Metnin Tamamı - orsam

Rapor No: 160, Mayıs 2013 

REYHANLI’DA SURİYELİLER İLE SÖYLEŞİLER 

(REYHANLI SALDIRISI SONRASI) - IV 

INTERVIEWS WITH SYRIAN REFUGEES IN REYHANLI 

AFTER REYHANLI BOMBINGS - IV 

ORTADOĞU Ortadoğu STRATEJİK Stratejik ARAŞTIRMALAR Araştırmalar MERKEZİ 

Merkezi 

CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES 

Center for Mıddle Eastern Strategıc Studıes 

مركز الشرق األوسط للدراسات االستراتيجية 

ORSAM 

ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

REYHANLI’DA 

SURİYELİLER İLE SÖYLEŞİLER 


INTERVIEWS WITH SYRIAN 

REFUGEES IN REYHANLI 


ORSAM Rapor No: 160 

Mayıs 2013 

ISBN:978-605-4615-56-8 

Ankara - TÜRKİYE ORSAM © 2013 

Bu raporun içeriğinin telif hakları ORSAM’a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kaynak gösterilerek 

kısmen yapılacak makul alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. 

Bu raporda yer alan değerlendirmeler yazarına aittir; ORSAM’ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır.

ORSAM 

ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ 

STRATEJİK BİLGİ YÖNETİMİ, ÖZGÜR DÜŞÜNCE ÜRETİMİ 


Tarihçe 

Türkiye’de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun 

ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde Ortadoğu 

Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) kurulmuştur. Kısa sürede yapılanan kurum, 

çalışmalarını Ortadoğu özelinde yoğunlaştırmıştır. 

Ortadoğu’ya Bakış 

Ortadoğu’nun iç içe geçmiş birçok sorunu barındırdığı bir gerçektir. Ancak, ne Ortadoğu ne de 

halkları, olumsuzluklarla özdeşleştirilmiş bir imaja mahkum edilmemelidir. Ortadoğu ülkeleri, 

halklarından aldıkları güçle ve iç dinamiklerini seferber ederek barışçıl bir kalkınma seferberliği 

başlatacak potansiyele sahiptir. Bölge halklarının bir arada yaşama iradesine, devletlerin 

egemenlik halklarına, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine saygı, gerek ülkeler arasında gerek 

ulusal ölçekte kalıcı barışın ve huzurun temin edilmesinin ön şartıdır. Ortadoğu’daki sorunların 

kavranmasında adil ve gerçekçi çözümler üzerinde durulması, uzlaşmacı inisiyatifleri cesaretlendirecektir. 

Sözkonusu çerçevede, Türkiye, yakın çevresinde bölgesel istikrar ve refahın 

kök salması için yapıcı katkılarını sürdürmelidir. Cepheleşen eksenlere dâhil olmadan, taraflar 

arasında diyalogun tesisini kolaylaştırmaya devam etmesi, tutarlı ve uzlaştırıcı politikalarıyla 

sağladığı uluslararası desteği en etkili biçimde değerlendirebilmesi bölge devletlerinin ve halklarının 

ortak menfaatidir. 

Bir Düşünce Kuruluşu Olarak ORSAM’ın Çalışmaları 

ORSAM, Ortadoğu algalımasına uygun olarak, uluslararası politika konularının daha sağlıklı 

kavranması ve uygun pozisyonların alınabilmesi amacıyla, kamuoyunu ve karar alma mekanizmalarına 

aydınlatıcı bilgiler sunar. Farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretir. Etkin 

çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin araştırmacıların 

ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik eder. ORSAM; bölgesel gelişmeleri ve trendleri 

titizlikle irdeleyerek ilgililere ulaştırabilen güçlü bir yayım kapasitesine sahiptir. ORSAM, 

web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle, 

raporlarıyla ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini 

desteklemektedir. Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, 

stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve STK temsilcilerinin Türkiye’de konuk edilmesini 

kolaylaştırarak bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını 

sağlamaktadır. 

www.orsam.org.tr

Feyyat Özyazar 

1954 yılında Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde doğdu. İskenderun Asliye Hukuk Mahkemesinde 

kısa süre katiplik yaptıktan sonra ayrılıp Reyhanlı’da serbest olarak arzuhalcilik 

yapmıştır. Halen bir yerel gazetede köşe yazarlığı yapmaktadır. Yayınlanmış pek çok makale 

ve röportajları ile bir şiir kitabı bulunmaktadır. Feyyat Özyazar ORSAM Danışma 

Kurulu Üyesidir. 

ORSAM 

Rapor No: 160, Mayıs 2013 3

TAKDİM 

Reyhanlı’da gerçekleşen terör saldırısı komşu ülkelerde yaşanan istikrarsızlığın Türkiye’ye nasıl kolayca 

yayılabileceğinin acı bir göstergesi olmuştur. Irak’ta 2003 işgali ve Suriye’de 2011 ayaklanma 

sonrası görmeye alıştığımız acı sahnelerin bir benzeri Hatay Reyhanlı’da yaşanmıştır. Resmi açıklamalar 

ve Türk kamuoyundaki genel bakış saldırının faili olarak Suriye rejimini işaret etmektedir. 

Buna göre eylemi, Esad rejiminin Türkiye’yi Suriye politikası nedeniyle cezalandırma ve çatışmanın 

içine çekerek savaş sahasını genişletme çabası olarak okumak mümkündür. 

Olay tüm Türkiye’yi derinden etkilemiştir. Ancak bölge insanı, Reyhanlı halkı doğrudan şiddete 

maruz kalmıştır. Bu da zaten Suriye ile sınır ilçesi olması dolayısıyla direk etkiye maruz kalan ve gergin 

bir havanın hakim olduğu bölgede kutuplaşmaları daha da körüklemiştir. Reyhanlı Suriye’deki 

olayların başlamasından bu yana neredeyse kendi nüfusu kadar Suriyeli misafiri ağırlamaktadır. 

Bu da bölgedeki sosyal, ekonomik, güvenlik durumunu radikal biçimde etkilemektedir. ORSAM 

olarak Suriye olaylarının başlamasından bu yana Reyhanlı’ya yerleşmiş olan Suriyeli misafirler ile 

hayat hikayelerini dinlediğimiz çok sayıda söyleşi gerçekleştirdik. ORSAM web sayfamızda yayınladığımız 

bu söyleşilerin son Reyhanlı olayı ile birlikte bir kere daha Türk kamuoyunun ilgisine 

sunulması gerektiğini düşündük. Reyhanlı’daki durumu anlamaya ve Suriyeli misafirlere bakışa 

katkı sunması dileğiyle söz konusu söyleşileri derlediğimiz bu çalışmayı kamuoyunun ilgisine sunuyor 

ve emeği geçen herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz. 

Hasan Kanbolat 

ORSAM Başkanı 

4 

ORSAM 

Rapor No: 160, Mayıs 2013

İçindekiler 

Takdim.......................................................................................................................................................4 

Söyleşiler 

1- Emekli imam Abdulkadir el Casim.................................................................................................16 

2- Su ve kanalizasyon işleri yapan Abud el Seyyid Musa................................................................16 

3- Çiftçi Ahmed Yunus abu Talal.........................................................................................................17 

4- Büşra Hamden anne babası ile birlikte yaşıyor............................................................................17 

5- Gamra Kasım ve eşine kızları bakıyor............................................................................................18 

6- Lokanta çalışanı Halil Akram el Basravi........................................................................................18 

7- Şoför Hamid Hac Mustafa abu Rıda...............................................................................................19 

8- İnşaat mühendisi İhsan el Delle abu Raci......................................................................................19 

9- Çiftçi Muhammet Halid Talavi........................................................................................................21 

10- Çiftçi Mustafa İzzo..........................................................................................................................21 

11- Nayyale el Fede’nin eşi inşaat ustası.............................................................................................22 

12- Semra Gazel dilenmek zorunda kalmış.......................................................................................22 

13- Giyim mağazası sahibi Vasfi Mahmud el Dehham....................................................................23 

14- Seyyar satıcılık yapan Vecih el Abbas abu Mustafa...................................................................23 

15- Dul emeklisi Zekiye Rafet El Buhi................................................................................................24 

16- Çiftçi Hattab el Casim abu İbrahim.............................................................................................25 

17- Çiftçi Tahir Ali Abbadabi abu Salah.............................................................................................25 

18- Günlük işlere giden Raşa el Hasan el Asasiy...............................................................................26 

19- Mefruşatçı Mustafa Abraş el Hilveni abu Mehdi.......................................................................26 

20- Emekli eşi Makbule Hamdi............................................................................................................27 

21- Hama ilinden Dahir Abbas abu Mustafa.....................................................................................28 

22- Emen Hac İbrahim’in eşi tutuklanıp hapse atılmış....................................................................28 

23- Avukat Muammar abu Ala.............................................................................................................29 

24- Esnaf Murşid abu Mustafa.............................................................................................................30 

25- Çiftçi Rahman Yaser el Bişe...........................................................................................................31 

26- At arabacı Şekib el Hasan Abu Nafi..............................................................................................31 

27- İlaç firmasında çalışan Talal el Hamdi abu Rağıb......................................................................31 

28- Çiftçi Beşir Hac Ali..........................................................................................................................32 

29- İnşaat işçisi Hasan el Daşir.............................................................................................................32 

30- Hama ilinden Haşem Hac Abdullaho abu Zeydan....................................................................33 

31- Dul, iki çocuk annesi Nesrin Abbadi............................................................................................34 

32- Hayırsever Saha Huseyin-el Masri...............................................................................................35 

33- Ziraatçı Yaser Dahham abu Mahmud..........................................................................................35 

ORSAM 


ORSAM Rapor No: 160, Mayıs 2013 

Hazırlayan: Feyyat Özyazar 

ORSAM Danışma Kurulu Üyesi 

ORSAM 


REYHANLI’DA SURİYELİLER İLE 

SÖYLEŞİLER (REYHANLI SALDIRISI 

SONRASI) - IV 

Reyhanlı’dan İzlenimler I / 15 Mayıs 2013 

11 Mayıs 2013 Cumartesi saat 13.35’de gerçekleşen 

birinci bombalı saldırının olduğu yer 

Reyhanlı Belediyesi’nin arka kısmıdır. Araç, 

Belediye’nin güneyinde bulunan elektrik trafosunun 

altına yerleştirilmişti. Burası İlçe 

Emniyet Binası’na batı tarafından yüz metre 

mesafededir. Suriyeli sığınmacıların yaşadığı 

evlerin ve namaz kıldıkları caminin kuzey 

tarafıdır. Her perşembe semt pazarı olarak 

kullanılan “dört yol çatı” denilen mevkidir. 

Bu bölgede fotoğrafçı, berber, züccaciye, hediyelik 

eşya, bakkal, tavukçu, kuaför, mühendislik 

bürosu, kadın giyim mağazası, emlakçı 

ve pastane vardır. İnfilak eden araç bu iş yerlerinin 

tam karşısına yerleştirilmiştir. Aynı 

sokakta seyyar satıcılar, ticari araçlar ve özel 

araçlar vardır. Yan tarafında ise şehir merkezinden, 

Yenişehir Mahallesi bölgesine giden 

Atatürk Caddesi yani Antakya yolu vardır. Bu 

yol güzergahında her meslekten esnaflar, iş 

yerleri ve bürolar bulunmaktadır. Ayrıca Atatürk 

Caddesi üzerinde de çoğunlukla Suriyeli 

kiracıların yaşadığı apartman ve müstakil evler 

vardır. 

Birinci bombalı saldırının bulunduğu bölgede 

genelde Suriye’nin İdlib vilayetinden ve 

ilçelerinden göç eden insanlar yerleşmiştir. 

İlk bombalı saldırının İdlibliler hedef alınmış 

olunabilir. Bu bölgede yaralanan ve ölen Suriyeliler 

İdlib’dir. İdliblilerle birlikte Türk vatandaşları 

da bu patlamada hayatlarını kaybetmiş 

ve yaralanmıştır. Bu bölgedeki bombalı saldırı 

sonucunda ölen insanların sayısı tam olarak 

bilinmiyor. Ancak, görüşmeler neticesinde 10 

kişi olduğu yönünde bir kanaat olduğu anlaşılıyor. 

Bunların 2’si Suriye uyruklu diğerleri ise 

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarıdır. Yaralı 

sayısı ise bir hayli fazladır. 

Birinci bombalı saldırının olduğu yere yakın 

mesafedeki iş yerleri ve meskenler tamamen 

yıkılmıştır. Bir bölümü oturulamaz hale gelmiştir, 

bir bölümü ise yarı hasarlıdır. Atatürk 

Caddesi’nin yaklaşık 500 metrelik kısmı da 

cam patlaması, raf düşmesi ve eşya devrilmesi 

sonucu hasarlı iş yerleri ve evler ile doludur. 

Bu alanda bulunan evlerin camları kırılmıştır, 

kapıları sarsılmıştır ve pencereleri düşmüştür. 

Birinci ve ikinci bombalı saldırı arasında 10- 

15 dakikalık bir zaman vardır. İkinci bombalı 

saldırının olduğu bölge Reyhanlı’nın tam orta 

yerindeki PTT binasının önüdür. PTT’nin 

sağında ve solunda iş hanları, Halk Bankası, 

ticari yazıhaneler ve dershane vardır. PTT 

binası Atatürk caddesi’nin başladığı yerdedir. 

Yan tarafında Cumhuriyet Caddesi, diğer tarafında 

Kanatlı Caddesi, eski Belediye binası, 

şehir göbeği, Belediye pasajı, her meslekten 

dükkanlar ve çarşı camisi bulunmaktadır. Bu 

bölgede tam bir katliam yaşanmıştır. Çarşı 

ORSAM 


ORSAM 


merkezi tamamen hasar görmüştür. Bu bölgenin 

tamamında maddi hasar vardır. Patlamadan 

dolayı evlerde ağır hasarlar oluşmuştur. 

Bazı evlerde çatılar çökmüştür, bazılarında ise 

balkonlar hasar görmüştür. Camlar patlamıştır. 

Esnaf büyük ölçüde zarar görmüştür. 

İkinci bombalı saldırıda ölüm nedenleri 

Birinci neden: Birinci bombalı saldırıda aracın 

bırakıldığı yerin geniş bir cadde olmasına 

karşın ikinci bombalı saldırıda aracın bırakıldığı 

yer kaldırımlar dahil en fazla 20 metrelik 

dar bir caddedir. PTT binası ile karşısındaki, 

sağındaki, solundaki iş hanları bitişik ve nizami 

olarak yapılan inşaatlardır. Bu dar alanda 

patlama olunca hem yankılanma çok olmuştur 

hem de meskun yerlerdeki zarar. 

İkinci neden: Birinci bombalı saldırıda belediye 

binasının yanında olması nedeniyle, 

şehir merkezindeki insanlar hem korkmuş 

hem de meraklanmıştır. Çoğu insan aracına, 

motosikletine atlayıp belediye önüne gitmek 

üzere yola koyulmuştur. Ancak PTT önündeki 

yığılma caddenin tıkamasına sebep olmuştur. 

İkinci bombalı saldırının planlanması 

bu şekilde olabilir. Taksiciler, motosikletliler, 

iş yerlerinden çıkan insanlar, yakın yerdeki 

kahvehane müşterileri, dershane öğrencileri 

ve banka önündeki bankamatikte bekleyenler… 

Bütün bu kalabalık yaklaşık 100 metrelik 

bir alanda sıkışmıştır. Bomba yüklü araç tam 

ortalarındaydı. Tıkanan trafik ve dolup taşan 

kaldırımlar, bu bölgede çok ölümlü bir faciaya 

sebep olmuştur. İkinci patlamada kırkın 

üzerinde insan ölmüştür. İki yüze yakın yaralanma 

olmuştur. Yıkılan ve yanan iş yerlerinin 

sayısı ise yüzlercedir. 

Saldırı günü olarak cumartesi seçilmiştir. 

Bombalı saldırı bir mesai gününde olsaydı 

Reyhanlı için “Hiroşima” olabilirdi. Çünkü 

gerek belediye personeli, gerek bankalarda 

çalışan ve işi olan insanlar, gerek emniyet, hemen 

emniyetin yanındaki anaokulu, esnaflar, 

market, iş yerleri ve semt pazarı derken facia 

büyürdü. İkinci bombalı saldırının oldu- 

8 

ORSAM 


REYHANLI’DA SURİYELİLER İLE SÖYLEŞİLER (REYHANLI SALDIRISI SONRASI) - IV 

ORSAM 

ğu PTT binası ve Halk Bankası’nda bir maaş 

günü ya da bir mesai günü olsaydı yüzlerce 

insan ölebilirdi. 

İkinci patlamada en fazla tır nakliyat şirketleri 

zarar görmüştür. Ölümler bu şirketlerin yazıhanelerinde 

olmuştur. 

Reyhanlı’da ortalama 60 bine yakın Suriyeli 

vardır. Bunların yüzde 75’i Suriye’nin İdlib 

vilayetindendir. Diğerleri Halep, Hama, Humus, 

Şam ve Lazkiye vilayetlerindendir. 

Reyhanlı ilçesinde 2012-2013 yılları içerisinde 

Suriye’ye özgü yemekleri, ekmekleri ve tatlı 

çeşitlerini yapan onlarca işyeri açılmıştır. Ayrıca 

sarraf, telefoncu, ikinci el ev araç gereçleri 

satan, ticari taksi ve kamyonet çalıştıran Suriyeliler 

vardır. Seyyar el arabaları ile ekmeğini 

kazanan onlarca Suriyeli vardır. Suriyeliler 

arasında el arabası dahi alamayacak derecede 

fakir olup ellerinde karton ya da poşet ile kahve, 

çay, sigara, zahter, simit, poğaça, börek, 

lokum ve helva satanlar vardır. Hiçbir şeyi 

olmayıp, hamallık yapanlar, kahvehanelerde 

işçilik yapanlar, lokantalarda çalışanlar ve tarlalara 

tarım işçisi olarak giden Suriyeliler vardır. 

Suriyeliler aralarında ev kirası olarak dayalı 

döşeli ev kiralayıp ayda 1500 lira verenler 

vardır. Gecekondu bölgelerinde 200-300 lira 

arasında evlerde oturanlarda vardır. Semt pazarlarının 

bitiminde çöplerden dökülen sebze 

ve meyveleri toplayanlar da vardır. 

Kimse Yok mu, Ufuk-Der (Reyhanlı Ufuk Eğitim 

Derneği), İHH (İnsan Hak ve Hürriyetleri 

İnsani Yardım Vakfı) ve Suriye’ye ait El Selam 

el İttihad ve El Arabit el Huvviyye adlı sivil 

toplum kuruluşları halka para, gıda, giyim, 

buzdolabı ve battaniye yardımı yapmaktadır. 

Ortadoğu, ABD ve Avrupa Birliği ülkelerinden 

toplanılan yardımlar Reyhanlı’da ikamet 

eden bazı Suriyelilere gelmektedir. Bu Suriyeliler 

de yardımları hem Reyhanlı’da oturan 

Suriyelilere hem de Suriye’de Bab el Hava ve 

Atme’de bulunan çadırkentlere gönderiliyorlardır. 

Reyhanlı’da 2013 yılının ilk aylarından itibaren 

provakatörler Reyhanlılar ile Suriyelilerin 

arasını açmaya çalışıyordu. 11 Mayıs’tan bir 

hafta önce 4 Mayıs 2013 Cumartesi tarihinde 

bazı Reyhanlılılar “Reyhanlı’da Suriyeli İstemiyoruz” 

diye kısa bir yürüyüş yaptı. Suriyeliler 

tartaklandı, bazı araçlara zarar verildi. Bu 

nedenle Suriyeliler zorunlu olmadıkça sokağa 

çıkmamaya ve şehir merkezine inmemeye 

başladı. 

11 Mayıs’da hayatını kaybeden Suriyeli sayısının 

Türk vatandaşlarına göre az olmasının ana 

nedeni 4 Mayıs yürüyüşü sonrası Reyhanlı’da 

Suriyelilere yönelik şiddetin başlamasıdır. 

Reyhanlı’da muhalefet parti teşkilatları bunu 

Reyhanlı’ya gelen kendi parti mensuplarına 

doğru olarak yansıtmamışlardır. Kendilerine 

verilen bilgiler ile gerçekler farklıydı. 11 Mayıs 

saldırısından bir hafta önce 4 Mayıs’ta yapılan 

yürüyüşün Suriyelileri korkuttuğu, endişeye 

düşürdüğü, Suriyelilerin can ve mallarına zarar 

geldiği, bu nedenle Reyhanlı’da Suriyelilerin 

4-11 Mayıs arasında sokağa çıkmaya bile 

çekindiği aktarılmamıştı. 

Reyhanlı’da yaşayan Suriyelilere yönelik olarak 

Reyhanlı halkı ikiye bölünmüştür. Suriyelilere 

ekmek veren, işveren, yardım eden aileler 

vardır. Reyhanlı’da Suriyeliler ağırlandı, 

ikram gördü. Dostluklar edinildi. Bazı aileler 

Suriyelilerden kız aldı. Akrabalık bağları genişledi. 

Aynı Reyhanlı’da Suriyeliler taşlandı, 

hakaret gördü, aşağılandı, tehdit edildi. 

Suriyelilerin Reyhanlı’dan Suriye’ye ve 

Türkiye’nin diğer illerine doğru göçü 11 

Mayıs öncesi başlamıştı. 11 Mayıs sonrası 

artarak devam etmiştir. Suriyeli zenginler 

Türkiye’nin her tarafına, fakirler ise tekrar 

Suriye’ye. Reyhanlı’da kalanlar da evlerine kapandı. 

Güvendikleri, samimi oldukları kom- 

ORSAM 


ORSAM 


şuları aracılığı ile ekmek ve gıda maddesi aldırıyorlar. 

Hükümetin aldığı kararların uygulanmasını 

bekliyorlar. Neticeye göre hareket 

edecekler. Türkiye’nin bir başka bölgesine ya 

da Suriye’ye doğru yeni bir göç olacak. Suriyelilerde 

Reyhanlı’nın ikiye bölündüğünün 

farkında. Reyhanlılı bir komşuları onlara iyi 

davranırken, diğer bir komşuları yüz çevirmiş 

durumda. Reyhanlı’da bazı mahallelerde, 

cadde ve sokaklarda Suriyelilere karşı kişisel 

saldırı ve sataşma sürüyor. 

Bir Suriyeli Reyhanlılar için şunları söyledi; 

“Siz iki bombadan sarsıldınız, perişan oldunuz. 

Şok oldunuz, kendinizi kaybettiniz. Biz 

ise her gün onlarca bomba ile yanıyorduk. 

Yüzlerce ölü ile karşılaşıyorduk. Bu kadar sarsılmadık. 

Bizi kendi devletimiz bombalıyordu. 

Sizi ise bilinmeyen bir örgüt bombalıyor. Acınız 

büyük haklısınız ama halkınızın bir kısmı 

da bu meseleyi Suriyeliler açısından abartmış 

durumda”. 

Reyhanlı benim ilçem, benim memleketim. 

İnsanları benim dostum, akrabam, hemşerim, 

her şeyim. Bir anda şehrin dumanlar içinde 

olması, yanması, insanların feryatları ister 

istemez beni şok etti. Üzüldüm, gözyaşı döktüm. 

Patlama anında şehir merkezinden eve doğru 

gidiyordum. Eşimden bir telefon geldi. Kızım 

dershanede idi. İkinci patlamanın olduğu 

PTT binasının karşısındaki dershanede. “Git 

kızımı bul!” dedi. PTT önüne geldiğimde, 100 

metrelik o alanda cesetler vardı. Arabalar, 

dükkanlar yanıyordu. Dershane yok olmuştu. 

Giriş kapısı, penceresi ve çatısı uçmuş, içeriden 

alevler yükseliyordu. Orada en azından 

150 öğrenci vardı. Kızımda aralarında idi. İçeri 

girmem için ne bir kapı kalmıştı, ne merdiven. 

Her yer alevler içinde idi. Dumanlar 

vardı. Ben hem cesetlere bakıyor hem de sağa 

sola koşan insanlar arasında kızımı arıyordum. 

Ama yoktu. Bir saat sonra ikinci bir telefon 

geldi. Kızımı öğrenci velilerinden biri hastaneye 

götürmüş. Reyhanlı Hastanesi’nde yer 

bulamayınca en yakın hastane olan Kırıkhan’a 

gitmişler. Orada biraz daha yıkıldım. Ağlamaya 

başladım, elim ayağım tutmaz olmuştu. 

Saat 15.30 sularındaydı evime döndüm. Çocuğum 

hafif yaralıydı. Ellerini cam parçaları 

nedeniyle yaralamıştı. Korku ve şok etkisi de 

vardı ama sağ salim eve döndü. 

Mahalleye geldiğimde akrabalarımdan 2 kişinin 

ve aşiret bazında uzak akrabalardan da 

6 kişinin öldüğünü öğrendim. 8 cenazemiz 

vardı. Yakın komşuların, arkadaşlarımın çocukları, 

yeğenleri derken 20’ye yakın cenazeye 

iştirak ettim. Reyhanlı Asri Mezarlığı ana 

baba günüydü. Bir yandan mezarlar açılıyor, 

bir yandan da insanlar gömülüyordu. Yan 

yana gömülenler, feryatlar, ağıtlar, gözyaşı 

arasında bir dram vardı. Taziye ziyaretine 

evimize gelenler yeni ölüm haberleri getiriyordu. 

14 Mayıs’ta PTT yakınlarında 3 ceset 

çıkmış. Patlama anında rögar kapağı uçmuş. 

O kargaşa ve panik içinde 3 vatandaş rögarın 

içine düşmüşler. Bir başka vatandaş da rögar 

kapağını açık görünce kimse düşmesin diye 

kapağı iterek kapatmış. Düşenleri görmemiş. 

O insanlarda orada kalmış ve ölmüşler. Patlamadan 

3 gün sonra bulundular. 

Reyhanlı’dan İzlenimler II / 18 Mayıs 2013 

18 Mayıs 2013 Cumartesi saat 13.45’te muhalefet 

partileri Reyhanlı’da “Reyhanlı’ya Ses 

Ver” adı altında ortak bir yürüyüş gerçekleştirildi. 

Hatay’ın çeşitli ilçelerinden ve Antakya 

merkezden iştirak edenler de oldu. Hükümetin 

Suriye politikasını eleştirildi ve Suriyelilerin 

Reyhanlı’yı terk etmesi istendi. 

11 Mayıs’da ölenlerin yarısına yakını işyeri sahibi. 

Diğer kısmı da ya meraktan ya da bir iş 

nedeni ile orada bulunanlardır. 

Reyhanlı Belediyesi yanındaki ilk patlamada 

berber Mustafa Kuday ağır yaralanıyor, 

10 

ORSAM 



ORSAM 

yanında çalışan Suriyeli kalfası ölüyor, müşterisi 

Cemal Cünedioğlu çeşitli yerlerinden 

yaralanıyor. Aynı güzergâhta fotoğrafçı var. 

Bilgisayarın önünde fotoğraf dizaynı yaparken 

patlamanın etkisiyle bilgisayar patlıyor ve 

gözünden oluyor. Berberin bitişiğinde hediyelik 

eşya satan bir esnaf ve müşterisi patlamanın 

etkisiyle ölüyor ve dükkân yok oluyor. 

On metre ileride bakkal var. Bakkal Ahmet 

Kazan yaralanıyor. Eşyalar her yana dağılıyor. 

Üç katlı bina tamamen harabeye dönüyor. 

Bakkal’ın yan tarafı lokanta, Suriyeliler 

işletiyor. Şarapnel parçaları içeriyi vuruyor iki 

kişi ağır yaralanıyor. Hemen yanında kuaför, 

sahibi ağır yaralanıyor ve sakat kalıyor. Bir çalışanı 

ölüyor. İşyeri ise darmadağın. Kuaförün 

yanındaki kadın giyim dükkânında çalışanlar 

yaralanıyor ve işyeri dağılıyor. Yanlarında pastane 

ve cep telefon bayii var. Hafif yaralanma 

sonucu ayakta tedavi oluyorlar. Fakat işyerleri 

dağılıyor. Aynı güzergâhta seyyar satıcı Suriyeliler 

var. İki Suriyeli seyyar satıcı da ölüyor. 

Biri ise yaralı. Belediye parkı içinde olanlar ve 

50 metre uzaklıktaki işyerlerinde bulunanlar 

yaralanıyor. 

Diş doktoru Nihat Dağ muayenehanesinde, 

hastası Azize Yumuşak muayenehaneden 

çıkarken patlama sonrası şarapnel parçalarından 

hayatını kaybetti. Telefoncu Karakuş 

kardeşlere ölüm işyerlerinde geldi. Nakliyat 

şirketi sahibi Ceyhan ve Uyan ile çocukları işyerlerinde 

öldü. Baba Mehmet Ceyhan yaralı 

kurtuldu. Tahir Yumuşak ve Hüseyin Çolak 

belediye önündeki patlama sonrası neler oluyor 

merakı ile motosikletle çarşı merkezinden 

PTT önüne geliyorlar. Trafik yoğunluğundan 

dolayı PTT önünde motosiklet üzerinde beklerken 

ikinci patlamada ikisi de yanarak ölüyor. 

Patlamadan birkaç dakika önce dershaneden 

çıkıyor bir öğrenci ve ilk patlama olunca 

PTT önündeki dershane kapısında bekliyor. 

Trafiği seyrediyor, herkes yukarı doğru yol 

alırken o duraklıyor ve ikinci patlamada orada 

ölüyor. 

11 Mayıs saldırısı sonrası anne ve babalar evlatlarını 

arıyor bulamıyorlar. Saatlerce, sonra 

ya bir enkaz altında ya da bir hastane morgunda 

buluyorlar. Teşhis için gidiyor yakınlar 

ama teşhisi yapamıyor, yapmak istemiyor, 

gözlerine inanamıyor. Kabullenemiyor anne 

babalar ama gerçek ortaya çıkıyor. Ölümün 

hak olduğunu biliyorlar da böyle bir ölümü 

çocuklarına, yakınlarına hak olarak görmüyorlar. 

Reyhanlı’da yaralı olanlar her gün göz önünde. 

Sakat kalanlar Reyhanlı’daki olayın canlı 

birer şahidi. Onların acısı her gün Reyhanlı 

halkına 11 Mayıs patlamasını hatırlatacak bir 

iz bırakmış durumda. 

Reyhanlı’da işyerlerinin ve evlerin hasar tespiti 

yapıldı. İnsanlara ekonomik yönden bir moral 

verildi. Hasarların bedeli sırasıyla ödendi 

ve ödeniyor. Şehirde onarım ve tadilat başladı. 

Patlamanın izleri siliniyor. 

Semt pazarları kuruldu ama insanların pazarlara 

gitmeye cesareti kalmadı. Kalabalığın 

olduğu ve olacağı yerlere de pek giden yok. 

Kişisel ihtiyaçlar en kısa yoldan ve süratle tamamlanıp 

hemen evine veya işyerlerine dönüyor 

insanlar. Her yabancıya şüphe ile bakıldığı 

gibi halk birbirine de şüphe ile bakmaya 

başladı. Zira bu olaylar halkı ikiye hatta üçe 

böldü. Çünkü kararsızlar da az değil. 

Reyhanlı’da Yenişehir gölü bulunuyor. Yaz 

mevsiminde etrafı dolup taşardı. Bombalı 

saldırının öncesi Suriyeliler ve Reyhanlı halkı 

birlikte otururlardı. Öyle kalabalık olurdu 

ki turistik bir bölgede sanırdınız kendinizi. 

Bombalı saldırı oldu ne Suriyeli kaldı ne de 

yerli halk. Oradaki esnaf ve çalışanlar birbirlerini 

seyrediyorlar. Hayat durmuş, neşe 

yok, kazanç yok. Şehir merkezinde de benzer 

durum, öğleye kadar halk mecbur kalmadıkça 

şehre inmiyor. Öğleden sonra marketlere 

inenler oluyor. İşi olmayanlarda kahvehanele- 

ORSAM 


ORSAM 


re gidiyor. Şehir saldırı öncesine göre hayalet 

bir manzara arz ediyor. 

Reyhanlı’da Suriye Aleyhtarı Gösteriler ve 

Geriye Göç Edenler 

Kendi ülkesinde, kendi devlet yetkililerinin 

bombardımanına, katliamına dayanamayıp 

Suriye den Türkiye’ye sığınan insanlar orada 

ölümün var olduğunu ve gidecekleri gün 

ya da ertesi gün öldürüleceklerini bildikleri 

halde Reyhanlı’dan kaçıp tekrar Suriye’ye geri 

döndüler 

Yusuf Ali el Hac Ahmet 

Suriye’nin İdlib vilayetine bağlı Sermada köyünden. 

Sermada aslında bir Belde statüsünde 

ancak onlar “köyümüz” derler. Altı ay 

önce Reyhanlı’ya gelmiş. Semt pazarlarında 

kış mevsiminde sıcak içecekler, Biberli pide, 

çeşitli dürüm gibi yiyecekler satmış.2013 

Nisan’dan beri dondurma, soğuk meşrubat 

satmaya başlamış. Seyyar el arabası var. Tekerlekli 

saçtan yapılmış bir araba. Bütün gün 

koşuşturur. Semt pazarlarına gider. Yağmurdan, 

çamurdan, güneşten nasibini alır. Ama 

alın teri ile rızkını kazanır. Ev kirasını öder, 

elektrik su parasını öder, çocuklarına bakar. 

Reyhanlı’da Suriye aleyhtarı gösteriler başlayınca 

pazarları sokaklara çıkmaz oldu, satış 

yapamayınca da elektrik su parasını ödeyemez 

oldu, çocukları aç kaldı, kendisi parasız. 

“Ben ülkemden zulümden kaçtım, sefaletten 

kaçtım, bombardımandan kaçtım. Bombalar 

beni burada buldu, zulüm burada buldu, açlık 

sefalet burada buldu. Öleceksem memleketimde 

evimde öleyim dedim.” Ve ülkesine göç 

etti. 

Giderken ağlıyordu, eşi de dört çocuğu da. 

Çünkü orada ölüm vardı. Belki gittikleri gün 

akşamı belki de ikinci gün mutlaka bir bomba 

gelecek ve zalim ordudan birisi onları vuracak. 

Mecit el Abid abu Rahmi ve Eşi Zehra 

Suriye’nin Hama ili El Gab bölgesinden bin 

bir güçlükle Türkiye ye göçmüşler. 

Evleri gitmiş, yakınları ölmüş. 7 ay önce 130 

km. yolu rüşvet vererek, açıkta yatarak Hama 

bölgesinden Türkiye hududuna gelebilmişler. 

