11.08.2015 Views

Historia Ezagutzeko Zentroa Centro de Interpretación Histórica

Historia Ezagutzeko Zentroa Centro de Interpretación Histórica

Historia Ezagutzeko Zentroa Centro de Interpretación Histórica

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

n. o 2<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong><strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong>Junio/Ekaina 2006 • D.L.: Bi-1446-05 • Ale Kopurua/tirada: 2.000Ekintzak / Activida<strong>de</strong>s 2-3H. E. Z. / C. I. H. 4-5• Sarrera / Introducción 4-5• Zerbitzuak / Servicios 4-51. Bisitarientzako arreta / Atención al cliente 4-52. Bisita gidatuak / Visitas guiadas 4-53. Eskola programa / Programa escolar 4-54. Material argitalpena / Publicación <strong>de</strong> materiales 6-75. Dokumentazio zentroa / <strong>Centro</strong> <strong>de</strong> documentación 7-86. Ugao-Miraballeseko lagunak / Amigos/as <strong>de</strong> Ugao-Miraballes 87. 2006-ko martxoak 4 / 4 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2006 9Elkarrizketa / Entrevista 10Ugao-Miraballeseko natur gida / Guía <strong>de</strong> la naturaleza <strong>de</strong> Ugao-Miraballes 11Ugao-Miraballeseko bazterrak / Rincones <strong>de</strong> Ugao-Miraballes 12Bitxikeriak / Curiosida<strong>de</strong>s 12-13Asmakizuna / Acertijo 13Berriak / Noticias 14-15Zure txokoa / Tu espacio 16


ekintzakactivida<strong>de</strong>s2005-ekomaiatzean,630.ekourteurrenaospatu zenCelebración<strong>de</strong>l 630aniversarioen mayo <strong>de</strong>2005Martxoak 4-aren 630.urteurrena ospatzeko 2005-eko maiatzaren21 eta 22-an hainbat ekintza berezi antolatu ziren.Zalantzarik gabe,musika izan zen egun hauetako protagonista.Txistularien dianarekin eguna hasi ostean, jen<strong>de</strong>ak artisau-lanbi<strong>de</strong>azokan kuskuseatzeko aukera izan zuen larunbatean, “Laudiokobanda”k Ugao-Miraballeseko kaleak alaitzen zituen bitartean.Arratsal<strong>de</strong>an Oskorri tal<strong>de</strong>ari heldu zitzaion txanda, “pub ibiltaria”kontzertua eskainiz.Umeentzako iharduerak,herri kirolak eta H.E.Zaezagutzeko bisita gidatuak ere ez ziren falta izan.Antolatutako ekintza guztiak oso arrakastatsuak izan ziren, bainabehar bada, txahala burruntzi erarako dastaketak jen<strong>de</strong> gehienapilatu zuena izan zen.Biztanleriaren partehartzeari esker giro polita sortu zen herrian.El 21 y 22 <strong>de</strong> Mayo <strong>de</strong> 2005 se llevaron a cabo una serie <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>spara festejar el 630 aniversario <strong>de</strong> la fundación <strong>de</strong> la villa.Sin duda alguna la música fue la protagonista en estas jornadas.Tras comenzar el día con la diana <strong>de</strong> los txistularis, la gente tuvoocasión <strong>de</strong> curiosear en la feria <strong>de</strong> oficios artesanos que se celebróel sábado,mientras la banda <strong>de</strong> música, “Laudioko banda”alegrabalas calles <strong>de</strong> Ugao-Miraballes.Por la tar<strong>de</strong> le llegó el turno al grupo Oskorri el cual ofreció su concierto:“Pubibiltaria”.Tampoco faltaron activida<strong>de</strong>s para niños,<strong>de</strong>portes rurales y visitasguiadas para conocer el C.I.H.Todas las activida<strong>de</strong>s que se organizaron fueron muy exitosas,perotal vez,la <strong>de</strong>gustación <strong>de</strong> ternera asada fue la que más gente reunió.Gracias a la participación ciudadana se creó un ambiente muyagradable en la villa.Jarduera MikologikoakJoan zen udazkenean,arrakasta handia izan zuten I-go mikologia ihardunaldiak antolatu ziren.Bi egunetan banandutako ekintzak eraman ziren aurrera.Al<strong>de</strong> batetik,azaroaren 12-aren goizean,tal<strong>de</strong>ka inguruko mendietara irteera gidatu bat antolatu zen,gaian adituak diren Galdakaoko Barrengorri Mikologia elkartearen ki<strong>de</strong>en eskutik,perretxikoak jasotzera.UgaoMendi Tal<strong>de</strong>ak ere parte hartu zuen,Altube al<strong>de</strong>ra joan ziren hauek perretxikotara.Arratsal<strong>de</strong>an, Jane Jauregian, hauen sailkapena eta aukeraketa egin zen, 128 perretxiko mota sailkatuz.Azaroaren 13-an, igan<strong>de</strong>a, 11.00-etatik 14.00-etara <strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong>k bere ateak irekizituen,Jauregiko teilatupean hartutakoarekin egindako erakusketa jen<strong>de</strong>ak ikus zezan eta 12.00-etatikaurrera dohainezko dastatzeaz disfrutatu zuten.2


ekintzakactivida<strong>de</strong>sBretoienbisitaBigarren urtez,bretoiak izan ditugu gure artean bisitan.Carhaix-etik (Bretaña) etorritako 16 urteko 40 gazte eta haiekinzetozen 3 irakasle, apirilaren 4-an Ugao-Miraballesera hurbilduziren egun pasa.Goizean, 11:30-etan hasita, bi tal<strong>de</strong> sortu ziren, batak Ugao-Miraballes-eri buruzko bi<strong>de</strong>o bat ikusten zuen bitartean, besteak<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong> bisitatzen zuen,eta al<strong>de</strong>rantziz.12.30-etan herritik ibilbi<strong>de</strong> gidatua egin zuten, bertako punturikesanguratsuenak ezagutuz eta eguraldi zoragarri batez gozatuz.Arrigorriagako Institutoak, ikasle hauekin trukea antolatzen du2004. urtetik hona.Bai Arrigorriagak, Zaratamo, zein Ugao-Miraballesek eta Arrankudiagak,partehartzen dute harrera honetan.Truke hau zertan datza?Arrigorriagako Institutoan lan egiten duen irakasle batek,Bretañakoinstituto honekin kontaktua zuenez, 2004-2005 ikasturtean, programahonekin hastea erabaki zuten, harremanak Europan zeharzabaltzeko asmoz.Italiako Instituto batekin ere harremanak egiten hasi ziren, bainazenbait arazo zirela eta, ez zen trukea burutu.Aurten, hemengo ikasleak izan ziren lehenengo hara joan zirenak,martxoaren 7-tik 14-ra, eta ondoren bretoiei txanda heldu zitzaien.Hemengo familia batekin aste bete igarotzen dute,hauen egunerokobizimodua ezagutuz,gaztelania praktikatuz eta Institutoak antolatutakojarduera ezberdinetan parte hartuz.Visita <strong>de</strong>bretonesPor segundo año consecutivo, hemos tenido entre nosotros a ungrupo proveniente <strong>de</strong> Bretaña.El 4 <strong>de</strong> Abril <strong>de</strong> 2006, se acercaron hasta Ugao-Miraballes ungrupo <strong>de</strong> 40 jóvenes <strong>de</strong> 16 años, junto a tres profesores que lesacompañaban,todos ellos naturales <strong>de</strong> Carhaix (Bretaña).La visita comenzó a las 11.30 h <strong>de</strong> la mañana. Se formaron dosgrupos,mientras uno veia un vi<strong>de</strong>o sobre Ugao-Miraballes,el otrovisitaba el <strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong> y al revés.A las 12.30 h realizaron una visita guiada por el pueblo,conociendolos lugares más representativos y gozando <strong>de</strong> un día estupendoaunque algo caluroso.El Instituto <strong>de</strong> Arrigorriaga lleva organizando intercambios conestos/as alumnos/as <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el año 2004.En ellos participan los municipios <strong>de</strong> Arrigorriaga, Zaratamo,Arrankudiaga y Ugao-Miraballes.¿En qué consiste este intercambio?Un profesor <strong>de</strong>l Instituto <strong>de</strong> Arrigorriaga tenía un contacto en esteinstituto <strong>de</strong> Bretaña, así que en el curso 2004-2005 <strong>de</strong>cidierona<strong>de</strong>ntrarse en este programa, con la intención <strong>de</strong> entablar relacionescon el resto <strong>de</strong> Europa.También comenzaron a hacer contactos con un instituto italiano,pero <strong>de</strong>bido a diversos problemas no se pudo llevar a cabo.Este año,fueron los/as alumnos/as <strong>de</strong> Arrigorriaga los primeros enir a Bretaña, <strong>de</strong>l 7 al 14 <strong>de</strong> Marzo y <strong>de</strong>spués les llegó el turno alos <strong>de</strong> allí.La estancia es <strong>de</strong> una semana en la que conviven con una familiaautóctona conociendo sus costumbres y medio <strong>de</strong> vida, practicandoel castellano y participando en todas las activida<strong>de</strong>s que elInstituto les organiza.Jornadas micológicasEl pasado otoño se celebraron las primeras jornadas sobre micología, las cuales fueron muy bien acogidas.Las activida<strong>de</strong>s se dividieron en dos días.Por un lado,la mañana <strong>de</strong>l 12 <strong>de</strong> Noviembre se organizóuna salida guiada por los montes <strong>de</strong> alre<strong>de</strong>dor,<strong>de</strong> mano <strong>de</strong> la Asociación Micológica Barrengorri<strong>de</strong> Galdakao,expertos en el tema, para la recogida <strong>de</strong> “perretxikos”. También participó el club UgaoMendi Tal<strong>de</strong>a que recogió setas por la zona <strong>de</strong> Altube.Por la tar<strong>de</strong> en el Palacio Jane se llevó a cabo una selección <strong>de</strong> las mismas,llegándo a clasificarhasta 128 tipos.El día 13 <strong>de</strong> Noviembre,domingo,<strong>de</strong> 11.00 h a 14.00 h el C.I.H abrió sus puertas,para que todoel mundo disfrutase <strong>de</strong> la exposición en el ático <strong>de</strong>l Palacio; compuesta por las setas seleccionadasel día anterior,así como <strong>de</strong> una <strong>de</strong>gustación gratuíta <strong>de</strong> las mismas a partir <strong>de</strong> las 12.00 h.3


