С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ 

ҦЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІНІҢ 

МЕДИЦИНАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ ҤЛГІСІ: 

БОЛАШАҚ ДӘРІГЕРЛЕРДІҢ 

КӚЗҚАРАСЫМЕН 

МОДЕЛЬ МЕДИЦИНСКОГО ОБРАЗОВАНИЯ 

КАЗАХСКОГО НАЦИОНАЛЬНОГО МЕДИЦИНСКОГО 

УНИВЕРСИТЕТА ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА: 

ГЛАЗАМИ БУДУЩИХ МЕДИКОВ 

MODEL OF MEDICAL EDUCATION KAZAKH NATIONAL 

MEDICAL UNIVERSITY NAMED AFTER 

S.D.ASFENDIYAROV:BY EYES OF FUTURE PHYSICIANS 

ҚазҦМУ Тор-100 клубы 

Клуб Тор-100КазНМУ 

Club TOP-100 KazNMU, 2012

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҦЛТТЫҚ 

МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІНІҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ БІЛІМ 

БЕРУ ҤЛГІСІ: 

БОЛАШАҚ ДӘРІГЕРЛЕРДІҢ КӚЗҚАРАСЫМЕН 

МОДЕЛЬ МЕДИЦИНСКОГО ОБРАЗОВАНИЯ КАЗАХСКОГО 

НАЦИОНАЛЬНОГО МЕДИЦИНСКОГО 

УНИВЕРСИТЕТА ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА: 

ГЛАЗАМИ БУДУЩИХ МЕДИКОВ 

MODEL OF MEDICAL EDUCATION KAZAKH NATIONAL 

MEDICAL UNIVERSITY NAMED AFTER 

S.D.ASFENDIYAROV:BY EYES OF FUTURE PHYSICIANS 

АЛМАТЫ, 2012 

2

С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицина университетінің 

медициналық білім беру үлгісі: Болашақ дәрігерлердің көзқарасымен – 

Алматы, 2012. – 82 б. 

Авторлары/ Авторы/ Authors: 

ТОP-100 клубының президенті Садыкова Яна 

ТОP-100 клубының мүшелері: 

-Аманкулов Жандос 

-Кушпелева Наталья 

-Аскарова Ажар 

-Определеннов Виктор 

-Джарболова Акерке 

-Хожамкул Рабига 

-Клепиков Дмитрий 

-Туйгынов Жандос 

-Зяблицкая Мария 

-Айнакулов Данияр 

-Абылкасымова Айна 

-Атакаева Айдана 

-Грушевский Виталий 

-Дабылтаева Куралай 

-Молдабаев Серикбол 

-Оспанов Бексултан 

-Казиева Рената 

-Абдрахманов Олжас 

-Аубакирова Раушан 

-Тишакова Анастасия 

-Камиева Назия 

-Ишанов Искандер 

-Хан Галина 

-Токтабекова Айжан 

-Борончиева Айнара 

3

МАЗМҰНЫ 

1. Кіріспе......................................................................................................5 

2. Білім берудің CBE-жолының қалыптасу тарихы …...…………...6 

2.1 Құзіреттер типологиясы………………………………………………..7 

2.2 Құзірет түрлері ...........………………………………………………….7 

2.4 Еуропа Одағының негізгі құзіреттері ………………………………...8 

3. Шет елдерде медициналық білім берудегі негізгі қҧзіреттер 

………….....................................………………………………………..9 

3.1 АҚШ медициналық білім беруіндегі құзіреттер …………………….9 

3.2 Канада медициналық білім беруіндегі құзіреттер …………………...9 

3.3 Ұлыбритания медициналық білім беруіндегі құзіреттер …….…….10 

3.4 Ресей медициналық білім беруіндегі құзіреттер …………………...10 

4. С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҦМУ студенттерінің негізгі 

қҧзіреттері……………………………………………………………..10 

4.1 Когнитивті құзіреттер 

...........................................................................10 

4.2 Операционалды құзіреттер ……………………………………….......12 

4.3 Коммуникативті құзіреттер ………………………………………......14 

4.4 Құқықтық құзірет ………………………………………………......…16 

4.5 Ӛзбетінше білім алу құзіреті ………………………………………....17 

5. Әдебиеттер тізімі ……………………………………………………....19 

6. Медициналық білім беру жҥйесі туралы ойлардың эволюциясы 

С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ профессорларымен 

сұхбат……..20 

7. Мен - болашақ дәрігермін!..................................................................57 

8. С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҦМУ тҥлегінің негізгі 

қҧзіреттері………………………..…………………….......................67 

4

СОДЕРЖАНИЕ 

3. Введение....................................................................................................5 

4. История становления CBE-подхода в образовании………………...6 

2.1 Типологии компетенций………………………………………………….7 

2.2 Виды компетентности ……………………………………………………7 

2.4 Ключевые компетенции Совета Европы………………………………...8 

3. Основные компетенции в медицинском образовании в зарубежных 

странах……………………………………………………..9 

3.1 Компетенции в медицинском образовании США………………………9 

3.2 Компетенции в медицинском образовании Канады……………………9 

3.3 Компетенции в медицинском образовании Великобритании…….….10 

3.4 Компетенции в медицинском образовании России…………………...10 

4. Основные компетенции для студента КазНМУ 

имени С.Д. Асфендиярова……………………………………………..10 

4.1 Когнитивная компетенция .....................................................................10 

4.2 Операциональная компетенция………………………………………..12 

4.3 Коммуникативная компетенция……………………………………….14 

4.4 Правовая компетенция………………………………………………….16 

4.5 Компетенция самообразования………………………………………...17 

5. Список литературы ……………………………………………………..19 

6. Эволюция мнений о системе медицинского образования 

Интервью с профессорами КазНМУ имени С.Д. Асфендиярова……..20 

7. Я - будущий медик!................................................................................57 

8. Ключевые компетенции выпускника КазНМУ 

имени С.Д. Асфендиярова………………………..……………………..67 

5

TABLE OF CONTENTS 

1. Introduction 

2. The history of the formation of CBE-wide approach to education 

2.1 Typologies of competencies 

2.2 Types of competence 

2.4 Key competencies of the Council of Europe 

3. Core competencies in medical education in foreign countries 

3.1 Competence in Medical Education of USA 

3.2 Competence in Medical Educationof Canada 

3.3 Competence in Medical Education of UK 

3.4 Competence in Medical Education of Russia 

4. Core competencies for the student KazNMU 

named after S.D. Asfendiyarov 

4.1 Cognitive Competence 

4.2 Operational competence 

4.3 Communicative Competence 

4.4 Legal Competence 

4.5 Competence of the self-education 

5. The evolution of views on medical education 

Interviews with professors KazNMU named after S.D. Asfendiyarov 

6. I’m - future doctor! 

7. Application with 5 core competencies for KazNMU named after S.D. 

Asfendiyarov 

6

Кіріспе 

Введение 

Introduction 

Заманауи дамушы 

және жетілуші әлем 

айтарлықтай маңызды 

және кәсіби ұтқырлықты 

талап етеді. Осы 

жағдайда әлеуметке одан 

ары қарай да әрекет ете 

алатын, алдында тұрған 

ӛмірлік және жұмысқа 

қатысты мәселелерді 

шеше алатын түлектер 

қажет және бұл тек алған 

біліміне емес, қорсымша 

қасиеттеріне 

де 

байланысты, ал оларды 

белгілеу үшін қазіргі білім 

берудің мақсаттарына 

сәйкес келетін «құзірет» 

және «құзіреттілік» 

түсініктері қолданылады. 

Қазіргі кезде ӛте 

сәнді бұл «құзірет» сӛзінің 

мағынасын түсіну үшін, 

латын тіліне назар аудару 

қажет. Сompeto жетемін, 

сәйкес келемін, сай келемін 

дегенді білдіреді. Егер "сай 

келетін" болсам (яғни, осы 

жұмыс түрінің сапалы 

жасалуын қамтамасыз 

ету үшін қажеттіні жасай 

аламын), онда маған 

менде бар «сәйкес» 

қасиеттерімді қолдануға 

мүмкіндік береді. Демек, 

сәйкес лауазымға 

тағайындайды және 

сәйкес 

сӛзбен 

«мадақтайды». Яғни, 

құзірет – білімі, кәсіби 

тәжірибесі, әрекет ету 

мүмкіндіктері мен 

Современный 

развивающийся и 

совершенствующийся мир 

предусматривает 

значительную социальную 

и профессиональную 

мобильность. В этих 

условиях социуму нужны 

выпускники, готовые к 

включению в дальнейшую 

жизнедеятельность, 

способные практически 

решать встающие перед 

ними жизненные и 

профессиональные проблемы 

и это зависит не от 

полученных знаний, а от 

неких дополнительных 

качеств, для обозначения 

которых и употребляются 

понятия «компетенции» и 

«компетентности», более 

соответствующие 

пониманию современных 

целей образования. Чтобы 

понять смысл этого 

модного, в нынешнее 

время, слова «Компетенция», 

необхо-димо 

обратится к латинскому 

языку. Сompeto переводиться 

как, добиваюсь, 

соответствую, подхожу. 

Если "подхожу" (т.е. умею 

делать то, что требуется 

для качественного 

выполнения данного вида 

работ), то мне и 

полномочия дают, 

"соответствующие" 

имеющимся у меня 

качествам. А, значит, на 

должность 

7 

Developing and 

improving modern world 

provides significant social 

and profecinal mobility. 

Under these conditions, 

socium need graduates who 

are ready for inclusion in 

subsequent livelihoods that 

can solve almost facing them 

in life and professional 

problems and it does not 

depend on the knowledge 

gained, and from some 

additional properties, for 

which the designation is 

used, and the concept of 

"competence" and 

"competence "more 

appropriate understanding of 

contemporary educational 

purposes. 

To understand the 

meaning of fashion, at the 

present time, the word 

"competence", you must turn 

to the Latin language. 

Competo translated as, 

sought corresponding to, go 

up. If "go up" (ie, know how 

to do what is required for 

good performance of this type 

of work), I give and powers, 

"according to" the best of my 

qualities. And, then, to the 

position corresponding to 

designate and appropriate

тұлғаның берілген 

жағдайға 

және 

лауазымына байланысты 

тәртіп дағдыларының 

бірлігі. 

Құзіреттілік және 

құзірет бір емес екендігін 

атап кеткен дұрыс. 

Құзіреттілік тек қана 

когнитивті және 

операционалдытехнологиялық 

құрамдастардан тұрып 

қана қоймай, сонымен 

қатар, мотивациялық, 

этикалық, әлеуметтік 

және тәртіптік, оқу 

нәтижелерінен (білімі мен 

игерімі), 

құнды 

бейімделулер жүйесінен, 

әдеттерінен және т.б. 

тұрады. Ал құзірет – 

әбден жатталған және 

жүйелендірілген білімі, 

игерімі мен дағдылары, 

түсінігі, әрекеттерінің 

бағдарламасы 

(алгоритмі). Немесе 

құзірет – адам ие болуы 

мүмкін қасиеттердің 

жиынтығы болса, ал 

құзіреттілік – адам ие 

қасиеттердің жиынтығы. 

Бізді қоршаған әлем 

ӛзгеріске ұшырауына 

байланысты, бізге де 

бәсекегеқабілетті болу 

үшін ӛмірдің барлық 

ағымында уақыттан 

қалмай ӛзгеру қажет. Бұл 

ӛзгерістер біздің білім 

беру жүйесіне де әсер 

етті, білім беру үлгісіндегі 

барлық ӛзгерістерді 

түсіну үшін тарихқа кӛз 

жүгірту қажет. 

Бұл кітапта біз – 

Топ-100 клубының 

студенттері біздің 

соответствующую 

назначают 

и 

соответствующим 

словом "величают". То 

есть компетенция - 

единство знаний, 

профессионального 

опыта, способностей 

действовать и навыков 

поведения индивида, 

определяемых целью, 

заданностью ситуации и 

должностью. 

Следует 

подчеркнуть что 

компетентность и 

компетенция не одно и то 

же. Компетентность 

включает в себя не только 

когнитивную 

и 

операциональнотехнологическую 

составляющие, но и 

мотивационную, 

этическую, социальную и 

поведенческую, 

результаты обучения 

(знания и умения), систему 

ценностных ориентаций, 

привычки и т.д. В то 

время как компетенция – 

знания, умения и навыки, 

представления, 

программы (алгоритмы) 

действий, приведенные в 

систему и доведенные до 

автоматизма. Или 

компетенция - 

совокупность того, чем 

человек располагает, а 

компетентность – это 

совокупность того, чем он 

владеет 

Вследствие того, 

что мир вокруг нас 

меняется, то и нам надо 

во всех сферах жизни не 

отставать от времени, 

чтобы 

быть 

8 

the word "styled." That is, 

competence - the unity of 

knowledge, professional 

experience, abilities and 

skills to operate the 

individual's behavior, defined 

purpose, a job situation and 

position. 

It should be emphasized 

that the expertise and 

competence is not the same 

thing. Competence includes 

not only the cognitive and 

operational-technological 

components, but also 

motivational, ethical, social 

and behavioral, learning 

outcomes (knowledge and 

skills), a system of value 

orientations, habits, etc. 

While competence - 

knowledge, skills, ideas, 

programs (algorithms) 

actions are listed in the 

system and brought to 

automatism. Or competence - 

a set of what a person has, 

and expertise - a combination 

of what he owns 

Due to the fact that the 

world around us changes, 

then we should all walks of 

life to keep up with time to be 

competitive. These changes 

were made, and our 

education system to 

understand all the 

transformation in the 

education model, you need to 

go back into history. 

In this book, we - the

Университетімізде болып 

жатқан ӛзгерістер 

туралы ойларын, жаңа оқу 

жүйесіне және алған білімі 

мен дағдыларын бағалауға 

деген кӛзқарастарын білу 

үшін 

біздің 

оқытушылармен 

жүргізілген сұхбат 

нәтижелерімен бӛлісуді 

дұрыс деп санадық. 

конкурентоспособными. 

Эти изменения коснулись, 

и системы нашего 

образования, чтобы 

понять все преображения 

в модели образования, 

необходимо вернуться в 

историю. В этой книги мы 

– студенты клуба Топ-100 

решили поделиться 

результатами интервью с 

нашими преподавателями, 

своим мнением о 

преобразованиях, 

происходящих в нашем 

Университете, высказать 

своё отношение к новой 

системе обучения и оценки 

приобретаемых знаний и 

навыков. 

students of the club Top 100 

decided to share the results 

of our interviews with 

teachers, their views on the 

transformations taking place 

in our University, to express 

their attitude to the new 

system of training and 

evaluation of acquired 

knowledge and skills. 

Адам неғұрлым кӛп түсінсе, 

соғұрлым оның түсінуге деген ынтасы күшті болады. 

Фома Аквинский 

Чем больше человек понимает, тем сильнее в нем желание понимать. 

Фома Аквинский 

The more one understands, the more his desire to understand. 

Foma Akvinskiy 

Білім берудегі CBE-жолының қалыптасу тарихы 

История становления CBE-подхода в образовании 

The history of the formation of CBE-wide approach to education 

Барлығынан 

бұрын, атап ӛтейік, 

құзіретке бейімдеп 

оқыту (құзіреттерге 

негіздеп білім беру: 

competence-basededucation 

- СВЕ) 

Америкада 70-жылдары 

қалыптасты, 1965 ж. Н. 

Хомский ұсынған мәтінде 

(Массачусет 

Прежде всего, 

отметим, 

что 

ориентированное на 

компетенции образование 

(образование, основанное на 

компетенциях: 

competence-basededucation 

- СВЕ) 

формировалось в 70-х годах 

9 

First, we note that the 

competency-based education 

(education based on comp ¬ 

competence: competencebased-education 

- SBE) was 

formed in the 70s in America 

in the overall context of the 

proposed by Chomsky in 

1965 (University of 

Massachusetts) the concept

университеті) «құзірет» 

түсінігі 

тілге, 

трансформациялық 

грамматикаға қатысты 

қолданылды *1+. 

Білім берудегі 

СВЕ-жолы 

қалыптасуының үш 

кезеңін 

бӛліп 

қарастырыады *2+. 

Бірінші кезең 

(1960—1970 жж.) ғылыми 

аппаратқа «құзірет» 

категориясының 

енгізілуі, 

құзірет/құзіреттілік 

түсініктеріне щектеуші 

анықтамалардың 

құрылуы. Осы уақыттан 

бастап 

тілдік 

құзіреттің әртүрлі 

түрлері зерттелді, 

«коммуникативті 

құзіреттілік» 

түсініктері енгізілді. 

Екінші кезең (1970- 

1990 жж.) тілді (әсіресе, 

басқа) 

оқыту 

теориясында, сонымен 

қатар басқаруда, 

жетекшілік етуде, 

менеджментте, 

қатынасқа оқытуда 

құзірет/құзіреттілік 

категорияларының 

қолданылуы; 

«әлеуметтік 

құзірет/құзіреттілік» 

түсініктерінің мазмұны 

жасалды. Әлем 

зерттеушілері құзіретті 

тек зерттеп қана 

қоймай, білім беру 

үрдісінің соңғы нәтижесі 

ретінде 

қалыптастыруды ескере 

отырып, оның әртүрлі 

түрлерін анықтады. 

Ҥшінші кезең білім 

в Америке в общем 

контексте предложенного 

Н. Хомским в 1965 г. 

(Массачусетский 

университет) понятия 

«компетенция» 

применительно к теории 

языка, трансформационной 

грамматике *1+. 

Условно выделяют 

три этапа становления 

СВЕ-подхода 

в 

образовании *2+. 

Первый этап (1960— 

1970 гг.) характеризуется 

введением в научный 

аппарат категории 

«компетенция», созданием 

предпосылок разграничения 

понятий 

компетенция/компетентн 

ость. С этого времени 

начинаются исследования 

разных видов языковой 

компетенции, вводится 

понятие 

«коммуникативная 

компетентность». 

Второй этап (1970- 

1990 гг.) характеризуется 

использованием категории 

компетенция/компетентн 

ость в теории и практике 

обучения языку (особенно 

неродному), а также 

профессионализму в 

управлении, руководстве, 

менеджменте, в обучении 

общению; 

разрабатывается 

содержание понятия 

«социальные 

компетенции/компетентн 

ости». Исследователи в 

мире начинают не только 

изучать компетенции, 

выделяя различные виды, но 

и строить обучение, имея в 

виду их (компетенций) 

10 

of "competence" in relation 

to the theory of language, 

transformational grammar 

[1]. Conventionally, there 

are three stages of formation 

CBE-wide approach to 

education [2]. 

The first stage (1960- 

1970 gg.) is characterized by 

the introduction of scientific 

apparatus category of 

"competence", the creation of 

prerequisites 

for 

distinguishing between 

competence / competence. 

Since that time, begin the 

study of different kinds of 

linguistic competence, the 

concept of "communicative 

competence". 

The second stage 

(1970-1990 gg.) is 

characterized by the use of 

category expertise / 

competence in theory and 

practice of language 

teaching (especially nonnative), 

as well as 

professionalism in 

management, leadership, 

management, training in 

communication, developed 

the concept of "social 

competence / competence." 

Researchers worldwide are 

beginning to learn not only 

the competence, highlighting 

the different types, but also to 

build training, bearing in 

mind their (skills) as the final 

result of the formation 

process of education. 

The third stage of the

беруде қолданылатын 

ғылыми категория 

ретінде құзіреттің 

қолданылуын зерттеу, 

бұл алдыңғы ғасырдың 90 

жылдары бастау алды, 

ол 

еңбек 

психологиясында кәсіби 

құзіреттілік арнайы 

жан-жақты 

қарастырудың мәні 

болып саналатын 

жұмыстардың пайда 

болуымен сипатталады. 

Бұл 

кезеңдегі 

жұмыстарда 

құзіреттілік түсінігі 

әртүрлі сипатталады: 

профессионализм сӛзінің 

синонимі, және оның тек 

құрамдас бӛліктерінің 

бірі ретінде. СВЕжолының 

дамуының 

үшінші кезеңі ЮНЕСКО 

құжаттары мен 

материалдарында білім 

беру нәтижесі ретінде 

қарастырылуы керек 

құзіреттің шеңбері 

анықталады *3+. 

формирование как конечный 

результат процесса 

образования. 

Третий этап 

исследования 

компетентности как 

научной категории 

применительно 

к 

образованию, который был 

начат в 90-е годы прошлого 

века, характеризуется 

появлением работ, где в 

общем 

контексте 

психологии 

труда 

профессиональная 

компетентность 

становится предметом 

специального 

всестороннего 

рассмотрения. 

Показательно, что в 

работах этого периода 

понятие компетентность 

трактуется по-разному: и 

как 

синоним 

профессионализма, и 

только как одна из его 

составляющих. Третий 

этап развития СВЕ-подхода 

значимо характеризуется 

тем, что в документах, 

материалах ЮНЕСКО 

очерчивается 

круг 

компетенций, которые уже 

должны рассматриваться 

всеми как желаемый 

результат образования *3+. 

Қҧзірет типологиясы 

Типологии компетенций 

Type of competence 

study as a scientific category 

of competence in relation to 

education, which was 

launched in the 90s of last 

century, characterized by the 

appearance of works, where 

the overall context of the 

psychology of work 

professional competence is a 

subject of special in-depth 

consideration. It is 

significant that in the works 

of this period the notion of 

competence is interpreted in 

different ways: as a synonym 

for professionalism, and only 

as one of its components. The 

third stage of development, 

CBE approach is 

significantly characterized by 

the fact that the documents, 

materials, outlines a range of 

competence of UNESCO, 

which has to be considered 

by all as the desired outcome 

of education [3]. 

Құзіреттердің бірі 

басқаларына қарағанда 

жалпы немесе маңызды 

екендігі анық. Олардың 

иерархия мәселесі 

туындайды *4+. 

Білім 

беру 

Очевидно, что одни 

компетенции являются 

более общими или 

значимыми, чем другие. 

Возникает проблема, их 

иерархии *4+. 

В соответствии с 

11 

It is obvious that 

some competencies are 

more common or 

important than others. 

There is a problem, their 

hierarchy [4]. 

In accordance with

құрамдастарының жалпы 

метапәндік (барлық 

пәндер), пәнаралық 

(пәндер циклі немесе білім 

беру саласының белгілі бір 

бӛлімі) және пәндік (әр оқу 

пәні) болып бӛлінуіне 

байланысты үш деңгейі 

анықталады: 

1) негізгі құзіреттер – 

білім берудің жалпы 

құрамына жатады 

(метапәндік); 

2) жалпы пәндік 

құзіреттер – оқу 

пәндерінің немесе білім 

беру саласының белгілі 

бір бӛліміне жатады; 

3) пәндік құзіреттер – 

алғашқы екі құзірет 

деңгейіне қарағанда 

жеке, нақты түсінігі 

бар және оқу пәнінің 

барысында 

қалыптастыру 

мүмкіндігіне ие. 

разделением содержания 

образования на общее 

метапредметное (для всех 

предметов), межпредметное 

(для цикла предметов или 

образовательных областей) 

и предметное (для каждого 

учебного предмета), 

выстраиваются три уровня: 

1) ключевые компетенции - 

относятся к общему 

(метапредметному) 

содержанию образования; 

2) общепредметные 

компетенции – относятся 

к определенному кругу 

учебных предметов и 

образовательных 

областей; 

3) предметные компетенции - 

частные по отношению к 

двум предыдущим уровням 

компетенции, имеющие 

конкретное описание и 

возможность 

формирования в рамках 

учебных предметов. 

the division of educational 

content on the overall 

meta-(all items), 

intersubject (for the cycle 

of subjects or educational 

areas) and objective (for 

each school subject), are 

arranged into three levels: 

1) core competencies - 

are common (meta-) 

content of education; 

2) obschepredmetnye 

competence - refer to a 

certain range of subjects 

and educational fields; 

3) The substantive 

jurisdiction - private to 

the two previous levels of 

competence, with a 

specific description and 

the opportunity to build in 

the subjects. 

Қҧзіреттіліктердің тҥрлері 

Виды компетентности 

Types of competence 

Дж. Равен бойынша 

құзіреттіліктердің 

түрлері (қысқаша) *5+ – 

алғаш ұсынылған және 

толық жіктелулердің бірі: 

1. нақты мақсатқа жету 

үшін мақсаттар мен 

талаптарды дұрыс 

түсінуге бейімделу; 

2. ӛз әрекеттерін 

бақылай білуге 

бейімделу; 

3. әрекет ету үрдісіне 

эмоцияларын 

қатыстыру; 

4. ӛзбетінше оқуға 

Список 

видов 

компетентностей (в 

сокращении), по Дж. Равену 

[5]– одна из первых и 

наиболее 

полных 

классификации: 

1. тенденция к более ясному 

пониманию ценностей и 

установок по отношению 

к конкретной цели; 

2. тенденция 

контролировать свою 

деятельность; 

3. вовлечение эмоций в 

процесс деятельности; 

4. готовность и 

12 

The list of competencies 

(abridged), by John Raven 

is [5] - one of the earliest 

and most complete 

classification: 

1. trend towards a 

clearer 

understanding of 

values and attitudes 

toward a specific 

goal; 

2. tendency to control 

their activities; 

3. involvement in the 

process of emotion; 

4. willingness and

дайындығы және 

мүмкіндігі; 

5. кері байланысты 

қолдану және ізденіс; 

6. ӛзіне деген сенімділік; 

7. ӛзін-ӛзі бақылау; 

8. бейімделу: жәбірленуші 

сезімінің болмауы; 

9. болашақ туралы ойлау 

қабілетінің болуы: 

абстрактілеу әдеті; 

10. қойған мақсаттарына 

жетудегі мәселелерге 

назар аудару; 

11. ӛзбетінше ойлау, 

табиғилылық; 

12. критикалық ойлау 

қабілеті; 

13. күрделі сұрақтары 

шешуге дайындығы; 

14. келіспеушілік және 

қайшылық тудыратын 

мәселелермен жұмыс 

істеуге дайындығы; 

15. қоршаған ортаны оның 

мүмкіндіктерін және 

қорларын 

(материалдық, адами) 

анықтау үшін 

зерттеу; 

16. субъективті бағалау 

мүмкіндігі және 

айтарлықтай қауіпке 

бас тігу; 

17. фатализмнің болмауы; 

18. мақсаттарына жету 

үшін жаңа ойлар мен 

инновацияларды 

қолдануға дайындығы; 

19. инновацияларды қалай 

қолдану керектігін 

білу; 

20. инновацияға қоғамның 

жақсы қатынасына 

сенімділігі; 

21. ӛзара ұтымгершілік 

және мол жетістік; 

22. тұрақтылық; 

23. қорларын қолдану; 

способность обучаться 

самостоятельно; 

5. поиск и использование 

обратной связи; 

6. уверенность в себе; 

7. самоконтроль; 

8. адаптивность: 

отсутствие чувства 

беспомощности; 

9. склонность к 

размышлениям 

о 

будущем: привычка к 

абстрагированию; 

10. внимание к проблемам, 

связанным с достижением 

поставленных целей; 

11. самостоятельность 

мышления, 

оригинальность; 

12. критическое мышление; 

13. готовность решать 

сложные вопросы; 

14. готовность работать 

над чем-либо спорным и 

вызывающим 

беспокойство; 

15. исследование 

окружающей среды для 

выявления 

ее 

возможностей и ресурсов 

(как материальных, так и 

человеческих); 

16. готовность полагаться 

на субъективные оценки и 

идти на умеренный риск; 

17. отсутствие фатализма; 

18. готовность использовать 

новые идеи и инновации 

для достижения цели; 

19. знание того, как 

использовать инновации; 

20. уверенность в 

благожелательном 

отношении общества к 

инновациям; 

21. установка на взаимный 

выигрыш и широта 

перспектив; 

22. настойчивость; 

13 

ability to learn 

independently; 

5. search for and use of 

feedback; 

6. self-confidence; 

7. self-control; 

8. adaptability: the lack 

of a sense of 

helplessness; 

9. a propensity to think 

about the future: the 

habit of abstraction; 

10. attention to the 

problems associated 

with achieving the 

goals; 

11. independent thinking, 

originality; 

12. critical thinking; 

13. willingness to deal 

with complex issues; 

14. willingness to work 

on something 

controversial and of 

concern; 

15. environmental studies 

to determine its 

capabilities and 

resources (both 

material and human); 

16. willingness to rely on 

subjective 

assessments and take 

moderate risk; 

17. absence of fatalism; 

18. willingness to use 

new ideas and 

innovations to 

achieve the goal; 

19. knowledge of how to 

use the innovation; 

20. confidence in the 

benevolent attitude of 

society to innovate; 

21. installation of a 

mutual benefit and 

breadth of 

perspectives; 

22. perseverance; 

23. use of resources; 

24. trust; 

25. relation to the rules

24. сенім; 

25. ережелерге тәртіптің 

кӛрсеткішті 

мүмкіндіктері ретінде 

қарау; 

26. шешім қабылдау 


27. жеке жауапкершілік; 

28. мақсаттарына жету 

үшін бірігіп жұмыс 

істеу мүмкіндігі; 

29. қойылған мақсаттарға 

жету үшін басқа 

адамдарды жұмыла 

жұмыс жасауға шақыру 


30. басқа адамдарды 

тыңдай алу мүмкіндігі 

және олардың 

айтқанын назарға алу; 

31. әріптестерінің жеке 

потенциалдарын 

субъективті бағалауға 

ұмтылысы; 

32. басқа адамдарға 

ӛзбетінше шешім 

қабылдауға рұқсат 

беруге дайындығы; 

33. қайшылықтарды шешу 

мүмкіндігі және 

жағдайды жақсарту; 

34. табынушы ретінде 

тиімді жұмыс істеу 


35. қоршағандардың 

әртүрлі ӛмір сүру 

стиліне тӛзімділікпен 

қарау; 

36. плюралистикалық 

саясатты түсіну; 

37. ұйымдастыру және 

қоғамдық 

жоспарлаумен 

айналысуға дайындығы. 

23. использование ресурсов; 

24. доверие; 

25. отношение к правилам 

как 

указателям 

желательных способов 

поведения; 

26. способность принимать 

решения; 

27. персональная 

ответственность; 

28. способность к 

совместной работе ради 

достижения цели; 

29. способность побуждать 

других людей работать 

сообща ради достижения 

поставленной цели; 

30. способность слушать 

других людей и принимать 

во внимание то, что они 

говорят; 

31. стремление к 

субъективной оценке 

личностного потенциала 

сотрудников; 

32. готовность разрешать 

другим людям принимать 

самостоятельные 

решения; 

33. способность разрешать 

конфликты и смягчать 

разногласия; 

34. способность эффективно 

работать в качестве 

подчиненного; 

35. терпимость по 

отношению к различным 

стилям 

жизни 

окружающих; 

36. понимание 

плюралистической 

политики; 

37. готовность заниматься 

организационным 

общественным 

планированием. 

и 

as signs of desirable 

behaviors; 

26. ability to make 

decisions; 

27. personal 

responsibility; 

28. the ability to work 

together to achieve 

goals; 

29. ability to encourage 

other people to work 

together to achieve 

the goal; 

30. ability to listen to 

other people and to 

take into account 

what they say; 

31. the desire for 

subjective assessment 

of individual 

potential employees; 

32. willingness to allow 

other people to make 

their own decisions; 

33. ability to resolve 

conflicts and to 

mitigate the 

differences; 

34. ability to work 

effectively as a slave; 

35. tolerance for different 

lifestyles of others; 

36. understanding of 

pluralistic politics; 

37. willingness to engage 

in organizational and 

community planning. 

14

Еуропа Одағының негізгі қҧзіреттері 

Ключевые компетенции Совета Европы 

The key competence of the Council of Europe 

1996 жылы Еуропа 

Одағы қазіргі адамдар 

ӛзара мәдени, әлеуметтік, 

қоғамдық-саяси және 

тұлғааралық 

қатынастарға түсу үшін 

игеруі 

қажет 

құзіреттердің бірнеше 

тобын атап кӛрсетті [6]. 

Еуропа Одағының 

баяндамасы негізгі 

құзіреттерді қарастыру 

кӛздерінің бірі болды. 

- «саяси және 

әлеуметтік 

құзіреттер, 

жауапкершілікті 

қабылдау мүмкіндігі, 

топтық шешім 

қабылдауға қатысу, 

зорлықсыз 

қайшылықтарды шешу, 

демократиялық 

институттарды 

қолдау 

және 

жақсартуға қатысу; 

- әртүрлі мәдени 

қоғамдағы ӛмірмен 

байланысты 

құзіреттер. Білім «жас 

адамдарды 

айырмашылықтарды 

қабылдау, басқаларды 

сыйлау 

және 

мәдениеті, тілі және 

діні басқа адамдарымен 

бірге ӛмір сүру сияқты 

мәдениетаралық 

құзіреттермен» 

қамтамасыз етеді; 

- ауызша және жазбаша 

құзіреттерді игеруге 

(mastery) жататын 

құзіреттер, жұмыс 

істеу және әлеуметтік 

ӛмір үшін ӛте маңызды, 

В 1996 году Совет 

Европы назвал несколько 

групп компетенции, 

которыми должен владеть 

современный человек для 

оптимальных 

межкультурных, 

социальных, общественнополитических 

и 

межличностных 

коммуникации [6]. Доклад 

Совета Европы стал одним 

из 

источников 

рассмотрения так 

называемых ключевых 

компетенции. 

- «политические и 

социальные 

компетенции, такие как 

способность принимать 

ответственность, 

участвовать в 

принятии групповых 

решений, разрешать 

конфликты 

ненасильственно, 

участвовать в 

поддержании и 

улучшении 

демократических 

институтов; 

- компетенции, связанные 

с жизнью в 

многокультурном 

обществе. Образование 

должно «оснастить 

молодых людей 

межкультурными 

компетенциями, такими 

как принятие различий, - competencies related to 

уважение других и ownership (mastery) of oral 

способность жить с 

and 

written 

людьми других культур, 

языков и религий; 

- компетенции, 

относящиеся 

15 

к 

In 1996, the Council of 

Europe has identified several 

groups of competencies, 

which must hold for the 

modern man is the best crosscultural, 

social, political and 

interpersonal communication 

[6]. Report of the Council of 

Europe has become one of 

the sources of the 

consideration of the so-called 

core competencies. 

- "political and social 

competence, such as the 

ability to take 

responsibility, participate 

in making group decisions, 

resolve conflicts nonviolently, 

to participate in 

the maintenance and 

improvement of democratic 

institutions; 

- competencies related to life 

in a multicultural society. 

Education should "equip 

young people intercultural 

competences, such as the 

acceptance of differences, 

respect for others and the 

ability to live with people of 

other cultures, languages 

and religions; 

communication, which are 

particularly important for 

work and social life, with

бұл құзіреттерді 

меңгермеген адамдарға 

әлеуметтік құлдырау 

қаупі 

тӛнеді. 

Қатынастың осы 

түрінде кӛптілділік 

маңызды рӛл алады; 

- қоғамның 

ақпараттануының 

артуымен байланысты 

құзіреттер. Бұл 

технологияларды 

меңгеру, олардың 

қолданылуын түсіну, 

масс-медиялық және 

жарнамалармен 

таратылатын 

ақпараттарға 

қатысты критикалық 

ойлаудың 

мүмкіндіктері мен оның 

әлсіз және күшті 

жақтарын білу; 

- жеке кәсібилілікке, 

әлеуметтік ӛмір сүруге 

үздіксіз үйрену 

негіздерін бүкіл ӛмір 

бойы оқу мүмкіндігі». 

владению (mastery) 

устной и письменной 

коммуникацией, 

которые особенно 

важны для работы и 

социальной жизни, с 

акцентом на то, что 

тем людям, которые не 

владеют ими, угрожает 

социальная изоляция. В 

этом же контексте 

коммуникации все 

большую важность 

приобретает владение 

более чем одним 

языком; 

- компетенции, связанные 

с возрастанием 

информатизации 

общества. Владение 

этими технологиями, 

понимание 

их 

применения, слабых и 

сильных сторон и 

способов 

к 

критическому 

суждению в отношении 

информации, 

распространяемой 

масс-медийными 

средствами и рекламой; 

- способность учиться на 

протяжении жизни в 

качестве основы 

непрерывного обучения в 

контексте как личной 

профессиональной, так 

и социальной жизни». 

emphasis on the fact that 

those people who do not 

own them, threatened by 

social exclusion. In the 

same 

context, 

communication becomes 

increasingly important 

possession of more than 

one language; 

- competence associated with 

an increase in information 

society. Possession of these 

technologies, an 

understanding of their 

applications, strengths and 

weaknesses and ways to 

critical judgment with 

regard to information 

disseminated by the mass 

media and advertising; 

- the ability to learn 

throughout life as the basis 

for lifelong learning in the 

context of both the personal 

professional and social life. 

" 

16

Кімде-кім басқаларды тани білсе, - ол оқымысты, ал 

кімде-кім ӛзін-ӛзі тани білсе, - ол данышпан. 

Лао Цзы 

Тот, кто познает других, - учѐный, а тот, 

кто познает сам себя, - мудрый. 

Лао Цзы 

That, who knows others - a scientist, and he 

who knows himself, - is wise. 

Lao Czy 

Шетел медициналық білім беруіндегі негізгі қҧзіреттер 

Основные компетенции в медицинском образовании в 

зарубежных странах 

Core competencies in medical education in foreign countries 

АҚШ 

Америка медициналық 

мектептер Ассоциациясы 

(ААМС) АҚШ медициналық 

мектептерінде 

медициналық білім беруді 

жетілдіру үшін нұсқаулық 

жасауда жұмысшы тобы 

құрылды. Медицина 

мектептерінің арнайы 

жобасы (The Medical 

Schools Objective Project, 

MSOP) жақсы дәрігер 

қандай болу қажет деген 

жалпы ойға негізделген 4 

құзіретті қалыптастырды 

[7]. 

1. Дәрігер альтруист 

болуы 

керек, 

басқаларды түсіне 

алатын, адал болуы 

керек. 

2. Медицина саласында 

дәрігердің білімі жақсы 

болуы керек. 

3. Науқастарды емдеуде 

США 

Ассоциацией 

американских медицинских 

школ (ААМС) была 

образована рабочая группа 

по разработке руководства 

для совершенствования 

медицинского образования 

в медицинских школах 

США. Специальный проект 

медицинских школ (The 

Medical Schools Objective 

Project, 

MSOP) 

сформулировал 4 

компетенции, основанных 

на общем мнении о том, 

каким должен быть 

хороший врач [7]. 

1. Врач должен быть 

альтруистом, уметь 

сочувствовать, и быть 

честным. 

2. Врач должен обладать 

хорошими знаниями в 

области медицины. 

17 

USA 

Association of American 

Medical Schools (AAMS), a 

working group to develop 

guidelines to improve 

medical education in medical 

schools in the United States. 

Special project of medical 

schools (The Medical Schools 

Objective Project, MSOP) 

formulated the four 

competencies, based on the 

general opinion of what 

should be a good doctor [7]. 

1. The physician should be 

altruistic, to be able to 

sympathize, and to be 

honest. 

2. The doctor should have 

good knowledge in the 

field of medicine. 

3. The physician must be 

familiar with the 

communicative dialogue

дәрігер 

коммуникативті 

қатынас дағдыларын 

игеруі қажет. 

4. Дәрігер жеке адамдар 

мен жалпы барлық 

қоғамның денсаулығын 

(болашағын) 

қамтамасыз ету үшін 

адамдармен жұмыс 

істеуде ӛз жұмысына 

жауапкершілікпен 

қарауы керек. 

Канада 

3. Врач должен обладать 

навыками 

коммуникативного 

общения при лечении 

пациентов. 

4. Врач должен с чувством 

ответственности 

относиться к работе с 

людьми для обеспечения 

(достижения) здоровья 

отдельного человека и 

всего общества в целом. 

Канада 

in the treatment of 

patients. 

4. The physician should a 

responsible attitude to 

work with people to 

ensure that (achieve) the 

health of the individual 

and society as a whole. 

Canada 

Медициналық білім 

беруде және тәжірибеде 

құзірет түсінігін The Royal 

College of Physicians and 

Surgeons of Canada 

(CanMEDS Project) енгізді 

және ол 7 құзіреттен 

тұрады [8]: 

1. медициналық 

сараптама 

2. коммуникативті 

дағдылар 

3. әріптестік дағдылары 

4. денсаулық қорғаушысы 

(науқастардың 

құқығын қорғау) 

5. басқару дағдылары 

6. ғылыми-зерттеу 

жұмыстары 

7. профессионализм 

Понятие 

компетенции для 


и практики было дано The 

Royal College of Physicians 

and Surgeons of Canada 

(CanMEDS Project) и 

включает 7 компетенций 

[8]: 

1. медицинская 

экспертиза 

2. коммуникативные 

навыки 

3. навыки сотрудничества 

4. адвокат здоровья 

(защита 

пациентов) 

5. навыки управления 

6. научно-исследовательская 

работа 

7. профессионализм 

прав 

The meening of competence 

for medical education and 

practice was given to The 

Royal College of Physicians 

and Surgeons of Canada 

(CanMEDS Project) and 

includes seven competencies 

[8]: 

1. medical examination 

2. communication skills 

3. skills of cooperation 

4. health advocate 

(protection of patients' 

rights) 

5. management skills 

6. research work 

7. professionality 

Ҧлыбритания 

Великобритания 

United Kingdom 

Барлық 5 шотландтық 

медицина мектептерінде 

―оқу нәтижесін алу‖ үшін 

келесі үлгілерді қолданады 

(learning outcomes) 

Все 5 шотландских 

медицинских школ 

используют следующую 

модель для ―результатов 

обучения‖ (learning 

All five Scottish medical 

schools use the following 

model for the "learning 

outcomes" (learning 

outcomes) (Simpson et al, 

18

(Simpson et al, 2002). 

Берілген үлгі дәрігер 

құзіретінің 3 негізгі 

аспектіне негізделген [9]. 

1. дәрігер не істеуі керек. 

2. медицинаға тәжірибе 

алуға дәрігер қалай 

келеді. 

3. дәрігердің жеке 

қасиеттерін дамыту. 

outcomes) (Simpson et al, 

2002). Данная модель 

основана на 3 основных 

аспектах компетенций 

врача [9]. 

1. что врач должен 

делать. 

2. как врач подходит к 

практикованию 

медицины. 

3. развитие 

индивидуальных 

характеристик врача. 

2002). This model is based on 

three main aspects of 

physician competence [9]. 

1. that a doctor should do. 

2. as a doctor comes to 

practicing medicine. 

3. development of the 

individual characteristics of 

a physician. 

Ресей Федерациясы 

[10,11] 

1. Құнды-мағыналық 

құзірет. 

2. Жалпы мәдени құзірет. 

3. Оқу-танымдық құзірет. 

4. Ақпараттық құзірет. 

5. Коммуникативті 

құзірет. 

6. Әлеуметтік-еңбек 

құзіреті. 

7. Тұлғалық ӛзбетінше 

жетілу құзіреті. 

Российская Федерация 

[10,11] 

1. Ценностно-смысловые 


2. Общекультурные 


3. Учебно-познавательные 


4. Информационные 


5. Коммуникативные 


6. Социально-трудовые 


7. Компетенции 

личностного 

самосовершенствовани 

я 

Russian Federation [10] 

1. worth- significance 

competence. 

2. General cultural 

competence. 

3. Educational and cognitive 

competence. 

4. Information competence. 

5. Communicative 

competence. 

6. Social and labor 

competence. 

7. Competence of the 

personal self-improvement 

19

Мағынасыз оқыту — зая кеткен еңбек; оқусыз 

мағына — қауіпті. 

Конфуций 

Обучение без мысли — напрасный труд; мысли 

без обучения — опасны. 


Learning without thought - wasted effort, thought 

without learning - are dangerous. 

Confucius 

С.Ж.Асфендияров атындағы ҚазҦМУ студентінің негізгі 

қҧзіреті 

Основные компетенции для студента КазНМУ имени С.Д. 

Асфендиярова 

Core competencies for the student named KazNMU named after S.D. 

Asfendiyarov 

1. Когнитивті қҧзірет 

Когнитивті құзірет 

түсінігі Сізге берілген 

ақпаратты торлық 

меңгеру дегенді білдіреді. 

Білім игеру қажеттілігі 

кӛптеген ұрпақтар бойы 

дәлелденуде, адам игерген 

байлықтардың ішіндегі ең 

маңыздысы білім екендігі 

де белгілі. 

Адам ӛмір бойы 

білім жинайды және алған 

дағдыларын игеру 

сапасына қарай ӛмірі 

ағымында оны қолданады. 

Нарықтық экономиканың 

ӛсуіне және адамдар 

арасында бәсекелестіктің 

артуына байланысты 

сіздің біліміңіз ӛмір 

сүрудегі 

1. Когнитивная 

компетенция 

Понятие когнитивной 

компетенции подразумевает 

под собой полное владение 

предоставленной Вам 

информации. 

Необходимость обладания 

знаниями подтверждается 

многими поколениями и 

доказывает, что знания 

самое важное из 

приобретенных человеком 

богатств. 

Человек накапливает 

знания всю свою жизнь и 

оперирует ими в 

зависимости от качества 

усвоения этих навыков. В 

связи с преобладанием 

рыночной экономики и 

большой конкурентности 

1. Cognitive Competence 

The understanding of 

cognitive competence meant 

by a complete mastery of 

the information provided to 

you. The need to possess 

knowledge is confirmed by 

many generations and 

argues that knowledge is 

the most important person 

of the acquired assets. 

A person accumulates 

knowledge all their lives 

and operates them, 

depending on the quality of 

learning these skills. Due to 

the predominance of the 

market economy and high 

competition among the 

people, the amount of 

knowledge that is available 

to you determines your 

20

жетістиіктеріңізді 

анықтайды. сіздің біліміңіз 

ӛмір 

сүрудегі 

жетістиіктеріңізді 

анықтайды. Адам 

ешқашан тоқтап қалмауы 

керек, алға ұмтылуы және 

жаңа жетістіктерге 

жетуі қажет. 

