Cynllun Iaith Gymraeg - Rhondda Cynon Taf

CYNLLUN IAITH GYMRAEGwedi’i baratoi yn ôl gofynionDeddf yr Iaith Gymraeg 1993WELSH LANGUAGE SCHEMEprepared under the Welsh Language Act 1993

Cynllun Iaith y CyngorBwrdeistref Sirol Rhondda Cynon TafWedi’i baratoi yn ôl gofynion Deddf Yr Iaith Gymraeg 1993Ym mis Mehefin 1997, mabwysiadodd Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf yr egwyddor y byddai’n trin yGymraeg a’r Saesneg ar y sail eu bod nhw’n gyfartal wrth gynnal busnes cyhoeddus a gweinyddu cyfiawnder yngNghymru. Felly bydd y Cyngor yn cymhwyso’r egwyddor yma wrth ddarparu gwasanaethau ac mae’r Cynllunyma’n nodi sut bydd yn gwneud hynny.Mae’r Cynllun yma’n disodoli’r Cynllun blaenorol a ddaeth i rym ym mis Ebrill 2006. Bwriad y Cyngor ywadeiladu ar Gynllun y Gymraeg blaenorol a’i gryfhau.Mae materion sy’n ymwneud â’r Gymraeg yn rhan annatod o faterion ynghylch materion cydraddoldeb, arfer ddaa gwasanaethau gofal i gwsmeriaid. Y bwriad yw dod â’r Gymraeg yn rhan o brif ffrwd gwaith y Cyngor a fyddai’ngolygu bod dewis iaith yng nghyd-destun cynnal gwasanaethau ar gyfer y cyhoedd yn rhan o’r drefn naturiol.Cymeradwyodd Bwrdd yr Iaith Gymraeg y Cynllun diwygiedig yma dan ofynion adran 14(1) y Ddeddf ar 23 Medi 2009.Rhondda Cynon Taf County Borough CouncilWelsh Language SchemePrepared under the Welsh Language Act 1993In June 1997, Rhondda Cynon Taf County Borough Council adopted the principle that, in the conduct ofpublic business and the administration of justice in Wales, it would treat the English and Welsh languages ona basis of equality. This principle is being applied to the Council's service delivery and this Scheme sets outhow this will be achieved.This Scheme replaces the previous Scheme which was in force from April 2006. The Council’s intention isto build on the previous Welsh Language Scheme and strengthen it.Welsh language matters are an integral part of equality issues, good practice and customer careservices. The intention is to mainstream the language so that language choice in terms of publicservice becomes the norm.This revised Scheme was approved by the Welsh Language Board under section 14(1) of the Act on23 September 2009.

Cynllun Iaith Rhondda Cynon Taf 2009 – 2012RhagairDyma bedwerydd Cynllun y Gymraeg Cyngor Bwrdeistref Rhondda Cynon Taf sy wedi’i baratoi dan ofynion Deddf yrIaith Gymraeg 1993. Cymeradwywyd ar 15 Gorffennaf 2009 gan y Cyngor wedi cyfnod ymgynghori trylwyr.Nod y Cynllun, fel ag y bu gyda’r cynlluniau blaenorol, yw darparu gwasanaeth Cymraeg o’r radd flaenaf sy’n cwrdd aganghenion trigolion bwrdeistref sirol Rhondda Cynon Taf, p’un ai ydyn nhw’n siarad Cymraeg yn rhugl neu’n un o’roedolion a phobl ifainc niferus hynny sy’n dysgu’r iaith.Bwriad y Cyngor ydy mynd ati yn ystod cyfnod y Cynllun i fabwysiadu Strategaeth Sgiliau Ieithyddol a’u gweithreduer mwyn sicrhau ein bod ni’n gallu diwallu anghenion y cyhoedd sydd eisiau trafod â ni yn eu dewis iaith.Hyderaf y byddwch chi’n cytuno bod y cynllun newydd yn adeiladu ar waith da Cyngor Bwrdeistref Sirol RhonddaCynon Taf a’i fod yn dangos ein hymrwymiad parhaus i faterion sy’n ymwneud â’r Gymraeg i bawb sy’n byw, yngweithio neu’n ymweld â’r fwrdeistref sirol.Cynghorydd Eudine HanaganAelod o’r Cabinet ar faterion Addysg, Medrau a Dysgu Gydol Oes a Hyrwyddwraigdros Faterion y GymraegRhondda Cynon Taf Welsh Language Scheme 2009 – 2012ForewordThis is the fourth Welsh Language Scheme prepared by Rhondda Cynon Taf County Borough Council inaccordance with the Welsh Language Act 1993. Following extensive consultation, the Council approved theScheme on 15 July 2009.As with previous schemes, its aim is to provide services of the highest standard through the medium ofWelsh to meet the needs of residents of the county borough, whether they are fluent Welsh speakers orone of the many adults and young people who are learning the language.During the course of Scheme, the Council aims to adopt and implement a Language Skills Strategy toensure that we meet the needs of members of the public who would like to contact us in theirlanguage of choice.I am sure that you will agree that this new scheme builds on the good work already undertaken byRhondda Cynon Taf County Borough Council and that it shows our on-going commitment to Welshlanguage issues for the benefit of all those who live, work or visit the county borough.Councillor Eudine HanaganCabinet Member for Education, Skills and Lifelong Learning and Welsh Language Champion

1. NODAU AC AMCANION Y CYNLLUNTrwy baratoi’r cynllun yma, bwriad y Cyngor yw diogeludefnydd o’r Gymraeg a’i hyrwyddo ledled BwrdeistrefSirol Rhondda Cynon Taf.Yn ei ymdrin â’r cyhoedd a gweithredu’r brosesddemocrataidd, bydd y Cyngor yn trafod y Gymraeg a’rSaesneg yn gyfartal ac yn rhoi i’r ddwy iaith yr un statwsa’r un dilysrwydd.Bwriad y Cyngor yw darparu gwasanaeth cyson athrefnus i siaradwyr y Gymraeg yn ei wasanaethau i’rcyhoedd, fel bod pob adran a gwasanaeth yn gallu rhoigwasanaeth uniongyrchol i siaradwyr y Gymraeg neu’ngallu cael y gwasanaeth hwnnw iddyn nhw. Wrthwneud hynny, mae’r Cyngor yn cydnabod:• bod gan bobl Cymru hawl i ddewis pa iaith i’wdefnyddio yn eu hymwneud â’r Cyngor.• bod modd i’r bobl i fynegi’u barn a’u hanghenionyn well yn eu dewis iaith.• bod galluogi’r bobl i ddefnyddio’u dewis iaith ynfater o arfer dda yn hytrach na hawl sydd i’whildio.• y gallai gwadu’r hawl i’r bobl i ddefnyddio’udewis iaith eu rhoi dan anfantais.• bod materion sy’n ymwneud â’r Gymraeg ynrhan annatod o gynnal gwasanaeth da igwsmeriaid, arfer dda a’r rhaglen ynglŷn âchyfleoedd teg.• bod materion sy’n ymwneud â’r Gymraegyn rhan annatod o bob gwasanaeth mae’rCyngor yn ei gynnal.Dyma amcanion y cyngor o ran y Gymraeg:• galluogi pawb i ddefnyddio’r Gymraeg neu’r Saesnegyn ôl ei ddewis personol yn yr amrywiaeth helaeth owasanaethau a gweithgareddau sy’n cael eu darparuneu’u hariannu gan y Cyngor.• cynnwys defnyddio’r Gymraeg yn rhan annatod o bobcynllun sy’n cael ei drefnu dan nawdd arian Ewrop, danarweiniad y cyngor – a lle bynnag arall sy’n bosibl panfydd y Cyngor yn rhan o bartneriaeth ranbarthol.• cynnal safonau gwasanaeth yr un mor effeithiol yn yddwy iaith.• hyrwyddo defnyddio’r Gymraeg gan gyrff cyhoedduseraill sy’n ymwneud â’r Cyngor, a rhoi anogaeth isefydliadau a busnesau sy’n cynnal gwasanaethaucyhoeddus yn y cyfryw feysydd i ddefnyddio’r iaith.• monitro’r cynllun i ddiogelu safonau.• hybu defnydd o’r Gymraeg yn y fwrdeistref sirol.• trwy’i raglenni hyfforddi, bydd y Cyngor yn cyfrannu atgyrraedd targed Llywodraeth Cynulliad Cymru mewnperthynas â chynyddu nifer y siaradwyr y Gymraeg o5% erbyn 2011.• rhoi materion sy’n ymwneud â’r Gymraeg a dewis iaithwrth wraidd rhaglen materion cydraddoldeb acamrywioldeb.• mae dewis iaith yn rhan annatod o wasanaethau’rCyngor i gyd yn enwedig y rhai hynny sy’n fan cyswlltuniongyrchol ar gyfer y cyhoedd.• gwneud pob ymdrech i gynnal gwasanaethau o’r raddflaenaf sy’n cynnwys materion yn ymwneud â’rGymraeg yn rhan o’r drefn arferol ynglŷn â chynlluniogwasanaethau a’u cynnal - gan gynnwys materioncaffael a chytundebau trydydd parti.• rhaid rhoi ystyriaeth i’r Gymraeg yn rhan o brif ffrwd ytrefnau mewn perthynas â phob polisi a chynllunnewydd.

2. CYNLLUNIO A CHYNNAL GWASANAETHAU2.1 Polisïau a/neu gynlluniau newyddPan fydd y Cyngor yn paratoi polisïau neu gynlluniaunewydd a’u sefydlu, bydd yn asesu’r canlyniadauieithyddol i ofalu’u bod nhw’n bodloni gofynion ycynllun yma. Bydd y Cyngor yn gweithredu polisïau amentrau newydd hwyluso’r defnydd o’r Gymraeg llebynnag y bydd yn bosibl, ac yn ceisio cael y sefydliad isymud tuag at weithredu’r egwyddor ogydraddoldeb ar bob cyfle. Bydd y cyngor yn gofalubod y mesurau yn y cynllun hwn yn cael eucymhwyso yn achos polisïau a chynlluniau newyddadeg eu gweithredu.Byddwn ni’n ymgynghori â Bwrdd yr Iaith Gymraegynglŷn ag unrhyw bolisïau neu gynlluniau newydd addaw gerbron ac a allai effeithio ar Gynllun yGymraeg neu Gynllun Iaith corff arall. Fydd dimnewid i’r cynllun heb gytundeb y Bwrdd.Mae’r Cyngor yn anelu at hybu defnydd o’rGymraeg mewn polisïau a mentrau newydd arbob cyfle. Cydnabyddwn, serch hynny, ei bodhi’n bosibl na fydd modd gwneud hynny arunwaith mewn rhai amgylchiadau. Mewnachosion o’r fath, bydd y Cyngor yn ceisiohwyluso materion cyn gynted ag y byddhynny’n ymarferol.Mae’r swyddogion sy’n ymwneud â llunio agweithredu polisïau a chynlluniau newyddyn gwybod am ofynion Deddf yr IaithGymraeg 1993 a’n Cynllun y Gymraegninnau. Rydyn ni wedi paratoi arweiniadar gyfer swyddogion ynglŷn ag asesu paeffaith bydd prosiectau newydd yn2.2 Cynnal gwasanaethaudebyg o’i chael ar y cynllun a pha gamau bydd eu hangen argyfer parchu’r gofynion.Yn unol â gofynion Llywodraeth Cynulliad Cymru, maeCyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf yn ymrwymo i:Rhoi ystyriaeth i’r Gymraeg ym mhob agwedd ar ei waithgyda’r nod o fanteisio ar bob cyfle i:• hyrwyddo’r Gymraeg• cyfrannu at ddelfryd Llywodraeth y Cynulliad o greuCymru gwirioneddol ddwyieithog• cynllunio, cynnal a gwerthuso gwasanaethau yn y Gymraega’r Saesneg.Bydd y rheiny sy’n gyfrifol am baratoi polisïau yn RhonddaCynon Taf yn effro i’r ffaith bod y Cyngor yn cyfrannu atgynllun gweithredu Llywodraeth y Cynulliad o greu Cymruddwyieithog trwy gynyddu nifer siaradwyr y Gymraeg i 25.8%yn genedlaethol erbyn 2011, neu, o 28,000 i 29,400 yn achosRhondda Cynon Taf, trwy gyfrwng y gyfundrefn addysgstatudol yn bennaf.Mae’r Cyngor yn ymrwymo i roi cyfleoedd i siaradwyr yGymraeg i’w defnyddio hi, a hwysluso’r ffordd ar gyfergwneud hynny.Yn gam tuag at wireddu delfryd Llywodraeth y Cynulliad, ynogystal ag o ran materion cyfleoedd teg, bydd CyngorRhondda Cynon Taf yn gwneud pob ymdrech i gynnal rhagoro wasanaethau trwy gyfrwng y Gymraeg, un ai yn gorffarweiniol neu pan fo’n dylanwadu ar wasanaethau mae’rsector preifat neu’r sector gwirfoddol yn eu cynnal.Mae’r Cyngor yn ymrwymo i gadw llygad ar wasanaethau ynnhermau iaith a materion cydraddoldeb i ofalu bod yr unpwyslais yn cael ei roi ar y ddwy iaith.Mae i’r gwasanaethau mae’r Cyngoryn eu cynnal ar gyfer y cyhoeddamrediad eang iawn ac maen nhwo dan reolaeth y Prifweithredwr,Cyfarwyddwyr y Cyfadrannau aChyfarwyddwr GwasanaethAddysg a Dysgu Gydol Oes.Mae pob un ohonyn nhw’ngyfrifol am naill ai ystod owasanaethau uniongyrchol i’rcyhoedd neu wasanaethaucymorth anuniongyrchol.Nid pob gwasanaeth sy’ncael ei gynnal ynuniongyrchol gan uwchadrannau’r Cyngor. Asiantaethau neugyrff sydd o dan gytundeb i’r Cyngor fydd yn cynnal rhaiohonyn nhw – neu bydd swyddogaethau rheoleiddio yn rhoicyfeiriad i’w gweithrediadau trwy gyfrwng trydydd parti.Bydd gofyn, felly, am gynnwys agweddau perthnasol o’rcynllun yn rhan o’r cytundebau priodol.Ac yntau’n Awdurdod Lleol ar gfyer maes addysg, mae’rCyngor yn gyfrifol am gynnal ysgolion a gofalu bod digon oleoedd ynddyn nhw. Yn ogystal â hynny, mae e’n am gyfeiriadstrategol y Gymraeg ac addysg Gymraeg - drwy reoleiddio’rcwrícwlwm a chymeriad yr ysgolion. Fel arall, cyrffllywodraethu’r ysgolion sy’n cynnal y gwasanaeth i bob diben,ac yn penderfynu ar eu trefniadau a sut i ddefnyddio’uhadnoddau o ran staffio,

