14.09.2015 Views

SERAT KRIDHAMAYA

SERAT KRIDHAMAYA - ALANG-ALANG KUMITIR - WordPress.com

SERAT KRIDHAMAYA - ALANG-ALANG KUMITIR - WordPress.com

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 1<br />

<strong>SERAT</strong> <strong>KRIDHAMAYA</strong><br />

Program digital ini dikembangkan untuk melestarikan dalam mendukung proses<br />

pelestarian sastra daerah di Indonesia. Hasil dari program digital ini berupa karya<br />

sastra Jawa yang disalin dalam bentuk teks digital format pdf. Semoga tujuan blog<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com adalah menjadi salah satu sumber digital<br />

karya-karya sastra Jawa dapat dibaca, ditelusuri atau diunduh oleh para sutrisna<br />

budaya ataupun masyarakat secara bebas.<br />

Salam asah asih asuh.<br />

Nuwun.<br />

@@@<br />

DHANDHANGGULA<br />

Pada 01<br />

Raras ingkang sarkara mintasih, mring sanggyaning kang samya punikas, lawan<br />

ingkang nyarsakake, menggah suraosipun, serat Wirid Kridhamaya di, den agung<br />

aksamanta, nulus sabek sadu, yen wonten cingkranging wanda, myang kithaling<br />

tetembungan sawatawis, lan kalintuning sastra.<br />

Pada 02<br />

Panringa pangapura yekti, jatosipun kasagedan kula, dereng sapintena kehe, teka<br />

gumagah purun, angrerakit basa gitadi, dahat dera tan ngrasa, lamun maksih<br />

kuthung, walaka niring weweka, sepen kawruh cubluk tuna ing pambudi, cupet mring<br />

panggraita.<br />

Pupu 03<br />

Mboten sande kathah kang ngesemi, awit saking luputing panindak, datan pakoleh<br />

tanduke, tyas berung kadalarung, kebat kliwat nora nyukupi, sasar kurangan nalar,<br />

lalabete tan antuk, ing wuwulang prasarjana, kang wus putus mumpuni saliring<br />

kawrin, marma sanget kuciwa.<br />

Pada 04<br />

Pamenipun kula anyingkiri, nyelaki kanisthaning budaya, sangsaya ginuweng akeh,<br />

nging puntoning tyas ulun, meksa adreng kumedah nganggit, mung kinarya<br />

panggrenda, mrih mempaning kalbu, linantih saking lon-lonan, pamintamba antuka<br />

berkah pamuji, sabdaning prasiyaksa.<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 2<br />

Pada 05<br />

Lawan malih kula suwun ugi, jinampuwa dening Hyang Wisesa, paringa<br />

kanugrahaNe, amrih sageda lulus, anggen kula manawung tulis, samben selaning<br />

karya, mung katimbang nganggur, neng wisma mengku sungkawa, labet saking<br />

kacombrengan samukawis, tanana kang tinengga.<br />

Pada 06<br />

Mangka purwaning wasita gati, kang supaya dadya pralampita, sagung pramardi<br />

budine, kang sengsem ngisep kawruh, keparenga mulati mirit, tindaking kang mrih<br />

arja, myang watek kang bagus, supyantuk kanugrahan, dingapura sakehing dosa<br />

nireki, ingkang wus linakonan.<br />

Pada 07<br />

Kawuwusa kang warneng tulis, nenggih wonten sajuga pandhita, putus sampurna<br />

kawruhe, titis prastawa teguh, wicaksana limpat ing budi, agal rempit tan wawasa,<br />

gentur tapanipun, ginanjar panjang yuswanya, ajejuluk Sang Pandhita Yatnajati,<br />

asramen pucak arda.<br />

Pada 08<br />

Wisnatan Wahmaya kang dhiri, ardi luhur tanana tumimbang, menggah ageng<br />

myang inggile, lan ngongkang samodra gung, kanan kering oeoereng curi, gawat<br />

kaliwat-liwat, arang ingkang wantun, angancik puncaking arda, sajejege tanana liya<br />

kang wani, saking sru gawatira.<br />

Pada 09<br />

Tarlen amung ri sang maha yogi, lan pra cantrik manguyu jajanggga, kulina saha<br />

wasesa, ya ta sang maha wiku, darbe canrik kang kinasih, sasat putra priyangga,<br />

gangsal cacahipun, juga Wasta pun wiwita, kang kakalih aran puh Rahsaya cantrik,<br />

katiga pun Citaya.<br />

Pupu 10<br />

Kapatira Budata wawangi, kang kalima Karsaya parapnya, limeku kinasih kabeh,<br />

wau ta kang cinatur, amarengi sajuga ari, wanci Hyang Bagaskara, wus meh<br />

tunggang gunung, yeku bakda salat Ngasar, duksamana sang Pandhita Yatnajati,<br />

karsa lenggah ing langgar.<br />

Pada 11<br />

Den adhepi cantriknya kakalih, pun Jiwita kalawan Rahsaya, caket tumungkul<br />

lungguhe, Sang Wiku manah darum, marang cantrik ingkang ngadhepi, “Heh cantrik<br />

sireku, apata padha wus lama, sakarone anggonmu pada ngadhepi, aneng ngarsa<br />