Дәрігер мамандығы 

жүйелі, күнделікті оқуды 

талап етеді. Медициналық 

университетте оқу 

барысында студент 

кӛптеген ақпарат алады 

және оның міндеті 

негізгілерін анықтау. Білім 

жинау үрдісі ӛте күрделі, 

сонымен қатар, қызықты 

және 

танымды. 

Медициналық университет 

студенті бүкіл ӛмір бойы 

білім алуы керек екндігін 

түсінуі қажет, себебі 

науқас ӛмірі сіздің 

біліміңіздің сапасынан 

байланысты. 

Дәрігер негізінен 

алғашқы 3 іргелі 

курстарды оқу кезінде 

қалыптасады. Мысалы, 

қабыну үрдісін оқып, сіз 

ішек, жүрек және т.б. 

қабынуына 

тез 

бейімделесіз. Сондықтан 

іргелі пәндерді оқуға аса 

назар аударған дұрыс. 

Дәрістерде берілген 

мәліметтерді қанағат 

тұтпай, берілген сұрақтар 

бойынша қашан да жаңа 

ақпараттарды оқып 

меңгеруге ұмтылу қажет. 

среди людей, тот объем 

знаний, который имеется у 

вас, определяет ваш успех в 

жизни. Люди никогда не 

должны довольствоваться 

достигнутым, а стремиться 

вперед, достигая новых 

высот. 

Профессия врача 

предполагает 

систематическое, 

ежедневное обучение. В 

процессе обучения в 

медицинском университете 

студент получает огромное 

количество информации и 

его задача уловить главное и 

ориентироваться во 

второстепенном. Процесс 

накопления знаний очень 

труден, но в тоже время 

невероятно интересен и 

познавателен. Студенту 

медицинского университета 

необходимо уяснить на всю 

свою жизнь, что каждый 

день 

необходимо 

заниматься, ведь от 

качества ваших знаний 

будет зависеть жизнь 


Врачом в основном 

становятся на первых трех 

курсах, когда мы изучаем 

фундаментальные 

дисциплины. Например, 

изучив процесс воспаления, 

вы сможете легче 

ориентироваться в 

воспалении кишечника, 

сердца и т.д. Поэтому 

необходимо максимально 

полно уделять внимание 

21 

success in life. People 

should never be satisfied 

with achievements, and to 

strive forward and reach 

new heights. 

The medical profession 

requires a systematic, daily 

education. In the course of 

training at the Medical 

University student receives 

a wealth of information and 

its main task to capture and 

focus in the secondary. The 

accumulation of knowledge 

is very difficult, but at the 

same time extremely 

interesting and instructive. 

Medical university students 

need to understand in all 

my life, that every day need 

to be addressed, because 

the quality of your 

experience will depend on 

patients' lives. 

In the main, become a 

doctor in the first three 

courses, when we study the 

fundamental disciplines. 

For example, studying the 

process of inflammation, 

you can easily navigate the 

inflammation of the 

intestine, heart, etc. It is 

therefore necessary to give 

the fullest attention to the 

study of basic disciplines. 

You should always try to 

learn something new on the 

subject, and not content 

with the little that you give 

the lectures. At our disposal 

we have the Internet, and 

therefore the entire world

Біздің тұтынуымызда 

Интернет бар, демек 

әлемдік медициналық 

әдебиет бар деген сӛз. 

Әр пәнге назар 

аударған дұрыс, сіз 

білмейсіз ғой, болашақта 

не қажет болуы мүмкін, 

ӛмір сізден нені талап 

етеді. Анатомияны білу 

Сізге хирургияға, 

биохимияны білу – 

патологиялық физиология 

және фармакологияға жол 

ашады. Әрбір меңгерген 

біліміңіз – Дәрігер біліміне 

жол ашатын пәндерге 

жетудегі жаңа есіктерге 

баспалдық. 

Дәрігер мамандығы 

– жан-жақты мамандық, 

тұлғадан когнитивті 

құзіреттерді меңгеруін, 

қолмен жұмыс істей алуды 

және жүрегінің жұмсақ 

болуы талап етеді. Бұл 

жерде білім жетекші орын 

алады, қай жерде кесінді 

жасау керектігін 

білмесеңіз сіздің алтын 

қолдарыңыздың қажеті 

жоқ және эмпатия 

танытудың ӛзі ойлап 

әрекет етуді талап етеді. 

Неліктен дәрігер 

ӛмір бойы білім алуы 

қажет? Кӛбі бұл жай 

нәрсе 9 жыл 

оқығандығымыз да жетеді 

деп жауап береді. Мұндай 

жауап дұрыс емес, оның 

смебебі бірнешеу. 

Біріншіден, медицина, 

изучению фундаментальных 

дисциплин. Надо всегда 

стараться изучить что-то 

новое по данному вопросу, а 

не довольствоваться тем 

малым что вам дают на 

лекциях. В нашем 

распоряжении есть 

Интернет, а следовательно 

вся мировая медицинская 

литература. 

Каждому предмету 

необходимо уделять 

внимание, ведь вы не знаете, 

что Вам может 

понадобиться в будущем, 

что Вам подкинет жизнь. 

Знание анатомии откроет 

Вам дверь в хирургию, знание 

биохимии – в 

патологическую физиологию 

и фармакологию. Каждое 

приобретенное знание – это 

трамплин к новым 

открытиям, к постижению 

дисциплин которые 

откроют вам дорогу к 

званию Врача. 

Профессия врача – 

это 

многогранная 

профессия, которая 

требует от личности 

владением когнитивной 

компетентности, умение 

работать руками и доброго 

сердца. И знания занимают 

здесь ведущее место, ведь не 

зная где сделать разрез, 

грош цена вашим золотым 

рукам и даже проявление 

эмпатии 

требует 

обдуманного поступка. 

Почему врач должен 

22 

medical literature. 

Each subject must pay 

attention, because you do 

not know what you may 

need in the future that will 

throw you life. Knowledge 

of the anatomy will open up 

the door to the surgery, the 

knowledge of biochemistry - 

in the pathological 

physiology 

and 

pharmacology. Each 

acquired knowledge - it is a 

springboard for new 

discoveries, to comprehend 

the disciplines that will 

open you the way to the title 

of doctor. 

The medical profession - a 

multi-faceted profession 

that requires the individual 

ownership of cognitive 

competence, ability to work 

with your hands and kind 

heart. And knowledge here 

occupy a leading position, 

because not knowing where 

to cut your worthless gold 

hands and even the 

expression of empathy 

requires a deliberate act. 

Why does the doctor have to 

learn all your life? Many 

will tell you that this is 

nonsense, that's enough and 

what we learn to nine years. 

Such a response would not 

be correct for several 

reasons. First, medicine, 

like all science, is not static, 

but is growing rapidly, at 

least open the medical 

journals. And it requires a

барлық ғылым сияқты, 

орнында тұрмайды, тез 

дамиды, ең болмаса 

медициналық журналдарды 

ашыңыз. Міне, осы 

дәрігерден алған білімін 

үздіксіз жаңартып және 

тереңдетіп отыруды 

талап етеді. Екіншіден, 

білімнің табиғаты 

ӛзгермелі, сондықтан да 

бізге үнемі жаңарып тұру 

қажет. 

учиться всю жизнь? Многие 

ответят, что это вздор, 

хватит и того, что мы 

учимся девять лет. Такой 

ответ будет не правильным 

по нескольким причинам. Вопервых, 

медицина, как и вся 

наука, не стоит на месте, а 

стремительно развивается, 

откройте хотя бы 

медицинские журналы. И 

это требует от врача 

непрерывного обновления и 

углубления полученных 

знаний. Во-вторых, знания 

имеют природу по не многу 

забываться и нам 

необходимо постоянно их 

обновлять. 

doctor's continuous renewal 

and deepening of the 

knowledge gained. Second, 

the nature of knowledge is 

not many people forget, and 

we need to constantly 

update them. 

Мен естігенімді ұмытамын. 

Мен кӛргенімді есте сақтаймын. 

Мен істегенімді түсінемін. 


То, что я слышу, я забываю. 

То, что я вижу, я запоминаю. 

То, что я делаю сам, я понимаю. 


What I hear, I forget. 

What I see, I remember. 

What I'm doing myself, I understand. 

Confuciy 

2. Операционалды 

дағдылар 

Маңызды 

құзіреттердің бірі 

операционалды дағдылар. 

Бұл компонент ӛзінде 

антиципациямен қатар ӛзінӛзі 

реттеу және шешім 

қабылдау, 

кәсіби 

2. Операциональные 

навыки 

Одной из важнейших 

компетентностей являются 

операциональные навыки. 

Этот компонент содержит 

в себе, помимо антиципации, 

саморегуляции и умения 

принимать решения, 

23 

2. Operational skills 

One of the key 

competencies are the 

operational skills. This 

component contains, in 

addition to anticipation, 

self-control and ability to 

make decisions, 

professional creativity and

шығармашылық және 

адекватты кәсіби ӛзін-ӛзі 

бақылаудан тұрады. 

Соңғысы интеллектуалды, 

тұлғалық 

және 

тұлғааралық рефлексиямен 


Интеллектуалды рефлексия 

мәселелі жағдайларда осы 

жағдайларды ӛзгерту үшін 

әрекеттерін түсінуіне 

отырып, 

ӛзін-ӛзі 

ұйымдастыруға 

бағытталған. Тұлғалық – 

студентке ӛзін тани 

отырып, ӛзінің «Менін» 


мағыналы әрекетуіне 

бағытталған. Тұлғааралық 

– тұлғаларды және басқа 

студенттердің, 

оқытушылардың 

әрекеттерін түсіне 

отырып, 

ӛзін-ӛзі 

ұйымдастыруына 

бағытталған. 

Кәсібилілікті 

операционалды етуде 

мамандықты 

түсінудің«технологиялық» 

қамсыздандыру үшін 

қажет: 

дамыған кәсіби таным; 

еңбек ӛнімділігінің 

жоғарылығы, сенімділік 

және тұрақтылық; 

жоғары нәтижелілік; 

кәсіби білімділік және 

ашықтық; 

болашақ мамандығына 

шығармашылық қатынас. 

Студент 

психикасының 

профессиональное 

творчество и адекватную 

профессиональную 

самооценку. Последняя, 

непосредственно связана с 

интеллектуальной, 

личностной 

и 

межличностной рефлексией. 

Интеллектуальная 

рефлексия направлена на 

осмысление студентом 

движения в содержании 

проблемной ситуации, на 

организацию действий, 

преобразующих элементы 

этого содержания. 

Личностная – направлена на 

самоорганизацию через 

осмысление студентом себя 

и своей мыслительной 

деятельности в целом как 

способа осуществления 

своего «Я». Межличностная 

– направлена на 

самоорганизацию своей 

деятельности через 

осмысление личности и 

действий других студентов, 

преподавателей. 

Для операционной 

сферы профессионализма 

главным 

является 

«технологическое» 

обеспечение духовного 

наполнения профессии: 

развитое профессиональное 

сознание; 

высокая 

производительность труда, 

надежность и устойчивость 

высоких результатов; 

профессиональная 

обучаемость и открытость; 

24 

adequate professional 

self-esteem. The latter is 

directly related to the 

intellectual, personal and 

interpersonal reflection. 

Intellectual reflection 

aimed at understanding 

the student movement in 

the content of the problem 

situation, the organization 

of action, transforming the 

elements of the content. 

Personality - is aimed at 

self-organization through 

the understanding of the 

student himself and his 

intellectual activity in 

general as a way of 

exercising their "I". 

Interpersonal - is aimed at 

self-organization of its 

activities through the 

understanding of 

personality and actions of 

other students and 

teachers. 

For the main operating 

areas of professionalism is 

the "process" to ensure the 

spiritual content of 

profession: 

• development of 

professional 

consciousness; 

• high productivity, 

reliability and stability 

• good results; 

• professional learning 

and openness; 

• creative approach to 

their future profession. 

An operational area of the

операционалды сферасы 

кәсіби әрекеттің атқарушы 

бӛлімін қамтамасыз етеді. 

Операционалды сфера – бұл 

құралдардың (білім, дағды, 

игерім) және тұлғаның 

психологиялық қорларының 

жиынтығы, бұларды 

студент медициналық 

жоғары оқу орнында кәсіби 

міндеттерін атқару үшін 

қолданады. 

Операционалды 

сфераны дамыту кәсіби 

әрекеттің процессуалды 

жақтарының нормативті 

талаптарға сәйкестігін 

қамтамасыз етеді. Маман 

дамытуда маңызды 

операционалды 

кӛрсеткіштерінің бірі – 

тұлғаның маманға 

қойылатын талаптарына 

толық жауап беруін 

қамтамасыз ететін кәсіби 

мүмкіндіктері. 

Болашақ 

дәрігерлердің және 

фармацевттердің 

тәжірибелік дағдыларының 

тиімді қалыптасуы және 

дамуы 

үшін 

С.Ж.Асфендияров атындағы 

ҚазҰМУ 2011 ж. бастап 

тәжірибелік дағдылар 

Орталығы жұмыс істеуде, 

ол келесі бӛлімшелерден 

тұрады, медициналық 

симуляция, 

фармацевтикалық және 

стоматологиялық 

дағдыларын қалыптастыру 

орталықтары, катастрофа 

творческое отношение к 

будущей профессии. 

Операциональная 

сфера психики студента 

обеспечивает 

исполнительскую часть 

профессиональной 

деятельности. 

Операциональная сфера - 

это совокупность средств 

(знания, умения, навыки) и 

психологических ресурсов 

личности, которые студент 

медицинского ВУЗа 

использует для выполнения 

профессиональных 

обязанностей. 

Развитие 

операциональной сферы 

обеспечивает соответствие 

процессуальной стороны 


деятельности нормативным 

требованиям. Среди 

важнейших 

операциональных 

показателей развития 

профессионала - 

профессиональные 

способности, позволяющие 

личности как можно более 

полно 

отвечать 

требованиям профессии. 

Для эффективного 

формирования и развития 

практических навыков 

будущих врачей и 

фармацевтов в КазНМУ 

имени С.Д.Асфендиярова с 

2011 г. действует Центр 

практических навыков, 

включающий такие 

подразделения, как центры 

25 

psyche of the student 

provides the interpretive 

part of the profession. An 

operational area - a 

collection of resources 

(knowledge, skills) and 

psychological resources of 

the individual, the student 

of medical university uses 

to carry out their 

professional duties. 

The development of the 

operational areas ensures 

that the procedural part of 

the professional 

regulatory requirements. 

Among the most important 

operational parameters of 

a professional - a 

professional capacity, 

allowing the individual as 

much as possible meet the 

requirements of the 

profession. 

For the effective formation 

and development of 

practical skills of future 

physicians 

and 

pharmacists in the name 

of KazNMU named after 

S.D.Asfendiyarov to 2011 

a Center of practical 

skills, including units such 

as centers of medical 

simulations, the formation 

of pharmaceutical and 

dental skills, Emergency 

Medicine, an independent 

assessment of knowledge 

and skills. At the Center of 

practical skills KazNMU 

is broadcast on the 

procedural skills of

медицинасы, білімі мен 

дағдыларын тәуелсіз 

бағалау орталықтарынан 

тұрады. 

ҚазҰМУ 


Орталығында заманауи 

муляждар 

мен 

тренажерлерде 

процедуралық дағдылардың 

трансляциясы жүзеге 

асырылады, толық ӛлшемді 

интерактивті 

манекендердің кӛмегімен 

клиникалық жағдайлар 

ойналады, стандартталған 

науқастарда 

коммуникативті дағдылары 

жүзеге асырылады, 

заманауи диагностикалық 

және 

ӛндірістік 

құрылғылар, сонымен қатар 

виртуальды компьютерлік 

ойындар қолданылып 

оқытылады. 

медицинских симуляций, 

формирования 

фармацевтических и 

стоматологических навыков, 

медицины катастроф, 

независимой оценки знаний и 

навыков. В Центре 


КазНМУ осуществляется 

трансляция процедурных 

навыков на современных 

муляжах и тренажерах, 

разыгрывание клинических 

ситуаций при помощи 

полноразмерных 

интерактивных манекенов, 

отработка 

коммуникативных навыков 

на стандартизированных 

пациентах, преподавание с 

использованием 

современного 

диагностического и 

производственного 

оборудования, а также с 

использованием виртуальных 

компьютерных игр. 

modern plaster casts and 

simulators, playing 

clinical situations with 

interactive full-size 

mannequins, practicing 

communication skills on 

standardized patients, 

teaching with the use of 

modern diagnostic and 

production equipment, as 

well as with the use of 

virtual gaming. 

Оқу тәжірибесі барысында студенттің операционалды дайындығының 

ҥлгісі келесілерден тҧрады 

Модель операциональной готовности студентов в процессе учебной 

практики включает в себя 

The model of the operational readiness of students in educational practice includes 

1. Студент 

операционалды 

дайындығының мақсатты 

компоненті жүйе 

құрастыру болып 

табылады және болашақ 

кәсіби әрекет етуге тиімді 

дайындалу үшін қажетті 

жағдайлармен қамтылған. 

1. Целевой компонент 

операциональной 

готовности студентов 

является 

системообразующим и 

представлен 

необходимыми условиями 

для эффективной 

подготовки к будущей 

26 

1. The target component of 

the operational readiness of 

students is a system and 

presented the necessary 

conditions for effective 

preparation for future 

careers. 

2. Motivational component 

represented by a set of stable

2. Мотивациялық 

компонент студентке 

тәжірибелік оқуын тиімді 


қажетті тұрақты 

психологиялықпедагогикалық 

қасиеттерінің жиынтығы. 


дайындықтың 

мотивациялық 

компонентінің негізгі 

құрылымтүзуші элементі 

студенттің негізгі кәсіби 

игерімдері мен дағдыларын 

қалыптастырудың 

ӛзектілігі 

мен 

қажеттілігін түсіну болып 

табылады. 


дайындықтың мазмұнды 

компоненті педагогикалық 

үрдістің кӛрсетілген 

бағытын жүзеге асыру 

үшін қажет және 

жеткілікті білім 

кӛлемімен анықталады деп 

сипатталады. 


дайындықтың 

ұйымдастыру-әрекетті 

компоненті жалпы 

ұйымдастырудың, 

студенттің ӛндірістік 

(кәсіби) тәжірибе 

барысында операционалды 

дайындығын 

қалыптастырудың түрлері 

мен әдістерінің бастапқы 

қалпынан тұрады. 


дайындықтың нәтижелі 

компоненті студенттің 



2.Мотивационный 

компонент представлен 

совокупностью 

устойчивых психологопедагогических 

качеств 

студентов, необходимых 

для эффективного 

осуществления 

практического обучения. 

Главным 

структурообразующим 

элементом 

мотивационного 

компонента 


готовности является 

осознание студентом 

актуальности 

и 

необходимости 

формирования и развития 

основных 

профессиональных умений 

и навыков. 

3.Содержательный 

компонент 


готовности 

охарактеризован 

определенным объемом 

знаний, необходимым и 

достаточным для 

осуществления указанного 

направления 

педагогического процесса. 

4. Организационнодеятельностный 



готовности представлен 

исходными положения, 

которые обуславливают 

27 

psychological and 

educational characteristics of 

students required for the 

effective implementation of 

practical training. 

The main structure-forming 

element of the motivational 

component of operational 

preparedness is awareness of 

the relevance and necessity of 

student formation and 

development of core 

competencies and skills. 

3. A substantial component of 

the operational readiness of a 

certain amount of knowledge 

described, the necessary and 

sufficient for the specified 

direction of the pedagogical 

process. 

4. Organizational and 

operational readiness of the 

activity component is the 

source of that lead to the 

overall organization, forms 

and methods for the 

formation of the operational 

readiness of students in the 

process of production 

(professional) practice. 

5. Effective component of 

operational readiness 

involves deliberate desire 

and ability to improve the 

capabilities of the student. It 

is the desire and ability to 

specifically deepen and 

expand their knowledge, 

skills, knowledge of the 

formation of their students. 

6. Evaluative component 

characterized resistant 

formed products, a positive

мүмкіндіктерін 

жетілдірудегі мақсатқа 

бағытталған ұмтылыстар 

мен игерімдер. Бұл 

ұмтылыстар мен 

игерімдер ӛз білімін, 

игерімін жетілдіру, ӛз 

оқушыларында білімін 

қалыптастыруға 

бағытталған. 

7. Бағалау компоненті 

қалыптасқан ережелердің 

тұрақтылығымен, 

әріптестікке негізделген 

және ӛз қызметін 

жетілдіруге бағытталған 

оң 

кӛзқараспен 

сипатталады. 

общую организацию, 

формы и методы процесса 

формирования 


готовности студентов в 

процессе производственной 

(профессиональной) 

практики. 

5. Результативный 



готовности включает в 

себя целенаправленные 

стремления и умения 

совершенствовать 

возможности студента. 

Это стремление и умение 

целенаправленно углублять 

и расширять свои знания, 

умения, формирование 

знаний у своих учеников. 

6. Оценочный компонент 

охарактеризован 

устойчивостью 

сформированных позиций, 

положительное отношение 

к 

собственной 

деятельности, основанной 

на 

позиции 

сотрудничества и 

направленной 

на 

совершенствование своей 

собственной 


attitude to their own work, 

based on the position of cooperation, 

aimed at 

improving their own 

performance. 

28

Заманауи медицина талаптарының, 

оның техникалық мүмкіндіктерінің 

қандай болуына қарамастан, адамдар 

барлық кезде оны тыңдайтын, талабын 

ынталандыратын, жанашырлық танытатын 

дәрігерді күтеді және оған сенеді. 

А. Экзюпери 

Какими бы ни 

были изыски 

современной 

медицины, ее 

технические 

возможности, 

человек всегда 

будет ждать, и 

верить врачу, 

который сумеет 

выслушать, 

одобрить, 

проявить 

сострадание. 

А. Экзюпери 

Whatever the delights of modern 

medicine, its technical capabilities, people 

will always have to wait and trust the doctor, 

who will be able to listen, to approve, to show compassion. 

A. Exupery 

3. Коммуникативті 

қҧзірет 

Коммуникативті 

құзірет — бұл қоршаған 

адамдармен ӛзара әрекет 

ету дағдыларын меңгеру, 

топта жұмыс істей алу. 

Бүгінде Қазақстанда 

денсаулықсақтау 

жүйесінің реформалануы 

нәтижесінде кӛптеген 

ӛзгерістер болды. Негізгі 

назар емдеуге емес, 

медицина 

қызметкерлерінің 

профилактикалық 

жұмыстарына және ӛз 

денсаулығы үшін 

азаматтардың 

3. Коммуникативная 


Коммуникативная 

компетенция — это 

владение навыками 

взаимодействия с 

окружающими людьми, 

умение работы в группе. 

Сегодня в Казахстане в 

результате реформирования 

системы 

здравоохранения происходят 

большие изменения. 

Основной упор делается не 

на лечение, а на 

профилактическую работу 

медицинских работников и 

возрастание 

ответственности 

29 

3.Communicative 

competence 

Communicative competence - 

is the possession of the skills 

of interaction with others, 

ability to work in a group. 

Today in Kazakhstan as a 

result of reforming the health 

care system undergoing big 

changes. The emphasis is not 

on the treatment and 

prevention work in the health 

care workers and increase 

citizens' responsibility for 

their health. This means that 

doctors and nurses

жауапкершілігінің 

артуына аударылады. Бұл 

дәрігерлер 

мен 

мейірбикелер науқастарды 

ӛз денсаулығын қалай күту 

және қашан медициналық 

кӛмекке жүгіну керектігін 

үйретеді. Мұның барлығы 

медициналық 

қызметкерлерге 

тұрғындармен қатынаста 

дағдыларын дамыту және 

жетілдіруді талап етеді. 

Сондықтан, студенттік 

кезден 

болашақ 

дәрігерлерді осыған үйрету 

қажет. Осы жылдар 

ағымында алатын білімі 

кейінгі жұмыс істеуіне 

негіз қалайды. 

Болашық дәрігерлер, 

фармацевттер және 


ұйымдастырушыларының 


құзіреттерін 

қалыптастырғда біздің 

Университет аса назар 

аударады. Олар тек жақсы 

дәрігер ғана емес, 

тұрғындарға ем қажет пе, 

аурудың алдын алу қажет 

пе түсіндіретін шыдамды 

адамдар болуы қажет. 

Бірнеше жылдар бойы 

С.Ж.Асфендияров 

атындағы ҚазҰМУ ТМД 

елдері арасында жалғыз 


дағдыларын 

қалыптастыру және 

дамыту Орталығы жұмыс 

істейді, оның жұмысының 

бағдарламасында 

студенттерге ғана емес, 

интерндерге, 

резиденттерге, 

дәрігерлерге, ЖОО 

оқытушыларына оқыту 

семинарларын, арнайы 

тренингтерді жүргізу 

граждан за свое здоровье. 

Это означают, что врачи 

и медсестры все в большей 

степени должны обучать 

пациентов, как следить за 

своим здоровьем и когда 

обращаться 

за 

медицинской помощью. Все 

это требует от 

медработников развития и 

совершенствования 

навыков общения с 

населением. Поэтому 

важно, чтобы еще со 

студенческой скамьи 

будущих медиков этому 

обучали. Ведь то, что они 

получают в эти годы, 

является их фундаментом 

в дальнейшей работе. 

Стоит отметить, 

что наш университет 

уделяет особое внимание к 

формированию 

коммуникативной 

компетенции у будущих 

врачей, фармацевтов и 

организаторов 

здравоохранения. Они 

должны быть не просто 

хорошими врачами, а 

людьми, которые 

терпеливо объясняют 

больным, что лучше 

профилактика, чем 

лечение. В течение 

нескольких лет в КазНМУ 

имени С.Д.Асфендиярова 

действует единственный в 

СНГ Центр формирования 

и 

развития 

коммуникативных навыков, 

в программе работы 

которого проведение 

обучающих семинаров, 

специальных тренингов не 

только для студентов, но и 

для интернов, резидентов, 

врачей, 

вузов. 

Внедрение 

преподавателей 

30 

increasingly need to teach 

patients how to monitor their 

health and when to seek 

medical help. All this 

requires the development and 

improvement of health 

workers in communication 

skills with the public. 

Therefore, it is important that 

ever since his student days 

that taught future physicians. 

After all, what they receive in 

these years is their 

foundation for further work. 

It should be noted that our 

university has paid special 

attention to the development 

of 

communicative 

competence of future doctors, 

pharmacists and health care. 

They should not just be good 

doctors, and the people who 

patiently explained the sick, 

prevention is better than 

cure. Within a few years in 

the name of KazNMU named 

after S.D.Asfendiyarov valid 

only in the CIS center 

formation and development 

of communicative skills in the 

work program is to conduct 

training seminars, special 

training, not only for students 

but for the interns, residents, 

doctors, university lecturers. 

The introduction of 

communication skills in our 

university lies in the fact that 

the interaction between 

doctor and patient is a 

crucial element of treatment 

and prevention. Use a good 

doctor interpersonal skills

қарастырылады. 

Біздің 

университетімізде 


дағдыларын енгізу дәрігер 

мен науқастың ӛзара 

қатынасы емдеу және 

алдын алудың шешуші 

элементі болатындығын 

кӛрсетеді. Дәрігермен 

тұлғааралық қатынас 

дағдыларын қолдану 

медициналық кӛмектің 

сапасының жоғарылауына 

мүмкіндік береді. 

Ӛзара қатынас 

науқас пен медициналық 

қызметкер арасындағы 

сенімділікті қамтамасыз 

етеді. Тұлғааралық 

қатынас дағдыларын 

жүзеге асыру, науқастады 

ақпараттандыра отырып, 

ӛзінің денсаулығына 

қатысты шешім 

қабылдауға мүмкіндік 

береді, бұл ұтымды 

медициналық кӛмек 

кӛрсету және оның 

жоғары сапасына қол 

жеткізу үшін ӛте 

маңызды. 

Коммуникативті 

құзіреттер кӛптеген 

тақырыптардан тұрады, 

соның ішінде: 

Ӛзіндік құндылықтарын 

түсіну және 

дәрігердің науқасты 

қабылдауына әсер ету; 

Науқастарды тыңдай 

білу; 

Науқастарды 

ақпараттандыру және 

оны қаншалықты 

түсінгендігін тексеру; 

Науқас ӛзін жақсы 

сезінетіндей жағдай 

жасау; 

Дәрігер қабылдауында 

болғанда науқастың 

қанағаттану дәрежесін 

коммуникативных навыков 

в нашем университете 

заключается в том, что 

взаимодействие врача и 

пациента является 

решающим элементом 

лечения и профилактики. 

Использование врачом 

навыков хорошего 

межличностного общения 

способствует повышению 

качества и действенности 

предоставления 

медицинской помощи. 

Общение один на 

один создает отношение 

доверия и уверенности 

между пациентом и 

медицинским работником. 

Реализация навыков 

межличностных 

отношений, которые 

позволяют пациентам, 

будучи информированными, 

перейти к практике, 

основанной на принятии 

решений в отношении 

своего здоровья, очень 

важна для достижения 

высокого качества услуг и 

успешного оказания 

медицинской помощи. 

Коммуникативные 

компетенции охватывает 

многие темы, включая: 

Понимание собственных 

ценностей и влияние на 

восприятие врачом 

пациентов; 

Умение слушать 

пациентов; 

Предоставление 

пациентам информации 

и проверка того, 

насколько она была 

понята; 

Создание таких условий, 

при которых пациент 

чувствует себя 

комфортно; 

Создание атмосферы 

дружелюбия и 

31 

contribute to the quality and 

effectiveness of care. 

Communication alone 

creates the trust and 

confidence between patient 

and health professional. The 

implementation 

of 

interpersonal skills that allow 

patients, being informed, go 

to practice, based on 

decisions about their health 

is very important to achieve 

high quality services and 

successful medical care. 

Communicative competence 

covers many topics, 

including: 

• Understand your own 

values and perceptions 

influence the physician 

patients; 

• Ability to listen to patients; 

• Provide patient information 

and test the extent to which it 

was conceived; 

• Create an environment in 

which the patient feels 

comfortable; 

• Create an atmosphere of 

friendliness 

and 

determination of the degree 

of satisfaction with the 

patient visiting a doctor; 

• The use and understanding 

of verbal and nonverbal 

forms of communication.

анықтау және достық определение степени 

қатынас орнату; 

Вербальды және 

удовлетворенности 

пациентом посещением 

вербальды емес врача; 

қатынас түрлерін Использование и 

қолдану және түсіну. понимание вербальной и 

невербальной форм 

общения. 

Кез-келген жҧмыста тиімді болатын коммуникативті дағдылар тізімі 

Дағдылар 

Мәселелерді шеше алу игерімі 

Тәртіптілік 

Ашықтық 

Сендіре білу 

Қолданылуы 

Күнделікті мәселелерді сабырмен, ақылмен және 

шығармашылық түрде шешу, әсіресе тұлғааралық 

қайшылықтарды 

Міндеттерін этика, нормаларын қатаң сақтап 

және не жаман, не жақсы екендігін түсіне 

отырып орындау; ӛзінің моральды қағидаларына 

деген тұрақтылық 

Жаңа идеяларды меңгеру, жаңа диагноздар мен 

емдеу әдістеріне бейімделу 

Басқаларды тыңдай білу және оларды сабырлы 

түрде, дауыс кӛтермей ӛзінің кӛзқарасының 

дұрыстығына сендіру 

Кӛшбасшылық Қойылған міндеттерді шешу үшін ӛзіне 

жауапкершілік алу мүмкіндігі, бұған басқаларды 

да қатыстыра білу; табынушыларын жұмысқа 

қажеттінің бәрімен қамтамасыз ету және 

оларды қолдау 

Тұрақты білім алу 

Кәсіби ӛсу және ӛзбетінше жетілу 

Список коммуникативных навыков, которые будут полезны на любой работе: 

Навыки 

32 

Применение 

Умение решать проблемы Спокойное, рассудительное и творческое 

разрешение повседневных проблем, особенно 

межличностных конфликтов 

Порядочность Выполнение обязанностей при строгом 

соблюдении норм этики и понимании, что хорошо, 

а что плохо; верность своим моральным 

принципам 

Открытость Усвоение новых идей, адаптация к новым 

диагнозам и методам лечения 

Способность убеждать 

Умение выслушать других и убедить их в 

правильности своей точки зрения спокойно, не 

повышая голос 

Лидерство 

Способность брать на себя ответственность за 

решение поставленных задач, умение привлекать к 

этому других; поддержка и обеспечение 

подчиненных всем необходимым для работы

Постоянное обучение Профессиональный рост и 

самосовершенствование 

The list of communication skills that will be useful in any job: 

Skills 

Ability to solve problems 

Decency 

Openness 

The ability to persuade 

Leadership 

Continuous training 

Application 

Quiet, prudent and creative resolution of 

everyday problems, especially interpersonal 

conflicts 

Performing duties in strict compliance with 

the rules of ethics and understanding of what 

is good and bad, true to their moral 

principles 

Openness to assimilation of new ideas, 

adapting to new diagnoses and treatments 

The ability to listen ability to persuade others 

and persuade them of the correctness of their 

views peacefully, without raising his voice 

Ability to take responsibility for problem 

solving, the ability to attract others to do so, 

support and provide all necessary 

subordinates to work 

Professional growth and self-improvement 

Дәрігер мен науқастың 

ӛзара қатынасы – бұл біз 

ӛмір ағымында үнемі 

кездесіп отыратын үлкен 

психологиялық және 

моральды-этикалық 

жағдайлардың кешені 

екендігі сӛзсіз. Сондықтан, 

болашақта ӛз ісінің 

маманы болу үшін басынан 

бастап ӛзін дәрігердің 

барлық талаптарына 

үйрету қажет. Ал, бұл 

Бесспорно, 

взаимоотношения врача и 

пациента – это большой 

комплекс психологических и 

морально-этических 

ситуаций, с которыми 

приходится постоянно 

сталкиваться. И для того, 

чтобы в будущем стать 

настоящим 

профессионалом своего 

дела, нужно с самого 

начала приучать себя ко 

33 

Professional growth and selfimprovement 

Undoubtedly, the relationship 

between doctor and patient - 

is a large complex of 

psychological, moral and 

ethical situations that have to 

constantly deal with. And in 

order that in the future to 

become a true professional in

жағдайда бізге ҚазҰМУ 

жаңа оқыту жүйесі 

кӛмектеседі. 

всем требованиям врача. А 

в этом нам поможет новая 

система образования 

КазНМУ. 

his field, it is necessary from 

the beginning to accustom 

myself to all the requirements 

of a doctor. And this will help 

us to a new system of 

education KazNMU 

Барлық кезде ӛлшем болу керек. 

Гораций 

Мера должна быть во всем. 

Гораций 

The measure must be in all things. 

Horaciy 

4. Қҧқықтық қҧзірет 

Қазіргі кездегі білім 

беру жүйесі жалпы негізін 

құзірет құрайтын 

құндылықтардың жаңа 

жүйесі, оның біреуі 

құқықтық құзірет болып 


Дәрігердің 

құқықтық құзіреті, кезкелген 

мамандық иесінің, 

кез-келген азаматтың 

құзіреті сияқты олардың 

адам 

тәртібінің 

4. Правовая 


Настоящее время 

выдвигает принципиально 

новую систему ценностей, 

основу 

которой 

составляет общая 

компетенция, одной из 

составляющих является 

правовая компетенция. 

Правовая 

компетенция врача, как и 

любого специалиста, как и 

любого гражданина, 

34 

4.Legal competence 

Currently proposes a 

fundamentally new system of 

values, which was based on 

overall competence, one of 

the components of the legal 

competence. 

Legal competence of a 

doctor, like any specialist, 

like any citizen, it implies a

әлеуметтік нормалары 

мен ережелерін білуін 

қажет етеді, ол нормалар 

мен 

ережелер 

мемлекеттің құқықтары 

мен міндеттеріне сәйкес 

анықталады немесе 

санкцияланады, сонымен 

қатар 

қажетті 

дағдылары 

мен 

игерімдерінің 

қалыптастырылуын 

қарастырады. 

Құқықтық 

құзіретті құрайтын 

факторларды талдай 

отырып, құзіреттерді 

меңгеру үшін қажет 

дағдылар жалпы кӛлемді 

және 

әртүрлі 

жағдайларда 

қолданылатындығын 

атап кету керек, ал құқық 

сияқты құзіреттілік 

арнайы білімді қажет 

етеді: 

құқықтық құзіреті 

қалыптасқан адам 

құқық негіздері туралы 

жүйелі білімге ие 

болады және типті 

құқықтық 

жағдайларда ӛздерін 

еркін ұстай алады, 

құқықтар мен 

міндеттер бірлігі 

қағидасының негізінде 

ӛз позициясын 

анықтай алады; 

құқықтың жалпы және 

жеке бӛлімдері 

бойынша жүйелі іргелі 

білімі болады, типті 

және стандартты 

емес құқықтық 


адекватты тәртіп 

үлгісін анықтай алады 

және/немесе шешім 

подразумевает знание им 

социальных норм и правил 

поведения людей, которые 

устанавливаются или 

санкционируются 

государством, 

естественно 

в 

соответствии с его 

полномочиями, правами и 

обязанностями, а также 

сформированность 

необходимых навыков и 

умений. 

Анализируя 

факторы, составляющие 

правовую компетенцию, 

следует отметить, что, 

хотя навыки, необходимые 

для приобретения 

компетенции, 

всеобъемлющи и могут 

быть применены в 

различных 

обстоятельствах, 

компетентность в такой 

сфере как право, требует 

также 

знаний: 

человек 

35 

специальных 

со 

сформированной 

правовой 

компетенцией должен 

иметь 

систематические 

знания по основам 

права и быть 

способным 

самоопределяться и 

самореализовываться 

в типовых правовых 

ситуациях, определять 

собственную позицию 

на основе принципа 

неразрывности прав и 

обязанностей; 

иметь 

систематические 

фундаментальные 

знания по общим и 

knowledge of social norms 

and rules of human behavior 

that are established or 

authorized by the State, of 

course, in accordance with 

its powers, rights and 

responsibilities, as well as of 

formation of the necessary 

skills and abilities. 

Analyzing the factors that 

make up the legal 

competence, it should be 

noted that although the skills 

required for the acquisition 

of competencies are 

comprehensive and can be 

applied in different 

circumstances, competence in 

areas such as law, also 

requires special skills: 

• people with a formed legal 

competence should have 

systematic knowledge on the 

basics of law and be able to 

define themselves and 

samorealizovyvatsya in 

typical legal situations, to 

determine its own position 

based on the principle of 

continuity of rights and 

responsibilities; 

• have a systematic 

fundamental knowledge on 

the general and specialized 

branches of law, to be able to 

determine the appropriate 

behavior and / or make 

decisions in standard and 

non-legal situations; 

• have a deep knowledge of 

system-organized on general

қабылдай алады; 

құқықтың жеке және 

жалпы бӛлімдері 

бойынша терең 

жүйеліұйымдастырылған 

білімі бар (кәсіби 

деңгейде), күрделі қилы 



құқықтық ережелерді 

қабылдай алады. 

Сонымен, білім 

құқықтық құзіреттің 

басты шарты бола 

отырып, соңғы нәтиже 

емес аралық болып 

қалмақ. Білімінің болуын 

мамандар когнитивті 

құзіретке жатқызады. 

Шынында да, құзіретті 

тұлға нақты мәселені 

шешу үшін білімі мен 

дағдыларын бірге қолдана 

алатын адам. 

Білімі мен дағдыларын 

меңгерудің 

соңғы 

нәтижесі маманның 


саласында болып жатқан 

құқықтық жағдайға сәйкес 

құқықтық талдау жасауға 

мүмкіндік беретін 


ойлау 

қабілетінің болуы; басқару 

шешімдері осындай ойлау 

қабілеттерінің негізінде 

қабылдануы керек. 

профильным разделам 

права, быть способным 

определять 

адекватные модели 

поведения и/или 

принимать решения в 

типовых 

и 

нестандартных 

правовых ситуациях; 

иметь глубокие 

системноорганизованные 

знания 

по общим и 

профильным разделам 

права 

(на 

профессиональном 

уровне), 

быть 

способным 

к 

применению правовых 

норм в сложных 

неоднозначных 

правовых ситуациях. 

Таким образом, знания, 

будучи важным условием, 

предпосылкой правовой 

компетенции, являются 

лишь промежуточной, а не 

конечной целью. Наличие 

знаний специалисты 

относят к когнитивной 


Действительно 

компетентным лицом 

является тот, кто 

может объединить 

знания и навыки для 

решения конкретной 

проблемы. 

Результатом 

полученных знаний и 

навыков должно стать 

появление у специалиста в 

области здравоохранения 

правового мышления, 

позволяющего 

осуществлять правовой 

анализ складывающихся 

ситуаций и происходящих 

событий; управленческие 

36 

and specialized sections of 

law (on a professional level), 

to be able to apply the law in 

complex ambiguous legal 

situations. 

Thus, knowledge as an 

important prerequisite, the 

prerequisite of legal 

competence, are only interim, 

and not the ultimate goal. 

Having knowledge of experts 

attribute to the cognitive 

competence. Indeed by a 

competent person is one who 

can unite the knowledge and 

skills to solve a specific 

problem. 

The result of the 

knowledge and skills should 

be the emergence of a 

specialist in health law 

thinking, which allows to 

carry out a legal analysis of 

the evolving situation and 

current events, management 

decisions should be based on 

such thinking.

решения 

должны 

приниматься на основе 

такого мышления. 

Білімсіздікті кӛздеп 

тигізгенше, 

білімділікті кӛздеп мүлт 

кеткен артық. 

Генри Уотсон 

Лучше целить 

в совершенство и промахнуться, 

чем целить в несовершенство 

и попасть. 

Генри Уотсон 

It is better to aim at perfection and miss than aim at imperfection and hit. 

Henry Watson 

Ӛзбетінше даму қҧзіреті 

Компетенция саморазвития 

The competence of self- 

Ӛзбетінше даму Компетенция Competence of the self - the 

37

құзіреті – адамның 

ӛзбетінше жетілу, ӛзінӛзі 

реттеу мен рухани 

және материалдық 

жағынан ӛзін-ӛзі 

қалыптастыру 

мүмкіндіктері мен оған 

дайындығы. 

Құзіретті енгізу 

негіздері: «Ӛзбетінше 

даму» қазір Әлем 

нарықтық жүйеде ӛмір 

сүруде және оның даму 

қарқыны білімнің даму 

қарқынынан әлдеқайда 

артық, ҚазҰМУ түлегінің 

Үлгісіне 

сәйкес 

әлеуметтік ортадағы 

оның рӛлінің одан әрі де 

тиімді қызмет етуі үшін 

студент ӛзгермелі 

жағдайға тез бейімделуі 

қажет. 

Ӛзбетінше жетілу 

құзіретінің түсінігі 

әртүрлі жолдармен осы 

құзіретке жетуден 

тұрады, олар: 

міндетті тізімге 

кірмейтін кәсіби, 

рухани, әлеуметтік 

және басқа да 

салаларға қатысты 

әдебиеттерді оқу 

тек 

кәсіби 

қызметімен 

шектелмеген әртүрлі 

тренингтер, курстар, 

үйірмелерге қатысуы. 

Студенттердің 

ӛзіндік жұмысын 

стихиялық, оқытушымен 

басқарылмайтын жұмыс 

деуге болмайды. Мұндай 

саморазвития – способность 

и готовность к 

самосовершенствованию, 

саморегулированию и 

самореализации 

относительно духовной и 

материальной стороны 

человека. 

Важность введения 

компетенции: 

«Саморазвитие» обусловлено 

тем, что сейчас Мир живет в 

рыночной системе и темпы 

его развития в несколько раз 

опережают систему 

образования, и в 

соответствии с Моделью 

Выпускника КазНМУ студент 

должен 

свободно 

ориентироваться 

в 

меняющейся ситуации, для 

дальнейшего эффективного 

функционирования его роли в 

социальной среде. 

Понятие компетенции 

саморазвития включает в 

себя пути достижения этой 

компетенции разными 

путями, такими как: 

Чтение литературы, 

относительно 

профессиональной, 

духовной, социальной и 

других сфер, не входящее в 

обязательный список 

Участие на разных 

тренингах, курсах, 

кружках, не ограниченные 

только профессиональной 

деятельностью 

Самостоятельную 

работу студентов нельзя 

представлять 

как 

38 

ability and willingness to 

self-improvement, selfregulation 

and self-respect 

to the spiritual and the 

material side of man. 

The importance of the 

introduction of competence: 

"Self" is due to the fact that 

now lives in a world market 

system and its rate of 

development in a few times 

ahead of the education 

system, and in accordance 

with the model of the 

graduate student must 

KazNMU freely navigate 

the changing situation, to 

further the effective 

operation of its role in 

social environment. 

The concept of selfcompetence 

includes ways 

to achieve this competence 

in different ways, such as: 

• Read literature with 

respect to the professional, 

spiritual, social and other 

areas not included in the 

mandatory list of 

• Participate in various 

trainings, courses, study 

circles, is not limited only 

to professional activities 

Independent work of 

students can not be thought 

of as spontaneous, 

uncontrolled activity of the 

teacher. In such a situation, 

when the student is left 

alone to explore a certain 

amount of academic

жағдайда, белгілі бір 

әдебиеттер кӛлемін оқу 

үшін студент ӛзіне-ӛзі 

тапсырылады, жетістігі 

оның мотивациясына 

және ар-ұятына, 

ӛзбетінше жұмысын 

ұйымдастыру және 

орындаудағы жеке 

тәжірибесіне 

байланысты. Сабақта 

студенттің кәсіби 

ӛзбетінше жетілуіне, 

ӛзіндік жұмысын, 

аудиториялық және 

аудиторидан тыс, 

ұйымдастыруына 

қажетті 

назар 

аударылады. 

