SERAT KRIDHAMAYA
SERAT KRIDHAMAYA - ALANG-ALANG KUMITIR - WordPress.com
SERAT KRIDHAMAYA - ALANG-ALANG KUMITIR - WordPress.com
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 1<br />
<strong>SERAT</strong> <strong>KRIDHAMAYA</strong><br />
Program digital ini dikembangkan untuk melestarikan dalam mendukung proses<br />
pelestarian sastra daerah di Indonesia. Hasil dari program digital ini berupa karya<br />
sastra Jawa yang disalin dalam bentuk teks digital format pdf. Semoga tujuan blog<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com adalah menjadi salah satu sumber digital<br />
karya-karya sastra Jawa dapat dibaca, ditelusuri atau diunduh oleh para sutrisna<br />
budaya ataupun masyarakat secara bebas.<br />
Salam asah asih asuh.<br />
Nuwun.<br />
@@@<br />
DHANDHANGGULA<br />
Pada 01<br />
Raras ingkang sarkara mintasih, mring sanggyaning kang samya punikas, lawan<br />
ingkang nyarsakake, menggah suraosipun, serat Wirid Kridhamaya di, den agung<br />
aksamanta, nulus sabek sadu, yen wonten cingkranging wanda, myang kithaling<br />
tetembungan sawatawis, lan kalintuning sastra.<br />
Pada 02<br />
Panringa pangapura yekti, jatosipun kasagedan kula, dereng sapintena kehe, teka<br />
gumagah purun, angrerakit basa gitadi, dahat dera tan ngrasa, lamun maksih<br />
kuthung, walaka niring weweka, sepen kawruh cubluk tuna ing pambudi, cupet mring<br />
panggraita.<br />
Pupu 03<br />
Mboten sande kathah kang ngesemi, awit saking luputing panindak, datan pakoleh<br />
tanduke, tyas berung kadalarung, kebat kliwat nora nyukupi, sasar kurangan nalar,<br />
lalabete tan antuk, ing wuwulang prasarjana, kang wus putus mumpuni saliring<br />
kawrin, marma sanget kuciwa.<br />
Pada 04<br />
Pamenipun kula anyingkiri, nyelaki kanisthaning budaya, sangsaya ginuweng akeh,<br />
nging puntoning tyas ulun, meksa adreng kumedah nganggit, mung kinarya<br />
panggrenda, mrih mempaning kalbu, linantih saking lon-lonan, pamintamba antuka<br />
berkah pamuji, sabdaning prasiyaksa.<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 2<br />
Pada 05<br />
Lawan malih kula suwun ugi, jinampuwa dening Hyang Wisesa, paringa<br />
kanugrahaNe, amrih sageda lulus, anggen kula manawung tulis, samben selaning<br />
karya, mung katimbang nganggur, neng wisma mengku sungkawa, labet saking<br />
kacombrengan samukawis, tanana kang tinengga.<br />
Pada 06<br />
Mangka purwaning wasita gati, kang supaya dadya pralampita, sagung pramardi<br />
budine, kang sengsem ngisep kawruh, keparenga mulati mirit, tindaking kang mrih<br />
arja, myang watek kang bagus, supyantuk kanugrahan, dingapura sakehing dosa<br />
nireki, ingkang wus linakonan.<br />
Pada 07<br />
Kawuwusa kang warneng tulis, nenggih wonten sajuga pandhita, putus sampurna<br />
kawruhe, titis prastawa teguh, wicaksana limpat ing budi, agal rempit tan wawasa,<br />
gentur tapanipun, ginanjar panjang yuswanya, ajejuluk Sang Pandhita Yatnajati,<br />
asramen pucak arda.<br />
Pada 08<br />
Wisnatan Wahmaya kang dhiri, ardi luhur tanana tumimbang, menggah ageng<br />
myang inggile, lan ngongkang samodra gung, kanan kering oeoereng curi, gawat<br />
kaliwat-liwat, arang ingkang wantun, angancik puncaking arda, sajejege tanana liya<br />
kang wani, saking sru gawatira.<br />
Pada 09<br />
Tarlen amung ri sang maha yogi, lan pra cantrik manguyu jajanggga, kulina saha<br />
wasesa, ya ta sang maha wiku, darbe canrik kang kinasih, sasat putra priyangga,<br />
gangsal cacahipun, juga Wasta pun wiwita, kang kakalih aran puh Rahsaya cantrik,<br />
katiga pun Citaya.<br />
Pupu 10<br />
Kapatira Budata wawangi, kang kalima Karsaya parapnya, limeku kinasih kabeh,<br />
wau ta kang cinatur, amarengi sajuga ari, wanci Hyang Bagaskara, wus meh<br />
tunggang gunung, yeku bakda salat Ngasar, duksamana sang Pandhita Yatnajati,<br />
karsa lenggah ing langgar.<br />
Pada 11<br />
Den adhepi cantriknya kakalih, pun Jiwita kalawan Rahsaya, caket tumungkul<br />
lungguhe, Sang Wiku manah darum, marang cantrik ingkang ngadhepi, “Heh cantrik<br />
