Efnisyfirlit

Efnisyfirlit 

1 Inngangur ................................................................................................................. 2 

2 Knattspyrnusamband Íslands (KSÍ) ...................................................................... 4 

2.1 Ágrip af sögu KSÍ.............................................................................................. 4 

2.2 Tilgangur og hlutverk KSÍ ............................................................................... 5 

2.3 Fræðslunefnd KSÍ ............................................................................................. 5 

3 Rannsókn .................................................................................................................. 7 

3.1 Val á efni ............................................................................................................ 7 

3.2 Rannsóknarspurning ........................................................................................ 7 

3.3 Gagnaöflun og gagnaúrvinnsla ........................................................................ 7 

3.4 Áreiðanleiki og réttmæti................................................................................... 8 

3.5 Vandamál ........................................................................................................... 8 

3.6 Fyrri rannsóknir ............................................................................................... 9 

4 Menntun þjálfara ................................................................................................... 11 

4.1 Þjálfaramenntun ............................................................................................. 11 

4.2 Stefnuyfirlýsing ÍSÍ um þjálfaramenntun .................................................... 13 

4.3 Stefnuyfirlýsing KSÍ um þjálfun barna og unglinga ................................... 14 

4.4 Þjálfaramenntunarkerfi KSÍ ......................................................................... 17 

4.5 Þjálfaranámskeið KSÍ .................................................................................... 18 

4.5.1 Þátttaka á þjálfaranámskeiðum KSÍ 1992-2004 ................................... 18 

4.5.2 Innihald þjálfaranámskeiða KSÍ ............................................................ 19 

4.6 Aldursflokkaskipting ...................................................................................... 20 

4.7 Kröfur KSÍ um menntun þjálfara ................................................................. 21 

4.8 Leyfiskerfi KSÍ ................................................................................................ 22 

5 Niðurstöður ............................................................................................................. 25 

5.1 Samtals réttindi þjálfara sumarið 2004 ........................................................ 25 

5.2 Karlkyns og kvenkyns þjálfarar .................................................................... 26 

5.3 Menntun þjálfara í karla- og kvennaflokkum.............................................. 27 

5.4 Menntun eftir flokkum ................................................................................... 28 

5.4.1 Meistaraflokkur ....................................................................................... 28 

5.4.2 2.flokkur .................................................................................................... 29 

5.4.3 3.flokkur .................................................................................................... 30 

5.4.4 4.flokkur .................................................................................................... 31 

5.4.5 5.flokkur .................................................................................................... 32 

5.4.6 6.flokkur .................................................................................................... 33 

5.5 Hverjir standast kröfur menntunarkerfis KSÍ ............................................ 34 

5.6 Þjálfarar án réttinda ....................................................................................... 35 

5.6.1 Án réttinda ................................................................................................ 35 

5.6.2 Kynjahlutfall þjálfara án réttinda .......................................................... 35 

5.6.3 Staðsetning þjálfara án réttinda ............................................................. 36 

6 Umræður ................................................................................................................. 37 

7 Lokaorð ................................................................................................................... 45 

8 Heimildaskrá .......................................................................................................... 46 

9 Viðauki .................................................................................................................... 48

Kennaraháskóli Íslands – Íþróttabraut 

B.S. Lokaritgerð 

Menntun Knattspyrnuþjálfara á Íslandi Maí 2005 

1 Inngangur 

Heimur knattspyrnunnar er orðinn gríðarlega stór. Knattspyrnan er ekki lengur 

aðeins leikur heldur er hún orðin viðurkenndur atvinnuvegur þar sem milljónir manna 

í viku hverri borga gífurlegar fjárhæðir til að fylgjast með bestu knattspyrnumönnum 

heimsins takast á. Knattspyrnumenn eru orðnir hátekjumenn og eru fyrirferðamiklir 

og vinsælir í samfélaginu. Árangur á knattspyrnuvellinum gerir það að verkum að 

knattspyrnumanna er minnst sem hetja og mikil virðing er borin fyrir þeim aðilum 

sem stuðla að því að þessi árangur náist. Knattspyrnumenn og þjálfarar sem náð hafa 

góðum árangri hafa í ófáum tilfellum orðið áberandi í knattspyrnuheiminum, 

stjórnmálum eða viðskiptum eftir að knattspyrnuferli þeirra lýkur og litið er á þá sem 

stórstjörnur. En hvað er það sem veitir ungum knattspyrnumönnum tækifæri til þess 

að verða þessar stórstjörnur? Jú allir hafa sömu tækifæri til þess. Menn þurfa að byrja 

knattspyrnuiðkun á unga aldri. Til þess að þeir geti tileinkað sér rétt vinnubrögð þarf 

að hafa góða leiðsögn og þar kemur þjálfarinn inn í. Mikilvægt er að þjálfari hafi þá 