Заманауи кәсіби 

білім берудің мақсаты – 

ғылыми ақпарат 

ағымына бейімделуге 

дайын, білімін жинау 

және тереңдету, 

жетілдіру жүйесін 

меңгерген маманды 

тәрбиелеу. Студенттің 

ӛзіндік жұмысын 

оқытушының басқаруы 

біртіндеп оқушының 

ӛзіндік ұйымдастыру 

жұмыстарына ауысуы 

қажет, ол жерде педагог 

кӛмекші, кеңесші, 

ақпарат кӛзінің рӛлін 

ойнайды және тек 

оқушының сұрауы 

бойынша ғана оған 

кӛмектеседі, ӛз 

шешімдерін оған 

жүктемейді. Дұрыс 

ұйымдастырылған 

ӛзіндік жұмыс тек білім 

беріп қана қоймай, 

тәрбиелік мәні де зор. 

Адамгершілік 

мотивациясы мен сәйкес 

адамгершілік қасиеттері 

стихийную, неуправляемую 

преподавателем 

деятельность. В такой 

ситуации, когда студент 

предоставлен самому себе 

для изучения определённого 

объёма учебной литературы, 

успех его познаний зависит 

от мотивации и 

добросовестности 

учащегося, его личного 

опыта организации и 

выполнения 

самостоятельной работы. 

На занятиях уделяется 

должное 

внимание 

профессиональному 

саморазвитию студентов, 

организации 

их 

самостоятельной работы, 

как в аудитории, так и 

внеаудиторно. 

Цель современного 


образования - воспитание 

специалиста, способного 

ориентироваться в потоке 

научной информации, 

усвоившего систему 

накопления, углубления и 

совершенствования знаний. 

Руководство 


самостоятельной работой 

студента 

должно 

постепенно переходить в 

самоорганизованную работу 

учащегося, где педагог 

играет роль помощника, 

консультанта, источника 

информации и приходит на 

помощь только по просьбе 

обучаемого, никогда не 

навязывая своего решения. 

Правильно организованная 

самостоятельная работа 

имеет не только 

образовательное, но и 

воспитательное значение. 

39 

literature, the success of his 

knowledge depends on the 

motivation and integrity of 

the student, his personal 

experience of the 

organization and execution 

of independent work. The 

classes are given due 

attention to professional 

self-development of 

students, the organization 

of their individual work, 

both in the classroom and 

extracurricular. 

The purpose of the modern 

vocational education - 

education specialist who 

can navigate the flow of 

scientific information, has 

mastered the system of 

accumulation and the 

deepening and improvement 

of knowledge. Management 

lecturer independent work 

of the student should 

gradually move into selforganized 

work of a student 

where the teacher plays the 

role of assistant, consultant, 

and a source of information 

comes to the rescue only at 

the request of the student, 

never imposing its decision. 

Properly organized 

independent work is not 

only educational, but also 

the educational value. 

Moral motivation and 

moral qualities appropriate 

as the basic conditions of 

the process of selfeducation. 

Diagnosis and 

correction of personal

ӛзбетінше жетілу 

үрдісінің негізгі шарты. 

Жоғары оқу орнында оқу 

кезінде студенттің 

тұлғалық қасиеттерін 

анықтау және оны 

түзету 

кәсіби 

қызметінің басында 

маманға 

жақсы 

қасиеттерді меңгеруіне 


Тәрбиелеу міндеті 

ӛзбетінше тәрбиелену 

міндеттеріне ауысады, 

ол тұлғаның ӛзін-ӛзі 

тануы негізінде дамиды. 

Моральдыеріктік 

қасиеттерін 

ӛзбетінше тәрбиелеуде, 

тұлғаның белсенділігін 

дамытуда ӛзін-ӛзі 

меңгеру, ӛзін-ӛзі есепке 

алу, ӛзін-ӛзі талдау, ӛзінӛзі 

құрметтеу және 

мадақтау сияқты т.б. 

әдістер қолданылады. 

Олар ӛзбетінше білім 

алу, ӛзін-ӛзі тәрбиелеу, 

тәртібі 

мен 

әрекеттерін реттеу, 

тұлғалық ӛзбетінше 

дамуы 

үшін 

қолданылады. 

Студенттің тұлғалық, 

азаматтық, кәсіби ӛзінӛзі 

тәрбиелеуі – оның 

жан-жақты дамуына 

бастайтын жол. ӛзіндік 

жұмыстың, ӛзін-ӛзі 

тәрбиелеудің позитивті 

нәтижелері жоғары оқу 

орнындағы дайындық 

барысында олардың 

тұлғалық және кйсіби 

бейімделуінің 

мүмкіндіктерін, 

денсаулығы мен ӛмір 

сапасының 

кӛрсеткіштерін, 

Нравственную 

мотивацию 

и 

соответствующие 

нравственные качества как 

основные условия процесса 

самообразования. 

Диагностика и коррекция 

личностной сферы студента 

в период его обучения в вузе 

способствует приобретению 

положительных качеств 

специалиста к началу 


деятельности. Задачи 

воспитания 

трансформируются в задачи 

самовоспитания, которое 

развивается на основе 

самосознания личности. В 

самовос-питании моральноволевых 

качеств, развитии 

активности личности 

используются методы 

самоизучения, самоанализа, 

самоотчёта, самоодобрения 

и поощрения и др. Они 

используются для решения 

задач самообразования, 

самовоспитания, регуляции 

поведения и деятельности, 

личностного саморазвития. 

Личностное, гражданское, 

профессиональное 

самовоспитание студента - 

путь к его всестороннему 

саморазвитию. Позитивные 

результаты 

самостоятельной работы, 

воспитания 

и 

самовоспитания студентов 

в процессе вузовской 

подготовки определяют 

возможности их личностной 

и 


адаптации, показатели 

здоровья и качества жизни, 

эмоциональное благополучие; 

способствуют 

формированию специа-листа, 

40 

sphere of the student during 

his training at the university 

contributes to the 

acquisition of positive 

qualities to the top of a 

specialist career. The tasks 

of education are 

transformed into the 

problem of self that 

develops on the basis of 

self-identity. In the selfeducation 

of the moral and 

volitional qualities, 

personality development 

activity using self-study 

methods, introspection, selfreport, 

samoodobreniya 

and promotion, etc. They 

are used to solve the 

problems of self, self, 

control of behavior and 

activities, personal selfdevelopment. 

Personal, 

civic, professional selfeducation 

students - the 

way to its full selfdevelopment. 

Positive 

results of independent work, 

education and self in the 

process of university 

students preparing for the 

possibility that their 

personal and professional 

adaptation, health 

outcomes and quality of 

life, emotional well-being, 

promote the formation of a 

specialist, capable of selfimprovement. 

Of particular value given 

the competence acquired in 

the transition KazNMU 

named 

after

эмоционалды жағдайын 

анықтайды; ӛзбетінше 

жетілуге бейім маман 



Бұл құзіреттің 

маңызы С.Ж.Асфендияров 

атындағы ҚазҰМУ 

кредитті-модульді 

оқыту жүйесіне ауысуы 

жағдайында арта 

түспек, себебі ол оқыту 

жүйесінің 

мәні 

студенттердің ӛзіндік 

жұмысының үлесін 

арттыру. «Студенттер 

дайын білімнің пассивті 

қабылдаушылары ғана 

емес, белсенді оқушы 

болуы 

керек. 

«Оқытушымен 

студенттің ӛзіндік 

жұмысына» берілетін 

уақыттың 30% 

«Студенттің ӛзіндік 

жұмысына» 

ауытырылуы керек. 

Студенттер 

ақпаратты ӛзбетінше 

іздеуге, ӛзбетінше 

дамуға қызығушылығы 

болуы 

керек…» 

(с.Ж.Асфендияров 


дамуының жетістіктері 

туралы: кредиттімодульді 

оқыту жүйесін 

енгізу, 

кафедра 

меңгерушілері алдындағы 

ҚазҰМУ ректоры, 

профессор А.А. Ақанов 

баяндамасы, 3 сәуір 2012 

ж.). 

способного 

к 

самосовершенствованию. 

Особую ценность данная 

компетенция приобретает в 

условиях перехода КазНМУ 

имени С.Д.Асфендиярова на 

кредитно-модульную систему 

обучения, суть которой 

заключается увеличении 

удельного 

веса 

самостоятельной работы 

студентов. «Студенты 

должны быть активными 

обучающимися, а не просто 

пассивными потребителями 

готовых знаний. До 30% 

времени, которое отводится 

«Самостоятельную работу 

студента с преподавателем» 

должно быть переведено в 

«Самостоятельную работу 

студента». Студенты сами 

должны быть заинтересованы 

в самостоятельном 

поиске информации, 

саморазвитии…» (О 

перспективах развития 

КазНМУ 

им. 

С.Д.Асфендиярова: введение 

кредитно-модульной системы 

обучения, выступление 

ректора КазНМУ проф. 

Аканова А.А. перед 

зав.кафедрами 3 апреля 2012 

г.) 

S.D.Asfendiyarov on behalf 

of the credit-modular 

system of training, the 

essence of which is 

increasing the proportion of 

students' independent work. 

"Students should be active 

learners, not just passive 

consumers of ready-made 

knowledge. Up to 30% of 

the time given to "self-study 

student with the teacher" 

should be translated into 

"independent work of 

students." Students 

themselves should be 

interested in an 

independent search for 

information, selfdevelopment 

... "(On the 

prospects of development 

KazNMU named after. 

S.D.Asfendiyarov: 

introduction of creditmodular 

system of training, 

performance KazNMU 

rector prof. Akanova AA 

before the head of the 

department April 3, 2012 

city). 

Әдебиеттер тізімі/ Список литературы: 

1. Литвинов В. П. Мышление Ноама Хомского: Курс лекций / Международная 

академия бизнеса и банковского дела. — Тольятти, 1999. 

41

2. Лебедев О.Е. Компетентностный подход в образовании 

// Школьные технологии. – 2004. – № 5. – 3-1 б. 

3. Плотникова Н.А. Сущность компетентностного подхода. ключевые 

компетенции 

Вестник КАСУ №2 - 2008 

4. Зимняя И.А. Ключевые компетентности как результативно-целевая основа 

компетентностного подхода в образовании : авторская версия.- [М. : 

Исследовательский центр проблем качества подготовки специалистов, 2004.]- 19 

б. 

5. Равен Джон. Компетентность в современном обществе. Выявление, развитие и 

реализация. – М., 2002. (англ. 1984). 

6. Совет Европы: Симпозиум по теме «Ключевые компетенции для Европы»: Док. 

DECS / SC / Sec. (96) 43. Берн, 1996. 

7. https://www.aamc.org/initiatives/msop/ 

8. http://www.royalcollege.ca/public/canmeds 

9. Simpson, E. L. & House, A. O. ( 2002) Involving users in the delivery and evaluation of 

mental health services: systematic review. BMJ, 325, 1265–1267 

10. Российское образование в контексте международных показателей: 

сопоставительный доклад. – М.: Аспект-Пресс, 2000. - 48 б. 

11. Бобиенко О.М. Ключевые компетенции личности как образовательный результат 

системы профессионального образования: Дисс… к.п.н. - Казань, 2005. – 75-95 б. 

Медициналық білім беру жҥйесі туралы ойлардың 

эволюциясы 

Эволюция мнений о системе медицинского образования 

The evolution of views on medical education 

С.Ж.Асфендияров атындағы ҚазҦМУ профессорларымен сҧхбат 

Интервью с профессорами КазНМУ имени С.Д. Асфендиярова 

Interviews with professors KazNMU named after SD Asfendiyarov 

Бұрынғы және қазіргі білім 

беру жүйесі арасындағы 

айырмашылықты, 

артықшылықтары мен 

кемшіліктерін анықтау, 

университетімізде болып 

жатқан білім берудегі 

реформалар мен ӛзгерістер 

туралы, әсіресе оқытудың 

Для того, чтобы провести 

сравнение между 

системами образования 

прошлого и настоящего, 

выявить 

как 

преимущества, так и 

недостатки, узнать 

мнение о реформах в 

образовании и изменениях, 

происходящих в нашем 

университете, особенно о 

роли компетентностного 

подхода в обучении, 

группой ТОП-100 в 

42 

To make a comparison 

between the education 

systems of the past and 

present, to identify both the 

advantages 

and 

disadvantages to know the 

opinion of the reforms in 

education and the changes 

taking place in our 

university, especially the role 

of competence-based 

approach in teaching a group

құзіретті жолының рӛлін 

білу үшін ТОП-100 

топтарымен 2011-2012 

ж.ж. 

ағымында 


университетте 

оқитындардың әртүрлі 

кезеңінен тұратын 

университет 

оқытушыларына сұхбат 

жүргізілді. . 

течение 

было 

интервьюирование 


университета, 

представляющих 

поколения 

медицинских 

университетов 

2011-2012 г.г. 

проведено 

разные 

обучающихся 

of top 100 in 2011 -2012 GG 

Interviewing was conducted 

faculty representing different 

generations of students of 

medical universities. 

Сұхбат беруші: Шарманов 

Тӛрегелді Шарманҧлы, 

РҰҒА, ҚР ҰҒА академигі, 

с.Ж.Асфендияров 

атындағы бақылау 

кеңесінің тӛрағасы 

Интервьюер: 

Токтабекова Айжан, 2 

Интервьюируемый: 

Шарманов Торегельды 

Шарманович, академик НАН 

РК, РАМН, председатель 

наблюдательного совета 

КазНМУ 

имени 

С.Д.Асфендиярова 

Интервьюер: Токтабекова 

Айжан, 2 курс, ФА10-004-2, 

43 

Interviewed by: Sharmanov 

Toregeldy Sharmanovich, 

academician of NAS RK, 

RAMS, Chairman of the 

Supervisory Board 

KazNMU named after 

S.D.Asfendiyarov

курс, ФА10-004-2, 

фармацевтикалық 

факультет 

Т.А: Саламатсыз ба, 

ӛтінемін, Сіздер қалай 

оқыдыңыздар 

айтыңызшы, есте 

қалған қызықты 

кезеңдер туралы? 

Ш.Т.: Мен 1949 жылдан 

1955 жылдар аралығында 

оқыдым, 

Қазақ 

Мемлекеттік 

Медициналық 

институтында оқуды 

бастап Қарағанды 


институтынан бітірдім. 

Түскен кезде орыс тілін 

білмейтінмін, сонда да 

болса жоғары оқу орнын 

тек екі тӛртке бітірдім. 

Т.А.: Сіз оқыған кезде 

оқуын бағалаудың 

қандай жҥйесі болды? 

Ш.Т.: Пән бойынша білімін 

оқытушы тексерді. 

Емтихан немесе сынақта 

билеттер бойынша 

жауап бердік, бірақ негізгі 

баға қазір айтып 

жүргендей кафедралық 

баға болатын, қазіргідей 

бүкіл оқу жылы ағымында 

қойылатын. Емтихан 

кезіндегі баға тек 

студенттің жауабына 

қарап қойылмай, оның 

дәрістерге қатысуы, 

сабақтағы белсенділігі де 

ескерілді. 

Т.А.: 

Сіздердің 

уақыттарыңызда 

студенттердің 

тәжірибелік дағдылары 

қалай дамытылды? 

Қазіргі уақытта 

тәжірибелік дағдыларды 

фармацевтический 


Т.А: Здравствуйте, 

расскажите, пожалуйста, 

о том, как Вы учились, 

Ваши самые яркие 

воспоминания? 

Ш.Т.: Я учился с 1949 года по 

1955 год, начав обучение в 

Казахском Государственном 

Медицинском институте и 

окончив в Карагандинском 

медицинском институте. 

Не зная русского языка на 

момент поступления, 

окончил ВУЗ лишь с двумя 

четверками. 

Т.А.: Какая система оценок 

знаний была во время 

вашего 

обучения? 

Ш.Т.: Знания предмета 

проверял преподаватель. На 

экзамене или зачете, 

отвечали по билетам, но 

основная оценка, или как 

сейчас 

именуется, 

кафедральная оценка, так 

же зарабатывалась на 

протяжении учебного года. 

Оценка на экзамене зависела 

не только от ответа 

студента, но и его 

посещаемости лекции, 

активности на занятиях. 

Т.А.: Как развивались 

практические навыки у 

студентов в Ваше время? И 

какие преобразования в 

развитии практических 

навыков произошли в 

нынешнее время? 

Ш.Т.: Что же касательно 

практической компетенции 

то, я считаю, что это 

величайшее достижение 

университета, 

в 

организации предмета по 

практическим навыкам. 

44 

Interviewer: 

Aizhan 

Toktabekova 

TA: Hello, please tell us 

how you learned your most 

vivid memories? 

Sh.T.: I studied from 1949 

to 1955, began teaching at 

the Kazakh State Medical 

Institute and graduated 

from the Karaganda 

Medical Institute. Not 

knowing the Russian 

language at the time of 

admission, he graduated 

from high school with just 

two fours. 

TA: What is the grading 

system of knowledge was at 

the time of your training? 

Sh.T.: Knowledge of the 

subject tested teacher. At 

the exam, or classification, 

responsible for the ticket, 

but the main assessment, or 

as now called, cathedral 

assessment, as earned 

during the school year. 

Evaluation on the exam 

depended not only on the 

response of the student, but 

his attendance lectures, 

activities in the classroom. 

TA: How to develop the 

practical skills of students 

in your time? And what 

kind of transformation in 

the development of 

practical skills in place at 

the present time? 

Sh.T.: What about the 

practical competence of 

that, I think this is the

дамытуда қандай 

ӛзгерістер болды? 

Ш.Т.: Тәжірибелік 

құзіретке келетін болсақ, 


бойынша 

пән 

ұйымдастыру 

университеттің ұлы 

жетістігі деп санаймын. 

Себебі, мен оқыған кезде 

жұмыс тек оқытушымен 

бірге жасалатын, яғни 

оқытушы не істеу 

керектігін айтатын, 

студенттер бір-біріне 

жасап жаттығатын. 

Менің 

ойымша, 


университетте оқи 

тұра, тек бәрін жаттау 

қажет емес, тіпті 

анатомияда да барлығын 

логикалық түрде қорыта 

білу қажет. 

Т.А.: Сіз негізгі қҧзірет 

«ӛзбетінше жетілу» 

туралы не ойлайсыз? 

Бізге, шынында да, сол 

қҧзіретті дамыту 

қажет п? 

Ш.Т.: Қазіргі заман 

ағымына сай ӛзбетінше 

даму қажет деп 

санаймын. Мысалы, мен 

үнемі газет оқығанды 

ұнататынмын, бырақ 

соңғы бірнеше айда I-pad 

қолдануға кӛштім, онда 

интернет арқылы 

кӛптеген пайдалы 

ақпараттарды табуға 

болады. Ӛзбетінше 

жетілу маңызды 

құзіреттердің бірі, 

әсіресе студент-медик 

үшін, себебі медицина 

және ғылым бір орында 

тұрмайды және дәрігер 

де ӛз мамандығы туралы 

Потому что во время моего 

обучения, работа шла лишь 

с преподавателем, т.е. 

преподаватель показывал, 

что и как делать, а 

студенты тренировались 

друг на друге. По моему 

мнению, обучаясь в 

медицинском университете, 

нельзя было все лишь 

зазубривать, а необходимо 

было, даже на анатомии 

все логически осмысливать. 

Т.А.: Что Вы думаете о 

ключевой компетенции 

«самосовершенствование»? 

Нам, действительно, 

необходимо её развивать? 

Ш.Т.: Думаю, что нужно 

саморазвиваться в ногу со 

временем. К примеру, я 

всегда любил читать 

газеты, но последние 

несколько месяцев, я 

предпочитаю пользоваться 

I-pad-ом, в котором через 

интернет можно найти 

разнообразную полезную 

информацию. 

Самосовершенствование 

одна из важнейших 

компетенций, особенно для 

студентов-медиков, так 

как медицина и наука не 

стоят на месте и врач 

должен 

постоянно 

стремиться узнавать чтото 

новое в своей профессии. 

Т.А.: Как поменялась роль 

преподавателя в новой 

образовательной модели? 

Ш.Т.: Я считаю, что 

преподаватель в первую 

очередь должен быть для 

45 

greatest achievement of the 

University, subject to the 

organization of practical 

skills. Because during my 

training, the work was only 

with the teacher, ie, teacher 

showed what to do, and 

students practiced on each 

other. In my opinion, 

studying at the Medical 

University, could not all just 

learn by heart, and it was 

necessary, even on the 

anatomy of all logically 

make sense. 

TA: What do you think 

about the core competence 

"self-perfection"? We 

really need to develop it? 

Sh.T.: I think you need to 

self-development with the 

times. For example, I have 

always loved to read 

newspapers, but the last few 

months, I prefer to use the I- 

pad-th, in which the Internet 

can find a variety of useful 

information. Selfimprovement 

is one of the 

most important skills, 

especially for medical 

students as well as medicine 

and science do not stand 

still and the physician must 

constantly strive to learn 

something new in their 

profession. 

TA: How to change the 

teacher's role in the new 

educational model? 

Sh.T.: I think that the 

teacher must first be an

жаңалық білуге ұмтылып 

тұруы қажет. 

Т.А.: Жаңа білім беру 

ҥлгісіне 

сәйкес 

оқытушының рӛлі қалай 

ӛзгерді? 

Ш.Т.: Мен оқытушы 

бірінші кезекте оқушы 

үшін кеңесші болуы керек 

деп санаймын, одан кейін 

жетекші және тәрбиеші 

болуы керек.. 

Т.А.: Сіз оқыған кездің 

ҧнамаған тҧстары 

туралы айтсаңыз? 

Ш.Т.: 

Негізінен 

формальды білім алу 

болды, сонысы ұнамады. 

Т.А.: 

Қызықты 

сҧхбатыңыз ҥшін ҥлкен 

рахмет! 

обучающегося советником, 

а затем наставником и 

воспитателем. 

Т.А.: Что больше всего не 

нравилось во время Вашего 

обучения? 

Ш.Т.: Больше всего мне не 

нравилось формальное 

образование. 

Т.А.: Огромное спасибо за 

интересное интервью! 

adviser to the student, then 

teacher and educator. 

TA: What most did not like 

during your training? 

Sh.T.: What I did not like 

formal education. 

TA: Thanks for the 

interesting interview! 

Сҧхбат беруші: Рахишев 

Алшынбай Рахышҧлы, ҚР 

ҰҒА академигі 

Интервьюер: Молдабаев 

Серикбол, 4 курс, ЖМ, 

жалпы медицина 

факультеті 

М.С.: 

Сіздің 

уақытыңыздағы білім беру 


Рахишев Алшынбай 

Рахишевич, академик 

НАН РК 

Интервьюер: Молдабаев 

Серикбол, 4 курс, ОМ, 

факультет общая 


М.С.: Расскажите 

пожалуйста о системе 

46 

Interviewed by: 

Rahishev Alshynbay 

Rahishevich, National 

Academy of Sciences of the 

RK 

Interviewer: Moldabayev 

Serikbol 

MS: Tell us about the 

educational system of your 

time.

жҥйесі туралы айтып 

кетсеңіз. 

А.Р.: Ол кезде 

ұйымдастырудың 

орталықтандырылған 

жүйесі болатын, ол 

барлығына әсер етті. 

Соның 

ішінде 

денсаулықсақтау жүйесіне 

де және медициналық білім 

беруге де. Ол кезде 

медициналық институтта 

оқу ӛте күрделі еді. 

Мысалы, 100 адамның 

ішінде тек 30-ы қазақ 

болды, тілдік кедергілер 

әсер етті. Ол заманның 

қазақ балалары мектепті 

қазақ тілінде бітіріп, 

тіпті үздікке, орыс тілін 

меңгеруде кедергілерге тап 

болды, сонымен қатар 

оларға латын тілін меңгеру 

қажет болды. Мұның 

барлығы, әсіресе, ауыл 

балаларына қиын болды. 

Сонда да болса, белгілі бір 

уақыттан кейін білім беру 

жүйесінің дамуының 

арқасында, ӛздерінің 

табандылығы мен 

жетістікке жетудегі 

талпынысына қарай олар 

ӛздерінің қалалық 

курстастарына 

қарамастан жақсы бітіріп 

жатты. 

М.С.: 

Сіздердің 

уақыттарыңызда 

студенттердің білімі 

қандай қҧзіреттер 

бойынша бағаланды? 

А.Р.: Ол кезде, қазіргідей 

образования Вашего 

времени. 

А.Р.: Тогда была 

централизованная система 

организации, которая 

распространялась на всѐ. В 

том числе и на систему 

здравоохранения и 

медицинского образования. 

В те времена учиться в 

медицинском институте 

было очень тяжело. 

Например, из 100 человек 

только около 30 были 

казахами, что объяснялось 

языковым барьером. 

Казахские ребята тех 

времен закончив школу на 

казахском языке, даже на 

отлично, сталкивались с 

трудностями русского 

языка, а после этого им 

приходилось еще и изучать 

латинский язык. Всѐ это 

было тяжело особенно для 

ребят из аулов. Но все же 

через какое то время, 

благодаря развитости 

системы образования, 

упорности и желанию 

добиться успехов в учебе, 

они становились успешнее 

своих 

городских 

сокурсников. 

М.С.: По каким 

компетенциям 

оценивались знания 

студентов в Ваше время? 

А.Р.: Тогда, как и сейчас, 

были хорошо развиты 

когнитивные 

и 

оперативные компетенции. 

Помимо освоения основных 

47 

AR: Then there was a 

centralized organization, 

which was distributed to all. 

Including the health care 

system and medical 

education. In those days, to 

study in medical school was 

very hard. For example, out 

of 100 people, only about 30 

were Kazakhs, which was due 

to language barriers. Kazakh 

guys of that time left school 

in the Kazakh language, even 

excellent, experienced 

difficulties of the Russian 

language, and after that they 

had yet to learn Latin. All of 

this was particularly difficult 

for the children of the 

villages. Yet after a while, 

thanks to development of 

education, hard and desire to 

achieve success in school, 

they became more successful 

their urban peers. 

MS: What are the 

competencies assessed 

students' knowledge in your 

time? 

AR: Then, as now, were well 

developed cognitive and 

operational competence. In 

addition to mastering basic 

subjects, we tried to follow 

the example of all the 

teachers who taught us

когнитивті және 

операционалды құзіреттер 

жақсы дамыған еді. Негізгі 

пәндерді меңгерумен 

қатар, бізді оқытқан 

оқытушыдан барлығын 

үйренуге тырыстық. 

Шынында да, олар бізді 

кӛп нәрсеге үйретті. 

М.С.: Кредитті жҥйеге 

кӛзқарасыңыз қандай? 

А.Р.: 

Біздің 

Университетімізде 

кредитті оқыту жүйесін 

енгізу – ӛте орынды 

шешім. Кредитті оқыту 

жүйесі білім беру 

жүйесінің барлық 

аспектілерін қамтиды. 

Әсіресе, студенттерге 

жақсы, оларға білім алуы 

үшін барлық жаңдайлар 

жасалған. Бұл жүйе біздің 

оқытушыларымыздың 

ӛзбетінше жетілуіне әсер 

етеді. Мысалы, қазір 

студенттер дәріске дайын 

болып келеді және белсенді 

қатысады. Тағы бір жері – 

шетел профессорларын 

шақыру, бұл студенттер 

үшін де, оқытушылар үшін 

де білімін жетілдіру үшін 

жақсы мүмкіндік. 

М.С.: 

Университетке 

предметов, мы старались 

во всем брать пример с 

преподавателей, которые 

учили нас всему. И они 

действительно научили нас 

многому. 

М.С.: Какое у Вас мнение 

насчет кредитной 

системы? 

А.Р.: Внедрение кредитной 

системы обучения в наш 

Университет – очень 

верное решение. Кредитная 

система обучения 

охватывает практически 

все аспекты системы 

образования. Особенно 

хороши условия для 

студентов, которым 

предоставляются все 

возможности чтобы 

получить хорошее 

образование. Эта система 

будет способствовать 

саморазвитию наших 

преподавателей. Например, 

сейчас студенты приходят 

на лекции уже 

подготовленными и 

активно участвуют в 

процессе. Еще один 

момент – приглашения 

иностранных профессоров, 

это тоже очень хорошая 

возможность для 

студентов и для 


усовершенствовать свои 

знания. 

М.С.: Какие еще 

компетенции Вы могли 

48 

everything. And they really 

taught us a lot. 

MS: What is your opinion 

about the credit system? 

AR: The introduction of 

credit system of education in 

our university - a very right 

decision. The credit system of 

education covers almost 

every aspect of the education 

system. Especially good 

conditions for students who 

are given every opportunity 

to get a good education. This 

system will facilitate the 

personal development of our 

teachers. For example, 

students now have come to 

lecture prepared to actively 

participate in the process. 

Another point - inviting 

foreign professors, it is also 

very good opportunity for 

students and teachers 

improve their skills. 

MS: What other jurisdiction 

would you suggest for 

implementation in our 

University? 

AR: This is a very

енгізу ҥшін тағы қандай 

қҧзіреттерді ҧсынар 

едіңіз? 

А.Р.: Бұл ӛте күрделі үрдіс. 

Тағы бір құзірет енгізу 

үшін, біз осы саланы толық 

меңгеруіміз қажет. 

Сондықтан бұл біртіндеп 

жүзеге асырылатын үрдіс. 

Біздің Университетіміздің 

қарқынды дамуына қарай 

отырып, болашақта басқа 

да құзіреттер енгізілуі 

мүмкін. 

М.С.: Кредитті оқыту 

жҥйесіне сәйкес 

Университетіміз қандай 

мамандарды шығаратын 

болады? 

А.Р.: Университет 

мақсаты мен міндеттеріне 

сәйкес, сонымен қатар 

біздің тәжірибелі 

оқытушыларымыздың 

келісімді әрекеттерінің 

негізінде 

біздің 

Университет білімді, 

кәсіби мамандарды 

шығарады. 

А.Р.: 


сҧхбатыңыз ҥшін ҥлкен 

рахмет! 

бы предложить для 

внедрения в наш 

Университет? 

А.Р.: Это очень сложный 

процесс. Чтобы внедрить 

еще какую-нибудь 

компетенцию, мы должны 

быть хорошо осведомлены 

в этой области. Поэтому 

это постепенный процесс. 

Но учитывая то, что наш 

Университет активно 

развивается, в скором 

будущем могут внедриться 

и другие компетенции. 

М.С.: 

Благодаря 

Кредитной системе 

обучения 

каких 

специалистов будет 

выпустить наш 

Университет? 

А.Р.: В соответствии с 

миссией и целями 

Университета, а так же 

согласованными 

действиями наших 

опытных преподавателей, 

наш Университет 

выпустит хорошо 

обученных, 

профессиональных 

специалистов. 

А.Р.: Огромное спасибо за 


complicated process. To 

introduce some more 

expertise, we must be 

knowledgeable in this area. 

Therefore, it is a gradual 

process. But given the fact 

that our University is actively 

developing in the near future, 

and may invade other 

jurisdiction. 

MS: Thanks to the credit 

system of education which 

specialists will release our 

University? 

AR: In accordance with the 

mission and goals of the 

University, as well as the 

concerted actions of our 

experienced teachers, our 

University has a well-trained, 

professional staff. 

AR: Thanks for the 


49

Сҧхбат беруші: 

Ибрагимова Роза 

Сафиуловна, 



хирургиялық стоматология 

модулінің профессоры 

Интервьюер: Туйгынов 

Жандос, 4 курс, ЖМ 08-448- 

3, жалпы медицина 


Т.Ж.: Біз неліктен 

медициналық білім беру 

жҥйесін ӛзгертудеміз? 

Р.З.: Әлемдік білім беру 

кеңістігіне интеграция 

болу керек, жастар әлемде 

болып жатқандардың 

бәрімен таныс болуы 

қажет. КСРО кезіндегідей 

бірғана елмен шектелмеу 

қажет. 

Т.Ж.: КСРО кезінде 

стоматологиялық білім 

беру 

біздің 

университетімізде қалай 

қойылған еді? 

Р.Ж.: Мен стоматолгия 


Ибрагимова Роза 

Сафиуловна, профессор 

модуля хирургической 

стоматологии КазНМУ 

имени С.Д.Асфендиярова 

Интервьюер: Туйгынов 

Жандос, 4 курс, ОМ 08-448- 

3, факультет общая 


Т.Ж.: Для чего мы меняем 

нашу 

систему 

медицинского 

образования? 

Р.З.: Должна быть 

интеграция в мировое 

образовательное 

пространство, молодежь 

должна быть знакома со 

всем, что делается во всем 

мире. Не должна 

замыкаться в рамках 

одной страны, как когдато 

это было в СССР. 

Т.Ж.: Как была 

поставлена система 

стоматологического 

образования в нашем 

50 


Ibragimov Safiullovna Rose, 

a professor of dental surgery 

KazNMU module name 

S.D.Asfendiyarova 

Interviewer: 

Zhandos 

Tuygynov 

TJ: Why do we change our 

system of medical 

education? 

RZ: There should be 

integration into the global 

educational environment, 

young people should be 

familiar with all that is done 

all over the world. Should not 

be confined within a country, 

as once it was in the Soviet 

Union. 

TJ: What was staged system 

of dental education at the 

university during the Soviet 

era? 

RJ: I am one of the first 

graduates of the dental

факультетінің алғашқы 

түлектерінің бірімін және 

оның құрылуы менің кӛз 

алдымнан ӛтті. Барлығы 

Советская 117 орналасқан 

бірқабатты ғимараттан 

басталды, бір ғана 

стоматология кафедрасы 

болды, кейін ол үш 

кафедраға бӛлінді. 4 

курста біз алғашқы 

ӛзіміздің 

науқастарымызды кӛрдік. 

Сол кездегі білім беру 

жүйесіне 

сәйкес 

стоматология бойынша 

пәндер 3 курстан 

басталды, бірақ мұның 

жақсы жақтары болды, 

науқастарға студенттер 

байқап, қорқып қарайтын. 

Т.Ж.: Білім беру жҥйесіне 

Қазақстанның тәуелсіздік 

алуы қалай әсер етті? 

Р.Ж.: Мен Кеңес Одағының 

құлдырауының біздің 

факультеттегі білім 

беруге ешқандай әсері 

болған жоқ деп санаймын, 

себебі барлық кафедра 

меңгерушілері мен деканат 

жетекшілері Мәскеу 


мектебінің түлектері 

болатын. Сондықтан 

еліміздің тәуелсіздік алуы 

тұсында стоматолгия 

университете во времена 

СССР? 

Р.Ж.: Я являюсь одной из 

первых выпускниц 


факультета нашего 

университета и на моих 

глазах шло его 

становление. Начиналось 

все с одноэтажного здания 

на Советской 117, с одной 

кафедры стоматологии, 

после она разделилась на 

три кафедры. На 4 курсе 

мы увидели своих первых 


По 

образовательной 

программе, применявшейся 

в то время, специальные 

дисциплины 

по 

стоматологии начинались 

с 3 курса, и в этом были 

свои плюсы, т.к. студенты 

с трепетом подходили к 

больным. 

Т.Ж.: Как обретение 

Казахстаном 

независимости 

отразилось на системе 


Р.Ж.: Я считаю, развал 

Советского Союза, никоим 

образом не отразился на 

системе образования на 

нашем факультете, так 

как все заведующие 

кафедрами и руководители 

деканатов были выходцами 

Московской 

стоматологической 

школы. Поэтому, на 

момент обретения 

51 

faculty of our university and 

my eyes went to the 

establishment. It all started 

with a one-story building on 

the Soviet 117, with one 

department of dentistry, after 

it was divided into three 

departments. In the 4th year, 

we saw their first patients. 

The educational program 

followed in a time of special 

disciplines of dentistry began 

with a 3 course, and this had 

its advantages, as students 

came up with awe to the sick. 

TJ: How to Kazakhstan's 

independence was reflected 

in the education system? 

RZ: I think the collapse of the 

Soviet Union in no way 

affected the education system 

in our department, as all 

heads of departments and 

heads of deans were from 

Moscow Dental School. 

Therefore, at the time of 

independence, the, Dental 

School firmly on his feet and 

continued to maintain contact 

in the field of science, 

education and medical 

practice with Russian


сол 

бұрынғысындай болды, 

Ресей медициналық 

жоғары оқу орындары 

және медициналық 

мекемелерімен ғылым 

саласында байланыстарын 

сақтап қалды. 

Т.Ж.: Бҧрынғының 

студенттері қандай еді 

және 

қазіргінің 

студенттері қандай? 

Олардың айырмашылығы 

неде? 

Р.Ж.: Жастар қай 

уақытта да жаңаға тез 

бейімделеді, олар 

бейімделгіш және жылдам. 

Барлық кезде де үздіктер 

мен үлгірімі нашар 

студенттер болды. Қазір 

студенттерде ӛзбетінше 

даму мүмкіндігі кӛп, 

әсіресе, техникалық 

инновациялар пайда болды, 

мысалы, интернет. Бұл да 

білім алуға әсер етпей 

қоймайды. Қазіргі кезде 

бастысы барлық ақпарақ 

ағымынан қажеттісін 

және керегін таңдап алу, 

яғни дәлелді медицинаға 

негізделген. 

Студенттердің теориялық 

біліміне қойылатын 

талаптар бұрынғыдай. 

Студент кӛп оқуы, кӛп 

ізденуі, оқытушымен 

бірдей 

деңгейде 

қатынасуы, сабаққа 

республикой 

независимости, 

стоматологический 

факультет крепко стоял 

на ногах, и продолжал 

поддерживать связь в 

области 

науки, 

образования и практики с 

Российскими медицинскими 

вузами и учреждениями. 

Т.Ж.: Какие были 

студенты в прошлом и 

какие студенты сейчас? 

Чем они отличаются? 

Р.Ж.: Молодежь всегда 

подстраивается под всѐ 

новое, так как она более 

гибкая и мобильная. Всегда 

были отличники и не 

успевающие студенты. 

Сейчас у студентов 

больше возможности 

саморазвиваться, особенно 

с появлением технических 

инноваций, например, 

интернета. Это не могло, 

не отразится на способах 

и скорости получения 

знаний. В современных 

условиях, главное уметь 

правильно выбирать из 

всего потока информации, 

важную и нужную, т.е. 

основанную 

на 

доказательной медицине. 

Требования 

к 

теоретической базе 

студентов, остаются 

прежними. Студент 

должен достаточно много 

прочитать, изучить, 

осмыслить, чтобы потом с 

52 

universities and institutions. 

TJ: What were the students 

in the past and what the 

students now? How do they 

differ? 

RJ: Young people have 

always adapts to new things, 

because it is more flexible 

and mobile. There have 

always been best students 

and successful students. Now 

the students more opportunity 

for self-development, 

especially with the advent of 

technological innovations, 

such as the Internet. It could 

not, would not affect the 

methods and speed of 

learning. In modern terms, 

the main thing to be able to 

choose from the entire flow of 

information, important and 

necessary, ie based on 

evidence-based medicine. 

Requirements for the 

theoretical basis of the 

students remain the same. 

The student must read a lot, 

learn to understand, then to 

the teacher to talk on equal 

terms, to participate actively 

in the lesson, to acquire 

skills.

белсенді қатысуы үшін 

дұрыс ойлай алуы, 

дағдыларды меңгеруі 

қажет. 

Т.Ж.: Жаңа білім беру 

жҥйесінде оқытушының 

рӛлі қалай ӛзгерді? 

Р.Ж.: Шынында да, барлық 

оқытушылар жаңа оқыту 

жүйесінде ӛз рӛлін түсінсе 

екен. Кез-келген ауыспалы 

кезеңдегі сияқты тек 

жетістіктер емес, 

кемшіліктер де болады, 

соның ішінде ӛзгерістерді 

түсіне алмаған немесе 

қабылдай алмаған 

педагогтар. 

Университетте 

ұйымдастыру жұмыстары 

жүргізілуде, уақыт ӛте 

келе міндетті түрде 

барлығымыздың 

ӛзгерістерді түсінуімізге, 

жаңаша оқытуға және 

жұмыс істеуге алып 

келеді. Студенттер қазіргі 

әлемнің ӛз ісіне шебер 

бәсекеге қабілетті 

мамандары болуы керек. 


общаться на равных, 

активно участвовать в 

занятии, приобретать 

навыки. 

Т.Ж.: Как поменялась роль 


системе образования? 

Р.Ж.: Действительно, 

хотелось бы чтоб все 

преподаватели поняли свою 

новую роль в современном 

образовательном процессе. 

Но, как и в любом 

переходном периоде, 

бывают не только 

приобретения, но и потери, 

в том числе педагогов, 

которые не смогли 

понять, или принять 

преобразования. 

Организационная работа, 

которая ведется в 

университете, со 

временем обязательно 

приведет всех нас к 

правильному пониманию 

перемен, необходимости 

работать и преподавать 

по-новому. Именно 

студенты в конечном 

итоге должны получиться 

лучше и стать 

конкурентно способными 

профессионалами своего 

дела в современном мире. 

TJ: What has changed in the 

new role of the teacher 

education system? 

RJ: Yes, I would like that all 

teachers understand their 

new role in the modern 

educational process. But, as 

with any transition, there are 

not only purchasing, but the 

losses, including teachers, 

who could not understand or 

accept the changes. The 

organizational work is being 

done at the university, over 

time, will necessarily lead us 

all to a correct understanding 

of the changes that need to 

work and teach in new ways. 

That students will eventually 

have to get better and 

become competitive in the 

business professionals in the 

modern world. 

Т.Ж.: Бес қҧзіретті 


негізделген медициналық 

Т.Ж.: Как повлияла на 

Вашу работу реализация 

модели медицинского 

образования, основанная 

на формировании пяти 

компетенций? 

53 

TJ: What has influenced 

your work the 

implementation of the model 

of medical education, based 

on the formation of the five 

competencies?

білім беру ҥлгісін жҥзеге 

асыру 

Сіздің 

жҧмысыңызға қалай әсер 

етті? 

Р.Ж.: Оқытушы үшін 

студенттердің білімі мен 

дағдыларын бағалау 

критерийлерін жасау және 

енгізу жақсы кӛмек болды. 

Білім беру, білімі мен 

дағдыларын, игерімін 

бағалау жүйелендірілді. 

Қазір студент чекпарақтарда 

кӛрсетілген 

талаптарға сәйкес ӛзін-ӛзі 

бағалай алады. Сондықтан 

бағалауда ешқандай 

келіспеушіліктер 

туындамайды, себебі 

барлығы чек-парақтарда 

жазылған және кез-келген 

студент оқытушымен 

құзіретке бейімдеп оқыту 

ережелерімен алдын ала 

таныстырылады. 

Т.Ж.: 

сҧхбатыңыз 

рахмет! 


ҥшін 

Р.Ж.: Для преподавателя 

разработка и внедрение 

критериев оценки знаний и 

навыков студентов стали 

хорошей помощью. Как 

передача, так и оценка 

знаний, навыков, умений 

стали 

систематизированы. 

Сейчас студент сам 

может себя оценить по 

тем требованиям, 

которые имеются в чеклисте. 

Поэтому не 

возникает никаких споров 

по поводу оценки, будь то 

знаний или навыков, так 

как все требования 

расписаны в чек-листах и 

каждый студент 

предварительно 

ознакомлен 

преподавателем с 

правилами 

к 

компететностно - 

ориентированному 

обучению. 

Т.Ж.: Благодарю за 


RJ: For teacher development 

and implementation of 

criteria for evaluating 

knowledge and skills students 

have good help. How to 

transfer, and evaluation of 

knowledge, skills, abilities, 

become systematized. Now 

the student himself can assess 

for themselves the 

requirements that exist in a 

check-list. Therefore, there 

are no disputes over the 

assessment, whether of 

knowledge or skill, as all the 

requirements spelled out in a 

check-list of every student 

and teacher pre-acquainted 

with the rules of 

kompetetnostno - oriented 

training. 

TJ: Thank you for the 


54

Сҧхбатберуші:Куандыков 

Есенгелді Усербайҧлы, 

профессор, молекулярлы 

биология және генетика 

кафедрасының 

меңгерушісі 


Абдрахманов Олжас, 2 

курс, ЖМ 10-044-01, 

жалпы медицина 


А.О.: Кеңес медициналық 

білім беру жҥйесі 

туралы айтып берсеңіз. 

Е.У.: Мен Шымкент 

қаласында мектепті 

күміс 

медальға 

бітіргеннен кейін АММИ 

1966 жылы түстім. 

Медициналық 

университетте оқу 

студенттен күнделікті, 

жүйелі оқуды талап 

етеді. Кеңестік білім 

беруді логикалылығы мен 

жүйелілігі 

ерекшелендіреді. 

Студент бола тұра, 

күнделікті оқу керек 

болды, себебі дәрігер 


Куандыков 

Усербаевич, 

заведующий 

Есенгельды 

профессор, 

кафедрой 

молекулярной биологии и 

генетики 


Абдрахманов 

Олжас, 2 курс, ОМ 10-044- 



А.О.: 

Расскажите, 

пожалуйста, о советской 

медицинской 


системе 

Е.У.: Я поступил в АГМИ в 

1966 году, после того как 

закончил с серебряной 

медалью школу в городе 

Шымкент. Учеба в 

медицинском университете 

требует от студента 

повседневного, 

систематического обучения. 

Советское образование 

отличала логичность и 

систематичность. Будучи 

студентом, необходимо 

было 

ежедневно 

заниматься, так как 

55 

Interviewed by: Kuandykov 

Esengeldy Userbaevich, 

Professor, Head of the 

Department of Molecular 

Biology and Genetics 

Interviewer: Abdrakhmanov 

Olzhas 

AO: Tell us about the health 

of the Soviet education 

system. 

EW: I went to ASMI in 1966, 

after he graduated with a 

silver medal school in the city 

of Shymkent. Education at the 

Medical University requires 

students daily, systematic 

training. Soviet education 

was distinguished by the 

consistency and regularity. 

As a student, it was necessary 

to deal with every day, as the 

medical profession requires a 

systematic study.

мамандығы жүйелі оқуды 

қажет етеді. 

А.О.: Кеңес Одағынан 

кейін білім беруде қандай 


Е.У.: Кеңес Одағы 

құлдырағаннан кейін оқу 

үрдісінде айтарлықтай 

ӛзгерістер болды. 