sireku, apata padha wus lama, sakarone anggonmu pada ngadhepi, aneng ngarsa<br />
manira”.<br />
Pada 12<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 3<br />
Pun Jiwita abdheku sumaji, mring Sang Dwija makaten aturnya, “Dhuh Sang Widra<br />
saestune, wau saderengipun, sang Pandhita pinarak munggwing, madyaning<br />
pacrabakan, pun cantrik wus ngantu, maera rawuh andika, anyenyambi anata<br />
mangrasikani, bale kang kagem lenggah”.<br />
Pada 13<br />
Sang Awiku angandika malih, maring Rahsaya mangkana sabdanya, “Lah cantrik<br />
paran wartane, mhhonmu padha nenandur, palawija apa lestari, myang tanduranmu<br />
gaga, apa bisa metu”, rahsaya matur ngrerepa, “Estunipun angsal pangestu Sang<br />
Yogi, sagung taneman kula”.<br />
Pada 14<br />
Subur genjah tan wonten kang gering, kang mekaten tarlen sing berkahnya, pamuji<br />
ndika yektine, lan pangestu Sang Wiku, kang sumebar nyamati wiji, temah saged<br />
widada, thukulnya ngrembuyung, lulusa datanpa sangsaya, kang minangko dados<br />
rarabuking siti, tegal-tegal sedaya.<br />
Pada 15<br />
Nggih punika wawatek sang Yogi, dennya tansah ambek paramarta, mamayu amrih<br />
ayune, sadina-dina manggung, angecani tyasing sasami, sirik weh serikinh lyan,<br />
mung anggung anggunggung, lumuh sungkan yen nacad, ala becik sanityasa ing<br />
ngelmi, met susukaning liliyan.<br />
Pada 16<br />
Dene ingkang minangka siraming, tetaneman ing tegal sedaya, punika saking<br />
dayane, sih kadarmaning Sang Wiku, dera manggung dadana mintir, mring janma<br />
kang kasrakat, ri ratri lumintu, slami datanpa kembat, anenuju sakarep-kareping<br />
janma, tan arsa karya cuwa.<br />
Pada 17<br />
Sang Pandhita manambung sabdanis, mring Jiwita tanapi Rahsaya, makaten<br />
pangandikane, “ Ya bangetira meng sun, nggonmu njunjung kluhuran kami, sapata<br />
kang kuwawa, junjung prawirengsun, kajabane amung sira, ing samangko seje kang<br />
dakwuwus genti, kadangmu kang titiga.<br />
Pada 18<br />
Ana ngendi tan angadhepi, pun Jiwit Umtur prasaja, mangkana cantrik umature,<br />
“Nuwun ndika ndangu pun cantrik, kadang kula titiga, neng tegalan macul, samya<br />
andamel gadhanagan, badhenipun kataneman kacang ruji, kenthang miwahkatela”.<br />
Pada 20<br />
Sang Awiku ngandika malih, mring dwi cantrik sabdanya mangkana, “Sira sun duta<br />
age-age, nulatana kadangmu, si Citaya Budaya tuwin, katelune Karsaya, mengke<br />
yen wus pangguh, tutura lamun sun duta, bocah telu mangko wanci madya ratri,<br />
padha kinen sewaka”<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 4<br />
Pada 21<br />
Matur nuwun sandika cantrik dwi, gya lumengser sira ngarsa Sang Dwija, sumedya<br />
nuruh kadange, njunjug mring tegilipun, katon maksih sami ndhangiri, taneman<br />
palawija, samana dupi wus, perak nulya awawarta, ring kadang tri makaten denira<br />
angling, “Dhuh kadang tri sadaya, den pirengna wuwusku kariyin, ywa katungkul<br />
dhangiri tanduran”’ wau tau cantrik katrine, dupi miyarsa wuwus, sigra noleh bareng<br />
tumoleh, sareng samya tuminggal, yen kadangnya sepuh, kakalih angulatana, pun<br />
Citaya, Budaya, Karsaya sami, merak nungsung pawarta.<br />
Pada 22<br />
Pan makaten Citaya derangling, “Lah ta kakang paran wigatinya, de sira nusul<br />
marene”, Jiwita nambung wuwus, “Away dadi kageting ati, nggonku katemu sira, ana<br />
parlunipun, manira ngemban dhawuhnya, Sang Pandhita tekaku kinen animbali,<br />
bocah telu prasamya.<br />
Pada 23<br />
Mengko yen wus wanci tengah wengi, jeneng sira padha didawuhana, mrih<br />
ngadhepa neng ngersane, mungguh ing parlunipun, aku tan wruh kurang mangerti, “<br />
Citaya lan Budaya, Karsayatrinipun, dupi ngrungu ling mangkana”, saur manuk<br />
mangkana dennya mangsuli”, dhuh Kakang mengko sira.<br />
Pada 24<br />
Umatura ri Sang Maha Yogi, yen wong telu umatur sandika, ri sang Dwija timbalane,<br />
mangke kewala dalu, kula mreg sowan Sang Yogi, wau ta Jiwita, Rahsayadwinipun,<br />
reh wus trang wangsulanira, gya pamitan wangsul yun matur Sang Yogi, dennya<br />
samya dinuta.<br />