Ölüm kimseden korkmaz ve utanmaz. Her 

yerde ölüm var. Ancak azap ve işkence içinde, 

adaletsiz bir şekilde ölüm onları da korkutmuş. 

Macit, Reyhanlı’da çalışıyordu. Kendine 

göre bir düzen kurmuştu. Sevdirmişti kendini 

bir gıda toptancısına ve orada hamallık 

yapıyordu. 6 çocuğu vardı. Yetişkin iki kızı ve 

eşi de tarım mevsimi ile birlikte tarlalara gidiyorlardı. 

Her biri 23 TL yevmiye alıyordu. 

Evlerine eşya almışlar; televizyon, çamaşır 

makinesi, buzdolabı tam bir ev sahibi olmuşlardı. 

Suriye’de kaybettiklerini bulamasalar da 

sağlıkları yerinde, onurlarını korumuşlar, namuslarını 

korumuşlardı. 

Reyhanlı’da olaylar başlayınca eve kapanmışlar, 

dışarı çıkamaz olmuşlardı, hatta yakın bir 

yerdeki bakkala bile gidemiyorlardı. Birkaç 

kişiyle dostluk kurmuş, telefon numaralarını 

biliyordu Macit ve onlara telefon edip yardım 

istiyor. Bana ekmek alın, sebze alın, çocuklar 

aç diye sesleniyor telefonda. Ekmeğini alıyor 

dostları, yiyecek getiriyorlar ancak korku 

var içinde dönmeye karar veriyor. Tanıştığı 

insanlardan birisi de benim. Telefon ediyor 

gidiyorum evine ve ağlayarak anlatıyor. 

“Bu kötü bir kader. Ben eşimi çocuklarımı 

bombalardan kurtarmak için buralara geldim 

ama bombalar peşimden gelmiş. Bütün 

Suriyelileri aynı kefeye koyuyorlar ve Reyhanlı 

halkının bir kısmı bizi düşman gözü ile görüyor. 

Bu ölümlere sebep olarak bizler gösteriliyoruz. 

Hedef haline geldik. Hergün telefonla 

12 

ORSAM 



ORSAM 

ekmek sebze isteyemem. Penceremi dahi açamıyorum. 

Çalışıp para kazanma imkânımda 

kalmadı gitmek zorundayım.” Ertesi gün gidiyor. 

Rıdvan el İsa abu Vasel ve Eşi Muna 

Suriye’nin İdlib vilayetinin Binnec bölgesinden. 

5 çocuk babası. Dindar, mütevazı 

ve hürmetkâr bir insan. Altı aydan fazladır 

Reyhanlı’da. İnşaatlarda çalışıyor. Sıvacılık, 

boyacılık yapıyor. Çocukları da Suriyelilerin 

açmış olduğu Kur’an kursuna gidiyor. Reyhanlı 

ilçesinin en ücra köşesinde küçücük bir 

ev kiralamış. Ucuz olsun diye 3 km’den fazla 

uzakta. Her gün çocuklarını sabah Kur’an 

kursu okuluna getirip akşamları alıyordu. 

Reyhanlı’da patlama olunca bir inşaatta imiş. 

Hemen işi terkedip çocuklarını eve almış ve 

eve kapanmış. Üç beş gün kapı pencere kapalı, 

edindiği dostlara telefon ederek ekmek, 

sebze istemiş. Korkutanlar olmuş kendisini. 

Eşi de peçeli olarak dolaştığından Suriyeli olduğu 

her halinden belli. Sizi vurur öldürürler 

demişler. Evlerinin penceresine taş atanlar olmuş. 

Taşkınlık yapanlar olmuş. 

“Benim ülkemde bulunduğum bölge yani Binnec 

kasabası hala bombalanıyor ama oralara 

yakın bir bölgeye gideceğim. Ölüm her yerde 

ölümdür. Burada işsiz kaldım, çocuklar aç kalacak, 

hayat burada pahalı.” Ağlayarak gidiyor 

Suriye’ye ölüm ülkesine. 

Fuat el Esvad abu Cemal ve 

Eşi Ahmel el Cabir 

Suriye’nin Halep vilayetinin Ceberiye bölgesinden, 

4 çocukları var. Fuat El Esvad sakat, 

eşi Ahmel anlatıyor; 

“Büyük oğlum Cemal bizi Reyhanlı’ya getirdi 

ve kendisi savaşçı gruba geri döndü. Özgürlük 

için, namusumuz için savaşıyor. Halep’de 

evimiz yıkıldı. Reyhanlı’da da olaylar başladı. 

Bizleri tehdit eden, rahatsız eden insanlar 

var. Reyhanlı’nın cadde ve sokaklarında iki 

kere gösteriye şahit olduk. Biz beladan kaçtık, 

ölümden kaçtık, bombalardan kaçtık ama 

hepsini burada bulduk. Biz komşuyuz. Düşman 

değiliz. Sizlere sığındık ancak sığındığımız 

insanların bizlere güveni kalmadı. Birkaç 

Suriyelinin olumsuz hareketi bütün Suriyelilere 

mal edildi. Korku bir yana sefalet içinde 

kaldım. Ölüm de olsa Halep’e geri dönüyoruz.” 

Reyhanlı’dan İzlenimler III / 25-26-27 Mayıs 

2013 

25 Mayıs 2013. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 

Reyhanlı’da. Belediye binasının önünde, 

çevresinde, miting alanının içinde ve dışında 

olan Suriyelilerle beraberim. Suriyeliler heyecanlı 

ve ürkekler. Başlarında AK Parti Gençlik 

Kolları’nın dağıttığı şapkalar var. Suriyeli erkekler 

ve kadınlar Reyhanlılar gibi giyinmişler. 

Kamuflaj olarak kullanmışlar. Suriye tipi 

giyim üstlerinde yok. Onlarla konuşmazsanız 

ya da önceden kim oldukları bilmiyorsanız 

Suriyeli olduklarını anlayamazsınız. Hiç görmedikleri 

ve alışık olmadıkları bir ortamda, 

özgür biçimde miting alanının içindeler. Hepsinin 

elinde bayrak, başında şapka var. 

Reyhanlı acılar yaşadı, şimdi yaslı. Ama 

Başbakan’ın geldiği gün herkes yasını evde bıraktı. 

Alana gelenler sanki düğüne gelir gibi 

güle oynaya, köylerinden şarklı söyleye söyleye 

gelmişler. Miting alanında tahmini 5 bin 

kişi var. İçlerinde ise en az beş yüz Suriyeli. 

Başbakan konuşmasında Suriyelilere desteğini 

sürdürdüğünü söyledi. Reyhanlı halkından 

ise Suriyelilere her türlü yardımın yapılmasını 

ve kolaylığın sağlanmasını istedi. O suskun 

insanlar AK Partili gençlerden daha fazla coşmaya, 

kadınlar zılgıtlar atmaya başladı. İnsanlara 

bakıyorum. Gözyaşları içinde alkış tutuyorlar. 

Çoğu konuşmayı anlamıyor. 

Başbakan’ın konuşması bitip alan dağılmaya 

başlayınca bir Suriyeli ile yan yana geldik. 

ORSAM 


ORSAM 


İdlib’li Sadiy el Tahir. Hemen anlatmaya başladı; 

“Biz böyle bir demokrasiyi özlemişiz. İçinde 

bulunduğunuz ortamdan gurur duymalısınız. 

Bizi kendi ülkemizin Devlet Başkanı vuruyor, 

öldürüyor. Sizde ise Başbakanınız gelip 

size moral veriyor. Yaralarınızı sarıyor.Bizim 

evlerimizi, işyerlerimizi devletimiz yıktı. İmkanımız 

olurda ülkemize sağ salim dönersek 

hepsini yeniden inşa edeceğiz. Sizde ise terör 

evlerinizi yıktı. Ama devletiniz birkaç gün 

içinde bütün zararı karşıladı. Her şey eskisi 

gibi oldu. Her şey yeniden güzel oldu. İşte aramızdaki 

fark bu.” 

Başbakan’ın Reyhanlı mitingi Yenimahalle’de 

oldu. Aynı cadde üzerinde Suriyeli bir aile 

oturmuş çay içiyordu. Bir gün önce bahçede 

oturamıyorlardı. Başbakan gelip desteğini 

söyleyince korkuları gitmiş. Moral dolu bir 

şekilde, neşeyle bahçedeler. Selam veriyorum. 

“Bende çayınızı içmek istiyorum” diyip kapıyı 

açıyorum. Buyur ediyorlar beni. Mahmud 

Nesim Abu Ala ile tanışıyorum. Halep’in El 

Kellese bölgesinden gelmiş. Halep’te savaş 

öncesinde ticaretle uğraşıyormuş. “Kardeşim” 

diye başlıyor söze; 

“Televizyonda Reyhanlı’ya bu faciayı yaşatanları 

gördüm. Bu insanlar hapse atılıp, cezalarını 

çekecekler. Bizde ise hemen bir meydanda 

asılırlar. Sizde bu insanları savunacak 

avukatlar çıkar. Aileleri onları ziyaret eder. 

Cezaevinde yemek yerler, banyo yaparlar. Bizde 

ise basit bir suçlamadan, iftiradan dolayı 

içeri atılan insanlar işkence görür. Aç bırakılır, 

kimseyle görüştürülmez. Yıllarca kimse nerede 

olduklarını bilmez. Bizde cezaevi koşulları 

öyle berbattır ki bırakın terörü ya da siyasi 

suçu, basit bir suç yüzünden içeri girenler bile 

çok sıkıntı çekerdi. Suriye’de, Reyhanlı’daki 

patlama gibi bir eylemi yapanların aileleri 

yok edilir. Çocuklarına bile ileride sabıkalı gözüyle 

bakılır. Hiçbir resmi işte çalışamaz. Sizde 

suçlunun suçu sadece onu bağlar. Bizde ise 

suçluyla birlikte tüm aile yok olur.” 

26 Mayıs 2013. Reyhanlı’da mahallemde, çevre 

sokak ve caddelerde oturan aileleri ziyaret 

etmeye başladım. Bu ailelerle daha önce röportaj 

yapmıştım. Kimi benim evime gelmişti. 

Kimiyle parkta, sokakta konuşmuştum. 

Maced Hamdan Abu Talal ve eşi Münise ile 

görüşüyorum. Hislerini soruyorum. Münise, 

“İdlib, Binnec bölgesinden acı haber aldık” 

diyor.“Binnec bombalanıyor. Ölen sayısı çok, 

yıkılan ev sayısı çok. Orada akrabalarımız, 

dostlarımız var.” Gözlerinden yaşlar akmaya 

başlıyor. Kocasının da gözleri doluyor. Duygulanıyorum. 

Bir iç çekerek bırakıyoruz Suriye’deki 

savaşı ve katliamları. Reyhanlı’ya dönüyoruz. 

“Tam üç haftadır ne işe gidebiliyoruz ne de 

markete. Ekmek alması için 15 yaşındaki çocuğumuzu 

gönderiyoruz. O da ekmeği alıp 

alelacele geri dönüyor. Gelirimiz yetersiz. Ev 

kirası, elektrik, su, tüp derken tükendik. Başbakan 

bizi sevindirdi. Reyhanlı halkı bize moral 

veriyor. Komşularımız bizi teselli ediyor. 

Az da olsa rahatladık. Kocam Maced amelelik 

yapıyor, ben ve iki kızım ise tarım işinde 

çalışıyoruz. Artık yeniden dışarı çıkabileceğiz. 

Reyhanlı’da korku ve endişe kalmadı. 

Biz bombalardan, açlıktan, sefillikten kaçan 

yoksulluk içinde insanlarız. Buraya canımızı 

kurtarmak için geldik. Meydana gelen olaylarda 

bizim bir suçumuz yok. Bu patlamada 

bizlerin günahı yok. Allah bunu yapanların 

cezasını versin.” 

Yanlarından ayrılıp yine daha önce gittiğim 

başka bir eve gidiyorum. Pencerelerine Türk 

Bayrağı asılmış. Bu evde oturan kişi Asım 

Abu Abdo. İdlib Muarra bölgesinden. Yetişkin 

iki oğlu, gelinleri ve torunlarıyla birlikte 

dört odalı ve bahçeli bir evde yaşıyor. Oğulları 

çalışıyor. Anlatmaya başlıyor; 

14 

ORSAM 



ORSAM 

“Emekli maaşımı almak için İdlib’e gidemiyorum. 

Birisine vekalet verdim. Benim yerime 

maaşımı alıyor ve bana getiriyor. Ama her seferinde 

maaşımdan 2000 Suriye Lirası veriyorum 

ona. Zaten paramızın değeri kalmadı. Ev 

kirasına bile yetmiyor. Ama iyi kötü ihtiyaçlarımızı 

gideriyor.” 

Neden Türk bayrağı astıklarını soruyorum. 

“Etrafımızdaki Türkler asınca bizde asmak 

istedik. Bayrağı da onlardan istedik. Bizi kırmadılar, 

bayrak verdiler. Türkiye bizim ikinci 

vatanımız. Neden asmayalım? Canımızı, namusumuzu 

koruyan devletin bayrağı bizim 

de bayrağımız. Sizlerle aramızda tuz, ekmek 

oldu. Sizlerle dertleştik, sırlarımızı paylaştık. 

Siz bizlere göre çok iyisiniz. Aynı şey sizin başınıza 

gelseydi, biz sizlere bizim burada gördüğümüz 

ilgiyi, sevgiyi göstermezdik. Allah kimsenin 

başına vermesin bu acıyı. Biz daha önce 

Iraklılara zulüm ettik. Müslüman Arap Iraklılara 

bu kadar ilgi göstermedik. Kapılarımızı 

sizin gibi açmadık. Sizler bizden çok daha 

iyi insanlarsınız. Reyhanlı’da acı büyük. Hislerinizi 

anlıyorum. Bizlere tepki gösterenlere 

saygı duyuyorum. Ancak bizim bir günahımız 

yok. Esas sorun bizi Reyhanlı’dan kovdurmak, 

bizi Türklere hedef göstermek. Bir süre için 

bunu başardılar. Ancak sizler merhamet sahibi, 

akılı başında, sabırlı, olgun insanlarsınız. 

Reyhanlıların çoğu tahriklere kapılmadı. Kapılanları 

ise normal karşılıyoruz. Tekrar söylüyorum, 

aynı durum bizim ülkemizde olsaydı 

sonuçlar bambaşka olurdu. Başbakan bize 

moral verdi, güven verdi. Hayat tekrar normale 

döndü. Bizler tekrar ekmeğimizi kazanmak 

için sokaklara çıkıp, işimize gideceğiz. Küfür, 

hakaret eden olursa da hoş karşılayacağız. 

Kaderimiz bu”. 

27 Mayıs 2013. 11 Mayıs’ta meydana gelen 

patlamada ağır yaralı olarak Adana’ya kaldırılan 

Berber Mustafa Kuday’ın ölüm haberi 

geldi. Resmi kayıtlara göre 53. şehidimiz. 

Şarapnel parçası beline vurmuş, iç organları 

parçalanmıştı. Tüm müdahalelere rağmen 

kurtarılamamış. Allah rahmet eylesin. Ölüm 

haberi sabah geldi. Cenazesi otopsi sonrasında 

gelecek. Bu haber üzerine Reyhanlı ye- 

ORSAM 


ORSAM 


niden yasa büründü. Kalabalıkta bir Suriyeli 

ile sohbet ediyoruz. Haşim Abu Süleyman 

İdlib’li. “Acınızı paylaşıyoruz” diyerek başlıyor 

söze. “Şuan etrafta çok fazla Suriyeli var. Ama 

bu habere rağmen kimse bize tepki göstermiyor” 

diye devam ediyor. 

“İdlib’te çok insan öldü. Ama biz onları böyle 

gömemedik. Taziye çadırı kuramadık. Belediye 

gelip bize hizmet vermedi. Korku içinde 

birkaç kişi mezarlığa götürürdük cenazeleri. 

Kalabalık oldu mu uçakla hemen vurulurduk. 

İdlib’te sadece sağ insanlar değil ölüler bile 

defalarca bombalandı. Uzaktan gelen toplar 

bazen mezarlıkları vuruyordu. İnsanların kemikleri 

etrafa savruluyordu.” 

Kalabalıktaki başka bir Suriyeli ile konuşuyorum. 

İdlib’in Binnec bölgesinden gelmiş. 

“Daha dün beldemiz uçaklarla bombalanmış, 

onlarca kişi ölmüş” diye başlıyor söze. 

“Sizde şehitlerinize devlet tören yapıyor. Aileleri 

ziyaret ediliyor. Maddi yardım sağlanıyor. 

Belediye her türlü hizmeti veriyor. İnanır mısın 

böyle bir ortamda ölmek bile bizim için büyük 

bir nimet. Zira bizim cesetlerimiz bir leş gibi 

ortada kalıyor. Bazen yıkıntılar arasındaki 

cesetler günler sonra bulunuyor. Bazıları koktuktan 

sonra fark ediliyor. Acınızı paylaşıyorum. 

Gün gelecek herkes ölecek. Ama Allah’a 

yalvarıyorum, kimse Suriyeliler gibi ölmesin.” 

Emekli imam Abdulkadir el Casim patlamalar 

sonrası mahalleden gelen baskı sebebiyle 

Suriye’ye dönme kararı almış. 

ORSAM: Biraz kendinizden bahseder misiniz? 

Abdulkadir el Casim abu Zeki: 7 Çocuk 

babasıyım. Suriye’nin Halep ili Hamdaniye 

semtindenim. İmamım. Suriye’de ki iç savaş 

öncesi bir kaza sonucu sakat kaldım. İmamlıktan 

emekli oldum ve 18 bin lira maaşım 

var. Eskiden 18 bin lira 600 TL yapardı. Şimdi 

ise 250 TL civarında yapıyor. Bu para benim 

Reyhanlı’da ki ev kirama yetmiyor. Ben zaten 

sakatım, eşim ve çocuklarım iş bulduklarında 

tarlaya gidiyorlardı iyi kötü bir ekmek yiyorduk. 

ORSAM: Türkiye’de yaşadıklarınızı ve sizi 

Suriye’ye dönme kararı aldıran sebepler nelerdir, 

anlatır mısınız? 

Abdulkadir el Casim abu Zeki: Reyhanlı’da 

kargaşa başlayınca ev sahibim de beni evden 

kovmaya, baskı yapmaya başladı. Hâlbuki ben 

6 aylık peşin ev kirası ödemişim daha 40 günüm 

var. Ancak o kovuyor, üstelik artan paramı 

da vermiyor. Eşim çocuklarım işe gidemiyor, 

mahallede bir baskı var. Halep’te evim 

var ama evimin bulunduğu bölgede çatışmalar 

devam ediyor, ancak Halep’e bağlı El Bab 

bölgesinin rahat olduğunu duydum oraya gideceğim. 

* Bu söyleşi, 17 Mayıs 2013 tarihinde Feyyat 

Özyazar tarafından Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde 

gerçekleştirilmiştir. 

Abud el Seyyid Musa “Eşim ve çocuklarım 

evde hapis hayatı yaşıyorlar. Ama buradaki 

hapis, Suriye’deki ölümden iyidir” diyor. 

ORSAM: Kendinizi ve Suriye’de iç savaş 

öncesi hayatınızı ve Türkiye’deki hayatınızı 


Abud el Seyyid Musa: Suriye İdlib’e bağlı 

Binnec ilçesindenim. Su ve kanalizasyon işlerinde 

çalışıyorum. 42 yaşında, 5 çocuk babasıyım. 

Kaçıp geldiğim bölge hala bombalanmakta. 

45.000 nüfusluk bir ilçede şu an 500 

kişi bulamazsınız. Ben ise Reyhanlı’da kendime 

bir düzen kurmuştum. Her yer harabeye 

dönmüş. Orada Sünniler düşman olarak görülüyor. 

Kaçıp, Reyhanlı’ya geldik. 

16 

ORSAM 



ORSAM 

ORSAM: Sizi Suriye’ye dönme kararı aldıran 

sebepler nelerdir, anlatır mısınız? 

Abud el Seyyid Musa: Burada da patlamadan 

sonra bizi düşman gözüyle görmeye başladılar. 

Ben çalışıyordum. Ucuza bir ev bulmuştum. 

İyi kötü geçiniyordum. Şimdi ise kimse 

bana iş vermiyor. Daha önce birlikte çalıştığım 

ustalar artık beni yanlarına almıyor. Birisi 

bana “Seni İstanbul’a götüreyim” dedi. Sana 

yardımcı olurum, iş bulurum diyor. Sanırım 

onunla birlikte İstanbul’a gideceğim. Eşim ve 

çocuklarım evde hapis hayatı yaşıyorlar. Ama 

buradaki hapis, Suriye’deki ölümden iyidir. 

Ben razıyım. 




Ahmed Yunus abu Talal patlama öncesi o 

bölgedeymiş, bir arkadaşın davet etmesi 

üzerine oradan ayrılınca ölümden kurtulmuş. 




Ahmed Yunus abu Talal: Ben Suriye İdlib’e 

bağlı Carcanez bölgesindenim. Orada bombardımandan, 

ölümden kıl payı kurtuldum. 

Reyhanlı’da da kıl payı kurtuldum, demek ki 

daha ecelim gelmemiş. Köyümüzü bombaladıklarında 

evimde idim, eşim ve çocuklarımla 

birlikte oturuyorduk. Önce tanklar, toplar 

vurdu köyü, sonrada uçaklar tamamladı. Hiç 

çıkamadım evimden. Uzun bir müddet sonra 

evden çıktığımda çok sayıda evin yıkıldığını, 

insanların öldüğünü gördüm, etrafımda komşularımdan 

yaklaşık 10 ev yerle bir olmuş, 

içinde kim varsa yok olmuştu. Mucize eseri 

kurtulduk. 

ORSAM: Patlamanın olduğu sırada neredeydiniz? 

Neler yaşadınız? 

Ahmed Yunus abu Talal: Reyhanlı’da patlamanın 

olduğu belediyenin önündeki bankta 

oturuyordum, yanımda da birkaç Suriyeli 

ve bir Reyhanlılı vardı, bizi evine çay içmeye 

davet etti, öyle namazına yakın bir saate yani 

12.30 civarında evine çay içmeye gittik. Saat 

12.40 da ezan okundu. Hep birlikte namaz kıldıktan 

sonra çayımız geldi. Çay içiyor, sohbet 

ediyorduk ve yaklaşık 13.30 da patlama oldu. 

Eğer bu arkadaş bizi çaya davet etmeseydi 

patlamanın olduğu yerde infilak ettirilen araç 

ile aramızda 50 metre gibi bir mesafe vardı. 

Bu bir mucize kurtuluştur. 




Yaşlı anne, babası ile birlikte yaşayan Büşra 

Hamden geri dönmeyi düşündüklerini 

ama nereye gideceklerini bilmediklerini 

söylüyor. 




Büşra Hamden: Suriye Halep ili, El Hullok 

semtindenim. Babam ve annemle birlikte 

yaşıyorum. Reyhanlı’ya altı ay önce geldik. 

Maddi sıkıntımız yok. Bölgemiz bombalandı, 

evimiz yıkıldı. Çevremizdeki insanların bazıları 

öldü bazıları ise göç etti. Biz üç yakın aile 

Reyhanlı’ya birlikte geldik. Başlarda normal 

bir yaşamımız vardı. Artık huzurumuz kalmadı. 

ORSAM: Patlamalardan sonra neler yaşadınız? 

ORSAM 


ORSAM 


Büşra Hamden: Reyhanlı’daki patlamayı duyunca 

saatlerce ağladık, lanet yağdırdık, beddua 

ettik. Bizim evimizi yıkan, yüreğimizi 

yakanlar şimdi de size musallat oldular. Duymak 

istediğimiz tek ölüm haberi onların ölüm 

haberi. 

Oturduğumuz sokakta beni ve yaşlı anne, babamı 

tanıyorlar. Bize yakın yerlerde oturan 

birkaç Suriyeli daha var. Eylem yapacak, olay 

çıkaracak, insanlara rahatsızlık verecek bir 

durumumuz yok. Bu insanların çoğu kadın, 

çocuk ve yaşlı. Genç erkekler ya hala Suriye’de 

ya da nerede olduklarını kimse bilmiyor. 

Üç gün boyunca kapı pencere açamadık. 

Kimsede kapımızı çalmadı. Reyhanlı gibi bir 

yerde bile kuru ekmeğe talim ettik. Sonunda 

kapımızı açıp dışarı çıktık. Çevreden bir 

tepki gelmedi. Kimse kimseye aldırış etmedi. 

Markete, çarşıya gidip evin ihtiyaçlarını aldık. 

Sonra yine eve kapandık. Evimizde televizyon 

izleyerek, Kuran okuyarak vakit geçiriyoruz. 

Geri dönmek aklımıza geliyor. Ama nereye, 

nasıl döneceğimizi bilmiyoruz. 




Gamra Kasım “Reyhanlı’da yaşanan olaya 

çok üzüldük. Acınızı anlayabiliyoruz çünkü 

biz de büyük acılar gördük” diyor. 




Gamra Kasım: Suriye’nin İdlib’e bağlı el Kuseyr 

bölgesindenim. 65 yaşındayım. Eşim ise 

71 yaşında. 35 yaşında bir kızımız var. Diğer 

çocuklarımızın nerede olduğunu bilmiyoruz. 

İç savaşın ilk günlerinde köyümüzden ayrıldık. 

Önce İdlib’e bağlı olan Dene İlçesi’ne oradan 

da Akrabat köyüne geldik. Aylarca branda 

ve naylondan yapılmış bir çadırda kaldık. Bazen 

su dahi bulamadık. Bazen ekmeğimiz olmadı. 

Hudut bölgesine gelince yardım almaya 

başladık. Gıda, battaniye hatta soba bile verdiler 

bize. Etrafımızdaki insanlarda açtı, sefildi. 

Çocuklar hastaydı. Bunların hepsine şahit 

olduk. İnsanlar bahçelerde su birikmesi için 

çukurlar kazmıştı. Buralarda biriken sularda 

yıkanıyor, abdest alıyorduk. Hatta bazen bu 

suları içmek zorunda kalıyorduk. Ne bizde ne 

de diğer insanlarda belli başlı gıdalar haricinde 

bir şey yoktu. Huduttan geçip Reyhanlı’ya 

geldik. Kızım çalışıp bize bakıyor. Kimi insanlar 

bize yardım ediyor. Kenar mahallede bir 

evde yaşıyoruz. Artık bir düzenimiz var. 

ORSAM: Reyhanlı’daki saldırı sonrası ne 

düşündünüz? 

Gamra Kasım: Reyhanlı’da yaşanan olaya çok 

üzüldük. Acınızı anlayabiliyoruz çünkü biz de 

büyük acılar gördük. Eğer devlet bizi zorla 

göndermezse Reyhanlı’dan ayrılmayı düşünmüyoruz. 




Bir lokantada çalışan Halil Akram el Basravi 

Reyhanlı’da meydana gelen patlamalar 

sonrası işsiz kalmış. 




Halil Akram el Basravi: Suriye Hama Cebelşeyh 

bölgesindenim. Ocak 2013’te Türkiye’ye 

geldik. Çocuklarımdan birisi yaralıydı. Uzun 

süre tedavi gördükten sonra ayağı aksayarak 

18 

ORSAM 



ORSAM 

bile olsa yürümeye başladı. Diğer çocuklarım 

da Reyhanlı’da Suriyeliler için açılan okullara 

gidiyor. Burada kendimize bir düzen kurduk. 

Reyhanlılı biriyle ortak lokanta açtık. 

Elime günde ortalama 50 TL geçiyordu. Ev 

kiram 400 TL idi. Rahat geçiniyorduk. Ancak 

Reyhanlı’da meydana gelen olay düzenimizi 

bozdu. İşi bırakmak zorunda kaldım. 

ORSAM: Patlamalardan sonra ne yaşadınız, 

ne düşünüyorsunuz? 

Halil Akram el Basravi: Kimse bana şiddet 

göstermedi, hakaret etmedi. Ama bir sıkıntı 

var. Suriyelilere karşı bir alerji var. Ortağımda 

benimle artık çalışamayacağını söyledi. Zaten 

malzemenin çoğu onundu. Ben işçilik yapıyordum. 

Şimdi işsizim. Mecbur kalmadıkça 

dışarı çıkamıyorum. Bizler sıkıntıdan, acıdan, 

bombadan kaçıp geldik. Ama kaçtığımız 

olayları Reyhanlı’da da yaşadık. Böyle devam 

ederse mecburen Suriye’ye geri döneceğim. 




Halep Belediyesi’nde şoförlük yapan Hamid 

Hac Mustafa abu Rıda, Halep’in birkaç 

semt hariç tamamen bitmiş bir şehir olduğunu 

söylüyor. 




Hamid Hac Mustafa abu Rıda: Suriye Halep 

İli, El Kellese semtindenim. 43 yaşındayım. 

2 çocuk babasıyım. Halep Belediyesi’nde 

İmar Müdürlüğü’nde şoförlük yapıyordum. 

Suriye’de iç savaşta en son harekete geçen il 

Halep oldu. Ama en fazla yıkıma uğrayan ve 

şehit veren de Halep’ti. 

Küçük yerleşim yerlerindeki her ölüm hemen 

belli oluyor. Ancak Halep 5 milyon nüfuslu 

bir şehir. Dağlık bir imar yapısı var. Evlerin 

%80’i eski yapı. İmarsız-ruhsatsız ev dolu. Bu 

düzensizlikte ölü sayısı belli değil. Ölülerin 

sayılması mümkün değil. Ancak ben size gezdiğim 

gördüğüm Halep’i anlatmaya kalksam 

rahatlıkla 100 binin üzerinde insanın enkaz 

altında kaldığını söyleyebilirim. Susuzluk ve 

hastalık nedeniyle ölenler var. Hırsızlık yaparken 

vurulanlar. Birbirine düşman ailelerin 

birbirlerini vurduğu aşiret bölgeleri var. 

Fıçı bombasından, misket bombasına, tanktop 

atışlarına kadar her türlü silahla vuruldu 

Halep. Şu an Halep’te 2 milyon insan bulamazsınız. 

Suriye’nin dört bir yanına göç eden 

de var, dünyanın dört bir yanına göç edende. 

Belediye çalışanlarının bazılarının maaşı kesildi. 

Bazıları da göç etmesine rağmen aydan 

aya gelip maaşlarını alıyorlar. Böyle bir düzen 

var Halep’te. 

El Kellese, Cebiriye, Hullok, Bistanbaşa, Hamdaniye, 

El Meydan, Firuza, Firdovs, Sukkariye 

bölgeleri en fazla bombalanan bölgeler. Bu 

bombardıman nedeniyle evler yıkıldı, caddeler 

ve sokaklar kapandı. Bu nedenle insanlar 

dışarıya çıkamıyor. Bu insanların sağ olup olmadıkları 

bile belli değil. Çünkü ne telefon ne 

de ulaşım var. Halep artık birkaç semt hariç 

tamamen bitmiş durumda. 




İnşaat mühendisi İhsan el Delle abu 

Raci Suriye’ye geri dönemeyeceği için 

Türkiye’de başka bir şehre gitmeyi düşünüyor. 




ORSAM 


ORSAM 


İhsan el Delle abu Raci: Suriye Halep İli Yeni 

Halep bölgesindenim. İnşaat mühendisiyim. 

47 yaşında, 3 çocuk babasıyım. 

Halep’te bir inşaat firmasında çalışıyordum. 

Yeni Halep bölgesinde ve Şam yolu güzergahında 

yeni konutlar ve iş merkezleri yapacaktık. 

İş başladıktan bir hafta sonra bölgemize 

Ceyş El Hur ve Ceyş El Nasra girmeye başladı. 

Yeni Halep bölgesinde oturanlar genellikle 

işadamları, mali durumu iyi olan aileler, 

emekliler ve Halep’te yaşayan sanatçılardır. 

Adı üstünde yeni bir Halep oluşturuluyordu, 

Halep’in güney batısında. Ama bölgemize gelen 

muhalifler nedeniyle bombalanmaya başladık. 

O güzelim binalar, iş hanları yıkılmaya 

başladı. Yollar kesildi, barikatlar kuruldu. Eski 

Halep’ten beter hale geldi. İnsanlık dramı başladı. 

Bölgemizdeki insanlarının kimi Lazkiye 

bölgesine kimi Tartus bölgesine gitti. Benim 

gibi birkaç ailede Hatay-Reyhanlı’yı tercih 

etti. Burada huzur ve sükunet içinde yaşıyorduk. 


İhsan el Delle abu Raci: Reyhanlı’da meydana 

gelen olay Reyhanlı halkını ne kadar üzdüyse 

bizi de o kadar üzmüştür. Bu katliamın 

yaşanmasındaki bir sebep bizim Türkiye’ye 

gelmemizdir, bunu biliyoruz. Ancak bunu 

bizler, bombalardan, zulümden kaçan insanlar 

yapmadı. Bize kucak açmanızı istemeyen 

Suriyeliler yaptı. Bunu Reyhanlı halkına anlatmak 

lazım. 

Beş gün boyunca evimden çıkmadım. Çocuklara 

alışveriş yaptırdım. Komşularım bile hal 

hatır sormadı. Daha önce beraber oturduğumuz, 

sohbet ettiğimiz insanlar belki çevrelerinin 

etkisiyle belki de kendi istekleriyle “Ne 

ihtiyacınız var?” demediler. Benim ve benim 

gibi insanların o zulüm içine geri dönmesi 

mümkün değil. Bir müddet daha bekleyeceğim. 

Olmazsa Mersin veya Bursa’ya gideceğim. 

Bazı arkadaşların o şehirlerde yaşıyor. 

Siz bu acıyı bir gün yaşadınız, biz her gün yaşadık. 

Bu bombaları, ölüleri her gün gördük. 

Ölülerimizi gömemedik bile. Size devlet sahip 

çıkıyor, bizi ise devlet bombalıyor. Aramızda 

bu fark var. 

20 

ORSAM 



ORSAM 




Muhammet Halid Talavi “Suriye’ye dönmek 

ölümü kabullenmek demektir. Benim 

bölgemde hala çatışmalar var” diyor. 

ORSAM: Kendinizi ve Suriye’de iç savaş öncesi 

hayatınızı ve Türkiye’deki hayatınızı anlatır 

mısınız? 