Мысалы, дәрістер мен 

сабақтардан басқа 

конференциялар, 

симпозиумдар және 

дӛңгелек үстелдер 

енгізілді. Студенттер 

ғылыми жобаларды 

жүзеге асыруда, басқа 

Университет 

қабырғасында оқуда 

үлкен мүмкіндіктерге ие 

болды. 

профессия врача требует 

систематического обучения. 

А.О.: Какие изменения 

произошли в системе 

образования 

постсоветское время? 

Е.У.: 

в 

В постсоветское 

время произошли ощутимые 

изменения в учебном 

процессе. Так, например, 

кроме лекций и занятий, 

внедрились 

конференции, 

симпозиумы и круглые 

столы. Студенты получили 

больше возможностей в 

осуществлении научных 

проектов, обучении не 

только в стенах нашего 

Университета. 

AO: What changes have 

occurred in the education 

system in post-Soviet era? 

EW: In the post-Soviet period 

there were significant 

changes in the educational 

process. For example, apart 

from lectures and classes, 

infiltrated conferences, 

symposia and round tables. 

Students have more 

opportunities in the 

implementation of research 

projects, training not only in 

the walls of our University. 

А.О.: Сіз қызықты 

студенттік кездер 

туралы айтып бересіз 

бе? 

Е.У.: Қызықты кезеңдер 

профессор Сатпаева 

Райхан Абикеевнамен 

байланысты. Ол ӛте 

ақылды 

және 

ителлигентті әйел. 

Сонымен қатар, 

А.О.: 

Не могли бы Вы 

рассказать о самых ярких 

студенческих 

воспоминаниях. 

Е.У.: Наиболее яркие 

воспоминания связаны с 

профессором 

Райхан 

преподававшей 

Сатпаевой 

Абикеевной, 

нашей 

группе. Это очень 

интеллигентная 

и 

AO: Could you tell us about 

the most vivid memories of 

the student. 

EW: The most vivid 

memories are connected with 

Professor Satpayev 

Abikeevnoy Rayhan, who 

taught our group. This is a 

very intelligent and erudite 

woman. Also, remember the 

old practice in state and work 

56

совхоздарда ӛткен жазғы 

тәжірибелер қызықты 

болды. 

А.О.: Қызықты 

сҧхбатыңыз ҥшін алғыс 

білдіремін! 

эрудированная женщина. 

Также запомнилась летняя 

практика в совхозах и 

работа на целине. 

А.О.: Благодарю за 


on virgin soil. 

AO: Thanks for the 


Сҧхбат 

беруші: 

Мустафина Жанар 

Ғабиденқызы, профессор, 

тәрбие жұмысы бойынша 

ректордың кеңесшісі 


Мустафина Жанар 

Габиденовна, профессор, 

советник ректора по 

воспитательной работе 

Interviewed by: Mustafina 

Zhanar Gabidenovna, 

professor, advisor to the 

rector for education 



курс, ФА10-004-2, 

фармацевтикалық 




курс, ФА10-004-2, 

фармацевтический 


Interviewer: 

Aizhan 

Toktabekova 

Т.А.: Біз медициналық 

білім беру жҥйесін 

неліктен ӛзгертудеміз? 

Ж.Г.: ҚР әлемдік білім 

беру кеңістігіне енуі 2011- 

2020 білім беру 

Стратегиясына сәйкес – 

Т.А.: Для чего мы меняем 

систему медицинского 


Ж.Г.: Вхождение РК в 

мировое образовательное 

пространство, согласно 

Стратегии образования 

57 

TA: What do we change the 

system of medical 

education? 

JG: The occurrence of RK in 

the world educational space, 

according to the Education 

Strategy 2011-2020, the - this

бұл кәсіби білім беру 

жүйесінің динамикалық 

дамуы. Ӛмірдің әлемдік 

кеңістігі жүйесінің 

түбегейлі ӛзгерісі, барлық 

салада жоғары білікті, 

әлемдік жаһандануға 

байланысты бәсекеге 

қабілетті мамандардың 

дайындалуын талап етеді. 

Болон үрдісі сапалы 

жоғары 

білімсіз 

мағынасыз. 

Біз 

халықаралық класқа сәйкес 

келетін жаңа формация 

мамандарын дайындау 

табалдырығында тұрмыз. 

Әрине, бұл міндеттер 

мемлекеттік маңызды. 

ҚазҰМУ үлгісі кәсіби 

құзіреттілікті 


бағытталған, және 

студенттердің кәсіби 

дамуының жаңа сапалы 

деңгейі болып табылады. 

Жаңа медициналық білім 

беру Үлгісі білімі, игерімі, 

дағдылары, 


дағдылары, медициналық 

құқықты меңгеруге 

негізделген. 

Т.А.: Кеңес Одағы және 

қазіргі Қазақстанның 

білім жҥйесі арасында 

қандай 

айырмашылықтарды 

аңғардыңыз? 

Ж.Г.: Бұл білім беруге 

деген мүлдем жаңа жол, 

әсіресе жоғары оқу 

орындарында. Бұрын біз 

студент бола тұра, 

негізінен оқытушылар 

берген ақпараттарды 

тыңдадық және есте 

сақтадық. Оларға шексіз 

алғыс! Ӛмір ӛзінің қатал 

түзетулерін енгізеді, осы 

күннің талаптарына 

2011-2020 г. – это 

поступательное, 

динамичное развитие 

нашей 

системы 


образования. Это коренные 

изменения образов, 

системы в мировом 

пространстве жизни, 

которые требуют 

безотлагательной 

подготовки 

высокопрофессиональных 

специалистов во всех 

сферах, способных 

конкурировать в условиях 

всемирной глобализации. 

Болонский процесс 

немыслим без высокого 

качества высшего 

образования. Мы на пороге 

подготовки специалистов 

новой формации, 

соответствующих 

международному классу. 

Конечно, это задачи 

государственной 

значимости и важности. 

Модель 

КазНМУ 

направлена 

на 

формирование 


компетентности, и являет 

собой качественно новую 

ступень 


развития студента. Новая 

модель медицинского 

образования основана на 

знаниях, умении, навыках, 

коммуникативных навыках, 

освоении медицинского 

права. 

Т.А.: Какую разницу Вы 

видите между системой 

образования Советского 

Союза и современного 

Казахстана? 

Ж.Г.: Это совершенно 

новый подход к 

организации обучения, 

58 

is a progressive, dynamic 

development of our system of 

vocational education. This 

fundamental change in the 

images of life in outer space, 

which require urgent training 

of highly qualified specialists 

in all areas to compete in a 

globalized world. The 

Bologna process is 

impossible without highquality 

higher education. We 

are on the verge of a new 

type of training, in 

accordance 

with 

international class. Of 

course, this problem of 

national importance and 

significance. KazNMU model 

aimed at the formation of 

professional competence, and 

is a qualitatively new level of 

professional development of 

the student. A new model of 

medical education is based 

on the knowledge, skills, 

communication skills, 

development of health law. 

TA: What do you see the 

difference between the 

education system of the 

Soviet Union and presentday 

Kazakhstan? 

JG: This is a completely new 

approach to learning, 

especially in high schools. 

Previously, we, as students, 

mostly to listen and 

remember the information 

you gave us teachers. Honor 

and praise to them! Life is 

inevitably hard to make their 

adjustments, changing old 

habits for new, in accordance 

with the requirements of the 

coming day. The introduction 

of interactive forms of 

learning, the role of selfreliance, 

development of the 

desire for self-realization and 

strengthening students'

сәйкес үйреншікті ескіні 

жаңаға ауыстырды. 

Оқытудың интерактивті 

түрлерінің енгізілуі, ӛзіндік 

жұмыс істеу рӛлінің 

артуы, ӛзбетінше 

жетілуге 

деген 

ұмтылысты дамыту және 

студенттердің ойлау 

қабілетін белсендіру. 

Қазіргі білім беру жүйесі 

ӛзінің оперативтігімен, 

сапасын және кәсіби 

құзіреттілігін үнемі 

арттыруға ұмтылумен, 

инновациялық білім беру 

технологияларының, 

дәлелді медицинаның 

енгізілуімен ерекшеленеді. 

Университете 

тәжірибелік дағдыларды 

меңгерудің жаңа жолдары 

енгізілді. Қазір бұл 


Орталығында жүзеге 

асырылуда. Бұл керемет! 

Классикалық медицналық 

білім берудің түлектері 

бола тұра, біз болашақ 

әріптестерімізді – біздің 

Almamater – 



түлектерін дайындау және 

қайта дайындаудағы жаңа 

білім беру жолдарына 

қуанамыз. 

Т.А.: 

Біздің 

университетіміздің 

тҥлектерін қалай 

болашақта елестетесіз? 

Ж.Г.: ҚазҰМУ түлегі – 

бәрінен бұрын жеке тұлға! 

Бұл 

гуманист, 

интеллигент, 

эрудициясымен және 

ақылымен ерекшеленеді. 

Бұл кӛп мәдениетті адам, 

әлем адамы болуға ұмтылу. 

Қазір мамандар үшін үлкен 

мүмкіндіктер ашылуда – 

особенно в вузах. Раньше 

мы, будучи студентами, в 

основном слушали и 

запоминали информацию, 

которую нам давали 

преподаватели. Честь и 

хвала им! Жизнь неумолимо 

вносить свои жесткие 

коррективы, меняя старое 

привычное на новое, в 

соответствии 

с 

требованиями грядущего 

дня. 

Внедрение 

интерактивных форм 

обучения, усиление роли 

самостоятельности, 

развитие стремления к 

самореализации и 

активизация мышления 

студентов. Современная 

образовательная система 

подкупает 

своей 

оперативностью, 

стремлением 

к 

постоянному повышению 

качества и уровня 


компетентности, 

внедрением инновационных 

образовательных 

технологий, доказательной 

медицины. 

В Университете 

внедрены новые подходы в 

овладении практическими 

навыками. Сейчас это 

реализуется в условиях 

Центра практических 

навыков. Это здорово! 

Отрадно что, будучи 

приверженцами и 

взращенные в модели 

классического 

медицинского образования, 

мы радуемся новейшим 

образовательным 

подходам в подготовке и 

переподготовке будущих 

коллег – выпускников нашей 

Almamater – КазНМУ им. 

С.Д. Асфендиярова. 

59 

thinking. The modern 

educational system captivates 

its immediacy, the desire to 

constantly improve the 

quality and level of 

professional competence, the 

introduction of innovative 

educational technologies, 

evidence-based medicine. 

The University has 

introduced new approaches 

in learning practical skills. 

Now it is realized in the 

Center of practical skills. It's 

great! It is gratifying that, as 

supporters and nurtured in 

the classical model of 

medical education, we are 

pleased with the latest 

educational approaches to 

training and retraining for 

future colleagues - our 

graduates Alma Mater - 

KazNMU named after SD 

Asfendiyarov. 

TA: What do you see the 

graduates of our university? 

JG: Graduate KazNMU - 

first of all a person! This is a 

humanist, an intellectual, 

which is characterized by 

high erudition and intellect. 

This desire to be a man 

polyculture, a man of peace. 

Now open to all professionals 

larger horizons - entry into 

the international educational 

space through student 

teaching and academic 

mobility. Good luck, young 

tribe! 

TA: I thank you for the 

interesting interview!

студенттік және 

оқытушылық академиялық 

ұтқырлық арқылы әлемдік 

білім беру кеңістігіне ену. 

Ақ жол, жас ұрпақ!!! 

Т.А.: 




Т.А.: Какими Вы видите 

выпускников нашего 

университета? 

Ж.Г.: Выпускник КазНМУ 

– прежде всего личность! 

Это 

гуманист, 

интеллигент, которого 

отличает высокая 

эрудиция и интеллект. Это 

стремление быть 

человеком поликультуры, 

человеком мира. Сейчас для 

всех специалистов 

открываются большие 

горизонты – вхождение в 

международное 


пространство через 

студенческую 

и 

преподавательскую 

академическую 

мобильность. В добрый 

путь, молодое племя!! 

Т.А.: Благодарю за 


Сҧхбат беруші: Амантаев 

Баканай Амантайҧлы, 

стоматология 


Амантаев Баканай 

Амантаевич, декан 

60 

Interviewed by: Amantai 

Bakanaev Amantaevich, 

Dean Faculty of Dentistry

факультетінің деканы 

Интервьюер: Садыкова 

Яна, 5 курс, СТ07-004-2, 

стоматология факультеті 

С.Я.: Сіз оқыған кезде оқу 

ҥрдісін 

қалай 

ҧйымдастырылған еді? 

Б.А.: Мен оқыған кезде, ол 

1974-1979 жылдары, 


факультетінің оқу базасы 

тек бір ғимарат болды 

(бұрынғы ТОО «Дента» 

ғимараты, Сейфуллин 

Киров к-сі). Жабдықталуы 

нашар болды, негізінен УС- 

30 қондырғылары ғана 

болды. Студенттер 2 

ауысымда оқыды (8 ден 14 

ге дейін және 14 ден 20 ға 

дейін). Сызықты оқыту 


сәйкес 

тапсырмалар алатынбыз, 

келесі күні жауап беріп, 

баға қоятын. Оқытудың 

клиникалық бӛліміне үнемі 

кӛп уақыт бӛлінетін және 

үнемі тақырыптық 

науқастар болатын. 

Студенттердің оқуға 

деген ынтасы болды. 

С.Я.: Кеңес Одағынан 

кейін білім беруде қандай 


Б.А.: 9 шілде 1935 жылы 

Наркомздрав бұйрығы 

шықты. 

«Стоматологиялық 


факультета 


Яна, 5 курс, СТ07-004- 

2,стоматологический 


С.Я.: Как был организован 

учебный процесс во время 

Вашего обучения? 

Б.А.: Во время моего 

обучения, а это 1974-1979 

годы учебная база 


факультета была только в 

одном здании (ныне здания 

ТОО «Дента» Сейфуллина 

Кирова). Естественно 

оснащенность была 

слабой, в основном были 

установки УС-30. Учились 

студенты в 2 смены (с 8 

до 14 и с 14 до 20 часов). 

По системе линейного 

обучения мы получали 

задания, а на следуещее 

занятия отвечали и 

получали оценки. На 

клиническую часть 

обучения отводилось много 

часов и постоянно были 

тематические 

контактные больные. У 

студентов 

было 

стремление к учебе. 

С.Я.: Какие изменения 

произошли в системе 


в 

постсоветское время? 

Б.А.: 9 июля 1935 год 

приказ Наркомздрава. «О 

мероприятиях по 

61 

Interviewer: Yana Sadykova 

YS: How learning process 

was organized during your 

training? 

BA: During my training, 

which is 1974-1979 years, 

dentistry faculty training 

base was only one building 

(now building LLP "Dent" 

Seifullin Kirov). Naturally 

equipment was weak, were 

generally set the US-30. 

Students studied in two shifts 

(from 8 to 14 and from 14 to 

20 hours). For a linear 

system of training we have 

received job training and on 

sledueschee meet and get 

estimates. In the clinical part 

of the training was given to 

many hours and were always 

subject contact patients. The 

students had the desire to 

learn. 

YS: What changes have 

occurred in the education 

system in post-Soviet era? 

BA: July 9, 1935 order of the 

People's Commissariat. "On 

the preparations for the 

opening of the dental 

institutions" First Dental

институттарды ашуға 

дайындық шаралары 

туралы» 

Бірінші 


институт 1935 жылы 

(Мәскеу стоматологиялық 

институты) қазіргі 

МММСУ (Мәскеу 

Мемлекеттік 

медицинеалықстоматологиялық 

университет) ашылды. 

Оқыту бағдарламалары 

мен оқу жоспарлары 

емдеу-профилактикалық 

факультет жоспарына 

сәйкес келді. Арнайы 

стоматологиялық пәндерге 

кӛп сағаттар бӛлінді. 

1976-77 оқу жылдары 


жаңа оқу жоспарына 

ауыстырылды, оған сәйкес 

оқу кезінде дәрігерстоматологтарды 

біріншілік мамандандыру 

жүргізілді – 

субординатура және 

біржылдық дипломнан 

кейінгі түлектердің 

мамандандырылуы – 

интернатура. 

С.Я.: Қазіргі білім беру 

жҥйесіне кӛзқарасыңыз 

қандай? 

Б.А.: Қазіргі кезде 

мемлекет әлемдік 

стандарттарға жауап 

беретін тұрғындардың 

подготовке к открытию 

стоматологических 

институтов» Первый 


институт в 1935 год 

(Московский 


институт) ныне МГМСУ 

(Московский 

Государственный медикостоматологический 

университет). Программы 

и учебные планы первых 

двух курсов почти 

полностью совпадали с 

программами лечебнопрофилактических 

факультетов. На 

специальные 

стоматологические 

дисциплины было выделено 

большее количество часов. 

1976-77 учебные годы 


факультета были 

переведены на новый 

учебный план, согласно 

которому вводилось 

первичная специализация 

врачей-стоматологов в 

период обучения – 

субординатура и 

одногодичная 

постдипломная 

специализация выпускников 

– интернатуры. 

С.Я.: Как Вы относитесь 

к современной системе 


Б.А.: В настоящее время 

государство 

заинтересовано в 

повышении 

62 

Institute in 1935 (Moscow 

Institute of Dentistry) is now 

MSMSU (Moscow State 

Medical and Dental 

University). Programs and 

curricula for the first two 

courses are almost identical 

with the programs of health 

care departments. At a 

special dental disciplines 

were allocated more hours. 

1976-77 academic years of 

dental faculty were 

transferred to the new 

curriculum was introduced 

under which the primary 

specialty dentists in the 

training period - and the oneyear 

postgraduate 

subordinatura specialization 

graduates - an internship. 

YS: How do you feel about 

today's education system? 

BA: At present, the state is 

interested in improving 

population education, 

training, meeting world

білімін арттыруға, 

кадрларды дайындауға 

қатысуда. Медициналық 

білім 

берудегі 

айтарлықтай түрткі 

Қазақстанның Болондық 

үрдіске қосылуына алып 

келді. Бұл үрдістің 

артықшылықтары неде? 

Бірінші кезекте, еуропалық 

білім беруге жол ашылады, 

студенттердің және 


академиялық 

ұтқырлықтары жүзеге 

асырылады. Сонымен 

қатар, сызықтық 

оқытудан толық 

ажырамағандықтан, әрине 

күмандану да бар. ПОҚ 

жастық аспектілері ескі 

жүйенің 

толық 

модернизациясына 

мүмкіндік бермейді. Бірегей 

еуроопалық білім беру 

кеңістігіне білім берудің 

толық интеграциясы жоқ. 

С.Я.: Университетте 

жҥзеге асырылып жатқан 

5 қҧзірет сіздің 

жҧмыстарыңызға қалай 

әсер етті? 

Б.А.: Ұсынылған шетел 

образованности населения, 

подготовке кадров, 

отвечающих мировым 

стандартам. 

Значительный толчок к 

совершенствованию 


дало присоеденение 

Казахстана к Боллонскому 

процессу. 

Какие 

преимущества этого 

процесса? В первую 

очередь, расширяется 

доступ к европейскому 

образованию, повышается 

качество казахстанского 

высшего медицинского 

образования, реальна 

академическая 

мобильность студентов и 

преподователей. Но в то 

же время, есть и 

некоторые сомнения, т.к. 

мы еще не полностью 

отошли от метода 

линейного образования. 

Возрастные аспекты ППС 

факультета не позволяют 

в полной мере 

осуществить 

модернизацию старой 

системы. Нет полной 

интеграции 

образовательных программ 

в единое европейское 


пространство. 

С.Я.: Как повлияли на 

Вашу 

работу 

реализуемые 

в 

университете 5 


Б.А.: Анализ компетенций 

63 

standards. A significant 

impetus to the improvement 

of medical education has 

given Connects Kazakhstan's 

Bollonskomu process. What 

are the advantages of this 

process? First, expanding 

access to European 

education, improving the 

quality of Kazakhstani higher 

medical education, real 

academic mobility of students 

and teacher. But at the same 

time, there is some doubt as 

We are not yet fully 

abandoned the line of the 

method of education. Agerelated 

aspects of the PPP 

does not allow the 

department to fully 

implement the modernization 

of the old system. No 

integration of educational 

programs in the common 

European educational space. 

YS: What influenced your 

work at the University 

implemented 

five 

competencies? 

BA: Analysis of competencies 

offered by foreign

құзіреттерін талдай келе, 

сонымен қатар еуропа 

елдерінде дәрігерстоматологтарды 

дайындау жүйесі біздің 

факультетімізге бес негізгі 

құзіретті анықтауға 

мүмкіндік берді. Олар 

негізгі білімі, игерімі мен 

дағдыларын бейнелейді. 

Негізгі құзіреттерді 

қалыптастыруға кешенді 

жолмен келу керек. Бұл 

жаңалық жалпы менің 

педагогикалық және 

ұйымдастыру 

жұмыстарыма оң әсер 

етті. Жақсы нәтижелерді 

күтеміз. 

С.Я.: Сіз қалай ойлайсыз 

студенттерге жаңа 


жҥйесі қалай әсер етті? 

Б.А.: 

Кӛптеген 

студенттер жаңа 


жүйесіне сеніммен және 

жауапкершілікпен 

қарайды, 

бірақ 

оқушылардың жаңа 

талаптарға үйренісе алмай 

жүрген 

және 

педагогтардың олардан не 

талап ететіндігін толық 

түсіне алмай жүрген 

студенттер де бар. 

Түсініспеушіліктер мен 

білмеуге байланысты оқу 

үрдісін кредитті модульді 

жүйеге ауыстыру 

предлагаемых 

зарубежными вузами, а 

так же система 

подготовки врачастоматолога 

в странах 

ЕС, 

позволили 

сотрудникам нашего 

факультета определить 

пять 

ключевых 

компетенций. Они 

отражают основные 

знания, умения и навыки. К 

формированию основных 

компетенций следует 

подходить комплексно. 

Данное новшество в целом 

положительно повлияло на 

мою педагогическую и 

организаторскую 

деятельность. Ждем 

положительных 

результатов. 

С.Я.: Как Вы считаете, 

как повлияла на 

студентов новая система 

медицинского 


Б.А.: К новой системе 


многие студенты 

относятся с доверием и 

ответственностью, но 

есть определенный 

процент обучающихся, 

которые не могут 

настроиться на новые 

требования и не 

полностью осознают что 

от них требуют педагоги. 

Из-за недопонимания и 

незнания переход на 

кредитно модульную 

систему организации 

64 

universities, as well as the 

system of training dentists in 

the EU, have allowed our 

faculty members to identify 

five key competencies. They 

reflect the basic knowledge 

and skills. By the formation 

of core competencies should 

be 

addressed 

comprehensively. This 

innovation in general had a 

positive impact on my 

teaching and organizational 

activities. We look forward to 

positive results. 

YS: Do you think the impact 

on students as a new system 

of medical education? 

BA: Towards a new system of 

medical education, many 

students are treated with trust 

and responsibility, but there 

is a certain percentage of 

students who can not tune in 

to the new requirements and 

are not fully aware that they 

are required to educators. 

Because of the 

misunderstanding and 

ignorance of the transition to 

a modular credit system of 

the educational process can 

cause negative symptoms.

негативті кӛріністер 

шақыруы мүмкін. 

С.Я.: 


сҧхбатыңыз ҥшін 

рахмет! 

учебного процесса могут 

вызвать негативные 

проявления. 

С.Я.: - Благодарю за 


YS: I thank you for the 


Сҧхбат беруші: Лобанов 

Юрий Сергеевич, 

стоматология модулінің 

доценті 

Интервьюер: Ишанов 

Искандер, 2 курс, СТ10- 

005-1, стоматология 


И.И.: Қазіргі білім беру 

жҥйесіне кӛзқарасыңыз 

қандай? 

Ю.С.: Қазіргі білім беру 

жүйесі – бұл біздің оқу 

үрдісінің жақсы жақтары. 

Бірақ барлық енгізіліп 


Лобанов Юрий Сергеевич, 

доцент 

модуля 

стоматологии 



005-1, стоматологический 


И.И.: Как вы относитесь 



Ю.С.: Современное 

медицинское образование – 

это положительная 

сторона нашего учебного 

Interviewed by: Yuri 

Sergeevich Lobanov, 

Associate Professor of 

Dentistry module 

Interviewer: Ishanov 

Iskander 

II: How do you feel about 


YS: Current medical 

education - is a positive 

aspect of our educational 

process. But all the 

65

жатқан жаңалықтар әлі 

толық дайын емес 

материалды-техникалық 

базаға әсер етеді. 

Студенттердің ӛздері 

байқап тұрғандай 

қайшылықтар пайда 

болады. Науқастар 

жетіспеушілігі мәселелері 

бар. Кеңес Одағындағы 

медициналық білім берумен 

салыстыратын болсақ, ол 

кезде медицина тегін 

болатын, сондықтан 

аурухана коридорына дейін 

науқастарға толы 

болатын. Қазір мұндайды 

тек 

балалар 

стоматологиясында ғана 

кӛруге болады. Ал жеке 

клиникаларда 

студенттерге ешқандай 

тәжірибе бермейді. 

Кезінде, есімде, құжат 

деген болған емес, білімін 

бағалау қарапайым болды, 

негізінен науқаспен 

тәжірибеге аса назар 

аударылды. Егер науқаспен 

жұмыс істеуде біз бір 

нәрсені білмеген болсақ, 

кітапты ашып, іздеуге 

тура келетін. Қазіргі 

студенттер жаңа бағалау 

жүйесінің арқасында кӛп 

ақпарат алуға ұмтылады: 

чек парақтар, олар 5 

құзірет, сӛйлеу мәдениеті, 

кәсіби терминологиялар 

туралы білімі және т.б. 

бойынша сіздің біліміңізді 

бағалайды. Берілген балдар 

сіздің біліміңізді нақты 

процесса. Но все 

новшества, которые 

внедряются, ложатся на 

материально-техническую 

базу, 

еще 

неподготовленную в полной 

ее мере. Появляются 

нестыковки, которые 

замечают сами студенты. 

Имеется проблема в 

нехватке больных. Если 

сравнивать медицинское 

образование в советское 

время, то в те времена 

медицина была бесплатной, 

и поэтому коридоры 

больниц были заполнены 

пациентами. Сейчас такое 

можно увидеть только в 

детской стоматологии, а в 

частных поликлиниках 

практики у студентов 

никакой. В свое время, 

помню, документации было 

мало, оценка знаний была 

проще, больше делалось 

уклона на практику с 

пациентом. Если мы чегото 

и не знали при работе с 

больным, то нам 

приходилось открывать 

книги и искать ответы на 

вопросы. Современные 

студенты стремятся 

узнать больше информации 

благодаря новой системе 

оценки знаний: чек листы, 

которые оценивают ваши 

знания по 5 компетенциям, 

по культуре речи, по 

знаниям профессиональной 

терминологии и т.д. 

Данные баллы позволяют 

66 

innovations that are being 

introduced, lie on the 

material-technical base, still 

unprepared to complete her 

degree. There are 

inconsistencies, which 

overlook the students 

themselves. There is a 

problem in the lack of 

patients. If we compare the 

medical education in the 

Soviet period, in those days 

medicine was free, so the 

corridors were filled with 

hospital patients. Now this 

can be seen only in children's 

dentistry, and in private 

practice clinics have no 

students. At one time, I 

remember, there was little 

documentation, evaluation of 

knowledge was easier to do 

more incline to practice with 

the patient. If we do 

something and did not know 

when working with patients, 

we had to open the book and 

look for answers to questions. 

Today's students want to 

learn more about the new 

system of knowledge 

assessment: check lists that 

assess your knowledge of the 

five competencies, the culture

бағалауға мүмкіндік береді. 

Уақыт ӛтіп жатыр, біз де 

уақыт ағымына еруге 

міндеттіміз. 

И.И.:Біздің 


қабылданған 5 қҧзірет 

сіздің жҧмысыңызға қалай 


Ю.С.: Нақты мені берілген 

5 құзірет барлық жағынан 

қанағаттандырады, олар 

студенттерге де ұнайды. 

Бұл жерде рационалды 

кӛзқарас бар. Сіздердің 

оқуға 

деген 

ынталарыңыздың 

артқанын кӛріп отырмыз, 

бұл студенттердің ең 

жақсы 

қасиеті. 

Коммуникативті құзіретін 

дамыту қажеттігі 

тәжірибемен дәлелденген. 

Мысалы, студент пен 

оқытушы және студент 

пен науқас арасындағы 

қатынастың 

айырмашылығы ӛте кӛп. 

Ӛзімнің клиникадағы 

оқуымнан бір жағдай есіме 

түсіп отыр. Бет-жақ 

бӛліміне кезекшілікке 

келгенімде кафедра 

меңгерушісі Чернов былай 

деді: «Қанша науқас болса, 

олармен қатынасуда сонша 

более точно оценить ваш 

уровень знаний. Но все же, 

не могу однозначно 

сказать, что наше 

образование хуже или 

лучше. Время движется 

вперед, и мы просто 

обязаны идти в ногу со 

временем. 

И.И: Как повлияли на 

Вашу работу принятые в 

нашем университете 5 

компетенции? 

Ю.С.: Лично меня, данные 

5 компетенций 

устраивают во всем, они 

устраивают и вас, 

студентов. Здесь есть 

рациональное зерно. Мы 

видим, что вы стремитесь 

учиться, это главное 

положительное качество 

студентов. То, что 

необходимо развивать 

коммуникативную 

компетенцию, это 

обосновано практикой. 

Например, общение между 

студентом 

и 

преподавателем и общение 

между студентом и 

пациентом кардинально 

отличается. Вспоминаю 

один случай из своей учебы 

в клинике. Придя на 

дежурство в челюстнолицевое 

отделение, 

получил наставления от 

заведующего кафедрой 

Чернова: «Сколько 

больных, столько будет и 

67 

of speech, in knowledge of 

professional terminology, etc. 

These points allow you to 

more accurately assess your 

level of knowledge. But still, I 

can definitely say that our 

education is better or worse. 

Time moves forward, and we 

just have to keep pace with 

the times. 

II: How have your work 

taken at the university five 

competencies? 

YS: Personally, I'm satisfied 

with these five competencies 

in all things, and they are 

satisfied with you, students. 

There is a grain of truth. We 

see that you are trying to 

learn, this is the main 

positive quality of students. 

What is needed to develop 

communicative competence, 

it is justified by the practice. 

For example, communication 

between student and teacher, 

and communication between 

the student and the patient is 

completely different. I 

remember an incident from 

his studies in the clinic. When 

he came on duty in the 

maxillo-facial department, 

received instructions from the

жағдай болады, және ол 

соншалықты әртүрлі 

білімді қажет етеді». 

Білімнің кӛбі тәжірибеге 

негізделді, ал тәжірибе 

негізінде біз теорияны да 

оқыдық. 

И.И.: Жаңа білім беру 

жҥйесіндегі оқытушының 

рӛлі ӛзгерді ме? 

Ю.С.: Егер оқытушының 

рӛлі ӛзгерген болса, ол 

жалпы 

мәдени 

құндылықтардың 

ӛзгеруімен байланысты, 

тәрбиелеу жүйесі 

балабақшадан және 

тектептен басталады. 

Бұл тәрбиелеу жүйесімен 

байланысты. Бұрын 

комсомол, пионерлік 

ұйымдар болатын, яғни 

оған кірген жоғары оқу 

орнына 

түскен 

студенттер белгілі бір 

моральды қасиеттерге ие 

еді. Біреулер үшін ӛмірде ең 

бастысы материалдық 

құндылықтар, ал 

басқалары үшін – ғылыми 

карьера, ал үшіншілері 


университетті бітіріп 

мүлдем дәрігерлік 

қызметпен айналысқысы 

келмейді, басқа салаға 

кетеді: 

басқару, 

менеджмент. 

ситуаций 

во 

взаимоотношении с ними, 

и столько же потребуется 

различных знаний». 

Большая часть знаний 

основывалась на практике, 

а вот на основе практики 

мы изучали и теорию. 

И.И.: Изменилась ли роль 


системе образования? 

Ю.С.: Роль преподавателя 

если изменилась, то это 

связано с изменением 

общекультурных 

ценностей, системы 

воспитания начиная с 

детского сада и школы. 

Это связанно с системой 

воспитания, начиная с 

детского садика, школа. 

Раньше были комсомол, 

пионерская организация, 

т.е. студенты, которые 

поступали в ВУЗ-ы, уже 

имели определенные 

моральные принципы. 

Сейчас же у всех разные 

жизненные позиции и очень 

многое зависит от семьи, в 

которой вырос студент. 

Для кого-то самым 

главным в жизни 

являются материальные 

ценности, для другого – 

научная карьера, у третьих 

бывает так, что закончив 

медицинский университет, 

абсолютно не хотят 

заниматься врачебной 

68 

Head of the Department 

Chernoff: "How many 

patients will be less and 

situations in the relationship 

with them, and the same need 

different knowledge." Much 

of the knowledge based on 

practice, but on the basis of 

the practice and theory, we 

have studied. 

II: Has the teacher's role 

changed in the new system 

of education? 

YS: The role of the teacher, if 

changed, it is associated with 

a change of general cultural 

values, the educational 

system from kindergarten and 

school. It is connected to the 

system of education, from 

kindergarten and school. 

There used to be the Young 

Communist League, the 

Pioneer organization, i.e. 

students who came to the 

universities already had a 

certain moral principles. 

Now everyone has different 

views on life and very much 

depends on the family in 

which the student has grown. 

For some, the most important 

thing in life is material 

wealth, for another - a

И.И.: 


рахмет! 


ҥшін 

деятельностью, и идут в 

другие сферы: управление, 

менеджмент. 

scientific career, the third 

case that finished medical 

university, absolutely do not 

И.И.: Благодарю за 


want to engage in medical 

practice, and go into other 

areas: 

management, 

management. 

II: Thank you for the 


Сҧхбат беруші: Юй 

Рудольф Иванович, 

профессор, гистология 

кафедрасының меңгерушісі 

Интервьюируемый: Юй 

Рудольф Иванович, 

профессор, заведующий 

кафедрой гистологии 

Interviewed by: Rudolf 

Ivanovich Yui, Professor, 

Head of the Department of 

Histology 

Интервьюер: Джарболова 

Акерке, 4 курс, ОМ-08-034- 

1, жалпы медицина 



Акерке, 4 курс, ОМ-08-034- 



Interviewer: 

Akerke 

Dzharbolova 

Д.А.: Сіз оқыған кездегі 

білім беру жҥйесі туралы 

айтып берсеңіз, сіз қалай 

оқығандыңыз туралы? 

Р.И.: Мен біздің 

Д.А.: Расскажите 

пожалуйста, о системе 

образования во время 

Вашего обучения, о том, 

как Вы учились? 

69 

DA: Tell us about the 

education system during 

your training, how did you 

study? 

RI: I enrolled in 1959 in our 

University, then called

университетімізге 1959 

жылы түстім, ол кезде ол 

ҚазМИ деп аталатын. 

Институттан кейін осы 

институттың 

аспирантурасына түстім, 

Мәскеуде оқыдым, 

келгеннен кейін кафедрада 

оқытушы болдым, доцент, 

профессор болдым, қазір 

гистология кафедрасының 

меңгерушісімін. 

Д.А.: Сіздің қҧзіреттерге 

деген кӛзқарасыңыз 

қандай? Сіз оқыған кезде 

дағдыларыңызды қалай 

қӛалыптастырдыңыздар? 

Р.И.: Біз оқығанда 

құзіреттер бӛліп 

қарастырылған жоқ, 

«құзірет» түсінігі де 

болған жоқ, бұрын 

сызықтық әдіс бойынша 

оқытылдық, 

«кәсібилілікке» оқытты, 

бұл осы саладағы ұтқыр 

білімді білдіреді. Ал 

«Құзірет» категориясы 

тәжірибеге 16 жыл бұрын 

енгізілген, ал 2 жыл бұрын 

ректорымыз 

А.А.Ақановтың ұсынысы 


біздің 

Университетке енгізілді. 

Құзірет бір бағытта 

жұмыс істей отырып, ол 

екінші бағытқа ауысуға 

тез бейімделе алады 

дегенді білдіреді. 

Д.А.: Қҧзіреттер 

кафедраңызда енгізілуде 

ме? 

Р.И.: Біз де қазір 

Р.И.: Я поступил в 1959 

году в наш Университет, 

тогда он назывался 

КазМИ. После института 

поступил в аспирантуру 

этого же института, 

обучался в Москве, 

вернувшись, работал на 

кафедре преподавателем, 

затем стал доцентом, 

профессором, а сейчас 

являюсь заведующим 

кафедрой гистологии. 

Д.А.: Ваше отношение к 

компетенциям? И как 

формировали навыки во 

время Вашего обучения? 

Р.И.: Когда мы учились, 


не 

выделялись, и понятия как 

«компетенции» не 

существовало, раньше 

учили по линейной системе 

и учили к 

«профессионализму», что 

обозначает хорошее знание 

в одном профиле. А 

категория «компетенция» 

был введен в практику лет 

16 назад, а два года назад 

по инициативе А.А. 

Аканова и в наш 

Университет. 

Компетенция же значит 

что, проработав в одном 

направлении, он может 

быстро ориентироваться 

и включиться в другую 

работу. 

Д.А.: Внедряете ли Вы 

компетенции на кафедре? 

Р.И.: Теперь мы тоже на 

70 

Kazmi. After graduation he 

entered the graduate school 

of the same institute, he 

studied in Moscow, came 

back and worked as a 

lecturer in the department, 

then became an assistant 

professor, professor, and now 

am the chair of histology. 

DA: Your attitude toward 

competency? And as shaped 

skills during your training? 

RI: When will we learn, 

competence does not stand 

out, and concepts like 

"competence" did not exist 

previously taught at the 

linear system, and taught to 

the "professionalism", which 

means a good knowledge in 

one profile. A category of 

"competence" has been put 

into practice 16 years ago, 

and two years ago at the 

initiative of A. Akanova in 

our University. Competence 

also means that, having 

worked in one direction, it 

can quickly orient themselves 

and engage in other work. 

DA: Introduces you to the 

competence of the 

department? 

RI: We also introduce the 

competence of the

кафедрада құзіреттерді 

енгізе бастадық, бірақ тек 

екінші курс студенттері 

үшін, себебі үшінші курс 

студенттері модульді 

жүйе 


оқытылады, ол жаңа 

құзіреттерді енгізуде 

қиыншылықтар тудырады. 

Д.А.: Сіз кафедрада 

қҧзіреттерді қалай 

енгізудесіз және оларды 

қалай бағалайсыз? 

Р.И.: Мен негізгі пәндер 


білім 

бағдарламалары 

комитетінің тӛрағасы 

болып табыламын және 

соңғы екі жылда біздің 

Университетімізде 

медициналық білім берудің 

құзіретті үлгісін жасауға 

қатыстым. Ұзақ және 

терең ізденіс нәтижесінде 

біздің студенттерде 

қалыптастырылуы тиіс 5 

құзірет анықталды. 

«Гистология» пәніне 

қатысты маңызды құзірет 

«білім» және «тәжірибелік 

дағдылары» сабақтарда 

қалыптастырылады және 

аралық бағылау кезінде 

бағаланады. Біздегі 

тәжірибелік дағдылар – 

бұл препараттармен 

жұмыс істеу, оларды 

анықтау және түсіндіру. 

Келесі құзірет – 


дағдылары бағаланар 

кезінде студент қалай 

сӛйлейтіндігі, материалды 

жеткізуі ескеріледі, 

сонымен қатар, құқықтық 

құзірет бар бірінші 

сабақта бағаланады, бізде 

олар қауіпсіздік техникасы, 

приборлармен, 

кафедре 

вводим 

компетенции, но пока 

только для студентов 

второго курса, потому что 

студенты третьего курса 

учатся по модульной 

системе, что вызывает 

некоторые трудности во 

внедрении 

новых 


Д.А.: Как именно вы 

вводите компетенции на 

кафедре и как вы их 

оцениваете? 

Р.И.: Я являюсь 

председателем комитета 

по образовательным 

программам базовых 

медицинских дисциплин и в 

течение 2-х последних лет 

принимал участие в 

разработке 

компетентностной модели 


в нашем Университете. В 

результате долгого и 

углубленного поиска, было 

определено 5 основных 

компетенций, которые 

должны формировать у 

наших студентов. 

Применительно к 

дисциплине «гистология», 

важные компетенции 

«знания» и «практические 

навыки» формируются на 

занятиях и оцениваются на 

рубежных контролях. 

Практические навыки у нас 

– это работа с 

препаратами, 

их 

диагностирование и 

описание. Следующие 

компетенции – 

коммуникативные, когда 

оцениваются, как студент 

доносит свои знания, как 

он говорит и как он освоил 

материал, есть еще 

71 

department, but so far only 

for second-year students, 

because the third-year 

students are learning in a 

modular system, which 

causes some difficulties in 

implementing the new 

authority. 

DA: How did you enter the 

competence of the 

department and how you 

evaluate them? 

RI: I am the chairman of the 

committee on educational 

programs, and basic medical 

sciences during the last 2 

years, took part in the 

development of competence 

model of medical education 

at our University. As a result 

of a long and thorough 

search, was identified five 

core competencies that 

should form our students. 

With regard to discipline, 

"histology" critical 

competencies "knowledge" 

and "skills" are formed in the 

classroom and evaluated on 

many foreign controls. 

Practical skills we have - is 

to work with drugs, their 

diagnosis and description. 

The following competencies - 

communication, when 

measured as a student brings 

his knowledge as he says and 

how he has mastered the 

material, there is legal 

jurisdiction, they are also 

assessed on the first lesson, 

we are bound to work with 

equipment, instruments, 

reagents and hazardous 

substances . Another core 

competency - self-education. 

We evaluate it on the new 

guidance, where the student 

has to really work with the

реактивтермен және 

қауіпті заттармен 

жэұмыс 

істеуге 

байланысты. Тағы бір 

басты құзірет - ӛзбетінше 

жетілу. Біз оларды жаңа 

әдістемелік нұсқаулар 

бойынша бағалаймыз, ол 

жерде студент реферат 

жазып қана қоймай 

әдебиеттермен жұмыс 

істеуі керек. 

Д.А.: қҧзіреттерді жҥзеге 

асыру 

Сіздің 

жҧмыстарыңызға қалай 


Р.И.: Қазір тәжірибеде 

сабақтарды жүргізудің 

жаңа 

жүйелерін 

қолданамыз, мысалы, TBL 

әдістемесі, біздің пәнімізді 

меңгеру тиімділігін 

арттырады. 

Д.А.: 




правовые компетенции, они 

же оцениваются на первом 

занятии, у нас они связаны 

с работой с техникой, 

приборами, реактивами и 

опасными веществами. 

Еще одна ключевая 

компетенция – 

самообразование. Еѐ мы 

оцениваем по новым 

методическим 

руководствам, где студент 

должен действительно 

поработать 

с 

литературой, а не просто 

написать реферат. 

Д.А.: Как повлияла на 

Вашу работу реализация 

ключевых компетенции? 

Р.И.: Сейчас в практике 

мы также используем 

новые системы ведения 

занятий, например, 

методика TBL, которая 

значительно повышает 

эффективность усвоения 

нашего предмета. 

Д.А.: Благодарю за 


literature, not just to write 

the essay. 

DA: What influenced your 

work the implementation of 

key competencies? 

RI: Now in practice we also 

use the new system of 

training, for example, 

methods of TBL, which 

greatly improves the 

efficiency of absorption of 

our subject. 

DA: Thank you for the 


72

Сҧхбат 

беруші: 

Зазулевская Лидия 

Яковлевна, профессор, 

терапиялық стоматология 

модулінің жетекшісі 



005-1, стоматология 


И.И.: Сіздің және біздің 

кездегі білім беру 

жҥйесінің қандай 

ерекшеліктері бар? 

Л.Я.: Ол кезде мен студент 

болдым, кейін жоғары оқу 

орнында оқытушы болдым, 

белсенді 

оқуты 

элементтері барлық кезде 

болды. Бізде викториналар, 

дискуссиялар, іскерлік 

қатынастары, әртүрлі 

топтар арасындағы 

турнирлер болатын, 

ситуациялық есептерді 

шештік. Біздің кезімізде 

олар басқаша аталды. 

Қазіргі кезде оларға 

кӛлемді және мағыналы 

атаулар «құзірет», 

«құзіреттілік» табылған. 

Бклсенді 

және 

интерактивті оқыту 

әдістері студенттерді 

оқуға ынталандырады, 

және оқытушының бірдеңе 

айтуын ғана күтпейді, 

олар кітаптардан, 

интернеттен ақпарат 

іздейді. 

Тесттік 

тапсырмалар менің 

студенттік және 

оқытушы болған кезімде де 


Зазулевская Лидия Яковлевна, 

профессор, руководитель 

модуля терапевтической 



Искандер, 2 курс, СТ10-005-1, 



И.И.: Какие отличительные 

особенности существуют 

между системой образования 

Вашего и нашего времени? 

Л.Я.: В тот период, когда я 

была студенткой и затем 

преподавала в вузе, всегда были 

элементы активного обучения, 

как сейчас. У нас проводились 

викторины, дискуссии, деловые 

отношения, турниры между 

различными группами, решали 

ситуационные задачи. 

Формировались знания и 

навыки. В наше время они 

назывались по-другому. В 

настоящее время им найдено 

очень объемное и 

содержательное название 

«компетенции», 

«компетентность». Активный 

и интерактивный методы 

обучения стимулируют у 

студентов инициативу, 

энтузиазм, они начинают 

искать больше информации в 

книгах, в интернете и не ждут 

поступления знаний только от 

преподавателей. Тестовые 

задания в период моей учебы и 

преподавания 10-20 лет назад 

также были. Кардинальные 

изменения коснулись системы 

оценки знаний и умений. 

73 


Zazulevskaya Lydia 

Yakovlevna, professor, 

head of the module 

dentistry 

Interviewer: 

Iskander 

Ishanov 

II: What are the 

distinguishing features 

exist between the 

education system of 

your and our time? 