Pada 25<br />
Tan wibawa lampahnya neng margi, mung pinunggel mrih gancanging crita, wus<br />
prapta ngabyantarane, Sang Yatnajati wiku, marikelu denira linggih, anekeri Sang<br />
Jati, meh anguswajengku, Sang Pandhita angandika, Mring Jiwita makaten<br />
sabdanya Yogi.<br />
Pada 26<br />
“Paran wusananira, sakorone anggonmu ngulati, baya bisa pinanggya sadaya,<br />
kadangmu tetelu kabeh”, pun Jiwita umatur, “Sangking antuk barkah pamuji, paduka<br />
Sang Pandhita, duk wau amba wus, tiga pisan lagya dhedhangir neng tegil, nulya<br />
kawula undang”.<br />
Pada 27<br />
Dupi sampun sami anyelaki, kadya kula dawuhaken timbalan, dene mangke dalu,<br />
badhe sowan ngadhepi, ya ta sira Sang Pandhita, duk miyarsa atur, kacaryan<br />
jroning wardaya, Sang Awiku anulya ngandika malih, mangkana sabdanira.<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 5<br />
Pada 28<br />
“Lah ta payo wus bubaran cantrik, ingsun arsa angasoken badan”, “sumangga”<br />
cantrik ature, laju linggar Sang Wiku, pun Jiwita Rahsaya tuwin, maksih neng<br />
pacrabakan, anata dudunung, kang badhe kangge lungguhan, ngadhepi Ri Sang<br />
Wiku Yatnajati, away nganti kuciwa.<br />
Pada 29<br />
Kuneng gantya amangsuli malih, cantrik tiga kang sami ngandika, dupyantara wus<br />
wancine, timbalan kang tinamtu, cantrik katri angumpul sami, Citaya myang Budaya,<br />
lawan Karsayeku, laju budhalan asarengan, sru ginelak wonten tri dera lumaris,<br />
anyipta daya-daya.<br />
Pada 30<br />
Prapteng ngarsanya Sang Maha Yogi, duk samana tan kawarneng margi, wus prapta<br />
pacrabakane, Citaya gya amuwus, “Kakang kula aminta Kori”, wauta pun Jiwita, dupi<br />
angrungu wuwus, wiwara nulya binukka, cantrik katri sakala samya umajeng, laju<br />
lungguh sata.<br />
Pada 31<br />
Jajagongan ngiras angentosi, rawuhipun Sang Maha Pandhita, datan dangu<br />
antarane, dera sami alungguh, pan kasaru rawuh Sang Yogi, nulya pinarak lenggah,<br />
duksamana sampun, eca Sang Wiku lenggahnya, tan adangu imbal wacana Sang<br />
Yogi, mekaten sabdanira.<br />
Pada 32<br />
“Heh ta kabeh bocah telu cantrik, marma sira sun timbali samya, jatine ana gatine,<br />
bocah lima sadarum, ing samengko arsa sun wangsit, dimen padha mangertiya, lan<br />
supaya weruh, tindak becik miwah ala, awit kabeh manuswa tumitah urip, wajib<br />
nampik miliha.<br />
Pada 33<br />
Ingkang becik wajib denarepi, ingkang ala pantes ginuwanga, amrih rahayu uripe,<br />
cantrik lilima wau, samya matur asaur peksi, mekaten aturira, “Dhuh Sang Maha<br />
Wiku, sadaya dhawuh andika, mugi-mugi kula sageda nglampahi, lulus salaminira”.<br />
Pada 34<br />
Sang awiku ngandika malih, mring para cantrik mangkana wuwusnya, “Lah cantrik<br />
tanggapen age, kabeh pituturing sun, away ana nganti kang cicir, manira yun<br />
wedharna, ngelmuning ngidhup, kang nuntun mring karaharjan, kang supaya raharja<br />
sajroning urip, lulus tanpa sangsaya.<br />
Pada 35<br />
Cacahana limang kawruh kaki, den anastiti panampanira, ywa nganti ana kang<br />
cewet, cantrik sareng umatur, “Dhuh Sang Dwija pupundhensih, amba amituhu<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 6<br />
jarwa, mung sumedya nungkul, ajrih lamun anglirwakna, sakathahing warsitaning<br />
Sang Yogi, tan pisan yen nyingkura”.<br />
P A N G K U R<br />
Pada 01<br />
Sang Pandhita malih nabda, marang cantrik lilima kang neng ngarsi, mangkana<br />
sabda Sang Wiku, “Heh cantrik pirengenta, dene gemi mrih trewaca pananggalmu,<br />
saiki ingsun amurwa, anglairake wawangsit”.<br />
Pada 02<br />
Makaten pamarsitanya, “Lah ta cantrik padha insun tuturi, wajibe manuswa iku,<br />
manembah mring Pangeran, awit kabeh obah osiking pramakluk, atas karsaning<br />
Pangeran, kang kwasa sung pati urip.<br />
Pada 03<br />
Begya cilakaning janma, kojur-mujur tarlen karsaning Widhi, titah mung darma<br />
lumaku, tan bangkit karya muga, marmanira samengko padha den emut, angelingi<br />
mulanira, purwanta nggenira urip.<br />
Pada 04<br />
Dumadi neng ngalam donya, wineruhke lelakon ala becik, lan sira kinen dudulu,<br />