manira”.<br />

Pada 12<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 3<br />

Pun Jiwita abdheku sumaji, mring Sang Dwija makaten aturnya, “Dhuh Sang Widra<br />

saestune, wau saderengipun, sang Pandhita pinarak munggwing, madyaning<br />

pacrabakan, pun cantrik wus ngantu, maera rawuh andika, anyenyambi anata<br />

mangrasikani, bale kang kagem lenggah”.<br />

Pada 13<br />

Sang Awiku angandika malih, maring Rahsaya mangkana sabdanya, “Lah cantrik<br />

paran wartane, mhhonmu padha nenandur, palawija apa lestari, myang tanduranmu<br />

gaga, apa bisa metu”, rahsaya matur ngrerepa, “Estunipun angsal pangestu Sang<br />

Yogi, sagung taneman kula”.<br />

Pada 14<br />

Subur genjah tan wonten kang gering, kang mekaten tarlen sing berkahnya, pamuji<br />

ndika yektine, lan pangestu Sang Wiku, kang sumebar nyamati wiji, temah saged<br />

widada, thukulnya ngrembuyung, lulusa datanpa sangsaya, kang minangko dados<br />

rarabuking siti, tegal-tegal sedaya.<br />

Pada 15<br />

Nggih punika wawatek sang Yogi, dennya tansah ambek paramarta, mamayu amrih<br />

ayune, sadina-dina manggung, angecani tyasing sasami, sirik weh serikinh lyan,<br />

mung anggung anggunggung, lumuh sungkan yen nacad, ala becik sanityasa ing<br />

ngelmi, met susukaning liliyan.<br />

Pada 16<br />

Dene ingkang minangka siraming, tetaneman ing tegal sedaya, punika saking<br />

dayane, sih kadarmaning Sang Wiku, dera manggung dadana mintir, mring janma<br />

kang kasrakat, ri ratri lumintu, slami datanpa kembat, anenuju sakarep-kareping<br />

janma, tan arsa karya cuwa.<br />

Pada 17<br />

Sang Pandhita manambung sabdanis, mring Jiwita tanapi Rahsaya, makaten<br />

pangandikane, “ Ya bangetira meng sun, nggonmu njunjung kluhuran kami, sapata<br />

kang kuwawa, junjung prawirengsun, kajabane amung sira, ing samangko seje kang<br />

dakwuwus genti, kadangmu kang titiga.<br />

Pada 18<br />

Ana ngendi tan angadhepi, pun Jiwit Umtur prasaja, mangkana cantrik umature,<br />

“Nuwun ndika ndangu pun cantrik, kadang kula titiga, neng tegalan macul, samya<br />

andamel gadhanagan, badhenipun kataneman kacang ruji, kenthang miwahkatela”.<br />

Pada 20<br />

Sang Awiku ngandika malih, mring dwi cantrik sabdanya mangkana, “Sira sun duta<br />

age-age, nulatana kadangmu, si Citaya Budaya tuwin, katelune Karsaya, mengke<br />

yen wus pangguh, tutura lamun sun duta, bocah telu mangko wanci madya ratri,<br />

padha kinen sewaka”<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 4<br />

Pada 21<br />

Matur nuwun sandika cantrik dwi, gya lumengser sira ngarsa Sang Dwija, sumedya<br />

nuruh kadange, njunjug mring tegilipun, katon maksih sami ndhangiri, taneman<br />

palawija, samana dupi wus, perak nulya awawarta, ring kadang tri makaten denira<br />

angling, “Dhuh kadang tri sadaya, den pirengna wuwusku kariyin, ywa katungkul<br />

dhangiri tanduran”’ wau tau cantrik katrine, dupi miyarsa wuwus, sigra noleh bareng<br />

tumoleh, sareng samya tuminggal, yen kadangnya sepuh, kakalih angulatana, pun<br />

Citaya, Budaya, Karsaya sami, merak nungsung pawarta.<br />

Pada 22<br />

Pan makaten Citaya derangling, “Lah ta kakang paran wigatinya, de sira nusul<br />

marene”, Jiwita nambung wuwus, “Away dadi kageting ati, nggonku katemu sira, ana<br />

parlunipun, manira ngemban dhawuhnya, Sang Pandhita tekaku kinen animbali,<br />

bocah telu prasamya.<br />

Pada 23<br />

Mengko yen wus wanci tengah wengi, jeneng sira padha didawuhana, mrih<br />

ngadhepa neng ngersane, mungguh ing parlunipun, aku tan wruh kurang mangerti, “<br />

Citaya lan Budaya, Karsayatrinipun, dupi ngrungu ling mangkana”, saur manuk<br />

mangkana dennya mangsuli”, dhuh Kakang mengko sira.<br />

Pada 24<br />

Umatura ri Sang Maha Yogi, yen wong telu umatur sandika, ri sang Dwija timbalane,<br />

mangke kewala dalu, kula mreg sowan Sang Yogi, wau ta Jiwita, Rahsayadwinipun,<br />

reh wus trang wangsulanira, gya pamitan wangsul yun matur Sang Yogi, dennya<br />

samya dinuta.<br />

Pada 25<br />

Tan wibawa lampahnya neng margi, mung pinunggel mrih gancanging crita, wus<br />

prapta ngabyantarane, Sang Yatnajati wiku, marikelu denira linggih, anekeri Sang<br />