LY: In a time when I was 

a student and then taught 

in high school, have 

always been elements of 

active learning, as it is 

now. We conducted a 

quiz, debates, business 

relationships, and 

tournaments between 

different groups, 

situational problems 

solved. Formed 


Nowadays they are 

called differently. At the 

present time, they found 

a very complete and 

informative title 

"competence", 

"competence". Active 

and interactive teaching 

methods encourage 

students' initiative, 

enthusiasm, they begin to 

seek more information in 

the books, the Internet 

and do not wait for 

admission only on the 

knowledge of teachers. 

Tests during the period 

of my study and teaching 

of 10-20 years ago were. 

Radical changes have 

affected the evaluation 

system of knowledge and 

skills. Developed check

10-20 жыл бұрын болды. 

Толық ӛзгерістер білімі мен 

игерімін 

бағалау 

жүйесінде болды. Чек 

парақтар жасалды, негізгі 

құзіреттерін жеке 

бағалайды, сонымен қатар, 

оқушы ӛз құзіреттерінің 

бағалануын бақылай алады. 

Бұл жүйе студент үшін де 

ыңғайлы: олар сандық 

бейнеде білімінің бағасын 

біле алады. 

И.И.: Сіз қазіргі білім беру 

жҥйесін 

қалай 

бағалайсыз? 

Л.Я.: Біз бұрын кетуіміз 

керегі «студенттерді 

оқытамын» қағидасы және 

«студент ққиды» 

қағидасына ӛту керек еді, 

ол жерде білім беру 

үрдісіне студент белсенді 

қатысады. Яғни біз 

оқытамыз, олар оқиды. 

Мұның айырмашылығы 

кӛп. 

Жаңалық құзіреттерді 

дамыту және жетілдіру 

қазеттілігін негіздеу болып 

табылады – білім, дағды, 

коммуникативтілік, 

құқықтық білім, ӛмірінің 

бүкіл ағымында ӛзбетінше 

жетілуге бейімделу. Бұл 

студенттерге ғана емес, 

оқытушыларға да 

қатысты. Интерактивті 

оқыту әдістері эпизодты 

болмауы керек. Олар оқу 

үрдісін ұйымдастыруда 

үлкен орын алады, әсіресе, 

жоғары курстар мен 

Разработаны чек листы, 

которые детально оценивают 

ключевые компетенции, при 

этом сам обучающихся может 

контролировать формирование 

о оценку своих компетенций. 

Данная система удобна и для 

студентов: они могу видеть в 

цифровом выражении свой 

уровень знаний. 

И.И.: Как Вы оцениваете 

современное медицинское 

образование? 

Л.Я.: Принцип, от которого мы 

давно должны были отойти, 

это «учим студента», и 

перейти к принципу «студент 

обучается», в котором 

подчеркивается активное 

участие студента в 

образовательном процессе. То 

есть мы обучаем, а они 

обучаются. 

Это 

принципиальное отличие. 

Новаторством является 

обоснование необходимости 

развития и совершенствования 

компетенций – знаний, 

навыков, коммуникативности, 

правовых знаний, стремления к 

самосовершенствованию в 

течение всей жизни. Это 

относится не только к 

студентам, но и к 

преподавателям. 

Интерактивные методы 

обучения не должны быть 

эпизодическими. Они должны 

занимать большую нишу в 

организации учебного процесса, 

особенно на старших курсах и 

74 

sheets, which detail the 

estimated core 

competencies, while he 

may be trained to 

monitor the development 

of an assessment of their 

competencies. This 

system is convenient for 

the students: they can 

see in numerical terms 

their level of knowledge. 

II: How do you assess 

the current medical 

education? 

LY: The principle on 

which we have long had 

to withdraw it, "teach the 

student," and move on to 

the principle of "the 

student learns," which 

emphasizes the active 

participation of students 

in the educational 

process. That is, we 

teach, and they are 

trained. This is a 

fundamental difference. 

Innovation is the 

rationale for the 

development and 

improvement of 

competencies - 

knowledge, skills, 

communicative, legal 

knowledge and desire to 

improve themselves 

throughout their lives. 

This applies not only to 

students but also 

teachers. Interactive 

teaching methods should 

not be episodic. They 

must occupy a large 

niche in the educational 

process, particularly at 

the undergraduate and 

clinical departments. But 

for this teacher and he 

must constantly improve,

клиникалық кафедраларда. 

Бірақ бұл үшін педагог ӛзі 

үнемі білімін жетілдіріп 

тұруы қажет, сабақтар 

мен 

дәрістерді 

ұйымдастырудың жаңа 

әдістерін меңгереді. Сонда 

ол 

студентті 

қызықтырады, сабаққа да 

қызығушылықпен 

қатысатын болады. 

Студенттерде ӛз ойын 

жеткізу дағдысын 

жетілдіруіміз керек, 

ұсыныстар енгізуіміз, 

оқытушылармен, 

құрдастарымен, 

науқастармен қатынасу 

игерімін қалыптастыру. 

Мен 5 курс 

студенттерімен рӛлдік 

ойындар ӛткіздім. 

Студенттерге ӛте ұнады. 

Оларға оқытушы болған 

ұнайды, оқытушы болған 

кезде мамандықтың 

күрделілігін түсінеді. 

Мысалы, студент сабаққа 

дайындалмай келгенде 

сабақ басқа сценарийде 

ӛтеді және мүлдем 

қызықсыз болуы мүмкін. 

Рӛлдік ойындарды 

ұйымдастыруда 

модератор, педагог, 

аналитиктерді 

тағайындадық. Студентаналитик 

кӛп ақпарат 

игеретіндей етіп 

дайындалуы керек, ал 

оқытушының міндеті 

студенттердің білімін 

объективті бағалау. 

клинических кафедрах. Но для 

этого и сам педагог должен 


совершенствоваться, 

обучаться новым приемам 

организации занятий и лекций. 

Тогда он заинтересует 

студента, и ему будет 

интересно посещать занятия. 

Так же мы должны развивать 

у студентов навыки излагать 

свои мысли, формулировать 

идеи, вносить предложения, 

умения общаться с 

преподавателями, 

сверстниками, пациентами. 

Я проводила ролевые игры с 5 

курсом. Студентам очень 

понравилось. Им нравится 

быть преподавателями, но как 

только они ими становится, 

сразу понимают всю 

сложность профессии. 

Например, когда студент 

приходит на занятие не 

подготовленным, то занятие 

может пойти совсем по 

другому сценарию и может 

стать не интересным. В 

процессе организации ролевой 

игры мы назначали 

модератора, педагога, 

аналитика. Студент-аналитик 

должен был подготовиться 

таким образом, чтобы он 

владел большей информацией, 

чем остальные участники, а 

вот задача преподавателя, 

заключалась в умении 

объективно оценить знания 

студентов. И студенты 

убедились, что это очень 

сложно. 

75 

to learn new methods of 

organization of training 

and lectures. Then it will 

interest the student, and 

it will be interesting to 

attend. We also need to 

develop in students the 

skills to express their 

thoughts, to formulate 

ideas, make suggestions, 

ability to communicate 

with teachers, peers and 

patients. 

I spent a role play with a 

5 course. The students 

really liked it. They like 

to be a teacher, but as 

soon as they become 

immediately aware of the 

complexity of the 

profession. For example, 

when a student comes to 

class unprepared, the 

lesson can go a 

completely different 

scenario and may not be 

interesting. In the 

organization of roleplaying 

game, we 

appointed a moderator, 

teacher, analyst. The 

student-analyst should 

be prepared so that he 

possessed more 

information than the 

other participants, but 

the task of the teacher, 

was the ability to 

objectively evaluate 

students' knowledge. And 

the students were 

convinced that it is very 

difficult.

Студенттер мұның 

күрделілігіне кӛз жеткізді. 

И.И.: Жаңа енгізулерге 

қалай қарайсыз? 

Л.Я.: Мен 40 жыл сабақ 

бергенімен қарамастан, 

қуана оқимын және жаңа 

оқыту әдістерін енгіземін. 

Және 

бастысы 

студенттерге бұл ұнайды. 

Бұл жаңаны білу үшін 

ұмтылыс. Мамандарды 

дайындаудағы жаңа 

талаптарға сәйкес, 

рефераттарды дайындауға 

деген кӛзқарас ӛзгерді. 

Егер бұрын студенттер 

интернеттен дайын 

рефераттарды басып алса, 

қазір олар тақырыпты 

толық меңгереді және ӛз 

сӛздерімен жазады. Бұл 

әдістер 

әрине, 


науқастармен жұмыс 

істеуіне мүмкіндік береді, 

себебі кәсіби ӛмірдегі бұл 

оның шынайы қадамы. 

Қазір біз жасап 

жатқанның барлығы 

болашаққа бағытталған. 

Біздің университет оқу 

үрдісмін ұйымдастыру 

саласында 

Республикамыздың 

кӛптеген медициналық 

жоғары оқу орындарын 

басып озды. Құқықтық 

құзірет стоматолог 

ӛмірінде бірінші кезекте 

тұруы қажеттігін атап 

ӛткім келеді. Біздің 

И.И.: Как Вы относитесь к 

нововведениям? 

Л.Я.: Несмотря на то, что я 

преподаю около 40 лет, я с 

радостью учусь и внедряю 

новые методы обучения. И 

самое главное, студенты 

воспринимают 

их 

положительно. Это стимул 

самим стремиться познавать 

новое. В связи с новыми 

требованиями к подготовке 

специалистов, изменилось 

отношения к подготовке 

рефератов. Если раньше 

студенты ограничивались 

скачиванием готовых 

рефератов из интернета, то 

сейчас они пропускают темы 

через себя и пишут своими 

словами. И естественно, эти 

методы позволяют научиться 

работать с больными, т.к. это 

его реальные шаги к 


деятельности. Всѐ что мы 

делаем сегодня, направлено на 

будущее. Я считаю, что 

университет продвинулся 

далеко вперед, обогнав в 

области организации 

образовательного процесса 

многие медицинские вузы 

Республики. Хотелось бы 

отметить, что именно 

правовая компетенция в жизни 

стоматолога должна стоять 

на первом месте. Наши врачи 

должны не только знать свои 

права и обязанности, но также 

и права пациента, и как их 

76 

II: How do you think 

about innovation? 

LY: In spite of the fact 

that I have been teaching 

for 40 years, I am happy 

to learn and implement 

new teaching methods. 

And most importantly, 

students perceive them 

positively. This is an 

incentive to strive to 

learn new things 

yourself. In connection 

with the new 

requirements for 

training, changes related 

to the preparation of 

abstracts. If before the 

students were limited to 

downloading essays from 

the Internet ready, but 

now they are missing 

topic in itself and write 

your own words. 

Naturally, these methods 

can learn to work with 

patients, because this is 

his real steps to 

professional activities. 

Everything we do today, 

is aimed at the future. I 

believe that the 

university has moved far 

forward, ahead of the 

organization of 

educational process, 

many medical schools of 

the Republic. It should 

be noted that it is the 

legal competence of the 

dentist in his life should 

come first. Our 

physicians must not only 

know their rights and 

responsibilities, but also 

the patient's rights and 

how to observe them.

дәрігерлер тек ӛз 

құқықтары 

мен 

міндеттерін біліп қана 

қоймай, науқастың да 


мен 

міндеттерін білуі керек. 

И.И.: Студенттің ӛзіндік 

жҧмысына уақыт 

бӛлінуінің артуына, 

сонымен қатар ӛзбетінше 

жетілу қҧзіретінің 

енгізілуіне байланысты 

оқытушының рӛлі 

азаймады ма? 

Л.Я.: Оқытушының рӛлі 

барлық кезде айтарлықтай 

болады, себебі оқытушы – 

барлық кезде студенттен 

артық білетін адам және 

студент білімін дұрыс 

бағалау мүмкіндігіне ие. 

Шетел оқытушыларымен 

біздің оқытушылардың 

ерекшелігі, біз ӛз 

студенттерімізді кейде 

қорқытуға тырысамыз: 

«оған екі қоямыз, ол сессия 

тапсырмайды» деген 

сияқты. Бұл әдіс 

қорқытады, бірақ оң 

нәтиже бермейді, себебі 

студенттер бала тәрізді. 

Егер балаға мұны істеме 

десең, ол міндетті түрде 

оны істейді. Ал егер ол ӛз 

әрекетін ӛзі сезінетін 

болса, ол пайда алып 

келмейтіндігін немесе 

қауіптілігін, бала оны ӛзі 

істемейтін болады. Менің 

бұл себепті мысалға 

келтіргенім студент ӛзі 

соблюдать. 

И.И.: А не уменьшилась ли 

роль преподавателя из-за 

увеличения времени на 

самостоятельную работу 

студента, а так же 

внедрения 

такой 


как 

саморазвитие? 

Л.Я.: Роль преподавателя 

всегда будет значительна, так 

как преподаватель – это 

человек, который всегда знает 

больше студентов и способен 

правильно оценить знания 

студента. Отличительной 

особенностью наших 


от 

зарубежных является то, что 

мы стараемся наших 

студентов в некотором роде 

напугать: «поставим ему 

двойку, он не сдаст сессию». 

Данный метод устрашают, но 

не приводит к положительному 

эффекту, потому что 

студенты, как дети. Ребенку 

если скажешь, что этого 

нельзя делать, то он 

обязательно это сделать. А 

когда он сам осмыслит свое 

действие, поймет, что оно не 

приносит пользы или опасно, 

ребенок самостоятельно 

перестает это делать. Я 

привела такой пример в связи с 

тем, что пока сам студент не 

поймет, что, не 

подготовившись к занятию, не 

выполнив задания, не освоив 

какие-то навыки, он не станет 

хорошим врачом. Если 

77 

II: But has not 

diminished the role of a 

teacher because of the 

increased time for 

students to work 

independently as well as 

the introduction of such 

a competence as selfdevelopment? 

LY: The role of the 

teacher will always be 

significant, because the 

teacher - a person who 

always knows more 

students and is able to 

properly assess the 

student's knowledge. A 

distinctive feature of our 

teachers from overseas 

is that we are trying our 

students in some ways 

frightening, "he put the 

two, it does not pass the 

session." This method is 

intimidated, but does not 

lead to a positive effect, 

because students like 

children. 

Child if you say that you 

cannot do, he must do it. 

And when he had to 

understand its effect, will 

understand that it is not 

useful or dangerous, the 

child ceases to do it 

yourself. 

I brought this example 

due to the fact that as 

long as the student does 

not understand that you 

are ready to engage, not 

doing the job, not having 

mastered certain skills; 

he will not become a 

good doctor. 

If the student will 

systematically prepare 

for lessons, his results 

will improve, the study 

will not be a burden, but 

on the contrary, the

түсінбейінше, сабаққа 

дайындалмайынша, 

тапсырманы 

орындамайынша, белгілі 

бір 

дағдыларды 

меңгермейінше, ол жақсы 

дәрігер болмайды. Егер 

студент жүйелі түрде 

сабаққа дайындалып 

жүрсе, оның үлгірім 

кӛрсеткіштері 

жақсарады, оқу қиынға 

соқпайды, яғни ол жаңа 

ақпарат алуға ұмтылады. 

Егер ол негізгі теориялық 

білімді білмесе, ол науқасқа 

келуге қорқады, бұл оқуға 

және сабақтың құрылымы 

мен мазмұнына әсер етеді. 

студент 

будет 

систематически готовиться к 

занятиям, показатели 

успеваемости 

будут 

улучшаться, учеба не будет в 

тягость, а наоборот, студент 

будет с удовольствием 

учиться, т.е. он будет открыт 

для новой информации. Если он 

не будет знать базовых 

теоретических знаний, то он 

будет бояться подойди к 

больному, а это повлияет на 

ход обучения и даже на 

структуру и содержание 

занятия. 

И.И.: Благодарю за 


student will be pleased to 

learn, i.e. it will be open 

to new information. 

If he does not know the 

basic theoretical 

knowledge, he will be 

afraid to go up to the 

patient, as this will affect 

the course of training 

and even the structure 

and content of classes. 

II: Thank you for the 


И.И.: 


рахмет! 


ҥшін 

Сҧхбат 

Жолдыбаев 

беруші: 

Серик 


Жолдыбаев 

Серик 

Interviewed by: Zholdybaev 

Serik Sabitovich, professor, 

78

Сәбитҧлы, 


жетекшісі 


модулінің 

Сабитович, 

руководитель 



модуля 

head of the dental unit 


Яна, 5 курс, СТ07-004-2, 



Я.С.: Сіз оқыған кезде оқу 

ҥрдісі 

қалай 

ҧйымдастырылған еді? 

С.С.: Бұрын оқу үрдісін 

ұйымдастыру сызықты 

әдіске негізделді және 

түлектерді тәжірибелік 

денсаулықсақтауға 

бейімдеуге бағытталды. 

Бұл оқыту жүйесінің оң 

жақтары да, теріс 

жақтары да болды, бірақ 

жалпы 

жақсы 

мамандарды шығаруға 

мүмкіндік берді. 

Я.С.: Білім берудегі 

ӛзгерістерді қалай 

бағалайсыз? 

С.С.: Ӛзгерістер 

айтарлықтай болды. 

Дәрігерлерді дайындауда 

кӛп нәрсе ӛзгерді, 

ӛзгерістер жалпы 

медицина қоғамында 

болды. Ӛзгерістер 

студенттердің, 

педагогтардың 

кӛзқарасына және 

психологиясына да әсер 

етті. 

Кӛптеген 

факторлардың 

жиынтығы, соның ішінде - 

бұрынғы 

кездегі 

дәрігерлерді дайындау 

тәжірибесі және 90 

жылдардағы білім беру 

жүйесіндегі құлдыраулар – 


жүйесіне басқаша кӛзқарас 


Яна, 5 курс, СТ07-004- 



Я.С.: Как был организован 

учебный процесс во время 

Вашего обучения? 

С.С.: Раньше организация 

обучения основывалась на 

«линейной системе» и была 

направлена 

на 

максимальное 

приближение выпускника к 

практическому 

здравоохранению. В этой 

системе обучения были как 

положительные, так и 

отрицательные моменты, 

но в целом она позволила 

выпустить хороших 

профессионалов. 

Я.С.: Как Вы оцените 

изменения в системе 


С.С.: Изменения произошли 

значительные. Многое 

поменялось в системе 

подготовки врачей, 

изменения произошли в 

медицинском сообществе в 

целом. Изменения 

коснулись мировозрения и 

психологии студентов, 

педагогов. Совокупность 

многих факторов, в том 

числе - огромный опыт 

подготовки врачей в 

прошлом и провалы в 

системе образования в 90- 

е годы - привели к 

неоднозначному 

отношению к системе 


И, к сожалению, не всегда 

в лучшую сторону. 

79 


YS: How was organized by 

the educational process 

during your training? 

SS: Before learning 

organization based on a 

"linear system" and was 

aimed at the graduate 

maximum approximation to 

the practical health care. In 

this system, training was both 

positive and negative aspects, 

but in general it is possible to 

produce good professionals. 

YS: How do you evaluate the 

changes in the education 

system? 

SS: Changes have been 

significant. Much has 

changed in the training of 

physicians, changes have 

occurred in the medical 

community as a whole. The 

changes affected worldview 

and psychology students, and 

teachers. The sum of many 

factors, including - a huge 

experience in training 

doctors in the past and the 

failures in the education 

system in 90 years - led to an 

ambiguous relation to the 

system of medical education. 

And, unfortunately, not

қалыптастырды. Ӛкінішке 

орай, барлық кезде жақсы 

кӛзқарастар емес. 

Я.С.: Сіз қазіргі білім беру 

жҥйесіне қалай қарайсыз? 

С.С.: Кез-келген білім беру 

жүйесінің, бұл германдық 

және ағылшын-саксондық 

жүйеге де қатысты, оң 

жақтары да, теріс 

жақтары да бар. Біздің 

университетімізде енгізіліп 

жатқан кредитті оқыту 

жүйесі мамандарды 

дайындауда ерекше 

жолмен 

келуді 

қарастырады. Қазіргі кезде 

студенттің 

ӛз 

траекториясын таңдау 

мүмкіндігі бар және «… 

қаламасаң да – жасайсың» 

қағидасы 

қазір 

жарамайды. 

Кемшіліктерден, 

кадрларды дайындауда 

үшдеңгейлі оқуты үлгісі 

барлық мәселерді 

шешпейтіндігін айтып 

кеткім келеді. ЮНЕСКО 

қорытындыларында 

«…шетел 

концепцияларының тікелей 

ӛзара әсері ұлттық және 

аймақтық мәдениеттерді 

және философияны 

ескермей, білім беру үшін 

негативті әсер етеді» 

делінген. Мұндай 

түсініктер мағынасыз 

емес. 

Я.С.: Сіздің жҧмысыңызға 

біздің университетімізде 

қабылданған 5 қҧзірет 

қалай әсер етті? 

С.С.: Жалпы - оң. Оқу 

үрдісіне 5 құзіреттің 

енгізілуі студенттердің 

білімі мен дағдыларын 

объективті бағалауға 


Я.С.: Как Вы относитесь 



С.С.: Каждая система 

обучения, это относится 

не только к германской или 

англо-саксонской системе, 

имеет как положительные, 

так и отрицательные 

качества. Внедряемая у нас 

в университете кредитная 

система образования 

позволяет 

более 

дифференцированно 

подходить к подготовке 

специалистов. 

В 

настоящее время 

появилась возможность 

выбора студентами своей 

траектории обучения и 

принцип «… не хочешь – 

заставим» теперь уже не 

действует. 

Из 

недостатков хотелось бы 

отметить то факт, что 

трехступенчатая модель 

обучения не решит всех 

проблем при подготовке 

кадров. В выводах 

ЮНЕСКО говорится 

«…что.. 

прямое 

заимствование 

иностранных концепций, 

без учета национальных и 

региональных культур и 

философии влекут за собой 

негативные последствия 

для образования». Я думаю 

что такие формулировки 

небеспочвенны. 

Я.С.: Как повлияли на 

Вашу работу принятые в 

нашем университете 5 


С.С.: В целом - 

положительно. Я считаю, 

введение 5 компетенций в 

образовательный процесс 

80 

always for the better. 

YS: How do you feel about 


SS: Every system of 

education, this applies not 

only to the German or Anglo- 

Saxon system, has both 

positive and negative 

qualities. Introduced in our 

university credit system of 

education allows for a more 

differentiated approach to 

training. At present, it is 

possible the students of their 

learning path and the 

principle of "... do not want - 

make" no longer valid. 

Among the shortcomings I 

would like to note the fact 

that the three-stage model of 

education will not solve all 

the problems in training. The 

conclusions of the UNESCO 

says "... that .. direct 

borrowing of foreign 

concepts, without regard to 

national and regional 

cultures and philosophies 

entail negative consequences 

for education. " I think that 

such statements are not 

unfounded. 

YS: How have your work 

taken at the university five 

competencies? 

SS: In general - is positive. I 

believe the introduction of 

five competencies in the 

educational process will 

allow a more objective 

assessment of knowledge and

Я.С.: Қалай ойлайсыз 

студенттерге жаңа білім 

беру жҥйесін енгізу қалай 


С.С.: Олар ӛздеріне де, 

педагогтарға да талапшыл 

бола бастады. Мен бұл 

дұрыс деп санаймын. Бұл 

тәртіпке шақырады. 

Я.С.: 




позволит 

более 

объективно оценивать 

знания и умения 

студентов. 

Я.С.: Как Вы считаете, 

как повлияла новая 

система медицинского 


на 

студентов? 

С.С.: Они стали более 

требовательно относится 

как к себе, так и к 

педагогам. И я думаю, это 

правильно. Во всяком 

случае, 

это 

дисциплинирует. 

Я.С.: Благодарю за 


skills of students. 

YS: What do you think, as 

influenced by the new system 

of medical education to 

students? 

SS: They have become more 

demanding with regard both 

to themselves and to the 

teachers. And I think it is 

correct. Anyway, it's 

discipline. 

YS: Thank you for the 


Сҧхбат беруші: Турдалиева 

Ботагӛз Саитқызы, 

денсаулықсақтаудағы 

саясат және басқару 

кафедрасының меңгерушісі, 

дәлелді 


Орталығының директоры 


Турдалиева Ботагоз 

Саитовна, заведующая 

кафедрой политики и 

управления в здравоохранении, 

директор 

Центра 

доказательной медицины. 

81 

Interviewed by: Botagoz 

Saitovna Turdalieva, 

Head of Policy and 

Management Health, 

Director, Center for 

Evidence-Based 

Medicine

Интервьюер: Аманкулов 

Жандос, 7 курс, 733, 

дипломнан кейінгі даярлау 


А.Ж.: 

Біздің 

университетіміз 

тҥлектердің қҧзіреттерін 


негізделген ӛзінің білім беру 

ҥлігісін жасады. Білім беру 

жҥйесіне ҥлгіні енгізу 

қандай әдістермен 

орындалуда? 

Б.С.: Кӛптеген елдерде білім 

берудің құзіретке бейімдеп 

оқыту жолының жеке 

түрлері бар. Біздің 

университет, Болондық 

үрдіске енгеннен кейін осы 

бағыт бойынша жүрді және 

халықаралық 

стандарттарға жақындау 

үшін ӛз құзіреттерін 

анықтады: бұл - білім, 

дағды, коммуникативтілік, 

ӛзбетінше білім алу 

сұрақтары мен құқықтық 

сұрақтар. 

Кеңестік білім беру 

жүйесінде медициналық 

жоғары оқу орындарының 

түлектері 

жақсы 

теориялық білімге ие болды. 

Тек медициналық ұйымға 

келгеннен кейін ғана 

манипуляциялар мен 

дағдыларды меңгерді. 

Бӛлімше меңгерушілері және 

аға ординаторлар осы 

үрдісте 

олардың 

жетекшілері болды, және 

жас мамандар барлығын 

Интервьюер: Аманкулов 

Жандос, 7 курс, 733, 

факультет постдипломной 

подготовки 

А.Ж.: Наш университет 

разработал собственную 

образовательную модель, 

основанную 

на 

формировании компетенций 

выпускника. Каким образом 

выполняется внедрение 

модели в систему 


Б.С.: Во многих странах 

имеется собственная форма 

компетентностноориентированного 

подхода в 

образовании. 

Наш 

университет, 

после 

присоединения к Болонскому 

процессу, также идет по 

этому направлению и выбрал 

свои основные компетенции 

для приближения к 

международным 

стандартам: это - знание, 

навыки, коммуникативность, 

вопросы самообразование и 

правовые вопросы. 

В советской системе 

образования выпускники 

медицинских вузов имели 

хорошие теоретические 

знания. И только после того, 

как приходили в медицинские 

организации начали учиться 

манипуляциям и навыкам. 

Заведующие отделением и 

старшие ординаторы были 

наставниками в этом 

процессе и молодые 

82 

Interviewer: Amankulov 

Zhandos 

AZ: The University has 

developed its own 

educational model based 

on the formation of 

skills of graduates. How 

does the introduction of 

the model is performed 

in the education system? 

BS: In many countries, 

has its own form of 

competence-based 

approach to education. 

Our university, after 

joining the Bologna 

process, is also in this 

area and chose their 

core competencies to get 

closer to international 

standards: it is - the 

knowledge, skills, 

communication, selfstudy 

questions and legal 

issues. 

In the Soviet system of 

education graduates of 

medical schools have 

good theoretical 

knowledge. It was only 

after coming to medical 

institutions have begun 

to study and 

manipulation skills. 

Heads of department and 

senior residents were 

mentors in this process, 

and young professionals 

is they have learned 

these skills. The new

солардан үйренді. Жаңа 

жүйе студенттерге 

басқаша талаптар қояды, 

ол университет аяқтаймын 

дегенше белгілі бір 

дағдыларды меңгеруі 

қажет. Университет, 

осылайша, медициналық 

мекемелерге келіп, бірден 

жұмысқа кірісе алатын, 

алған дағдыларын кӛрсете 

алатын, белгілі бір 

манипуляцияларды 

меңгерген мамандарды 

дайындайды. Бұл үшін 

университетімізде барлық 

жағдайлар жасалған. Бұның 

мысалы, тәжірибелік 

дағдылар Орталығының 

құрылуы. Қазақстандағы 

жалғыз Орталық, ол жерде 

студенттер 

стандартталған 

науқастарда дағдыларын 

шыңдайды, емтихандардан, 

ОҚКЕ ӛтеді. 

Орталық 

толық 

компьютермен және 

муляждармен 

жабдықталған. Орталықта 

тек студенттер емес, 

біліктілігін жоғарылатуға 

келген тәжірибелік дәрігеркурсанттар 

да ӛтеді. 

Тәжрибелік дағдылар 

Орталығы – бұл жаңа 

бағыт, бұған қазіргі 

денсаулықсақтау жүйесі 

талпынуы қажет. 

Университет бұл бағытта 

әлі дамитын болады. 

Ескі жүйе бойынша 

студенттер этика мен 

специалисты именно у них 

учились этим навыкам. Новая 

система предъявляет 

студенту совершенно другие 

требования. Он должен 

иметь определенные 

практические навыки до 

окончания университета. 

Университет, таким образом, 

готовит специалистов, 

которые приехав в 

медицинские учреждения, 

могут сразу приступить к 

работе, демонстрировать 

приобретенные навыки, 

выполнять определенные 

манипуляции. Для этого в 

нашем университете созданы 

все условия. Примером того 

является создание центра 


единственного в Казахстане, 

где 

студенты 

отрабатываются навыки на 

стандартизованных 

пациентах, проходит прием 

экзаменов, ОСКЭ. Центр 

полностью компьютеризован 

и оснащен муляжами. В 

центре проходят обучение не 

только студенты, но и 

практикующие врачикурсанты, 

которые 

приезжают для повышения 

квалификации. Центр 

практических навыков – это 

новое направление, и к этому 

должна стремиться 

современная система 

здравоохранения. 

Университет в этом 

направлении 

будет 

развиваться дальше. 

83 

system presents a very 

different student needs. 

He should have certain 

skills before graduation. 

University, thus 

preparing professionals 

who came to medical 

facilities 

can 

immediately get to work, 

to demonstrate the skills, 

to perform certain 

manipulations. To this 

end, our university has 

all conditions. An 

example is the creation 

of a center of practical 

skills, the one in 

Kazakhstan, where the 

students practiced skills 

on standardized patients 

is taking exams, OSKE. 

Centre is fully 

computerized and 

equipped with a dummy. 

In the center are trained 

not only students but 

also practitioners, 

students who come for 

training. Center of 

practical skills - a new 

direction, and this 

should seek modern 

health care system. 

University in this area 

will be developed 

further. 

Under the old system, 

students are taught 

ethics and deontology 

for the lower classes, 

and by the end of high 

school, these skills were 

forgotten. The only good

деонтологияға тӛменгі 

курстарда оқытылды және 

университет аяқталуына 

қарай ол білім ұмытылып 

қалды. Есте қалатыны – 

Гиппократ анты. Бірақ 

халықаралық тәжірибе 

кӛрсетіп отырғандай, 

құқықтық сұрақтардың 

маңызы зор. Қазіргі кезде 


қызметкерлердің 

қатысуымен заңды 

араласулар кӛптеп 

кездесуде. Ӛкінішке орай, 

кӛп жағдайда медициналық 

қызметкерлер сот үрдісінде 

айыпты деп табылады. 

Себебі олар ӛз құқықтары 

мен міндеттері туралы 

білімді толық меңгермеген. 

Құзіретке бейімдеп оқыту 

жолымен оқытылатын 

студент құқықтық 

құжаттарды меңгереді, 

олардың құқықтары қандай, 

не істеуі керек, не істемеуі 

керек. Қазір осы сұрақтар 

аясында құқық негіздерімен 

менеджмент кафедрасы 

жұмыс жасап жатыр, ал 

кейін 

болашақта 

медициналық құқық 

кафедрасын 

құру 

жоспарлануда, себебі бұл 

ӛте талап етілетін 

мамандық және мұны 

халықаралық стандарттар 

талап етіп отыр. 

Университет бұл бағытты 

қарқынды 

түрде 

дамытатын болады. 

По старой системе 

студенты учили этику и 

деонтологию на младших 

курсах и к окончанию вуза эти 

знания 

забывались. 

Единственное, что хорошо 

запоминают – это клятва 

Гиппократа. 

Но 

международная практика 

показывает, что правовые 

вопросы очень важны. Сейчас 

достаточно много судебных 

разбирательств 

с 

медицинскими работниками. 

И очень часто, к сожалению, 

медицинские специалисты 

проигрывают судебные 

процессы. Потому, что они не 

в полной мере владеют 

знаниями по своим 

обязанностям и правам. 

Обучающиеся 

по 

компетентностноориентированной 

системе 

изучают 

правовые 

документы, и они знают, 

какие они имеют права, что 

они должны делать, что не 

должны делать. Сейчас над 

этим работает кафедра 

менеджмента с основами 

права, а в будущем 

планируется создать 

кафедру медицинского права, 

так как это очень 

востребованная 

специальность и этого 

требуют международные 

стандарты. Университет 

будет интенсивно развивать 

это направление. 

А.Ж.: 

Поменялась ли роль 

84 

memory - is the 

Hippocratic Oath. But 

international experience 

shows that legal issues 

are very important. Now 

a lot of trials with health 

professionals. And very 

often, unfortunately, the 

medical specialists lose 

lawsuits. Because they 

do not fully possess 

knowledge of their 

responsibilities and 

rights. Students in 

Competence-oriented 

system, 

study 

instruments, and they 

know what they are right 

that they should do, what 

not to do. Currently 

working on this 

department of 

management with the 

fundamentals of law, and 

in future we plan to 

create a department of 

health law, as it is a very 

popular specialties and 

required by international 

standards. The 

University will actively 

develop this area. 

AZ: The shift is the role

А.Ж.: Жаңа білім беру 

жҥйесі енгізілгеннен кейін 

оқытушының рӛлі ӛзгерді 

ме? 

Б.С.: Ескі жүйе бойынша 

оқытушы 

мектеп 

оқытушысынан еш 

айырмашылығы болмады. 

Оқытушы студентке сабақ 

тақырыбын түсіндіру керек 

болды, ал студент осы 

ақпараттарды 

қабылдайтын субъект 

болды. Бұл пассивті 

қабылдау. Студенттер де 

ақпараттарды ұмытуына 

байланысты қиналады, біз 

тыңдағанымыздың тек 20% 

және 80% ӛзіміз ізденгенде, 

оқығанда және біреуге 

түсіндіргенде есте 

сақтаймыз. Жаңа білім беру 

жүйесі оқытушының рӛлін 

толық ӛзгертеді; ол 

кеңесші-жетекші болады, 

студентке түсіндіріп қана 

қоймай, оны қажетті 

жолға бағыттайды және 

студентті қажетті 

ақпаратты табуға 

ынталандырады. 

Магистранттармен 

сабақта біз тақырыптарды 

талдауда қаншалықты 

дискуссия туындағанын 

байқадық, себебі олар 

кӛлемді білім қорымен келіп 

отыр. Бүгінгі оқытушының 

міндеті – студентті 

критикалық ойлауға үйрету, 

ақпараттарды іздеу және 

талдауда, сол немесе басқа 

емдеу және диагностика 

преподавателя после 

внедрения 

новой 

образовательной модели? 

Б.С.: По старой системе 

преподаватель не отличался 

от школьного учителя. 

Преподаватель должен был 

объяснить студентам тему 

занятия, а студент являлся 

субъектом, который 

воспринимал 

эту 

информацию. Это пассивное 

восприятие. И студенты 

страдают тем, что они 

забывают информацию, 

потому, что мы запоминаем 

только 20% того, что мы 

услышали и 80% запоминает, 

когда мы сами ищем, находим, 

читаем и объясняем другим. 

Новая система обучения в 

коре меняет роль 

преподавателя; 

он 

становится консультантомнаставником, 

который не 

просто 

объясняет 

студентам, а направляет его 

по нужному пути и 

стимулирует студента 

находить необходимую 

информацию. На занятиях с 

магистрантами мы 

наблюдали, как развивалась 

бурная дискуссия при 

обсуждении тем, потому 

что каждый из них приходил с 

большим 

объемом 

информации. Задача 

сегодняшнего преподавателя 

– научить студента 

критически мыслить, 

основываться на принципах 

доказательной медицины при 

85 

of teachers following 

the introduction of a 

new educational model? 

BS: In the old system, 

the teacher did not differ 

from the school teacher. 

The teacher should 

explain to students the 

subject class, and the 

student was subject to 

perceive 

this 

information. This passive 

acceptance. And the 

students suffer because 

they forget the 

information, because we 

remember only 20% of 

what we hear and 80% 

of the stores, when we 

are looking for, find, 

read and explain to 

others. The new system 

of education in Korea is 

changing the role of the 

teacher, he became a 

counselor-mentor, who 

not only explains to 

students, and sends it to 

the correct path and 

encourages students to 

find the information you 

need. In the classroom 

with undergraduates, we 

have seen how to 

develop a stormy debate 

in the discussion of the 

fact, because each of 

them came with a large 

amount of information. 

The task of today's 

teachers - to teach 

students to think 

critically, based on the

әдістері мен дағдыларын 

қолдануда дәлелді медицина 

қағидаларын негізге алуға 

үйрету. 

А.Ж.: қалай ойлайсыз басқа 

медициналық жоғары оқу 

орындары 

біздің 

университетіміздегі 

ӛзгерістерді қҧптайды ма 

және олар біздің 

жаңалығымызды 

қолданады ма? 

Б.С.: Менің ойымша, олар 

біздің 

бағдарламаларымызды 

қолданады. 

Біздің 

университетіміздің есігі 

барлығына да ашық. Біз 

әрқашан 

жасап 

жатқандығымызға 

қатысқы ақпараттарды 

ашық 

ұстаймыз. 

Университет 

тәжірибесімен бӛлісуге 

дайын, кафедралар барлық 

шараларға әріптестерін 

шақырады 

және 

тәжірибесімен бӛліседі. 

Егер олар қаласа, біздің 

тәжірибемізді қолдана 

алады. Әріптестікке 

әрқашан дайынбыз. 

поиске и анализе информации, 

при применении тех или иных 

навыков и методов лечения и 

диагностики. 

А.Ж.: Как Вы считаете, 

последуют ли другие 

медицинские вузы примеру 

нашего университета и 

будут ли они использовать 

нашу образовательную 

инновацию? 

Б.С.: Я думаю, что они будут 

использовать 

нашу 

программу. Наш университет 

открыт для вех. Мы никогда 

не закрываем информацию по 

поводу того, что мы делаем и 

как мы делаем. Университет 

готов делиться опытом, 

кафедры приглашают коллег 

на все мероприятия, которые 

проводятся здесь и делятся 

опытом. Если они захотят, 

они могут использовать наш 

опыт. Мы всегда открыты 

для сотрудничества. 

А.Ж.: Спасибо за интервью! 

principles of evidencebased 

medicine in the 

search and analysis of 

information in the 

application of various 

skills and methods of 

treatment and diagnosis. 

AZ: Do you think there 

will follow the example 

of other medical schools 

of our university, and 

whether they will take 

our educational 

innovation? 

BS: I think they will be 

using our program. Our 

university is open to the 

milestones. We will 

never close the 

information about what 

we do and how we are 

doing. The University is 

ready to share their 

experiences, the 

Department invited 

colleagues to all events 

that take place here and 

share their experience. If 

they want, they can use 

our experience. We are 

always open for 

cooperation. 

А.Ж.: Сҧхбатыңыз ҥшін 

рахмет! 

AZ: Thanks for the 

interview! 

86

Сҧхбат беруші: Иванченко 

Нелля Николаевна, 

денсаулықсақтаудағы және 

фармациядағы менеджмент 

факультетінің деканы 


Яна, 5 курс, СТ07-004-2, 


Я.С.: Біз неліктен біздің 


жҥйесін ӛзгертудеміз? 

Н.Н.: Қазақ ұлттық 

медициналық университет 

бүкіл Республика үшін 

жоғары мамандандырылған 

медициналық кадрларды 

дайындайтын, ескі базалық 

оқу орны болып табылады. 

Үлкен тәжірибе, білікті 

және тату ұжым, білім 

беру жүйесіне жаңа 

беталыстарды тіршілікке 

енгізуге қабілетті, 

Республикадағы бірінші 


орындарының арасындағы 

бірі болып табылатын 

университетке оқытудың 

кредиттік жүйесін жүзеге 

асыруға кірісуге мүмкіндік 


Иванченко 

Нелля 

Николаевна, 

декан 

факультета менеджмента в 

здравоохранении и фармации. 

Интервьюер: Садыкова Яна, 

5 курс, СТ07-004- 



Я.С.: Для чего мы меняем 

нашу систему медицинского 


Н.Н.: 

Казахский 

национальный медицинский 

университет является 

старейшим базовым учебным 

заведением, готовящим 

высокоспециализированные 

медицинские кадры для всей 

Республики. Большой опыт, 

квалифицированный и 

дружный коллектив, 

способный к воплощению в 

жизнь новых тенденций в 

системе образования, 

позволили университету 

одному из первых среди 

медицинских ВУЗов в 

Республике приступить к 

реализации кредитной 

87 

Interviewed by: Nellya 

Nikolaevna Ivanchenko, 

dean of the faculty of 

management in health 

care and pharmacy 

Interviewer: 

Sadykova 

Yana 

YS: What do we change 

our system of medical 

education? 

NN: Kazakh National 

Medical University is the 

oldest basic school 

which prepares highly 

specialized medical 

personnel for the entire 

Republic. Great 

experience, qualified and 

friendly staff, capable of 

translating into practice 

the new trends in the 

education system, have 

allowed the university to 

one of the first medical 

schools in the Republic 

to launch a credit 

system. Today everyone 

is abusing the credit

берді. Бүгін тек еріншек 

қана білім берудің 

кредиттік жүйесіне 

кейімейді. Дегенмен бүгінгі 

күні, Қазақстанда 

глобализация, 

ақпараттандыру 

жағдайында, әлемдік білім 

беру кеңістігіне кіруге 

бағытталған, білім берудің 

жаңа 

жүйесін 

қалыптастыру жүріп 

жатыр. Мамандарды 

дайындаудың сапасын 

жетілдірудің жолдарын 

іздеу, кредиттік жүйеге 

ауысу кезеңінде бай 

мүмкіншіліктерге жолдың 

ашылуы, оқытудың жаңа 

құралдарын қолдану, оқу 

үрдісін ұйымдастырудың 

жаңа түрлерін құру, 

оқытудың тәсілдері мен 

жаңа әдістерді енгізуді 

қамтыған, инновациялық 

үрдістердің дамуына негіз 

болды. 

Я.С.: 

біздің 

университетіміздегі 


жаңа жҥйесі туралы Сіз не 

айтар едіңіз? 

Н.Н.: қазіргі уақытта 

Университеттің стратегиялық 

міндеттерінің бірі 

білім берудің спасын және 

тиімділігіне қол жетімді 

болуға ықпал ететін, оқу 

үрдісін модернизациялау 

болып 


Университет жоғары білім 

беру туралы құжаттарды 

ӛзара мойындау үшін 

шарттар жасау, жоғары 

оқу орындарының оқу 

бағдарламаларын үйлесімді 

ету, байланыстарды 

интернационализациялау, 

системы обучения. Сегодня 

только ленивый не ругает 

кредитную систему 

образования. Однако в 

настоящее время, в условиях 

глобализации, 

информатизации 

в 

Казахстане идет становление 

новой системы образования, 

направленной на вхождение в 


пространство. Поиск путей 

совершенствования качества 

подготовки специалистов 

послужил основанием к 

развитию инновационных 

процессов, которые охватили 

внедрение новых методов и 

приемов обучения, создание 

новых форм организации 

учебного 

процесса, 

применение новых средств 

обучения, богатейшие 

возможности которых 

открываются в свете 

перехода на кредитную 

систему. 

Я.С.: Что Вы можете 

сказать о новой системе 

медицинского образования в 

нашем университете? 

Н.Н.: В настоящее время 

одной из стратегических 

задач Университета является 

модернизация учебного 

процесса, способствующая 

повышению доступности, 

качества и эффективности 

образования. Университет 

активно интегрируется в 


пространство через 

вхождение в планетарную 

сеть университетов, 

интернационализацию связей, 

гармонизацию учебных 

программ высших учебных 

88 

system of education. 

However, at present, in 

the context of 

globalization, 

informatization in 

Kazakhstan is the 

formation of a new 

education system, aimed 

at entering the world 

educational space. 

Finding ways to improve 

the quality of training 

served as the basis for 

the development of 

innovative processes, 

which have involved the 

introduction of new 

methods and techniques 

of training, the creation 

of new forms of 

organization of 

educational process, the 

application of new 

learning tools, which are 

rich opportunities 

opening up in the light of 

the transition to the 

credit system. 

YS: What can you say 

about the new system of 

medical education at 

our university? 

NN: Now one of the 

University's strategic 

objectives is the 

modernization of the 

educational process, 

contributing to 

increasing the 

availability, quality and 

efficiency of education. 

The University is 

actively integrating into 

the world educational 

space by entering into a 

planetary network of 

universities, the 

internationalization of 

relations, 

the 

harmonization of 

curricula of higher

университеттердің 

планеталық желісіне кіру 

арқылы әлемдік білім беру 

кеңістігіне белсенді 

интеграциялануда. Бүгінгі 

күні халықаралық білім беру 

бағдарламаларының, 

ғылыми-тәжірибелік 

семинарлар, конференциялар 

мен мастер-класстарды 

ұйымдастыру жолымен, 

жетекші 

шетел 

университеттерімен 

ынтымақтасу 

бағдарламаларының 

аясында, оқушылар және 


академиялық мобилділігі 

белсенді 

дамуда. 

Академиялық мобилділікті 

табысты дамыту үшін, 

білім беру мен ғылымның 

әлемдік 


Қазақстанның жоғары 

мектебі интеграцияның 

жалпы бағдарламасына 

жататын бағыттардың 

стратегиясын 

Университетпен жасау 

жүргізілуде. Университетте 

алыс және жақын 

шетелдерден оқытушылар 

мен 

ғалымдарды 

жұмылдыру үшін барлық 

жағдайлар жасалуда, ол 

Университеттің 

тартымды және бәсекеге 

қабылетті, білім сапасының 

ӛсуін қамтамасыз етеді. 

