Wat is het doel van onderwijs?

Wat is het doel van onderwijs?
100 mensen geven antwoord

Inhoudsopgave
2 3
08
Hanneke
02
Inhoud
05
Introductie
25
Inge
20
Robert
21
Petra
24
Irene
22
Han
23
Erik
19
Sterre
38
Robert
39
Sarojinie
42
Olek &
Aiden
40
Froukje
41
Geo
37
Bert
56
Isabelle
57
Paul
58
Bram
59
Rosa
55
Rob
74
Nancy
75
Jetske
76
Els
73
Kees
92
Julia
93
Harry
91
Mark
18
Mieke
36
Sutharshini
35
Merijn
54
René
52
Germain
53
Godelieve
69
Dick
72
Chris
70
Peggy
71
Sinbad
86
Arianne
87
Rutger
90
Patrick
88
Lucina
89
Marti
104
Jan
105
Hanny
108
Nawoord
106
Anne-Will
107
Dafne
103
Paula
110
Colofon
06
Voorwoord
09
Kurt
12
Paul
10
Kees
11
Rob
13
Claire
26
Ellen
27
Annita
30
Jeroen
28
Jacqueline
29
Gijsje
31
Kok
44
Ingrid
45
Roy
48
Salahdin
46
Chantal
47
Sharon
43
Jan
49
Jayani
62
Ingrid
63
Rinke
66
Jan-Willem
64
Robert
65
Josje
61
Inge
67
Susanne
80
Anna
81
Judith
84
Bob
82
Maria
83
Lex
79
Mirjam
85
Pieter
98
Marlies
99
Nele
102
Cordelia
100
Cobe
101
Bert
97
Bruno
14
Simanta
15
Remy
16
Thijs
17
Wendy
32
Kees
33
Eymert
34
Patrick
50
Gheysa
51
Yvonne
68
Damayanti
60
Evi
78
Gerard
77
Humberto
96
Anouk
94
Jet
95
Eunice

Introductie
Als je 100 jaar te leven hebt in een wereld die steeds sneller verandert, hoe bereid je je daarop voor? Wat is daarin de rol en het doel van
onderwijs? 100 Nederlanders, uit alle lagen van de samenleving, geven antwoord op deze vraag.
Het is de start van een groter project, bedoeld om op grote schaal mensen te inspireren om zelf een antwoord te formuleren. Om
vervolgens op basis van dat eigen en persoonlijke antwoord beslissingen te nemen over hun eigen leer- en ontwikkelpad en dat van
hun kinderen.
4 5

6
Voorwoord
Onderwijs raakt iedereen. Bewust of onbewust voelt ieder mens wel aan dat het onderwijssysteem
zoals we dat nu kennen niet op alle gebieden meer aansluit bij de behoeften en mogelijkheden van de
snel veranderende wereld van vandaag en morgen. Doordat we iedereen op basis van dezelfde criteria
scoren, indelen of verantwoording laten afleggen, laten we een enorme hoeveelheid potentieel
talent liggen. Talent - bijvoorbeeld op het gebied van creativiteit, ondernemerschap, leiderschap,
programmeren, samenwerken, ontwerpen, visualiseren, bouwen, onderzoeken of organiseren - dat
vaak wel in jonge mensen aanwezig is maar niet altijd wordt herkend en ontwikkeld en daarmee niet
ingezet kan worden.
Maar hoe moet het dan wel? Hoe komen we in de wereld van vandaag en morgen van punt A naar
punt B? En hoe ziet dat punt B er uit? Elke school, methode of leeromgeving die een nieuwe en
eigentijdse weg inslaat, maar niet aansluit bij ons gebruikelijke plaatje van “onderwijs”, wordt in de
media, in de wandelgangen of aan de borreltafel verafschuwd. Want je experimenteert nou eenmaal
niet met kinderen. iPads op school? Levensgevaarlijk voor tere kinderzielen. Een school waar kinderen
zelf verantwoordelijk zijn voor hun leerproces? Kinderen kunnen nou eenmaal niet weten wat goed
voor ze is. Veel buitenspelen in plaats van grammatica? Je vergooit je toekomst. Een school waar het
léuk is om naar toe te gaan? Kinderen moeten nou eenmaal leren dat er ook minder leuke dingen in
het leven zijn. Oftewel: alles wat anders is, is doodeng.
Maar uit angst niets doen, of alleen pleisters plakken tegen het bloeden, is geen optie. In de afgelopen
decennia is de wereld fundamenteel veranderd. Onze levensverwachting bij geboorte is spectaculair
omhoog geschoten naar 100 jaar. Technologische innovaties, inclusief de digitale netwerken waarmee
we wereldwijd met elkaar verbonden zijn, creëren een wereld die elke dag nieuwe mogelijkheden biedt.
Verandering is een feit. En het onderwijs moet daar op aansluiten en ons daar op voorbereiden.
We moeten dus op pad. Van punt A naar een punt B. Een shortcut is niet mogelijk. We weten namelijk helemaal niet zeker hoe dat punt B er
uit ziet. En of dat punt B voor iedereen goed of relevant is.
Er is al veel over de mogelijke invulling van Punt B nagedacht, er is heel veel bekend over hoe leren werkt (maar ook heel veel nog niet) en er
zijn velen die met hun vernieuwende onderwijs grote impact maken. Maar de samenleving als geheel is nog niet toe aan deze vernieuwing.
Simpelweg omdat we onszelf, als onderdeel van het geheel, een aantal heel belangrijke vragen nog niet hebben gesteld: Waarom doen
we het eigenlijk zo? Waarom hebben we jaarklassen? Waarom dit curriculum? Waarom één norm voor iedereen? Wat is eigenlijk de functie
van een klaslokaal als de kennis niet per se meer door een leerkracht hoeft te worden overgedragen? Waarom is er een schoolbel? Waarom
lange zomervakanties? En ook: wie bepaalt eigenlijk hoe het onderwijs er uit ziet? Hoe werkt het onderwijs”systeem”?
Maar de meest fundamentele vraag is: als je 100 jaar te leven hebt in een snel veranderende wereld - wat is dan de rol en het doel van
onderwijs?
Die wereld, die maatschappij, dat zijn wij. En wij als maatschappij kunnen, en móeten, het onderwijs helpen mee te bewegen met de
behoeften en mogelijkheden van vandaag de dag. Door zelf dingen anders te doen, door onze bewindslieden te vragen dingen anders te
doen.
Twee geweldige teams zijn voor dit doel aan de slag gegaan en hebben op basis van hun achtergrond, expertise en missie dit project
opgepakt: Danaë voor dit boek en Tasty Green Lifestyle Experience voor de documentaire. Zij hebben honderden Nederlanders, uit alle
lagen van de samenleving, gevraagd naar hun antwoord op de vraag: “Wat is het doel van onderwijs?”. Ter inspiratie voor u, jou, als lezer en
als kijker. Om zelf een antwoord te formuleren. En om op basis van dat eigen en persoonlijke antwoord beslissingen te nemen over je eigen
leer- en ontwikkelpad en dat van de kinderen.
Ik wens u veel plezier met het ontdekken wat anderen hebben gezegd en geschreven. Maar vooral met het formuleren van een eigen
antwoord en het handelen op basis van dat antwoord.
Claire Boonstra
founder Operation Education
7

Het doel van onderwijs is
kinderen uitdagen om nieuwe dingen te ontdekken, de ruimte
bieden om hen te laten onderzoeken wie zij zelf zijn, wat ze
belangrijk vinden, wat ze leuk vinden, waar ze voor staan, en
ervoor zorgen dat ze in hun volwassen leven volwaardig mee
kunnen draaien in de maatschappij.
Ik ga
verder met het ontwikkelen van een praktisch doe-boek voor
ouders met hooggevoelige kinderen van 4 tot 7 jaar. Hierin staan
activiteiten waarbij de natuur als middel wordt gebruikt om het
kind spelenderwijs te laten ontdekken wie hij is, wat hij leuk vindt
The purpose of education is
to take away limits you have
in your life, in order to improve
happiness.
en welke capaciteiten hij in zich heeft. Het overkoepelende doel
hiervan is om het kind te begeleiden bij het ontwikkelen van een
sterk en positief zelfbeeld.
Hanneke Krijnen
Student Ecologische Pedagogiek
Kurt Dienel
Commercial director
Hogeschool Utrecht
L’Oréal Luxe Nederland
8
26 jaar
age 39
9