<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong><strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong>Sarrera<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> Interpretazio Zentro honenhelburu nagusia, gazteei lehenaldia gogorarazteaeta orainaldia zaintzen erakustea da,geroaldi jasangarri batez disfruta <strong>de</strong>zaten.Nagusiei, or<strong>de</strong>a, haiek eta beraienarbasoek eramandako bizimodua gogoratzenlagunduko die.Hau, aukera aparta da euren seme-alabaeta ilobei lehenaldi hori azaltzeko,errespetua erakutsiz.Biztanleek, inguru naturala etakulturalak eta bisitariek, Ugao-Miraballes,lurral<strong>de</strong>-museo baten bihurtzen dute.Anima zaitez lagun edo familiarekinetortzera, sarrera dohainik baita.Ateak irekita dau<strong>de</strong> nahi duenarentzat!IntroducciónEl objetivo principal <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong><strong>Histórica</strong> es dar a conocer a los/as jóvenes elpasado, enseñarles a respetar el presente <strong>de</strong> maneraque puedan disfrutar <strong>de</strong> un futuro sostenible.Por otro lado, a los mayores les ayudará a recordarlos modos <strong>de</strong> vida que en otro tiempo tanto ellos/ascomo sus padres, madres, abuelos y abuelasllevaron a cabo, lo que les permitirá transmitir a sushijos y nietos sus conocimentos y el respeto hacia loque tienen.Tanto los/as ciudadanos/as, como el entorno naturaly cultural, así como los visitantes, convierten a Ugao-Miraballes en un territorio-museo.¡Anímate a venir con tus amigos o familia!¡La entrada es gratuíta y las puertas están abiertaspara todo el que se quiera acercar!Zentro honen zerbitzuak,hurrengo hauek dira:Los servicios <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong> son los que presentamos a continuación:1 Bisitarientzako arreta 1 Atención al clienteMuseoaz gain, bisitariak inguruari eta Euskal Herriaosoari buruzko informazio turistikoa, baita kulturalaeta gazteentzako informazioa ere eskura <strong>de</strong>zakehona etorriz gero.Laster prest egongo <strong>de</strong>n harrera berrian, mota guztietakofoiletoak jarriko dira, gai ezberdinaz sailkaturik.Hurbil zaitez informazio bila, dohainik da!Ondoren aurkezten dizuegu aurten Zentrora hurbildudiren bisitarien laburpen bat, grafika baten bitartez.A<strong>de</strong>más <strong>de</strong>l museo, el visitante que se acerque al<strong>Centro</strong> podrá encontrar todo tipo <strong>de</strong> información,tanto cultural como turística e información dirigidaa los jóvenes, en la recepción que pronto estarálista en la planta baja <strong>de</strong>l Palacio Jane.Todos los folletos estarán seleccionados por temas,para facilitar la obtención <strong>de</strong> información <strong>de</strong> maneraor<strong>de</strong>nada.¡Acércate e informate, es totalmente gratis!A continuación os presentamos un resumen <strong>de</strong> losvisitantes que se han acercado hasta el <strong>Centro</strong> duranteeste año, a través <strong>de</strong> un gráfico.Hilabete bakoitzeko bisitak:Visitas <strong>de</strong> cada mes:1512429231EneroFebreroMarzoAbril250200150100500Enero Febrero Marzo AbrilTotal Adultos Menores4