Jati, meh anguswajengku, Sang Pandhita angandika, Mring Jiwita makaten<br />

sabdanya Yogi.<br />

Pada 26<br />

“Paran wusananira, sakorone anggonmu ngulati, baya bisa pinanggya sadaya,<br />

kadangmu tetelu kabeh”, pun Jiwita umatur, “Sangking antuk barkah pamuji, paduka<br />

Sang Pandhita, duk wau amba wus, tiga pisan lagya dhedhangir neng tegil, nulya<br />

kawula undang”.<br />

Pada 27<br />

Dupi sampun sami anyelaki, kadya kula dawuhaken timbalan, dene mangke dalu,<br />

badhe sowan ngadhepi, ya ta sira Sang Pandhita, duk miyarsa atur, kacaryan<br />

jroning wardaya, Sang Awiku anulya ngandika malih, mangkana sabdanira.<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 5<br />

Pada 28<br />

“Lah ta payo wus bubaran cantrik, ingsun arsa angasoken badan”, “sumangga”<br />

cantrik ature, laju linggar Sang Wiku, pun Jiwita Rahsaya tuwin, maksih neng<br />

pacrabakan, anata dudunung, kang badhe kangge lungguhan, ngadhepi Ri Sang<br />

Wiku Yatnajati, away nganti kuciwa.<br />

Pada 29<br />

Kuneng gantya amangsuli malih, cantrik tiga kang sami ngandika, dupyantara wus<br />

wancine, timbalan kang tinamtu, cantrik katri angumpul sami, Citaya myang Budaya,<br />

lawan Karsayeku, laju budhalan asarengan, sru ginelak wonten tri dera lumaris,<br />

anyipta daya-daya.<br />

Pada 30<br />

Prapteng ngarsanya Sang Maha Yogi, duk samana tan kawarneng margi, wus prapta<br />

pacrabakane, Citaya gya amuwus, “Kakang kula aminta Kori”, wauta pun Jiwita, dupi<br />

angrungu wuwus, wiwara nulya binukka, cantrik katri sakala samya umajeng, laju<br />

lungguh sata.<br />

Pada 31<br />

Jajagongan ngiras angentosi, rawuhipun Sang Maha Pandhita, datan dangu<br />

antarane, dera sami alungguh, pan kasaru rawuh Sang Yogi, nulya pinarak lenggah,<br />

duksamana sampun, eca Sang Wiku lenggahnya, tan adangu imbal wacana Sang<br />

Yogi, mekaten sabdanira.<br />

Pada 32<br />

“Heh ta kabeh bocah telu cantrik, marma sira sun timbali samya, jatine ana gatine,<br />

bocah lima sadarum, ing samengko arsa sun wangsit, dimen padha mangertiya, lan<br />

supaya weruh, tindak becik miwah ala, awit kabeh manuswa tumitah urip, wajib<br />

nampik miliha.<br />

Pada 33<br />

Ingkang becik wajib denarepi, ingkang ala pantes ginuwanga, amrih rahayu uripe,<br />

cantrik lilima wau, samya matur asaur peksi, mekaten aturira, “Dhuh Sang Maha<br />

Wiku, sadaya dhawuh andika, mugi-mugi kula sageda nglampahi, lulus salaminira”.<br />

Pada 34<br />

Sang awiku ngandika malih, mring para cantrik mangkana wuwusnya, “Lah cantrik<br />

tanggapen age, kabeh pituturing sun, away ana nganti kang cicir, manira yun<br />

wedharna, ngelmuning ngidhup, kang nuntun mring karaharjan, kang supaya raharja<br />

sajroning urip, lulus tanpa sangsaya.<br />

Pada 35<br />

Cacahana limang kawruh kaki, den anastiti panampanira, ywa nganti ana kang<br />

cewet, cantrik sareng umatur, “Dhuh Sang Dwija pupundhensih, amba amituhu<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 6<br />

jarwa, mung sumedya nungkul, ajrih lamun anglirwakna, sakathahing warsitaning<br />

Sang Yogi, tan pisan yen nyingkura”.<br />

P A N G K U R<br />

Pada 01<br />

Sang Pandhita malih nabda, marang cantrik lilima kang neng ngarsi, mangkana<br />

sabda Sang Wiku, “Heh cantrik pirengenta, dene gemi mrih trewaca pananggalmu,<br />

saiki ingsun amurwa, anglairake wawangsit”.<br />

Pada 02<br />

Makaten pamarsitanya, “Lah ta cantrik padha insun tuturi, wajibe manuswa iku,<br />

manembah mring Pangeran, awit kabeh obah osiking pramakluk, atas karsaning<br />

Pangeran, kang kwasa sung pati urip.<br />

Pada 03<br />

Begya cilakaning janma, kojur-mujur tarlen karsaning Widhi, titah mung darma<br />

lumaku, tan bangkit karya muga, marmanira samengko padha den emut, angelingi<br />

