmls{cfpg' cememg\ w]/} tLj|tfsf<br />

;fy sf]lzz ug'{<br />

O;fd;Lx kms{g] ;Í]t / ;"rs x'g]5 — gf/sLo<br />

zlQmx¿sf lj?4 dxfg\ ljhoL ;‹if{sf] k|f/De x'g' æl56} g}Æ :yflkt<br />

x'g] xhf/jifL{o /fHo k|f/De x'g] s'/fsf] ;Í]t / ;"rs x'g]5 . Tof]<br />

kl/kSj cfzfn] g} /fhLv';L d[To'sf] ;fdgf ug{ zxLbx¿nfO{ k| ]/0ff<br />

k|bfg u/]sf lyP .


klxn]sf b'O{ ztfAbLx¿sf] O;fO{ <strong>tyf</strong> O;fO{ wd{åf/f k|efljt<br />

;flxTodf s] s'/fsf] kof{Kt ;Í]t df}h"b 5 eg] cÍ ^^^ sf]<br />

cGt/af6 To;a]nf w]/}h;f] JolQmx¿ kl/lrt lyP . O/]lgo;n] Tof]<br />

hfGb}gYof] . t/ csf{lt/, Tof] / t];|f] zbLsf] cGt;Dd c¿ y'k| }<br />

JolQmx¿;d]tn] klg s] s'/f /fd|/L hfGby] eg] O{Zj/jf0fLdf h'g<br />

kz'sf] pNn]v ul/Psf] ] lyof], Tof] kmls{cfpg] lg/f]l;ts} OR5f lyof] .<br />

To;kl5 Tof] ;Í]t nf]k x'G5 / h'g /rgfdf xfd|f] rf;f] 5, wfld{s<br />

ljrf/ x'g] eljiojQmfx¿n] To;sf] Hofb} ljlrq9Ëaf6 JofVof<br />

ub{5g\ . hlta]nf d s]6fs]6L lyP“, Tolta]nf d}n] To:tf a'9f<br />

dfG5]x¿nfO{ lrGby] +, hf] aof]a[4 hf]xg cna| ]Vtn] a]Ënsf<br />

pbfx/0fx¿sf] cg'z/0f ub} { !*#^ sf] jif{df ;G;f/sf] cGt x'g]5 /<br />

k'gM clGtd lg0f{o x'g]5 eGg] ljZjf; ub{y] . 7Ls s]xL jif{kl5 Tof]<br />

eljiojf0fL k"/f ePsf] lyof] t/ clGtd lg0f{osf] anLj]bLdf of] kfkL<br />

;G;f/ r9]sf] lyPg, a? O{Zj/Lo ;Gb]zsf] ;xL JofVofsf/ :jo+<br />

p;sf] j]bLdf r9]sf lyP . Pkm=a]gf/Ln] !*#^ df g} ^^^ sf] cy{<br />

:ki6 ul/lbPsf lyP / To;/L ;f/f eljio;DaGwL u0fgfx¿sf] Tof]<br />

gjLg Hofldlt -gematriah_ sf] b'MvnfO{ cGt ul/lbPsf] lyof] .<br />

:ju{sf] h'g /fHo wd{lg:7x¿sf nflu ;'/lIft 5, hf]gn] To;sf]<br />

;txL ljj/0f g} k|:t't ub{5 . gof“ h]?;]nd Hofb} w]/} lj:t[t<br />

If]qdf km}lnPsf] 5 . slDtdf p;a]nfsf] wf/0ffg';f/ t Tof] Hofb}<br />

7"nf] lyof], h;sf] lj:tf/ !@)) kmnf{ª cyjf @@@& j=sL= cyf{t\<br />

Tof] If]q nueu %) nfv j=sL= cyf{t\ ;+o'Qm /fHo cd]l/sfsf]<br />

cfwfeGbf w]/} lyof] / To;sf] lgdf{0f :ju{ <strong>tyf</strong> gfgfk|sf/sf ax'd"No<br />

xL/f–hjfx/ft ePsf] lyof] . O{Zj/ ToxL+ + cf gf k|hf;“u af;<br />

a:b5, ;"o{sf] :yfgdf p;n] To;nfO{ :jo+ k|sfz lbG5 . clg, ca<br />

g d[To' x'g]5 g b'Mv / g t s'g} kL8f g} x'g]5 . Tof] zx/sf] ] aLr–<br />

aLraf6 hLjgsf] hnsf] z'4 gbL aUb5, gbLsf b'O{ lsgf/fdf<br />

hLjgsf af]6x¿ nufOPsf 5g\ . tLdfly !@ y/L kmn lbG5g\ /<br />

ltgsf kftx¿n] æ/fi6«x¿nfO{ lg/f]uL agfpg] sfd ub{5g\ .Æ


]gfgsf] ljrf/ s] 5 eg] To;df Pp6f k]o cf}ifwL lyof] . ;fw' k'?if<br />

ToxL+ ;bf–;j{bf lgaf; ug] {5g\ .<br />

hxf“;Dd xfdL hfGb5f} +, ;g ^* ;fnlt/ cf gf] d'Vo s]Gb|,<br />

Plzof dfOg/df O;fO{ wd{sf] ToxL :j¿k lyof] . qo -tLgj6f<br />

b]jtfx¿_sf] s'g} lrx\g lyPg . To;sf] ljk/Lt Toxf“ kl5sf] ox'bL<br />

wd{sf] PSnf] / cljeflht ;xg] k'/fgf] hf]xf]jf e]l6G5 . ox'bL wd{n]<br />

ox'bLx¿sf] /fli6«o O{Zj/sf] cf;gaf6 p7fP/ To;nfO{ :ju{ /<br />

k[YjLsf] Ps dfq <strong>tyf</strong> ;jf] {Rr O{Zj/sf] kbdf k|ltli7t ul/Psf] ] lyof]<br />

. Toxf“af6 pm ;f/fsf ;f/f /fi6«x¿dfly zf;g ug] { bfaf ub{5,<br />

pgLx¿k|lt cf gf] bofsf] cfZjf;g lbG5 <strong>tyf</strong> hf] cf gf]<br />

s§/tfjfbdf c•L lnG5g\, pgLx¿nfO{ k|frLg pvfg cg';f/ p;n]<br />

dfl/lbG5 — hf] ljgd| 5g\, ltgLx¿nfO{ Ifdf b]pm, hf] 3d08L 5g\,<br />

pgLx¿l;t o'4 n8 -Parcere subjectis ac debellare<br />

superbos_ . To;/L lo;' geP/ — O{Zj/Lojf0fLx¿ /<br />

wd{kqkl5sf ljj/0fx¿df kfOG5 — Tof] O{Zj/ :jo+n] clGtd<br />

lg0f{osf] a]nf lg0ff{ossf] sfd ug] {5 . pTklQsf] Tof] kmf/;L l;4fGt<br />

cg';f/ — Tof] kl5 ox'bL wd{df k|rlnt lyof] — kf7f] ¿kL lo;'<br />

zfZjt¿kaf6 ToxL O{Zj/af6 pTkGg ePsf x'g\Æ O{Zj/sf ;ft<br />

k| ]tfTdfx¿Æ;d]t klg ToxL O{Zj/af6 pTkGg ePsf lyP t/<br />

pgLx¿sf] :yfg lgDg lyof] . ltgLx¿sf] cl:tTj sfJofTds c+z<br />

[O;fO{of -!!_,@] sf] e|fds wf/0ffdfly cfwfl/t 5 . tL ;f/fsf<br />

;f/f O{Zj/sf cwLg:y 5g\, tL g t O{Zj/ x'g\, g pm ;dfg 5g\ .<br />

;G;f/sf kfkx¿sf] k|folZrt ug] { p2]Zon] kf7f]n] cfTdanLbfg<br />

ub{5 . To;sf] pknIodf p;nfO{ :ju{df w]/} pRr:yfg k|fKt x'G5 .<br />

;Dk"0f{ k':tsdf p;sf] ToxL :j]lR5t d[To'nfO{ Pp6f c;fwf/0f<br />

sfo{sf] ¿kdf >]o lbOPsf] xf] — To;nfO{ To:tf] rLhsf] ¿kdf<br />

sxL+ klg k|:t't ul/Psf] ] 5}g, h;af6 Tof] p;sf] ;xh:j¿ksf]<br />

ckl/xfo{ kl/0ffd 7flgof];\ . 7"nfa8fx¿, ;Lwf–;fbf s]6fs]6Lx¿,<br />

b]jb"tx¿ / l;4 k'?ifx¿sf] l;Ëf] :juL{o b/af/ oxf“ df}h"b x'g'


:jfefljs xf] . wd{sf] :yfg xfl;n ug{sf nflu Ps]Zj/jfbn] —<br />

h]Gb–cj]:tf 183 sf] kfnfb]lv g} ax'b]jjfbnfO{ nuftf/ 5"6 lbg'k/]sf]<br />

lyof] . ox'bLx¿sxf“ u}/–ox'bLx¿sf OGb|flb b]jtfx¿sf] l:ylt w]/}<br />

lbg;Dd nuftf/ vl:s“b}uPsf] lyof] — hlxn];Dd cf gf]<br />

b]zlg<strong>sfn</strong>fkl5 :juL{o b/af/n] wd{nfO{ kmf/;sf] gd"gfdf cfd<br />

hg;d'bfosf] sNkgfsf] cem w]/} cg'¿k agfPsf] lyPg . /,<br />

ox'bLx¿sf] :yfkgf ul/lbPkl5 klg :jo+ O;fO{ wd{nfO{ ;d]t klg<br />

To;nfO{ k'/fgf b]jtfsf] k"hfsf] :yfgdf k|ltli7t ug{ ;Gtx¿sf]<br />

k"hf ug'{afx]s<br />

csf] { s'g} rLh cfk"mleq e]l6Psf] lyPg . To;/L<br />

kmfnd]o]/sfg';f/ k]nf]kf]g];;, d}gf / cfs] {l8ofdf a[x:kltsf] k"hfsf]<br />

k|yfsf] cGt ( cf} + zbLlt/ g} eO;s]sf] lyof] . 184 k'gM ;Gtx¿af6<br />

s]jn cfw'lgs k" “hLjfbL<strong>sfn</strong> / To;sf] k|f]6]:6\ofG6jfbL wd{n] g}<br />

d'lQm lbg ;s]sf] 5 / lje]lbt Ps]Zj/jfbnfO{ uDeL/tfk"j{s u|x0f<br />

ug{ ;s]sf] 5 .<br />

k':tsdf d"n kfk <strong>tyf</strong> cf:yfsf] cfwf/df rLhx¿nfO{<br />

Gofof]lrt l;4 ug] { s'/fsf] ;d]t klg s'g} pNn]v kfO“b}g . tL<br />

k|f/lDes n8fs" ;d'bfosf] wd{kl5sf] ljhoL O;fO{ wfld{s ;‹sf]<br />

wd{eGbf Psbd} a]Un} lyof] . To;df kf7f]sf] anLsf] s'/fsf] ;“u;“u}<br />

lo;' t'?Gt kms] {/ cfpg] / l56} g} ;'? x'g] Tof] Psxhf/ jifL{o<br />

/fHosf] s'/f klg d"ntTjsf] ¿kdf df}h"b 5 . Tof] wd{sf] ;lqmo<br />

k|rf/, cfGtl/s / aflx/L zq'x¿sf lj?4 cys ;‹if{, cwdL{<br />

GofofwLz;dIf qmflGtsf/L b[li6sf]0fsf] ;uf}/a :jLsf/f]lQm <strong>tyf</strong><br />

ljhodf k"0f{ ljZjf;sf ;fy ul/g] zxfbtsf cfwf/df g} hLljt 5<br />

. xfdLx¿n] s] b]lv;s]sf 5f} + eg] pm ox'bLsf cltl/Qm s]xL c¿<br />

klg xf] eGg] s'/fsf] r]tgf n]vsnfO{ clxn];Dd klg 5}g . ctM<br />

pgsf] l;Ëf] k':tsdf jkltidf -O;fO{ ;+:sf/ — cg'=_ sf] sxL+ klg<br />

pNn]v 5}g . jkltidf k|yfsf] k|f/De O;fO{ wd{sf] bf];|f] <strong>sfn</strong>df<br />

ePsf] lyof] eg]/ atfpg] y'k| } tYox¿ 5g\ . !$$))) wfld{s<br />

ox'bLx¿nfO{ æk|dfl0ft 3f]litÆ ul/Psf] ] lyof] . pgLx¿sf] jkltidf


ul/Psf] ] lyPg . :ju{nf]ssf ;Gtx¿ / k[YjLsf wd{lgi7x¿sf<br />

ljifodf s] elgPsf] 5 eg] pgLx¿n] cf gf] kfk kvfn]sf lyP,<br />

cf gf n'uf wf]P/ ;kmf u/]sf lyP / kf7f]sf] ¿kaf6 p;nfO{ ;]tf]<br />

-kljq_ agfPsf lyP, jkltidfsf] kfgLsf] af/]df To;df pNn]v<br />

ul/Psf] ] lyPg . cWofo — !! df lo;'lj/f]wL -Antichrist_sf]<br />

cfudg x'g'eGbfklxn] cfPsf b'O{hgf k}uDa/x¿n] jkltidf ub} {gy] .<br />

/, [-!(_ !)] sfg';f/ lo;'elQmsf] k|df0f jkltidf geP/<br />

eljiojf0fLsf] p;sf] efjgf dfGg' xf] . olb jkltidfsf] hf]/ x'GYof]<br />

eg] tL ;f/f rLhx¿af/] :jfefljs¿kaf6 To;sf] ;d]t klg<br />

pNn]v ul/GYof] . ctM nueu k"0f{ ljZjf;sf ;fy s] lg0f{odf k'Ug<br />

;lsG5 eg] jkltidfaf/] n]vsnfO{ s'g} hfgsf/L lyPg / To;sf]<br />

pTklQ clGtd¿kaf6 O;fO{x¿ ox'bLx¿af6 cnu ePkl5 ePsf]<br />

lyof] .<br />

g n]vsn] låtLo dxfk|;fbsf af/]df s]xL hfGb5g\ g<br />

;Demgfdf ul/g] ef]haf/] g} n'y/sf] d"n kf7df . olb O;fn]<br />

yfOPl/6gl;t cfk"mn] ;f“em b[9tfk"j{s wd{df cl8u /xg]<br />

JolQmx¿;“u} ef]hg ug] { s'/f u/]sf] b]vfOG5 eg] To;af6 Pp6f<br />

ldYof wf/0ff pTkGg x'G5 . o"gfgL kf7df n]lvPsf] 5 — d}n] -<br />

pgLx¿sf ;fy_ ;f“emsf] ef]hg ug] {5' -deipneso_ / cª\u| ]hLsf]<br />

afOandf ;d]t klg ToxL rLhsf] 7Ls–7Ls cg'jfb ul/Psf] ] 5 M<br />

d}n] pm;“u} ;f“emsf] vfgf vfg]5' . oxf“ d/0ff]T;j ef]hsf] ¿kdf<br />

;d]t klg O;fsf] dxfef]hsf] s'g} pNn]v 5}g .<br />

Tof] k':ts n]lvPsf] ldlt ;g ^* jf ;g ^( k|dfl0ft<br />

eO;s]sf] 5 . O;fO{ wd{;DaGwL ;f/f ;flxTodWo] Tof] ;a}eGbf<br />

k'/fgf] k':ts xf] eGg] ljifodf s'g} zÍf x'g ;Sb}g . To;df sltw]/}<br />

lxa| "kg el/Psf] 5, sltw]/} cgf}7f jfSox¿ 5g\ / Jofs/0fsf<br />

sltw]/} e"nx¿ 5g\ eg] Toltw]/} c;Eo -aa{/_ efiffdf n]lvPsf]<br />

csf] { s'g} klg k':ts kfO“b}g . pbfx/0fsf nflu klxnf] cWofosf]<br />

rf}yf] kB cIf/zM o;k|sf/ 5 M ætkfO{ +dfly bof xf];\ === hf] 5, hf]


lyof] / hf] cfO/x]sf] 5 .Æ ca vfln k];]a/ wd{zf:qL / tL c¿<br />

Oltxf;sf/x¿ dfq} — ltgLx¿sf] — h;sf] To;df s'g} :jfy{ 5 —<br />

n] lo;'sf lzIffx¿ / b]jk'ql;t ;DalGwt cfVofgx¿kl5 s]xL<br />

To;vfnsf s[ltx¿sf cfwf/df tof/ ul/Psf] ] lyof], Tof] ca<br />

u'ld;s]sf] 5, To;sf] ;fgf]ltgf] P]ltxfl;stfnfO{ klg syf–<br />

sxfgLx¿sf] e"ne'n}ofdf ca lrGg ;lsGg . a| 'gf] afo/n] k|fdfl0fs<br />

dfg]sf tL d'Le/ wd{kqx¿ klg ls t kl5sf /rgfx¿ x'g\ ls<br />

w]/}eGbfw]/}, c1ft n]vsx¿sf k'/fgf s[ltx¿sf] cfwf/df tof/<br />

ul/Psf To:tf rLhx¿ x'g\, h'g afx\o ;fdu|Lx¿ yKgfn] /<br />

ldnfOlbgfn] w]/} ablnPsf 5g\ . ctM To; k':tssf] dxŒj cem<br />

emg\w]/} a9\g k'Ub5 lsgeg] Tof] k':tssf] ¿kdf xfdL;“u jf:tjdf<br />

To:tf] /rgf 5, hf] n]lvPsf] ltly–ldlt nueu ToxL dxLgf;Dd<br />

lgwf{l/t ul/Psf] ] lyof], h;df Tof] n]lvPsf] lyof] . Tof] s:tf] k':ts<br />

xf] eg] To;df O;fO{ wd{ hlta]nf cljsl;t lyof], Tolta]nf<br />

To;sf] s:tf] ¿k lyof] eGg] atfOPsf] 5 . rf}yf] zbLsf] Tof] rf}yf]<br />

zbLsf] Tof] /fhsLo wd{sf cufl8, h;sf] l;4fGt / b]jdfnf<br />

k"0f{¿kn] ljsl;t e;s]sf lyP, O;fO{ wd{sf] Tof] ¿k/]vf h:t}<br />

nfUb5, O;fO{ / cGo k|frLg tTjx¿af6 k|efljt P8\8f b]jtfx¿sf]<br />

;'ljsl;t lzIffx¿sf cufl8 6];L6;sf] clxn];Dd cl:y/ b]jdfnf<br />

h:tf] nfUb5 . ;fj{ef}lds wd{sf] lapm To;df df}h"b lyof] t/ s'g}<br />

e]befjljgf x'g] ljsf;sf c¿ xhf/f} + ;Defjgfx¿ klg To;df<br />

cGt/lglxt lyP . kl5sf] cul0ft ;Dk|bfodf tL ;Defjgfx¿n]<br />

d"t{¿k u|x0f u/]sf lyP . clg O;fO{ wd{sf] pbo<strong>sfn</strong>Lg Tof]<br />

;a}eGbf k'/fgf] s[lt xfd|f] nflu lsg — vf; u/]/ emg\ w]/} lsg —<br />

d"Nojfg 5 eg] s'g} ldl>t rLh geO{sg klg To;n] xfdLnfO{<br />

:ki6¿kaf6 atfp“5 — O;fO{ wd{sf] lgdf{0fdf cnSh]lG8«ofaf6<br />

Hofb} k|efljt ox'bL wd{sf] slQsf] xft lyof] < kl5 h]–hlt s'/fx¿<br />

kfOG5g\, Tof] ;a} klZrd]nL o"gfgL /f]dg ;Íng — kl/a4{gsf]<br />

kl/0ffd xf] . Tof] Ps]Zj/jfbL ox'bL wd{sf] dfWodaf6 kl5sf] ufp“n]<br />

o"gfgL bz{gsf] ;';+:s[t Ps]Zj/jfbn] :jo+nfO{ Ps dfq wfld{s


e]ifdf ;lh;hfp kf/]sf] lyof] . To;df p;n] cfd hg;d'bfonfO{<br />

cfslif{t ug{ ;s]sf] lyof] . t/ Tof] dfWod ldln;s]kl5 klg<br />

o"gfgL–/f]dg hutdf To;n] ;fj{ef}lds wd{sf] ¿k u|x0f ug{<br />

;Sb}gYof] — clg To;f] ug{ klg p;n] Tof] lrGtg ;fdu|Lsf]<br />

cema9L ljsf; u/]/ <strong>tyf</strong> tfnd]n ldnfP/ g} ug{ ;SbYof] .<br />

To;nfO{ ;G;f/n] pkfh{g ul/;s]sf] lyof]<br />

Enf= O= n]<strong>lgg</strong><br />

;dfhjfb / wd{<br />

jt{dfg ;dfh hg;+Vofsf] Hofb} gu0o ;+Vofåf/f — hdLgbf/ / k" “hLkltx¿åf/f — >dhLjL<br />

ju{sf Jofks hg;d'bfosf] 3f]/ zf]if0fdfly k"0f{tM cfwfl/t 5 . of] zf]if0fo'Qm ;dfh xf] lsgls h'g<br />

æ:jtGqÆ dhb"/n] cfhLjg k" “hLkltx¿sf] nflu sfd ub{5g\, tL dhb"/x¿ hLjg lgjf{xsf s]jn<br />

To:tf ;fwgx¿sf æxsbf/Æ dfq x'G5g\, h'g gfkmf k}bf ug] { { gf]s/x¿nfO{ hLljt /fVgsf nflu,<br />

k" “hLjfbL bf;tfnfO{ sfod / ;'/lIft /fVgsf nflu cfjZos x'G5g\ .<br />

dhb"/x¿sf] cfly{s zf]if0fn] x/]s k|sf/sf /fhg}lts pTkL8g / ;fdflhs ckdfgnfO{ ckl/xfo{<br />

¿kdf hGd lbG5 <strong>tyf</strong> cfd hg;d'bfosf] af}l4s / g}lts hLjg lgDg:t/sf] / cGwsf/k"0f{ aGg'<br />

ckl/xfo{ x'G5 . dhb"/ ju{n] cf gf] d'lQmsf] nflu ;‹if{ ug{sf nflu{ s]xL /fhg}lts :jtGqtf k|fKt<br />

ug{ ;Sb5g\ t/ ha;Dd k" “hLsf] zf;gnfO{ pGd"ng ul/Gg, ta;Dd :jtGqtfsf] s'g} klg dfqfn]<br />

pgLx¿nfO{ u/LaL, a]sf/L / pTkL8gaf6 d'Qm ug{ ;Sb}g . wd{ af}l4s zf]if0fsf] ¿k xf] . To;n] x/]s<br />

7fp“ tL hg;d'bfodfly cem a9L af]em ylklbG5, h'g hg;d'bfon] c¿sf nflu lg/Gt/ sfd ub{5g\ \<br />

<strong>tyf</strong> cefj / u/LaLaf6 ;w} +el/ g} tl8\k/xG5g\ . zf]ifs ju{sf lj?4sf] ;‹if{df d[To'ko{Gt ;'vL<br />

hLjgsf] pgLx¿sf] ljZjf;n] ckl/xfo{¿kdf To;/L g} zf]lift ju{sf] lgliqmotfnfO{ an k'¥ofp“5,<br />

h;/L k|s[ltl;tsf] ;‹if{df gk'ª;stfn] b]jtf, /fIf;, rdTsf/ / To:t} c¿ s'/fx¿dflysf]<br />

ljZjf;nfO{ hGd lbG5 . h'g dflg;x¿n] hLjgel/ b'Mv ub{5g\ / ljkGgtfdf hLjg Joltt ub{5g\,<br />

ltgLx¿nfO{ wd{n] o; nf]sdf ljgd| x'g] / w}o{ wf/0f ug] { { <strong>tyf</strong> k/nf]sdf kfOg] ;'vsf] cfzfn] ;fGTjgf<br />

xfl;n ug] { { lzIff lbG5 eg] h'g dflg;x¿ c¿sf] >daf6 hLljt /xG5g\, pgLx¿nfO{ wd{n] o;<br />

hLjgdf bofn' Jojxf/ ug] { { lzIff lbG5 /, To;/L pgLx¿nfO{ zf]ifssf] ¿kdf cf gf] ;Dk"0f{<br />

cl:tTjsf] cf}lrTo l;4 ug] { { af6f] vf]lnlbG5 <strong>tyf</strong> :ju{sf nflu ;'vsf] 6Ls6 ;:tf] bfddf lbG5 . wd{<br />

hgtfsf] nflu ckmLd xf] . wd{ Ps k|sf/sf] af}l4s gzf xf], h;df k" “hLsf bf;x¿n] cf gf] dfgj<br />

d"lt{nfO{, s]xL cf gf] dfgjf]lrt hLjgsf] dfunfO{ 8'jfOlbG5g\ .<br />

t/ Tof] zf]lift ju{ h'g cf gf] bf;tfk|lt ;r]t eO;s]sf] 5 <strong>tyf</strong> cf gf] d'lQmsf] nflu<br />

;‹if{df plq;s]sf] 5, p;sf] cfwf bf;tf plta]n} ;dfKt eO;s]sf] x'G5 . cfw'lgs ju{;r]t<br />

dhb"/x¿ 7"nf] dfqfsf sfvf{gf–pBf]uåf/f k|lzlIft / zx/L hLjgåf/f k|a'4 x'gk'Ub5g\ / pgLx¿n]<br />

3[0ffsf ;fy wfld{s k"jf{u|xx¿nfO{ 5fl<strong>8l</strong>bG5g\ / :ju{sf] lrGtf kfb/Lx¿ / k" “hLjfbL wdf{Gw<br />

JolQmx¿sf nflu 5f]8]/ cf gf] lglDt o; k[YjLdf g} ;'Gb/ hLjg k|fKt ug] { { k|oTg ub{5g\ . cfhsf]<br />

;j{xf/f ju{n] ;dfhjfbsf] Tof] kIf u|x0f ub{5, h;n] wd{sf] slx/f]sf lj?4sf] ;‹if{df lj1fgsf] ;xf/f<br />

lnG5 <strong>tyf</strong> o; k[YjLdf dhb"/x¿sf] ;'Gb/ hLjgsf] nflu xfnsf] ;‹if{df Pstfa4 u/]/ pgLx¿nfO{<br />

d[To'kl5sf] hLjgsf] ljZjf;af6 d'lQm lbnfp“5 .<br />

wd{nfO{ JolQmut ;/f]sf/sf] ljifo 3f]lift ul/lbg'kb{5 . ;dfhjfbLx¿n] k|fozM wd{k|ltsf]<br />

cf gf] b[li6sf]0fnfO{ oL zAbx¿df g} JoQm ub{5g\ . t/ s'g} klg lsl;dsf] untkmxdL gxf];\ egGsf<br />

nflu oL zAbx¿sf] JofVof To;sf/0f Psbd} 7Ls x'g'kb{5 . hxf“;Dd /fHosf] ;DaGw 5, wd{nfO{<br />

JolQmut ;/f]sf/sf] ljifo agfOlbg'kb{5 eg]/ xfdLx¿ dfu ub{5f} + . t/ hxf“;Dd xfd|f] kf6L{sf] k|Zg<br />

xf], xfdL s'g} klg xfntdf wd{nfO{ JolQmut ;/f]sf/sf] ljifo dfGb}gf} + . wd{l;t /fHosf] slQ klg


;/f]sf/ x'g'x'“b}g<br />

<strong>tyf</strong> /fHosf] zf;gl;t wfld{s ;+:yfx¿sf] s'g} klg k|/sf/sf] ;DaGw x'g'x'“b}g<br />

. h;n]<br />

h'g wd{ ?rfp“5, p;n] ToxL wd{ dfGg kfpg'kb{5, cyjf s;}n] rfxG5 eg] s'g} klg wd{ gdfGg,<br />

gfl:ts x'g kfpg'kb{5, x/]s ;dfhjfbL :jfefjtM To:tf] x'G5 . Tof] k"0f{ :jtGqtf x/]s JolQmnfO{<br />

x'g'kb{5 . gful/sx¿nfO{ wfld{s ljZjf;sf cfwf/df e]befj ug'{<br />

k"0f{tM ;xg g;lsg] s'/f xf] .<br />

cflwsfl/s sfuh–kqx¿df s'g} gful/ssf] wd{sf] pNn]v ug] { { s'/f;Dd klg lglZrt¿kdf ;dfKt<br />

ul/lbg'kb{5 . :yflkt O;fO{ wfld{s ;‹nfO{ g s'g} ;xfotf k|fKt x'g'x'G5 g kfb/Lx¿nfO{ jf wfld{s<br />

;‹;+:yfx¿nfO{ /fHosf] tkm{af6 s'g} k|sf/sf] ;x'lnot lbg'x'G5 . tL ;dfg wf/0ff x'g] gful/sx¿sf<br />

k"0f{ :jtGq ;+:yfx¿ aGg'kb{5, h'g ;+:yfx¿ /fHoaf6 k"0f{tM :jtGq xf]pmg\ . oL dfux¿ k"0f{tM k"/f<br />

x'“bfv]l/<br />

nfhdbf] { / ckmfkl;4 ljut ;dfKt x'g ;Sb5 . hlta]nf O;fO{ wfld{s ;‹ /fHosf] ;fdGtL<br />

lge{/tfdfly, ¿;L gful/s :yflkt ;fdGtL lge{/tfdfly hLljt lyof], hlta]nf dWoo'uLg, wfld{s<br />

cbfntL sfg"gx¿ -h'g clxn];Dd xfd|f] b08;+lxtf / sfg"gsf lstfax¿df lgld{t 5g\_ cl:tTjdf<br />

lyP / nfu" ul/Gy], h;n] cf:yf jf cgf:yfsf] cfwf/df dflg;x¿nfO{ bl08t ub{y], Tolta]nf<br />

dflg;sf] cGt/fTdfnfO{ rf]6 k'¥ofp“y] <strong>tyf</strong> cf/fdbfoL ;/sf/L gf]s/L / ;/sf/åf/f k|fKt cfDbfgLdf<br />

:yflkt O;fO{ wfld{s ;‹x¿sf] of] jf Tof] ljwfgl;t ;Da4 ug] { { ub{y] . ;dfhjfbL ;j{xf/f ju{n]<br />

cfw'lgs /fHo / cfw'lgs O;fO{ wfld{s ;‹af6 h'g s'/fsf] dfu ub{5, Tof] xf] — /fHoaf6 O;fO{<br />

wfld{s ;‹nfO{ k"0f{¿kn] cnu /fVg' .<br />

¿;L qmflGtn] /fhg}lts :jtGqtfsf] Ps ckl/xfo{ tTjsf] ¿kdf of] dfu k"/f u'g'{kb{5<br />

. o;<br />

ljifodf ¿;L qmflGt;dIf vf; u/]/ cg's"n l:ylt 5, lsgeg] k'ln; zfl;t ;fdGtL PstGqsf] 3[l0ft<br />

gf]s/zfxLaf6 kfb/Lx¿df klg c;Gtf]if, czflGt / 3[0ff pTkGg ePsf] 5 . ¿;L ¿9LjfbL O;fO{<br />

wfld{s kfb/Lx¿ hlt w]/} t'R5 / ckl/kSj lsg gxf]pmg\, ¿;df k'/fgf] dWoo'uLg Joj:yfsf] ktgsf]<br />

ah|kftaf6 pgLx¿ klg hfu[t ePsf 5g\, pgLx¿ klg :jtGqtfsf] dfudf ;lDdlnt ePsf 5g\ .<br />

gf]s/zfxL Jojxf/ / gf]s/zfxLtGqsf], k'ln;sf] nflu hf;';L ug] { { s'/fsf] — h'g ædf};"kmsf ;]jsx¿<br />

ædfly yf]kl/Psf] 5 — lj/f]w k|s6 ul//x]sf 5g\ . xfdL ;dfhjfbLx¿n] Tof] cfGbf]ngnfO{ ;dy{g<br />

ug'[kb{5, k'/f]lxt ju{sf Odfgbf/ ;b:ox¿sf dfux¿ k"/f ug'{kb{5<br />

<strong>tyf</strong> :jtGqtfsf] af/]df pgLx¿sf<br />

k|lt1fx¿k|lt pgLx¿nfO{ b[9 agfp“b} wd{ / k'ln;aLr ljBdfg ;Dk"0f{ ;DaGwx¿nfO{ b[9tfk"j{s<br />

;dfKt ug'{kb{5<br />

eGg] dfu ug'{kb{5<br />

.<br />

ls t ltdL ;Rrf 5f}, Tof] l:yltdf ltdLn] O;fO{ wfld{s ;‹ / /fHo <strong>tyf</strong> :s"n / O;fO{<br />

wfld{s ;‹nfO{ 5'6\ofpg], wd{nfO{ k"0f{tM / Psbd} JolQmut ljifo 3f]lift ug] { { s'/fsf] kIfkf]if0f ug'{kb{5<br />

ls t km]l/ ltdLn] :jtGqtf;DaGwL tL ;';Ëut dfux¿nfO{ :jLsf/ ub} {gf} +, To; l:yltdf ltdL cem}<br />

klg :ki6¿kn] ¿9La'9L / wfld{s sfg"gsf] aGwgdf /x]sf 5f} + . To; l:yltdf ltdL :ki6¿kn]<br />

clxn];Dd ;'lj:tfsf] ;/sf/L gf]s/L <strong>tyf</strong> ;/sf/af6 k|fKt cfDbfgLl;t 6f“l:;Psf x'G5f} + . To;<br />

l:yltdf ltdLn] cf gf z:qx¿sf] af}l4s Ifdtfdf ljZjf; ub} {gf} / /fHosf] 3'; s'DNofO/xg vf]Hb5f}<br />

. clg, To; cj:yfdf ;d:t ¿;sf ju{;r]t dhb"/x¿n] ltd|f lj?4 lgd{d o'4sf] 3f]if0ff ub{5g\ .<br />

hxf“;Dd ;dfhjfbL ;j{xf/f ju{sf] kf6L{sf] k|Zg 5, o;sf] nflu wd{ JolQmut ;/f]sf/sf] ljifo<br />

xf]Og . xfd|f] kf6L{ dhb"/ ju{sf] d'lQmsf nflu ;‹if{ ug] { { cu|b:tf of]4fx¿sf] ;Ë7g xf] . o:tf] ;+:yf<br />

wfld{s ljZjf;sf] ¿kdf juL{o r]tgfsf] cefj, c1fgtf / ¿9Ljfbk|lt g t t6:t /xg ;Sb5 g pm<br />

/xg' x'G5 . wfld{s e|dsf lj?4 xfdLn] z'4 ;}4flGts <strong>tyf</strong> s]jn j}rfl/s c:qaf6, s]jn cf gf<br />

;dfrf/ kqx¿ / efif0fsf dfWodx¿åf/f dfq ;+3if{ ug{ ;sf} + eg]/ xfdLx¿ O;fO{ wfld{s ;‹nfO{<br />

k"0f{¿kn] lj36g ug] { { dfu ub{5f} + . t/ xfdLx¿n] cf gf] ;Ë7g, ¿;L ;fdflhs–hgjfbL dhb"/<br />

kf6L{sf] :yfkgf 7Ls o:t} ;‹if{sf] nflu, dhb"/x¿nfO{ ul/g] x/]s k|sf/sf] zf]if0fsf lj?4 ;‹if{ ug{sf<br />

nflu u/]sf xf} + . clg, xfd|f] nflu j}rfl/s ;‹if{ s]jn JolQmut ;/f]sf/sf] ljifo geP/ l;ª\uf]<br />

kf6L{sf], ;d:t ;j{xf/f ju{sf] ;/f]sf/sf] ljifo xf] .<br />

olb s'/f o:t} xf] eg] xfdLx¿n] cf gf] sfo{qmddf xfdL cgLZj/jfbL xf} + eg]/ 3f]if0ff lsg<br />

ub} {gf} + < xfdLx¿n] cf gf] kf6L{df O;fO{x¿ cyjf O{Zj/df cf:yf /fVg] c¿ wdf{jnDaLx¿nfO{<br />

;lDdlnt x'g'af6 lsg /f]s nufp“b}gf} +


oL k|Zgx¿sf] pQ/n] tL Hofb} dxŒjk"0f{ leGgtfx¿nfO{ :ki6 ug] { {5g\, h'g k" “hLjfbL<br />

k|hftGqjfbLx¿ <strong>tyf</strong> ;fdflhs–hgjfbLx¿åf/f wd{;DaGwL k|Zg p7fpg] t/Lsfdf lglxt x'G5 .<br />

xfd|f] sfo{qmd k"0f{tM j}1flgs clg To;sf ;fy} ef}ltsjfbL ljZj b[li6sf]0fdfly cfwfl/t 5 .<br />

ctM xfd|f] sfo{qmdsf] JofVofdf wfld{s ljfrf/x¿sf P]ltxfl;s / cfly{s ;|f]tx¿sf] JofVof klg<br />

clgjfo{¿kn] ;fd]n 5 . ctM xfd|f] k|rf/sfo{df clgjfo{¿kn] cgLZj/jfbsf] k|rf/ klg ;fd]n x'g'kb{5<br />

. pko'Qm j}1flgs ;flxTosf] k|sfzg ca xfd|f] kf6L{sf] sfo{sf] If]q Pp6f aGg'kb{5 . j}1flgs<br />

;flxTosf] k|sfzgdfly PstGqL ;fdGtL zf;gn] clxn];Dd s8f k|ltaGw nufO{ /fv]sf] lyof] /<br />

To;sf] k|sfzg ubf{ b08 lbOGYof] . ca xfdLn] ;DejtM PË]N;sf] Tof] ;Nnfxsf] cg'z/0f ug'{kg]<br />

{5,<br />

h'g ;Nnfx pxf“n] hd{g ;dfhjfbLx¿nfO{ lbg'ePsf] lyof] — cyf{t\ xfdLn] <strong>k|m</strong>fG;sf !* cf} + zbLsf<br />

n]vsx¿ / cgLZj/jfbL 185 x¿sf ;flxTosf] cg'jfb ug'{<br />

/ ltgsf] Jofks k|rf/k|;f/ ug'{kb{5<br />

.<br />

t/ xfdLx¿ s'g} klg xfntdf wfld{s k|ZgnfO{ k" “hLjfbLx¿aLrsf pu|jfbL hgjfbLx¿n]<br />

slxn]sfxL+ ug] { { u/]sf] h:tf] vfln cd"t{, cfbz{jfbL9Ën], ju{;ª\3if{af6 c;Da4 Pp6f af}l4s k|Zgsf]<br />

¿kdf dfq p7fpg] uNtLsf lzsf/ x'g'x'Gg . s] s'/f ;f] +Rg' d"v{tf x'g]5 eg] dhb"/ ju{sf<br />

hg;d'bfox¿sf] c;Lldt zf]if0f / ;+:sf/xLgtfdfly cfwfl/t ;dfhdf wfld{s k"jf{u|x¿nfO{ vfln<br />

k|rf/fTds ;fwgx¿af6 dfq ;dfKt ug{ ;lsG5 . dfgj hfltdfly nflbPsf] wd{sf] h'jf ;dfh<br />

cGt/utsf] cfly{s pTkL8gsf k|ltljDa / kl/0ffd x'g\ eGg] s''/f<br />

e'Ng' k" “hLjfbL ;ÍL0f{tf g} x'g]5 .<br />

;j{xf/f ju{n] olb k" “hLjfbL <strong>sfn</strong>f zlQmx¿sf] lj?4 :jo+ cf gf] ;ª\3if{af6} vfl/P/ hfgkmsf/ x'g<br />

;s]g eg] k':tsx¿ / lzIffx¿sf] s'g} kl/df0fn] klg pgLx¿nfO{ hfgkmsf/ agfpg ;Sb}g . xfd|f]<br />

b[li6sf]0fdf k[YjLd} :ju{ agfpgsf nflu pTkLl8t ju{sf] jf:tljs qmflGtsf/L ;ª\3if{df sfod x'g] of]<br />

Pstf kf/nf}lss :ju{sf] af/]df x'g] ;j{xf/f ljZjb[li6sf]0fsf] PstfeGbf Hofb} w]/} dxŒjk"0f{ x'G5 .<br />

ToxL sf/0f xf], xfdLx¿n] cf gf] sfo{qmddf cf gf] gfl:tstfnfO{ g t ;lDdlnt ub{5f} + g<br />

xfdLn] ug'{x'G5<br />

. clg, ToxL sf/0f xf], h'g ;j{xf/fx¿df clxn];Dd k'/fgf k"jf{u|xsf cjz]ifx¿<br />

ljBdfg 5g\, tL ;j{xf/fx¿nfO{ xfdLx¿n] cf gf] kf6L{df ;fd]n x'g g t /f]s nufp“5f} + g /f]s<br />

nufpg'x'G5 . xfdLx¿n] ;w} + j}1flgs b[li6sf]0fsf] lzIff lbg]5f} + / xfdLx¿n] O;fO{x¿sf ljleGg<br />

lj;Ëltx¿l;t ;ª\3if{ ug'{<br />

klg ckl/jfo{ 5 . t/ o;sf] cy{ wfld{s k|ZgnfO{ k|fyldstf lbg'kb{5<br />

eGg] s'/f slQ klg xf]Og . g t To;sf] cy{ xf] — h'g tLj|tfsf ;fy dxŒjxLg x'“b}5g\<br />

/ :jo+<br />

cfly{s ljsf;sf] wf/fdf lanfpgLem} + lk+w nfUb}5g\, tL lgDg:t/sf jfbljjfbx¿ / lg/y{s ljrf/x¿sf<br />

sf/0f jf:tljs qmflGtsf/L cfly{s / /fhgLlts ;ª\3if{sf zlQmx¿nfO{ ljeflht x'g lbg'kb{5 .<br />

k|ltlqmofjfbL k" “hLjfbL ju{n] :jo+nfO{ x/]s 7fp“ wfld{s em}emu8fx¿ rsf{pg] s's[Todf ;+nUg<br />

ug] { {u/]sf] 5 / To;n] ¿;df klg To:t} ug{ yfln/x]sf] 5 — To;df p;sf] p2]Zo cfd hgtfsf] Wofg<br />

jf:tljs dxŒjsf] <strong>tyf</strong> cfwf/e"t cfly{s / /fhg}lts ;d:ofx¿af6 x6fpg' xf], h;nfO{ ca ¿;L<br />

;j{xf/f ju{n] qmflGtsf/L ;‹if{df Pstfa4 eP/ Aojxfl/s¿kn] ;dfwfg ul//x]sf] 5 . ;j{xf/f ju{sf]<br />

zlQmnfO{ ljeflht ug] { { Tof] k|ltlqmofjfbL gLlt, h'g clxn] /fhtGq ;dy{s u'6 -Black Hundred_<br />

åf/f ul/Psf xtofsf08x¿df d'Vo¿kn] k|s6 ePsf] 5 . To;n] eljiodf cem a9L pu| ¿k lng<br />

;Sg]5 . xfdLn] To;sf] lj/f]w x/xfntdf zflGtk"j{s, lgw{Sstf ;fy, b[9tfk"j{s / w}o{k"j{s ;j{xf/f<br />

P]Soj4tf / j}1flgs ljZj b[li6sf]0fsf] lzIffåf/f ug] { {5f} + — s:tf] lzIffåf/f ug] { {5f} + eg] To;df<br />

dxŒjxLg dte]bx¿nfO{ Psbd} :yfg x'g]5}g . hxf“;Dd /fHosf] ;DaGw 5, qmflGtsf/L ;j{xf/f ju{n]<br />

wd{nfO{ JolQmut ;/f]sf/sf] ljifo agfpg ;kmn x'g]5 . clg, /fhg}lts k|0ffnLdf dWo<strong>sfn</strong>Lg<br />

;8]un]sf rLhx¿nfO{ ;kmf kfl/;lsPsf] x'g]5, ;j{xf/f ju{n] dfgj hfltsf] wfld{s zf]if0fsf]<br />

jf:tljs ;|f]t cfly{s bf;tfnfO{ pGd"ng ug{sf nflu Jofks / v'nf ;‹if{ rnfpg]5 .<br />

-;dfhjfb / wd{, n]<strong>lgg</strong> u|Gy — !)_<br />

gf]jfof lemHg cÍ — @*÷# l8;]Da/, !()%<br />

¿;L qmflGtsf] bk{0f lnof] 6N;6o


oL dxfg\ snfsf/sf] ;DaGw qmflGtl;t hf]8\g' ;/f;/L¿kdf x]bf{v]l/ g;'xfp“bf] / agfj6Lh:tf]<br />

nfUg ;Sb5 . pgn] Tof] qmflGtnfO{ a'‰g ;s]gg\ / To;af6 cnu /x] . pgL of] qmflGtnfO{ a'‰g<br />

c;dy{ /x] <strong>tyf</strong> o;af6 cnu /x] eGg] s'/f 5n{ª 5 . h;n] j:t'nfO{ 7Lsl;t k|ltljlDat ub} {g, Tof]<br />

bk{0f x'G5 — s;/L < t/ xfd|f] qmflGt Hofb} pa8vfa8 ePsf] rLh xf] . :jo+ qmflGt ;~rfng ug] { { /<br />

To;df efu lng]x¿dWo] y'k| } ;fdflhs tTjx¿ s:tf /x]sf 5g\ eg] pgLx¿n] 6N;6o e} +m cf gf<br />

cufl8 s] eO/x]sf] 5, Tof] a'‰g ;s]gg\ <strong>tyf</strong> 36gfqmdn] cf gf cufl8 k|:t't u/]sf] jf:tljs<br />

P]ltxfl;s sfo{af6;d]t pgLx¿ ljd'v /xg]u/]sf 5g\ . clg, k'gM d}n] h'g snfsf/sf] af/]df rrf{<br />

ul//x]sf] 5', olb pm dxfg\ snfsf/ xf] eg] p;sf s[ltx¿df qmflGtsf s]xL dxŒjk"0f{ kIfx¿sf] emf“sL<br />

cjZo ldNg'kb{5 .<br />

6N;6osf] *) cf} + jif{uf“7sf cj;/df j}w ¿;L kqklqsfx¿df n]vx¿, kqx¿,<br />

6Lsfl6Kk0fLx¿sf] e/df/ 5 . k/Gt' ¿;L qmflGtsf] :j¿k / To;sf k| ]/s zlQmx¿sf] b[li6sf]0faf6<br />

6N;6osf s[ltx¿sf] ljZn]if0f ug{ slQ klg rf;f] /flvPsf] 5}g . tL kqklqsfx¿sf Ps–Ps zAb<br />

jfSs nfUg] kfv08Lkgaf6 el/e/fp 5g\ . tL b'O{y/L 5g\ M ;/sf/L / pbf/tfjfbL . klxnf]vfn] sf]/f<br />

kfv08Lk"0f{ sndsf] j]Zofj[lQ ug] { { ef6x¿sf n]vx¿df kfOG5g\, h'g cf gf dflnsx¿sf] Ozf/fdf<br />

lxhf];Dd 6N;6osf k5fl8 xft wf]P/ nflu k/]sf lyP . cfh k]ml/ pg} dflnsx¿sf Ozf/fdf<br />

6N;6onfO{ b]zeQmsf ¿kdf lrlqt ul//x]sf 5g\, o"/f]k;dIf ;bfrf/sf lgodx¿ kfng ug] { { sf]lzz<br />

ul//x]sf 5g\ . snd a]r]/ vfg] To;vfn] n]vsx¿af6 k};f lbP/ nfdf–nfdf n]vx¿ n]Vg nufOPsf]<br />

5 eGg] s'/f ;a}n] a'‰b5g\ <strong>tyf</strong> pgLx¿n] s;}nfO{ 7Ug ;Sb}gg\ . pbf/kGyLx¿sf] kfv08Lkgdf Hofb}<br />

3[0ff x'G5 . To;/L Tof] 3fts x'G5 . t;y{ Tof] 3fts / vtgf{s x'G5 . /]r 186 sf Sof8]6 -j}wflgs<br />

hgjfbL_, 187 afnfnfOlsgx¿ 188 sf s'/f ;'g]/ s:tf] nfUb5 eg] dfgf} + 6N;6ok|lt pgsf] k"/f / xflb{s<br />

;xfg'e"lt 5 . jf:tjdf …dxfg\ O{Zj/sf] vf]hL ug] { {Ú 6N;6oaf/] pgLx¿n] hfgLa'emL h'g 7"n–7"nf<br />

s'/fx¿ ul//x]sf 5g\ / zAbhfn a'lg/x]sf 5g\, tL ;/f;/ e"m6 x'g\ lsgeg]¿;L pbf/kGyLx¿sf]<br />

cf:yf g t 6N;6osf] O{Zj/df 5 g pgLx¿ df}h"bf ;fdflhs Joj:yfsf] pgsf] cfnf]rgfl;t g}<br />

;xdt 5g\ . pgLx¿n] 6N;6osf] nf]slk|o gfdsf] lsg b'xfO{ lbG5g\ eg] To;af6 pgLx¿sf] zfv<br />

a9\g ;sf];\ / /fi6«JofkL¿kdf k|ltkIfsf g]tf sxlng ;s"g\ . l;ª\uf] jfSosf] s/s/fpg] ;+qf;df tL<br />

Ps–Ps k|Zgsf] ;f]emf] pQ/sf] dfunfO{ 8'afOlbg rfxG5g\ . Tof] k|Zg xf] M 6N;6odf lglxt tLj|<br />

lj/f]wfef;sf] sf/0f s] x'G5 < /, Tof] lj/f]wfef;n] xfd|f] qmflGtsf s'g–s'g bf]ifx¿ / sdhf]/Lx¿nfO{<br />

JoQm ub{5 t <<br />

6N;6osf s[ltx¿, ljrf/x¿, l;4fGtx¿ <strong>tyf</strong> pgLåf/f k|ltkflbt ljrf/wf/fdf lj/f]wfef; t<br />

tLj|¿kdf 5 g} . k|yd, 6N;6o dxfg\ snfsf/ x'g\ . pgn] ¿;L hLjgsf] vfln clåtLo /]vf–lrq dfq<br />

lv+r]sf 5}gg\ clkt' pgn] ljZj ;flxTonfO{ pTs[i6 pkxf/;d]t lbPsf 5g\ . t/ csf] { s'/f, 6N;6o<br />