Muhammet Halid Talavi: Suriye’nin Hama 

ili El Rifa Cebel Şeyh bölgesindenim. 3 çocuk 

babasıyım. Reyhanlı da 5 ay geçirdim. Tam kışın 

ortasında geldim Hama bölgesinden. Bin 

bir güçlük, zorluk çektim. Saye’de ne evim 

kaldı ne de bir malım, hepsi talan edildi. Reyhanlı 

da kiraladığım eve ayda 400 lira veriyorum, 

ben ve oğlum Musa birlikte çalışıyor iyi 

kötü geçiniyorduk. Reyhanlı’da bu karışıklık 

çıktı, huzurumuz bozuldu. 


Muhammet Halid Talavi: Biz Esad’ın şerrinden, 

zulmünden kaçtık. Ama bizi suçlu 

gözüyle görmeye başladı Reyhanlı’daki bazı 

insanlar ya da biz böyle hissediyoruz. Korku 

içinde eve kapanmışız, sabahın erken saatlerinde 

karanlıkta işe gidiyoruz ve gece yine 

akşamdan sonra güneş batınca geliyoruz. Evimizin 

kira müddeti bitti, ev sahibi geldi kiracılık 

devam edecekse 3 aylık peşin istedi ben 

kirayı verdim ve şunu söyledim. Bizlere cezaevi 

hayatı yaşatıyorsunuz, cezaevinde yaşayan 

kira verir mi? Maalesef Reyhanlı’da hem kira 

veriyor hem de cezaevi hayatı yaşıyoruz. 

Ben direneceğim çünkü Suriye’ye dönmek 

ölümü kabullenmek demektir. Benim bölgemde 

hala çatışmalar var, çatışma olmasa 

bile evim yok. Orada iş yok, hiçbir gelir elde 

edemem. Başka bölgelere gitsem yine kira 

ödeyeceğim. Ölürsem Türkiye’de Reyhanlı’da 

öleyim ancak devlet beni zorla çıkarırsa ona 

bir şey diyemem. 




Mustafa İzzo patlamalar sonrası, çevrelerindeki 

insanların tavırlarının değişmesi 

sebebiyle Suriye’ye dönmeye kararı vermiş. 



mısınız? 

Mustafa İzzo: Suriye’nin İdlib İli’ne bağlı Harim 

ilçesindenim. 6 çocuk babasıyım. Harim 

de bombardımandan nasibini almış bir ilçe 

üstelik oradan gelen haberlere göre içme suyu 

yetersizliğinden dere suyu içiyor insanlar, 

sağlıksız, mikrop dolu su ve onlarca çocuk bu 

sudan zehirleniyor, hayvanlar telef oluyor. 

ORSAM: Reyhanlı’daki saldırı sonrası ne düşündünüz? 

Mustafa İzzo: Reyhanlı beni korkuttu. Çevremizdeki 

insanlar sırt çevirdi, tavırları değişti. 

Kimse bana vurmadı ama kimse de yardımcı 

olmuyor. Mahalle bakkalı bile tedirginlik 

içinde, bana erzak satmıyor. “Hani gelmezsen 

daha iyi olur.” diyecek ama onu demiyor. Günahsız 

insanlar da günahkârlar gibi muamele 

görmeye başladı. Tel örgüleri aşma imkânı 

olsa az bir zaman zarfında evime dönebilirim. 

Ancak ev eşyalarım var. Dönmek için mecburen 

bir araca ihtiyacım olaca. Reyhanlı’dan 

göçü ben tercih ettim. 

ORSAM 


ORSAM 








Nayyale el Fede “Eskiden bize iş veren insanlar 

artık vermiyor. Reyhanlı’daki herkes 

Suriyelilerden şüphe etmeye başladı” diyor. 

ORSAM: Kendinizi ve Suriye’de iç savaş sırasında 

yaşadıklarınızı anlatır mısınız? 

Nayyale el Fede: Suriye’nin Hama ili Keferşeyh 

bölgesindenim. 53 yaşında, 4 çocuk annesiyim. 

Eşim ise 57 yaşında, inşaat ustası. 

Suriye’de üstümüze günlerce bomba yağdı, 

füze düştü. Üzüm salkımı gibi saçıldı bombalar. 

Tanklar girdi sokaklarımıza. Silahlı askerler 

girdi köyümüze. 140 kişinin feci şekilde 

öldüğü bir bölgeden geldik. Hizbullah, Nizam 

Ordusu’na yardımcı oluyor. Evlere girip insanları 

boğazlayarak öldürüyorlar. Kendi din 

adamları bir fetva vermiş. Müslüman boğazlayıp 

öldüren cennete gider demiş. Onlarda 

acıma duygularını bırakıp insanları boğazlama 

yarışına girmişler. İnsanlık dışı bir vahşet. 

ORSAM: Reyhanlı’daki saldırı sonrası neler 

yaşadınız? 

Nayyale el Fede: Reyhanlı’ya geldiğimizde 

huzuru ve rahatı bulmuştuk. Sonra burada da 

bombalar patladı. Yine ölümler gördük. Yaşanılanlar 

çok acı. Ama biz daha büyük acılardan 

kaçıp geldik. Benim sadece tek oğlum yanımda. 

Diğer çocuklarım nerede bilmiyorum. 

Aileler birbirlerini kaybetmiş durumda. 

Tam on gündür eve hapsolmuş durumdayız. 

Eşim çalışmıyor, bir kazancımız yok. Korku 

ve endişe içindeyiz. Eskiden bize iş veren 

insanlar artık vermiyor. Reyhanlı’daki herkes 

Suriyelilerden şüphe etmeye başladı. Burada 

kalmak açlık ve sefalet demek; Suriye’ye dönmek 

bomba, füze demek. 

Dul Semra Gazel iki kızıyla iç savaşta 

köyünden kaçıp Türkiye’ye gelmiş. 

Reyhanlı’da hiçbir geliri olmadı için dilenmek 

zorunda kalmış. 



mısınız? 

Semra Gazel: Suriye Hama ili El Bağ bölgesinden 

50 yaşında iki çocuk annesiyim ve dulum. 

Suriye’deyken köyde yaşıyorduk. 8 koyun 8 

keçimiz vardı. Eşim çoktan öldü. Ben ve iki 

kızım birlikte fakir ama huzurlu bir hayat yaşıyorduk. 

İç savaşla birlikte kendimizi bombalar arasında 

bulduk. Köyden birkaç kişi ile birlikte 

önce, İdlib bölgesine sonra da Türkiye hudut 

bölgesine yani Reyhanlı’ya geldik. Yaklaşık 

beş aydır buradayız. Ev kirası 200 lira, elektrik, 

su 50 lira, tüp gaz ve yemek içinde en az 

300 lira. Ortalama ayda 600 lira. Bu rakam 

Suriye›de yaklaşık 40.000 lira ve iki memur 

maaşına eşittir. 

10 Mayıs 2013 tarihinde Belediye yanındaki 

Atike Camii bahçesinde cuma namazından 

sonra rastladım Semra Gazel’e. Ağlıyor ve 

yalvararak dilencilik yapıyordu. Cemaatin 

bir kısmı sadakasını verdi. Herkes dağıldıktan 

sonra ben de sadakamı verdim ve sordum. 

Hayat hikayesini anlattıktan sonra dilencilikten 

kaç lira kazandığını sordum. Saydı 26,5 

lira. Başka yerde dilenip dilenmediğini sordum. 

Her akşam Büyük Cami’de dilendiğini söyledi. 

Reyhanlı’da 11 Mayıs’ta patlama oldu ve 17 

Mayıs’ta aynı camide Semra Gazel’i gördüm. 

Bu cuma 7,5 lira kazandığını, buna patlama- 

22 

ORSAM 



ORSAM 

nın sebep olduğunu söyledi. Ben de 2,5 lira 

vererek yanından ayrıldım. 24 Mayıs Cuma 

günü, cami avlusunda Semra Gazel yoktu. 




Giyim mağazası sahibi Vasfi Mahmud el 

Dehham, patlamadan sonra sahip çıkan insanlar 

olduğunu ama çok kişinin de suçlu 

gibi görmeye başladığını söylüyor. 



mısınız? 

Vasfi Mahmud el Dehham: Suriye Halep 

El Safa mahallesindenim. 53 yaşında, 5 çocuk 

babasıyım. Giyim mağazası sahibiyim. 

Halep’e bomba yağarken bombalardan biri de 

bize vurdu. Eşimi, evimi ve işimi kaybettim. 

Malımın bir kısmı yandı, bir kısmı enkaz altında 

kaldı, bir kısmı ise çalındı. Hiçbir iş makinesini, 

hiçbir giysiyi kurtaramadım. Bir evli 

kızım var. Diğer çocuklarım benimle birlikte 

yaşıyor. 

Yılların birikimi yok olup gitmişti. Reyhanlı’ya 

geldiğimde elimde 250 bin Suriye liram vardı. 

Bir de 200 bin Suriye lirası değerinde arabam. 

Ev kirası, elektrik, su faturaları, yeme-içme 

harcamaları… Aile kalabalık… Kimse çalışmıyor. 

Durum böyle olunca şu an elimde 10 

bin Suriye liram kaldı. Bu bizi ancak 4 ay idare 

eder. Çocuklarım tarla görmemiş, ırgatlık 

yapmamış. Burada hiçbir iş yapamıyorlar. 

Ben de hiç başkalarının yanında çalışmadım. 

En sonunda arabamı sattım. Bir Suriyeli aldı, 

1500 dolara. 



Vasfi Mahmud el Dehham: Reyhanlı’daki 

patlama esnasında evimde idim. Komşulardan 

öğrendim her şeyi. Biz Reyhanlı’daki herkes 

Arapça bildiği ve akrabalık bağlarımız olduğu 

için en çok burada oturmayı tercih ettik. 

Bu patlama aramızı bozmak ve bizleri hedef 

göstermek için yapıldı. Bize patlamadan sonra 

sahip çıkan insanlar oldu. Ama birçoğu bizi 

suçlu gibi görmeye başladı. Her gün bombalanan 

bir ülkeye kim dayanabilir? Şehrin içindeki 

çatışmalar, havadan gelen bombalar bir 

yana asıl susuzluk, açlık, pislik, korku var. Buradan 

bizi kovmadıkları sürece geri dönmeyeceğiz. 




Seyyar satıcılık yapan Vecih el Abbas abu 

Mustafa “İşsiz, kazançsız ne kadar dayanabiliriz? 

Ev kirası geldiği zaman çekip gideceğim” 

diyor. 



mısınız? 

Vecih el Abbas abu Mustafa: Suriye İdlib’e 

bağlı Nerab bölgesindenim. 7 aydır Reyhanlı’dayım. 

Belediyeye yakın bir yerde seyyar 

satıcılık yapıyorum. Suriye’den çay, zahter, sigara, 

kahve getirir el arabasında satarım. Çocuklarımda 

aynı işi Reyhanlı’nın değişik cadde 

ve sokaklarında yapıyor. 


Vecih el Abbas abu Mustafa: Patlamanın olduğu 

gün hava bulutluydu, zaten patlamadan 

bir hafta öncede Suriyeliler aleyhine yürüyüş 

olmuştu. Reyhanlı da bazı insanlar bizi iste- 

ORSAM 


ORSAM 


miyordu, bende işe çıkmaz oldum, sadece çocukları 

mahalle aralarına gönderiyordum. İşe 

gitmediğim, gitmeye korktuğum gün patlama 

oldu ve mucize eseri kurtuldum. Artık hiçbir 

şey satmıyorum eve kapandık burada. İşsiz, 

kazançsız ne kadar dayanabiliriz? Ev kirası 

geldiği zaman çekip gideceğim. Köyümüzde 

ağaçlar altına bir çadır kurarım, ölüm her yerde 

vardır. 

Umutlanmıştık, sevinmiştik Reyhanlı’yı Türkiye 

de güven içinde olduğumuzu hissediyorduk. 

Ancak bu patlama bizleri kokuttu. Biz 

can ve namus güvenliğimiz için geldik, hiç 

kimseye zarar vermedik ama bizleri düşman 

gözüyle gören insanlarla karşılaştık. Daha 

fazla dayanma imkanı yok. Artık geri dönüş 

başlayacak. 




Evli kızımın yanında kalan Zekiye Rafet 

el Buhi emekli dul maaşı ile ancak katkıda 

bulunabildiğini söylüyor. 




Zekiye Rafet el Buhi: Suriye Halep’ten el 

Maşarka semtindenim. Eşim yıllar önce vefat 

etti. 3 oğlan, 2 kız çocuk annesiyim. Çocuklarım 

Hama’da, Şam’da ya da yurtdışında yaşıyor. 

Ben evli kızımın yanında kalıyordum. İç 

savaş çıkınca damadım, kızım ve torunlarımla 

birlikte Reyhanlı’ya geldik. 

Görevine gitmediği için damadımın maaşı 

kesildi. Eğer bulursa alışık olmadığı tarım işlerinde 

çalışıyor. Benim emekli maaşım var. 

Aylık 18.000 Suriye lirası (Türk parası olarak 

yaklaşık 220 TL) veriyorlar. Bu para Türkiye’de 

ev kiramızın yarısını ancak karşılıyor. Ama en 

azından damadıma bir katkım oluyor. 



Zekiye Rafet el Buhi: Reyhanlı’daki patlamadan 

en fazla etkilenen dar gelirli, yoksul, mesleği 

olmayan Suriyeliler oldu. Bizde o ailelerden 

birisiyiz. Ara sıra gıda ve yardım kuruluş- 

24 

ORSAM 



ORSAM 

larından destek alıyoruz. Reyhanlı’daki bazı 

insanlar bize iyi davranıyor bazılarıyla surat 

asıyor. Sanki bu patlamayı bizler istedik. Biz 

şehitler verdik, acılar çektik. Ölümün ne olduğunu 

biliriz. Şu an insanların hissettiklerini 

anlıyorum. Ama bizim Türkiye’ye sığınmaktan 

başka çaremiz yoktu. Geriye dönmek tam 

anlamıyla ölmek demek. Reyhanlı’da hayat 

normale dönerse kalmaya devam edeceğiz; 

eğer dönmezse Suriye’ye gideceğiz. Başka bir 

seçeneğimiz yok. 




Çiftçi Hattab el Casim abu İbrahim 

“Reyhanlı’da kalma ümidim kalmadı, iyi ki 

ailemi getirmemişim. Kendi memleketime 

gideceğim” diyor. 



mısınız? 

Hattab el Casim abu İbrahim: Suriye’de 

Halep’e bağlı El Etarib bölgesinden 46 yaşında, 

çiftçi, 4 çocuk babasıyım. Kendime ait 30, 

bölgemizden göç edenlerden de 40 olmak 

üzere 70 dönümlük araziye arpa ekmiş bulunmaktayım. 

Köylüler geçen yıl mahsullerini 

tarladan alamadılar. Bölgemizde hayvancılık 

çok yapılmakta ben de tüm araziye arpa ektim 

ama yorgunluğum yanıma kar kaldı. Tam 

mahsulü biçmeye hazırlanıyordum füze geldi 

ve o bölgedeki arazileri yaktı. Mahsulde gitti. 

Köyde babadan kalma eski bir evim var, bir de 

eski model traktörle, motosikletim var. Mahsül 

yanınca kendilerinden arazi kiraladığım 

insanlara paralarını ödemek zorunda olduğumdan 

traktörümü ve motosikletimi sattım 

kira bedellerini ödedim. Bana da 14 000 Suriye 

lirası kaldı. Bu da 100 dolar ediyor. 

Aylarca Hudut Bölgesine yakın olan Tülel 

Köyü’ne 3-4 km mesafede ağaçlık bir bölgede 

kaldım. Her gün köye gidip ekmeğimi ve ihtiyaç 

olunca da çay, şeker ve sebze alırdım. Orada 

şu anda bir bağ ekmek (8 ekmekli) 25 lira, 

sebzelerinse kilosu 25-50 lira arasında değişiyor. 

Çevrede iş yok, su sıkıntısı, iklim şartları 

beni ve çocuklarımı perişan ediyor. Tek başıma 

Türkiye’ye geldim. Geleli iki hafta oldu, ev 

arıyorum, iş arıyorum ama bulamadım. 


Hattab el Casim abu İbrahim: Reyhanlı’daki 

olayları da duyunca, Reyhanlı’da kalma 

ümidim kalmadı, iyi ki ailemi getirmemişim. 

Kendi memleketime gideceğim, kaderimde 

ne varsa o olur. 




Çiftçi Tahir Ali Abbadabi abu Salah ekonomik 

şartlar yüzünden birçok kişinin Reyhanlı’ya 

göç etti ama burada da hayatın artık zorlaştığını 

söylüyor. 



mısınız? 

Tahir Ali Abbadabi abu Salah: Suriye İdilb’e 

bağlı Muarrıtel Numan bölgesinden çiftçiyim. 

Traktörüm, biçerdöverim var. Yetişkin 

iki oğlumla birlikte çiftçilik yapmaktayım. Yıllardan 

beri biçerdöverde çalışırım. Bölgemiz 

bereketli topraklarla dolu, buğday, arpa, mercimek, 

nohut ekilir. Köylüler geçen yıl ekinlerin 

çoğunu biçemedi, arazilerde mahsuller 

ORSAM 


ORSAM 


yandı. Askeri bölgelere yakın havaalanlarına 

yakın yerlere gitme imkanı yok. İş için veya 

mal için kimse canını feda edemez. Geçen 

yıl rüşvet verilmek suretiyle bazı arazilerden 

mahsul alındı, bu yıl o da mümkün olmadı. 

Birçok arazi zaten ekilememiş, sulama, ilaçlama, 

çapa vb. hiçbir iş doğru dürüst yapılamadı 

bu nedenle de arazilerde verim düşüktü. 

Can güvenliği bir yana, çiftçiye mazot lazım, 

benzin lazım, lastik lazım, yağ lazım, nakliye 

aracı lazım. Hiçbiri yok. Suriye’nin İdlib 

bölgesindeki çiftçiler bitmiş durumda, ekonomileri 

sıfırlandı. Benim gibi birçok kişi 

Reyhanlı’ya göç etti ama burada da hayat kalmadı. 

Korku, şiddet ve terör var. 




Raşa el Hasan el Asasiy “Reyhanlı’daki bu 

patlama bizi bir kez daha acılara ve korkulara 

sürükledi” diyor. 

ORSAM: Size Türkiye’ye gelme kararı verdiren 

olay neydi? Türkiye’deki hayatınızı anlatır 

mısınız? 

Raşa el Hasan el Asasiy: Suriye Halep’ten 

oğlumun hayatını kurtarmak için, oğlum Enes 

ile birlikte geldim. 50 yaşındayım. Ya ordu onu 

alıp ateşin içine atacak ya da her hangi bir savaşçı 

örgüt veya soyguncular takımı. Oğlum 

silah tutmasını bilmez, okuldan eve bir hayatı 

vardır. Eşimi yıllar önce kaybettim ve hayatta 

bir oğlum var. 

Yine Halepli bir aile ile birlikte bir daire kiraladık 

müşterek oturuyoruz. Suudi Arabistan’da 

bir ağabeyim var, bizlere her ay yardım gönderiyor. 

Ben de oğlum da günlük işlere gidiyoruz. 

Yardım kuruluşları da gıda yardımı 

yapıyor. 

ORSAM: Reyhanlı’daki saldırı sonrası ne 

düşündünüz? 

Raşa el Hasan el Asasiy: İyi kötü bir yaşam 

içindeyken, Reyhanlı’daki bu patlama bizi bir 

kez daha acılara ve korkulara sürükledi. Endişe 

içinde yaşıyoruz, ama ne olursa olsun 

Suriye’den çok daha güvenli, gitmek istemiyorum. 

Ama zorlanırsam yapacak bir şey yok, 

Suriye’de bir köye gider yerleşirim. 




Mefruşatçı Mustafa Abraş el Hilveni abu 

Mehdi Reyhanlı’da eşinin yaptığı tatlı, pasta 

çeşitlerini el arabası ile sokaklarda satıyor. 



mısınız? 

Mustafa Abraş el Hilveni abu Mehdi: Suriye, 

Halep’te mefruşat üzerine çalışıyorum. 

Büyük oğlum Halep Üniversitesi öğrencisi, 

kızım evli diğer iki çocuğum ise lise çağlarında 

4 çocuk babasıyım. Kendime ait evim, iş 

yerim vardı. İkisini de kaybettim. İş yerimdeki 

malım da yandı. 

Bir insan yaşadığı bir kentte evsiz, işsiz ve parasız 

kaldığında kendini çölde zanneder, ama 

ben keşke çölde olsaydım zira orda bomba olmazdı, 

kurşun olmazdı. Etrafında ölü, yaralı 

olmazdı. Ben bütün acıları gördüm. Meslektaşlarım, 

komşularım benim gibi mağdur oldular, 

çocuklarını kaybedenler de oldu. 

5 aydır Reyhanlı’dayım. Burada yeni bir düzen 

kurdum kendime, eşim evde tatlı çeşitleri yapıyor, 

pasta çeşitleri yapıyor ben de el arabası 

ile sokaklarda satıyorum. 

26 

ORSAM 



ORSAM 

ORSAM: Reyhanlı’daki saldırı sonrası neler 

yaşadınız? 

Mustafa Abraş el Hilveni abu Mehdi: 

Reyhanlı’da patlamadan önce çok sayıda Suriyeli 

vardı. Alan çoktu. Şimdi ise Suriyelilerin 

çoğu çekildi, Suriyelilere ait iş yerleri 

kapandı, hiç kimse parasını tatlıya, pastaya 

harcamıyor. Evde sünger yatakların üzerinde 

yatıyoruz, gündüz ise bu yatakları oturma 

amaçlı kullanıyoruz. Ne bir sandalye ne bir 

masamız var. Bir kaç mutfak araç gereci hepsi 

bu kadar. Reyhanlı’daki olaylar işimizden etti, 

evimize kapattı bizi. Ama geri dönme imkanı 

da yok. Reyhanlı’da Halepli az, olanların 

çoğu da fakir. Zengin Halepliler ise Mersin’de, 

İstanbul’da, Gaziantep’te oturuyor. Birkaç kişiye 

borçlandım, buldum ama nereye kadar? 

Suriye’nin her yerinde savaş var, çatışma var, 

bombalar yağıyor, bununla savaşacak gücüm 

ve imkanım yok. 




Emekli eşi Makbule Hamdi “Reyhanlı’daki 

olay bizleri çok üzdü. Sizlerle beraber ağladık. 

Bizler acıya, gözyaşına alışmışız, ama 

sizin için çok zor oldu” diyor. 



mısınız? 

Makbule Hamdi: Suriye Halep bölgesinden, 

5 çocuk annesi, 3 torunu olan eşi emekli olan 

bir kadınım. Çocuklarımla birlikte bir ev tuttuk 

kira 300 lira, eşimin aldığı emekli maaşı 

ev kirasını ancak karşılamakta ben ve çocuklarım 

çeşitli işlerde çalışmaktayız. Bir yardım 

kuruluşundan 200 liralık yardım kartı aldık. 

ORSAM 


ORSAM 


Kartların karşılığında marketten gıda alabiliyoruz. 

Eğer yardım nakit olsaydı başka yerden 

daha fazla malzeme alabilirdim. Gerçi buna 

da şükür, ya vermeselerdi. 

Halep’te evimiz yakıldı, yakınlarımdan 3 kişiyi 

kaybettik. Komşularım ve ben bir müddet 

mahallede enkazlar arasında yaşadık, zor bir 

dönemdi. Bizi devletimiz acımasızca bombalıyordu, 

her sokakta da gruplar halinde silahlı 

insanlar, kimin ne olduğu, kimden yana 

olduğu bilinmeyen. Savaşçılar da vardı, soygun 

çeteleri de. Mecburen terk ettik Halep’i, 

Türkiye’ye geldik. 


Makbule Hamdi: Reyhanlı’daki olay bizleri 

çok üzdü. Sizlerle beraber ağladık. Bizler acıya, 

gözyaşına alışmışız, ama sizin için çok zor 

oldu. Bir hafta evde saklı kaldık, kimse bizi rahatsız 

etmedi ama içimiz rahat değildi. Hala 

da endişe duyuyoruz. 




Dahir Abbas abu Mustafa “Siz başınıza bir 

iş gelirse, bir sıkıntınız olursa önce komşunuza 

koşmaz mısınız? Biz de önce size koştuk” 

diyor. 


Dahir Abbas abu Mustafa: Suriye’nin Hama 

ili, Cebel bölgesindenim. 5 aydır Reyhanlı’dayım. 

Ben buraya ne akraba ziyaretine ne de 

seyahate geldim. Canımı, namusumu korumak 

için geldim. Biz buraya sığınmış aileleriz. 

Sizler de bizleri misafir ettiniz. 

ORSAM: Patlamalardan sonra ne yaşadınız? 

Ne düşünüyorsunuz? 

Dahir Abbas abu Mustafa: Burada çok acı 

olaylar yaşandı. Aslında bu patlamadan sonra 

bizleri daha iyi anlamanız gerekirdi. Bizim 

Suriye’de her gün yaşadığımız şeyi yaşadınız. 

Ama bazı insanlarda tam tersi etki oldu. Bizleri 

hedef gösterdiler. Siz başınıza bir iş gelirse, 

bir sıkıntınız olursa önce komşunuza koşmaz 

mısınız? Biz de önce size koştuk. Tam bir 

hafta boyunca sıkıntıdan, korkudan, evden 

atılma endişesinden yemek yiyemedik. Pencerelerin 

perdesini dahi açamadık. Çocuklarımız 

hep ağladı. 

Sonra Başbakan geldi. Bizlere destek verdi. 

Ortamı yumuşattı. Artık tekrar sokağa çıkabileceğiz. 

İş bulursak yeniden çalışabileceğiz. 

Suriye’de her insan için ölüm var. Her an 

bomba füze yağıyor. Rastgele vuruluyoruz. 

Evlerimiz yıkıldı. Bunları bilerek bize yüz çevirmeyin. 

Bizi tekrar oraya, bu şartlar altında 

göndermeyin. Durum düzelince biz zaten geri 

döneceğiz. Biz Türkiye’yi, Türkleri sevdik. 




Emen Hac İbrahim’in eşi mahsulü biçmek 

için geri dönmüş, Nizam Ordusu tarafından 

tutuklanıp hapse atılmış. 


Emen Hac İbrahim Ummu Mustafa: 60 

yaşındayım. 3 aydır Reyhanlı’dayım. İdlib’in 

Cercenaz bölgesinden geldik. Eşim mahsulü 

28 

ORSAM 



ORSAM 

biçmek için geri dönmüştü. Bir arkadaşından 

alacağını almak için şehre inmiş. Nizam Ordusu 

yakalamış onu. Hapse atmışlar. Sadece 

bu haberi alabildim. Şimdi iki kızımla yalnızım. 

Burada olan akrabalarım var. Ancak onlarında 

durumu iyi değil. Onlar da muhtaç. 

Suriye’de yargılama diye bir şey yok. Ömrü 

yetip hapisten çıkan insanlar oluyor. Ama çıkana 

kadar hasta mı olur, sakat mı kalır bilinmez. 

Kimse de cesaret edip başkasının akıbetini 

soramaz. 



Emen Hac İbrahim Ummu Mustafa: Reyhanlı’daki 

patlama esnasında ben ve kızlarım 

evdeydik. Sizin acınızı paylaştık. Sonrasında 

eve kapandık. Yakınlarımla telefonda konuşup, 

durumu onlardan öğrenmeye çalıştım. 

Korku ve endişe içindeydik. Sağ olsun, mahalle 

muhtarı kapımızı çalıp, bir ihtiyacımız var 

mı diye soruyordu. 

Başbakan gelince sevindik. İçimizdeki korkuyu 

attık ve belediye önüne gittik. Sanki bayram 

günüydü, öyle sevindik. Bizler masum 

insanlarız. Ölümden ve zulümden kaçanlar 

başkasının canına kıyamazlar. Biz acı nedir 

biliriz. Başkasına acı çektiremeyiz. Reyhanlı 

halkı bizleri anlasın. 




Avukat Muammar abu Ala Suriye’nin Türkiye’deki 

demokratik seviyeye erişmesi için 

50 yılın bile yetmeyeceğini söylüyor. 

ORSAM: Kendinizi ve Reyhanlı’ya geliş nedeninizi 


Muammar abu Ala: Suriye, Hama bölgesindenim. 

Avukatım. Gaziantep’te oturuyorum. 

25 Mayıs 2013’te hem Sayın Başbakan’ı görmek 

hem de Reyhanlı’daki avukatlarla buluşmak 

için geldim. Burada Suriyeli 3 avukat var. 

Onlarla buluştuk sonra da Başbakan’ı dinlemeye 

gittik. 


Muammar abu Ala: Hukukçu gözüyle anlatacağım 

size olayları. Suriye’nin Türkiye’deki 

demokratik seviyeye erişmesi için 50 yıl bile 

yetmez. Avrupa seviyesine ise hiç yetişemeyecek. 

Biz Suriyeli avukatlar gerek Gaziantep’te 

gerekse İstanbul’da toplantılar yaptık. Ortak 

bir karar alamadık. Kendimize bir sözcü seçilmesi 

konusunda bile anlaşamadık. Bu karmaşada, 

iç savaş ortamında bir lider seçemiyorsak 

huzura kavuştuğumuzda hiç seçemeyiz. 

Başbakan, Reyhanlı’ya geç kaldığı için halktan 

özür diliyor. Sebebini anlatıyor. Halkta onu 

coşkuyla karşılıyor. Bizde bir bakan veya başbakan 

çıkıp da halktan özür dilemez. Aksine 

bizi vurup, öldürür. Özür dilemelerini de istemiyoruz 

gerçi. Bombalamaktan vazgeçseler 

yeter. 

Reyhanlı’daki Suriyeliler biraz sıkıntı çekmiş. 

Ama yeniden güven kazandılar. Bu kadar insan 

öldü. Ama yinede herkes sakin bir şekilde 

kendi parti liderini, başka bir parti liderini 

karşıladı. Bizde parti liderini bir düğünde bile 

karşılama imkanı yok. 

Sizde hasara göre evler, işyerleri ve ölenler ve 

yaralananlar için tazminat ödeniyor. Hasarın 

hesaplanmasında eksik tespit var ise şikayet 

etme, tazminat isteme hakkınız var. Bizde 

böyle bir şey asla yok. Daha doğrusu bizde cesaret 

yok. 

Ben bir avukat olarak devlete karşı suç işlemiş 

birini savunamam. Sizde avukatlar her türlü 

suçtan yargılanan insanları savunabiliyor. İşte 

demokrasi budur. 

ORSAM 


ORSAM 





Esnaf Murşid abu Mustafa Reyhanlı’ya gelince 

ruhsatı bir Türk vatandaşının üstüne 

kayıtlı bir dükkan açmış. 

ORSAM: Kendinizi ve Suriye’de ve Türkiye’de 


Murşid abu Mustafa: Halep’ten geldim. 36 

yaşında, 2 çocuk babasıyım. Suriye’de her ne 

kadar müracaat yaptıysam da devlet memuru 

olarak işe alınmadım. Çünkü çevrem yok. 

Baas yanlısı kimseyi tanımıyorum. Fakir bir 

ailenin çocuğuyum. Reyhanlı’ya 6 ay önce 

geldim. Ruhsatı bir Türk vatandaşının üstüne 

kayıtlı bir dükkan açtım. Bu yardıma karşılık 

Türk vatandaşına da bir hisse verdim. 



Murşid abu Mustafa: Patlama olunca ister 

istemez işyerimi kapattım. Maddi bir kaybım 

olmadı ama ticari kazancım durdu. İki haftadır 

sadece Cuma namazlarına çıkıyorum. 

Kimse bana herhangi bir saldırıda bulunmadı. 

Ama ben yine de tedbir olarak eve kapandım. 

Patlamadan sonra bir süre kötü bir hava esti. 

İnsanlar birbirlerini tahrik etti. Suriyelileri 

düşman olarak görmeye başladılar. Bazı esnaflar 

rekabet ortamı doğup kazançları düştüğü 

için bizim kazancımıza göz dikti. Reyhanlılı 

ruhsat sahibi şahıs zaman zaman dükkanımda 

durur, ortağım gibi görünürdü. Yoksa 

benden haraç bile isteyecek insanlar var. 

Zaten ürkek, sessiz ve yalnız biriydim. Bir de 

Suriye’de yaşadıklarımız psikolojimizi bozdu. 

Reyhanlılardan korkmaya, ürkmeye başladık. 

Başbakan’ın Reyhanlı’ya gelmesi korkumuzu 

bir anda ortadan kaldırdı. Reyhanlı halkında 

da bir durgunluk başladı. Eskisi gibi hoşgörülü 

oldular. Reyhanlı’da meydana gelen patlama 

sonucu Suriyeli biri suçlu olarak yakalansaydı 

ve bu duyulsaydı buradaki birçok Suriyeli za- 

30 

ORSAM 



ORSAM 

rar görürdü. Ancak patlamadan sorumlu olarak 

hiçbir Suriyeli açıklanmayınca rahatladık. 

Biz zulümden, bombalardan kaçtık. Bunun ne 

acı bir şey olduğunu sizden önce öğrendik. 




Çiftçi Rahman Yaser el Bişe kalabalık ailesiyle 

birlikte İdlib’e bağlı Nerab bölgesinden 

gelmiş. 



Rahman Yaser el Bişe: İdlib’e bağlı Nerab 

bölgesinden geçen sene geldik Reyhanlı’ya. 

Babam, annem, kardeşim, damatlarım… Toplam 

27 kişilik bir aileyiz. Evimiz vuruldu. Ailemizden 

5 kişiyi kaybettik. Mahsulümüzü 

toplamadan geldik. Arazilerimiz şu an kimin 

elinde bilmiyoruz. Dönecek bir şeyimiz yok. 

Her şey yok oldu. Bir müddet Reyhanlı’da sıkıntı 

çektik ama ilk geldiğimizde herkes bize 

iyi davrandı. Kimi yatak verdi kimi battaniye. 

Kimi un getirdi kimi ekmek. Sıcak bir ortam 

vardı Reyhanlı’da. Yavaş yavaş acılarımızı 

unutuyorduk. Çocuklar artık gurbet gibi görmüyordu 

burayı. Hatta oyun oynarken Türkçe 

öğrenen çocuklarımız bile var. 



Rahman Yaser el Bişe: Bizde sizin kadar 

üzüldük, sizinle birlikte ağladık. Ama bu acıların 

sebebi biz değiliz. Bizim Suriye’deki beldemiz 

askeri birliğe, havaalanına, en yakın ve 

en tehlikeli bölge. Bizi burada öldürün. Biz 

yine de Reyhanlı’dan ayrılmayız. 




At arabacı Şekib el Hasan Abu Nafi oğlunu 

iç savaşta kaybetmiş. 



