Kultura i Społeczeństwo t. 55 nr 4/2011

Key words / słowa kluczoweEuropean identity / tożsamość europejska; nation / naród; nationalism / nacjonalizm;historical consciuosness / świadomość historycznaMagdalena Saryusz-WolskaRefleksja nad miejskim doświadczeniem nowoczesności rozwijała się równolegle dorozważań o pamięci zbiorowej. Z przestrzenią miejską związana jest metafora palimpsestu,która wpisuje pamięć miasta w historię pamięci rozumianą jako historia mediów. W ostatnichlatach związek pamięci i miasta analizowany jest na przykładach naznaczonychwielokulturowością i ruchami migracyjnymi miast Europy Środkowej, np. w monografiiWiednia ok. roku 1900 Das Gedächtnis der Städte (Pamięć miast) autorstwa MoritzaCsakyego. W paradygmacie medialnym natomiast porusza się Christine Boyer, analizując wksiążce The City of Collective Memory wizualne manifestacje pamięci miasta. Z zestawieniadwóch wzajemnie uzupełniających się podejść badawczych należałoby wywieść postulatypogłębienia refleksji nad rolą kultury popularnej i wizualności w kształtowaniu się pamięcimiast oraz dalszych badań nad przekraczającymi granice państwowe i narodowe „splotamikulturowymi”.S u m m a ryThe analysis of urban experience of modernity developed simultaneously with the analysis ofcollective memory. Urban space is related with a palimpsest metaphor, which includes urbanmemory in the history of memory understood as a history of the media. In recent years therelationship between memory and a city is analyzed on the examples featuringmulticulturalism and migration movements of the cities of the Central Europe, e.g. in theVienna monograph ca. 1900 Das Gedächtnis der Städte (The Memory of the City) by MoritzCsaky. On the other hand, the media paradigm is used by Christine Boyer, who analysesvisual manifestations of city memory in her book The City of Collective Memory.Juxtaposition of the two mutually complementing scientific attitudes invokes a need topostulate a deeper analysis of the role of popular culture and visuality in shaping the memoryof cities, as well as conducting further studies on cross-country and transnational ‘culturaltangles’.Key words / słowa kluczowememory of a city / pamięć miasta; multiculturalism / wielokulturowość; visuality / wizualność/Christoph HamannAutor wychodzi od stwierdzenia, że fotografia i nowoczesna historiografia powstały w tymsamym czasie, a następnie poszukuje między nimi powiązań. Rozpoczyna od analizyspecyfiki zdjęcia fotograficznego, które - jako medium - nie tylko reprezentuje przeszłość,lecz w teraźniejszości i przyszłości może stanowić impuls pobudzający do działania. Sięgającdo semiotycznej klasyfikacji Charlesa Sendersa Peirce’a, pokazuje, na czym polega ważna dlanauk historycznych funkcja fotografii jako indeksu, ikony i symbolu. Pomaga to zrozumiećsposób posługiwania się zbiorowym zasobem zdjęć oraz określić status zdjęć cyfrowych jakoźródła. Na koniec podejmuje próbę pokazania perspektyw analizy visual history oraz tego,5