Het doel van onderwijs is
mensen, kinderen, leerlingen en studenten het gereedschap aanreiken
waarmee ze hun weg kunnen vinden en zichzelf zelfstandig
in de complexe wereld kunnen ontwikkelen. Het gereedschap om
hun eigen idealen te verwezenlijken, maar ook om dat samen met
andere mensen te doen.
Het doel van onderwijs is
een brede ontwikkeling meegeven
waardoor er makkelijk door alle
Ik ga
lagen heen vanuit verschillende
waar mogelijk individuele leerkrachten ondersteunen bij de ontwikkeling
van onderwijsaanbod dat leerlingen mentaal aan het
ervaringen en ideeën gekeken kan
werk zet. Lessen waarin de leerkracht zo min mogelijk aan het
woord is en leerlingen het werk zelf moeten doen. Leerlingen laten
worden, zonder zichzelf en de ander
plannen, oefeningen en opdrachten laten maken, zichzelf vragen
laten stellen en die vervolgens oplossen. Leerlingen laten terugkijken
op hun werk en aan anderen laten zien wat ze gevonden,
bedacht en ontwikkeld hebben.
Kees Bijleveld
Was trainer van zij-instromers in het MBO
Centrum voor Nascholing Amsterdam
Rob Slijpen
Eigenaar
Ondernemen met een Lach
te kort te doen.
10
67 jaar
61 jaar
11

Het doel van onderwijs is
het vormen van mensen tot wáre wereldburgers, die in staat zijn zichzelf
staande te houden in de complexe en steeds veranderende wereld, zowel
in materieel als in immaterieel opzicht. Kritische burgers die bewust zijn
van wie zij zijn en die zich verantwoordelijk voelen te werken aan een
betere wereld. Daarbij zal het opvoedende aspect een even grote, zo niet
een grotere rol moeten gaan spelen.
Ik heb ontdekt
Het doel van onderwijs is
te leren hoe je jezelf zodanig kunt blijven ontwikkelen
dat je een leven lang waardevol kunt zijn en je
waardevol kunt voelen, in een snel veranderende
maatschappij. Met jezelf, en alles wat je van nature en
door ervaringen hebt meegekregen, als instrument.
dat kinderen opgroeiende mensen zijn, die zo min mogelijk getest/
getoetst moeten worden. Leerlingen, hoe klein ook hebben een flexibel
leervermogen, dat sterk aan verandering onderhevig is. Met een optimale
leeromgeving zélf de kans geven ontdekkingen te doen en verklaringen
te bedenken. Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen! De leraar krijgt
Ik ga
de kanteling van het onderwijssysteem versnellen,
op allerlei manieren. Maar voornamelijk door wie en
een andere rol: een begeleidende, coachende rol met een “open blik”
kijkend naar het kind (open vizier) en niet gehinderd door belemmerende
factoren als daar zijn toetsen en dergelijke.
Paul Broekman
Leraar (gepensioneerd)
Claire Boonstra
Founder
wat er al is (mensen, goede voorbeelden) te verbinden,
versterken en zichtbaar te maken.
Operation Education
12
39 jaar
13

The purpose of education is
to find a way to learn, anything
and everything to get ahead
in life.
Het doel van onderwijs is
talenten bij jongeren naar boven halen en hen
stimuleren om dat talent te ontwikkelen. Ieder individu
de mogelijkheid bieden tot zelfontplooiing, gericht zijn
op dat individu en hem of haar een specifieke route
aanbieden. Leerlingen al snel een weg laten kiezen in
de richting die zij leuk vinden om zo een natuurlijke
Simanta Das
Founder Ziksana inc.
Remy Mulder
Filmproducent
20 jaar
interesse te ontwikkelen voor het opdoen van kennis
en het onnatuurlijke ‘leren leren’ vermijden.
14
15

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs
voorbij gaan aan boeken om kennis aan
leerlingen te geven. Vakken als wiskunde,
natuurkunde, scheikunde kunnen best wel
gegeven worden terwijl je door een bos loopt.
Het onderwijs heeft meerdere doelen maar is er in mijn
ogen allereerst voor de leerlingen - met elkaar, in de
klas, jezelf en ook ‘de ander’ leren kennen. ‘De ander’
als in de vreemdeling die dingen vindt en doet die jou
niet eigen zijn. Onze samenleving is zeer divers, om-
Wat is de diameter van die boom? Hoeveel
gaan met diversiteit is daarom een belangrijk item in
staan er hier? Er valt iets op de grond en
het onderwijs.
waarom is dat? Of ga naar een rivier voor
scheikundelessen.
Thijs Nijman
Wendy Veenings
Ik ga
de uitdaging aan verschillende kwaliteiten in
leerlingen te bevragen. Mijn ervaring is dat dit het leren
Stagiair Milieu Educatie Centrum
Docent science
29 jaar
makkelijker maakt en bovenal leuker.
16
17

Het doel van onderwijs is
het overbrengen van kennis en mensen
begeleiden in de richting die ze willen gaan.
Het doel van onderwijs is
leren lezen, schrijven en rekenen zodat je
daarna een middelbare school kan kiezen
waar ik leer een architect te worden. Maar
Ik ga
de nieuwe generatie kennis en gereedschap
geven zodat ze niet meer in hokjes denken
eigenlijk kunnen je vader en moeder je dat
ook leren, als ze zelf naar school zijn gegaan
natuurlijk.
en leren, maar vanuit hun passie.
Mieke van Tiel
Moeder
58 jaar
Sterre Swart
Leerling groep 4
8 jaar
18
19

Het doel van onderwijs is
kinderen voor te bereiden op hun latere leven in de grote mensenwereld. In de
eerste plaats is onderwijs natuurlijk puur bedoeld voor het overbrengen van de
leerstof. Voor het latere leven in de grote mensenwereld is ook niet onbelangrijk:
het sociale aspect van met andere mensen samenwerken en samen leven.
Van mijn eigen middelbare schooltijd is het beste voorbeeld dat ik me kan
herinneren het vak Latijn. Het was mijn favoriete vak op het gymnasium, maar ik
had niet per se het gevoel dat ik er voor mijn latere leven iets aan zou hebben.
Inmiddels zit ik in mijn latere leven. In het werk dat ik doe, in het Nederlands
schrijven, denk ik dat ik bijna iedere dag wel profijt heb van Latijn. Dat zit ‘m in de
manier waarop het me heeft geleerd om een taal te doorgronden. En in de manier
waarop ik heb geleerd om na te denken over hoe zinnen in elkaar zitten en wat
Het doel van onderwijs is
... te ontdekken hoe je iets kan
snappen, doen, voelen.
voor verschil het kan maken wanneer dezelfde woorden in een net even andere
volgorde staan. Het zit ‘m in het ritme van een taal en in allerlei andere details waar
hier geen ruimte voor is. Daarnaast heeft Latijn ervoor gezorgd dat ik, zonder daar
ooit lessen voor te volgen, heb geleerd om Portugees en, in mindere mate, Spaans
te spreken. Wanneer ik dat niet zo makkelijk had kunnen leren, zou mijn leven er
nu heel anders uit hebben gezien. Het was een verrijking. Misschien is het doel van
onderwijs dus wel om kinderen de handvatten te geven waar ze later iets aan zullen
hebben. Zonder dat die kinderen op dat moment door hebben hoe waardevol het is.
Robert Vuijsje
Schrijver
43 jaar
Petra Aartsen
Ontwikkelversneller
46 jaar
20
21