Şekib el Hasan Abu Nafi: Suriye İdlib İli’ndenim. 

54 yaşındayım. Suriye’de köyümüz bombalandı. 

At arabamla çalışıyordum. İki evli 

kızım, bir tek oğlum vardı, 26 yaşında. Oğlum 

elektrik ustasıydı. İç savaş başlayınca oğlum 

arkadaşlarıyla birlikte savaşa katıldı. Şehit 

düştü. Göçüp Reyhanlı’ya geldim. Burada 

zaman zaman iş buluyorum. Sağdan soldan 

yardım alıyorum. Yoksulluk içindeyim, bazen 

dileniyorum. 


Şekib el Hasan Abu Nafi: Reyhanlı’da meydana 

gelen patlama nedeniyle bir hafta eve 

kapandım. Kızlarımdan, torunlarımdan da 

haber alamıyorum. 




İlaç firmasında çalışan Talal el Hamdi abu 

Rağıb her ay Suriye’ye gidip geldiğini söylüyor. 



Talal el Hamdi abu Rağıb: Halep İli’ndenim. 

7 ay önce Reyhanlı’ya geldim. Halep’te bir ilaç 

firmasında çalışıyordum. Şirket büyük sermayeliydi. 

Kar payım vardı. Her ay Suriye’ye 

gidiyorum. Şirket ortaklarım Hatay’a geliyor. 

Maddi açıdan bir sıkıntım yok. 

ORSAM 


ORSAM 




Talal el Hamdi abu Rağıb: Reyhanlı’da patlama 

olduğunda evimde idim. Yenişehir bölgesinde 

oturuyorum. Patlamadan sonra 10 gün 

boyunca dışarıya çıkmadım. Arabam evin 

önündeydi. Camlarını kırmışlar, tamponunu 

ezmişler. Oğlumda fırına giderken tartaklandı. 

İnsanların ruh halini anlıyorum. Biraz 

korku ve endişe yaşadık. Suriyelilere karşı bir 

grup insanın eylem yaptığını gördüm. 

Başbakan gelince bütün endişe ve korkularım 

geçti. Belediye meydanına gittim ve seyrettim. 

Coşkulu ve güven verici bir kalabalık 

vardı. Başbakan bize sahip çıktı. Türkiye bize 

sahip çıkıyor. Acılarımızı unutturuyor. 

Terör tüm Müslüman ülkelere sıçramış. İnşallah 

bir daha böyle bir olay yaşanmaz. Bu eylemi 

yapanları lanetliyorum. 




Çiftçi Beşir Hac Ali “Reyhanlı’da bulunan 

Suriyelilerin terörle bir ilgisi yok. Bizim 

derdimiz can ve namus güvenliğidir” diyor. 



Beşir Hac Ali: Suriye İdlib’e bağlı Salkin bölgesinden, 

5 ay önce Reyhanlı’ya geldim. Çiftçiyim. 

Ben Suriye’de kendi çevremden 100 

dönüm nohut ekili araziyi kiralamıştım, benimde 

15 dönümüm var. Hasat zamanı geldi 

ancak gidemiyorum. Bir yakınım gitti, orada 

imkan bulursa mahsulü biçecek ama bölgemizde 

de bombalama devam ediyor. Her gün 

göç ve yıkım haberleri geliyor. Pasaportsuz 

gelmiştim Türkiye’ye, Reyhanlı olayı hududu 

sıkılaştırdı gidemiyorum, zaten evden de zarureti 

olmadıkça çıkmıyorum. 



Beşir Hac Ali: Reyhanlı’daki patlama beni 

çok etkiledi, yaşadığım korku endişe bir 

yana, eve de 10 gün boyunca kapandım. Bizi 

Reyhanlı’dan kovarsanız, bile bile ölümün içine 

göndermiş olursunuz. Reyhanlı’da bulunan 

Suriyelilerin terörle bir ilgisi yok. Bizim 

derdimiz can güvenliği, namus güvenliğidir. 

Suriye’de kalanlar ya canlarını kaybetmişler 

ya da namuslarını, kurtuluş yok. Her yerde 

kadınlara saldıranlar oluyor, eşlerinin gözleri 

önünde çok kadın tecavüze uğradı. Alıyor 

çocuğunun boğazına bıçağı dayıyor, ya namusunu 

verecek ya da çocuğu kesilecek. Sonunda 

da yine tecavüz edilecek veya öldürülecek. 

Böyle bir ortama bizleri gönderemezsiniz. 

Çok Suriyelinin evinde huzursuzluk oldu, aile 

kavgası çıktı. Kadınlar Suriye’ye geri dönmeme 

kararı almışlar, genç kızlarda. Burada ölürüz 

ama tecavüze uğramadan ölürüz diyorlar. 

Başbakan Reyhanlı’ya gelince umutlandık, 

cesaret aldık sokağa çıkıyoruz. Daha her şey 

normale dönmedi, bunu hissediyorum. Bana 

rahatsızlık veren olmazsa da, eski sıcak karşılamalar 

yok Reyhanlı insanında. Eskiden 

günlük ekmek alırdım eve şimdi haftalık ekmek 

alıyorum, her gün çıkmaya hala korkuyorum. 

Bütün Suriyelilerde, ne olur ne olmaz 

düşüncesiyle bir sıkıntı var. 




Halep’ten gelen inşaat işçisi Hasan el Daşir, 

3 aylık evli. 

32 

ORSAM 



ORSAM 



Hasan el Daşir: Suriye Halep’ten geliyoruz, 

3 aylık evliyiz. Reyhanlı’da ailelerimiz tanıştı. 

İmam nikahı kıydılar. Resmi nikah yapma 

olanağımız yoktur. 100 bin mukaddem (peşin) 

100 bin muahhar (sonra) bir akit (sözleşme) 

imzalandı aileler arasında. Suriyeliler ve 

Arap ülkelerinde resmi nikahtan önce evlilikler 

böyle yapılıyor. Peşin alınan para çeyiz için 

kullanılıyor, muahhar denilen bir teminattır. 

Çiftçilerin boşanmaları halinde kadına tazminat 

olarak veriliyor. Bu para miktarı ailelerin 

maddi imkanlarına göre değişiyor, kimi milyonlar 

yazar kimi 100-200 bin liralar. 

Fakir aileler, ev olarak iki oda ayırdılar bize. 

Plastik sandalye, masa, bir halı ve yer yatağı, 

Tv ve buzdolabı aile ile müşterek kullanıyoruz. 

Geline iki bilezik ve yüzükler takıldı. Bir tepsi 

baklava yenildi ve arkasından Fatiha okundu. 

Ben inşaat işlerinde çalışıyorum, eşimde iş 

bulduğunda tarlaya çalışmaya gidiyor. 




Hama ili Tayba bölgesinden gelen Haşem 

Hac Abdullaho abu Zeydan ölümden kıl 

payı kurtulmuş. 



Haşem Hac Abdullaho abu Zeydan: Suriye 

Hama ili Tayba bölgesinden geliyorum. 48 yaşındayım, 

5 çocuğum var. Suriye’de birçok insan 

öldü ama benim ailem hep kıl payı ölümlerden 

döndü. Tayba ve Banyas vurulurken 

de oradaydık, Reyhanlı’daki patlama günü de 

belediye önündeydik. 



Haşem Hac Abdullaho abu Zeydan: Oğlum 

el arabasında sigara, kahve, çay ve paketlenmiş 

lokum satıyor. Genelde şehir merkezinde 

ve belediye önünde durur, o patlama günü belediye 

önündeki parkta bulunuyordu. Ben ve 

eşim belediye yanında fakir Suriyelilere yardım 

dağıtan bir kurumunun yazıhanesi önünde 

bulunuyorduk, yazıhane kapalıydı. Öğle 

vakti ezan okununca ben namaza, eşim ve çocuğum 

da eve öğle yemeğine gittiler. 

Cami ile patlamanın olduğu belediye yanındaki 

infilak yeri arasında 100 metre var. Ezan 

12.40’da okundu, namazı kıldık, cemaatin 

dağılması 13.00’da oldu. Herkes evine gitti, 

ben eve yetişir yetişmez bir patlama oldu. 

Ardından da ikinci patlama geldi. Tabi ki dışarı 

çıkmadım. Sonradan öğrendim her şeyi. 

Yarım saat geç kalsaydık ya da yardım kurumunun 

yazıhanesi açık olsaydı ya yaralanır ya 

da ölürdük. Bu bir kader çizgisidir. Suriye’den 

kaçmakla ölümden kaçılmıyor. Çünkü o meydanda 

Suriyeliler vardı, kimi Suriye köftesi yapıyor, 

kimi dürüm yapıyor, kimi de birilerini 

bekliyordu. Aralarında ölen, yaralanan olmuş. 

Bir hafta evde hapis kaldık, Reyhanlı’nın kurtuluş 

mahallesinde oturuyorum En azından 

300 Suriyeli aile var bu mahallede. Kimi tarlaya 

gidiyordu, kimi inşaatlara, kimi de seyyar 

satıcılık yapıyor, sebze meyve satıyordu. 

Evinin önünde arabası olanlar plakaları söktü. 

Bahçesi olanlarda arabaları bahçelere sakladılar. 

Çünkü dışarıda Suriye plakalı araçlar vuruluyor, 

parçalanıyordu. İnsanlarda tartaklandı. 

İlk iki gün camiye bile gitmedi hiçbir Suriyeli. 

Sonra akşam namazlarına gitmeye başladık. 

Camiye bir hafta sonrada Cuma namazına 

gitti Suriyeliler. Başbakan’da Reyhanlı’ya gelince 

sanki Reyhanlı’ya ilk geldiğimiz günler 

gibi güvenlikteyiz. Suriye’de çektiğimiz acılar 

ORSAM 


ORSAM 


yetmezmiş gibi, bize Reyhanlı’da da acı çektirmek, 

bizleri buradan kovdurmak için bu 

patlamanın yapıldığına inanıyorum. İnşallah 

her şey düzelir. 




Dul, iki çocuk annesi Nesrin Abbadi “Bazı 

insanlar masumiyetimizi biliyorlar. Gidecek 

hiçbir yerimiz yok, iç savaş bitinceye 

kadar Türkiye’deyiz” diyor. 



Nesrin Abbadi: Suriye İdlib, Sarmin bölgesinden 

geliyorum, 43 yaşındayım, 2 çocuk annesiyim 

ve eşim yoktur. 7 aydır Reyhanlı’dayım. 

Hüzünlü bir tarihte buraya geldim ve hüzünlü 

bir tarihte de tekrar Suriye’ye döndüm. Çünkü 

ilk gelişimde eşimi kaybetmiştim. İki gün 

öncede büyük ağabeyim vefat etmiş, İdlib’de 

cenazesine gittim. Büyük sıkıntılar çektim, 

çocuklarım henüz hayata atılmamış, öğrencilerdi, 

iç savaş başlayınca onları okullarından 

aldım Türkiye’ye getirdim. Getirmeseydim, 

ya ordu alacaktı ya da bir savaşçı grubuna 

katılmak zorunda olacaklardı. Başka seçenek 

yoktu Suriye’de. Burada amelelik yapıyorlar, 

canımız sağ ya başka bir şey istemiyorum. 



Nesrin Abbadi: Biz Türkiye’ye Reyhanlı’ya 

biraz huzur bulmak için gelmiştik, ancak olaylar, 

bombalar arkamızdan geldi. Komşularım 

acı duyduğunda ben de duydum. Birkaç aileyle 

tanışmıştım, onlarla taziye evlerine gittim. 

Acı bir şey, sebepsiz yere ölmek, evlat, koca, 

kardeş kaybetmek. Bunu yaşayanlar daha iyi 

anlar. Başbakanınız Reyhanlı’ya gelip de bizlere 

sahip çıkınca doğrusu bayram etti bütün 

Suriyeliler. Biz sığınmacıların bir günahı yok. 

Bizi sizle düşman etmek için bu patlama yaptırıldı, 

ortaya fitne sokmak istediler, bazıları 

34 

ORSAM 



ORSAM 

kandırıldı, bazı insanlar masumiyetimizi biliyorlar. 

Gidecek hiçbir yerimiz yok, iç savaş 

bitinceye kadar Türkiye’deyiz. 




Varlıklı bir aileden gelen Saha Huseyin-el 

Masri yardım topluyor, Suriye’deki yoksul 

ve mahsur kalan insanlara gönderiyor. 



Saha Huseyin-el Masri: Suriye Halep’ten geliyorum. 

Osmanlı döneminde ailem Mısır’dan 

göç edip Halep’e yerleştiği için aile lakabımız 

Masri olmuş. Varlıklı bir aile idik. Eşim genç 

yaşta öldü, 3 oğlum bir kızım var. Erkek çocuklarımı 

okuttum, 2’si doktor, biri mühendis. 

Türkiye’de Gaziantep’teler. Kızım Rayye ile 

birlikte yaşıyorum. Evli 2 çocuğu var. Damadımda 

edebiyat öğretmeni. Kızım da okumuş 

ama bir görev alamamıştı. Biz Reyhanlı’dayız. 

Damadım bir okulda Suriyeli çocuklara ders 

veriyor, paradan çok bu çocukların eğitimi ve 

geleceği için uğraşıyor. Bu savaş bize her şeyimizi 

kaybettirdi, en azından geride kalanlar 

bir eğitim görsün, geleceklerine sahip çıksın 

istiyor damadım. 

Halep’i ilk bombaladıklarında mahallemize 

yağan fıçı bombalar, cadde ve sokaklardaki iç 

savaş ve çatışmalar nedeniyle şehri terk ettik. 

Halep diye bir şehir yoktur artık. Yolu, okulu, 

hastanesi, ticareti olmayan bir yere siz şehir 

der misiniz? Ben diyemiyorum çünkü Halep 

yok oldu. 

Maddi imkanları olanlar orada kalanlara da 

burada bulunanlara da yardım ediyor. Hayırsever, 

cömert, fedakar insan çok aramızda. 

Birçok konuda yardımcı oluyoruz kendi vatandaşlarımıza. 

Araçlar dolusu gıda, çocuk 

ihtiyaçları, ev araç gereçleri gönderdik el birliği 

ile. Gaziantep’te çok varlıklı aile var. Birlikte 

yardım topluyor, Halep’e gönderiyoruz yoksul 

ve mahsur kalan insanlara. 

Reyhanlı’ya gelişimde de 18 yoksul aile tespit 

ettim. Çocuklarıma ilettim. Her aileye 200 

dolar gönderdiler. Azda olsa bir kısım insana 

yardımcı olduk ama sadece Reyhanlı’da binlerce 

yoksul insan var. Sefalet içindeler. Bazılarının 

kendilerine yetecek yatağı, battaniyesi 

yok. Misafir gelirse açıkta kalırlar. İkram 

edecek hiçbir şeyleri yok bu insanların. Beni 

çocukların, kadınların zavallı halleri üzüyor. 

Mutfağında pişirecek bir şeyleri olmayan insanlar 

var. Durmadan aynı şeyleri yiyorlar, değişiklik 

yok. Acı ve hüzünlü bir tablo. 




Ziraatçı Yaser Dahham abu Mahmud “Benim 

ülkemde, çevremdeki köy ve beldeler 

bombalanmaya devam ediyor” diyor. 



Yaser Dahham abu Mahmud: Suriye 

Lazkiye’ye bağlı Cebelkırad bölgesinde ziraatçı 

olarak çalışıyordum. 2 kızım bir oğlum var. 

Eşimi iç savaş öncesi kaybettim. Hastalandı, 

imkanlarım ölçüsünde tedavi ettirmeye çalıştım 

ama vefat etti. Bir daha da evlenmedim. 

Bağ bahçe budamasını, tarım arazilerinin 

ilaçlanması, gübrelenmesi konusunda uzmanım. 

İyi bir düzenim vardı. İç savaşla birlikte 

köylülerim ve çevre köylüler gibi ben de göç 

ettim. 

Reyhanlı’da ağaç budama mevsiminde çok çalıştım, 

iyi bir çevre edindim kendime ve beni 

ORSAM 


ORSAM 


çalıştıranlarda hep memnun kaldı. Geçinip 

gidiyordum. Ancak meydana gelen patlama 

bizleri huzursuz, tedirgin etti. Suriye’deki gibi 

hissetmeye başladım kendimi. Can korkusu, 

namus korkusu başladı içimde. 



Yaser Dahham abu Mahmud: Reyhanlı’daki 

Türk komşularımdan sadece birisi beni rahatsız 

etti. Ne konuştuğunu anlamadım ama 

küfür etti. Reyhanlı’yı terk etmemi istiyordu. 

Kapandım eve çocuklarla birlikte. Başbakanınızın 

Reyhanlı’ya gelmesi bizim için büyük 

bir sevinç oldu. O gün ben çıkmadım, ertesi 

gün komşularıma sordum, Suriyelilere telefon 

ettim. Herkes çıkıyor dediler, ben de çıktım, 

çocuklarda çıktı. Sanki cezaevinden özgürlüğe 

doğru çıkmış gibi olduk ailece. Çok şükür 

çalışıyorum iş bulduğumda, korkuda kalmadı. 

Benim ülkemde, çevremdeki köy ve beldeler 

bombalanmaya devam ediyor, her gün ölüm 

haberleri alıyorum. 




36 

ORSAM 



ORSAM 

ORSAM RAPORLARI 


Mart 2009 

Deniz Haydutluğu ile Mücadele 

ve Türkiye’nin Konumu: Somali 

Örneği 

(Tr - Eng) 


Nisan 2009 

60. Yılında Nato ve Türkiye 

(Tr - Eng) 


Mayıs 2009 

Irak’ın Kilit Noktası: Telafer 

(Tr - Eng) 


Temmuz 2009 

2009 Lübnan Seçimleri: Kazananlar, 

Kaybedenler ve Türkiye 

(Tr) 


Ağustos 2009 

Türkiye-Lübnan İlişkileri: Lübnanlı 

Dinsel ve Mezhepsel Grupların 

Türkiye Algılaması 

(Tr - Eng) 


Kasım 2009 

Tuzhurmatu Türkmenleri: Bir 

Başarı Hikayesi 

(Tr - Eng - Ar) 


Kasım 2009 

Unutulmuş Türkmen Diyarı: 

Diyala 



BLACK SEA INTERNATIONAL 

Rapor No: 1 

Aralık 2009 

Karadeniz’in Bütünleşmesi İçin 

Abhazya 

(Tr - Eng) 


Ocak 2010 

Yemen Sorunu: Bölgesel Savaşa 

Doğru mu? 

(Tr - Eng) 


Yemen İç Savaşı: İktidar Mücadelesi, 

Bölgesel Etkiler ve Türkiye 

ile İlişkiler 

(Tr - Eng) 


Şubat 2010 

Unutulan Türkler: Lübnan’da Türk 

Varlığı 

(Tr – Eng – Ar) 



Rapor No: 2 

Şubat 2010 

Rusya Federasyonu’nun Bakışı: 

Irak Faktörünün Türkiye’nin 

Ortadoğu Politikasına Etkisi 

(1990-2008) 

(Tr - Rus) 


Şubat 2010 

7 Mart 2010 Irak Seçimleri 

Öncesi Şii Kökenli Parti ve Seçmenlerin 

Politik Davranışlarının 

Analizi 

(Tr) 


Şubat 2010 

Seçim Öncesi Irak’ta Siyasal Durum 

ve Seçime İlişkin Beklentiler 

(Tr) 


Mart 2010 

Orsam Heyetinin 7 Mart 2010 

Irak Seçimlerine İlişkin Gözlem 

Raporu 

(Tr) 


Nisan 2010 

Oman Sultanlığı: 

Arap Yarımadasında Geleneksel 

ile Modernite Arasında Bir Ülke 

(Tr) 


Nisan 2010 

7 Mart 2010 Irak Parlamento 

Seçim Sonuçlarının 

ve Yeni Siyasal Denklemin 

Değerlendirilmesi 

(Tr) 



Rapor No: 3 

Mayıs 2010 

Komşuluktan Stratejik İşbirliğine: 

Türk-Rus İlişkileri 

(Tr - Rus) 


Eylül 2010 

Türkiye’ye Yönelik Türkmen Göçü 

ve Türkiye’deki Türkmen Varlığı 

(Tr) 



Rapor No: 4 

Ekim 2010 

Kırgızistan’da Mevcut Durum, 

İktidar Değişiminin Nedenleri ve 

Kısa Vadeli Öngörüler 

(Tr) 


Kasım 2010 

Irak’tan Irağa: 2003 Sonrası 

Irak’tan Komşu Ülkelere ve 

Türkiye’ye Yönelik Göçler 

(Tr) 


Ocak 2011 

Türkiye-Yemen İlişkileri ve 

Yemen’deki Türkiye Algısı 



Ocak 2011 

Katar-Irak-Türkiye-Avrupa Doğal 

Gaz Boru Hattı Projesi Mümkün 

mü? 

(Tr - Eng) 


Ocak 2011 

Kuveyt Emirliği: Savaş ve Barış 

Arasındaki El Sabah İktidarı ve 

Türkiye ile İlişkiler 

(Tr) 


Ocak 2011 

Hukuki ve Siyasi Yönleriyle 

Güvenlik Konseyi’nin İran Ambargosu 

(Tr) 



Rapor No: 5 

Şubat 2011 

Kırgızistan’da Son Gelişmeler: 

Dün, Bugün, Yarın 

(Tr - Rus) 


Şubat 2011 

Mısır Devriminin Ayak Sesleri: Bir 

Devrin Sonu mu? 

(Tr) 



Rapor No: 6 

Şubat 2011 

Uluslararası Deniz Hukukunda 

Kıyı Devletlerinin Gemilere El 

Koyma Yetkisinin Sınırları: 

Gürcistan’ın Karadeniz’de Seyreden 

Gemilere El Koyması 

(Tr) 


Şubat 2011 

Tunus Halk Devrimi ve Türkiye 

Deneyimi 

(Tr) 


Şubat 2011 

Kerkük’te Mülk Anlaşmazlıkları: 

Saha Araştırmasına Dayalı Bir 

Çalışma 

(Tr) 



Rapor No: 7 

Mart 2011 

Afganistan ve Pakistan’da 

Yaşanan Gelişmeler ve 

Uluslararası Güvenliğe Etkileri 

(Tr) 


Mart 2011 

Suudi Arabistan’da Şii Muhalefet 

Sorunu ve Etkileri 

(Tr) 


Mart 2011 

Irak’ta Türkmen Varlığı 

(Tr) 


Mart 2011 

Irak’ta Türkmen Basını 

(Tr – Ar) 


Mart 2011 

Irak’ta Mevcut Siyasi Durum ve 

Önemli Siyasi Gelişmeler 

(Tr) 


ORSAM Su Araştırmaları 

Programı Rapor No: 1 

Mart 2011 

Eu’s Water Framework Directive 

Implementation in Turkey: 

The Draft National Implementation 

Plan 

(Eng) 


Mart 2011 

Tunus Halk Devrimi ve Sonrası 

(Tr) 


Mart 2011 

Libya Savaşı, Uluslararası Müdahale 

ve Türkiye 

(Tr) 


Mart 2011 

Tarihten Günümüze Libya 

(Tr) 

ORSAM 


ORSAM 





Mart 2011 

İklim Değişiminin Güvenlik Boyutu 

ve Ortadoğu’ya Etkileri 

(Tr) 


Mart 2011 

Karikatürlerin Dilinden Irak’ı Anlamak-1 

(Tr) 




Nisan 2011 

Nil Nehri Havzasının Hidropolitik 

Tarihi ve Son Gelişmeler 

(Tr) 


Nisan 2011 

Kuzey Irak’ın Sosyal-Siyasal 

Yapısı ve Kürt Bölgesel 

Yönetimi’nin 

Türkiye ile İlişkileri 

(Tr) 




Nisan 2011 

Meriç Nehri Havzası Su 

Yönetimi’nde “Uluslararası 

İşbirliği” Zorunluluğu 

(Tr) 


Nisan 2011 

Suriye’de Demokrasi mi İç Savaş 

mı? : 

Toplumsal-Siyasal Yapı, Değişim 

Senaryoları ve Sürecin Türkiye’ye 

Etkisi 

(Tr) 


Mayıs 2011 

Suriye’de İktidar Mücadelesi, 

Uluslararası Toplumun Tepkisi ve 

Türkiye’nin Konumu 

(Tr) 




Mayıs 2011 

Türkiye-Suriye İlişkileri: Sınıraşan 

Sularda Örnek İşbirliği Olarak Asi 

Dostluk Barajı 

(Tr) 


Mayıs 2011 

Orsam Söyleşileri - 2 

Iraklı Araplar, Azınlıklar ve Akademisyenler-1 

(Tr) 


Mayıs 2011 


Irak Türkmenleri-1 

(Tr) 


Mayıs 2011 


Iraklı Kürt Yetkililer, Akademisyenler 

ve Gazeteciler-1 

(Tr) 



Rapor No: 8 

Mayıs 2011 

75. Yılında Montrö Boğazlar 

Sözleşmesi 

Karadeniz’in Değişen Jeopolitiği 

Çerçevesinde 

(Tr) 



Rapor No: 9 

Mayıs 2011 

Afganistan ve Bölgesel Güvenlik 

(Ortadoğu, Orta ve Güney Asya, 

Rusya Federasyonu) 

(Tr - Rus) 


Mayıs 2011 

Madagaskar: Bağımsızlığın 50. 

Yılında Kazanımlar, 

Kaçan Fırsatlar ve Türkiye ile 

İlişkiler 

(Tr) 


Mayıs 2011 

Iraklı Grupların Temel Siyasi 

Sorunlara Bakışı ve Türkiye İle 

İlişkiler: Saha Araştırmasına 

Dayalı Bir Çalışma 

(Tr) 


Haziran 2011 

Suriye Muhalefeti’nin Antalya 

Toplantısı: 

Sonuçlar, Temel Sorunlara Bakış 

ve Türkiye’den Beklentiler 

(Tr) 


Haziran 2011 

Seçimler ve Ak Parti’nin Tecrübesi 

(Tr – Ar) 


Haziran 2011 

12 Haziran 2011 Türkiye Genel 

Seçimlerinin Ortadoğu Ülkelerindeki 

Yansımaları 

(Tr - Eng) 


Temmuz 2011 

Karikatürlerin Dilinden 12 Haziran 

2011 Türkiye Genel Seçimlerinin 

Ortadoğu’daki Yansımaları 

(Tr) 


Temmuz 2011 

Karikatürlerin Dilinden Irak’ı Anlamak 

- 2 

(Tr) 




Temmuz 2011 

Mekong Nehri Suları Üzerinde 

İşbirliği ve İhtilaf 

(Tr-Eng) 


Temmuz 2011 

Antalya’da 1-2 Haziran 2011 Tarihlerinde 

Gerçekleşen “Suriye’de 

Değişim 

Konferansı” nın Tam Deşifresi 

(Tr - Eng) 


Ağustos 2011 


- 3 

(Tr) 




Ağustos 2011 

Görünmez Stratejik Kaynak: 

Sınıraşan Yeraltı Suları 

(Tr) 


Ağustos 2011 

AK Parti’nin 12 Haziran 2011 

Genel Seçimlerindeki Zaferi 

(Tr – Ar) 


Ağustos 2011 

Karikatürlerin Dilinden Arap 

Baharı - 1 

(Tr) 


Ağustos 2011 

Karikatürlerin Dilinden Libya İç 

savaşı ve Uluslararası Müdahale 

- 1 

(Tr) 


Ağustos 2011 

Somali: Bir Ulusun Yok Oluşu ve 

Türkiye’nin İnsani Yardım Girişimi 

(Tr) 


Eylül 2011 

Karikatürlerde Usame Bin Ladin 

Operasyonu ve Yankıları 

(Tr) 


Eylül 2011 


- 4 

(Tr) 



Rapor No: 10 

Eylül 2011 

XXI. Yüzyılda Rusya ve 

Türkiye’nin İran Politikaları 

(Tr - Rus) 


Eylül 2011 

Gazze Sorunu: İsrail Ablukası, 

Uluslararası Hukuk, Palmer Raporu 

ve Türkiye’nin Yaklaşımı 

(Tr) 


Eylül 2011 

Ortadoğu Ülkelerine Dair 

İstatistikler 

(Tr) 



Rapor No: 11 

Ekim 2011 

Anadolu Etki Alanı 

(Tr-Eng) 



Rapor No: 12 

Ekim 2011 

Ukraine in Regress: The Tymoshenko 

Trial 

(Eng) 



Rapor No: 13 

Ekim 2011 

Kazaklar ve Kazakistanlılar 

(Tr) 



Rapor No: 14 

Ekim 2011 

İtalya’da Unutulmuş Türk Varlığı: 

Moena Türkleri 

(Tr - It) 


Ekim 2011 

ABD’nin Çekilmesinin Ardından 

Irak Politikasının Bölgesel, 

Küresel Etkileri ve Türkiye’ye 

Yansımaları 

(Tr) 

38 

ORSAM 



ORSAM 




Ekim 2011 

Türkiye’de ve İsrail’de Yapay 

Sulak Alanlar ile Atıksu Arıtımı ve 

Atıksuyun Sulama Amaçlı Olarak 

Tekrar Kullanımı 

(Tr) 


Ekim 2011 

Yaklaşan Seçim Öncesi Tunus’ta 

Siyasal Denklemler 

(Tr) 


Ekim 2011 


- 5 

(Tr) 



Rapor No: 15 

Ekim 2011 

Büyük Güçlerin Afganistan 

Politikaları 

(Tr-Eng) 



Rapor No: 16 

Ekim 2011 

Bölge Devletlerinin Perspektifinden 

Afganistan 

(Tr-Eng) 


Kasım 2011 

Suriye’de Değişimin Ortaya 

Çıkardığı Toplum: Suriye Türkmenleri 

(Tr) 




Kasım 2011 

Somali’nin Açlık Felaketi: “Siyasi 

Kuraklık” mı Yoksa Doğal Afet 

mi? 

(Tr-Eng) 


Kasım 2011 

Suriye Politik Kültüründe Tarihsel 

Pragmatizm, Beşar Esad Dönemi 

Suriye Dış Politikası ve Türkiye- 

Suriye İlişkileri 

(Tr) 


Kasım 2011 

Geçmişten Günümüze Irak Türkmen 

Cephesi’nin Yapısı ve İdari 

Durumu 

(Tr) 

ORSAM Report No: 87 

Kasım 2011 

Turkmen in Iraq and Their Flight: 

A Demographic Question? 

(Eng) 


Kasım 2011 

Irak’ta Bektaşilik (Türkmenler – 

Şebekler – Kakailer) 

(Tr) 


Kasım 2011 

Değişim Sürecindeki Fas 

Monarşisi: Evrim mi? Devrim mi? 