Я.С.: медициналық білім 

берудің жаңа жҥйесіне 

оқытушының рӛлі қалай 

ӛзгерді? 

Н.Н.: біздің тәжірибеміз, 

заведений, 

создание 

предпосылок для взаимного 

признания документов о 

высшем образовании. На 

сегодняшний день активно 

развивается академическая 

мобильность обучающихся и 

преподавателей, которая 

осуществляется в рамках 

программ сотрудничества с 

ведущими зарубежными 

университетами путем 

реализации международных 

образовательных программ, 

организации научнопрактических 

семинаров, 

конференций и мастерклассов. 

Для успешного 

развития академической 

мобильности Университетом 

ведется разработка 

стратегии 

этого 

направления, вписывающуюся 

в общую программу 

интеграции высшей школы 

Казахстана в мировую 

систему образования и науки. 

В университете создаются 

все условия для привлечения 

преподавателей и ученых из 

стран ближнего и дальнего 

зарубежья, что обеспечивает 

рост качества знаний, 

привлекательности и 

конкурентоспособности 


Я.С.: Как поменялась роль 


системе медицинского 


Н.Н.: Наш опыт показал, что 

кредитная система 

предусматривает 

организацию студентов на 

89 

educational institutions, 

creating conditions for 

mutual recognition of 

higher education. To 

date, actively developing 

the academic mobility of 

students and teachers, 

which is implemented 

through cooperative 

programs with leading 

foreign universities 

through 

the 

implementation of 

international 

educational programs, 

organization of scientific 

workshops, conferences 

and master classes. The 

successful development 

of the University 

academic mobility is a 

strategy in this direction, 

fitting into the overall 

program of integration 

of higher education of 

Kazakhstan into the 

global system of 

education and science. 

The university will 

create all the conditions 

to attract teachers and 

scholars from near and 

far abroad, ensuring the 

growth of knowledge 

quality, attractiveness 

and competitiveness of 

the University. 

JS: What has changed 

the role of teachers in 

the new system of 

medical education? 

NN: Our experience has 

shown that the credit 

system provides for the 

organization of students 

for independent, active 

mastery of the 

knowledge system and 

skills, to build a creative 

experience, to develop 

their learning and

кредиттік жүйе - 


қызығушылықтары, кәсібитанымдық 

жұмыстардың 

дамуына, шығармашылық 

тәжірибесін жинауға, 

дербестікке, білім, жасай 

алу, дағдылар жүйесін 

белсенді меңгеруді 

ұйымдастыруды 

қарастыратындығын 

кӛрсетті. Студенттер үшін 

оқытушыларды таңдау 

мүмкіндігі пайда болды. 

Сондықтан да оқытудың 

кредиттік жүйесінің 

артықшылығы оқыту мен 

тәрбиелеудің 

психологиялықпедагогикалық 

мақсаттарын жүзеге 

асыруға бағытталған, 

педагогикалық шеберлікті 

үнемі жетілдіруді, 

біліктілікті жоғарылатуды, 

заманауи ақпараттық 

технологияларды тиімді 

қолдануды талап етеді. 

Бүгін студент пәннің 

бағдарламасының басым 

бӛлімін ӛзбетінше оқуға 

тиіс. Оқытушының рӛлі бұл 

жағдайда, студенттің 

танымдық-шығармашылық 

жұмысына жалпы 

жетекшілік ету, мәселенің 

ӛзектілігі мен тәжірибелік 

маңыздылығын негіздеуге, 

мәселені тұжырымдауға 

табыстырады. Оның 

басты арнауы студенттің 

белсенді іздеу-танымдық 

жұмыстарының тиімділігін 

бағалауды қалыптастыру. 

Оқытушы үшін әртүрлі 

үлгілерді қолданумен 

педагогикалық үрдісті 

таңдауға және құрастыру 

мүмкіндігіне жол ашылады. 

Нақты курсқа сабақ берудің 

технологиясын таңдау 

оқытушымен жүзеге 

самостоятельное, активное 

овладение системой знаний, 

умений, навыков, на 

накопление творческого 

опыта, на развитие их 

учебно-познавательной 

деятельности, 

профессиональнопознавательных 

потребностей, интересов. 

Для студента появилась 

возможность выбирать 

преподавателя. Поэтому 

преимуществом кредитной 

системы обучения является 

также то, что она требует 

постоянного 

совершенствования 

педагогического мастерства, 

повышения квалификации, 

оптимального использования 

современных информационных 

технологий, ориентированных 

на реализацию психологопедагогических 

целей обучения 

и воспитания. Сегодня 

студент должен изучить 

программу дисциплины 

большей 

частью 

самостоятельно. Роль 

преподавателя в данном 

случае сводится к 

формулировке проблемы, 

обоснованию ее актуальности 

и практической значимости и 

к общему руководству 

познавательно-творческой 

деятельностью студента. 

Его главным назначением 

становится 

оценка 

эффективности активной 

поисково-познавательной 

деятельности студента. Для 

преподавателя открываются 

возможности выбирать и 

конструировать 

педагогический процесс с 

применением различных 

моделей. Выбор технологии 

преподавания конкретного 

курса осуществляется 

преподавателем на основе его 

90 

cognitive development, 

skills and cognitive 

needs and interests. For 

the student the 

opportunity to choose a 

teacher. Therefore, 

advantage credit system 

is the fact that it requires 

continuous improvement 

of teaching skills, 

professional 

development and optimal 

use of modern 

information technologies 

to the implementation of 

psycho-pedagogical 

training and education 

purposes. Today, the 

student should study the 

program for the most 

part self-discipline. The 

role of the teacher in this 

case reduces to the 

formulation of the 

problem, the justification 

of its relevance and 

practical significance to 

the overall management 

of cognitive and creative 

activities of the student. 

Its main purpose is the 

assessment of the 

effectiveness of an active 

search-and-cognitive 

activity of the student. 

For the teacher opens 

the possibility to choose 

and design the 

educational process with 

different models. The 

choice of technology 

teaching a specific 

course by the teacher 

based on his personal 

opinion and is teaching 

his unique style of 

teaching. Significantly 

changed the relationship 

between teacher and 

student in the learning 

process. The teacher is 

no longer just a source

асырылады, ол оның 

педагогикалық жұмысының, 

жеке педагогикалық 

сенімінің ӛзіндік стилін 

құрайды. Оқыту үрдісінде 

оқытушы және студент 

арасындағы қарым– 

қатынаста ӛзгерді. 

Оқытушы тек жаңа 

ақпараттың кӛзі ғана 

болуды, ал студент – оның 

енжар тұтынушысы 

болуды қойды. Оқытушы 

және студент серіктестер, 

үзеңгілестер рӛлін 

орындаушылар, ол 

«оқытушы-студент» 

жүйесінде ақпараттармен 

кӛбірек қарқынды алмасуға 

ықпал етеді. 

Я.С.: білім берудің жаңа 

жҥйесі студенттерге әсері 

қандай болды? 

Н.Н.: құзыреттілік 

әдістемесінің тартымдылығы, 

ӛте қолайлы 

философия мен бағытынан 

тұрады. Оның аясындағы 

қорытынды мақсаты, 

адамның айналысқысы 

келетін жұмысты 

жоспарлап, соны табысты 

жүзеге асыруға мүмкіндік 

беретін, білім, жасай алу 

және тұлғалық сипат 

жинағын бойына сіңдіріп, 

тәртіп 

түрлерін 

меңгертуден тұрады. Біздің 

студент тек жасай алу 

жинағын ғана дамытып, 

білім алып қоймай, оқудың 

аяқталу барысында ол не 

үшін оқыды, не үшін 

талаптанды, соның 

барлығын жасағысы келіп, 

жасай алуы тиіс. Қорыта 

келгенде, құзыреттілік 

тәсілі аясында білім беру 

кешенді, кӛпфакторлы 

болып қалыптасады. 

Оқушыларға кәсіби білім мен 

жасай алу беріліп қана 

личных педагогических 

убеждений и составляет его 

индивидуальный стиль 

педагогической деятельности. 

Существенно изменились 

отношения 

между 

преподавателем и студентом 

в процессе обучения. 

Преподаватель перестал 

быть только источником 

новой информации, а студент 

- ее пассивным потребителем. 

Преподаватель и студент 

выступают в роли партнеров, 

соратников, 

что 

способствует более 

интенсивному обмену 

информацией в системе 

"преподаватель-студент". 

Я.С.: Как повлияла новая 

система образования на 


Н.Н.: Привлекательность 

компетентностного подхода 

заключается в том, что он 

имеет очень практичную 

философию и направленность. 

В его рамках конечная цель 

состоит в том, чтобы 

человек освоил такие формы 

поведения, и приобрел такой 

набор знаний, умений и 

личностных характеристик, 

который позволит ему 

успешно осуществлять ту 

деятельность, которой он 

планирует заниматься. Наш 

студент должен не только 

получить некий массив знаний 

и развить совокупность 

умений, по завершении 

обучения он должен мочь и 

хотеть делать то, ради чего 

все обучение и затевалось. 

Таким образом, в рамках 

компетентностного подхода 

образование 

комплексным, 

многофакторным. 

91 

становится 

Обучающимся передаются не 

только профессиональные 

of new information, and 

the student - its passive 

consumer. The teacher 

and student play the role 

of partners, associates, 

which contributes to a 

more intensive exchange 

of information in the 

"teacher-student." 

YS: What impact did the 

new system of education 

for students? 

NN: The attractiveness 

of competence-based 

approach is that it has a 

very practical 

philosophy and 

direction. In the 

framework of the 

ultimate goal is that a 

person has mastered 

these behaviors, and 

bought a set of 

knowledge, skills and 

personal characteristics 

that enable it to 

successfully carry out 

those activities which he 

intends to do. Our 

students must not only 

get a certain amount of 

knowledge and to 

develop a set of skills, on 

completion of training he 

should be able and 

willing to do that for 

which all the training 

and was started. Thus, 

within the competence 

approach is the 

formation of a complex, 

multifactorial. Students 

passed not only 

professional knowledge 

and skills, and universal 

form, and medical 

deontological and 

ethical skills, develop 

self-improvement. Work 

is also psychological 

preparation, forming the

қоймай, оларда жалпы 

адамдық, медициналық 

деонтологиялық, этикалық 

дағдылар, ӛзбетінше 

жетілуге тырысу дамиды 

және қалыптасады. 

Сонымен 

қатар 

психологиялық дайындық 

жүргізіледі, қажетті 

тәртіп қалыптасады, 

белгілі бір ӛзіндік сапа 

қалыптасады, тиімді 

жұмыстың нақты 

алгоритмдері шыңдалады. 

Я.С.: 

қызықты 

интервьюіңіз ҥшін алғыс 

айтамын! 

знания и умения, а 

формируются 

общечеловеческие 

и 

медицинские 

деонтологические, этические 

навыки, развивается 

стремление 

к 

самосовершенствованию. 

Ведется 

также 

психологическая подготовка, 

формируются нужные 

установки, развиваются 

определенные личностные 

качества, нарабатываются 

конкретные алгоритмы 

эффективной деятельности. 



desired settings, develop 

certain personal 

qualities built up by 

specific algorithms for 

efficient operation. 



92

Сҧхбат беруші: Ракишева 

Анар Садуакасқызы, 


фтизиопульмонология 

кафедрасының меңгерушісі 

Интервьюер: Зяблицкая 

Мария, 6 курс, 06-006-01, 

емдеу факультеті 

З.М.: 

біздің 


реформалар 

мен 

жаңартулар не ҥшін қазір 

енгізілуде? 

А.С.: бұл білім беру сапасын 

жақсарту үшін, яғни біздің 

студентіміз 

тек 

Қазақстанда ғана емес, 

сонымен қатар шетелде 

сұранысқа ие болу үшін, 

сонымен қатар жоғары 

білікті болу маман болу үшін 

жүргізіліп жатыр. 

З.М.: бҧрынырақта 


орнында оқыту жҥйесі 

қалай болды? 

А.С.: бұрынырақта, білім 


Ракишева 

Анар 

Садуакасовна, профессор, 

заведующая кафедрой 

фтизиопульмонологии 

Интервьюер: Зяблицкая 

Мария, 6 курс, 06-006-01, 

лечебный факультет 

З.М.: Для чего внедряются 

реформы и обновления в 

нашем университете 

сейчас? 

А.С.: Это производится 

для улучшения качества 

образования, чтобы наш 

специалист бы был 

востребован не только в 

Казахстане, но и за 

рубежом, а также был 

высоко квалифицирован. 

З.М.: Какова система 

обучения в медицинском 

вузе была раньше? 

А.С.: Раньше, система 

образования была на 

довольно высоком уровне, и 

93 

Interviewed by: Anar 

Saduakasovna 

Rakisheva, Professor, 

Head of 

Phthisiopulmonology 

Interviewer: Maria 

Zyablitskaya 

ZM: What are 

implemented reform and 

renewal in our university 

now? 

AS: This is done to 

improve the quality of 

education that our expert 

would have been in 

demand not only in 

Kazakhstan and abroad, 

and was highly qualified. 

ZM: What is the system 

of education in medical 

school was before? 

AS: In the past, the 

education system was at a 

fairly high level, and

беру жүйесі айтарлықтай 

жоғары дәрежеде болды, 

және ӛткен Советтік Одақ 

кезінде білім беру жүйесі 

ӛзінің дербес екендігін 

дәлелдеді. Қазір, заманауи 

кезеңде, біз ескіше ӛмір сүріп, 

тіршілік ете алмаймыз, 

кӛптеген елдер Болондық 

үрдісті қабылдауда. Біз 

уақыттың талабына сай 

жүруге тиіспіз, және біздің 

мамандарымыз біздің елімізді 

шетелде ӛздерін лайықты 

етіп кӛрсетуі қажет. Бірақ 

бұл үшін бізде бідім беру 

жүйесі бірдей болуы тиіс. 

З.М.: медициналық 

қҧзыркттіліктер туралы 

Сіз не айтар едіңіз? 

А.С.: бұрынырақта біз де 

білім 

беруде 

құзыреттіліктерді 

қолданатынбыз, бірақ біз 

бұған акцент қоймайтынбыз. 

Қазір бұл құзыреттіліктер 

қандай да бір талаптарды 

ескерумен, оқытудың 

құрылымына кіреді. 

Құқықтық құзыреттер 

туралы атап айтқым келіп 

отыр. 

Біздің 

замандастарымыз, 

ғаламтордың, БАҚ қызметін 

қолданумен, ӛздерінің 

құқықтарын дәрігерлерден де 

артық біледі. Біз науқас пен 

ӛзімізді қауіпсіздендіру 

мақсатында білуге тиіспіз. 

Тағы да бір маңызды сәт, 

үнемі ӛз ӛзін жетілдіріп, 

шыңдап отыру. Егер біз 

образование в бывшем 

союзе доказало свою 

состоятельность. Сейчас, 

на современном этапе мы 

не можем жить и 

существовать по-старому, 

многие страны вступают в 

Болонский процесс. Мы 

должны идти в ногу со 

временем, для того что бы 

наши специалисты могли 

достойно представлять 

нашу страну за рубежом. 

Но для этого у нас должны 

быть одинаковые системы 


З.М.: Что Вы можете 

сказать о медицинских 

компетенциях? 

А.С.: Раньше мы тоже 

применяли компетенции в 

образовании, но не ставили 

акцента на этом. Сейчас 

эти компетенции входят в 

структуру обучения, с 

учетом определенных 

требований. Хотелось бы 

отметить правовые 

компетенции. Наши 

современники, пользуясь 

услугами интернета, СМИ, 

знают о своих правах 

намного больше, порой 

даже лучше врачей. Мы 

должны знать, как 

обезопасить пациента и 

себя. Еще один важный 

момент, это постоянное 

саморазвитие. Если мы 

выбрали для себя 

профессию врача, то 

должны знать, что 

94 

education in the former 

Soviet Union proved its 

worth. Now, at this stage 

we cannot live and exist in 

the old way, many 

countries have come to the 

Bologna process. We must 

keep pace with the times, 

so that our experts would 

be able to represent our 

country abroad. But for 

this we must have the 

same education system. 

ZM: What can you say 

about 

medical 

competence? 

AS: In the past, we also 

used the expertise in 

education, but did not put 

emphasis on it. Now, these 

competencies are included 

in the structure of 

training, subject to certain 

requirements. I would like 

to mention the legal 

competence. Our 

contemporaries, using the 

services of the Internet, 

the media are aware of 

their rights, much more, 

sometimes even the best 

doctors. We need to know 

how to protect the patient 

and themselves. Another 

important point is the 

constant self-development. 

If we have chosen to 

become a doctor, you 

should be aware of the 

need to self-development 

and improved life. From

дәрігер мамандығын 

таңдаған болсақ, онда ӛмір 

бойы ӛзбетінше дамып, 

ӛзбетінше білімді жетілдіріп 

отыруға тиіспіз. Оқытудың 

басынан бастап, біз 

студенттерге осыны мақсат 

етуді кӛздейміз. 

З.М.: 

біздің 

университетімізде болып 

жатырған ӛзгерістер дер 

кезінде ма? 

А.С.: біздің университет ҚР 

барлық медициналық 

университеттерден қадам 

алда келе жатыр. Біз бірінші 

жоғары оқу орындарының 

ішінде біреуі болып, 


жаңа үлгісін енгіздік. Мен 

Мәскеуде конференцияда осы 

жүйені айтып, біздің 

жетістіктеріміз туралы 

баяндағанымда, әріптестерім 

үлкен қызығушылықпен, 

қандай да бір жаңалық секілді 

қарады. Біз артта қала 

алмаймыз, ӛзгерістер тек 

қана денсаулық сақтауда ғана 

емес, барлық жақта болуда. 

З.М.: студенттер арасында 

қандай ӛзгерістер болуда? 

А.С.: Студенттер арасында 

әрқашан басым бӛлігінің 

оқысы және дамығысы 

келеді. Заманауи студенттер 

ақпараттық технологияны 

оқытушылардан артық 

бағдарланады. Сондықтан да 

оқытушы ӛзінің кәсіби 

жұмысынан біліктілігін 

әрқашан, үнемі жоғарылатып 


саморазвиваться и 

совершенствоваться всю 

жизнь. С самого начала 

обучения мы нацеливаем 

студентов именно на это. 

З.М.: Своевременны ли 

произошедшие в нашем 

университете изменения? 

А.С.: Наш университет 

идет на шаг впереди всех 

медицинских вузов РК. Мы 

одни из первых вузов 

внедрили новую модель 


Когда я представляла эту 

систему на конференции в 

Москве и рассказывала о 

наших достижениях, 

коллеги отнеслись к этому 

с большим интересом, как к 

чему-то новому. Мы не 

можем отставать, так 

как изменения происходят 

везде и не только в 

здравоохранении. 

З.М.: Какие изменения 

происходят среди 


А.С.: Среди студентов 

всегда была та большая 

часть, которая хочет 

учиться и развиваться. 

Современные студенты 

ориентируются в 

информационных 

технологиях лучше 

преподавателя. Поэтому 

преподаватель должен 

постоянно повышать свою 

квалификацию, не только в 

95 

the outset of training we 

aim students do just that. 

ZM: Timely there 

occurred changes in our 

university? 

AS: Our university is one 

step ahead of all the 

medical schools of the RK. 

We are one of the first 

schools have introduced a 

new model of medical 

education. When I 

presented this system at a 

conference in Moscow and 

talked about our 

achievements, colleagues 

reacted to this with great 

interest, as something 

new. We cannot keep up, 

as changes occur 

everywhere, not only in 

health care. 

ZM: What changes are 

taking place among 

students? 

AS: Of the students 

always had the most, who 

wants to learn and 

develop. Today's students 

are guided to the best 

information technology 

teacher. Therefore, the 

teacher must constantly 

upgrade their skills, not 

only in professional 

activities. The main task 

before educators, 

clinicians currently

қана қоймауы қажет. Қазіргі 

таңда 

педагогклиницисттердің 

алдындағы 

басты міндеті ӛзінің пәні 

бойынша студенттерді, 

оқытудың әдістемелерімен, 

кәсіби біліктілігімен, ӛзінің 

тәжірибелік мысалдарымен 

қызықтыру. 

Біздің 

студенттерімізді дұрыс 

бағыттау, болашақ 

мамандықты анықтаумен, 

оқудың жеке тректориясын 

таңдауға кӛмектесуіміз 

қажет. 

З.М.: жаңа білім беру ҥлгісін 

ҧйымдастыру Сіздің 

кафедраңызға Как қалай әсер 

етті? 

А.С.: біз бұл жүйе бойынша 

оқытудың 

барлық 

сатыларынан ӛткеннен кейін, 

біз ӛзімізбен кӛп жұмыс 

жасай бастадық. Дегенмен, 

күрделі жақтар, яғни жаңа 

әдістемелік құралдар, 

нұсқаулықтар құрастыру 

қажет, кӛп қағаз 

жұмыстары пайда болды. 

Клиницисттер үшін бұл екі 

есе қиын, олар оқу, 

әдістемелік, тәрбие және 

клиникалық жұмыстарды 

қалайша ұштастыру қажет. 

Қазір, мысалға, біз 

Ауғаныстан соғысының 

қатысушыларымен кездесу 

ұйымдастырамыз, кӛптеген 

жұмыстар жасағымыз 

келеді, бірақ кейде оларға 

уақыт жетпейді. 


деятельности. Главная 

задача перед педагогамиклиницистами 

на 

сегодняшний день 

заинтересовать своим 

примером, 

профессионализмом, 

интересными методиками 

преподавания студентов в 

своей дисциплине. Наших 

студентов надо правильно 

направить, помочь 

выбрать индивидуальную 

траекторию обучения, 

определиться с будущей 

профессией. 

З.М.: Как повлияла новая 

образовательная модель 

на организацию работы 

на Вашей кафедре? 

А.С.: Мы больше стали 

работать над собой, т.к. 

тоже прошли все этапы 

обучения этой системе. 

Однако, появились и 

сложности, стало больше 

бумажной работы, т.е. 


разрабатывать новые 

методические пособия, 

рекомендации. Для 

клиницистов это в двойне 

трудно, та как нам 

приходиться сочетать 

учебную, методическую, 

воспитательную и 

клиническую работы. 

Сейчас, к примеру, мы 

организуем встречу с 

участниками войны в 

Афганистане. Хочется 

96 

interested in your 

example, professional and 

interesting methods of 

teaching students in their 

discipline. Our students 

have the right to direct 

and help select the 

individual trajectory of 

study, to determine the 

future profession. 

ZM: What impact did the 

new educational model 

for the organization of 

work in your department? 

AS: We no longer have to 

work on yourself, because 

also went through all the 

stages of learning this 

system. However, there 

were also difficulties 

became more paper work, 

ie need to develop new 

teaching 

aids, 

recommendations. For 

clinicians, this is doubly 

difficult, as the one we 

have to combine the 

academic, 

methodological, 

educational and clinical 

work. Now, for example, 

we will arrange a meeting 

with participants of the 

war in Afghanistan. I want 

to do a lot, but sometimes 

all is not enough time. 

ZM: I thank you for the 

interesting interview!

З.М.: қызықты сҧхбатыңыз 

ҥшін алғыс айтамын! 

сделать очень многое, но 

иногда на все не хватает 

времени. 

З.М.: Благодарю за 


Сҧхбат 

беруші: 

Беклемишева Наталья 

Иннокентий қызы, 

клиникалық анатомия 

кафедрасының профессоры 


Яна, СТ 07-004-2, 


Я.С.: Сіз қалай ойлайсыз, 

біздің білім беру жҥйесін 

не ҥшін ӛзгертеміз? 

Н.И.: біздің университет 

Болондық хартияға қол 

қойып, 

оқытуды 

ұйымдастырудың тәсілін 


Беклемишева Наталья 

Иннокентьевна, 

профессор кафедры 

клинической анатомии 


Яна, 

СТ07-004- 



Я.С.: Как Вы думаете, для 

чего мы меняем систему 

нашего образования? 

Н.И.: Наш университет 

подписал Болонскую 

хартию и изменил подходы 

к организации обучения. В 

97 

Interviewed by: Natalia 

Innokentievna 

Beklemisheva, professor of 

clinical anatomy 


YS: What do you think, why 

we are changing our 

education system? 

NI: The University has 

signed the Bologna Charter 

and changed approaches to

ӛзгертті. Екі жыл бойына 

біз студенттерді жаіа 

концепция бойынша 

оқытудамыз, жаңа 

ұрпақтың дәрігерлерін 

дайындаймыз, егер біз 

бұрынырақта тек оқу 

үрдісінің сұрақтарына 

кӛңіл бӛлсек, қазір бізде 

сұрақтың құқықтық және 

тәжірибелік дағдылардың, 

заңды жақтары да 

қарастырылады, бұлардың 

барлығы бізде осы бес 

құзыреттіліктерде 

шешіледі. Сондықтан да 

бұндай құрылымның 

дәрігері тек Қазақстанның 

денсаулық сақтау 

ұйымының талаптарына 

ғана жауап бермей, алыс 

шетелдің талаптарына да 

жауап беретін болады. Бұл 

алға қадам басқандай. Біз 

бұл жүйенің кейбір оң 

қырларын кӛре аламыз. 

Я.С.: Сіздің және 


жҧмысына 

бес 

қҧзыреттіліктерді енгізу 

қалай әсер етті? 

Н.И.: тәжірибелік 

дағдылар студенттікті 

қалыптастыру үшін үлкен 

маңызы бар. Жастарды 

таңдаған 

мамандықтарының 

қиыншылықтарына 

дайындау, оларда 

денсаулық қорғаушысы 

дағдыларын 

қалыптастыру, 


дағдыларын үйрету 

қажет. Мен оқытудың 

кредиттік жүйесінің 

негізді түрде және 

әдістемелік сауатты 

енгізуді қолдаймын. 

Я.С.: Сіз тағы да не қосар 

едіңіз? 

Н.И.: оқытушыларды 

течение 2-х лет мы 

обучаем студентов по 

новой концепции, готовим 

врача нового поколения, 

если раньше мы уделяли 

внимание только вопросу 

учебного процесса, то 

теперь у нас и правовая и 

практические навыки и 

юридическая сторона 

вопроса, все это решается 

вот в этих 5-ти 

компетенциях. Поэтому 

врач такой структуры 

будет 

отвечать 

требованиям не только 

Казахстанского 

здравоохранения, но и 

дальнего зарубежья. В 

этом отношении, это 

шаг вперед. Мы уже 

можем увидеть некоторые 

плюсы этой системы. 

Я.С.: Как повлияло на 

Вашу работу и на 

студентов внедрение 5 


Н.И.: Практические 

навыки имеют большое 

значение для формирования 

студенчества. Нужно 

готовить молодежь к 

сложностям выбранной 

профессии, прививать им 

навыки адвоката здоровья, 

обучать коммуникативным 

навыкам. Я за то, чтобы 

кредитная система 

обучения вводилась 

обоснованно 

и 

методически грамотно. 

Я.С.: Что бы Вы еще 

могли дополнить? 

Н.И.: При правильной 

организации 

Университета, 

предварительном 

информировании 

преподавателей, 

кредитная 

98 

работы 

система 

обучения незамедлительно 

learning. Within 2 years we 

teach students new concepts, 

prepare a new generation of 

doctors, if earlier, we paid 

attention only to the issue of 

the educational process, we 

now have and the legal and 

practical skills and legal side 

of the issue, all this is solved 

here in the 5 competencies. 

Therefore, a physician of 

such a structure will not only 

meet the requirements of 

Health of Kazakhstan, but 

also abroad. In this respect, 

it is a step forward. We can 

already see some advantages 

of this system. 

YS: How did your work and 

the introduction of five 

competencies of students? 

NI: Practical skills are 

essential for the formation of 

students. Need to prepare 

young people to the 

complexities of their chosen 

profession, inculcate in them 

the skills of health advocate, 

teach communication skills. I 

support the idea that the 

credit system of education 

was introduced reasonably 

competently 

and 

methodically. 

YS: What would you have to 

add? 

NI: With proper organization 

of the University of 

preliminary informing 

teachers, the credit system of 

education shall promptly give

алдын 

ала 

ақпараттандыруда, 

Университеттің жұмысын 

дұрыс ұйымдастыру 

кезінде оқытудың 

кредиттік жүйесі кӛп 

күттірмей ӛзінің оң 

нәтижелерін береді. 

Я.С.: 




даст свои положительные 

результаты. 



positive results. 



99

Сҧхбат беруші: Абирова 

Мейрамкуль Айтбай қызы, 

п.ғ.к., оқу-әдістемелік 

департаменттің директоры 

Интервьюер: Хан Галина, 3 

курс, ЖМ 345-2, жалпы 

медицина факультеті 

Х.Г.: Сіз қандай жоғары 

оқу орнында және қай 

жылдары оқыдыңыз? 

М.А.: мен 1974 - 1980 

жылдар аралығында 

С.М.Киров атындағы 

ҚазМУ оқыдым (қазір Әль- 

Фараби атындағы ҚазҰУ). 

Физика мамандығы 


физика 

факультетін тамамдадым, 

ал біліктілік бойынша 

физика 

пәнінің 

оқытушысымын және 

екінші білімім: мен С.Ж. 

Асфендияров атындағы 

ҚазҰМУ «Денсаулық 

сақтаудың менеджменті» 

мамандығын бітірдім. 

Х.Г.: Сіздің кезіңізде 

оқытудың қандай жҥйесі 

болған еді? 

М.А.: біздің уақытымызда, 

мен ҚазМУ оқыған кезімде, 


Абирова Мейрамкуль 

Айтбаевна, к.п.н., директор 

Учебно-методического 

департамента 


курс, ОМ 345-2, факультет 

общая медицина 

Х.Г.: В каком ВУЗе и в 

какие годы Вы обучались? 

М.А.: Я обучалась в период с 

1974 по 1980 годы, в КазГУ 

имени С.М.Кирова (сейчас 

КазНУ имени Аль-Фараби). 

Закончила физический 

факультет, 

по 

специальности физик, а по 

квалификации 

преподаватель физики и 

второе образование: я 

закончила КазНМУ имени 

С.Д. Асфендиярова, 

специальность 

«менеджмент 

здравоохранения» 

Х.Г.: Какая была система 

обучения была в Ваше 

время? 

М.А.: В наше время, когда я 

училась в КазГУ, были 

100 

Interviewed by: Abirova 

Aytbaevna Meiramkul, 

Ph.D., director of the 

Training Department 

Interviewer: Galina Khan 

KG: At what university 

and in what years did you 

study? 

MA: I was trained in the 

period from 1974 to 1980, 

the Kirov Kazakh State 

University (now KazNU of 

the Al-Farabi). Graduated 

from Faculty of Physics, a 

physicist and a physics 

teacher qualification and 

the second degree, I 

graduated KazNMU 

behalf SD Asfendiyarov, 

specialty "health 

management". 

KG: What was the 

education system was in 

your time? 

MA: At the time when I 

was at KSU, were 

common educational

Одақ бойынша білім берудің 

бірегей стандарттары 

болған, біз стандарттан 

ауытқыған емеспіз: барлық 

сағаттар, ӛткізу тәртібі 

барлығы Мәскеуде 

реттелетін. 

Х.Г.: біздің уақытымызда 

ҚазҦМУ оқытудың жҥйесі 

қалай ӛзгерді? 

М.А.: Болондық үрдіске 

қосылумен байланысты біз 

кӛпдеңгейлік мамандарды 

дайындауды қабылдадық: 

бакалавриат, 

магистратура және 

докторантура (PhD). Осы 

ӛзгерістерге сәйкес 


бакалавриат - кадрларын 

немесе екі жылдық 

интернатурамен және 

резидентурамен кадрларын 

дайындаудың жаңа жүйесін 

жасап, енгізді, сонымен 

қатар ғылыми мамандарды 

дайындауда 

докторантурада (PhD) 

оқыту қарастырылады. 

PhD деңгейіне біздің 

түлектеріміз 

резидентурадан кейін түсе 

алады, 

немесе 

интернатурадан кейін 

магистратурада оқи алады. 

Магистратураны 

бітіргеннен 

кейін 

докторантураға түсіп, 

бітіргеннен кейін PhD 

дәрежесін ала алады. 

Х.Г.: сіз қҧзыреттіліктер 

единые стандарты 

образования по всему Союзу, 

мы от этого стандарта не 

отходили: все часы, даже 

порядок проведения все 

регулировалось в Москве. 

Х.Г.: Как изменилась 

система обучения в наше 

время в КазНМУ? 

М.А.: В связи с 

присоединением 

к 

Боллонскому процессу, мы 

приняли многоуровневую 

подготовку специалиста: 

бакалавриат, магистратура 

и PhD). Медицинское 

образование в соответствие 

с этими изменениями 

также разработало и 

внедрило новую систему 

подготовки кадров - 

бакалавриат или базовое 

медицинское образование с 

двухгодичной интернатурой 

и резидентура, в то же 

время подготовка научных 

специалистов 

предусматривает обучение в 

докторантуре (PhD). На 

уровень PhD наши 

выпускники 

могут 

поступить либо после 

резидентуры, либо после 

интернатуры поступить в 

магистратуру. После 

окончания магистратуры 

можно поступить в 

докторантуру и получить по 

окончании степень PhD. 

Х.Г.: Что вы думаете о 


101 

standards throughout the 

Union, we are of this 

standard did not leave all 

hours, even the order of 

all regulated in Moscow. 

KG: How did the system 

of education in our time 

in KazNMU? 

MA: In connection with 

joining the Bollonskii 

process, we adopted a 

multi-level training: 

Bachelor's, Master's and 

PhD). Medical education 

in line with these changes 

are also designed and 

implemented a new system 

of training - 

undergraduate or basic 

medical education from 

the two-year internship 

and residency at the same 

time, the training of 

scientific experts provides 

training in doctoral 

(PhD). At the level of PhD 

graduates we can do, or 

after residency or after the 

internship to enroll in 

graduate school. After 

finishing graduate can 

enroll in doctoral studies 

and receive at the end of 

the degree of PhD. 

KG: What do you think 

about the competencies? 

MA: I was at the 

beginning of this process. 

Management of the 

University wanted to 

determine what core

туралы не ойлайсыз? 

М.А.: мен осы үрдістің 

басында 

тұрдым. 

Университеттің 

басшылығы халықаралық 

білім беру кеңістігінде 

интеграцияның, ғылымның, 

медицинаның дамуында 

заманауи жағдайда 

медиктер үшін қандай 

кілттік құзыретіліктер 

маңызды екендігін 

анықтағысы келді. Бүгінгі 

күні бұл ӛте маңызды 

құзыреттер – білім, 

тәжірибелік және 

коммуникативті дағдылар, 

құқықтық құзырет, 

ӛзбетінше жетілу. Барлық 

біздің оқытуымыз нәтижеге 

мақсатталып, кӛзделген, ал 

оның нәтижесі жоғары 

білікті дәрігер-мамны болып 

табылады, ол біледі, жасай 

алады, медициналық құқық 

саласында коммуникабельді 

және құзыретті, алған 

білімі мен дағдыларын 

тәжірибеде қолдана алады. 

Х.Г.: біздің жоғары оқу 

орындарымыздағы 

қҧзыреттіліктердің дамуы 

ҥшін Сіз не ҧсынар едіңіз? 

М.А.: құзыреттер әрқашан 

қалыптасқан, тек біз 

ертеректе студенттердің 

біліміне ғана зейін 

қойғанбыз, ал қазір біз 

тәжірибелік және 


дағдыларға, құқықтық 

сұрақтарға, студенттің 

М.А.: Я стояла в самом 

начале этого процесса. 

Руководство Университета 

хотело определить, какие 

ключевые компетенции 

важны для медиков в 

современных условиях 

развития медицины, науки, 

интеграции 

в 

международное 


пространство. На 

сегоднишний день это очень 

важные компетенции – 

знания, практические и 

коммуникативные навыки, 

правовая компетенция, , 

самосовершенствование. 

Всѐ наше обучение нацелено 

на результат, а 

результатом явялется 

высококвалифицированный 

специалист - врач, который 

знает, умеет, может 

применить на практике 

полученные знания и навыки, 

является коммуникабельным 

и компетентностным в 

области медицинского 

права. 

Х.Г.: Что Вы можете 

предложить для развития 

компетенций в нашем 

ВУЗе? 

М.А.: Компетенции всегда 

формировались, только мы 

раньше сосредотачивали 

внимание на знании 

студентов, а сейчас мы 

перенесли акцент на 

практические 

и 

коммуникативные навыки, 

102 

competencies are 

important for physicians 

in the present conditions 

of development of 

medicine, science, and 

integration into the 

international educational 

space. Nowadays these 

are very important 

competencies - knowledge, 

practical 

and 


legal expertise, selfimprovement. 

All our 

training is aimed at the 

result, and the result is a 

highly specialist - a doctor 

who knows, knows, may 

be put into practice the 

knowledge and skills, and 

is sociable and 

competence in the field of 

health law. 

KG: What do you propose 

to develop competencies 

in our university? 

MA: Competence is 

always formed, but we had 

focused their attention on 

the knowledge of students, 

and now we have shifted 

the emphasis on practical 

and communication skills, 

legal issues, selfdevelopment 

of the 

student. In this regard, the 

university team 

formulated the criteria for 

these competence 

requirements for their 

evaluation. Each student 

is coming to the

ӛзбетінше жетілуіне 

акцентті қойып отырмыз. 

Осыған байланысты 

университет ұжымымен 

осы құзыреттерге 

критерийлер, оларды 

бағалауға талаптар 

тұжырымдалды. Әрбір 

оқушы кафедраға келісімен 

қорытынды сабақта нені 

үйренді, пән бойынша нені 

меңгерді, нені меңгеру 

қажеттігі, нені үйренгендігі 

жӛнінде 

ақпараттандырылуы 

қажет. 

Осыған 

университеттің қорлық 

мүмкіншіліктері де 

бағытталған. Бұл үшін 



Орталықтары, кітапхана, 

компьтерлік кластар, 

ғаламторға мүмкіндіктер 

құрылып, жұмыс жасауда. 

правовые вопросы, 

саморазвитие студента. В 

этой связи коллективом 

университета 

сформулированы критерии к 

данным компетенцим, 

требования к их оценке. 

Каждый обучающийся придя 

на кафедру должен быть 

информирован о том, что в 

конечном итоге он 

приобретет, освоит по 

дисциплине, чему научится. 

На это же направлены и 

ресурсные возможности 

университет. Созданы и 

активно дейтсвуют Центры 



библиотека, компьютерные 

классы, доступ в интернет. 

Х.Г.: Благодарю за 


department should be 

informed that he 

eventually acquire, master 

of the discipline they have 

learned. To this aim 

resource capabilities of 

the university. Designed to 

applicable and active 

centers of communication 

skills, practical skills, 

library, computer labs, 

internet access. 

KG: I thank you for the 


Х.Г.: 




103

Сҧхбат беруші: Сарсенбаева 

Сауле Серғазы қызы, м.ғ.д., 

ҚазҰМУ білім сапасын 

зерттеу, бақылау және 


білім 

реформасын ғылыми тұрғыда 

негіздеу Орталығының 

директоры 


курс, ЖМ 345-2, жалпы 

медицина факультеті 

Х.Г.: Сіз қандай жоғары оқу 

орнында және қай жылдары 

оқыдыңыз? 

С.С.: Қазақ Ұлттық 

Медицина Университетінде 

оқыдым, ол кезде Алматы 

Мемлекеттік Медицина 

Институты 

болып 

аталатын. Мен 1984 жылы 

түсіп, үздікпен 1990 жылы 

аяқтадым. Сосын клиникалық 

ординатурада оқыдым, 1991 

эылдан бастап, осы уақытқа 


Сарсенбаева Сауле 

Сергазиевна, д.м.н., 

директор 

Центра 

мониторинга анализа 

качества образования и 

научного сопровождения 

реформы медицинского 

образования КазНМУ 


курс, ОМ 345-2, факультет 

общая медицина 

Х.Г.: В каком ВУЗе и в 

какие годы Вы обучались? 

С.С.: В Казахском 

Национальном Медицинском 

Университете, тогда он 

назывался Алматинский 

Государственный 

Медицинский Институт. Я 

поступила в 1984 году, 

закончила с отличием в 1990 

году. Затем обучилась в 

клинической ординатуре и с 

1991 г. по настоящее время 

104 

Interviewed by: Saule 

Sergazievna 

Sarsenbaeva, MD, 

director of the Center for 

Monitoring the analysis 

of the quality of 

education and scientific 

support for the reform of 

medical education 

KazNMU 

Interviewer: Galina 

Khan 

KG: At what university 

and in what years did 

you study? 

SS: The Kazakh 

National Medical 

University, then called 

Almaty State Medical 

Institute. I arrived in 

1984, graduated with 

honors in 1990. Then 

learned the clinical 

residency, and from

дейін 

туған 

Университетімнен ажыраған 

емеспін. 

Х.Г.: Сіздің кезіңізде 

оқытудың жҥйесі қандай 

болған еді? 

С.С.: бұл дәстүрлі жүйе, ол 

Советтік Одақ кезінде 

жоғары оқу орындарына тән 

нәрсе болатын. Біз ССРО 

Білім беру Министрлігімен 

бекітілген, 

жалпы 

бағдарламалар бойынша 

оқығанбыз. Студенттер 

әртүрлі факультеттерге 

түсетін, яғни студенттер іс 

жүзінде оқуының бірінші 

күнінен бастап, ӛздерінің 

кәсіби бағытын анықтайтын. 

Ол уақытта үш маңызды 

міндеттер оқытылып, талап 

етілетін - білу, дағдылар 

(яғни «жасай алу») және 

жеткізе білу. 

Х.Г.: қҧзыреттер туралы 

сіз не ойлайсыз? 

С.С.: мен осы құзыреттердің 

дүниеге келуінде қатыстым, 

ӛйткені мен ӛткен оқу 

жылында педиатрия 

бойынша білім беру 

бағдарламалары Комитетінің 

тӛрайымы болғанмын. Осы 

бес кілттік құзыреттерді 

анықтау 


жұмыстар менім кӛз 

алдымда ӛткен. ҚазҰМУ 

әкімшілігі мен білім сапасын 

зерттеу, бақылау және 


білім 

реформасын ғылыми тұрғыда 

не расстаюсь с родным 

Университетом. 

Х.Г.: Какая была система 

обучения в Ваше время? 

С.С.: Это была 

традиционная система, 

свойственная всем ВУЗам 

Советского Союза. Мы 

занимались по общей 

программе, утвержденной 

Министерством 

Образования СССР. 

Студенты поступали на 

разные факультеты, т.е. 

фактически с первых дней 

определяли 

свою 

профессиональную 

ориентацию. В то время 

культивировались такие три 

важные задачи - это знать, 

навык (т.е. «уметь») и 

уметь воспроизвести. 

Х.Г.: Что вы думаете о 


С.С.: Я присутствовала при 

рождении 

этих 

компетенций, потому что в 

прошлом году я была 

председателем Комитета 

образовательных программ 

по педиатрии. Работа по 

определению этих пяти 

ключевых компетенций 

происходила, на моих глазах. 

Администрация КазНМУ и 

Центр МАКОи НСРМО под 

руководством прежнего 

директора Абировой М.А. в 

огромном 

потоке 

информации вели поиск 

наиболее подходящих для 

105 

1991 to the present time 

is not part with their 

native university. 

KG: What was the 

educational system in 

your time? 

SS: It was a traditional 

system common to all 

higher education 

institutions of the Soviet 

Union. We worked on 

the overall program, 

approved by the Ministry 

of Education of the 

USSR. Students came to 

different departments, 

i.e. in fact, the first days 

of his professional 

orientation was 

determined. While 

cultivated these three 

important tasks - to know 

it, the skill (i.e. "be 

able") and be able to 

play. 

KG: What do you think 

about the competencies? 

SS: I was present at the 

birth of these skills, 

because last year I was 

chairman of the 

Committee 

of 

educational programs in 

pediatrics. Work to 

identify the five key 

competences took place, 

in my eyes. KazNMU 

Administration and the 

Center for IACS and 

NSRMO led former 

director M.A. Abirova in

негіздеу Орталығының 

бұрынғы директоры М.А. 

Абированың жетекшілігімен 

біздің жоғары оқу орнымызға 

сәйкес келетін құзыреттерді 

ұлан байтақ ақпараттар 

ағымынан іздеу жүргізілді. 

Медиктерде құзыреттерді 

қалыптастыруда 

сингапурлық, американдық, 

канадалық, еуропалық 

тәжірибелері талданды. Бұл 

ғылыми-негізделген талдау, 

сіздер жақсы білетін бес 

кілттік құзыреттерді бӛліп 

алуға мүмкіндік берді. Осы 

бес құзыреттерді оқу 

үрдісіне енгізумен, біздің 

жоғары оқу орнымыз осы 

құзыреттерге қорлар мен 

базалар құрды, педагогикалық 

шеберлер Мектебін ашты, 

арақашықтықтан оқытудың 

технологиясын енгізуде. 

Х.Г.: сіз біздің жоғары оқу 

орнымызда қҧзыреттердің 

дамуы ҥшін не ҧсынар едіңіз? 

С.С.: бізде білім академиялық, 

тұрақты болатын және олар 

тек педагогтан ғана емес, 

оқуға деген студенттің 

ынтасына да байланысты. 

Студент сабаққа дайын 

болуы тиіс және 

оқытушының міндеті оған 

түсіндіру, әрбір сабақта 

шағын дәрістер оқу ғана 

емес, онымен бірге теңдей 

тақырыпты талқылау, 

дауласу, сұрақтарға жауап 

беру және т.б. Сонда сабақ 

қызықты және пайдалы 

нашего вуза компетенций. 

Анализировался 

сингапурский, американский, 

канадский, европейские 

опыты формирования 

компетенций у медиков. 