2. SERVICE PLANNING AND DELIVERY2.1 New Policies and/or InitiativesWhen the Council plans and formulates new policies orinitiatives, it will assess the linguistic consequences, to ensurethat they meet the commitments given in this Scheme. TheCouncil will use new policies and initiatives to mainstreamand facilitate the use of Welsh wherever possible and tomove the organisation closer to implementing the principle ofequality at every opportunity. The Council will ensure that themeasures contained in this Scheme are applied to newpolicies and initiatives when they are implemented.The Welsh Language Board will be consulted about any newpolicies or initiatives proposed which could affect theCouncil's Welsh Language Scheme, or the Scheme of anotherorganisation. The Scheme will not be altered without theBoard's agreement.The Council aims to promote the use of Welsh in newpolicies and initiatives, at every opportunity. However, it isrecognised that in some circumstances this may not bepossible immediately. In such instances, the Council willendeavour to expedite matters as soon as practicable.Officers involved in formulating and implementing newpolicies and initiatives have been made aware of therequirements of the Welsh Language Act 1993 and the WelshLanguage Scheme. Guidance has also been issued to officerson how to assess the likely impact of new proposals on theScheme and the steps required to ensure that thesemeasures are complied with.As per the Welsh Assembly Government’s guidance, RhonddaCynon Taf County Borough Council commits to:Considering the Welsh language in all aspects of itswork, with the aim of ensuring that every opportunityis taken to:• promote the Welsh language• contribute to the Assembly Government’s vision ofa truly bilingual Wales• plan, provide and evaluate services in Welsh andEnglish.Policy developers in Rhondda Cynon Taf will bemindful of the fact that it contributes to the WelshAssembly Government’s action plan for a bilingualWales by increasing the number of Welsh speakersto 25.8% nationally by 2011 or to 29,400 from28,000 in Rhondda Cynon Taf primarily via thestatutory education system.The Council commits to providing opportunitiesfor Welsh speakers to use the language, and dulypromoting and facilitating such opportunities.In order to help realise the Welsh AssemblyGovernment’s vision and in terms of equalopportunities, Rhondda Cynon Taf Council willstrive to commit to delivering more servicesthrough the medium of Welsh, whether as aLead Body or when influencing servicesprovided by the private or voluntary services.The Council commits to monitoringservices in terms of language as anequalities issue to ensure that equalemphasis is placed on both languages.2.2 Delivery of ServicesThe services provided by the Council for the public are verywide ranging and are under the management of the ChiefExecutive and the Group Directors and Director ofEducation and Life Long Learning - each responsible foreither a range of direct services to the public or indirectsupport services.Not all services are provided directly by the Council'sDivisions; some are provided on behalf of the Council byagencies or bodies contracted to the Council or controlledthrough regulatory functions or provided via a third party andrelevant aspects of the Scheme will need to be incorporatedinto appropriate contracts.As the Local Education Authority, the Council hasresponsibility for providing schools and ensuring sufficientschool places and, through regulation of the curriculum andthe character of schools, for thestrategic direction of the Welshlanguage and Welsh mediumeducation. The delivery of educationis otherwise substantially throughGoverning Bodies of schools, whodecide their arrangements and theapplication of resources in staffing,supplies and administration. TheCouncil provides supportservices for schools anddelivers some services, such asstudent awards, directly

cyflenwadau a gweinyddu. Mae’r Cyngor yn cynnalgwasanaethau cymorth i’r ysgolion ac yn cynnalgwasanaethau eraill, megis cymorthdaliadau ifyfyrwyr, yn uniongyrchol i’r cyhoedd. Bydd anogaethi gyrff llywodraethu i gydymffurfio â’r cynllun hwn oeiddo’r Cyngor, neu’i fabwysiadu, ac i fanteisio ar ycyfleusterau cyfieithu mae’r Cyngor yn eu cynnal iateb gofynion y cynllun, yn wasanaeth y bydd yn coditâl amdano.Bydd dull cynnal gwasanaeth ar gyfer y cyhoedd ynamrywio yn ôl ei natur a’i faint. Mae rhaigwasanaethau’n cael eu trefnu o brif ganolfannau’rCyngor ac eraill yn gweithredu drwy swyddfeydddosbarth, gwahanol ganolfannau, sefydliadaupreswyl a gweithluoedd eraill.Mae’r Cyngor wedi agor pedair canolfan ‘I BobUn’. Y bwriad yw agor dwy ganolfan I Bob Un arallgan roi cyfanswm o chwech.Mae rhai gwasanaethau lleol mae sefydliadau cyhoeddus eraillyn eu cynnal. Fe fydd y Cyngor yn cynnal trefniannaucydweithredu â sefydliadau o’r fath neu’n ysgwyddo rhaicyfrifoldebau ynglŷn â’u gwaith. Trwy gyfrwng ei berthynas â’rsefydliadau hyn, fe fydd y Cyngor yn goruchwylio, yn rhoianogaeth, yn galluogi, hwyluso neu roi cymorth ar fateriondefnyddio’r Gymraeg trwy hysbysebu ei gynllun a chynnigcyngor a chymorth ynglŷn ag e.Er nad yw hi, efallai, yn ymarferol cynnal y gwasanaethau i gydyn llwyr yn y Gymraeg ar hyn o bryd – y gwasanaethau mwyarbenigol a thechnegol yn enwedig – y bwriad yw cynniggwasanaeth mor gynhwysfawr ag y bo modd. Byddswyddogion nad ydyn nhw’n medru’r Gymraeg yn caelgwybodaeth am y gwasanaethau sydd ar gael a sut mae dodo hyd iddyn nhw. Byddwn ni’n tynnu sylw’r gweithwyr i gydat y cynllun, yr ymrwymiadau sydd ynddo, a’r systemau, ygweithdrefnau a’r gwasanaethau sydd gyda ni ar gyfergwireddu’r ymrwymiadau hynny.2.3. Gwasanaethau sy’n cael eu darparu ar ran y Cyngor ganeraill, megis cytundebau trydydd-partiBydd y Cyngor yn gofalu bod pob sefydliadsy’n cynnal gwasanaethau ar ei ran yncydymffurfio ag amodau’r cynllun yma.Rhaid i unrhyw gytundeb neu drefniantnewydd sy’n ymwneud â chynnalgwasanaethau i’r cyhoedd yng Nghymrutrwy gyfrwng trydydd-person gydymffurfioâ thelerau’r Cyngor ac mae hynny’ncynnwys (heb gyfyngiad) y gwasanaethausy’n cael eu cynnal dan deleraucytundeb â chorff allanol.Bydd y Cyngor yn gofalu, drwy gyfrwngei drefniadau cytundebol, bod yrasiantaethau neu’r ymgymerwyr ynparchu unrhyw elfennau perthnasolyn y cynllun yn eu hymwneud â’rcyhoedd. Pan fydd gwasanaeth i’wgynnal trwy delerau cytundeb,bydd materion penodol sy’nymwneud â’r Gymraeg wedi’unodi yn y fanyleb a byddwn ni’ncymryd y camau priodol i ofalubod yr ymgymerwr yn gallu’ugweithredu a’i fod yn gwneudhynny ar ôl cael y cytundeb.Pan fyddan nhw’n sefydlucytundebau newydd ar gyfercynnal gwasanaethau, ycyfarwyddwyr perthnasol fydd yn gyfrifol am ofalu bod yrasiantaeth neu’r cwmni sy’n ymgymryd â’r gwaith ar ran yCyngor yn cydymffurfio â gofynion y Cynllun.Trwy gynnwys manylion perthnasol gofynion y cynllun yn ydogfennau cynnig, cytundebau a’r amodau – a thrwyddatganiadau dull, lle y bo hynny’n briodol – byddwn ni’ngwneud hynny.Mae anghenion gwasanaeth dwyieithog i’w nodi’n benodol acyn briodol fanwl ym mhob cytundeb. Fydd manylebau nadydyn nhw’n amgenach na datganiadau cyffredinol ddim yndderbyniol am eu bod nhw’n torri amodau’r cynllun yma a,thrwy hynny, ofynion Deddf yr Iaith Gymraeg 1993.Dyma rai enghreifftiau o arfer dda:• cynnig dewis o iaith i’r cyhoedd/defnyddwyr gwasanaethauyn eu hymwneud â’r ymgymerwr trwy lythyr, ffurflen, dros yffôn neu sgwrs wyneb yn wyneb.• ateb llythyron yn yr iaith a ddefnyddiodd aelod o’rcyhoedd/defnyddiwr.• dosbarthu deunyddiau dwyieithog.• cyhoeddi neu arddangos rhybuddion dwyieithog neu godiarwyddion dwyieithog.Byddwn ni’n sefydlu trefn i gadw llygad ar y modd maeymgymerwyr, asiantaethau a thrydydd person yn parchugofynion y cynllun trwy weithredu’r trefnau cadw llygadsafonol, a hynny’n cynnwys cael adroddiadau rheolaidd argyflawniad yr ymgymerwyr a’r asiantaethau.

to the public. Governing bodies will be encouraged toconform to or to adopt the Council's Welsh LanguageScheme, and to make use of translation facilities as achargeable facility provided by the Council to meet therequirements of the Scheme.The way in which a service is delivered to the public variesaccording to its nature and size. Some services are providedfrom the Council's main office centres, whilst others operatethrough local offices, depots, centres, residentialestablishments, libraries, leisure centres and other workplaces.The Council has developed four “one-stop shops” orOne4All Centres. There are plans to increase the number ofOne4All Centres to six.Some local services are provided by other publicorganisations. The Council works in partnership with suchorganisations, or may have some responsibilities for theirwork. Through its relationship with theseorganisations, the Council will encourage, enable,facilitate or support the use of Welsh by publicising itsScheme and offering advice and assistance.Whilst it may not be practicable currently to providefor all public services to be fully available in Welsh,especially some specialist and technical services, theintention is to provide as comprehensive a service aspossible. Council staff who do not speak Welsh willbe provided with information on the services thatare available and how they can be accessed. All staffwill be made aware of the Scheme, thecommitments contained within it, and the systems,procedures and services in place to meet thosecommitments.2.3. Services Delivered on Behalf of the Council by othersi.e. “Third Party” AgreementsThe Council will ensure that all organisations carrying outservices on its behalf will comply with this Scheme. Any newagreement or arrangement concerned with the provision ofservices for the public in Wales entered into with a third partymust conform with the Council’s terms and this includes(without limitation) services which are contracted out.The Council will ensure, through its contracting arrangements,that agencies or contractors implement any relevant elementsof the Scheme when dealing with the public. When a serviceis put out to contract, relevant Welsh language aspects will bedetailed in the service specification and appropriate steps willbe taken to ensure that the contractor is able to carry themout and has subsequently carried them out.In letting any new contract for the delivery of services,Directors will be responsible for ensuring that the agency orcompany that undertakes the work on the Council's behalfcomplies with the requirements of the Scheme.This will be achieved by including relevant details of theScheme's requirements in tender documents, contractspecifications agreements and conditions and, whereappropriate, method statements.Bilingual service needs are to be specified explicitly, and inappropriate practical detail, in contract documentation.Specifications that are limited to only general statements areunacceptable, because they breach the requirements of theAuthority’s Welsh Language Scheme and therefore therequirements of the 1993 Welsh Language Act.Examples of good practice include:• offering the public/service user a choice oflanguage in their dealings with thecontractor by letter or form, over thetelephone, or face to face• responding to letters in the languageused by the public/service user• issuing bilingual material• publishing or erecting bilingual noticesor erecting bilingual signs.Provision will be made to monitor thecompliance of contractors, agents andother third parties with the Scheme,through the use of standardmonitoring arrangements, includingobtaining regular performancereports from contractors andagents.

Mae’n bosibl bydd rhai cytundebau’n ymwneud âthrefniadau dros gyfnod byr neu ynglŷn â gorchwylneu weithgaredd penodol, lle nad oes modd mynnueu bod nhw’n parchu’r cynllun yn ei gyflawnder. Byddagweddau perthnasol ar y cynllun yn cael eu cynnwysyn yr amgylchiadau hyn a bydd y Cyngor yn cadwllygad ar y cyfryw gytundebau a threfniadau i ofalu’u bodnhw’n parchu gofynion y cynllun - cyn belled ag y bo modd -ym mhob achos.Mae copïau o’r ddogfen ganllawiau wedi’u dosbarthuymhlith aelodau o’r staff ynglŷn â’r gweithdrefnau ar gyferparatoi cytundebau a thrafod telerau gydag ymgymerwyr acasiantaethau.2.4 PartneriaethauMae’r Cyngor yn gweithio trwy drefn partneriaethgyda chyrff cyhoeddus, sefydliadau o’r sectorgwirfoddol ac asiantaethau eraill. Mae 5 prifbartneriaeth strategol yn Rhondda Cynon Taf aphob un yn gysylltiedig â delfryd CymunedauDiogel y Cyngor yn ei ddogfen “Bywyd Gwell”2004 - 2014• Partneriaeth Cymunedau Diogel• Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Lles• Partneriaeth “Ein Milltir Sgwâr”• Partneriaeth Adfywio’r Economi• Partneriaeth “Addysg ar gyfer Ffyniant” –Bro DysgSerch hynny, mae dros 100 o bartneriaethau– rhai ffurfiol a rhai anffurfiol – sy’n cynnwyssectorau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol ynogystal â’r cyhoedd. Felly, mae’r Cyngor yngweithredu ar sawl lefel pan fydd e’ngweithio gydag eraill:(i) Pan fo’r Cyngor yn arwainpartneriaeth, yn strategol ac ynariannol, bydd e’n gofalu y byddgwasanaethau sy’n cael eu cynnal argyfer y cyhoedd yn bodloni gofynion(ii)(iii)(iv)Cynllun y Gymraeg, e.e. Partneriaeth Adfywio Strategol idrafod materion cyllid Cydgyfeirio a chynlluniau adfywiostrategol eraill.Pan fo’r Cyngor yn ymuno â phartneriaeth y mae corffarall yn ei harwain, bydd ei fewnbwn i’r bartneriaeth yncydymffurfio â gofynion y cynllun iaith yma a bydd yCyngor yn rhoi anogaeth i aelodau eraill o’r bartneriaeth,hwythau, i gydymffurfio â nhw, e.e. Partneriaethau Bro.Pan fo’r Cyngor yn gweithredu yn rhan o gyfungorff,bydd yn annog y cyfungorff yntau i fabwysiadu polisidwyieithrwydd. O weithredu’n gyhoeddus yn enw’rcyfungyrff, bydd y Cyngor yn gweithredu’n unol â’rcynllun iaith hwnnw, e.e. Cyfungorff Caffael Cymru,Cyfungorff Bywyd Gwell.Pan fo’r Cyngor yn ymuno â phartneriaeth, neu’n sefydlupartneriaeth, bydd yn gofyn i’r darpar bartneriaid am eucynlluniau iaith, polisïau iaith neu’r modd y maen nhw’nbwriadu gweithredu yn ddwyieithog. Yn rhan o bobpartneriaeth, bydd yn cynnig cyngor a chymorth i’rsefydliadau eraill sy’n rhan ohoni.Bydd y Cyngor yn rhoi canllawiau i swyddogion sy ynghlwm âgweithio trwy drefnau partneriaeth - gan amlinellucyfrifoldebau’r cyngor dan ofynion cynllun y Gymraeg - amynegi sut dylai swyddogion gymhwyso gofynion y cynlluniaith mewn perthynas â gwaith y bartneriaeth.2.5 GrantiauArfer y Cyngor yw gwahodd poblsy’n cyflwyno cais amgymhorthdal i amlinellu sutmaen nhw’n bwriaduadlewyrchu natur ddwyieithogy gymuned yn y gweithgareddmaen nhw’n gofyn amgymorth i’w gynnal. Pan fyddyn dyrannu arian achymorthdaliadau, dylai’rCyngor ystyried: cynnwys meini prawf ynghylch y Gymraeg argeislenni ynghyd ag argymhellion ynglŷn â pha weithgareddaubyddai modd eu cynnal yn ddwyieithogi gofalu bod sefydliadau yn rhoi ystyriaeth i’r angen amhyrwyddo’r Gymraegii rhaid i sefydliadau sy’n cynnal achlysuron i’r cyhoedd ofalu’ubod nhw’n ddwyieithog lle y bo hynny’n ymarferoliii gofalu bod y cynllun ‘dyrannu cymorthdaliadau’ yn bodlonigofynion Cynllun y Gymraeg

There may be contracts or arrangements of short duration,and for a specific task or activity, where it is not practicable torequire full compliance with the Scheme. Relevant aspects ofthe Scheme will be included in these circumstances. TheCouncil will monitor any such contracts or arrangements, toensure that as full compliance as possible with the Scheme isachieved in all cases.Written guidance has been issued to staff on theprocedures to be followed when preparing contractsand when dealing with contractors and agents.2.4 PartnershipsThe Council works in partnership with public bodies,organisations from the voluntary sector and other agencies.There are 5 main strategic partnerships in Rhondda Cynon Tafwhich are linked to the Council’s 10 year Community Planvision “A Better Life” 2004 - 2014• Community Safety Partnership• Health Social Care and Well Being• Living Space Partnership• Economic Regeneration Partnership• Learning for Growth Partnership – Bro DysgHowever, there are in excess of 100 partnerships both formaland informal with not only the public sector but also theprivate and voluntary sectors as well as the public. The Councilworks on many levels when working with others:(i) When the Council is the strategic and financial leaderwithin a partnership, it will ensure that the public serviceprovision is compliant with the Welsh Language Scheme,e.g. the Strategic Renewal Partnership to deal withConvergence funding and other strategic regenerationinitiatives.(ii) When the Council joins a partnership in which anotherbody is leading, the Council’s input to the partnershipwill comply with the Welsh Language Scheme and theCouncil will encourage other parties to comply, e.g. theLocal Community Partnerships.(iii) When the Council is a partner in aconsortium, it will encourage the consortiumto adopt a bilingual policy. When actingpublicly in the name of the consortium, theCouncil will act in accordance with its WelshLanguage Scheme, e.g. the Welsh PurchasingConsortium, the Better Life Consortium.(iv) When the Council joins or forms apartnership, it will ask prospective partnersabout their Welsh Language Schemes,Language policies or the means by whichthey will operate bilingually. Within anypartnership, the Council will offer adviceand support to the other partnerorganisations.The Council will prepare guidance for officerswho are involved in partnership working,outlining the Council’s responsibilities inaccordance with the language scheme andstating how officers should apply therequirements of the language scheme tothe partnership’s work.2.5 GrantsThe Council invites applicants for grants to outline in theirapplication how they propose to reflect the bilingual nature ofthe community in the activity for which they are seekingassistance. When administering funding and grants fororganisations, the Council should consider: including Welshlanguage criteria on application forms together withrecommendations as to what activities could be providedbilinguallyi ensuring that organisations consider the need to assist andpromote the Welsh languageii if organisations hold publicevents and activities for thepublic, they must ensure theyare bilingual as far as ispracticableiii ensuring that the grantscheme complies with theCouncil’s LanguageScheme