gumlaring ngalam donya, wit urip puniku wis ginawe punjul, timbang sarananging<br />
gesang, titah liyane sujanmi.<br />
Pada 05<br />
Mulane wajib manuswa, analangsa sumungkem ing Hyang Widhi, ywa pegat ing<br />
siyang dalu, supyantuk nugraha, dingapura sakabehing dosa nireku, dene teranging<br />
panembah, mangkene padha dieling.<br />
Pada 06<br />
Ana sembah catur swanta, yeku sembah kang konjuk mring Hyang Widhi, catur<br />
papat tegesipun, swanteku, kaweningan, aeit sapa sumedya nembah Hyang Agung,<br />
mrih bisa konjuk Hyang Sukma, kanggo budi suci.<br />
Pada 07<br />
Mangkene menggah terangnya, tumanjane sembah kang catur warni, mring trape<br />
sajuru-juru, kapisan sembah rasa, kapindhone sembah cipta aranipun, tri sembah<br />
jiwa ranira, kaping pat sembah ing dhiri.<br />
Pada 08<br />
Tegese sembah ing rasa, dina-dina netepna yeming ati, away dhemen ngumbar<br />
napsu, ajegna ayeming tyas, iku wus wajibing panembah, marga ayemu nuntun<br />
padhanging kalbu, sembah ing rasa sayekti.<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 7<br />
Pada 09<br />
De sembah rahsa kumangka, kanggo minta amrih ungguling jurit, supaya manggya<br />
rahayu, aneng jroning payudan, away nganti tumekaning lara lampus, kapindhone<br />
sembah cipta, mangkane patrape kaki.<br />
Pada 10<br />
Sadina-dina den bisa, anetepke amrih sengsemingati, ywa ngumbar hardaning<br />
kayun, dikukuh ing panancang, awit yen wus bisa sengsem jroning kalbu, kawawa<br />
asung papadhang, neng jroning pangraseng urip.<br />
Pada 11<br />
Iku wus dadi panembah, pikantuke kanggo manggayuh mamrih, katekana<br />
sedyanipun, sedya kang mrih utama, katekane sembah jiwa patrapipun, sadina-dina<br />
den bisa, ngesema rarasing ati.<br />
Pada 12<br />
Katamana lara penak, bener luput ala tanapi becik, tanggapen lan sukeng kalbu,<br />
ngudiya eseming tyas, away nganti darbe pangresula kulup, karana eseming nala,<br />
iku bangkit maweh wening.<br />
Pada 13<br />
Neng jroning pangraseng gesang, weninging tyas dadi sembah sayekti, panembah<br />
ingkang kadyeku, kinaryannya amiminta, utamane ing tembe praptaning layu, mugamuga<br />
amanggiya, rahsa sudibya ingkang ngakir.<br />
Pada 14<br />
Kaping pat sembah raga, de tegese sembah raga puniki, wekel kas sing badanipun,<br />
diajek ing panindak, kang saregep tindak kang jujur, iku wus wajibing panembah,<br />
sembah ing raga sejati.<br />
Pada 15<br />
Pikantuke sembah raga, pan kinarya anjangka mring rejeki, kadonyan sasaminipun,<br />
kang kanggo jroning gesang, kabeh mau margane bisa pikantuk, mrih katekaning<br />
pajangka, kanthi nganggo watek kadwi.<br />
Pada 16<br />
Siji teman lan antepan, lamun biso nganggo watek kadyeki, manawa inggal tinemu,<br />
ing samupakatira, katimbalan atase sakeng darbe kayun, marmanya padha den<br />
taha, ywa nyerang saliring kapti.<br />
Pada 17<br />
Hyang Widhi, samengko gantya cinatur, sun arsa miterangna, utamaning watek kang<br />
bisa nununtun, widada dumadinira. “Cantrik gangsal matur inggih”.<br />
S I N O M<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 8<br />
Pada 01<br />
Wajibe janma taruna, tumitah neng donya kaki, sabisa-bisa den arah, nganggo watek<br />
nem prakawis, mangkene trangireki, mungguh wawatek nem iku, kang kapisan<br />
intiyar, mantep ingkang kaping kalih, telu temen dene kaping pat tetepa.<br />
Pada 02<br />
Kaliamne angapura, kenenem narima kaki, mangkene katranganira, wijange sawijiwiji,<br />
den titi ing panampi, ywa nganti ana tumpang suh, tegese tembung istiyar,<br />
ngaurip iku wus wajib, angupaya apa kang dadi butuhnya.<br />
Pada 03<br />
Kapindho mantep tegesnya, sabisa-bisa ngaurip, ngesthiya anteping budya, budi<br />
kang amrih basuki, away pisan ngendhoni, yen durung bisa kacakup, wit kodrating<br />
suksma, sakehing tumitah urip, sapa darbe watek temen tinemenan.<br />
Pada 04<br />
Kapingpate tembung tepa, mangkene tegesireki, sayogyane ing ngagesang, sabisabisa<br />
mangudi, ngegungna tapa kaki, tepa mring samining ngidhup, ywa dhemen<br />