Pp6f s§/ hdLgbf/ x'g\ . pgsf] lbdfudf kfun ;fdGtdf em} + ;w} + O;f rl9/xG5 . Psflt/, ;fdflhs<br />

9f] +u <strong>tyf</strong> kfv08Lkgsf lj?4 ;zQm, :ki6 / ;f“rf] dgn] ul/Psf] pgsf] k|ltjfb 5 eg] csf{lt/,<br />

æ6N;6ojfbLx¿Æsf] bz{g x'G5, cyf{t\ ¿;sf emf;e'm; a'l4hLjLx¿sf] bz{g 5, h;n] ;w} + ljnfk<br />

ul//xG5g\ / ;a}sf cufl8 5ftL lk6L–lk6L lrRofp“5g\ M æhg;d'bfo, d Hofb} kltt x" “, d Hofb} kfkL<br />

x" “ t/ ca d}n] cfTdf]Tyfg ul//x]sf] 5' . x]g'{;\,<br />

ca d}n] df;' vfg 5fl<strong>8l</strong>bPsf] 5' . ca d}n] vfln b"w /<br />

eftaf6 dfq u'hf/f rnfpg] ub{5' .Æ ;j{k|yd, xfdLx¿ k" “hLjfbL zf]if0fsf] s8f cfnf]rgf kfp“5f} +,<br />

;/sf/L lx+;f, /fHo k|zf;g / cbfntsf] 9f] +usf] s8f lgGbf ul/Psf] xfdL kfp“5f} + /, Tof] uxL/f]<br />

lj/f]wfef;sf] gUg lrq b]Vb5f} +, h;df Psflt/, ;Eotfsf pknlAwx¿ / ;d[l4sf] ljsf; 5 eg]<br />

csf] {lt/, >dhLjL hgtfsf] eoÍ/ u/LaL, cwf]ktg / Sn];;d]t 5 . låtLo, s'g cx+sf/sf] pkb]z<br />

ldNb5 eg] æv/fa rLhsf] k|lt/f]w lx+;faf6 gu/ Æ Psflt/, Hofb} uDeL/ oyfy{jfb 5 / To;n]<br />

;a}vfn] kfv08Lkgsf] kbf{nfO{ Roftr"t kfl/lbG5 eg] csf{lt/, ;G;f/sf] ;a}eGbf 3[l0ft j:t' — wd{<br />

— sf] k|rf/ ul/Psf] 5 . k]z]a/ kfb/Lx¿sf] 7fp“df csf] {y/L wfd{lwsf/Lx¿nfO{ /fVg] k|oTg ul/Psf] 5<br />

— To;k|sf/sf wdf{lwsf/Lx¿n] cf gf] g}lts wf/0ffaf6 k| ]l/t eP/ Tof] s'/f c“ufNg]5g\ — cyf{t\<br />

Hofb} t'R5 / ctM vf;u/]/ 3[l0ft kfb/LjfbnfO{ k|f]T;flxt ul/Psf] 5 . n]vsn] 7Ls} eg]sf 5g\ M


TolQ ;d[l4zfnL ltdL t/ bLg–xLgf xf}<br />

hLjg cf} zlQmdoL, cfh k|f0f–vf]:g] xf}<br />

189<br />

¿; hggL===¿; hggL<br />

ctM s] s'/f :ki6 5 eg] tL lj/f]wfef;x¿sf sf/0fn] 6N;6on] dhb"/ cfGbf]ngnfO{, ;dfhjfbL<br />

;‹if{df p;sf] e"ld<strong>sfn</strong>fO{ <strong>tyf</strong> ¿;L qmflGtnfO{ a'‰g c;dy{ /x] . tfklg 6N;6osf ljrf/x¿ /<br />

l;4fGtx¿df h'g lj/f]wfef; kfOG5, Tof] cfsl:ds xf]Og . Tof] t !( cf} + zbLsf clGtd tL;jif{sf]<br />

:jo+ ¿;L hLjgsf] lj/f]wfef;sf] cleJolQm xf] . k" “hLkltx¿ / ;/sf/L s/ p7fpg]x¿n] n"6kf6 ug{<br />

;s"g\ eg]/ pgLx¿nfO{ x:tfGtl/t ul/Psf ¿9LjfbL ufp“x¿ jf:tjdf ufp“x¿ ev{/} e"–bf;tfaf6<br />

pGd'Qm ePsf lyP . zbLof} +b]lv cl8u /x]sf s[lif hLjg / s[lif cy{Joj:yfsf k|frLg hux¿ b]Vbfb]Vb}<br />

tT<strong>sfn</strong> uNof{–u'n'{d\<br />

9n]sf lyP . ctM 6N;6osf ljrf/df /x]sf] lj/f]wfef; / To;sf] d"NofÍg jt{dfg<br />

dhb"/ cfGbf]ng / jt{dfg ;dfhjfbL b[li6sf]0faf6 ul/g' x'Gg . -o:tf] d"NofÍgsf] cfjZostf t 5<br />

t/ Tof] kof{Kt x'“b}g<br />

._ a? Tof] a9\bf] k" “hLjfb, hgtfsf] a9bf] u/LaL / hdLgaf6 pgLx¿sf] ;DaGw–<br />

ljR5]bsf lj?4 ul/Psf] lj/f]wsf] b[li6sf]0faf6 ul/g'kb{5 / To;sf] hGd ¿9LjfbL ¿;L ufp“af6 x'g'<br />

ckl/xfo{ lyof] . dfgj–d'lQmsf] gof“ dfu{ vf]Hg] Pp6f gof“ Hof]ltsf] ¿kdf 6N;6o xf:of:kb 5g\ .<br />

To;sf/0f pgsf] dtsf] ;a}eGbf sdhf]/ kIfnfO{ wfld{s l;4fGtsf] ¿k lbg k|oTg ug] { { ljb]zL /<br />

¿;L æ6N;6ojfbLx¿Æ jf:tjdf lg/Lx 5g\ . 6N;6osf] dxfgtf s] s'/fdf 5 eg] pgn] k" “hLjfbL<br />

qmflGteGbfklxn] nfvf} + ¿;L ls;fgx¿df h'g efjgf / ljrf/ x'ls{/x]sf] lyof], To;sf] ;'Gb/¿kn]<br />

cleJoQm u/]sf 5g\ . 6N;6osf] df}lnstf s] s'/fdf 5 eg] ;du|¿kdf pgsf ljrf/x¿n]<br />

ls;fgx¿sf] k" “hLjfbL qmflGtsf ¿kdf xfd|f] qmflGtsf ljz]iftfx¿nfO{ cleJoQm ub{5g\ . To;<br />

b[li6sf]0fn] x]bf{v]l/ h'g lj/f]wfef; 6N;6osf ljrf/x¿df kfOG5, Tof] jf:tjdf tL kl/l:yltsf]<br />

k|ltljDa xf], h;df xfd|f ls;fgx¿n] To; qmflGtdf cf gf] P]ltxfl;s e"ldsf v]Ng'k/]sf] lyof] .<br />

Psflt/, zbLof} +b]lvsf] ;fdGtL pTkL8gaf6 / ;'wf/kl5sf s}of} + bzsx¿;Dd klg emg\ tLj| ultn]<br />

dlRr/x]sf] xfxfsf/af6 ls;fgx¿sf dgdl:tisdf 3[0ff, qmf]w / ljb|f]xsf] b[9 ;ÍNk k}bf ePsf] lyof] .<br />

xfd|f] ls;fg ju{n] qmflGtdf hlt klg P]ltxfl;s sbd p7fPsf] 5, tL ;a}df xfdL /fHodf cfl>t wd{,<br />

hdLgbf/ ju{ / hdLgbf/x¿sf] ;/sf/, e":jfldŒj <strong>tyf</strong> b:tsfl/tfsf klxn]sf ;a} 9f“rfx¿nfO{ lgd" {n<br />

kfg] {, e"ld ;kmf ug] { {, k'ln;sf] /fHosf :yfgdf :jtGq / k/:k/df ;dfg ;fgf ls;fg ;d'bfo sfod<br />

ug] { { k|oTg u/]sf] emns kfOG5 . lg:;Gb]x 6N;6osf s[ltx¿df ls;fgx¿sf tL cfsf+Iffx¿eGbf a9L<br />

;}4flGts cg'¿ktf 5 t/ pgsf] ljrf/wf/fsf af/]df k|fozM eGg] ul/Pem} + s'g} cfbz{jfbL …O;fO{<br />

c/fhstfjfbÚaf6 Tof] TolQ d'Qm 5}g .<br />

csf] {lt/, ls;fgx¿ gof“ ;dfhsf] :yfkgfk|lt ;r]i6 lyP t/ tL ;fdflhs ;DaGwx¿sf] ¿k s]<br />

x'g'kb{5, cf gf] :jtGqtf xfl;n ug{sf nflu s'gvfnsf] ;‹if{ ug'{kg{<br />

] cfjZostf x'G5, To;k|sf/sf<br />

;‹if{df pgLx¿sf] g]t[Tj s;n] unf{, ls;fg qmflGtk|lt k" “hLjfbL ju{ / k" “hLjfbL a'l4hLjLx¿sf] s:tf]<br />

/j}of xf]nf, hdLgbf/L k|yfnfO{ anh tL gi6 ug'{kg]<br />

{ lsg cfjZostf x'G5 < — tL ofjt\ k|Zgx¿sf]<br />

af/]df pgLx¿sf] ljrf/ Hofb} ckl/kSj, k/Dk/fjfbL / ¿9LjfbL 9/f{sf] lyof] . hdLgbf/x¿ /<br />

gf]s/zfxL tŒjx¿nfO{ cfTd}b]lv 3[0ff ug] { { k| ]/0ff ls;fgx¿nfO{ cf gf] ctLtaf6 k|fKt ePsf] xf] . t/<br />

cf gf tL ;a} k|Zgx¿sf] pQ/ sxf“ vf]Hg'kg] { xf] eGg] s'/fsf] cSsn pgLx¿nfO{ cf gf] ctLtaf6<br />

k|fKt x'g ;s]sf] lyPg g t k|fKt x'g g} ;SbYof] . xfd|f] qmflGtsf] <strong>sfn</strong>df ls;fgx¿sf] ;fgf] ;ª\Vof<br />

n8\gsf nflu cjZo ;Ël7t eof] / n8\of] klg . clg,sltko ls;fgx¿n] cf gf zq'nfO{ — hf/sf<br />

gf]s/x¿ / hdLgbf/x¿sf /Ifsx¿nfO{ — df/]/ vtd ug{ xltof/ klg p7fPsf lyP . t/ ls;fg<br />

ju{sf] ax';ª\Vos efu lnof] lgsf]nfPaLr 6N;6osf cfbz{ cg'¿k vfln ?g–lrRofpg / k|fy{gf ug{,<br />

pkb]z lbg / :jKgLn ;G;f/df /xg, lgj]bg lbg Pj+ jsLn k7fpg nflu g} /x\Øf] . /, To:tf] l:yltdf<br />

;w} + x'g] u/]em} + /fhgLltaf6 cnUu} /xg] 6N;6osf] gLltsf], /fhgLltdf rf;f] glng] cyjf To;nfO{<br />

a'‰g sf]lzz gug] { { gLltsf] kl/0ffd s] eof] eg] w]/} ;fgf] ;ªVofdf ls;fgx¿n] ju{;r]t, qmflGtsf/L<br />

;j{xf/f ju{nfO{ ;fy lbP eg] ls;fgx¿sf] 7"nf] ;ª\Vof l;4fGtxLg bf; dfgl;stfn] ubf{ k" “hLjfbL<br />

a'l4hLjLx¿sf] rË'ndf k“m:g k'u] . tL To:tf dfG5]x¿sf rË'ndf km“;]sf lyP, h;n] cfk"mnfO{ j}wflgs


hgjfbL -Sof8]6_ eGb} q'bf]lesx¿ 190 sf] a}7s tT<strong>sfn</strong> 5f]8]/ tf]lnlkgsf] a}7sdf k'u] — kmf}hn] a"6n]<br />

uf]b]/ pgLx¿nfO{ Toxf“ “af6 geufp“bf;Dd pglx¿n] ljlGt–efp u/], ;f}bfafhL u/], ;Demf}tf u/] /<br />

;Demf}tf u/fpg arg lbP . 6N;6osf ljrf/df ls;fg ljb|f]xsf sdLsdhf]/Lsf emf“sLx¿ kfOG5g\ .<br />

pgsf ljrf/df ls;fg ljb|f]xsf] cefjsf] sdhf]/Lsf emf“sLx¿ kfOG5g\ . pgsf] ljrf/df k/Dk/fut<br />

ufp“sf] lzlyntf <strong>tyf</strong> ægfkmfvf]/ ls;fgÆsf] ;dembf/L kl/nlIft 5 .<br />

;g\ !()% — )^ sf] kmf}hL ljb|f]xnfO{ g} lng'xf];\ . Tof] qmflGtdf hf]–h;n] efu lnP, tL<br />

;fdflhs 9f“rfsf] b[li6af6 ls;fg / ;j{xf/f b'j} ju{af6 cfPsf lyP . ;j{xf/f ju{ sd;+Vofdf lyof] .<br />

ToxL sf/0fn] pQm kmf}hL cfGbf]ngdf /fi6«JofkL Pstf / Tof] kf6L{ r]tgfsf] cefj lyof], h'g xfdL<br />

;j{xf/f ju{df klg kfp“5f}+, hf] Tolt l56f] ;fdflhs–hgjfbL aGg k'u]sf lyP . dfgf}= p;df s'g}<br />

hfb"sf] k|efj k/]sf] xf];\ . csf{lt/, kmf}hL–ljb|f]x c;kmn x'g' p;sf g]tf clwsf/L gx'g' xf] eGg] egfO<br />

;/f;/ unt xf] . To;sf] kl5 ljk/Lt g/f]bgfof ef]Nof 191 sf] h'g Hofb} k|ult ePsf] lyof], To;sf]<br />

sf/0f vfln s] lyof] eg] …tL d"v{ kz'x¿Ún] cf gf clwsf/Lx¿sf lj?4 :jtGq¿kaf6, s;}sf]<br />

d2tljgf ljb|f]xsf] em08f af]s]sf lyP . pgLx¿sf] ToxL :jtGqtfaf6 g} pbnf/kGyL hdLgbf/ ju{ /<br />

pbf/kGyL clwsf/Lx¿ 8/fPsf lyP . l;kfxLx¿nfO{ ls;fgsf] cfTd}b]lv ;dy{g lyof] . hdLgsf] gfd<br />

lng]lalQs} pgLx¿sf cf“vf lemlnldln x'g yfNby] . s}of} +k6s ljb|f]xL ;]gfsf] afu8f]/ ;j{;fwf/0f<br />

l;kfxLsf xftdf k'u]sf] lyof] t/ pgLx¿n] 86]/ Tof] clwsf/sf] k|of]u u/]gg\ . ltgLx¿n] cfgfsfgL<br />

u/] . Psfw lbgkl5 slxn]sfxL+ s]xL306fkl5 / s}of} +k6s t pgLx¿n] cf g} 3[l0ft clws[tnfO{ lk6]/<br />

s}bL clwsf/LnfO{ 5fl<strong>8l</strong>bPsf lyP / ;/sf/l;t ;Demf}tf jftf{ ug{ yfn]sf lyP . To;sf] kl/0ffd s]<br />

eof] eg] ltgLx¿dWo] s}of}+nfO{ uf]nL xflgof], s}of} +sf gUg lk7\o" “df sf]/f{ xflgof] <strong>tyf</strong> k'gM bf;tfsf]<br />

l;qmL nufOof] . Tof] ;a} s'/f 6N;6osf] pkb]z cg¿k g} lyof] .<br />

6N;6on] tLj| 3[0ff, kl/l:yltdf ;'wf/ ug] { { k|of; <strong>tyf</strong> ctLtaf6 5'6sf/f kfpg] tLj| O/fbf u/] .<br />

t/ ;fy} pgn] s]6fs]6L gf}l;sf¿kg, /fhg}lts c1fgtf / qmflGtsf af/]df lzlyntf JoQm u/] .<br />

cfly{s / P]ltxfl;s kl/l:yltaf6 s] s'/f kl/nlIft x'g k'Ub5 eg] hgtfdf qmflGtsf/L cfGbf]ng<br />

ckl/xfo{ k|fb'ef{j lsg eof] / lsg pm pQm ;‹if{sf] nflu tof/ ePg < v/fa s'/fsf] k|ltjfb gug] { {<br />

6N;6ojfbL gLlt klg Tof] kl/l:yltaf6 :ki6 x'G5, h'g qmflGtsf] c;kmntfsf] lgs} 7"nf] sf/0f lyof] .<br />

elgG5, k/flht ;]gfn] lgs} ;js l;Sb5 . t/ qmflGtsf/L ju{x¿sf] t'ngf ;]gfl;t s]jn<br />

Ps;Ldf;Dd dfq} ug{ ;lsG5 . k" “hLjfbsf] ljsf;af6 tL kl/l:yltx¿ tLj|tfsf ;fy ablnO/x]sf 5g\<br />

/ w]/} tLj| aGb}uO/x]sf 5g\, h;n] hdLgbf/x¿ / pgLx¿sf] ;/sf/k|ltsf] tLj| 3[0ffaf6 Pstfa4<br />

nfvf} + ls;fgx¿nfO{ qmflGtsf/L hgjfbL ;‹if{sf nflu p7fPsf lyP . ljlgdosf] ljsf;, ahf/<br />

lgoGq0f <strong>tyf</strong> wgsf] ;Qfsf] j[l4sf] kl/0ffd:j¿k s[ifs ;d'bfodWo] ¿9LjfbL k4lt / 6N;6osf]<br />

kf}/fl0fs ljrf/wf/f a9LeGbfa9L nf]k eO/x]sf 5g\ . t/ qmflGt x'g'eGbf klxn]sf jif{x¿ <strong>tyf</strong><br />

qmflGtsf/L hg;‹if{df ePsf] k|fylds c;kmntfsf] /fd|f] kl/0ffd cjZo ePsf] 5 — Tof] s] xf] eg]<br />

hg;d'bfosf] klxn]sf] ;Ë7gxLgtf / lzlyntfdfly 3fts k|xf/ ePsf] 5 . clxn] cGt/ a9L :ki6<br />

eO;s]sf] 5 . ju{x¿ / kf6L{x¿sf] l:ylt lglZrt eO;s]sf] 5 . :tf]lnlkgsf ;jsx¿sf] xtf}8fsf]<br />

rf]6 / qmflGtsf/L–hgjfbLx¿sf lg/Gt/ / cljrn cfGbf]ngsf] kl/0ffd s] x'g]5 eg] ;dfhjfbL<br />

;j{xf/f ju{af6 dfq} geP/ hgtflGqs s[ifs ;d'bfoaf6 ;d]t, a9L c6n O/fbf ePsf, vfl/Psf<br />

jL/x¿ 7"nf] ;ª\Vofdf ckl/xfo{¿kaf6 cufl8 cfpg]5g\ — To:tf jL/x¿sf] xftaf6 6N;6o¿kL<br />

P]ltxfl;s kfk x'g] ;Defjgf pQ/f]Q/ sd x'“b}hfg]5<br />

.<br />

k|f]n]6/L, cÍ — #%<br />

ldlt M ;]K6]Da/ !! -@$_, !()*<br />

LCW — 15<br />

wd{k|lt dhb"/x¿sf] kf6L{sf] ¿v<br />

8\o'dfdf 192 l;gfª 193 -wfld{s ;ef_sf] cg'dflgt vr{af/] ax; rn]sf] a]nf k|ltlglw ;'/sf]jsf]<br />

efif0f / Tof] efif0fsf] k|f¿kaf/] -To; cÍdf b'j} k|sflzt ePsf 5g\_ ljrf/ ug] { {a]nfdf xfd|f]


8\o'df;d"xdf rn]sf] ax;n] s:tf] k|Zg p7fOlbPsf] 5 eg] of] ljz]if cj;/sf] nflu Tof] cTofjZos /<br />

cToGt dxŒjk"0f{ 5 . lgZro g} wd{l;t;DalGwt x/]s rLhk|lt olta]nf æ;dfhÆsf Jofks tx /<br />

tKsfx¿åf/f rf;f] b]vfO“b}5 <strong>tyf</strong> To; rLhn] dhb"/ cfGbf]ngsf] glhssf a'l4hLjLx¿sf] klª\Qm /<br />

dhb"/x¿sf] s]xL vf; efunfO{ ;d]t klg k|efljt u/]sf] 5 . ctM wd{af/] Pp6f ;fj{hlgs jQmJo<br />

lbg' ;fdflhs–hgjfbLx¿sf] ;a}eGbf 7"nf] st{Jo xf] .<br />

;fdflhs–hgjfb cf gf] ;du| ljZjb[li6sf]0fnfO{ j}1flgs ;dfhjfb, cyf{t\ <strong>dfS</strong>;{jfbdf<br />

cfwfl/t 5 . <strong>dfS</strong>;{jfbsf] bfz{lgs cfwf/ <strong>dfS</strong>;{ / PË]N;n] af/Daf/ 3f]lift ug'{<br />

ePem} + åGåfTds<br />

ef}ltsjfb xf] . o;n] <strong>k|m</strong>fG;sf] !* cf} + zbLsf] ef}ltsjfb <strong>tyf</strong> hd{gLdf kmfo/afv -!( cf} + zbLsf]<br />

k"jf{4{_sf] ef}ltsjfb — h'g ef}ltsjfb k"0f{tM cgLZj/jfbL 5 / lglZrt¿kdf ;a} wd{x¿sf lj?4 5<br />

— sf] P]ltxfl;s k/Dk/fsf] :yfg u|x0f u/]sf] 5 . PË]N;sf] s[lt 8\Ø"l/ª dtv08gnfO{ <strong>dfS</strong>;{n]<br />

kf08"lnkLsf ¿kdf k9\g'ePsf] lyof] . Tof] ef}ltsjfbL / gfl:ts 8\Ø"l/ªsf lj?4sf] k"0f{tM e08fkmf]/ xf]<br />

lsgeg] pgL -8\Ø"l/ª — cg'=_ ;';Ët ef}ltsjfbL xf]Ogg\ . PË]N;n] n'<strong>8l</strong>ju kmfo/afv;DaGwL cf gf]<br />

n]vdf kmfo/afv 194 nfO{ lsg tLvf] cfnf]rgf ug'{ePsf]<br />

5 eg] pgn] wd{nfO{ vtd kfg{sf nflu<br />

wd{;“u ;‹if{ gu/]/ To;nfO{ gof“ hLjg lbg, Pp6f gof“ pbfQ wd{sf] cfljisf/ ug{ / To:t} c¿<br />

s'/fx¿sf nflu wd{l;t ;‹if{ ub{5g\ . …wd{ hgtfsf] lglDt ckmLd xf]Ú 195 eGg] <strong>dfS</strong>;{sf] plQm wd{k|lt<br />

;du| <strong>dfS</strong>;{jfbL b[li6sf]0fsf] cfwf/ xf] . <strong>dfS</strong>;{n] ;a} cfw'lgs wd{x¿, O;fO{ wfld{s ;‹x¿ <strong>tyf</strong> x/]s<br />

Pj+ ;a} wfld{s ;Ë7gx¿nfO{ k" “hLjfbL k|ltlqmofjfbsf xltof/ dfGg'ePsf] 5 . To;n] zf]if0fsf] ;dy{g<br />

ub{5g\ / dhb"/ ju{nfO{ lbUe|ldt kfb{5g\ .<br />

To;sf ;fy} PË]N;n] ;fdflhs–hgjfbLx¿eGbf æa9L jfdkGyLÆ jf æa9L qmflGtsf/LÆ x'g] <strong>tyf</strong><br />

dhb"/ ju{sf] kf6L{sf] sfo{qmddf wd{sf lj?4 h]xfb 5]8\g] efjgfsf ;fy gfl:tstfjfbsf] :ki6 3f]if0ff<br />

;fd]n ug{ vf]Hg]x¿sf] cfnf]rgf ug'{ePsf]<br />

5 . . km/f/ / nG8gdf lgjf{l;t¿kdf /xg] u/]sf<br />

sDo"gsf ;b:o Anfª\sLjfbL 196 sf] rlr{t 3f]if0ffkqaf/] !**$ df l6Kk0fL ub} { PË]N;n] wd{sf lj?4sf]<br />

xf]–xNnfk"0f{ o'4 3f]if0ffnfO{ d"v{tfsf] ;+1f lbg'ePsf] lyof] / To:tf]vfnsf] o'4sf] 3f]if0ff wd{k|lt k'gM<br />

rf;f] hufpg] <strong>tyf</strong> To;sf] jf:tljs cGTo /f]Sg] ;a}eGbf >]i7 t/Lsf xf] eg]/ atfpg'ePsf] lyof] .<br />

PË]N;n] Anfª\sLjfbLx¿sf] bf]if vfln >dhLjL hg;d'bfosf] ju{–;‹if{n] dfq} ;j{xf/f ju{sf] Aofkstd<br />

efunfO{ lj:t[t¿kn] ;r]t / qmflGtsf/L ;fdflhs Jojxf/df ptf/]/ pTkLl8t hgtfnfO{ wd{sf]<br />

h'jfaf6 jf:tljs¿kdf d'lQm lbnfpg ;Sb5 eGg] s'/f a'‰g c;dy{ x'g' xf] eg]/ cf} +Nofpg'ePsf] lyof]<br />

. ha wd{sf lj?4 h]xfb 5]8\g' dhb"/ ju{sf] kf6L{sf] /fhg}lts sfo{qmd xf] elgG5 eg] Tof]<br />

c/fhstfjfbL zAbf8Da/eGbf c¿ s]xL xf]Og . 197 pxf“n] !*&& df klg cf gf] 8\Ø"l/ª–dtv08gdf<br />

bfz{lgs 8\Ø"l/ªåf/f cfbz{jfb / wd{nfO{ lbOPsf] ;fgf] 5"6af/] tLj| k|xf/ ub} { ;dfhjfbL ;dfhdf<br />

wd{nfO{ lglif4 ul/lbg'kb{5 eGg] pgsf] ldYof qmflGtsf/L ljrf/sf] klg lgGbf ug'{ePsf]<br />

lyof] . PË]N;n]<br />

s] eGg'ePsf] 5 eg] wd{sf lj?4sf] To:tf]vfn] o'4sf] 3f]if0ffsf] cy{ ælj:dfs{jfbaf6 lj:dfs{nfO{<br />

x/fpg',Æ cyf{t\ k'/f]lxtjfbsf lj?4 lj:dfs{sf] ;‹if{sf] uNtL bf]xf]¥ofpg' -s'Voft …;f+:s[lts ;‹if{Ú,<br />

sNr/SofDkmL, cyf{t\ !* cf} + zbLsf] * cf} + bzsdf Sofyf]lnssf k|x/L bdgsf ;fwgx¿sf] ;xf/f<br />

lnP/ hd{g Sofyf]lns kf6L{, ædWodfuL{Æ kf6L{sf lj?4 lj:dfs{åf/f 5]+l8Psf] ;‹if{_ . Tof] ;‹if{åf/f<br />

lj:dfs{n] Sofyf]lnsx¿sf] n8fs" k'/f]lxtjfbnfO{ g} pQ]lht agfof] / jf:tljs ;f+:s[lts sfo{nfO{<br />

Iflt k'¥ofof] . lsgeg] p;n] /fhg}lts ljefhgsf] 7fp“df wfld{s ljefhgnfO{ k|wfgtf lbof] <strong>tyf</strong><br />

dhb"/ ju{sf] s]xL efu / c¿ hgjfbL tTjx¿sf] Wofg ju{ / qmflGtsf/L ;ª\3if{sf cTofjZos<br />

sfdx¿af6 x6fP/ ;a}eGbf ;txL / k" “hLjfbL k'/f]lxtsf] ldYof lj/f]wlt/ nufOlbof] . efjL clt–<br />

qmflGtsf/L 8\Ø"l/ªdfly lj:dfs{s} untL csf] {¿kdf bf]xf]¥ofPsf] bf]if b]vfp“b} PË]N;n] s] s'/fdf hf]8<br />

lbg'ePsf] lyof] eg] dhb"/ ju{sf] kf6L{n] ;j{xf/fx¿nfO{ ;Ël7t / lzlIft kfg] { sfd w}o{k"j{s ug{ ;Sg]<br />

x'g'kb{5, h'g lj:tf/}–lj:tf/} wd{sf] cj;fgsf] sf/0f aGg]5 . cfk"m :jo+ /fhg}lts ;‹if{nfO{ afhL<br />

yfk]/ wd{sf lj?4 nfUg'x'“b}g<br />

. Tof] b[li6sf]0f hd{g ;fdflhs–hgjfbsf] ;f/tTjsf] Pp6f cË<br />

aGgk'u]sf] 5 . pbfx/0fsf nflu To;n] h];'O6x¿sf] :jtGqtf, hd{gLdf To;sf] / h'g;'s} wd{sf]


lj/f]w ug{sf nflu k'ln; z}nLsf] pkof]u k"0f{¿kaf6 5f]l<strong>8l</strong>bg] j<strong>sfn</strong>t ub{Yof] . P/k'm6{ sfo{qmd -<br />

!*(!_ 198 sf] æwd{ Pp6f JolQmut dfldnf xf] +Æ, ;fdflhs–hgjfbsf] /fhg}lts sfo{qmdsf] ;f/tTj<br />

lglxt 5Æ eGg] dxŒjk"0f{ egfO 5 .<br />

of] sfo{lbzf cj k|sfz aGgk'u]sf] 5 . pgn] s'g} lsl;dn] <strong>dfS</strong>;{jfbsf] Pp6f gof“ ljs[ltnfO{<br />

hGd lbPsf 5g\ . To;n] ljk/Lt lbzflt/, cj;/jfbL lbzflt/, n}hfG5 . P/k'm6{ sfo{qmdsf] pko'{Qm<br />

egfOsf] JofVof s'g cfzon] ul/+b}5 eg] xfdL ;fdflhs hgjfbLx¿, xfd|f] kf6L{n] wd{nfO{ JolQmut<br />

dfldnf dfGg nfu]sf 5f} +, ;fdflhs hgjfbLsf] ¿kdf, kf6L{ b[li6sf]0fsf ¿kdf xfdLx¿n] wd{nfO{<br />

JolQmut dfldnf dfGg nfu]sf 5f} + . Tof] cj;/jfbL b[li6sf]0fl;t ;Lw} ljjfbdf gkm“;Lsg !( cf} +<br />

zbLsf] clGtd bzsdf PË]N;n] s'g} ;}4flGts jfbljjfbåf/f xf]Og, clkt' ;sf/fTds¿kaf6 To;sf]<br />

b[9tfk"j{s v08g ug'{<br />

cfjZos 7fGg' eof], cyf{t\ PË]N;n] Tof] sfo{ Pp6f jQmJosf] ¿kdf ug'{<br />

eof],<br />

To;nfO{ pxf“n] hfgLa'emL /]vflÍt ug'{ePsf]<br />

lyof] . pxf“n] s] eGg'ePsf] lyof] eg] ;fdflhs–<br />

hgjfbLx¿n] wd{nfO{ /fHosf ;DaGwdf JolQmut dfldnf dfGb5g\ t/ hxf“;Dd :jo+ xfd|f] k|Zg xf],<br />

<strong>dfS</strong>;{jfb / dhb"/ ju{sf] kf6L{sf] k|Zg xf], xfdLx¿n] wd{nfO{ JolQmut dfldnf dfGb}gf} + . 199 wd{sf]<br />

k|Zgdf <strong>dfS</strong>;{ / <strong>Pª\u</strong>]N;sf egfOx¿sf] afx\Ø Oltxf; o:t} 5 . <strong>dfS</strong>;{jfbk|lt c;+ut b[li6sf]0f x'g]<br />

JolQmx¿sf nflu, ;f] +Rg klg g;f] +Rg] / ;f] +Rg klg grfxg]x¿sf nflu of] Oltxf; lg/y{s <strong>dfS</strong>;{jfbL<br />

cGt/lj/f]wx¿ / 9'nd"nkg x'g]x¿sf] Pp6f ;d"x xf], æ;';ËutÆ gfl:tstfjfb / wd{nfO{ lbOPsf]Æ3";,<br />

O{Zj/sf lj?4 qm===qm==qmflGtsf/L h]xfb <strong>tyf</strong> wd{eL¿ dhb"/x¿sf] æ;Gt'li6Æsf] sfo/tfk"0f{ OR5f Pj+<br />

pgLx¿n] cf gf] dfemaf6 x6fOlbg] eoaLr æl;4fGtxLgÆ clglZrttfsf] lvr8L xf], cflb–cflb .<br />

c/fhstfjfbL n kmfhLsf] ;flxTodf <strong>dfS</strong>;{jfbdfly To;/L y'k| } k|xf/ ul/Psf] 5 .<br />

t/ h'g JolQm <strong>dfS</strong>;{jfbnfO{ uDeL/tfk"j{s a'‰g, To;sf bfz{lgs l;4fGtx¿ / cGt//fli6«o<br />

;fdflhs–hgjfbaf/] ljrf/ ug{ ;Ifd 5, p;n] tT<strong>sfn</strong> s] s'/f a'‰g yfNg]5 eg] wd{;DaGwL<br />

<strong>dfS</strong>;{jfbL sfo{gLlt k"0f{tM ;';Ët, <strong>dfS</strong>;{ / PË]N;åf/f ;ts{tfk"j{s / ;'ljrfl/t sfo{gLlt xf] eg]<br />

gf}l;sf¿x¿ jf 1fgz"Go JolQmx¿n] h'g rLhnfO{ clgZrofTdstf 7fGb5g\, Tof] jf:tjdf åGåfTds<br />

ef}ltsjfbsf] ;Lwf / ckl/xfo{ lgisif{ xf] . wd{sf] dfldnfdf <strong>dfS</strong>;{jfbsf] k|s6 æpbf/tfÆ s'g}<br />

<strong>tyf</strong>slyt æsfo{gLlt;DaGwLÆ sf/0fx¿, s;}nfO{ æwDsfP/ eufpg]Æ OR5f, cflbdfly cfwfl/t 5 eg]/<br />

;f] +Rg' eoÍ/ e"n x'g]5 . To;sf] ljk/Lt pQm k|Zgdf klg <strong>dfS</strong>;{jfbL /fhg}lts sfo{lbzf<br />

cljlR5Gg¿kaf6 p;sf] bfz{lgs l;4fGtl;t ;DalGwt 5 .<br />

<strong>dfS</strong>;{jfb ef}ltsjfb xf] . To;sf/0f of] wd{sf] plQs} lgd{d zq' xf], hlQsf] !* cf} + zbLsf<br />

ljZj1fgL kl08tx¿ jf kmfo/afvsf] ef}ltsjfb lyof] . To;df slQ klg zÍf ug] { 7fp“ 5}g . t/<br />

<strong>dfS</strong>;{ / PË]N;sf] åGåfTds ef}ltsjfb ljZj1fgLx¿ / kmfo/afveGbf klg cufl8 a9\b5 lsgeg] o;n]<br />

ef}ltsjfbL bz{gnfO{ P]ltxfl;s If]qdf / ;fdflhs lj1fgsf] If]qdf ;d]t nfu" ub{5 . xfdLx¿n]<br />

wd{sf lj?4 n8fO“ ug'{kb{5<br />

— of] ;du| ef}ltsjfbsf] / kmn:j¿k <strong>dfS</strong>;{jfb;d]tsf] klg s v u xf]<br />

. t/ <strong>dfS</strong>;{jfb To:tf] s v udf g} /f]lsg] ef}ltsjfb xf]Og . of] cufl8 a9\b5 . o;n] eGb5 M wd{sf<br />

lj?4 s;/L n8\g] eGg] s'/f klg l;Sg'kb{5 <strong>tyf</strong> To;f] ug{sf nflu hgtfaLr xfdLx¿n] O{Zj/ /<br />

wd{sf] d"nsf] JofVof klg åGåfTds ef}ltsjfbL k4ltaf6 ug'{kb{5<br />

. wd{lj?4sf] o'4nfO{ vfln cd"t{<br />

;}4flGts lzIff;Dd dfq ;Lldt ug{ ;lsGg / To;nfO{ vfln lzIff;Dd dfq ;Lldt ul/lbg'x'“b}g<br />

.<br />

To;nfO{ ju{–;‹if{sf] 7f]; Jojxf/sf ;fy ;Da4 ug'{kb{5,<br />

wd{sf] ;fdflhs cfwf/ pGd"ng ug'{<br />

o;sf]<br />

p2]Zo xf] . zxl/of ;j{xf/f ju{sf lk5l8Psf efux¿, c4{–;j{xf/f ju{sf] 7"nf] efu <strong>tyf</strong> ls;fg<br />

hg;d'bfodfly wd{sf] k|efj lsg /lx/xG5 < k" “hLjfbL k|ultzLn, pu|jfbL jf k" “hLjfbL<br />

ef}ltsjfbLx¿sf] Pp6} pQ/ x'G5 — To;sf] sf/0f hgtfsf] c1fgtf xf] . /, ctM æwd{ d"bf{jfb /<br />

gfl:tstfjfb lhGbfjfb gfl:ts ljrf/sf] k|rf/ ug'{<br />

xfd|f] k|d'v st{Jo x'gcfp“5 Æ <strong>dfS</strong>;{jfbLx¿<br />

eGb5g\ — Tof] ;xL xf]Og, Tof] Pp6f s[lqd b[li6sf]0f xf], ;ÍL0f{ k" “hLjfbL ;'wf/jfbL b[li6sf]0f xf] .<br />

To;n] wd{sf] d"nsf] kof{Kt JofVof ub} {g . To;n] ef}ltsjfbL geP/ cfbz{jfbL JofVof ub{5 . cfw'lgs<br />

k" “hLjfbL b]zx¿df wd{sf cfwf/x¿ d'VotM ;fdflhs g} x'G5g\ . cfh wd{sf] ;a}eGbf uxL/f] cfwf/<br />

>dhLjL hg;d'bfosf] ;fdflhs¿kaf6 pTkLl8t cj:yf x'g' <strong>tyf</strong> k" “hLjfbsf cGweQm zlQmx¿;dIf


v'n:t¿kn] p;sf] k"0f{¿kn] c;xfo l:ylt x'g' xf], h'g x/]s lbg, x/]s 306f ;j{;fwf/0f >dhLjL<br />

hgtfnfO{ ;a}eGbfa9L eoÍ/ si6 / ;a}eGbf c;Eo cTofrf/sf 36gfx¿n] pTkL8g ul//xG5g\ clg,<br />

oL si6 / cTofrf/sf c;fdfGo 36gfx¿ — o'4, e"sDk, cflbh:tf 36gfx¿af6 pTkGg x'g] si6eGbf<br />

xhf/u'gfa9L s7f]/ x'G5g\ . æeon] b]jtfx¿nfO{ hGd lbof] .Æ k" “hLsf cGw;dy{s zlQmx¿sf] eo —<br />

tL cGwzlQm lsg x'g\ eg] ltgnfO{ ;j{;fwf/0f hg;d'bfon] ;fdfGo¿kn] b]Vg ;sb}gg\ — Tof] Pp6f<br />

To:tf] zlQm xf] eg] To;n] ;j{xf/f ju{ / ;fgf dflnsx¿sf] hLjgsf] x/]s sbddf æcrfgsÆ,<br />

æck|ToflztÆ / æcfsl:dsÆ¿kn] tË ug] { {, ajf{b kfg] {, u/LaL a9\g], j]Zofj[lQ a9\g], ef]sn] d[To' x'g]<br />

vt/f dfq pTkGg x'g] geP/ ltgaf6 u|:t;d]t klg ub{5 . To:tf] 5 M cfw'lgs wd{sf] cfwf/,<br />

To;nfO{ x/]s ef}ltsjfbL — olb pm :s"n] s]6fs]6L ef}ltsjfbL aGg rfxGg eg] ;a}eGbf klxn] p;n]<br />

of] s'/f Vofn /fVg'kb{5 . hlta]nf;Dd hgtfn] wd{sf] Tof] cfwf/l;t :jo+ ;‹if{ ug{, k" “hLsf] zf;gsf<br />

;a} ¿kx¿sf lj?4 Pstfa4, ;Ël7t, of]hgfa4 / ;r]t9Ëaf6 ;‹if{ ug{ l;Sb}gg\, Tolta]nf;Dd<br />

lzIff lbg] s'g} lstfan] klg wd{sf] k|efj s7f]/ k" “hLjfbL >dåf/f lylrPsf / blaPsf <strong>tyf</strong><br />

k" “hLjfbsf] cGwf] ljgfzsf/L zlQmsf] bofdfly cfl>t hgtfsf] dg dl:tisaf6 d]6fpg ;Sb}g .<br />

To;f] eP, s] To;sf] cy{ xf] M wd{sf lj?4 lzIff lbg] lstfa xfgLsf/s jf cgfjZos x'G5 <<br />

gfO{, To:tf] s'/f xf]Og . To;sf] cy{ s] xf] eg] ;fdflhs–hgjfbsf] gfl:tstfjfbL k|rf/ p;sf]<br />

cfwf/e"t st{Josf] cwLgdf x'g'kb{5 . Tof] cfwf/e"t st{Jo xf] M zf]ifs ju{sf lj?4 zf]lift<br />

hg;d'bfosf] ju{–;‹if{sf] ljsf; ug'{<br />

.<br />

h'g JolQmn] åGåfTds ef}ltsjfbL l;4fGt, cyf{t\ <strong>dfS</strong>;{ / PË]N;sf] bz{gaf/] ljrf/ u/]sf] 5}g,<br />

p;n] of] k|:yfkgfnfO{ a'‰g ;Sb}g -jf slDtdf t'?Gt a'‰g ;Sb}g_ . p;n] To:tf] lsg xf] eg]/<br />

;f] +Wg]5 . s] j}rfl/s k|rf/ ug'{,<br />

s'g} vf; ljrf/ l;sfpg', ;+:s[lt / k|ultsf] zq' -cyf{t\ wd{_sf lj?4<br />

xhf/f} + jif{b]lv rNb}cfO/x]sf] ju{–;‹if{sf cufl8, cyf{t\ cfly{s / /fhg}lts If]qdf lglZrt Jojxfl/s<br />

nIosf nflu ul/g] ;‹if{sf cufl8 s] To;n] uf}0f dxŒj /fVb5 <<br />

Tof] <strong>dfS</strong>;{jfbL åGåjfbk|lt jt{dfg cfklQx¿dWo] Pp6f xf] . To;n] <strong>dfS</strong>;{jfbL åGåjfbsf] k"0f{<br />

c1fgtf k|blz{t ub{5 . tL cfklQ ug] { {x¿nfO{ h'g cGt/lj/f]wx¿n] ;tfp“5g\, tL jf:tljs hLjgsf<br />

jf:tljs cGt/lj/f]wx¿ x'g\, cyf{t\ tL j:t'ut åGåfTds cGt/lj/f]w x'g\, tL zflAbs jf s[lqd¿kn]<br />

lgld{t xf]Ogg\ . gfl:tstfjfbsf] ;}4flGts k|rf/ ug'{,<br />

cyf{t\ ;j{xf/f ju{sf] s]xL efudf k|rlnt<br />

wfld{s ljZjf;nfO{ gi6 ug'{<br />

/ To; efusf ju{–;‹if{sf] ;kmntf, k|ult / l:yltx¿aLr Ps :ki6<br />

ljefhg /]vf lv+Rg' eg]sf] u}/–åGåfTds ts{ lbg', kl/jt{gzLn / ;fk]If ;LdfnfO{ :yfoL, lg/k]If<br />

;Ldfdf kl/jlt{t ul/lbg' xf] . To;sf] cy{ xf] M h'g rLh jf:tljs hLjgdf cljlR5Gg¿kaf6<br />

;DalGwt 5, To;nfO{ anh tL cnu ul/lbg' . cfpg'xf];\, Pp6f pbfx/0f x]/f} + dfgf} + Pp6f ljz]if<br />

pBf]usf] If]qdf, Pp6f ljz]if pBf]udf dhb"/x¿ w]/} ju{;r]t ;fdflhs–hgjfbLx¿dWo] w]/} cjZo<br />

gfl:ts x'G5g\ eg] ck]Iffs[t¿kdf lk5l8Psf, ufp“ / ls;fgl;t ;Da4 <strong>tyf</strong> O{Zj/dfly ljZjf; ug] {<br />

dhb"/x¿dWo] sltko cem}klg rr{ hfG5g\ / :yfgLo kfb/Lx¿sf ;Lw} k|efjdf x'G5g\ . dfgf} + O{Zj/n]<br />

dhb"/ ;+3;d]t ;+ul7t ul//x]sf] 5 — ljeflht 5 . To; If]qsf] cfly{s ;‹if{ x8tfndf ablnPsf] 5<br />

eGg] s'/f klg dfgf} + . ca <strong>dfS</strong>;{jfbLx¿sf] st{Jo x'G5 M x8tfnnfO{ c¿ ;a} rLheGbf a9L dxŒj lbg'<br />

<strong>tyf</strong> Tof] ;‹if{df ;xefuL dhb"/x¿nfO{ gfl:tsx¿ / O;fO{x¿df laeflht ug] { { s'/fsf] ;zQm¿kdf<br />

k|ltsf/ ug'{<br />

— To:tf] h'g;'s} ljefhgsf] klg ;zQm¿kdf lj/f]w ug'{<br />

. To:tf] l:yltdf gfl:tstfjfbL<br />

k|rf/ cgfjZos / xfgLsf/s b'j} x'g]5 — lk5l8Psf tKsfx¿nfO{ t;f{P/ eufOlbg', r'gfjdf Pp6f<br />

l;6 u'dfpg', cflb ;+sL0f{tfjfbL eosf] sf/0f geP/ ju{–;‹if{sf] jf:tljs k|ultsf] b[li6sf]0faf6<br />

To;n] df}h"bf k" “hLjfbL ;fdflhs l:yltdf O;fO{ dhb"/x¿nfO{ ;fdflhs–hgjfb / gfl:tstfjfbdf<br />

If'b| gfl:tstfjfbsf] ck]Iff ;ou'gf a9L b[9tfsf ;fy bLlIft ug] { {5 . To:tf] a]nf gfl:tstfjfbsf]<br />

lzIff lbg' k'/f]lxt / k'/f]lxtx¿sf xftsf] v]nf}gf aGg'x'g]5, h;n] dhb"/x¿sf] ljefhg x8tfndf<br />

pgLx¿n] efu lnPsf] sf/0f geP/ O{Zj/df pgLx¿sf] ljZjf;sf] cfwf/df xf];\ eGg'eGbf c¿a9L<br />

s]xL rfxGgg\ . x/ d"Nodf O{Zj/sf lj?4 o'4sf] 3f]if0ff ug] { { c/fhstfjfbLx¿n] jf:tjdf k'/f]lxt /<br />

k'/f]lxtx¿nfO{ d2t k'¥ofp“5g\ -h;/L c/fhstfjfbLx¿n] ;w} + k" “hLkltx¿sf] d2t ub{5g\_ .