2.6 Swyddogaethau rheoleiddioPan fydd y Cyngor yn gweithredu’n rhan o swyddogaethreoleiddio, megis caniatáu trwyddedau a rhoi hawliau, fefydd yn annog pob mudiad, sefydliad neu unigolyn ifabwysiadu arfer ddwyieithog ac arfer y Gymraeg yn rhano’i weithgareddau.I wneud hynny bydd y Cyngor yn datgan ei fod e’ngweithredu Cynllun y Gymraeg.Mae’r Cyngor yn ymrwymo i:i rhoi anogaeth i sefydliadau trydydd-parti sy’n cynnalgwasanaethau ar gyfer y cyhoedd i gynnwys y Gymraeg;ii tynnu sylw’r sefydliad at Gynllun y Gymraeg y Cyngora’r enghreifftiau o arfer dda sy’n cael eu nodi ynddo, gangynnwys mesurau ynghylch defnyddio’r Gymraeg mewncytundebau cynnal gwasanaethau, trwyddedaugwasanaethau neu mewn dogfennau rheoleiddio eraill;iii rhoi cyngor a chymorth i sefydliadau.Dyma enghreifftiau o’r modd y gall y Cyngor weithredu’rwedd yma ar y cynllun pan fydd yn cyflawni’iswyddogaethau rheoleiddio a statudol: -Natur ydylanwadAr bwy? Sut? Beth?Gwasanaeth âchyfrifoldeb am eiweithreduNawddTrefnwyr sioeaulleolMeini prawf argyfer cyflwyno caisRhaglen a hysbysebionGwasanaeth HamddenBro MarchnataCorfforaetholCytundebau Tacsis/bysiau Cytundebgwasanaeth (e.e.ysgolion)Arwyddion, hysbysebionac unrhyw ohebiaethCyfadran yGwasanaethauAmgylcheddCytundebArlwywyr e.e.ysgolion,achlysuron(i) Amodaucynnig amgytundeb(ii) Cytundeb/isgytundebBwydlenni/arwyddion argyfer achlysuronCyfarwyddiaethAddysg – Gwasanaethaui’r YsgolionStatudol Datblygwyr Ceisiadau amganiatâd cynllunioMateriontrwyddedu /GorfodiMaterioncaffaelElusennau:Ymgyrch-oeddcodi arian o ddrwsi ddrws /canol trefiTrwydded-augambloPob un o’rymgymer-wyr sy’ncynnal gwasanaethaui’r cyhoedd/ i’r ysgolionAmodau’rdrwyddedManyleb ycytundeb a llythyrcytundebEnw’r datblygiad(au) e.eenwau strydoedd /ystadau tai / arwyddionffyrddBlychau casglu ariandwyieithog / bwcedi /bathodynnau ‘adnabod’Tocynnau’r drwydded /bonyn rhan y prynwrPriffyrdd: rhybuddion,arwyddion, marciau’rffordd yn ddwyieithog,Ysgolion / Addysg:ymgyrchoedd diogelwchy ffyrdd / cyrsiaumedrau seicloYmwybyddiaeth ogyffuriau /camddefnyddio cyffuriauCyllun Cerdyn Validate(tystiolaeth o oedran –cerdyn adnabod)Isadran MaterionCynllunio – Cyfadran yGwasanaethauAmgylcheddIsadran MaterionTrwyddedu, GwasanaethIechyd a Diogelwch yCyhoeddUned Materion CaffaelacIsadran y Ffyrdd(diogelwch y ffyrdd amedrau seiclo) Cyfadrany GwasanaethauAmgylcheddCyfadran yGwasanaethauCorfforaethol,Partneriaeth CymunedauDiogelMae canllawiau manwl arweithredu’r cam yma wedi’udosbarthu ymhlith aelodauo’r tasglu - i’w cyflwyno iswyddogion sydd ynglŷn â swyddogaethau rheoleiddio. Ynogystal â hynny mae’r adran yma o’r cynllun wedi’iphwysleisio’n fanwl yn y canllawiau newydd i’r staff sydd argael ar bapur neu i’w codi oddi ar y fewn-rwyd.

2.6 RegulationThe Council, when exercising a regulatory function, such asthe granting of licences and permissions, will encourage anyorganisation, body or individual to adhere to bilingual practicesand use the Welsh language in their activities.It will do so by stating that the Council operates a WelshLanguage Scheme The CounciI commits to:i encouraging third party organisations who provide servicesto the public to use the Welsh language in their servicedeliveryii referring the organisation to the Council’sLanguage Scheme and the good practiceestablished in it, including measures in relation tousing the Welsh language in service agreements,service licences or in other regulatorydocumentationiii offering guidance and support to organisationsExamples of how the Council can implement thisaspect of the Scheme in conducting its regulatoryand statutory functions are as follows: -Nature of theInfluenceOn whom? How? What?Service responsiblefor implementationSponsorshipOrganisers ofLocal ShowsCriteria for makingan applicationEvents programme andadvertisementsCommunity LeisureCorporate MarketingContract Taxis/ buses Service contract(e.g. school)ContractCaterers(e.g. schools,events)(i) Tenderingconditions(ii) Contract/subcontractSigns andadvertisementsany correspondenceMenus/Signs for theoccasion(s)Environmental ServicesEducation - schoolsservicesStatutory Developers Planning application Name ofdevelopment(s) i.e.streets / housing estates/ highway signagePlanning SectionEnvironmental ServicesLicensing /enforcementProcurementCharities: door todoor /towncentre fundraisingcampaignsgambling licencesAll contractorswho areproviding aservice to thepublic / schoolsCondition ofLicenceContractspecification andcontract letterBilingual collectionboxes / buckets / staffidentification badgesLicence tickets /purchaser stubsHighways: bilingualnotices, signage, roadmarkingsSchools / education:road safety campaigns /cycle proficiencydrugs awareness /substance misuseValidate (proof of ageidentity card)Public Health andProtection, LicensingSectionProcurement Unit &EnvironmentalServices HighwaysSection (roadsafety and cycleproficiency)CorporateServices,CommunitySafetyPartnershipComprehensive guidance on the implementation of thismeasure has been distributed to the Task Force for submissionto officers administering regulatory functions. This area of theScheme has also been highlighted in detail in the revised StaffGuidelines which are availableboth in paper format andheld on the staff intranet fordownload as appropriate

2.7 Safon Gwasanaeth yn y GymraegBydd y Cyngor yn croesawu trafodion yn y Gymraegneu’r Saesneg ac mae’n anelu at roi gwasanaeth yr unmor effeithiol yn y ddwy iaith o ran materioncydraddoldeb, arfer dda a gwasanaeth gofal da igwsmeriaid.Bydd datganiad ar yr egwyddor o roi gwasanaeth o’run safon uchel yn y ddwy iaith yn y dogfennauallweddol, megis cynlluniau gwasanaeth a dogfennaupolisi.Y nod fydd rhoi gwasanaeth o safon uchel yn gysonym mhob agwedd ar waith cyhoeddus y Cyngor, ynysgrifenedig ac ar lafar, yn unol ag ymrwymiadau’rcynllun hwn. Byddwn ni’n adolygu safon ygwasanaeth yma’n rheolaidd a’r nod fydd gwellaarni’n barhaus.Yn gam pellach tuag at wireddu nod safon yCyngor mae e’n ymrwymo i’r safonau cyfieithucanlynol:• ymroddiad i feithrin medrau cyfieithucyfieithwyr ymhellach.• gofalu bod cysondeb o ran terminoleg adiwyg testunau i osgoi achosion o ddyblygugwaith e.e. trwy fanteisio ar dechnoleggwybodaeth rhaglenni “cof gyfieithu”,cronfeydd geirfa/terminoleg• cymhwyso egwyddorion cyweiriau iaithCymraeg Clir, (cf.Ymgyrch Plain English)• darparu meddalwedd, cyfeirlyfrau achyfleoedd hyfforddi ar gyfer gweithwyrdwyieithog• pwyso a mesur ym mha fodd galluned cyfieithu’r Cyngor ddylanwaduar weithwyr a rhoi cymorth iddynnhw er budd gwasanaethau CymraegMewn perthynas â thechnoleg gwybodaeth bydd yCyngor yn:• gweithio i gyrraedd Safonau e-lywodraethu Bwrdd yr IaithGymraeg• parchu canllawiau Bwrdd yr Iaith Gymraeg mewnperthynas â datblygu gwefan y Cyngor a’i chynnal a’i chadwi ddibenion cydraddoldeb iaith• hyrwyddo dwyieithrwydd ymhlith cyfranwyr i’r wefan,megis Awduron Gwybodaeth Cymuned.O ran y gwasanaethau cyfathrebu â’r cyhoedd,mae’r Cyngor yn ymrwymo i:• lle bynnag bo’n bosibl, gofalu bod gwasanaeth dwyieithogar gael i ymwelwyr a’r rheiny sy’n ffonio’r cyngor• cyflwyno trefn ar gyfer gofalu bod delwedd y derbynfeyddyn un gadarnhaol a chroesawgar• uwchadran adnoddau dynol yn gweithredu strategaethmedrau dwyieithrwydd ar draws y cyfadrannau ac sy’ncynnwys pennu medrau iaith yn fedr hanfodol o blith ycymwyseddau ar gyfer swyddi rheng flaen a hyfforddiant yny gweithle

2.7 The Standard of Service in WelshThe Council welcomes dealings in Welsh or English and aimsto provide an equally effective standard of service in bothlanguages as a matter of equality, good practice and goodcustomer service.The principle of delivering an equally high service in bothlanguages will be stated in key Council documents, such asservice plans and policy documents.The aim will be to provide a consistently high standard ofservice in every aspect of the Council's public work, writtenand orally, in accordance with the commitments of thisScheme. The standard of this service will be subject to annualreview, with the aim of continually improving the standard.To work further towards the quality standard the Councilcommits to the following translation standards: ensuring acommitment to further develop translators’ skills.• ensuring consistency of terminology and text formulation toavoid duplicating work and drafting e.g. by using informationtechnology translation memory and terminology data banks• using Cymraeg Clir, language registers (cf. Plain EnglishCampaign)• providing software, reference books and trainingopportunities for bilingual staff• considering how the Council’s translation unit can influenceand support staff for the benefit of Welsh language servicesWith regard to information technologythe Council will:• work towards the Welsh Language Board’s e-Government Standards• use the Welsh Language Board’s guidelines fordevelopment and maintenance of the Council’swebsite to ensure linguistic equality• promote bilingualism amongst contributors tothe site, such as Community Information Authors.In terms of verbal communication servicesthe Council commits to:• Offering a bilingual service, for visitors ortelephone callers where ever possible• establishing a mechanism for ensuring apositive and welcoming image in publicreception areas using corporate branding thatis designed bilingually.• corporate human resources developing anddriving the bilingual skills strategy to beimplemented throughout the directorateswhich will include designating languagecompetencies for frontline posts andtraining the workforce

3. TRAFOD GYDA PHOBL SY’N DEFNYDDIO’R GYMRAEG3.1 GohebiaethMae croeso i’r cyhoedd i ohebu â’r Cyngor yn yGymraeg neu yn y Saesneg. Bydd pob llythyr a negese-bost sy’n dod i law yn Gymraeg yn cael ei ateb ynyr un iaith. A bydd cydymffurfio â’r safonau hynny abennwyd e.e. cynllun adborth y Cyngor.Rhaid i ohebiaeth sy’n cael ei hanfon trwy gyfrwngelectronig ar gyfer sylw’r cyhoedd gan gynnwyscylchoedd o gleientiaid gael ei hystyried yn gyfrwngsafonol, ac felly mae rhaid i bob cylchlythyr, hysbysiada chylchgrawn barhau i fod yn ddwyieithog waethfo’r cyfrwng sy’n cael ei ddefnyddio.Os bydd y Cyngor yn gwybod ei bod yn well ganunigolyn, cylch o bobl neu sefydliad i gael llythyronyn y Gymraeg, yna bydd gohebiaeth ddechreuol yCyngor yn y Gymraeg. Bydd unrhyw ohebiaethsydd ei hangen yn sgîl llythyr, cyfweliadau neualwad ffôn yn y Gymraeg hefyd, oni bai bod yr aelod o’rcyhoedd wedi mynegi’n wahanol.Mae’r Cyngor wedi sefydlu cronfa ddata o bobl/sefydliadau ymae’n well gyda nhw ohebu neu drafod â’r Cyngor yn yGymraeg. Mae’r bobl yma wedi caniatáu i gynnwys euhenwau’n rhan o’r gronfa ddata. Byddwn ni’n cyhoeddi’rnewidiadau diweddaraf ymhlith adrannau mewnol trwy ddolengyswllt. Lle bynnag bo’n bosibl, mae cofnodi dewis iaith ar nifero systemau ystafell gefn unigol. Mae’r Cyngor yn gweithio tuagat ledaenu’r arfer yma i systemau papur a systemau cyfrifiaduroleraill, fodd bynnag o gymryd i ystyriaeth maint a chylchgorchwyl y Cyngor bydd hyn yn cymryd peth amser.Yn ôl yr arfer, bydd cylchlythyron neu lythyron safonol,llythyron cyffredinol at y cyhoedd yn ddwyieithog bob amser -llythyron ynglŷn â Threth y Cyngor, rhybuddion ynglŷn â chauffyrdd a gwybodateh ynglŷn ag achlysuron lleol, er enghraifft.3.2 Trafod dros y ffônMae croeso i aelodau o’r cyhoedd arfer yGymraeg neu’r Saesneg wrth gysylltu â’rCyngor dros y ffôn. Bydd y cyfarchiaddechreuol wrth y switsfwrdd - ac unrhywnegesuon peiriant ateb - yn ddwyieithog.Mae’n canolfan alwadau sydd ag aelodau ostaff sy’n medru’r Gymraeg, yn derbynmwyfwy o alwadau. Er bod y Cyngor yngwneud pob ymdrech i ofalu bodgwasanaethau o’r fath ar gael bob tro,efallai bydd rhai achlysuron yn codi panna fydd hynny’n bosibl. Mae’r Cyngorhefyd yn ymwybodol o’r ffaith bodcynllun dan arweiniad Llywodraeth yCynulliad ar faterion cael mynd atwasanaethau dwyieithog ar waith abydd e’n rhoi ystyriaeth i unrhywgyfleoedd rhannu darpariaethau ar y cyd fydd yn codi arddiwedd y cynllun (2009).Yn rhan o Strategaeth Medrau Ieithyddol y Cyngor, bydd polisihyfforddiant a recriwtio yn cael ei fabwysiadu erbyn ailflwyddyn y Cynllun ac sy’n canolbwyntio ar gyflogi digon o staffdwyieithog i gynnal gwasanaethau dwyieithog.Os bydd rhywun yn dymuno trafod yn y Gymraeg, bydd yswyddog sy’n ateb yn cyfeirio’r alwad at swyddog yn yr adranneu’r gwasanaeth priodol sy’n medru’r Gymraeg - neu atswyddog Cymraeg a fydd yn gallu helpu drwy gysylltu â’rswyddog priodol i ateb yr ymholiad. Oni fydd swyddogCymraeg ar gael, bydd y sawl sy’n ffonio’n cael cynnig y byddrhywun yn ei ffonio yn ôl cyn gynted ag y bo modd, neubarhau â’r sgwrs yn y Saesneg. Ambell dro, efallai bydd gofynateb ymholiadau cymhleth neu arbenigol yn y Saesneg.3.3 Cyfarfodydd y CyngorByddwn ni’n rhoi’r un statws a’run dilysrwydd i’r Gymraeg a’rSaesneg ym mhob un ogyfarfodydd swyddogol o’rCyngor llawn, pryd bynnag –a lle bynnag – y byddhynny’n ymarferol.Bydd rhybuddion o gyfarfodydd y Cyngor yn ddwyieithog acyn nodi y bydd cyfieithiad o gofnodion y cyfryw gyfarfodydd argael o dderbyn cais gan aelodau o’r cyhoedd.Pryd bynnag bo hynny’n ymarferol, bydd y Cyngor yn paratoi’rpapurau ar gyfer y cyfarfodydd hynny yn y ddwy iaith.