tindak siya, aja nganggep lawan edir, nglegutakna asih tresna mring sasama.<br />
Pada 05<br />
Lima tembung ngapura, mangkene tegese kaki, ngaurip neng ngalam donya,<br />
darbeya watek utami, dhemen amemenehi, ngapura samining makhluk, kang<br />
nandhang kaluputan, ywa sira males ngalami, marsudiya murih kamot bubudenira.<br />
Pada 06<br />
Kaping nenem tembung narima, tegese mangkene kaki, ngaurip sayogyanira,<br />
darbeya narimang takdir, ywa nyerang ing pambudi, tan prayogya temahipun, kabeh<br />
tindak sumengka, iku nir prayitneng batin, marma samya den ageng paranimanta.<br />
Pada 07<br />
Wateke budi narima, unggul wekasaning wuri, seje budi kang nyerang, tangeh yen<br />
bisa lestari, marma welingku kaki, den abanget panganggepmu, away sira nyingkura,<br />
marang pitutur kang becik, sayektine bakal ana paedahnya.<br />
Pada 08<br />
Yen sira mituhu jarwa, warsitaku kang kawijil, mbokmanawatembe sira, anemu<br />
kamulyan kaki, lulus bisa mukti, tanana sangsayanipun, mangkeneku wus dadya,<br />
pranatan adiling Widhi, sapa becik bakal antuk kabecikan.<br />
Pada 09<br />
Kadiparan cantrik sira, nggonmu tampa wangsit, apa wus bisa trewaca, pun Jiwita<br />
amangsuli, dhuh-dhuh Sang Maha Yogi, yen andika dangu ulun, sadaya warsitanta,<br />
sampun cumenthel mbokbilih, amung kantun kadang kula kang sakawan.<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 9<br />
Pada 10<br />
Punapa wus saged pana, punapa dereng tan uninga, mbok kadanguwa priyangga,<br />
wauta sakawan cantrik, nambung umatur aris, dhumateng Sang Maha Wiku,<br />
makaten aturira, dhuh sang pupundhen dasih, estunipun kula ugi wus trewaca.<br />
Pada 11<br />
Sang Pandhita malih nabda, semu kacaryaning galih, mangkana pangandikanya,<br />
“Heh cantrik lilima sami, sarehing sira wus, bisa anyakup pitutur, tutur kang kawahya,<br />
samangko ingsun aganti, sumedharnya saha ngalirake piwulang”.<br />
Pada 12<br />
Utamaning gegayuhan, kang pantes gagayuh dhingin, mung ana patang praka,<br />
anggapen ingkang nastiti, tancepna sanubari, cancangen kenceng ing kalbu, mrih<br />
ywa nganti katriwal, kanggowa salami-lami, pan cantrik sareng umatur sandika.<br />
Pada 13<br />
Ngadika malih Sang Dwija, “Lah saiki sun nurwani, amedharake warsita, prakara<br />
panggayuh becik, padha kepareng ngarsi”, cantrik gya mangsah umaju, tumungkul<br />
pasang karna, mangliling wisik Sang Yogi, Sang Pandhita manabda malih<br />
mangkana.<br />
Pada 14<br />
Mangkene katrangira, “Silahnya sawiji-wiji, panggayuh patang prakara, kang tumrap<br />
kanggoning ngaurip, supaya angindhaki, ngancik lalakon kang bagus, lah padha<br />
wiyarsakna, wijanging panggayuh kaki, lakonana kalayan karsaning tyas.<br />
A S M A RA DA N A<br />
Pada 01<br />
Juga kena den ranira, kawiryan den kapindhonya, artawan kaping telune, kagungan<br />
kaping patira, guna kawiryan ranira, papat iku pedahipun, mangkene kateranganya.<br />
Pada 02<br />
Kawiryan tegese kaki, kagem ratu l;an prentah, yeku drajat kapya yen, marga wong<br />
kagem Sang Nata, tanapi pamarentah, gedhe cilik sor unggul, nanging wis mengku<br />
wibawa.<br />
Pada 03<br />
Tegese wibawa kaki, den ajeki ing sasana, lamun wus darbe papasthen, balanja<br />
sapantesira, tinampan saben candra, dene pahargyan amung, mayar nora ngrekasa.<br />
Pada 04<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 10<br />
Matmanya den sami ngudi, mamrih kagema Sang Nata, kanggepa ing salawese,<br />
norane kagem Sang Nata, kagema pamarentah, kaparenga anggegaduhuh,<br />
nindakake panguwasa.<br />
Pada 05<br />
Mangkoneku pan keni, kinarya pakuwatira, uripe neng donya kiye, sanadyan orane<br />
bisa, sugih nanging wus mayar, bisa ajeg panganipun, lumintu sadina-dina.<br />
Pada 06<br />
Dene artawan kang dwi, mangkene mungguh terangnya, yogane ngaurip darbe,<br />
panggayuh mring kasaguhan, mrih bisa rawat bandha, ngungkuli sasaminipun, dadi<br />
aran urip mulya.<br />
Pada 07<br />
Marma welingku dieling, ywa lumuh nggayuh arta, udinen mrih bisane, awit lamun<br />