þekkingu og vitund á knattspyrnuleiknum og kröfum hans að hann geti leiðbeint 

iðkendum sínum á sem bestan hátt. Úti í heimi horfum við hvað eftir annað á 

stórstjörnur úr knattspyrnuheiminum sem þakka þjálfurum sínum á unga aldri þann 

árangur sem þeir hafa náð. Það bætist ávallt ofan á grunninn. 

Íslendingar hafa í gegnum tíðina átt sínar stórstjörnur s.s. Albert 

Guðmundsson, Ásgeir Sigurvinsson o.fl. og í dag er Eiður Smári Guðjohnsen einn 

fremsti leikmaður eins besta félagsliðs heims. Hann byrjaði ungur að iðka knattspyrnu 

og höfðu jafnaldrar hans þá sömu möguleika og hann á að verða atvinnumenn í 

knattspyrnu. En með miklum æfingum og góðri þjálfun hefur honum tekist að verða 

stórstjarna í boltanum. Á þeim tíma sem okkar eldri stórstjörnur voru að alast upp 

höfðum við Íslendingar ekki þá knattspyrnuaðstöðu sem við höfum í dag. Þegar þetta 

er skrifað eru komnar knattspyrnuhallir á 5 stöðum á landinu sem veita 

knattspyrnuþjálfurum aukna möguleika á að þjálfa knattspyrnumenn allan ársins hring 

á fjölbreyttari hátt. Tímabil knattspyrnuþjálfunar hefur því lengst frá því sem áður var 

þegar háveturinn var knattspyrnumönnum erfiður og leiðinlegur. Á síðustu árum, þar 

sem að aðstaðan hefur batnað til muna og samfélag knattspyrnunnar líkist meira því 

sem gerist úti í heimi, hafa þjálfarar því þurft að breyta þjálfunaráætlunum sínum frá 

fyrri árum. Leitað hefur verið eftir þekkingu erlendis frá þar sem knattspyrnuþjálfun 

allan ársins hring hefur verið ríkjandi í mörg ár. KSÍ hefur því leitast eftir að 

Eyþór Guðnason 

Óskar Atli Rúnarsson 

2 

Kristinn V. Jóhannsson




samræma kröfur um menntun knattspyrnuþjálfara við alþjóðlegar kröfur. Þessar 

kröfur eru reglulega teknar til endurskoðunar og nú í vor verður reglugerð um 

menntun knattspyrnuþjálfara tekin til alvarlegrar endurskoðunar og kröfur hertar 

umtalsvert. En hvernig er staðan á menntun knattspyrnuþjálfara á Íslandi? Hvernig 

stenst hún núverandi kröfur KSÍ og alþjóðasamfélagsins? Er hún mismunandi milli 

kynja eða aldursflokka? Leitast er eftir að svara öllum þessum spurningum og fleirum 

til í þessari ritgerð. 

Með því að komast að hvernig staða menntunar knattspyrnuþjálfara er á Íslandi 

um þessar mundir veitir það KSÍ tækifæri til þess að mennta fleiri þjálfara og uppfylla 

þannig menntunarkröfur sem nauðsynlegt er til þess að árangur þjálfunar verði sem 

bestur. Ætti það að veita fleiri ungum iðkendum tækifæri á að verða knattspyrnuhetjur 

og stórstjörnur á Íslandi. 