<strong>dfS</strong>;{jfbLx¿ ef}ltsjfbL, cyf{t\ wd{lj/f]wL x'g'kb{5 t/ pgLx¿ åGåfTds ef}ltsjfbL, cyf{t\ wd{lj/f]wL<br />

;‹if{nfO{ cd"t{9Ëaf6 geP/, ck|ToIf, ljz'4 ;}4flGts, ckl/jt{gLo pkb]zx¿sf] cfwf/df rNg]<br />

geP/, a? pgLx¿ 7f];¿kdf, ju{–;‹if{sf cfwf/df rNg] ef}ltsjfbL x'g'kb{5, hf] Jojxfl/s¿kdf<br />

rln/xG5g\ / cfd ;j{;fwf/0f hg;d'bfonfO{ c¿ s'g} s'/feGbf w]/} ;d'lrt9Ën] lzlIft ul//xG5g\ .<br />

<strong>dfS</strong>;{jfbLx¿ ;du| l:yltdfly Wofg lbg ;Sg] x'g'kb{5 . pglx¿ c/fhstfjfb / cj;/jfbaLr a'‰g<br />

of]Uo x'g'kb{5 . -Tof] ljefhg /]vf ;fk]If x'G5, vl:s/xg] / ablnO/xg] x'G5 t/ x'G5 cjZod]j_ . clg,<br />

g t pgLx¿ c/fhstfjfbLx¿sf] cd"t{, zflAbs t/ jf:tjdf vf]qmf] æqmflGtjfbÆaf6 k|efljt x'g'x'G5<br />

g lgDg–k" “hLjfbL jf pbf/jfbL a'l4hLjLx¿sf] ;+sL0f{tf / cj;/jfbsf] lzsf/ x'g'x'G5, hf] wd{sf<br />

lj?4sf] ;+‹if{af6 kl5 x6\b5g\, cf gf] st{Jo xf] eGg] s'/f elnlbG5g\, O{Zj/jfbL cf:yfl;t ;Demf}tf<br />

ub{5g\ clg, ju{–;‹if{sf lxtx¿åf/f geP/ s;}sf] dg gb'Mvfpg], s;}l;t em}emu8f gug] { { / s;}nfO{<br />

klg eoeLt gkfg] { lgs[i6, kltt ljrf/x¿af6 — æaf“r / af“Rg b]pmÆ eGg] ;f]emf]kgsf] lgod, cflb —<br />

af6 lgb] {lzt x'G5g\ .<br />

wd{k|ltsf] ;fdflhs–hgjfbLx¿sf] ¿vl;t ;DalGwt ;fGble{s ;d:ofx¿af/] klg ToxL<br />

b[li6sf]0faf6 ljrf/ ul/g'kb{5 . pbfx/0fsf nflu k|foM s:tf] k|Zg ul/G5 eg] s'g} ;fw' jf k'hf/L<br />

;fdflhs–hgjfbL kf6L{sf] ;b:o aGg ;Sb5 ls ;Sb}g < pQm k|Zgsf] k|foM :ki6 ;sf/fTds pQ/<br />

lbOG5 / k|df0f:j¿k o"/f]k]nL ;fdflhs–hgjfbL kf6L{x¿sf cg'ej k|:t't ul/G5 . t/ Tof] s]jn<br />

dhb"/ cfGbf]ngdf <strong>dfS</strong>;{jfbL l;4fGt nfu" ug] { { s'/fsf] cg'ej dfq geP/ k=o"/f]ksf] ljz]if P]ltxfl;s<br />

l:yltsf] ;d]t kl/0ffd lyof] . To:tf] l:ylt ¿;df 5}g -tL kl/l:yltx¿af/] d}n] c¿ s'/f kl5 dfq}<br />

ug] { {5'_ . /, To;/L pQm k|Zgdf lglZrt¿kaf6 ;sf/fTds pQ/ lbg' 7Ls x'g]5}g . k"0f{tM kfb/Lx¿nfO{<br />

;fdflhs–hgjfbL kf6L{sf] ;b:o aGg'x'“b}g<br />

eGg] bfaf ug{ ;lsGg . tfklg To;sf] pN6f] lgod klg<br />

agfpg ;lsGg . olb s'g} kfb/L xfdLl;t xfd|f] ;fdfGo /fhg}lts sfo{df efu lngsf nflu cfp“5<br />

eg] / kf6L{ sfo{qmdsf] lj/f]w gu/Lsg pQ/bfloTjk"0f{9Ëaf6 kf6L{ st{Jo k"/f ub{5 eg] p;nfO{<br />

;fdflhs–hgjfbLx¿sf] klª\Qmdf ;dfj]z x'g] cg'dlt lbg ;lsG5 lsgeg] xfd|f] sfo{qmdsf] efjgf /<br />

l;4fGt <strong>tyf</strong> kfb/Lx¿sf] wfld{s ljZjf;aLr h'g cGt/ x'G5, Tof] tL kl/l:yltx¿df vfln p;}l;t<br />

dfq ;DalGwt x'G5 . Tof] p;sf] cf gf] cGt/lj/f]w x'g]5 / s'g} /fhg}lts ;Ë7gn] klg cf gf kf6L{<br />

;b:ox¿sf] k/LIff kf6L{ sfo{qmd / p;sf lghL ljrf/x¿aLr s'g} cGt/lj/f]w 5 jf 5}g eg]/ lng<br />

;Sb}g . t/ lgZro g} To;k|sf/sf] dfldnf k=o"/f]kdf klg ckjfb:j¿k lj/n} xf]nf eg] ¿;df t Tof]<br />

lgtfGt c;Dej 5 . /, olb pbfx/0fsf] nflu s'g} kfb/L ;fdflhs–hgjfbL kf6L{sf] ;b:o aGof] <strong>tyf</strong><br />

cf gf] d'Vo / Ps dfq sfo{ kf6L{df ;lqmo¿kaf6 cf gf wfld{s ljrf/x¿sf] k|rf/ ug] { s'/fnfO{<br />

agfof] eg] To;nfO{ kf6L{n] lg:;Gb]x cf gf] klª\Qmaf6 lgisfl;t ug'{kb{5<br />

. xfdLx¿n] ;fdflhs–<br />

hgjfbL kf6L{df O{Zj/dfly cf gf] cf:yf / ljZjf; ePsf dhb"/x¿nfO{ kf6L{ ;b:o agfpgsf nflu<br />

;r]t k|oTg ug'{kb{5<br />

t/ pgLx¿sf lj?4 ;lqmo ;‹if{ rnfpgsf nflu xf]Og . /, xfdLx¿ pgLx¿sf]<br />

wfld{s cf:yf / ljZjf;dfly /lQe/ rf]6 k'¥ofpg] s'/fsf lj/f]wL 5f} + . xfdLx¿n] kf6L{leq ljrf/sf]<br />

:jtGqtfsf] cg'dlt lbG5f} + t/ Tof] lglZrt ;Ldf;Dd dfq, h'g kf6L{åf/f lgwf{l/t x'G5 . km]l/<br />

ax'dtåf/f c:jLs[t ul/Psf ljrf/x¿sf] lzIff lbg]x¿l;t xftdf xft ldnfP/ hfg ;Sb}gf} + .<br />

Pp6f csf] { pbfx/0f lnpm“ . s] ;fdflhs–hgjfbL kf6L{sf ;b:ox¿n] æ;dfhjfb xfd|f] wd{ xf]Æ<br />

eg]/ 3f]if0ff ug] { { / Tof] 3f]if0ffl;t d]nvfg] ljrf/x¿sf] j<strong>sfn</strong>t ug] { { s'/fnfO{ x/xfntdf / x/k|sf/af6<br />

lgGbf ug'{kb{5<br />

t < xf]Og . oxf“ “ <strong>dfS</strong>;{jfbaf6 -To;/L ;dfhjfbaf6_ e8sfj x'g] s'/fdf s'g} zÍf x'“b}g<br />

. t/ Tof] e8sfjsf] cy{ xf] M Psk|sf/n] To;sf] ;fk]lIfs dxŒj kl/l:ylt cg';f/ ablng ;Sb5 . olb<br />

s'g} cfGbf]ngsf/L JolQm jf zlQmn] dhb"/ ju{nfO{ ;Daf]wg ub} { /fd|/L cf gf s'/fx¿ a'emfpgsf<br />

nflu lk5l8Psf hg;d'bfosf] a9L cEo:t ePsf] To;vfnsf] zAbfjnL k|of]u u/]/ s'/f ub{5 eg] Tof]<br />

a]Un} s'/f x'G5 . t/ ha s'g} n]vs æO{Zj/Lo lgdf{0fÆ 200 sf] lzIff lbg yfN5 eg] Tof] t cs} { s'/f x'G5<br />

. klxnf] dfldnfdf lgGbfsf] cy{ vfln bf]if b]vfpg' dfq, cyf{t\ cfGbf]ngsf/Lsf] :jtGqtf, lzIf0fsf]<br />

z}nL rog ug] { { p;sf] :jtGqtf;Dddf klg cg'lrt /f]s nufpg' x'g]5 t/ csf] { dfldnfdf kf6L{åf/f<br />

lgGbf ul/g'kg] { cfjZostf / ckl/xfo{tf x'G5 .Æ æ;dfhjfb Pp6f wd{ xf]Æ eGg'sf] cy{ s;}sf] nflu


wd{af6 ;dfhjfbdf ;ª\qmd0fsf] Pp6f ¿k x'G5 eg] c¿ s;}sf nflu Tof] ;dfhjfbaf6 wd{df<br />

;ª\qmd0fsf] Pp6f ¿k x'G5 .<br />

ca tL kl/:yltdfly ljrf/ u/f} +, h;n] klZrddf æwd{ Pp6f JolQmut dfldnf xf]Æ eGg]<br />

k|:yfkgf cufl8 ;fb{5, pgLx¿n] cj;/jfbL JofVofnfO{ hGd lbPsf 5g\ . s] s'/f ;xL xf] eg] To;df<br />

of]ubfg ug] { { Pp6f tTj h'g s'g} a]nf tfTsflns nfesf nflu dhb"/ ju{sf] cfGbf]ngsf cfwf/e"t<br />

lxtx¿sf] alnbfg ug] { { s'/fh:t} Pp6f ;fdfGo pkfbfg xf], To;n] ;du|¿kaf6 cj;/jfbnfO{ hGd<br />

lbG5 . ;j{xf/f ju{sf] kf6L{n] /fHon] wd{nfO{ lghL dfldnf 3f]lift ul/b]cf];\ eGg] dfu ub{5 t/<br />

hg;d'bfon] ckmLdsf lj?4sf] ;‹if{nfO{, wfld{s cGwljZjf;, cflbsf lj?4sf] ;‹if{nfO{ p;sf] cf g}<br />

æJolQmutÆ dfldnf dfGb}g . cj;/jfbLx¿n] Tof] k|ZgnfO{ tf]8df]8 u/]/ To;sf] s] cy{ nufp“5g\ eg]<br />

;fdflhs–hgjfbL kf6L{n] g} wd{nfO{ JolQmut dfldnf 7fGb5 .<br />

t/ ;fdfGo cj;/jfbL tf]8df]8sf cltl/Qm -xfd|f] 8\Ø"df ;d"xdf wd{;DaGwL efif0faf/] ljrf/<br />

ug] { {a]nf To;nfO{ Psbd} :ki6 ul/Psf] lyPg_ sltko vf; P]ltxfl;s kl/l:yltx¿ klg To:t} x'G5g\,<br />

h;n] o"/f]k]nL ;fdflhs–hgjfbLx¿df wfld{s k|Zgdf pgLx¿sf] jt{dfg /, olb eGg] xf] eg] Hofb} w]/}<br />

pbf;LgtfnfO{ hGd lbPsf] 5 . tL kl/l:yltx¿ b'O{vfn] 5g\ M ;a}eGbfklxnf] s'/f t s] xf] eg]<br />

P]ltxfl;s¿kaf6 wd{l;t o'4 ug] { { sfd qmflGtsf/L k" “hLjfbL ju{sf] sfd xf] /, klZrddf Tof] sfd<br />

sfkmLxb;Dd k" “hLjfbL–hgjfbåf/f p;sf] qmflGtsf/L o'udf jf ;fdGtjfb / dWoo'uaf/] p;sf]<br />

cfqmd0fåf/f ;DkGg ePsf] lyof] -;'? ul/Psf] lyof]_ . <strong>k|m</strong>fG; / hd{gL b'j} 7fp“df wd{sf lj?4 k" “hLjfbL<br />

n8fO“sf] Pp6f k/Dk/f /x]sf] 5 / To;sf] k|f/De ;dfhjfbeGbf w]/}klxn] g} eO;s]sf] lyof] -<br />

ljZj1fgLx¿ / kmfo/afv_ . ¿;df xfd|f] k" “hLjfbL–hgjfbL qmflGtsf/L kl/l:yltsf] sf/0fn] ;f] sfo{<br />

klg nueu k"0f{tM dhb"/ ju{sf] sf“wd} cfPsf] 5 . lgDg–k" “hLjfbL hgtGq -g/f]bjfb_n] xfd|f] b]zdf<br />

To;k|Zgdf w]/}a9L ug{ EofPg . a]vL 201 sf] gj–zlQmzfnL ANofs xG8« ]8 Sof8]6 jf Sof8]6 ANofs<br />

xG8« ]8x¿n] ;f] +Rg]u/]em} +_ . t/ o"/f]kdf h]–hlt s'/f ul/Psf] lyof], To;sf] ck]Iff w]/} sd ug{ EofOPsf]<br />

lyof] .<br />

csf] {lt/, o"/f]kdf wd{lj/f]wL o'4sf] k/Dk/fn] c/fhstfjfbsf] ¿kdf To; o'4nfO{ ljz'4 k" “hLjfbL<br />

ljs[lt;d]t k|bfg u¥of] . To;n] — <strong>dfS</strong>;{jfbLx¿n] w]/}klxn]b]lv pNn]v ug'{<br />

ePem} + — k" “hLjfbL ju{dfly<br />

cf gf] xdnfaf6 Hofb} l/;fpg'sf afjh"b cf gf] ¿v k" “hLjfbL ljZjb[li6sf]0fdfly cfwfl/t ub{5<br />

Nofl6g cd]l/sL b]zx¿df c/fhstfjfbL / Anfª\sLjfbLx¿, hd{gLdf df]:6 -8\Ø'l/ªsf] r]nf]_ / p;sf<br />

;fyLx¿, !( cf} + zbLsf] ( cf} + bzssf cfli6«ofoL c/fhstfjfbLx¿ — tL ;a}n] wd{lj/f]wL o'4df<br />

qmflGtsf/L n kmfhLnfO{ g} ;a}yf]s dfg]sf lyP . crDdsf] s'/f t s] xf]Og eg] c/fhstfjfbLx¿sf]<br />

t'ngfdf o"/f]ksf ;fdflhs–hgjfbLx¿ csf] {vfn] r/d ljGb'df k'Ub5g\ . t/ xfdL ¿;L ;fdflhs–<br />

hgjfbLx¿n] klZrdsf] P]ltxfl;s kl/l:yltnfO{ ljl;{lbg' unt x'g]5 eGg] s'/f /fd|/L a'‰g ;lsg] /<br />

s]xLxb;Dd ;xL s'/f klg xf] .<br />

csf] { s'/f, klZrddf /fli6«o k" “hLjfbL qmflGt ;DkGg eO;s]kl5, w]/}yf]/} k"0f{ wfld{s :jtGqtf<br />

:yflkt ePkl5, wd{sf] lj?4 hgtflGqs ;ª\3if{sf] ;d:of ;dfhjfblj?4 k" “hLjfbL–hgjfbsf] ;‹if{sf]<br />

sf/0f, P]ltxfl;s¿kaf6 slt k5fl8 kfl/lbPsf] 5 eg] k" “hLjfbL ;/sf/x¿n] k'/f]lxtjfbsf lj?4<br />

Pp6f c4{–pbf/ æcfGbf]ngÆ ;Ël7t u/]/ hfgLa'emL cfd hg;d'bfosf] Wofg ;dfhjfbaf6 x6fpg]<br />

sf]lzz u/]sf lyP . hd{gLdf sNr/SofDkm / <strong>k|m</strong>fG;df k" “hLjfbL u0ftGqjfbLx¿sf] k'/f]lxt–lj/f]wL<br />

;‹if{sf] rL/q To:t} lyof] . ;dfhjfbaf6 dhb"/ juL{o hg;d'bfosf] Wofg x6fpg] ;fwgsf ¿kdf<br />

k" “hLjfbLx¿sf] k'/f]lxt–lj/f]w — klZrddf wd{lj/f]wL ;‹if{k|lt ;fdflhs–hgjfbLx¿sf] æpbf;LgtfÆsf]<br />

cfw'lgs efjgfsf] k|;f/sf] k"j{jtL{ ¿k lyof] . clg, ;fdflhs–hgjfbLx¿n] k" “hLjfbL / lj:dfs{jfbL<br />

k'/f]lxt–lj/f]wsf] k|ltsf/ wd{lj/f]wL ;‹if{nfO{ ;dfhjfbsf lglDt ;‹if{sf cufl8 uf}0f agfP/ ug'{k/]sf]<br />

lsg xf] eGg] s'/f klg k"0f{tM a'lemG5 / Tof] Psbd} ;xL xf] .<br />

¿;df l:ylt Psbd} a]Un} 5 . xfd|f] k" “hLjfbL–hgjfbL qmflGtsf] g]t[f ;j{xf/f ju{ xf] . o;sf]<br />

kf6L{n] ;a} dWoo'uLg cleJolQmx¿sf lj?4, ;fy} k'/fgf] ;/sf/L wd{sf lj?4 <strong>tyf</strong> To;nfO{ k'ghL{ljt<br />

ug] { { jf To;sf] ;dy{gdf gof“ cyjf a]Un} ts{ vf]Hg] x/ k|oTgsf lj?4sf] ;‹if{sf] g]t[Tj ug'{kb{5<br />

.


ctM hd{g ;fdflhs–hgjfbLx¿n] wd{nfO{ /fHon] Pp6f lghL dfldnf 3f]lift u/f];\ eGg] dhb"/<br />

ju{sf] dfusf] 7fp“df wd{ :jo+ ;fdflhs–hgjfbLx¿ / ;fdflhs–hgjfbL kf6L{sf] ;d]t klg lghL<br />

dfldnf xf] eGg] 3f]if0ff nfu" ug{ rfxg] cj;/jfbnfO{ ;Rofp“b} PË]N;n] ck]Iffs[t g/dkgf b]vfpg'<br />

ePsf] lyof] eg] ¿;L cj;/jfbLx¿åf/f pQm hd{g ljs[ltnfO{ dxŒj lbg] s'/fnfO{ pxf“n] Ps;ou'gf<br />

a9L lgGbf ug'{x'g]<br />

lyof] eGg] s'/f :ki6} 5 .<br />

8\o'dfsf] d~raf6 wd{ hgtfsf] lglDt ckmLd xf] eGg] 3f]if0ff u/]/ xfd|f] 8\o'df ;d"xn] Psbd}<br />

;xL sfd u¥of] / To;/L s:tf] pbfx/0f k|:t't u¥of] eg] To;n] wd{sf] k|Zgaf/] ¿;L ;fdflhs–<br />

hgjfbLsf ;a} jQmJox¿sf nflu cfwf/sf] sfd lbg]5 . s] pgLx¿n] To;eGbf cufl8 a9]/ cem<br />

a9L gfl:tstfsf ts{x¿ lbg' kb{Yof] t < xfdL To;f] ug'{<br />

x'“b}gYof]<br />

eGg] 7fGb5f} + . To;af6 ;j{xf/f<br />

/fhg}lts kf6L{åf/f rnfOg] O;fO{ wfld{s ;‹sf lj?4sf] ;‹if{ clt/l~ht x'g] vt/f k}bf x'GYof] .<br />

To;sf] s:tf] kl/0ffd x'g ;SbYof] eg] wd{sf] lj?4 k" “hLjfbL / ;dfhjfbLx¿sf] ;‹if{sf] cGt/ ;dfKt<br />

x'ghfGYof] . ANofsxG8« ]8 8\o'dfdf ;fdflhs–hgjfbL ;d"xn] cf gf] klxnf] st{Jo ;Ddfghgs9Ëaf6<br />

k"/f u/]sf] 5 .<br />

bf];|f] st{Jo — Tof] ;DejtM ;fdflhs–hgjfbLx¿sf nflu ;a}eGbf dxTjk"0f{ xf] — cyf{t\<br />

JNofs xG8« ]8 -/fhtGq ;dy{s ;d"xsf] ;/sf/ / k" “hLjfbLx¿nfO{ dhb"/ ju{sf lj?4sf] ;‹if{df<br />

;dy{g lbg] O;fO{ wfld{s ;‹ / kfb/Lx¿sf] juL{o e"ldsfsf] JofVof ug] { { sfd klg ;Ddfghgs9Ëaf6<br />

k"/f ePsf] 5 . cjZo tL ;DaGwx¿df s]xL cem a9L eGg ;lsGYof] / ;fdflhs–hgjfbLx¿sf<br />

cf gf efjL egfOx¿df s=;'/sf]jsf] efif0fsf] lj;bLs/0f s;/L ug] { { eGg] s'/fnfO{ Psbd} Vofn<br />

ug] { {5g\ . t}klg pxf“sf] efif0f Hofb} /fd|f] lyof] / ;a} kf6L{ ;Ë7gx¿åf/f To;sf] k|rf/ ug'{<br />

xfd|f]<br />

k|fylds st{Jo xf] .<br />

t];|f] st{Jo lyof] — hd{g cj;/jfbLx¿åf/f æwd{ Pp6f JolQmut dfldnf xf]Æ eg]/ ul/Psf]<br />

ljs[ltsf] lg/fs/0f ug{sf nflu To;sf] ;lj:tf/ JofVof ug'{<br />

. of] emg\ w]/} ufx|f] lsg x'guPsf] xf] eg]<br />

8\o'df ;d"xsf klxn]sf sf/afxLx¿df Tof] k|Zgaf/] To:t}vfnsf] uNtL s=af]nfp;f]j 202 jf ;dfhjfbL<br />

O{Zj/sf] lgdf{0fsf] s'/fsf] -pbfx/0fsf nflu xfd|f n'gfrf:sL{ / pgsf ;fyLx¿sf] efjgfdf_n] klg<br />

ug'{ePsf]<br />

lyof] / k|f]n]6/L 203 åf/f To;tkm{ plta]nf klg ;ª\s]t ul/Psf] lyof] . 8\o'df ;d"xdf ePsf]<br />

ax;af6 s] s'/f yfx x'G5 eg] gfl:tstfjfb;DaGwL ljjfbn] …wd{nfO{ lghL dfldnf 3f]lift ul/g'kb{5Ú<br />

eGg] k|lz4 dfusf] ;xL JofVof ug] { { k|ZgnfO{ 9fs5f]k kfl/lbPsf] 5 . ;Dk"0f{ 8\o'df ;d"xsf] pQm<br />

uNtLsf nflu xfdL s]jn s=;'/sf]jnfO{ dfq bf]if lbg]5}gf} + . To;eGbf a9L xfdLx¿n] ;fx;sf ;fy s]<br />

s'/f :jLsf/ ug] { {5f} + eg] To; k|ZgnfO{ kof{Kt¿kaf6 :ki6 gul/Psf]df <strong>tyf</strong> hd{g cj;/jfbLx¿af/]<br />

PË]N;sf] s6fIfnfO{ a'‰g]af/] ;fdflhs–hgjfbLx¿nfO{ dfgl;s¿kaf6 k"0f{tM tof/ gkfl/Psf]df<br />

l;ª\uf] kf6L{ g} bf]ifL 5 . 8\o'df ;d"xdf rn]sf] ax;af6 s] l;4 x'G5 eg] To; k|Zgaf/] <strong>dfS</strong>;{sf<br />

lzIffx¿sf] cjx]ngf ug] { { O/fbf Psbd} lyPg t/ ;dembf/L e|dk"0f{ lyof] / xfdLnfO{ s] ljZjf; 5 eg]<br />

;d"xsf efjL jQmfx¿af6 tL uNtLx¿nfO{ ;RofOg]5 .<br />

xfdL Psk6s km]l/ s] eGb5f} + eg] s=;'/sf]jsf] efif0f Psbd} 7Ls lyof] / ;a} ;Ë7gx¿åf/f<br />

To;sf] k|rf/ ul/g'kb{5 . Tof] efif0faf/] rn]sf] ax;af6 8\o'df ;d"xn] s] b]vfPsf] 5 eg] p;n]<br />

cf gf] ;fdflhs–hgjfbL st{Jo Odfgbf/L;fy kfng ul//x]sf] 5 . 8\o'df ;d"xdf rn]sf] ax;sf]<br />

l/kf]6{ kf6L{sf 5fkfx¿df a9LeGbf a9L 5flkg'kb{5 . To;/L ;d"x / kf6L{nfO{ emg\ w]/} hgtf ghLs<br />

k'¥ofpg ;lsg]5 . kf6L{ 8\o'df ;d"xåf/f ul/Psf sl7g sfo{af6 pgLx¿nfO{ cjut u/fpg ;lsg] /<br />

kf6L{ Pj+ + 8\o'df ;d"xsf] sfo{df ;}4flGts Pstf :yflkt x'g ;Sg] .<br />

k|f]n]6/L, cÍ — $%<br />

dO{ !# -@^_, !()(<br />

LCW — 15<br />

wd{ / O;fO{ wfld{s ;+wk|lt ljleGg ju{x¿ / kf6L{x¿sf] b[li6sf]0f


8\o'dfdf wfld{s sfo{;DaGwL cg'dflgt vr{af/], To;kl5 wfld{s k|j[ [lQ -kfb/L cflb_ 5f]8\g]x¿sf<br />

clwsf/x¿sf] k'g:yf{kgfaf/] <strong>tyf</strong> cGtdf k|frLg cfl:ts 204 hfltx¿af/] h'g ax; rn]sf] 5, To;af6<br />

wd{ / O;fO{ wfld{s ;+wk|lt ¿;L /fhg}lts kf6L{x¿sf] b[li6sf]0f lgwf{l/t ug{sf nflu Hofb} lzIffk|b<br />

;fdu|L k|fKt x'G5 . cfpg'xf];\, cg'dflgt wfld{s vr{af/] rn]sf] ax;nfO{ d'VotM cfwf/ agfp“b} Tof]<br />

;fdu|Lsf] ;fdfGo ;j] {If0f u/f} + -dfly pNn]lvt c¿ k|Zgx¿df rn]sf] ax;nfO{ zAbzM l/kf]6{ dnfO{<br />

clxn];Dd k|fKt ePsf] 5}g ._<br />

8\o'dfdf rn]sf] ax;sf] ;j{k|yd / ;a}eGbfa9L :ki6 lgisif{ s] lglSnG5 eg] ¿;df n8fs"<br />

k'/f]lxtjfbsf] vfln cl:tTj dfq /x]sf] geP/ Tof] :ki6tM k|efjzfnL / ;Ël7t x'“b}<br />

uO/x]sf] 5 .<br />

clk|n !^ sf lbg kfb/L d]qf]km]G;n] eg]sf lyP M æ8\o'dfdf xfd|f sf/afxLx¿sf] klxnf]sbd :ki6¿kn]<br />

s'g p2]Zo ;DkGg ug] { { lbzfdf pGd'v lyof] eg] hgtfsf] dtn] ;Ddflgt ul/Psf xfdLx¿ 8\o'dfdf<br />

kf6L{sf dte]bx¿eGbf dfly p7f} + / cf gf] g}lts b[li6af6 ;a} kIfdf k|efj kfg] { kfb/Lx¿sf] Pp6f<br />

a]Un} ;d"x agfcf} + .=== Tof] cfbz{ l:ylt xfl;n ug] { { xfd|f] ;kmntfsf] sf/0f s] xf]


Joj:yfkgsf] sfd klg O;fO{ wfld{s ;‹sf clwsf/Lx¿sf] xftdf :yfgfGt/0f ul/lbg] OR5f JoQm<br />

gunf{g\


lyof] . t/ PstGqdfly ul/Psf] klxnf] k|xf/ g} s:tf] l;4 eof] eg] To;sf] ;dy{g ug] { { ;fdflhs<br />

tTjx¿ v'n]/ cufl8 cfpg'k¥of] / To;sf nflu pgLx¿ afWo eP klg . clxn] hgtfl;t n8\g (<br />

hgj/Lsf] 36gf 214 nfO{ k| ]l/t ug{, !()% sf x8nft cfGbf]ng / cS6f]a/–l8;]Da/ qmflGt 215 ug{sf<br />

nflu of]Uo aGgk'u]sf lyP, vfln sf]/f{sf] dfq k|of]u ug'{<br />

;Dej lyPg . :jtGq /fhg}lts ;Ë7gsf]<br />

lgdf{0f ug'{<br />

cfjZos lyof], ;+o'Qm s'nLg kl/ifb 216 sf] nflu ANofsxG8« ]8 217 ;Ë7g agfpg' / Hofb}<br />

u}/–lhDd]bf/ n kmfhL ug''{<br />

cfjZos x'guPsf] lyof] <strong>tyf</strong> æO;fO{ wfld{s ;‹sf zf;sx¿ —<br />

kfb/Lx¿Æsf nflu k|ltlqmofjfbL k'/f]lxtx¿nfO{ Pp6f :jtGq zlQmsf ¿kdf ;Ël7t ug'{<br />

cfjZos<br />

x'guPsf] lyof] .<br />

t];|f] 8\o'df / ¿;L k|ltqmflGtsf] t];|f] 8\o'df <strong>sfn</strong>sf] Pp6f ljlzi6 nIfdf jf:tjdf s] xf] eg]<br />

k|ltlqmofjfbLx¿sf] Tof] ;Ë7g v'n+v'Nnf cufl8 cfPsf] 5, /fi6«JofkL¿kdf ljsl;t x'gyfn]sf] 5 /<br />

ljz]if ANofsxG8« ]8n] k" “hLjfbL æ;+;b\Æ sf] dfu u/]sf] 5 . n8fs" k'/f]lxtjfbn] cf gf] ¿k b]vfOlbPsf]<br />

5 / cab]lv ¿;L ;fdflhs–hgjfbn] af/Daf/ k'/f]lxtjfbL / k'/f]lxtjfblj/f]wL k" “hLjfbL ju{sf<br />

n8fO“x¿sf] bz{s / To;sf] ;xefuLsf] e"ldsf v]Ng'kb{5 . olb xfd|f] cfd st{Jo ;j{xf/f ju{nfO{<br />

k" “hLjfbL–hgjfbLeGbf a]Un} /xg ;Ifd x'g' xf] / Pp6f ljz]if ju{sf ¿kdf P]Soa4 ug'{<br />

xf] eg] of]<br />

st{Josf] Pp6f efu xf] M hgtfnfO{ ;dfhjfb / k" “hLjfbL k'/f]lxtjfbsf aLrsf] cGt/ a'emfpgsf<br />

nflu 8\o'dfsf] d~r;lxt k|rf/ / cfGbf]ngsf x/]s ;fwgx¿sf] pkof]u ul/g'kb{5 .<br />

cS6f]a/jfbLx¿ / Sof8]6x¿n] t];|f] 8\o'dfdf cltblIf0fkGyLx¿, k'/f]lxtx¿ / ;/sf/sf] v'nf<br />

lj/f]w u/]sf 5g\ . pgLx¿n] O;fO{ wfld{s ;‹ / wd{k|lt k" “hLjfb juL{o b[li6sf]0fsf] :ki6 pbfx/0f<br />

k|:t't u/]/ xfd|f] lglDt Tof] sfo{ Psbd} ;/n agfOlbPsf 5g\ . Sof8]6x¿ / <strong>tyf</strong>slyt<br />

k|ultjfbLx¿sf] j}w k|];n] olta]nf k|frLg O{Zj/jfbLx¿sf] k|Zgk|lt, cS6f]a/jfbLx¿ / Sof8]6x¿n]<br />

klg ;/sf/sf lj?4 Pp6f ¿v u|x0f u/]sf] tYok|lt <strong>tyf</strong> ;fg}:t/d} ePklg cS6f]a/ !& sf lbg 218<br />

k|lta4 æ;'wf/sf] dfu{ ckgfPÆsf] s'/fk|lt ljz]if¿kaf6 Wofg lbO/x]sf] 5 . xfd|f] ;a}eGbf a9L rf;f]<br />

oxL k|Zg;DaGwL lglxt l;4fGtdf 5, cyf{t\ wd{ / O;fO{ wfld{s ;‹k|lt hgjfbL Sof8]6sf] pkflwsf]<br />

bfaf ug] { { tTjx¿;lxt ;fdfGotM k" “hLjfbL ju{sf] b[li6sf]0fsf af/]df xfd|f] ;a}eGbf a9L rf;f] 5 .<br />

ck]Iffs[t Pp6f ;fgf] k|Zgn] ubf{ — k|efjzfnL O;fO{ wfld{s ;‹af6 k'/fgf O{Zj/jfbLx¿sf] emu8f /<br />

cS6f]a/jfbLx¿sf] Jojxf/ h'g k'/fgf O{Zj/jfbLx¿l;t ;DalGwt 5 / c+ztM cfly{s¿kaf6 ;d]t klg<br />

ltgLx¿dfly g} lge{/ 5 -s] elgG5 eg] uf]nf];\ df]:SjLsf] vr{ k'/fgf O{Zj/jfbLx¿åf/f rnfpg]<br />

ul/G5_ — xfdLx¿n] d"n k|Zgk|lt ju{sf ¿kdf k" “hLjfbL lxtx¿ / gLltsf] k|Zgk|lt cf“vf lrDng'x'“b}g<br />

.<br />

sfpG6 pjf/f]jsf] efif0f oxf“ “ pNn]vgLo 5 . pgL cf gf cfd ljrf/x¿df cS6f]a/jfbL x'g\<br />

t/ ltgn] cS6f]a/ ;d"x 5fl<strong>8l</strong>bPsf 5g\ . ;fdflhs–hgjfbL ;'/sf]jkl5 efif0f ub} { ;'?d} pgn] of]<br />

k|Zgaf/] dhb"/ k|ltlglwx¿;/x ;}4flGts b[li6sf]0faf6 ljrf/ ug{ c:jLsf/ ul/lbPsf lyP . pjf/f]jn]<br />

8\o'dfnfO{ s]xL ljz]if O;fO{ wfld{s ;‹sf] /fh:j / O;fO{ wfld{s ;‹sf ohdfgsf] wgsf] vr{;DaGwL<br />

;"rgf lbg cfgfsfgL u/]sf] af/] wfld{s k|zf;g / ;/sf/L dxfk|jQmf 219 sf] vfln lgGbf dfq} ub{5g\ .<br />

cS6f]a/jfbLx¿sf cflwsfl/s k|jQmf sfd]G:sLn] ;d]t klg To;} b[li6sf]0faf6 ljrf/ u/] 220 /<br />

¿9LjfbLx¿n] wd{nfO{ an k'¥ofpg ;s"g\ eg]/ s] dfu u/] eg] O;fO{ wfld{s ;‹sf ohdfgx¿sf]<br />

k'g?4f/ x'g'kb{5 . <strong>tyf</strong>slyt æjfdkGyL cS6f]a/jfbLx¿Æsf] sfk'l:tgn] of] ljrf/nfO{ ljzbLs/0f ub{5<br />

. p;n] eGb5,æolb xfdLx¿n] hgtfsf] hLjgtkm{, u|fdL0f hg;d'bfosf] hLjgtkm{ x]¥of} + xf] eg] tT<strong>sfn</strong><br />

Pp6f b'Mvb tYo b]lvG5, wfld{s hLjg ltnldnfO/x]sf] 5, hg;d'bfosf] g}lts l;4fGtsf] ;j{>]i7 /<br />

Psdfq cfwf/ vnalnO/x]sf] 5 .===kfksf] cjwf/0ffsf] 7fp“ s] rLhn] lng ;Sb5, cfTdfsf] lgb] {zgsf]<br />

7fp“ s'g rLhn] lng ;Sb5


cfjfbLsf] kx'“rsf]<br />

;Ldfdf /fVg' 5 eg] pQm wd{ clËsf/ ug] { {x¿nfO{ ;d'lrt clwsf/ ldNg'kg] {<br />

cfjZostf x'G5===.Æ<br />

k|ltqmflGtsf/L k" “hLjfbL ju{sf k|jQmfn] wd{nfO{ zlQmzfnL agfpg rfxG5, p;n] cfd<br />

hg;d'bfodf wd{sf] k|efj a9fpg rfxG5 / ca wd{ ckof{Kt / k'/fgf] eO;s]sf] 5 eGg] 7fg]/ p;n]<br />

To;f] ub{5, æe]if abn]sf clwsf/Lx¿Æ — h;n] rr{sf] k|efjnfO{, sd ul//x]sf 5g\ — åf/f zf;s<br />

ju{nfO{ k'Ug] Ifltdfly Wofg lbP/ To;f] ul/G5 . cS6f]a/jfbn] — n] k'/f]lxtjfb / k|x/L ;+/If0fsf<br />

HofbtLx¿sf lj?4 lsg ;‹if{ ul//x]sf] 5 eg] To;af6 hgtfdf O;fO{ wfld{s ;‹sf] k|efjnfO{ ;'b[9<br />

agfpg ;lsof];\, hg;d'bfosf] a'l4nfO{ lbUe|ldt kfg] { ;fwgx¿nfO{ a9L kl/is[t / ;d'Ggt<br />

;fwgx¿af6 abNg ;lsof];\ . tL slt Hofb} ckl/is[ [t, slt Hofb} k'/fgf / slt Hofb} hh{/ 5g\ eg]<br />

tL cf gf] nIo ;DkGg ug{sf nflu kof{Kt x'“b}gg\<br />

. k|x/Lsf] andf :yflkt wd{n] ca hgtfnfO{<br />

lbUd|ldt ug{ kof{Kt x'“b}g<br />

M xfdLx¿nfO{ clt;';+:s[t, cTofw'lgs / clt rft'o{tfk"0f{ wd{ b]pm, s:tf]<br />

wd{ b]pm eg] :jfoQzf;L Kofl/;df k|efjzfnL x'g]5 — PstGql;t k" “hLn] ToxL rLhsf] dfu ul//x]sf]<br />

5 .<br />

/, Sof8]6 s/fpnf]j ;f] b[li6sf]0flt k"0f{tM ;xdt 5g\ . Tof] æpbf/jfbLÆ eu'jf -h'g cft+sjfbL<br />

g/f]b\gfof ef]Nof 221 af6 lj:tf/}–lj:tf/} æljsl;tÆ eP/ blIf0fkGyL Sof8]6df k'Uof] ._ lrRofO{–lrRofO{<br />

æO;fO{ wfld{s ;+3sf] lj/fli6«os/0fsf]Æ lj/f]w ub{5 lsgeg] p;n] æTo;sf] cy{ luhf{3/af6<br />

;j{;fwf/0f hg;d'bfo, cfof]hsx¿sf] k[ysLs/0f xf] eGg] 7fGb5 .Æ p;nfO{ Tof] s] æcf3ft k/]sf] 5Æ<br />

-zAbzM To:t} 5_ eg] cfd hgtfn] æwd{df ljZjf; x6fO;s]sf 5g\ .Æ pm e]lG;sf]jem} + Psbd} ?g] —<br />

sNnfpg] ub{5 lsgeg] æO;fO{ wfld{s ;‹sf] tflTjs d"Nosf] x|f; x'“b}uO/x]sf]<br />

5===To;af6 s]jn O;fO{<br />

wfld{s ;‹sf] dfq geP/ /fhsLo nIosf] klg a8f] Iflt eO/x]5 .Æ To;af/] s§/kGyL d'nf]lho;sf]<br />

æO;fO{ wfld{s ;‹sf] sfo{ zfZjt / ckl/jt{gLo 5, t;y{ To;nfO{ /fhgLltl;t ;Da4 ug'{<br />

;Dej<br />

5}gÆ eGg] 3[l0ft kfv08L s'/fnfO{ p;n] æ:j0f{ zAbÆsf] ;+1f lbG5 . p;n] ANofsxG8« ]<strong>8l</strong>;t O;fO{<br />

wfld{s ;‹sf] lj/f]w Ps dfq s'g sf/0fn] ub{5 eg] O;fO{ wfld{s ;‹n] æcfhsf] ck]Iff s}of} + a9L<br />

uf}/j / zlQmsf ;fy cf gf] pbfQ / kljq nIonfO{ k| ]d / :jtGqtfsf] O;fO{ efjgf ;fy k"/f ug{<br />

;sf];\ .Æ<br />

8\o'dfsf] d~raf6 s=a]nf]p;f]jn] s/fpnf]jsf tL æuLtdo zAbx¿Æsf] lvNnL p8fP/ 7Ls} u/] .<br />

t/ To:tf] lvNnL p8fpg' dfq kof{Kt x'“b}g<br />

. s] s'/f :ki6 ul/lbg'kb{Yof] eg] — clg, ;j{k|yd<br />

;'ljwfg';f/ To;sf] cj;/ hlxn] ldNb5, 8\o'dfsf] d~raf6 s] :ki6 ul/lbg'kb{5 — eg] Sof8]6x¿sf]<br />

b[li6sf]0f cS6f]a/jfbLx¿sf] b[li6sf]0fsf] k"0f{tM ;dfg 5 . /, pgLx¿n] vfln Tof] æ;';+:s[tÆ k" “hLsf<br />

k|oTgx¿nfO{ dfq cleJoQm ub{5g\, h'g hgtfnfO{ wfld{s ckmLd v'jfP/ wf]sf lbgsf nflu ;fwf/0f<br />

kfb/Lx¿åf/f — hf] clxn] klg ctLtdf /xG5g\ — sfddf v6fpg] t/Lsfsf] ck]Iff O;fO{ wfld{s<br />

;+3sf k|k~rx¿sf a9L kl/is[t ljlwx¿nfO{ pkof]u ug{ rfxG5g\ .<br />

hg;d'bfonfO{ dfgl;s aGwgdf h]n]/ /fVgsf nflu O;fO{ wfld{s ;‹ / ANofsxG8« ]8sf] ;xof]u<br />

rflxG5 — pQm s'/f ælg/Í'z hdLgbf/x¿Æ / k'/fgf b]emL{df]bf{n] cf gf] k|jQmf k'l/Zs]aLrsf]<br />

dfWodaf6 atfP . ltdLx¿ unt eGb5f}, dxfg'efjx¿, k|ltqmflGtsf/L k" “hLklt ju{n] cf gf] k|jQmf<br />

s/fpnf]jsf] dfWodaf6 pQ/ lbG5 M To:tf] t/Lsfaf6 ltdLx¿n] hgtfnfO{ ;w} +sf nflu g} ljd'v<br />

kfg] {5f} . ca pQm k|Zgaf/] xfdLx¿n] w]/} a'l4dQfk"0f{, w]/} lgisk6k"0f{, w]/} o'lQmk"0f{ t/Lsfaf6 sfd<br />

ug'{kb{5<br />

M xfdLx¿n] ANofsxG8« ]8h:tf Hofb} h8 / ckl/is[t jsLnx¿nfO{ vtd kfl/lbg'kb{5, æO;fO{<br />

wfld{s ;‹sf] c/fli6«os/0fsf lj?4 o'4 3f]lift ul/lbg'kb{5 <strong>tyf</strong> cf gf] Wjhf–ktfsfdf kfb/L<br />

o"nf]lho;sf tL æ:j0f{ zAbx¿Æ lsg c+lst ug'{kb{5<br />

eg] O;fO{ wfld{s ;‹ /fhgLlteGbf dfly 5 .<br />

ToxL t/Lsf pkof]u u/]/ xfdLx¿n] slDtdf s]xL lk5l8Psf dhb"/x¿, ljz]if u/]/ lgDg–k" “hLjfbL ju{<br />

/ ls;fg ju{nfO{ lbUe|ldt kfg{ ;Ifd x'g]5f} + / ;j{;fwf/0f hg;d'bfonfO{ dfgl;s h~hfndf h]nL<br />

/fVg] dxfg\ / kljq p2]Zo ;kmn agfpgsf nflu gof“ lgld{t O;fO{ wfld{s ;‹nfO{ d2t ug{ ;Sg]5f} + .<br />

xfd|f pbf/jfbL 5fkfx¿n],mTo;af6 /]r gfds ;dfrf/ kq a]Un} 5}g, otf j]vL zLif{saf/] rrf{–<br />

kl/rrf{ rnfpgsf nflu :q'j] / pgsf ;fyLx¿sf] eT;{gfdf Wofg s]lGb|t u/]sf 5g\ . t/ 8\o'dfdf


Sof8]6x¿sf cflwsfl/s k|jQmf s/fpnf]j / ldNo'sf]jn] l5kfpg] rLhnfO{ :q'j]n] k|s6 ul/lbG5g\ .<br />

pbf/jfbLx¿ :q'j]dfly vfln lsg bf]iff/f]k0f ub{5g\ eg] pgn] g;f] +rLsg ;To s'/f aSg yfNb5g\,<br />

jf:tljstf phfu/ kfl/lbG5g\ . j]vL sf] eT;{gf ug] { { / vfln Sof8]6 kf6L{sf] ;dy{g u/L /fVg]<br />

pbf/jfbLx¿n] hgtfnfO{ Psbd} lgn{Hhtfsf ;fy wf]sf lbO/xG5g\ . Psflt/, pgLx¿n] unt<br />

kmxdLaf6 elgPsf zAbx¿sf] lgGbf ub{5g\ eg] csf] {lt/, pgn] oL zAbx¿l;t ldNg] s'/fx¿<br />

ul//xG5g\ .<br />

8\o'dfdf cfnf]rgf ug'{kg]<br />

{ k|Zgdf rn]sf] ax;df q'bf]ljsx¿sf] Jojxf/af/] eGg'kg] { s]xL klg<br />

5}g . ;w} +em} + ls;fg q'bf]lesx¿ / a'l4hLjL q'bf]lesaLr :ki6 km/s b]lvof] . To;af6 Sof8]6x¿sf]<br />

cg'z/0f ug] { { ;aeGbf a9L tTk/tfsf] a'l4hLjL q'bf]lesx¿s} vtL eof] . oBlk s] s'/f ;xL xf] eg]<br />

ls;fg /f]emvf]en] cf gf] efif0fdf /fhg}lts r]tgfsf] k"0f{ cefj ePsf] s'/fsf] kl/ro lbP pgn]<br />

;d]t klg ¿;L hgtfsf] ;‹ 222 n] wd{sf] k'g:yfkgfsf] nflu geP/ To;nfO{ gi6 kfg{sf nflu of]ubfg<br />

k'¥ofO/x]sf] 5 . pgn] s'g} wfld{s sfo{qmfd ;'emfpg ;s]gg\ . t/ csf{lt/ ha pgn] cf gf]<br />

;Lwf;fbf oyfy{ z}nLdf kfb/Lx¿åf/f ul/g] pS;fx6, k'/f]lxtx¿sf] hf]/ hah{:tLsf af/]df v'nf,<br />

oyfy{ ;To atfpg yfn], ljjfx ;DkGg u/fp“bf wg lng'sf cltl/Qm æPs af]Qn ef]8\sf, vfB ;fdu|L,<br />

Ps kf}08 lrof / slxn]sfxL+ o; d~raf6 eGg] 8/ nfUg]h:tf rLhx¿Æsf] ;d]t dfu223 ub{5g\ —<br />

eg] ANofsxG8« ]8 8\o'dfsf] ;xg ;Ldf w]/} ;do;Dd l6Sg ;s]g . blIf0fkGyL bL3f{x¿af6 xf]–xNnf x'g<br />

yfNof] . hf]/hj:tL{, wfld{s cg'i7fgx¿sf] …blIf0ffÚ, cflbaf/] ;f] ;/n ls;fgsf] efif0fn] ;j{;fwf/0f<br />

hg;d'bfodf ;}4flGts jf s'zn wd{lj/f]wL / O;fO{ wfld{s ;‹lj/f]wL jQmfx¿eGbf slt xf] slt a9L<br />

qmflGtsf/L efjgf el/lbg]5 eGg] 7fg]/ /fhtGqjfbL ;d"xsf JolQmx¿n] æof] ckdfghgs 5 /<br />

pQ]hgfk"0f{ 5Æ eGb} lrRofpg yfn] .Æ To;af/] t];|f] 8\o'dfdf PstGqsf s§/ ;dy{s bnx¿n] cf–<br />

cf gf rf6'sf/ — 8\o'dfsf] cWoIf d]o]gbf] km{ — nfO{ r]tfjgL lbP / p;nfO{ s:tf] Joj:yf<br />

ldnfpgsf nflu afWo kf/] eg] /f]emsf]j a;f];\ -;fdflhs–hgjfbLx¿n] cWoIf Tof] sf/afxLaf/]<br />

lj/f]w–kq lbP . To;df s]xL q'bf]lesx¿, Sof8]6x¿ / c¿x¿n] klg pgLx¿nfO{ ;fy lbPsf lyP ._<br />

oBlk ls;fg q'bf]les /f]emsf]jsf] efif0f k"0f{tM ckl/is[t lyof] tfklg To;af6 Sof8]6x¿åf/f<br />

wd{sf] kfv08Lk"0f{, ;'lgof]lht k|ltlqmofjfbL j<strong>sfn</strong>t / ls;fgx¿ k'/fgf], cr]tg / Jojxfl/s<br />

wfld{stfnfO{ Ps csf] {af6 cnUofpg] 7"nf] leGgtf :ki6 eof] . ls;fgsf] hLjg l:ylt — p;sf]<br />

OR5fljk/Lt / cr]tg¿kaf6 — n] hf]/hah{:tLsf lj?4 ;xL qmflGtsf/L /f]if <strong>tyf</strong> dWoo'uLg k|j[lQsf<br />

lj?4 b[9 ;‹if{ ug] { { tTk/tfnfO{ hGd lbG5 . Sof8]6x¿ k|ltqmflGtsf/L k" “hLklt ju{sf k|ltlglwx¿ x'g\<br />

. pgLx¿ hg;d'bfosf lj?4 wd{sf] k'g?4f/ / ;'b[9Ls/0fsf nflu k|lta4 5g\ . /f]emsf]jh:tf<br />

JolQmx¿ qmflGtsf/L k" “hLjfbL–hgjfbsf k|ltlglw x'g\ . Tof] s:tf] hgjfb xf] eg] Tof] cljsl;t,<br />

/fhg}lts r]tgfljxLg, kbblnt, k/fwLg / :jo+df ljeflht 5 t}klg p;n] hdLgbf/x¿, kfb/Lx¿ /<br />

lg/Í'ztGqsf lj?4 ;‹if{sf nflu c6n qmflGtsf/L zlQmn] cf]tk|f]t 5 .<br />

Sof8]6x¿sf ;fy q'bf]les a'l4hLjL /f]emfgf]jsf] lgs6tf /f]emsf]jsf] ck]Iff a9L ;r]t¿kaf6<br />

:yflkt eof] . /f]emfgf]jn] O;fO{ wfld{s ;‹sf] lj36gsf] rrf{ æjfdkGyÆsf] Pp6f dfusf] ¿kdf u/]<br />

t/ To; cfzosf k|ltlqmofjfbL lgDg–k" “hLjfbL jfSox¿sf] k|of]u ug] { { s'/faf6 cfk"m :jo+nfO{ /f]Sg<br />

;s]gg\, ær'gfj sfg"gdf s:tf] k|sf/sf] ;+zf]wg ul/g'kb{5 eg] To;af6 kfb/L ju{ /fhg}lts ;‹if{df<br />

efu lng'af6 al~rt xf];\ .Æ h'g qmflGtsf/L efjgf cf};t ;j{;fwf/0f ls;fgdf Tolta]nf :jtM<br />

plJhG5, hlta]nf p;n] cf gf] hLjg l:yltaf/] atfpg yfNb5 M q'bf]les al4hLjLx¿df x/fp“5 /<br />

To;sf] 7fp“df pgLx¿n] c:ki6 / slxn]sf“xL jf:tjdf b'i6tfk"0f{ jfSo lnOxf“Nb5g\ . o;s8f}+–xhf/f} +<br />

k6s em} + Psk6s km]l/ s'g ;To k'li6 x'G5 eg] ¿;L ls;fg hg;d'bfon] ;j{xf/f ju{sf] g]t[Tjdf<br />

rn]/ g} ;fdGtL hdLgbf/x¿, e]if abn]sf ;fdGtjfbLx¿ / ;fdGtL lg/Í'ztGqsf ;dy{ssf pTkL8s,<br />

xTof/fx¿sf] h'jf kN6ofpg ;Sb5 .<br />

dhb"/x¿sf] kf6L{ / dhb"/ ju{sf k|ltlglw ;fdflhs–hgjfbL ;'/sf]j g} 8\o'dfdf Psdfq To:tf<br />