<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong><strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong>2 Bisita gidatuak 2 Visitas guiadasBisita gidatuak bi eratakoak izan daitezke:Antzeztutako bisitak.Bisita gidatuak pertsona espezializatu bateneskutik.Lehenengoak, batez ere, umeen tal<strong>de</strong>ei eskaintzenzaizkie, baita hezkuntza bereziko ikasleei ere.Bigarrena, aldiz, elkarte edo tal<strong>de</strong> mota ezberdineizuzenduta dago.Biak <strong>de</strong>bal<strong>de</strong>koak dira, baina hori bai, aste betekoaurretiaz ordua eskatu behar da.Las visitas guiadas pue<strong>de</strong>n ser <strong>de</strong> dos tipos.Visitas teatralizadas.Visitas guiadas <strong>de</strong> la mano <strong>de</strong> un guía especializado.Las primeras van principalmente dirigidas a grupos<strong>de</strong> escolares así como a alumnos <strong>de</strong> educación especial.Las segundas, por el contrario, son más apropiadaspara asociaciones y grupos en general.Las dos son gratuítas, pero eso sí, se <strong>de</strong>be avisarcon al menos una semana <strong>de</strong> antelación.3 Eskola programa 3 Programa escolar<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> Interpretazio <strong>Zentroa</strong>ren al<strong>de</strong>rdirikgarrantzitsuenetako bat ESKOLA PROGRAMA da.Horregatik, hurrengo urterako aldaketak prestatzenari gara Eskola programaren edukietan. Nerbioi ibaiabertatik pasatzen <strong>de</strong>la eta Ugao-Miraballes hiribildua<strong>de</strong>la, “aprobetxatuz”, eduki berriak eta orokorragoaklantzen ari gara,Erdi Aroa eta Bizkaiko Errege bi<strong>de</strong>ak programarenoinarria markatuko dute, Nerbioi ibaiak historian zeharizan duen garrantzia eta baita honek, gizartekohainbat arlotan izan duen eragina ahaztu gabe.Eskaintza Bizkaia osora eta Arabako zenbait herritaraere zabaldu nahi daHezitzaile tal<strong>de</strong> berri batek gidatuko du zentroko bisita,hau hiru zatitan banatuko <strong>de</strong>larik:Erakusketa iraunkorra bisitatzen da, eta erakusketarenedukien nondik norakoak azaltzen dira.Ikusitako edukiekin lotutako tailer bat egiten da,partai<strong>de</strong>en adinera egokituta.Udalerrian ibilbi<strong>de</strong> gidatu bat egiten da, barru al<strong>de</strong>kobisitan ikasitakoa hobeto ulertu ahal izateko.Aurten ere Ugao-Miraballeseko eskolak inauguratudu programa honen sasoia.Lehenengo bisita martxoak 30-an izan zen eta guztirasei tal<strong>de</strong> etorri dira herriko eskolatik.Una <strong>de</strong> las secciones más importantes <strong>de</strong>l C.I.H esel programa escolar.Es por esta razón por la que estamos preparandouna serie <strong>de</strong> cambios en los contenidos <strong>de</strong> este programa<strong>de</strong> cara al año que viene.Aprovechando que el río Nervión pasa por Ugao-Miraballes y que ésta es villa, se están elaborandonuevos contenidos, más generales.La Edad Media y el Camino Real marcarán la base <strong>de</strong>lprograma, sin olvidar la importancia que el río Nerviónha tenido a lo largo <strong>de</strong> la historia, así como su influenciaen el <strong>de</strong>sarrollo socio-económico <strong>de</strong> la zona.La oferta se extien<strong>de</strong> también a otros municipios <strong>de</strong>Bizkaia y Araba.Un nuevo equipo didáctico guiará la visita, la cualse dividirá en tres fases:Visita a la exposición permanente, con explicacionessobre el contenido <strong>de</strong> la misma.Realización <strong>de</strong> un taller relacionado con los temastratados, a<strong>de</strong>cuados a las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cadagrupo.Itinerario exterior, para compren<strong>de</strong>r mejor lo vistoen la exposición permanente.Este año también ha sido la escuela <strong>de</strong> Ugao-Miraballesla que ha inaugurado la temporada <strong>de</strong>l programaescolar. La primera visita fue el 30 <strong>de</strong> Marzoy en total se han acercado hasta el <strong>Centro</strong> seis grupos<strong>de</strong> esta escuela.5


<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong><strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong>4Materialargitalpena4Publicación <strong>de</strong>materialesFormatu ezberdineko materialak argitaratu egin dira.Hoien laburpen bat aurkezten dizuegu ondoren:Se han publicado materiales en diferentes formatos,que a continuación pasamos a <strong>de</strong>tallar:Ondarea Interpretatzeko Panel berria.Hiru hodietako Iturria.Honek, pasa<strong>de</strong>n urtean hasitako ondarea ezagutzekoibilbi<strong>de</strong> didaktikoen markatzearekin jarraitu nahidu, herriko eraikuntza edo puntu esanguratsuenetanpanel informatiboak ezarriz.Aurten hiru hodiko iturriari heldu zaio txanda eta iturriarenaurrean jarrita aurkituko duzue jada.Aurretik egindakoetan bezala, argazkiak eta testuakagertzen dira, iturriaren historia eta bitxikeriak azalduz.Hortaz aparte, Jane Jauregiko panelean egin beharrekozuzenketak egiteko ere aprobetxatu egin da.Nuevo Panel <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>de</strong>l Patrimonio.Fuente <strong>de</strong> los Tres Caños.Se quiere continuar con el marcado <strong>de</strong>l itinerariodidáctico, iniciado el año pasado, colocando panelesinformativos en los puntos más representativos<strong>de</strong>l municipio.Este año le ha llegado el turno a la fuente <strong>de</strong> los trescaños y lo encontraréis colocado en frente <strong>de</strong> lamisma.Como en ocasiones anteriores, en el panel se pue<strong>de</strong>nver fotografías y leer textos en los que se habla<strong>de</strong> la historia <strong>de</strong> la fuente y <strong>de</strong> sus curiosida<strong>de</strong>s.A<strong>de</strong>más, se ha aprovechado apara realizar los cambioscorrespondientes en el Panel <strong>de</strong>l Palacio Jane.Baliabi<strong>de</strong> Turistikoen Gida.Gida honetan, Ugao-Miraballesekoeta bere inguruko zerbitzu edo baliabi<strong>de</strong>ezberdinak (museoak, hotelak,jatetxeak…) agertzen dira.Oso gida erabilgarria da, bai bertakojen<strong>de</strong>arentzat zein kanpotik bisitanjatorkunentzat, hiribildua eta honeningurua hobeto ezagutzen lagundukobaitie.Guía <strong>de</strong> Recursos Turísticos.En esta guía aparecen publicadoslos distintos servicios (museos,hoteles, restaurantes...) tanto <strong>de</strong>Ugao-Miraballes como <strong>de</strong> su entorno.Es una guía muy práctica para lagente <strong>de</strong> aquí como para los quevengan a visitarnos, ya que les ayudaráa conocer mejor la villa y susalre<strong>de</strong>dores.6


<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong><strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong>5Dokumentaziozentroa5<strong>Centro</strong> <strong>de</strong>documentaciónMartxoaren 4-aren 631. urteurrenaren ospakizunarekinbatera, Zeberioko Santo Tomas <strong>de</strong> OlabarrietaPatronatuaren izenean, <strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong>Interpretazio <strong>Zentroa</strong>k eskurapen berria bereganatuzuen, Txetxu Ugarrizaren eskutik.Hau, gaur egun Zentroko bitrina baten ikus daitekeenJuan I-a Erregeak Santo Tomas <strong>de</strong> OlabarrietaPatronatuari 1379-an emandako pribilegioen konfirmaziodokumentuaren kopia bat da, hain zuzen ere,1547. urtean dataturik dagoena.Erdi Arotik hona dirauen Patronatu honek oraindikere garai hartako hainbat dokumentu gor<strong>de</strong>tzenditu, gehienak epaiketak direlarik.Dokumentazio Zentro honen helburu nagusia,erakusketaren edukia ahalik eta gehien aberasteada, horregatik hurrengo gonbidapena botatzendizuegu:Uste baldin baduzu etxean duzun aintzinako dokumentuedo tresnaren bat, traste zaharra baino ez<strong>de</strong>la, eskertuko genizuke erakusketara ekartzea.Hemen konpondu, zaindu eta erakutsiko dugu.Zuk jarriko duzu itzulera data eta zure izena bertanagertuko da.Hortaz aparte, Ugao-Miraballesko <strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong>Interpretazio <strong>Zentroa</strong> argazkiak biltzen ari daEl <strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong> <strong>de</strong> Ugao-Miraballes, durante la celebración <strong>de</strong>l 631 aniversario<strong>de</strong> la fundación <strong>de</strong> esta villa, se hizo con una nuevaadquisición, entregada por Txetxu Ugarriza en nombre<strong>de</strong>l Patronato <strong>de</strong> Santo Tomás <strong>de</strong> Olabarrieta.Se trata <strong>de</strong> una copia <strong>de</strong>l documento <strong>de</strong> confirmación<strong>de</strong> los privilegios que el Rey Juan I concedió alPatronato <strong>de</strong> Santo Tomás <strong>de</strong> Olabarrieta en 1379;datado en el año 1547.Éste se pue<strong>de</strong> contemplar en una vitrina <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong>.Este Patronato que perdura <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la Edad Media,guarda aún una serie <strong>de</strong> documentos <strong>de</strong> aquellaépoca, siendo éstos principalmente pleitos.El objetivo principal <strong>de</strong> este <strong>Centro</strong> <strong>de</strong> Documentaciónes enriquecer en la medida <strong>de</strong> lo posible y<strong>de</strong> manera progresiva el contenido <strong>de</strong> la exposición,es por ello que os invitamos a que nostraigáis aquellos documentos o utensilios antiguos,que tengan relación con la misma. Aquí losrestauraremos y añadiremos a la exposición.Tú <strong>de</strong>ci<strong>de</strong>s la feha <strong>de</strong> <strong>de</strong>volución y tu nombre aparaceráal lado <strong>de</strong> cada pieza que hayas cedido.A<strong>de</strong>más, el <strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> Histórico <strong>de</strong>Ugao-Miraballes está recogiendo fotos para completarsu archivo. Con este fin, nos gustaría po<strong>de</strong>r7