3 





2 Knattspyrnusamband Íslands (KSÍ) 

2.1 Ágrip af sögu KSÍ 

Vegna heimsóknar dansks knattspyrnuliðs hingað til lands árið 1919 þurfti að 

stofna sérstaka nefnd innan ÍSÍ til þess að sjá um þessa heimsókn. Var því stofnuð 

Knattspyrnunefnd Reykjavíkur. Var nefndinni falið að hafa forystu og umsjón um 

knattspyrnuna í Reykjavík. Setti stjórn nefndarinnar fram þá tillögu að hún myndi sjá 

um knattspyrnumál á öllu landinu og var það samþykkt af ÍSÍ og því var 

Knattspyrnuráð Íslands stofnað þann 28. maí 1919. Eftir einungis 3 ár var 

Knattspyrnuráði Íslands breytt í Knattspyrnuráð Reykjavíkur (KRR) enda var 

starfsemi ráðsins að mestu á Reykjavíkursvæðinu. En þrátt fyrir breytt nafn hélt það 

áfram að sjá um allt landið til ársins 1947 (Sigurður Á. Friðþjófsson og Víðir 

Sigurðsson 1997:63-64). 

KRR lagði fram tillögu um að stofnað yrði sérsamband fyrir knattspyrnuna á 

Íslandi enda hafði KRR haft yfirumsjón með henni þó svo að ÍSÍ væri sameiginlegur 

aðili knattspyrnunnar. Var tillögunni fyrst hafnað vegna slæmrar svörunar frá 

íþróttasamböndum á landsbyggðinni. Þá voru send skeyti og hringt út á land og fékkst 

jákvæð svörun og stuðningur við tillöguna. Því var önnur umsókn send til ÍSÍ og að 

baki henni stóðu 16 knattspyrnufélög og íþróttabandalög. Samþykkti ÍSÍ beiðnina og 

var Knattspyrnusamband Íslands (KSÍ) stofnað þann 26. mars 1947. 15 fulltrúar frá 12 

félögum sátu stofnfund. Frá 4 félögum í Reykjavík, 2 úr Hafnarfirði, 2 frá Akranesi, 2 

frá Akureyri og 2 frá Vestmannaeyjum. Auk þess sendu Íþróttabandalag Ísafjarðar og 

Íþróttabandalag Siglufjarðar ósk um aðild án þess þó að geta sent fulltrúa. Alls voru 

því 14 íþróttabandalög aðilar að KSÍ í upphafi. Fyrsti formaður KSÍ var kjörinn Agnar 

Klemenz Jónsson (Sigurður Á. Friðþjófsson og Víðir Sigurðsson 1997:124-125). 

KSÍ gerðist aðili að Knattspyrnusambandi Evrópu (UEFA) árið 1955 og svo 

aðili að Alþjóða knattspyrnusambandinu (FIFA) skömmu síðar. Landslið Íslands tók í 

fyrsta skipti þátt í Heimsmeistarakeppninni árið 1957 en í Evrópukeppni landsliða 

árið 1962. Íslensk félagslið tóku fyrst þátt í Evrópukeppni árið 1964. Árið 1955 hélt 

KSÍ sitt fyrsta þjálfaranámskeið að Laugarvatni. Í framhaldi af því ferðuðust þjálfarar 

um landið og héldu námskeið. Sama ár stofnaði KSÍ unglingaráð innan sambandsins 

til uppbyggingar og ráðleggingar varðandi unglingaknattspyrnu (Sigurður Á. 

Friðþjófsson og Víðir Sigurðsson 1997:156,158). 



4 





Iðkun kvenna í knattspyrnu hófst árið 1970 og var fyrsti leikurinn þann 20. júlí 

árið 1970. Þetta sama ár flutti KSÍ skrifstofu sína í íþróttamiðstöð ÍSÍ í Laugardal og 

batnaði aðstaðan því til muna. Þann 13. nóvember 1970 var Knattspyrnuþjálfarafélag 

Íslands stofnað að frumkvæði KSÍ. Var því ætlað að vinna að aukinni menntun 

þjálfara í knattspyrnu ásamt því að gæta hagsmuna þeirra. Nokkrum dögum eftir 

stofnun félagsins héldu 14 þjálfarar til London og sóttu þar námskeið sem haldið var 

af enska knattspyrnusambandinu og héldu íslenskir þjálfarar síðar reglulega til landa í 

Evrópu og sóttu þar námskeið (Sigurður Á. Friðþjófsson og Víðir Sigurðsson 

1997:201, 203-204). 

Knattspyrnusamband Íslands hefur á undanförnum árum stækkað mikið frá 

fyrri árum og er það þannig að knattspyrnan er fjölmennasta íþróttagreinin á landinu. 