(Tr) 


Kasım 2011 

Arap Dünyasının İstisnai Krallığı: 

Yerel Aktörler ve Arap-İsrail 

Uyuşmazlığı Çerçevesinde Ürdün 

Krallığı’nın Demokratikleşme 

Deneyimleri 

(Tr-Eng) 


Aralık 2011 

Türkiye ve Arap Birliği’nin 

Suriye’ye Yaptırım Kararları ve 

Olası Sonuçları 

(Tr) 


Aralık 2011 

Irak’ta İhtilaflı Bölgelerin Durumu 

(Tr) 


ORSAM Water Research Programme 

Report: 10 

December 2011 

Turkey and Wfd Harmonization: A 

Silent, But Significant Process 

(Eng) 

ORSAM Rapor: 94 

Aralık 2011 

Türkiye-Fransa Krizinde Algının 

Rolü: Fransızların Türkiye Algısı 

(Tr) 


Aralık 2012 

Karikatürlerle Arap Baharı – 2 

(Tr) 


Aralık 2011 


– 6 

(Tr) 


Ocak 2012 


– 7 

(Tr) 



Rapor No: 17 

Ocak 2012 

Kırgızistan’da Cumhurbaşkanlığı 

Seçimi ve Türkiye ile İlişkilerine 

Etkisi 

(Tr) 


Ocak 2012 

Türk Siyasal Partilerinin 

Hatay’daki Suriyeli Sığınmacılar 

Konusundaki Açıklamaları ve 

Hatay’daki Siyasi Parti Temsilcileri 

ile Hareketlerin Suriye 

Olaylarına Yaklaşımları 

(Mart-Aralık 2011) 

(Tr) 


Ocak 2012 

Irak İstatistikleri 

(Tr) 




Ocak 2012 

Emniyetli İçme Suyu ve Sanitasyon 

Hakkı 

(Tr) 


Ocak 2012 

Irak Hangi Şartlarda, Nasıl Parçalanabilir?: 

En Kötüye Hazırlıklı 

Olmak 

(Tr – Eng) 


Ocak 2012 

Irak’ta Petrol Mücadelesi: Çok 

Uluslu Şirketler, Uluslararası 

Anlaşmalar ve Anayasal 

Tartışmaların Işığında Bir Analiz 

(Tr) 




Şubat 2012 

Sınıraşan Akiferler Hukuku 

Taslak Maddeleri Üzerine Bir 

Değerlendirme 

(Tr – Eng) 


Şubat 2012 

Irak Hukuk Mevzuatında 

Azınlıkların Siyasal Hakları 

(Tr) 


Şubat 2012 

Irak Hukuk Mevzuatında 

Azınlıkların Siyasal Hakları 

(Tr) 


Şubat 2012 

Uluslararası Hukuk ve Irak 

Anayasası Açısından Azınlıkların 

İnsan Hakları 

(Tr) 


Şubat 2012 

Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’nın 

(EİT) Geleceği 

(Tr - Eng) 


Şubat 2012 

Türkiye’nin Yükselişi ve “Bric” 

Bölgesi 

(It) 




Mart 2012 

İran’da Su Kaynakları ve Yönetimi 

(Tr) 


Mart 2012 

Suriye Kürt Muhalefetine Eleştirel 

Bir Bakış 

(Tr) 


Mart 2012 

İran İslam Cumhuriyetinde 

Anayasal Sistem ve Siyasi 

Partiler 

(Tr) 



Rapor No: 18 

Nisan 2012 

Mongolia: A Developing Democracy 

and a Magnet for Mining 

(Eng) 


Nisan 2012 

Karikatürlerle Suriye Sorununu 

Anlamak - 8 

(Tr) 


Nisan 2012 

Suriye’de Güvenli Bölge 

Tartışmaları: Türkiye Açısından 

Riskler, Fırsatlar ve Senaryolar 

(Tr - Eng) 




Nisan 2012 

Fayda Paylaşımı Kavramı, Teorik 

Altyapısı ve Pratik Yansımaları 

(Tr - Eng) 

ORSAM 


ORSAM 



Nisan 2012 

Musul’a Yatırım Geleceğe 

Yatırım Demektir 

(Tr - Eng) 



Rapor No: 19 

Mayıs 2012 

Ukrayna - Türkiye Ticari - Ekonomik 

Münasebetlerinin Analizi 

(Tr - Rus) 



Rapor No: 20 

Mayıs 2012 

Bölgesel Gelişimin Trend ve 

Senaryolarının Araştırılmasındaki 

Araç: Jeopolitik Dinamikler 

(Tr - Rus) 




Temmuz 2012 

Yeni Çerçeve Su Kanunu’na 

Doğru: Su Kanunu Taslağı 

Üzerine Notlar 

(Tr) 


Ağustos 2012 

Suriye’de Kürt Hareketleri 

(Tr) 



Rapor No: 24 

Eylül 2012 

Günümüz Şartlarında Türkiye 

- Belarus Ekonomik Münasebetlerinin 

Gelişimi 

(Tr - Rus - Eng) 



Rapor No: 28 

Kasım 2012 

Türk-Ukrayna İlişkilerinde Entegrasyon 

Faktörü Olarak 

Türk-Kırım Münasebetleri 

(Tr - Rus) 



Rapor No: 29 

Aralık 2012 

Belarus’un Enerji Politikası ve 

Belarus’un Rusya ve AB ile Enerji 

Alanında Geliştirdiği İşbirliği 

(1992-2011) 

(Tr - Rus) 


Aralık 2012 

Birlik mi, PYD’nin Güç Gösterisi 

mi? Erbil Anlaşmasından Sonra 

Suriye Kürt Dinamikleri 

(Tr) 



Rapor No: 31 

Ocak 2013 

Kültürler Arası Diyalog: İdil Ural 

Bölgesinden Büyük Litvanya 

Knezliğine 

Belarus-Litvanya Tatarları 

(Tr - Rus) 


Ocak 2013 

Uluslararası Politika ve Uygarlıklar 

(Uygarlıklar Çatışması ve Diyalog) 

(Tr - Eng) 


Şubat 2013 

David Cameron ve AB: Dönüşü 

Olmayan Karar 

(Eng) 


Mart 2013 

Suriye Türkmenleri: Siyasal 

Hareketler ve Askeri Yapılanma 

(Tr - Eng) 



Rapor No: 21 

Mayıs 2012 

Kazakistan Siyasi Sisteminin 

Gelişimi: 2012 Parlamento 

Seçimleri 

(Tr) 


Mayıs 2012 

Musul’da Yerel Siyaset ve Irak 

Siyasetinde Yeni Dinamikler 

(Saha Çalışması) 

(Tr - Eng - Ger) 




Mayıs 2012 

Irak’ta Su Kaynakları Yönetimi 

(Tr - Eng) 



Rapor No: 22 

Haziran 2012 

Küresel Göç ve Avrupa Birliği ile 

Türkiye’nin Göç Politikalarının 

Gelişimi 

(Tr) 


Temmuz 2012 

Türkiye Afrika’da: Eylem Planının 

Uygulanması ve Değerlendirme 

On Beş Yıl Sonra 

(Tr - Eng - Fr) 



Rapor No: 23 

Temmuz 2012 

Rusya’nın Ortadoğu Politikası 

(Tr) 



Rapor No: 25 

Eylül 2012 

Belarus-Türkiye: Devletlerarası 

İşbirliğinin Pozitif Dinamikleri 



Kasım 2012 

Suriye Çerkesleri 

(Tr - Eng) 


Kasım 2012 


Rapor No: 26 

“Üçüncü Dalga”: Postmodernizmin 

Jeopolitiği 

(Tr - Eng) 


Kasım 2012 

Dışişleri Bakanı Ahmet 

Davutoğlu’nun 

Kerkük Ziyareti 

(Tr) 


Kasım 2012 

Irak Kürdistan Bölgesi’nde Muhalefetin 

Doğuşu ve Geleceği 

(Tr) 


Kasım 2012 

Irak Çerkesleri 

(Tr - Eng) 



Rapor No: 27 

Kasım 2012 

Türkiye’nin Eski Sovyet Cumhuriyetleriyle 

Münasebetlerinin Özellikleri 



Aralık 2012 

Suriye’de Kürtler Arası Dengeler, 

Rejim Muhalifleri ve Türkiye: 

Çatışma-İstikrar Ayrımındaki 

İlişkiler Örüntüsü 

(Tr - Eng) 


Aralık 2012 

Kuzey Irak’ta İç Siyasal Dengeler 

ve Stratejik İttifak’ın Geleceği 

(Tr - Eng) 


Aralık 2012 

Irak’ta Türkmen Eğitiminin 

Durumu 

(Tr) 


Ocak 2013 

President Obama’s Second Term: 

Domestic and Foreign Challenges 

(Eng) 


Ocak 2013 

2012 Irak Değerlendirmesi ve Irak 

Kronolojisi 

(Tr) 




Ocak 2013 

ORSAM Su Söyleşileri 2011 

(Tr - Eng) 




Ocak 2013 

ORSAM Su Söyleşileri 2012 

(Tr - Eng) 

Rapor No: 146 


Rapor No: 30 

Ocak 2013 

2013 Yılında Avrasya: Siyasi ve 

Ekonomik Analiz 

(Eng) 


Nisan 2013 

Irak Kürdistan Bölgesi’nde 

Demokrasi Süreci ve Sorunları 

(Tr - Eng) 


Nisan 2013 

Irak’ta 2013 Yerel Seçimlerine 

İlişkin Temel Veriler 

(Tr) 


Nisan 2013 

Irak’ta Seçim Yasaları 

(Tr) 


Mayıs 2013 


Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi 

Kapsamında Sınıraşan Sular 

(Tr) 



Rapor No: 32 

Mayıs 2013 

Montreux Boğazlar Konferansı 

Tutanaklarından Tarihe Düşen 

Notlar ve Kanal İstanbul 

(Tr) 


ORSAM Reyhanlı Raporu 

(Tr - Eng) 


Reyhanlı’da Suriyeliler ile 

Söyleşiler - I 

(Tr - Eng) 



Söyleşiler - II 

(Tr - Eng) 


Reyhanlı’da Suriyeli Kadınlar ile 

Söyleşiler - III 

(Tr - Eng) 



Söyleşiler (Reyhanlı Saldırısı 

Sonrası) - IV 

(Tr - Eng) 

40 

ORSAM 



ORSAM 

AKADEMİK KADRO 



Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık 

ORSAM Danışmanı, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü 

Doç. Dr. Hasan Ali Karasar 

ORSAM Danışmanı, The Black Sea International Koordinatörü - Bilkent Üniversitesi 

Prof. Dr. Tarık Oğuzlu 

ORSAM Danışmanı, Uluslararası Antalya Üniversitesi 

Doç. Dr. Harun Öztürkler 

ORSAM Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi 

Doç. Dr. Mehmet Şahin 

ORSAM Danışmanı, Gazi Üniversitesi 

Doç. Dr. Özlem Tür 

ORSAM Danışmanı, ODTÜ Uluslararası İlişkiler 

Habib Hürmüzlü 

ORSAM Danışmanı 

Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen 

ORSAM Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı 

Yrd. Doç. Dr. Canat Mominkulov ORSAM Danışmanı Al Farabi Kazak Ulusal Üniversitesi 

Elmira Cheremisova 

ORSAM Danışmanı, St. Petersburg Üniversitesi 

Yrd. Doç. Dr. Didem Danış 

ORSAM Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi 

Yrd. Doç. Dr. Bayram Sinkaya 

ORSAM Danışmanı, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi 

Yrd. Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) ORSAM Danışmanı, Avrasya 

Dr. Jale Nur Ece 

ORSAM Danışmanı, Deniz Emniyeti ve Güvenliği 

Doç. Dr. Yaşar Sarı 

ORSAM Danışmanı, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Ögretim Üyesi 

Dr. Süreyya Yiğit 

ORSAM Danışmanı, Avrasya 


ORSAM Ortadoğu Danışmanı, St. Petersburg Üniversitesi 

Av. Aslıhan Erbaş Açıkel 

ORSAM Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku 

Pınar Arıkan Sinkaya 

ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü 

Noyan Gürel 

ORSAM Danışmanı 

Volkan Çakır 

ORSAM Danışmanı, Afrika 

Dr. Göknil Erbaş 

ORSAM, Karadeniz 

Tamer Koparan 

ORSAM Yönetici Editörü 

Bilgay Duman 

ORSAM Uzmanı, Ortadoğu 

Oytun Orhan 

ORSAM Uzmanı, Ortadoğu 

Fazıl Ahmet Burget 

ORSAM Uzmanı, Ortadoğu, Afganistan 

Seval Kök 

ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu 

Nebahat Tanriverdi 


Shalaw Fatah 


Aytekin Enver 


Tuğçe Kayıtmaz 

Mütercim Tercüman 

Uğur Çil 

ORSAM, Ortadoğu 

ORSAM Su Araştırmaları Programı 

Dr. Tuğba Evrim Maden 

Dr. Seyfi Kılıç 

ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı 

ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı 

ORSAM DANIŞMA KURULU 

Dr. İsmet Abdülmecid 

Irak Danıştayı Eski Başkanı 

Av. Aslıhan Erbaş Açıkel 

ORSAM Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku 

Hasan Alsancak 

İhlas Holding, Gn.Md.Yrd., Statejik İs Gelistirme ve Dış İliskiler 


ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü 

Prof. Dr. Ahat Andican 

Devlet Eski Bakanı, İstanbul Üniversitesi 

Prof. Dr. Tayyar Arı 

Uludağ Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı 

Prof. Dr. Ali Arslan 

İstanbul Üniversitesi, Tarih Bölümü 

Başar Ay 

Türkiye Tekstil Sanayii İşveren Sendikası Genel Sekreteri 

Prof. Dr. Mustafa Aydın 

Kadir Has Üniversitesi Rektörü 

Doç. Dr. Ersel Aydınlı 

Bilkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı & Fulbright Genel Sekreteri 

Dr. Serdar Aziz 

ORSAM Danışma Kurulu Üyesi 

Prof. Dr. Hüseyin Bağcı 

ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı 

Prof. Dr. İdris Bal 

TBMM 24. Dönem Milletvekili 

Yrd. Doç. Dr. Ersan Başar 

Karadeniz Teknik Üniversitesi, Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölüm Başkanı 

Kemal Beyatlı 

Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı 

Barbaros Binicioğlu 

Ortadoğu Danışmanı 

Prof. Dr. Ali Birinci 

Polis Akademisi 

Doç. Dr. Mustafa Budak 

Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı 

Doç. Dr. Hasan Canpolat 

Milli Savunma Bakanlığı Danışmanı 

E. Hava Orgeral Ergin Celasin 23. Hava Kuvvetleri Komutanı 

Doç. Dr. Mitat Çelikpala 

Kadir Has Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı 

Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya 

YÖK Başkanı 

Doç. Dr. Didem Danış 

ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü 

Prof. Dr. Ramazan Daurov 

Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü, Direktör Yardımcısı 

Prof. Dr. Volkan Ediger 

İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü 

Prof. Dr. Cezmi Eraslan 

Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı 

Prof. Dr. Çağrı Erhan 

Ankara Üniversitesi, Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü 

Dr. Amer Hasan Fayyadh 

Bağdat Üniversitesi, Siyaset Bilimi Fakültesi Dekanı 

Mete Göknel 

BOTAŞ Eski Genel Müdürü 

Osman Göksel 

BTC ve NABUCCO Koordinatörü 

ORSAM 


ORSAM 


Timur Göksel 

Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi 

Av. Niyazi Güney 

Prens Group Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı 

Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani 

Irak’ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı 

Numan Hazar 

Emekli Büyükelçi 

Doç. Dr. Pınar İpek 

Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü 

Dr. Tuğrul İsmail 

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü 

Doç. Dr. Şenol Kantarcı 

Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü 

Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu 

Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü 

Selçuk Karaçay 

Vodofone Genel Müdür Yardımcısı 

Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman 

Istanbul Medeniyet Üniversitesi - (SBF) Uluslararası İlişkiler Bölümü 

Doç. Dr. Şaban Kardaş 


Arslan Kaya 

KPMG ,Yeminli Mali Müşavir 

Dr. Hicran Kazancı 

Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi 

İzzettin Kerküklü 

Kerkük Vakfı Başkanı 

Prof. Dr. Ahmet Kesik 

Kalkınma Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürü 

Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli 

Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı 

Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu 

Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı 

Prof. Dr. Aleksandr Knyazev 

Rus-Slav Üniversitesi (Bişkek) 

Prof. Dr. Alexandr Koleşnikov 

Diplomat 

Prof. Dr. Erol Kurubaş 

Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı 

Prof. Dr. Talip Küçükcan 

Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü 

Hediye Levent 

Gazeteci (Suriye) 

Dr. Max Georg Meier 

Hanns Seidel Vakfı Proje Müdürü (Bişkek) 

Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa 

Bağdat Üniversitesi Rektörü 

Büyükelçi Shaban Murati 

Arnavutluk Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü 

Dr. Sami Al Taqi 

Orient Research Center Başkanı 

Prof. Dr. Mahir Nakip 

Erciyes Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi 

Prof. Dr. Vitaly Naumkin 

Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü Direktörü 

Dr. Farhan Ahmad Nizami 

Oxford Üniversitesi İslami Çalışmalar Merkezi Yöneticisi 

Prof. Dr. Dorayd A. Noori 

Irak’ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Yardımcısı 

Muhammed Nurettin 

Beyrut Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı 

Murat Özçelik 

Büyükelçi 

Prof. Dr. Çınar Özen 

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü 

Doç. Dr. Harun Öztürkler 

ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi 

Prof. Dr. Victor Panin 

Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya Federasyonu) 

Prof. Aftab Kamal Pasha 

Hindistan Batı Asya Araştırmaları Merkezi Başkanı 

Dr. Bahadır Pehlivantürk 


Doç. Dr. Fırat Purtaş 

Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı 

Prof. Dr. Suphi Saatçi 

Kerkük Vakfı Genel Sekreteri 

Safarov Sayfullo Sadullaevich 

Tacikistan Cumhurbaşkanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkan Yardımcısı 

Ersan Sarıkaya 

Türkmeneli TV (Kerkük,Irak) 

Patrick Seale 

Ortadoğu ve Suriye Uzmanı 

Dr. Bayram Sinkaya 

ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlşkiler Bölümü 

Doç. Dr. İbrahim Sirkeci 

Regent’s College (Londra, Birleşik Krallık) 

Dr. Aleksandr Sotnichenko 

St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) 

Zaher Sultan 

Lübnan Türk Cemiyeti Başkanı 

Dr. Irina Svistunova 

Rusya Strateji Araştırmaları Merkezi, Türkiye-Ortadoğu Araştırmaları Masası Uzmanı 

Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin 

Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü 

Mehmet Şüküroğlu 

Enerji Uzmanı 

İlhan Tanır 

ORSAM Danışma Kurulu Üyesi, Vatan Gazetesi Washington Temsilcisi 

Doç. Dr. Oktay Tanrısever 

ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü 

Prof. Dr. Erol Taymaz 

ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı 

Prof. Dr. Sabri Tekir 

İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı 

Dr. Gönül Tol 

Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü 

Dr. Umut Uzer 

İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri 

Dr. Ermanno Visintainer 

Vox Populi Direktörü (Roma,İtalya) 

M. Ragıp Vural 2023 Dergisi Yayın Koordinatörü 

Prof. Dr. Vatanyar Yagya 

St. Petersburg Şehir Parlamentosu Milletvekili, St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) 

Yaşar Yakış 

Büyükelçi, Dışişleri Eski Bakanı 

Semir Yorulmaz 

(Gazeteci, Mısır) 


ORSAM Danışmanı, Afrika 

ORTADOĞU ETÜTLERİ YAYIN KURULU 

Meliha Benli Altunışık 

ODTÜ 

Bülent Aras 

Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı 

Tayyar Arı 

Uludağ Üniversitesi 

İlker Aytürk 

Bilkent Üniversitesi 

Recep Boztemur 

ODTÜ 

Katerina Dalacoura 

Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) 

F. Gregory Gause Vermont Üniversitesi (ABD) 

Fawaz Gerges 

Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) 

Ahmet K. Han 

Kadir Has Üniversitesi 

Raymond Hinnebusch 

St. Andrews Üniversitesi (Birleşik Krallık) 

42 

ORSAM 



ORSAM 

Rosemary Hollis 

Bahgat Korany 

Peter Mandaville 

Emma Murphy 

City Üniversitesi (Birleşik Krallık) 

Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) 

George Mason Üniversitesi (ABD) 

Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) 

ORTADOĞU ANALİZ YAYIN KURULU 



Doç. Dr. Hasan Canpolat 

Doç. Dr. Hasan Ali Karasar 

Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen 

ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü 


Milli Savunma Bakanlığı Başdanışmanı 

ORSAM Danışmanı, The Black Sea International Koordinatörü - Bilkent Üniversitesi 

ORSAM Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı 

ORSAM 


ORSAM 

Mithatpaşa Caddesi 46/6 Kızılay-ANKARA 

Tel: 0 (312) 430 26 09 Fax: 0 (312) 430 39 48 

www.orsam.org.tr, orsam@orsam.org.tr

Report No: 160, May 2013 

INTERVIEWS WITH SYRIAN REFUGEES 

IN REYHANLI AFTER REYHANLI BOMBINGS - IV 

REYHANLI’DA SURİYELİLER İLE SÖYLEŞİLER 


CENTER FOR Ortadoğu MIDDLE Stratejik EASTERN Araştırmalar STRATEGIC Merkezi STUDIES 


Center for Mıddle Eastern Strategıc Studıes 

مركز الشرق األوسط للدراسات االستراتيجية 

ORSAM 

CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES




REYHANLI’DA 

SURİYELİLER İLE SÖYLEŞİLER 



May 2013 

ISBN:978-605-4615-56-8 

Ankara - TURKEY ORSAM © 2013 

Content of this report is copyrighted to ORSAM. Except reasonable and partial quotation and exploitation under the Act No. 

5846, Law on Intellectual and Artistic Works, via proper citation, may not be used or re-published without prior permission by 

ORSAM. Assessments expressed in this report reflect only the opinions of its authors and do not represent the instiutional 

opinion of ORSAM.

ORSAM 

center for mıddle eastern strategıc studıes 

Strategıc Informatıon Management and 

Indepentdent Thought Productıon 


History 

In Turkey, the shortage of research on the Middle East grew more conspicuous than ever during 

the early 90’s. Center for Middle Eastern Strategic Studies (ORSAM) was established in January 

1, 2009 in order to provide relevant information to the general public and to the foreign 

policy community. The institute underwent an intensive structuring process, beginning to concentrate 

exclusively on Middle affairs. 

Outlook on the Middle Eastern World 

It is certain that the Middle East harbors a variety of interconnected problems. However, neither 

the Middle East nor its people ought to be stigmatized by images with negative connotations. 

Given the strength of their populations, Middle Eastern states possess the potential to 

activate their inner dynamics in order to begen peaceful mobilizations for development. Respect 

for people’s willingness to live together, respect for the sovereign right of states and respect 

for basic human rights and individual freedoms are the prerequisities for assuring peace and 

tranquility, both domesticalhly and internationally. In this context, Turkey must continue to 

make constructive contributions to the establishment of regional stability and prosperity in its 

vicinity. 

ORSAM’s Think-Tank Research 

ORSAM, provides the general public and decision-making organizations with enlightening information 

about international politics in order to promote a healtier understanding of international 

policy issues and to help them to adopt appropriate positions. In order to present effective 

solutions, ORSAM supports high quality research by intellectuals and researchers that are competent 

in a variety of disciplines. ORSAM’s strong publishing capacity türansmits meticulous 

analyses of regional developments and trends to the interested parties. With its web site, its 

books, reports, and periodicals, ORSAM supports the development of Middle Eastern literature 

on a national and international scale. ORSAM supports the development of Middle Eastern 

literature on a national and international scala. ORSAM facilitates the sharing of knowledge 

and ideas with the Turkish and international communities by inviting statesmen, bureaucrats, 

academics, strategicts, businessmen, journalists, and NGO representatives to Turkey. 

www.orsam.org.tr


He was born in Reyhanlı district of Hatay in 1954. After working as a clerk in Iskenderun 

Civil Court of First Instance for a brief period, he quit his job and worked freelance by 

writing petitions in Reyhanlı. He still work as a columnist in a local paper. He has many 

published articles and interviews and also he has a published poetry book. Feyyat Özyazar 

is a member of ORSAM Advisory Board. 

ORSAM 

Report No: 160, May 2013 3

PRESENTATION 

The terrorist attack that took place in Reyhanlı has been a tragic indicator of how easily the instability 

in neighboring countries could spread to Turkey. Another tragic scene that we are used to 

see after the 2011 uprising in Syria and in 2003 invasion of Iraq, was witnessed also in Reyhanlı 

district of Hatay. Official statements and the general view of the Turkish public opinion point 

out the Syrian regime as subject of the bombing. Accordingly, it is possible to read the attack as 

the Assad regime’s striving to punish Turkey due to its Syria policy and to expand the battle field 

by drawing Turkey in the conflict. 

The bombing had a major impact on Turkey. However, the people in the region and local people 

in Reyhanlı were directly subjected to violence. This situation further deepened the polarization 

in the region, which is directly influenced by the conflicts as it is the border town with Syria 

and where a tense environment prevails. The Reyhanlı district has been hosting almost as many 

Syrian guests as its own population since the beginning of the uprising in Syria. Thus, it has radical 

impacts on the social, economic and security situation in the district. As ORSAM, we have 

conducted a great number of interviews with Syrian refugees, moving in Reyhanlı since the beginning 

of the conflicts in Syria. In those interviews, we listened to their life stories. As ORSAM, 

we considered it necessary to share those interviews we have been publishing on our website 

with the Turkish public opinion once again after the last Reyhanlı bombing. We bring this study, 

in which we gathered the aforesaid interviews, to the public attention with the hope that it will 

contribute to understanding the situation in Reyhanlı and also to the outlook on Syrian guests; 

and we extend our thanks to those who contributed. 


ORSAM Director 

4 

ORSAM 

Report No: 160, May 2013

Contents 

Presentation ............................................................................................................................................4 

Interviews 

1- Retires Imam Abdulkadir al Jasim ................................................................................................17 

2- Abud al Seyyid Musa, water and sewage worker ........................................................................17 

3- Farmer Ahmed Yunus abu Talal......................................................................................................18 

4- Büşra Hamden lives with her parents............................................................................................18 

5- Daughters of Gamra Kasım and his wife look after their parents ...........................................19 

6- Halil Akram al Basravi who works in a restaurant .....................................................................19 

7- Driver Hamid Hadj Mustafa abu Rıda...........................................................................................20 

8- Civil Engineer İhsan al Delle abu Raci...........................................................................................21 

9- Farmer Muhammad Halid Talavi....................................................................................................22 

10- Farmer Mustafa İzzo.......................................................................................................................22 

11- Nayyale al Fede’s husband is a construction foreman .............................................................23 

12- Semra Gazel had to beg for help ..................................................................................................23 

13- Vasfi Mahmud al Dehham, owner of a clothing shop ..............................................................24 

14- Peddler Vecih al Abbas abu Mustafa............................................................................................25 

15- Zekiye Rafet Al Buhi who receives widow’s benefits ...............................................................25 

16- Farmer Hattab al Jasim abu İbrahim............................................................................................26 

17- Farmer Tahir Ali Abbadabi abu Salah..........................................................................................27 

18- Day laborer Rasha al Hasan al Asasiy..........................................................................................28 

19- Mustafa Abrash al Hilveni abu Mehdi who owns a fabric shop ............................................28 

20- Makbule Hamdi who has a retired husband ..............................................................................29 

21- Dahir Abbas abu Mustafa from Hama province........................................................................29 

22- Emen Hadj İbrahim’s husband was arrested and put in prison..............................................30 

23- Attorney Muammar abu Ala..........................................................................................................31 

24- Shopkeeper Murshid abu Mustafa...............................................................................................32 

25- Farmer Rahman Yaser al Bishe......................................................................................................32 

26- Carriage Driver Shekib al Hasan Abu Nafi.................................................................................33 

27- Talal al Hamdi abu Rağıb who works in a pharmaceutical company....................................33 

28- Farmer Beshir Hadj Ali...................................................................................................................33 

29- Construction worker Hasan al Dashir.........................................................................................35 

30- Hashem Hadj Abdullaho abu Zeydan from Hama province...................................................35 

31- Nesrin Abbadi who is a widow and mother of two children ..................................................36 

32- Philanthropist Saha Huseyin-al Masri.........................................................................................36 

33- Agriculturalist Yaser Dahham abu Mahmud.............................................................................37 

ORSAM 


ORSAM Report No: 160, May 2013 

By: 


ORSAM Advisory Board 

ORSAM 

center for mıddle eastern strategıc studıes 




Impressions from Reyhanlı I / 15 May 2013 

The first blast occurred at 1:55 p.m. Saturday 

on May 11 th , 2013 behind Reyhanlı’s city hall. 

The first vehicle loaded with bomb was parked 

under transformer on the south of city hall. It 

is located 100 meters away from District Police 

Department in the west, and on the north 

of settlements where Syrian refugees live and 

the mosque where they perform prayer. It is 

the neighborhood that is called the “crossroads” 

where bazaar is set up every Thursday. 

In this area is found a photography, barber, 

glassware and souvenir shop, grocery store, 

poulterer, a beauty salon, engineering office, 

womenswear store, real estate agency, and a 

patisserie. The bomb-laden vehicle is parked 

right across those shops. There are peddlers, 

commercial vehicles and private cars on the 

same street. On the other side of the street is 

found Atatürk Street, namely Antakya route, 

on the way to Yenişehir district from the city 

center. There are various shops and offices on 

this route. Besides, on the Atatürk Street is 

found apartment buildings and houses, where 

mostly Syrian tenants live. 

Syrian refugees who migrated from Idlib 

province and districts of Syria settled in the 

neighborhood where the first car bomb exploded. 

In the first bombing, people from 

Idlib might have been targeted. The Syrians 

who were injured and killed in the neighborhood 

are those coming from Idlib. Turkish citizens 

were also injured and killed in the blast. 

The ecaxt death toll in the area caused by the 

blast is not known. However, it is understood 

as a result of talks that 10 people were killed. 

Two of them are Syrian citizens, while the rest 

of them are Turkish citizens. And those who 

were injured are quite a lot. 

The shops and settlements near the first blast 

were completely devastated. Some of them 

were totally destroyed, and some were partially 

damaged. Some 500 meters of Atatürk 

Street is full of damaged shops and destroyed 

settlements as a result of glass explosions, as 

well as fall of shelves and furnitures. In this 

neighborhood, window glasses of houses 

were broken, doors were shaken, and window 

frames fell. 

The first and second car blast occurred 10- 

15 minutes in row. The second explosion occurred 

in front of the PTT building in central 

Reyhanlı. Office buildings, Halk Bank, commercial 

offices and teaching institutions are 

located on both sides of the PTT building. 

The PTT building is located at the beginning 

of Atatürk Street. On the one side is found 

Cumhuriyet Street, while on the other side is 

ORSAM 


ORSAM 


found Kanatlı Street, former city hall, municipal 

passage, all kinds of shops and mosque 

in the city center. A massacre took place in 

that area. The neighborhood was completely 

damaged. There is a big financial damage 

covering the whole neighborhood. Also houses 

were damaged as a result of the blast. Some 

rooftops collapsed, and some balconies were 

damaged. There was a great number broken 

glasses. Shopkeepers were damaged to a great 

extent. 

Causes of Death in the Second Explosion 

The first cause: While it was a wide street 

where the vehicle was parked in the first 

bombing, the street where the second bombladen 

vehicle was parked on was a narrow 

street of maximum 20 meters, including 

pavements. The PTT building and the office 

buildings across, on the right and left of the 

building are attached buildings. When the vehicle 

blew up in this narrow area, it echoed a 

lot and residential areas were damaged. 

The second cause: As the first explosion occurred 

next to the city hall, it both scared 

and worried people in the city center. Most 

people hopped on their vehicles, motorcycles 

and headed out to go to the city hall. However, 

the accumulation in front of PTT building 

caused to congestion of the street. It was 

how the explosion occurred. Taxi drivers, 

motorcyclers, people getting off their work, 

customers of coffeehouses nearby, students, 

and those waiting in the ATM line in front of 

bank... The whole crowd was stuck in an area 

of some 100 meters, and the bomb-laden vehicle 

was right in the middle. The traffic jam, 

and pavements full of people led to a disaster 

with huge death toll in the neighborhood. 

More than 40 people were killed during the 

second blast. Some two hundred people were 

injured. Hundreds of offices were destroyed 

and burned to ground. 

The blast was planned to take place on Saturday. 

If it had occurred on a weekday, it could 

have been a second “Hiroshima” for Reyhanlı. 

8 

ORSAM 



ORSAM 

Because it would have been a total disaster for 

municipal employees, bank employees, other 

people who work in the neighborhood, police 

building, nursery school right next to the 

police building, shopkeepers, grocery, shops, 

bazaar. If it had been a workday or a pay day 

at Halk Bank or at PTT building, where the 

second car bombing took place, hundreds of 

people could have been killed. 

Shipping companies were damaged most in 

the second blast. People were killed in the offices 

of those companies. 

There are some 60 thousand Syrian refugees 

in Reyhanlı, and 75 percent of them are from 

Idlib province; while others are from Aleppo, 

Hama, Homs, Damascus and Latakia. 

In Reyhanlı, many restaurants that cook Syrian 

dishes, bread and desserts were opened 

between 2012-2013. Besides, there are goldsmiths, 

phone shops, second-hand equipment 

stores, taxi-cab and truck operators 

from Syria in the area. There are tens of people 

who make their living off peddling things 

at a stand. Those who cannot afford to buy it 

sell coffee, tea, cigarette, lemon thyme, turkish 

bagels, pastry, turkish delight and halvah 

on cardboards or in plastic bags. On the other 

hand, some Syrians do not own anything, 

thus work as porter, work in coffeehouses, 

restaurants and as agricultural laborer in 

fields. Among Syrian refugees, there were 

those who paid 1500 TL for rent to stay in a 

fully furnished apartment; and also those who 

rent houses in slums for 200-300 TL. Some of 

them collected fruit and vegetable from garbages 

at the end of bazaar in the neighborhood. 

Aid organizations such as Kimse Yok mu, 

Ufuk-Der (Reyhanlı Ufuk Eğitim Derneği), 

İHH (Foundation for Human Rights and 

Freedoms and Humanitarian Relief) and Syrian 

El Selam al-Ittihad and Al Arabit al Huvviyye 

have been providing the refugees with 

financial aid, food, clothing, refrigerator and 

blankets. 

Some Syrians refugees in Reyhanlı have been 

receiving aid collected by people from Middle 

Eastern countries, as well as the U.S. and EU 

countries. And those who receive aid send 

them to both those who stay in Reyhanlı and 

also the tent cities in Bab al Hava and Atma. 

As from the beginning of 2013, provocateurs 

were striving to drive a wedge between people 

from Reyhanlı and Syrian refugees. On 

Saturday 4 May 2013, a week before May 11 th , 

some local people from Reyhanlı marched by 

chanting, “We don’t want the Syrians here any 

more”. Syrians were manhandled, and some 

vehicles were damaged. Hence, Syrians did 

not go out if not necessary. 

The main reason why less Syrians were 

killed on May 11 th in the aforesaid bombing 

than Turkish citizens is the fact that violence 

against Syrians in Reyhanlı started following 

the May 4 th march. However, opposition parties 

did not reflect it as it was to their party 

members who came to Reyhanlı. There was a 

difference between the reality and what they 

were told. 

It was not even mentioned that the march 

held on May 4 th a week before the May 11 th 

bombing scared and worried Syrians, and 

thus the fact that not many Syrians were injured 

and only a few vehicles were damaged, 

as well as Syrian refugees in Reyhanlı were 

even afraid of going out between 4-11 May 

was not reflected. 

The local people in Reyhanlı have two different 

opinions about Syrians who took shelter 

in Reyhanlı. There are families who have 

mercy on Syrians, employ them, and provide 

aid. In Reyhanlı, the local people hired 

and helped Syrian refugees. Friendships have 

ORSAM 


ORSAM 


been formed, some Turkish and Syrian people 

married and started a family. But also in 

Reyhanlı, Syrians were stoned, insulted, humiliated 

and threatened. 

Syrians’ leaving Reyhanlı and their moving to 

other Turkish cities began way before the May 

11 th blast and it still continues. Rich Syrians to 

all across Turkey, and the poor back to Syria. 

Those who continue to stay in Reyhanlı cannot 

go out, and live a prisoner’s life through 

the help of their close neighbors who buy 

bread, food for them. They are waiting for 

the decisions taken by the government to be 

put into practice. They will act depending on 

the result. They will either go to somewhere 

else in Turkey or move back to Syria. They 

are also aware of the fact that Reyhanlı is split 

into two parts. Because while their neighbors 

in Reyhanlı are nice to them, other neighbors 

turn their back on and insult them. In some 

neighborhoods and streets in Reyhanlı, personal 

insults and attacks against Syrians still 

continue. 

“You were shaken and wretched by the two 

bombings. You were shocked and lost yourself. 

We were subjected to tens of bombing attacks 

everyday. Hundreds of people were killed. We 

were not shaken that much. Our own government 

dropped bombs on us. You, on the other 

hand, are bombed by an unknown organization. 

You are in a great pain and you are right, 

but some people exaggerate the situation for 

Sy r i ans ,” said a Syrian refugee for the local 

people in Reyhanlı. 

Reyhanlı is my hometown. The local people 

are my friends, relatives, compatriots, my everything. 

The fact that the city burned into 

flames, people cried out in pain shocked me. 

I felt really bad and shed tears. 

When the bomb-laden vehicle blew up, I was 

on the way home. I received a phone call from 

my wife. My daughter was in the tutoring 

center. The one right across the PTT building 

where the second bomb exploded. “Go and 

find our daughter!” she said. When I arrived in 

front of the PTT building, casualties were everywhere 

in an area of 100 meters. Cars, shops 

were all on fire. The tutoring center was totally 

destroyed. The entrance door, windows, and 

rooftop had blown up, and the building was 

in flames. There were at least 150 students 

there. And my daughter was among them. 

There was neither door nor stairs to step in 

the building burning in flames. Smokes were 

everywhere. While looking at bodies, I was 

also looking for my daughter among other 

people batting around. But she was not there. 

I received another phone call an hour later. 