3. DEALING WITH THE WELSH SPEAKING PUBLIC3.1 Written CommunicationThe public are welcome to deal with the Council in writing ineither Welsh or English. Every written communication e.g.letter and e-mail received in Welsh will receive a reply inWelsh. And will adhere to any standards set e.g. in thecorporate feedback scheme.Electronic mail sent to the general public including clientgroups must be considered as a standard means ofcorrespondence and therefore circular letters, bulletins,newsletters must continue to be bilingual irrespective ofmedium used to disseminate the information.If the Council is aware that an individual, group or organisationprefers to receive letters in Welsh, then the language of lettersinstigated by the Council will be Welsh. Following initialcorrespondence, face-to-face interview, or telephone callconducted through the medium of Welsh, anycorrespondence required will be written in Welsh, unlessthe member of the public has indicated otherwise.The Council has established a database of individualswho prefer to correspond or deal in Welsh and havegiven their permission to be included on thedatabase. Where possible, language choice has beenrecorded on a number of individual backroomsystems. The Council are working towardsdisseminating this across their other computerbased and paper systems although given the sizeand complexity of the Council this will take time.In normal circumstances, circulars or standardletters, general letters despatched to the public willbe always bilingual, for example, letters sent outabout council tax, road closures and local events.3.2 Telephone CommunicationThe public are welcome to speak in Welsh or English whendealing with the Council by telephone. The initial switchboardgreeting and any answer phone messages must be bilingual.Increasingly calls are received at a dedicated customer contactcentre with access to Welsh speaking staff. While every effortwill be made to ensure this access, pragmatically there may beoccasions when this is not possible. The Council is also awarethat a WAG led project on access to bilingual services isunderway and will consider any shared provisionopportunities that may emerge when the project reaches itsconclusion (2009).As part of the Council’s Linguistic Skills Strategy a training andrecruitment policy will be developed and adopted by year twoof the Scheme with emphasis on employingenough bilingual staff to provide a bilingualservice.If a caller wishes to speak Welsh, the operator/ officer will direct the call to a Welshspeakingmember of staff. If a Welsh speakeris not available, the caller will be given thechoice of a Welsh speaker returning thecall as soon as possible, or continuing thecall in English. On some occasions,complex or specialised telephoneenquiries may have to be answered inEnglish.3.3 Meetings of the CouncilIn full Council meetings the Welsh and English languages willbe given the same status and validity, wherever and wheneverpracticable.Notices of full Council meetings will be bilingual and will statethat a translation of the minutes of such meetings will beprovided in Welsh, when requests are received from membersof the public.When and where consideredpracticable by the Council,agendae for these meetings willbe provided bilingually.

3.4 Cyfarfodydd CyhoeddusMae llawer math o gyfarfodydd cyhoeddus –gwrandawiadau, ymholiadau, achosion cyfreithioleraill a chynadleddau. Bydd pwy bynnag sy’nmynychu cyfarfodydd cyhoeddus o’r fath mae’rcyngor yn eu trefnu yn cael defnyddio’r iaith o’udewis. Bydd y Cyngor yn gofyn am rybudd ymlaenllaw am ddewis iaith y rheiny sy’n bwriadu eumynychu er mwyn gallu trefnu cyfleusterau cyfieithupriodol. Bydd rhybuddion o gyfarfodydd cyhoeddussydd i’w cynnal yn ddwyieithog.Bydd gwasanaeth cyfieithu ar y pryd ar gael panfydd y Cyngor yn cael cais ganunigolion/cynrychiolwyr sefydliadau sy’n dymunotrafod trwy gyfrwng y Gymraeg. Byddan nhw’ncael gwybod am eu hawl i siarad yn y Gymraegymlaen llaw trwy:• swyddogion yn nodi’n glir ar ddeunydd syddwedi’i argraffu - h.y. posteri cyhoeddusrwydd,taflenni, hysbysebion mae rhaid talu amdanynnhw, a rhybuddion cyhoeddus - bod dewis oiaith ar gael o roi rybudd ymlaen llaw fel byddmodd gwneud y trefniadau priodol ar gyfermanteisio ar wasanaeth cyfieithu.Cyfrifoldeb aelodau o’r cyhoedd yw rhoi gwybod am eudewis iaith ymlaen llaw.Os byddwn ni wedi penderfynu trefnu cyfleusterau cyfieithuar y pryd yn y lle cyntaf, bydd hynny wedi’i ddatgan yn glir yny rhybuddion cyhoeddus a’r hysbysebion.Cydnabyddwn fod hawliau statudol penodol i ddefnyddio’rGymraeg mewn achosion cyfreithiol yng Nghymru. Felly,mewn ardaloedd – neu ar achlysuron – lle mae’r Gymraeg yndebygol o gael ei defnyddio, byddwn ni’n trefnu cyfleusteraucyfieithu (gweler y manylion yn 4.3 uchod).Bydd y rhai sy’n trefnu cyfarfodydd cyhoeddus yn asesu’rangen yngl n â threfnu swyddogion sy’n medru’r ddwy iaith igroesawu aelodau o’r cyhoedd a thrafod unrhyw ymholiadauyn y naill iaith a’r llall.Bydd y gweithwyr hynny sy’n medru’r Gymraeg yn gwisgobathodyn i ddangos hynny.Mae canllawiau gweithredu ar gyfer paratoadau ar gyferdefnydd o’r Gymraeg wedi’u dosbarthu at bob gweithiwrsydd ynglˆyn â threfniadau cyfarfodydd cyhoeddus.3.5 Cyfarfodydd eraillBydd y Cyngor yn trefnu a chynnal llaweriawn o gyfarfodydd yn ychwanegol at yrheiny sy’n agored i’r cyhoedd yngyffredinol. Mae’r rheiny’n cynnwysymweliadau personol gan y cyhoedd âgweithleoedd, ymweliadau proffesiynolgan y gweithwyr, cyfweliadau preifat,cyfarfodydd safle a thrafodaethau eraill.Nod y Cyngor yw bod croeso iaelodau o’r cyhoedd sy’n dymunogwneud hynny i ddefnyddio’rGymraeg mewn cyfarfodydd o’r fatha bod rhwydd hynt iddyn nhwwneud hynny.O gofio dosbarthiad y gweithwyrdwyieithog ar draws swyddfeyddy Cyngor ar hyn o bryd, doesdim modd darparu gwasanaethdwyieithog llawn ym mhobmaes. Bydd y sefyllfa honno’n gwella’n raddol wrth inniweithredu’r cynlluniau staffio sydd yn y cynllun. Yn fwyafpenodol, pan fydd y drafodaeth o natur dechnegol, neu agaelod arbennig o’r staff nad yw’n medru’r Gymraeg; hwyrachbydd rhaid cynnal cyfarfod yn y Saesneg. Serch hynny, bydd yCyngor yn gwneud ei orau glas, yn ôl y drefn staffiobresennol, i drafod materion gydag aelodau o’r cyhoedd yn yGymraeg.I gynorthwyo’r Cyngor i gyflawni’r ymrwymiad hwn, byddwnni’n anelu at sefydlu trefniadau lle bydd y gweithluoedd hynnysydd heb swyddogion sy’n medru’r Gymraeg yn gallu cysylltuâ swyddog a fydd yn gallu ymateb i geisiadau am gyfarfodCymraeg.Pan fyddwn ni’n trefnu cyfarfod ag unigolyn neu gorff mae’nhysbys ei bod yn well ganddo ddefnyddio’r Gymraeg, neusydd wedi gofyn am gael defnyddio’r Gymraeg, byddwn ni’ntrefnu cynnal y cyfarfod yn y Gymraeg neu ddarparugwasanaeth cyfieithu.

3.4 Public MeetingsPublic meetings take many forms, such as hearings, inquiries,other legal proceedings and conferences. Those attending suchpublic meetings arranged by the Council will be able to usethe language of their choice. The Council will require priornotice of language preference from those proposing to attend,in order to provide appropriate translation facilities. Notices ofpublic meetings will be bilingual.A translation service will be provided, when the Councilreceives requests from individuals or representatives fromorganisations who wish to discuss matters in the Welshlanguage. Their wish to address Committee / Public meetings /Conferences in Welsh will be established in advance by:• Officers clearly stating on all printed material i.e.promotional posters, leaflets, in all paid advertising, andpublic notices that language choice is available with advancenotice so that the appropriate arrangements can be madefor translation facilities. It is then up to individual membersof the public to state their choice in advance of anymeeting.If it has been decided beforehand to providetranslation facilities, this will be made clear in publicnotices and publicity for the event.It is acknowledged that specific statutory rights to usethe Welsh language in legal proceedings apply inWales. Therefore, in areas or on occasions whereWelsh is likely to be used, translation facilities will beprovided (as detailed in 4.3 above).Organisers of public meetings will assess the needfor bilingual staff to receive and welcome membersof the public and to be present to deal with queriesand answer questions in either language.Staff are to wear identification badges to indicatetheir bilingual ability.Operational guidelines on making provision for theuse of Welsh have been issued to staff involved inorganising public meetings.3.5 Other MeetingsThe Council arranges and conducts many meetings, in additionto those open to the public. These include personal visits bythe public to workplaces, professional visits by staff,educational and care assessments, private interviews, sitemeetings and other face to face dealings. It is the Council'sobjective that members of the public who wish to use Welshat such meetings are welcome and able to do so.Given the current distribution of bilingual staff across theCouncil, it is not possible at present to provide a fully bilingualservice for all service areas. However, this capacity will increaseas staffing measures in the Scheme are gradually implemented.In particular, where the discussion is of a technical nature, orneeds to be with a particular member of staff who cannotspeak Welsh, the meeting may have to be held in English.Nevertheless, the Council will do its best within its currentstaffing arrangements to deal with members of the public inWelsh.To assist the Council to deliver thiscommitment, the aim will be forarrangements to be made for workplaceswithout Welsh speakers to have access tobilingual staff who can respond torequests for meetings in Welsh.When a meeting is organised with anindividual or organisation known toprefer to use Welsh, or has chosen touse Welsh when asked to inform theCouncil of their language preference,arrangements will be made to holdthe meeting in Welsh or to providea translation service.

3.6 Cysylltiadau eraill ag aelodau o’r cyhoeddMae’r Cyngor yn cynnal gwasanaethau ar gyfer ycyhoedd trwy ddefnyddio systemau e-lywodraeth.Mae’r Cyngor yn cydnabod bod i fyd TechnolegGwybodaeth ran allweddol ynghylch cynnalgwasanaeth yn y ffyrdd arferol a hefyd trwy gyfrwng yrhyngrwyd.Lle bo’r Cyngor yn gwahodd cwsmeriaid i gysylltu age trwy systemau “ystafell gefn”, bydd e’n gofalu bod ycynnwys yn ddwyieithog e.e. ffurflenni ar-lein.Bydd y Cyngor yn ymgynghori â safonau TechnolegGwybodaeth Bwrdd yr Iaith Gymraeg yn rhan ostrategaeth Technoleg Gwybodaeth / e-Lywodraethy Cyngor a Chanllawiau a Safonau Meddalwedd DwyieithogBwrdd yr Iaith wrth gynnal a chadw a / neu ddatblygusystemau sydd yng ngolwg y cyhoedd.Bydd y Cyngor yn anelu at gynnwys unrhyw wybodaethbarhaol am wasanaethau craidd yn ddwyieithog.Bydd unrhyw negeseuon ac arwyddion electronig eraill ynddwyieithog, fel yn achos systemau cyhoeddi, negeseuon sywedi’u recordio ymlaen llaw sy’n gael eu defnyddio ar gyfercyhoeddiadau cyffredinol yn y theatrau, sinema,amgueddfeydd a negeseuon diogelwch mewn lifft, cerbydau,ac ati.4. DELWEDD GYHOEDDUS Y CYNGOR4.1 Delwedd y CyngorRhondda Cynon Taf yw enw swyddogol yCyngor yn y ddwy iaith. Taf yw’r fersiwngwreiddiol Cymraeg o’r afon ac nid y fersiwnsydd wedi’i seisnigeidido, sef Taff.Penderfynodd aelodau o’r cabinet iddefnyddio’r fersiwn gwreiddiol ym misIonawr 2002.Rydyn ni wedi dosbarthu canllawiau i’n gweithwyr ac eraillsy’n ymwneud â pharatoi delwedd gyhoeddus y Cyngor iofalu bod pawb yn glynu at ofynion y cynllun. Bydd rhaid istaff sy ynglŷn â pharatoi deunyddiau gan ddefnyddiocwmniau allanol fod yn gwybod ynglŷn â gofynion LlawlyfrDelwedd Gyhoeddus y Cyngor a’i Gynllun y Gymraeg.4.2 ArwyddionOddi ar y ffyrdd, bydd ein harwyddionmewnol ac allanol newydd - sy’n rhoigwybodaeth mewn mannau o eiddo’rCyngor sy’n agored i’r cyhoedd - ynddwyieithog, a’r fersiwn Saesneg i’wweld uwchben y fersiwn Cymraeg onifydd un fersiwn yn gyffredin.O ran arwyddion y ffyrdd athrafnidiaeth a meysydd parciocyhoeddus, byddwn ni’n gosodarwyddion dwyieithog newydd ynrhan o raglen gwaith cynnal achadw a gwaith gwella’rddarpariaeth, gan roi’r fersiwnSaesneg yn gyntaf. Dyna fydd ydrefn yn achos codi arwyddiondros dro yn ogystal.Bydd arwyddion newydd sy’ndynodi ffiniau ac enwaulleoedd i gyd yn ddwyieithog,oni bai bod fersiwn uniaithyn addas.Dyma bolisi’r Cyngor ar gyfer enwau lleoedd, gan gynnwysenwau strydoedd a strydoedd ac ystadau tai a diwydiannolnewydd:• Mae’r Cyngor o’r farn y dylai’i ddelwedd gyhoeddusadlewyrchu’r ffaith ei fod e’n defnyddio dwy iaith yn ygymuned.• Mae dyletswydd statudol ar y Cyngor i gadw rhestrau oenwau trefi, pentrefi, cymunedau a chylchoedd etholaetholyn ogystal ag ystadau newydd, a’u diwedddaru. Ym mhobachos, bydd y Cyngor yn gofalu bod ei restrau o’r raddflaenaf a bydd e’n cynnal archwiliad ohonyn nhw ar y cyd âBwrdd yr Iaith Gymraeg a’u safoni lle y bo eisiau.• Bydd y Cyngor yn rhoi arweiniad clir ynghylch defnyddioenwau safonol pan fydd e’n trafod gyda datblygwyr,cynghorau trefi a chymuned a Swyddfa’r Post ac unrhywgylch arall sydd a fo ynghlwm â’r sefyllfa.• Er bod hawl gyda’r Cyngor i bennu enwau strydoeddnewydd, bydd e hefyd yn rhoi ystyriaeth i sylwadau poblleol. Y polisi mewn perthynas â phennu enwau newyddfydd mabwysiadu enw sy’n gyson â threftadaeth a hanes yrardal.

3.6 Other Contact with the PublicThe Council provides services for the public by using e-government systems. The Council recognises that InformationTechnology also plays a key part in services that are notprovided online.The Council will ensure that where customers are invited totransact with the council through e-access to “back office”systems e.g. e-forms, bilingual content will be provided. .The Council will consult the Welsh Language Board’sInformation Technology standards within the Council’sInformation Technology / e-Government strategy and theWelsh Language Board’s Website Development andMaintenance Guidelines when maintaining and / ordeveloping customer facing systems..The Council aims to post any permanent core servicearea content bilingually.Other electronic signs and messages, will be bilingual,as will Public Address systems, pre-recorded messagesas used for general announcements in theatres,cinemas, museums and safety announcements in lifts,vehicles, etc.4. THE COUNCIL'S PUBLIC FACE4.1 Corporate IdentityThe official name and spelling of the Council is RhonddaCynon Taf. The word Taf is as in the original Welsh version ofthe river and not the anglicised version Taff. The decision touse only the original Welsh version was made by cabinetmembers in January 2002.Guidance has been issued to staff and others involved in theproduction of the Council's bilingual public image, to ensurethe Scheme is adhered to. Staff involved inproduction of print and materials using externalproviders must ensure that they are fullyinformed of the requirements of the Council’sCorporate Identity Manual and Welsh LanguageScheme.4.2 SignsOff the highway, all new internal and external signs givinginformation in areas to which the public have access withinthe Council's property will be bilingual, with the Englishversion appearing above the Welsh, unless there is a singleversion in existence.For highway and road traffic signs, road markings and public carparks, new and replacement bilingual signs will be provided in thecourse of maintenance and improvement works, with the Englishversion appearing above the Welsh. This also includes anynecessary temporary road safety signage.As new and replacement boundary and place name signs areprovided they will be in a bilingual form, unless a singlelanguage version is appropriate.The Council’s policy for naming places, includingnew streets, developments and estates is as follows:• The Council believes that its image and public face shouldreflect the fact that it uses two languages in the community.• The Council has a statutory duty to maintain accurate andupdated lists of the names of towns, villages, communitiesand wards as well as new developments. In each case, theCouncil will, ensure that its lists are of a high standard andwill, in collaboration with the Welsh Language Board conductan audit of the lists that it maintains andwill standardise them where necessary.• The Council will issue clear guidance onthe use of standardised names whendealing with developers, town andcommunity councils and the Post Officeand any other interested parties.• While the Council has the right todecide on the names of new streets,local opinion will also beconsidered. The policy in relationto new names will be to adoptthe name that is consistent withthe heritage and history of thearea.• When replacing signs orerecting new signs includingstreet signs and newdevelopment signs, theCouncil will consult withthe town and communitycouncil, where such acouncil exists, in order tocome to an agreementon the name.

