دریافت مقدمه کتاب

1نظام جامع يادگيري الكترونيكيامروزه،‏ بهطور وسيعي مشخص شده است كه يادگيري الكترونيكي و برخط،(online) رويكردي نيست كه از برنامههاي آموزش سنتي جدا و موارد استفاده آنمنحصر به آموزش از راه دور باشد.‏ بيشتر آموزشگران و استادان در حال حاضر بااين مسئله مواجهاند كه چگونه بايد شيوههاي جديد يادگيري را با راهبردهاي فعليياددهي يادگيري در محيط كلاس و كار تلفيق و يكپارچه سازند.‏اين كتاب به مطالعه و بررسي عميق اين موضوع ارزشمند ميپردازد و بر اينعقيده است كه يادگيري الكترونيكي صرفاً‏ به ديجيتالي كردن محتواي آموزشسنتي محدود نميشود،‏ بلكه رويكرد جديدي است كه براي طراحي و تشكيل يكنظام آموزشي خوب،‏ همه جوانب سازماني،‏ آموزشي و فني آن را مورد بررسي ورسيدگي دقيق قرار ميدهد.‏براساس تجربيات عملي قابل ملاحظه نويسندگان كتاب،‏ در سرتاسر كتاب بابررسي نمونههاي عملاً‏ پيادهشده از اين نوع يادگيري،‏ بر موضوع تأكيد كاربردينيز شده است.‏ بنابراين به تمام كساني كه در طراحي،‏ پيادهسازي،‏ ارائه و اجرايدروس الكترونيكي يا دورههاي كارآموزي برخط نقش دارند،‏ خواندن اين كتابتوصيه ميشود.‏432ويراستاران كتاب ويم يوخم ، يرون وان مرينبور و راب كوپر در حالحاضر استادان مركز تخصصي تكنولوژي آموزشي در دانشگاه اوپن هلند هستند.‏همچنين،‏ ويم يوخم مديركل اين مركز معتبر بينالمللي است.‏651. integrated e-learning2. Wim Jochems3. Jeroen van Merrienboer4. Rob Koper5. Educational Technology Expertise Centre (ETEC)6. Open University of the Netherlands (OUNL)1

يادداشتهايي دربارة ويراستارانويم يوخم،‏ درجه كارشناسي ارشد در رشته روانشناسي يادگيري و روششناسي از21دانشگاه اوترخت و درجه دكتري در علوم فني از دانشگاه تكنولوژي دلفت دارد.‏وي از سال1998 استادفناوري آموزشي و مدير كل مركز تخصصي تكنولوژيآموزشي در دانشگاه اوپن هلند بوده است.‏ زمينه تحقيق او در حال حاضر،‏ ارتقايبهرهوري مؤسسات آموزشي از طريق بهكارگيري فناوري آموزشي،‏ و بهويژهيادگيري الكترونيكي،‏ در نظام آموزشي اين مؤسسات است ‏(پست الكترونيكي:‏.(wim.jochems@ou.nlيرون وان مرينبور،‏ داراي مدرك كارشناسي ارشد رشته روانشناسي تجربي و3شناختي از دانشگاه آزاد آمستردام و درجه دكتراي افتخاري رشته تكنولوژي آموزشي54از دانشگاه توئنت است.‏ او استاديار رشته روانشناسي آموزشي دانشگاه ماستريختبود و از سال 1998 استاد تكنولوژي آموزشي در دانشگاه اوپنهلند بوده است.‏ موضوعاصلي مورد تحقيق وي،‏ بررسي چگونگي آموزش مهارتها و يادگيري ‏(توانمنديهاي)‏6پيچيده است.‏ فعاليتهاي مورد علاقه وي در اين زمينه شامل طراحي آموزشيموقعيتهاي يادگيري،‏ ارائه فناوريهاي هوشمند پشتيباني عملكرد و طراحي محيطهايتعاملي مبتني بر رايانه ميشود.‏ وي ربرنامههاي سيئتكنولوژي آموزشي است ‏(پست الكترونيكي:‏7تحقيقاتي مركز تخصصي.(jeroen.vonmerrienboer@ou.nl1. Utrecht University2. Delft University of Technology (DUT)3. Free University of Amsterdam4. University of Twente5. University of Maastricht6. complex learning7. ETEC2