KSÍ hefur flutt skrifstofu sína undir áhorfendastúkuna á Laugardalsvellinum og hefur 

þar sínar aðalstöðvar og eru hugmyndir um á næstu árum að stækka þær samhliða 

stækkun á þjóðarleikvangi Íslendinga. Rekstur sambandsins hefur gengið vel og 

skilað góðum hagnaði sem aðildafélögin hafa fengið sinn skerf af til þess að efla störf 

knattspyrnudeildanna í landinu. 

2.2 Tilgangur og hlutverk KSÍ 

Í lögum KSÍ, fjalla fyrstu 4 greinarnar um tilgang og hlutverk KSÍ. Þar segir í 

1. grein að Knattspyrnusamband Íslands sé æðsti aðili um öll knattspyrnumál á 

Íslandi. Í 2. grein stendur að KSÍ sé aðili að Íþrótta og Ólympíusambandi Íslands 

(ÍSÍ), Knattspyrnusambandi Evrópu (UEFA) og Alþjóðaknattspyrnusambandinu 

(FIFA). Reglur og ákvarðanir þessara sambanda eru bindandi fyrir KSÍ, aðila að KSÍ, 

félög, leikmenn, dómara, þjálfara og forystumenn. 3. grein segir að KSÍ sé samband 

sérráða, héraðssambanda og íþróttabandalaga og að öll félög innan ÍSÍ er iðki og 

keppi í knattspyrnu eigi rétt á aðild. Að lokum stendur í 4. grein að hlutverk KSÍ sé í 

meginatriðum að hafa yfirstjórn allra íslenskra knattspyrnumála, að standa fyrir 

knattspyrnumótum á Íslandi, að vinna að eflingu knattspyrnu í landinu og að koma 

fram erlendis fyrir hönd knattspyrnu á Íslandi (Handbók KSÍ 2004:19). 

2.3 Fræðslunefnd KSÍ 

Fræðslunefnd KSÍ er ein starfsnefnda KSÍ. Hlutverk hennar er að hafa 

yfirumsjón með 4 undirnefndum Fræðslunefndar. Hún skal gera árlega tillögu að 

fjárhagsáætlun til stjórnar KSÍ og skila starfsskýrslu til stjórnar KSÍ fyrir 1. nóvember 

ár hvert. Fræðslunefndin skal vera aflvaki nýrra hugmynda og þróunar í íslenskri 



5 





knattspyrnu. Hún skal taka til afgreiðslu bréf og önnur erindi sem berast til 

nefndarinnar og skal hafa yfirumsjón með náms og fræðsluefni, knattþrautum og 

Knattspyrnuskóla KSÍ. Einnig skal hún viðhalda samstarfi innan fræðslunefnda 

Norðurlanda. 

Undirnefndir Fræðslunefndar eru 4 og fer hver þeirra með einn af eftirtöldum 

málaflokkum: Þjálfaramenntun, leiðtogamenntun, þróun og vísindi og menntun 

dómara. Nefndin sem fjallar um þjálfaramenntun skal: 

Standa fyrir námskeiðum á þjálfarastigum KSÍ. 

Standa fyrir öðrum námskeiðum fyrir þjálfara. 

Koma upplýsingum til félaga vegna námskeiða. 

Standa að útgáfu og endurskoðun Kennslu- og æfingaskrár KSÍ. 

Standa að endurskoðun Kennsluskrár KSÍ. 

Standa að útgáfu og endurskoðun námsefnis KSÍ sem varðar þjálfun. 

Afla og miðla upplýsingum um þjálfun erlendis frá, þar með talið 

þjálfaranámskeið. 

Halda skrá yfir þjálfara sem lokið hafa námskeiðum á vegum KSÍ. 

Viðhalda norrænu samstarfi innan þjálfaramenntunar. 

(Handbók KSÍ 2004:87) 



6 





3 Rannsókn 

3.1 Val á efni 

Undirrituðum var boðið af Knattspyrnusambandi Íslands (KSÍ) að taka þetta 

verkefni að sér vorið 2004 þegar Sigurður Ragnar Eyjólfsson, fræðslustjóri KSÍ, hélt 

fyrirlestur í íþróttasálfræði við íþróttabraut KHÍ á Laugarvatni. Fræðslunefnd KSÍ 

vildi gera þessa könnun svo hún fengi góða hugmynd um menntun þjálfara hér á 

landi. Þegar niðurstöður rannsóknarinnar liggja fyrir ætlar fræðslunefndin ásamt stjórn 

KSÍ að breyta menntunarkröfum þjálfara í hverjum flokki fyrir sig. 

