31.03.2015 Views

Mynydd Llangynidr, Brecknockshire - Royal Commission on the ...

Mynydd Llangynidr, Brecknockshire - Royal Commission on the ...

Mynydd Llangynidr, Brecknockshire - Royal Commission on the ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<str<strong>on</strong>g>Mynydd</str<strong>on</strong>g> <str<strong>on</strong>g>Llangynidr</str<strong>on</strong>g> Upland Survey<br />

UIP081<br />

Produced for RCAHMW<br />

Crynodeb Nad yw’n Dechnegol<br />

Gwnaethpwyd arolygiad o ardal <str<strong>on</strong>g>Mynydd</str<strong>on</strong>g> <str<strong>on</strong>g>Llangynidr</str<strong>on</strong>g> o dan nawdd Menter Ucheldiroedd<br />

gymor<strong>the</strong>dig y Comisiwn Brenhinol ar Henebi<strong>on</strong> Hanesyddol Cymru (RCAHMW) rhwng Ebrill 2008<br />

a Mawrth 2009.<br />

Oddeutu 38 cilomedr sgwâr oedd maint yr ardal arolygu ac roedd yn cwmpasu crib i’r Gogledd o<br />

Ferthyr Tudful ac i’r Gorllewin o Grucywel, gyda Chr<strong>on</strong>fa P<strong>on</strong>tsticill yn ffin iddi i’r Gorllewin a’r<br />

B4560 yn darparu’r ffin Ddwyreiniol. I’r de gorweddai terfyn y Parc Cenedlaethol, Comin Merthyr<br />

a’r A465 (T) rhwng Cendl a Merthyr Tudful.<br />

Cafwyd 660 o safleoedd o ganlyniad i’r arolygiad, ac o’r rhain yr oedd 121 wedi’u cofnodi ar y<br />

NMR a 320 ar yr HER. Roedd gan yr ardaloedd dyffrynnog ddwysedd uwch o safleoedd na’r<br />

llethrau uwch. Roedd hyn oherwydd bod llawer mwy o graig yn brigo y medrid ei defnyddio er<br />

mwyn codi adeiladweithiau. Gwelwyd gweithgarwch diwydiannol mynych ôl-ganoloesol a modern<br />

o amgylch ymyl<strong>on</strong> yr ardal arolygu, yn arbennig yng Ngogledd-ddwyrain a De-orllewin yr ardal.<br />

Ni chafodd y pantiau o waith dyn a gafwyd yn aml iawn yn y llethrau marian eu cofnodi bob<br />

amser, oherwydd iddynt gael eu hadeiladu’n ddiweddar iawn ac am fod cymaint oh<strong>on</strong>ynt yn<br />

gyffredinol. Nodweddi<strong>on</strong> ôl-ganoloesol neu fodern oedd y rhain a grëwyd gan dynnu cerrig rhydd<br />

a’u pentyrru o amgylch y pant. Fel rheol yr oeddent oddeutu 1.5 medr ar eu traws ac 1 fedr o<br />

ddyfnder, er bod eu siâp a’u maint yn amrywio’n sylweddol. Fe’u ceid yn aml mewn grwpiau,<br />

weithiau bob yn ddau, <strong>on</strong>d yn ddig<strong>on</strong> mynych yn dod i gymaint â deg neu bym<strong>the</strong>g. Mae’n<br />

ymddangos bod y pantiau hyn yn llochesau bach neu dyllau ymochel, sy’n gysylltiedig â<br />

hyfforddiant milwrol. Golyga’r ffaith fod cymaint o’r nodweddi<strong>on</strong> hyn yn bresennol ledled yr ardal<br />

na chawsant mo’u cynnwys yn y gr<strong>on</strong>fa ddata derfynol.<br />

Yn gyffredinol cafwyd y cerrig brig ar y llethrau uwch, ac arddangoswyd argaeledd calchfaen ar<br />

gyfer adeiladu a phrosesau diwydiannol gan yr odynau calch a’r chwareli yn yr ardal arolygu.<br />

Yn ystod yr arolygiad ni lwyddwyd i ganfod rhai safleoedd a gofnodir yn yr HER lleol<br />

(Ymddiriedolaeth Archeolegol Clwyd-Powys). Mewn rhai achosi<strong>on</strong>, medrai hyn fod oherwydd bod<br />

y cyfesurynnau yn anghywir. Mwy na <strong>the</strong>byg y gellir priodoli methiannau eraill i ddod o hyd i<br />

safleoedd i’r gorchudd trwchus o lystyfiant ar y llethrau is a’r ardaloedd eang o weunydd mawn a<br />

chorsydd yn rhan ddeheuol yr ardal arolygu. Gallai’r tywydd fod yn ffactor yn ogystal, gydag eira<br />

ysgafn yn cuddio rhai nodweddi<strong>on</strong> o bryd i’w gilydd. Fodd bynnag, daethpwyd o hyd i lawer o<br />

safleoedd newydd yn ogystal.<br />

Yn gyffredinol, llwyddodd y prosiect yn y gwaith o greu cofnod cyflawn o’r adeiladweithiau<br />

artiffisial o fewn yr ardal arolygu a chynhyrchu set o ddata a fydd yn cefnogi ymchwil yn y<br />

dyfodol. Defnyddiwyd cryn dipyn ar GIS a bydd y trawsgrifiadau o’r ffotograffau o’r aer o’r<br />

RCAHMW a’r data yn cyfrannu at brosiect sydd ar y gweill yn ArchaeoPhysica er mwyn datblygu<br />

dulliau dadansoddol wedi’u seilio ar GIS o archwilio Ucheldiroedd Cymru.<br />

Mawrth 2009<br />

Page i<br />

\\Harappa\projects\UIP081 <str<strong>on</strong>g>Mynydd</str<strong>on</strong>g> <str<strong>on</strong>g>Llangynidr</str<strong>on</strong>g>\Reporting\Draft Final\AP UIP081 <str<strong>on</strong>g>Mynydd</str<strong>on</strong>g> <str<strong>on</strong>g>Llangynidr</str<strong>on</strong>g> report<br />

(Draft Final).doc<br />

Copyright ArchaeoPhysica Ltd. 10/02/2009

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!