nora bisa, kalakon rawat bandha, uripmu nista kalangkung, sinatru sapadha-padha.<br />
Pada 08<br />
Katelune dipun nastiti, tegese tembung gunawan, mungguh terangnya mangkene,<br />
ngaurip sabisa-bisa, mangudi mrih sampurna, tegese sampurna putus, mumpuni<br />
saliring guna.<br />
Pada 09<br />
Kasusastran miwah ngilmi, ywa nganti dhagel tan yogya, nora nana paedahe, seje<br />
lan kang wus sampurna, ngelmu tanapi sastra, uripe nora pakewuh, anggone<br />
anggupaya boga.<br />
Pada 10<br />
Wit manungswa kang wus ngeting, sakridhaning kasusastran, kawruh gaibe<br />
apadene, iku dadi pangungsenya, janma kang tuneng sastra, lan janma sepen<br />
kawruh, tekane kanthi weh ruba.<br />
Pada 11<br />
Marmanya weh ruba awit, areo minta pitulungan, apa sing dadi butuhe, kang supaya<br />
tinuduhan, barang kang durung wikan, kang wus dadi wajibipun, ingulat tan mrih<br />
pinanggya.<br />
Pada 12<br />
Kamangka sira wus bangkit, maweh tuduh kang sanyata, yekti gedhe tarimane,<br />
kajaba gedhe trimaya, aweh bungah mring sira, mangka linuring pitutur, ruru basa<br />
kuwasanya.<br />
Pada 13<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 11<br />
Awit bakuning wong Jawi, duk kuna prapteng samangkya, kudu weruh ngelmu gaibe,<br />
gaib kodrat tegesira, marma den bangetsira, mangudi mrih lebdeng kawruh, kanggo<br />
pikuwating gesang.<br />
Pada 14<br />
Genepe kaping pat kaki, diyatna lan den prastawa, tembung guna kawignyane, pan<br />
mangkene tegesira, sabisa-bisa janma, andarbenana panggayuh, mumupuni saliring<br />
karya.<br />
Pada 15<br />
Kang dadi praboting ngaurip, kalumrahe ing akathah, udinen awit amrih wignyane,<br />
wit manungswa kang wis lebda, mumupuni liring karya, akeh wong kang minta<br />
tulung, kinen garap pakaryannya.<br />
Pada 16<br />
Apa sing kang den senengi, ing mangka sira wus bisa, nuruti apa karepe, sayekti<br />
dahat sukanya, agung pangalemira, mring sira dene wus besus, bisa anuju sakarsa.<br />
Pada 17<br />
Apa maneh yen wus dadi, barang ingkang sira garap, pasthi ana lilirune, dhuwit ing<br />
sapantesira, tinimbang keh ing karya, wus jemak mangkono iku, mangkana<br />
tinimbanganira.<br />
Pada 18<br />
Kang mangkana iku kaki, manawa uga wus kena, kanggo pikuwat uripe, sanadyan<br />
nora sugiha, nging uripe tan nistha, wit pangane wus kacakup, nora nganti<br />
kakurangan.<br />
Pada 19<br />
Bogan yen sira tan ngudi, lawan nora manggayuha, mrih cukup salah sijine, sokursokur<br />
lamun bisa, papat kacukup pisan, orane siji wus lowung, ugere bisa katekan.<br />
Pada 20<br />
Yen ta kacukupa kaki, salah siji mbokmanawa, uripmu tiba nisthane, wit tuna<br />
pambudidaya, akale tanpa guna, tanapi piyandelipun, uripe temah sangsara.<br />
Pada 21<br />
Dadine banjur netepi, ana paribasan ika, aji godhong jati amoh, upamane bangsa<br />
ganda, ambune arum jamban, tanana kang dadi wanuh, labet samar yen kakenan.<br />
Pada 22<br />
Lha ta cantrik rehning uwis, titi terange warsiteng wang, kita kira tanana kang cewet,<br />
saiki manira arsa, paring pitutur sira, nerangke sihing Hyang Ngagung, kang tumrap<br />
marang manuswa.<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 12<br />
Pada 23<br />
Rahsaya matur umaris, “Dhuh Sang Dwija pepundhen kula, kang tuhu wicaksanane,<br />
sayekti prakadang kula, agung mangayam-ayam, ganjaraning Sang Wiku, pamarsita<br />
kang utama”.<br />
Pada 24<br />
Sang Pandhita nabda malih, mekaten dhawuh Sang Dwija, “Heh cantrik lilima kabeh,<br />
sira padha angrungokna, saliring warsiteng wang, samengko wiwit sun catur, pocung<br />
samya kaestokno”.<br />
P O C U N G<br />
Pada 01<br />
Kaya kang wus dakwejangake mring sireku, salah sajuganya, away nganti tuna kaki,<br />
dene yen wus kacakup slah sajuga.<br />
Pada 02<br />
Sira laju rina wengi den sujut, manembah Hyang Suksma, sajroning sujut sireka,<br />
nunuwuna wahyu nygrahaning Suksma.<br />
Pada 03<br />
Kang sinebut sastra jendra yu linuhung, awit sastra jendra, mengku rahmat kang<br />
linuwih, kang kawawa sung papadhang donyakerat.<br />