Undirritaðir höfðu samband við Viðar Halldórsson, lektor í íþróttafélagsfræði 

við Kennaraháskóla Íslands (KHÍ), til að fá álit hans á þessu verkefni og leist honum 

vel á það. Okkur fannst þetta mjög áhugavert verkefni þar sem við höfum mikinn 

áhuga á knattspyrnu. Þegar við vorum að leita af efni til lokaritgerðar vildum við gera 

verkefni sem væri áhugavert, lærdómsríkt og góð áskorun. Þetta verkefni uppfyllti 

kröfur okkar því aldrei hefur verið gerð svona veigamikil rannsókn um menntun 

þjálfara á vegum KSÍ. Kröfur til þjálfaramenntunar knattspyrnuþjálfara á Íslandi eru 

að þróast og okkur fannst áhugavert að fá að taka þátt í þeirri þróun með því að 

framkvæma þessa rannsókn. 

3.2 Rannsóknarspurning 

Rannsóknarspurning þessarar rannsóknar er: ,,Hver er menntun 

knattspyrnuþjálfara á Íslandi 2004?” Til þess að svara þessari spurningu var ákveðið 

að fá upplýsingar um alla starfandi þjálfara í öllum flokkum karla og kvenna sumarið 

2004. Alls voru 328 starfandi þjálfarar á Íslandi sumarið 2004. 

3.3 Gagnaöflun og gagnaúrvinnsla 

Í þessari rannsókn var notast við megindlega aðferðafræði. Bréf var sent á 

tölvupósti (sjá viðauki 1) þann 28. maí 2004 til allra aðildafélaga KSÍ til að kynna 

rannsóknina. Bréfið var samið í samvinnu við Sigurð Ragnar og sent í nafni KSÍ í von 

um betri og hraðari svörun. Bréfið innihélt allar þær upplýsingar sem félögin þurftu til 

að svara og var það sent á formenn knattspyrnudeildanna. Upplýsingarnar sem beðið 

var um voru: nafn, kennitala, heima- og gsm sími, netfang hjá hverjum þjálfara og 

einnig hvaða flokk hann var að þjálfa og kyn flokksins. Við fyrsta bréfi svöruðu 12 

félög. Ítrekun (sjá viðauki 2) var sent mánuði síðar og eftir hana svöruðu aðeins 10 



7 





félög þannig að ákveðið var að hringja og reka eftir félögunum sem áttu eftir að 

senda. Alls var hringt 6 sinnum. Síðustu svörun bárust 13 janúar 2005, 6 og hálfum 

mánuði eftir að fyrsta bréf var sent. 

Þegar öll félögin voru búin að senda inn upplýsingarnar voru þær settar inn í 

mótakerfi KSÍ. Þegar allir þjálfarar voru komnir inn í mótakerfið var sent bréf til 

Skýrr hf. en þeir hjá Skýrr hf. hafa yfirumsjón með tölvukerfi KSÍ. Þeir tóku 

upplýsingarnar úr mótakerfinu saman og sendu KSÍ þær á Excel skjali. Niðurstöður 

rannsóknarinnar voru unnar í Excel. Allar töflur og öll gröf voru unnin í Excel en 

ritgerðin sjálf var unnin í Word. 

3.4 Áreiðanleiki og réttmæti 

Svörunin var 100% hjá félögunum. Alls tók 6 og hálfan mánuð að fá öll 

félögin til að svara. KSÍ vildi fá allar upplýsingar um alla þjálfara s.s. 100% svörun 

svo rannsóknin væri sem áreiðanlegust. 

Áreiðanleiki og réttmæti rannsóknarinnar er mikill þar sem svörunin var 100%. 

Hinsvegar ef alveg eins rannsókn væri gerð t.d. á næsta ári eða eftir 2 ár þá mundi 

niðurstaðan vera allt önnur þar sem þjálfarar eru sífellt að bæta við sig menntun í 

samræmi við kröfur KSÍ. 

3.5 Vandamál 

Gagnaöflunin gekk ekki eins vel og tók mun lengri tíma en vonast var eftir. 