JolQm lyP, h;n] tndfly gu/Lsg :ki6 zAbdf O;fO{ wfld{s ;‹ / wd{k|lt ;j{xf/f ju{sf] ¿v s]


xf] / pQm dfldnfdf ;a} ;';Ët / zlQmzfnL hgjfbLx¿sf] s:tf] ¿v x'g'kb{5 eGg] jtfp“b} ax;nfO{<br />

pRr ;}4flGts :t/ k|bfg u/] . æwd{ hgtfsf] nflu ckmLd xf]===hgtfsf] dl:tisnfO{ a]xf]; kfg] {<br />

hgtfsf tL xTof/f zq'x¿nfO{ hgtfsf] wgsf] Ps sf}8L klg lbOg'x'“b}gÆ<br />

— of] ;Lwf;fbf, ;fxl;s /<br />

:ki6 o'4 3f]if0ff /fhtGqjfbL u'6sf] ;+;b\ -ANofsxG8« ]8 8\o'df_ sf] nflu Pp6f r'gf}tL;/L k|ltWjlgt<br />

eof] . ;j{xf/f ju{sf nfvf} + hgdf To;sf] cg's"n k|ltlqmof ePsf] 5 . pgLx¿n] To;nfO{ ;j{;fwf/0f<br />

hg;d'bfodf k|rfl/t ug] { {5g\ <strong>tyf</strong> ;do cfp“bf To;nfO{ qmflGtsf/L sf/afxLsf ¿kdf s;/L abNg<br />

;lsG5 eGg] s'/f a'‰g]5g\ .<br />

h"g $-!&_, !()(<br />

LCW-15<br />

;fdflhs –hgjfbL<br />

cÍ — 5M<br />

DoflS;d uf]sL{nfO{<br />

lk|o P=Pd=<br />

tkfO{ + s] ug{ …yfNg' ePsf[ 5 < of] Hofb} eo+s/ s'/f xf], jf:tjd} eo+s/ .<br />

lxhf] /]rdf d}n] bf]:tf]o]E:sLaf/] p7]sf …xNnfu'NnfÚ 224 af/] tkfO{ +sf] pQ/ k9] +/ v'zL nflu/x]sf]<br />

lyof] . To;kl5 cfh lj36gsf/Lx¿sf] kq cfOk'Uof] . To;df tkfO{ +sf] ] n]vsf] Pp6f To:tf] cg'R5]b 5,<br />

h'g /]rdf lyPg .<br />

Tof] cg'R5]b o;k|sf/ 5 M<br />

æclg …O{Zj/sf] vf]hÆtT<strong>sfn</strong>Æ -s]jn tT<strong>sfn</strong>


x'G5 / Pp6} klg æcl:y/ lrQ / bogLo¿kaf6 clglZrtÆ ;+sL0f{tfjfbL p;sf] …eT;{gfÚ ug{sf nflu<br />

t}of/ x'g]5}g .<br />

clg tkfO{ + -¿;L M ¿;L g} lsg < s] O6flnogx¿ Tof]eGbf s]xL >]i7 5g\


k'gZr, d}n] /hLi6«L a"s kf]:6af6 pkGof; k7fOlbPsf] x" “, kfpg'eof] ls ePg < clg, k'gZrM<br />

s[kof hf8f]df 708f gnfu]/ g} ofqf ug{ ;Sg] x'gsf nflu -hf8f]df Tof] vtgf{s x'G5_ ;s];Dd /fd|f]<br />

pkrf/ ug'{xf]nf<br />

.<br />

gf]e]Da/ !#÷!$, !(!# df lnlvt, qm}sfpaf6 Sofk|L k7fOPsf]<br />

tkfO{ +sf]<br />

eL= cfO{= pNofGof]e<br />

LCW—15<br />

DoflS;d uf]sL{nfO{<br />

==========O{Zj/, O{Zj/ ;dfg / tLl;t ;DalGwt c¿ ;f/f dfldnfx¿df tkfO{ +s|f ljrf/x¿df<br />

lj;Ëlt 5 — Tof] lj;Ëlt zfob pxL g} xf], h;sf af/]df d}n] sfk|Ldf tkfO{ +l;tsf] kl5Nnf] e]6sf]<br />

a]nf lhsL/ u/]sf] lyP“ . tkfO{ +n] æJokof]b{Æx¿ 226 l;t æJokof]b{jfbÆsf ;}4flGts cfwf/df Wofg;Dd<br />

glbO{sg ;DaGw — ljR5]b ug'{eof]<br />

- jf slDtdf ;DaGw–ljR5]b u/]sf]h:tf] nfUof] _ .<br />

clxn] ToxL eof] . tkfO{ + æw]/} If'AbÆ x'g'xG5, æev{/ zAb s;/L 3':g k'Uof]Æ eGg] s'/f tkfO{ +nfO{<br />

ofb eO/x]sf] 5}g — tL tkfO{ +s} zAb x'g\ — /, k'gM ;fy;fy} tkfO{ +n] O{Zj/ / O{Zj/ lgdf{0fsf] ljrf/sf]<br />

kIf ;d]t klg lng'x'G5 .<br />

æO{Zj/ — saLnf, /fi6«, dfgjtfåf/f /lrPsf ;fdflhs cg'e"ltx¿ a6'Ng] / hfu[t ug] {vfnsf<br />

ljrf/x¿sf] hl6n ¿k xf] . p;sf] p2]Zo JolQmnfO{ ;dfhl;t hf]8\g' / kfzfljs JolQmjfbdfly cÍ'z<br />

nufpg' xf] .Æ<br />

of] l;4fGt :ki6¿kn] af]Ubfgf]e / n"gfrf:sL{sf l;4fGt jf l;4fGtx¿l;t ;DalGwt 5 .<br />

clg, of] :ki6¿kn] unt / k|ltlqmofjfbL 5 . O;fO{ ;dfhjfbLx¿;/x -æ;dfhjfbÆsf]<br />

lgs[i6td :j¿k / To;sf] ;a}eGbf g/fd|f] ljs[lt_ tkfO{ +n] s:tf] k4ltsf] pkof]u ub{5f} eg] To;n] -<br />

tkfO{ +sf ;f/f c;n lgotsf afjh"b_ k'/f]lxtx¿sf] u8a8L s'/f bf]xf]¥ofp“5 . tkfO{ +n] O{Zj/sf<br />

wf/0ffx¿af6 P]ltxfl;s¿kdf / oyfy{ hLjgdf ;dfj]z x'g] ;a} tTjx¿ x6fOlbg'x'G5 -Psflt/,<br />

kmf]x/–d}nf, k"jf{u|x, kljq c1fgtf / cwf]ktg <strong>tyf</strong> csf] {lt/, e"bf;k|yf / /fhtGq;/x_ <strong>tyf</strong> hLjg /<br />

oyfy{sf] ;f6f] tkfO{ + O{Zj/Lo wf/0ffdf Pp6f ;Lwf;fbf lgDg–k" “hLjfbL jfSof+z 3';fOlbg'x'G5 -O{Zj/ —<br />

of] s:tf] wf/0ff xf] eg] To;n] ;fdflhs cg'e"ltx¿nfO{ hfu[t kfb{5 / ;Ël7t ub{5_ .<br />

tkfO{ + s]xL æc;n / bofk"0f{Æs'/f af]Ng ;Sg] x'g æ;To / GofoÆlt/ Wofgfsif{0f ug{ ;Sg] x'g<br />

OToflb sf nflu tkfO{ +n] To:tf] ug{ vf]lh/xg'ePsf] 5 . t/ tkfO{ +sf] ] ;b\efjgf tkfO{ +sf] lghL dfldnf<br />

dfq xf], Pp6f dgf]ut æc;n z'esfdgfÆ dfq xf] .<br />

Psk6s Tof] s'/f tkfO{ +n] n]lvlbg'eof] eg] Tof] hg ;d"xaLr k'Ub5 / To;sf] dxTj tkfO{ +sf]<br />

z'e]R5fåf/f lgwf{l/t x'g] geP/ juL{o ;fdflhs zlQmx¿sf j:t'k/s ;DaGwx¿åf/f lgwf{l/t x'G5 . tL<br />

;DaGwx¿s} sf/0f kl/0ffd s] x'G5 eg] -tkfO{ +sf] OR5fsf] afjh"b / tkfO{sf] r]tgfeGbf :jtGq_<br />

tkfO{ +n] k'/fgkGyL, Ko"l/:s]ljrfO{ lgsf]n;\ låtLo / q'j]sf ljrf/x¿s} k[i7kf]if0f ug{ yfNg'x'g]5 lsgeg]<br />

Jojxfl/s¿kaf6 O{Zj/Lo wf/0ffåf/f pgLx¿sf nflu dflg;x¿nfO{ bf; agfP/ /fVg] ;'ljwf x'G5 .<br />

O{Zj/Lo wf/0ffnfO{ cn+sfl/s agfOlbP/ tkfO{ +n] dhb"/ / ls;fgx¿nfO{ h]Ng] l;qmLx¿nfO{ cfsif{s<br />

agfpg] k|oTg ug'{ePsf]<br />

5 . To;sf] kl/0ffd:j¿k wfld{s Joj;foL wd{ u'?x¿nfO{ æhgjfbL<br />

dxfg'efjx¿, xfdL -wd{ u'?x¿ / sDkgLx¿_n] ug] { O{Zj/Lo wf/0ffsf] ;]jfsf] dxŒj tkfO{ +sf<br />

g]tfx¿Æn] klg :jLsf/ ub{5g\ eGg] df}sf ldNg]5 .<br />

O{Zj/Lo b[li6sf]0fn] ;fdflhs efjgf hfu[t ub{5 / ;Ël7t ub{5 eGg] wf/0ff unt xf] . ToxL<br />

af]Ubfgf]esf] cfbz{jfb xf], hf] wf/0ffx¿sf] ef}lts pT;sf lj/f]wL x'g\ . O{Zj/ -Oltxf; / jf:tljs<br />

hLjgdf_ k|fylds¿kaf6 To; k|sf/sf ljrf/x¿sf] hl6n ¿k xf], h'g dfgjdf aflx/L k|s[lt /<br />

ju{ut oftgfsf cdfgjLo bafjåf/f k}bf x'G5g\ . tL ljrfx¿n] dfgj hfltsf] bdgnfO{ wgLe"t<br />

kfb{5g\ / ju{–;‹if{nfO{ bafpg] sfd ub{5g\ . Oltxf;df To;k|sf/sf] o'u /x]sf] lyof], hlta]nf<br />

O{Zj/Lo wf/0ffsf] To:tf] pT; / To:tf] jf:tljs cy{sf afjh"b hgtGq / ;j{xf/f ju{sf] ;‹if{ Pp6f<br />

wfld{s ljrf/sf lj?4 c¿ wfld{s ljrf/sf] ;‹if{sf] ¿kdf rln/xG5 .


t/ Tof] o'u klg Pp6f ;'b"/ ctLtsf] o'u lyof] .<br />

cfh o"/f]k / ¿;df O{Zj/sf] wf/0ffsf] kIfdf lbOPsf] s'g} klg ;a}eGbf kl/is[t / /fd|f]eGbf<br />

/fd|f] lgotsf] ts{n] klg s]jn k|ltlqmofjfbsf] k[i7kf]if0f u/]sf] dfq e<strong>lgg</strong>]5 .<br />

tkfO{ +sf] ;Dk"0f{ kl/efiff ;'?b]lv cGt;Dd k|ltlqmofjfbL / k" “hLjfbL kIfw/ 5 . O{Zj/ M tL<br />

ljrf/x¿sf] ;d"x xf], æh;n] ;fdflhs cg'e"ltx¿ hufp“5g\ / ;Ël7t ub{5g\ <strong>tyf</strong> h;sf] p2]Zo xf] M<br />

JolQmnfO{ ;dfhl;t hf]8\g' / kfzljs JolQmjfbdfly cÍ'z nufpg' .Æ<br />

of] k|ltlqmofjfbL lsg xf] < lsgeg] of] wf/0fn] wfld{s k'/f]lxtx¿ / ;fdGtx¿åf/f k|rf/<br />

ul/Psf] kfzljstfdfly cÍ'z nufpg] k|Zgdf em"6f] /ª eb{5 . jf:tjdf ækfzljs JolQmjfbÆdfly<br />

cÍ'z O{Zj/Lo wf/0ffåf/f geP/ cflbd sljnfx¿sf] Joj:yf / cflbd ;fd"lxs :jfldTj k|0ffnLåf/f<br />

nufOPsf] lyof] . O{Zj/Lo wf/0ffn] ;w} + æ;fdflhs cg'e"ltx¿ÆnfO{ s'l07t kf/]sf] 5 / pgLx¿nfO{<br />

;'tfOlbPsf] 5 <strong>tyf</strong> ;w} + ;hLjsf] 7fp“df dl/;s]sf]nfO{ k|ltli7t u/]sf] 5 . Tof] wf/0ff ;w} + bf;tf -<br />

lgs[i6 / lgl/x bf;tf_sf] k|tLssf] ¿kdf /x]sf] 5 . O{Zj/Lo wf/0ffn] slxNo} klg æJolQmnfO{<br />

;dfhl;t hf]8]sf] 5}gÆM To;n] ;w} + zf]lift ju{sf xft–v'§f h]n] ]/ zf]ifsx¿sf] a9kg\df p;nfO{<br />

cf:yfsf ;fy hf]8]sf] 5 . tkfO{ +sf] kl/efiff k" “hLjfbL xf] -j}1flgs / P]ltxfl;s xf]Og_ lsgeg] To;n]<br />

vf; P]ltxfl;s <strong>sfn</strong> ;Gbe{df vf; ju{sf] xf]Og, cfd wf/0ffdf, cfd¿kdf æ/ljG;g qm';f]Æh:tfsf<br />

wf/0ffx¿nfO{ ;fy lbG5 .<br />

lhof{gL cflbd -/ c4{–cflbd_sf] O{Zj/Lo wf/0ff Pp6f rLh xf] eg] æ:q'j] ;d"xÆsf] O{Zj/;aGwL<br />

wf/0ff Psbd} csf] { rLh xf] . b'j} cj:yfdf ju{ xfjL x'g] s'/fn] To; wf/0ffnfO{ an k'¥ofp“5 - /, Tof]<br />

wf/0ffn] To;nfO{ k'li6 ub{5 _ . h;/L hf/sf nflu nf]slk|o wf/0ffsf] kof{o x'G5 — bfgjLotf /<br />

dlxnfx¿sf] s]z n'5]/ nR5f/k5f/ ug'{,<br />

To;}u/L O{Zj/Lo ænf]slk|oÆ wf/0ff xf] — hgJofkL c1fgtf,<br />

ktg / cGwtf . d}n] slt klg a'‰g g;s]sf] s'/f s] xf] eg] tkfO{ +n] O{Zj/Lo ænf]slk|o wf/0ffÆnfO{<br />

s;/L hgtflGqs eGg ;Sg'xG5 <<br />

bfz{lgs cfbz{jfbsf] æb[li6 vfln JolQmut :jfy{df dfq /xG5Æ eGg] s'/f unt xf] . s]<br />

Uof:;]G8Lsf] t'ngfdf b]sft{sf] dl:tisdf jf kmfo/afvsf] t'ngfdf lkmS6] / x]u]nsf] dl:tisdf lghL<br />

:jfy{ a9L lyof] <<br />

æO{Zj/–lgdf{0fsf] k|lqmofåf/f JolQm / ;dfhdf ;fdflhs tTj cem a9L ;+u|lxt / Pslqt x'G5Æ<br />

eGg' Hofb} vtgf{s s'/f xf] . olb ¿;df :jfwLgtf x'GYof] eg] clehft ju{n] tkfO{ +sf] k|z+;fdf cfsfz<br />

hdLg Ps agfOlbGYof] lsgeg] tkfO{ +sf s'/faf6 To:t} ;dfhzf:q / wfld{s bz{gn] hGd lnG5, hf]<br />

:jefj / :j¿kdf ljz'4¿kn] k" “hLjfbL x'G5 .<br />

v}/, clxn] olQ g} kof{Kt 5 M of] lnvt w]/} nfdf] ePsf] 5 . d}n] k'gM Psk6s tkfO{ +l;t xft<br />

hf]8\b} tkfO{ +sf] ;':jf:Yosf] sfdgf ub{5' .<br />

!(!# gf]e]Da/sf] pQ/f{4df lnlvt, qm}sfpaf6 Sofk|L k7fOPsf]<br />

klxnf]kN6 !(@$ df n]<strong>lgg</strong> ljljwfdf d'lb|t<br />

tkfO{sf] Enf=O{= pNofGof]e<br />

LCW-35<br />

>lds dlxnfx¿sf] k|yd clvfn ¿;L dxflwj]zgdf efif0f<br />

gf]e]Da/ !(, !((* 227<br />

;fyLx¿, Pst/xn] alxgLsf] dlxnf ljefusf] of] dxflwj]zgsf] Pp6f ljz]if dxTj 5 lsgeg]<br />

;a} b]zdf dlxnfx¿nfO{ cfGbf]ngl;t hf]8\g;Sg' ;a}eGbf ufx|f] sfd /x]sf] 5 . hlxn];Dd w]/} 7"nf]<br />

;+Vofdf >lds dlxnfx¿n] Hofb} 7"nf] e"ldsf v]Ng]5}gg\, Tolta]nf;Dd ;dfhjfbL qmflGt ;Dej x'“b}g<br />

.<br />

;a} ;Eo d'n'sx¿df, Hofb} w]/} ljsl;t b]zx¿;d]t ;Dddf klg dlxnfx¿ 3/sf bf;LeGbf<br />

a9L s]xL x'“b}gg\<br />

. s'g} k" “hLjfbL b]zdf klg dlxnfx¿nfO{ k"0f{ ;dfgtfsf] x}l;ot k|fKt 5}g — ;a}eGbf<br />

a9L :jfwLg u0ftGqx¿ ;d]tdf klg 5}g .


;f]leot u0ftGqsf] Pp6f k|f/lDes sfd xf] M dlxnfx¿sf clwsf/df ePsf ;a} lgoGq0f<br />

x6fpg' . ;f]leot ;/sf/n] ;DaGw–ljR5]bsf lj?4sf sf/afxLx¿nfO{ k"0f{tM lgd" {n kfl/lbPsf] 5<br />

lsgeg] Tof] k" “hLjfbL zf]if0f, bdg / ckdfgsf] dfWod /x]sf] 5 .<br />

ca l56} ;DaGw–ljR5]bsf] k"0f{ :jtGqtf;DaGwL sfg"g ag]sf] Psjif{ x'g]5 . xfdLx¿n] hfoh /<br />

gfofoh lzz'x¿aLrsf ;a} e]befjx¿ / ;Dk"0f{ /fhg}lts ca/f]wx¿ pGd"ng ug] { { lgb] {zg hf/L u/]sf<br />

5f} + . ;G;f/sf] csf] { s'g} b]zdf klg >lds dlxnfx¿nfO{ :jfwLgtf / ;dfgtfsf] olt 7"nf] k|lti7f<br />

xfl;n ePsf] 5}g .<br />

>lds dlxnfx¿n] g} k'/fgf dof{bfx¿sf] ;a}eGbf 7"nf] df/ vKg'kb{5 eGg] s'/f xfdL a'‰b5f} + .<br />

Oltxf;df klxnf]rf]6L xfd|f] sfg"gn] dlxnfx¿sf clwsf/x¿ lglif4 x'g] ;f/fsf ;f/f sf/0fx¿<br />

x6fof] . t/ sfg"g Tolt w]/} dxTjk"0f{ x'“b}g<br />

. zx/ / cf}Bf]lus If]qdf ljjfxsf] :jtGqtfsf] of] sfg"gn]<br />

7Ls sfd ul//x]sf] 5 t/ u|fdL0f If]qx¿df Tof] k|foM lgik|efljt ag]sf] 5 . Toxf“ “ clxn] klg wfld{s<br />

ljjfxs} k|d'vtf 5 . To;sf] sf/0f xf] — wd{u'?x¿sf] k|efj . Tof] s:tf] g/fd|f] s'/f xf] eg] To;l;t<br />

;‹if{ug'{<br />

k'/fgf sfg"gl;t ;‹if{ug'{sf]<br />

t'ngfdf w]/} sl7g x'G5 .<br />

xfdLx¿n] wfld{s k"jf{u|xx¿l;tsf] ;‹if{ {df Psbd} w]/} ;ts{tf ckgfpg'kb{5 . sltko<br />

JolQmx¿n] hg;d'bfosf wfld{s efjgfx¿nfO{ rf]6 k'¥ofP/ Tof] ;‹if{nfO{ Iflt k'¥ofp“5g\ . xfdLx¿n]<br />

k|rf/ / lzIFfsf] k|of]u ug'{kb{5<br />

. cf gf] ;‹if{nfO{ ck]Iffs[t tLvf] agfp“bf xfdLx¿n] hglj/f]wsf]<br />

vt/f df]Ng'kg] { x'g;Sb5 . ;‹if{sf] Tof] k4ltn] hg;d'bfonfO{ wd{sf] cfwf/df ljeflht ul/lbg;Sb5<br />

eg] xfd|f] zlQm xf] — xfd|f] Pstf, wfld{s k"jf{u|xsf] ;a}eGbf 7"nf ;|f]tx¿ u/LaL / c1fgtf x'g\ <strong>tyf</strong><br />

To;k|sf/sf g/fd|f s'/fx¿l;t ;‹if{ ug'{kb{5<br />

.<br />

cfh;Dd dlxnfx¿sf] x}l;ot bf;Lx¿ ;dfg /x]sf] 5 . dlxnfx¿ 3/sf] aGwgdf /x]sf 5g\ .<br />

Tof] l:yltaf6 pgLx¿nfO{ vfln ;dfhjfbn] dfq dlQm lbg ;Sb5 . hlta]nf ;fgf] :t/df ul/g] lghL<br />

v]tLsf] :yfgdf ;fd"lxs v]tL ul/G5 / hdLgdf ;fd"lxs sfd x'G5, Tolta]nf pgLx¿nfO{ k"0f{tM<br />

;dfgtfsf] x}l;ot ldNg ;Sb5 . of] ufx|f] sfd xf] . t/ ca u/La ls;fg ;ldltx¿sf] u7g eO/x]sf]<br />

5 / ;dfhjfbL qmflGtnfO{ ;'b[9 agfpg] a]nf cfPsf] 5 . u|dL0f If]qsf ;a}eGbf u/La ju{ clxn] ev{/}<br />

dfq ;Ël7t x'g] qmd ;'? ePsf] 5 <strong>tyf</strong> u/La ls;fgx¿sf oL ;Ë7gx¿df ;dfhjfbsf] bx|f] hu<br />

t}of/ eO/x]sf] 5 .<br />

klxn] k|fozM zxl/of qmflGtx¿ x'g] ub{5\g\ / To;kl5 u|dL0f . t/ df}h"bf qmflGt u|dL0f<br />

If]qx¿df lge{/ ug] { {5 <strong>tyf</strong> To;}df o;sf] dxTj / zlQm lglxt 5 . ;a} d'lQm–cfGbf]ngx¿sf<br />

cg'ejx¿af6 s] s'/f yfx x'G5 eg] qmflGtdf dlxnfx¿n] slt efu lnG5g\ eGg] s'/fdf qmflGtsf]<br />

;kmntf lge{/ x'G5 . dlxnfx¿n] ;j{xf/f ;dfhjfbsf] lgdf{0fsf] sfo{ ;DkGg ug{ ;s"g\ eg]/ ;f]leot<br />

;/sf/n] cf gf] zlQmn] e]6];Dd o:t} sfd ul//x]sf] 5 .<br />

;f]leot ;/sfsf/sf] l:ylt s]xL ufx|f] 5 lsgeg] ;a} b]zsf ;fd|fHojfbLx¿n] ;f]leot ¿;nfO{<br />

3[0fsf] b[li6n] x]b{5g\ / o;sf lj?4 o'4sf] tof/L ul//x]sf 5g\ . o;n] cg]sf} + b]zdf qmflGtsf] Hjfnf<br />

bGsfPsf] x'gfn] / ;dfhjfbsf] lbzfdf ;zQm sbd rfn]sf] x'gfn] Tof] s'/f x'guPsf] xf] .<br />

clg clxn] pgLx¿ qmflGtsf/L ¿;nfO{ rsgfr"/ kfg{ nfluk/]sf x'gfn] :jo+ pgLx¿n] 6]s]sf]<br />

hdLg klg blagnfu]sf] 5 . hd{gLdf s;/L qmlGtsf/L cfGbf]ng km}lnO/x]sf] 5 eGg] s'/f tkfO{ +x¿nfO{<br />

yfx} 5 . 8]gdfs{df >ldx¿ cf gf] ;/sf/l;t nl8/x]sf 5g\ . :jLh/NofG8 / xNofG8df qmflGtsf/L<br />

cfGbf]ngn] hf]/ klqm/x]sf] 5 . tL ;fgf b]zx¿df x'g] qmflGtsf/L cfGbf]ngsf] :jo+df ljz]if dxTj x'“b}g<br />

tfklg of] s'/f lsg Wofg lbg nfos 5 eg] tL b]zx¿df o'4 rln/x]sf] lyPg / tL b]zx¿df Psbd}<br />

æ;+j}wflgsÆ k4ltsf] nf]stGq lyof] . olb To;k|sf/sf b]zx¿df cfGbf]ngn] hf]8 klqmG5 eg]<br />

qmflGtsf/L cfGbf]ng ;f/f ;G;f/df rs{ +b}5 eGg] ljZjf; x'G5 .<br />

s'g} csf] { u0ftGqn] cem};Dd klg dlxnfx¿nfO{ k"0f{ ;dfgtf lbg ;kmn ePsf] 5}g . ;f]leot<br />

;/sf/n] dlxnfx¿nfO{ k"/f ;xfotf ul//x]sf] 5 . xfd|f] p2]Zo ch]o 5 lsgeg] ;a} b]zdf ch]o<br />

>lds ju{ pl7/x]sf 5g\ . of] cfGbf]ngåf/f ch]o ;dfhjfbL qmflGt lj:tf/ ug{sf nflu uf}/j xfl;n<br />

x'G5 .


OHa]l:tof, gf]e]Da/ @), !(!*<br />

LCW — @*<br />

¿;L sDo'lg:6 kf6L{ -af]N;]les_sf] sfo{qmdsf] d;f}bfaf6<br />

-sfo{qmdsf] wd{l;t ;DalGwt efu_<br />

hxf“;Dd wd{sf] k|Zg 5, ¿;L sDo'lg:6 kf6L{sf] sfd O;fO{ wfld{s ;‹nfO{ /fHoaf6 cnu<br />

agfpg <strong>tyf</strong> lzIf0f ;+:yfx¿nfO{ wfld{s ;+:yfx¿af6 cnu /fVgsf nflu lgb] {zg lbg';Dd dfq ;Lldt<br />

5}g . Tof] k4lt sfof{Gjog ug] { { k|lta4tf k" “hLjfbL–hgjfbLx¿n] g} u/]sf lyP t/ ;G;f/df sxL+ st}<br />

klg k"0f{tM To;sf] sfof{Gjog ePsf] 5}g lsgeg] wfld{s k|rf/ / k" “hLaLr jf:tjdf y'k} | gfgfk|sf/sf<br />

;DaGwx¿ /x]sf x'G5g\ .<br />

kf6L{sf] p2]Zo xf] M zf]ifs ju{ / ;Ël7t wd{ k|rf/aLrsf ;DaGwx¿nfO{ k"0f{tM ;dfKt ug'{<br />

<strong>tyf</strong><br />

>lds ju{nfO{ wfld{s k"jf{u|xaf6 jf:tljs¿kdf d'lQm lbnfpg' . Tof] p2]Zo k"/f ug{sf nflu w]/}<br />

Jofks dfqfdf j}1flgs lzIff / wd{lj/f]wL k|rf/ ;Ël7t ug'{kb{5<br />

. xf], wd{df ljZjf; ug] { { JolQmx¿sf]<br />

wfld{s efjgfnfO{ rf]6 k'¥ofpg] s'/faf6 a“lrof];\ eg]/ ;ts{tf ckgfpg'kg] { cfjZostf x'G5 lsgeg]<br />

To;af6 wfld{s s§/tfnfO{ an k'Ub5 .<br />

;+u|lxt /rgfx¿ v08 @(<br />

o'js ;Ë7gx¿sf] bfloTj<br />

/l;ofnL o'jf sDo'lg:6 lnusf] t];|f] clvn ¿;L dxflwj]zgdf efif0f<br />

cS6F]a/ @, !(@) 228<br />

-dxflwj]zgn] hf]8bf/ tfnLsf] u8u8fx6sf ;fy k'gM n]<strong>lgg</strong>sf] :jfut ub{5_<br />

;fyLx¿, cfh d}n] o'jf sDo'lg:6 lnusf cfwf/e"t lhDd]jf/Lx¿sf] af/]df atfpg rfxG5' /,<br />

To; l;nl;nfdf ;dfhjfbL hgtGqdf o'js ;Ë7gx¿sf] sfdsf] :j¿k s:tf] x'G5 eGg] af/]df<br />

k|sfz xfNg]5' .<br />

sDo'lg:6 ;dfhsf jf:tljs lhDd]jf/Lx¿ o'jsx¿n] g} axg ug'{kb{5<br />

e<strong>lgg</strong>] x'gfn] of] k|Zgaf/]<br />

ljrf/ ug'{kg]<br />

{ emg\ a9L cfjZostf 5 . lsgls >ldsx¿sf] h'g lk+9L Tof] k" “hLjfbL ;dfhdf x'ls{Psf]<br />

5, To;sf] cfwf/ zf]if0f lyof] . To;n] a9LeGbf a9L hLjgsf k'/fgf k" “hLjfbL z}nLx¿nfO{ ;dfKt ug] { {<br />

bfloTj lgjf{x ub{5 . To;n] a9LeGbf a9L To:tf] ;dfhsf] lgdf{0f ug{ ;Sb5, h;åf/f >lds ju{ /<br />

;j{xf/f ju{nfO{ zlQmzfnL alg/xg / cf gf] cfwf/ ;'b[9 agfpg d2t ldnf];\ t/ To;sf] lgdf{0f<br />

ToxL lk+9Ln] dfq ug{ ;Sb5, h'g dflg;åf/f dflg;sf] zf]if0fdf cfwfl/t ;DaGwaf6 d'Qm ;dfhsf]<br />

gof“ kl/l:yltdf af“lr/x]sf] x'G5 .<br />

clg, hxf“;Dd o'jfx¿sf] bfloTjsf] k|Zg 5, lgZro g} h'g s'/f o'jfx¿sf] dfq, ljz]if u/]/ o'jf<br />

sDo'lg:6 lnu / cGo ;Ë7gx¿sf] dfq bfloTj dfGg ;lsG5, To;af/] Pp6} zAb dfq k|of]u ug{<br />

;lsG5 — l;s .<br />

lgZro g} of] vfln Pp6f zAb dfq xf] . o;n] s] l;Sg], s;/L l;Sg]h:tf sltko cToGt<br />

cfjZos k|Zgx¿sf] pQ/ lb+b}g . oxf“ k|Zg s] xf] eg] k'/fgf] k" “hLjfbL ;dfhsf] kl/jt{g x'g'sf]<br />

;fy;fy} sDo'lg:6 ;dfhsf] lgdf{0f ug] { gof“ k':tfnfO{ k'/fg} 9/f{n] lzlIft–bLlIft / ljsl;t ug{<br />

;lsGg . o'jfx¿nfO{ lzlIft–bLlIft ug] { sfdsf] yfngL k'/fgf] ;dfhsf cjz]ifx¿af6 ;'? ug'{kg]<br />

{5 .<br />

xfdL 1fgsf] dfqf, ;Ë7gx¿ / ;+:yfgx¿sf] ;du|tfsf] cfwf/df <strong>tyf</strong> k'/fgf] ;dfhåf/f lj/f;tsf]<br />

¿kdf k|fKt hgzlQm / ;fwgx¿nfO{ pkof]u u/]/ ;fDojfbsf] lgdf{0f ug{ ;Sb5f} + . xfdLx¿n] o'jfx¿<br />

<strong>tyf</strong> pgLx¿sf ;Ë7gx¿ / pgLx¿sf] k|lzIf0fdf qmflGtsf/L kl/jt{g u/]/ dfq gof“ k':tfsf]<br />

k|oTgaf6 To:tf] ;dfhsf] lgdf{0f x'g]5 eGg] s'/f l;4 ug{ ;Sb5f} +, sDo'lg:6 ;dfh tL k'/fgf<br />

;dfhh:tf] x'g]5}g . pgLx¿n] cfkm"nfO{ o'jf sDo'lg:6 agfpg] s'/f ;fy{s kfg{ ;s"g\, xfdLx¿n] ;'?<br />

u/]sf] sfd pgLx¿n] k"/f ug{ ;dy{ xf]pmg\ eg]/ xfdLx¿n] o'jfx¿nfO{ s] l;sfpg] / s;/L l;sfpg]<br />

eGg] k|Zgsf] pQ/ vf]Hg} kb{5 .<br />

d]/f] egfO s] xf] eg] ;fDojfbsf] lbzfdf cu|;/ x'grfxg] o'jf lnusf ;b:ox¿ / cfd<br />

o'jfx¿n] ;fDojfb a'‰g'kb{5 eGg] s'/f ;aeGbf ;xh / ;a}eGbf klxnf] pQ/ xf] .


t/ ;fDojfb a'‰g'kb{5 eg] pQ/ Hofb} ;fdfGo xf] . ;fDojfbnfO{ a'‰gsf nflu s] s'/fsf]<br />

cfjZostf kb{5 t < ;fdfGo 1fgsf] ;Dk"0f{ /flzdWo] ;fDojfbnfO{ a'‰gsf nflu s'g s'/fsf] 5'6\6}<br />

rLgf] /fVg] < To;/L k|fozM ;fDojfbnfO{ a'‰g] bfloTjnfO{ unt9Ën] k|:t't ug'{<br />

jf Hofb} Ps<br />

kIfLo9Ëaf6 To;nfO{ kl/eflift ug'{sf]<br />

sf/0f y'k} | vt/fx¿ pTkGg x'G5g\ .<br />

:jefjtM dfG5]sf] dl:tisdf ;j{k|yd s] ljrf/ pTkGg x'G5 eg] ;fDojfb a'‰g' eg]sf] y'k} |<br />

;}4flGts u|Gyx¿, k':tsx¿ / k'l:tsfx¿df /x]sf] 1fg xfl;n ug'{<br />

xf] . t/ ;fDojfbnfO{ a'‰g] of]<br />

kl/efiff PskIfLo / ck"/f] 5 . olb ;fDojfb a'‰g' eg]sf] vfln sltko ;fDojfbL k':ts–<br />

k'l:tsfx¿df n]lvPsf s'/fx¿ hfGg' dfq xf] eg] t xfdLx¿n] w]/} ;lhn]/L sDo'lgi6 l;4fGtdf kf/Ët<br />

jf l8ª xf“Sg]x¿ kfp“Yof} + t/ To;af6 vfln gf]S;fgL dfq} x'G5 lsgeg] To;k|sf/sf JolQmx¿n]<br />

sDo'lg:6 l;4fGtsf u|Gyx¿ / k':tsx¿sf kf7x¿ /l6;s]kl5 klg a]Unfa]Un} zfvfx¿sf] ;dGjo ug{<br />

<strong>tyf</strong> jf:tljs sDo'lg:6 k4ltaf6 sfd ug{ c;dy{ x'G5g\ .<br />

k'/fgf] k" “hLjfbL ;dfhdf xfd|f] lglDt ;a}eGbf b'ef{Uo / ;a}eGbf v/fa s'/f s] 5fl<strong>8l</strong>bPsf] 5<br />

eg] k':tsx¿ / Jojxfl/s hLjgaLr k"0f{tM cnufj 5 . x/]s s'/fsf] a9LeGbf /fd|f] kl/efiff ug] {<br />

lstfjx¿ xfdLx¿ kfp“5f} +, t/ tL w]/}h;f] k':tsx¿df Hofb} vtgf{s / e"m6 Pj+ gSsnL, k" “hLjfbL<br />

;dfhsf e"m6f ljj/0f el/k"0f{ x'G5g\ .<br />

ctM ;fDojfbsf ljifodf vfln lstfaL 1fg xfl;n ug'{<br />

dfq} oy]i6 x'G5 eg]/ ;f] +Rg' 7"nf] uNtL<br />

x'g]5 . k|fozM ;fDojfbsf ljifodf h] s'/f elgGYof], Tof] clxn] xfd|f efif0f / n]vx¿df Hofb} sd<br />

bf]xf]¥ofOG5 . lsgeg] clxn] xfd|f efif0f / n]vx¿ ;a} If]qdf b}lgs sfdl;t ;DalGwt x'G5g\ .<br />

Jojxf/ / ;ª\3if{ljgfsf ;fDojfbL s[ltx¿ / k'l:tsfx¿sf] lstfaL 1fg Psbd} lg/y{s 5 lsgeg]<br />

To;df l;4fGt / Jojxf/aLrsf] k'/fgf] cnufj, k'/fgf] k" “hLjfbL ;dfhsf] lgtfGt v/fa nIf0f /lx/xG5<br />

.<br />

vfln ;fDojfbL gf/fx¿nfO{ cfTd;ft dfq} ug] { s'/f t To;eGbf klg emg\a9L vtgf{s x'G5 .<br />

olb xfdLx¿n] Tof] vt/fnfO{ ;dod} lrGg ;Sb}gYof} + eg] kf“r jf bz nfv o'jf–o'jtLx¿n] Tof] k4lt<br />

l;s]/ sDo'lg:6 aGg]lyP / pgLx¿n] ;fDojfbL p2]ZonfO{ vfln uDeL/¿kn] xfgL k'¥ofpg] dfq} sfd<br />

u/]sf x'g]lyP .<br />

k|Zg p7\b5 M ;fDojfbsf] cWoogsf nflu tL ;a} s'/fsf] ;lDd>0f s;/L x'g ;Sb5 t <<br />

xfdLx¿n] k'/fgf lzIff ;+:yfgx¿ / k'/fgf] 1fgaf6 s]–s] s'/f :jLsf/ u/f} + < k'/fgf lzIff ;+:yfgx¿sf]<br />

3f]lift p2]Zo x'GYof] M ;jf{ËL0f lzIff lbg', dflg;nfO{ ;fdfGo lj1fgsf zfvfx¿sf] lzIff lbg' .<br />

xfdLx¿nfO{ Tof] Psbd} unt lyof] eGg] s'/f yfx 5 lsgeg] k'/fgf] ;dfh zf]ifs / zf]lift juL{o<br />

lje]baf6 ag]sf] lyof] / To;}dfly cfwfl/t lyof] . Tof] ;dfh juL{o :jfy{af6 k"0f{tM u|:t ePsf] x'gfn]<br />

k'/fgf z}lIfs k|lti7fgx¿n] vfln k" “hLjfbL ju{sf s]6fs]6Lx¿nfO{ dfq lzIff lbGy] . k" “hLjfbL :jfy{<br />

k"/f ug{sf nflu x/]s zAbdf ldYofs/0f ug] { ul/GYof] . tL ljBfnox¿df k" “hLjfbL ju{sf] ?rL cg';f/<br />

9fNg] / cg'zfl;t agfpg] hlt sf]lzz ul/GYof], Tolt ls;fg–dhb"/x¿sf gof“ k':tfsf gfgLx¿nfO{<br />

lzlIft agfpg] k|oTg ul/GgYof] . pgLx¿ k" “hLjfbL ju{sf akmfbf/ ;]js aGg ;s"g\, Tof] ju{sf] ;'v–<br />

;'ljwf eË gu/Lsg p;sf nflu k}bf ug{ ;s"g\ eGg] vfnsf] pgLx¿nfO{ lzIff lbOGYof] . ToxL sf/0f<br />

xf] hxf“ k'/fgf] lzIff k|0ffnL 5f]8\g'5 eg] ToxL+ vfln jf:tljs ;fDojfbL lzIffsf] nflu cfjZos x'g]<br />

lzIff dfq u|x0f ul/of];\ eGg] xfd|f] k|oTg klg xf] .<br />

oxf“ dnfO{ k'/fgf] lzIFf k4ltdfly lg/Gt/¿kdf nufOg] u/]sf cfIf]kx¿ / To;sf] lgGbf ug] {<br />

s'/f ofb cfO/xG5, To;af6 k|fozM unt kl/0ffd lglSnG5 . k'/fgf :s"nx¿ vfln lstfaL 1fgdf dfq<br />

cfwfl/t x'G5g\ . Toxf“ vfln /6\g] / bNg] dfq Jojxf/ x'G5 . Tof] s'/f ;xL xf] t/ xfdLx¿n] k'/fgf]<br />

lzIff k|0ffnLsf /fd|f / g/fd|f s'/fx¿aLr km/s ug'{kb{5<br />

. To;/L xfdLx¿n] ;fDojfbsf] lgdf{0fsf<br />

nflu cfjZos x'g] rLh 5'6\ofpg ;Sb5f} + .<br />

k'/fgf] lzIff k|0ffnLn] ljz'4¿kaf6 lstfaL 1fg lbGYof] . To;df ljBfyL{x¿nfO{ cg'kof]uL, ;txL<br />

/ cg'Tkfbs vfnsf] lzIff lbOGYof] . To;af6 pgLx¿sf] dl:tisdf ljv08g cfp“Yof] /, gof“ k':tfnfO{<br />

Pp6} ;f“rf]df 9fn]/ pgLx¿nfO{ gf]s/zfx agfOGYof] . t/ s] ;f] +Rg' 7"nf] e"n x'g]5 eg] dfgj hfltåf/f


clh{t 1fgnfO{ gkrfO{sg g} hf] ;'s} klg sDo'lg:6 aGg ;Sg]5 . h'g 1fgsf] dfqf :jo+ ;fDojfb xf],<br />

Tof] k|fKt gu/Lsg sDo'lg:6 gf/f / sDo'lg:6 lj1fgsf] kl/0ffd l;Sg' oy]i6 x'g]5 eGg] ;f] +Rg' unt<br />

xf] . s;/L dfgjLo 1fgsf] ;Dk"0f{tfaf6 ;fDojfbsf] hGd ePsf] lyof] eGg] s'/fsf] pbfx/0f <strong>dfS</strong>;{jfb<br />

xf] .<br />

tkfO{ +x¿n] s] k9]sf] / ;'g]sf] x'g'kb{5 eg] sDo'lg:6 bz{g — d'VotM <strong>dfS</strong>;{åf/f /lrt sDo'lg:6<br />

lj1fg, <strong>dfS</strong>;{jfbL l;4fGt — clxn] pGgL;f} + zbLsf] s'g} Pp6f ;dfhjfbLsf] dfq s[ [lt /x]g, oBlk pxf“<br />

:jo+ dxfg\ k|ltef ;DkGg x'g'x'GYof] . cfh of] ljZjsf nfvf} + / s/f]8f} + ;j{xf/fx¿sf] bz{g alg;s]sf] 5<br />

. o;nfO{ k" “hLjfbsf lj?4 x'g] ;ª\3if{df pgLx¿n] pkof]u ul//x]sf 5g\ . olb tkfO{ +n] ;a}eGbf<br />

qmflGtsf/L ju{sf nfvf} +–s/f]8f} + hg;d'bfosf] dgnfO{ <strong>dfS</strong>;{jfbL bz{gn] s;/L lhTg ;Sof] eg]/<br />

;f]Wg'x'G5 eg] tkfO{ + pQ/ kfpg' x'g]5 M To:tf] lsg ePsf] xf] eg] <strong>dfS</strong>;{n] cf gf] bz{gnfO{<br />

k" “hLjfbcGtu{t clh{t dfgjLo 1fgsf] ;'b[9 cfwf/df v8f ug'{ePsf]<br />

lyof] . dfgj ;dfhsf]<br />

ljsf;nfO{ ;~rfng ug] { l;4fGtx¿sf] cWoogkl5 g} lglZrt¿kdf k" “hLjfbaf6 ;fDojfbsf] ljsf;<br />

x'g]5 eg]/ lgisif{ lgsfNg'ePsf] lyof] . ;a}eGbf dxTjk"0f{ s'/f s] xf] eg] <strong>dfS</strong>;{n] k" “hLjfbL ;dfhsf]<br />

dxfg\ ;"Id / lj:t[t cWoog <strong>tyf</strong> klxn]sf] lj1fgåf/f k|fKt x'g] 1fgdf k"0f[tM kf/Ët ePkl5 g} of]<br />

lgisif{ lgsfNg'ePsf] lyof] . dfgj ;dfhåf/f /lrt ;a}yf]snfO{ lnP/ <strong>dfS</strong>;{n] o:tf] cfnf]rgfTds<br />

k'gu{7g ug'{eof]<br />

. To;df s'g} klg rLhsf] pk]Iff ul/Psf] lyPg . <strong>dfS</strong>;{n] dfgj a'l4åf/f l;lh{t<br />

;Dk"0f{ 1fgnfO{ k'gd" {Nof+sg ug'{ePsf]<br />

lyof], To;sf] k/LIf0f ug'{ePsf]<br />

lyof] <strong>tyf</strong> dhb"/ cfGbf]ngdf<br />

To;nfO{ nfu" u/]/ To;sf] jf:tljstf cg';Gwfg ug'{ePsf]<br />

lyof] / To;/L To:tf] lgisif{ lgsfNg'<br />

ePsf] lyof], h'g k" “hLjfbL ;Ldfleq /x]sf / k" “hLjfbL k"jf{u|xaf6 kLl8t JolQmx¿n] ug'{<br />

;Dej lyPg .<br />

pbfx/0fsf nflu ;j{xf/f ;+:s[ltsf] s'/f ubf{v]l/ xfdLx¿n] of] s'/f cufl8 /fVg'kb{5 .<br />

xfdLx¿n] of] ;d:of Tolta]nf;Dd ;'Nemfpg ;Sb}gf} +, hlta]nf;Dd :ki6¿kn] dfgj hfltsf] ;du|<br />

ljsf;åf/f k}bf ePsf] ;+:s[ltsf] ¿kfGt/ / To;sf] ;"Id 1fgåf/f g} ;j{xf/f ;+:s[ltsf] lgdf{0f ug{<br />

;lsG5 . ;j{xf/f ;+:s[lt xjfdf k}bf x'g ;Sb}g . h;n] cfkm" :jo+nfO{ ;j{xf/f ;+:s[ltsf ljz]if1<br />

7fGb5g\, pgLx¿n] To;sf] cfljisf/ ug{ ;Sb}gg\ . To;k|sf/sf] bfaf ug'{<br />

asjf; dfq x'G5 .<br />

k" “hLjfbL, gf]s/zfxL / hdLgbf/L k|yfsf] h'jfdf hf]ltP/ dfgj hfltn] h'g 1fg clh{t u/]sf] 5,<br />

To;sf] ts{;Ët kl/0flt x'g'kb{5 — ;j{xf/f ;+:s[lt . h;/L <strong>dfS</strong>;{åf/f k'gu{l7t /fhg}lts cy{zf:qn]<br />

xfdLnfO{ dfgj ;dfhnfO{ sxf“ k'¥ofpg] eGg] s'/f l;sfPsf] 5, ju{–;ª\3if{ / ;j{xf/f qmflGtsf]<br />

yfngLsf] dfu{ b]vfPsf] 5, 7Ls To;}u/L oL ;a} dfu{x¿n] ;j{xf/f ;+:s[ltlt/ n}hfG5g\ / nlu/x]sf<br />

5g\ .<br />

k|fozM o'jf k|ltlglwx¿ / gof“ lzIff k|0ffnLsf k|ltkfbsx¿n] k'/fgf] lzIff k|0ffnLnfO{ s] eg]/<br />

cfnf]rgf u/]sf] kfOG5 eg] Tof] k4lt /6\g] / /6fpg] s'/fdfly lge{/ lyof] . pgLx¿nfO{ xfdLx¿ s]<br />

eGb5f} + eg] xfdLx¿n] k'/fgf] lzIffsf] k/Dk/faf6 ;Dk"0f{ c;n s'/fx¿ l;Sg'kb{5 . xfdLnfO{ To:tf]<br />

lzIff k|0ffnL rflxGg, h;n] ljBfyL{x¿sf dl:tisdf gf} efu cg'ko'Qm x'g] / af“sL Psefu klg ljs[t<br />

x'g] vfnn] 1fg el/lbG5 . t/ To;sf] cy{ s] xf]Og eg] xfdLx¿n] cfkm" :jo+nfO{ vfln sDo'lg:6<br />

lgisif{x¿ / gf/f;Dd dfq ;Lldt u/f} + . xfdLx¿n] To;/L ;fDojfbsf] lgdf{0f ug} { ;Sb}gf} + . xfdL s]jn<br />

Tolta]nf dfq sDo'lg:6 aGg ;Sb5f} +, hlta]nf xfdLx¿n] cf gf] a'l4nfO{ dfgj hfltåf/f l;lh{t<br />