One of the parents had taken my daughter to 

hospital. Since the Reyhanlı Hospital was full, 

they had gone to Kirikhan which is the closest 

one nearby. I became weaker and started 

to cry when I arrived there. It was around 

15:30 when we came home. My daughter was 

slightly injured. Broken pieces of glass had injured 

her hands. She was still in shock, and in 

a state of fear. But she could come back home 

safe and sound. 

When I arrived in the neighborhood, I heard 

that 2 of my close relatives and 6 distant relatives 

on a tribal basis had been killed. We had 

8 funerals. I participated in some 20 funeral 

ceremonies of neighbors, children and nephews/nieces 

of my friends. Reyhanlı Cemetary 

was bursting at the steams. On the one hand 

graves were being dug, and on the other 

hand bodies were buried. There was a tragedy 

among those buried side by side, cries, 

mournings, tears. Those who came to visit 

us to express their condolences told us about 

other people’s death. Three dead bodies were 

found near PTT building on May 14 th . Manhole 

cover blew up during the bombing. 3 

people fell into the manhole in that chaos and 

panic. Someone else who saw the manhole 

10 

ORSAM 



ORSAM 

cover open pushed and closed it to prevent 

people from falling down. But he could not 

see those who already fell down. Those three 

people were stuck there and died. And they 

were found only three days after the bombing. 

Impressions from Reyhanlı II / 18 May 

2013 

On Saturday, 18 May 2013 at 13:45, opposition 

parties marched in Reyhanlı saying 

“Raise your voice for Reyhanlı”. Participants 

also took part in the march from various districts 

of Hatay and city center. The Syria policy 

of the government was criticized and they 

urged Syrian refugees to leave Reyhanlı. 

Almost half of those who were killed on May 

11 th are shop owners. The rest of them were 

there either out of curiosity or with business 

purposes. 

In the first bombing that took place next to 

the Reyhanlı Municipality building, barber 

Mustafa Kuday was severely injured, while his 

Syrian apprentice was killed and his customer 

Jamal Cunedioglu was injured. There was also 

a photographer’s shop on the same route. The 

computer exploded as a result of the blast 

while working on a photo design on his computer, 

and he lost his eye. A shop owner next 

to the barber and his customer were killed 

and the shop was devastated. There is a grocery 

store 10 meters away from the building. 

The owner of the grocery Ahmet Kazan was 

injured. Everything in grocery store was destroyed. 

A three-floor building was completely 

destroyed. There was a restaurant next to 

the grocery store, and it was operated by Syrians. 

The shrapnel pieces hit the restaurant, 

and two people were severely injured. And a 

hairdresser right next to the restaurant, and 

he was also injured and he became permanently 

disabled. His employee was killed. The 

salon, on the other hand, was devastated. The 

employees of the women’s wear shop next to 

the hairdresser were injured. Patisserie and 

cell phone shop are located in the neighborhood. 

The casualties received ambulatory 

treatment after being slightly injured. But 

their shops were all destroyed. There were 

also peddler Syrians on the same route. Two 

of them were killed, and a Syrian peddler was 

injured. Those who were in the park were and 

those in their shops 50 meters away from the 

blast were injured. 

The dentist Nihat Dağ in his clinic, and his patient 

Azize Yumuşak while getting out of the 

clinic were killed from shrapnel pieces after 

the bombings. The brothers who owned a cell 

phone shop were killed in their work places. 

Owner of a transportation company Ceyhan 

and Uyan as well as his children were killed 

in their offices. A father Mehmet Ceyhan was 

severely injured. After the bombing, Tahir 

Yumuşak and Hüseyin Çolak came from the 

bazaar to the PTT building to see what happened 

in front of the municipality building 

on their motorcycles. While waiting on their 

motorcycles in front of the PTT building due 

to the traffic jam, the second bombing took 

place and both of them burned to death. A 

student left the tutoring center a few minutes 

before the blast, and when the first vehicle 

exploded, he walked towards the PTT 

building and waited in front of the tutoring 

center. While watching the traffic progressing 

through the street, he stopped and was killed 

after the second bombing. 

On May 11 th , parents looked for their children 

but mostly could not find them there. They 

found them found them either in a wreckage 

or in a morgue after hours of searching. The 

parents or friends of the victims go to identify 

them, but they cannot, they do not want to, 

they can’t believe their eyes. Parents do not 

want to accept the fact that their children 

were killed. They know that death comes at 

ORSAM 


ORSAM 


the end, but they believe that their children’s 

or friends’ being killed is not fair. 

We see injured people in Reyhanlı everyday. 

Those who were permanently disabled are 

the witness of the bombing in Reyhanlı. Their 

pain has left mark on the Reyhanlı people to 

remind them everyday of the May 11 th attack. 

In Reyhanlı, the cost of damage of shops and 

houses were assessed. Economic moral support 

was given to people. The cost of damages 

have been paid. The restoration and maintenance 

started in the city. The marks of the 

bombings have been erased. 

The bazaars were set up, but the people had 

no courage to go there. Not many people went 

to crowded places. Right after meeting personal 

needs as soon as possible, people immediately 

go back to their homes or offices. 

Like every foreigner is regarded as a suspect, 

the local also started to look each other with 

suspicion. Because those events split the people 

into two or three. Because there was also 

considerable amount of abstainers. 

Lake Yenişehir is found in Reyhanlı. It used to 

be full of people during summer. Syrians and 

local people in Reyhanlı used to live together 

before the attack. It used to be so crowded that 

you would think as if it was a touristic area. 

The bombing attack took place, and neither 

Syrians nor the local people are there now. 

The shops and tradesmen look one another, 

that’s all. Life came to a standstill, there’s neither 

joy nor income. It is also the same in city 

center. The people do not go to city center if 

they don’t have to. Some people go to shop in 

the afternoon. Those who do not have a job, 

on the other hand, go to coffee houses. The 

city looks like a ghost town when compared 

to the scenes before the bombings. 

Anti-Syria Demonstrations in Reyhanlı and 

Those Who Move Back 

Although people who couldn’t stand being 

subjected to bombardments, massacres of 

their own state officials in their own country 

and took shelter in Turkey knew that they 

would be killed back there, they fled from 

Reyhanlı and went back to Syria again. 

Yusuf Ali al Hadj Ahmet 

He is from Sermada village of Idlib province, 

Syria. As a matter of fact, Sermada is a 

town, but they call it our “village”. He fled to 

Reyhanlı six months ago. He sold hot beverages, 

pita with pepper, and various kind of 

wraps in bazaar during winter. He began to 

sell ice-cream, cold-beverages as from 2013. 

He walked all day long to sell those. He went 

to bazaars in the neighborhood. He worked 

even under rain, sun etc. But he has been 

earning his living by his own efforts. He’s been 

paying his rent, electricity and water bills, and 

look after his children. 

When anti-Syria demonstrations started in 

Reyhanlı, people couldn’t go out on Sundays 

anymore and when he could not sell anything, 

he could not pay his electricity and water bills 

anymore. He could not feed his children since 

he did not have any money. 

“I fled from my country because of oppression, 

misery and bombardments. But we’ve witnessed 

bombing attacks here as well, also oppression, 

hunger and misery. I thought I would 

rather die at home,” he said and moved back 

to his country. 

He was crying as he was leaving, also his wife 

and four children. Because there was death. 

They could be subjected to bombing attacks 

on the first or the second day of their arrival 

in Syria, and they might be killed by the attacks 

of cruel army. 

12 

ORSAM 



ORSAM 

Mecid al Abid abu Rahmi and His Wife 

Zehra 

They fled from Al Gab district of Hama, Syria 

to Turkey with great difficulty. 

Their house was destroyed, their relatives and 

friends were killed. They achieved to arrive in 

Turkish border zone by bribing and sleeping 

outdoors for 130 km. 7 months ago. Death 

has no fear or shame. Death is everywhere. 

However, dying in misery and torture scared 

them as well. Macid worked in Reyhanlı. He 

had a decent life style. He had endeared himself 

to food wholesaler, and he worked there 

as a porter. He had 6 children. They went to 

work in fields along with his two daughters 

and wife in agricultural season. Daily wage of 

each of them was 23 TL. They bought furniture, 

TV, washing machine, refrigerator etc 

for their home. Even if they couldn’t find what 

they lost in Syria, they were in good health, 

upheld their honor and dignity. 

When the events started in Reyhanlı, they 

locked themselves in the house, could not go 

out, and they could not even go to grocery 

store. Macid made friends with a couple of 

people, and knew their telephone numbers, 

and asked for help by calling them. “Help me 

buy bread, vegetable, my children are hungry,” 

he said on the phone. His friends bought 

bread and food for them, but he was scared 

and wanted to move back to his country. He 

also made friends with me. When he called, 

I went to his house and he told me by crying 

that: 

“This is an unfortunate fate. I came here to 

save my wife and children from bombshells, 

but bombshells followed us. They lump us together 

with all Syrians, and some of the people 

in Reyhanlı consider us enemy. We are pointed 

out as the reason of people being killed. We 

became the target. I cannot ask for bread and 

vegetable everyday on the phone. I cannot 

even open the windows at home. I cannot work 

anymore and earn my living here, so I have to 

move back.” He left the next day. 

Rıdvan al Isa abu Vasel and His Wife Muna 

He is from Binnec district of Idlib province, 

Syria. He is a father of 5 children. He is a religious, 

modest and considerate person. He 

had been in Reyhanlı for more than 6 months. 

He worked as plasterer and painter. His children 

went to Koran courses provided by 

Syrians. He rented a very small house in the 

back of beyond in Reyhanlı district. It is located 

more than 3 kilometers away since the 

rent was cheaper. Everyday, he took his children 

to Koran course and then pick them up 

from school. When the bombing took place 

in Reyhanlı, he was working in a construction. 

He immediately left work and after picking 

up his children he locked themselves in 

the house. They stayed at home with doors 

and windows closed for a couple of days, and 

he called his friends to ask for vegetable and 

some food on the phone. Some people tried 

to intimidate him. Since his wife was veiled, it 

was obvious that she was Syrian. They scared 

her that they could be killed. Some people 

threw stones at their window. Some of them 

ran riot. 

“The Binnec district, which is my hometown 

in Syria, is still under bombardment, but I 

will move to somewhere near my hometown. 

Death is everywhere. I am unemployed, children 

are hungry, and life is expensive here,” 

he said and moved back to Syria, country of 

death, in tears. 

Fuat al Esvad abu Cemal and 

His Wife Ahmel al Jabir 

They are from Jabariya district of Aleppo, 

Syria. They have 4 children. Fuat al Asvad 

is permanently disabled, and his wife Ahmel 

tells; 

ORSAM 


ORSAM 


“My eldest son Jamal brought us to Reyhanlı, 

and he went back to the armed group. He is 

fighting for freedom and our honor. Our house 

was in Aleppo destroyed. The events started 

in Reyhanlı as well. Some people threaten and 

disturb us. We’ve witnessed demonstrations on 

the streets of Reyhanlı twice. We escaped from 

trouble, death, bombardments, but we found it 

all here as well. We are neighbors. We are not 

enemy. We took shelter in Turkey, but people 

here do not trust us anymore. Negative actions 

of a few Syrians were attributed to all Syrians. 

Besides fear, I am also in misery. We’re moving 

back to Aleppo, even if we die in the end.” 

Impressions from Reyhanlı III / 25-26-27 

May 2013 

25 May 2013. Prime Minister Recep Tayyip 

Erdoğan is in Reyhanlı. I am among Syrians in 

front of the municipality building, around it, 

and in or out of the meeting area. Syrians are 

excited and timid. They are wearing the caps 

distributed by the AK Party Youth Branch. 

Syrian men and women are all dressed like 

people from Reyhanlı. They camouflaged 

their looks. They do not wear a Syrian-like 

clothing. You cannot distinguish them from 

a local people if you haven’t talked to them 

or did not know them in person beforehand. 

They are freely in a meeting in an environment 

that they have never seen and they are 

not used to. They all have a flag in their hands 

and a cap on their heads. 

Reyhanlı has suffered a lot, and they are 

grieving now. But the day the Prime Minister 

visited the district, everybody left their grief 

at home. Those who came to the area seemed 

like they came to a wedding ceremony with 

joy, and by singing songs from their village. 

There are approximately 5 thousand people 

in the meeting. At least 500 of them are Syrian. 

The PM Erdoğan told Syrians that he continued 

his support for Syrians. And he asked 

the local people of Reyhanlı to do their best 

to help Syrians. Those silent people were even 

more enthusiastic than members of AK Party 

Youth Branch. I look at the people. They applaud 

in tears, despite the fact that most of 

them do not understand the speech. 

When the speech of the Prime Minister ended, 

and the crowd started to break up, I met 

a Syrian who was next to me. Sadiy al Tahir 

from Idlib. He started to tell right away; 

“We missed such a democracy. You should 

be proud of the environment you are in. Our 

President opened fire on us, he has been killing 

his people. Here, on the other hand, your 

Prime Minister comes and gives you moral 

support. He heals your wounds. Our government 

destroyed our houses, work places. If we 

can go back to our country safe and sound, we 

will rebuild all of them. But, here the terrorism 

destroyed your houses, and the next, your 

government covered the loss in a few days. Everything 

was repaired as new. This is the difference 

between you and us.” 

The Reyhanlı meeting of the Prime Minister 

took place in Yenimahalle. On the same 

street, a Syrian family was sitting and drinking 

tea. They were afraid of sitting in the 

garden the previous day. However, when the 

Prime Minister came and expressed his support, 

their fears were gone. They are sitting 

in the garden in peace. I greet them and enter 

in after saying that “I would like to have a 

cup of tea with you”. They invite me in. I meet 

Mahmoud Nesim Abu Ala. He came from Al 

Kellese district of Aleppo. He was engaged in 

trade before the civil war in Aleppo. He calls 

me “brother”, and says; 

“I saw those on TV who made Reyhanlı went 

through this disaster. Those people will be imprisoned 

and suffer the consequences. In Syria, 

on the other hand, they are executed in the 

14 

ORSAM 



ORSAM 

open right away. However, in Turkey, attorneys 

defend those people. Their families visit 

them. They can eat in prison, and take shower. 

In Syria, on the other hand, people who are 

put in prison without any legal grounds are 

tortured. They are not given any food, and 

not allowed to talk to anyone. Nobody knows 

where they are or hears anything from them 

for years. In Syria, the circumstances in prison 

are so terrible that, let alone terrorism or 

political crime, even those who commit petty 

crime suffer to a great extent. The families of 

those who commit an action in Syria similar to 

the one in Reyhanlı would be killed. Even their 

children are regarded as criminal. They are 

not employed. However unlike Syria, in Turkey 

only the criminal suffers the consequences 

of his/her actions, not anyone else.” 

26 May 2013. I started to visit families in my 

neighborhood. I conducted interviews with 

those families. Some of them came home. Or 

we met and talked to some of them at parks 

or on the street. One of them is Maced Hamdan 

Abu Talal and his wife Munise. I talked to 

them and asked their thoughts. “We’ve heard 

bad news from Binnec, Idlib,” Munise said. 

“Binnec is bombarded. Lots of people have 

been killed, and also many houses were destroyed. 

We have our friends, relatives there.” 

She started to cry. Her husband was moved to 

tears. I was also moved as well. We stopped 

talking about the civil war and massacres in 

Syria, and started to talk about Reyhanlı. 

“We cannot go to work or grocery store for three 

weeks. We send our 15-year old child to grocery 

for bread. He runs to grocery to buy bread 

and then immediately comes back. We do not 

have sufficient income. We ran out of money 

due to rent, electricity, water bills and gas. 

Prime Minister made our day. The people in 

Reyhanlı give us moral support. Our neighbors 

try to comfort us. We are relieved, if a little. My 

husband Maced work as porter, while my two 

daughters and I work as agricultural laborer. 

Now we can go out without fear again. There 

is no fear or threat in Reyhanlı anymore. We 

are poor people escaping from bombardment, 

ORSAM 


ORSAM 


hunger and misery. We fled from our country 

to survive. We are not to blame for the events, 

attacks here. May God punish those who are 

responsible for that.” 

I left there and went to another house I already 

visited once. They have Turkish flag 

flying on their window. Asım Abu Abdo lives 

in that house. He is from Muarra district of 

Idlib. He lives in a four-room house with garden 

with his son, daughter-in-laws and his 

grandchildren. His sons work. He says; 

“I cannot go to Idlib to draw my pension. I gave 

procuration to someone, so that he can draw 

my pension and bring it to me. But each time, 

I give him 2000 SYP from my pension. Our 

money has no value anymore. It is not sufficient 

even for the rent. But we can stand on 

our own feet for now.” 

I ask them why they are flying Turkish flag on 

their window. 

“When we saw Turkish people around us flying 

Turkish flag, we also wanted to do so. We 

asked and they gave us a flag. They did not 

reject and hurt us, gave us the flag. Turkey is 

our second hometown. Why wouldn’t we fly 

the Turkish flag? The flag of a state which defends 

our life and honor is also our flag. We 

shared our food, talked to you about our problems, 

shared our secrets. You are more kinds 

to us than we would be. If you went through 

the same thing we’ve been going through, I am 

not sure if we would act the same way as you 

do now. I hope that nobody has to experience 

what we’ve been going through. We tormented 

Iraqi people in the past. We did not show such 

interest in Muslim Arab Iraqi people. Unlike 

what you did, we did not open our doors to 

them. You much better people than us. People 

are in a major grief in Reyhanlı. I see your feelings. 

I respect those who show reaction to us. 

But we are not to blame. The main problem 

is to make the local people want to get rid of 

Syrian refugees and to point us as a target to 

Turkish people. They achieved their goals for a 

while. But you are merciful, smart, patient and 

mature people. Most of the people in Reyhanlı 

were not agitated. But we also understand and 

respect those who were agitated. I reiterate; if 

it happened in Syria, the consequences would 

be completely different. The Prime Minister 

gave us moral support and confidence. Life is 

back to normal. We will continue to go out and 

work to make our living. But we will understand 

the reactions of people if they insulted. 

This is our fate.” 

27 May 2013. We heard that barber Mustafa 

Kuday, who had been severely injured during 

the explosion that took place on May 11 th and 

was hospitalized, passed away. According to 

official figures, he is our 53 rd martyr. He had 

been injured by a shrapnel piece on his back 

and his internal organs had been smashed. 

He could not survive despite all the efforts. 

God rest his soul. We heard the bad news 

this morning. He will be buried after the autopsy. 

Reyhanlı deplored again upon this bad 

news. We talked to a Syrian refugee in the 

crowd. Hashim abu Suleiman is from Idlib. 

“We share your pain. There are many Syrians 

around. Nevertheless, nobody shows us reaction,” 

he said. 

“Many people were killed in Idlib. But we 

could not bury them as here. We couldn’t set 

up a tent of condolence. The municipality did 

not provide us service. As a couple of people, 

we carried the bodies to bury in a cemetery in 

fear. When were were more than a few people, 

we could have been killed by jets. Not only people 

who were alive but also dead bodies were 

subjected to bombshells for several times in 

Idlib. Sometimes bombshells coming from far 

away fell on cemeteries. Bones of people were 

spread all across.” 

16 

ORSAM 



ORSAM 

I talked to another Syrian in the crowd. He 

came from Binnec district of Idlib. “We hear 

that bombs were dropped on our town yesterday, 

and tens of people were killed,” he said. 

“Funeral ceremonies are held for your martyrs 

in Turkey. Also government officials pay 

visit to their families. They are provided with 

financial support. Municipalities provide all 

kind of service. Believe it or not, but even dying 

in such an environment is a big chance for 

us. Because you can see bodies thrown out in 

the open like a carcass in our country. Sometimes 

it is only realized after it starts to stink. 

I share your pain. Everyone is going to die one 

day. But I hope and pray that nobody dies 

like Syrians. 

Retired Imam Abdulkadir al Jasim decided 

to move back to Syria due to the neighborhood 

pressure in the aftermath of the 

bombings 

ORSAM: Could you tell us about yourself? 

Abdulkadir al Casim abu Zeki: I am a father 

of 7 children. I am from Hamdaniya neighborhood 

of Aleppo, Syria. I am an Imam. I 

became permanently disabled as a result of an 

accident before the civil war in Syria. I am a 

retired imam, and my pension is 18 thousand 

SYP. 18 thousand SYP valued 600 TL. Now, it 

values some 250 TL. It is not sufficient to pay 

my rent in Reyhanlı. I am already permanently 

disabled, my wife and children worked as 

day laborer in agricultural field and we could 

barely eat a decent food. 

ORSAM: Could you tell us what you have experienced 

in Turkey and why did you decide 

to move back to Syria? 

Abdulkadir al Casim abu Zeki: When the 

conflict started in Reyhanlı, my landlord 

wanted to throw us out of the house and started 

to exert pressure on. Nevertheless, I had 

paid 6-month rent in advance, and I still have 

40 days left. However, he insists on throwing 

us out and not giving the money back. 

My wife and children cannot go to work, and 

a neighborhood pressure prevails. I have a 

house in Aleppo but conflicts still continue in 

my neighborhood, but I heard that there is no 

problem in Al Bab district of Aleppo. 

* This interview was conducted by Feyyat 

Özyazar in Reyhanlı district of Hatay on May 

17 th , 2013. 

“My wife and children live like a prisoner 

at home. But living like a prisoner here is 

better than dying in Syria,” says Abud al 

Seyyid Musa. 

ORSAM: Could you tell us about yourself 

and your life in Syria before the civil war, and 

your life in Turkey? 

Abud al Seyyid Musa: I am from Binnec 

district of Idlib, Syria. I’ve been working in 

the field of water and sewage. I am 42 years 

old, and married with 5 children. The district 

I fled from is still under bombardment. It is 

not possible to find 500 people in the district 

populated with 45.000 people. I settled in 

Reyhanlı with my family. Everything went to 

rack and ruin. Sunnis are considered enemy 

there. We fled from Syria to Reyhanlı. 

ORSAM: Could you tell us what are the reasons 

that made you decide to move back to 

Syria? 

Abud al Seyyid Musa: They started to consider 

us enemy after the blast. I was working. I 

rent an apartment at a cheap price. I was muddling 

along. Now, on the other hand, nobody 

hires me. None of my former colleagues help 

ORSAM 


ORSAM 


me find a job. “Let me take you to İstanbul,” 

someone said to me. “I will help you find a 

job,” he says. I think I will go to İstanbul with 

him. My wife and children live like a prisoner 

at home. But living like a prisoner here is better 

than dying in Syria. I am not complaining 

about that. 



17 th , 2013. 

Ahmed Yunus abu Talal was in that neighborhood 

before the bombing and he narrowly 

escaped death as he left the area 

when his friend invited him. 



also about your life in Turkey? 

Ahmed Yunus abu Talal: I am from Carcanez 

district of Idlib, Syria. I narrowly escaped 

death, the blast. Also I narrowly escaped 

death in Reyhanlı. I guess my time has 

not come yet. My wife, children and I were 

at home when bombs were dropped on our 

village. First of all and artillery fire and tanks, 

then jets opened fire on our village. We could 

by no means go out. When I went out after a 

long time, I saw lots of houses had been destroyed, 

people were killed, some 10 houses 

had been completely devastated in our neighborhood 

and everyone inside had been killed. 

Miraculously we survived. 

ORSAM: Where were you during the blast? 

What did you go through? 

Ahmed Yunus abu Talal: I was sitting on 

a bench when the bombing occurred in 

Reyhanlı, and there were some other Syrians 

and someone from Reyhanlı, and he invited 

us to have a cup of tea. At around 12.30 before 

the noon prayer, we went to have a cup of tea 

at his house. The azan was recited at 12.40. 

After we performed prayer together, we had 

just started to drink our tea and talk that the 

blast occurred at around 13.30. If he had not 

invited us over, we would not have survived 

since there was only 50 meters between the 

bomb-laden vehicle and us. It was a miracle. 



17 th , 2013. 

Büşra Hamden who lives with her old parents 

says that they are planning to move 

back to Syria but do not know where to go. 


and your life in Syria before the civil war, as 

well as your life in Turkey? 

Büşra Hamden: I am from Al Hullok neighborhood 

of Aleppo, Syria. I live with my parents. 

We fled to Reyhanlı six months ago. 

We don’t have any financial difficulty. Our 

district was bombarded, and our house was 

destroyed. Some people in our neighborhood 

were killed and some others migrated. As 

three families, we fled to Reyhanlı. We led a 

normal life in the beginning. But we do not 

have peace anymore. 

ORSAM: What did you go through after the 

bombing in Reyhanlı? 

Büşra Hamden: When we heard the blast 

in Reyhanlı, we cried and cursed for hours. 

Those who destroyed our house and tore our 

heart out now started to bother you. The only 

bad news we wold like to hear is their death. 

18 

ORSAM 



ORSAM 

In our neighborhood, people know me and 

my old parents. There are some other Syrian 

refugees like us in our neighborhood. We do 

not protest, make a scene, nor disturb people. 

Most of them are women, children and elderly 

people. Young men are either in Syria or 

nobody knows where they are. 

We opened neither window nor door for 

three days. Nobody stopped by. We had to eat 

just bread even in Reyhanlı. At the end, we 

opened the door and went out. Nobody reacted 

or minded. We went to grocery store, to 

bazaar and bought our needs. Then we locked 

ourself in the house again. We spend time at 

house by watching TV and reading Koran. 

We think of moving back to our hometown. 

But we don’t know how and where to go. 



17 th , 2013. 

People around us were hungry, and in misery. 

Children were sick. We witnessed everything 

I’ve mentioned. People dug holes to store water 

in their yards. We washed ourselves, and 

performed ablution with this water we stored. 

In fact, sometimes we even had to drink this 

water. Neither other people nor we could eat 

decent food except for certain food products. 

We crossed the border and arrived in 

Reyhanlı. My daughter has been working and 

looking after us. Some people help us. We 

live in a house in suburbs. Currently, we have 

been leading a normal life. 

ORSAM: What did you think after the bombing 

in Reyhanlı? 

Gamra Kasım: We felt so sad because of what 

happened in Reyhanlı. We can understand 

your grief because we experienced great 

difficulties as well. Unless the government 

forces us to leave, we do not think of leaving 

Reyhanlı. 

“We felt quite bad about the bombing in 

Reyhanlı. We understand your grief, because 

we suffered a lot as well,” says Gamra 

Kasım. 


and your life in Syria before the civil war and 


Gamra Kasım: I come from al-Qusayr district 

of Idlib, Syria. I am 65 years old. My wife 

is 71 years old. We have a 35-year-old daughter. 

We cannot hear from our other children. 

We left our village in the beginning of the civil 

war. Firs of all we fled to Dene district of Idlib, 

and then to Akrabat village. We stayed in tent 

for months. Sometimes we couldn’t even find 

water, bread. When we arrived in the border 

town, we started to receive aid. They provided 

us with food, blanket, and even heater. 



17 th , 2013. 

Halil Akram al Basravi who worked in a 

restaurant became unemployed after the 

bombings in Reyhanlı. 




Halil Akram al Basravi: I am from Jabal 

Sheikh district of Hama, Syria. We arrived in 

Turkey on January 2013. One of my children 

was injured. After undergoing a treatment for 

a long time, he was able to walk again with a 

limp though. My other children go to a school 

for Syrian refugees in Reyhanlı. We started a 

new life here. With a friend from Reyhanlı, 

ORSAM 


ORSAM 


we opened a restaurant. I could earn 50 TL 

on average per day. My rent was 400 TL. We 

were making our living without any problem. 

However, the bombing that occurred in 

Reyhanlı turned our life upside down. I had to 

quit the job. 


bombing? What do you think about it? 

Halil Akram al Basravi: I have not been subjected 

to violence or insulted. But there is a 

problem. People here are allergic to Syrians. 

For instance my partner told me that he could 

no more work with me. He already owned 

the majority of equipments. I was working 

for him. Now I am unemployed. I cannot go 

out if I do not have to. We fled to Turkey to 

escape from bombing, violence etc. However, 

we’ve witnessed the same scenes in Reyhanlı 

as well. If it continued like this, I would have 

to move back to Syria. 



17 th , 2013. 

Working as a driver within Municipality of 

Aleppo, Hamid Hadj Mustafa abu Rıda asserts 

that Aleppo is a dead city except for a 

few neighborhoods. 




Hamid Hadj Mustafa abu Rıda: I am from 

Al Kellese neighborhood of Aleppo, Syria. 

I am 43 years old and I have 2 children. I 

worked as a driver within local planning authority 

of Aleppo Municipality. Aleppo was 

the last province that mobilized in the civil 

war in Syria. But it was also the one that was 

damaged most with the largest amount of 

martyrs. 

It is easy to detect death toll in towns or villages. 

However the population of Aleppo is 5 

million. It has a mountainous planning structure. 

80% of the houses are old. The city is full 

of unauthorized building. The death toll is not 

known. It is not possible to count the number 

of dead bodies. However, I can tell you based 

20 

ORSAM 



ORSAM 

on my observations that more than 100 thousand 

people were trapped under wreckage in 

Aleppo. People are dying of thirst and disease. 

Some people are shot while stealing. In some 

tribes, enemy families shoot one another. 

Aleppo has been attacked with all kind of 

weapons including barrel bombs, cluster 

bombs, tank fires. Today, it is not possible to 

find 2 million people in Aleppo. Some people 

move to all across Syria, and also across the 

world. Salaries of some city officials were cut 

off. And although some of them migrated, 

they come to draw their salaries/pensions. 

Al Kellese, Jabiriya, Hullok, Bistanbaşa, Hamdaniya, 

Al Meydan, Firuza, Firdows, Sukkariya 

are the districts with greatest number 

of bomb attacks. Houses, buildings were destroyed, 

streets and roads were blockaded as a 

result of the bombing. Therefore, people cannot 

go out. It is not even known whether they 

are still alive or not. Because there is neither 

phone line nor transportation. Aleppo is almost 

completely dead except for a few neighborhood. 



17 th , 2013. 

Civil engineer Ihsan al Delle abu Raci 

thinks of moving to another city in Turkey 

since he won’t go back to Syria. 




İhsan al Delle abu Raci: I am from new 

Aleppo, Syria. I am a civil engineer. I am 47 

years old and married with 3 children. 

I worked in a construction company in Aleppo. 

We were going to construct new residences 

and business centers on Damascus route in 

New Aleppo. After we started construction, 

Jaish al Hur and Jaish al Nasra started to enter 

in our district. Dwellers of New Aleppo are 

generally businessmen, rich families, retired 

people and artists. As the name implies, a new 

Aleppo was being built on southern Aleppo. 

But the regime’s forces started to drop bombs 

on us due to the opposition forces in our 

district. Those beautiful buildings, commercial 

complexes were being destroyed. Roads 

were blockaded and barricades were set up. 

It became much worse than odl Aleppo. Human 

tragedy began. Some people in our district 

fled to Latakia, and some others fled to 

Tartus. Some other families like us preferred 

Reyhanlı, Hatay. We lived in peace and quiet. 

ORSAM: What did you experience after the 

bombing? 

İhsan al Delle abu Raci: We feel as sad as the 

people in Reyhanlı as a result of the bombing 

that occurred in Reyhanlı. We know that 

one of the reasons behind this massacre is our 

taking shelter in Turkey. However, we, people 

who escaped from bombing and oppression, 

did not commit this massacre. The Syrians 

who did not want you to give shelter to us did 

this. It is necessary to explain it to the local 

people in Reyhanlı. 

I couldn’t go out for 5 days. I sent children to 

go shopping. Even my neighbors did not ask 

after. Those we talked to and ate together in 

the past did not even ask if we needed anything 

either because of the neighborhood 

pressure or maybe by their own will. It is not 

possible for me or people like me to go back 

to that oppression. I will wait for another 

while. Then I might go to Mersin or Bursa. 

Some friends live in those cities. You experienced 

this pain for a day, but we experienced 

ORSAM 


ORSAM 


it everyday. We witnessed those bombs and 

dead bodies each day. We couldn’t even bury 

dead bodies. In your country you are protected 

by your government, but in Syria it is just 

the opposite. This is the difference between 

you and us. 



17 th , 2013. 

“Going back to Syria means risking death. 

There are still conflicts in my district,” says 

Muhammad Halid Talavi. 




Muhammad Halid Talavi: I am from Al Rifa 

Jebel Sheikh district of Hama, Syria. I have 3 

children. I’ve been staying in Reyhanlı for 5 

months. I fled from Hama in the dead of winter. 

I went through great difficulties. I lost my 

house and whatever I had in Saye, everything 

was robbed. I pay 400 TL for rent in Reyhanlı; 

my son Musa and I both worked and we muddled 

along. The conflict broke out in Reyhanlı 

and we have no peace anymore. 

ORSAM: What have you gone through after 

the bombing? 

Muhammad Halid Talavi: We escaped from 

the oppression and tyranny of Assad. But 

some people in Reyhanlı put the blame on us 

or we feel hat way. We live in fear, and lock 

ourselves in the house. We go out to work 

early in the morning and come back home 

after the sunset. Our lease contract expired, 

and the landlord asked for 3-month rent in 

cash if we wanted to continue to stay here. 

After I paid the rent, “You make us live like 

in prison. Does a prisoner pay rent? Unfortunately 

in Reyhanlı we live like a prisoner and 

pay for it,” I said. 

I will hang on, because moving back to Syria 

means to risk death. Conflicts continue in 

my district, and even if not, my house was 

destroyed. There’s no job opportunity, and I 

cannot make my living. Even if I moved to another 

district, I would have to pay the rent. I 

would prefer to die in Reyhanlı, Turkey; but 

if I am forced to leave the country, I have no 

other choice. 



17 th , 2013. 

Mustafa Izzo decided to move back to Syria 

after the change in the attitudes of people 

in the neighborhood as a result of the 

bombing. 

ORSAM: Could you tell us about yourself, 

your life in Syria before the civil war, and also 


Mustafa Izzo: I am from Harim district of 

Idlib, Syria. I am a father of 6 children. Harim 

also had its share of the bombing, and besides 

according to the news from the district, we 

hear that people drink water from river due 

to the lack of drinking water; animals perish 

children get poisoned from this insanitary 

and contaminated water. 


in Reyhanlı? 

Mustafa Izzo: Reyhanlı made me afraid. People 

in the neighborhood turned their back on 

us, and changed their attitudes towards us. 

Nobody attacked me, but nobody helps me 

22 

ORSAM 



ORSAM 

either. Even the grocery store in the neighborhood 

is worried, and he is not selling me anything. 

“It would be better if you didn’t come,” 

he wants to say but he can’t. Innocent people 

started to be treated like the guilty. I might 

move back home in a short while if I could 

pass climb over the wire fence. However, I 

also need to take my belongings along with 

me. And I need a vehicle to go back. I preferred 

to move back from Reyhanlı. 