يادداشتهايي دربارة ويراستاران 3راب كوپر داراي مدرك كارشناسي ارشد در رشته روانشناسي آموزشي از1دانشگاه تيلبورخ و مدرك دكتراي تكنولوژي آموزشي از دانشگاه اوپن هلند است.‏او قبل از آنكه رئيس بخش توسعه فناوري اطلاعات كاربردي ‏(توسعه نرمافزارهايآموزشي و زيرساختهاي فناوري)‏ در دانشگاه اوپن هلند شود،‏ سرپرست انجمني برايآموزش عملي معلمان بود.‏ وي از سالرابطه با فناوريهاي يادگيري الكترونيكي‏«زبان1998 استادتكنولوژي آموزشي بهويژه در بوده و مدتي نيز مديريت برنامه توسعه2الگوسازي آموزشي»‏ را بر عهده داشته است.‏ موضوع اصلي تحقيق وي،‏توسعه محيطهاي ياددهياست.‏ يادگيري شخصيشده تحت وب براساس نياز كاربر3او در حال حاضر رئيس برنامه توسعه فناوري مركز تخصصي تكنولوژيآموزشي است ‏(پست الكترونيكي:‏.(rob.koper@ou.nl1. Tilburg University2. educational modelling language3. www.learningnetworks.org

يرايهاتئپيشگفتار ويراستار كل مجموعههمه آگاهيم كه در محيط آموزشياي كه در آن كار ميكنيم تغييرات چشمگيريدر حال رخ دادن است؛ از سويي،‏ محيطهاي آموزشي،‏ در حالي كه با كمبود منابعمالي روبهرو هستند،‏ بايد پاسخگوي تعداد زيادي از فراگيران خرد و كلان و افراديباشند كه مايلاندبهصورت پارهوقت به تحصيل بپردازند.‏ از سوي ديگر،‏ دولتمرداناز قدرت اقتصادي دانش آگاهي دارند و بر اهميت سرمايهگذاري در توسعه منابعانساني از طريق توجه به تعليم و كارآموزي تأكيد ميورزند؛ لذا توانمندي بالقوهفناوريهاي جديدب بهخصوص يادگيري الكترونيكي را در اين زمينه مد نظر قرارميدهند.‏ فشار دولت،‏ همراه با تقاضاي روزافزون يادگيرندگان و انتظارات رو بهرشد آنها براي برقراري امكان مطالعه در مكان و زمان دلخواه و متناسب با سرعتيادگيريشان،‏ مؤسسات آموزشي سنتي را به مؤسسات يادگيري منعطف1‏(انعطافپذير)‏ تبديل كرده است.‏ هماكنون نهتنها در مؤسسات آموزشي،‏ بلكه دربافتهاي صنعتي،‏ تجاري و خدماتي نيز شاهد رشد بسيار سريع تعداد دورهها و32درسهايي هستيم كه از طريق آموزش از راه دور يا آموزش مجازي ارائه ميشوند.‏براي مثال،‏ در دانشگاه خود ما ‏(دانشگاه اوپن هلند)‏ نيز،‏ هنگام اتخاذ راهبردهاي ويژهپيادهسازي هريك از طرحياددهي يادگيري،‏ بهكارگيري يادگيريالكترونيكي بهمنزلة يك اولويت طرح لحاظ ميشود؛ بهنحويكه پيشبيني شدهاست ظرف دو سال آينده تعداد اعضاي هيعلمي فعال در زمينة طراحي و1. flexible learning2. see http://icdl.open.ac.uk3. see http://www.dlcoursefinder.com4