;Dk"0f{ 1fgåf/f ;d[4 agfpg ;Sb5f} + .<br />

xfdLx¿n] /6\g'kg] { cfjZostf kb} {g . t/ xfd|f] nflu s] cfjZostf x'G5 eg] xfdLx¿n] x/]s<br />

ljBfyL{sf] lbdfu cfwf/e"t tYox¿sf] 1fgåf/f ljsl;t / kl/dflh{t ug{ ;sf} + . olb s'g} JolQmn] ;f/f<br />

cflh{t 1fgnfO{ cf gf] dl:tisdf yfDg ;Sb}g eg] pm ;fDojfbLsf] ¿kdf vfln ukm xf“Sg] JolQm<br />

dfq} aGgk'Ug]5 / ;fDojfb vfln gfddfqsf] vf]qmf] zAb dfq /xg]5 . xf], xfdLx¿n] vfln 1fgnfO{<br />

cfTd;ft dfq} gu/]/ To;nfO{ cfnf]rgfTds b[li6sf]0faf6 ;d]t u|x0f ug'{kb{5,<br />

h;n] ubf{ xfd|f]<br />

dl:tisdf kmf]x/ d}nf dfq gy'lk|P/ cfhsf ;'kl7t JolQmx¿sf nflu cfjZos x'g] ;a} tYox¿åf/f<br />

Tof] ;d[4 x'g ;sf];\ . olb uDeL/ sl7g kl/>d gu/Lsg, olb cfnf]rgfTds9Ëaf6 k/LIff ug] {<br />

vfnsf tYox¿ ga'emLsg s'g} sDo'lg:6n] tDtof/ lgisif{x¿nfO{ c“ufn]/ ;fDojfbsf] z]vL ub{5 eg]


lgZro g} To;vfnsf] sfo{ lgGbgLo x'G5 . To;k|sf/sf] ;txL 9Ë ckl/xfo{¿kdf 3fts x'G5 . olb<br />

xfdLx¿n] cf gf] 1fg Hofb} ;Lldt 5 eg]/ 7fGb5f} + eg] xfdLx¿n] a9L l;Sg sf]lzz ug] {5f} + . t/<br />

s;}n] cfkm" sDo'lg:6 x" “ eGb5 / p;nfO{ s'g} s'/f l;Sg'kg] { cfjZostf 5}g eGb5 eg] pm slxNo} klg<br />

sDo'lg:6 aGg ;Sb}g .<br />

k'/fgf] lzIff k|0ffnLsf lzIf0f ;+:yfx¿df k" “hLklt ju{sf] cfjZostfg'¿k gf]s/ pTkGg ul/GYof]<br />

. To;}vfnsf ;+:yfx¿n] kf/Ët ljåfgx¿n] o'jfx¿nfO{ vfln k" “hLkltx¿nfO{ dg kg] { s'/f ug] { /<br />

n]Vg]vfnsf dfq agfp“5g\ . t;y{ xfdLx¿n] To;nfO{ ;dfKt ug'{kb{5<br />

. t/ s] ltgnfO{ ;dfKt<br />

ug'{kb{5<br />

eg]sf] dfgj hfltsf nflu cfjZos pgLx¿n] ;ª\sng u/]sf] 1fgnfO{ klg k"/fk'/<br />

5f]l<strong>8l</strong>bg'kb{5 eGg] xf] < s] To;f] ug'{<br />

eg]sf] s'g rLh k" “hLjfbsf nflu cfjZos lyof] / s'g rLh<br />

;fDojfbsf nflu cfjZos 5 eg]/ pgLx¿aLrsf] leGgtf ug'{kg]<br />

{ cfjZostf;d]t 5}g eg]sf] xf] <<br />

k" “hLjfbL ;dfhdf ax';+Vos hg;d'bfosf] OR5fljk/Lt sfddf nufOg] k'/fgf] kmf}hL<br />

cg'zf;gh:tf] k4ltsf] 7fp“df xfdLx¿n] dhb"/ / ls;fgx¿sf] ju{ ;r]t cg'zf;g :yflkt ul//x]sf<br />

5f} + . To;df k'/fgf] k|0ffnLk|ltsf] 3[0ffsf] ;fy;fy} To;k|sf/sf] ;ª\3if{ ug] { s'/fsf] ;ª\sNk, Ifdtf /<br />

tTk/tf 5, h;åf/f oL Jofks If]qsf nfvf} +–s/f]8f} +sf] ;+Vofdf 5l/Psf / c;Ël7t hg;d'bfosf]<br />

OR5f–zlQmsf] ¿kdf ;Ël7t ul//x]sf 5f} + — To;k|sf/sf] OR5f–zlQmljgf k/fho x'g' ckl/xfo{ 5 .<br />

Tof] Pstfljgf, dhb"/–ls;fgx¿sf] ;r]t cg'zf;gljgf xfd|f] p2]Zo c;kmn x'G5 . Tof]ljgf<br />

xfdLx¿n] ;f/f ;G;f/sf k" “hLkltx¿ / hdLgbf/x¿nfO{ k/f:t ug{ ;Sb}gf} + . Tof]ljgf To; cfwf/df<br />

;fDojfbsf] lgdf{0fsf] s'/f t k/} 5, xfdLx¿n] cfwf/;Dd ;'b[9 agfpg ;Sb}gf} + . To;/L k'/fgf] z}lIfs<br />

k|lti7fgsf] lgGbf ug] { a]nfdf <strong>tyf</strong> ltgLx¿nfO{ ;dfKt ug] { OR5f ;Dem“b} k'/fgf z}lIfs k|lti7fgk|lt<br />

;d'lrt / cfjZos 3[0ff dgdf /fv]/ xfdLx¿n] s] a'‰g'kb{5 eg] k'/fgf] lzIff k4lt, k'/fgf] /6\ofO /<br />

lk6Lk/]8sf] t/Lsfsf] 7fp“df dfgjLo 1fgsf] ;du| kIf l;h{gf ug] { Ifdtf :yflkt ug'{kb{5<br />

. /, Tof]<br />

klg s;/L :yflkt ug'{kb{5<br />

eg] ;fDojfb vfln /6\g] rLh dfq geP/ To:tf] rLh x'g'kb{5, h;af/]<br />

:jo+ cfkm} lrGtg ul/Psf] xf];\ / Tof] lzIffsf] b[li6af6 ckl/xfo{ lgisif{sf] k|tLs agf];\ .<br />

;fDojfb l;s — of] nIoaf/] s'/f ubf{v]l/ xfdLx¿n] cf gf] k|d'v p2]Zo To;/L g} k|:t't<br />

ug'{kb{5<br />

.<br />

d}n] of] s'/f :ki6 kfg{sf nflu Pp6f Jojxfl/s pbfx/0f lng / s;/L l;Sg] eGg] ;d:ofsf] xn<br />

s;/L ug] { eGg] s''/f<br />

atfpg rfxG5''<br />

. xfdLx¿ ;a}n] s] a'em]sf 5f} + eg] hgtGqsf] ;'/Iff ug] { s'/fl;t<br />

;DalGwt ;}lgs ;d:ofx¿kl5 clxn] xfdLx¿sf cufl8 s]xL cfly{s ;d:ofx¿;d]t 5g\ . h:t}<br />

xfdLx¿nfO{ s] s'/f yfx 5 eg] sDo'lg:6 ;dfhsf] lgdf{0f Tolta]nf;Dd x'g ;Sg]5}g, hlta]nf;Dd<br />

pBf]u / s[lifnfO{ k'gM gof“9Ën] :yflkt ul/g]5}g . ltgsf] k'g:yf{kgf cTofw'lgs lj1fg cg';f/<br />

cfw'lgs cfwf/lznfdf g} x'g'kb{5 . Tof] cfwf/lznf eg]sf] ljB'tLs/0f g} xf] eGg] s'/f xfdLx¿nfO{<br />

yfx 5 / l;Ëf] b]zdf ;f/f pBf]u / s[lifdf lah'nL k'¥ofpg] p2]Zo ;DkGg ePkl5 g} xfdLx¿n] :jo+<br />

sDo'lg:6 ;dfhsf] ¿kdf lgdf{0f ug{ ;Sb5f} + . Tof] lgdf{0f ug'{<br />

k'/fgf] k':tfsf] nflu ;Dej 5}g . cfh<br />

xfdLx¿sf cufl8 s] lhDd]jf/L cfPsf] 5 eg] xfdL cf gf] l;Ëf] d'n'ssf] cfly{s k'glg{df{0f u/f} +,<br />

pBf]u / s[lifnfO{ cfw'lgs lj1fg / 6]Sgf]nf]hL — cyf{t\ lah'nL — sf cfwf/df k'gu{l7t / k'g:yf{lkt<br />

u/f} + . xfdLx¿nfO{ s] s'/f /fd|/L yfx 5 eg] clzlIft JolQmn] lah'nLsf] k|of]u ug{ ;Sb}g, dfd"nL<br />

;fIf/tf ;d]t klg To;sf] nflu kof{Kt x'“b}g<br />

. s]jn lah'nL s] xf] eg]/ a'‰g' dfq} ckof{Kt x'G5 .<br />

lah'nLsf] pkof]u k|fljlws¿kdf pBf]u / s[lifdf klg cfjZos x'G5 . Tof] s'/f klg l;Sg'kb{5 /<br />

pbLodfg ;f/fsf ;f/f dhb"/ k':tfnfO{ klg a'‰g'kb{5 . of] x/]s ju{ ;r]t sDo'lg:6sf] st{Jo xf],<br />

To:tf] x/]s JolQmsf] of] st{Jo xf], h;n] cfkm" :jo+nfO{ sDo'lg:6 7fGb5 <strong>tyf</strong> o'jf sDo'lg:6 lnusf]<br />

;b:o alg;s]kl5 p;n] ;fDojfbsf] lgdf{0fdf kf6L{nfO{ ;xfotf ug] { ;ª\sNk u/]sf] 5 / sDo'lg:6<br />

;dfhsf] lgdf{0fdf ;Dk"0f{ gof“ k':tfnfO{ ;xof]u ug] {5 eGg] s'/f klg :ki6¿kn] a'em]sf] 5 . p;n]<br />

o;sf] lgdf{0f cfw'lgs lzIffåf/f g} ug{ ;lsg]5 eGg] a'‰g'kb{5 . olb p;n] o;k|sf/sf] lzIff xfl;n<br />

ug{ ;s]g eg] p;sf] nflu ;fDojfb vfln sNkgf dfq aGgk'Ug]5 .


k" “hLjfbL ju{nfO{ p“v]n]/ kmfNg' k'/fgf] k':tfsf] sfd lyof] . Tolta]nf k|d'v sfd k" “hLjfbL ju{k|lt<br />

3[0ff km}nfpg' x'GYof] eg] juL{o r]tgf p7fP/ cf gf] zlQmnfO{ ;Ël7t ug] { Ifdtf xfl;n ug'{x'GYof]<br />

.<br />

t/ gof“ k':tfsf] bfloTj ;DkGg ug'{<br />

Tof]eGbf emg\ a9L hl6n 5 . tkfO{ +x¿sf] st{Jo vfln TolQ dfq}<br />

geP/ k" “hLkltx¿åf/f pS;fOPsf] cfqmd0fsf lj?4 dhb"/–ls;fgx¿sf] ;/sf/ l6sfO /fVgsf nflu<br />

tkfO{ +x¿n] cf gf] zlQm h'6fO /fVg'kb{5 . To;f] ug'{<br />

cfjZos 5, of] p2]Zo tkfO{ +x¿n] Psbd}<br />

:ki6¿kn] a'‰g'x'G5 . /, h'g;'s] sDo'lg:6n] klg of] s'/f :ki6¿kn] a'‰b5 tfklg Tolt dfq kof{Kt<br />

x'“b}g<br />

. tkfO{ +x¿n] sDo'lg:6 ;dfh lgdf{0f ug'{5<br />

. w]/} cy{df cfwf sfd ;DkGg eO;s]sf] 5 h:tf]<br />

cfjZostf lyof], To;cg'¿k k'/fgf] Joj:yf vtd kfl/Psf] 5 / To;sf] 7fp“df vfln To;sf] cjz]if<br />

dfq af“sL /x]sf] 5 . e"ld v'nf eO;s]sf] 5 / ToxL e"lddf o'jf sDo'lg:6 k':tfn] sDo'lg:6 ;dfhsf]<br />

lgdf{0f ug'{<br />

5 . Tof] lgdf{0f ug] { bfloTj tkfO{ +x¿;dIf 5 . hlta]nf tkfO{ +x¿ cfw'lgs 1fgdf kf/Ët<br />

x'g'x'G5 / gof“ ;f“rf]df To;nfO{ 9fNg'x'G5 <strong>tyf</strong> /l6/6fp ;"qx¿, plQmx¿, pvfg 6'Ssfx¿, sfo{qmdx¿<br />

/ tDtof/ jQmJox¿sf] 7fp“df ;fDojfbnfO{ tkfO{ +x¿n] tfTsflns bfloTj k"/f ug{ ;Sg] / cf gf<br />

sfddf ;fDojfbnfO{ kyk|bz{ssf] ¿kdf pkof]u ug{ ;Sg] Ifdtf pTkGg ug'{x'G5,<br />

Tolta]nf dfq<br />

tkfO{ +x¿ of] sfd ug{ ;Sg'x'g]5 .<br />

;Dk"0f{ gof“ k':tfnfO{ lzlIft–bLlIFt ug{ <strong>tyf</strong> pgLx¿df hfu[lt k}bf ug{sf nflu To;f] ug'{kg]<br />

{<br />

x'G5 . tkfO{ +x¿ ;fDojfb lgdf{0f ug] { ;a} o'jf–o'jtLx¿ ;lDdlnt nfvf} + nfv JolQmx¿sf] cu'jf<br />

x''g'kb{5<br />

. tkfO{ +n] hlxn];Dd ;fDojfbsf] lgdf{0fdf o'jf dhb"/ / ls;fgx¿sf] Jofks ;xof]u ;fd]n<br />

ug''{x'Gg,<br />

Tolta]nf;Dd tkfO{ +x¿n] sDo'lg:6 ;dfhsf] lgdf{0f ug{ ;Sg'x'Gg .<br />

To;kl5 xfdL ;fDojfbsf] lzIFf s;/L lbg] / To;sf] k4ltsf] jf:tljs :j¿k s] xf] < Tof]<br />

k|Zgdf xfdLx¿ ;xh¿kaf6 k'Ub5f} + .<br />

d}n] ;j{k|yd oxf“ sDo'lg:6 gLltzf:qsf] rrf{ ug] {5' .<br />

tkfO{ +x¿n] sDo'lg:6 aGg l;Sg'kb{5 . o'jf sDo'lg:6 lnusf] s] bfloTj xf] eg] p;n] Jojxfl/s<br />

sfo{qmdsf] cfof]hgf k|lzIf0f, ;Ë7g, PsLs/0f / ;ª\3if{åf/f u/f];\ <strong>tyf</strong> To;sf ;b:ox¿n] cfkm" :jo+<br />

/ o;sf] g]t[Tj u|x0f ug{ rfxg]x¿nfO{ k|lzlIFt u¿g\ . o;n] sDo'lg:6x¿nfO{ k|lzlIFt ug'{kb{5<br />

.<br />

cfhsf o'jf k':tfsf] lzIff–bLIff / k9fOsf] ;Dk"0f{ p2]Zo pgLx¿df sDo'lg:6 gLltzf:qsf] aLhf/f]k0f<br />

ug] { x'g'kb{5 . t/ s] sDo'lg:6 gLltzf:qh:tf] s'g} rLh x'G5 < s] sDo'gl:6 g}ltstfh:tf] s'g}<br />

rLhsf] cl:tTj x'G5 < xf], cjZo x'G5 . k|fozM s] eGg] ul/G5 eg] xfd|f] cf g} s''g}<br />

gLltzf:q x'“b}g<br />

.<br />

k" “hLjfbL ju{n] af/Daf/ s] cf/f]k nufpg] ub{5 eg] sDo'lg:6x¿n] g}ltstf dfGb}gg\ . Tof] jf:tljs<br />

ljifoaf6 ljrlnt kfg] { <strong>tyf</strong> ls;fg–dhb"/x¿sf] cf“vfdf 5f/f] xfNg] t/Lsf xf] .<br />

s'g cy{df xfdLx¿n] gLltzf:q / g}ltstfnfO{ c:jLsf/ ub{5f} + . k" “hLjfbL ju{n] ltgsf] h'g cy{<br />

nufp“5 / cf gf] gLltzf:qnfO{ O{Zj/Lo cfb]zdfly cfwfl/t ub{5, To; cy{df xfdLx¿n] ltgnfO{<br />

c:jLsf/ ub{5f} + . oxf“ d}n] s] eGg rfxG5' eg] xfdLx¿ O{Zj/dfly ljZjf; ub} {gf} + / xfdLx¿n] s] s'/f<br />

klg a'‰b5f} + eg] wd{–u'?x¿, hdLgbf/x¿ / k" “hLjfbLx¿n] cf gf] zf]if0fsf kIfdf O{Zj/sf] gfd<br />

pTkGg u/]sf 5g\, cyjf g}ltstf jf O{Zj/sf] cfb]zdf cf gf] gLltzf:qnfO{ cfwfl/t ug'{sf]<br />

;f6f]<br />

pgLx¿n] To;nfO{ O{Zj/sf cfb]zh:t} nfUg]vfnsf cfbz{jfbL / c4{–cfbz{jfbL s'/fx¿dfly cfwfl/t<br />

u/]sf 5g\ .<br />

dfgj]Q/ / ju] {Q/ wf/0ffdf cfwfl/t g}ltstfnfO{ xfdLx¿n] c:jLsf/ ub{5f} + . Tof] hdLgbf/x¿<br />

/ k" “hLkltx¿sf] :jfy{df dhb"/–ls;fgx¿sf ;fy wf]sf, 5nsk6 / hfnem]n xf] eGg] xfd|f] egfO xf] .<br />

xfd|F] g}ltstf k"0f{tM ;j{xf/f ju{–;ª\3if{sf] lxtdfly lge{/ ub{5 eGg] xfd|f] egfO xf] . ;j{xf/f<br />

ju{–;ª3if{sf lxtx¿af6 g} xfd|F] g}ltstfsf] l;h{gf x'G5 .<br />

k'/fgf] ;dfh hdLgbf/x¿ / k" “hLkltx¿åf/f ;a} dhb"/x¿ / ls;fgx¿sf] bdgdfly cfwfl/t<br />

lyof] . xfdLx¿ To;af6 d'Qm x'g' / To;nfO{ ;dfKt kfg'{<br />

cfjZos lyof] t/ To;sf] nflu Pstf<br />

ckl/xfo{ lyof] . of] ToxL rLh xf], h;sf] O{Zj/n] ;[li6 ug{ ;Sb}gYof] .<br />

Tof] Pstf vfln sfvf{gfdf g} pTkGg x'g ;SbYof] / Tof] ;d]t klg nfdf] ;dokl5 hfu[lt /<br />

;dembf/L xfl;n ul/;s]sf] ;j{xf/f ju{åf/f k|lzlIft x'g'kb{5 . of] ju{sf] lgdf{0fkl5 g} Tof] Jofks


hg–cfGbf]ngsf] ;[hgf x'g ;s]sf] lyof], h;sf] kl/0ffd xfdL;dIf ljBdfg 5 — ;G;f/sf ;a}eGbf<br />

sdhf]/ b]zx¿dWo] Pp6f b]zdf ;j{xf/f qmflGt ljhoL eof] <strong>tyf</strong> tLg jif{kl5 cfh o;n] ;f/f<br />

;G;f/sf k" “hLjfbL cfqmd0fx¿nfO{ k5fl8 ws]ln/x]sf] 5 . cfh ;G;f/df ;j{xf/f qmflGt s;/L<br />

ljsl;t eO/x]sf] 5 eGg] s'/f xfdL :jo+ b]Vg ;Sb5f} + . cg'ejsf] cfwf/df cfh xfdLx¿ s] eGg<br />

;Sb5f} + eg] vfln ;j{xf/f ju{ dfq To:tf] 7f]; zlQm aGg ;SbYof], h;sf] k5fl8 c;Ël7t / 5l/Psf]<br />

v]tLx/ ;dfh rln/x]sf] 5 <strong>tyf</strong> To;n] zf]ifs ju{sf] x/]s cfqmd0fsf] ;fdgf u/]sf] 5 . vfln oxL<br />

ju{n] dfq dhb"/ ;dfhnfO{ Pstfsf] ;"qdf af“Wg ;Sb5, pgLx¿nfO{ ;Ël7t ug{ ;Sb5 /<br />

lg0ff{os¿kaf6 sDo'lg:6 ;dfhsf] /Iff, u7g / lgdf{0f ug{ ;Sb5 .<br />

ctM xfdL s] eGg ;Sb5f} + eg] xfd|f] nflu To:tf] s'g} g}ltstf 5}g, h;sf] cl:tTj dfgj<br />

;dfheGbf aflx/ xf];\, Tof] vfln 5nsk6 dfq xf] . xfd|f] lglDt g}ltstf ;j{xf/f ju{–;ª\3if{x¿sf<br />

lxtx¿dfly lge{/ ub{5 .<br />

of] ju{–;ª\3if{ s'g s'/fdf lglxt x'G5 t < Tof] s'/f hf/zfxLsf] pGd"ng, k" “hLkltx¿sf] ljgfz<br />

/ k" “hLklt ju{sf] cGtdfly lglxt x'G5 .<br />

cfd¿kdf ju{ s] xf] < ju{ Tof] xf], h;åf/f ;dfhsf] Pp6f efun] csf] { efusf] >dzlQmaf6<br />

kmfObf p7fp“5 . olb ;dfhsf] Pp6f efusf] lgoGq0fdf ;Dk"0f{ hUuf–hdLg x'G5 eg] hdLgbf/ ju{ /<br />

ls;fg ju{ aGb5g\ . olb ;dfhsf] Pp6f efusf] :jfldTj sfvf{gf, k" “hL, ;]o/, cflbdf x'G5 / csf] {<br />

efun] tL sfvf{gfdf sfd ub{5 eg] k" “hLklt ju{ / ;j{xf/f ju{ aGg k'Ub5g\ .<br />

hf/zfxLnfO{ x6fpg' Hofb} ufx|f] sfd lyPg, To;sf] nflu vfln s]xL lbg dfq nfu]sf] lyof] .<br />

hdLgbf/x¿nfO{ x6fpg' klg w]/} ufx|f] lyPg, To;sf] nflu s]xL dxLgf dfq nfu]sf] lyof] .<br />

k" “hLkltx¿nfO{ vtd ug{ klg Tolt w]/} ufx|f] lyPg . t/ ju{ ;dfKt ug'{<br />

Hofb} ufx|f] sfd ePsf] 5 .<br />

clxn] klg ls;fgx¿ / dhb"/x¿aLr e]b ljBdfg 5 . olb ls;fgsf] :jfldTj cf gf] hUuf–<br />

hdLgdfly x'G5 / p;n] cf gf] / cf gf kz'x¿sf] nflu rflxg]eGbf a9L cgfh cfkm";“u /fVb5 /<br />

c¿x¿ ef]sef]s} dl//x]sf x'G5g\ eg] pQm ls;fg :jo+ klg zf]ifs aGgk'Ub5 . p;n] hltw]/} cGg<br />

y'kfb{5, TolQs} a9L p;n] kmfObf kfp“5 eg] hxf“;Dd c¿x¿sf] k|Zg 5, pgLx¿nfO{ ef]sef]s} dg{<br />

b]pm M ædflg;x¿ hlt a9L ef]sef]s} dl//x]sf x'G5g\, TolQs} dx“uf] efpdf d}n] of] cGg a]Rg ;Sg]5'<br />

.Æ ;a}n] ;xsf/L of]hgfg';f/ ;femf v]t jf ;femf sfvf{gfdf ;xsf/L k4lt cg'';f/<br />

sfd ug'{kb{5<br />

. s]<br />

of] s'/f ;lhn};“u ug'{<br />

;Dej 5 < hlt hf/zfxL / hdLgbf/x¿ jf k" “hLkltx¿nfO{ lj:yflkt ug'{<br />

;lhnf] lyof], of] sfd ug'{<br />

Tolt ;lhnf] 5}g eGg] s'/f tkfO{ +x¿ a'‰g'xf];\ . ;j{xf/f ls;fg ju{sf]<br />

Pp6f efunfO{ gof“ t/L<strong>sfn</strong>] k|lzlIft ug'{<br />

cfjZos x'G5 . c¿sf] ljkGgtfaf6 kmfObf lng] wgL<br />

ls;fgx¿sf] k|lt/f]wnfO{ bafpgsf nflu v]tLx/ dhb"/x¿sf] ljZjf; k|fKt ug'{<br />

ckl/xfo{ x'G5 . ctM<br />

hf/zfxL, k" “hLkltx¿ / hdLgbf/x¿nfO{ lj:yflkt ul/;s]kl5 ;j{xf/f ju{n] ju{–;ª\3if{ Psbd}<br />

;dfKt eof] eGg] 7fGg' x'“b}g<br />

. of] pknlAw x'g] zf;goGq ;j{xf/f clwgfosTj xf] .<br />

ju{–;ª\3if{ lg/Gt/ rln/x]sf] 5 / vfln To;sf] :j¿k dfq ablnPsf] 5 . cfhsf] ;j{xf/f<br />

ju{sf] ju{–;ª\3if{ lg/Gt/ rln/x]sf] 5 / xfd|f] lhDd]jf/L s] xf] eg] xfdLx¿n] cf gf ;a} lxtx¿nfO{<br />

oxL ;ª\3if{ cGt/ut lglxt u/f} + . tL lhDd]jf/Lx¿cGt/ut xfd|f] sDo'lg:6 g}ltstf;d]t klg kb{5 .<br />

xfd|F] egfO xf] M g}ltstf Tof] xf], h;af6 k'/fgf] zf]ifs ju{nfO{ vtd ug{ d2t ldNb5 <strong>tyf</strong> h;af6<br />

gof“ sDo'lg:6 ;dfh lgdf{0f ug] { dhb"/ ju{ ;j{xf/f l;4fGtsf] jl/kl/ Pstfa4 x'G5 .<br />

h;af6 of] ;ª\3if{nfO{ d2t ldNb5 <strong>tyf</strong> t'R5 lghL ;DklQ / zf]if0fsf lj?4 dhb"/ ju{sf] l;Ëf]<br />

;Ë7g x'G5, ToxL g} sDo'lg:6 g}ltstf xf] . ;fgf] sf]6Lsf] lghL ;DklQn] ;Dk"0f{ ;dfhsf] >dåf/f h'g<br />

pTkfbg x'G5, To;nfO{ s;}sf] d'Ldf xflnlbG5 . xfd|f] b]zdf e"ld ;a}sf] ;femf ;DklQ xf] . t/ dfgf}+<br />

ToxL ;femf ;DklQdWo]af6 d}n] cfk"mnfO{ rflxP hlt hdLgsf] 6'qmf lnP“ / To;af6 b'u'gf cGg k}bf<br />

u/]/ cltl/Qm cgfhdf gfkmf sdfP“ /, dfgf} + hltw]/} dfG5] ef]sef]s} dg] {5g\, dflg;x¿n] TolQ g} a9L<br />

wg lbg]5g\ eGg] d]/f] ts{ eof] eg] s] d]/f] cfr/0fnfO{ sDo'lg:6 cfr/0f e<strong>lgg</strong>]5 < cx“, d]/f] Tof]<br />

Jojxf/ zf]ifs k" “hLkltsf] h:tf] x'g]5 . xfdLx¿n] To;l;t ;ª\3if{ ug'{kg]<br />

{5 . olb To:tf] x'g lbOof]<br />

eg] klxn]sf qmflGtx¿df s}of} +k6s x'g]u/]h:tf] oxf“ klg k'gM k" “hLjfbL zf;g / k" “hLjfbL clwsf/


:yflkt x'g]5 . k" “hLklt ju{ / k" “hLjfbL clwsf/ lkmtf{ x'g glbgsf nflu xfdLx¿n] gfkmfvf]/L<br />

/f]Sg'kb{5 . xfdLx¿n] c¿sf] d"Nodf cf gf] ;d[l4 k|fKt ug{sf nflu 5"6 lbg'x'“b}g<br />

. >dhLjL hgtfn]<br />

;j{xf/f ju{;“u ;Ël7t eP/ sDo'lg:6 ;dfhsf] lgdf{0f ug'{kb{5<br />

. o'jf sDo'lg:6 lnuh:tf<br />

;Ë7gx¿sf] df}lns lhDd]jf/Lsf] of] d'Vo efu xf] .<br />

k'/fgf] ;dfhsf] cfwf/e"t l;4fGt lyof] — n"6 jf n'6fpm, c¿af6 sfd u/fpm jf c¿sf] sfd<br />

u/, bf;–dflns ag jf bf; ag . lgZro g} To:tf] ;dfhdf pTkGg ePsf JolQmx¿n] cfdfsf]<br />

sfvaf6} h'g dgf]j[lQ, cfrf/–ljrf/ cfTd;ft ug{ yfNb5g\, Tof] xf] — tkfO{ + of t bf;x¿sf dflns<br />

aGg'xf];\ jf k'gM lgDg–k" “hLjfbL sd{rf/L, clws[t jf a'l4hLjL x'g'xf];\, ;dfhsf] Pp6f To:tf] JolQm<br />

aGg'xf];\, hf] vfln cf g} w'gdf dfq} /xG5 / c¿sf] af/]df slQ klg ;f] +Rb}g .<br />

olb d}n] Tof] hdLgsf] 6'qmfdf sfd u/] + eg] d}n] c¿sf] af/]df slQ klg lrGtf ug] {5}g, olb<br />

c¿ ef]sef]s} d/] eg] w]/} /fd|F] — d}n] cgfhdf w]/}eGbf w]/} gfkmf kfpg]5' . olb d}n] sxL+ lrlsT;s,<br />

OlGhlgo/, lzIfs jf lnlkssf] ¿kdf sfd ub{5' eg] d}n] c¿k|lt slQklg Wofg lbg]5}g . olb d<br />

Joj:yfsf] lk5nUu" jf To;sf] k|z+;s aGg k'u] + eg] d]/f] gf]s/L /lx/xG5 / d hLjgdf ;kmn x'g<br />

;Sg]5' Pj+ ;DejtM k" “hLjfbL ;d]t klg aGg k'Ug]5' . To:tf] b[li6sf]0f jf :jefj s'g} sDo'lg:6sf] x'g}<br />

;Sb}g . ha dhb"/x¿ / ls;fgx¿n] cf gf] k|oTgåf/f pgLx¿ cf gf] ;'/Iff ug{ / gof“ ;dfhsf]<br />

lgdf{0f ug{ ;Ifd ePsf] l;4 ul/lbPsf 5g\ eg] Tolta]nf gof“ sDo'lg:6 lzIff, zf]ifsx¿sf lj?4<br />

;ª\3if{sf] lzIff, lgDg–k" “hLklt ju{ / :jfyL{ tTjx¿sf lj?4sf] ;j{xf/f ju{l;t ;xof]usf] lzIff,<br />

dnfO{ gfkmf x'g'kb{5, c¿sf] dnfO{ s'g} jf:tf 5}g eGg] dgf]j[lQ / afgLsf lj?4sf] sDo'lg:6 lzIff<br />

;'? eof] .<br />

o'jf / pbLodfg k':tfn] ;fDojfb s;/L l;Sb5 eGg] s'/fsf] of] pQ/ xf] .<br />

zf]ifs ju{sf lj?4 ;j{xf/f / ls;fg ju{x¿sf] lg/Gt/ ;ª\3if{nfO{ ;fDojfbsf] cWoog / lzIff–<br />

bLIffl;t hf]8]/ g} p;n] ;fDojfb a'‰g ;Sb5 . hlta]nf dflg;x¿n] dl;t g}ltstfsf] ljifodf<br />

;f]Wb5g\, Tolta]nf d}n] pgLx¿nfO{ atfp“5' M sDo'lg:6x¿sf nflu g}ltstf eg]sf] zf]ifs ju{sf] lj?4<br />

;r]t hg;ª\3if{ / To;sf] cg'zf;gdf g} lglxt 5 . xfdL zfZjt\ -lg/k]If_ g}ltstfdf ljZjf; ub} {gf} +,<br />

xfdLx¿n] g}ltstfsf] bGTosyfsf] e"m6f] s'/fsf] kbf{kmf; u/fp“5f} + . g}ltstfåf/f dfgj ;dfh dfly<br />

p7\5 / >dsf] zf]if0faf6 pm d'Qm x'G5 .<br />

To;sf] pknlAwsf nflu xfdLx¿nfO{ k" “hLjfbL ju{sf lj?4 cg'zfl;t / c6'6 ;ª\3if{aLr<br />

/fhg}lts kl/kSjtf k|fKt ug{ ;'? u/]sf o'jf k':tfsf] cfjZostf x'G5 . o; ;ª\3if{df of] lk+9Ln]<br />

;Rrf ;fDojfbL ;dfhsf] lgdf{0f ul//x]sf] 5 . o;n] cf gf] cWoog, lzIff–bLIffsf] x/]s sbd of]<br />

;ª\3if{l;t hf]8]/ o;} cGt/ut /fVg'kb{5 . o'jf sDo'lg:6x¿sf] lzIff dL7f s'/f jf g}lts cfrf/af6<br />

x'“b}g<br />

. To;k|sf/sf] lzIff x'g} ;Sb}g . hlta]nf dflg;x¿n] pgLx¿sf cfdfafa'x¿ s;/L hdLgbf/ /<br />

k" “hLklt ju{sf] h'jfd'lg blaP/ /x]sf 5g\ eGg] s'/f :jo+ a'‰g]5g\, hlta]nf zf]ifsx¿sf lj?4 ;ª\3if{<br />

ug] {x¿n] h'g oftgf ef]u]sf] lyP, Tof] pgLx¿ :jo+n] klg ef]Ug]5g\, ha pgLx¿n] cfh h'g s'/f k|fKt<br />

ePsf] 5, Tof] sfod /fVgsf nflu s:tf] anLbfg ug'{kb{5<br />

eGg] s'/f a'‰g]5g\ <strong>tyf</strong> ha pgLx¿n]<br />

hdLgbf/ ju{ / k" “hLklt ju{ slt vtgf{s zq' x'g\ eGg] s'/f a'‰g]5g\, Tolta]nf pgLx¿ :jo+ oL<br />

kl/l:yltx¿åf/f lzlIft eP/ sDo'lg:6 aGg]5g\ . sDo'lg:6 g}ltstfsf] cfwf/ xf] — ;fDojfbL ;Ë7g<br />

/ To;nfO{ ;DkGg ug] { ;ª\3if{ . oxL sDo'lg:6 lzIff–bLIff / cWoogsf] cfwf/ xf] . ;fDojfbnfO{ s;/L<br />

a'‰g] < Tof] s'/fsf] pQ/ klg oxL g} xf] .<br />

lzIff–bLIff / cWoognfO{ hLjgsf] k|jfxaf6 s6fP/ sIffdf ;Lldt ug] { s'/fdf xfdL ljZjf;<br />

ub} {gf} + . hlta]nf;Dd dhb"/x¿ / ls;fgx¿nfO{ hdLgbf/x¿ / k" “hLkltx¿åf/f bdg ug] { ul/G5 <strong>tyf</strong><br />

hlta]nf;Dd z}lIFs k|lti7fgx¿dfly k" “hLkltx¿ / hdLgbf/x¿sf] cflwkTo /xG5, Tolta]nf;Dd gof“<br />

k':tfn] 1fgsf cfwf/e"t l;4fGtx¿ o'jf lk+9LnfO{ a'emfpg'kg] { x'G5 <strong>tyf</strong> To;df To;n] :jtGq¿kaf6<br />

sDo'lg:6 ljrf/x¿sf] ljsf; ug{ ;Sg] Ifdtf pTkGg ug'{kg]<br />

{ x'G5 / pgLx¿n] o'jfk':tfnfO{ s] ]<br />

l;sfpg'kb{5 eg] pgLx¿ zf]ifsx¿l;tsf] d'lQm ;ª\3if{df efu lng ;Sg] s;/L aGg] eGg] s'/f<br />

:s"ndf k9\bfv]l/ pgLx¿nfO{ l;sfpg'kg] { x'G5 . o'jf sDo'lg:6 lnun] o'jf sDo'lg:6 ;Ë7gsf] ¿kdf


Tolta]nf dfq cf gf] gfd ;fy{s agfpg ;Sb5, hlta]nf zf]ifsx¿sf lj?4 ;Dk"0f{ >dhLjL<br />

hg;d'bfosf cfd ;ª\3if{x¿df o;sf lzIff–bLIff / cWoognfO{ x/]s sbddf hf]8\g ;lsG5 .<br />

hlxn];Dd ¿; dhb"/x¿sf] Ps dfq hgtGq /xG5 / ;G;f/sf c¿ efudf k'/fgf] k" “hLjfbL Joj:yf<br />

ljBdfg /xG5, Tolta]nf;Dd xfdLx¿ pgLx¿eGbf sdhf]/ g} /xg]5f} + /, pgLx¿sf] gof“ cfqmd0fsf]<br />

vt/f /lx/xG5 . clg, olb xfdLx¿n] Pstf ;'b[9 agfpg l;Sb5f} + eg] cfufdL ;ª\3if{x¿ lhTg<br />

;Sg]5f} + . To;/L cf gf] ] Ifdtf a9fP/ xfdL ch]o x'g ;Sb5f} + . ctM sDo'lg:6 x'gsf nflu tkfO{ +x¿n]<br />

;Dk"0f{ gof“ k':tfnfO{ ;Ël7t u/]/ of] ;ª\3if{df cg'zf;g / lzIffsf] pbfx/0f k|:t't ug'{kb{5<br />

.<br />

To;kl5 tkfO{ +x¿n] sDo'lg:6 ;dfhsf] lgdf{0f ug{ ;Sg'x'g]5 / To;nfO{ ;DkGg ug{ ;Sg'x'g]5 .<br />

of] s'/f tkfO{ +x¿nfO{ cem :ki6 kfg{sf nflu d}n] Pp6f pbfx/0f k|:t't ug] {5' . xfdL cfkm"nfO{<br />

sDo'lg:6 eGb5f} + . sDo'lg:6 s] xf] < sDo'lg:6 zAb Nofl6g efiffsf] zAb xf] . Nofl6g efiffdf æ;j{<br />

;fwf/0fÆsf nflu …CommunisÚ-sDo'lg;_ zAbsf] k|of]u ul/G5 . sDo'lg:6 To:tf] ;dfh xf], h;df<br />

;f/f rLhx¿ — hdLg, sfvf{gf — ;j{;fwf/0f hg;d'bfosf ;DklQ x'G5g\ / dflg;x¿n] ;xsfo{<br />

ub{5g\ . ToxL ;fDojfb xf] .<br />

olb x/]s JolQmn] cf gf] hUufdf a]Unfa]Un} sfd ub{5 eg] s] To;k|sf/sf] ;xsfo{ ;Dej<br />

x'g]5 < of] ;xsfo{ PsfPs l;lh{t x'g;Sb}g . Tof] s'/f c;Dej x'G5 . of] cfsfzaf6 v:b}g . of]<br />

d]xgt u/]/ / sl7gfO{ em]n]/ :yflkt x'G5 . k'/fgf lstfjx¿sf] oxf“ s'g} pkof]lutf 5}g . pgLx¿dfly<br />

s;}n] ljZjf; ug] {5}g . cf gf] hLjgsf cg'ejx¿sf] cfjZostf x'G5 . hlta]nf sf]Nrfs / b]lgsg<br />

blIf0f / ;fOj]l/oflt/ cufl8 al9/x]sf lyP, Tolta]nf ls;fgx¿ pgLx¿;“u} lyP . pgLx¿n]<br />

af]N;]lesx¿nfO{ ?rfpGgy] lsgeg] af]N;]lesx¿n] pgLx¿sf] cgfh lgwf{l/t efpdf v/Lb ub{y] . t/<br />

ha ;fOj]l/of / pqmfOgsf ls;fgx¿n] sf]Nrfs / b]lglsgsf] zf;gsf] cg'ej u/], Tolta]nf<br />

pgLx¿nfO{ s] yfx eof] eg] ca pgLx¿;“u vfln b'O{6f dfq ljsNk af“sL /x]sf 5g\ M k|yd,<br />

k" “hLkltx¿sf] z/0fdf hfg', h;n] pgLx¿nfO{ hdLgbf/x¿sf] bf;tfsf] nflu ;'lDklbG5g\ jf<br />

dhb"/x¿sf] kIfdf hfg', h;n] b"w / l3pn] el/k"0f{ wtL{sf] ;ky t u/]sf lyPgg\, a? ;ª\3if{sf] s7f]/<br />

/ cbDo cg'zf;gsf] dfu ;d]t u/]sf lyP eg] pgLx¿n] k" “hLkltx¿ / hdLgbf/x¿sf] bf;tfaf6<br />

d'lQm lbnfO/x]sf lyP . hlta]nf cgk9 ls;fgx¿n] ;d]t klg cf gf] cg'ejaf6 Tof] s'/f a'em],<br />

Tolta]nf pgLx¿ ;fDojfbsf ;r]t cg'ofoL aGgk'u], ltgLx¿ To:tf cg'ofoL ag], h;n] Hofb} s7f]/<br />

t/Lsfaf6 lzIff kfPsf lyP . o'jf sDo'lg:6 lnun] To;k|sf/sf cg'ejx¿nfO{ g} cf gf] sfo{qmdsf]<br />

cfwf/ agfpg'kg] {5 . xfdLx¿n] s] s'/f l;Sg'kb{5 <strong>tyf</strong> k'/fgf 1fg / z}lIfs k|lti7fgx¿af6 s] s'/f<br />

lng'kb{5 t < Tof] s'/fsf] pQ/ d}n] lbO;s]sf] 5' . ca d}n] atfpg sf]lzz ug] {5' Tof] s'/f s;/L<br />

l;Sg' < pQ/ xf] M zf]ifsx¿sf lj?4 ;f/f dhb"/ ju{sf] ;ª\3if{af6 z}lIfs k|lti7fgsf x/]s<br />

sf/afxLnfO{, lzIff–bLIff / cWoogsf x/]s sbdnfO{ hf]8]/ l;Sg' .<br />

d}n] o'jf ;Ë7gx¿åf/f ul/Psf sfdsf sltko cg'ejx¿af6 s]xL pbfx/0f lnG5' . To;af6<br />

;fDojfbL lzIff s'g k|sf/sf] x'g'kb{5 eGg] s'/f :ki6 x'g ;Sg]5 . hf];'s}n] klg lg/If/tf x6fpg]<br />

s'/fsf] rrf{ ug] { ub{5 . lg/If/ b]zn] sDo'lg:6 ;dfh lgdf{0f ug{ ;Sb}g eGg] s'/f ;a}nfO{ yfx 5 .<br />

To;sf] nflu ;f]leot ;/sf/n] cWofb]z hf/L u/f];\ . kf6L{n] vf; gf/f b]cf];\ jf s]xL c;n<br />

sd{rf/x¿nfO{ To; sfdsf] nflu lgo'lQm u/f];\ eGg] s'/f l;Sg' dfq} kof{Kt x'“b}g<br />

. gof“ k':tfn] of]<br />

sfd :jo+ cf gf] xftdf lng'kg] {5 . ;fDojfb eg]sf] s] xf] eg] o'jf sDo'lg:6 lnusf ;b:o<br />

o'jfo'jtLx¿n] eg'g\ — of] sfd d]/f] xf], xfdL ;Ël7t eP/ ufp“df hfg]5f} + / lg/If/tf x6fpg]5f} +, /<br />

To;/L xfdLx¿dWo] sf]xL klg lg/If/ /xg]5}gf} + .Æ pbLodfg k':tfn] of] lhDd]jf/L k"/f u/f];\ eg]/<br />

xfdLx¿n] sf]lzz ul//x]sf 5f} + . xfdLx¿n] 1fg z"Go / lg/If/ ¿;nfO{ PSsf;L lzlIft b]zsf] ¿kdf<br />

¿kfGt/ ug{ ;Sb}gf} + eGg] s'/f oxf“x¿nfO{ yfx} 5 . tfklg olb o'jf sDo'lg:6 lnu of] sfddf h'6\of] /<br />

olb ;f/fsf ;f/f o'jf k':tfn] ;a}sf lxtdf sfd ug{ ;'? u/] eg] cfh kf“r nfv hlt o'jf o'jtLx¿<br />

;b:o /x]sf] :jo+ oxL lnu o'jf sDo'lg:6 eGg] s'/fsf] nflu xsbf/ x'g]5 . lnusf] Pp6f sfo{ef/ s]<br />

klg xf] eg] p;n] vfln cf gf] nflu dfq} 1fg cfh{g gu/]/ h;n] cfkm" :jo+nfO{ lg/If/tfaf6 aflx/<br />

lgsfNg ;Sb}gg\, ltgLx¿sf] ;d]t klg ;xfotf u/f];\ . o'jf sDo'lg:6 lnusf] ;b:otfsf] cy{ xf] M


;a}sf] ;fd"lxs lxtdf cf gf] >d / d]xgt nufpg' . sDo'lg:6 lzIffsf] cy{ klg ToxL xf] . To;/L<br />

sfd u/]/ o'jfo'jtLx¿ ;Rrf sDo'lg:6 aGg ;Sb5g\ . To; sfddf x'g] Jojxfl/s pknlAwx¿n] g}<br />

pgLx¿nfO{ sDo'lg:6 agfpg ;Sb5g\ . pbfx/0fsf nflu zx/x¿sf] t/sf/L afujfgLdf x'g] sfdnfO{<br />

lnpm“ . s] Tof] jf:tljs lhDd]jf/Lsf] sfd xf]Og < Tof] o'jf sDo'lg:6 lnusf st{Jox¿dWo] Ps xf] .<br />

dflg;x¿ ef]sef]s} dl//x]sf 5g\ . sfvf{gfdf clg<strong>sfn</strong> 5 . :jo+nfO{ clg<strong>sfn</strong>af6 kf/ kfpgsf nflu<br />

t/sf/L afujfgLsf] ljsf; ul/g'kb{5 . t/ v]tL k'/fgf t/Lsfaf6 g} ul/+b}5 . To;sf/0f ju{ ;r]t<br />

tTjx¿nfO{ o; sfddf cem a9L nufpg'kb{5, tadfq To:tf afujfgLx¿sf] ;+Vof, pgLx¿sf] :t/ /<br />

pAhgL a9\g]5 . o'jf sDo'lg:6 lnun] of] sfddf ;lqmo¿kn] efu lng'kb{5 . x/]s lnu / lnusf<br />

x/]s zfvfn] To;nfO{ cf gf] bfloTj 7fGg'kb{5 .<br />

o'jf sDo'lg:6 lnu s:tf] ultzLn zlQm aGg'kb{5 eg] To;n] x/]s sfddf d2t ug{ ;sf];\ /<br />

x/]s sfddf g]t[Tj ug{ ;sf];\ . lnu To:tf] ;Ë7g aGg'kb{5, h;af6 x/]s sfo{stf{n] s] a'emf];\ eg]<br />

To; ;Ë7gdf /x]sf JolQmx¿sf] lzIffdf zfob tfTsflns¿kaf6 p;nfO{ kTof/ gxf];\, zfob<br />

ltgLx¿nfO{ p;n] lrGg klg g;sf];\ t/ Jojxfl/s lqmofsnfkåf/f pgLx¿ ;xL dfG5] x'g\ /<br />

ltgLx¿n] p;nfO{ jf:tljs af6f] b]vf /x]sf 5g\ eGg] p;n] a'‰g ;sf];\ .<br />

olb ;a} If]qdf cf gf sfd sf/afxLx¿nfO{ To;/L ;Ël7t ug{ o'jf sDo'lg:6 lnu ;kmn x'“b}g<br />

eg] of] k'/fgf] k“ "hLjfbL af6f]lt/ uO/x]sf] 5 eGg] 7f<strong>lgg</strong>]5 . xfdLx¿n] zf]ifsx¿sf lj?4 dhb"/ ju{sf]<br />

;ª\3if{sf ;fy cf gf] lzIffnfO{ hf]8\g'kb{5, h;af6 dhb"/ ju{n] sDo'lg:6 lzIffåf/f lgwf{l/t sfd<br />

k"/f ug{ ;sf];\ .<br />

lnusf] x/]s ;b:on] cf gf] x/]s kmfNt' ;do t/sf/L afujfgLnfO{ ;'wfg] { jf sfvf{gfdf sfd<br />

ug] { dhb"/x¿nfO{ lzlIFt ug] {, cflb sfddf nufpg'kb{5 . xfdLx¿n] ¿;nfO{ u/La / hh{/ b]zaf6<br />

;d[4 b]zsf] ¿kdf ¿kfGtl/t ug'{5<br />

. o'jf sDo'lg:6 lnun] cf gf] lzIff–bLIff / cWoognfO{ dhb"/–<br />

ls;fgx¿sf] d]xgtl;t ;+o'Qm ug'{kg]<br />

{5, h;af6 pm :s"nx¿ / sDo'lg:6 u|Gyx¿ — k'l:tsfx¿sf]<br />

kf7;Dd dfq ;Lldt /xg] s'/faf6 a“Rg ;sf];\ . ;Rrf sDo'lg:6 Tolta]nfdfq aGg ;lsg]5, hlta]nf<br />

dhb"/–ls;fgx¿sf] ;“u;“u} sfd ul/g]5 . o'jf sDo'lg:6 lnusf ;a} ;b:ox¿ k9]–n]v]sf JolQmx¿<br />

x'G5g\ / To;sf] ;fy;fy} pgLx¿nfO{ cf gf] lhDd]jf/Lk|lt cle?rL 5 eGg] s'/f cfd¿kdf dx;";<br />

ul/g'kb{5 . hlta]nf xfdLx¿n] k'/fgf z}lIfs k|lti7fgx¿af6 k'/fgf] vfnsf] — kL6L–k/]8sf] lzIffsf]<br />

t/Lsf x6fP/ To;sf] 7fp“df k|a'4 cg'zf;g :yflkt u/]sf 5f} + / ;a} o'jfo'jtLx¿ cj}tlgs >dsf<br />