mulanira, purwanta nggenira urip.<br />

Pada 04<br />

Dumadi neng ngalam donya, wineruhke lelakon ala becik, lan sira kinen dudulu,<br />

gumlaring ngalam donya, wit urip puniku wis ginawe punjul, timbang sarananging<br />

gesang, titah liyane sujanmi.<br />

Pada 05<br />

Mulane wajib manuswa, analangsa sumungkem ing Hyang Widhi, ywa pegat ing<br />

siyang dalu, supyantuk nugraha, dingapura sakabehing dosa nireku, dene teranging<br />

panembah, mangkene padha dieling.<br />

Pada 06<br />

Ana sembah catur swanta, yeku sembah kang konjuk mring Hyang Widhi, catur<br />

papat tegesipun, swanteku, kaweningan, aeit sapa sumedya nembah Hyang Agung,<br />

mrih bisa konjuk Hyang Sukma, kanggo budi suci.<br />

Pada 07<br />

Mangkene menggah terangnya, tumanjane sembah kang catur warni, mring trape<br />

sajuru-juru, kapisan sembah rasa, kapindhone sembah cipta aranipun, tri sembah<br />

jiwa ranira, kaping pat sembah ing dhiri.<br />

Pada 08<br />

Tegese sembah ing rasa, dina-dina netepna yeming ati, away dhemen ngumbar<br />

napsu, ajegna ayeming tyas, iku wus wajibing panembah, marga ayemu nuntun<br />

padhanging kalbu, sembah ing rasa sayekti.<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 7<br />

Pada 09<br />

De sembah rahsa kumangka, kanggo minta amrih ungguling jurit, supaya manggya<br />

rahayu, aneng jroning payudan, away nganti tumekaning lara lampus, kapindhone<br />

sembah cipta, mangkane patrape kaki.<br />

Pada 10<br />

Sadina-dina den bisa, anetepke amrih sengsemingati, ywa ngumbar hardaning<br />

kayun, dikukuh ing panancang, awit yen wus bisa sengsem jroning kalbu, kawawa<br />

asung papadhang, neng jroning pangraseng urip.<br />

Pada 11<br />

Iku wus dadi panembah, pikantuke kanggo manggayuh mamrih, katekana<br />

sedyanipun, sedya kang mrih utama, katekane sembah jiwa patrapipun, sadina-dina<br />

den bisa, ngesema rarasing ati.<br />

Pada 12<br />

Katamana lara penak, bener luput ala tanapi becik, tanggapen lan sukeng kalbu,<br />

ngudiya eseming tyas, away nganti darbe pangresula kulup, karana eseming nala,<br />

iku bangkit maweh wening.<br />

Pada 13<br />

Neng jroning pangraseng gesang, weninging tyas dadi sembah sayekti, panembah<br />

ingkang kadyeku, kinaryannya amiminta, utamane ing tembe praptaning layu, mugamuga<br />

amanggiya, rahsa sudibya ingkang ngakir.<br />

Pada 14<br />

Kaping pat sembah raga, de tegese sembah raga puniki, wekel kas sing badanipun,<br />

diajek ing panindak, kang saregep tindak kang jujur, iku wus wajibing panembah,<br />

sembah ing raga sejati.<br />

Pada 15<br />

Pikantuke sembah raga, pan kinarya anjangka mring rejeki, kadonyan sasaminipun,<br />

kang kanggo jroning gesang, kabeh mau margane bisa pikantuk, mrih katekaning<br />

pajangka, kanthi nganggo watek kadwi.<br />

Pada 16<br />

Siji teman lan antepan, lamun biso nganggo watek kadyeki, manawa inggal tinemu,<br />

ing samupakatira, katimbalan atase sakeng darbe kayun, marmanya padha den<br />

taha, ywa nyerang saliring kapti.<br />

Pada 17<br />

Hyang Widhi, samengko gantya cinatur, sun arsa miterangna, utamaning watek kang<br />

bisa nununtun, widada dumadinira. “Cantrik gangsal matur inggih”.<br />

S I N O M<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 8<br />

Pada 01<br />

Wajibe janma taruna, tumitah neng donya kaki, sabisa-bisa den arah, nganggo watek<br />

nem prakawis, mangkene trangireki, mungguh wawatek nem iku, kang kapisan<br />

intiyar, mantep ingkang kaping kalih, telu temen dene kaping pat tetepa.<br />

Pada 02<br />

Kaliamne angapura, kenenem narima kaki, mangkene katranganira, wijange sawijiwiji,<br />

den titi ing panampi, ywa nganti ana tumpang suh, tegese tembung istiyar,<br />

ngaurip iku wus wajib, angupaya apa kang dadi butuhnya.<br />

Pada 03<br />

Kapindho mantep tegesnya, sabisa-bisa ngaurip, ngesthiya anteping budya, budi<br />

kang amrih basuki, away pisan ngendhoni, yen durung bisa kacakup, wit kodrating<br />

suksma, sakehing tumitah urip, sapa darbe watek temen tinemenan.<br />

Pada 04<br />

Kapingpate tembung tepa, mangkene tegesireki, sayogyane ing ngagesang, sabisabisa<br />

mangudi, ngegungna tapa kaki, tepa mring samining ngidhup, ywa dhemen<br />

tindak siya, aja nganggep lawan edir, nglegutakna asih tresna mring sasama.<br />