<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong><strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong>bertako artxibategia osatzeko. Hori <strong>de</strong>la eta, “MendizaletasunaUgao-Miraballesen” gaiarekin lotutako,zuen argazki zaharrak eskuratu nahiko genituzke;hau da, mendizaletasunarekin edo mendiko irteerekinzer ikusia duten argazkiak. Zuen argazkien kopiakegin ondoren, jatorrizko argazkiak itzuliko dizkizuegu,baita 15x18 tamainako argazki handitu bat ere.Irudiez gain, egunkari edo aldizkari zatiak eta abarere artxibatzen ari gara. Inork etxean “Ecos <strong>de</strong> Ugao”aldizkaria izanez gero, <strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong>kizugarri eskertuko lioke ekarri eta kopiak egiten uztea.Izan ere, azken zenbakiak baino ez ditugu.Herritarrei eskatutako lanki<strong>de</strong>tza horrek fruituakematen baditu, Ugao-Miraballesko <strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong>Interpretazio <strong>Zentroa</strong>k erakusketa bat egingodu jasotako lanekin.contar con vuestras fotos antiguas relacionadas conel tema “Montañismo en Ugao-Miraballes”, es <strong>de</strong>cir,fotos que tengan que ver con el montañismo o salidasmontañeras. Después <strong>de</strong> hacer copias se os<strong>de</strong>volverán las originales más una ampliación <strong>de</strong>15x18.Al igual que con las imágenes, también se estánarchivando recortes <strong>de</strong> periódico, revistas... ElC.I.H. agra<strong>de</strong>cería especialmente a aquellas personasque tuviesen en casa “Ecos <strong>de</strong> Ugao” quenos los prestasen para po<strong>de</strong>r realizar copias, yaque solamente disponemos <strong>de</strong> los últimos números.En función <strong>de</strong> la respuesta a esta colaboraciónpopular, el <strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong> <strong>de</strong>Ugao-Miraballes realizará una exposición con lostrabajos recibidos.6 Ugao-Miraballeseko 6 Amigos/as <strong>de</strong>lagunakUgao-MiraballesUgao-Miraballeseko historia edota ingurumenarekikointeres berezia daukaten pertsonak biltzen duental<strong>de</strong>a da.Gaur egun, hirurogeita be<strong>de</strong>ratzi lagun osatzen dutetal<strong>de</strong> hau jada.Zuk ere partai<strong>de</strong> izan nahi baduzu, bete ezazuazken orrian bilatuko duzun fitxa. Honako abantailatazgozatuko duzu:<strong>Zentroa</strong>n egiten <strong>de</strong>naz eta prestatzen diren ekintzeiburuzko informazio zuzena.Ugao-Miraballeseko Lagunak tal<strong>de</strong>ko pertsoneibakarrik zuzendutako ekintzetan partehartzekoaukera.Tal<strong>de</strong> honetako beste ki<strong>de</strong>ekin batera Ugao-Miraballeseko historia edota ingurumenari buruzkoproiekturen bat garatzeko aukera, <strong>Zentroa</strong>renlaguntzaz.Eskerrik asko zuen konfidantzagatik!Este grupo preten<strong>de</strong> unir a aquellas personas quetengan un interés especial en la historia y medioambiente <strong>de</strong> Ugao-Miraballes.Sesenta y nueve son ya las personas que lo componena día <strong>de</strong> hoy.Si tú también quieres formar parte, rellena la fichaque encontrarás en la contraportada y podrásbeneficiarte <strong>de</strong> las siguientes ventajas:Información directa sobre lo que se hace en el<strong>Centro</strong> y sobre las activida<strong>de</strong>s que se <strong>de</strong>sarrollarán.Po<strong>de</strong>r participar en activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>stinadasexclusivamente a miembros <strong>de</strong> Ugao-MiraballesekoLagunak.Po<strong>de</strong>r <strong>de</strong>sarrollar junto a otros/as miembros <strong>de</strong>lgrupo proyectos sobre la historia y/o medioambiente, con la colaboración <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong>.¡Gracias por vuestra confianza!7 2006-ko martxoak 4 7 4 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2006Egun euritsua atera arren, jen<strong>de</strong>ak ez zuen aukeragaldu beraien hiribilduaren sorreraren 631. urteurrenaospatzeko, mozorro eta guzti.Historikoki, oso egun garrantzitsua da hau Ugaotarrentzat,1375-ko data honetan Don Juan InfanteakGutun Sorrerari zigilua jarri baitzion Almazanen.Ugao hiribildua bihurtuz.Horregatik H.E.Z-tik hainbat ekintza antolatu genituen,jen<strong>de</strong>aren partehartzeari esker oso arrakastatsuaksuertatu zirelarik.A pesar <strong>de</strong> la lluvia los/as ugaotarras no perdieron laocasión para celebrar el 631 aniversario <strong>de</strong> la fundación<strong>de</strong> su villa, todos/as vestidos/as para la ocasión.<strong>Histórica</strong>mente esta es una fecha muy importante,puesto que en este día <strong>de</strong> 1375, el Infante Don Juanselló en Almazán la Carta Puebla que constituía aUgao-Miraballes como villa.Es por esa razón por la cual el C.I.H organizó unaserie <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s, que gracias a la participaciónciudadana resultaron muy exitosas.8


<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong><strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong>Ekitaldia, musikaz alaiturik eta hanka-palo, aktore,malabaristak eta buruhandiaz lagundurik hasi egin zen.Goizean, herritik zehar kalejira egon zen pregoiabaino lehen, honen ostean txupina bota zelarik.Marrazki lehiaketaren irabazleen artean sariak banatzekoaprobetxatu zen.Helduek poteoan parte hartzen zuten bitartean,umeek, Jane Jauregian antolatutako tailerretan dibertitzenziren.Arratsal<strong>de</strong>an, goizean goizetik, herriko enparantzanerretzen egon zen txahala burduntzi erara dastatzekoaukera izan zuten herritarrek, sagardo goxoazeztarriak freskatuz eta ospakizunarekin bat zetozenbertsoak entzunez.Gazteek ere aukera izan zuten hainbat ekintzatanparte hartzeko. Hauek hiru izan ziren: esgrima, arkujaurtiketa eta malabar-tailerrak.Arratsal<strong>de</strong>ko 20.00-etan, Erdi Aroko Afaria baino lehenagokopoteorako geratu egin zen Jane Jauregiarenaurrean, suzko malabarak eta antortxek gidaturik.21.30-etan, Jul-Bec jatetxean afarirako harrera eginzen. Afari goxo batekin tripa ondo bete eta gero,kausarako oso dotore jantzitako jen<strong>de</strong>ak, dantzatzekoaukera izan zuen baita abesti zaharrak abestekoere.ESKERRIK ASKO DENOI!Haur HezkuntzaJorge Golpe ManuelLehen Hezkuntza: 2. zikloaAitziber CastañosLehen Hezkuntza: 1go zikloaGabriela UgarrizaLehen Hezkuntza: 3. zikloaIraia Landaluze IntxaurragaEl acto comenzó amenizado con música y acompañados<strong>de</strong> actores, cabezudos, zancudos y malabaristas.Por la mañana y antes <strong>de</strong>l pregón una “kalejira” alegrólas calles y <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> la misma se lanzó el“txupinazo”.También se aprovechó ese momento para entregarlos premios entre los/as ganadores/as <strong>de</strong>l concurso<strong>de</strong> dibujo.Mientras los/as mayores participaban en el poteo,los/as más pequeños/as se divertían en los tallerespreparados especialmente para ellos/as en el PalacioJane.Por la tar<strong>de</strong>, hubo ocasión <strong>de</strong> probar la terneraque había estado asandose en la plaza <strong>de</strong>s<strong>de</strong>muy temprano por la mañana y también <strong>de</strong> resfrescarla garganta con una rica sidra, a<strong>de</strong>más<strong>de</strong> escuchar “bertsos” relacionados con el díaque se celebraba.Los/as jóvenes también tuvieron oportunidad <strong>de</strong>participar en una serie <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s organizadasexclusivamente para ellos/as. Éstas fueron tres:esgrima, tiro con arco y talleres <strong>de</strong> malabares.A las 20.00 h, antes <strong>de</strong> la cena medieval, hubouna “quedada” para el poteo frente al PalacioJane, guiado por malaberes <strong>de</strong> fuego y antorchas.A las 21.30 h, en el restaurante Jul-Bec se recibíaa los/as invitados/as vestidos/as para la ocasión.Después <strong>de</strong> <strong>de</strong>gustar una cena exquisita, los/ascomensales pudieron bailar danzas <strong>de</strong> la épocaasí como cantar canciones populares.MUCHAS GRACIAS A TOD@S!9