17 th , 2013. 

“People who used to employ us do not hire 

us anymore. People in Reyhanlı are looking 

Syrians with suspicion” says Nayyale al 

Fede. 


and what you went through during the civil 

war in Syria? 

Nayyale al Fede: I am from Kefersheikh district 

of Hama, Syria. I am 53 year old and 

married with 4 children. My husband, on the 

other hand, is 57 years old and a construction 

foreman. Bombs were dropped on our neighborhood 

in Syria for days, missiles were fired. 

Bombs were dropped on everywhere. Tanks 

entered in our streets. Armed forces entered 

in our village. 140 people were brutally killed. 

Hezbollah provides the regime’s army with 

aid. They break into houses and kill people. 

Their clergymen gave a fetwa. He said that 

who kill a Muslim go to heaven. Thus, they 

lost their humane sentiments and have been 

rivaling each other in slaughtering people. 

This is an inhumane atrocity. 

ORSAM: What have you experienced in 

Reyhanlı after the bombing? 

Nayyale al Fede: We had found the peace 

when we first arrived in Reyhanlı. Then blasts 

occurred in Reyhanlı as well. We witnessed 

people being killed here as well. It is such a 

misery. However, we fled from much worse 

grieves. I only have my son here with me. I do 

not know where my other children are. Families 

members are dispersed and cannot hear 

from each other. 

We have been living like a prisoner for 10 days. 

My husband is unemployed and we do not 

have any income. We are worried and afraid. 

People who used to employ us do not hire us 

anymore. People in Reyhanlı have been looking 

Syrians with suspicion since the bombing. 

Staying here means hunger and misery; and 

moving back to Syria means bombs and missiles. 



22 nd , 2013. 

Widow Semra Gazel and her two daughters 

fled from their village to Turkey as a 

result of the civil war. She had to beg for 

help since she has no income in Reyhanlı. 




Semra Gazel: I am from Al Bag district of 

Hama, Syria. I am 50 years old, widow and I 

have 2 children. We lived in a village back in 

Syria. We had 8 sheep and 8 goats. My husband 

passed away a long time ago. My two 

daughters and I eked out a living but lived in 

peace. 

After the outbreak of civil war, we were subjected 

to bombing. Along with some other 

ORSAM 


ORSAM 


people from the village, we fled to Idlib in the 

first place, and then to Turkish border town, 

Reyhanlı. We’ve been here for some 5 months. 

We’ve been paying 200 TL for rent, 50 TL 

for electricity and water, at least 300 TL for 

bottled has and food. Our monthly expense is 

600 TL on average per month. This equals to 

some 40.000 SYP and two-month salary of a 

civil servant. 

I met Semra Gazel in Atike Mosque’s courtyard 

next to the city hall on 10 May 2013 after 

the Friday prayer. She was crying and begging. 

Some of the people on their way out of Mosque 

gave money to her. And I gave money after everyone 

left and asked questions about her life. 

After she told me her life story, I asked her how 

much she earned by begging. She counted the 

money before her, it was 26,5 TL. I asked her 

if she begged in somewhere else. She said she 

was begging in front of Büyük Camii every 

evening. The bombing occurred in Reyhanlı on 

May 11 th , and I saw Semra Gazel in the same 

Mosque on May 17 th . She said that she earned 

7,5 TL that day, and she asserted it was because 

of the bombing. I gave her 2,5 TL and 

left. On Friday, May 24 th , Semra Gazel was 

not in the mosque’s courtyard. 



10 th , 2013. 

Vasfi Mahmud al Dehham, owner of a clothing 

shop, asserts that while some people 

protected Syrian refugees after blast, many 

people started to consider them guilty 




Vasfi Mahmud al Dehham: I am from Al Safa 

neighborhood of Aleppo, Syria. I am 53 years 

old, and father of 5 children. I am the owner 

of a clothing shop. While bombs were being 

dropped on Aleppo, one of them hit us. I lost 

my wife, my house and my job. My products 

in the shop burned to ground, were trapped 

in the wreckage, and robbed. I couldn’t save 

anything from the fire and destruction. I have 

a married daughter. My other children live 

with me. 

The build-up over years had disappeared. 

When I arrived in Reyhanlı, I had 250 thou- 

24 

ORSAM 



ORSAM 

sand SYP in my pocket and a car that valued 

200 thousand SYP. Rent money, electricity 

and water bills, food expenses... Our family 

is crowded... Nobody is working. This being 

the case, I have 10 thousand SYP left now. We 

will probably run out of this money within 4 

months. My children have never worked in 

agricultural field. They cannot work here. I 

have never worked under anyone in my life. 

Finally I sold my car to a Syrian for 1500 dollars. 

ORSAM: Where were you when the blast occurred? 


Vasfi Mahmud al Dehham: I was at home 

when it occurred in Reyhanlı. I heard everything 

from neighbors. Since everyone in 

Reyhanlı knows Arabic and we have relatives 

there, we preferred to stay here. The blast was 

organized to set us against each other and to 

target us. Some people embraced us after the 

bombing. But most of them started to consider 

us guilty. Who can stand a country which 

is bombarded with each passing day? Leaving 

conflicts in the city and bombs dropped 

by jets alone, thirst, hunger, pollution, horror 

prevails. We will not move back unless they 

want us out of here. 



22 nd , 2013. 

“How long can we live without job, without 

income? I will leave when my lease contract 

expires,” says Peddler Vecih al Abbas 

abu Mustafa. 


your life before the civil war, and also your life 

in Turkey? 

Vecih al Abbas abu Mustafa: I am from Nerab 

district of Idlib, Syria. I’ve been in Reyhanlı 

for 7 months. I work as a peddler near the city 

hall. I bring tea, powdered thyme, cigarette, 

coffee from Syria, and sell them on my mobile 

stand. My children do the same in various 

streets in Reyhanlı. 

ORSAM: What did you think after the attack 

in Reyhanlı? 

Vecih al Abbas abu Mustafa: The day when 

the blast took place, it was cloudy and a 

week before the explosion there was a march 

against Syrians. Some people did not want us 

in Reyhanlı. I couldn’t work, and I just sent 

children to street alleys. The day when I was 

afraid and didn’t go to work, a blast occurred 

and it was a miracle that I survived. I do not 

sell anything anymore, we’ve locked ourselves 

in the house here. How long could it last without 

a job and money? I will leave when my 

lease contract expires. I set up a tent under 

trees in my village. Death comes everywhere. 

We were hopeful and happy, and felt safe in 

Reyhanlı, Turkey. However, the blast horrified 

us. We came here for our honor and life 

safety, and we’ve not hurt anyone; but we’ve 

met people who consider us enemy. It is not 

possible to stand anymore. People will start to 

move back to Syria. 



22 nd , 2013. 

Zekiye Rafet al Buhi who stays with her 

married daughter asserts that she can 

barely help with her widow’s pension. 




ORSAM 


ORSAM 


Zekiye Rafet al Buhi: I am from al Masharka 

neighborhood of Aleppo, Syria. My husband 

passed away years ago. I have 3 sons and 2 

daughters. My children live in Hama, Damascus 

and abroad. I stayed with my married 

daughter. When the civil war broke out, we 

fled to Reyhanlı with my son-in-law, daughter 

and grandchildren. 

The salary of my son-in-law was cut off as 

he did not go to work anymore. He works 

as agricultural laborer, which he is not used 

to at all. I receive widow’s pension, which is 

monthly 18.000 SYP (220 TL). It is only the 

half of rent money of the apartment we stay 

in Turkey. But at least I can help. 


in Reyhanlı? What did you experience? 

Zekiye Rafet al Buhi: Low-income, poor Syrian 

families who have no profession are those 

who have been most affected by the blast in 

Reyhanlı. We are one of those families. Sometimes 

we receive food aid etc. from the aid 

organizations. Some people in Reyhanlı are 

nice to us, and some others make face. As if 

we wanted this to happen. People have been 

martyrized in our country, we suffered. We 

know what death is. I understand what people 

currently feel. But we had no other choice 

but to take shelter in Turkey. To go back to 

Syria means to die. If everything gets back to 

normal in Reyhanlı, we will continue to stay 

here; otherwise we will move back to Syria. 

We have no other choice. 



22 nd , 2013. 

“I have lost my hope to stay in Reyhanlı, I 

am glad that I did not bring my family here 

with me. I will go back to my hometown,” 

says Farmer Hattab al Jasim abu İbrahim. 




Hattab al Jasim abu İbrahim: I am from Al 

Etarib district of Aleppo, Syria. I am a 46-yearold 

farmer, and father of 4 children. I have 

barley cultivated on a 70 decares of land, of 

which I own 30 decares and other Syrian immigrants 

have a share of 40 decares. Farmers 

couldn’t harvest their crops last year. Breeding 

is common in our district, and I only cultivated 

barley, but there was nothing left except 

for tiredness. Because I was just about to harvest 

the crop that the missile fell on the land 

and everything burned to ground. The crop 

was wasted. 

In the village, I have an old house inherited 

from my father, an old-model tractor, and 

a motorcycle. When the crops burned to 

ground, I had to sell my tractor and motorcycle 

to pay the rent to people, from whom 

I rented the land. I was left with 14.000 SYP 

(100 dollars). 

I stayed in the woods that is 3-4 km away 

from the Tulel village near the border town 

for months. Everyday, I went to village and 

buy bread, as well as tea, sugar and vegetable 

when needed. Today, a bunch of bread (8 

loaves of bread) costs 25 SYP and vegetable 

prices range between 25-50 SYP. There is no 

opportunity to work in the neighborhood, 

and my children an I became miserable due to 

the lack of water and also the climate conditions. 

I fled to Turkey on my own. It has been 

two weeks since I arrived. I’ve been looking 

for a job and house; but I couldn’t find yet. 


in Reyhanlı? 

26 

ORSAM 



ORSAM 

Hattab al Jasim abu İbrahim: When I heard 

what happened in Reyhanlı, I was left with 

no hope. I am glad that I did not bring family 

along with me. I will go back to my hometown. 

I will live whatever is destined. 



22 nd , 2013. 

Farmer Tahir Ali Abbadabi abu Salah fled 

to Reyhanlı due to economic conditions, 

but he asserts that it has become harder to 

live here as well. 




Tahir Ali Abbadabi abu Salah: I am a farmer 

from Muarrıtel Numan district in Idlib, Syria. 

I have a tractor, combine harvester. I work 

as farmer with my two adult sons. I’ve been 

working as a farmer for years. Our district 

is full of fertile soil; and wheat, barley, lentil 

and chickpea are grown. Farmers could not 

harvest most of their crops last years, and 

crops burned to ground. There is no means 

to go near airports, near military zones. Nobody 

can give their lives for work or assets. 

Last year, people had to bribe to harvest their 

crops in certain lands, but it was not possible 

to do the same this year. Many lands couldn’t 

be cultivated, and they couldn’t be irrigated, 

pesticides were not applied, or hoed. Thus, 

crops could not be harvested. 

Besides life security, farmer needs also fuel, 

gas, tyres, oil, and transportation. None of 

them exists. Farmers in Idlib province of Syria 

are in a miserable condition, and they are in a 

ORSAM 


ORSAM 


financial loss. Lots of people like me fled to 

Reyhanlı, but it is not possible for us to live 

here either. Because horror, violence and terror 

prevail. 



22 nd , 2013. 

“The bombing in Reyhanlı once again 

made us feel the pain and fear,” says Rasha 

al Hasan al Asasiy. 

ORSAM: Could you tell us how did yo decide 

to come to Turkey? Could you tell us about 


Rasha al Hasan al Asasiy: I fled from Aleppo, 

Syria along with my son Enes to save his life. I 

am 50 years old. Either the regime’s army or a 

mujahid group or gangs will throw him to the 

lions. My son doesn’t even know how to use a 

gun. My wife passed away years ago and I only 

have my son in this life. 

We rented an apartment with a family from 

Aleppo, and live together. I have an older 

brother in Saudi Arabia, and he send us money 

each month. My son and I work as day 

laborers. Aid organizations provide us with 

food aid. 


in Reyhanlı? 

Rasha al Hasan al Asasiy: While we were 

muddling along, the bombing in Reyhanlı 

once again made us feel pain and horror. We 

are worried, but no matter what, here is much 

safer than Syria and I do not want to go back. 

But if I am forced to, I have no choice but to 

leave. I would move to a village in Syria. 



22 nd , 2013. 

Mustafa Abrash al Hilveni abu Mehdi who 

owns a fabric shop is now selling desserts 

and pastries by peddling in the streets in 

Reyhanlı. 




Mustafa Abrash al Hilveni abu Mehdi: I 

had a fabric shop in Aleppo, Syria. I have 4 

children; my eldest son is a student at Aleppo 

University, my daughter is married and my 

other two children are at high-school. I had 

my own house, and shop back in Aleppo. I 

lost both. And everything inside the shop 

burned to the ground. 

When someone is homeless, unemployed, 

and has no money in his hometown, he/she 

feels like in a desert; but I wish I had been in 

a desert, because there would not have been 

missiles, bombs etc. People would not have 

been killed, and injured. I witnessed the whole 

tyranny. My colleagues, neighbors suffered 

like me, and some parents lost their children. 

I’ve been in Reyhanlı for 5 months. I started 

a new life here. My wife has been baking pastries 

and desserts at home; and I sell them on 

the streets. 

ORSAM: What have you gone through after 

the bombing in Reyhanlı? 

Mustafa Abrash al Hilveni abu Mehdi: 

There were lots of Syrians before the bombing 

in Reyhanlı. Most of the Syrian refugees 

withdrew, and shops owned by Syrians are 

closed now. Nobody spends money for pastry 

28 

ORSAM 



ORSAM 

or dessert. We sleep on sponge mattresses, 

and we use them as a sofa during the day. We 

have neither chair nor table. All we have is a 

couple of kitchen utensils. The bombing in 

Reyhanlı left us with no money and we had to 

lock ourselves in the house. However, there is 

no means to go back either. In Reyhanlı, there 

are not many people from Aleppo and most of 

those who are from Aleppo are poor. The rich 

people from Aleppo predominantly stay in 

Mersin, İstanbul and Gaziantep. I borrowed 

from a few people, but how much longer we 

can go on like this? The civil war and conflicts 

are all across Syria; bombs are dropped, and I 

can no longer fight. 



27 th , 2013. 

“The attacks in Reyhanlı tore our hearts 

out. We cried with you. We are used to cry 

and pain but it has been too hard for you,” 

says Makbule Hamdi, who has a retired 

husband. 




Makbule Hamdi: I am from Aleppo, Syria. I 

have 5 children and 3 grandchildren. My husband 

is retired. My children and I rented a 

house for 300 TL, and we can barely pay the 

rent with the pension my husband receives, 

and also my children and I work in various 

jobs. We received an aid card that has 200 TL 

credit from an aid organization. We can buy 

food products from grocery store with this 

card. If it had been cash money, I could have 

bought more from somewhere else. Yet, I am 

grateful. 

Our house in Aleppo was destroyed, and we 

lost 3 people in our family. My neighbors and 

I lived in wreckage for a while, and it was really 

a rough time. Our state cruelly dropped 

bombs on us. People in groups were in each 

street and nobody knew anyone and who supported 

whom. There were also mujahids and 

gangs. We had to leave Aleppo and we fled to 

Turkey. 


in Reyhanlı? 

Makbule Hamdi: The bombing in Reyhanlı 

tore our hearts out. We cried with you. We 

are used to cry and pain but it has been too 

hard for you. We locked ourselves in the 

house. Although nobody hurt us, we did not 

feel comfortable. We are still worried. 



22 nd , 2013. 

“When something terrible happens to you, 

wouldn’t you run to your neighbor in the 

first place? So, we ran to you,” says Dahir 

Abbas abu Mustafa. 


Dahir Abbas abu Mustafa: I am from Jabal 

district of Hama, Syria. I’ve been in Reyhanlı 

for 5 months. I came here neither to visit my 

relatives nor to travel. I came here to save and 

defend my honor. We took shelter in here. 

You welcomed us. 


bombing? What do you think? 

Dahir Abbas abu Mustafa: We witnessed 

lots of tragic events here. As a matter of fact, 

ORSAM 


ORSAM 


you should have understood us better after 

the bombing. You went through the same we 

did in Syria each day. But some people reacted 

the opposite way. They targeted us. When 

something terrible happens to you, wouldn’t 

you run to your neighbor in the first place? 

So, we ran to you. We couldn’t eat for worrying 

ourselves to death and for fear of being 

kicked out for a week. We couldn’t even open 

the curtain. Our children cried ceaselessly. 

Then the Prime Minister came and supported. 

He lightened the mood. We can go out 

again. We can work again if we find a job. 

Death is a matter of time in Syria for anyone. 

There are always bombing attacks. We are attacked 

randomly. Our houses were destroyed. 

Please don’t turn your back on us. Don’t make 

us move back to Syria under these circumstances. 

We will already go back when things 

calm down. We love Turkey and the Turkish 

people. 



27 th , 2013. 

Emen Hadj İbrahim’s husband went back to 

Syria to harvest crops, and he was arrested 

and put in prison by the regime’s army. 


Emen Hadj İbrahim Ummu Mustafa: I 

am 60 years old. I’ve been in Reyhanlı for 3 

months. We came from Cercenaz district of 

Idlib. My husband went back to harvest his 

crop. He hit town to take his money back 

from his friend. The regime’s army caught 

him and put him in prison. That is the only 

thing I hear from him. Now I am alone with 

my two daughters. I have relatives here. But 

they are not in a good shape either. They are 

needy as well. 

There is no such thing as adjudication in Syria. 

Some people live long enough to get out 

30 

ORSAM 



ORSAM 

of prison. But it is not known whether they 

get sick or become permanently disabled until 

then. Nobody dares to ask someone else’s 

doom. 

ORSAM: Where were you when the blast occurred? 


Emen Hac İbrahim Ummu Mustafa: During 

the blast in Reyhanlı, my daughters and I 

were at home. We shared your sorrow. Then 

we locked ourselves in the house. I called my 

relatives and tried to find out what happened. 

We were scared and worried. I am grateful 

that the neighborhood mukhtar came to ask 

if we needed anything. 

We were glad that the Prime Minister came to 

visit. We got rid of the fear, and went in front 

of the city hall. It was like a feast day, we were 

so glad. We are innocent people. Those who 

escape from death and oppression do not intend 

to kill anyone. We know how it’s like to 

suffer. We do not make others suffer. We just 

want the people in Reyhanlı to understand us. 



27 th , 2013. 

Attorney Muammar abu Ala asserts that 

even 50 years is not enough for Syria to 

reach Turkey’s democratic level. 


and the reasons why you came to Reyhnali? 

Muammar abu Ala: I am from Hama, Syria. 

I am an attorney. I live in Gaziantep. I came 

both to see PM Erdoğan and to meet the attorneys 

in Reyhanlı on May 25 th , 2013. In 

Reyhanlı, there are 3 Syrian attorneys. I met 

them and then we went to listen to Prime 

Minister. 


in Reyhanlı? 

Muammar abu Ala: I will tell you what happened 

from the perspective of a jurist. Even 50 

years is not enough for Syria to reach Turkey’s 

democratic level. It will never reach Europe’s 

level at all. As Syrian attorneys, we held meetings 

both in Gaziantep and in İstanbul. We 

couldn’t find a middle ground. We couldn’t 

even agree to designate a spokesman to represent 

us. If we cannot designate a leader in 

an environment of civil war, I guess we can by 

no means designate one when we find peace. 

The PM apologizes for his late visit to 

Reyhanlı. He explains the reason why he did 

not visit earlier. And the people applaud enthusiastically. 

In our country, a minister of 

PM does not apologize the people. On the 

contrary, he attacks and kills the people. We 

do not expect them to apologize indeed. It is 

enough if they just stopped bombing. 

The Syrian refugees in Reyhanlı went through 

some trouble. But they regained their confidence. 

Lots of people were killed. But everyone 

greeted the leaders of the political parties 

they support calmly. In Syria it is not possible 

to greet a political party’s leader even in a 

wedding ceremony. 

In Turkey, on the other hand, compensation 

is paid for the houses, shops that are damaged 

and for people who are killed and injured. If 

there is a mistake in calculating the damage, 

you have right to complain, and to claim compensation. 

There’s no such thing in Syria. Indeed, 

we don’t have guts. 

As an attorney, I can by no means defend 

someone who commit a crime against the 

state. In Turkey, on the other hand, attorneys 

can defend people who commit all kinds of 

crimes. This is democracy. 

ORSAM 


ORSAM 




27 th , 2013. 

When shopkeeper Murshid abu Mustafa 

arrived in Reyhanlı, he opened a shop that 

is registered to a Turkish citizen. 

ORSAM: Could you tell us about yourself and 

what you went through in Syria and Turkey? 

Murshid abu Mustafa: I came from Aleppo. 

I am 36 years old, and a father of 2 children. 

Although I applied for a job in Syria, I was 

not employed as a civil servant. Because I 

do not know anyone from the Ba’ath group. 

I come from a poor family. I fled to Reyhanlı 

6 months ago. I opened a shop that is registered 

to a Turkish citizen. In return, I gave the 

Turkish citizen a share. 



Murshid abu Mustafa: After the bombing, I 

had to close my shop. I was not at a financial 

loss, but my income came to a standstill. I’ve 

been going out only to perform Friday prayer 

for two weeks. Nobody attacked me at all. Yet I 

locked myself in the house to be safe. After the 

bombing, a negative atmosphere prevailed. 

People provoked one another. They started to 

consider Syrians enemy. Some shopkeepers 

set their eyes on our income since we caused 

to a competition environment. The licensee 

of my shop from Reyhanlı came to visit the 

shop from time to time and seemed like my 

partner. Otherwise, some people might even 

want to hold to ransom. I was already a quiet 

and timid. After all we went through in Syria, 

we were further depressed. We were scared 

and worried. 

PM’s visit to Reyhanlı eliminated our fear all 

of a sudden. The people became tolerant as 

before. If a Syrian had been found guilty as a 

result of the bombing in Reyhanlı and if it had 

been heard, many Syrians here would have 

been negatively affected. But when no Syrian 

was accused of committing the bombing, we 

were relieved. We ran away from the oppression 

and bombing. We learned how painful it 

is before you did. 



27 th , 2013. 

Farmer Rahman Yaser al Bishe fled from 

Nerab district of Idlib with his crowded 

family. 



Rahman Yaser al Bishe: We fled from Nerab 

district of Idlib to Reyhanlı last year. My parents, 

brother, sons-in-law... In total we are a 

27-member family. Our house was bombed. 

We lost 5 members in our family. We came 

here without harvesting our crops. We do not 

know who seize our land right now. We have 

nothing left back in Syria. Everything was destroyed. 

We had rough times in Reyhanlı for 

a while, but everybody was nice to us when 

we first arrived. Some neighbors gave us mattress, 

some others blanket. Some of them 

brought flour, some of them bread. There 

was a nice environment in Reyhanlı. We were 

forgetting our pain. Children started not to 

consider here abroad anymore. Furthermore, 

there are even Syrian children who are learning 

Turkish while playing with their friends. 



Rahman Yaser al Bishe: We were as sad as 

you were, and we cried with you. However, we 

32 

ORSAM 



ORSAM 

are not responsible for what happened. Our 

town in Syria is most dangerous among others 

and located nearest to military troops, airport. 

Yet we cannot leave Reyhanlı. 



27 th , 2013. 

Carriage Driver Shekib al Hasan Abu Nafi 

lost his son in the civil war. 



Shekib al Hasan Abu Nafi: I am from Idlib 

province of Syria. I am 54 years old. Bombs 

were dropped on our village in Syria. I worked 

as a carriage driver. I have two married 

daughters, and had a 26-year-old son. My son 

was an electrician. When the civil war broke 

out, my son fought along with his friends, and 

he was martyrized. I fled to Reyhanlı. I work 

in temporary jobs. I receive aid from time to 

time. I live in misery, and sometimes I beg for 

help. 


bombing? 

Shekib al Hasan Abu Nafi: I locked myself 

in the house for a week as a result of the 

bombing in Reyhanlı. I cannot hear from my 

daughters and grandchildren. 



27 th , 2013. . 

Talal al Hamdi abu Rağıb who works in a 

pharmaceutical company says that he shuttles 

back and forth between Syria and Turkey 



Talal al Hamdi abu Rağıb: I am from Aleppo. 

I fled to Reyhanlı 7 months ago. I worked 

in a pharmaceutical company in Aleppo. The 

company was a big business. I had a profit 

share. Every month I go to Syria. My company 

partners come to Hatay. I have no problem in 

financial terms. 

ORSAM: Where were you when the bombing 

took place? What do you think about it? 

Talal al Hamdi abu Rağıb: I was at home 

when the bombing occurred in Reyhanlı. I reside 

in Yenişehir neighborhood. I did not set 

foot outside for 10 days following the bombing. 

My car was parked outside. People broke 

the car glasses, and crushed the bumper. My 

son got beat up on his way to bakery. I understand 

the mood of people. We were scared 

and worried. I saw a group of people protesting 

against the Syrians. 

When the PM came to visit Reyhanlı, we 

overcame our fears and worries. I went to 

the square where the city hall is located, and 

watched. There was an enthusiastic and reassuring 

crowd. The Prime Minister protect us. 

Turkey protect us. It all makes us forget our 

sorrows. 

Terror has spread to all Muslim countries. I 

hope that we won’t see such things happen 

again. I condemn those who commit these 

actions. 



27 th , 2013. 

“The Syrians in Reyhanlı have nothing to 

do with terror. All we ever want is life and 

honor safety,” says Farmer Beshir Hadj Ali. 

ORSAM 


ORSAM 




Beshir Hadj Ali: I came from Salkin district 

of Idlib, Syria to Reyhanlı 5 months ago. I am 

a farmer. I rented 100 decares of chickpeacultivated 

land in my district in Syria. And 

I have 15 decares of land. I need to harvest 

the crop, but I cannot go. A friend of mine 

went to Syria, and he will harvest the crop if 

he can find an opportunity; but the bombing 

still continues in our district. Everyday, I hear 

people migrating and somewhere being destroyed. 

I fled to Turkey without my passport, 

and the controls became more strict as a result 

of the bombing in Reyhanlı. Furthermore, 

I cannot even go out unless I have to. 



Beshir Hadj Ali : I was negatively influenced 

by the bombing in Reyhanlı to a great extent. 

Besides the fear and worry I felt, I locked myself 

in the house for 10 days. If you want us 

to leave Reyhanlı, it comes to mean that you 

send us to death on purpose. The Syrians in 

Reyhanlı have nothing to do with terror. All 

we ever want is life and honor safety. People 

in Syria either were killed or lost their honor, 

there is no way out. Women are being assaulted, 

being raped before the eyes of their 

husbands. They put a knife on their children’s 

throat, they will either sacrifice their honor or 

their children will be killed. At the end, they 

will be raped or killed. You cannot send us 

back to such environment. 

Many Syrians had family fights. Their peace 

was disturbed. Syrian women, as well as girls, 

have no intention to go back to Syria. They 

say they prefer to die here rather than being 

raped in Syria. When the Prime Minister 

came to visit Reyhanlı, we got our hopes up, 

and now we can go out. Everything is not back 

to normal yet, but I feel it. Although nobody 

disturbs us, no one in Reyhanlı welcomes us 

either. I used to buy bread everyday before 

the bombing, now I am afraid to go out often; 

thus I buy bread once a week. All Syrians are 

worried. 

34 

ORSAM 



ORSAM 



27 th , 2013. 

Construction worker Hasan al Dashir who 

fled from Aleppo is married for 3 months. 



Hasan al Dashir: We come from Aleppo, Syria. 

We are married for 3 months. Our families 

met here in Reyhanlı. We got married with 

imam marriage. We have no means to perform 

a civil marriage. Our families signed an 

agreement for 100 thousand in cash and 100 

thousand for later on. In Syria and other Arab 

countries, this is the way how people marry 

before the civil marriage. The money received 

in cash is used for trousseau, and the rest of 

the money is a caution. In case the farmers 

divorce, woman receives the alimony. The 

alimony depends on the financial possibilities 

of families, some of them are millions; while 

some are 100-200 thousand SYP. 

Poor families allocated two rooms for us. We 

use plastic chairs, table, rug and mattress, TV, 

refrigerator in common with the family. Two 

bracelets and rings were given to the bride. A 

tray of baklava was served, and then al-fatehah 

was said. I work as a construction worker, 

and my wife works in agricultural field as day 

laborer. 



27 th , 2013. 

Hashem Hadj Abdullaho abu Zeydan who 

fled from Tayba district of Hama narrowly 

escaped death. 


and your life in Syria and Turkey? 

Hashem Hadj Abdullaho abu Zeydan: I 

come from Tayba district of Hama province, 

Syria. I am 48 years old. I have 5 children. Lots 

of people were killed in Syria, but my family 

always narrowly escaped death. When Tayba 

and Banias were being attacked, we were 

there; and also the day when the bombing occurred, 

we were in front of the city hall. 

ORSAM: Where were you during the bombing? 


Hashem Hadj Abdullaho abu Zeydan: My 

son peddles cigarette, coffee, tea and packaged 

Turkish delight. Generally he stops in 

city center, in front of the city hall, but he was 

in the park in front of the city hall the day 

when the bomb-laden vehicle exploded. My 

wife and I were in front of the office of an aid 

organization providing aid for poor Syrians 

next to the city hall, but it was closed. When 

the azan was recited, I went to mosque for 

noon prayer, and my son and wife went back 

home to have lunch. 

There are 100 meters between the mosque 

and the crime scene. The azan was recited 

at 12.40, we performed the prayer, and the 

people went out of mosque at 13.00. Everybody 

went back to their homes. When I arrived 

home, I heard the blast. Then the second 

blast. Of course, I did not go out. I heard 

the news afterwards. If we had been half an 

hour late or if the aid organization had been 

open, we would be either injured or killed. It is 

called destiny. One cannot escape from death 

by fleeing from Syria. Because there were Syrians 

in that square; some of them sold Syrian 

meatball, some of them sold wraps, and some 

other waited for someone. Some people in 

that square were injured and killed. 

ORSAM 


ORSAM 


We lived like a prisoner for a week. I live in 

Kurtuluş neighborhood of Reyhanlı. At least 

300 Syrian families live here. Some of them 

worked in agricultural field, and some others 

worked as construction workers, while others 

peddled vegetable, fruit. 

Those who have cars parked in front of their 

houses removed the license plates. Those who 

have backyard hid their cars. Because the vehicles 

with Syrian license plate were attacked 

and destroyed. People were manhandled. 

None of the Syrian refugees even went to 

mosque for the first two days. Then we started 

to go to mosque for evening prayer. Syrians 

went to Friday prayer a week later. After 

the Prime Minister visited to Reyhanlı, we felt 

safe like the day we first arrived in Reyhanlı. 

As if we did not suffer enough in Syria, I believe 

that the blast occurred to get rid of us 

and to make us suffer in Reyhanlı as well. 



27 th , 2013. 

“Some people know that we are innocent, 

We have nowhere to go and we will not 

leave Turkey until the end of civil war,” says 

Nesrin Abbadi who is a widow and mother 

of two children. 


and your life in Syria and Turkey? 

Nesrin Abbadi: I come from Sarmin district 

of Idlib, Syria. I am 43 years old. I have two 

children, and my husband was killed. I’ve 

been in Reyhanlı for 7 months. I arrived here 

on a tragic day, and went back to Syria also 

on a tragic day. Because I had lost my husband 

the day I arrived here. My older brother 

died two days ago. I went to Idlib to his funeral. 

I suffered a lot, my children were too 

young, they were still students. When the civil 

war broke out, I took them from school and 

brought to Turkey along with me. If we hadn’t 

fled to Turkey, they would have to join either 

the army or a mujahid group. There was no 

other way out in Syria. They work as porter 

here. I am grateful that we are alive, I don’t 

want anything else. 


bombing? What do you think about it? 

Nesrin Abbadi: We fled to Reyhanlı, Turkey 

to find some peace, but the violence, bombs 

followed us. When my neighborhood were 

in pain, I shared their pain as well. I met a 

few families, and visited them to express my 

condolence. It is horrible to die for nothing, 

to lose one’s children, husband and siblings. 

Those who go through the same understand 

it. When the Turkish PM paid a visit to 

Reyhanlı, all Syrians had a field day. As Syrian 

refugees, we are not to blame. The bombing 

was organized to set us against you, they 

wanted to create trouble, and some people 

were deceived; while some of them know our 

innocence. We have nowhere else to go, we 

will continue to live in Turkey until the end of 

the civil war. 



27 th , 2013. 

Saha Huseyin-al Masri who comes from 

a rich family collect and send aid to poor 

people in Syria as well as those who stranded 

in Syria. 



36 

ORSAM 



ORSAM 

Saha Huseyin-al Masri: I come from Aleppo, 

Syria. Our family name is Masri, because 

during the Ottoman period my family moved 

from Egypt to Aleppo. We were a rich family. 

My wife passed away at a young age. I have 3 

sons and a daughter. My sons are all university 

graduates; my two sons are doctor, and 

one of them is engineer. They live in Gaziantep 

in Turkey. I live with my daughter Rayye. 

She is married with 2 children. My son-in-law 

is literature teacher. My daughter is also a university 

graduate, but she did not work. We are 

from Reyhanlı. My son-in-law is a teacher in 

school for Syrian student, he is striving for the 

education and future of those children rather 

than to earn money. We lost everything because 

of the war, so he wants those who survived 

to have education and to shape their 

own future. 

We left Aleppo due to the barrel bombs 

dropped on our neighborhood, civil war and 

conflicts in the streets. There is nothing left 

from Aleppo. Would you call a place without 

roads, school, hospital, trade a city? I can’t, 

because Aleppo was destroyed. 

Those who are in a good shape send aid to 

those in need who are still in Syria and those 

who fled to Reyhanlı. There are lots of benefactors, 

generous, devoted people among us. 

We help our citizens as much as possible. 

We collected and sent lots of food aid, utensils, 

and whatever is needed for children etc. 

in vehicles. There are many rich families in 

Gaziantep. We collect aid and send them to 

Aleppo for those who are poor and stranded. 

When I arrived in Reyhanlı, I identified 18 

poor families. I told it to my children. They 

sent 200 dollars for each family. We helped 

some people, if not a lot; there are thousands 

of poor people only in Reyhanlı. They live in 

misery. Some of those families do not have 

even mattress or blanket. If a guest came, 

they wouldn’t have even a mattress to sleep 

on. They have nothing to treat either. I feel so 

sad for children and women. There are people 

who have nothing to cook in their kitchens. 

They have to eat the same thing every day. 