;'af]lTgs 230 x¿df efu lnG5g\ <strong>tyf</strong> zx/ ghLssf] x/]s v]tsf] pkof]u hg;d'bfosf] lxtdf ub{5g\<br />

eGg] s'/f x/]s JolQmn] b]Vg]5, Tolta]nf pgLx¿n] >dnfO{ k'/fgf] b[li6sf]0faf6 x]g{ 5f8\g]5g\ .<br />

d}n] Pp6f ;fgf] pbfx/0f lnP/ s] eGb5' eg] hg :jf:Yo / vfB ljt/0fh:tf dfldnfx¿df klg<br />

o'jf sDo'lg:6 lnun] x/]s 7fp“, ufp“ jf gu/ k|flws/0fx¿df ;xfotf sfo{ ug'{kb{5<br />

. k'/fgf] k" “hLjfbL<br />

;dfhdf Tof] sfd s;/L x'GYof] < x/]s JolQmn] vfln cf g} nflu dfq sfd ub{Yof], a[4 jf ljdf/<br />

JolQmsf] s;}n] ;/sf]sf/ /fVb}gYof] . 3/sf] sfdsf] lhDd]jf/L vfln dlxnfx¿dfly dfq x'GYof] .<br />

pgLx¿ :jo+ bdg / bf;tfsf lzsf/ x'Gy] . To;sf lj?4 ;ª\3if{ ug] { bfloTj s;sf] x'G5 < of] o'jf<br />

sDo'lg:6 lnusf] bfloTj xf], pgLx¿n] eGg'kb{5 M xfdLx¿ o;nfO{ abNg]5f} +, xfdLx¿n] hg:jf:Yosf]<br />

/]vb]v ug] { / vfB ljt/0fdf ;xfotf ug] { o'jfx¿sf] bn tof/ ug] + {5f} + . To;n] lgodk"j{s 3/–3/df<br />

uP/ hf“ra'em ug] {5, ;Dk"0f{ ;dfhsf] lxtsf vflt/ ;Ël7t¿kaf6 sfd ug] {5 <strong>tyf</strong> cf gf] zlQmnfO{<br />

;d'lrt k|sf/n] ljefhg u/]/ o;n] >d ;Ë7g agfpg'kb{5 eGg] s'/f l;4 ug] {5 .<br />

nueu %) jif{sf] pd]/sf JolQmx¿sf] h'g k':tf clxn] 5, To;n] zfob sDo'lg:6 ;dfh b]Vg<br />

kfpg]5}g . To;sf] -sDo'lg:6 ;dfhsf]_ :yfkgf x'g'eGbfklxn] of] lk+9Lsf] cGt eO;Sg]5 . t/ clxn]<br />

!% jif{sf] pd]/ x'g]x¿sf] h'g k':tf 5, To;n] sDo'lg:6 ;dfh b]Vg]5, pm :jo+n] o;sf] lgdf{0f klg<br />

ug] {5 . Tof] lk+9Ln] cf gf] hLjgsf] Psdfq p2]Zo sDo'lg:6 ;dfhsf] lgdf{0f ug] { xf] eGg] s'/f yfx<br />

x'g}kb{5 . k'/fgf] ;dfhdf x/]s kl/jf/n] a]Unfa]Un} sfd ub{Yof] / >dsf] ;Ë7g vfln hgtfnfO{ bdg<br />

ug] { hdLgbf/ ju{ / k" “hLktL ju{n] dfq} ug] { ub{y] . hlt;'s} s7f]/ / ntklQPsf] sfd lsg gxf];\,<br />

xfdLx¿n] >dsf] ;Ë7g s;/L ug'{kg]<br />

{ x'G5 eg] x/]s dhb"/ / ls;fgn] cfkm" dxfg\, :jfwLg >lds


;]gfsf] Pp6f efu xf] / hdLgbf/ / k" “hLklt ju{ljgf g} p;n] cf gf] hLjg :jo+ lgdf{0f ug{ ;Sb5<br />

eGg ;sf];\ <strong>tyf</strong> pm sDo'lg:6 Joj:yfsf] :yfkgf ug] { sfddf nfUg ;sf];\ . o'jf sDo'lg:6 lnun]<br />

hLjgsf] ;'?b]lv g} hg;d'bfonfO{ ;r]t / cg'zfl;t >ddf ;+nUg ug'{kb{5<br />

. To;/L h'g ;d:ofx¿<br />

cfh xfdLx¿;dIf 5g\, tL xn x'g ;Sg]5g\ eGg] s'/fsf] ljZjf; xfdLx¿nfO{ x'g]5 . of] b]zdf lah'nL<br />

lkm+hfpg / cfw'lgstd k|fljlws 1fgåf/f of] u/La d'n'snfO{ ;d[4 agfpg bz jif{eGbf sd nfUg]5}g<br />

. To;/L clxn] !% jif{sf] pd]/ x'g] k':tf hf] !) jf @) jif{kl5 sDo'lg:6 ;dfhdf /xg]5g\, pgLx¿n]<br />

cf gf] z}lIfs p2]Zo s;/L k"/f ug'{kb{5<br />

eg] x/]s lbg x/]s zx/ / ufp“df o'jf ;dfhn] s'g}gs'g}<br />

;fd"lxs >dsf] ;fgf]eGbf ;fgf] jf cToGt ;fwf/0f ;d:of cjZo xn ug'{kb{5<br />

. h;/L x/]s ufp“df<br />

of] sfd x'g]5 / sDo'lg:6 k|ltof]lutf a9\g]5 To;}u/L pgLx¿n] cf gf] >dnfO{ ;Ël7t ug{ ;Sb5g\<br />

Pj+ ;fDojfbL ;dfhsf] lgdf{0fsf] ;kmntf ;'lglZrt x'g]5 eGg] s'/f o'jfx¿n] l;4 ug] {5g\ . ;fDojfbL<br />

lgdf{0fsf] ;kmntfsf] b[li6sf]0faf6 cf gf] x/]s sfdsf] cf“sng ul/;s]kl5 hlta]nf klg tkfO{ +x¿n]<br />

:jo+nfO{ ;f]Wg ;Sg'x'g]5 — s] xfdLx¿n] >lds ju{sf] /fhg}lts hfu?stf / ;Ë7gsf nflu cf gf]<br />

zlQm EofPhlt nufpg k|oTg u/]sf 5f} +, Tolta]nf o'jf sDo'lg:6 lnu cf gf kf“r nfv ;b:ox¿nfO{<br />

>lds ;]gfsf] ¿kdf ;+ul7t ug{ ;kmn x'g]5 / Tolta]nf dfq o;nfO{ ;fj{ef}lds¿kn] ;Ddfg k|fKt<br />

x'g]5 . -hf]8bf/ tfnLx¿_<br />

k|fAbf c+s @@!, @@@ / @@#<br />

cS6f]a/ %, ^ / &, !(@) .<br />

n]<strong>lgg</strong> ;Ë|lxt /rgfx¿ — #!<br />

h'emf? ef}ltsjfbsf] dxTjaf/]<br />

-p4/0f_<br />

===sDo'lg:6x¿sf] - /, dxfg\ qmflGtsf] k|f/De ;kmntfk"j{s ;DkGg ug] { { ToxLvfnsf<br />

qmflGtsf/Lx¿sf] ;d]t klg_ ;a}eGbf 7"nf] / 3fts e"n s]jn qmflGtsf/Lx¿n] dfq qmflGt ;DkGg ug{<br />

;Sb5g\ eGg] wf/0ff xf] . To;sf] ljk/Lt ;f/f qmflGtsf/L sfdsf] ;kmntfsf] nflu qmflGtsf/Lx¿n]<br />

ljsl;t / ;lqmo ju{sf] cu|b:tfsf] dfq e"ldsf v]Ng ;Sb5g\ eGg] s'/f a'‰g' / To;nfO{ sfof{Gjog<br />

ug'{kg]<br />

{ cfjZostf x'G5 . cu|b:tfn] hlta]nf cfk"mn] g]t[Tj ug'{kg]<br />

{ hg;d'bfonfO{ cufl8 nufp“5 /<br />

pgLx¿nfO{ cnu ug] { s'/faf6 a“Rb5, Tolta]nf dfq p;n] cu|b:tfsf] e"ldsf v]Ng ;s]sf] 7xb{5 .<br />

sfo{qmdsf Hofb} ljljw If]qx¿df u}/–sDo'lg:6x¿sf] ;xof]uljgf s'g} klg sfo{ ;kmn x'g ;Sb}g .<br />

Tof] s'/f <strong>dfS</strong>;{jfbsf] em08fd'lg -kfb Hgfd]g]e dflS;{Hdf_ 231 åf/f ul/Psf] <strong>dfS</strong>;{jfb / ef}ltsjfbsf]<br />

k'li6af/] klg nfu" x'G5 . ;+of]un] ¿;df ef}ltsjfbL 7f]; k/Dk/f k|d'v / ljsl;t ;fdflhs lrGtgdf<br />

df}h"b 5 . hL=eL=Kn]vfgf]esf cltl/Qm r]lg{;]E:sLsf] lhsL/ ug'{<br />

kof{Kt x'g]5 . To;af6 k|foM k/ x6]/<br />

cfw'lgs g/f]blgs -hglk|o ;dfhjfbL, ;dfhjfbL–qmflGtsf/L, cflb_ ;f] +lr/x]sf xf]nfg\ lsgeg]<br />

pgLx¿sf nflu k|ltlqmofjfbL bfz{lgs l;4fGtnfO{ b]vfj6L¿kdf k|:t't ug'{kg]<br />

{ cfjZostf lyof] <strong>tyf</strong><br />

pgLx¿ o"/f]k]nL lj1fgsf <strong>tyf</strong>slyt ær/d pknlAwx¿Æsf] /demdaf6 s;/L k|efljt ePsf 5g\ eg]<br />

Tof] /demd cGt/ut pgLx¿ k" " “hLjfbL bf;tf, k" “hLjfbL b'/fu|x / k" “hLjfbL k|ltlqmofjfbnfO{ c;dy{<br />

/x]sf 5g\ .<br />

h]xf];\, clxn] klg ¿;df u}/–sDo'lg:6 v]dfsf ef}ltsjfbLx¿ 5g\ / tL w]/} lbg;Dd cem}<br />

/xg]5g\ . clg, xfd|f] lhDd]jf/L s] xf] eg] xfdLx¿n] <strong>tyf</strong>slyt ljåt\ ;dfhsf bfz{lgs k|ltlqmofjfb /<br />

bfz{lgs b'/fu|xl;tsf] ;‹if{sf] ;+o'Qm bfloTjdf ts{;ª\ut / h'emf? ef}ltsjfbdf cf:yf /fVg]x¿<br />

;a}sf] ;xof]u lng'kb{5 . jl/i7 l8PTh]g -pgsf] n]vs — k'q xf]Og, h'g hlt c;kmn lyP, TolQs}<br />

s[lqd lyP_ n] k" “hLjfbL b]zx¿df k|rlnt bfz{lgs k|j[lQx¿af/] ;xL k|sf/n] 7f]; / :ki69Ëaf6<br />

cfwf/e"t <strong>dfS</strong>;{jfbL ljrf/ k]z u/]sf lyP . tL bfz{lgs k|j[lQx¿nfO{ Toxf“sf j}1flgsx¿ /<br />

k|rf/sx¿sf] ;Ddfg k|fKt 5 . l8PTh]ngn] s] eg]sf lyP eg] df}h"bf ;dfhdf bz{gsf k|fWofksx¿<br />

k|fozM æwdf{Gwtfsf ef6 :gftsÆeGbf c¿ s]xL x'“b}gg\<br />

.<br />

xfd|f ¿;L a'l4hLjLx¿ klg c¿ b]zsf pgLx¿sf ;xsdL{x¿em} + :jo+nfO{ kx'“r<br />

ePsf] dfGg<br />

?rfp“5g\ eg] ;d:ofnfO{ l8PTh]gn] hfx]/ u/]h:tf] dtsf] :t/df k'¥ofpg ?rfpGgg\ . t/ pgLx¿n]


;Tosf] ;Lw} ;fdgf ug{ g;Sg] x'gfn] cfgfsfgL ug{ k'Ub5g\ . l8PTh]gsf] sf]/f{sf] k|xf/h:tf] ljj/0f<br />

slt ;xL 5 < To;sf] k|df0f k" “hLjfbL Joj:yfk|lt cfw'lgs k9]n]v]sf JolQmx¿sf] ;/sf/L <strong>tyf</strong><br />

;fdflhs–cfly{s Pj+ c¿ lge{/tfdfly Wofg lbP/ g} kfpg ;lsG5 . o"/f]k]nL d'n'sx¿df k|fozM<br />

b]vfkg] { 9f] +uL bfz{lgs k|j[lQx¿dfly Wofg lbg'xf];\ / /]l8of]sf] cfljisf/ / cfOlG:6gsf] jl/kl/ ePsf]<br />

kl/0ffd a'‰g'xf];\ . To;af6 Psflt/, k" “hLjfbL ju{sf] juL{o l:ylt / juL{o :jfy{ <strong>tyf</strong> wd{sf] x/]s<br />

¿knfO{ pgLx¿sf] ;dy{gsf] s'/f kQf nfUb5 eg] csf] {lt/, 9f] +uL bfz{lgs k|j[lQx¿sf] ;}4flGts<br />

;f/tTj / To;sf] d2tn] ltgLx¿aLrsf] ;DaGw s] xf] eGg] s'/f yfx nfUb5 .<br />

dfly pNn]lvt tYoaf6 s] kQf nfUb5 eg] h'emf? ef}ltsjfbsf] dfWod aGg] klqsfsf] ;j{k|yd<br />

n8fs" dfWod x'g'kb{5 . To;n] æk'/f]lxtjfbsf ef6 :gftsx¿Æsf] lgd{dtfk"j{s e08fkmf]/ / cfnf]rgf<br />

ug'{kb{5,<br />

rfx] pgLx¿ cflwsfl/s lj1fgsf k|ltlglwsf ¿kdf sfd u/]sf xf]pmg\ jf pgLx¿n] :jo+nfO{<br />

:jtGq¿kaf6 k|rf/ ug] { { ænf]stflGqs jfdkGyL cyjf ;}4flGts ;dfhjfbLÆ g} dfg]sf lsg gxf]pmg\ .<br />

To;afx]s o;k|sf/sf] klqsf gfl:tstfsf] ;‹if{zLn dfWod aGg'kb{5 . xfdLsxf“ Tof] e"ldsf<br />

lgjf{x ug] { { ljefu jf k|zf;sLo ;+:yfg 5g\ . t/ Tof] sfddf Hofb} pbfl;gtf b]vf kb} {uO/x]sf] 5 .<br />

Tof] sfd lgtfGt c;Gtf]ifhgs¿kaf6 eO/x]sf] 5 jf k'gM 7]6 ¿;L -oBlk of] clxn] ;f]leot ;‹<br />

alg;s]sf] 5_ gf]s/zfxL9Ëaf6 sfd ul/+b}5 . ctM o; sfddf gof“ hLjg :yflkt ug{sf nflu tL<br />

k|zf;gsf ;+:yfgx¿sf cltl/Qm h'emf? ef}ltsjfbsf] k|rf/ ug] { { <strong>tyf</strong> cys¿kaf6 gfl:tstfsf] k|rf/<br />

ug] { { / gfl:tstfsf] nflu ;‹if{ ug] { { p2]Zo ePsf] klqsf;d]t klg x'g'kb{5 . ljleGg efiffsf To;l;t<br />

;DalGwt ;flxTox¿sf] of]hgfa4¿kdf cWoog x'g'kb{5 <strong>tyf</strong> To; If]qdf h'g rLh dxTjk"0f{ 5,<br />

To;sf] cg'jfb jf To;sf] ;dLIff cjZo ul/g'kb{5 .<br />

PË]N;n] w]/} klxn]b]lv ;d<strong>sfn</strong>Lg ;j{xf/f ju{sf g]tfx¿nfO{ !* zbLsf] pQ/f4{sf ;‹if{zLn<br />

gfl:ts ;flxTosf] cg'jfb hgtfaLr Jofks¿kdf ljtl/t ug{ { ;'emfj lbg'ePsf] lyof] . clxn];Dd<br />

xfdLn] Tof] u/]sf 5}gf} + . To;af/] zd{ nfUg'kb{5 -Tof] qmflGtsf/L o'udf ;Qf sAhf ug'{<br />

w]/} ;lhnf] x'G5<br />

t/ Tof] ;Qfsf] pkof]u s;/L ug] { { eg]/ a'‰g' ufx|f] x'G5 eGg] s'/f l;4 ug] { { w]/} rLhx¿dWo]sf] Pp6f<br />

rLh xf] . xfdLx¿n] k|ofzM cf gf] pbfl;gtf, csd{0otf / c;dy{tfsf] nflu s] :ki6Ls/0f<br />

lbg]ub{5f} + eg] !* cf} + zbLsf] gfl:ts ;flxTo ca k'/fgf] eO;s]sf] 5 <strong>tyf</strong> Tof] cj}1flgs / ckl/kSj<br />

5 . Tof] c4{–j}1flgs 1fgeGbf w]/} vt/f c¿ s]xL x'g ;Sb}g lsgls Tof] xfd|f] kfl08To k|bz{g /<br />

<strong>dfS</strong>;{jfbk|ltsf] xfd|f] c1fgtfsf] kbf{ aGgk'Ub5 . !* cf} + zbLsf qmflGtsf/Lx¿sf] n]vg s]xLgs]xL<br />

cj}1flgs / ckl/kSj cjZo 5 . t/ Tof] 5fKbfv]l/ To;sf s]xL efux¿nfO{ sf“65f“6 u/]/ l6Kk0fL<br />

lbP/ 7fp“–7fp“df cTofw'lgs n]vgsf] lhsL/ ub} { !* cf} + zbLkl5 clxn];Dd wd{sf] cj}1flgstfsf]<br />

cfnf]rgfsf] lbzfdf dfgjhfltn] s] slt k|ult u/]sf] 5 < Tof] pNn]v ug{ s;n] dgfxL u/]sf] 5 / <<br />

s'g} klg <strong>dfS</strong>;{jfbLn] olb p;n] cfw'lgs ;dfhåf/f cGwsf/, c1fgtf / cGw ljZjf;df h]n]/<br />

/flvPsf s/f]8f} +–s/f]8 dflg;x¿ -ljz]if u/]/ ls;fgx¿ / b:tsf/x¿_ n] cfkm} :jo+nfO{ Tof]<br />

cGwsf/af6 ljz'4 <strong>dfS</strong>;{jfbL lzIffsf] ;Lwf dfu{åf/f aflx/ lgsfNg] 5g\ eg]/ ;f] +Rb5 eg] Tof] p;sf]<br />

lrGtgsf] ;a}eGbf 7"nf] uNtL x'g]5 . tL dflg;x¿nfO{ gfgfk|sf/sf y'k} | gfl:ts ;fdu|Lx¿ lbg'kb+ {5,<br />

pgLx¿nfO{ hLjgsf y'k} | ljljwtfk"0f{ If]qx¿sf] hfgsf/L u/fpg' kg] {5 <strong>tyf</strong> pgLx¿nfO{ cf gf]<br />

wfld{s h8tfaf6 pGd'Qm x'gsf nflu ?rL k}bf ug] { {vfnsf / x/]s t/Lsf Pj+ x/]s sf]0faf6 pgLx¿df<br />

hfu[lt pTkGg x'g]vfnsf y'k} | ;fdu|L pgLx¿;dIf k'¥ofOg'kb{5 .<br />

nugzLn, k|ltefzfnL / hfu?s !* cf} + zbLsf n]vsx¿sf s[ltx¿n] w]/} ;':ki6 /<br />

k|efjsf/L9Ën] tfT<strong>sfn</strong>Lg k'/f]lxtjfbsf] cfnf]rgf u/]sf lyP <strong>tyf</strong> tL hg;d'bfonfO{ ;ts{tf;fy<br />

;+slnt tYoljxLg, <strong>dfS</strong>;{jfbsf] gL/; JofVofåf/f k|foM <strong>dfS</strong>;{jfbnfO{ ljs[t kfg] { ;flxTo -clg oL<br />

tYox¿ n'sfpg' s'g} kmfObf x'“b}g<br />

_ k|:t't ug] { {x¿sf] t'ngfdf s}of} + a9L ;kmntfk"j{s d'Qm u/fpgsf<br />

nflu pkof]uL l;4 x'g]5g\ . xfdLx¿n] <strong>dfS</strong>;{ / PË]N;sf nueu ;a} d'Vo u|Gyx¿sf cg'jfb kfp“5f} + .<br />

k'/fgf ef}ltsjfb / gfl:tstfjfbsf] 7fp“df <strong>dfS</strong>;{ / PË]N;åf/f k|:t't ;xL rLhx¿ /fVg kfOg]5}g ls<br />

eg]/ 8/fpg'kg] { s'g} sf/0f 5}g . ;a}eGbf a9L a'‰g'kg] { s'/f s] xf] — Tof] s'/fsf] pk]Iff :jo+nfO{<br />

<strong>dfS</strong>;{jfbL 3f]lift ug] { { t/ jf:tjdf <strong>dfS</strong>;{jfbnfO{ tf]8df]8 ug] { { tL w]/}h;f] sDo'lg:6x¿n] ug] { { ub{5g\ —


eg] cfh klg cljsl;t hg;d"xdfem wfld{s k|Zgx¿k|ltsf] ;dembf/Lsf] b[li6sf]0f <strong>tyf</strong> wd{k|ltsf]<br />

k|a'4 cfnf]rgf s;/L hufpg] <<br />

csf] {lt/, wd{sf cfw'lgs j}1flgs cfnf]sx¿k|lt s]xL b[li6 lbg'xf];\ t . tL k9]–n]vsf k" “hLjfbL<br />

n]vsx¿n] ckl/xfo{¿kdf wfld{s cGwljZjf;sf] v08g ug'{kg]<br />

{ 7fp“df s:tf];Dd ts{ lbG5g\ eg] tL<br />

ts{x¿åf/f pgLx¿ k" “hLjfbL ju{sf ;}4flGts bf; / æk'/f]lxtjfbsf ef6 :gftsÆ dfq x'g\ eGg] s'/fsf]<br />

kf]n v'Nb5 .<br />

b'O{6f pbfx/0fx¿ . k|f=cf/=cfO{=ljKk/n] !(!* df …O;fO{dtsf] hGdÚ gfds zLif{ssf] Pp6f ;fgf]<br />

k'l:tsf k|sflzt u/]sf lyP . cfw'lgs lj1fgsf k|d'v kl/0ffdx¿sf] ljj/0f lb+b} n]vsn] vfln O;fO{<br />

wfld{s ;‹sf /fhg}lts ;Ë7gx¿sf cGw ljZjf; / if8oGqsf xltof/x¿sf] v08g ug] { { s'/faf6 dfq<br />

ts{ gvf]h]/ Tof] s'/fnfO{ kfvf nufp“b} b'j} cltx¿ — cyf{t\ cfbz{jfb / ef}ltsjfb — eGbf pk/<br />

ePsf] cToGt xf:of:kb / k|ltlqmofjfbL bfaf ub{5g\ . h;n] ;f/f ;G;f/df dhb"/ ju{af6 r'l;Psf]<br />

gfkmfsf] s/f]8f} + ¿lkof“ wd{sf] d2tdf nufp“5, Tof] k" “hLjfbL Joj:yfsf] lk5nUu"kg dfq xf] .<br />

k|lz4 hd{g j}1flgs cfy{/ 8\o'hn] …O;fsf] /x:oÚ gfds cf gf] lstfjdf wfld{s<br />

cGwljZjf;x¿ / kf}/fl0fs syfx¿sf] v08g ug'{sf<br />

;fy} O;fsf] cl:tTj lyPg eGg] l;4 ub{5g\ .<br />

k':tssf] cGtdf wd{sf] kIfdf —oBlk gjLgLs[t ;+zf]lwt / ;"Id¿kdf wd{sf kIfdf xf] — s] 3f]lift<br />

ul/Psf] 5 eg] æof] nuftf/ a9\b}uO/x]sf] k|s[ltjfbLx¿sf] j]uÆsf] ;fdgf ug{ ;Sg]vfnsf] 5 . of]<br />

s:tf] k|jQmf / ;r]i6 k|ltlqmofjfbL xf] eg] o;n] :ki6¿kn] ;8\b}uO/x]sf] k'/fgf wfld{s<br />

cGwljZjf;x¿sf] 7fp“df zf]ifsx¿sf nflu gof“, Hofb} pkof]uL / ;zQm cGwljZjf;sf] lgdf{0f ub{5 .<br />

to;sf] cy{ s] xf]Og eg] 8\o'hsf] cg'jfb x'g'kb} {g . To;sf] cy{ s] xf] eg] k" “hLjfbL ju{sf<br />

k|ultzLn efux¿;“u Psk|sf/sf] ;xof]u u/]/ sDo'lg:6x¿n] cema9L ;+ut ef}ltsjfbLx¿sf] Tof]<br />

xb;Dd kbf{kmf; ug'{kb{5,<br />

h'gxb;Dd tL k|ltlqmofjfbLx¿ 5g\ . To;sf] tfTko{ s] klg xf] eg] hf]<br />

cf gf] ;dosf qmflGtsf/L lyP, tL !* cf} + zbLsf k" “hLklt ju{sf k|ltlglwx¿af6 ;xof]u lng<br />

c:jLsf/ u/]/ <strong>dfS</strong>;{jfb / ef}ltsjfbl;t u2f/L ul/g]5 . To;sf] sf/0f s] xf] eg] 8\o'hx¿l;t<br />

s'g}gs'g} ¿kdf / s'g}gs'g} ;Ldf;Dd ;xof]u lng' k|efjzfnL wfld{s cGwljZjf;sf lj?4sf] xfd|f]<br />

;‹if{sf nflu cfjZos x'G5 .<br />

<strong>dfS</strong>;{jfbsf] em08f cGt/ut -kfb Hdfgd] ]d dflS;Hdf_ h'emf? ef}ltsjfbsf] h'g Pp6f dfWod<br />

5, To;n] gfl:tstfsf] k|rf/, tT;DaGwL ;flxlTos ;dLIff <strong>tyf</strong> To; If]qdf ;/sf/åf/f ul/Psf<br />

sfdsf q'l6x¿nfO{ a9L 7fp“ lbg'kb{5 . h'g k':ts–k'l:tsfx¿df 7f]; pbfx/0fx¿ / tYox¿åf/f<br />

cfw'lgs k" “hLjfbL ju{sf juL{o :jfy{x¿ / juL{o ;Ë7gx¿sf] wfld{s k|rf/ / wfld{s ;+:yfx¿l;t<br />

s:tf] k|sf/sf] ;DaGw x'G5 eg]/ l;4 ul/Psf] 5, ltgsf] pkof]u ug'{<br />

Hofb} cfjZos x'G5 .<br />

;+o'Qm /fHo cd]l/sfl;t ;DalGwt ;Dk"0f{ ;fdu|Lx¿ Hofb} dxTjk"0f{ 5g\, Toxf“ “ wd{ / k" “ "hLaLrsf]<br />

zf;sLo ;DaGw w]/} k|s6 ePsf] 5}g . t/ csf{lt/, xfd|f cufl8 s] s'/f Psbd} :ki6 5 eg]<br />

<strong>tyf</strong>slyt æcfw'lgs hgjfbLÆsf] cy{ -h;sf] ljj]sxLg pkf;gf d]G;]lesx¿, ;dfhjfbL<br />

qmflGtsf/Lx¿ / cf+lzs¿kaf6 c/fhstfjfbLx¿n] ub{5g\ _ k" “hLjfbLx¿sf lxtdf h] s'/f x'G5, Tof]<br />

;a}yf]s eGg] :jtGqtf x'G5 — cToGt k|ltlqmofjfbL ljrf/, wd{, ljj]sz"Gotf / zf]if0fsf] ;dy{gdf<br />

pkb]z lbg] :jtGqtf x'G5 .<br />

h'emf? ef}ltsjfbL klq<strong>sfn</strong>] kf7sx¿nfO{ gfl:ts ;flxlTos ;dLIff lbg ;Sg]5 <strong>tyf</strong> s'g<br />

sf]6Lsf kf7sx¿sf nflu s'gk|sf/sf] ljz]if /rgf pkof]uL x'G5 Pj+ s'gvfnsf ;flxTo xfd|f] b]zdf<br />

5flkPsf 5g\ -vfln /fd|f cg'jfb eP klg yf]/} dfq 5g\_ cem} 5flk+b} 5g\ eGg] s'/f :ki6 kfg] {5 eg]/<br />

cffzf ug{ ;lsG5 .<br />

***<br />

sDo'lg:6 kf6L{ aflx/sf ;';Ët ef}ltsjfbLx¿af6 ;xof]u lng'sf cltl/Qm ;‹if{zLn<br />

ef}ltsjfbsf] lglDt plQs} / Tof]eGbf a9L cfjZostf ef}ltsjfbk|lt em'sfj x'g] cfw'lgs k|fs[lts<br />

j}1flgsx¿l;t ;d]t klg ;xof]u lng'kg] { x'G5, hf] clxn]sf] <strong>tyf</strong>slyt æk9]n]v]sf] ;dfhÆdf k|rlnt


cfbz{jfb / ;+Gb]xjfbsf] t8se8ssf bfz{lgs JofVofx¿sf] t'ngfdf ef}ltsjfbsf] kIf lng / To;sf]<br />

kIfdf k|rf/ ug{ g8/fp“b}gg\ .<br />

æ<strong>dfS</strong>;{jfbsf] em08f cGt/utÆ klxnf] / bf];|f] cÍdf 5flkPsf P=ltldof{h]jsf cfOlG:6gsf]<br />

;fk]IftfjfbL l;4fGt;DaGwL n]vx¿af6 xfd|f] s:tf] cfzf ag]sf] 5 eg] klqsf Ps csf] {k|sf/sf]<br />

;xof]u sfof{Gjog ug{ ;kmn x'g]5 . To;k|lt Hofb} Wofg lbg'kb{5 . xf], k|fs[lts lj1fgdf cfh hlt<br />

tLj|tfsf ;fy pynk'yn eO/x]sf] 5, To;af6 k|fozM k|ltlqmofjfbL bfz{lgs k/Dk/fx¿ / zfvfx¿,<br />

k|j[lQx¿ / pkk|j[lQx¿ pTkGg eO/x]sf 5g\ eGg] s'/fk|lt Wofg lbg'kg] {5 . ctM hlxn];Dd k|fs[lts<br />

lj1fgdf xfnsf qmflGtåf/f p7fOPsf ;d:ofx¿sf] xfdLx¿n] cWoog ub} {gf} + <strong>tyf</strong> hlxn];Dd xfdLx¿n]<br />

of] bz{g;DaGwL klqsfdf k|fs[lts j}1flgsx¿sf] d2t ln+b}gf} +, Tolta]nf;Dd h'emf? ef}ltsjfb g t<br />

h'emf? x'g]5, g ef}ltsjfbL . ltldof{h]jn] cfOlG:6gsf] af/]df klqsfsf] klxnf] cÍdf s] n]v]sf 5g\<br />

eg] To;nfO{ 7"nf] dfqfdf ;a} b]zsf a'l4hLjLx¿n] c“ufn]sf 5g\ . ltldof{h]jsfg';f/ cfOlG:6gn]<br />

ef}ltsjfbsf cfwf/df s'g} klg k|sf/sf] ;lqmo ;fk]If ub} {gg\ . cfOlG:6gn] dfq} xf]Og, ;G;f/sf<br />

w]/}h;f] gePklg !( cf} + zbLkl5sf y'k} | k|fs[lts j}1flgsx¿af/] ToxL s'/f nfu" x'G5 eGg] s'/flt/<br />

Wofg lbg}kb{5 .<br />

o; 36gfk|lt /fhg}lts¿kaf6 hfu?s k|j[lQsf nflu s] a'‰g'kg] { x'G5 eg] k" “h"jfbL ljrf/x¿sf]<br />

cfqmd0faf6 s'g} klg k|sf/sf] k|fs[lts lj1fg jf ef}ltsjfbn] 7f]; bfz{lgs cfwf/ tof/ geP;Dd<br />

:jo+ cf gf] /Iff ug{ ;Sb}g g t k" “hLjfbL ljZjb[li6sf]0fsf] k'g:yfk{gfnfO{ g} /f]Sg ;Sb5 . cf gf]<br />

;‹if{ / To;df ;s];Dd a9L ljhosf] Ifdtf xfl;n ug{sf nflu k|fs[lts j}1flgsx¿ cfw'lgs<br />

ef}ltsjfbL aGg'kg] {5 <strong>tyf</strong> <strong>dfS</strong>;{åf/f k|ltkflbt ef}ltsjfbsf] ;r]t cg'ofoL aGg'kb{5, cyf{t\ pm<br />

åGåfTds ef}ltsjfbL x'g}kb{5 . Tof] nIo;Dd k'Ugsf nflu æ<strong>dfS</strong>;{jfbsf] em08fcGt/utÆsf<br />

n]vsx¿nfO{ ef}ltsjfbL b[li6sf]0faf6 x]u]nLo åGåjfbsf] — cyf{t\ <strong>dfS</strong>{;n] To;sf] Jojxfl/s pkof]u<br />

cf gf] s[lt — k" “hL — df <strong>tyf</strong> cf gf c¿ y'k| } /fhg}lts / P]ltxfl;s s[ltx¿df pxf“n] To;sf]<br />

pkof]u ug'{ePsf]<br />

5 / sltw]/} ;kmntfk"j{s ug'{ePsf]<br />

5 eg] k"jL{ b]zx¿ -hfkfg, ef/t / rLg,<br />

cflb_sf gof“ ju{x¿sf hLjgsf k|ltlbg / ;‹if{k"0f{ hfu/0fåf/f x/]s lbg <strong>dfS</strong>;{jfbsf] tfhf ;dy{g<br />

x'“b}hfG5<br />

— of]hgfa4¿kdf cWoog ug] { { k|oTg ug'{kb{5<br />

. ljZj hg;ª\Vofsf] Hofb} 7"nf] efu tL k"jL{<br />

b]zx¿sf nfvf} +–s/f]8f} + hgtfsf] P]ltxfl;s lgliqmotf / P]ltxfl;s h8tfsf] sf/0f clxn];Dd y'k| }<br />

klZrdL ljsl;t b]zx¿df l:y/tf / ;8g pTkGg eO/x]sf] 5 .<br />

s] s'/fdf zª\sf 5}g eg] x]u]njfbL åGåjfbsf] k|rf/, kl/efiff / cWoogsf] sfd Hofb} ufx|f] x'G5<br />

/ ;'?–;'?df To; lbzfdf x'g] k|of]ux¿df cjZo uNtL klg x'g ;Sb5 . t/ uNtL t vfln To;}n] dfq<br />

ub} {g, h;n] slxNo} s'g} sfd ub} {g . <strong>dfS</strong>;{n] x]u]nLo åGåjfbnfO{ h;/L ef}ltsjfbL b[li6sf]0faf6 k|of]u<br />

ug'{eof],<br />

To;nfO{ cfwf/, agfP/ åGåjfbsf] ljj]rgf xfdLx¿n] x/ If0f ug'{kb{5,<br />

klqsfdf x]u]nsf<br />

k|d'v lstfjx¿af6 p4/0f 5fKg'kb{5, To;sf] ef}ltsjfbL JofVof ug'{kb{5<br />

<strong>tyf</strong> h;/L <strong>dfS</strong>;{n]<br />

åGåjfbsf] pkof]u ug'{ePsf]<br />

5, To;sf] pbfx/0f;lxt l6Kk0fL ug'{kb{5<br />

. ltgdf tL cfly{s / /fhg}lts<br />

;DaGwx¿sf åGåjfbsf] ljj]rgf lbg'kb{5, h;sf] pbfx/0f ev{/}sf] Oltxf;df ljz]if¿kaf6<br />

;fd|fHojfbL o'4 / qmflGtdf kof{Kt¿kdf kfOG5g\ . d]/f] ljrf/n] æ<strong>dfS</strong>;{jfbsf] em08f cGt/utÆ sf<br />

;Dkfbsx¿ / n]vsx¿ æx]u]njfbL åGåjfbL ef}ltsjfbsf ldqx¿sf] ;dfhÆ aGg'kb{5 . cfw'lgs<br />

k|fs[lts j}1flgsx¿nfO{ -olb pgLx¿n] cg';Gwfg ug{ hfGb5g\ / xfdLx¿n] pgLx¿nfO{ ;xof]u<br />

k'¥ofpg] s'/f hfGb5f} + eg]_ x]u]nsf] åGåjfbL ef}ltsjfbsf] kl/efiffdf tL bfz{lgs ;d:ofx¿sf] lg/Gt/<br />

pQ/ ldNb}hfg]5 . Tof] k|fs[lts lj1fgsf] IF]qdf qmflGtåf/f p7fO“b}5 /, To;sf] sf/0fn] k" “hLjfbL 9f] +uL<br />

a'l4hLjLnfO{ k|z+;f ug] { { k|ltlqmofjfblt/ v:g k'Ug]5 .<br />

ef}ltsjfb hlta]nf;Dd cfk"mn] To;k|sf/sf lhDd]jf/L ln+b}g / ;'rf?¿kaf6 tL ;DkGg ub} {g,<br />

Tolta]nf;Dd h'emf? ef}ltsjfb aGg ;Sb}g . Zr]lb|gsf zAbdf hlt To;l;t ;‹if{ ul/g]5, Tolt<br />

;‹if{ p;n] ug] { {5}g . To; cltl/Qm clxn];Dd eO/x]sf] h:tf] k|fs[lts j}1flgsx¿ bfz{lgs<br />

l;4fGtx¿sf] /rgf ug{ / ltgnfO{ tfls{s lgisif{;Dd k'¥ofpgsf nflu c;dy{ /xg]5g\ . To;sf]<br />

sf/0f s] xf] eg] k|fs[lts lj1fgdf slt w]/} kl/jt{g eO/x]sf] 5 / To;n] sltw]/} To;¿kaf6 ljsf;


ul//x]sf] 5 eg] To;nfO{ bfz{lgs ts{;Ëu kl/0ffdx¿af6 arfpg ;lsGg . cGtdf d}n] Pp6f<br />

pbfx/0f lbg rfxG5' . To;sf] bz{gl;t t ;DaGw 5}g t/ ;fdflhs k|Zgx¿l;t 5, To;k|lt Wofg<br />

lbg' æ<strong>dfS</strong>;{jfbsf] em08f cGtu{tsf nflu klg cfjZos 5 .<br />

cfw'lgs ldWof lj1fgn] s;/L ;a}eGbf a9L 3fts k|ltlqmofjfbL ljrf/x¿nfO{ an lbG5 — of]<br />

To;sf] Pp6f pbfx/0f xf] .<br />

ev{/} d]/f] nflu ¿;L k|fljlws ;dfhsf] !! cf} ljefuåf/f k|sflzt cy{zf:qL -Economist_ sf]<br />

cÍ —! -!(@@_ k7fOPsf] lyof] . d]/f] nflu k7fOlbg] o'jf sDo'lg:6n] -zfob of] k9\g] p;nfO{ k';{t<br />

lyPg_ Psbd} pT;fxsf ;fy ;xdlt To;l;t cf gf] ;xdlt hfx]/ u/]sf] lyof] . jf:tjdf d}n] of]<br />

klqsf cfw'lgs ;fdGtjfbLx¿sf] xf]— dnfO{ yfx 5}g, sltxb;Dd hfgLa'emL — o;n] cf gf]<br />

jf:tljs¿knfO{ lj1fg / k|hftGqsf] vf]nleq l5kfPsf] 5 .<br />

s'g} Pshgf JolQm >L kL= P= ;f]/f]lsg 5g\ . pgn] of] klqsfdf æo'4sf] k|efjÆsf] <strong>tyf</strong>slyt<br />

æ;dfhzf:qLoÆ cWoog u/]sf 5g\ . Tof] sljnfoL efj /x]sf] n]vdf n]vsn] æ;dfhzf:qLoÆ<br />

u|Gyx¿sf] of]Uotfk"0f{ ;Gbe{ / pgsf ljb]zl:yt y'k} | cWofksx¿ / ;xof]uLx¿sf] lhsL/ u/]sf 5g\ .<br />

pgsf] of]Uotfsf] Pp6f gd"gf k|:t't 5 .<br />

k[i7 *# df d}n] k9]sf] lyP“ M æk]qf]u|bdf ePsf !), ))) ljjfxx¿dWo] (@=@ sf] ;DaGw–ljR5]b<br />

x'G5 — Tof] ;+Vof eofgs 7"nf] ;+Vof xf] . To;/L ;dfKt x'g] x/]s !)) ljjfxdWo] %!=!% ljjfx<br />

Psjif{kl5 6'6]sf lyP M !!% Ps dxLgfleq}, @@% b'O{ dxLgfleq, $!% tLgb]lv 5M dxLgfleq /<br />

vfln vfln @^% 5M dxLgfkl5 6'6]sf lyP . oL cf“s8fx¿af6 s] kQf nfUb5 eg] clxn]sf] sfg"gL<br />

ljjfx vfln ljjfxeGbf 5'§} of}g–;DaGw l5kfpg] To:tf] t/Lsf dfq xf], h;af6 l5lNnPsf k| ]dL–<br />

k| ]ldsfx¿n] cf gf] t[i0ff sfg"gL ¿kdf d]6fp“5g\ .Æ232 tL dxf;o / of] klqsf 5kfpg] Pj+ o;vfn] n]vnfO{ :yfg lbg] ¿;L k|fljlws ;dfh b'j}n]<br />

lgZro g} :jo+nfO{ hgjfbsf kIfw/ 7fGg]5g\ <strong>tyf</strong> olb pgLx¿ ;fdGtjfbL, k|ltlqmofjfbL /<br />

æk'/f]lxtjfbsf ef6 :gftsÆ x'g\ — / jf:tjdf pgLx¿ To:t} eGg'kg] {vfnsf 5g\ — elglbg] xf] eg]<br />

pgLx¿nfO{ Hofb} g/fd|f] nfUg]5 .<br />

olb s;}n] o; ljifodf clnslt klg ?rL lnG5 / k" “hLjfbL nf]stGq, Hofb} nf]stflGqs<br />

k" “hLjfbL u0ftGqsf ljjfx, ;DaGw–ljR5]b, afp yfx gePsf] ;Gtfgl;t ;DalGwt sfg"gx¿ b]v]sf] 5<br />

eg] p;n] dlxnfx¿ / ljjfxeGbf 5'§} ePsf] ;DaGwaf6 hGd]sf lzz'x¿k|lt pgLx¿sf] b[li6sf]0f<br />

;fdGtL ePsf] kfpg]5 .<br />

To;sf afjh"b d]G;]les, ;dfhjfbL qmflGtsf/L / c/fhstfjfbL <strong>tyf</strong> ltgLx¿l;t ldNg]vfnsf<br />

klZrdsf bnx¿ af]N;]lesx¿n] nf]stGqsf] pNn+3g ul//x]sf 5g\ eg]/ lrRofpg]5g\ . t/ hxf“;Dd<br />

ljjfx, ;DaGw–ljR5]b, ljjfxeGbf 5'§} hGd]sf] lzz'x¿sf] k|Zg 5, jf:tjdf ;f“rf] s'/f s] xf] eg]<br />

af]N;]les qmflGt g} Psdfq of]hgfa4 nf]stflGqs qmflGt xf] . of] s:tf] k|Zg xf] eg] of] b]zsf] cfwf<br />

hg;+Vofsf] lxtl;t hf]l8Psf] 5 . oBlk o;eGbfklxn] o:tf y'k} | k" “hLjfbL qmflGtsf ;DkGg ePsf 5g\<br />

. ltgLx¿n] :jo+nfO{ nf]stflGqs qmflGt 7fGby] eg] af]N;]les qmflGt dfq} klxnf] To;k|sf/sf] qmflGt<br />

xf], h;n] ;DkGg zf;sLo 9f] +u <strong>tyf</strong> k|ltlqmofjfb / ;fdGtjfbsf lj?4 o; b[li6n] sl6a4 eP/ ;‹if{<br />

u/]sf] 5 .<br />

!),))) ljjfxdWo] (@ sf] ;DaGw–ljR5]b x'g' ;f]/f]lsg dxf]bonfO{ eo+s/ 7"nf] ;+Vof nfUb5 .<br />

To;af6 s] s'/f ;f] +Rg ;lsG5 eg] ls t n]vs p;sf] wfld{s d7sf] 3]/fleq kflnPsf 5g\ ls<br />

jf:tljs hLjgaf6 cnUu} /x]sf 5g\ jf k'gM pgn] k" “hLjfbLx¿ / k|ltlqmofjfbLx¿sf lxtdf tYonfO{<br />

tf]8df]8 u/]sf 5g\ . k" “hLjfbL b]zx¿sf ;fdflhs kl/l:yltl;t clnslt klg kl/lrt JolQmn] s] s'/f<br />

a'‰b5 eg] -O;fO{ wfld{s ;‹ / sfg"gsf] ;dy{g gx'“bf<br />

gx'“b}<br />

klg_ Toxf“ “ jf:tljs ;DaGw–ljR5]bsf]<br />

;+Vof Tof]eGbf w]/} a9L x'G5 . To; b[li6af6 ¿; / c¿ b]zx¿df km/s s] s'/fdf x'G5 eg] xfd|f]<br />

sfg"gn] 9f] +u, gf/L / pgsf lzz'x¿sf] ckdfgnfO{ plrt l;4 gu/]/ ;/sf/L :t/df / v'n+v'Nnf pQmf


9f] +u <strong>tyf</strong> gf/L / p;sf s]6fs]6L ckdfg x'g' plrt 7x¥ofp“b}g, a? ;/sf/L:t/df v'n]cfd of] 9f] +u /<br />

ckdfghgs k4ltsf lj?4 ;‹if{ ub{5 .<br />

<strong>dfS</strong>;{jfbL klq<strong>sfn</strong>] oL cfw'lgs æk9]–n]v]sfÆ ;fdGtjfbLx¿sf lj?4 ;d]t ;‹if{ ug'{kg]<br />

{5 .<br />

tLdWo] sltkon] o'jf lk+9Lsf] lzIffsf vflt/ ;/sf/L gf]s/L klg ub{5g\, tna lnG5g\ t/ h;/L<br />

Pshgf e|i6, abgfd JolQm o'jf lzIf0f ;+:yfx¿sf] ;~rfns x'g] nfos x'“b}g,<br />

To;}u/L pgLx¿ klg<br />

To; of]Uo x'“b}gg\<br />

.<br />

¿;L dhb"/ ju{n] cfk"m ;Qf sAhf ug{ ;Ifd 5 eGg] l;4 ul/lbPsf] 5 . t/ p;n] cem} klg<br />

To;nfO{ pkof]u ug] { { t/Lsf l;s]sf] 5}g, cGoyf p;n] w]/}klxn] g} To;k|sf/sf cWofksx¿ /<br />

ljåT;dfhsf ;b:ox¿nfO{ OHotsf ;fy k" “hLjfbL nf]stGq ePsf] 7fp“df k7fOlbO;Sg] lyof] .<br />

To;k|sf/sf ;fdGtjfbLx¿sf nflu plrt 7fp“ pxL xf] .<br />

t/ p;df dhb"/ ju{af6 l;Sg] nugzLntf 5 eg] dhb"/ ju{n] p;af6 l;Sg]5 .<br />

k"m6gf]6x¿ M<br />

1. Petri Gassendi — lko/] uf:]G8L M PkLs'?sf] hLjg, cfrf/–Jojxf/ <strong>tyf</strong> pgsf /fox¿af/]<br />

8fof]h]lg;, nfl;{o;sf bzf} + :sGwsf ljifodf ljrf/<br />

2. !*#( df PkLs'?jfbL, :6fOsjfbL <strong>tyf</strong> z+;ojfbL bz{gsf] O{fxf;sf] ljifodf <strong>dfS</strong>;{n] ;ftcf]6f gf]6<br />

a"s n]Vg'ePsf] lyof] . tLdWo] s]xL pxf“n] cf gf] l;4fGtdf pkof]u ug'{ePsf]<br />

lyof] . tL<br />

k|ltlnkLx¿ cfh klg ;'/lIft 5g\ .<br />

3. dfgj :jefjsf ljifodf Psk|aGw<br />

4. 8fof]ug; nfOl6ª\;sf] bzf} + k':tssf] af/]df d]gf]lso;nfO{ n]lvPsf] PkLs?sf] kqaf6<br />

5. P;sLn;åf/f /lrtÆaGbL k|f]df]lyo;Æaf6<br />

6. o"gfgL OGb|<br />

7. Kolnische Zeitung Tof] Pp6f !*)@ b]lv sf]nf]gaf6 k|sflzt x'g] u/]sf] b}lgs klqsf lyof] .<br />

rf}yf] bzs / kf“rf} + bzssf] ;'?df k|zfdf k|rlnt k|f]6]:6\ofG6jfbsf lj?4 p;n] Sofyf]lns rr{sf]<br />

;dy{g ub{Yof] . !*$@ To;sf] /fhg}lts ;Dkfbs <strong>sfn</strong>{ x]gl/v x/d]h ag]sf] lyof] . pm k|lzofnL<br />

;/sf/sf] u'Ktr/ lyof] . Tof] klqsf dfs:{åf/f ;Dkflbt Reinische Zeitung sf] s§/ lj/f]wL<br />

lyof] . sf] !&( cf} + cÍsf] d'Vo ;DkfbsLo n]v<br />

8. lj1fkg — <strong>dfS</strong>;{n] oxf“ “Æ Blatt der Inlettigenze — a'l4hLjLx¿sf] kq — <strong>tyf</strong><br />

Inlettigenzablatt — lj1fkgstf{ — zAbnfO{ lnP/ zAb–v]n ul//xg'ePsf] 5 .<br />

9. per aspera ad astra — Nofl6g Astra zAb hd{g Austern cfo:6/ df5fsf Wjlgx¿sf]<br />

;fb[ZotfnfO{ lnP/ oxf“ “ zAb–v]n ul/Psf] 5 .<br />

10. Anzeige sf] cy{ hd{g efiffdf lj1fkg cyjf lgGbf b'j} nfUb5 .


11. oxf“ “ Leitender Artikel — cu|n]v — <strong>tyf</strong> Leidender Artikel – sdhf]/ / /f]uu|:t<br />

n]v — zAbx¿sf] af/]df v]n v]lnPsf] 5 .<br />

12. <strong>dfS</strong>;{n] Griechische Prosaiker In Neuen Ubersctzungen gfds hd{g s[ltaf6<br />

n'l;ogsf] p4/0f lbg'ePsf] 5 .<br />

13. x/d]h, sf}n lgz] hfO6'ª\sf] ;Dkfbs<br />

14. A pun on the German words U bermut—presumption and mut audacity<br />

15. x/d]h<br />

16. h8k"hf — Fetishism M lghL{j kbfy{ — 9'ª\uf, df6f], l;d]G6, cflb cflbnfO{cnf}lss zlQmsf]<br />

¿kdf dfg]/ k'Hg] k|j[lQnfO{ h8k"hf elgG5 .<br />

17.hLt]Gb|LojfjfbL — SToic M of] o"gfgdf t];|f] zbLdf b]vf k/]sf bfz{lgsx¿sf] 6f]nL xf] . of]<br />

cfbz{jfb / ef}ltsjfbaLrsf] c:ki6 k|j[lQ 5}7f} + zbL;Dd lyof] . k|fs[lts lgodx¿ / 1fgsf<br />

l;4fGtx¿sf] vf]h ug'{<br />

pgLx¿sf] p2]Zo lyof] . pgLx¿sf] l;4fGtnfO{ :6f]Osjfb eGg] ul/G5 .<br />

18.;Gb]xjfbL — Secptics M of] bfz{lgs k|j[lQ o"gfg / /f]ddf bf;k|yfsf] ljgfzsf lbgx¿df<br />

pTkGg ePsf] lyof] . j:t'ut ;Tosf] ljZj;gLo 1fg k|fKt ug] { ;Defjgfdfly /, To;/L j}1flgs<br />

lrGtgsf] ljsf;sf] ;Defjgfdly pgLx¿n] ;Gb]x ub{y] . k'/fgf z+;ojfbLx¿sf lzIffx¿df<br />

k|frLg <strong>sfn</strong>sf Hofb} zlQmzfnL bfz{lgs ljrf/–z[ª\vnfx¿sf] cwf]ktgsf nIf0fx¿ klxn]b]lv g}<br />

ljBdfg lyP . tL k'/fgf z+:ojfbL dgf]utjfbL cfbz{jfbL bfz{lgs k|j[lQsf logLx¿ k|jQmf lyP .<br />

19.Glaubenickis ePsf]<br />

20.j]b M of] k|frLg ef/tLo u|Gy xf] . To;df dGq, k"hfljlw -sd{sf08_;DaGwL ;"qx¿ 5g\ . j}lbs<br />

;flxTosf] cfwf/ wd{ xf] . tL O;fk'j{ 5}7f} + zbLdf k"0f{ eO;s]sf] dflgG5, h'g s[lt s}of} + zbL<br />

nufP/ ag]sf] lyof] .<br />

21.<strong>k|m</strong>flG;;L a8fkq — ljwfg — Charte Constitutionalelle M of] !*#) sf] <strong>k|m</strong>flG;;L<br />

qmflGtkl5 :jLsf/ ul/Psf] lyof] . h'nfO{sf] /fhtGqsf] cfwf/ ToxL ljwfg lyof] .<br />

22.Rheinische Zeitung fur Politik,Handlel and Gewerbe — /fhgLlt, Jofkf/ /<br />

pBf]usf] /fOlg;] uh]6 M of] b]lgs klqsf lyof] . of] ! hgj/L !*$@ b]lv #! dfr{ !*$# ;Dd<br />

sf]nf]gaf6 k|sflzt ePsf] lyof] . of] klqsfsf] :yfkgf /fOgsf k" “hLklt ju{sf k|ltlglwx¿n]<br />

u/]sf lyP, h;n] k|lzofnL lg/ª\s'ztGsf] lj/f]w ub{y] . s]xL gjhjfg x]u]njfnL -jfdkGyL<br />

x]u]njfbL_x¿n] klg To;df n]Vg]ub{y] . !*$@ clk|nb]lv <strong>dfS</strong>;{n] klg To;df n]Vg z'? ug'{ePsf]<br />

lyof] . !*$@ b]lv pxf“ ;dkfbsd08nsf] Pshgf ;b:o klg sGg'ePsf] lyof] . <strong>Pª\u</strong>]N;åf/f<br />

lnlvt s}of} + n]vx¿ klg To;df k|sflzt ePsf lyP . <strong>dfS</strong>;{sf] ;DkfbsTjdf To;sf] :j¿k<br />

cflwsfl/s qmflGtsf/L hgjfbL ag]sf] lyof] . ;/sf/n] klxn] To;dfly s8f ;]G;/l;k nfu" u/]sf]<br />

lyof] / cGtdf p;n] aGb ul/lbPsf] lyof] .<br />

23.sf]lg;] hfO6'ª\sf] ;Dkfbs, x/d]htkm{ Ozf/f ul/Psf] 5 . p;n] cf gf] hjfgLdf hd{g<br />

ljBfyL{x¿sf] lj/f]w k|bz{gdf efu lnPsf] lyof] .<br />

24.Cabiri And Corybantes of] x/d]hlt/ ul/Psf] Ozf/f xf] . cf gf] o'jfj:yfdf p;n]<br />

hd{g ljBfyL{sf] lj/f]w k|bz{gdf efu lnPsf] lyof] .<br />

25.oxf“ Tof] eIfL0f zf:qfy{k|lt Ozf/f ul/+b}5, h'g hd{g k|ltlqmofjfbL kqklqsfx¿n] wd{sf] bfz{lgs<br />

cfnf]rgfsf lj?4 rnfPsf lyP . Tof] cfnf]rgfsf] yfngL 8L=Pkm=:6«f;sf] Das Loben Jese,<br />

v08 — !, !*#%, v08 — @, !*#^ sf] k|sfzg;“u} ePsf] lyof] .<br />

26.Berliner Politisches Wochenblatt — aln{g]/ kf]lnl6;]h af]n]gAnf6 M Tof] Hofb}<br />

k|ltlqmofjfbL klqsf lyof], h'g !*#! b]lv !*$! ;Dd k|sflzt x'GYof] . s]=xn]/, lnof] / /f]d/n]<br />

To;df n]Vg] ub{y] . To;nfO{ /fhs'df/ k| 'm]<strong>8l</strong>/s ljlnod -!*$) kl5 k| 'm]<strong>8l</strong>/s ljlnod rt'y{_sf]<br />

;dy{g / ;+/If0f k|fKt lyof] .