elkarrizketaentrevistaH.E.Z: Noiztik zara irakasle Ugao-Miraballeseko eskolan?¿Des<strong>de</strong> cuando eres profesora en la escuela <strong>de</strong> Ugao-Miraballes?ROSA: 1980.urtean Ugaora etorri eta urte berdinean hemen ezkondu,behin betirako bizitzera gelditu eta lanean hasi nintzen, gauregun arte. Aspalditik Haur Hezkuntzan nabil,hori baita gehien gustatzenzaidana.En 1980 vine a Ugao-Miraballes y aquí me casé,encontré trabajoy me quedé a vivir hasta el momento actual. Des<strong>de</strong> hace tiempo,sólo doy clases en Educación Infantil puesto que es lo quemás me gusta.H.E.Z: Nola erabaki zenuen irakaskuntza lanbi<strong>de</strong>tzat hartzea?¿Cómo <strong>de</strong>cidiste <strong>de</strong>dicarte a la enseñanza?R: Betidanik gustatu izan zaizkit umeak. Txikitan,gaur egun bezala,nahiko geldiezina nintzen eta panpinekin jolastu beharrean,nahiagonuen bizikletaz ibiltzea edo beste ume batzuekin jolastea, joko hauetannik beti an<strong>de</strong>reño papera hartzen nuelarik.Siempre me han gustado los/as niños/as.De niña, como hoy endía, era bastante inquieta y en lugar <strong>de</strong> jugar con muñecas,preferíaandar en bicicleta o jugar con otros/as niños/as. En estosjuegos yo siempre me pedía el papel <strong>de</strong> profesora.Aurten ere, Ugao-Miraballeseko Udaletxeko Kultur sailak, egutegia atera egindu, udalerriko eskolan ikasi duten hainbat belaunaldi bertan agertuz. Apirilean,1990-1991 ikasturteko gazteak ikus ditzakegu, haien irakaslea Rosa Gotizelarik. Horretaz gain, azaroan eta lehenengo orriaren atzeko al<strong>de</strong>an ere ikus<strong>de</strong>zakegu bere argazkia. Gaur egun, Rosa Ugao-Miraballeseko eskolan dabiloraindik, bere ezagupenak eta alaitasuna herriko umeei helaraziz.Hona hemen eskertzekoa <strong>de</strong>n, bere gelan, Rosarekin izandako oso elkarrizketaanimatuaren emaitzak.Este año también, el <strong>de</strong>partamento <strong>de</strong> cultura <strong>de</strong>l Ayuntamiento <strong>de</strong>Ugao-Miraballes ha publicado un nuevo calendario en el que aparecenfotografías <strong>de</strong> las distintas generaciones que han pasado por la escuela.En el mes <strong>de</strong> Abril, po<strong>de</strong>mos ver a los/as alumnos/as <strong>de</strong>l curso escolar 1990-1991, cuya profesora era ya Rosa Goti. A<strong>de</strong>más po<strong>de</strong>mos encontrar su fotoen el mes <strong>de</strong> Noviembre y <strong>de</strong>trás <strong>de</strong> la primera página. Hoy en día, Rosa aúnsigue en la escuela <strong>de</strong> Ugao-Miraballes transmitiendo sus conocimientos y sualegría a todos/as sus alumnos/as. A continuación presentamos los resultados<strong>de</strong> la animada entrevista mantenida con Rosa en su aula.Elkarrizketa Rosa GotirekinEntrevista a Rosa GotiH.E.Z: Zein ezberdintasun aipatuko zenituzke gaurko eta lehengoikasleekin?¿Qué diferencias resaltarías entre los alumnos <strong>de</strong> hoy y los <strong>de</strong>antes?R: Aipa ditzazkedan ezberdintasun guztiak baikorrak dira. Gauregungo ikasleek aukera gehiago dituzte gauza berriak ikasteko. Metodologiaal<strong>de</strong>tik, gaur egun, nahiz eta ikasle guztiek gelako gutxiengohelburu batzuk bete behar dituzten,ikasle bakoitzaren ahalerenarabera lan egiten da, bakoitzak dituen gaitasunak eta mugakkontutan izanez,lehenak bultzatuz eta bigarrenak onartuz.Beste al<strong>de</strong> batetik, gaur egun gurasoek ere aktiboki parte hartzendute umeek egiten dituzten ekintzetan,hauen artean motibazioa sortuz.Todas las diferencias que puedo mencionar son positivas.Los/as alumnos/as <strong>de</strong> hoy en día disponen <strong>de</strong> más oportunida<strong>de</strong>spara apren<strong>de</strong>r cosas nuevas.Des<strong>de</strong> un punto <strong>de</strong> vista metodológico,los/asalumnos/as <strong>de</strong>ben cumplir con los objetivos mínimos<strong>de</strong>l aula pero se procura trabajar en función <strong>de</strong> la capacida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>cada uno/a, potenciando éstas y aceptando sus limitaciones.Por otra parte,hoy en día los padres participan más activamenteen la activida<strong>de</strong>s para niños,creando una motivación entre éstos.10H.E.Z: Zelakoa izan da zure harremana ikasleekin urteetan zehar?¿Cómo ha sido tu relación con los alumnos a lo largo <strong>de</strong> estosaños?R: Beti saiatu izan naiz umeak eskolara pozik etortzea, pozik baldinbadatoz,errazago ikasiko dutelako.Ahalegin asko egin ditut helburu hau burutzeko eta lortzen dudanean...hori da niretzat saririk hoberena.Hurbiltasuna bultzatzen dut bai ikasleengan baita gurasoengan ere,interaktibitate bat sortuz.Siempre he procurado que los/as niños/as vengan contentos a laescuela, porque si viene contentos apren<strong>de</strong>n más rápido.He hecho muchos esfuerzos para conseguir ese objetivo y cuandolo logro... ese es para mí el mejor <strong>de</strong> los premios.También me gusta impulsar la cercanía entre padres, madres yalumnos/as,crear una interactividad entre todos.H.E.Z: Zein da zure lanaren gauzarik onena?¿Qué es lo mejor <strong>de</strong> tu trabajo?R: Asko dira. Bizirik mantentzen nauen lana da hau. Oso pertsonabizia eta alaia naiz,beraz ni naizen moduan izaten uzten nauen lanaeramaten dut aurrera eta horrek asko asetzen nau.Gainera, nire burua birziklatzeko aukera ematen dit eta egunero zeozerberri ikasten dut.Urteekin igarri dut aldatu egin naizela.Gero etapazientzia gehiago daukat umeekin,gaztaroan baino gehiago.Muchas cosas. Este es una trabajo que me mantiene viva. Soyuna persona muy alegre e inquieta, por lo tanto llevo a cabo unalabor que me permite ser tal como yo soy y ésto me llena muchísimo.A<strong>de</strong>más me permite reciclarme continuamente, aprendiendosiempre cosas nuevas.Con los años he ido cambiando. Cada veztengo más paciencia, más que cuando era joven.