Eftir 3 mánuði var byrjað að hringja í félög og reka eftir þeim. Það helsta sem kom 

upp á var að sum félög voru búin að breyta netfangi sínu og fengu ekki bréfið, sum 

félög voru búin að skipta um formann þannig að nýji formaðurinn fékk ekki bréfið, 

starfsmenn voru í fríi, veikindi starfsmanna og leti í formanni og öðru starfsfólki. Þau 

félög sem voru sein að senda inn upplýsingar sendu sum hver upplýsingar um þjálfara 

fyrir sumarið 2005 en upplýsingarnar áttu að vera fyrir sumarið 2004. Talað var við 

félögin og þau beðin um að senda réttu upplýsingarnar. 

Gagnavinnslan gekk vel en upp komu nokkur vandamál. Bilun var í 

mótakerfinu í nokkrar vikur þannig að ekki var hægt að færa inn allar upplýsingarnar. 

Bilunin var þannig að ekki fannst upplýsingar um þá þjálfara sem voru án réttinda í 

kerfinu og var ekki hægt að skrá þá inn. Skýrr hf. lagaði það fyrir KSÍ svo hægt væri 

að láta inn upplýsingarnar. Sum félög gleymdu að skila inn kennitölum á þjálfurum og 

þurfti að hringja í þau félög og fá kennitölur, þá aðallega þá þjálfara sem voru ekki 



8 





inn í mótakerfinu. Einnig vantaði stundum upplýsingar um t.d. einn flokk eða einn 

þjálfara og þá var hringt í viðkomandi félag og upplýsingar fengnar þar. 

3.6 Fyrri rannsóknir 

Eins og áður sagði hefur aldrei verið gerð eins veigamikil rannsókn á menntun 

þjálfara á vegum KSÍ áður, því fundust engar alveg eins rannsóknir en gerðar hafa 

verið 4 rannsóknir sem svipa til þessarar rannsóknar á einn eða annan hátt. 

Gerð var rannsókn árið 1996 af Fræðslunefnd KSÍ sem hét Könnun á menntun 

starfandi þjálfara 1996. Fræðslunefndin vildu komast að því hvernig staðan væri á 

menntun starfandi þjálfara 1996. Fræðslunefndin sendi bréf ásamt eyðublaði á öll 

aðildarfélög KSÍ og báðu þau um að veita upplýsingar um alla þjálfara félagsins. 

Hvergi er hægt að finna svarhlutfall félaganna í rannsókninni og því ekki vitað hversu 

áreiðanleg rannsóknin er. Helstu niðurstöður hennar eru að 8,3% er með enga 

menntun, 9,2% voru með A-stig (KSÍ I í dag), 11,9% með B-stig (KSÍ II), 26,4% með 

C-stig (KSÍ III), 3,6% með D-stig (UEFA B), 11,2% voru með E-stig og 1,7% með 

menntun erlendis frá. Hjá 27,7% kom ekki fram hver menntun þeirra væri 

(Fræðslunefnd KSÍ 1996:1-3). 

Gerð var rannsókn árið 1997 af Auðbjörgu Írisi Stefánsdóttur um stöðu og 

menntun knattspyrnuþjálfara. Rannsókn hennar var gerð í samstarfi við Fræðslunefnd 

KSÍ og markmið hennar var að rannsaka stöðu þjálfara sem tóku A-stigs (KSÍ I) 

námskeið KSÍ á árunum 1991-1996. Auðbjörg kannaði menntun þjálfara, starfsaldur 

þjálfara og tengsl menntunar og þjálfarastarfsins. Auðbjörg sendi út spurningalista á 

196 þjálfara sem höfðu tekið A-stigs námskeið KSÍ á árunum 1991-1996 en svörunin 

var ekki nema tæplega 43%. Það verður að teljast slæm svörun og niðurstöðurnar 

gætu gefið ranga mynd af raunveruleikanum. Litið var á í rannsókn Auðbjargar 

hversu mikið þjálfarar höfðu menntað sig eftir að þeir sóttu A-stigs námskeið KSÍ á 

árunum 1991-1996. Niðurstöður rannsóknarinnar voru þær að 17% karla og 36% 

kvenna höfðu lokið barnaþjálfun og 18% karla og 0% kvenna höfðu lokið 

unglingaþjálfun. B-stigs (KSÍ II) námskeiðið var vel sótt en alls 56% karla og 36% 

kvenna höfðu lokið því, 27% karla höfðu lokið C-stigi (KSÍ III) en engin kona, 10% 

karla höfðu lokið D-stigi (UEFA B) en engin kona og 8% karla höfðu lokið E-stigi. 