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
talentontwikkeling. Toeleiden naar een plek
bagage borgen bij individuen op een manier
in de samenleving. Het verwerven van kennis,
vaardigheden en een onderzoekende houding.
dat het beklijft, verrijkt en op weg helpt
naar een vollere toekomst.
Ik heb ontdekt
dat meer dan 90% van de maatregelen die in
het onderwijs genomen worden niet vanuit de
behoefte van de leerling komt maar vanuit de
Ik ga
meer praten in mijn omgeving over
verbetering van onderwijs.
behoefte van de organisatie.
Han van Roozendaal
Erik de Vos
Directeur
Accountmanager
Onderwijs Centrum Binnenvaart
Centric
22
61 jaar
48 jaar
23

Het doel van onderwijs is
mensen te leren waar hun talenten zitten en
hen te leren hoe ze die talenten zo kunnen
ontwikkelen dat ze zich zelfstandig kunnen
redden in deze maatschappij.
Ik ga
een manier ontdekken waarbij de economie
Het doel van onderwijs is
iemand naar zichzelf laten kijken en
leren reflecteren. Door te reflecteren
kan een leerling besluiten wat hij wil
leren.
minder belangrijk wordt dan de immateriële
factoren van het leven. Ik geloof dat het steeds
meer zal gaan om wat voor de mens als zinvolle
invulling gaat voelen.
Irene Bijl
Activiteitentherapeut
30 jaar
Inge Linders
24
25

Het doel van onderwijs is
leerlingen ondersteunen bij hun ontwikkeling tot zelfstandige en
ruimdenkende volwassenen, die respect hebben voor elkaar en
elkaars denkwijze, ook al stemt deze niet altijd overeen met die
van henzelf. Leerlingen ontwikkelen zich bovendien, passend bij
wat ze aankunnen, tot een volwaardig lid van de maatschappij.
Zo kunnen zij op hun eigen wijze een positieve en opbouwende
Het doel van onderwijs is
alles uit een kind te halen wat er in zit, om ze te
vormen tot zelfstandige, sociale personen die
oog hebben voor hun omgeving en wat er zich
verder in de wereld afspeelt.
bijdrage leveren aan de maatschappij.
Ik ga
leerkrachten op coachende wijze laten nadenken over dit doel van
Ik heb ontdekt
dat een leerling met plezier naar school moet
onderwijs, zodat ze zich bewust worden van hun belangrijke rol
gaan. Dan volgt de rest vanzelf. Een gezellige,
in dit geheel. Ik wil meegaan en me verdiepen in wat de digitale
media kunnen betekenen voor het onderwijs.
Ellen Muis
Annita Wychgel
Gepensioneerde leerkracht
warme, uitdagende school is heel belangrijk.
67 jaar
26
27

Het doel van onderwijs is
kinderen algemene en basiskennis meegeven, mensen
leren leren en leren nadenken over vraagstukken
Het doel van onderwijs is
iedereen te leren om zijn of
zonder gelijk te oordelen. Snelle oordelen maken de
wereld ‘lelijk’ en soms zelfs gevaarlijk. Begrip voor een
ander standpunt maakt de wereld een stuk mooier!
haar talenten in te zetten en te
ontwikkelen.
Ik ga
vaker in andermans schoenen staan voordat ik een
Ik ga
mening formuleer en probeer dat ook mijn kinderen te
leren.
Jacqueline van Koningsbrugge
Eigenaar
Gijsje Helmink
Opleidingsadviseur
vertrouwen op mijn eigen intuïtie.
Bridge Vastgoed
CBR
28
48 jaa r
35 jaar
29

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
een kind zo te begeleiden dat de individuele
mensen - en dus niet alleen kinderen -
talenten en potenties van een kind optimaal
stimuleren in hun denkproces, ze
gestimuleerd en begeleid worden, met
helpen verdiepen in het besef dat niets
voldoende vrijheid om zelfstandig de wereld te
vanzelfsprekend is. Op deze manier wil ik
kunnen ontdekken en daar een eigen plaats in
mensen ‘allround’ bekwamen om niet het
te vinden.
middelpunt, maar onderdeel te zijn van het
grote geheel.
Jeroen de Rijk
Kok Korpershoek
Ik hoop
dat ik mijn toekomstige kinderen dit doel van
Musicus
52 jaar
Grafisch ontwerper
46 jaar
onderwijs kan geven!
30
31

Het doel van onderwijs is
een mens tot volledige
ontplooiing zien te brengen. Dat
heb je als je opa bent. Dan kijk je
terug op het leven.
Kees Lommers
Sociaal secretaris
Hoofd afdeling arbeid
Eymert Reidinga
Projectleider gemeente
55 jaar
Het doel van onderwijs is
verborgen talenten bij leerlingen in beeld
brengen en die benutten.
Ik wil
dat niets vast staat, waardoor creativiteit
ten volste benut kan worden.
32
HPA Hoofdproductschap Akkerbouw
33

Het doel van onderwijs is
kinderen en jongeren voorbereiden op de toekomst.
Niet alleen om onderdeel van de beroepsbevolking
te zijn, maar burgers te zijn die volwaardig onderdeel
uitmaken van onze samenleving.
Het doel van onderwijs is
mensen laten ontdekken. Zichzelf, de
wereld om hen heen en de mogelijkheden
die daar liggen.
Ik ga
kritisch naar de wereld kijken. Ook wil ik dit aan mijn
eigen kind meegeven. Mensen zijn te informeren, te
ontwikkelen, en op te voeden. Je eigen motivatie en
Ik ga
organisaties in het onderwijs helpen stapje
voor stapje dit doel te bereiken.
kritische blik moet daarbij leidend zijn.
Patrick Sonneveldt
Merijn Klerx
Senior adviseur, manager
Art director
JS Consultancy
Wortel Crux
34
40 jaar
43 jaar
35

The purpose of education
To my mind, education has a two-fold function in society. On the
one hand it should discipline the mind for sustained and persistent
Het doel van onderwijs is
het verder brengen van bewustzijn. Heel belangrijk
speculation. On the other hand it should integrate human life
daarbij wordt het ontwikkelen van ethisch bewustzijn.
around central, forcusing ideals. It is a tragedy that the latter is
often neglected in our educational system.
Alles is straks zo’n beetje mogelijk. We worden nog
meer dan ooit schepper.
I wish
education would equip us with the power to think effectively and
Ik ga
objectively. To think is one of the hardest things in the world, and
door met het stimuleren van mensen om anders naar
to think objectively is still harder. Yet this is the job of education.
Education should cause us to rise beyond the horizon of legions
of half truth, prejudices and propaganda. Education should enable
us to "weigh and consider", to discern the true from the false, the
relevant from the irrelevant, and the real from the unreal.
Sutharshini Arulanantham
Student Tutor English
Bert van der Neut
Live Boldly
onderwijs te kijken en om met name de negatieve
sociale processen tussen kinderen om te buigen en
groepsontwikkeling op een hoger niveau te brengen.
age 20
54 jaar
36
37

Het doel van onderwijs is
leren leren, gericht op de methodische kant
van leren én de persoonlijke ontwikkeling van
zelfbeeld, ambities, identiteit en rol.
The purpose of education is
to make us wealthy. Not in terms of money but as
a way of life. Education should prepare us for the
unknown future. Therefore we need people who are
capable and confident to handle the unknown.
Ik ga
morgen zeilen...
iets wat ik ooit geleerd heb en héél lang niet
meer heb gedaan!
I wish for
teachers, parents, media, government, society as a
whole who are willing to accept this challenge, who
confront the future. Who are not afraid to show their
own vulnerability and realise they don’t need all the
38
Robert Teune
Trainer, consulent
48 jaar
Sarojinie Ellawela
Zelfstandig ondernemer, kennis- en
ervaringscentrum voor toeristen
61 jaar
answers. Together we will find them. Living in the hell
with educated people is better than living in heaven
with uneducated people.
39