Ugao-Miraballeseko natur gidaguía <strong>de</strong> la naturaleza <strong>de</strong>Ugao-MiraballesUgao-Miraballesekonatur gidaOndategi auzoaren talaia baten kokatzen <strong>de</strong>n Leitoki-ArandiaParkean, (heritarren artean “Askal<strong>de</strong>gia” bezala ezagutzen<strong>de</strong>n tokian),eguraldi onarekin inguruko bista ezin hobeaz disfrutatzekoaukera izateaz gain, hainbat zuhaitz eta landareespezie ezberdinak aurki ditzakegu.Hoien artean,Kuku-belarra, San Juan lora, gaztainondoak,haritzak,urritxak, arteak, erramuak, koniferoak, urkiak etabekoakaipagarriak dira.Ale honetan urkiari buruz hitz egingo dugu.Betulazea izeneko familiaren barruan kokatzen dugu urkia.Horzdun eta itxura obalatua duen hosto erorkorreko zuhaitzhonek,enborraren azala zuria eta leuna du,honetan,horizontalkiageri zaizkion orbain beltz batzuk oso bereizgarri bihurtzendutelarik.Ez du fruiturik ematen eta zuhaitz berdinak, udaberriarekinbatera hasten zaizkion lore harrak zein emeak ematen ditu,hori edo ber<strong>de</strong> koloreko gerbakin.30m-ko altuera eskuratu ahal ditu eta 100-120 urte iraun<strong>de</strong>zake bizirik.Zuhaitz honek ur kopuru handia behar du bizitzeko,lur azidoaketa silizeoak,hezetasun handikoak,gustuko ditu.Udako bero handiak ez ditu batere ondo jasaten,hotzak aldiz,ez dio gaizki egiten, horregatik Europako iparral<strong>de</strong>ko herrial<strong>de</strong>tanbaso zabalak osatzen dituzte.Hala ere, Europako beste toki batzuetan, Asian, AmeriketakoIparral<strong>de</strong>an eta Afrikako iparral<strong>de</strong>an aurki ditzakegu.Urkiaren parte guztiak aprobetxagarriak dira, bere izerdia,azala, hostoak,egurra, adartxoak eta sustraiak,elikagai,eraikuntzarakomaterial, sendabelarra eta lubrifikatzaile moduraerabilia da, baita beste erabilera praktiko askotan ere.Honen egurrarekin,adibi<strong>de</strong>z,errez lan egin daiteke,oso arinaeta maneiagarria baita.Beharrerako tresna ezberdinak,hauentzako kirtenak,arropakeskegitzeko pintzak,zotzak etab-ekoak sortu egin dira urkiarenegurrarekin historian zehar.Aitzinean, bere kolore zuriagatik, mugak seinalatzeko erabiltzenzen baserrietan.Urkiak ere, hainbat toki edo mendiei izena ematen die, hanzuhaitz mota hau ugaria zela adieraziz. Adibi<strong>de</strong>z: Urkiola,Urkiolamendi…Guía <strong>de</strong> lanaturaleza <strong>de</strong>Ugao-MiraballesEn una atalaya <strong>de</strong>l barrio Ondategi, se necuentra el parqueLeitoki-Arandia (más conocido entre los/as vecinos/as como“meren<strong>de</strong>ro”). Des<strong>de</strong> aquí a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> disfrutar <strong>de</strong> unas maravillosasvistas con buen tiempo, po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>scubrir diferentesespecies <strong>de</strong> árboles y plantas.Entre éstas caben <strong>de</strong>stacar ejemplares <strong>de</strong>, la flor <strong>de</strong> primavera,farolillos, castaños, robles, avellanos, encinas, laurel,coníferas,abedules,etc.En este número nos centramos en el abedul.Situamos al abedul <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la familia <strong>de</strong> las betuláceas .Este árbol <strong>de</strong> hoja caduca con forma romboidal,tiene la cortezasuave y <strong>de</strong> color blanco con vetas horizontales negras,lo cual le da un aspecto muy característico.Es infructífero y el mismo árbol posee flores masculínas yfemeninas con amentos amarillos o ver<strong>de</strong>s, que aparecenjunto con la primavera.Pue<strong>de</strong> alcanzar los 30 m <strong>de</strong> altura y vive hasta los 100-120años.Es un árbol que necesita una gran cantidad <strong>de</strong> agua para viviry requiere suelos ácidos y siliceos que posean suficientehumedad.No soporta nada bien los calores <strong>de</strong>l verano, por eso en lopaises nórdicos llega a formar gran<strong>de</strong>s bosques.Aún así también lo po<strong>de</strong>mos encontrar en otros lugares <strong>de</strong>Europa, Asia, Norte America, y el norte <strong>de</strong> África.Todas las partes <strong>de</strong>l abedul son aprovechables,su sabia, corteza,hojas,ma<strong>de</strong>ra, ramas y raíces son y han sido utilizadascomo alimento, materiales <strong>de</strong> construcción, lubricantes, tratamientosmedicinales y otros usos prácticos.A lo largo <strong>de</strong> la historia se han elaborado,mangos <strong>de</strong> herramientas,pinzaspara colgar la ropa, palillos y otro utensilioscon la ma<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> este árbol ya que ésta es ligera y muy fácil<strong>de</strong> manejar.Antiguamente, <strong>de</strong>bido al color blanco <strong>de</strong> su corteza, se utilizabapara marcar los límites <strong>de</strong> los caseríos.Abedul en euskera significa “urkia” y éste da nombre a distintoslugares o montes, lo que significa que en otra épocaallí hubo muchos <strong>de</strong> estos árboles. Por ejemplo: Urkiola, Urkiolamendi...11