يهايهايهايهايهايهاپيشگفتار ويراستار كل مجموعه 5تيعرضه دروس الكترونيكي به سه برابرمؤسسة شما نيز برقرار باشد.‏كي1برسد.‏ گمان ميكنم چنين وضعيتي دردر حال حاضر،‏ از لحاظ تعداد محيطهاي يادگيري الكترونيكي،‏ قابليتفنيبالقوه اين محيطها و استقبال مردم از آنها كمبودي وجود ندارد؛ همچنين از لحاظدسترسي فراگيران به محتوا نيز كمبودي احساس نميشود؛ مطالب زيادي در شبكهارتباطي جهانگستر انباشته شده است كه به كمك پيوندهاي موجود بين صفحاتوب قابل دسترسي است.‏ از اين روش دستيابي به محتواي آموزشي به ‏«ورق زدن2صفحه به كمك رايانه»‏ تعبير شده است.‏ به هر روي سؤال بيپاسخ آن است كهجايگاه ارائه راهنماييها و كمكهاي مفيد طراحيشده براساس الگوها و نظريههايمعتبر يادگيري و مبتني بر اسناد و شواهد پژوهشي و تجربههاي خوب عملي درعرصه وب كجاست،‏ تا به من و شما در زمينه طراحي،‏ توليد و عرضه درسهايمانياري رساند،‏ بهگونهاي كه بتوانيم به شكل مؤثرتري از رسانهموجود بهره ببريمو تجربه يادگيري پربار و باكيفيتي را براي كاربران دورههاي خود فراهم كنيم؟3جواب ساده است،‏ مجموعة فصل اين كتاب به همراه وبسايت آن ما راياري خواهند كرد.‏ اين كتاب به چند دليل باارزش است:‏ اول اينكه،‏ ويراستارانتوضيح ميدهند كه چگونه بهكارگيري يك رويكرد جامع و يكپارچه در مورديادگيري الكترونيكي ممكن است سهمي مؤثر در پيشبرد تغييرات اجتماعي و4فناورانه داشته باشد،‏ بهنحويكه اين تغييرات براساس مناسبترين بهرهگيري ازرسانههاي گوناگون در آموزش و نه فقط بهكارگيري رسانهمرتبط با فناورياطلاعات و ارتباطات حاصل شود.‏ دوم،‏ اين كتاب در جستجوي روشي برايبرقراري توازن ميان ابعاد آموزشي،‏ فني و سازماني قضيه است؛ زيرا براي حصولموفق در برگزاري دوره يادگيري الكتروني بايد ميان همه عناصر،‏هماهنگي مناسبي وجود داشته باشد.‏ بحث مختلف درباره مسائل مربوط به طراحييك1. see http://www.mmu.ac.uk/vitael2. computer supported page turning (CSPT)3. see www.iel.nl4. technological

6 نظام جامع يادگيري الكترونيكيآموزشي دورههاي يادگيري الكترونيكي،‏ نقش فناوريهاي يادگيري در توسعهمحيطهاي يكپارچه يادگيري الكترونيكي و نحوة پيادهسازي اين محيطها همراه باچگونگي ارزشيابي برنامههاي يادگيري در آنها ساختار سه بخشي اين كتاب راتشكيل ميدهد.‏ سوم،‏ اين كتاب تقريباً‏ نظريات نفر از متخصصان اين رشته راعرضه ميكند؛ كساني كه گرد هم آمدهاند تا با شما همفكري كنند.‏30هر مسئوليتي كه در فرايند آموزش بر عهده داشته باشيد ‏(معلم،‏ مربي،‏ طراحآموزشي يا توليدكننده دوره آموزشي)،‏ ديدگاهها،‏ الگوها،‏ استدلالها و مثالهاي اينكتاب كه همگي ريشه گرفته از نظريه ساختگرايي درباره يادگيري هستند برايشما و فراگيرانتان باارزش و مفيد خواهند بود.‏ اگر قرار است با چالشهاي حاصل ازتغييرات پيشرويمان روبهرو شويم،‏ به كتابهاي بيشتري از اين نوع نياز خواهيم داشت.‏1فرد لاكوودمنچستر،‏ آوريل 20031. Fred Lockwood