Pada 05<br />

Lima tembung ngapura, mangkene tegese kaki, ngaurip neng ngalam donya,<br />

darbeya watek utami, dhemen amemenehi, ngapura samining makhluk, kang<br />

nandhang kaluputan, ywa sira males ngalami, marsudiya murih kamot bubudenira.<br />

Pada 06<br />

Kaping nenem tembung narima, tegese mangkene kaki, ngaurip sayogyanira,<br />

darbeya narimang takdir, ywa nyerang ing pambudi, tan prayogya temahipun, kabeh<br />

tindak sumengka, iku nir prayitneng batin, marma samya den ageng paranimanta.<br />

Pada 07<br />

Wateke budi narima, unggul wekasaning wuri, seje budi kang nyerang, tangeh yen<br />

bisa lestari, marma welingku kaki, den abanget panganggepmu, away sira nyingkura,<br />

marang pitutur kang becik, sayektine bakal ana paedahnya.<br />

Pada 08<br />

Yen sira mituhu jarwa, warsitaku kang kawijil, mbokmanawatembe sira, anemu<br />

kamulyan kaki, lulus bisa mukti, tanana sangsayanipun, mangkeneku wus dadya,<br />

pranatan adiling Widhi, sapa becik bakal antuk kabecikan.<br />

Pada 09<br />

Kadiparan cantrik sira, nggonmu tampa wangsit, apa wus bisa trewaca, pun Jiwita<br />

amangsuli, dhuh-dhuh Sang Maha Yogi, yen andika dangu ulun, sadaya warsitanta,<br />

sampun cumenthel mbokbilih, amung kantun kadang kula kang sakawan.<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 9<br />

Pada 10<br />

Punapa wus saged pana, punapa dereng tan uninga, mbok kadanguwa priyangga,<br />

wauta sakawan cantrik, nambung umatur aris, dhumateng Sang Maha Wiku,<br />

makaten aturira, dhuh sang pupundhen dasih, estunipun kula ugi wus trewaca.<br />

Pada 11<br />

Sang Pandhita malih nabda, semu kacaryaning galih, mangkana pangandikanya,<br />

“Heh cantrik lilima sami, sarehing sira wus, bisa anyakup pitutur, tutur kang kawahya,<br />

samangko ingsun aganti, sumedharnya saha ngalirake piwulang”.<br />

Pada 12<br />

Utamaning gegayuhan, kang pantes gagayuh dhingin, mung ana patang praka,<br />

anggapen ingkang nastiti, tancepna sanubari, cancangen kenceng ing kalbu, mrih<br />

ywa nganti katriwal, kanggowa salami-lami, pan cantrik sareng umatur sandika.<br />

Pada 13<br />

Ngadika malih Sang Dwija, “Lah saiki sun nurwani, amedharake warsita, prakara<br />

panggayuh becik, padha kepareng ngarsi”, cantrik gya mangsah umaju, tumungkul<br />

pasang karna, mangliling wisik Sang Yogi, Sang Pandhita manabda malih<br />

mangkana.<br />

Pada 14<br />

Mangkene katrangira, “Silahnya sawiji-wiji, panggayuh patang prakara, kang tumrap<br />

kanggoning ngaurip, supaya angindhaki, ngancik lalakon kang bagus, lah padha<br />

wiyarsakna, wijanging panggayuh kaki, lakonana kalayan karsaning tyas.<br />

A S M A RA DA N A<br />

Pada 01<br />

Juga kena den ranira, kawiryan den kapindhonya, artawan kaping telune, kagungan<br />

kaping patira, guna kawiryan ranira, papat iku pedahipun, mangkene kateranganya.<br />

Pada 02<br />

Kawiryan tegese kaki, kagem ratu l;an prentah, yeku drajat kapya yen, marga wong<br />

kagem Sang Nata, tanapi pamarentah, gedhe cilik sor unggul, nanging wis mengku<br />

wibawa.<br />

Pada 03<br />

Tegese wibawa kaki, den ajeki ing sasana, lamun wus darbe papasthen, balanja<br />

sapantesira, tinampan saben candra, dene pahargyan amung, mayar nora ngrekasa.<br />

Pada 04<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 10<br />

Matmanya den sami ngudi, mamrih kagema Sang Nata, kanggepa ing salawese,<br />

norane kagem Sang Nata, kagema pamarentah, kaparenga anggegaduhuh,<br />

nindakake panguwasa.<br />

Pada 05<br />

Mangkoneku pan keni, kinarya pakuwatira, uripe neng donya kiye, sanadyan orane<br />

bisa, sugih nanging wus mayar, bisa ajeg panganipun, lumintu sadina-dina.<br />

Pada 06<br />

Dene artawan kang dwi, mangkene mungguh terangnya, yogane ngaurip darbe,<br />

panggayuh mring kasaguhan, mrih bisa rawat bandha, ngungkuli sasaminipun, dadi<br />

aran urip mulya.<br />

Pada 07<br />

Marma welingku dieling, ywa lumuh nggayuh arta, udinen mrih bisane, awit lamun<br />

nora bisa, kalakon rawat bandha, uripmu nista kalangkung, sinatru sapadha-padha.<br />