Этот научно-обоснованный 

анализ позволил выделить 

пять 

ключевых 

компетенций, о которых вы 

все хорошо знаете. Внедрив 

эти пять ключевых 

компетенций в свой учебный 

процесс, наш ВУЗ стал 

создавать ресурсы и базу 

под эти компетенции, 

открыл 

Школу 

педагогического 

мастерства, внедряет 

дистанционные технологии 

обучения. 

Х.Г.: Что вы можете 

предложить для развития 

компетенций в нашем 

ВУЗе? 

С.С.: Знания у нас всегда 

были 

академичны, 

стабильны и они зависели не 

только от педагога, но и 

от желания студента 

учиться. Студент должен 

быть готов к занятию и 

задача преподавателя не 

разъяснять ему, читать на 

каждом практическом 

занятии микролекции, а на 

равных с ним условиях 

обсуждать тему, спорить, 

отвечать на каверзные 

вопросы и т.д. Тогда 

занятие будет интересным 

и полезным. Я, как 

106 

the vast flow of 

information were finding 

the most suitable for our 

high 

school 

competencies. Analyzed 

by Singaporean, 

American, Canadian, 

European experiences to 

build skills for 

physicians. This sciencebased 

analysis allowed 

to identify five key 

competencies, which you 

all know. By 

implementing these five 

core competencies in 

their learning process, 

our university has the 

resources and create a 

basis for these 

competencies, opened a 

school teaching skills, 

introducing distance 

learning technologies. 

KG: What do you 

suggest for the 

development of skills in 

our university? 

SS: The knowledge we 

have always been 

academic, stable, and 

they depend not only on 

the teacher, but also on 

the willingness of 

students to learn. The 

student must be prepared 

to engage and challenge 

the teacher did not 

explain it, read micro 

lections on each 

practical session, and on 

equal terms with him to

болады. Мен, оқытушы 

ретінде, егер Сіз сабақтың 

тақырыбы бойынша оқу 

ақпараттарын 

меңгергендігіңізді білсем, 

сізбен түсінетін адаммен 

сияқты, бағалас диалог 

жүргізе 

аламын. 

Медициналық білім беру 

үлгісін және оқытудың 

кредиттік жүйесін енгізу 

жағдайында, бірінші кезекте 

студенттің психологиясы 

ӛзгеруі тиіс. Ол сабаққа 

дайындалып келуге тиіс. 

Тәжірибелік дағдыларға 

келетін болсақ, онда біздің 

студенттерімізге дәрігерлік 

шараларды үйренуге барлық 

жағдайлар жасалған. 

Пилоттардың ӛздері дербес 

ауаға кӛтерілмес бұрын, 

тренажерларда ұзақ оқиды. 

Болашақ дәрігерлердің 

барлығы симуляторларда 

инвазивті және жарақаттық 

дағдыларды үйренуге тиіс. 

Кафедраларда материалдықтехникалық 

базалар, жаңа 

клиникалар мен емханалар, 

ҒЗИ, ғылыми орталықтар 

жұмылдырылуда. Бізде 

коммуникативті дағдылар 

орталығы құрылды, онда 

сіздермен 

және 

студенттермен, 

оқытушылармен қарым 

қатынас жасай алатындай 

дайындалған оқытушылар 

тобы тренингтер ӛткізеді. 

Енді барлығы Сіздердің ӛтіп 

жатырған үрдістерді 

түсінулеріңізге және 

преподаватель, зная. что 

Вы владеете учебной 

информацией по теме 

занятия, могу вести с вами 

равноценный диалог, как с 

понимающим человеком. В 

условиях внедрения новой 

модели медицинского 

образования и кредитной 

системы обучения, в первую 

очередь должна измениться 

психология самого студента. 

Он должен приходить на 

занятия подготовленным. 

Что касается практических 

навыков, то для наших 

студентов созданы все 

условия, чтобы научиться 

врачебным манипуляциям. 

Даже пилоты долго учатся 

на тренажерах, прежде чем 

первый раз самостоятельно 

подняться в воздух. Тем 

более будущие врачи все 

инвазивные и травматичные 

навыки 

должны 

отработать 

на 

симуляторах. На кафедрах 

развивается материальнотехническая 

база, 

привлекаются новые клиники 

и поликлиники, НИИ, 

научные центры. У нас 

создан 

центр 


где подготовленная группа 

преподавателей проводит 

тренинги, как с нами 

педагогами, чтобы мы могли 

с вами общаться, так и со 

студентами. Теперь всѐ 

зависит от Вашего 

понимания происходящих 

107 

discuss the topic, argue, 

answer tricky questions, 

etc. Then the lesson will 

be interesting and useful. 

I, as a teacher, knowing 

that you possess 

information on training 

classes, I can carry with 

you an equal dialogue, 

both with an 

understanding person. 

With the introduction of 

a new model of medical 

education and credit 

system of education, 

primarily to change the 

psychology of the 

student. He should come 

to class prepared. With 

regard to practical skills, 

for our students all the 

conditions to learn how 

to medical manipulation. 

Even the pilots for a long 

time studying at the gym 

before the first time 

yourself to get up in the 

air. The more future 

doctors are invasive and 

traumatic skills need to 

work out on the 

simulator. At the 

departments develop the 

material and technical 

base, attract new 

hospitals and clinics, 

research institutes, 

scientific centers. We 

have created a center of 


where a group of 

teachers prepared by 

carrying out training as

педагогтарға кӛмектесуге 

сіздердің тырысуларыңызға 


Х.Г.: қызықты сҧхбатыңыз 


процессов и стремления 

помогать вашим педагогам. 

Х.Г.: Благодарю за 


teachers with us so that 

we can communicate 

with you and with the 

students. Now it all 

depends on your 

understanding of the 

processes and the desire 

to help your teachers. 

KG: I thank you for the 


Сҧхбат беруші: Абильдаев 

Данияр Айболсын ҧлы, 


Орталығының медициналық 

симуляция бӛлімінің 

бастығы 

Интервьюер: Акерке 

Джарболова, 4 курс, ЖМ-08- 

034-1, жалпы медицина 


А.Д.: сіз қандай жоғары оқу 

орнын бітірдіңіз? 

Интервьюируемый: Данияр 

Айболсынович Абильдаев, 

начальник 

отдела 

медицинских симуляций 

Центра практических 

навыков 

Интервьюер: Акерке 

Джарболова, 4 курс, ОМ-08- 

034-1, факультет общая 


А.Д.: Какой вы окончили 

ВУЗ? 

108 

Interviewed by: Daniyar 

Aybolsynovich Abildayev, 

head of medical 

simulation center skills 

Interviewer: 

Dzharbolova 

Akerke 

AD: What do you 

graduated from high 

school?

Д.А.: мен біздің 

Университетімізді 2002 

жылы бітіргенмін, одан 

кейін топографиялық 

анатомия кафедрасына 

жұмысқа тұрдм, ал 2009 

жылдан бастап, ректордың 

ұсынысымен симуляция 

орталығына жетекшілік 

етемін, қазір ТДО құрамы 

болып табылады. 

А.Д.: Сіз Университетте 

оқып жҥргеніңізде 

студенттердің білімі 

қалай бағаланып еді? 

Д.А.: біз оқыған кезімізде, 

қорытынды білім екі 

сатылы емтихан ӛткізумен 

бағаланылатын: тест және 

әңгімелесу түрінде. Аралық 

емтихандар, сынақтар бес 

балдық жүйе бойынша 

бағаланылды. Баға ереже 

бойынша, 

жалпы 

қойылатын. 

Бес 

құзыреттерге бӛлу бӛлу 

қолданылмайтын. 

А.Д.: студенттерге, 

жалпы оқыту ҥрдісіне 

біздің университетімізге 

енгізілген білім берудің 

қҧзыретті – бағытталған 

ҥлгісі қалай әсер етуде? 

Д.А.: құзыретті тәсіл 

Университетіміздің білім 

беру үрдісіне маңызды 

енгізулері болып табылады. 

Кілттік құзыреттерді 

анықтаумен, оларды 

бағалаудың ӛте жақсы 

құралын 

таптық. 

Д.А.: Я окончил наш 

Университет в 2002 году, 

после этого устроился на 

кафедру топографической 

анатомии, а с 2009 года по 

предложению ректора 

руковожу центром 

симуляции, который сейчас 

также остался, но уже в 

составе ЦПН. 

А.Д.: Как оценивали знания 

студентов, когда Вы 

учились в Университете? 

Д.А.: Когда мы учились, 

итоговые знания оценивали 

при 

проведении 

двухэтапного экзамена: 

тестирование 

и 

собеседование. 

Промежуточные экзамены, 

зачеты оценивались по 

пятибалльной системе. 

Оценка, как правило, 

выставлялась общая. 

Деления на 5ть компетенций 

не применялось. 

А.Д.: Как повлияла на 

студентов, и вообще на 

процесс обучения, 

внедренная в нашем 

университете 

компетентноориентированная 

модель 

медицинского образования? 

Д.А.: Компетентностный 

подход является важным 

внедрением 

в 


Университета. Определив 

ключевые компетенции, мы 

приобрели очень хороший 

109 

DA: I graduated from our 

university in 2002, then 

settled down to the chair 

of topographic anatomy, 

and from 2009 at the 

suggestion of the rector I 

lead simulation center, 

which is now also 

remained, but in the 

DAPC. 

AD: As assessed students' 

knowledge, when you 

studied at the University? 

DA: When we studied, the 

resulting knowledge was 

assessed during a twostage 

exam test and 

interview. Intermediate 

exams, tests were 

evaluated by a five-point 

system. Assessment is 

usually exhibited overall. 

Division of competences 

in the 5t is not applied. 

AD: What impact on 

students, and generally in 

the learning process, 

implemented in our 

university competencebased 

model of medical 

education? 

DA: Competence 

approach is an important 

introduction to the 

educational process of the 

University. Defining core 

competencies, we have got 

a very good tool for their 

evaluation. Knowing that, 

ultimately, should know 

and be able learner, it is

Оқушылардың қорытынды 

нәтижеде нені білу және 

жасай алу қажеттігін 

білсек, бағалаудың 

критерийлерін анықтау 

жеңіл болады. Осы білім 

беру үлгісін жүзеге асыру 

кезінде 

ӛздерінің 

дағдыларын қалыптастыру 

үшін барлық студенттердің 

жағдайлары бірдей. Бұндай 

жағдайда оқыту жүйесінің 

ӛзіне де талаптар 

қойылады, яғни оқу сабағын 

ұйымдастыруда әртүрлі 

техникалар мен әдістерді 

белсенді қолдану есебінен 

жетілдіріліп отырылуы 

тиіс. 

Біздің 


оқытудың инновациялық 

әдістемесі енгізілді, олар 

Case study, PBL, TBL және 

т. б., меім ойымша бұл 

әдістемелер бұрында 

болған, бірақ біз қазір оларға 

ӛзіміздің назарымызды 

аудара бастадық. 

А.Д.: Ал жаңа білім беру 

ҥлгісін енгізгеннен кейінгі 

және 

дейінгі 

студенттердің білім 

сапасы бір бірінен ӛте 

қатты ерекшеленетін 

болады ма? 

Д.А.: уақыт кӛрсетеді. 

Әрине, барлық жерде 

ӛздерінің қосу және алулары 

бар. Мен барлығы 

«революциялық әдістермен» 

тез ӛзгеруге тиіс деп 

ойлайын, дегенмен барлығы 

инструмент их оценки. 

Зная, что в конечном итоге 

должен знать и уметь 

обучающийся, легко 

определить и критерии 

оценки. При реализации 

данной образовательной 

все студенты имеют 

одинаковые условия для 

формирования своих 

навыков. В этих условиях 

требования предъявляются и 

к самой системе 

преподавания, которая 

должна 

совершенствоваться за счет 

активного использования 

различных техник и приемов 

организации учебного 

занятия. В нашем 

университете внедрены 

инновационные методики 

обучения, такие как, это 

Case study, PBL, TBL и т. д., 

наверное, эти методики и 

раньше были, но сейчас мы 

начали на них 

акцентировать свое 

внимание. 

А.Д.: А вот качество 

знаний студентов до и 

после внедрения новой 

образовательной модели 

будет ли сильно 

отличаться друг от друга? 

Д.А.: Время покажет. 

Конечно, есть везде свои 

плюсы и минусы. Я считаю 

что, все должно меняться 

быстро «революционными 

методами», но в то же 

время, перед этим все 

110 

easy to define and 

evaluation criteria. 

Implementation of this 

educational, all students 

have equal conditions for 

the formation of their 

skills. In these 

circumstances, the 

requirements and to the 

system of teaching, which 

should be improved 

through the active use of 

various techniques and 

methods of organization of 

educational activities. The 

University introduced 

innovative teaching 

methods, such as a Case 

study, PBL, TBL, and so 

on, probably, before these 

techniques were, but now 

we have begun to focus 

their attention. 

AD: And here is the 

quality of students' 

knowledge before and 

after the introduction of a 

new educational model is 

a very different from each 

other? 

DA: Time will tell. Of 

course there are always 

pros and cons. I believe 

that everything must 

change rapidly 

"revolutionary methods", 

but at the same time, 

before this all must be 

tested and weighed. I 

believe that we are on the 

right track.

оған дейін тексеріліп, 

ӛлшеніп, пішілуі тиіс. Мен 

біз дұрыс жолды таңдадық 

деп санаймын. 

А.Д.: 




должно быть проверено и 

взвешено. Я считаю, что мы 

на правильном пути. 

А.Д.: Благодарю за 


AD: Thank you for the 


Сҧхбат беруші: Оспанов 

Тауекел Тлеубек ҧлы, жалпы 

білім беру пәндері 

департаментінің директоры 


Акерке, 4 курс, ЖМ-08-034-1, 

жалпы медицина факультеті 

Д.А.: Сіздің студенттік 

жылдарыңызда 

студенттердің білімдері 

қалай бағаланушы еді? 


Тауекель Тлеубекович 

Оспанов, директор учебного 

департамента обще 

образовательных дисциплин 


Акерке, 4 курс, ОМ-08-034-1, 

факультет общая медицина 

Д.А.: Как в Ваши 

студенческие годы 

оценивались знания 


111 

Interviewed by: Tauekel 

Tleubekovich Ospanov, 

director of academic 

disciplines, the 

educational department 

of public 

Interviewer: 

Dzharbolova Akerke 

DA: How does your 

college years were 

assessed students'

Т.Т.: Я окончил КазНУ им. 

Аль-фараби. В период моей 

учебы университет перешел 

на кредитную технологию 

обучения, но это были 

элементы кредитной 

технологии. 

В 

большинстве случаев 

преподаватели обучали нас 

по старой системе. В 

настоящее время данная 

технология реализуется в 

КазНУ в полном объеме 

Т.Т.: мен Әль-фараби 

атындағы 

ҚазҰУ 

бітіргенмін. Менім оқып 

жүрген 

кезеңімде 

университет оқытудың 

кредиттік жүйесіне ауысты, 

бірақ бұл кредиттік 

технологияның элементтері 

болатын. Кӛптеген жағдайда 

оқытушылар бізді ескі жүйе 

бойынша оқытатын. Қазіргі 

таңда бұл технология ҚазҰУ 

толық кӛлемде жүзеге 

асырылуда. 

Д.А.: Сіз қалай ойлайсыз, 

ӛткен жылы енгізілген білім 

берудің қҧзыреттібағытталған 

ҥлгісі 

оқытудың сапасына әсерін 

тигізді ма? 

Т.Т.: әрине, барлығы 

түбегейлі ӛзгеретін болады, 

асықтырмай тұра тұрайық, 

үлгі жаңа, нәтижесі оң және 

сапалы болады. Студент 

әрбір пән бойынша бес 

кілттік құзыреттерді игеруі 

тиіс: 

когнитивті, 

тәжірибелік, 

коммуникативті, құқықтық 

дағдылар және ӛзбетінше 

білім алу, яғни университет 

бітіру кезінде, болашақ 

маман-медикке қажетті 

максимум білім мен 

дағдыларды алуы қажет. Мен 

оқытудың құзыретті– 

бағытталған тәсілін дұрыс 

таңдау, және бұл біздің 

Университетіміздің фишкасы 

болып табылады деп күмәнсіз 

есептеймін. 

Д.А.: Как Вы думаете, 

повлияло ли на качество 

обучения внедренная в 

прошлом 

году 

компетентноориентированная 

модель 


Т.Т.: Конечно, все будет 

кардинально меняться, не 

будем торопить события, 

модель новая, результат 

будет положительный и 

качественный. По каждой 

дисциплине студент должен 

овладеть пятью ключевыми 

компетенциями: 

когнитивные, практические, 

коммуникативные, правовые 

навыки и самообразование, 

т.е. тот максимум знаний и 

навыков, который необходим 

будущему специалистумедику, 

при окончании 

университета. Считаю, что 

компетентностно – 

ориентированный подход – 

это правильный выбор, и 

это, несомненно, является 

своего рода фишкой нашего 

112 

knowledge? 

TT: I graduated from the 

Kazakh National 

University named Al- 

Farabi. During my 

studies at the University 

moved credit technology, 

but these were the 

elements of credit 

technology. In most 

cases, teachers taught us 

the old system. 

Currently, this 

technology is realized in 

KazNU at full volume. 

DA: Do you think the 

impact on the quality of 

teaching is rooted in the 

past year competencebased 

model of 

education? 

TT: Of course, things 

will 

change 

dramatically, we will not 

rush things, the new 

model, the result will be 

positive and high quality. 

For each discipline, the 

student must master the 

five key competencies: 

cognitive, practical, 

communicative, legal 

skills and self-education, 

i.e. that maximum 

knowledge and skills 

needed future healthcare 

professional at the end of 

the university. I think 

that the Competence - 

based approach - this is 

the right choice, and it 

certainly is a kind of

Д.А.: демек, Сіз 


жҥйесіндегі жаңалықтарға 

оң ӛзбен қарайсыз ғой? 

Т.Т.: әрине, мен екі қолымды 

кӛтеріп қолдаймын, бұл жүйе 

әдістемелік жоспарда ең 

тиімдісі болып табылады. 

Д.А.: қызықты сҧхбатыңыз 



Д.А.: То есть, Вы 

положительно относитесь 

к новшествам в системе 

медицинского образования? 

Т.Т.: Конечно, я обеими 

руками за, ведь, это эта 

система является наиболее 

рациональной 

в 

методологическом плане. 

Д.А.: Благодарю за 


chip of our University. 

DA: So, you are a 

positive attitude to 

innovation in medical 

education? 

TT: Of course, I'm all in 

favor, after all, is this 

system is most efficient 

in terms of methodology. 

DA: Thank you for the 


Сҧхбат беруші: Пичхадзе 

Гурам Михайл ҧлы, 

фармакология кафедрасының 

меңгерушісі 

Интервьюер: Дабылтаева 

Куралай, 4 курс, ЖМ 412-2, 

жалпы медицина факультеті 


Пичхадзе 

Гурам 

Михайлович, заведующий 

кафедрой фармакологии 

Интервьюер: Дабылтаева 

Куралай, 4 курс, ОМ 412-2, 

факультет общая медицина 

Interviewed by: Guram 

Mihailovich 

Pichkhadze, Chair of 

Pharmacology 

Interviewer: Dabyltaeva 

Kuralay 

Д.К.: барлығына белгілі 

болғандай, 

біздің 

университетімізде соңғы 

Д.К.: Всем известно, что в 

нашем университете в 

последние годы многое 

меняется, хочется 

113 

DK: We all know that in 

our university in recent 

years, much has

жылдары кӛптеген 

ӛзгерістер болуда, жақсы 

жағына ӛзгергендігін атап 

айтқым келеді! Ол сыртқы 

жағымен қоса ішкі жақтары 

да ӛзгеруде, атап айтатын 

болсақ – жаңа білім берудің 

үлгісі енгізілуде, ең 

қызықтысы студенттерді 

бес құзыреттер бойынша 

бағалай бастады. Бұл – білім, 


тәжірибелік дағдылар, 

құқықтық дағдылар және 

ӛзбетінше жетілу. Осының 

барлығы туралы, ССРО 

дәуірінде студенттерді 

оқытып келе жатқан, ал 

қазіргі уақытта ескіні 

жаңамен салыстыру мүмкін 

емес, тіптен басқаша, жаңа 

білім берудің жүйесі бойынша 

оқытып жүрген, үлкен 

жұмыс ӛтілі бар педагог 

ретінде, Сіздің кӛзқарасыңыз 

бен пікіріңіз туралы білгіміз 

келіп еді... 

Г.М.: бұрынғы уақытта біз 

студенттерде әрбір дағдыны 

бӛлек бағаламайтынбыз, тек 

жалпы білімі мен жасай 

алуын ғана анықтайтынбыз. 

Кӛбісі білмейді, бұрынырақта 

да педагогикалық доктрина 

белгілі болған: «Оқыта біл, 

оқуды үйрет!». Тек білім 

беріп қана қоймай, ең 

бастысы студентті 

ӛзбетінше білім алуға үйрету 

болып табылады. Қазіргі 

таңда осы педагогикалық 

доктринаға келесіні қосуға 

болады: «Оқыта біл, оқуды 

подчеркнуть, что к лучшему! 

И меняется оно как внешне, 

так и внутренне, а именно – 

внедряется 

новая 

образовательная модель, а 

самое интересное, стали 

оценивать студента по 

пяти компетенциям. Это – 

знание, коммуникативные 

навыки, практические 

навыки, правовые навыки и 


Хотелось бы узнать Вашу 

точку зрения обо всем этом, 

как педагога с очень 

большим стажем, который 

обучал студентов во 

времена СССР, а сейчас 

обучающего по совершенно 

новой системе образования, 

иной, с которой нельзя 

сравнить старую... 

Г.М.: В прежние времена 

мы не оценивали у 

студентов каждый навык в 

отдельности, а определяли 

общие знания и умения. 

Многие не знают, что у 

раньше была популярна 

педагогическая доктрина: 

«Умей учить, научи 

учиться!». Важно не 

только давать знание, а 

самое главное научить 

студента самостоятельно 

приобретать знания. 

Сегодня к этой 

педагогической доктрине 

можно добавить следующее: 

«Умей учить, научи учиться 

114 

changed, I want to 

emphasize that for the 

better! And it changes 

both externally and 

internally - namely, 

introduced a new 

educational model, and 

the fun began to assess 

the students on five 

competencies. This - the 

knowledge, 


practical skills, legal 

skills and selfimprovement. 

I would 

like to know your 

opinion about all this, as 

a teacher with great 

experience, which taught 

students during the 

Soviet era and is now 

training for an entirely 

new system of education, 

different, which cannot 

be compared with old 

one... 

GM: In the old days we 

did not assess students' 

skill in each individual, 

as determined by general 


Many people do not 

know that was once 

popular doctrine 

teaching: "Know how to 

teach, teach to learn!". It 

is important not only to 

give knowledge, but most 

importantly to teach 

students self-learning 

ability. Today, this 

educational doctrine can 

be added as follows:

және кәсіби дағдыны табуға 

үйрет». Ертеректе де 

кӛптеген жақсы нәрселер 

болды. Мысалға алатын 

болсақ, оқыту әдісі. Ол кезде 

студентпен базалық пәндерді 

оқуда және әрі қарай оның 

логикалық ойлауының 

дамуында оқытушы үлкен рӛл 

ойнайтын. Ал қазір, 

студенттің уақытын тиімді 

пайдалануын мақсат етеміз. 

Мысалы, ол дәріске тек 

тыңдап отырып кету үшін, 

дайын болып келуі тиіс. 

Студент оқитын пәндерге 

ӛзбетінше дайындалғанда 

оған түсініксіз сұрақтарды 

талқылауға тиіс. Дәріскерге 

сұрақтар қойып, ӛзінің білім 

жүктерін толтыруы қажет. 

Мен түсінемін, 

құзыретті тәсіл, студентті 

индивидуализациялау сияқты. 

Оқушылар ӛздерінің 

оқытудың 

жеке 

траекториясын анықтай 

алуы керек. Және осы 

траекториясы бойынша 

ретімен оқиды. Бұның 

барлығы когнитивті 

құзыреттілік туралы, ал 

коммуникативті дағдыларға 

келетін болсақ, менім 

ойымша ол ең маңызды 

құзыреттіліктердің бірі 

болып табылады. Әрбір 

болашақ дәрігер қандай да бір 

күрделі болмасын, науқаспен 

тіл табыса білуі тиіс. Ұлы 

Данышпан терапевттің дана 

сӛздері: «Егер дәрігер науқас 

тӛсегінің жанында болып, 

и 

приобретать 

профессиональные навыки». 

Много хорошего было и 

раньше. К примеру, метод 

преподавания. Тогда 

преподаватель играл 

большую роль в изучении 

студентом базовых 

дисциплин и дальнейшем 

развитии его логического 

мышления. А сейчас мы 

нацелены на рациональное 

использование времени 

студента. Например, он на 

лекцию должен приходить 

уже подготовленным, а не 

для того, чтобы просто 

сидеть и слушать. Студент 

должен обсуждать 

непонятые им при 

самостоятельном изучении 

предмета вопросы. Задавая 

вопросы лектору, пополнять 

свой багаж знаний. 

Я 

понимаю 

компетентный подход, как 

индивидуализацию 

студента. 

Чтобы 

обучающийся смог 

определить 

свою 

индивидуальную 

траекторию обучения. И по 

этой траектории он 

последовательно обучался. 

Это все про когнитивную 

комптентность, а что 

касается коммуникативных 

навыков, то я считаю, что 

эта компетенция является 

одной из важнейших. Ведь 

каждый будущий врач 

должен находить общий 

язык с пациентом, каким бы 

115 

"Know how to teach, 

teach to learn and 

acquire skills." Much 

good it was before. For 

example, a method of 

teaching. Then the 

teacher played an 

important role in student 

learning of basic 

sciences and the further 

development of his 

logical thinking. And 

now we are focused on 

the rational use of time 

student. For example, he 

should come to the 

lecture is already 

prepared, and not to just 

sit and listen. The 

student must discuss the 

misunderstood him in 

self-study of the subject 

matters. By asking 

questions of the lecturer, 

to replenish his store of 

knowledge. 

I understand a 

competent approach is 

individualized student. 

To the student was able 

to determine their 

individual learning path. 

And on this path, he 

consistently taught. It's 

all about the cognitive 

competence, and as 

communication skills, I 

believe that this 

competence is one of the 

most important. After all, 

every future doctor must 

find common ground 

with the patient, no

науқасқа жақсы болмаса, 

онда ол дәрігер емес». Яғни, 

дәрігердің қатысуының ӛзі 

шипа беруі тиіс. Оған 

науқасты жақсы кӛру 

қажет, әрі барлық 

науқастарға мейірімді 

болсаңыз, онда оларды емдеу 

де жеңіл болады. Сонымен 

қатар құқықтық дағдылар 

туралы айтқым келеді, 

дәрігер тек қана ӛзінің 

жұмысын біліп қана қоймай, 

сонымен қатар ӛзінің 

құқықтарын қорғай білуі 

тиіс. Ал ӛзбетінше жетілу 

құзыретіне келетін болсақ, 

біз, 

педагогтар 

студенттердің оқуға деген 

зейінін ынталандыра білуіміз 

қажет, сабақты қызықты 

ӛткізу, оларды ӛзіміздің 

ӛмірлік мысалдарымызбен 

қанаттандырып, 

қызықтыруымыз қажет, 

сонда студенттердің пәнге 

деген зейіні оянады. Білім 

беру жүйесін екеуін де 

салыстырғанда – ескісін 

және жаңасын, В.И.Лениннің 

сӛздерін естеріңізге түсіргім 

келеді: «Ӛткенді білу бүгінгі 

мен болашақты объективті 

алдын ала болжай алуға 

кӛмектеседі». Яғни, ескі білім 

беру жүйесін тиімді еді деп 

айтуға болмайды, керісінше 

ӛткенді ескеріп, алдыға 

ұмтылуымыз қажет. Мен, 

ӛзімнің атымнан, енгізілген 

құзыреттерді қоштаймын 

және бұның барлығы әрі 

қарай ӛнімді жұмыс 

сложным он ни был. Есть 

мудрые слова великого 

терапевта Мудрого: «Если 

врач побывал у постели 

больного, и ему не стало 

лучше, то это не врач». То 

есть, одним присутствием 

врач должен излечивать. 

Ему необходимо любить 

больного, быть милосердным 

ко всем больным, вот тогда 

будет легко его лечить. Так 

же и с правовыми навыками 

хочу сказать, то, что врач 

не только должен знать 

свое дело, но и должен 

уметь отстаивать свои 

права. А что касается 

самосовершенствования, то 

мы, педагоги должны 

стимулирвоать у студента 

желание к учебе, провдить 

интересно занятия, 

воодушевлять их своим 

примером, вот тогда 

студент заинтересуется 

данным предметом. 

Сравнивая обе системы 

образвоания – старую и 

новую, хочется напомнить 

слова В.И.Ленина: «Знания 

прошлого помогают более 

объективно предвидеть 

настоящее и будущее». То 

есть, не надо говорить, что 

старая система образования 

была самой эффективной, а 

напротив, 

нужно 

учитывать прошлое, и идти 

вперед. Я, от своего имени, 

только приветствую 

внедрѐнные компетенции и 

считаю, что все это будет 

116 

matter how complex it is. 

There are wise words of 

a great therapist Wise: 

"If a doctor visited the 

patient's bedside, and he 

does not feel better, it's 

not a doctor." That is, 

the presence of a 

physician should heal. 

He must love the patient, 

be compassionate to all 

patients, that's when it 

will be easy to treat. So 

it is with legal skills I 

want to say that the 

doctor must not only 

know their business, but 

should be able to assert 

their rights. As for selfimprovement, 

we, the 

teachers should 

stimulate the student 

desire to learn, conduct 

interesting lessons to 

inspire them by example, 

that if a student 

interested in the subject. 

Comparing the two 

educational systems - old 

and new, I want to recall 

the words of Lenin: 

"Knowledge of the past 

can help to more 

objectively predict the 

present and future." That 

is, do not say that the old 

system of education was 

the most effective, but on 

the contrary, it is 

necessary to take into 

account the past and 

move forward. I, on his 

own behalf, but welcome

жасайды деп санаймын! 

Д.К.: қызықты сҧхбатыңыз 


продуктивно действовать в 

дальнейшем! 

Д.К.: Благодарю за 


the introduction of 

competence and I think 

that all this will work 

productively in the 

future! 

DK: Thank you for the 


Сҧхбат беруші: Юсупов 

Рустам Рахимҧлы, базалық 

медициналық пәндер 

департаментінің директоры 

Интервьюер: Атакаева 

Айдана, 3 курс, 306-1, 


А.А.: білім берудің қандай 

жҥйесі бойынша сіз 

оқыдыңыз? 

Р.Р.: бұл советтік кезеңде 

болған, жоспарлы экономика. 

Мемлекеттік Жалпыбілім 

беру Стандарттары 5 жылға 

бекітілетін, осыған сәкес 5 

Интервьюируемый: Юсупов 

Рустам Рахимович, 

директор департамента 

базовых медицинских 

дисциплин 

Интервьюер: Атакаева 

Айдана, 3 курс, 306-1, 



А.А.: По какой системе 

образования вы учились? 

Р.Р.: Это было в советское 

время, плановая экономика. 

Утверждался 

Государственный 

Общеобразовательный 

117 

Interviewed by: Rustam 

Rakhimovich Yusupov, 

director of the 

department of basic 

medical sciences 

Interviewer: 

Atakaeva 

Aidana 

AA: What was the 

educational system you 

attended? 

RR: It was during the 

Soviet period, the 

planned economy. 

Approved by the State 

Educational Standards

жылға жұмыс бағдарламасы 

құрастырылатын, жыл 

сайын «Қосымшалар- 

Ӛзгерістер» формалар 

шығарылатын, ереже 

бойынша «қосымшалар және 

ӛзгерістер жоқ» дегенде 

айтылатын, және барлық 

жоғары оқу орындары барлық 

елдер осы бағдарламалар 

бойынша оқитын. 5 жыл 

аяқталғаннан кейін жаңа 

МЖБС, әдістемелік 

нұсқаулықтар, жұмыс және 

оқы бағдарламалары 

жасалып, шығарылатын. 

Яғни, бағдарламаның 

иілгіштігі, жыл сайынға 

елдегі ӛзгерістерге реакциясы 

болмады. Осындай болатын, 

қазір бәрі басқаша. 

Д.К.: қҧзыреттілік 

бойынша білім беруге Сіз 

қалай қарайсыз? 

Р.Р.: бұл қазіргі талапқа сай. 

Біздің білім беру бойынша 

комитеттер, 

оқу 

департаменттері, оқуәдістемелік 

жұмыстың 

департаменті, 

біз 

барлығымыз осы мәселемен 

айналысамыз. Біз күнделікті, 

интервью, әңгімелесу, 

қызығушылық танытқан 

тұлғалармен, яғни жұмыс 

берушілермен, ата - 

аналармен 

және 

студенттермен 

жиналыстар ӛткізу арқылы 

мұқтаждықтарды 

анықтауға тиіспіз. Осы 

мұқтаждықтардан, біз 

Стандарт на 5 лет, 

соответственно на 5 лет 

составлялась рабочая 

программа, ежегодно 

выпускались формы 

―Дополнения-Изменения‖, 

которые, как правило, 

гласили ‖дополнений и 

изменений не имеется‖, и все 

Вузы вся страна занималась 

по этой программе. По 

истечению 5 лет 

разрабатывался и сдавался 

новый ГОСО, и 

соответственно новому 

ГОСО переиздавались все 

методички, рабочие и 

учебные программы. То 

есть, не было ни гибкости 

программы, ни ежегодных 

реагирований на изменения в 

стране. Было так, сейчас подругому. 

Д.К.: Как Вы относитесь к 

образованию 

по 

компетенциям? 

Р.Р.: Это то, что 

требуется на сегодняшний 

день. Наши комитеты по 

образованию, учебные 

департаменты, 

департамент учебнометодической 

работы, все 

мы занимаемся именно 

этим вопросом. Каждый 

день мы должны путем 

интервью, собеседований, 

совещаний со всеми 

заинтересованными лицами, 

то есть с работодателями, 

с родителями и студентами, 

выявлять потребности. 

118 

for 5 years, respectively, 

a 5-year work program 

was drawn up annually 

produced form 

"Supplement-Changes", 

which is usually read as 

"additions and changes 

are not there," and all 

Universities involved in 

the entire country under 

this program. At the 

expiration of five years 

and developed a new 

surrender JI and JI, 

respectively, the new 

reprinted all Manuals, 

work and training 

programs. That is, there 

was no flexibility in the 

program, no annual 

response to changes in 

the country. It was so 

different now. 

DK: How do you feel 

about the formation of 

Competency? 

RR: That's what you 

want today. Our 

committees on 

education, training 

departments, the 

department of 

educational and 

methodical work, all we 

are doing just that 

question. Every day we 

have through interviews, 

interviews, meetings with 

all stakeholders, i.e. 

employers, parents and 

students to identify 

needs. Based on these

негізгі құзыреттерді 

шығарамыз. Сосын біздің 

жоғары 

оқу 

орындарымыздың 

мамандары, қандай 

пәндермен, оқу сағатының 

қандай 

кӛлемде 

болатындығын, сабақтың 

қандай түрлерімен осы 

құзыреттіліктерге қалай қол 

жеткізетінімізді ойлауымыз 

қажет. Бұның барлығын 

құрастырып, біз осы 

бағдарлама бойынша оқу 

бағдарламасының мазмұнына, 

бақылау түрлеріне шығамыз. 

Мысалға, ертеректе тек қана 

тест болатын, сіздер 

білесіздер ғой, тестілеу тек 

қана білімді ғаа бағалауға 

мүмкіндік береді, ол да 

толыққұнды емес. Дегенмен, 

бақылаудың қандай түрі 

болмасын, пәк бола алмайды, 

осыған сәйкес біз осы жылы 

емтиханның екі сатылық 

түрін енгіздік: тестлеу және 

ауызша емтихан, осымен 

студенттерді бағалаудың 

тиімді түрін алдық. 

Д.К.: Сіз қалай есептейсіз, 

қҧзыреттіліктерді 

енгізгеннен 

кейін 

оқытушылардың рӛлі ӛзгерді 

ма? 

Р.Р.: әрине, оқытушының рӛлі 

түбегейлі ӛзгерді деп айта 

алмаймыз, ӛйткені біз әлі 

бастапқы сатысында 

ғанамыз. Біз оның ӛзгерту 

үшін жұмыс жасаудамыз. 

Қазір білім берудің 

Исходя из этих 

потребностей, мы выводим 

основные компетенции. 

Затем наши ВУЗовские 

специалисты должны 

думать, 

какими 

дисциплинами, в каком 

объеме учебных часов, 

какими видами занятий мы 

можем достичь этих 

компетенций. Построив все 

это, мы выходим на 

содержание учебной 

программы, и на формы 

контроля по этой 

программе. Вот, например, 

раньше было только 

тестирование, вы же 

знаете, что тестирование 

позволяет оценить только 

знания, причем не 

полноценно. Но, ни одна из 

форм контроля не может 

быть 

идеальной, 

соответственно мы в этом 

году ввели 2-х этапную 

форму 

экзамена: 

тестирование и устный 

экзамен, и получили более 

эффективную форму оценки 

студентов. 

Д.К.: Как Вы считаете, 

изменилась ли роль 

преподавателя после 

введения компетенций? 

Р.Р.: Конечно, сказать, что 

роль преподавателя 

изменилась кардинально, 

мы не можем, т.к. 

находимся на начальном 

этапе этого пути. Мы 

работаем на то, чтобы она 

119 

needs, we derive the 

basic competence. Then 

our Undergraduate 

professionals need to 

think what the 

disciplines in which the 

amount of hours, what 

kinds of lessons we can 

achieve 

these 

competencies. By 

building all of this, we 

come to the content of 

the curriculum and the 

forms of control in this 

program. For example, 

earlier it was only a test, 

you know that testing 

can assess only 

knowledge, not fully. 

However, none of the 

forms of control may not 

be ideal, respectively, 

this year we introduced a 

two-stage form of the 

exam test and oral exam, 

and got a more effective 

form of assessment of 

students. 

DK: What do you think 

has changed is the role 

of the teacher after the 

introduction of 

competency? 

RR: Of course, to say 

that the teacher's role 

has 

changed 

dramatically, we cannot, 

because are at the initial 

step of the way. We are 

working to ensure that it 

has changed. Now the 

paradigm of education is

парадигмасы ӛзгереді, енді 

оқытушы үйретпейді, ал 

студенттер ӛзбетінше оқмен 

айналысады, ал оқытушы оны 

тек бағытап отырады. 

Әрине басқа ағымға қарай 

бұру оңай шаруа емес, бірақ 

біз осыған барамыз, бірден 

барлығын ӛзгерту мүмкін 

емес. Студенттерге 

арналған құзыреттер 

енгізілді, сонымен қатар 

оқытушылар үшін де 

құзыреттер жасалды. 

Оқытушылар да қайта 

құрылуларға 

қз 

кӛзқарастарын ӛзгертуде. 

Мысалға, коммуникативті 

дағдыларды алатын болсақ, 

кӛбісі бұл туралы ертеректе 

ойламаған, ал қазір әрбір 

оқытушы 

ӛздерінің 

сабақтарында ӛздерінің 

студенттеріне осы 

құзыреттерді 

қалыптастырып, бойларына 

сіңдіруі қажет, осыған сәйкес 

ӛздерінің оқыту әдістерін де 

ӛзгертуі тиіс. Және біз де 

тек студенттер ғана емес, 

сонымен қатар жаңа 

талаптарға оқытушылардың 

да сәйкес келуіне тырысамыз. 

Д.К.: қызықты сҧхбатыңыз 


поменялась. Сейчас 

парадигма образования 

меняется, 

теперь 

преподаватель не учит, а 

студент занимается 

самообучением, 

а 

преподаватель его 

направляет. Конечно, 

тяжело повернуть все в 

другое русло, но мы идем к 

этому, ведь все поменять в 

разы не получается. 

Внедрены компетенции для 

студентов, но также 

разработаны компетенции 

для преподавателей. 

Преподаватели тоже 

меняют свое отношение к 

преобразованиям. К примеру, 

взять коммуникативные 

навыки, многие об этом 

раньше и представления не 

имели, а сейчас каждый 

преподаватель должен на 

своих 

занятиях 

сформировать и развить 

эти компетенции своим 

студентам, 

соответственно менять 

что-то в своих методах 

обучения. И мы стараемся, 

чтобы не только студент, 

но и преподаватель 

соответствовал новым 

требования. 

Д.К.: Благодарю за 


changing, now a teacher 

does not teach a student 

engaged in self-learning, 

and teacher of his 

forwards. Of course, 

hard to turn everything 

into a different direction, 

but we're going to this, 

because all change at 

times does not work. In 

place of reference for 

students, but also 

developed competencies 

for teachers. Teachers, 

too, are changing their 

attitude to change. For 

example, take a 


many of this before and 

had no idea, but now 

every teacher has at 

their classes to generate 

and develop these 

competencies to their 

students, respectively, to 

change something in 

their teaching methods. 

And we try to not only 

the student but the 

teacher meet new 

requirements. 

DK: Thank you for the 


120

Мен болашақ медикпін 

Я будущий медик 

I’m - future doctor! 

Автор: Садыкова Яна – ҚазҦМУ Тор-100 клубының президенті 

Автор: Садыкова Яна - президент клуба Тор-100КазНМУ 

Author: Yana Sadykova - President of the club Top-100 KazNMU 

Менім ӛмірімдегі ең басты 

жетістігім, еліміздің ең 

үздік медициналық 

университеті С.Ж. 

Асфендияров атындағы 

Қазақ Ұлттық Медицина 

Университетінің 

мемлекеттік грант 

негізіне түскенім деп 

санаймын. Бұл ЖОО мен 

үшін даму мен ӛсудің 

алаңына айналды. Мен 

қуаныштымын, біздің 

университетімізге 

Болондық үрдісті 

енгендігіне, қазір бізде 

үлкен артықшылықтар 

Самым главным 

достижением в своей жизни я 

считаю поступление на 

основе государственного 

гранта в лучший медицинский 

университет страны – 

Казахский Национальный 

Медицинский Университет 

имени С.Д. Асфендиярова. 

Этот ВУЗ стал для меня – 

площадкой для развития и 

роста. Я рада, что наш 

университет вошел в 

Болонский процесс и сейчас у 

нас имеются большие 

преимущества. Очень важно 

также и то, что у нас есть 5 

121 

The most important 

achievement in my life, I 

believe, based on receipt 

of state grant to the best 

medical university of the 

country - Kazakh National 

Medical University named 

after SD Asfendiyarov. 

This university was for me 

- a platform for 

development and growth. I 

am glad that we went to 

the University of Bologna 

and now we have great 

advantages. It is also 

important that we have 

five core competencies of

бар. Сонымен қатар, біздің 


түлектің 5 кілттік 

құзыреттіліктері бар. 

Даусыз, бұл құзыреттер 

болашақ дәрігер үшін ӛте 

маңызды болып табылады, 

әрі құзыреттердің біреуі 

артық деп айтуға 

болмайды. 

Дәрігер – ең игілікті 

кәсіптің бірі болып 

есептелінеді. Дәрігер 

кәсібі, А.П.Чехов 

айтқандай, - бұл 

қаһармандық. «Ол жанның 

және ойдың тазалығын 

талап етеді. Ақылды, 

ӛнегелі және таза болуы 

керек». Осы 5 

құзыреттіліктер 

(когнитивті, шұғыл, 

коммуникативті, құқықты 

және ӛзбетінше даму) 

студентке кәсіби маман 

болуына кӛмектеседі. 

«Болашақ бүгінгі 

күнмен салынуы тиіс. Бұл 

жоспар деп аталады. 

Онсыз әлемде ештеңеде 

жақсы бола алмайды» - 

Георг 

Кристоф 

Лихтенберг. Студентмедик 

ӛзінің болашақ 

кәсібінің 

барлық 

маңыздылығын түсінуге 

тиіс. Ол үшін ол үнемі 

оқып және дамып отыруға 

тиіс. Күнделікті оқумен 

қатар ол үнемі қосымша 

әдебиеттерді оқуға, 

ғаламторда жаңа 


ключевых компетенций 

выпускника 

нашего 

университета. Бесспорно, эти 

компетенции являются очень 

важными для будущего врача 

и нельзя говорить о том, что 

одна из компетенций является 

лишней. 

Врач - одна из самых 

благородных профессий. 

Профессия врача, как говорил 

А.П.Чехов, - это подвиг. «Она 

требует чистоты души и 

помыслов. Надо быть ясным 

умственно, чистым 

нравственно и опрятным 

физически». Именно 5 

компетенций (когнитивная, 

операциональная, 

коммуникативная, правовая и 

саморазвитие) помогут 

студенту 

стать 

профессионалом. 

«Будущее должно 

быть заложено в настоящем. 

Это называется планом. Без 

него ничто в мире не может 

быть хорошим» - Георг 

Кристоф Лихтенберг. 

Студент-медик должен 

понимать всю важность 

своей будущей профессии. Для 

этого он должен постоянно 

учиться и развиваться. 

Помимо ежедневной учебы он 

должен постоянно читать 

дополнительную литературу, 

искать новые медицинские 

открытия в интернете, 

участвовать 

в 

международных научных 

конференциях. Также для 

развития самого себя 

122 

the graduate of our 

university. Undoubtedly, 

these competencies are 

very important for the 

future of the doctor and 

we cannot say that one of 

the competencies is 

superfluous. 

The doctor - one of the 

most noble professions. 

The medical profession, as 

Chekhov said, - no mean 

feat. "It requires purity of 

mind and thoughts. It 

should be clear mentally, 

morally clean and tidy 

physically. "That's five 

competencies (cognitive, 

operational, 

communication, legal and 

self-development) will 

help the student to become 

a professional. 

"The future must be built 

into the present. This is 

called a plan. Without 

him, nothing in the world 

cannot be good "- Georg 

Christoph Lichtenberg. 