• Pan fydd e’n adnewyddu arwyddion neu godirhai newydd, gan gynnwys arwyddion ar gyferstrydoedd ac ystadau newydd, bydd y Cyngor ynymgynghori â chyngor cymuned/y dref, os byddun o’r fath, i gytuno ar enw.• Bydd y Cyngor yn manteisio ar WasanaethYmgynghorol Bwrdd yr Iaith Gymraeg ar EnwauLleol ar gyfer enwau lleoedd safonol.• Byddwn ni’n hyrwyddo’r arfer o fabwysiadu enwauCymraeg ar gyfer ystadau, newydd o bob math, arstrydoedd ac ar fapiau. Caiff enwau’r strydoedd presennolaros fel y maen nhw, er mwyn parchu cymeriad athraddodiadau’r bröydd. Lle bo mater o sillafu yn unig,byddwn ni’n ymgynghori â Gwasanaeth YmgynghorolBwrdd yr Iaith Gymraeg ar Enwau Lleol.• Lle bynnag bo arwyddion dwyieithog neu arwyddionCymraeg a Saesneg ar wahân, bydd maint, safon, eglurder acamlygrwydd y testun yn parchu egwyddor cydraddoldeb.4.3 Cyhoeddi deunyddiau i roi gwybodaeth i’r cyhoedd a’u hargraffuPan fydd y Cyngor yn argraffu ac yn cyhoeddideunydd i roi gwybodaeth i’r cyhoedd, ei arfer fyddgwneud hynny’n ddwyieithog. Ymhlith ydogfennau i’w cyhoeddi’n ddwyieithog mae’rrheiny byddwn ni’n eu dosbarthu nhw’ngyffredinol neu’n eu rhoi ar gael i’r cyhoedd:• gwybodaeth am wasanaethau’r Cyngor• esbonio polisïau, mentrau, datblygiadau agwasanaethau newydd y Cyngor a rhoiarweiniad ynglŷn â nhw• ceisio barn y cyhoedd drwy brosesymgynghori: e.e. arolygon barn – trwyholiaduron, cyfweliadau a threfnau ar-lein• cyflwyno gwybodaeth benodol amagweddau ar wasanaethau rydyn ni’n eucynnal ar gyfer y cyhoeddMae’r cyhoeddiadau sydd i’w dosbarthuyn ddwyieithog yn cynnwys pamffledi,llyfrynnau, cylchlythyron, tystysgrifau aphosteri yn ogystal ag eitemau syddwedi’u hargraffu, megis trwyddedau,cardiau/llyfrau rhent, cardiau, talebau athocynnau. Os bydd hi’n anymarferolcynhyrchu fersiwn dwyieithog llawn,bydd yr eitemau’n cynnwyscrynodeb dwyieithog priodol. Ynod fydd i’r cyhoeddiadau hynnyfod llawn mor hawdd eu cael.Serch hynny, bydd dogfennau sy’ndechnegol fanwl ac, felly, ynannhebygol o fod o ddiddordebi’r cyhoedd yn gyffredinol, ynparhau i gael eu cyhoeddi yn ySaesneg yn unig – oni bai eubod nhw o ddiddordeb arbennig i’r gymuned Gymraeg arfater penodol, e.e. addysg ddwyieithog.Fel arfer bydd, bydd y cyhoeddiadau’n cael eu paratoi â’rfersiynau Cymraeg a Saesneg gyda’i gilydd mewn un ddogfen– ochr yn ochr fyddai orau neu â’r Saesneg uwchben yGymraeg mewn dogfennau llai eu maint. Lle na fydd hynny’nbosibl, bydd y ddau fersiwn yn cael eu cyhoeddi gefn wrthgefn.Cyhoeddi dogfennau yn ddwyieithog fydd yr arfer, ond mewnychydig o achosion, lle ei bod hi’n anymerferol, bod y ddogfenyn dechnegol ei naws ac yn annhebygol o fod o ddiddordebi’r cyhoedd yn gyffredinol, efallai bydd achos i gyhoeddidogfen yn y Saesneg yn unig a chyhoeddi fersiwn Gymraeg arwahân. Yn ogystal â’r meini prawf uchod, bydd y Cyngor(hynny yw y swyddog sydd â chyfrifoldeb ar y cyd âPhennaeth yr Uned Gyfieithu) yn ystyried materion megismaint a natur y gynulleidfa a fo dan sylw, maint a natur yddogfen, pa mor eang mae hi i’w dosbarthu a’r galw tebygol.Mewn achosion o’r fath, mae gofyn cynnwys y datganiad aganlyn:“Ystyrir y ddogfen yma’n un dechnegol a fyddai o ddiddordebi gynulleidfa fach o bobl yn unig, ac felly mae’i chyhoeddi yn ySaesneg. Fodd bynnag, bydd modd gofyn am fersiwn Cymraegohoni.”Mae arweiniad ar y polisïau a’r gweithdrefnau ynglŷn âpharatoi cyhoeddiadau dwyieithog wedi’u paratoi ar gyfer ystaff, dylunwyr allanol a chyhoeddwyr. Mae e’n cadarnhau pafathau a dosbarthau o gyhoeddiadau a fydd bob amser ynddwyieithog, y rhai mae modd eu cyhoeddi yn fersiynau arwahân, a’r rheiny sydd i’w hystyried ar eu telerau unigol euhunain – ynghyd â chyngor am batrwm a dylunio dogfennaudwyieithog.

• The Council will approach the Welsh Language Board’splace name consultation service for advice on thestandardised forms of place names.• For all new developments, streets and geographical locations,adoption of Welsh names will be promoted. Existing streetnames will respect the local character and traditions of thearea. Where the difference between Welsh and English ismerely spelling, the Welsh Language Board’s ConsultativeService on Place-names will be consulted.• Where bilingual signs exist or where separateEnglish and Welsh signs are provided, the size,quality, legibility and prominence of text will respectthe principle of equality.4.3 Publishing and Printing Materials for the PublicWhen the Council prints and publishes material for the public,its standard practice will be to do so bilingually. Documents tobe published bilingually include those which generally areissued or made available to the public and:• provide information on the Council's services• explain and give guidance on Council policies, initiatives,developments and new services• seek views of the public through a consultation exercise: e.g.surveys and questionnaires whether written, face-to-face oron-line• issue specific information on aspects of services providedfor the public.Publications to be issued bilingually include leaflets, pamphlets,booklets, circulars, certificates and posters, as well as printeditems such as licences, rent cards / books, cards, tokens andtickets. Should it prove impracticable to produce a fullybilingual version, items will have an appropriate bilingualsummary. The aim will be for these publications to be equallyaccessible. However, large and / or complex documents whichare technically detailed such as planning consultationdocuments and, therefore, unlikely to be of interest to thepublic generally will continue to be issued in English only,unless they are of particular interest to the Welsh speakingcommunity on a specific issue, e.g. bilingual education.Publications will be produced with Welsh and English versionstogether in one document, preferably side by side or withEnglish above or before the Welsh (or the Welsh above orbefore the English as is most practical on special occasionsshould they arise), or the Welsh and English may be producedback to back in the same document.Bilingual documents will be the standard but in afew cases where it is impractical or the contents isof a technical nature and of limited public interestthere may be reason to produce in English onlywith a separate Welsh version. In addition to thecriteria set out above, the Council (that is thecommissioning officer together with the Head ofthe Translation Unit) will consider such mattersas the size and nature of the target audience,the size and nature of the document, and howwidely it will be distributed and likely demand.In such cases a statement must be included asfollows:“This is deemed to be a technical documentof limited public interest and has thereforebeen produced in English. A Welsh version,however, can be made available onrequest.”Guidance on the policies and proceduresfor dealing with bilingual publications hasbeen produced for staff, externaldesigners and publishers. It includesconfirmation of the types andcategories of publications that willalways be bilingual, that may bepublished in separate languageversions and those that will be amatter for individual consideration,together with advice on the layoutand design of bilingualdocuments.

4.4 Ffurflenni a thaflenni esbonioMae’r Cyngor wedi ymrwymo i baratoi ffurflenni argyfer y cyhoedd, ac mae hynny’n cynnwysesboniadau a chyfarwyddiadau. Fel arfer bydddeunydd o’r fath yn ddwyieithog ar yr un ddalen neuyn yr un ddogfen.Lle bo swyddog yn ychwanegu gwybodaeth, megisenw neu gyfeirnod, ar ffurflen mae aelodau o’rcyhoedd i’w llenwi, bydd yn gwneud hynny yn yGymraeg a’r Saesneg ill dau.O bryd i’w gilydd, mewn achosion prin iawn llebyddwn ni’n barnu mai fersiynau Cymraeg aSaesneg ar wahân sy’n briodol, byddwn ni’n cyhoeddi’r naill a’rllall ar yr un pryd a’u dosbarthu ar yr un pryd – ynghyd âneges i nodi bod y cyhoeddiad ar gael yn yr iaith arall. Efallaibydd yr achosion prin yma’n cynnwys: ffurflenni sy’ndechnegol iawn eu naws sy ddim ond yn cael eu defnyddio’nanaml iawn, rhai heb lawer o alw amdanyn nhw, neu ffurflennisy ddim yn cael eu dosbarthu’n eang ac ar gyfer cynulleidfafach yn benodol yn unig. Lle bo dewis iaith yr unigolyn ynhysbys inni, yna efallai byddwn ni’n dosbarthu’r fersiwnCymraeg neu’r Saesneg – neu’r ddau – fel bo’n briodol.4.5 Datganiadau i’r WasgBydd cyhoeddiadau a/neu ddatganiadau i’r wasggan y Cyngor yn cael eu dosbarthu yn y Saesnegi’r cyfryngau Saesneg ac yn y Gymraeg i’r cyfryngau Cymraeg,gan anelu at ddosbarthu’r ddau fersiwn ar yr un pryd.4.6 Hysbysebu a chyhoeddusrwyddLle bydd y Cyngor yn rhoi cyhoeddusrwyddi’w wasanaethau a’i weithgareddau trwygyfrwng arddangosfeydd, arddangosiadau achyflwyniadau, bydd yn gwneud hynny’nddwyieithog ac yn gweithredu yn yr unmodd wrth baratoi deunyddiau arddangosa deunyddiau atodol, megis hysbysebion,posteri, gwybodaeth ar gyfer y cyhoedd athâpiau fideo.Mae’n bosibl bydd arddangosfeydd lleol,stondinau ac arddangosiadaugwybodaeth gyhoeddus yn cael eutrefnu o bryd i’w gilydd ganwasanaethau neu asiantaethau’rCyngor a/neu drydydd person a fyddnaill ai’n gweithio ar ran y Cyngor –neu’r Cyngor yn gweithredu ar eurhan nhw. Os felly bydd y deunyddsydd i’w gyflwyno yn ddwyieithog.Bydd pamffledi, llyfrynnau a thaflenni ac ati sydd wedi’u llunio iddibenion hybu cynlluniau, polisïau, gweithdrefnau,deddfwriaeth neu wasanaethau, yn cael eu cyhoeddi ynddwyieithog.Pan fydd y Cyngor yn rhoi caniatâd i gyrff eraill i drefnuarddangosfeydd ar ei safleoedd, byddan nhw’n cael gwybodam y cynllun hwn ac yn cael eu hannog i baratoi deunyddiaudwyieithog.Os bydd y Cyngor yn cynnal ymgyrch hysbysebu neuhyrwyddo yng Nghymru – drwy gyfrwng y wasg, teledu, radio,sinemâu, posteri, hysbysfyrddau, negeseuon electronig neusystemau sain, bydd yn gwneud hynny’n ddwyieithog.Bydd siaradwyr Cymraeg yn cael yr un cyfleoedd i ymateb iarolygon neu waith ymchwil mae’r Cyngor neu drydydd partiynglŷn ag e.Mae’n gweithwyr ni, ac eraill, sy’n ymwneud â materioncynllunio, dylunio a chynnal ymgyrchoedd hysbysebu,cyhoeddusrwydd neu ymchwil y farchnad, yn gwybod amofynion y cynllun ac maen nhw wedi cael arweiniadysgrifenedig ynglŷn â’i weithredu.

4.4 Forms and Explanatory MaterialThe Council is committed to producing bilingual forms for useby the public, including accompanying explanations andinstructions. Such material will normally be published on thesame sheet or in the same document.Where staff insert information such as name or referencenumber on a form to be completed by a member of thepublic this should be done on both the English and Welshsections of the form.Very occasionally, and in a minority of cases where separateWelsh and English versions are considered more appropriate,both versions will be published and distributed simultaneouslyand will carry a message stating that the form is also availablein the other language. Such occasions may include:Forms which are highly technical in nature and formswhich are used infrequently, have low demand, orforms which are not widely distributed or formswhich are targeted at a small audience. Where thepreferred language of the individual recipient isknown, then the Welsh or English version, or both,may be issued as appropriate.4.5 Press ReleasesCouncil press releases and / or statements will be issued inEnglish to the English language media and in Welsh to theWelsh language media, with both versionsdistributed simultaneously.4.6 Advertising and PublicityWhere the Council publicises its services and activities, bymeans of public exhibitions, displays and public presentations,it will do so bilingually, together with any display material andany supporting material, such as advertisements, posters,publicity literature and videos.Local exhibitions, public information stands and displays maybe arranged from time to time by the Council's services,agents and / or third parties either working on behalf of theCouncil or where the Council works on their behalf. In suchcases, the presentation will be bilingual.Any literature, such as brochures, booklets and leafletsdesigned to promote, publicise or explain schemes, policies,procedures, legislation or services, will be produced bilingually.When the Council gives permission for other organisations tomount exhibitions on its premises, they will be made aware ofthe Council’s commitment to the Scheme and will beencouraged to use bilingual material.If the Council conducts a public advertising orpromotional campaign within Wales throughthe press, television, radio, cinema, posters,hoardings, electronic messages or publicaddress systems, it will do so bilingually.Welsh speakers must be given the sameopportunity to respond to surveys ormarket research conducted by the councilor its third party.Staff and others involved in planning,designing and conducting advertising,publicity or market research campaignsare aware of the requirements of theScheme and have been issued withguidance on its implementation.