Pada 08<br />

Katelune dipun nastiti, tegese tembung gunawan, mungguh terangnya mangkene,<br />

ngaurip sabisa-bisa, mangudi mrih sampurna, tegese sampurna putus, mumpuni<br />

saliring guna.<br />

Pada 09<br />

Kasusastran miwah ngilmi, ywa nganti dhagel tan yogya, nora nana paedahe, seje<br />

lan kang wus sampurna, ngelmu tanapi sastra, uripe nora pakewuh, anggone<br />

anggupaya boga.<br />

Pada 10<br />

Wit manungswa kang wus ngeting, sakridhaning kasusastran, kawruh gaibe<br />

apadene, iku dadi pangungsenya, janma kang tuneng sastra, lan janma sepen<br />

kawruh, tekane kanthi weh ruba.<br />

Pada 11<br />

Marmanya weh ruba awit, areo minta pitulungan, apa sing dadi butuhe, kang supaya<br />

tinuduhan, barang kang durung wikan, kang wus dadi wajibipun, ingulat tan mrih<br />

pinanggya.<br />

Pada 12<br />

Kamangka sira wus bangkit, maweh tuduh kang sanyata, yekti gedhe tarimane,<br />

kajaba gedhe trimaya, aweh bungah mring sira, mangka linuring pitutur, ruru basa<br />

kuwasanya.<br />

Pada 13<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 11<br />

Awit bakuning wong Jawi, duk kuna prapteng samangkya, kudu weruh ngelmu gaibe,<br />

gaib kodrat tegesira, marma den bangetsira, mangudi mrih lebdeng kawruh, kanggo<br />

pikuwating gesang.<br />

Pada 14<br />

Genepe kaping pat kaki, diyatna lan den prastawa, tembung guna kawignyane, pan<br />

mangkene tegesira, sabisa-bisa janma, andarbenana panggayuh, mumupuni saliring<br />

karya.<br />

Pada 15<br />

Kang dadi praboting ngaurip, kalumrahe ing akathah, udinen awit amrih wignyane,<br />

wit manungswa kang wis lebda, mumupuni liring karya, akeh wong kang minta<br />

tulung, kinen garap pakaryannya.<br />

Pada 16<br />

Apa sing kang den senengi, ing mangka sira wus bisa, nuruti apa karepe, sayekti<br />

dahat sukanya, agung pangalemira, mring sira dene wus besus, bisa anuju sakarsa.<br />

Pada 17<br />

Apa maneh yen wus dadi, barang ingkang sira garap, pasthi ana lilirune, dhuwit ing<br />

sapantesira, tinimbang keh ing karya, wus jemak mangkono iku, mangkana<br />

tinimbanganira.<br />

Pada 18<br />

Kang mangkana iku kaki, manawa uga wus kena, kanggo pikuwat uripe, sanadyan<br />

nora sugiha, nging uripe tan nistha, wit pangane wus kacakup, nora nganti<br />

kakurangan.<br />

Pada 19<br />

Bogan yen sira tan ngudi, lawan nora manggayuha, mrih cukup salah sijine, sokursokur<br />

lamun bisa, papat kacukup pisan, orane siji wus lowung, ugere bisa katekan.<br />

Pada 20<br />

Yen ta kacukupa kaki, salah siji mbokmanawa, uripmu tiba nisthane, wit tuna<br />

pambudidaya, akale tanpa guna, tanapi piyandelipun, uripe temah sangsara.<br />

Pada 21<br />

Dadine banjur netepi, ana paribasan ika, aji godhong jati amoh, upamane bangsa<br />

ganda, ambune arum jamban, tanana kang dadi wanuh, labet samar yen kakenan.<br />

Pada 22<br />

Lha ta cantrik rehning uwis, titi terange warsiteng wang, kita kira tanana kang cewet,<br />

saiki manira arsa, paring pitutur sira, nerangke sihing Hyang Ngagung, kang tumrap<br />

marang manuswa.<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 12<br />

Pada 23<br />

Rahsaya matur umaris, “Dhuh Sang Dwija pepundhen kula, kang tuhu wicaksanane,<br />

sayekti prakadang kula, agung mangayam-ayam, ganjaraning Sang Wiku, pamarsita<br />

kang utama”.<br />

Pada 24<br />

Sang Pandhita nabda malih, mekaten dhawuh Sang Dwija, “Heh cantrik lilima kabeh,<br />

sira padha angrungokna, saliring warsiteng wang, samengko wiwit sun catur, pocung<br />

samya kaestokno”.<br />

P O C U N G<br />

Pada 01<br />

Kaya kang wus dakwejangake mring sireku, salah sajuganya, away nganti tuna kaki,<br />

dene yen wus kacakup slah sajuga.<br />

Pada 02<br />

Sira laju rina wengi den sujut, manembah Hyang Suksma, sajroning sujut sireka,<br />

nunuwuna wahyu nygrahaning Suksma.<br />

Pada 03<br />

Kang sinebut sastra jendra yu linuhung, awit sastra jendra, mengku rahmat kang<br />