The medical student 

should understand the 

importance of their future 

profession. To do this he 

must constantly learn and 

develop. In addition to 

daily training he has ever 

read additional literature 

search for new medical 

discoveries on the 

Internet, participate in 

international scientific 

conferences. Also, for the 

development of the student

жаңалықтарды іздеуге, 

халықаралық ғылыми 

конференцияларға 

қатысуға тиіс. Сонымен 

қатар ӛзінің дамуына 

университеттің ұоғамдық 

ӛміріне де қатысу үшін 

уақыт таба білуі қажет. 

Мен болашақта ӛз елім 

үшін ең үздік стоматологы 

боламын деп сенемін. 

студенту просто необходимо 

находить время и для участия 

в общественной жизни 

университета. 

В будущем я надеюсь стать 

лучшим стоматологом для 

своей страны. 

himself just need to find 

time to participate in the 

public life of the 

university. 

In the future I hope to 

become the best dentist for 

our country. 

Автор: Ишанов Искандер - ҚазҦМУ Тор-100 клубының қатысушысы 

Автор: Ишанов Искандер - участник клуба Тор-100КазНМУ 

Author: Iskander Ishanov – member of the club Top-100KazNMU 

Біздің университет оқыту 

үрдісінде шығармашылық 

тәсілді дамыту және 

студенттерге ӛзінің оқуын 

индивидуализациялауға 

мүмкіндік беретін, жүйені 

енгізу 

жолымен, 

халықаралық білім беру 

кеңістігіне, академиялық 

даму 

жолына 

алғашқылардың бірі болып 

Радостно осознавать, что 

наш университет одним из 

первых вступил на путь 

академического развития 

международного 

образовательного 

пространства путѐм введения 

системы, позволяющей 

студентам 

индивидуализировать своѐ 

обучение и развить 

123 

Relief knowing that 

our university one of the 

first stepped onto the path 

of the academic 


international educational 

space by introducing a 

system that allows 

students to individualize 

their education and 

develop a creative

кіргенін қуанышпен 

сезінемін. ҚазҰМУ 

оқытудың негізгі 

аспектілеріне оқытудың 

теориялық деңгейіне ғана 

емес, сонымен қатар 

тәжірибеге да ерекше 

акцент қояды. Біз, 

студенттердің, оқыту 

үрдісінде маңызы аз емес, 

тәжірибелік үрдісте 

барлығын іске асырып, 

теориялық дағдыларды 

жүзеге 

асыруға 

мүмкіндігіміз бар. 

Университетте 

алған біздің біліміміз, 

ғылымның тез дамитын 

әлемімен, білімді үнемі 

жаңартып отыруға, әрбір 

кәсіби дәрігер тапжылмай 

еруге тиіс, ӛзінің ережесі 

мен жиынтығы бар, 

дәрігерлік жұмысымызда 

ӛзінің қолданысын 

табатынына сеніммен 

нақтылай аламын. Ол үшін 

бізде 


конференциялар және 

семинарлар ӛткізіледі, 

сонымен қатар ӛзбетінше 

дамуға қажетті заманауи 

әдебиеттер және 

электронды қор кӛздері 

бар. Оқытудың кредиттік 

жүйесінің арқасында білім 

беру үрдісінде ӛзбетінше 

интеграцияланатын 

оқытушы мен студенттер 

арасында қарым - 

қатынастың жаңа деңгейі 

құрылуда. 

ҚазҰМУ диплом алатын 

творческий подход к самому 

процессу обучения. Основным 

аспектом обучения в КазНМУ 

является особый акцент не 

только на теоретический 

уровень обучения, но и на 

практический. 

Мы, 

студенты, 

имеем 

возможность реализовать 

теоретические навыки, 

воплотив всѐ в практический 

процесс, являющийся 

немаловажным в процессе 

обучения. 

Могу с уверенностью 

утверждать, что знания, 

полученные в нашем 

университете, найдут 

применение на врачебном 

поприще, имеющим свои 

правила и своды, которым 

неуклонно должен следовать 

каждый профессиональный 

врач, знания которого 

должны 


обновляться в ногу с 

быстроразвивающимся миром 

науки. Для этого у нас 

проводятся различные 

конференции и семинары, а 

также имеется современная 

литература и электронные 

ресурсы, необходимые для 

саморазвития. Благодаря 

кредитной системе обучения 

выстраивается новый уровень 

отношений 

между 


и 

студентом, самостоятельно 

интегрирующегося в 

образовательном процессе. 

Специалисты, получающие 

диплом в КазНМУ, являются 

124 

approach to the process of 

learning. The main aspect 

of training is KazNMU 

emphasis not only on the 

theoretical level of 

education, but also 

practical. We, the students 

have the opportunity to 

realize the theoretical 

skills embodied in all of 

the practical process, 

which is important in the 

learning process.I can say 

with confidence that the 

knowledge gained at the 

university, will be used in 

the doctor's career, with 

its own rules and codes 

that must be followed 

consistently every 

occupational therapist, 

knowledge of which must 

be constantly updated to 

keep pace with rapidly 

developing world of 

science. To do this, we 

have conducted various 

seminars and conferences, 

as well as a modern 

literature and electronic 

resources for selfdevelopment. 

Thanks to 

the credit system of 

education built a new 

level of relations between 

teacher and student selfintegrating 

into the 

educational process. 

Specialists who receive a 

diploma in KazNMU are 

world-class professionals. 

They possess the skills not 

only clinical skills but also

мамандар, халықаралық 

кластың кәсіпшілері болып 

табылады. Олар дәрігерлік 

шеберліктің дағдыларын 

меңгеріп қана қоймай, 

сонымен қатар науқаспен 

ӛзара қарым - қатынаста 

рӛл 

ойнайтын, 


дағдыларды да меңгереді. 

Жетістіктің аманаты, 

бірінші кезекте білім мен 

дағдылардың бар болуы 

кезінде, сонымен қатар 

емдеудің психологиялық 

бӛлімінен тұратын, 

тікелей әсер ететін, 

дәрігермен тікелей қарым - 

қатынас жасауда, 

науқастан туындайтын 

сенімнен тұрады. 

профессионалами 

международного класса. Они 

владеют навыками не только 

врачебного мастерства, но и 

коммуникативности, что 

играет роль во 

взаимоотношениях с 

пациентом. Залогом успеха 

является, в первую очередь, 

доверие, возникающие у 

пациента не только при 

наличии навыков и знаний, но 

также при прямом контакте 

с врачом, оказывающим 

влияние непосредственно на 

психологическую часть 

лечения. 

communicative, which 

plays a role in the 

relationship with the 

patient. The key to success 

is, above all, confidence, 

resulting in the patient not 

only with the skills and 

knowledge, but also by 

direct contact with the 

doctor, affecting directly 

the psychological part of 

the treatment. 

Автор: Туйгынов Жандос - ҚазҦМУ Тор-100 клубының қатысушысы 

Автор: Туйгынов Жандос - участник клуба Тор-100КазНМУ 

Author: Zhandos Tuygynov - member of the club Top-100KazNMU 

125

Әлем бойынша енгізілген, 

медициналық құзыреттер, 

қазіргінің қажеттілігі, 

бірінші 

кезекте 

медициналық қызметкердің 

сапалы жұмысы үшін 

қажет. 

Біздің 

университетімізе енгізілген 

барлық 5 құзыреттерді оқу 

және меңгеру, біздің 

қатарымызда 

студенттердің тұруының 

негізгі мәні болуы тиіс. 

Оқытудың құзыреттібағытталған 

түрі 

дәрігерлік тәжірибе мен 

ғылымның барлық күрделі 

жақтарын қарастырады. 

Дұрыс қойылған білім беру 

үрдісі барлық медицина 

жүйесінің негізі болып 

табылады. Ӛзінің кәсіби 

қырларының бәрін 

меңгерген, құзыретті 

дәрігерлермен, 

біз 

тұрғындардың денсаулығын 

сақтауда және сапалы 

қызмет кӛрсетуде жоғары 

нәтижелерге қол жеткізе 

аламыз. Сонымен қатар 

құзыреттерді меңгерсек, 

басқа елдерден және басқа 

да шектеулерден тәуелсіз 

боламыз, әрі ол бізге әлемнің 

барлық жерінде жұмыс 

жасауымызға және бізді 

қажет ететіндіктеріне 

мүмкіндік береді. Біз үнемі 

ӛзбетінше дамумен 

аспаптарды меңгеретін 

болсақ, емдеудің жан 

жақты және заманауи 

әдістерін ұсынамыз. 

Медицинские 

компетенции, внедренные во 

всем мире это 

необходимость настоящего, 

в первую очередь для 

качественной деятельности 

медицинского работника. 

Обучение и овладение всеми 

5 компетенциями, 

внедренными в нашем 

университете должно 

стать основным смыслом 

пребывание студента в 

наших рядах. Так как 

компетентноориентированное 

обучение 

предусматривает все 

сложности врачебной 

практики и науки. Правильно 

поставленный 


является основой всей 

медицинской системы. С 

компетентными врачами, 

владеющими всеми 

сторонами своей профессии, 

мы можем достигнуть 

высоких результатов в 

здравоохранении населения и 

оказании качественных 

услуг. Так же освоив 

компетенции, 

мы 

становимся независимыми 

от стран и прочих рамок, 

это дает нам возможность 

работать и быть нужными 

во всем мире. Предлагать 

разносторонние 

и 

современные методы 

лечения т.к. мы будем 

владеть инструментами 

постоянного 

самосовершенствования. 

126 

Medical competence 

embedded in all the world 

is the need for this, 

especially for the quality 

of health care worker. 

Learning and mastering 

all five competencies 

embedded in our 

university should be a 

basic sense of the student 

stay in our ranks. Since 

competence-based 

learning involves all the 

complexities of medical 

practice and science. 

Properly delivered the 

educational process is the 

foundation of the entire 

medical system. With 

competent physicians, who 

hold all parties to the 

trade, we can achieve 

good results in the health 

of the population and the 

provision of quality 

services. Also, having 

mastered 

the 

competencies, we are 

independent from other 

countries and the 

framework, it gives us the 

opportunity to work and 

be necessary in the world. 

To offer versatile and 

modern methods of 

treatment as we have 

continuous improvement 

tools. Competence should 

not be imposed upon you 

the idea and cause 

negative emotions, but 

instead force you to see 

the bright and happy

Құзыреттер сіз үшін 

таңылған идея ретінде 

болуға және теріс 

эмоцияларды шақыруға тиіс 

емес, ол керісінше маған 

кӛрінгендей, сіздің таңдаған 

ӛмір 

жолыңызбен 

байланысты, ашық және 

бақытты болашақты 

кӛруге жүктесін. Міне Мен 

қалай құзыреттерді 

елестетемін. 

Компетенции не должны для 

вас стать навязанной идеей 

и вызывать отрицательные 

эмоции, а напротив, 

заставлять вас видеть 

светлое и счастливое 

будущее, связанное с вашим 

выбором жизненной тропы, 

как это видится мне. Вот 

как Я представляю 


future, associated with 

your choice of path in life, 

as it seems to me. That's 

how I imagine 

competence. 

Автор: Токтабекова Айжан - ҚазҦМУ Тор-100 клубының қатысушысы 

Автор: Токтабекова Айжан - участница клуба Тор-100КазНМУ 

Author: Aizhan Toktabekova - member of the club Top-100KazNMU 

Әлемдік талаптарға 

сәйкес келу үшін, біздің 

күнделікті ӛміріміз 

ӛзгерістерді талап етеді. 

Мен де біздің 


оқытудың құзыреттібағытталған 

түрінің 

енгізілгеніне 

ӛте 

қуаныштымын. Ӛйткені 

Чтобы 

соответствовать мировым 

требованиям, 

наша 

привычная жизнь требует 

перемен. И я очень рада, 

введению 

компетентностоноориентированнного 

обучения 

именно в нашем 

университете. Потому что я 

127 

To meet global 

requirements, our 

habitual life demands 

change. And I am very 

glad the introduction of 

competence-oriented 

education is in our 

university. Because I am 

confident that these five 

competencies will be

мен берілген бес 

құзыреттер менім болашақ 

кәсіби жұмысыма қажет 

болып қана қоймай, 

күнделікті ӛміріме қажет 

болатындығына сенімдімін. 

Оқуда қиын, 

майданда оңай. Біз келер 

күннің не алып келетіндігін 

білмейміз, сондықтан да ең 

дұрысы оқу үрдісі кезінде 

барлығына да максималды 

дайындалғанымыз. Және 

біздің дамуымыз үшін негізгі 

жағдайды, бағыттарды 

университет беріп отыр. 

Менім болашақ кәсібім 

фармацевт болу, ол 

фармацевтика саласында 

тек сапалы білімді ғана 

талап етіп қоймай, тікелей 

адамдармен жұмыс 

жасайтын болғандықтан, 


дағдыларды да талап етеді; 

нарықтық экономика 

жағдайында маңызы аз 

емес, 

ӛзіміздің 

құқықтарымыз бен 

құжаттарды білуді талап 

етеді; сонымен қатар үнемі 

ӛзбетінше даму да қажет, 

ӛйткені технология, 

медицина бір орында 

тұрмайды, әрбір күн 

жаңалықтар жасалуда. 

Мен, әрбір адам кез келген 

жағдайда бейімделе алу 

үшін, ӛзінің ой – ӛрісін 

кеңейтіп отыруы тиіс деп 

есептеймін. 

уверенна, что данные пять 

компетенции понадобятся 

мне не только в моей 

будущей профессиональной 

деятельности, но в 

повседневной жизни. 

Тяжело в учебе, легко в 

бою. Мы не знаем, что несет 

нам грядущий день, поэтому 

лучше ко всему максимально 

подготовиться во время 

учебного процесса. И 

основные условия для 

развития нам дает 

университет, дает нам 

направление. 

Моя 

будущая 

профессия фармацевта 

будет требовать не только 

качественных знаний в сфере 

фармацевтики, но и 

коммуникабельности, т.к. 

мы будем работать 

напрямую с людьми; знания 

своих прав и документации, 

что немаловажно в условиях 

рыночной экономики; а 

также 


постоянное 

самосовершенствование, 

потому что технологии, 

медицина не стоит на 

месте, каждый день 

делаются новые открытия. 

К тому же, я считаю, что для 

каждого человека нужно 

расширять свой кругозор, 

чтобы 

уметь 

адаптироваться в любой 

ситуации. 

needed not only to me in 

my future career, but in 

everyday life. 

Hard in school, fight 

easy. We do not know 

what the coming day 

brings to us, so do 

everything possible to 

prepare during the 

learning process. And 

the basic conditions for 


university gives us, gives 

us direction. My future 

profession of pharmacy 

will require not only the 

quality of knowledge in 

the field of 

pharmaceuticals, but 

also communication, 

because We will work 

directly with people, 

knowledge of their rights 

and documentation, 

which is important in a 

market economy, as well 

as to continuous 

learning, because of 

technology, medicine 

does not stand still, 

every day new 

discoveries are made. 

Besides, I believe that 

every person need to 

expand their horizons to 

be able to adapt to any 

situation. 

128

Автор: Джарболова Акерке - ҚазҦМУ Тор-100 клубының қатысушысы 

Автор: Джарболова Акерке - участница клуба Тор-100КазНМУ 

Author: Akerke Dzharbolova - member of the club Top-100KazNMU 

Кез келген туындаған 

ӛзгерістер әрқашан 

қорқытады, және жиі 

жағдайда қолдау ала 

алмайды. 

Біздің 

университетіміздегі жаңа 


жүйесі де енгізгенде 

осындай жағдай болды, 

кӛптеген студенттер, 

ӛкінішке орай оқытушылар 

да, осы жаңалыққа 

сенімсіздікпен қарады. 

Дегенмен, мен бұндай 

қадам жасалғандықтан, 

заманауи еңбек және 

бәсеке нарығының 

талаптарына біздің 

университет түлектері 

сәйкес келсін деп 

санаймын. Біздің 

уақытымызда, дәрігерге 

«барлығын кітаптан» білу 

жеткіліксіз, ол жақсы 

Любого рода изменения 

всегда пугают, и часто не 

находят одобрения. В 

случаи внедрения новую 

систему медицинского 

образования в нашем 

университете получилось 

также, большинство 

студентов, и, к сожалению 

преподавателей, с 

сомнением отнеслись к 

этому новшеству. Но я 

считаю, что этот шаг был 

сделан, чтобы выпускники 

нашего университета 

соответствовали 

требованиям современного 

рынка труда и 

конкуренции. Ведь врачу, в 

наше время, не 

достаточно знать «все из 

книжки», он должен быть 

и хорошим практиком, и 

хорошим собеседником, 

129 

Any kind of change is always 

frightening, and often cannot 

find approval In the case of 

the new system of medical 

education at our university 

has turned out well, the 

majority of students, and 

unfortunately teachers in 

doubt refer to this innovation. 

But I believe that this step 

was taken to the graduates of 

our university meet the 

requirements of the modern 

labor market and 

competition. After all, the 

doctor, in our time, not 

enough to know "all of the 

books", it should be a good 

practitioner, and a good 

conversationalist is to protect 

his patient and himself. 

Competence-oriented 

education makes it possible 

to develop all these skills

тәжірибелі, әрі жақсы 

әңгімелесе алатын болуға, 

ӛзін және ӛзінің науқасын 

қорғай алуға тиіс. 

Құзыретті – 

бағытталған білім беру 

студенттік ӛмірде осы 

айтылған барлық 

дағдыларды меңгеруге, 

болашақта құзыретті 

дәрігер атағына лайықты, 

кәсіби маман болуға 

мүмкіндік береді. Қазір 

біздің Университетіміздің 

студенттерін бес 

құзыреттер бойынша 

бағалайды, біріншісі - 

білім. Әрине теория бірінші 

кезекте ол бәрінің 

бастамасы болып 

табылады, кез келген 

кәсіпшіл адам жақсы 

теоретик болуға тиіс. 

Екіншісі бұл – 

тәжірибелік дағдылар. Бұл 

құзыреттің маңыздылығы 

біздің кәсібімізде алғашқы 

орындардың бірін иеленеді, 

ӛйткені 


медициналық шаралар 

дәрігер жұмысының 

ажырамас бӛлігі болып 

табылады, олардың 

орындалу сапасынан адам 

денсаулығы байланысты. 

Үшіншісі – 

коммуникативті дағдылар. 

«Дәрігер ауруды емдейді» 

құзыреті әлдеқашан 

ескірді, қазір дәрігер 

«адамды» емдейді, 

сондықтан да сенімді 

қарым қатынасты 

должен защитить своего 

пациента и себя. 

Компетентноориентированное 

образование дает 

возможность развить все 

эти навыки во время 

студенчества, и в будущем 

стать профессионалом, 

достойным звания 

компетентного врача. 

Теперь студентов нашего 

Университета оценивают 

по пяти компетенциям, 

первое- знания. Конечно 

же, теория является 

началом всего, в первую 

очередь, 

любой 

профессионал должен 

быть 

хорошим 

теоретиком. 

Второе это – 

практические навыки. 

Важность 

этой 

компетенции занимает 

далеко не последнее место 

в нашей профессии, ведь 

разные медицинские 

манипуляции являются 

неотлемлимой частью 

работы врача, и от 

качества их выполнения 

зависит здоровье 

пациента. Третье - 

коммуникативные навыки. 

Концепция «врач лечит 

болезнь» давно устарело, 

ведь сейчас, врач лечит 

«человека», поэтому он 

должен владеть хорошими 

навыками общения, от 

создания хорошего 

впечатления 

до 

130 

during the students, and in 

the future to become a 

professional worthy of the 

title of a competent 

physician. Now students of 

our University are assessed 

of the five competencies, the 

first-knowledge. Of course, 

the theory is the beginning of 

all, first of all, every 

professional should be a 

good theoretician. 

The second is - practical 

skills. The importance of this 

competence is not the last 

place in our profession, for 

various 

medical 

manipulations are an integral 

part of the physician, and the 

quality of their performance 

depends on the patient's 

health. Third - 

communication skills. The 

concept of "doctor treats the 

disease" has become 

outdated, because now, the 

doctor treats the "man", so it 

must have good 

communication skills, from 

creating a good impression 

before the establishment of 

trust relationships. 

Next - the legal competence. 

In modern society, everyone 

should be able to defend 

myself because I did not 

uncommon for patients or 

health workers are victims of 

ignorance of their rights and 

responsibilities. Last - selfimprovement. 

It's no secret 

that the knowledge age to 

escape velocity, so the future

орнатуға дейін, жақсы 

әсер қалдыру үшін, ол 

әңгімелесудің жақсы 

дағдыларын меңгеруі тиіс. 

Келесісі – құқықтық 

құзырет. Заманауи 

қоғамда әрбір адам ӛзін ӛзі 

қорғай алуы тиіс, ӛйткені 

науқастар немесе 


қызметкерлер ӛздерінің 


мен 

міндеттерін білмеудің 

құрбаны болады. Соңғысы 

– ӛзбетінше даму. Білімнің 

космостық жылдамдықпен 

ескіретіндігі ешкімге құпия 

емес, сондықтан да 

болашақ дәрігерге ӛзінің 

білімін 

жаңа 

әдебиеттерді, жаңа 

әдебиет кӛздерін оқып, 

әрқашан жаңартып 

отыруы 

қажет. 

Қорытындылай келе 

айтқым келетіндігі, білім 

берудің жаңа жүйесі 

бүгінгі күннің сапалы 

білімі, ертеңгі күннің 

мыңдаған құзыретті 

кәсіпшілері. 

установления 

доверительных отношений. 

Следующая – правовая 

компетенция. 

В 

современном обществе 

каждый должен уметь 

себя защищать, потому 

что не редки случаи, когда 

пациенты или медицинские 

работники становятся 

жертвами незнания своих 

прав и обязанностей. 

Последнее – 


Ни для кого не секрет что, 

знания стареют с 

космической скоростью, 

поэтому будущему врачу 

необходимо все время 

обновлять свои знания, 

изучая новые литературы, 

новые источники. В 

заключении, хочу сказать, 

что новая система 


– это качественное 

образование сегодня и 

тысячу компетентных 

профессионалов завтра. 

doctor must constantly 

update their knowledge, 

learning new literature, new 

sources. In conclusion, I want 

to say that the new system of 

medical education - a quality 

education today, and 

thousands of competent 

professionals tomorrow. 

131

Автор: Хан Галина - ҚазҦМУ Тор-100 клубының қатысушысы 

Автор: Хан Галина - участница клуба Тор-100КазНМУ 

Author: Galina Khan– member of the club Top-100KazNMU 

Мен, 

біздің 


енгізілген бес құзыреттер, 

болашақта біз үшін, біздің 


кәсіби 

жұмысымыз үшін 

қажетті деп есептеймін. 

Білім кез келген кәсіпте 

әрқашан, 

әсіресе 

дәрігердің жұмысында 

қажет болатын. 

Тәжрибелік, 


біздің 


жұмысымыз, біз 

науқастармен тікелей 

қарым 

қатынас 

жасайтындықтан, 

олармен 

әңгімелесетндіктен, ӛте 

қажет, науқастың сенімі 

кейбір жағдайларда 

дәрігердің коммуникативті 

Я считаю, что пять 

компетенций, введенных в 

нашем университете, 

будут необходимы нам в 

будущем, в будущей нашей 


деятельности. Знания 

всегда были нужны в любой 

профессии и особенно в 

деятельности врача. 

Практические, 

коммуникативные навыки 

также необходимы в 

нашей 

будущей 

деятельности, так как мы 

непосредственно будем 

контактировать с 

пациентами, общаться с 

ними, в некоторых случаях 

от коммуникативных 

навыков врача зависит 

доверие пациентов. 

Знание правовых 

132 

I believe that the five 

competencies introduced in 

our university, we will need 

in the future, the future of our 

profession. Knowledge is 

always needed in any 

profession, especially in the 

activities of a doctor. 

Practical, communication 

skills are also needed in our 

future work, as we shall 

immediately contact the 

patient to communicate with 

them, in some cases by a 

physician communication 

skills depends on the 

confidence of patients. 

Knowledge of the legal skills 

necessary as a doctor should 

be aware of their rights and 

responsibilities. 

Independent work is also 

needed, as early as the first

дағдыларына байланысты. 

Құқықтық 

құзыретті білу дәрігер 

ӛзінің құқықтары мен 

міндеттерін білуге тиіс 

болғандықтан қажет. 

Сонымен қатар 

ӛзбетінше жұмыс та 

қажет, ӛйткені бізді 

бірінші курстан бастап, 

қажетті, 

бізді 

қызықтыратын 

ақпараттарды 

ӛзбетімізше іздеуге 

үйретеді, ол да әрине бізге 

болашақта пайдасы тиеді, 

медицина бір орында 

тұрмайды ғой, ал үнемі 

жаңа ақпараттарды іздеу, 

бізді құзыретті дәрігер 

етеді. 

Осы дағдыларды білу 

заманауи әлемде ӛте 

ӛзекті және ол бізді 

ӛзіміздің ісімізде кәсіпшіл 

етеді! 

навыков необходимо, так 

как врач должен знать 

свои права и обязанности. 

Самостоятельная 

работа 

также 

необходима, так как уже с 

первых курсов нас учат 

самостоятельному поиску 

нужной, интересующей нас 

информации, что конечно 

же будет полезно нам в 

будущем, ведь медицина не 

стоит на месте, а 

постоянный поиск новой 

информации делает нас 

компетентными врачами. 

Знание данных навыков 

очень актуально в 

современном мире и делает 

нас профессионалами 

своего дела! 

courses we are taught to selfcorrect 

search, the 

information of interest to us, 

that certainly would be 

helpful to us in the future, 

because the medicine does 

not stand still and the 

constant search for new 

information makes us a 

competent physician. 

Knowledge of these skills are 

very important in today's 

world and makes us 

professionals in their field! 

Автор: Зяблицкая Мария - ҚазҦМУ Тор-100 клубының қатысушысы 

Автор: Зяблицкая Мария - участница клуба Тор-100КазНМУ 

Author: Maria Zyablitskaya –member of the club Top-100KazNMU 

133

Мен үшін медицина 

қарапайым кәсіп немесе 

бейімділік емес – ол ӛнер. 

Ӛнер, жылдармен 

ұшталған тәжірибенің 

және тонналап оқылған 

кітаптардан, 

шығармашылық тәсілді 

әрқашан қажет ететін, 

шеберлікті талап етеді. 

Оған қолӛнермен немесе 

жаппай ӛндірілген 

біртумалылықпен кедергі 

жасаудың қажеті жоқ, - 

ол әрқашан бірегей үрдіс. 

Медицинаны таңдау мен 

үшін, медицинамен және 

оған жету үшін қажетті 

не байланыстырады, ӛзімді 

және барлығын қоршау 

қалай қайта құрамын 

сияқты, ол ӛзге нәрсе. Ӛзім 

үшін анықтаған маңызды 

сәт - ол жаңаны 

тоқтамай оқу, (басқаша 

сӛзбен айтқанда – шексіз 

білместіктің кеңейетін 

кӛкжиегінен құтылу 

қажет). 

Ӛз ӛмірімді немен, не үшін 

арнағаным, тағы да 

маңыздырақ не болуы 

мүмкін? Осы ӛмірге 

қашанда бір нәрсені толық 

ӛзіңді берілумен жасасаң 

және арнасаң (ӛзіңді 

арнауға жоспарласаң), 

онда ол біртіндеп жаңа 

ӛткелдерді жеңумен, оның 

ӛмірінің айырылмас 

бӛлігіне айналады. 

Для меня медицина это не 

просто профессия или 

призвание - это искусство. 

Искусство, которое 

требует мастерства, 

оттачиваемого годами 

практики и тоннами 

прочтенных книг и 

практически всегда 

требующее творческого 

подхода. Не стоит 

мешать его с ремеслом, 

или массово производимой 

репродукцией шедевров, - 

это всегда процесс 

уникальный. 

Избрать медицину для 

меня значит не что иное, 

как перестроить себя и 

окружить всем, что 

связано с медициной и 

необходимо для еѐ 

постижения. Важный 

момент, который я 

уяснила для себя - это не 

переставать изучать 

новое, (иными словами – 

избавляться от бесконечно 

расширяющихся 

горизонтов незнания). 

Что же еще может быть 

важней чем то, чему ты 

посвятил свою жизнь? 

Когда что-то делаешь с 

полной отдачей и 

посвящаешь (планируешь 

посвятить) этому жизнь, 

оно 

неисправимо 

становится еѐ частью, 

постепенно завоевывая 

новые пределы, пока не 

станет неотъемлемым еѐ 

(жизни) компонентом. 

134 

For me, medicine is not just a 

profession or vocation - is an 

art. An art that requires skill, 

practice and sharpen for 

years been read tons of 

books, and almost always 

requires a creative approach. 

Do not interfere with his 

trade or mass-produced 

reproductions of 

masterpieces - it is always a 

unique process. 

To elect the medicine to me 

means nothing, how to 

rebuild itself and to surround 

everything that is connected 

with medicine and necessary 

for its attainment. The 

important point, which I 

learned about for yourself - it 

does not cease to explore 

new, (in other words - to get 

rid of an infinitely expanding 

horizon of ignorance). 

What else can be more 

important than what you have 

devoted your life? When 

something you do with full 

dedication and devote (plan 

to spend), this life, it is 

irredeemably part of it, is 

gradually gaining new limits, 

until it becomes an integral 

part of it (life) component.

Автор: Абдрахманов Олжас - ҚазҦМУ Тор-100 клубының қатысушысы 

Автор: Абдрахманов Олжас - участник клуба Тор-100КазНМУ 

Author: Olzhas Abdrakhmanov - member of the club Top-100KazNMU 

Дәрігер 

атағы 

мақтанышпен естіледі 

және дәрігердің міндеті, 

кез келген жағдайда 

адамдарға сауатты 

кӛмектесу болып 

табылады. Оқу уақыты 

кезінде біз болашақта 

Дәрігер деген аттаққа ие 

болу үшін, ұлан – байтақ 

кӛлемде ақпараттар 

аламыз және тер 

тӛккенше еңбектенуге 

міндеттіміз. Алынған 

ақпараттарды жеңілдету 

және жіктеу үшін, біздің 

университет құзыреттібағытталған 

оқытуды 

енгізді. 

Бес құзыреттер бойынша 

оқуда, мен бес түрлі 

жолмен апаратын 

Медицина деген аты бар 

қалаға жүргендеймін. 

Звание врача звучит гордо 

и задача врача, помогать 

людям в любых условиях и 

делать это грамотно. За 

время учебы мы получаем 

огромное количество 

информации и обязаны 

трудиться в поте лица, 

чтобы в будущем 

именоваться Врачами. Для 

облегчения 

и 

классификации полученной 

информации, наш 

университет ввел 

компетентно - 

ориентированное обучение. 

Обучаясь по пяти 

компетенциям, я словно 

иду по пяти дорогам, 

которые ведут в город, под 

названием Медицина. 

Первая 

дорога 

олицетворяет собой 

Знания и без нее, как без 

135 

The title sounds good doctor 

and the doctor's task to help 

people in any situation and 

do it competently. During the 

study we have a wealth of 

information and must work 

hard to be cited in future 

physicians. To facilitate the 

classification and the 

information received, our 

university has introduced a 

competence - based learning. 

Studying the five 

competencies, as if I'm on the 

five roads that lead into the 

city, under the name of 

Medicine. The first way 

represents the knowledge and 

without her, as without a 

good chest, which is all that 

you need in your new city. I 

do not limit themselves only 

to a university program, and 

try to learn new things from

Бірінші жол Білімді және 

онсыз ӛзіңнің жаңа 

қалаңда, сен үшін 

қажеттінің бәрі бар, 

жақсы сандықты жолды 

кейіптейді. Мен ӛзімді тек 

университеттік 

бағдарламамен ғана 

шектеп қоймаймын, басқа 

кітаптардан, медициналық 

жұрналдардан және т.б. 

жаңа нәрсені білуге 

тырысамын. 

Екінші жол – бұл 

Қарым - қатынас пен 

Коммуникация жолы. Адам 

– әлеуметтік тіршілік иесі, 

біз қазір қандай да бір кім 

болсақ, қарым қатынассыз 

біз сондай бола алмас едік. 

Мен 

студентті 


дағдыларды тек қана 


және психология 

кафедраларында ғана оқуға 

тиіс деп есептемеймін. 

Мен үшін бұл құзырет тек 

қана қарым қатынас 

жасай алу ғана емес, 

сонымен қатар шешендік 

ӛнерді меңгеріп, ӛзінің сӛзін 

дұрыс жеткізе білуі тиіс, 

ең бастысы, әңгімелесетін 

адамды ести және тыңдай 

білуді үйрену. 

Үшінші жол – бұл 

Тәжірибенің жолы. Егер 

білімді тәжірибеде 

қолдана білмесең, білім 

ештеңе емес. Мен 

есептеймін, дәрігер ӛзінен 

талап етілетін, ӛзіне 

хорошего сундука, в 

котором лежит все то, 

что тебе понадобиться в 

твоем новом городе. Я не 

ограничиваю себя только 

университетской 

программе, а стараюсь 

узнать новое из других 

книг, медицинских 

журналов и т.д. 

Вторая дорога – 

это дорога Общений и 

Коммуникаций. Человек – 

существо социальное и без 

общения мы бы не стали 

теми, кем являемся сейчас. 

Я не считаю, что студент 

должен обучаться 

коммуникативным 

навыкам только на 

кафедре коммуникативных 

навыков и психологии. Для 

меня данная компетенция 

представляет собой не 

только умение общаться, 

но и умение правильно 

выразить свою речь, 

овладеть 

азами 

ораторского искусства, а 

главное, научиться 

слушать и слышать 

собеседника. 

Третья дорога – это 

дорога Практики. Знания 

ничто, без умения 

применить их на практике. 

Я считаю, что врач 

должен уметь выполнять 

не только те манипуляции, 

которые требуются от 

него, но и те, которыми 

владеет младший 

медицинский работник. 

136 

other books, medical 

journals, etc. 

The second road - a road of 

Language Support. People - 

a social and without 

communication, we would not 

have those whom we are now. 

I do not think that the student 

has to learn communication 

skills only in the department 

of communication skills and 

psychology. For me, this 

competence is not only the 

ability to communicate, but 

also the ability to properly 

express it, and mastering the 

basics of public speaking, 

and most importantly, learn 

to listen and hear the 

conversation. 

The third road - a road of 

Practice. Knowledge is 

nothing without the ability to 

apply them in practice. I 

believe that a doctor should 

be able to perform not only 

the manipulation that is 

required of him, but also 

those owned by the junior 

medical officer. 

The fourth way - it's 

expensive Rights. Every year, 

our society becomes more 

educated, especially in 

matters that affect their 

rights. Honestly, our faculties 

are not delivered to the 

teaching of the competencies, 

and chair of the foundations 

of law is clearly unable to 

cope with this function. But I 

hope that after some time, 

this situation will change for

тиесілі шараларды 

орындауды біліп қана 

қоймай, сонымен қатар 

кіші медициналық 

қызметкердің де меңгеруі 

қажетті шараларды да 

орындауға тиіс. 

Тӛртінші жол – бұл 

Құқықтық жол. Жыл 

сайын, біздің қомымыз 

сауатты болып келе 

жатыр, әсіресе ӛздерінің 

құқықтарына қатысты 

сұрақтар тӛңірегінде. 

Шынымды айтсам, біздің 

кафедраларымызда бұл 

құзыреттен сабақ беру 

жүргізілмейді, ал құқық 

негіздері кафедрасы бұл 

жұмысты игере алмайды. 

Бірақ мен қандай да бір 

уақыт ӛткенен кейін, бұл 

жағдайдың жақсы жаққа 

ӛзгеретіндігіне 

үміттенемін және біз 

құқықтың сұрақтары 

бойынша тағаланамыз. 

Бесінші жол – 

Ӛзбетінше даму. Бұл 

құзыретке мен студенттің 

ӛзбетінше орындайтын 

жұмыстарын, 

оқытушымен қосымша 

сабақтарды және т.б. 

жатқызбаймын. Мен бұл 

құзыретте менім болашақ 

кәсібіме қажетті ӛзімнің 

барлық қиялдарымды 

дамыта аламын деп 

есептеймін. Бұл білімнің 

қандай болмасын саласы 

бойынша кітаптарды оқу, 

тілдерді 

үйрену, 

Четвертая дорога – 

это дорого Права. С 

каждым годом, наше 

общество становиться 

более грамотным, 

особенно в тех вопросах, 

которые касаются их прав. 

Честно сказать, на наших 

кафедрах не поставлено 

преподавание данной 

компетенции, а кафедра 

основ права явно не 

справляется с данной 

функции. Но я надеюсь, 

что уже через некоторое 

время данная ситуация 

изменится к лучшему и мы 

будем подкованы по 

вопросам права. 

Пятая дорога – 

Самосовершенствование. Я 

не отношу к данной 

компетенции выполнение 

СРС, дополнительные 

занятия 

с 

преподавателями и т.д. Я 

считаю, в данной 

компетенции я могу 

развить все свои фантазии 

по поводу, что нужно 

будет мне в моей будущей 

профессии. Это и чтение 

книг по все возможным 

отраслям знаний, обучение 

языкам, компьютерной 

грамотности и т.д. 

Невозможно выучить все, 

но можно постараться, 

ведь знаменитая пословица 

«Век живи, век учись», как 

нельзя лучше подходит 

медикам, хотя насчет 

первого я не совсем уверен. 

137 

the better and we will be 

versed in law. 

The fifth road - Self. I do not 

belong to the jurisdiction of 

the implementation of the 

CDS, additional sessions 

with teachers, etc. I believe in 

the competence I can develop 

all their fantasies about what 

you need is me in my future 

profession. This reading of 

books on all the possible 

branches of knowledge, 

language training, computer 

literacy, etc. 

It is impossible to learn 

everything, but you can try, 

as the famous adage "Live 

and learn" how to be better 

suited to physicians, even 

though about the first I'm not 

quite sure.

компьютерлік сауаттылық 

және т.б. 

Барлығын оқу мүмкін емес, 

бірақ тырысуға болады, 

атақты мақалда 

айтылғандай «Ғасыр ӛмір 

сүр, ғасыр бойы үйрен», 

бұл медиктерге жақын 

айтылғандай, бірақ бірінші 

айтылған шумақтары 

медиктерге 

айтылғандығына 

сенімсізбін. 

138

С.Ж.Асфендияров атындағы ҚазҦМУ студенттері ҥшін 

5 НЕГІЗГІ ҚҦЗЫРЕТТЕР 

5 ОСНОВНЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ для студентов КазНМУ имени 

С.Д. Асфендиярова 

5 BASIC COMPETENCE for students of KazNMU named after 

S.D.Asfendiyarov 

1. Когнитивті қҧзыреттер (білім) 

Когнитивная компетенция ( знания) 

Cognitive competence (knowledge) 

Оқуды тоқтатқан дәрігер – дәрігер болып саналмайды 

Врач переставший учиться, перестанет называться врачом 

A doctor who stopped learning, not a doctor any more 

139

Дәрілерді және олардың фармакологиялық әсерлерін білу 

Знание лекарств и их фармакологического действия 

Knowledge of medicines and their pharmacological action 

32 тіс – 32 бӛлек мҥше 

32 зуба – 32 отдельных органа 

32 teeth - 32 separate bodies 

140

Профилактика миллиондаған ӛмірлерді сақтайды 

Профилактика спасет миллионы жизней 

Prevention will save millions of lives 

Әр тҥрлі кӛздерден білімді жинай білу 

Умение почерпнуть знания из разных источник 

Ability to learn the knowledge from different sources 

141

2. Тәжірибелік қҧзыреттер (дағдылар) 

Операциональная компетенция (умения и навыки) 

An operational competence (skills) 

Тек теориялық білімі бар студент дәрігер емес, тек ғалым болады 

Обладая только теоретической базой, студент будет ученым, а не врачом 

The student with only a theoretical basis will be a scientist, not a doctor 

Дәрілерді синтездеу – ХХІ ғасырдың «наны» 

Синтез лекарств – «хлеб» фармацевта ХХI века 

Synthesis of medicines - the "bread" of pharmacy of twenty-first century 

142

Стоматологтың қолы мҥсіншінің қолындай 

Руки стоматолога все равно, что руки скульптора 

Hands of stomatologist is like the hands of the sculptor 

Ғылыми ҥйірмеге қатысу тәжірибелік дағдыларды меңгеруде міндетті 

болып табылады 

Посещение научных кружков является обязательным в приобретении 


Visiting academic circles is mandatory in the acquisition of practical skills 

143

Тәжірибелік және коммуникативті дағдылар ӛзара тығыз байланысты, 

біреуі екіншісінсіз бола алмайды 

Практические и коммуникативные навыки связаны воедино и одно, не 

может быть без другого 

Practical and communicative skills are linked together and one can not exist 

without the other 

144

3. Коммуникативті қҧзыреттер (коммуникациялар, соның ішінде 

шет тілдерді білу) 

Коммуникативная компетенция 

( коммуникации, в том числе и знание иностранных языков) 

Communicative competence (communication, including language 

skills) 

Науқасқа жақсы да, қайғылы да хабарды жеткізе білу 

Умение донести до пациента как хорошую, так и печальную для него 

информацию 

Ability to convey to the patient as well, so sad for him information 

145

Болашақ фармацевт клиентпен сыпайы болуы керек 

Будущий фармацевт должен быть вежливым и тактичным с клиентом 

Future pharmacist must be polite and tactful with the client 

Әр науқасты қабылдау арқылы студент ӛзінің коммуникативті қҧзыретін 

байыта тҥседі 

С каждым новым приемом пациента студент обогащает свою 

коммуникативную компетенцию 

Student enriches their communicative competence on each intake with new patient 

146

Ҧжымда қолайлы жҧмыс ортасын қалыптастыру 

Создание благоприятной рабочей обстановки в коллективе 

Creating a supportive work environment in a team 

Дәрігерлермен де, кіші медициналық қызметкерлермен 

де сыпайы қарым-қатынас 

Уважительное общение как с врачами, так 

и с младшим медицинским персоналом 

Respectful communication with both physicians and other medical staff 

147

4. Қҧқықтық қҧзыреттер (қоғамдағы дәрігер қызметінің қоғамдыққҧқықтық 

негіздері) 

Правовая компетенция (социально-правовые основы 

деятельности врачей в обществе) 

Legal competence (social and legal framework for physicians in the 

community) 

Науқас қҧқықтарын кемітуге жол бермей, ӛз міндеттерін орындау 

Запрет на ущемление прав пациента и соблюдение своих обязанностей 

The prohibition on infringement of the rights of patient and compliance with their 

obligations 

148

Дәрілерді тек дәрігер нҧсқауымен сату 

Продажа лекарств только по назначению врача 

Sale of drugs only on prescription 

Медициналық қҧжаттарды толтырудағы айқындылық 

Прозрачность в заполнении медицинской документации 

Transparency in completing medical records 

of 

Медициналық кодекс – болашақ 

дәрігердің киелі кітабы 

Медицинский кодекс –священная 

книга будущего врача 

Health Code, the sacred book 

the future physician 

149

Конструктивті талас дҧрыс шешім қабылдаудың қажетті бӛлігі 

Constructive debate necessary component in making the right decision 

Конструктивный спор необходимый компонент в принятии правильного 

решения 

5. Ӛз бетімен білім жетілдіру қҧзыреттері (ӛз білім деңгейін 

жоғарлату) 

The competence of self-education (raising your level of education) 

Компетенция самообразования (повышение своего уровня 

образования) 

150

Университет білім ордасы болса, студент осы білімнің тасымалдаушысы 

The university is a temple of knowledge, and student is a carrier of this knowledge 

Университет является храмом знаний, а студент носителем этих знаний 

Жасы ҥлкен әріптестермен зертханада жҧмыс жасау 

Work in the laboratory with senior colleagues 

Работа в лаборатории со старшими коллегами 

Халықаралық деңгейде әріптестерімен ӛз жҧмысының тәжірибесімен 

алмасу 

Sharing their experiences with colleagues at the international level 

Обмен опытом своей работы с коллегами на международном уровне 

151

Бҥгін біліміңді жетілдіре отырып, ертең науқас ӛмірін сақтайсың 

By accumulating knowledge in the present you will preserve the patient's health in 

the future 

Накапливая знания в настоящем – сохранишь здоровье пациента в будущем 

Ӛзін-ӛзі жетілдіру студенттің еңбегі мен бар кҥшін талап етеді 

Self-development requires hard work and efficiency of all the forces of the student 

Саморазвитие предполагает упорный труд и отдачу всех сил от студента 

152

Редакция: 

С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ҧлттық медицина университетінің білім 

сапасын зерттеу, бақылау және медициналық білім реформасын негіздеу 

Орталығы 

Редакция: 

Центр мониторинга анализа качества образования и научного сопровождения 

реформы медицинского образования Казахского национального медицинского 

университета имени С.Д.Асфендиярова 

153

Ð¼Ð¾Ð´ÐµÐ»Ñ Ð¼ÐµÐ´Ð¸ÑÐ¸Ð½ÑÐºÐ¾Ð³Ð¾ Ð¾Ð±ÑÐ°Ð·Ð¾Ð²Ð°Ð½Ð¸Ñ ÐºÐ°Ð·Ð°Ñ ÑÐºÐ¾Ð³Ð¾ Ð½Ð°ÑÐ¸Ð¾Ð½Ð°Ð»ÑÐ½Ð¾Ð³Ð¾ ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Ð¼Ð¾Ð´ÐµÐ»Ñ Ð¼ÐµÐ´Ð¸ÑÐ¸Ð½ÑÐºÐ¾Ð³Ð¾ Ð¾Ð±ÑÐ°Ð·Ð¾Ð²Ð°Ð½Ð¸Ñ ÐºÐ°Ð·Ð°ÑÑÐºÐ¾Ð³Ð¾ Ð½Ð°ÑÐ¸Ð¾Ð½Ð°Ð»ÑÐ½Ð¾Ð³Ð¾ ...