Ugao-Miraballeseko bazterrakrincones <strong>de</strong> Ugao-MiraballesErmita <strong>de</strong>San Juan<strong>de</strong> Markio12MarkiokoSan JuanbaselizaBaseliza hau, Markioko auzoaren erdian kokatzen da,Tollaretxe, Ormagala eta Ibarra baserrien ondoan, hainzuzen ere.Honen aurrean iturri bat aurki <strong>de</strong>zakegu.Bere elementurik aipagarriena, barruko al<strong>de</strong>an aurkitzendugu, garrantzi handirik gabeko Neogotiko estilokoErretaula nagusiaren kale bakarrean ,topatzen dugunSan Juan Bautistaren Irudi barrokoa, hain zuzen ere,XVIII. men<strong>de</strong>koa.Duela urte gutxi, Ugao-Miraballeseko udal agintariek SanJuan egunean baseliza honetara oinez igotzearen ohiturarekinhastea erabaki zuten.Herriko enparantzatik hasita eta txistularien musikazlagundurik, jen<strong>de</strong>a oinez hasten da hirurogei minutukoibilbi<strong>de</strong> e<strong>de</strong>rra burutu arte. Bertara heltzerakoan, mezaentzun eta ondoren, Udalak eskainitako hamaiketakogoxoaz disfrutatzen dute.Pasa<strong>de</strong>n urterarte, jen<strong>de</strong>ak bere otartekoa zeraman motxilabarruan, baina 2005-ean paella lehiaketa bat antolatzeaerabaki zuten, baita umeentzako gaztelu puzgarriakjarri ere.Arratsal<strong>de</strong>ko 18.00-etan guztiok dantzara! Ordu horretanerromeria hasten baita.La ermita <strong>de</strong> San Juan <strong>de</strong> Markio ermita está localizadaen el centro <strong>de</strong>l barrio con el mismo nombre, allado <strong>de</strong> los caseríos, Tollaretxe, Ormagala e Ibarra.Frente a ella encontramos una fuente.El elemento más representativo lo hallamos en suinterior. Se trata <strong>de</strong> la figura barroca <strong>de</strong> San JuanBautista, datada en el siglo XVIII y ubicada en laúnica calle <strong>de</strong> su retablo neogótico.Hace pocos años, los representantes <strong>de</strong>l Ayuntamiento<strong>de</strong> Ugao-Miraballes <strong>de</strong>cidieron iniciar la costumbre <strong>de</strong>subir andando a esta ermita el día <strong>de</strong> San Juan.Comenzando en la plaza <strong>de</strong>l pueblo y acompañadospor la música <strong>de</strong> txistularis, la gente comienza acaminar hasta realizar un agradable itinerario <strong>de</strong> 60minutos <strong>de</strong> duración.Al llegar a Markio y tras la misa, se pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>gustarun rico “hamaiketako” ofrecido por el Ayuntamiento.Hasta el año pasado cada uno llevaba su propiobocadillo en la mochila, pero en el 2005 <strong>de</strong>cidieronorganizar un concurso <strong>de</strong> paellas, así como tambiéncolocar castillos hinchables para niños.A las 18.00 H. ¡todos a bailar! Puesto que es a esahora cuando empieza la romería.Bitxikeriak / Curiosida<strong>de</strong>sBa al dakizu“Azud” bat zer <strong>de</strong>n?Hitz hau arabiar hizkuntzatik hartuta dago, as-sudd, hitzetikhain zuzen ere; bere esanahia presa <strong>de</strong>larik.1983-ko uhol<strong>de</strong>en ostean, Nerbioi ibaiak aldaketak jasanbehar izan zituen eta honen ildoa kanalizatu egin beharizan zen.Aldaketa hauen artean, hainbat "azu<strong>de</strong>n" sorrera aurkitzenditugu.Hauek, artifizialki sortutako presa edo oztopo txiki batzukdira, ur-maila inoiz gainditzen ez dutenak eta hurrengobetebeharrak dituzte:Erretentzio batzuk sortarazi, ur-korrontearen abiaduramotelduz.Uda partean, ura presan erretenitu, ureko faunarenbizia ziurtatuz.Uraren oxigenazioari mese<strong>de</strong> egin, uren bizi direnorganismoen bizi baldintzak hobetuz.Ugao-Miraballesetik pasatzen <strong>de</strong>n ibai tartean ere, hainbat“azud” aurki ditzakegu. Fija zaitez!


¿Sabes qué es un“Azud”?Esta palabra está tomada <strong>de</strong>l árabe, concretamente <strong>de</strong>la palabra as-sudd, cuyo significado es presa.Tras las inundaciones <strong>de</strong> 1983, el río Nervión sufrió unaserie <strong>de</strong> transformaciones y su caudal fue nuevamentecanalizado.Entre estos cambios encontramos la construcción <strong>de</strong>varios “azu<strong>de</strong>s”.Éstas son unas pequeñas presas u obstaculos, las cualesnunca superan el nivel <strong>de</strong>l agua y cuyas funcionesson las siguientes:Formar retenciones, ralentizando la corriente.En época estival, retener el agua en la presa, asegurandoasí la vida <strong>de</strong> la fauna acuática.Favorecer la oxigenación <strong>de</strong>l agua, mejorando lascondiciones <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> los organismos que en ellahabitan.En el tramo <strong>de</strong> río que pasa por Ugao-Miraballes, po<strong>de</strong>mosencontrar varios “azu<strong>de</strong>s”. ¡Fíjate y verás!Asmakizuna / AcertijoNon dago hau?Argazki hau non dagoen aterata asmatuz gero, Muskizendagoen “El Pobal” burdinola bisitatzeko 2 sarrera irabazikodituzu.Sarreretan, bisita gidatua eta ikuskizuna barne dau<strong>de</strong>.Oso erreza da! Anima zaitez parte hartzera! Egin beharduzun gauza bakarra, atzeko al<strong>de</strong>an duzun fitxa betetzeada eta Jane Jauregian jarriko <strong>de</strong>n kutxa baten sartu.Aldizkaria jasotzen duzuenetik, 2006-ko irailaren 15-rarteaukera duzue betetako fitxa hona ekartzeko. Irailaren 27-an,zozketa bat egingo da eta irabazleei telefonoz abisatukozaie, beraz datu hori ondo betetzea eskertuko genizueke.¿Dón<strong>de</strong> está ésto?Si aciertas dón<strong>de</strong> está sacada esta fotografía, ganarásdos entradas para visitar la ferrería <strong>de</strong> “El Pobal”, enMuskiz.Las entradas incluyen visita guiada más exhibición.¡Es muy fácil. Anímate y participa! Lo único que tienesque hacer es rellenar la ficha que encontrarás en la contraportadae introducirla en una caja que colocaremos enel Palacio Jane.Tenéis <strong>de</strong> plazo para entregar la ficha, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que recibísla revista hasta el 15 <strong>de</strong> septiembre. El 27 <strong>de</strong> ese mismomes se llevará a cabo un sorteo y a los/as ganadores/asse les avisará por teléfono. Es por ello que os agra<strong>de</strong>ceríamosrellenéis ese dato correctamente.13


erriaknoticiasLiburutegi berriaUgao-Miraballeseko udalak kokapen berri bat bilatu dio udal liburutegiari, Udiarragakaletik, hiru tutuko iturriaren plazatxoan dagoen etxe handiago batera eramango dutelarik.BerriakGazteInformazio Gunea:2006-ko apiriletik aurrera, Gazteria Zinegotzigoaren zerbitzu hau ofiziala da eta BizkaikoForu Aldundiaren gazte informazio guneen sarean sartuta dago. Behar duzuninformazio guztia (lana, ikastaroak, hezkuntza...) bertan izango duzu eta horrela ezbada, bilatzen lagunduko dizugu.Jane Jauregira hurbiltzea besterik ez duzu hurrengo ordutegi honetan:Asteartetik ostiralera, 11.00-etatik 13.00-etara.Asteazkenetan goizez gainera, arratsal<strong>de</strong>z ere duzu aukera 18.00-etatik 19.30-rarte.Ugao-Miraballeseko Gazte Plana:Udal Gazteria Zinegotzigoak martxan jarriko du herriko gazte plana.Momentu honetan udal gazteriaren diagnostikoa garatzen ari da.Irailetik aurrera gazteek parte hartzeko aukera izango dute, dituzten zalantzak, beharrak,ekimenak, ardurak eta kexak edo salaketak nahi izanez gero adieraziz.EZ GALDU AUKERA HAU, GAZTEOK, ZUEN AHOTSA ENTZUTEKO GARAIA HELDUDA! IRITZIA EMAN, GARRANTZITSUA DA!“Askal<strong>de</strong>giaren” berrikuntzaUgao-Miraballes-eko Udalak aurten, (data zehaztu gabe dago oraindik) hasiko dituLeitoki-Arandia parkearen berrikuntza lanak.Proiektu hau, Izartu II Planaren barruan dago eta 2007-rako bukatuta egotea esperodute Udaleko agintariek.Dirudienez, ez da lan erreza izango eta egin beharreko aldaketen artean, landaretzarengarbiketa, parkeko sarbi<strong>de</strong>en hobekuntza eta argi sarearen berrikuntza topatzenditugu.Parkean, mahaiak eta bankuak jarriko dituzte, baita umeentzako jolas eremuak ere.Atse<strong>de</strong>naldirako toki atsegin bat sortzea da proiektu honen helburu nagusia.Horretaz gain, Udalak bi<strong>de</strong>gorri bat ezartzea pentsatuta dauka. Honek, Ondategiauzoa Zeberioko zubiarekin lotuko du.