linuwih, kang kawawa sung papadhang donyakerat.<br />

Pada 04<br />

Yektini pun kalamun sira wus antuk, nugrahaning Suksma, ingaran sastra jendra di,<br />

jroning ngurip tanana sangsayantra.<br />

Pada 05<br />

Marmanipun tanana sangsayen ngidhup, awit kodrating Hyang, sapa manuswa kang<br />

bangkit, gayuh marang sastra jendra ayuningrat.<br />

Pada 06<br />

Bakal antuk kanugrahaning Hyang Agung, ana catur warna, wijange mangkene<br />

cantrik, kang kapisan kaparingan kanugrahan.<br />

Pada 07<br />

Kadwinipun kayuwanan kang tumurun, dene katelunya, kabrayan ingkang wus<br />

mesthi, kaping pat genepe iku kayuswan.<br />

Pada 08<br />

Tegese catur bab mangkene kulup, tembung kanuragan, iku pinaringan gaib, luwih<br />

teguh lan nganggo meguru sira.<br />

Pada 09<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 13<br />

Dene tembung kayuwanan tegesipun, pinaringan kodrat, dening Hyang Kang Maha<br />

Luwih, keslametan lulus sajroning ngagesang.<br />

Pada 10<br />

Kang katelu tembung kebrayan kulup, mangkene tegesnya, jinampu dening Hyang<br />

Widhi, pinarengke lulus mengku kluwarga.<br />

Pada 11<br />

Tegese bisa tumerah tumuruntun, uripe tan cuwa, bisa mencarake wiji, tutug nggone<br />

amengkuoni anak rayat.<br />

Pada 12<br />

Kaping catur tegese kayuswan iku, antuk kamurahan, palimirmaning Hyang Widhi,<br />

uripira pinaringan urip dawa.<br />

Pada 13<br />

Bisa tutug anggonmu ngemong anak putu, janma kang mangkana, iku kena den<br />

arani, urip mulya siniyan dening Hyang Suksma.<br />

Pada 14<br />

Heh ta puthut dadi kawruhananmu, sarehning samangkya, wus titi terang baresih,<br />

pituturku mring sira kang wus kawahya.<br />

Pada 15<br />

De pikirmu apa carem apa durung, yen durung matura, mumpung ana ngarsa kami,<br />

lamun durung pan ingsun maksih kaduga.<br />

Pada 16<br />

Weh pitutur mrih bisa carem pikirmu, ywa sumelang sira, uger aku misih urip, nora<br />

kewran yen sira mung minta wulang.<br />

Pada 17<br />

Nulya matur Budaya sarwi tumungkul, makaten aturnya, mring Sang Wiku Yatnajati,<br />

mugi-mugia andadosna uningan.<br />

Pada 18<br />

Manah ulun tanapi kadang sadarum, samangke wus padhang, datan wonten kang<br />

ngalingi, dupi sampun nampi warsita andika.<br />

Pada 19<br />

Ingkang kantun raosing tyas lir ginrujug, kang tirta nirmala, panggesangnya wong<br />

sabumi, adhem asrep sumyah rasanira.<br />

Pada 20<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 14<br />

Pindhanipun kadyangganing wit kang alum, duk mangsa katiga, ngaretek ronya<br />

barindhil, dupi sampun kataman dresing sang warsa.<br />

Pada 21<br />

Uwitipun seger waluya tan alum, wus rumaos gesang, wit pantuk dayaning warih,<br />

kadya tangi garegah saking kantaka.<br />

Pada 22<br />

Nambung wuwus ri Sang Yatnajati Wiku, tujuninmg kang sabda, dhawuh mring<br />

Karsaya cantrik, pan makaten dhawuhnya Sang Maha Dwija.<br />

Pada 23<br />

“Heh puthut paran panampi nireku, warsita manira, bab gancaraning Hyang Widhi,<br />

sakirane apapawa wus trewaca”.<br />

Pada 24<br />

Dene yen wus bisa cumanthel sadarum, dahat sukaning wang, de padha mengku<br />

lulungit, pan Karsaya mangsuli matur makaten.<br />

Pada 25<br />

Dhuh-dhuh adhuh Sang Dwija jijimat ulun, saliring warsita, andika kang ulun tampi,<br />

kados-kados tan wonten ingkang katriwal.<br />

Pada 26<br />

Mbok bilih wus kinodrat dening Hyang Ngagung, kula lan pra kadang, jer wus<br />

pinasthi nanggapi, warsitanta sadaya ingkang kawahya.<br />

Pada 27<br />

Yata Sang Wiku dupi myarsa tur, wimbuh sukaning tyas, makaten ngandikan malih,<br />

mring pra cantrik makaten andikanira.<br />

Pada 28<br />

Saiki wus lega rayaning tyasingsun, mung kari sajuga, pituturku mring sireki,<br />

miterangke jejering Gusti Kawula.<br />

Pada 29<br />

Siji iku tanggapen ywa kongsi kisruh, lah mara rungokna, dakterangne ing<br />

samangking, cantrik gangsal umatur nuwun sandika.<br />

Pada 30<br />

Sang Awiku malih ngandika arum, samengko sun murwa, nerangke Kawula Gusti,<br />

piyarsakna amrih timbuling wasana.<br />

MASKUMAMBANG<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 15<br />

Pada 01<br />

Kang kasebut Kawula iku ta kaki, panca driya gesang, raraketan lawan dhiri,<br />