27.Hamburger Correxpondent – x\ofDau{ ;Djfbbftf M x\ofDau{sf] :jtGq ;Djfbbftfsf]<br />

/fhsLo <strong>tyf</strong> j}1flgs uh]6sf] Tof] ;+lIfKt ¿k xf] . kf“rf} + bzsdf pQm uh]6 k|sflzt x'g]ub{Yof] .<br />

p;sf] gLlt k|ltlqmofjfbL / /fhtGQjfbL lyof] .<br />

28.;]G6 afyf] {nf]Do"sf] /ft — Sofyf]lns kfb/Lsf] pS;fx6df <strong>k|m</strong>fG;]nL /fhb/jf/n] s] x's"d lbPsf]<br />

lyof] eg] ;]G6 jfyf] {nf]Do"sf] ef]haf6 Pslbgklxn]sf] /ft, cyf{t\ cu:6 @$, !%&@ sf lbg<br />

Sofyf]lnsx¿n] x\o\ "hgf6x¿nfO{ k]l/;df g/;+xf/ u¿g\ . Tof] g/;+xf/ tLglbg;Dd rln/x]sf]<br />

lyof] . /, To;df xhf/f} + x\o\ "hgf6x¿ dfl/Psf lyP .<br />

29.x\o"hgf6 M !^ cf} + — !& cf} + zbLdf <strong>k|m</strong>flG;;L sflNjgjfbLx¿n] k|f]6]:6\ofG6x¿nfO{ ToxL gfdn]<br />

;Daf]wg ug] { ub{y] . cfGbf]ngsf k|f/lDes lbgx¿df d'VotM k" “hLklt ju{ / lzNksf/ g} To;df<br />

kb{y] . t/ kl5 <strong>k|m</strong>fG;sf] blIf0f efudf /fhtGqsf] s]Gb|Los/0faf6 clehft ju{ / ;fdGtL<br />

:jfdLx¿sf] c;Gt'i6 efusf] af]njfnf ePsf] lyof] . cfGbf]ng rs] {kl5 Sofyf]lns / x\o"hgf6aLr<br />

u[xo'4 dlRrof] . To;sf] yfngL !%^@ df ePsf] lyof] . ;]G6 afyf] {nf]Do"sf] /ftkl5 Tof] emg} tLj|<br />

x'gk'Uof] / sln] /f]ls+b} / slxn] rNb} !%($ ;Dd hf/L /x\of] . !%(* df gfnt]hsf] /fhfsf]<br />

x's"dk|jflª\uLaf6 x\o"hgf6x¿nfO{ wfld{s sd{sf08sf] :jtGqtf k|bfg ul/Psf] lyof] t/ ;/sf/ /<br />

Sofyf]lnsx¿åf/f Ogx¿sf] bdg hf/L /x\of] .<br />

30.sf]lgU;ju{/ hfO6'ª — Konigsburger Zeitung M of] Koniglich-Pressiche-Staat-<br />

Kriegs and Friedens-Zeitung k|lzofsf] /Ho z'4 / zflGtsf] uh]6 gfds b]lgs klqsfsf]<br />

;+lIfKt gfd lyof] . of] b}lgs klqsf sf]lgU;ju{df !&%@ b]lv !*%) ;Dd k|sflzt ePsf] lyof] .<br />

!( cf} + zbLsf] kf“rf} + bzsdf To;sf] rL/q k|ultzLn k" “hLjfbL–hgjfbL lyof] .<br />

31.wfld{s j]bL / clUgs'08;dIf lbOg] kljq k|jrg_<br />

32.of] blIf0fkGyLx¿sf] Pp6f ;dk|bfo xf] . !* cf} + zbLsf] cGtdf hd{gLdf P]ltxfl;s <strong>tyf</strong><br />

Gofozf:qLo lj1fgsf] If]qdf pTkGg x'gk'u]sf] of] Pp6f k|ltlqmofjfbL ljrf/ lyof] .<br />

33.<strong>dfS</strong>;{n] oxf“ cgfsf/l;;lt/ nlIft ul//xg'ePsf] 5 . hGdn] pgL :sfOlyofjf;L lyP .<br />

bfof]lhlg; nfo/l6o;sfg';f/ o"gfgLx?n] o"gfgsf ;ft o'u k'?ifx?dWo] pgnfO{ uGtL u/]sf 5g\<br />

.<br />

34.;]K6]Da/sf sfg"gx? M oL tL k|ltlqmofjfbL sfg"g lyP, h'g <strong>k|m</strong>flG;;L ;/sf/n] ;]K6]Da/ !**# df<br />

agfPsf] lyof] . tL sfg"g cGt/ut GofofwLzåf/f d'2fx?sf] km};nf u/fpg] Joj:yfnfO{ k|ltalGwt<br />

ul/Psf] lyof] <strong>tyf</strong> kqklqsfx?dfly ;Vt /f]s nufOPsf] lyof] . tL /f]sx?dWo] kqklqsf k|sflzt<br />

ug{ y'k| } ?k}of“ hDdf ug] { / lghL ;DklQ / k|rlnt /fHoJoj:yfsf] cfnf]rgf u/]sf] cleofudf<br />

h]ndf xflnlbg] <strong>tyf</strong> 7"n–7"nf b08 hl/dfgf lbg] s'/fx?;d]t kb{y] .<br />

35. ljlnod rt'y{<br />

36. <strong>k|m</strong>fG;sf] k|frLg gfd<br />

37. lrGtg / 1fgsf] If]qdf k|rlnt of] b[li6sf]0f jf k4lt åGåjfblj/f]wL b[li6sf]0f jf k4lt xf] .<br />

o;n] j:t'x¿, 36gf–k|jfxx¿nfO{ k"0f{, ckl/jt{gzLn, Pscsf{af6 :jtGq / cfGtl/s<br />

cGt/lj/f]wx¿af6 d'Qm 7fGb5 .<br />

oxf“ h'g clwe"tjfbsf] rrf{ ul/sf] 5, Tof] !( cf} + zbL;Dd of] bz{gsf] s'g b[li6sf]0fl;t<br />

;DalGwt lyof] eg] To;n] dflg;sf] pTklQ, ;G;f/sf] ;f/, O{Zj/, cfTdf, :jtGq OR5f, cflb<br />

h:tf cg'ejsf If]qdf cfpg] ;d:ofx¿af/] sfNklgs9ª\un] ljrf/ ub{Yof] . !& cf} + zbLsf<br />

clwe"tjfbLl;tsf] <strong>dfS</strong>;{sf] ;/f]sf/ tL a'l4jfbLx¿l;t lyof], h;n] ts{nfO{ g} 1fgsf] Ps dfq<br />

;|f]t dfGby] . /, OlGb|ohGo cg'ejnfO{ cljZj;gLo atfP/ nTofOlbGy] . !& cf} + zbLdf wfld{s<br />

cGwljZjf;k"0f{ k|j[lQsf lj?4sf] ;+3if{df ts{nfO{ ;j{zlQmdfg 3f]if0ff u/]/ of] k|j[lQn] k|ultzLn<br />

e"ldsf cbf u/]sf] lyof] , tfklg !* cf} + zbLdf Tof] ef}ltsjfbL bz{g / lj1fgsf] ljsf;sf]<br />

dfu{df Pp6f afwf ag]sf] lyof] .


38.hg;]lg:6 M of] gfdsf] gfdfs/0f 8r wd{zf:qL hg;lg:6sf] gfddf ePsf] lyof] . ;qf} + zbL /<br />

c7f/f} + zbLsf] k|f/De <strong>sfn</strong>df <strong>k|m</strong>flg;;L Sofyf]lnsx¿leq of] lj/f]wL k|j[lqsf k|ltlglwx¿ lyP .<br />

;/sf/L Sofyf]lnsjfbsf] ;fdGtL ljrf/wf/fsf lj?4 <strong>k|m</strong>flG;;L k" “hLklt ju{sf] Pp6f efun]<br />

c;Gt'li6 JoQm ub{Yof] .<br />

39.gfddfqjfb — Nominalism M Nofl6g efiffsf] Nomen — gfd — af6 ag]sf] xf] . dWoo'uLg<br />

bz{gsf] of] wf/fsf] s] dfGotf lyof] eg] cfd wf/0ffx¿ Pp6} lsl;dsf j:t'x¿tkm{ Olª\ut<br />

gfdx¿ x'G5g\ . csf] { zAbdf gfdjfbLx¿n] j:t'nfO{ d'Vo / ljrf/nfO{ uf}0f dfGb5g\ . To; cy{df<br />

gfddfqjfb dWoo'usf] ef}ltsjfbsf] klxnf] cleJolQm xf] .<br />

40. O{Zj/jfbL M o;sf] ;DaGw O{Zj/jfbL;t 5 . of] bfz{lgs / wd{zf:qLo l;4fGt xf] . o;n] vfln<br />

;u'0f O{Zj/, ;[li6sf ;[li6stf{sf] cl:tTjnfO{ dfq :jLsf/ ub{5 .<br />

41.b]jtfjfb M of] Tof] bz{g / wd{zf:qsf] wf/f xf], h;n] ;u'0f O{Zj/sf] ljrf/nfO{ c:jLsf/ ub{5 .<br />

/, s] eGb5 eg] O{Zj/ cj}olQms¿kn] ;G;f/sf] k|wfg sf/0f xf] . ;fdGtx¿ / kfb/Lx¿sf] ljZj<br />

kl/e|d0fsf] l;nl;nfdf b]jtfjfb ef}ltsjfb / cgLZj/jfb — gfl:tstf — s} 5b\d ¿k x'g]<br />

ub{Yof] . kl5 b]jtfjfbn] wd{nfO{ ;xL l;4 ug{sf nflu k" “hLjfbL ljrf/wf/fnfO{ d2t u/]sf] lyof] .<br />

Tof] wd{dWo] s]jn Hofb} abgfd ePsf cGwljZJff; / sd{sf08nfO{ g} pgLx¿n] x6fOlbPsf lyP .<br />

42.d"nkf7sf] kf08'lnkLdf lgDg–lnlvt efu sfl6Psf] 5 M æJolQmx¿sf h'g ljrf/x¿ x'G5g\, tL<br />

k|s[ltl;tsf] pgLx¿sf] ;DaGwsf sf/0fn] x'G5g\, pgLx¿f kf/:kl/s ;DaGwsf sf/0fn] x'G5g\ jf<br />

pgLx¿sf cf g} :jefjsf sf/0fn] x'G5g\ . s] s'/f :ki6 5 eg] h'g;'s} sf/0fn] ePklg<br />

ljrf/x¿ — oyfy{ jf e|fds h];'s} xf]pmg\ — tL pgLx¿sf jf:tljs ;DaGwx¿ / sfo{x¿,<br />

pgLx¿sf pTkfbg sfo{x¿, pgLx¿sf kf/:kl/s cfbfg–k|bfg / pgLx¿sf ;fdflhs <strong>tyf</strong><br />

/fhg}lts ;+:yfx¿ Pj+ ;Ë7gx¿sf ;r]t cleJolQmx¿ x'G5g\ . To;sf] ljk/Lt s'g} s'/f x'g'<br />

Tolta]nf dfq ;Dej x'g ;Sb5, hlta]nf ef}lts¿kaf6 lgld{t jf:tljs JolQmx¿sf efjgfsf<br />

cltl/Qm c¿ s'g} efjgf dflgG5 . tL JolQmx¿sf jf:tljs ;DaGwx¿sf] ;r]t cleJolQm olb<br />

ldYof xf] / cf gf] ljrf/ If]qdf jf:tljstfnfO{ olb pN6\ofOG5 eg] Tof] rLh :jo+ pgLx¿sf]<br />

;Lldt lqmofsnfk / To;af6 pTkGg pgLx¿sf ;fdflhs ;DaGwx¿sf] kl/0ffd x'G5 . — The<br />

ideas which these individuals form are ideas either about their relations<br />

To nature or about their mutual relations or about their nature. It is<br />

evident that in all these cases their ideas are the conscious expression —<br />

real or illusory — of their real relationships and activities, of their<br />

production and intercourses and of their social and political organisation.<br />

The opposite assumption is only possible if in addition To The spirit of<br />

the real, materially evolved individuals a separate spirit is presupposed. If<br />

the conscious expression of the real relations of these individuals is<br />

illusory, if in their imagination they turn reality upside down, then this in<br />

its turn is the result of their limited material mode of activity and their<br />

social relations arising from it."<br />

43. Das Bewubtsein<br />

44. Das Bewubtsein Sein<br />

45=;f+ª\s]lts gf]6df <strong>dfS</strong>;{n] n]Vg'ePsf] lyof] — æTo;sf] ;fy;fy} ljrf/j]Qf -k'hf/L_ sf] cfudg<br />

x'G5 . — MarginaL note by Marx : "The first form of ideologist, priests is<br />

concurrent"


46.o:tf] ¿kdf wd{, sd{ / ljrf/wf/fh:t} — Marginal note by Marx : The German &<br />

Ideology as suchÆ<br />

47.MarginaL note by Marx, "So called objective historigraphy just consists<br />

in treating the historical conditions independent of activity Reactionary<br />

Character.— <strong>dfS</strong>;{åf/f n]lvPsf] l6Kk0fLdf o:tf] 5 Mæ<strong>tyf</strong>slyt j:t'jfbL Oltxf;–n]vg<br />

k|ltlqmofjfbL rL/qsf ultljlwsf] P]ltxlf;s¿kn] :jtGq l:yltdfly lge{/ ub{5 .<br />

48.Rheinischer Beobachter M of] Tof] cg'bf/ b}lgs kqsf] gfd lyof], h;sf] k|sfzg<br />

sf]nf]gaf6 !*$$ b]lv !*$* sf] ;'?;Dd ePsf] lyof] .<br />

49.I'etat c'est moi<br />

50.et seuL je terai be bonheur Le mon peuple<br />

51.Puer robustus sed malitious<br />

52.hd{g efiffdf<br />

53.v08 — @<br />

54.l;n/sf] s[lt M 5fof“sf] uLt — Das Lied Von der Glocke<br />

55. v08 — !, oxf“ bf]d/sf s[ltx¿, k|frLg lxa| "x¿df clUg <strong>tyf</strong> df]nf]s k"hf — Der Feuer —<br />

und Moloch diesnst der alten hebraer, O;fO{x¿sf] cflb<strong>sfn</strong>Lg /x:o — Die<br />

Geheimmisse des christlichen Alterthums<br />

56.oxf“ bf]d/sf] s[lt, df]xDdb / pgsf] s[ltTj — Mahomed und sein Week<br />

57.v08 !, @*(<br />

58.v08 !, #!@<br />

59.lgUu]sf /rgf M dflg;x¿l;tsf] ;DaGw — Ueber den Umgang mit menschen<br />

60.u]6]sf] s[lt, Wlihelm Meisters Lehrjahre tkm{ ;+s]t ul/Psf] 5 .<br />

61.v08 @, k[= @%&<br />

62.v08 @, !%&<br />

63.pxL<br />

64.pxL<br />

65.pxL<br />

66.pxL<br />

67.pxL<br />

68.x]g'{xf];\<br />

ljNx]d d]O:6/<br />

69.Waldeness— jfN8jfbL M Tof] Pp6f wfld{s ;Dk|bfo lyof] . Tof] !@ cf} + zbLsf] pQ/f4{df<br />

b=<strong>k|m</strong>fG;sf] zxl/of lgDg ju{df hGd]sf] lyof] . s] elgG5 eg] To;sf] :yfkgf lk6/ jfN8 gfds<br />

Nof]G;sf Pshgf Jofkf/Ln] u/]sf lyP . jfN8jfbLx¿n] ;DklQ cGt ug] { s'/fsf] kIfkf]if0f ub{y] .<br />

Sofyf]lns rr{åf/f ul/Psf] wg ;+u|xnfO{ pgLx¿n] lgGbf ub{y] . /, pgLx¿n] hgtf;“u s] ckLn<br />

ub{y] eg] k|f/lDes O;fO{ wd{sf rfnrngx¿lt/ hfpm“ . jfN8jfbLx¿sf tL wd{lj/f]wL s'/fx¿<br />

b=:jLh/Nof08 <strong>tyf</strong> ;]jfosf kj{tLo If]qx¿sf u|fdL0f hg;+Vofdf vf;¿kn] km}lnPsf] lyof] . tL<br />

If]qx¿df cflbd ;fd'bflos Joj:yf <strong>tyf</strong> lkt[;QfTds ;DaGwx¿sf cjz]ifx¿nfO{ ltgLx¿af6<br />

;dy{g k|fKt x'GYof] .<br />

70.Albigeness M !@ cf} + / !# cf} + zbLdf b=<strong>k|m</strong>fG; <strong>tyf</strong> p= O6nLsf ufp“x¿df Jofks¿kn]<br />

km}lnPsf] Tof] Pp6f wfld{s ;Dk|bfo lyof] . To;sf] s]Gb| <strong>k|m</strong>fG;sf] blIf0fdf l:yt cNjL lyof] .<br />

cNaLjfbL Sofyf]lns rr{sf cf8Da/k"0f{ sd{sf08x¿sf] <strong>tyf</strong> ltgsf kfb/L k|j[lQsf] lj/f]w ub{y] .


, blIf0fsf ufp“x¿df ;fdGtjfbk|lt Jofkf/Lx¿ / b:tsf/x¿aLrsf] lj/f]wnfO{ JoQm ub{y] .<br />

<strong>k|m</strong>fG;sf] blIf0fsf] clehft ju{ To;df ldn]sf] lyof] lsgeg] rr{sf] hdLg wfld{s rSs/af6<br />

d'Qm u/]/ ;fG;fl/s agfOlbgkb{5 . !@)( df kf]k lgbf] {if t[tLon] To;sf lj?4 n8fO{ ;'? u/] sf<br />

lyP . Pp6f nfdf] o'4 / eoª\s/ bdgkl5 cfGbf]ng bafOPsf] lyof] .<br />

71.!@%! df <strong>k|m</strong>fG;df ePsf] ls;fg— kz'kfnsx¿sf Pshgf g]tf<br />

72.SoflnS;6;jfbL / 6]j/jfbL M !% cf} + zbLsf] k"jf{4df af]x]ldofdfdf /x]sf] hd{g clehft ju{,<br />

hd{g ;fd|fHo <strong>tyf</strong> Sofyf]lns O;fO{ wfld{s ;+3sf lj?4 x';jfbLx¿sf] /fli6«o d'lQm / wd{;'wf/<br />

cfGbf]ngcGt/ut kfOg] wf/fx¿ x'g\ . SoflnS;6;jfbLx¿sf] egfO s] lyof] eg] O;fsf] ;femsf]<br />

vfg]a]nf Kofnf / /f]6L b'j} rLh ;j{;fwf/0f jf u'x:yx¿nfO{ lbOg'kb{5 . af]x]ldofsf] clehft<br />

ju{ <strong>tyf</strong> zx/L k" “hLklt ju{n] pgLx¿sf] ;dy{g ub{Yof] . rr{df pgLx¿n] rr{sf] cwLg:y hdLg<br />

To;af6 x6fP/ ;fG;fl/s agfOg'kb{5 eg]/ ;fwf/0f ;'wf/ rfxGy] . cfGbf]ngsf] s]Gb| ag]sf] 6]j/<br />

gfds ufp“sf] gfdaf6 ;d"xsf] gfdfs/0f x'g] 6]j/jfbLx¿ x';jfbL cfGbf]ngsf qmflGtsf/L<br />

hgjfbL kIf lyP . pgLx¿sf dfux¿df ;fdGtL pTkL8gsf] cGt xf];\ eGg] ls;fg ju{ / zxl/of<br />

lgDg ju{sf] OR5f hfx]/ x'GYof] . SoflnS;6;jfbLx¿n] 6]j/jfbLx¿sf ;fy ljZjf;3ft u/]sf lyP<br />

. ;fdGtL k|ltlqmofjfbLx¿n] To;af6 kmfbf p7fP/ pgLx¿aLr k"m6 kf/L x';jfbL cfGbf]ngnfO{<br />

bafPsf lyP .<br />

73.Kn}unfGtjfbL— cfk"mnfO{ sf]/f{ xfg]/ oftgf ef]Ug] ;d"x—of] j}/fuL ;d'bfo lyof] . of] !# cf} + / !$<br />

cf} + zbL;Dd o"/f]kdf Hofb} km}lnPsf] lyof] . kfksf] k|folZrQ ug{sf nflu Tof] wf/0ff x'g]x¿n]<br />

cfk"m :jo+nfO{ sf]/f{ xfg]/ si6 u/ eGg ljrf/ /fVby] . nf]n8{jfbL Pp6f wfld{s ;d'bfo lyof] .<br />

!$ cf} + zbLdf a]nfotdf ljz]if u/]/ of] JofKt lyof] . Sofyf]lns O;fO{ wfld{s ;+3sf] To;n]<br />

hf]8bf/¿kn] lj/f]w ub{Yof] . To;sf cg'ofoL c+u| ]hx¿ ;'wf/jfbL jfOlSnkmsf lzio lyP .<br />

pgLx¿n] pgsf lzIffaf6 pu| lgisif{ lgsfNb y] . ;fdGtL ljz]ifflwsf/x¿sf lj?4 pgLx¿n]<br />

wfld{s / /x:ojfbL ¿v c“ufn]sf lyP . ltgLx¿dWo] w]/}n] !#*! af6l6n/sf] ljb|f]xdf efu<br />

lnPsf lyP . !$ cf} + zbLkl5 pgLx¿sf] bdg Hofb} ld{dtfsf ;fy ul/Psf] lyof] .<br />

74.loz' lv|i6 ;z/L/ Ps xhf/ jif{;Dd ljZjdf jr{:j /fVg]5g\ eGg] s'/fdf ljZjf; /fVg]x¿<br />

75.lrlnof;jfb— Chiliasmos M Tof] Chilias sf] cfwf/df ag]sf] lyof] . Tof] Pp6f /x:ojfbL<br />

l;4fGt lyof] . To;n] s:tf] pkb]z lbGYof] eg] O;fsf] bf];|f] cjtf/ x'g]5 . /, bf];|f]k6s pgn]<br />

cjtf/ lnPkl5 Psxhf/jif{;Dd Gofo, ;dfgtf / ;d[l4df cfwfl/t /fHosf] :yfkgf x'g]5 .<br />

lrlnofjfbsf] pbo bf; ;dfhsf] ktgsf] <strong>sfn</strong>df ePsf] lyof] . To;sf] sf/0f >dhLjL<br />

hg;d'bfo c;x\o pTkL8g si6k"0f{ hLjgsf] sf/0f To;n] ljleGgk|sf/sf sNkgfx¿ u/]/ zflGt<br />

ub{y] . k|f/lDes O;fO{ wd{sf lbgx¿df tL ljZjf; Jofks¿kn] km}lnPsf lyP . kl5 ljleGg<br />

dWoo'uLg ;Dk|bfox¿sf l;4fGtx¿sf ¿kdf tL af/Daf/ k'g?hhLljt x'Gy] .<br />

76.cfU;ju{sf] kfk–lgj]bg M n'y/jfbL l;4fGtx¿sf] ;DaGwdf of] Pp6f To:tf] jQmJo lyof], h'g<br />

!%#) df cfU;ju{df zfxL ;+;b\cGt/ut ;d|f6 rfn{;\ k~rdnfO{ k9]/ ;'gfOPsf] lyof] . Tof]<br />

jQmJodf æ;:tf] O;fO{ wfld{s ;+3Æsf zxl/of k" “hLklt ju{sf cfbz{x¿nfO{ /fhfx¿sf lxtdf<br />

9fn]/ k|:t't ul/Psf] lyof] . To;df cf8Da/k"0f{ sd{sf08x¿sf] cGt ug] {, O;fO{ wfld{s ;+3sf]<br />

kfb/LjfbL k|yfnfO{ ;/n agfpg], cflb s'/fx¿ ul/Psf] lyof] . ;d|f6n] To;nfO{ c:jLsf/<br />

ul/lbPsf lyP . h'g /fhfx¿n] n'y/jfbL wfld{s ;'wf/ cfGbf]ngnfO{ :jLsf/ u/]sf lyP, ltgn]<br />

;d|f6sf lj?4 n8fO“ 5] +8]sf lyP . Tof] n8fO“ !%%% df ;dfKt ePsf] lyof] . To;sf]<br />

kl/0ffd:j¿k cfU;ju{df wfld{s zflGt sfod ePsf] lyof] . To;af6 /fhfx¿nfO{ cf gf<br />

k|hfx¿sf] wd{ cf gf] dhL{ cg';f/ to ug] { s'/fsf] clwsf/ k|fKt ePsf] lyof] .<br />

77.oxf“ tL ;+;b\x¿tkm{ ;+s]t ul/Psf] 5, h'g k|lzofåf/f :yflkt ul/Psf hd{g ;+3df ;lDdlnt<br />

hd{g /fHox¿sf k|ltlglwx¿nfO{ lnP/ ag]sf] lyof] . Tof] ;+;b\ @) dfr{b]lv @( clk|n, !*%)<br />

;Dd ck'm6{df a;]sf] lyof] . k|ltlqmofjfbL /fhtGqjfbL k|lzofsf] g]t[Tjdf hd{gLnfO{ PsLs[t ug] {


of]hgf To;n] tof/ u/]sf] lyof] . tL of]hgfx¿ c;kmn ePsf lyP . hd{g;+3sf] lj36gsf ;fy}<br />

ck'm6{ ;+;b\sf] klg cGt ePsf] lyof] .<br />

78.of] Tof] b'ef{Uok"0f{ krf{sf] gfd lyof], h'g n'y/n] !%@% df ls;fg o'4 ptsif{df k'u]sf] a]nf<br />

To;sf lj?4 n]lvPsf] lyof] .<br />

79. Nofl6g efiffdf o;sf] cy{ x'G5 M uwfsf nflu vfgf, ef/L / 5'/L rflG5 .<br />

80.ltgLx¿sf] s'g s'/fdf ljZjf; lyof] eg] O;fn] ;z/L/ !))) jif{;Dd ljZjdf zf;g ug] {5g\ .<br />

81.of] ;Dk|bfosf dflg;x¿n] s] dfGby] eg] jkltidf s]jn k|f]9x¿ dfq x'g'kb{5 . ctM h;sf]<br />

jkltidf afns<strong>sfn</strong>d} ePsf] lyof], pgLx¿n] klg cfk"m k|f}9 ePkl5 k'gM jkltidf ug'{kb{5<br />

.<br />

pgLx¿sf] Tof] gfdfs/0f pgLx¿sf lj/f]wåf/f ul/Psf] lyof] .<br />

82.af]x]ldofsf ;'wf/s hf]g x';sf cg'ofoL . x';n] !$!# df zxfbt k|fKt ug'{k/]sf]<br />

lyof] .<br />

83.<strong>Pª\u</strong>]N;n] oxf“ cfbz{jfbL hd{g bfz{lgs :6«f; / kmfo/jfvsf ljrf/x¿k|lt ;+s]t ug'{ePPsf]<br />

5 .<br />

cf gf k|f/lDes s[ltx¿df wfld{s k|Zgx¿k|lt kmfo/jfvn] ;j] {Zj/jfbL b[li6sf]0f c“ufn]sf lyP .<br />

84=x]g'{xf];\,<br />

s'/fg / c/asf Oltxf;sf/ gf]jfo]/Lsf /rfx¿_ $% -x]g'{xf];\,<br />

lhd/Dofg lnlvt, dxfg\<br />

ls;fg o'4sf] ;fdfGo Oltxf;, v08—@,_<br />

85.<strong>Pª\u</strong>]N;n] oxf“ d~h/sf] lgDglnlvt kqsf] rrf{ ug'{ePsf]<br />

5 M No'ssf] wfld{s k':tssf] zxfbtsf]<br />

cfwf/df u}/–wfld{s hutsf] ldYof ljZjf;sf] :ki6 v08g,To;nfO{ To;sf] d"nsf] :d/0f<br />

u/fpgsf nflu ;+s6u|:t / b'MvL O;fO{x¿;dIf k|:t't ul/Psf] lyof] .<br />

86=d~h/n] cf gf] lgaGwsf] ;'?df k}uDa/ h/]ldofsf] u|Gysf] Pp6f p4/0fsf] efj lbPsf lyP .<br />

To;f] ubf{v]l/ pgn] To;nfO{ qmflGtsf/L cy{ lbPsf lyP .<br />

87.x]g'{xf];\,<br />

s'/fg / c/asf Oltxf;sf/ gf]jfo]/Lsf /rfx¿<br />

88.Compelce intrare<br />

89.l6Kk0fL M oL c+zx¿ k" “hLsf] k|yd v08sf] cWofo Ps / cWofo t]x| -l6Kk0fL—#_<strong>tyf</strong> cWofo @# -<br />

l6Kk0fL–@_sf ;DaGwdf <strong>dfS</strong>;{sf l6Kk0fLx¿af6 lnOPsf x'g\ .<br />

90.Socias Collegiorum maritos esse non permittimus, sedstatim<br />

postquamquis uxorem duxerit, socius collegil desinat esseÆ -SoflDa|h<br />

ljZjljBfno cfof]usf] k|ltj]bg_<br />

91.Theorie du Systeme animal<br />

92.pxL<br />

93.cf gf] /rgf æg}lts efjgfx¿sf] l;4fGtÆsf] dfWodaf6l:dysf] — cg'<br />

94.k]§L M s/ / rGbfaf/] Pp6f u|Gy<br />

95.pxL<br />

96.dfx'/L, h]D; PG8/;g, v08 — #<br />

97.<strong>k|m</strong>fG;sf] ;a}eGbf ;fgf] k|zf;sLo PsfO{nfO{ sDo"g elgGYof] .<br />

98.Par Ordre Du Mufti<br />

99.Kirchenkulturkampf<br />

100.s'N6'/SjfDkm—Kulturkanpf M of] * cf} + bzsdf Sofyf]lns wd{lj/f]wL hd{g Sofyf]lns kf6L{,<br />

cyjf dWodfuL{ df6L{sf lj?4 k|x/Låf/f ljZdfs{n] bdg u/]sf] lyof] . sfg"gx¿sf sfg<br />

sfl6lbOof];\ .<br />

101.x]g'{xf];\,<br />

<strong>Pª\u</strong>]N;sf] /rgf 8\o'x\l/ª\ dtv08g =.<br />

102.b]jtfx¿n] csf] { cjtf/ wf/0f ubf{ kl5 kf}/fl0fs syfx¿df Jofks¿kdf e|flGt km}lnPsf] lyof] .<br />

t'ngfTds kf}/fl0fs syfzf:qn] tL sf/0fx¿nfO{ Wofg lbPg . lsgeg] p;n] ltgnfO{ vfln<br />

k|fs[lts zlQmx¿sf k|ltljDax¿sf ¿kdf a'em]sf] 5 . pbfx/0fsf nflu lnpm“, sltko hd{g]nL


slanfx¿df o'4sf b]jtfnfO{ Tyr — k'/fgf] gf}l8{s efiff — cyjf Zeo — p=hd{gLsf] k/fgf]<br />

efiff — elgGYof] . of] k'/fgf] lho; — Zeus — Nofl6g h'lk6/ — B'lk6/sf] :yfgdf — sf]<br />

cg'¿k 5 . To;sf/0f cGo hd{g]nL slanfx¿df Er — / Eor — o"gfgL cfl/; — Ares <strong>tyf</strong><br />

Nofl6g df;{ — Mars — l;t ldNbf]h'Nbf] x'G5 . — <strong>Pª\u</strong>]N;sf] l6Kk0fL .<br />

103.kl5, a| "gf] fjo/ <strong>tyf</strong> k|f/lDes O;fO{ wd{cGt/ut lbOPsf] l6Kk0fLdf x]g'{xf];\<br />

.<br />

104.kulturkamp sf] l;nl;nfdf !*&# dO{df lj:dfs{åf/f Sofyf]lns O;fO{ wfld{s ;+3sf] lj?4<br />

agfOPsf] sf] sfg"g — lj:t[t hfgsf/Lsf] nflu g+= %) df x]g'{xf];\<br />

.<br />

105.afa"km<br />

106.Consensus gentism<br />

107.sf]klg{s;sf] s[lt vuf]nLo lk08x¿sf] kl/qmdf — De Revolutionibus Orbium<br />

Coelestium — k|lt oxf“ ;+s]t ul/Psf] 5 . of] !(%# df k|sflzt ePsf] lyof] . o;df ;"o{<br />

s]Gb|Lotfsf] l;4fGtsf] :yfkgf ul/Psf] lyof] . pQm l;4fGt cg';f/ u|x–d08nsf] s]Gb| klxn]<br />

dflg;¿n] ljZjf; u/]em} + k[YjL geP/ ;"o{ xf] . k[YjLn] ;"o{sf] kl/qmdf ub{5 To;sf ;fy} cf gf]<br />

u|xkydf klg 3'Db5 . _<br />

108.o"lSn8 — k|frLg o"gfgsf dxfg\ ul0ft1 x'g\ . pgn] Hofldltsf tTjx¿ gfds s[lt n]v]sf lyP<br />

. :jo+l;4 sygx¿sf] cfwf/df k"0f{¿kn] Hofldltzf:qnfO{ o; k':tsdf klxnf]rf]6L<br />

Jojl:yt¿kaf6 k|:t't ul/Psf] lyof] . w]/} lbg;Dd Hofldltsf ;DaGwdf o"lSn8sf tTjx¿nfO{<br />

g} ;G;f/df Psdfq dfGo k':ts dflgPsf] lyof] .<br />

109.e"–s]Gb|sf] l;4fGt o"gfgL Hof]ltifzf:qL K6f]n]dfOsf] l;4fGt cg';f/ /x]sf] xf] . To; cg';f/<br />

k[YjLnfO{ a|x\df08sf] s]Gb| dflgGYof] . ljZj;DaGwL wfld{s b[li6sf]0fsf] ;}4flGts cfwf/ ToxL lyof]<br />

. sf]klg{s;sf] vf]hsf] a]nf;Dd ToxL g} ;j{dfGo l;4fGt lyof] .<br />

110.kf08'lnkLsf] l6Kk0fLdf PË]N;n] n]Vg'ePsf] lyof] M æcfNk; gbLx¿sf] lgoGq0fsf ;DaGwdf —<br />

6f]/L;]nL<br />

111.k|bfx–l;4fGt M !& cf} + !* cf} + zbLdf rlr{t Tof] l;4fGttkm{ ;+s]t ul/Psf] 5, h;sf] egfO s]<br />

lyof] eg] bxgsf] sfd lk08x¿df bfx–tTj gfds ljz]if kbfy{sf] pkl:yltdf lge{/ ub{5 .<br />

nf]df]gf];f]e <strong>tyf</strong> n]jfol;o/sf] zf]w sfo{n] kl5 s] k|dfl0ft ul/lbof] eg] pQm l;4fGtsf] s'g}<br />

;f/tTj 5}g .<br />

112.h'g JolQmn] :jo+ cf g} j}1flgs sfo{n] pQm b[li6sf]0fsf] pGd"ng ug] { s'/fsf] kIfdf Hofb}<br />

dxŒjk"0f{ ;fdu|L k|:t't u/]sf] lyof], Tof] !*^! ;Dd klg sltw]/} b[9tfsf ;fy To;l;t<br />

6f“l:;Psf] lyof] eGg] s'/f lgDgk|sf/sf zf:qLo zAbx¿af6 :ki6 x'g]5 M æxfd|f] ;f}o{d08nsf]<br />

;f/fsf ;f/f Joj:yfsf] nIo h'g rLh ljBdfg 5, To;}nfO{ sfod /fVg' <strong>tyf</strong> s'g} kl/jt{gljgf<br />

To;nfO{ rnfO/xg' xf] eGg] s'/f;Dd xfdLx¿n] a'‰g ;Sb5f} + . h;/L k|frLg<strong>sfn</strong>b]lv clxn];Dd<br />

k[YjLsf] s'g} kz' jf lj?jf s'g} klg ¿kdf k"0f{tM leGg ePsf] 5}g, h;/L ;f/fsf ;f/f rLhx¿df<br />

Pskl5csf] { cfpg] rLhx¿ xf]Og, a? Pscsf] {eGbf a]Un} rNg] cj:yf b]Vb5f} + <strong>tyf</strong> h;/L xfd| }<br />

hflt ;f/fsf ;f/f ef}lts ¿kx¿df ;w} + klxn]h:t} /lx/x]sf] 5, To;}u/L ;“u;“u} kfOg] cfsfzLo<br />

lk08x¿sf] cwLstd ljleGgtfsf cfwf/df ;d]t klg xfd|f] nflu of] kl/0ffd gcfpg' lsg 7Ls<br />

x'g]5}g eg] pgLx¿sf tL ¿kx¿ ljsf;sf vfln a]Unfa]Un} cj:yfx¿ dfq x'g\ . jf:tjdf ;f“rf]<br />

s'/f s] xf] eg] h'g rLhsf] ;[li6 ul/Psf] 5, Tof] :jo+df Psbd} k"0f{ x'G5 . -Dof8n/_ Der<br />

Wunder bau des weltalls order populare astronomie — <strong>Pª\u</strong>]N;sf] l6Kk0fL .<br />

kf08'lnkLsf] yk l6Kk0fL 5 M æk|s[lt;DaGwL k'/fgf] b[li6sf]0fsf] h'g cgEotf lyof], To;af6 s]<br />

cfd ;dembf/L k}bf ePsf] lyof] eg] ;f/fsf ;f/f k|s[lt lj1fg Pp6f k"0f{ PsfO{ xf] . <strong>k|m</strong>flG;;L<br />

ljZjsf]ifjfbLx¿n] — clxn];Dd klg Psbd} oflGqs¿kaf6 — p;sf ¿kx¿nfO{ Ps–csf{sf]


;“u;“u} rNg] cj:yfx¿ dfGb5g\ . /, k'gZr, To;;“u} ;]G6;fOdg / k|s[ltsf] Tof] bz{g cfp“5,<br />

h;nfO{ x]u]nn] k"0f{ agfPsf lyP .Æ<br />

113.lgxfl/sf l;4fGt cg';f/ cfsfzLo lk08x¿sf] pTklQ aln/x]sf lgxfl/sf;DaGwL /flzx¿af6<br />

ePsf] xf] .<br />

114.kf08'lnkLsf] l6Kk0fLdf PËN;n] yKg'ePsf] lyof] M æsfG6n] Hjf/sf] sf/0fn] k[YjLsf] kl/qmdf dGb<br />

x'G5 ;d]t eg]sf lyP t/ s'/f vfln clxn] dfq a'lemPsf] xf] .Æ<br />

115.ælnPnsf] b[li6sf]0fsf] bf]if — slDtdf pgn] klxn] h;/L k|:t't u/]sf lyP, To;df — s] lyof]<br />

eg] k[YjLdf sfd ug] { { zlQmx¿nfO{ u'0f <strong>tyf</strong> kl/0ffd b'j}df pgn] l:y/ dfGby] . k[YjL lrl:;+b}<br />

uPsf]h:tf s'/fn] pgsf nflu s'g} cy{ /fVb}gYof], k[YjL–pgsfg';f/ — Pp6f vf; lbzfdf<br />

ljsl;t gx'g] dfq xf]Og, clkt' Tof] Psbd} dxŒjxLg t/L<strong>sfn</strong>] PSsf;L 9Ën] ablnO/xG5 .Æ—<br />

<strong>Pª\u</strong>]N;sf] gf]6 .<br />

116.kf08"lnkLsf] k"m6gf]6df <strong>Pª\u</strong>]N;n] æe| "0ftGq lj1fgÆ yKg'ePsf] lyof] .<br />

117.k|fl;sf df5fh:tf] % ;]lG6ld6/ nfdf] x'G5 . of] lxGbdxf;fu/ / k|zfGt dxf;fu/df, dnfof åLk<br />

;d"x / hfkfgL t6Lo If]q ghLs <strong>tyf</strong> e"dWo;fu/ / <strong>sfn</strong>f] ;fu/ ghLs clg To:t} c¿<br />

7fp“x¿df k}bf x'G5 . Tof] sz]?sL k|f0fLx¿aLrsf] Pp6f ;+qmd0f<strong>sfn</strong>Lg cj:yfdf x'G5 .<br />

n]kLl8;L/]g — cfd]hg gbLdf kfOg] of}6f kª\sdf}g xf], h'g k'm:km; x'g] clg luN; -Snf]d_ b'j}<br />

x'G5g\ . of] b=cd]l/sf <strong>tyf</strong> y'k| } c¿ 7fp“x¿df kfOG5 .<br />

118.kf08"lnkLsf] k"m6gf]6df <strong>Pª\u</strong>]N;n] æ;]/f6f]8;Æ / æcf/s]of]K6l/S;, cflbÆ yKg'ePsf] lyof]<br />

119.;]/]6f]8\; — of] c:6« ]lnofsf] 7"nf] d'08f k'm;km; df5f] xf] . of] c:6« ]lnofdf k}bf x'g] l8kgf]O{ xf] .<br />

cfls{of]K6l/:s — Tof] n'Kt eO;s]sf] k|f0fL xf] . Tof] klIf ju{sf] ;a}eGbf k'/fgf] k|ltlglw xf] . ;fy}<br />

To;df ;l/;[kx¿sf ;d]t ljz]iftfx¿ kfOGy] .<br />

120.<strong>Pª\u</strong>]N;n] oxf“ ;DejtM x]snsf] Tof] egfOk|lt ;+s]t ug'{ePsf]<br />

5 . To;df pgn] s] eg]sf lyP<br />

eg] pgn] hf“r–a'em u/]sf ;a}eGbf ;/n hLjx¿ k|f]l6gsf Psbd} cfsf/xLg — ljgf 9f“rfsf —<br />

s0f ePsf] atfPsf lyP . t/ To;sf] afjh"b hLjgsf ;f/fsf ;f/f cfjZos sfo{x¿nfO{ ltgn]<br />

k"/f ub{y] . tL hLjx¿nfO{ pgn] df]g/f atfPsf lyP . x]g'{xf];\,<br />

x]snsf] /rgf, hLjx¿sf] ;fdfGo<br />

cfsf/ — Generalle Morphologie der Organismen<br />

121.Eozoon Canadense M of] Sog8fdf SofDa|Laf6 klxn], cyf{t\ lqv08 o'udf ul/Psf]<br />

pTvgg sfo{sf] l;nl;nfdf kfOPsf] Pp6f hLjfid xf] . To;nfO{ k|frLg cflb<strong>sfn</strong>Lg hLjx¿sf]<br />

cjz]if dflgPsf] 5 . Tof] hLjfidsf] ;hLj pTklQsf] cjwf/0ffnfO{ !*&* df df]ljo;n] v08g<br />

ul/lbPsf lyP .<br />

122.Alles was entstcht, ist wert,dass es zugrunde geht, u]6]sf] kmf:6df<br />

d]lkm:6f]lkmlnhsf] syg efu — !, pkefu – # .<br />

123.<strong>Pª\u</strong>]N;n] oxf“ O6nLsf Hof]ltifzf:qL P=;]SsLsf] k':ts, Die Sonne — ;"o{ — af6 To;sf<br />

zAbx¿ p4[t ug'{ePsf]<br />

5 . hd{g ;+:s/0f .<br />

124.æcgGt cfsfzdf a|x\df08sf] afx'Notfaf6 s] cjwf/0ff pTkGg x'G5 eg] <strong>sfn</strong>sf] cGtxLg<br />

lj:tf/df a|x\df08x¿sf] qmd ;w} + rln/xg]5 .Æ h]=8JNo"= 8« ]k/, o"/f]ksf] af}l4s ljsf;sf] Oltxf;<br />