erriaknoticiasNueva bibliotecaEl Ayuntamiento <strong>de</strong> Ugao-Miraballes tiene prevista una nueva ubicación, más ampliapara la biblioteca municipal, trasladándola <strong>de</strong> su localización actual en la CalleUdiárraga, a un edificio situado en la placita <strong>de</strong> la fuente <strong>de</strong> los tres caños.Punto <strong>de</strong> información juvenilDes<strong>de</strong> Abril <strong>de</strong> 2006, este servicio <strong>de</strong>pendiente <strong>de</strong> la Concejalía<strong>de</strong> Juventud, está consi<strong>de</strong>rado como oficial y está integrado enla red <strong>de</strong> puntos <strong>de</strong> información juvenil <strong>de</strong> la Diputación Foral <strong>de</strong>Bizkaia.Aquí encontrarás toda la información que necesitas (trabajo, cursillos,educación...) y si no es así te ayudamos a buscarla.No tienes más que acercarte al Palacio Jane en la siguiente franjahoraria:De martes a viernes, <strong>de</strong> 11.00 h a 13.00 h.Los miércoles, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> por la mañana, <strong>de</strong> 18.00 h a19.30 h.Plan Joven <strong>de</strong> Ugao-Miraballes:La Concejalía <strong>de</strong> Juventud va a poner en marcha el plan joven <strong>de</strong> Ugao-Miraballes.En este momento, se está <strong>de</strong>sarrollando el diagnóstico <strong>de</strong> juventud <strong>de</strong>l municipioEn Septiembre los/as jóvenes tendrán oportunidad <strong>de</strong> tomar parte, pudiendo plantearsus necesida<strong>de</strong>s, iniciativas, inquietu<strong>de</strong>s, dudas y quejas o <strong>de</strong>nuncias.¡NO PERDÁIS ESTA OPORTUNIDAD. HA LLEGADO LA HORA DE HACEROSESCUCHAR. VUESTRA OPINIÓN CUENTA!Restauración <strong>de</strong>l “meren<strong>de</strong>ro”El Ayuntamiento <strong>de</strong> Ugao-Miraballes, comenzará este año (aún están sin <strong>de</strong>finir lasfechas concretas), con las obras para restaurar el parque Laitoki-Arandia.Este proyecto se sitúa <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l Plan Izartu II y se espera que la reforma esté acabadapara el 2007.Al parecer no es un trabajo sencillo y entre los cambios se pue<strong>de</strong>n <strong>de</strong>stacar: limpieza<strong>de</strong> la vegetación, arreglo <strong>de</strong> los accesos al parque y mejora <strong>de</strong> la red <strong>de</strong> iluminación.En el nuevo parque a<strong>de</strong>más, se colocarán mesas y bancos, así como zonas <strong>de</strong>juego para niños/as.El objetivo <strong>de</strong> este proyecto es crear una agradable zona <strong>de</strong> esparcimiento.El Ayuntamiento también tiene pensado crear un “bi<strong>de</strong>gorri” que uniría el barrioOndategi con el puente <strong>de</strong> Zeberio.Noticias


zure txokoatu espacioZerbait esan nahi diguzu, aholkatu edo agian kexaren bat duzu?Lagun gaitzazu hobetzen. Idatzi helbi<strong>de</strong> honetara:Ugaoko <strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong>. Jane Jauregia.Udiarraga kalea, 38. 48490 Ugao-Miraballes (Bizkaia).edo helbi<strong>de</strong> elektroniko honetara: kultur-etxea.ugao@bizkaia.orgOrrial<strong>de</strong> honetan zure mezua argitaratuko dugu.¿Quieres <strong>de</strong>cirnos algo, tienes algún consejo o<strong>de</strong>seas expresar alguna queja?Ayúdanos a mejorar. Escríbenos a esta dirección:<strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong> <strong>de</strong> Ugao-Miraballes.Palacio Jane. C/ Udiárraga, 38. 48490 Ugao-Miraballes (Bizkaia).También por correo electrónico: kultur-etxea.ugao@bizkaia.orgBISITARAKO ORDUTEGIA:Asteartetik larunbatera goizeko 10-etatik 14-etaraOstegunetan eta ostiraletan 17-etatik 19-etaraBisita gidatuak:Ostegunetan eta ostiraletan 17-etatik 19-etaraLarunbatetan 10-etatik 14-etaraINFORMAZIOA ETABISITA GIDATUEN ESKAKIZUNAK:94 648 07 04 / kultur-etxea.ugao@bizkaia.orgHORARIO DE VISITA:De martes a sábado <strong>de</strong> 10 a 14 h.Los jueves y viernes <strong>de</strong> 17 a 19 h.Visitas guiadas:Jueves y viernes <strong>de</strong> 17 a 19 h.Los sábados <strong>de</strong> 10 a 14 h.INFORMACIÓN Y RESERVADE VISITAS GUIADAS:94 648 07 04 / kultur-etxea.ugao@bizkaia.org<strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong><strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong>¯Behin laukitxoan marra jarrita, “Ugao-Miraballesko lagunak” tal<strong>de</strong>arenpartai<strong>de</strong> izango zara.Horrela, eskual<strong>de</strong>ko eta H.E.Z.ko berriei buruzko informazioa jasokoduzu.Ekimen honen bitartez, paraje hau atsegin eta honekiko interesaduten pertsonen tal<strong>de</strong>a osatu nahi dugu. Halaber,zentroak inguruhau kontserbatzeko eta hobetzeko antolatuko dituen jardueretanparte hartzeko aukera izango duzu.Datu pertsonalak / Datos personalesAl marcar la casilla, pasarás a formar parte <strong>de</strong>l grupo “Ugao-MiraballeskoLagunak”.Así,recibirás información sobre este entorno y las noveda<strong>de</strong>s producidasen el C.I.H.Con dicha iniciativa se preten<strong>de</strong> formar un equipo <strong>de</strong> personas a las queles guste e interese esta zona.De esta forma, si lo <strong>de</strong>seas,podrás colaboraren su conservación y mejora mediante tu participación en las activida<strong>de</strong>sorganizadas por el <strong>Centro</strong> que más te gusten.Izena/Nombre:Jaiotze data/Fecha <strong>de</strong> nacimiento:Abizenak/Apellidos:Helbi<strong>de</strong>a/Dirección:Herria/Población: PK./C.P.: Herrial<strong>de</strong>a/Provincia:Posta elektronikoa / Correo electrónico: Telefonoa/Teléfono: Lanbi<strong>de</strong>a/Profesión:Asmakizuna / Acertijo: Eman zure erantzuna / Dános tu respuesta:Zehaztu Ugao-Miraballeseko laguna izan nahi duzun,laukitxoan marra bat jarriz.Indícanos si quieres hacerte amigo <strong>de</strong> Ugao-Miraballesmarcando esta casilla.OHAR GARRANTZITSUA:Zuen artikuluak eta/edo “Lagun” fitxa guri helarazteko bi aukera dituzue: Ugao-Miraballesko H.E.Z.ko bulegoan entregatzeaedo helbi<strong>de</strong> hauetara bidaltzea:“Ugao-Miraballesko <strong>Historia</strong> <strong>Ezagutzeko</strong> <strong>Zentroa</strong>” Jane Jauregia • Udiarraga kalea, 38• 48490 UGAO-MIRABALLES (Bizkaia)NOTA IMPORTANTE:Para hacernos llegar vuestros artículos y/o ficha <strong>de</strong> “Amigos/Amigas” podéis entregarlos en la oficina <strong>de</strong>l C.I.H. <strong>de</strong> Ugao-Miraballeso remitirlos a:“<strong>Centro</strong> <strong>de</strong> <strong>Interpretación</strong> <strong>Histórica</strong> <strong>de</strong> Ugao-Miraballes” Palacio Jane • C/ Udiarraga, 38• 48490 UGAO-MIRABALLES (Bizkaia)kultur-etxea.ugao@bizkaia.org

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!