cinancang sariningwanta.<br />

Pada 02<br />

Wahananane napas sira kang sajati, de sarining tirta, wahanane yeku getih, kang<br />

nyrambahi angganira.<br />

Pada 03<br />

Kang katelu ingaranan sarining agni, dene wahanane, rasa karasa sejati, dupi talinya<br />

wus wudhar.<br />

Pada 04<br />

Pancadriya gesang pisah lawan dhiri, laju bali marang, asale purwa kang nguni,<br />

manjing alam langgeng laya.<br />

Pada 05<br />

Nora owah tetep ing salami-lami, tan kena cinandra, dunung panggonanireki,<br />

ananging uga karuhun.<br />

Pada 06<br />

Kang mangkono wus tetep Kawula-yekti, kena ingaranan, mawor roroning<br />

ngatunggal, lan menenging pancadriya.<br />

Pada 07<br />

Satelenging meneng pan jumeneng ening, eling dumeling tan lali, mobah rasaning<br />

Hyang Suksma.<br />

Pada 08<br />

Myarsa ganda wuninga tanpa piranti, sugeng salawasnya langgeng suci nora gingsir,<br />

ngebeki rat angganira.<br />

Pada 09<br />

Anguripi sakehing titah donyeki, bisa nukseng malembat, cilik tan kena tinitik, cedhak<br />

tur nora singgolan.<br />

Pada 10<br />

Anira dhingini sagung dumadi, kawawa manuksma, nora sesek ing ngarempit, datan<br />

logro ing ngajembar.<br />

Pada 11<br />

Yen wujud dalem buta tan kena jinimpit, adoh tanpantara, cedhak rumaket neng<br />

dhiri, yeku Pangeran sanyata.<br />

K I N A N T H I<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 16<br />

Pada 01<br />

Kapriye kanthine puthut, nggonira padha nanggapi, warsita kang limang ebab, baya<br />

wus samya nyakupi, yata wau pun Jiwata, mangsuli umatur ris.<br />

Pada 02<br />

Dhuh-dhuh sang Maha Wiku, mugi andadosna uning, pun dasih lawan pra kadang,<br />

dupi anampeni wangsit, andika ingkang pungkasan, raosing tyas ulun kadi.<br />

Pada 03<br />

Siniram tirta sawindhu, adhem asrep anyrambahi, marang saranduning angga,<br />

sanadyan pra kadang ugi, pan makaten ciptanira, cocog sami tan nalisir.<br />

Pada 04<br />

Ingkang mekaten puniku, wau tetela yen antuk sih, kanugrahaning Pangeran,<br />

tinurunan wahyu gaib, kinodrat dening Hyang Sukma, kula lan pra kadang sami.<br />

Pada 05<br />

Wus tinakdir ing Hyang Agung, kalamun saged nampeni, warsita ndika Sang Dwija,<br />

mboten langkung mugi-mugi, angsala barkah andika, lulus ing salami-lami.<br />

Pada 06<br />

Sageda awet lestantun, nggen kula ndherek Sang Yogi, neng donya prapteng<br />

delahan, tan sumedya angoncati, makaten ubayeng driya driya, kadang-kadang kula<br />

sami.<br />

Pada 07<br />

Yata wau sang Wiku, duk myarsa turira cantrik, sumedhot jroning wardaya, wasana<br />

ngandika aris, “Lah cantrik lima sadaya, aturmu kang wus kawiji.<br />

Pada 08<br />

Banget panarimaning sun, de sira padha darbeni, tyas setya kaya mangkana, yekti<br />

bakal tak timbangi, asih tresna marang sira, timbange setyanireki.<br />

Pada 09<br />

Kajaba ta iku puthut, rehning wus antara lami, nggonmu ngadhep neng ngraseng<br />

wang, lahya yo bubaran sami, wis padha sira ngasoa sun arsa nungku samad.<br />

Pada 10<br />

Pra cantrik bubaran sampun, sosowangan samya mulih, wau ta Risang Pandhita,<br />

gya mangsa muja semadi, miminta sihing Bathara ywa ana sangsayeng dhiri.<br />

Pada 11<br />

Kandhane prasarjana nung, kabeh manungswa yen mamrih, rahayun gesangira,<br />

ngantepna mulyaning budi, nindakna alusing tingkah puntoning tyas ywa gumingsir.<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir


www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir 17<br />

Pada 12<br />

Rasakna sajroning kalbu, den prastawa bab kang titi, angger-anggering Pangeran,<br />

ngadat wataking dumadi, beraten budi kang nistha, ijolan kang utami.<br />

Pada 13<br />

Kipatna den kongsi jauh, rong bedahat mrih ywa bali, galo keh tuladhanira, warnane<br />

janma kang nyingkir, sinau mulyaning budaya, tangeh lamun bisa becik.<br />

Cekap semanten rumiyin, kawula nyuwun agunging pangaksami menawi wonten<br />

kalepatan, wusana mugi sami basuki lestari nir ing sambikala<br />

www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />

Oleh : Mas Kumitir

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!