.<br />

125.Mesmerism<br />

126. of] gfd :k]gsf] a/f6f] — cyf{t\ ;:tf] cfwf/df — ;jf{G6];n] cf gf] s[lt 8glSSh6df<br />

sfNklgs åLksf] gfd lbPsf lyP . Toxf“sf] zf;s ;Gsf]kGhf lyof] .<br />

127.k|foM eGg] ul/Pem} +, kfqu0f — /fuL —n] cfk"mnfO{ cEof;åf/f bIf agfp“5g\ . ctM s] s'/f x'g'<br />

klg Psbd} ;Dej x'G5 eg] ;~rfnssf] OR5fzlQmsf] clwg:y /xg] afgL kbf{v]l/ kl/rfns /


kfqaLrsf] ;DaGw a9L 3lgi6 x'gk'Ub5 . /, h'g vf; rLhx¿ w]/} tLj| x'g k'Ub5g\ / tL hl6n<br />

cj:yfdf klg pkl/k|sf/n] b]lvgyfNb5 . — PË]N;sf] l6Kk0fL .<br />

128.k| ]tfTdfx¿ ;G;f/ Jofs/0fsf] kx'“reGbf<br />

6f9f 5 . Psk6s Pshgf gf]s/n] Jofs/0ffrfo{ lnG8n]<br />

d/]sf] k| ]tfTdfnfO{ ;fIfL aSgsf nflu af]nfPsf] lyof] . lnG8n] d/]l;t s] pgL oxf“ 5g\ eg]/<br />

;f]wk'5 ubf{v]l/ pgn] æd 5' — I areÆ eg]/ k|To'Q/ lbPsf lyP . Tof] cd]l/sL dfWod lyof] . —<br />

PË]N;sf] gf]6 . M<br />

129.pxL<br />

130.pxL<br />

131.y]lnodsf] cg';Gwfg q'mS;n] !*^! df u/]sf lyP . pgn] !*&$ df /]l8of]ld6/sf] /rgf u/]sf<br />

lyP . of] ljls/0fsf] tLj|tf gfKg] pks/0f lyof] .<br />

132.;]G6 lk6;{au{ ljZjljBfnosf] ef}lts ;dfhåf/f ul7t æcWofTdjfbL k|k~rx¿sf] 5fgaLg<br />

cfof]uÆsf tkm{ oxf“ ;+s]t ul/Psf] 5 . pQm cfof]u dO{ ^, !*&% df :yflkt ul/Psf] lyof] . dfr{<br />

@!, !*&^ df p;n] cf gf] sfd ;DkGg u¥of] . ¿;df k|tfTdfjfbsf] k|rf/ ul/x]sf<br />

JolQmx¿dWo], cyf{t\ cS;fsf]j, a6n]/f]j <strong>tyf</strong> c¿x¿l;t p;n] s] eg]sf] lyof] eg ;Rrf<br />

k| ]tfTdfjfbL k|k`rsf af/]df cfjZos ;"rgf lbpmg\ . Tof] cfof]usf ;b:ox¿df d]G8]nf]e,<br />

af]lalnof]e <strong>tyf</strong> qmfo]eLr gfdsf j}1flgs klg lyP . Tof] cfof]u s'g lgisif{df k'u]sf] lyof] eg]<br />

k| ]tfTdfjfbL 36gfx¿ cr]tg dfgl;s lqmofx¿, cyjf hfgLa'emL ul/g] 5nk|k~rsf] ue{af6<br />

pTkGg x'G5g\ . k| ]tfTdfjfbL l;4fGt vf; cGwljZjf;sf] s'/f xf] . To;sf] lgisif{ uf]nf]; -jf0fL_<br />

gfds klqsfdf dfr{ @%, !*&^ ldltsf] c=s *% df k|sflzt ePsf] lyof] . cfof]usf ;fdu|L<br />

d]lG8nf]en] k| ]tfTdfjfbsf ;DaGwdf lg0f{o lbgsf nflu cfjZos ;fdu|L zLif{sdf !*&^ df ;]G6<br />

lk6;{au{df k|sflzt u/]sf lyP ._ Deutsche Jahrbucher M of] gf} hjfg x]u]njfbLx¿sf]<br />

;flxlTos / bfz{lgs klqsf xf] /, …lj1fg / snfsf] hd{g jflif{sLÚsf] ;lª\IfKt ¿k xf] of]<br />

`lnkLhuaf6 k|sflzt x'GYof] . h'nfO{,!*$! b]lv hgj/L !*$# ;Dd To;sf ;Dkfbs P=¥o"h<br />

lyP .<br />

133.df]h6{sf] uLtL–gf6\o hfb"sf] af“;'/Lsf] syfaf6 .<br />

134.8fla{gjfbdfly, ljz]if u/]/ !*&! sf] k]l/; sDo"gkl5 hd{gLdf ul/Psf] k|ltlqmofjfbL xdnfk|lt<br />

<strong>Pª\u</strong>]N;n] oxf“ cf} +Nofpg'ePsf] 5 . 8fla{gjfbsf] ;dy{g ug] { lj/rfx¿h:tf dxŒjk"0f{<br />

j}1flgsx¿;d]tn] klg !*&& df 8fla{gjfbL lzIffdfly /f]s nufpg'kb5{ lsgeg] p;sf] 3lgi6<br />

;DaGw ;dfhjfbL cfGbf]ngl;t 5 / To;sf/0f ;fdflhs Joj:yfsf nflu Tof] Hofb} vt/gfs 5<br />

eg]/ ;'emfj lbgk'u] .<br />

135.kf]kn] slxNo} klg uNtL ub} {gg\ — of] cGwljZjf;sf] :yfkgf kfb/Lx¿sf] kl/ifbn] h'nfO{ !*,<br />

!*&) sf lbg u/]sf] lyof] . hd{g Sofyf]lns wd{zf:qL 8f]lnh/n] pQm cGwljZjf; dfGg<br />

c:jLsf/ u/]sf lyP . z'?df d]ghsf] 7"nf] kfb/L Sof6n/ klg To;sf lj?4 lyP eg] yf]/} lbgkl5<br />

pgn] Tof] :jLsf/ ug{ yfn]sf lyP / k'gM To;sf s§/ ;dy{s klg aGgk'u] .<br />

136.oL zAb hLjzf:qL yf]d; xS;n]åf/f ng8gsf] åGåjfbL ;dfhnfO{ n]lvPsf] lr7Laf6 lnOPsf<br />

x'g\ . pgnfO{ pQm ;dfhn] Tof] ;ldltdf efu lngsf nflu af]nfPsf] lyof], h;sf] lgo'lQm<br />

k| ]tfTdfjfbL k|k~rx¿sf] cWoog ug{sf nflu ul/Psf] lyof] . xS;n]n] pQm lgdGq0ffnfO{ c:jLsf/<br />

ul/lbPsf lyP . / To;af/] s}of} + Joª\ufTds s'/fx¿ u/]sf lyP . hgj/L @(, !*^( sf lbg<br />

n]lvPsf] pgsf] pQm kq cS6f]a/ !&, !*&! sf lbg b}lgs ;dfrf/kq - The Daily News _ df<br />

k|sflzt ePsf] lyof] . 8]lehsf] k':ts /x:ojfbL ng8gdf klg To;af/] pNn]v ul/Psf] 5 . k]h<br />

#*( df Tof] lbOPsf] 5 .<br />

137.;–;fgf gf]6x¿ k|s[ltsf] åGåbjfbaf6 lnOPsf 5g\ .<br />

138.jfSo k"/f ePsf] lyPg .


139.Sire, jen' avais pas besoin de cette hypothese — dxf]bo dnfO{ Tof] sNkgfsf] s'g}<br />

cfjZostf 5}g g]kf]lnPgn] nfKnf;;“u vuf]nLo oflGqsLsf ;DaGwdf n]lvPsf] cf gf]<br />

u|Gydf pgn] O{Zj/sf] lsg pNn]v gu/]sgf] eGg] k|Zgsf] pQ/df nfKnf;n] pgnfO{ ToxL pQ/<br />

lbPsf lyP .<br />

140.<strong>Pª\u</strong>]N;n] oxf“ Tof] efif0fsf] lhls/ ug'{ePsf]<br />

5, h'g lj1fgsf] pGgltsf nflu a]nfotL ;+3sf]<br />

cu:6 !(, !*&$ sf lbg a]Nkmf:6df ePsf] a}7sdf l6G8nn] efif0f lbPsf lyP . —pQm efif0f<br />

cu:6 @), !*&$ sf] k|s[lt — Nature —gfds klqsfdf k|sflzt ePsf] lyof] .<br />

141.Ignorantia non est argumentum M cf gf] cfrf/ ;+lxtfsf] kl/lzi6df l:kgf]hfn] s]<br />

n]v]sf 5g\ eg] k|s[ltsf ljifodf kfb/LjfbL — wd{zf:qLo b[li6sf]0fsf k|ltlglwx¿ — sf] s]jn<br />

Pp6} dfq dflg;x¿sf] c1fgtfnfO{ ckLn ug'{<br />

xf] .<br />

142.x]gl/v xfOg]sf] s[lt Pkf]nu6 — Apollgott<br />

143.PjN8n] k|dfl0ft u/]em} + hfxj]x — Jahveh —sf gfdsf Jo~hg cIf/x¿ tn n]Vgsf nflu<br />

ox'bLx¿n] :j/ j0f{ / cWoog lrx\g x'g] ljGb'sf] lnkLsf] pkof]u ub{y] . hfxj]xsf] pRrf/0f ug'{<br />

lglif4 lyof] . To;sf Jo~hg cIf/x¿sf] tnkl§ Adonai zAbsf :j/j0f{x¿ pgLx¿n] n]Vg] ub{y]<br />

. cfxj]xsf] 7fp“df pgLx¿n] ToxL k9\by] . kl5 To;nfO{ h]xf]jf -Jehovah_ k9\g yflnPsf]<br />

lyof] . ctM Tof] zAb s'g} b]jtfsf] gfd xf]Og, a? Jofs0f{sf] e2f e"n xf] . lxa| " -Oa|fgL_ efiffdf t<br />

Tof] zAbsf] k|of]u x'g' Psbd} c;Dej 5 .<br />

144.kmfnd]o/sfg';f/ d]g, Kofnf]kf]g];;sf ls;fgx¿n] ( cf} + ztfAbL;Dd klg o"gfgL OGb| -lho;_<br />

;dIf anL r9fp“y] .<br />

145.6'ljGh]g:s"n M afOansf ;DaGwdf zf]w / cfnf]rgf ug{sf nflu Pkm=a]o/åf/f !( cf} + zbLsf]<br />

k"jf{4{df :yflkt ul/Psf] lyof] . To;sf cg'ofoLx¿n] afOansf] h'g a'l4jfbL cfnf]rgf u/]sf<br />

lyP, Tof] s'g c;+ultsf nflu rlr{t 5 eg] afOansf h'g;'s} k|:yfkgfx¿nfO{ pgLx¿n] klg<br />

P]ltxfl;s¿kaf6 ;Rrf dflgof];\ eGg] rfxGy] . Pp6f ljZj;gLo P]ltxfl;s ;|f]tsf ¿kdf<br />

afOansf] k|fdfl0fstfsf] ljifodf cfz+sf k}bf ug] { l;nl;nfdf pQm :s"nn] w]/} sfd u/]sf] lyof],<br />

oBlk To;sf] p2]Zo Tof] lyPg .<br />

146.x]g'{xf];\<br />

, hd{g ljrf/wf/fdf .<br />

147.æn'8 lju kmfo/afvÆ, n]vs ;L=Pg=:6fs{, kL=Ph=8L= :6'6uf8{ km8{, Pgs] . !**% . —<br />

<strong>Pª\u</strong>]N;sf] l6Kk0fL .<br />

148.<strong>Pª\u</strong>]N;sf] Wofg xfOg]sf] bz{gdf qmflGtsf] ;DaGwdf cf gf] lgaGw — wd{ / bz{gsf] hd{g<br />

Oltxf; — Zur Geschichete der Religion und Philosophie in Deutschland —<br />

df ul/Psf] l6Kk0fLdf uPsf] 5 . pQm lgaGw !*## df n]lvPsf] lyof] .<br />

149.kmfo/afvsf] u|Gy, O;fO{ wd{sf] ;f/tTj, !*$! df lnlAhu k|sflzt ePsf] lyof] .<br />

150.hËnL dflg;x¿ / lgDgk|sf/sf aa{/ dflg;x¿df clxn] klg ;a} 7fp“df s] wf/0ff ljBdfg 5<br />

eg] ;kgfdf b]lvg] dfgjLo ¿kx¿ jf:tjdf :yfoL¿kn] cf gf] z/L/ Tofu u/] ]/ aflx/ lg:s]sf<br />

cfTdfx¿ x'g\ . ctM ;kgfdf b]lvg] k| ]tfTdfx¿n] ;kgfdf b]Vg] JolQmsf lj?4 h'g sfd ub{5,<br />

To;sf] nflu ;kgfdf b]lvg] jf:tljs JolQmnfO{ lhDd]jf/ 7x¥ofOG5 . pbfx/0fsf nflu Ody{gn]<br />

s] pNn]v u/]sf 5g\ eg] !**$ df ufogfsf ef/tLox¿df ;d]t ToxLk|sf/sf] ljZjf; km}lnPsf]<br />

lyof] . — PË]N;sf] l6Kk0fL] .<br />

151.a?0f — Neptune — sf] vf]h Pshgf hd{g Hof]ltifzf:qL hf]xg uf]n]n] !*$^ df u/]sf lyP<br />

.<br />

152.k[i7 — !!(<br />

153.k[i7 — *


154.;jf] {Rr ;Qfsf] k"hf Joj:yf sfod ug{sf nflu /f]a;lko/åf/f ul/Psf] k|otgtkm{ oxf“ ;+s]t<br />

ul/Psf] 5 .<br />

155.;fbf]jfsf] :s"n df:6/ M !*^^ sf] c:6«f]–k|lzofnL o'4df ;fbf]jfdf ePsf] k|lzofnL ljhokl5<br />

hd{g k|rf/sx¿n] pqm pvfgsf] k|of]u ug{ ;'? u/]sf lyP . To;sf] ;+s]t s] lyof] eg] k|lzofnL<br />

ljhosf] sf/0f k|lzofnL lzIff k|0ffnLsf] >]i7tf lyof] .<br />

156.Rhadamanthus — o"gfgL kf}/fl0fs ufyfx¿df kfOg] s7f]/ GofowLzsf] k|tLs .<br />

157.oxf“ d}n] JolQmut :ki6Ls/0f lbg cg'dlt rfxG5' . pQm l;4fGtdf d]/f] e"ldsfsf] pNn]v<br />

af/Daf/ ul/Psf] ] 5 . ctM Tof] s'/f Psbd} :ki6 kfg{sf nflu Ps zAb klg gaf]Ng' ca Ps<br />

lsl;dn] sl7g x'gk'u]sf] 5 . <strong>dfS</strong>;{;“u $) jif{sf] cf gf] ;xof]u <strong>sfn</strong>df / To;eGbfklxn] klg<br />

ToxL l;4fGtsf] hu yfKg] l;nl;nfdf <strong>tyf</strong> ljz]if u/]/ To;nfO{ ljsf; ug] { l;nl;nfdf d]/f] klg<br />

s]xL :jtGq e"ldsf lyof] eGg] s'/f d}n] c:jLsf/ ug{ ;lSbg tfklg o;sf d'Vo d"ne"t<br />

l;4fGtx¿sf] :yfkgf ug] { s'/fsf] >]o ljz]if u/]/ cy{zf:q / Oltxf;sf] If]qdf <strong>dfS</strong>;{nfO{ g} 5 .<br />

oL s'/fx¿eGbf w]/}, clGtd lgisif{sf] ¿kdf of] l;4fGtnfO{ ;"qa4 ul/Psf] ] >]o <strong>dfS</strong>;{nfO{ g} 5 .<br />

a9LeGbf a9L s]xL ljz]if If]qdf ul/Psf] ] d]/f] sfdnfO{ 5f]8]/ h]–hlt d}n] u/]sf] lyP“, dljgf klg<br />

<strong>dfS</strong>;{n] Tof] /fd|/L ug{ ;Sg'x'GYof] . pxf“ b"/bzL{ x'g'x'GYof] <strong>tyf</strong> pxf“sf] b[li6sf]0f w]/} Jofks / tLI0f<br />

lyof] . <strong>dfS</strong>;{ dxfg\ x'g'x'GYof] — c;fdfGo k|ltef;DkGg x'g'x'GYof] . c¿ xfdL ;a}nfO{ a9LeGbf<br />

a9L k|ltefzfnL eGg ;lsG5 . pxf“ljgf cfhsf] of] l;4fGt x'“b}gYof]<br />

. ctM o;sf] gfdfs/0f<br />

pxf“sf] gfddf x'g' Psbd} 7Ls xf] . — PË]N;sf] l6Kk0fL .<br />

158.x]g'{xf];\<br />

M Das wesen der menschllchen Kopfarbeit, dargestellt von eimen<br />

Hondarbiter dfgj dl:tissf] sfo{sf] k|s[lt xftn] sfd ug] { Pshgf dhb"/åf/f lnlvt -<br />

x}Dju{, d];g/, !*^( — PË]N;sf] l6Kk0fL .<br />

159.l6Kk0fL &) df x]g{xf];\ .<br />

160.of] zAbsf] pkof]u hd{g ;fd|fHosf nflu k|of]u ul/Psf] 5, Tof] !*&! df k|lzofsf] g]t[Tjdf<br />

:yfkgf ePsf] lyof] To;df cli6«of kb} {gYof] .<br />

161.x]g'{xf];\<br />

M ;'P6 ljo/sf] /rgf, …ax'd"No wft'x¿sf] pŒkfbg .<br />

162.x]g'{xf];\<br />

M k" “hL v08— !<br />

163.x]g'{xf];\<br />

M cWofo @$_<br />

164.dfs{ k|frLg hd{gLsf] u|fd k~rfot xf] . PË]N;n] ] Tof] zLif{saf6 æ;dfhjfb M sfNklgs /<br />

j}1fgsÆsf] klxnf] hd{g ;+:s/0f / klxnf] c+u| ]hL ;+;s/0fdf Pp6f kl/lzi6 yKg'ePsf] lyof] .<br />

To;df pxf“n] hd{g ls;fgx¿sf] k|frLg <strong>sfn</strong>b]lvsf] Oltxf; pNn]v ug'{ePsf]<br />

lyof] ._<br />

165.c1]ojfb — Agnosticinn — o"gfgL pk;u{ a — xf]Og— / gnosis — 1fgsf] d]naf6<br />

ag]sf] xf] . of] b[li6sf]0fn] ef}lts j:t'x¿sf] cl:tTjnfO{ t :jLsf/ ub{5 t/ æTof] c1]o 5Æ<br />

eGb5 .<br />

166.of] Nofl6g zAb …gfdÚ-Nomen_af6 pŒklQ ePsf] xf] . dWoo'uLg bz{gsf] pQmwf/fn] k|hftLo<br />

wf/0ffx¿ ldNbf–h'Nbf rLhx¿sf gfd dfq x'g\ eGg] 7fGbYof] .<br />

167.Qual — of] zAbdf Sn]if 5, To;n] o;df bfz{lgs cy{ el/lbG5 . o;sf] zflAbs cy{ xf] —<br />

oGq0ff . Tof] To:tf] kL8f jf si6k"0f{ ps';d's'; xf], h;n] s]xLgs]xL ug{sf nflu afWo agfp“5 .<br />

To;sf] ;fy;fy} /x:ojfbL af]xd]n] of] hd{g zAbdf Nofl6g zAb …u'0fÚ -Qualitas_sf] s]xL cy{<br />

ylklbPsf 5g\ . To;sf] cy{ xf] M Qual aflx/af6 k'¥ofOg] kL8f ljk/Lt Tof] lqmofa4{s tTj xf],<br />

h;sf] cwLg:y s'g} j:t', ;DaGw cyjf JolQmsf] pTklQ :jtM:k"mt{ ljsf;af6 x'G5 eg] k'gM<br />

To;n] :jo+nfO{ cufl8 a9fp“5 . — cª\u| ]hL ;+:s/0fdf PË]N;sf] l6Kk0fL] .<br />

168.<strong>dfS</strong>;{åf/f /lrt kljq kl/jf/ -Die Heilig Familie, 1845_ — PË]N;sf] l6Kk0fL] . 169


169.oxL u|Gydf x]g'{xf];\<br />

, k"m6gf]6xx¿ — 141, 149,151,154 and 155 — df_<br />

170.Le n'avais pas besion de cette hypothese<br />

171.u]6]åf/f /lrt b'vfGt gf6s …kmf:6Úaf6_<br />

172.cgfhsf sfg"gx¿ !*!% df a]nfotL ;+;b\df hdLgbf/x¿sf kIfdf :jLs[t ul/Psf] ] cGgsf]<br />

pRrb/l;t ;DalGwt sfg"g lyP . u/La hg;ª\Vofdfly 7"nf] af]em ag]sf tL sfg"gx¿ cf}Bf]lus<br />

k" “hLklt ju{sf nflu cnfes/ lyP . lsgeg] ltgsf] kmn:j¿k >dsf] d"No a9]sf] lyof] <strong>tyf</strong><br />

ljb]z Jofkf/sf] dfu{ ca?4 ePsf] lyof] . !*$^ df tL sfg"gx¿ ;+zf]lwt ul/Psf] lyP .<br />

173.hf]gfyg efOsf] k|of]u Tolta]nf ;+o'Qm /fHo cd]l/sfk|lt ;Í]t ug{sf nflu ul/GYof] . clxn]<br />

To;nfO{ ;fd sfsf elgG5 .<br />

174.k'g?Tyfgjfb — ut zbLsf] Tof] Pp6f cfGbf]ng lyof] . To;n] wd{sf] gi6 eO/x]sf] k|efjnfO{<br />

k'ghL{ljt ug] { k|oTg u/]sf] lyof] . To; cfgbf]ngsf k|d'v ;Ë7gstf{ lyP M d"8L / ;GsL .<br />

175.d'8L / zfsL M of] ktgf]Gd'v wd{sf] k|efjnfO{ k'g?Tyfg ug{sf nflu rnfOPsf] !( cf} + zbLsf]<br />

cfGbf]ng xf] . cd]l/sfsf b"O{ pkb]zs d'8L / zfsL o; cfGbf]ngsf 7"nf ;+u7gstf{ lyP .<br />

176.d'lQm ;]gf — To;sf] :yfkgf !*^% df Oª\NofG8df ul/Psf] ] lyof] . Tof] O;fO{ wdf{anDaLx¿sf]<br />

k/f]ksf/L wfld{s ;]gf lyof] .<br />

177.clg Jofkf/sf] dfldnfdf ;d]t klg /fli6«o cGw/fi6«jfbL cx+sf/n] ;xL k/fdz{bftfsf] e"ldsf<br />

lgjf{x ug{ ;Sb}gYof] . clxn] ev{/};Dd cf};t a]nfotL sfvf{gfsf] h'g;'s} cË| ]h dflnsn] klg<br />

cf gf] efiff 5f]8]/ s'g} csf] { efiff af]Ng ckdfghgs dfGbYof] . /, p;nfO{ s] s'/fdf uj{ x'GYof]<br />

eg] æu/LaÆ ljb]zLx¿ Oª\NofG8df cfP/ a;] / p;sf] dfn ljb]zdf vkt u/fpg] s'/fsf] em~em6<br />

/ x}/fgLaf6 pgLx¿n] To;nfO{ d'Qm ul/lbP . To;/L tL ljb]zLx¿n], k|fozM hd{gx¿n] a]nfotsf]<br />

ljb]z Jofkf/ — cfoft–lgof{tsf] Hofb} 7"nf] efudfly sAhf hdfPsf lyP <strong>tyf</strong> ljb]zl;tsf]<br />

cË| ]hx¿sf] ;Lwf Aofkf/ k|foM pklgj]zx¿, rLg, ;+=/f=cd]l/sf / b=cl<strong>k|m</strong>sf;Dd g} ;Lldt /x]sf]<br />

lyof] eGg] s'/fdf p;n] slxNo} Wofg lbPg g t tL hd{gx¿n] c¿ b]zx¿sf hd{gx¿l;t<br />

Jofkf/ ub{y] / pgLx¿n] lj:tf/}–lj:tf/} ;Dk"0f{ ;G;f/el/ Jofkfl/s pklgj]zsf] hfn la5\ofPsf<br />

lyP eGg] s'/fdf s'g} Wofg lbPsf lyP . t/ sl/a $) jif{klxn], hlta]nf hd{gLn] hf]8bf/¿kn]<br />

lgof{t ug{sf nflu pTkfbg ;'? u/]sf] lyof], cgfh lgof{t ug] { b]zaf6 s]xL ;dod} pQd >]0fLsf]<br />

cf}Bf]lus d'n'sdf abNgsf nflu Tof] Jofkfl/s hfnn] p;nfO{ v"a} d2t k'¥ofPsf] lyof], Tolta]nf<br />

-Tof] sl/a !) jif{klxn]sf] s'/f xf]_ dfq sfvf{gfsf dflns cË| ]hx¿ 3a8fP <strong>tyf</strong> pgLx¿n]<br />

cf gf /fhb"tx¿ / jfl0fHob"tx¿l;t pgLx¿sf u|fxsx¿ lsg 36\b}uO/x]sf 5g\ eg]/<br />

;f]Wgyfn] . ;a} /fhb"tx¿ / jfl0fHob"tx¿sf] Pp6} pQ/ lyof] M -!_ ltdLx¿n] cf gf<br />

u|fxsx¿sf] efiff l;Sb}gf}, a? ltdLx¿n] s] cfzf ub{5f} eg] pgLx¿n] ltdLx¿sf] efiff l;s"g\ .<br />

-@_ ltdLx¿n] cf gf u|fxsx¿sf] cfjZostf, pgLx¿sf afgL–Joxf]/fx¿ / ?rLsf] cg's"n x'g<br />

k|oTg ub} {gf}, a? ltdLx¿n] s] cfzf ub{5f} eg] pgLx¿n] cfk"mnfO{ ltdLx¿sf] cg's"n agfpmg\ .<br />

— PË]N;sf] l6Kk0fL .<br />

178.To;sf] lj/f]wdf Pp6f cgf}7f] s'/f b]Vg kfOGYof] . d';ndfgsf] ;G;f/df, vf; u/]/ cl<strong>k|m</strong>sfdf<br />

wfld{s ljb|f]x eof] . O:nfd s:tf] wd{ xf] eg] Tof] k"j{sf b]zdf /xg]x¿sf nflu, vf; u/]/<br />

c/ax¿sf] nflu agfOPsf] lyof], cyf{t\ Psflt/, Jofkf/ / pBf]udf nfu]sf zx/jf;Lx¿sf nflu<br />

agfOPsf] lyof] eg] csf{lt/, clehft 3'dGt]x¿sf nflu Tof] agfOPsf] lyof] . t/ To;df lglZrt<br />

;dodf To;leq af/Daf/ pTkGg x'g] ;+3if{sf] aLpm l5k]sf] lyof] .<br />

zx/jf;Lx¿ wgjfg\ / P]o\of;L x'G5g\ / æsfg"gÆsf] kfngfdf sdhf]/ b]lvG5g\ . d?e"lddf 3'Dg]<br />

c/ax¿ u/La / To;/L bx|f] cfrf/–Jojxf/ dfGg]x¿ x'G5g\ . wg–;Dkbf / P]zcf/fdk|lt<br />

pgLx¿n] Oiof{ / nfnrsf] b[li6 lbg yfNb5g\ . k'gM pgLx¿ s'g} k}uDa/, s'g} d]xbL - gof“<br />

d'Nnfx_sf] g]t[Tjdf Ps eP/ cwdL{x¿nfO{ ;hfo“ lbG5g\ <strong>tyf</strong> /Llt–l:ylt / ;Rrf wfld{s<br />

;dk|bfo k'g:yf{kgf ub{5g\ <strong>tyf</strong> wd{ Tofu ug] {x¿sf] wg;DklQ lnnfd ub{5g\ .


!)) jif{df pgLx¿ klg ToxL l:yltdf k'Ug' :jfefljs x'G5, h;df tL wd{ljxLg JolQmx¿ lyP M<br />

wfld{s ;dk|bfonfO{ k'gM lgd" {n ug'{kg]<br />

{ cfjZostf k}bf x'G5 . Pshgf gof“ d]xbLsf] pbo x'G5 .<br />

k'gM Psk6s pxL l;nl;nf bf]xf]l/G5 .<br />

cl<strong>k|m</strong>sfsf cNdf]/ljbx¿ / :k]gsf cfNdf]xfbf] {b]lv lnP/ vf/t"g 179 sf] clGtd d]xbLsf] ljhoL<br />

cleofg;Ddsf] ToxL kl/0ffd ePsf] lyof], h;n] cª\u| ]hx¿sf sf]lzzx¿nfO{ Tolt ;kmntfsf<br />

;fy c;kmn kfl/lbPsf lyP . kmf/; / cGo d';ndfg b]zx¿df x'g] ljb|f]xsf] klg ToxLvfnsf]<br />

cyjf To:t} xfnt ePsf] lyof] .<br />

tL ;f/f wfld{s ;Dk|bfosf] afgf le/]/ /xG5g\ . t/ ltgLx¿sf] ;|f]tsf] sf/0f cfly{s x'G5 . /,<br />

To;sf afjh"b hlta]nf pgLx¿ ljhoL x'G5g\, Tolta]nf klg k'/fgf cfly{s kl/l:yltx¿n] xft<br />

gxfnLsg} pgLx¿nfO{ 5f]l<strong>8l</strong>bG5g\ . ctM k'/fgf] kl/l:ylt ckl/jlt{t g} /lx/xG5 <strong>tyf</strong> lglZrt<br />

;dodf af/Daf/ 6Ss/ eO/xG5 . To;sf] ljk/Lt O;fO{ wd{ dfGg]x¿n] klZrdsf b]zx¿sf]<br />

hgljb|f]xx¿sf] wfld{s afgf k'/fgf] eO;s]sf] Joj:yfdfly k|xf/ ug{sf nflu s]jn Pp6f em08f /<br />

gsfjsf] dfq sfd ub{5 . cGtdf Tof] wfld{s Joj:yf kN6\ofOG5, gof“ cfly{s Joj:yfn] hGd<br />

lnG5 / ;G;f/ cufl8 a9\b5 . — PË]N;sf] gf]6 .<br />

179.Almoravids — !! cf} + / !@ cf} + zbLsf p=cl<strong>k|m</strong>sf <strong>tyf</strong> b=:k]gsf] Pp6f aa{/ /fhj+z .<br />

Almohads klg Pp6f aa{/ ;fdGtL /fhj+z xf] . To;n] Almoravids nfO{ x6fP/ !@ cf} + / !#<br />

cf} + zbLdf zf;g u/]sf] lyof] . vf/t"gsf] d]xbL, df]xdb cxdb -!($$–!**%_ k"=;"8fgdf<br />

c+u| ]hx¿ / cGo o"/f]k]nL pklgj]zjfbLx¿sf lj?4 toxf“sf ls;fgx¿ / vfgbfg ju{sf] /fli6«o<br />

cfGbf]ng -!**!–!**%_sf g]tf lyP . To; ljb|f]xsf] kl/0ffd:j¿k !*(* df tL<br />

pklgj]zjfbLx¿ Toxf“ 5f]8]/ efUg afWo x'g'k/]sf] lyof] .<br />

180.oxf“ lhls/ sdf]l8ogsf] /rgf ox'bLx¿ / sflkm/x¿sf] lj?4 Ifdfofrgfsf] uLt — Carmen<br />

Apologeticum adverus Ludaeos at gentes<br />

181.Cabbala — of] Ps /x:ojfbL wfld{s l;4fGt xf], h;sf] hfb"l;t ;DalGwt lyof] . of]<br />

ox'bLx¿dfem Jofks¿kn] lkm+lhPsf] lyof] .<br />

182.Gnostics — k|f/lDes O;fO{ wd{cGt/ut kfOg] /x:ojfbL wf/f . of] bz{gsf] k|ltlqmofjfbL<br />

;f/;+u|xjfbL -e|djfbL_ wf/f lyof] .<br />

183.Zend-Avesta — hf]/f]cl:6«ofoL wd{sf] kljq k':tssf] ;+u|x . of] wd{ k|frLg kf/;,<br />

ch/j}hfg <strong>tyf</strong> dWo Plzofdf km}lnPsf] lyof] . s] ljrf/ ul/G5 eg] of] ;+u|x O;fk"j{ gjf} + zbL<br />

<strong>tyf</strong> jt{dfg t];|f] zbLsf] aLr tof/ ul/Psf] lyof] . _<br />

184.Geschichte der Halbinsel Morea, v08 — !<br />

185.oxf“ h'g n]vsf] pNn]v ul/Psf] 5, To;sf] zLif{s t':tlnª\u; lnt/]t'/ xf] . Tof] <strong>k|m</strong>fG;sf<br />

ef}ltsjfbL bfz{lgs lbb]/f], xNjfv, x]Nj]l;o;, cflbsf] af/]df n]lvPsf] lyof] . Tof] n]vdf<br />

<strong>Pª\u</strong>]N;g] ;Nnfx lbg'ePsf] 5, ædhb"/ hg;d'bfodf ut ztfAbLsf >]i7 <strong>k|m</strong>]Gr ef}ltsjfbL<br />

;flxTosf] ljt/0ftkm{ Wofg lbOg'kb{5 . Tof] /rgf / ljifoj:t' b'j}sf] b[li6sf]0fn] <strong>k|m</strong>flG;;L<br />

cfTdfsf] clxn];dDsf] ;j{>]i7 pknlAw xf] <strong>tyf</strong> olb To;a]nfsf] j}1flgs :t/nfO{ Wofgdf /fv]/<br />

To;sf] ljifoj:t' clxn] klg Hofb} pRr:t/sf] 5 <strong>tyf</strong> /rgfTds :j¿k clåtLo 5 .<br />

186./]rsf] cy{ x'G5 — efif0f . of] j}wflgs hgjfbL kf6L{sf] s]Gb|Lo d'vkq lyof] .<br />

187.j}wflgs hgjfbL kf6L{sf] ;b:o . Tof] d'Vo pbf/kgyL /fhtGqjfbL k" “hL:jfbL kf6L{ lyof] .<br />

cS6f]a/ ;dfhjfbL qmflGtsf] ljhokl5 To;n] k|ltqmflGtsf/L k" “hkltx¿ / hdLgbf/x¿sf]<br />

;f]leot ;Qfsf] lj/4 ;z:q ;+3if{ ;+ul7t ug{ d2t u/]sf] lyof] .<br />

188.;fNtLsf]e Zr]lGb|gsf] k':ts cfw'lgs sfJosyfsf] pbf/kGyL aft"gL, b':;fx;L / e"m6 af]Ng] kfq<br />

.<br />

189.Pg=s]=g]qmf;f]esf] æ¿;df sf] ;'vL 5


190.q'bf]lesx¿ M ls;fgx¿ / g/f]bjfbL a'l4hLjLx¿sf] 8\o'dfsf] lgDgk" “hLjfbL–hgjfbL ;d"x .<br />

191. g/f]bgfofef]Nof M o;sf] cy{ xf] — hgtfsf] OR5f . of] g/f]bjfbL cftª\sjfbLx¿sf] !*&( df<br />

:yflkt kf6L{ xf] . To;sf] p2]Zo PstGqsf] ;Qf pGd"ng ug'{<br />

lyof] . of] kf6L{ !( cf} + zbLsf] gjf} +<br />

bzssf] pQ/f4{;Dd /x]sf] lyof] .<br />

192./fHo 8\o'df M of] Tof] k|ltlglw ;ef xf], h'g hf/zfxL ;/sf/ !()% sf] qmflGtsf/L 36gfkl5<br />

af]nfpg afWo ePsf] lyof] . cf}krfl/s¿kaf6Tof] Pp6f ljwflosf lyof] t/ jf:tjdf To;nfO{<br />

s'g} clwsf/ k|fKt lyPg . To;sf] r'gfj ljlw ck|ToIf x'GYof], c;dfg cfwf/df x'GYof], h'g<br />

;fj{ef}lds lyPg . dhb"/ ju{ / u}/–¿;L hg;+VofnfO{ k"0f{ dtflwsf/ lyPg <strong>tyf</strong> dhb"/,<br />

ls;fgsf] 7"nf] efunfO{ dtflwsf/ lyPg . l8;]Da/ !! -@$_, !()% sf] r'gfjdf Pshgf<br />

hdLgbf/sf] ef]6sf] a/fa/ $% hgf dhb"/x¿, !% hgf ls;fgx¿ / # hgf zxl/of k" “hLklt<br />

ju{sf] a/fa/ x'GYof] .<br />

hf/zfxL ;/sf/n] klxnf] 8\o'df -clk|n–h'nfO{ !()^_ / låtLo 8\o'df -km/j/L–h"g !()&_ df<br />

eª\u ul/Psf] lyof] . h"g #, !()& sf] cfsl:ds ;Qf kl/jt{gkl5 ;/sf/n] gof“ r'gfj sfg"g<br />

3f]lift u/]sf] lyof], To; cg';f/ dhb"/x¿, ls;fgx¿ / zxl/of lgDg–k" “hLjfbL ju{sf] clwsf/df<br />

emg\ a9L s6f}tL ul/Psf] lyof] <strong>tyf</strong> t[tLo 8\o'df -!()&–!@_ <strong>tyf</strong> rt'y{ -!(!@–!&_ 8\o'dfdf<br />

hdlgbf/x¿ / 7"nf k" “hLkltx¿sf] k|e'Tj ;'lglZrt ul/Psf] lyof] ._<br />

193.l;gfª M hf/zfxL ¿;df cyf] {8S; O;fO{ wfld{s ;+3sf] lgoGq0f ug] { ;+:yf .<br />

194.oxf“ <strong>Pª\u</strong>]N;n] n'<strong>8l</strong>ju kmfo/afv / hd{g bz{gsf] cGtsf] pNn]v ug'{ePsf]<br />

5<br />

195.x]g'{xf];\<br />

<strong>dfS</strong>;{åf/f lnlvt x]u]nsf] blIf0fkGy;DaGwL bz{gsf] cfnf]rgfdf of]ubfg wd{sf] af/]df<br />

e"ldsf .<br />

196. <strong>k|m</strong>flG;;L ;dfhjfbL, n'O{ cu:6 Anfª\sLsf cg'ofoL_ pgsf] ljrf/ s] lyof] eg] ;j{xf/f ju{sf]<br />

ju{;+3if{åf/f geP/ a'l4hLjLx¿sf] ;fgf] cNk;+Vofsf] if8oGqåf/f dflg; j}tlgs bf;tfaf6 d'Qm<br />

x'G5 .<br />

197.x]g'{xf];\,<br />

<strong>Pª\u</strong>]N;åf/f lnlvt n':tlnª\;, bf; sfo{qmdaf/] An]lSj:t]g .<br />

198.P/k'm6{ sfo{qmd M hd{g ;fdflhs hgjfbL kf6L{åf/f !*(! df P/k'm6{ dxflwj]zgdf :jLs[t<br />

sfo{qmd .<br />

199.oxf“ <strong>dfS</strong>;{sf] k'l:tsf <strong>k|m</strong>fG;df u[xo'4df P+u]N;sf] e"ldsfsf] pNn]v ul/Psf] 5 . <strong>dfS</strong>;{–P\u]N;<br />

;+slnt /rgfx¿ — !_<br />

200.O{Zj/lgdf{0f M of] !()%—)&sf] qmflGtsf] c;kmntfkl5 af]N;]les kf6L{sf s]xL a'l4hLjLx¿df<br />

pTkgg ePsf] lyof] . pgLx¿ gof“ ;dfhjfbL wd{sf] /rgfaf/] hf]8 lbPsf lyP .<br />

201.a]vL -o'ufGtsf/L_ k|ltqmflGtsf/L Sof8]6x¿sf n]vx¿sf] ;+u|x, !()( df k|sflzt . tL<br />

n]vx¿df ¿;df d'lQm cfGbf]ngsf] qmflgtsf/L–hgjfbL k/Dk/fx¿nfO{ abgfd ug] { sf]lzz<br />

ul/Psf] lyof] . clg, !()%—)& sf] qmflGtnfO{ bafOPsf]df hf/zfxL ;/sf/nfO{ wGojfb lbOPsf]<br />

lyof] ._<br />

202.of] 8\o'dfdf a]nf]p;f]esf] efif0fsf] pNn]v xf] . To;df pgn] æwd{nfO{ JolQmsf] lghL dfldnf<br />

dfGg'kb{5Æ eg]/ ;'emfj lbPsf lyP . pgsf] k|:yfkgfsf] uNtLk|lt k|f]n]6/L, cª\s—df ;+s]t<br />

ul/Psf] lyof] .<br />

203.of] !()^–)( ;Dd ¿;af6 k|sflzt af]N;]les ;dfrf/kq .<br />

204.k|frLg cfl:tsx¿ -Old believers_M ¿;L cyf] {8S; O;fO{ wfld{s ;+3af6 ;Da4–ljR5]b ug] {<br />

leGg dtfanDaL .<br />

205.cS6f]a/jfbL — 7"nf k" “hLklt ju{sf] /fhtGqjfbL kf6L{, cS6f]a/ !& ;+3sf ;b:ox¿ . To;sf]<br />

:yfkgf !()% gf]e]Da/df ePsf] lyof] . hf/sf] cS6f]a/ 3f]if0ffkqsf] ;dy{g ug] { x'gfn]<br />

ltgLx¿nfO{ Tof] gfd lbOPsf] lyof] . cS6f]a/ !&, !()% sf] 3f]if0ffg';f/ ¿;df gful/s


:jtGqtf nfu" ug] { sa'n ul/Psf] lyof] . cS6f]a/jfbLx¿sf ;f/fsf ;/f lqmofsnfkx¿ hglj/f]wL<br />

lyP . /, ltgn] 7"nf k" “hLkltx¿ / hdLgbf/x¿sf k|ltlqmofjfbL :jb]z / ljb]z gLltsf] ;dy{g<br />

ub{y] . Sof8]6;“u} cS6f]a/jfbLx¿n] ljb]zL ;fd|fHojfbL zlQmx¿sf] ;xof]uaf6 cS6f]a/<br />

qmflGtkl5 ;f]leot ;Qfsf] lj/f]wdf ;z:q ;+3if{ u/]sf lyP ._<br />

206.k|ultjfbL -Pgressist_ M ¿;L /fhtGqjfbL pbf/kGyL k" “hLjfbLx¿sf] cS6f]a/jfbLx¿ /<br />

Sof8]6x¿sf aLrsf] dWodfuL{ kf6L{ .<br />

207.zflGtk"0f{ k'g?TyfgjfbL kf6L{ M 7"nf hdLgbf/, k" “hLklt / Jofkf/Lx¿sf] kf6L{ .<br />

208.;/sf/n] h"g #-!^_, !()& sf lbg zf;gdf cfsl:ds kl/jt{g u¥of] . To;df bf];|f] 8\o'df<br />

eª\u ul/of] . 8\o'df r'gfj sfg"g ablnof] . !()& gf]e]Da/df t];|f] 8\o'dfsf] a}7s a:of] . gof“<br />

sfg"g cg';f/ 8\o'dfdf dhb"/x¿ / ls;fgx¿nfO{ k|fKt k|ltlglwx¿sf] ;+Vof s6f}tL u/]/ emg\<br />

yf]/} agfOof] . ANofs xG8« ]8 /fhtGqjfbL ;d"x / Sof8]6x¿sf] 8\o'dfdf k|e'Tj :yflkt eof] .<br />

209.kfb/L o"nf]lho;, clk|n !$ .<br />

210.pxL .<br />

211.clk|n !$ .<br />

212.pxL .<br />

213.oxf“ !()%–)& sf] qmflGtsf] pNn]v ul/Psf] xf] .<br />

214.hgj/L (, !()% sf] qmflGtdf ;]G6lk6;{ ju{sf dhb"/x¿ afnaRrfx¿;lxt cf gf ljkGgtf /<br />

Aofkfl/s clwsf/ljxLgtfsf] ljj/0f lbP/ hf/nfO{ ljgtLkq lbg uPsf lyP . hf/sf] cfb]zdf<br />

;]gfn] zflGtk"0f{ k|bz{gdfly uf]nL xfGof] . Psxhf/eGbf a9L JolQm dfl/P / sl/a % xhf/ 3fOt]<br />

eP . pQm qm"/tfk"0f{ sf/afxLsf lj?4 … PstGq gfz xf];\ Ú sf] gf/f cGt/ut b]zel/<br />

k|bz{gx¿ / x8tfnx¿sf] pef/ cfof] . /, klxnf] ¿;L qmflGt ;'? ePsf] lyof] .<br />

215.!()% sf] cS6f]a/df clvn ¿;L /fli6«o x8tfn eof] . /, !()% l8;]Da/df df:sf]df<br />

;z:qljb|f]x eof] .<br />

216.clehft ju{x¿sf] ;+o'Qm kl/ifb M !()^ df :yflkt ;fdGtL hdLgbf/x¿sf] k|ltqmflgtsf/L<br />

;+u7g .<br />

217.ANofsxG8« ]8 M qmflGtsf/L cfGbf]ngsf] k|lt/f]w ug{sf nflu hf/zfxL k'ln;åf/f :yflkt ul/Psf]<br />

/fhtGqjfbL ;d"x . ltgLx¿sf] sfd qmflGtsf/Lx¿sf] xTof ug'{,<br />

k|ultzLn a'l4hLjLx¿dfly<br />

xdnf ug'{<br />

/ ox'bLlj/f]wL xTofsf08 ;+ul7t ug'{<br />

lyof] ._<br />

218.cS6f]a/ !&, !()% sf lbg hf/zfxLn] qmflGtaf6 8/fP/ 3f]if0ffkq hf/L u¥of] . To;df ;+ljwfg<br />

/ gful/s :jtGqtf lbg] saf]n ul/Psf] lyof] . Tof] dhb"/ ju{nfO{ wf]sf lbg] /fhg}lts<br />

if8oGqafx]s c¿s]xL lyPg .<br />

219.l;gf8sf] ;/sf/L dxfk|jQmf To;sf] cWoIf x'GYof] .<br />

220.clk|n !^<br />

221.x]g'{xf];\<br />

— !(! g+= l6Kk0fL<br />

222.¿;L hgtfsf] ;+3 M /fhtGqjfbL AnofsxG8« ]8 ;+u7g .<br />

223.clk|n !^, zAbzM l/kf]6{, k[= @@%(_<br />

224.n]<strong>lgg</strong>n] oxf“ bf]:tf]A:sLsf] k|ltlqmofjfbL pkgof; æ8]dG;Æsf] df:sf] snf gf6\od`råf/f<br />

gf6ssf] k|:t'tLs/0fsf] lj?4 kqdf uf]sLsf] n]vsf] rrf{ ug'{ePsf]<br />

5 .<br />

225.?:sfof ld:n -¿;L ljrf/_ — blIf0fkGyL Sof8]6x¿sf] klqsf .<br />

226.of] ;+u7g !()( sf] lgdf{0f e"tk"j{ af]N;]les — af]Ubfgf]e / cn]lS;G:sL — n] u/]sf lyP . tL<br />

jfdkGyL cj;/jfbL ePsf lyP . Tof] ;d"xdf cf]Thf]lj:t -¿;L zAb xf] M cf]Thf]jft, cyf{t\<br />

kmsf{pg'_ klg lyP . tL j}w ;+u7gdf kf6L{sf] sfd ug] { s'/fsf lj/f]wL lyP . clg, 8\o'dfaf6


;fdflhs hgjfbL kf6L{sf k|ltlglw lkmtf{ af]nfpg] dfu ub{y] . …O{Zj/ lgdf{tfÚ klg -l6Kk0fL !^<br />

x]g'{;\_<br />

To;df ;fd]n lyP . Jokof]b{ ;d"xsf ¿;L dhb"/x¿dWo] sf]xL klg ;dy{s lyPg . /,<br />

!(!# ;Dd Tof] ;dfKt eO;s]sf] lyof] .<br />

227.of] >lds dlxnfx¿sf] k|yd clvn ¿;L dxflwj]zg, ¿;L sDo'lg:6 kf6L{ -af]N;]les_åf/f<br />

cfof]lht ul/Psf] lyof] . of] df:sf]df gf]e]Da/ !^–@!, !(!* df ePsf] lyof] . dxflwj]zgdf<br />

sfvf{gfdf sfd ug] { <strong>tyf</strong> u/La ls;fg dlxnfx¿sf] tkm{af6 !,!$& k|ltlglw dlxnfx¿ ;fd]n<br />

ePsf lyP .<br />

228.o'jf sDo'lg:6 lnusf] t[tLo clvn ¿;L dxflwj]zg df:sf]df cS6f]a/ @–!), !(@) df ePsf]<br />

lyof] . dxflwj]zgdf nueu ^)) k|ltlglw ;fd]n ePsf lyP .<br />

229.sDo'lg:6 ;'af]lTgs M vfnL ;dodf -zlgaf/sf] ck/fx\g / cfOtaf/sf lbg_ ;fdflhs kmfObfsf<br />

nflu cj}tlgs :j]lR5s >dbfg ug] { sDo'lg:6 .<br />

230.Economist c+s — !<br />

231.<strong>dfS</strong>;{jfbsf] em08fd'lg -kfb Hgfd]g]h dflS;Hdf_ M Pp6f bfz{lgs ;fdflhs–cfly{s dfl;s<br />

klqsf . of] df:sf]df !(@@ hgj/Lb]lv h"g !($$ ;Dd k|sflzt eO/x]sf] lyof] .

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!