4.7 Hysbysiadau swyddogol, rhybuddion cyhoeddus a hysbysebu swyddiBydd hysbysiadau swyddogol, rhybuddion statudol,hysbysiadau cyhoeddus a hysbysebion swyddi sydd iymddangos yn y wasg, ar hysbysfyrddau, arwyddionsafleoedd, neu fel arall yn rhai dwyieithog – a’rieithoedd yn gydradd o ran ffurf, maint, ansawdd,eglurder a phwysigrwydd.Lle bydd hysbysiad statudol yn cynnwys manyliontechnegol helaeth, a heb fod o fawr o ddiddordeb i’rcyhoedd yn gyffredinol, yn y Saesneg yn unig y caiffei gyhoeddi. Serch hynny, pan fo hysbysiadau o’r fathyn effeithio ar drwch y boblogaeth neu’n achos crynbryder i’r bobl leol, byddwn ni’n eu cyhoeddi nhw ynddwyieithog.Bydd hysbysebion ar gyfer swyddi lle mae’r Gymraeg ynhanfodol yn ymddangos yn y Gymraeg yn unig – athroednodyn yn y Saesneg i esbonio diben yr hysbyseb a’rffaith fod angen swyddog sy’n medru’r Gymraeg i allu cyflawnigofynion y swydd.Mae’r gweithwyr sydd ynglŷn â pharatoi, dylunio a pharatoirhybuddion cyhoeddus swyddogol a hysbysebion i ddenugweithwyr wedi cael arweiniad ar fater gweithredu’r camau yma.5. GWEITHREDU’R CYNLLUN5.1 StaffioI gynnal gwasanaeth effeithlon o safon uchel argyfer pobl Cymraeg eu hiaith, byddwn ni’ngwneud pob ymdrech i ofalu bod digon oweithwyr ar gael ar eu cyfer nhw. Bydd gofynbod gan aelodau o staff medrau perthnasol achyfrifoldebau priodol i ofalu bod y Cyngor yndarparu gwasanaethau cyfrwng Cymraegcynhwysfawr.I gyrraedd y nod yma, bydd y Cyngor yngweithredu’i Strategaeth Materion Penodi,Hyfforddi a Datblygu Gweithwyr i ofalu –lle nad oes digon o weithwyr sy’n medru’rGymraeg – bydd rheolwyr naill ai’n• penodi gweithwyr dwyieithog a /neu• hyfforddi gweithwyr a’u datblyguofalu bydd digon o weithwyr sydd âmedrau dwyieithog trwy’r Cyngor igynnal gwasanaeth yn y Gymraeg.Mae’r Cyngor yn gyfrifol amamrediad eang o wasanaethau,llawer ohonyn nhw’n gofyn amfedrau personol a thechnegolarbenigol i’w gweithredu. Fydd hiddim yn ymarferol darparu pobagwedd ar bob gwasanaethdrwy gyfrwng y Gymraeg, ondein nod fydd cael digon oswyddogion i gynnalgwasanaeth cyfun ar gyferaelodau o’r cyhoedd sy’narfer y Gymraeg.Bydd y Cyngor yn cynnal Arolwg o Fedrau Iaith Gweithwyryn ystod 2009-2010 i bennu nifer y gweithwyr dwyieithog a’rrhai sy’n dysgu Cymraeg, ac ym mha feysydd maen nhw’ngweithio yn y Cyngor.Mae cronfa ddata o weithwyr dwyieithog ar gael ar fewnrwydy Cyngor i bawb o’r gweithwyr allu troi ati. Mae croeso i staffddefnyddio’u Cymraeg yn y gweithle, a byddwn ni’nhyrwyddo’r ffaith yma.Bydd medrau iaith aelodau newydd o staff yn cael eu cofnodiar system e-recriwtio. Y nod ydy diweddaru cronfa ddataAdnoddau Dynol fel bydd eisiau, i osgoi gorfod cynnalarolygon o fedrau iaith gweithwyr yn y dyfodol. Mae moddgwneud nodyn o gymwysterau a hyfforddiant cyfrwngCymraeg yn ogystal.Fe fydd y Cyngor yn archwilio’i wasanaethau a’u perthynas agaelodau o’r cyhoedd er mwyn nodi gallu’r unedau / y carfanau/ gwasanaeth i gynnal gwasanaeth wyneb yn wyneb yn yGymraeg. O ran asesu gofynion ieithyddol ar gyfer swyddi,bydd y Cyngor yn pwyso a mesur natur y swydd a pha moraml bydd y gweithiwr yn dod i gysylltiad â’r cyhoedd, os ogwbl.O baratoi’i Strategaeth Medrau Ieithyddol, bydd y Cyngor yn:• dynodi swyddi / canran o staff o du’r amryw isadrannau acharfanau lle bo prinder gweithwyr dwyieithog, a lle bo’rgallu i fedru’r Gymraeg yn ofyn hanfodol i ofalu bod yCyngor yn gallu cyflawni’i ymrwymiad i gynnal gwasanaethdwyieithog.• bydd disgrifiadau o swyddi’n nodi a yw medru’r Gymraegyn ofyn dymunol neu’n hanfodol, pan fydd swydd yn wagneu’n newid.• fydd dim pwyso ar staff i newid swydd neu ymgymryd âhyfforddiant yn erbyn eu hewyllys

4.7 Official Notices, Public Notices and Staff Recruitment AdvertisingOfficial notices, statutory notices, public notices and staffrecruitment advertisements which appear in the press, onnotice boards or otherwise will be bilingual and will be equal interms of format, size, quality, legibility and prominence.Where a statutory notice includes extensive technical detailand is of little concern to the general public, it will be producedin English only. However, when such a statutory notice affects alarge section of the population or is likely to be of majorconcern to local people it will be published bilingually.Recruitment advertisements for posts for which Welshis an essential requirement will be advertised in Welshonly, with a footnote in English explaining the purposeof the advertisement and that it is a requirement ofthe post to be able to speak Welsh.Guidance on the implementation of these measureshas been issued to staff involved in the preparation,design and production of official public notices andrecruitment advertisements.5. IMPLEMENTING THE SCHEME5.1 StaffingIn order to provide quality and efficient service to the Welshspeaking public, the Council will endeavour to ensure asufficient supply of Welsh speaking staff. Such staff must havesuitable skills and appropriate responsibility to ensure that theCouncil provides a comprehensive Welsh medium service.To achieve this goal, the Council will implement its StaffRecruitment and Training and Development plan as part of itLinguistic Skills Strategy to ensure that wherever there areinsufficient Welsh speaking staff, managers will need to either• recruit bilingual staff and /or• train and develop staffto ensure there are sufficient staff with bilingual skillsthroughout the Council to provide services in Welsh.The Council is responsible for a wide range of services, manyof which require specialised professional and technical skills fortheir operation. It will not be practicable for every aspect ofeach service to be provided through the medium of Welsh,but the aim will be to have sufficient staff to provide the Welshspeaking public with an integrated service.The Council will carry out a Linguistic Skills Survey during2009 – 2010 to establish the number of staff who are bilingualor who are learning Welsh and their location within theorganisation.A list of Welsh Speaking staff is available via the Council’sintranet search facility. Staff are welcome and encouraged touse Welsh in the workplace.Language ability is sought when new staff are appointed andwill be stored on the e-recruitment system. The intention is topopulate the HR computer staff database system accordinglyto obviate the need for future staff language surveys.Information on Welsh Language qualifications and training mayalso be stored.The Council will examine its services and theirrelationship with the public and the ability of theunit / office / team / department to provide faceto-faceservices through the medium of Welsh.When assessing language requirements for poststhe Council will consider the nature of the postand the frequency of contact with the public.When drawing up it’s Linguistic Skills Strategythe Council will:• denote posts / a percentage of postswhere the ability to speak Welsh isadvertised as an essential requirementin order to ensure that the Council canmeet its commitment to provide abilingual service• job descriptions will be formulatedto state that Welsh is a desirable ornecessary ability, whenever a jobbecomes vacant or changes• staff will not be pressurised tomove post or undertake trainingagainst their will

Lle bo hynny’n briodol, bydd camau gweithredu’rstrategaethau yma’n cynnwys:• ailwampio dyletswyddau a chyfrifoldebau neudrosglwyddo aelodau o’r staff lle bo hynny’n bosibl• penodi pobl sy’n medru’r Gymraeg i swyddipenodol lle bo bwlch neu achos o greu swyddnewydd• rhoi anogaeth i bobl sy’n medru’r ddwy iaith i ymgeisio amswyddi drwy gynnwys datganiad yn yr hysbysebion priodoli’r perwyl bod y Cyngor yn cymhwyso Cynllun y Gymraeg• trefnu cyrsiau Cymraeg ar gyfer y staff.5.2 Penodi gweithwyrBydd medr ieithyddol yn un o’r amryfal fedrauperthnasol i’w hystyried pan fyddwn ni’n penodigweithwyr. Pan fydd medr iaith yn ystyriaethhanfodol neu ddymunol, bydd datganiad i’r perwylhwnnw yn yr hysbyseb.Pan fyddwn ni’n cynllunio ar gyfer penodiswyddogion, byddwn ni’n ystyried beth ydyanghenion y swyddi a’r gofynion ieithyddol ar eucyfer nhw ac yn paratoi disgrifiad o swydd amanyleb o’i gofynion. Mewn achos lle bo medrieithyddol yn ystyriaeth hanfodol a methiant iddenu ymgeisydd addas, bydd rheolwr ygwasanaeth ar y cyd â Gwasanaethau’r5.3 Y Gymraeg a hyfforddiant galwedigaetholGymraeg yn ystyried y dewisiadau a ganlyn er mwyn diwalluanghenion ieithyddol y gwasanaeth:• penodi swyddog ar yr amod ei fod yn barod i gaffael yGymraeg hyd at safon benodol ymhen cyfnod penodedig– gyda chefnogaeth y Cyngorneu:• pennu trefniadau amgen ar gyfer y fedr angenrheidiol yn ygweithle trwy fanteisio ar fedrau pobl sy’n aelodau o’r staffyn barod, ond yn gweithio mewn meysydd eraill.Mae’r Cyngor ym ymrwymo i baratoi canllawiau cyffredinol arweithredu ynghylch gofynion staffio cynlluniau’r Gymraeg p’unai’n rhan o Strategaeth Medrau Iaith neu ar wahân.Swyddogion y gwasanaethau hynny sy’ncysylltu’n rheolaidd ag aelodau o’r cyhoeddsy’n arfer y Gymraeg, neu sy’n brin eugweithwyr dwyieithog, fydd y cyntaf i gaelcyfleoedd hyfforddi. Bydd trefnuhyfforddiant priodol yn unol ag anghenion y gwasanaeth. Byddyr hyfforddiant yn cynnwys Ymwybyddiaeth Iaith, Ateb y Ffôn,Cyfarfod a Chyfarch, Cyrsiau Blasu (darperir yn fewnol); achyrsiau pellach (Mynediad, Sylfaen, Canolradd, Uwch,Cymraeg Proffesiynol, Gloywi) dan ofal Prifysgol Morgannwg.5.4 Trefniadau gweinyddolMae’r cynllun wedi’i gymeradwyo ganGyngor y Fwrdeistref Sirol ac y maeiddo ei awdurdod llawn.Y Prifweithredwr fydd yn gyfrifol amofalu bod y cynllun yn cael eiweithredu ar draws gwasanaethau’rCyngor i gyd a bydd yn cynghoricyfarwyddwyr y cyfadrannauynglŷn â’r camau sy’nanghenrheidiol i gyflawni ganaelodau o’r cyhoedd yn rhan oddogfen ‘Gweithdrefn Adborthy Cyngor’.Bydd Tasglu’r Gymraeg, syddwedi hen sefydlu yn yCyngor erbyn hyn, yn gofalubod y cynllun yn cael eiweithredu’n gydlynus, yn ogystal â chadw llygad ar y cynnydd,rhannu enghreifftiau o arfer dda, tynnu sylw at fentraunewydd a gofalu bod cysondeb yn arferion pob gwasanaeth.Mae Gweithgor y Gymraeg yn gweithredu ar lefelweithrediadol ac mae rhaeadru gwybodaeth rhwng y ddaugylch.Bydd y Cyngor yn ariannu Uned Cyfieithu’r Sir ac yn gofalu’ifod yn cyflogi gweithwyr a chanddyn nhw’r cymwysterauaddas i fedru rhoi gwasanaeth o’r radd flaenaf.Rydyn ni wedi dosbarthu canllawiau sy’n manylu ar ofynion achamau gweithredu’r cynllun ymhlith y gweithwyr i gyd. Mae’rddogfen yn cynnwys gwybodaeth ynglŷn â’r gwasanaethaucyfieithu sydd ar gael a sut gall y Saesneg eu hiaith aChymraeg eu hiaith, fel ei gilydd, fod o gymorth i roigwasanaeth da i’r cyhoedd.

Where appropriate, measures in these strategies will include:• re arrangement of duties and responsibilities or transferringof staff where possible• recruitment of Welsh speakers to specific posts on theoccurrence of a vacancy or establishment of a new post• encouraging people with bilingual skills to apply forjobs by including a statement in recruitmentadvertisements that the Council operates astatutory Welsh Language Scheme• provision of access to Welsh language training forstaff5.2 RecruitmentLinguistic ability will be considered as one of the manyrelevant skills when recruiting and appointing staff. Wherelinguistic ability is considered to be essential, or desirable, thiswill be stated in job advertisements.When planning recruitment, linguistic requirements will beconsidered, with an appropriate job and person specificationbeing prepared. Where linguistic ability is considered essential,and a suitably qualified applicant is not forthcoming, then themanager in consultation with the Welsh Services Unit willfollowing alternatives will be considered to meet the linguisticneeds of the service:• to make an appointment which carries an undertaking tolearn Welsh to a specified standard, within a stated time,and with the support of the Council.or:• to identify alternative arrangements to providethe skill in the workplace by using the linguisticskills of existing staff in other service areas.The Council commits to drawing up genericguidelines on the implementation of the LanguageSchemes staffing requirements, either as part ofthe Language Skills Strategy or separately.5.3 Welsh and Vocational TrainingPriority for language training will be given to officers in thoseareas of service delivery where there is regular contact withthe Welsh speaking public or where there is an identifiedshortfall of bilingual staff. Suitable training will be provided ona targeted basis as per the needs of the service area. Trainingwill include Language Awareness, Answering the Phone, Meetand Greet, Taster Courses (providedinternally); with further courses provided bythe University of Glamorgan (Entry,Foundation, Intermediate, Higher,Professional Welsh, Refresher).5.4 Administrative ArrangementsThe Scheme has been approved by and carries the fullauthority of the County Borough Council.The Chief Executive will be responsible for ensuring that theScheme is implemented throughout the Council's services andwill advise Group Directors on the steps required to achievethis. Any complaints received from the public in relation tothe Scheme will be processed within the Council’s CorporateFeedback Scheme.The Council’s established Welsh Language Task Force, seeks toensure that implementation of the Scheme is co-ordinatedand kept under review, to ensure consistency of practiceacross all services.The Council’s Welsh Language Working Group operates onan implementation level and information flows between thesetwo groups.The Council will fund its TranslationUnit to enable it to employ suitablyqualified and experienced staff toenable it to provide a service ofhigh quality.Guidance has been issued to staffgiving details of the Scheme'srequirements and operation. Italso contains advice on thetranslation services available,and how both Welsh speakingand non Welsh speaking staffcan help the public obtain agood service.

6 MONITRO CYNNYDD6.1 Trefnau cadw llygad a phennu targedauMae Tasglu’r Gymraeg sy’n cynnwys UwchSwyddogion a chynghorwyr yn cyfarfod ddwywaith yflwyddyn i hybu’r gwaith o weithredu’r cynllun yneffeithiol.Mae Swyddog y Gymraeg – Materion Datblygu aHyfforddi yn gyfrifol am gydgysylltu â swyddogion yn ygwasanaethau ar fater gweithredu gofynion y cynllun.Bydd cyfarwyddwyr y cyfadrannau a chyfarwyddwyry gwasanaethau’n gyfrifol am y trefniadau ynglŷn âchael adroddiadau penodol yn rheolaidd argynnydd mae eu gwasanaethau, asiantaethau - aceraill sy’n cynnal gwasanaethau ar eu rhan mewnperthynas â gweithredu’r cynllun. Bydd yradroddiadau yma’n rhan o Adroddiad Monitro argyfer sylw’r Bwrdd yr Iaith Gymraeg bobblwyddyn.Bydd Aelod o’r Cabinet a Hyrwyddwr yGymraeg ar ran y cynghorwyr a Hyrwyddwr oSwyddog yn cymeradwyo’r Adroddiad MonitroBlynyddol cyn ei gyflwyno ar gyfer sylw’r UwchDîm Rheoli a’r Pwyllgor Trosolwg a Chraffu.Dyma’r drefn ar gyfer adrodd ar hynt bodlonigofynion y cynllun dros y tair blynedd nesaf:Bydd Adroddiad Monitro Blynyddol ynceisio cyflawni’r canlynol:-(i) asesu a ydy’r cyngor yn bodlonigofynion y cynllun yn ôl yr amserlensydd wedi’i phennu(ii) mesur safon y gwasanaethau rhengflaendrwy gyfrwng y Gymraeg• data; (MC 2 a 6)• asesiad Bwrdd yr Iaith Gymraeg o’rgwasanaethau wyneb-yn-wyneb(ii) pwyso a mesur a ydy trefnauynghylch rheoli a gweithredu’rcynllun yn ddigonol• Bwrdd yr Iaith Gymraeg iwerthuso• Adroddiad ar wasanaethausy’n cael eu cynnal ar ran yCyngor gan drydydd person(MC 1)(iii) mesur pa mor addas ydy medrau iaith gweithwyr trwygymharu anghenion ac adnoddau• gwybodaeth ynghylch medrau iaith - personél (MC 4 a 5)(iv) cynnwys pennod ar faterion y Gymraeg yn rhan o briffffrwd bywyd y Cyngor, gan roi enghreifftiau:• camau gweithredu neu fesurau corfforaethol mae’rgwasanaethau wedi’u cymryd• hyrwyddo gwasanaethau cyfrwng Cymraeg• defnyddio’r Gymraeg yn y gymuned• cynyddu nifer y bobl sy’n medru’r Gymraeg(v) dadansoddi cynnydd y Cyngor yn ôl blaenoriaeth / targedar y cyd â chylch gorchwyl y pwyllgor craffuBydd y Cyngor yn cyflwyno’i gasgliadau mewn crynodeb(ynghyd â thystiolaeth) i’r Bwrdd a bydd yn pennu unrhywwendidau / peryglon, paratoi cynllun gweithredu ar gyferunioni’r sefyllfa, ynghyd ag amserlen. Bydd y Cyngor yn tynnusylw at ei gynnydd o ran gweithredu’r cynllun a bodloni’iofynion ac yn nodi enghreifftiau o arfer dda.Lle bo gwendidau, byddwn ni’n paratoi cynllungweithredu/datblygu a bydd rhaid i hwnnw gael sêl bendith yBwrdd.Fe fydd y Cyngor yn cydweithredu mewn prosesau arolygonthematig gan naill ai Fwrdd yr Iaith Gymraeg a/neu ar y cyd âchyrff arolygu eraill. Lle bo hynny’n berthnasol, bydd yCyngor yn gweithredu ar unrhyw argymhellion.Archwiliad o dan ofynionAdran 17 y DdeddfOs bydd gofyn i Fwrdd yr Iaith Gymraeg i gynnal archwiliad odan ofynion Adran 17 y Ddeddf, bydd y Cyngor yn barodiawn i gydweithredu trwy gyflwyno gwybodaeth, – megisadroddiadau, dogfennau neu roi esboniad.Bydd y Cyngor yn barod i wneud hynny ar lafar neu ar bapura bydd modd i Fwrdd yr Iaith drafod gyda:• cynghorwyr• gweithwyr yr awdurdod lleol• darparwyr sy’n cynnal gwasanaeth dan amodau cytundeb -a’u gweithwyr, hwythau• unrhyw unigolyn sydd ynglŷn â chynnal gwasanaeth ar rany Cyngor