This is tragic. 



27 th , 2013. 

“In my country, villages and towns continue 

to be bombed,” says Agriculturalist 

Yaser Dahham abu Mahmud. 



Yaser Dahham abu Mahmud: I worked as an 

agriculturalist in Jabalkırad district of Latakia, 

Syria. I have 2 daughters and a son. My wife 

passed away before the civil war. She fell sick; 

and although I did my best to have her treated, 

she died. I haven’t married anyone else. I am 

an expert in pruning vineyards and orchards, 

applying pesticide, and fertilizing agricultural 

lands. I had a decent life. After the outbreak 

of civil war, I fled from my hometown just like 

villagers in my district and other local people 

in the neighboring villages. 

I worked hard during the tree trimming 

season in Reyhanlı, and made a good circle 

here; and those for whom I worked were also 

pleased with how I worked. I muddled along. 

However, we felt worried due to the bombing 

in the square. I felt like we were in Syria. I 

started afraid of dying and losing honor. 



Yaser Dahham abu Mahmud: I was offended 

by only one of my Turkish neighbors in 

ORSAM 


ORSAM 


Reyhanlı. I did not understand what he said 

but he swore. He wanted me to leave Reyhanlı. 

I locked myself in the house with my children. 

We felt very happy after the Turkish PM came 

to visit Reyhanlı. I did not go to listen to him 

that day, but I asked the neighbors the next 

day and called Syrians. They said that everyone 

is going out, so I did too, as well as 

my children. It was like a step from prison to 

freedom. Thank God I work whenever I can 

find a job, and we are not afraid anymore. In 

my country, villages and towns continue to 

be bombed. I hear someone being killed each 

day. 



27 th , 2013. 

38 

ORSAM 



ORSAM 

ORSAM REPORTS 


March 2009 

The Struggle Against Piracy: 

The Somalia Case and Turkey’s 

Position 

(Tr - Eng) 


April 2009 

60 Years of Alliance: NATO and 

Turkey 

(Tr - Eng) 


May 2009 

Iraq’s Pivotal Point: Talafar 

(Tr - Eng) 


July 2009 

2009 Lübnan Seçimleri: Kazananlar, 

Kaybedenler ve Türkiye 

(Tr) 


August 2009 

Turkey-Lebanon Relations: 

Perceptions of Turkey Among the 

Religious and Sectarian Factions 

in Lebanon 

(Tr - Eng) 


November 2009 

The Tuzhurmatu Turkmens: A 

Success Story 



November 2009 

The Forgotten Turkmen Land: 

Diyala 




Report No: 1 

December 2009 

Abkhazia for the Integration of the 

Black Sea 

(Tr - Eng) 


January 2010 

The Yemen Issue: A Step Toward 

Regional War? 

(Tr - Eng) 


January 2010 

Civil War in Yemen: The Power 

Struggle, Regional Influences and 

Relations With Turkey 

(Tr - Eng) 


February 2010 

The Forgotten Turks: Turkmens 

of Lebanon 




Report No: 2 

February 2010 

Russian Perspective: The Influence 

of the Factor of Iraq on 

Turkey’s Middle East Policies 

(1990-2008) 

(Tr - Rus) 


February 2010 

7 March 2010 Irak Seçimleri 

Öncesi Şii Kökenli Parti ve Seçmenlerin 

Politik Davranışlarının 

Analizi 

(Tr) 


February 2010 

Seçim Öncesi Irak’ta Siyasal Durum 

ve Seçime İlişkin Beklentiler 

(Tr) 


March 2010 

Orsam Heyetinin 7 March 2010 

Irak Seçimlerine İlişkin Gözlem 

Raporu 

(Tr) 


April 2010 

Sultanate of Oman: An Arab State 

Between Tradition and Modernity 

in the Arabian Peninsula 

(Tr) 


April 2010 

Evaluation of Iraqi Parliamentary 

Elections of March 7, 2010 and 

the New Political Equation 

(Tr) 



Report No: 3 

May 2010 

Turkish-Russian Relations: From 

Neighborhood to Strategic Cooperation 

(Tr - Rus) 


September 2010 

Turkmens’ Migration Towards 

Turkey and Turkmen Population 

in Turkey 

(Tr) 



Report No: 4 

October 2010 

Current Situation in Kyrgzstan, 

the Reasons of Change in 

Government and Short Term 

Foresights 

(Tr) 


November 2010 

Away From Iraq: Post 2003 Iraqi 

Migration to Neighboring Countries 

and to Turkey 

(Tr – Eng) 


January 2011 

Turkey-Yemen Relations and the 

Perception of Turkey in Yemen 



January 2011 

Is the Qatar-Iraq-Turkey-Europe 

Natural Gas Pipeline Project 

Feasible? 

(Tr - Eng) 


January 2011 

The State of Kuwait: Relations 

with Turkey, War and Peace and 

the Al-Sabah 

Government in Between 

(Tr) 


January 2011 

Embargo on Iran by the Security 

Council in Legal and Political 

Aspects 

(Tr) 



Report No: 5 

February 2011 

The Recent Developments in 

Kyrgyzstan: 

Past, Present and Future 

(Tr - Rus) 


February 2011 

The Steps of the Egyptian Revolution: 

Is That the End of an Era? 

(Tr) 



Report No: 6 

February 2011 

The Limits of Power in Distraining 

on Ships by a Coast State 

on the 

International Law of the Sea 

-Georgia’s Distraining on the 

Ships Navigating Around the 

Black Sea- 

(Tr) 


February 2011 

Tunisia, Popular Revolution and 

Turkey’s Exprience 

(Tr) 


February 2011 

Property Disagreements in 

Kirkuk: A Study Based on the 

Field Search 

(Tr) 



Report No: 7 

March 2011 

The Developments in Afghanistan 

and Pakistan and Their Effects on 

International Security 

(Tr) 


March 2011 

Shiite Opposition Question in 

Saudi Arabia and Its Impacts 

(Tr) 


March 2011 

Turkmen Existence in Iraq 

(Tr) 


March 2011 

Turkmen Press in Iraq 

(Tr – Ar) 


March 2011 

Current Situation and Important 

Political Developments in Iraq 

(Tr) 



Report No: 1 

March 2011 

Eu’s Water Framework Directive 

Implementation in Turkey: The 

Draft National Implementation 

Plan 

(Eng) 


March 2011 

Popular Revolt in Tunisia and Its 

Aftermath 

(Tr) 


March 2011 

Libyan War, International Intervention 

and Turkey 

(Tr) 

ORSAM 


ORSAM 



March 2011 

From Past to Present Libya 

(Tr) 



Report No: 2 

March 2011 

Climate Change From a Security 

Perspective and Its Effects on 

Middle East 

(Tr) 


March 2011 

Understanding Iraq Through 

Cartoons - 1 

(Tr) 



Report No: 3 

April 2011 

Hydropolitical History of Nile 

River Basin and Recent Developments 

(Tr) 


April 2011 

Social-Political Structure of 

the Northern Iraq and Kurdish 

Regional 

Goverment’s Relations with 

Turkey 

(Tr) 



Report No: 4 

April 2011 

The Obligation of “International 

Cooperation” in Meriç (Maritza- 

Evros) 

Basin Water Management 

(Tr) 


April 2011 

Syria Towards Democracy or 

Civil War?: Social and Political 

Structure, Prospects 

For Change and Its Impacts on 

Turkey 

(Tr) 


May 2011 

Power Struggle in Syria, Reaction 

of the International Community 

and Turkey’s Position 

(Tr) 



Report No: 5 

May 2011 

Turkey-Syria Relations: Asi 

(Orontes) Friendship Dam As An 

Example Of Cooperation 

In Transboundary Waters 

(Tr) 


May 2011 

Orsam Interviews - 1 

Iraqi Arabs, Minorities & Academics 

- 1 

(Tr) 


May 2011 

Orsam Interviews - 2 

Iraqi Turkmens - 1 

(Tr) 


May 2011 

ORSAM Interviews - 3 

Iraqi Kurdish Officials, Academics 

& Journalists - 1 

(Tr) 



Report No: 8 

May 2011 

The 75th Anniversary of Montreaux 

Convention Regarding the 

Regime of Turkish Straits 

(In the Framework of the Changing 

Geopolitics of the Black Sea) 

(Tr) 



Report No: 9 

May 2011 

Afghanistan and Regional Security 

(Middle East, Central and South 

Asia, Russian Federation) 

(Tr - Rus) 


May 2011 

Madagascar: Gains, Missing 

Opportunities, and Relations 

with Turkey in the 50th Year of 

Independence 

(Tr) 


May 2011 

Iraqi Groups’ Approach Towards 

Main Political Problems and Relations 

With Turkey: A Study Based 

On Field Research 

(Tr) 


June 2011 

Antalya Conference of Syrian 

Opposition: Results, Outlook on 

Basic Problems and Expectations 

from Turkey 

(Tr) 


June 2011 

Elections and Experience of Justice 

and Development Party 

(Tr – Ar) 


June 2011 

Reflections Of 12 June 2011 Turkey 

Parliamentary Elections in the 

Middle Eastern Countries 

(Tr - Eng) 


July 2011 

Reflections of 12 June 2011 Turkey 

Parliamentary Elections in the 

Middle East Through Cartoons 

(Tr) 


July 2011 


Cartoons - 2 

(Tr) 



Report No: 6 

July 2011 

Cooperation and Conflict on the 

Mekong River Waters 

(Tr-Eng) 


July 2011 

The Complete Decipher of the 

“Chance in Syria Conference”, 

Carried Out in Antalya Between 

June 1-2 2011 

(Tr - Eng) 


August 2011 


Cartoons - 3 

(Tr) 



Report No: 7 

August 2011 

The Invisible Strategic Resource: 

Transboundary Ground Waters 

(Tr) 


August 2011 

Victory of Justice and Development 

Party in 12 June 2011 

Turkey’s General Elections 

(Tr – Ar) 


August 2011 

Arab Spring Through Cartoons 

– 1 

(Tr) 


August 2011 

Civil War in Libya and International 

Intervention Through 

Cartoons - 1 

(Tr) 


August 2011 

Somalia: A Nation’s Peril and 

Turkey’s Humanitarian Aid 

(Tr) 



The Operaton Against Osama 

Bin Laden and Its Reflections in 

Cartoons 

(Tr) 




Cartoons - 4 

(Tr) 



Report No: 10 


Russia’s and Turkey’s Iran Policies 

in the XXI. Century 

(Tr - Rus) 



Gaza Problem: Israel’s Blocade, 

International Law, Palmer Report 

and Turkey’s Approach 

(Tr) 



Statistics of the Middle Eastern 

Countries 

(Tr) 



Report No: 11 

October 2011 

Anatolian Sphere of Influence 

(Tr-Eng) 



Report No: 12 

October 2011 

Ukraine in Regress: The Tymoshenko 

Trial 

(Eng) 



Report No: 13 

October 2011 

Kazaks and Kazakistanis 

(Tr - Rus) 



Report No: 14 

October 2011 

The Forgotten Turks in Italy: 

Moena Turks 

(Tr - It) 

40 

ORSAM 



ORSAM 


October 2011 

The Regional and Global Effects 

of the Us Post-Withdrawal Policy 

Towards Iraq and Its Reflections 

on Turkey 

(Tr) 



Report No: 8 

October 2011 

Constructed Wetlands and Re- 

Use of Waste Water for the Irrigation 

in Turkey and Israel 

(Tr) 


October 2011 

The Political Balance in Pre- 

Election Period in Tunisia 

(Tr) 


October 2011 


Cartoons - 5 

(Tr) 



Report No: 15 

October 2011 

Great Power Politics on Afghanistan 

(Tr-Eng) 



Report No: 16 

October 2011 

Afghanistan in the Perspective of 

Neighboring Countries 

(Tr-Eng) 


November 2011 

The Community Brought up to 

Agenda upon the Transition in 

Syria: The Turkmens of Syria 

(Tr) 



Report No: 9 

November 2011 

Somalia’s Catastrophic Famine: 

Political Drought or Natural One? 

(Tr-Eng) 


November 2011 

Historical Pragmatism in Syrian 

Political Culture, Syrian Foreign 

Policy Under Bashar Al-Assad 

and Turkish-Syrian Relations 

(Tr) 


November 2011 

From Past to Present: The Iraqi 

Turkmen Front’s Structure and 

Administration 

(Tr) 


November 2011 

Turkmen in Iraq and Their Flight: 

A Demographic Question? 

(Eng) 


November 2011 

Bektashism in Iraq (Turkmens – 

Shabaks – Kakais) 

(Tr) 


November 2011 

Morocco Monarchy in Transformation 

Process: Evolution or 

Revolution? 

(Tr) 


November 2011 

The Efforts of Democratization in 

the Hashemite Kingdom of Jordan 

Within the Context of Local 

Actors and Regional Challenges 

(Tr-Eng) 


December 2011 

The Arab League’s and Turkey’s 

Decisions to Impose Sanction 

Against Syria, and Possible Consequences 

(Tr) 


December 2011 

Current Situation of Disputed 

Areas in Iraq 

(Tr) 



Report: 10 

December 2011 

Turkey and Wfd Harmonization: A 

Silent, But Significant Process 

(Eng) 


December 2011 

The Role of Perception in Turkey- 

France Crisis: French Perception 

on Turkey 

(Tr) 


December 2012 

Arab Spring Through Cartoons 

– 2 

(Tr) 


December 2011 


Cartoons – 6 

(Tr) 


January 2012 


Cartoons – 7 

(Tr) 



Report No: 17 

January 2012 

Presidential Election in Kyrgyzstan 

and Its Effects on Kyrgyzstan-Turkey 

Relations 

(Tr) 


January 2012 

Turkish Political Parties’ Statements 

on Syrian Refugees in Hatay, 

and Approaches of Political 

Party Representatives and Movements 

in Hatay Towards Syrian 

Developments (March-December 

2011) 

(Tr) 


January 2012 

Statistics of Iraq 

(Tr) 



Report No: 11 

January 2012 

Right to Safe Drinking Water and 

Sanitation 

(Tr) 


January 2012 

How and Under What Circumstances 

Could Iraq Be Split Up? 

Being Ready for the Worst 

(Tr – Eng) 


January 2012 

The Struggle for Oil in Iraq: An 

Analysis in the Light of Multi- 

National Companies, 

International Contracts and Constitutional 

Debates 

(Tr) 



Report No: 12 

February 2012 

An Evaluation on the Draft Articles 

on the Law of Transboundary 

Aquifers 

(Tr – Eng) 


February 2012 

Political Rights of Minorities in 

Iraqi Legislation 

(Tr) 


February 2012 

Social Rights of Minorities in Iraqi 

Legislation 

(Tr) 


February 2012 

Human Rights of Minorities in 

Terms of International Law And 

Iraqi Constitution 

(Tr) 


February 2012 

The Future of the Economic Cooperation 

Organization (ECO) 

(Tr - Eng) 


February 2012 

The Missing Letter: The Rise of 

Turkey and the “Bric” Area 

(It) 



Report No: 13 

March 2012 

Water Resources and Management 

in Iran 

(Tr) 


March 2012 

A Critical Look at the Syrian 

Kurdish Opposition 

(Tr) 


March 2012 

Constitutional System and Political 

Parties in Islamic Republic 

of Iran 

(Tr) 



Report No: 18 

April 2012 

Mongolia: A Developing Democracy 

and a Magnet for Mining 

(Eng) 


April 2012 

Understanding the Syrian Problem 

Through Comics - 8 

(Tr) 

ORSAM 


ORSAM 



April 2012 

Arguments on Safe Havens in 

Syria: Risks, Opportunities and 

Scenarios for Turkey 

(Tr - Eng) 



Report No: 14 

April 2012 

The Concept of “Benefit-Sharing”, 

Its Theoretical Background 

and Practical Reflections 

(Tr - Eng) 


April 2012 

Invest to Mosul Invest to Future 

(Tr - Eng) 



Report No: 19 

May 2012 

The Analysis of Trade-Economic 

Relations 

Between Ukraine and Turkey 

(Tr - Rus) 



Report No: 20 

May 2012 

Geopolitical Dynamics as an 

Instrument of Investigation of 

Trends and Scenariouse of Regional 

Development 

(Tr - Rus) 



Report No: 21 

May 2012 

Development of Political System 

in Kazakhstan: 2012 Parliamentary 

Elections 

(Tr) 


May 2012 

New Dynamics in Local and Iraqi 

Politics in Mosul (Field Study) 

(Tr - Eng - Ger) 

ORSAM Bericht Nr. 121 

Mai 2012 

Kommunalpolitik in Mosul und 

Neue Dynamiken in Der Irakischen 

Politik (Feldarbeit) 

(Ger) 



Report No: 15 

May 2012 

Water Resources Management 

in Iraq 

(Tr - Eng) 



Report No: 22 

June 2012 

Global Migration and Development 

of Migration Policies 

of Turkey and European Union 

(Tr) 


July 2012 

Turkey in Africa: The Implementation 

of the Action Plan and an 

Evaluation 

After Fifteen Years 


ORSAM Rapport No 124 

Juillet 2012 

La Turquie en Afrique: Un Bilan 

de la Mise en Oeuvre du Plan 

D’action 

Quinze Ans Apres 




Report No: 23 

July 2012 

Middle East Policy of Russia 

(Tr - Eng) 



Report No: 16 

July 2012 

Towards the New Water Framework 

Directive: Notes on Water 

Draft Law 

(Tr) 


August 2012 

Kurdish Movements in Syria 

(Tr - Eng) 



Report No: 24 


The Development of Belarus - 

Turkey Economic Cooperation in 

Modern Conditions 




Report No: 25 


Belarus-Turkey: Positive Dynamics 

of Intergovernmental 

Cooperation 



November 2012 

Syrian Circassians 

(Tr - Eng) 



Report No: 26 

November 2012 

“The Third Wave”: Geopolitics of 

Postmodernism 

(Tur - Eng) 


November 2012 

Foreign Minister Ahmet 

Davutoğlu’s Visit to Kirkuk 

(Tr - Eng) 


November 2012 

The Rise and Future of Opposition 

in Iraqi Kurdistan Region 

(Tr) 


November 2012 

Iraqi Circassians 

(Tr - Eng) 



Report No: 27 

November 2012 

The Peculiarities of Turkey’s 

Foreign Policy towards the Post- 

Soviet States 

(Tur – Eng - Rus) 



Report No: 28 

November 2012 

Turkish-Crimean Relationship as 

an Integration 

Factor in Turkish-Ukranian Relations 

(Tur – Rus) 



Report No: 29 

December 2012 

Energy Policy of Belarus and the 

Cooperation Belarus Developed 

With Russia and the EU on Energy 

(1991-2011) 

(Tur – Rus) 


December 2012 

“Unity or Pyd Power Play? Syrian 

Kurdish Dynamics After the Erbil 

Agreement” 

(Tr) 


December 2012 

Balances among Kurds in Syria, 

Regime Opponents and Turkey: 

Relations Pattern at the Crossroads 

of Conflict-Stability 

(Tr - Eng) 


December 2012 

Internal Political Balances in 

North Iraq and Future of the Strategic 

Alliance 

(Tr - Eng) 


December 2012 

The State of Turkmen Education 

in Iraq 

(Tr - Eng) 


January 2013 

President Obama’s Second Term: 

Domestic and Foreign Challenges 

(Eng) 


January 2013 

2012 Iraq Assessment and Iraq 

Chronology 

(Tr) 



Report No: 17 

January 2013 

Orsam Water Interviews 2011 

(Tr - Eng) 



Report No: 18 

January 2013 

Orsam Water Interviews 2012 

(Tr - Eng) 



Report No: 30 

January 2013 

Eurasi in 2013: 

Political and Economic 

Analysis 

(Eng) 



Report No: 31 

January 2013 

Cultural Dialogue: Newcomers 

from the Ural-Volga Region – 

Belarusian-Lithuanian Tartars in 

Grand Duchy of Lithuania 

(Tur – Rus) 


January 2013 

Internatonal Politics and Civilizations 

(Clash of Civilizations and 

Dialogue) 

(Tr - Eng) 


February 2013 

David cameron and the Eu: 

Crossing the Rubicon 

(Eng) 


March 2013 

Syrian Turkmens: Political Movements 

and Military Structure 

(Tr - Eng) 


March 2013 

Democracy Process and Problems 

in Iraqi Kurdistan 

(Tr - Eng) 

42 

ORSAM 



ORSAM 


April 2013 

Basic Data on 2013 Local Elections 

in Iraq 

(Tr) 


April 2013 

Electoral Laws in Iraq 

(Tr) 



Report No: 19 

April 2013 

Transboundary Waters within the 

Scope of EU Water Framework 

Directive 

(Tr) 



Report No: 32 

May 2013 

Historical Notes from the Minutes 

of the Montreux Straits 

Conference and Kanal İstanbul 

(Tr) 


May 2013 

ORSAM Report on Reyhanlı 

“11 May” 

(Tr - Eng) 


May 2013 

Interviews With Syrian Refugees 

in Reyhanlı - I 

(Tr - Eng) 


May 2013 


in Reyhanlı - II 

(Tr - Eng) 


May 2013 

Interviews With Syrian Women in 

Reyhanlı - III 

(Tr - Eng) 


May 2013 


in Reyhanlı (After Reyhanlı 

Bombings) - IV 

(Tr - Eng) 

ORSAM 


ORSAM 


ACADEMIC STAFF 




ORSAM Advisor,Middle East, METU Director of Institute of Social Sciences 

Assoc. Prof. Dr. Hasan Ali Karasar ORSAM Advisor, ORSAM Eurasian Strategies Coordinator - Bilkent University 

Prof. Dr. Tarık Oğuzlu 

ORSAM Advisor,Middle East-Antalya International University 

Assoc. Prof. Dr. Harun Öztürkler ORSAM Advisor, Middle East Economies - Afyon Kocatepe University, Department of Economics 

Assoc. Prof. Dr. Mehmet Şahin 

ORSAM Advisor, Middle East - Gazi University, Department of IR 

Assoc. Prof. Dr. Özlem Tür 

ORSAM Advisor, Middle East - METU, Department of IR 


ORSAM Advisor, Middle East 

Asst. Prof. Dr. Serhat Erkmen 

ORSAM Advisor, Middle East -Ahi Evran University, Department of IR 

Asst. Prof. Dr. Canat Mominkulov ORSAM Researcher, Eurasia, Al Farabi Kazakh National University 


ORSAM Advisor, Middle East - St. Petersburg University 

Assoc.Prof.Dr. Didem Danış 

ORSAM Advisor, Middle East - Galatasaray University, Department of Sociology 

Dr. Jale Nur Ece 

ORSAM Advisor, Maritime Safety and Security 

Assoc. Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) ORSAM Advisor, Eurasia 

Assoc.Prof.Dr. Yaşar Sarı 

ORSAM Advisor, Eurasia - Kyrgyzstan-Turkey Manas University 

Asst. Prof. Dr. Bayram Sinkaya 

ORSAM Advisor, Middle East - Yıldırım Beyazıt University Department of International Relations 


ORSAM Advisor, Eurasia 

Att. Aslıhan Erbaş Açıkel 

ORSAM Advisor, Energy-Maritime Law 

Pınar Arıkan Sinkaya 

ORSAM Advisor, Middle East - METU Department of International Relations 


ORSAM Advisor, Africa - ORSAM Antananarivo (Madagascar) Representative 

Bilgay Duman 

ORSAM Researcher, Middle East 

Tamer Koparan 

ORSAM Managing Editor 

Noyan Gürel 

ORSAM İzmir Represatative 

Oytun Orhan 

ORSAM Researcher, Middle East 

Sercan Doğan 

ORSAM Research Assistant, Middle East 

Nebahat Tanriverdi 


Seval Kök 


Uğur Çil 

ORSAM, Middle East 

Göknil Erbaş 

ORSAM, Black Sea 

Shalaw Fatah 


Tuğçe Kayıtmaz 

Interpreter 


Dr. Tuğba Evrim Maden 

ORSAM Water Research Programme Hydropolitics Researcher 

Dr. Seyfi Kılıç 

ORSAM Water Research Programme Hydropolitics Researcher 

ORSAM ADVISORY BOARD 

Dr. Ismet Abdulmecid 

Prof. Dr. Ramazan Daurov 

Prof. Dr. Vitaly Naumkin 

Hasan Alsancak 


Prof. Dr. Ahat Andican 

Prof. Dorayd A. Noori 

Prof. Dr. Tayyar Arı 

Prof. Dr. Ali Arslan 

Dr. Farhan Ahmad Nizami 

Başar Ay 

Prof. Aftab Kamal Pasha 

Prof. Dr. Mustafa Aydın 

Ambassador Shaban Murati 

Dr. Ersel Aydınlı 

Safarov Sayfullo Sadullaevich 

Mohamed Noureddine 

Prof. Dr. Hüseyin Bağcı 

Itır Bağdadi 

Prof. Dr. İdris Bal 

Assist. Prof. Dr. Ersan Başar 

Kemal Beyatlı 

Yaşar Yakış 

Barbaros Binicioğlu 

Prof. Dr. Ali Birinci 

Patrick Seale 

Assoc. Prof. Dr. Mustafa Budak 

Assoc. Prof. Dr. Hasan Canpolat 

Ret. (Air) Gen. Ergin Celasin 

Dr. Sami Al Taqi 

Assoc. Prof. Dr. Mitat Çelikpala 

Çetiner Çetin 

Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya 

Former President of Iraqi Council of State 

Assistant Director, Russian Academy of Sciences Institute of Oriental Studies 

Director, Russian Academy of Sciences Institute of Oriental Studies 

İhlas Holding CEO 

ORSAM Advisor Middle East, METU Director of Institute of Social Sciences 

Former Minister & Istanbul University 

Vice-Undersecretary in Iraq’s Embassy in Ankara 

Uludağ University, Head of Department of International Relations 

Istanbul University, Department of History 

The Director of Centre for İslamic Studies at Oxford University 

General Secretary, Turkish Textile Employers’ Association 

The Director of The Centre for West Asian Studies in India 

President of Kadir Has University 

Albanian Institute for International Studies 

Vice-President of Bilkent University, Fulbright Executive Director 

Strategic Research Center Under The President of Tajikistan 

Specialist in Turkish Affairs, Prof. at Lebanese University - History 

METU, Head of Department of International Relations 

İzmir Economy University, Department of International Relations and European Union 

Member of Parliament in the 24th Legislative Term of Grand National Assembly of Turkey 

Karadeniz Techinical University, Maritime Transportation and Management Engineering 

Head of Iraqi Turkman Press Council 

Ambassador, Former Minister of Foreign Affairs 

ORSAM Advisor, Middle Eastern Economies 

Polis Akademisi 

Well-Known Middle East and Syria Specialist 

Deputy Director General in Prime Ministerial State Archives 

Turkish Ministry of Defense Advisor 

23rd Commander of Air Forces 

General Manager of Orient Research Center 

Kadir Has University, Head of Deparment of International Relations 

Journalist, Iraq 

President of The Council of Higher Education 

44 

ORSAM 



ORSAM 

Assoc. Prof. Dr Didem Danış 

ORSAM Advisor, Immigration Studies & Iraqi Refugees, Galatasary University, Department of Sociology 

Prof. Dr. Volkan Ediger 

İzmir Economy University, Department of Economics 

Prof. Dr. Cezmi Eraslan 

President of Atatürk Research Center, Istanbul University, Department of History 

Prof. Dr. Çağrı Erhan 

Ankara University, Faculty of Political Science, Department of IR & Director ATAUM 


ORSAM Middle East Advisor, Ahi Evran University, Head of the Department of International Relations 

Dr. Amer Hasan Fayyadh 

Baghdad University, Dean of Political Sciences Faculty (Iraq) 

Att. Aslıhan Erbaş Açıkel 

ORSAM Advisor, Energy-Maritime Law 

Cevat Gök 

Manager of Iraq El FIRAT TV - Turkey 

Mete Göknel 

Former Director of Petroleum Pipeline Corporation (BOTAŞ) 

Osman Göksel 

BTC & NABUCCO Coordinator 

Timur Göksel 

Beirut American University (Lebanon) 

Prof. Muhamad Al Hamdani 

Cultural Undersecretary in Iraq’s Embassy in Ankara 

Numan Hazar 

Retired Ambassador 


ORSAM Middle East Advisor 

Assoc. Prof. Dr. Pınar İpek 

Bilkent University, Department of International Relations 

Dr. Tuğrul İsmail 

TOBB University of Economics & Technology, Department of International Relations 

Assoc. Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) ORSAM Eurasia Advisor 

Assoc. Prof. Dr. Hasan Ali Karasar Bilkent University, Department of International Relations 

Assoc.Prof.Dr. Şenol Kantarcı 

Kırıkkale University, Department of International Relations 

Selçuk Karaçay 

Deputy Director, Vodafone (Turkey) 

Assoc. Prof. Dr. Nilüfer Karacasulu Dokuz Eylül University, Department of International Relations 

Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman 

Istanbul Medeniyet University, Department of International Relations 

Assoc. Prof. Dr. Şaban Kardaş 

TOBB Economy and Technology University, Department of International Relations 

Assoc. Prof. Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli Çukurova University, Head of the Department of International Relations 

Prof. Dr. Aleksandr Knyazev 

Kyrgyz Slavic University (Bishkek) 

Prof. Dr. Erol Kurubaş 

Kırıkkale University, Head of the Department of International Relations 

Prof. Dr. Talip Küçükcan 

Director of Marmara University, Institute of Middle East Studies 

Arslan Kaya 

KPMG, Sworn-in Certified Financial Accountant 

Dr. Hicran Kazancı 

Iraqi Turkman Front Turkey Representative 

İlhan Tanır 

ORSAM Middle East Advisor, Journalist 

İzzettin Kerküklü 

President of Kirkuk Foundation 

Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu 

Okan University, Head of Department of International Relations 

Prof. Dr. Alexandr Koleşnikov 

Diplomat 

Dr. Max Georg Meier 

Hanns Seidel Foundation, Projects Director (Bishkek) 

Prof.Dr. Mosa Aziz Al-Mosawa 

President of Baghdad University (Iraq) 

Prof. Dr. Mahir Nakip 

Erciyes University, Faculty of Economic and Administrative Sciences 

Assoc.Prof.Dr. Tarık Oğuzlu 

ORSAM Advisor,Middle East-Antalya International University 

Hediye levent 

Journalist, Syria 

Prof.Dr. Çınar Özen 

Ankara University, Faculty of Political Science, Department of International Relations 

Murat Özçelik 

Ambassador 

Assoc. Prof. Harun Öztürkler 

ORSAM Middle East Economies Advisor, Afyon Kocatepe University, Department of Economics 

Dr. Bahadır Pehlivantürk 

TOBB Economy and Technology University, Department of International Relations 

Prof. Dr. Victor Panin 

Pyatigorsk University (Pyatigorsk, Russian Federation) 

Assoc.Prof.Dr. Fırat Purtaş 

Gazi University Department of International Relations, Deputy Secretary General of TÜRKSOY 

Prof. Suphi Saatçi 

Secretary-General of Kirkuk Foundation 

Assoc. Prof. Dr. Yaşar Sarı 

ORSAM Advisor, Eurasia - Kyrgyzstan-Turkey Manas University 

Ersan Sarıkaya 

Türkmeneli TV (Kirkuk, Iraq) 

Dr. Bayram Sinkaya 

ORSAM Middle East Advisor, Atatürk University 

Assoc.Prof.Dr. İbrahim Sirkeci 

Reader in Demography and Marketing Regent’s College, (London, UK) 

Dr. Aleksandr Sotnichenko 

St. Petersburg University (Russian Federation) 

Semir Yorulmaz 

Journalist, Egypt 

Zaher Sultan 

President of Lebanon Turkish Association 

Dr. Irina Svistunova 

Russia Strategic Research Center, Turkey-Middle East Studies Expert (Russian Federation) 

Asst. Prof. Dr. Mehmet Şahin 

ORSAM Advisor, Middle East, Gazi University, Department of International Relations 

Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin 

Gazi University, Department of International Relations 

Mehmet Şüküroğlu 

Energy Expert 

Assoc. Prof. Dr. Oktay Tanrısever METU, Department of International Relations 

Prof. Erol Taymaz 

Vice President of the METU North Cyprus Campus (TRNC) 

Prof. Sabri Tekir 

Dean of İzmir University, Faculty of Economics and Administrative Sciences 

Dr. Gönül Tol 

Director of Middle East Institute Turkish Studies (USA) 

Advt. Niyazi Güney 

Prens Group, Vice Chairman 

Asst. Prof. Dr. Özlem Tür 

ORSAM Advisor, Middle East, METU, Department of International Relations 

M. Ragıp Vural General Coordinator of 2023 (Magazine) 

Dr. Ermanno Visintainer 

Director of Vox Populi (Rome,Italy) 

Dr. Umut Uzer 

Istanbul Technical University, Humanities and Social Sciences 

Prof. Dr. Vatanyar Yagya 

St. Petersburg City Council Member, St. Petersburg University (Russian Federation) 


ORSAM Eurasia Advisor 

EDITORIAL BOARD OF MIDDLE EAST STUDIES 

Meliha Altunışık 

Bülent Aras 

Tayyar Arı 

İlker Aytürk 

Recep Boztemur 

Middle East Technical University (Turkey) 

Ministry of Turkish Foreign Affairs, Head of Center for Strategic Strategic Research 

Uludağ University (Turkey) 

Bilkent University (Turkey) 

Middle East Technical University (Turkey) 

ORSAM 


ORSAM 


Katerina Dalacoura 

London School of Economics (UK) 

F. Gregory Gause Vermont University (USA) 

Fawaz Gerges 

London School of Economics (UK) 

Ahmet K. Han 

Kadir Has University (Turkey) 

Raymond Hinnebusch 

St. Andrews University (UK) 

Rosemary Holiis 

City University (UK) 

Bahgat Korany 

Durham University (UK) 

Peter Mandaville 

George Mason University (USA) 

Emma Murphy 

Durham University (UK) 

MIDDLE EAST ANALYSIS EDITORIAL BOARD 

Prof. Dr. Meliha Altunışık 


Assoc. Prof. Dr. Hasan Ali Karasar 


Middle East Technical University , Director of Institute of Social Sciences 


Bilkent University, Department of International Relations 

ORSAM Middle East Advisor, Ahi Evran University, Head of Department of International Relations 

46 

ORSAM 


ORSAM 


Mithatpaşa Caddesi 46/6 Kızılay-ANKARA 

Tel: 0 (312) 430 26 09 Fax: 0 (312) 430 39 48 

www.orsam.org.tr, orsam@orsam.org.tr

Metnin Tamamı - orsam

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?