Het doel van onderwijs
Het doel van het huidige
onderwijs weet ik niet. Het doel
van het nieuwe onderwijs moet
meer gaan over het coachen
van mensen.
Het doel van onderwijs is
leren ontdekken waar je kracht ligt, waar je
valkuilen liggen, wie je bent, wat je leuk vindt.
En daarna leren om te blijven leren en jezelf te
blijven coachen.
Ik ga
mensen leren het beste uit zichzelf te halen
en zichzelf te leren coachen. Ik ga mild zijn
Froukje Kooter
Lid ondersteuningsteam
Geo van Dam
Eigenaar, trainer
voor mezelf waardoor ik ook mild kan zijn voor
anderen.
Netwerk de Peelhorst
Coachingbureau
40
Provincie Noord-Brabant
53 jaar
41

Olek
Het doel van onderwijs is
kinderen wat te leren zodat ze later geld
kunnen gaan verdienen voor hun gezin. Mij
Het doel van onderwijs is
het ontdekken dat een kind bepaalde gaven
heeft en dat je die mag helpen ontwikkelen.
Anders gezegd: het ontwikkelen van talenten.
laten ontdekken waar ik goed in ben.
Ik wens
Als ik zelf nog voor de klas zou staan zou ik me
Aiden
vooral richten op het helpen ontwikkelen van
Het doel van onderwijs
bepaalde gaven van kinderen. Als kinderen
... dat weet ik niet, het is verplicht. Ik moet
hun talenten ontwikkelen dan zijn zij in staat
naar school van mijn vader en moeder.
Olek & Aiden Lobman
Jan Kuipers
om met de kennis die ze opdoen op hun eigen
Leerlingen
11 jaar & 9 jaar
Directeur basisschool
64 jaar
manier de wereld te ontdekken.
42
43

Het doel van onderwijs is
mensen inspireren en uitdagen om blijvend
op ontdekking te gaan.
Ik ga
mijn stinkende best doen om in mijn werk
als opleider inspirerende programma’s te
(blijven) ontwikkelen.
Het doel van onderwijs is
naast een aantal praktische
vaardigheden zoals lezen, schrijven
en rekenen, het bijstaan in de
zoektocht naar wat je echt drijft in
het leven om vervolgens maximaal
ondersteuning te verlenen bij
44
Ingrid van der Ven - de Vos
Opleider
Radboudumc
56 jaar
Roy Alards
Kindercoach
39 jaar
de verdere ontwikkeling in die
richting(en).
45

Het doel van onderwijs is
kinderen motiveren en inspireren om te leren, om met hen te
onderzoeken waar ze zich thuis voelen en waar ze gelukkig zijn.
Te onderzoeken waar ze goed in zijn, waar hun talenten liggen,
Het doel van onderwijs is
om bij jezelf te ontdekken waar je passie ligt
wat ze leuk vinden en waar ze beter in willen en kunnen worden.
Laten we kinderen die vragen vaker stellen. Niets geeft dan meer
voldoening dan werken in onderwijs. Het onderwijs is het mooiste
en hoe je bij kan dragen aan het collectief
vanuit deze passie.
wat er is.
Ik ga
Ik heb ontdekt
van deze dromen realiteit maken met de masterclasses van
Discussiëren Kun Je Leren die horen bij het onderwijs van nu. Het
versterken van de mondelinge taalvaardigheid van leerlingen,
dat je het als leerling heel zwaar hebt en je
vaak niet erkend wordt voor de talenten die
sociale vaardigheden en burgerschap. Leerlingen worden
uitgedaagd om een mening te vormen over maatschappelijke
thema’s die soms gevoelig liggen.
Chantal Deken
Initiatiefnemer en directeur. Stichting
Sharon Sagel
Programmamanager
je hebt als je niet in het systeem past!
Discussiëren Kun Je Leren
42 jaar
46
37 jaar
47

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
het opleiden van de toekomstige (minister)
kinderen slim(mer) maken zodat ze later
makkelijker een goede baan kunnen vinden.
presidenten en alle andere mensen die we nodig
hebben om de wereld te creëren die wij wensen en
nodig hebben. De volgende generatie een vliegende
start geven .... ‘hit the ground running’.
Ik ga
in mijn klas, als iemand om hulp vraagt, de
som anders uitleggen dan dat het in het
boek staat zodat ze het dan hopelijk wel
Ik wens
een omgeving waarin we de eigen grootsheid van
iemand laten groeien. Dit door spectaculaire fouten
toe te juichen, door diversiteit in groepen, niet te vroeg
snappen.
Salahdin el Omari
Jayani Masthoff
keuzes moeten maken, uitdagen, ‘deep practice’,
Scholier
9 jaar
Onderwijs ontwikkelaar
36 jaar
plezier en ontzettend veel externe motivatie prikkels.
48
49

Het doel van onderwijs is
leerlingen toerusten met houding, kennis en
vaardigheden die hen helpt om hun weg te
The purpose of education is
to give children the possibility
vinden in hun professionele en persoonlijke
leven.
to develop themselves, learn
Ik heb ontdekt
multiple subjects, socialize with
dat verschillende leerstijlen mij inspireren.
Leren is geen kwestie meer van een boek uit je
each other and stimulate them
hoofd leren. Verschil mag er zijn. Daarop wordt
to discover their talents.
Gheysa Moura de Meneses
Lawyer and childminder
Yvonne Bik
Zelfstandig opleidingsadviseur, trainer &
in allerlei vormen van onderwijs steeds meer
ingespeeld waardoor er meer en beter wordt
50
age 29
coach, Ypsilon Communicatie
51 jaar
geleerd.
51

Het doel van onderwijs is
de samenleving naar een hoger
niveau tillen.
Het doel van onderwijs is
kinderen plezier laten hebben in het ontdekken van hun
talenten. Ze laten zien dat leren leuk, inspirerend en
interessant is. Ze kennis laten maken met leraren die
het leuk vinden om talenten te ontdekken, te inspireren
en te motiveren. Ze kennis laten maken met leraren die
Ik wil
erkennen dat iedereen talenten heeft.
meer onderwijs toegespitst op
Ik ga
me inzetten om ‘ik ben ok, jij bent ok’ verder te
de behoefte van leerlingen
Germain van der Velden
Manager ICT
Godelieve van der Burght
HR Business partner
brengen. Ik ga talenten benoemen bij kinderen.
PMT Groep
WPG Uitgevers
52
31 jaa r
43 jaar
53

Het doel van onderwijs is
mensen kennis aanreiken en laten vergaren om zo
zichzelf te kunnen ontplooien als (mede-)mens. Door
deze kennis in te zetten op de gebieden waar hij of zij
werkzaam is, maar ook buiten de gebaande paden, kan
de lerende mens ook zichzelf blijven onderwijzen over
wat eigen mogelijkheden zijn.
Het doel van onderwijs is
mensen leren nadenken en leren
kritisch te zijn. Onderwijs is een
deel van het socialisatieproces.
Ik ga
(lerende) mensen en sporters begeleiden op
het mentale vlak. Daarvoor start ik een eigen
trainingsbureau op het gebied van mentale coaching en
training.
René Grit
Ministerie van Defensie
46 jaar
Rob van Driesum
Redacteur
54
55

Het doel van onderwijs is
dat ieder individu zijn eigen talenten zo goed mogelijk
Het doel van onderwijs is
mensen helpen hun talenten te
ontdekken en te ontplooien zo
lang hun leven duurt.
verkent en vervolgens deze talenten verder ontwikkelt
om ze in een later stadium (maar zo snel mogelijk) te
benutten in de naaste omgeving (samenleving).
Ik ga
graag een bijdrage leveren aan het vergemakkelijken
en personaliseren van het certificeren of accrediteren
van persoonlijk opgedane kennis, vaardigheden en
Isabelle Langeveld
Opleidingsontwerper
Paul Govers
Projectleider elearning
houding. Dit is op het moment een veel te complex
proces en tevens té veel eenheidsworst.
Helder en Wijzer
Arkin
56
45 jaar
51 jaar
57