Pada 04<br />
Yektini pun kalamun sira wus antuk, nugrahaning Suksma, ingaran sastra jendra di,<br />
jroning ngurip tanana sangsayantra.<br />
Pada 05<br />
Marmanipun tanana sangsayen ngidhup, awit kodrating Hyang, sapa manuswa kang<br />
bangkit, gayuh marang sastra jendra ayuningrat.<br />
Pada 06<br />
Bakal antuk kanugrahaning Hyang Agung, ana catur warna, wijange mangkene<br />
cantrik, kang kapisan kaparingan kanugrahan.<br />
Pada 07<br />
Kadwinipun kayuwanan kang tumurun, dene katelunya, kabrayan ingkang wus<br />
mesthi, kaping pat genepe iku kayuswan.<br />
Pada 08<br />
Tegese catur bab mangkene kulup, tembung kanuragan, iku pinaringan gaib, luwih<br />
teguh lan nganggo meguru sira.<br />
Pada 09<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 13<br />
Dene tembung kayuwanan tegesipun, pinaringan kodrat, dening Hyang Kang Maha<br />
Luwih, keslametan lulus sajroning ngagesang.<br />
Pada 10<br />
Kang katelu tembung kebrayan kulup, mangkene tegesnya, jinampu dening Hyang<br />
Widhi, pinarengke lulus mengku kluwarga.<br />
Pada 11<br />
Tegese bisa tumerah tumuruntun, uripe tan cuwa, bisa mencarake wiji, tutug nggone<br />
amengkuoni anak rayat.<br />
Pada 12<br />
Kaping catur tegese kayuswan iku, antuk kamurahan, palimirmaning Hyang Widhi,<br />
uripira pinaringan urip dawa.<br />
Pada 13<br />
Bisa tutug anggonmu ngemong anak putu, janma kang mangkana, iku kena den<br />
arani, urip mulya siniyan dening Hyang Suksma.<br />
Pada 14<br />
Heh ta puthut dadi kawruhananmu, sarehning samangkya, wus titi terang baresih,<br />
pituturku mring sira kang wus kawahya.<br />
Pada 15<br />
De pikirmu apa carem apa durung, yen durung matura, mumpung ana ngarsa kami,<br />
lamun durung pan ingsun maksih kaduga.<br />
Pada 16<br />
Weh pitutur mrih bisa carem pikirmu, ywa sumelang sira, uger aku misih urip, nora<br />
kewran yen sira mung minta wulang.<br />
Pada 17<br />
Nulya matur Budaya sarwi tumungkul, makaten aturnya, mring Sang Wiku Yatnajati,<br />
mugi-mugia andadosna uningan.<br />
Pada 18<br />
Manah ulun tanapi kadang sadarum, samangke wus padhang, datan wonten kang<br />
ngalingi, dupi sampun nampi warsita andika.<br />
Pada 19<br />
Ingkang kantun raosing tyas lir ginrujug, kang tirta nirmala, panggesangnya wong<br />
sabumi, adhem asrep sumyah rasanira.<br />
Pada 20<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 14<br />
Pindhanipun kadyangganing wit kang alum, duk mangsa katiga, ngaretek ronya<br />
barindhil, dupi sampun kataman dresing sang warsa.<br />
Pada 21<br />
Uwitipun seger waluya tan alum, wus rumaos gesang, wit pantuk dayaning warih,<br />
kadya tangi garegah saking kantaka.<br />
Pada 22<br />
Nambung wuwus ri Sang Yatnajati Wiku, tujuninmg kang sabda, dhawuh mring<br />
Karsaya cantrik, pan makaten dhawuhnya Sang Maha Dwija.<br />
Pada 23<br />
“Heh puthut paran panampi nireku, warsita manira, bab gancaraning Hyang Widhi,<br />
sakirane apapawa wus trewaca”.<br />
Pada 24<br />
Dene yen wus bisa cumanthel sadarum, dahat sukaning wang, de padha mengku<br />
lulungit, pan Karsaya mangsuli matur makaten.<br />
Pada 25<br />
Dhuh-dhuh adhuh Sang Dwija jijimat ulun, saliring warsita, andika kang ulun tampi,<br />
kados-kados tan wonten ingkang katriwal.<br />
Pada 26<br />
Mbok bilih wus kinodrat dening Hyang Ngagung, kula lan pra kadang, jer wus<br />
pinasthi nanggapi, warsitanta sadaya ingkang kawahya.<br />
Pada 27<br />
Yata Sang Wiku dupi myarsa tur, wimbuh sukaning tyas, makaten ngandikan malih,<br />
mring pra cantrik makaten andikanira.<br />
Pada 28<br />
Saiki wus lega rayaning tyasingsun, mung kari sajuga, pituturku mring sireki,<br />
miterangke jejering Gusti Kawula.<br />
Pada 29<br />
Siji iku tanggapen ywa kongsi kisruh, lah mara rungokna, dakterangne ing<br />
samangking, cantrik gangsal umatur nuwun sandika.<br />
Pada 30<br />
Sang Awiku malih ngandika arum, samengko sun murwa, nerangke Kawula Gusti,<br />
piyarsakna amrih timbuling wasana.<br />
MASKUMAMBANG<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 15<br />