6 MONITORING PROGRESS6.1 Monitoring and Target SettingA Task Force of Senior Officers and councillors meets twice ayear to drive implementation of the Scheme within their ownand to monitor the effective implementation of the Scheme.The Welsh Language Development and Training Officer willliaise with service area personnel in respect of Schemeimplementation.Group Directors and Service Directors will be responsible forarrangements to secure specific reports regularly onperformance from each of their service areas and agents andwhich will be included in the Council’s Annual MonitoringReport to the Welsh Language Board.The Council's Annual Monitoring Report to the WelshLanguage Board will be approved by the Cabinet Member andWelsh Language Member Champion and the Officer WelshLanguage Champion and submitted to the CorporateManagement Team and Overview and Scrutiny Panel. This isthe reporting procedure for compliance with the Scheme forthe next three years:The Annual Monitoring Report to the Board will seek toachieve the following aims:-(i) to assess whether the Council is conforming to theScheme in performing against the set timetable(ii) to measure the quality of frontline services through themedium ofWelsh• data; (WLI 2 & 6)• assessment by the Board on face-to-face service(ii) to measure whether the management / administration ofthe Scheme is adequate• evaluation by the Board• focus report on services provided on behalf of the Councilby third parties (PI 1)(iii) to measure the adequacy of its language skills bycomparing need and resource• language skills data – personnel (WLI 4 & 5)(iv) to include a chapter on mainstreaming providing provenexamples of mainstreaming in action including:• corporate steps or measures taken by services• to promote Welsh medium services• use of Welsh in the community• increase in the number of Welsh speakers(v) analysis of the Council’s performance according to priority/ target together with the role of scrutinyThe Council will summarise its findings in the form ofa brief narrative (with evidence) to be submitted tothe Board and will identify any fundamentalweaknesses / risks, and draw up an action plan ofcorrective measures, together with a timetable. TheCouncil will also draw attention to progress, goodpractice and compliance levels.Where there are weaknesses, an action /development plan shall be agreed with the Board.The Council will comply with thematic inspectionseither by the Board and / or jointly with inspectionbodies. The Council will implementrecommendations where relevant.Investigations under Section 17 of the ActIf the Board is required to carry out anInvestigation under Section 17 of the Act, theCouncil will be prepared to fully cooperate byproviding information – reports, documents orclarification, to the Welsh Language Board.The Council will be prepared to do this inboth written and verbal forms and the Boardwill be able to have discussions with:• Elected members• Local authority employees• Contracted service providers and theiremployees• Any individual that assists the Councilin the delivery of its servicesAs part of the reports, appropriateAction Plans will be devised atDivisional level which will providegreater accountability, responsibility,focus, and awareness of languagechoice in service delivery. Forexample:• Future Planning andProcurement – Directors andService Area Directors toensure that any new policiesand procedures, publicationsand computer programmesacquired are consistentwith providing a bilingualservice on the basis ofequality.

Yn rhan o’r adroddiadau, bydd rheolwyr ygwasanaethau’n paratoi cynlluniau gweithredu ihyrwyddo atebolrwydd, cyfrifoldeb, canolbwynt acymwybyddiaeth ar fater dewis iaith yn rhan o drefncynnal gwasanaethau. Er enghraifft:• Trefnau Cynllunio a Chaffael yn y dyfodol –cyfarwyddwr y cyfadrannau a’r gwasanaethau iofalu bod unrhyw bolisïau a gweithdrefnau,cyhoeddiadau a rhaglenni cyfrifiadurol newydd yngyson â gofynion cydraddoldeb o ran cynnalgwasanaethau dwyieithog.• Trefnu a Chynnal Gwasanaethau – cyfarwyddwyry cyfadrannau a’r gwasanaethau i gadw llygad arweithredu’r trefniadau mewn perthynas â chynnalgwasanaethau’r Cyngor trwy gyfrwng y Gymraeg,eu heffeithiolrwydd; cadw llygad ar lwyddiant ysefydliad o ran hybu defnydd o’r Gymraeg dandrefnau trydydd person a hwyluso’r ffordd iddynnhw wneud hynny.• Trafod busnes gydag aelodau o’r cyhoedd sy’nmedru’r Gymraeg – cyfarwyddwr ycyfadrannau a’r gwasanaethau i gadw llygad aryr amser mae hi’n ei gymryd i ateb gohebiaethGymraeg, safon y gwasanaethau cyfieithu a’rtrefniadau ar gyfer cyfarfodydd.• Delwedd y Cyngor – cyfarwyddwr ycyfadrannau a’r gwasanaethau i gadw llygadar faterion mabwysiadu fersiynaudwyieithog ffurflenni, arwyddion,rhybuddion a deunyddiau eraill.• Staffio – cyfarwyddwr y cyfadrannau a’rgwasanaethau i gadw llygad arweithredu gofynion y cynllun ynglŷn âphenodi gweithwyr a’u hyfforddi.•Asiantaethau ac ymgymerwyr –cyfarwyddwr y cyfadrannau a’rwasanaethau i gadw llygad ar faterioncynnal a gweinyddu gwasanaethaugan asiantaethau ac ymgymerwyr yCyngor i ofalu’u bod nhw’n bodlonitelerau eu cytundebau neu’utrefniadau ar fater y Gymraeg.• Cwynion – cyfarwyddwr y cyfadrannau a’r gwasanaethau igadw llygad ar achosion o gwynion sy’n ymwneud âpharchu gofynion cynllun y Cyngor a’u natur, a bod yngyfrifol hefyd am drafod cwynion gan y cyhoedd yn euhymwneud â gwasanaethau’r uwchadran – gan weithreduyn ôl gofynion gweithdrefn gwyno’r Cyngor. DylaiCyfarwyddwyr y Gwasanaethau hefyd ofalu bod cwynionmewn perthynas â gwasanaethau trwy gyfrwng y Gymraegyn rhan o weithdrefn gwyno sywddogol y Cyngor. ByddGweithrefn Trafod Cwynion y Cyngor i’w gweithredu idrafod cwynion ffurfiol.Bydd Swyddog Cydymffurfio ar ran y Cyngor (yPrifweithredwr) yn gyfrifol am y cynllun yn gyffredinol. Ynogystal â hynny, bydd y Cyngor hefyd yn croesawu ac yncofnodi awgrymiadau ynglŷn â gwelliannau – ac yn cynghori’rbobl parthed y modd dylen nhw fynegi’u barn am ygwasanaethau sy’n cael eu cynnig trwy gyfrwng y Gymraeg, atbwy dylen nhw gyflwyno’u sylwadau, ac esbonio sut y bydd yneu trafod.Bydd enw Swyddog Cydymffurfio’r Cyngor yn hysbys i’rgweithwyr eraill, i ymgymerwyr ac asiantaethau mae’r Cyngoryn eu cyflogi, ac i aelodau o’r cyhoedd.Dyma Swyddog Cydymffurfio’r Cyngor:PrifweithredwrCyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon TafY PafiliynauParc Hen Lofa’r CambrianCwm ClydachTonypandyRhondda Cynon TafCF40 2XXBydd y Cyngor yn paratoi adroddiad blynyddol i Fwrdd yrIaith Gymraeg – yn y drefn mae’r bwrdd hwnnw’n ei mynnu –i roi cyfrif ynglŷn â’r cynnydd o ran cyflawni’r camaugweithredu sydd wedi’u hamlinellu yn y cynllun ynghyd â’rgwelliannau mae aelodau o’r cyhoedd wedi’u hawgrymu.Bydd copi o’r cyfryw adroddiad ar gael i’r cyhoedd i’warchwilio yn ogystal – ym mhrif swyddfeydd y Cyngor ac ar eiwefan.

• Organising and Delivering of Services – Directors andService Area Directors to monitor the implementation ofarrangements made to deliver the Council's services inWelsh, and their effectiveness; monitoring how well theorganisation is encouraging and facilitating the use of Welshby other parties.• Dealing With The Welsh Speaking Public – Directors andService Area Directors to monitor times for responding toWelsh correspondence, the quality of translation servicesand the arrangements for meetings.• The Council’s Public Face – Directors and Service AreaDirectors to monitor the implementation of theintroduction of bilingual forms, signs, notices and otherprinted materials.• Staffing – Directors and Service Area Directors to monitorthe implementation of staffing and training measuresincluded in the Scheme.• Agencies and Contractors – Directors and Service AreaDirectors to monitor the provision and administration ofservices by the Council's agents and contractors to ensurecompliance with the Welsh language terms of theiragreements or arrangements.• Complaints – Directors and Service Area Directors tomonitor the incidence and nature of complaints in respectof Welsh Language Scheme compliance and also beresponsible for dealing with complaints from the public asthey relate to their Division's services, in accordance withthe Council's complaints procedure. Service AreaDirectors should ensure that complaints in relation to theWelsh language service are part of the Council’s officialcomplaints procedure. Formal complaints will be dealt with,in accordance with Council’s Corporate Feedback Scheme.The Council's Compliance Officer (the Chief Executive) willhave responsibility for ensuring the overall management of thisScheme. The Council will also welcome and recordsuggestions for improvements and advise the public how andto whom they should make their views known on the servicesprovided in Welsh, and how they will be dealt with.The Compliance Officer's identity will be made knownto other staff, to contractors and agents employed bythe Council and to the public.The Council's Compliance Officer is:Mr Keith GriffithsChief ExecutiveRhondda Cynon Taf County Borough CouncilClydach ValeTonypandyCF40 2XXThe Council will provide the Welsh Language Boardwith an annual report, in a form approved by theBoard, which describes progress in implementingthe measures in the Scheme and which analysesthe number and nature of any complaints, togetherwith suggestions for improvements received fromthe public. A copy of this report will be madeavailable also for members of the public toinspect at main Council Offices and the Council’sWebsite.

6.2 Cyhoeddi gwybodaeth ynglŷn â ChyflawniadBydd y Cyngor yn cyhoeddi gwybodaeth yn eiAdroddiad Cadw Llygad Blynyddol a fydd yncymharu’r hyn sydd wedi’i gyflawni yn ôl safonau athargedau sydd wedi’u hamlinellu yn y cynllun yma.Bydd y Cyngor yn rhoi adroddiad ynglŷn âdatblygiadau ac enghreifftiau o arfer dda yn ogystal.Bydd yr wybodaeth yma ar gael ar y rhyngrwyd ac arfewnrwyd y Cyngor a bydd copïau caled ar gael i’rcyhoedd, pan ddaw cais i law.Fe fydd y Cyngor, yn rhan o ofynion Rhaglen Cymruar gyfer Gwella, yn cynnal hunan-asesiad o’rgwasanaethau hynny mae e’n eu cynnal trwygyfrwng y Gymraeg ac ar fater bodloni gofynionCynllun y Gymraeg yn rhan o drefnau cadw llygadparhaus ym mhob gwasanaeth, yn ogystal ag UnedGwasanaethau Cymraeg y Cyngor.Bydd Cynllun Cyflawni Blynyddol y Cyngor yncynnwys:• crynodeb o’r camau y cytunwyd arnyn nhw yn sgîl cynnalhunan asesiad blynyddol, gan dynnu ar Adroddiad CadwLlygad Blynyddol Cynllun y Gymraeg• gwybodaeth ynghylch cyflawniad ar gyfer y mynegyddstatudol ar gyfer addysg cyfrwng Cymraeg(Neu nodi sut gall y cyhoedd fynnu copi o Adroddiad CadwLlygad Blynyddol y Cyngor ar fater gweithredu ei Gynllun yGymraeg).Bydd y Cyngor yn cyflwyno’r wybodaeth yn ei AdroddiadMonitro Blynyddol ynglŷn â gweithredu’i Gynllun y Gymraegmewn perthynas â’r 6 Mynegydd y Gymraeg, isod, yn ogystal:Nifer a chanran y sampl o sefydliadau ‘trydydd parti’ sy’n bodloni gofynionCynllun y Gymraeg yn y meysydd canlynol:-• gwasanaethau gofal• gwasanaethau ieuenctid a hamdden• darpariaeth cyn-oed ysgolMC1Nifer a chanran y swyddi yn wyneb y cyhoedd sydd wedi’u pennu’n rhai‘Cymraeg yn hanfodol’ ac sydd wedi’u llenwi gan weithwyr dwyieithogMC2Technoleg Gwybodaeth (gwybodaeth i ddilyn o du BYIG)Nifer a chanran y gweithwyr sy’n cael eu hyfforddi yn y Gymraeg hyd atgymhwyster penodolNifer a chanran y gweithwyr yng ngwasanaethau’r Cyngor sy’n medru’rGymraeg (ac eithrio ysgolion) yn ôl:• uwchadran• graddfa swydd• gweithle, swyddfa a chanolfan ac yn y prif swyddfeyddNifer y cwynion sy’n dod i law mewn perthynas â gweithredu Cynllun yGymraeg a chanran y rhai sy’n cael eu trin yn unol â safonau corfforaethol yCyngorMC3MC4MC5MC6

6.2 Publishing Information on PerformanceThe Council will publish information in its Annual MonitoringReport, which compares performance against standards andtargets set out in this Scheme. The Council will also reporton developments and good practice.This performance information will be published on theinternet and intranet and hard copies are available to thepublic on request.The Council will, as part of the Wales Programme forImprovement, conduct a self assessment of the servicesprovided by the Council through the medium of Welsh, andcompliance with the Welsh Language Scheme as part ofongoing monitoring in every service area, as well as theCouncil’s corporate Welsh Services Unit.As part of the Council’s Annual ImprovementPlan the Council will include:• a summary of the steps agreed upon followingannual self assessment, drawing on the WelshLanguage Scheme Annual Monitoring Report• performance data for the statutory indicator onWelsh medium education(Or provide details about how the public may obtaina copy of the Council’s Annual Monitoring Reporton the implementation of its Welsh LanguageScheme).The Council will also publish the followinginformation in its Annual Monitoring Report withregard to these 6 Welsh language indicators:Number and % of the sample of third parties monitored that conform tothe requirements of the Welsh Language Scheme in the following areas:-• care services• youth and leisure services• pre-school provisionNumber and % of public facing posts that have been denoted as “Welshessential” and have been filled by staff who are bilingualInformation Technology (information to follow from WLB)The number and % of staff who have received training in Welsh to a specificqualificationWL1µWL2WL3WL4The number and % of staff within the Council’s services who are able tospeak Welsh (excluding schools) according to:• division• post grade• workplace, office and centre and in the main office areasWL5Number of complaints received in relation to the implementation of theLanguage Scheme and the % dealt with in accordance with the Council’scorporate standardsWL6