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
een ontdekkingsreis te faciliteren naar wie
op een leuke en inspirerende manier zoveel
een persoon echt is en daar vrede mee te
mogelijk leren van jezelf en de wereld om je
hebben.
heen.
Ik heb geleerd
Ik ga
kansen te grijpen op school. Door een
zoveel mogelijk boeken lezen, van
leerling vereniging op te starten en de
andere mensen leren en andere mensen
voorzitter te zijn ontwikkelde ik mij sterk
(klasgenoten) helpen. Samen weet je meer
ondanks mijn lage schoolcijfers.
Bram van Leeuwen
Rosa Tsiaxiras
dan alleen.
Adviseur eHealth bij Redmax
Scholier 5 HAVO
30 jaar
15 jaar
58
59

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
het beste uit iedere leerling naar boven
halen.
groeien in waar je goed in bent. Functioneren vanuit je
kracht en geleerd krijgen wat voor jou het beste past.
Leren lezen en schrijven alleen al is een groot goed, de
rest is luxe. Wat je past zal je snel opnemen en daar zul
je wat mee kunnen.
60
Ik heb ontdekt
dat wanneer je werkt vanuit je talenten,
je veel meer kan dan je ooit had gedacht.
Evi van Tiel
Lead learning developer
26 jaar
Inge Laros
Office manager
Metaalbedrijf
36 jaar
Ik heb ontdekt
dat de “probleemkinderen” de juffen en meesters een
spiegeltje durven voorhouden en dat deze kinderen
daarvoor worden afgestraft. Terwijl het niet aan de
kids ligt, maar aan het systeem en de mensen met
eventueel hun eigen rugzak of problematiek.
61

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
kinderen te leren wie ze zijn.
jongeren een leer- en
Ik heb ontdekt
werkomgeving bieden waarin
zij zich optimaal kunnen
dat kennis wordt overschat! Ik merk het
aan mijzelf en zie het overal om mij heen.
Leerlingen en studenten moeten zoveel
ontplooien.
kennis tot zich nemen dat dit een doel op
zich is geworden. En zodra ‘de toets’ voorbij
Ingrid Bijker
Rinke Huisman
is, is ook de kennis weer (grotendeels)
Scholenbegeleider
St. Emergo
Educatief auteur
OOg Onderwijs en Ontwikkeling
verdwenen.
62
48 jaar
27 jaar
63

Het doel van onderwijs is
kinderen vragen laten stellen. Waarom bestaat er
onderwijs? Waarom gaat iedereen naar school? Wat is
het nut? Dit soort licht controversiële vragen moeten
Het doel van onderwijs is
kinderen hun talenten te laten ontdekken.
gesteld kunnen worden door kinderen. Als ze die vragen
op hun eigen wijze kunnen invullen en onderzoeken,
Ik wens
dan komt het doel van het onderwijs vanuit hun eigen
behoefte en denkproces naar boven.
dat het onderwijs snel ontdekt hoe men
kinderen leert dat ze uniek en bijzonder zijn
Ik ga
en dat ze iets bijzonders te brengen hebben.
door met het opzetten van mijn eigen bedrijf,
Dat dat niet in een hokje past en dat je
RetreatCollege, waarmee ik College-dropouts en
College studenten ertoe wil zetten een tussenjaar te
nemen en de wereld op eigen wijze te ontdekken!
Robert Vermeulen
College dropout
21 jaar
Josje Feller
Ondernemer
26 jaar
daarmee geholpen wordt.
64
65

Het doel van onderwijs is
mensen(kinderen) zich, met aandacht voor
Het doel van onderwijs is
een mens de mogelijkheid geven om zich te
ontwikkelen tot wie hij wil zijn of worden. Het laten
en door middel van hun hele omgeving, tot
zien van mogelijkheden, het ontdekken van talenten en
ontwikkeling laten brengen.
dit ondersteunen.
Ik ga
verder bouwen aan onze leergemeenschap
en specifiek voor de kinderen ga ik helpen
Ik ...
kan niet kiezen. Ik wil allerlei dingen leren maar wil mij
ook gericht ontwikkelen. Als ik iets ga starten dan wil ik
dat ik mijzelf zodanig ontwikkel dat ik klaar ben om te
de school met de buitenwereld in contact te
worden wie ik wil zijn. Ik wil educatie opeisen en toe-
brengen en vice versa.
Jan-Willem Westendorp
Lio-stagiair
Suzanne Broekman
Learning designer
eigenen.
Basisschool De Vallei
28 jaar
47 jaar
66
67

Het doel van onderwijs is
kinderen te laten opgroeien tot de individuen die ze zijn. Niet
ieder plantje is een roos. En trekken aan de steeltjes om ze eerder
tot bloei te brengen, helpt ook niet. Zorg voor een goede (leer)
omgeving en water (geestelijk voedsel) zodat ze zullen ontkiemen
tot welke verrassende plant dan ook.
Ik heb ontdekt
Het doel van onderwijs is
de ontwikkeling van talenten van iedere individuele
leerling te stimuleren. Wat ze op school leren zijn
meetbare feiten, wat ontbreekt is hoe ze de feiten
kunnen toepassen in de maatschappij. Hier moeten
leerlingen een actieve rol spelen in plaats van op een
passieve manier feiten absorberen.
dat ik het meeste heb geleerd bij leraren die me vrij lieten in het
ontwikkelen van mijn eigen vaardigheden en op de manier die bij
mij paste. Dit betekent overigens niet dat leraren passief moeten
zijn; ze hebben bij mij ook interesses opgewekt door dingen aan
te bieden, waarbij ik vrij was om me er al dan niet verder in te
verdiepen.
Damayanti van der Velden
Dick Wife
Ik ga
de waarde van de ‘science enterprise’, waar wij als
samenlevingen zoveel belangrijke zekerheden aan te
danken hebben, terug onder de aandacht brengen van
Remedial teacher
55 jaar
Directeur
Stichting Kids and Science Netherlands
leerlingen en mensen in het algemeen.
68
66 jaar
69

Het doel van onderwijs is
kinderen faciliteren om hun specifieke talenten te
ontwikkelen. Door hun unieke talenten te mogen
Het doel van onderwijs is
realiseren kunnen ze daardoor vanuit hun essentie het
verschil gaan maken en met voldoening anderen van
dienst zijn en inspireren.
kinderen leren lezen, schrijven, rekenen,
etcetera. Onderwijs is er zodat kinderen
kunnen opgroeien, tot volwassenen met
Ik ga
een baan.
door met het onthullen van mogelijkheden aan
mensen. Als vanuit preventief oogpunt helder is
dat leven vanuit je bestemming veel (relationele)
problemen voorkomt, is het vreemd dat er niet meer
wordt geïnvesteerd in talentontwikkeling.
Peggy Bijlsma
Pedagoog, haptotherapeut
Sinbad M. Sardjoe
Leerling
Ik ga
kijken waar ik goed in ben en slecht in ben.
46 jaar
10 jaar
70
71

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
kinderen en tieners te begeleiden in hun
1. Economisch: perspectief bieden
ontwikkelingsproces, zodat zij uiteindelijk volledig
2. Politiek: burgerschap leren
op eigen benen kunnen staan in de maatschappij. Er
3. Sociaal: verbonden zijn
zou aandacht besteed moeten worden aan vragen als
4. Individueel: ontdekken en ontplooien
waarom je doet wat je doet, wat je dromen zijn, hoe je
je doelen bereikt, hoe je omgaat met teleurstellingen,
Ik wil
hoe je liefdevol en respectvol met jezelf en anderen
dat we leerlingen opleiden voor werk met perspectief.
omgaat.
Nu is dat teveel gericht op de door het onderwijs
Dit hoort bij de voorbereiding op een gelukkig leven.
ingestelde diploma’s die steeds minder verbonden zijn
met werkzaamheden, innovatie, passie en plezier van
Ik wens
deze eeuw.
Chris Noordam
Kees Kortmulder
dat kinderen bewust worden van wat zij met hun
Eigenaar
Work for Fun!
Directeur & trainer
Socialbusinesskees
talenten kunnen doen. En dat geldt voor ieder talent.
72
67 jaar
47 jaar
73