يهاديباچهاساس اجراي نظام جامع يادگيري الكترونيكي،‏ بهرهگيري از رسانههاي مختلف ازجمله صفحات وب به شيوهاي است كه با ايجاد هماهنگي بين تمامي ابعاد سازماني،‏فني و تربيتي يك نظام آموزشي خوب،‏ آن نظام را در جهت رسيدن به اهداف خود1ياري كند.‏ اين نظام،‏ اغلب شامل عناصري از آموزش حضوري چهره به چهره ،2آموزش از راه دور ‏(بهويژه،‏ آموزش مبتني بر وب)‏ و نيز اَشكالي مناسب و43ساختارمند از آموزش شغلي در محيط كار و تمرينهاي عملي است.‏ به علت نيازبه تركيب سنجيده اين اجزاء با يكديگر،‏ يكپارچهسازي اين محيطهاي يادگيريمجزا از هم ضروري است.‏ اين امر بايد به شيوهاي انجام شود كه تركيب اين اجزاءمتنوع،‏ رسيدن به اهداف مطلوب يادگيري را به بهترين نحو ميسر سازد.‏ مباحث اينكتاب،‏ يادگيري الكترونيكي را به منزله يك شيوه آموزشي منفك از ساير ابعاد نظامآموزشي مد نظر قرار نميدهد،‏ بلكه هدف از طرح آنها ارائه شيوهاي از يادگيريالكترونيكي است كه در مقايسه با روشهاي سنتيتر يادگيري،‏ اثربخشي،‏ كارايي وجذابيت بيشتري داشته باشد.‏در حال حاضر،‏ متداولترين رويكرد به يادگيري الكترونيكي،‏ افزودنفناوريهاي جديد به اَشكال سنتي آموزش است.‏ اين در حالي است كه رويكردهايسنتي تعليم و تربيت عموماً‏ بدون هيچ تغييري،‏ بهعنوان مبناي نظام آموزشي باقيميمانند.‏ اين امر برخلاف اين واقعيت مسلم است كه معرفي هر نوع رسانه جديد1. face-to-face learning2. distance education3. structured on-the-job training4. practical work7

8 نظام جامع يادگيري الكترونيكيبايد مبتني بر بهكارگيري شيوههاي جديد آموزشي باشد.‏ بيش از پنج سال تجربه كارعملي ما در زمينه آموزش از راه دور مبتني بر وب در دانشگاه اوپن هلند نشان دادهاست كه يادگيري الكترونيكي فقط ديجيتالي كردن محتواي آموزش سنتي نيست.‏بهعلاوه،‏ اجراي طرحهاي تحقيقاتي متعدد رويكردهاي مؤثرتري را براي تلفيقيادگيري الكترونيكي با برنامههاي آموزشي به ما نشان داده است.‏ علاوه بر نتايجحاصل از اين طرحهاي تحقيقاتي،‏ نتايج تجربه عملي ما در دانشگاه اوپن هلند نيز دراين كتاب منعكس شده است.‏ ما كار خود را در اين كتاب از ملاحظه يادگيريالكترونيكي بهمنزلة يك روش خاص آموزشي آغاز نميكنيم،‏ بلكه آن را از تجزيهو تحليل مهارتهاي پيچيده حرفهاي ‏(يا اهداف نظام جامع يادگيري الكترونيكي)‏شروع ميكنيم و اين پرسش را مطرح ميكنيم كه براي رسيدن به اين اهداف،‏كداميك از فرايندهاي آموزشي بهتر است ‏(و نه لزوماً‏ ‏«بايد»)‏ از طريق تلفيقيادگيري الكترونيكي با ساير روشهاي آموزشي مورد حمايت و پشتيباني قرار بگيرد.‏دليل اصلي نوشتن اين كتاب آن است كه مركز تخصصي فناوري آموزشيدر دانشگاه اوپن هلند،‏ درخواستهاي زيادي در زمينة تحقيق درباره طراحي،‏ توسعه واجراي يادگيري الكترونيكي در حيطه آموزش عالي دريافت كرده است.‏ ايندرخواستها از سوي مؤسسات آموزش سنتي دانشكدهمحور ‏(حضوري)،‏ و نيز ازسوي مؤسسات آموزش از راه دور بوده است.‏ ما احساس كرديم،‏ تجربيات عملي ونتايج طرحهاي تحقيقاتيمان در حوزه يادگيري الكترونيكي مورد علاقة همكارانماندر حوزههاي آموزش عالي،‏ تجارت و صنعت خواهد بود.‏ بنابراين،‏ تصميم گرفتيمنكات مهمي را درباره جنبههاي مختلف نظام جامع يادگيري الكترونيكي به روشيكموبيش ساختارمند تنظيم و بيان كنيم.‏ حصول اين هدف،‏ به اين دليل براي ما ميسرشد كه بيشتر نويسندگان اين كتاب،‏ مطالبشان را براساس مشاهدات خوداز نتايج حاصل از يك تحقيق جامع و هماهنگ و طرح اجرايي متعاقب آن استوارميكنند.‏ موضوع اين تحقيق راجع به طراحي آموزشي و فناوريهاي يادگيري بوده وبهوسيلة مركز تخصصي تكنولوژي آموزشي در دانشگاه اوپن هلند هدايت وسرپرستي شده است.‏