7. CYHOEDDUSRWYDDO dan ofynion Adran 12 (2) (b) Deddf yr Iaith 1993,bydd y Cyngor yn parhau ag ymgyrchgyhoeddusrwydd i ofalu bod ei weithwyr,asiantaethau a’r cyhoedd yn gwybod am y cynllun a’igynnwys.Byddwn ni’n manteisio ar y cyfryngaucyhoeddusrwydd a ganlyn:• hysbysiadau mewn swyddfeydd cyhoeddus,derbynfeydd ac ati.• taflenni i roi manylion am ymrwymiad y Cyngori’r Gymraeg a’r gwasanaethau trwy gyfrwng yGymraeg• datganiadau i’r wasg• gwefannau Rhyngrwyd a Mewnrwyd• erthyglau yng nghyhoeddiadau’r Cyngor• canllawiau i’w dosbarthu ymhlith y gweithwyr• copïau o’r cynllun i’w dosbarthu atasiantaethau/ymgymerwyr y Cyngor, yn ogystal ag at gyrffneu unigolion eraill a fo’n ymddiddori.Rydyn ni wedi rhoi cyngor ar fater rhoi cyhoeddusrwydd i’rcynllun a gwasanaethau Cymraeg i’r gweithwyr hynny sy’nymwneud â materion cyhoeddusrwydd/cyfathrebu ac sy’ncydgysylltu ag ymgymerwyr, asiantaethau a sefydliadau eraillmae’r Cyngor yn trafod busnes gyda nhw.Bydd y Cyngor yn gweithredu ymgyrch ‘marchnata achyhoeddusrwydd’ ar y cyd â Bwrdd yr Iaith Gymraeg ar gyfergwasanaethau penodol dros gyfnod. Y nod fydd gofalu bodcynnydd mewn perthynas â chynyddu nifer defnyddwyr ygwasanaethau trwy gyfrwng y Gymraeg a chynyddu nifer ygwasanaethau sy’n cael eu hyrwyddo.7.1 Amserlen a Chamau GweithreduDaeth cynllun gwreiddiol y Cyngor i rymfis Mehefin 1997 a bu cynnydd ynnhermau’i weithredu ym mhobgwasanaeth a’r ymrwymiadau sydd ynhyn o gynllun ers hynny.Byddwn ni’n rhoi’r cynllun ar waith drosgyfnod o 3 blynedd rhwng Ebrill 2009 aMawrth 2012. Bydd hynny’n gyfle i’rCyngor i ystyried yr adnoddau sydd euhangen ar gyfer y camau gweithreduhyn, a hwyrach bydd angen gwariantychwanegol. Byddwn ni’n rhoiystyriaeth i drefniadau cydweithredu,trefniadau dan drwydded a/neucytundebau lefel gwasanaethau yn fodd o gael y gwerth goraua rhoi’r cynllun hwn ar waith yn y modd mwyaf cost-effeithiol.Pe bai angen adolygu’r cynllun yng ngoleuni hinsawdd ariannolnewydd, byddwn ni’n ymgynghori â Bwrdd yr Iaith Gymraegcyn newid dim.Rydyn ni wedi paratoi dogfen, ‘Canllawiau ar Weithredu’rCynllun’, a dosbarthu copïau ymhlith pob un o wasanaethau’rCyngor. Atodwn amserlen y Cyngor ar gyfer gweithredu’rcynllun. Wrth baratoi’r amserlen, rydyn ni wedi ystyried yradnoddau ariannol a dynol sydd ar gael i’r Cyngor, ac maehynny wedi’i adlewyrchu yn y dyddiadau targed ar gyfer ycamau gweithredu sydd wedi’u nodi.

7. PUBLICITYUnder Section 12 (2) (b) of the Welsh Language Act 1993,The Council will pursue an ongoing publicity campaign toensure that its employees, agents and the public are aware ofthe Scheme and its contents.The following methods of publicity will be used:• notices in public offices, reception areas etc• leaflets detailing the Council's Welsh language commitmentand services• press releases• internet / intranet sites• items in Council publications• guidance distributed to staff• copies of the Scheme to be distributed to the Council'sagents / contractors as well as to other interestedorganisations or individualsAdvice on publicising the Scheme and the Council'sWelsh language services has been issued to staffinvolved in publicity / communications and in liaisonwith contractors, agents and other organisations withwhom the Council deals.The Council will implement a structured marketingand promotional campaign jointly with the WelshLanguage Board and will target specific services overa period of time. The aim will be to ensure thatprogress is made in relation to an increase in thenumber of Welsh language service users and anincrease in services promoted.7.1 Timetable and ImplementationThe Council’s initial Scheme became operational in June 1997,and progress in terms of implementation in relation to allservices and commitments detailed in this Scheme has beenmade since that time.The Scheme will be implemented over a three year periodfrom April 2009 to March 2012, and this will allow the Councilto consider the resource implications of these measures,which may require additional funding. Partnerships, franchisearrangements and / or service level agreements will beconsidered as a means of achieving best value andimplementing this Scheme in the most cost effective way.Should the Scheme require review in the light of changingfinancial circumstances, the Welsh Language Board will beconsulted prior to making any changes.Guidance on Scheme implementation hasbeen prepared and issued previously to allservice areas of the Council. Appended isthe Council’s implementation timetable forthe Scheme. In developing the timetable,account has been taken of the existingfinancial and human resources available tothe Council and is reflected in the targetdates for these measures.

AMSERLEN CYNLLUN Y GYMRAEGTargedMynegyddion Cyflawni(MC)Nifer a chanran polisïau’rCyngor sy’n cyfeirio at ygofynion ynglŷn â’r GymraegSwyddog âChyfrifoldebDyddiad Targed(lle bo’n berthnasol)Cynnydd bob blwyddynhyd at Fawrth 2012Bydd y Cyngor yn dod â’r Gymraegyn rhan o brif ffrwd ei bolisïau trwybaratoi rhaglen gydlynus a’igweithreduGofynion Cynllun y Gymraeg wedi’unodi’n glir i ofalu bod y Gymraeg ynrhan annatod o drefnau cynnalgwasanaeth gan drydydd personI’w drafod gyda’rUnedGwybodaeth iReolwyr (PMI)I’w drafod gyda’rUnedGwybodaeth iReolwyr (PMI)Nifer a chanran y cytundebausy’n cyfeirio’n benodol atGynllun y Gymraeg ac sy’ncynnwys arweiniad ynglŷn ag ehefydMonitro’n flynyddol i’wgynyddu erbyn diweddMawrth 2010Mawrth 2011Mawrth 2012Modd i’r Cyngor allu cynnal rhagor owasanaethau/ystod ehangach owasanaethau wyneb yn wyneb trwygyfrwng y GymraegNifer a chanran ygwasanaethau sydd ar gael yny Gymraeg/ dwyieithog:I’w drafod gyda’rUnedGwybodaeth iReolwyr (PMI)Monitro’n flynyddol i’wgynyddu erbyn diweddMawrth 2010Mawrth 2011Mawrth 2012Darparu deunydd yn y Gymraeg yny llyfrgelloedd ar gyfer y rhai sy’n eimedru a’r rhai sy’n ei dysgu hi ynogystalCynnydd yn nifer a chanran yllyfrau / crynoddisgiau yn yGymraeg / neu ynglŷn â dysguCymraeg:4% o Gyfanswm Cronfa argyfer Llyfrau, yn ôl Safon 39,Llyfrgelloedd Cyhoeddus yngNghymruPennaethGwasanaeth yLlyfrgelloeddMonitro’n flynyddol:Mawrth 2010Mawrth 2011Mawrth 2012Gwefan y CyngorSector y gwasanaethau gofalPenodi a/neu hyfforddigweithwyr gwasanaethaurheng flaenCanran cynyddol o gynnwysgwasanaethau craidd ar ywefan i fod yn ddwyieithog.*dogfennau o eiddo gwasanaethau yndudlaen we ar wahân ac sy’n cynnwysgwybodaeth am wasanaeth awdurdodlleol yn wyneb y cyhoedd yngngwledydd Prydain yn unol â RhestrSafonau Llywodraeth LeolNifer a chanran yr asesiadaugofal lle bo’r gwasanaeth argael yn y Gymraeg, neu lle bocais am wasanaeth Cymraeg a’rangen wedi’i ddiwalluNifer a chanran y gweithwyrnewydd sy’n ddwyieithogNifer y gweithwyr sy’n caelhyfforddiant yn y GymraegNifer a chanran y swyddi ynwyneb y cyhoedd mae pennu’rGymraeg yn hanfodol ac maepenodi staff dwyieithogI’w drafod gyda’rUnedGwybodaeth iReolwyr (PMI)I’w drafod gyda’rUnedGwybodaeth iReolwyr (PMI)Cynnydd bob blwyddyntuag at gydymffurfio’nllawnMawrth 2012Monitro’n flynyddol a’rnod o gynydduMawrth 2010Mawrth 2011Mawrth 2012I’w drafod gyda’r UnedGwybodaeth i Reolwyr(PMI)Cyfarfodydd cyhoeddusNifer a chanran y cyfarfodyddcyhoeddus lle roedd modddewis iaithI’w drafod gyda’rUnedGwybodaeth iReolwyr (PMI)Monitro’n flynyddol a’rnod o gynydduMawrth 2010Mawrth 2011Mawrth 2012

WELSH LANGUAGE SCHEME TIMETABLETargetPIResponsibleOfficerTo be discussedwith PMI UnitTarget Date(where approp.)Annual monitoring aimingincrease annually:March 2010March 2011March 2012The Council will mainstream Welshinto the Council’s key policies bydrawing up a structured Welshlanguage mainstreaming programmeThe number and % of Councilpolicies which includereference to the WelshlanguageRequirements of the WelshLanguage Scheme are clearly statedto ensure that the language is anintegral part of service delivery byothersThe number and % of thirdcontracts which containspecific reference and guidanceabout the Council’s WelshlanguageTo be discussedwith PMI UnitAnnual monitoring aimingincrease annually:March 2010March 2011March 2012The Council is able to provide more/ a wider range of high quality faceto-faceservices through themedium of WelshNumber and % of servicesprovided in Welsh / orbilinguallyTo be discussedwith PMI UnitAnnual monitoring aimingto increase by end:March 2010March 2011March 2012Provide Welsh language material forWelsh learners and speakers inlibrariesIncreased number andpercentage of books / cds inWelsh / about learning Welsh:4% of Book FundTotal as perWelsh Public Library Standard39Head of LibraryService Annualmonitoring:March 2010March 2011March 2012The Council’s websiteIncreasing % of core servicearea content* to be bilingual.*service documents as a single web pagewhich provide information on a UK localauthority public facing service as per LocalGovernment Standards ListIncreasing annuallytowards full complianceMarch 2012Care SectorNumber and % of careassessments where the serviceis offered / requested in Welshand where the service needwas metTo be discussedwith PMI UnitAnnual monitoring aimingto increase by end:March 2010March 2011March 2012Recruit and / or train key front linestaffNumber and % of all new staffwho are bilingualNumber of staff receivinglanguage trainingNumber and % of public facingposts that have been denotedas Welsh essential and havebeen filled by bilingual staffTo be discussedwith PMI UnitAnnual monitoringaiming to increase byend:March 2010March 2011March 2012Public MeetingsNumber and % of publicmeetings held where languagechoice was offered / providedTo be discussedwith PMI UnitAnnualmonitoringaiming toincrease byend:March 2010March 2011March 201

ATODIADMae Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Tafyn gyfrifol am ddarparu pob gwasanaeth llywodraethleol yn ardal Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf.Daeth y Cyngor i fod dan ofynion DeddfLlywodraeth Leol (Cymru) 1994. Dechreuoddweithredu ar 1 Ebrill 1996 ac mae e’n cynnalamrediad eang o wasanaethau ar gyfer pobl yr ardal.Mae i’r Cyngor 75 o aelodau sydd wedi’u hethol,mae’n cyflogi tua 15,000 o weithwyr ac mae’ngwasanaethu poblogaeth o 240,500.Ers mis Medi 2005, mae cyfundrefn y Cyngor wedi’iseilio ar dair cyfadran sy’n gyfrifol am gynnalamrediad o wasanaethau uniongyrchol acanuniongyrchol ar gyfer ein pobl.• Cyfadran y Gwasanaethau Corfforaethol gangynnwys: Gwasanaethau Cyfreithiol aLlywodraethol, Gwasanaethau Ariannol,Gwasanaeth Materion Incwm a’r Trysorlys,Gwasanaethau TGCh y Cyngor, UwchadranMaterion Datblygu ac Adfywio’r Bröydd,Cymunedau Diogel, Gofal i Gwsmeriaid acElywodraeth, Gwasanaeth Materion Eiddo’rCyngor, Uwchadran Materion Caffael,Uwchadran Marchnata, Uwchadran MaterionCydraddoldebau ac Amrywioldeb acAdnoddau Dynol, Archifdy Morgannwgynghyd â chyfrifoldebau ychwanegol:Amolosgfeydd, Cyfungorff Materion PrynuGwasanaethau ar y cyd.• Cyfadran y Gwasanaethau Amgylcheddgan gynnwys: Gwasanaeth MaterionRheoli Datblygu, Gwasanaeth Hamdden,Diwylliant a’r Diwydiant Ymwelwyr,Materion Trafnidiaeth a Cherbydau’rCyngor, Gwasanaeth Gofal yStrydoedd (gan gynnwysGwasanaethau Trin Gwastraff,Gwasanaeth Materion Cynnal a Chadw’r Ffyrdd,Gwasanaethau Glanhau, Meysydd Parcio ac UnedMaterion Teledu Cylch Cyfyng), Materion Iechyd yrAmgylchedd a Safonau Masnachu ynghyd â chyfrifoldebauychwanegol: Cwmni Amgen, Ymgynghorwyr PeiriannegMorgannwg, Materion Adennill Tiroedd, Materion DatblyguCynaladwy, Materion Cynllunio ar gyfer Argyfyngau.• Cyfadran y Gwasanaethau Cymuned gan gynnwys:Gwasanaeth Materion Iechyd a Lles, Gwasanaethau GofalCymuned, Gwasanaeth Tai’r Fro, Gwasanaethau i Blantynghyd â chyfrifoldeb ychwanegol: PartneriaethCymunedau Diogel• Gwasanaeth Addysg a Dysgu Gydol Oes sydd i bob dibenyn gyfadran, er nad ydy’n cael ei galw hynny. Mae’ncynnwys:Gwasanaethau Cymorth ac Effeithiolrwydd yr Ysgolion,Uned Gwasanaethau Cymraeg (er bod yr uned ynwasanaeth corfforaethol), Gwasanaeth y Llyfrgelloedd a’rAmgueddfeydd, Gwasanaeth Addysg i Oedolion acAddysg Barhaol, Gwasanaethau Ieuenctid.Mae modd cael manylion ychwanegol am y cynllunyma gan:Swyddog y GymraegCyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon TafTŷ Trevithick, Abercynon, Aberpennar CF44 4UQFfôn: 01443 744069 / 744073Ffacs: 01443 744076E-bost: swyddogiaith@rhondda-cynon-taf.gov.uk

APPENDIXRhondda Cynon Taf County Borough Council is responsiblefor the delivery of all local government services within thearea of Rhondda Cynon Taf County Borough. The Council wascreated under the Local Government (Wales) Act 1994,commenced business on 1 April 1996 and provides a widerange of services to local people.The Council is composed of 75 elected members, employsaround 15,000 people and serves a population of 240,500.The organisation of the Council is, since September 2005,based on the following three Group Directorates, which areresponsible for a range of direct and indirect services providedto the public.• Corporate Services Group DirectorateIncluding Legal & Democratic Services, Financial Services,Revenues & Exchequer, Information & CommunicationTechnology, Economic Development and Regeneration,Community Safety, Customer Care and E-Government,Estates, Procurement, Marketing, Equality and Diversity andHuman Resources, Glamorgan Archives Office withadditional function areas: Crematoria, Joint PurchasingConsortium• Environmental Services Group Directorate including:Development Control, Leisure, Culture & Tourism,Transportation & Fleet, Street Care (including WasteServices, Highways Maintenance, Cleansing, Car Parks &CCTV), Environmental Health and Trading Standards withadditional function areas: Amgen, Glamorgan EngineeringConsultancy, Land Reclamation, Sustainable Development,Emergency Planning• Community Services Group Directorateincluding: Health and Well Being, Community CareServices,Community Housing, Children’s Services withadditional function areas: Community Safety• Education Services & Life Long Learning, whilstnot a Group Directorate includes the followingservice areas:School Support & Effectiveness, Welsh ServicesUnit, Libraries & Museums, Heritage and WelshLanguage Services (although a corporateresource), Adult and Continuing Education,Youth ServiceFurther information on this WelshLanguage Scheme can be obtained from:Welsh Language OfficerRhondda Cynon Taf County Borough CouncilTŷ Trevithick, Abercynon, Mountain AshCF44 4UQTelephone: 01443 744069 / 744073Fax: 01443 744076E-Mail: Welshlanguageofficer@rhonddacynon-taf.gov.uk

Welsh Services Unit/Uned Gwasanaethau’r GymraegTel / Ffôn: 01443 744069Email / e-bost:Welshlanguageofficer@rhondda-cynon-taf.gov.ukSwyddogiaith@rhondda-cynon-taf.gov.uk