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
de leerling te ondersteunen op het pad dat
hij bewandelt naar hetgeen hij voor ogen
heeft voor het leven.
kinderen, in een omgeving waarin gelijkwaardigheid,
respect en liefde uitgangspunten zijn, de vaardigheden
aan te reiken waardoor zijzelf in staat zijn keuzes te
maken en hun leven betekenis te geven.
Ik heb
Ik ga
vandaag al beginnen mijn kinderen extra te
prikkelen, zodat ze meekrijgen dat ze zelf
de kracht en creativiteit ontdekt die in mijzelf zit, door
het vormgeven van basisschool De Ontdekkingsreis!
Ik heb deze kracht kunnen aanboren doordat ik ben
gaan doen, zonder dat ik de druk van verwachtingen
(mogen) bepalen wat ze leren.
Nancy Hart
Operational manager
36 jaar
Jetske van der Greef - van der Wal
Directeur (ontwikkelaar)
Basisschool De Ontdekkingsreis
50 jaar
voelde. Ik ben gaan doen omdat ik innerlijk de
noodzaak voelde.
74
75

Het doel van onderwijs is
ertoe bijdragen kinderen bij te staan in hun
ontwikkeling tot volwassen mensen die
zelfstandig en in harmonie met hun omgeving
kunnen functioneren, zich bewust zijn van wat
hen gelukkig maakt, een positief zelfbeeld
Het doel van onderwijs is
het openen van het brein van
leerlingen! Leer leerlingen leren
en ontdekken. Inspireer!!!
hebben opgebouwd en toegerust zijn het leven
te kunnen leven.
Els Metz
Moeder en oma
58 jaa r
Humberto Tan
Presentator
48 jaar
76
77

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
dat het kind zichzelf leert kennen. Wie ben ik, wat kan
ik, waar ben ik goed in en wat zijn mijn dromen? Welke
toekomst zie ik voor mezelf? Hoe kan ik goed omgaan
met mezelf en de ander? Zelfreflectie ontwikkelen.
dat elke leerling (elk individu) gezien wordt in
zijn of haar potentieel. En dat elke leerling de
mogelijkheid krijgt om geïnspireerd te raken
en om zichzelf verder te kunnen ontwikkelen
Ik vind
en daarvoor een veilige leeromgeving krijgt
dat kinderen zich heel divers kunnen en mogen
aangeboden.
ontwikkelen. Het onderwijs in ons land richt zich op
een beperkte hoeveelheid intelligenties. Daar is nog
een wereld te winnen. Wat heeft ieder kind nodig om
tot eigen ontwikkeling te komen? Discipline en een rijk
gevulde leeromgeving.
Gerard Oppedijk
Ambulant begeleider cluster 4
50 jaar
Mirjam Gilhuis
Lerarenopleider
HU/HVA
Belangrijkste factor blijft daarbij dat elke leraar
vanuit contact een veilige leeromgeving kan
creëren waarbij een ieder zich kan ontplooien,
zowel de docent als de leerling.
78
35 jaar
79

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
de voorwaarden scheppen voor leerlingen om
Nu: Een diploma halen, tegen de stroom in...
zichzelf te leren kennen en te ontdekken, in
In de toekomst: Een plek om te leren... op
relatie tot hun omgeving, henzelf en de wereld.
alle mogelijke gebieden!
Ik ga
er, zowel in mijn werk met psychiatrisch
patiënten, als met mijn kinderen, mijn familie
en vrienden, zorg voor dragen dat ik liefdevol,
oordeelloos en respectvol aanwezig ben.
Anna Mulisch
Judith Porcelijn
Ik ga
verder met mijn bedrijf, mijn nieuwsbrief,
mijn blogs... Ik laat starters in het onderwijs
mogelijkheden zien! Ik zoek een groep
gelijkgestemde mensen en ik hoop dat jullie
Psychiatrisch verpleegkundige
42 jaar
Eigen Sterke School
49 jaar
daar ook in zitten!
80
81

Het doel van onderwijs is
iets leren. Zowel algemene kennis
opdoen, zodat je je kunt ontwikkelen tot
'wereldburger', als ook zelfkennis opdoen,
zodat je dicht bij jezelf kan blijven in de
keuzes die je maakt in het leven
Het doel van onderwijs is
kinderen met hart en ziel te helpen
bij hun ontwikkeling.
Ik heb ontdekt
dat wij, als opvoeders, er zijn voor de
Maria Dekker
Freelance coach & trainer
24 jaa r
Lex Hupe
Onderwijsondernemer
58 jaar
kinderen en niet andersom.
82
83

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
mensen duidelijk maken dat niets is wat
het lijkt.
mensen hun talenten laten benutten en er bij helpen
om mensen zo volwaardig en gelukkig mogelijk aan de
samenleving te kunnen laten deelnemen.
Ik wil
Ik ga
dat het onderwijs vooral talent ontdekt! Dat het
artikelen schrijven waarin ik laat zien dat
de zaken altijd complexer zijn dan ze op het
eerste gezicht lijken.
onderwijssysteem wordt ingericht op het doorgronden
van een individuele leerling. Dat de onderwijsinstelling
ouders op verantwoorde wijze voorlicht zodat
verkeerde opleidingkeuzes, met alle bijbehorende
Bob van Tiel
Pieter van de Wiel
teleurstellingen en kosten, worden voorkomen.
Wetenschapper
Manager int. Technical Training Support
Radboud Universiteit Nijmegen
ASSA ABLOY Entrance Systems
84
28 jaar
57 jaar
85

Het doel van onderwijs is
zoeken naar, en daar waar mogelijk aansluiten op, de van nature
aanwezige drang tot leren en ontwikkeling, naar de behoefte van
elk kind recht te doen aan zijn of haar talenten en interesses en
Het doel van onderwijs
positieve feedback te krijgen van zijn of haar directe omgeving.
We kunnen de toekomst niet voorspellen. Daarom stimuleren we
Juist in de 21e eeuw zal het on-
het ontdekken en ontwikkelen van de eigen talenten
en creativiteit.
derwijs niet alleen moeten voor-
Ik ga
bereiden op de arbeidsmarkt,
de ontwikkeling in Groesbeek en Nijmegen op het Montessori
College samen met de docenten én leerlingen vormgeven. We gaan
maar in de eerste plaats op het
zelf leren door doen, net zoals de leerlingen leren door doen. Waar
nodig stellen we het concept bij. In het komend schooljaar gaan we
ook de buitenwacht kennis laten maken met onze ideeën en vooral
met onze uitvoering.
Arianne Nas
Locatieleider modern Montessori VMBO
Rutger Bregman
Filosoof en historicus
leven.
locatie Groesbeek
26 jaar
86
56 jaar
87

Het doel van onderwijs is
vergaren van kennis.
Ik heb ontdekt
dat goed onderwijs en zorgvuldige begeleiding
in de opvoeding leiden tot een goed
begripsvermogen, analytisch vermogen en
inzicht. Met deze vaardigheden kun je bijdragen
aan de leefbaarheid in je directe omgeving en
aan de wereld in de breedste zin des woords.
88
Lucina Stappers
Kinderverzorgster
60 jaar
Marti van Essen
Programmadirecteur Deltaprogramma
Zuidwestelijk Delta & secretaris Stuurgroep
programma ZW Delta, Ministerie van
Economische Zaken, Landbouw en Innovatie
Het doel van onderwijs is
talent ontwikkelen. Het talent
moet uit de mens kunnen komen
op een manier die de mensen
bevlogen en bezield aan het
werk zet.
89