Pada 01<br />
Kang kasebut Kawula iku ta kaki, panca driya gesang, raraketan lawan dhiri,<br />
cinancang sariningwanta.<br />
Pada 02<br />
Wahananane napas sira kang sajati, de sarining tirta, wahanane yeku getih, kang<br />
nyrambahi angganira.<br />
Pada 03<br />
Kang katelu ingaranan sarining agni, dene wahanane, rasa karasa sejati, dupi talinya<br />
wus wudhar.<br />
Pada 04<br />
Pancadriya gesang pisah lawan dhiri, laju bali marang, asale purwa kang nguni,<br />
manjing alam langgeng laya.<br />
Pada 05<br />
Nora owah tetep ing salami-lami, tan kena cinandra, dunung panggonanireki,<br />
ananging uga karuhun.<br />
Pada 06<br />
Kang mangkono wus tetep Kawula-yekti, kena ingaranan, mawor roroning<br />
ngatunggal, lan menenging pancadriya.<br />
Pada 07<br />
Satelenging meneng pan jumeneng ening, eling dumeling tan lali, mobah rasaning<br />
Hyang Suksma.<br />
Pada 08<br />
Myarsa ganda wuninga tanpa piranti, sugeng salawasnya langgeng suci nora gingsir,<br />
ngebeki rat angganira.<br />
Pada 09<br />
Anguripi sakehing titah donyeki, bisa nukseng malembat, cilik tan kena tinitik, cedhak<br />
tur nora singgolan.<br />
Pada 10<br />
Anira dhingini sagung dumadi, kawawa manuksma, nora sesek ing ngarempit, datan<br />
logro ing ngajembar.<br />
Pada 11<br />
Yen wujud dalem buta tan kena jinimpit, adoh tanpantara, cedhak rumaket neng<br />
dhiri, yeku Pangeran sanyata.<br />
K I N A N T H I<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 16<br />
Pada 01<br />
Kapriye kanthine puthut, nggonira padha nanggapi, warsita kang limang ebab, baya<br />
wus samya nyakupi, yata wau pun Jiwata, mangsuli umatur ris.<br />
Pada 02<br />
Dhuh-dhuh sang Maha Wiku, mugi andadosna uning, pun dasih lawan pra kadang,<br />
dupi anampeni wangsit, andika ingkang pungkasan, raosing tyas ulun kadi.<br />
Pada 03<br />
Siniram tirta sawindhu, adhem asrep anyrambahi, marang saranduning angga,<br />
sanadyan pra kadang ugi, pan makaten ciptanira, cocog sami tan nalisir.<br />
Pada 04<br />
Ingkang mekaten puniku, wau tetela yen antuk sih, kanugrahaning Pangeran,<br />
tinurunan wahyu gaib, kinodrat dening Hyang Sukma, kula lan pra kadang sami.<br />
Pada 05<br />
Wus tinakdir ing Hyang Agung, kalamun saged nampeni, warsita ndika Sang Dwija,<br />
mboten langkung mugi-mugi, angsala barkah andika, lulus ing salami-lami.<br />
Pada 06<br />
Sageda awet lestantun, nggen kula ndherek Sang Yogi, neng donya prapteng<br />
delahan, tan sumedya angoncati, makaten ubayeng driya driya, kadang-kadang kula<br />
sami.<br />
Pada 07<br />
Yata wau sang Wiku, duk myarsa turira cantrik, sumedhot jroning wardaya, wasana<br />
ngandika aris, “Lah cantrik lima sadaya, aturmu kang wus kawiji.<br />
Pada 08<br />
Banget panarimaning sun, de sira padha darbeni, tyas setya kaya mangkana, yekti<br />
bakal tak timbangi, asih tresna marang sira, timbange setyanireki.<br />
Pada 09<br />
Kajaba ta iku puthut, rehning wus antara lami, nggonmu ngadhep neng ngraseng<br />
wang, lahya yo bubaran sami, wis padha sira ngasoa sun arsa nungku samad.<br />
Pada 10<br />
Pra cantrik bubaran sampun, sosowangan samya mulih, wau ta Risang Pandhita,<br />
gya mangsa muja semadi, miminta sihing Bathara ywa ana sangsayeng dhiri.<br />
Pada 11<br />
Kandhane prasarjana nung, kabeh manungswa yen mamrih, rahayun gesangira,<br />
ngantepna mulyaning budi, nindakna alusing tingkah puntoning tyas ywa gumingsir.<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir 17<br />
Pada 12<br />
Rasakna sajroning kalbu, den prastawa bab kang titi, angger-anggering Pangeran,<br />
ngadat wataking dumadi, beraten budi kang nistha, ijolan kang utami.<br />
Pada 13<br />
Kipatna den kongsi jauh, rong bedahat mrih ywa bali, galo keh tuladhanira, warnane<br />
janma kang nyingkir, sinau mulyaning budaya, tangeh lamun bisa becik.<br />
Cekap semanten rumiyin, kawula nyuwun agunging pangaksami menawi wonten<br />
kalepatan, wusana mugi sami basuki lestari nir ing sambikala<br />
www.alangalangkumitir.wordpress.com<br />
Oleh : Mas Kumitir