ي ميهاديباچه 9اين كتاب براي راهنمايي طراحان آموزشي،‏ توليدكنندگان مواد و محتواهايآموزشي دورهها،‏ كارشناسان فناوري آموزشي،‏ مشاوران،‏ مديران مراكز كارآموزي،‏مديران گروههاي آموزشي دانشكدهها،‏ سرپرستان دورههاي كارآموزي،‏ استادان ومربيان در سطوح آموزش عالي و دانشجويان علوم تربيتي كه علاقهمند ايجاد وتوسعة محتواي آموزشي الكترونيكي هستند،‏ نوشته شده است.‏ در هر فصل از كتاب،‏رهنمودها و بايدها و نبايدها همراه با مثالهاي لازم گنجانده شده است.‏ نمونههاياستخراجشده از مواد يادگيري الكترونيكي بر روي وبسايت www.iel.nl در دسترساست.‏ به هر حال،‏ بايد توجه كرد كه بحث درباة مسائل صرفاً‏ فني و زيرساختيِ‏مربوط به محيطهاي يادگيري الكترونيكي خارج از حيطة بحث اين كتاب است.‏در انتها از تمامي همكاران دانشگاهي خود تشكر ميكنيم.‏ اشخاصي كه نهتنهااز طريق نوشتن مقالات بلكه با ارائه نظريات باارزش خود،‏ در هنگام نوشتنپيشنويسهاي متوالي هر فصل و نيز در كلكردند.‏ بهويژه از زحمات اين افراد تشكر و قدردانياثر در نوشتن اين كتاب با ما همكاري1كنيم:‏ ماريون تيمرمنز كهحمايت سازماني باارزشي براي تهيه اين كتاب فراهم آورد و بهدقت مراقب جدولزماني طرحو2بود،‏ كريس سيون كه ويرايش متن را به زبان انگليسي انجام داد،‏ ريني3اوي كه نسخة نهايي را براساس راهنماييويراستاران تكميل كرد،‏4يرون برخوت5يرون استورم كه وبسايت مربوط به اين كتاب را طراحي كردند،‏ فرد لاكوود6كه ما را به نوشتن اين كتاب تشويق كرد و سرانجام از كاركنان كوگان پيج كه باپشتيباني مداوم خود امكان چاپ و انتشار اين كتاب را فراهم ساختند.‏1. Marion Timmermans2. Chris Sion3. Rinnie Oey4. Jeroen Berkhout5. Jeroen Storm6. Kogan Page