Het doel van onderwijs is
jonge mensen doelbewuster naar volwassenheid te leiden en klaar
Het doel van onderwijs is
te stomen voor de arbeidsmarkt en gedegen voorbereid aan de
maatschappij aan te bieden.
kinderen te leren leren.
Ik heb ontdekt
dat de leerlingen in mijn klas zeer snel verveeld raken bij het
frontaal lesgeven. Afwisseling in werkvormen is een absolute
Ik heb ontdekt
dat er geen mensen bestaan die niet willen
noodzaak de huidige leerlingen goed in hun spanningsboog
te houden. Mijn ervaring is dat digitaal lesgeven een leuke
afwisseling geeft. Leerlingen mogen hun mobieltje gebruiken bij
leren. Er bestaan wel heel wat mensen die
geen onderwijs willen. Kennelijk levert het
quizzen in Socrative, of hun laptop bij ‘flipping the classroom’. Ik
vind het mooi te ervaren dat deze lessen beter aansluiten bij de
huidige belevingen van leerlingen als het gaat om creativiteit in
Patrick Driesman
Mark Jordens
onderwijs niet wat zij wel willen.
het klaslokaal.
Docent vakonderwijs horeca
Programma manager en consultant
45 jaar
43 jaar
90
91

Het doel van onderwijs is
inspireren en motiveren om jezelf te ontdekken en te
durven zijn.
Ik ga
doen wat ik sowieso al doe, namelijk werkende ouders
ondersteunen om rust in hun leven te creëren. Ik
ben ervan overtuigd dat ouders het meest voor hun
Het doel van onderwijs is
dat alle deelnemers zich ontwikkelen
tussen mensen en in een omgeving, waarin
ze antwoord krijgen op de vragen die ze
zichzelf stellen.
kinderen kunnen betekenen als zij goed voor zichzelf
zorgen en naar hun eigen waarden leven. En daar lever
ik graag een bijdrage aan. Daarnaast ga ik brainstormen
welke bijdrage ik kan leveren aan inspirerend en
motiverend onderwijs dat het vuur in kinderen
Julia Arnscheidt
Harry Timmermans
Ik ga
verder met hetgeen waarmee ik bezig ben:
luisteren naar kinderen.
doet branden.
Directeur Coachingopschier
gids voor drukke ouders
Directeur en bestuurder
46 jaar
92
43 jaar
93

Het doel van onderwijs is
Het doel van onderwijs is
de leerling uit te dagen, te inspireren en te
stimuleren, zodat de leerling zelf verbaasd is
over zijn eigen mogelijkheden en kunnen.
kinderen en jongeren kennis, kunde en wijsheid
bijbrengen om hun plek in de wereld te vinden
en hiermee een bijdrage te leveren aan de
maatschappij.
De leerling moet een trotse leerling zijn.
Ik heb ontdekt
Ik ga
dat in het hedendaagse onderwijssysteem
deze gedachten uitdragen aan mijn
begrotingen leidend zijn in plaats van de
medewerkers, ik ga met hen in dialoog om hen
leerlingen en hun diverse kwaliteiten. Docenten
te inspireren en om mezelf te verrijken.
Jet van Roozendaal
Eunice Frijde
worden als robots behandeld in plaats van
Opleidingsmanager
ROC Amsterdam
Voormalig docent & project coördinator
Stichting Kleurrijk
mensen en krijgen teveel werk op hun bord.
94
60 jaar
36 jaar
95

Het doel van onderwijs is
persoonlijke ontplooiing, ondersteuning bij continue
groei en geluk in het leven en de samenleving.
Het doel van onderwijs is
ondersteuning bieden zodat je kunt
functioneren in de maatschappij,
Ik weet
dat je met dromen en geloven in jezelf heel veel
ervoor zorgen dat je mee komt met
kunt bereiken!
alles. Daarvoor moeten we meer
Dat vraaggericht onderwijs relevanter en beter
werkbaar is dan aanbodgericht.
Dat toetsing een middel is om voortgang te meten
in plaats van een doel op zich. (Dus dat onderwijs
inrichten rondom toetsing de omgekeerde wereld is).
Anouk van Hees
L&D Consultant
Deloitte
Bruno Aardewijn
Leerling 3 VWO
13 jaar
kijken naar andere manieren van
denken, dat hebben we daarbij
nodig.
96
24 jaar
97

Het doel van onderwijs is
talentontwikkeling! Niet focussen op de onkunde van kinderen,
Het doel van onderwijs is
eerder aandacht besteden aan en stimuleren van de talenten
leerlingen te helpen hun weg te vinden in het leven. Om ze de
en interesses. Leren gebeurt met hoofd én hart! Een veilige
kennis en vaardigheden te laten opdoen die daarbij nodig zijn.
en krachtige leeromgeving scheppen voor kinderen, waar
Om leerlingen te helpen zichzelf te leren kennen, aan te sluiten
toestemming is tot experiment en tot fouten maken, waar
bij hun mogelijkheden en ze daarmee de kans te geven zich goed
kinderen vrij zijn om te spelen, gelijk welke leeftijd!
te ontwikkelen tot volwaardige en gelukkige mensen die een
Leerlingen vormen tot zelfstandige, creatieve, breed ontwikkelde
zelfstandige plek in de maatschappij kunnen verwerven.
en gezonde mensen, met respect voor de ander en gewapend met
Het doel van onderwijs is niet te volharden in dogma's, regels
probleemoplossend vermogen. Dit alles is nodig om te kunnen
en structuren omwille van haar eigen bestaansrecht en om
functioneren in deze samenleving.
zogenaamde zekerheden af te dekken die ten koste gaan van
het werkelijk bestaansrecht van een school: een plek om te
Ik ga
leren voor iedereen. Doordat de school zich steeds meer moet
verder spelen in mijn lessen! Ik streef naar autonomie en vrijheid
verantwoorden blijft er steeds minder tijd over om goede lessen te
maken en aandacht en tijd aan leerlingen te besteden.
Marlies Rijbroek
Nele Vandeneede
(in het onderwijs). Gulzig en met veel goesting ontwikkel je op die
manier je eigen competenties en bereik je, naar mijn mening, een
Docent, senior consultant & PhD
Dansdocent (in opleiding), Fontys
dieper geluk in het leven. Overigens, laten we niet wachten tot
98
onderzoeker, moderne vreemde talen
49 jaar
Academie voor Danseducatie, Tilburg
21 jaar
morgen, maar er vandaag al mee beginnen!
99

Het doel van onderwijs is
leren. Laten we ons onderwijs focussen op wat
Het doel van onderwijs is
kennis opbouwen en leren om
dit toe te passen in de praktijk
met spelletjes, games en
experimenten.
kinderen beter kunnen dan machines en waar ze
goed in zijn. Kortom: persoonlijke ontwikkeling,
maatschappelijke en culturele ontwikkeling, toerusten
voor actieve participatie in de samenleving, maar wel
met kwalitatieve normen.
Ik ga
meer tijd investeren in het opdoen van kennis over het
onderwijs(systeem). Daar actief mee bezig zijn, heeft
100
Cobe Carstens
Leerling 3 VWO
14 jaar
Bert de Jonge
(plv) Directeur opleidingen
Politie en veiligheid
58 jaar
me geleerd dat de contacten er ook komen. Mogelijk
kan ik dan een bijdrage leveren door mijn creativiteit in
te brengen.
101

The purpose of education is
to provide students a safe and stimulating
Het doel van onderwijs is
iedereen te laten worden wie we in essentie al lang zijn. Dus ook je
minder mooie kanten, je hebt ze immers niet voor niets. Het is het
environment to connect with their intrinsic
desire to learn and to allow them to follow that
totaalpakket van wie jij bent wat je zo prachtig maakt. Worden wie
we al lang zijn. En daar gelukkig mee zijn.
desire as it leads them on their adventure to
Ik ontwerp
discovering themselves, each other and the
world around them. Ideally, education provides
een nieuwe onderwijsvorm met als doel: Worden wie je al lang
bent. Dromen is prachtig. Een inzicht geweldig. Echter allemaal
waardeloos zonder daaraan gekoppelde actie.
students the tools they need to go through life
doing what they love and feeling connection
Een prachtig team van mensen werkt samen om dit te realiseren.
Co-creatie en waarde creëren, we doen het samen!
with themselves and others.
Cordelia Addison
Paula Camijn
Dus wat doe ik morgen?
Initiator
Directeur onderwijs
Ik sta op en realiseer mijn grote droom.....Sta je mee op?
IDNVC Democratisch school
De Werkplaats.org
102
44 jaar
35 jaar
103

Het doel van onderwijs is
een goede basis geven voor studenten en
scholieren waarbij ze met voldoende bagage
Het doel van onderwijs is
dat het een speelveld biedt waarin de leerling zichzelf
beleeft in al zijn facetten, zowel cognitief, fysiek,
emotioneel en psychisch. Het onderwijs mag het leven
de markt op kunnen en tevens een link kunnen
ruimte geven.
leggen met de praktijk.
Ik ga
Ik heb ontdekt
dat de praktijk toch vaak de beste leerschool
blijkt, maar dat een goede bodem hiervoor wel
verder met mijn zelfbewust-zijn-ontwikkeling; ik
leer mijn leven te leiden in het nu en met ruimte voor
alle facetten in het dagelijkse bestaan en ik begeleid
leerkrachten die de menselijke behoeften in hun werk
essentieel is, alsmede de niveaubepaling.
Jan Hanegraaf
Hanny van Putten
ruimte willen geven.
Directeur subsidieadvies bureau
Coach, mede-eigenaar
37 jaar
Leerkrachtlijn
104
58 jaar
105

Het doel van onderwijs is
een omgeving te realiseren waarin recht wordt
Het doel van onderwijs is
een mooie, betere en schonere
wereld vol kansen om iets van je
leven te maken!
gedaan aan het feit dat iedereen anders is en
zijn eigen dromen volgt. Je krijgt alle middelen
en begeleiding aangeboden die je nodig hebt
om jouw volgende stap te nemen.
Ik wens
Anne-Will Lucas
2e kamerlid
VVD
Dafne Swart Wychgel
Onderwijs ontwikkelaar
43 jaar
een leeromgeving waarin je je zo veilig en
gesteund voelt dat je durft te zijn. Waarin
je moeiteloos valt en opstaat en zo je eigen pad
vormgeeft.
106
107

Nawoord
Ik weet niet of er een Nederlandse term voor bestaat; een kleine, op het eerste oog onbeduidende
gebeurtenis die naarmate de tijd voortschrijdt steeds belangrijker voor je wordt. Ik wil je graag vertellen
welke gebeurtenis tot dit bijzondere boek heeft geleid en mij dagelijks fluitend naar mijn werk laat
gaan.
Het is inmiddels ruim 20 jaar geleden. Als een jonge hond met tomeloze energie en een hoofd vol wilde
ideeën, stortte ik mij op de opleiding sociale psychologie en sociaal wetenschappelijke informatica.
Tijdens mijn schooltijd had ik ervaren dat ik kampioen afhaken ben als het gaat om lange teksten of
presentaties. Ik zag heel veel mogelijkheden om het onderwijs te verbeteren.
In het laatste jaar van mijn studie ontwierp ik sociale vaardigheidstrainingen. Ik maakte een opleiding
waarin gebruik werd gemaakt van nieuwe media. Hoe gek dat nu misschien klinkt, het was erg
ongebruikelijk om in die tijd zo te denken en interactieve middelen te gebruiken. Dat stuitte dan ook
op een hoop weerstand bij de trainers en docenten. “Dat gaat niemand snappen! Waar is het boek?
Wat doet dat scherm hier?” Ik snapte daar niets van, want ik voelde zo sterk dat dit de stof veel beter
zou overbrengen dan de oude methode. Door de kritiek en strubbelingen ging ik twijfelen, maar ik hield
toch voet bij stuk, zette door totdat ik tevreden en klaar was.
Toen kwam de dag van de waarheid. De cursisten die mijn opleiding hadden doorlopen waren laaiend
enthousiast. Zo wilden ze leren! En toen volgden de trainers, blij met de nieuwe werkvormen en
interactieve multimediale ondersteuning. Beduusd nam ik de complimenten in ontvangst.
En deze “kleine” gebeurtenis groeide voor mij uit tot een persoonlijke leidraad. Ik probeer mijn gevoel en ideeën te volgen in een woelige
onderwijswereld. Het is voor mij een persoonlijke ontdekkingsreis die iedere ochtend begint met de vraag:
Wat is het doel van onderwijs?
Ik bezocht de afgelopen 15 jaar heel veel scholen en organisaties met een opleidingsvraag. En ik vraag mij telkens af: waarom vragen we
de leerlingen niet wat zij nodig hebben? Zij weten heel goed waar zij mee bezig willen zijn, waar zij meer van willen weten, wat zij graag
doen. Als zij zich veilig en gesteund voelen, volgen zij hun eigen pad. Iedereen is anders, laten we daar recht aan doen en iedereen binnen
het onderwijs de middelen en begeleiding bieden waarom ze vragen. Een krachtiger instrument dan onderwijs is er niet.
Bij het lezen van dit boek zie ik kinderen die denken dat ze zelf moeten uitvinden waar ze goed en slecht in zijn of dat ze naar school
moeten om later te kunnen werken. Het onderwijs kan hen zoveel meer bieden dan dat. En de expertise, de know how is er. Echter het
huidige onderwijssysteem is er niet toe uitgerust. Daar moeten we wat aan doen. Niet alleen de scholen, dat doen we met elkaar.
Daarom hebben we dit boek gemaakt. Niet alleen, maar met hulp van heel veel anderen. Zonder hen was er helemaal geen boek
geweest. Daarom bedank ik iedereen die zijn antwoord heeft ingezonden. Wat een waanzinnige veelzijdigheid aan antwoorden en
perspectieven. De foto’s zijn ook aangeleverd door de mensen zelf, dank ook daarvoor.
Dan dank ik Claire Boonstra voor het opwerpen van het idee en het meedenken tijdens de productie: een boek! En er is uiteraard ook een
digitale versie :-)
Bedankt Han van Roozendaal voor de wijsheden achter de schermen en de selectie van de mooiste inzendingen.
Nanda Carstens, dank je wel voor de redactie en uitgebreide hulp bij het passend maken van de teksten voor het boek. Evi van Tiel voor
haar bevlogen projectmanagement. Pepijn Schroeiers en Thijs Aarts voor de opmaak en de productie.
Het ontwerp is gemaakt door Merijn Klerx en Martijn Nieuwenhuis, zoals altijd weer zo mooi. Jasper Swart maakte de website, dank je
wel!
Dank je wel Xander Becks voor het samen optrekken en de mooie documentaire die naast dit boek komt te staan.
Lieve collega’s van Danaë, bedankt voor jullie enthousiasme, geduld en inzet. In een heel drukke tijd kwam er even de productie van een
boek bij, en hier ligt het dan!
Mijn volgende stap is mensen in sleutelfuncties te interviewen over de vraag: ‘wat is het doel van onderwijs?’. Ik zal de publiciteit
opzoeken en beweging blijven veroorzaken. Net zolang totdat we er zijn. Dit is pas het begin!
En... wat ga jij nu doen?
Dafne Swart Wychgel
Oprichter Danaë Onderwijsinnovatie (1999)
Danaë ontwikkelt creatieve, educatieve concepten en content voor onderwijs en bedrijfsleven.
108
109

Colofon
Concept en redactie
Claire Boonstra
Dafne Swart Wychgel
Evi van Tiel
Nanda Cartsens
Ontwerp
Merijn Klerx
Realisatie
Evi van Tiel
Pepijn Schroeijers
Contactgegevens
www.watishetdoelvanonderwijs.nl
Danaë Onderwijsinnovatie
www.danae.nl
Operation Education
www.operationeducation.nl
TGLE
www.tgle.org
augustus 2014
110

... en wat ga jij nu doen?