16% karla höfðu lokið menntun annarsstaðar frá eins og í ÍKÍ á Laugarvatni, í námi 

og á námskeiðum erlendis (Auðbjörg Íris Stefánsdóttir 1997:28). 



9 





Gerð var rannsókn árið 2003 af Eysteini Pétri Lárussyni og Ingva Sveinssyni 

um menntun þjálfara í 4. og 5. flokki karla á höfuðborgarsvæðinu. Rannsókn Eysteins 

og Ingva var hluti af ritgerð þeirra til B.Ed-prófs en ritgerðin sjálf hét Þjálfun barna og 

unglinga í knattspyrnu. Þeir sendu tölvupóst á 24 þjálfara á höfuðborgarsvæðinu og 

báðu þá um að veita sér upplýsingar um nafn, félag, flokk og menntun þeirra. Alls 

svöruðu 20 þjálfarar og svarhlutfallið var 83,3% sem verður að teljast mjög gott. Þeir 

komust að því að 80% þjálfaranna voru búnir að ljúka við KSÍ III eða meira. 

Hlutfallið milli þjálfarastigana var eftirfarandi: 5% þjálfara voru með enga menntun, 

15% voru með KSÍ II, 50% voru með KSÍ III, 20% voru með KSÍ IV, 10% voru með 

KSÍ V. Enginn var með KSÍ I (Eysteinn Pétur Lárusson og Ingvi Sveinsson 2003:96). 

Gerð var rannsókn árið 2004 af Ólafi S. Benediktssyni og Sveini Þ. Þórðarsyni 

sem svipar til rannsóknar Eysteins og Ingva um könnun á menntun og stöðu 

knattspyrnuþjálfara í 5., 4. og 3. flokki karla og kvenna á höfuðborgasvæðinu. 

Strákarnir völdu af handahófi 10 lið af 16 á höfuðborgasvæðinu og hittu þjálfarana í 

5., 4. og 3. flokki karla og kvenna og létu þá fá spurningalista eða sendu 

spurningalistana í tölvupósti til þeirra þjálfara sem þeir gátu ekki hitt. Alls var 

spurningalistinn lagður fyrir 50 þjálfara og alls svöruðu 44 eða 88% sem verður að 

teljast gott svarhlutfall. Helstu niðurstöður þeirra voru að 2% þjálfara voru án réttinda, 

2% þjálfara með barna-og unglingastig, 5% þjálfara með KSÍ I, 23% þjálfara með 

KSÍ II, 31% þjálfara með KSÍ III, 27% þjálfara með UEFA B, 5% þjálfara með E-stig 

og 5% þjálfara með UEFA A (Ólafur S. Benediktsson og Sveinn Þ. Þórðarsson 

2004:18). 



10 





4.1 Þjálfaramenntun 

Í aðalnámskrá grunnskólanna segir: 

4 Menntun þjálfara 

Almenn menntun er ein meginstoð lýðræðis. Hún er undirstaða 

menningar og almennrar velferðar. Almenn menntun á að efla 

gagnrýna, sjálfstæða hugsun hjá einstaklingum og hæfileika til þess 

að bregðast við nýjum aðstæðum. Í síbreytilegu umhverfi samtímans 

reynir á hæfni til þess að bregðast við nýjum aðstæðum, takast á við 

og tileinka sér nýjungar og framfarir á öllum sviðum 

(Menntamálaráðuneytið 2005, 23. mars) 

Skiptir menntunin máli? Í lokaverkefni Gunnars Svanbergssonar og Ragnhildar 

Jónsdóttur til B.S. prófs í sjúkraþjálfun árið 1992 segir frá bandarískri könnun sem tók 

þessa spurningu fyrir. Gerð var könnun á því hvort munur væri á starfi þjálfara sem 

lokið höfðu menntun í þjálfun barna og þeirra sem enga menntun höfðu hlotið. 

Einstaklingar voru valdir af handahófi úr hópi þjálfara krakka í hornabolta. Helmingur 

þeirra fékk sérstaka kennslu í þjálfun barna og unglinga en hinir fengu enga kennslu. 

Eftir keppnistímabilið voru krakkarnir spurðir um þjálfunina sem þeir höfðu fengið á 

tímabilinu hjá þjálfaranum. Helstu niðurstöður voru þær að þeir þjálfarar sem höfðu 

hlotið kennslu í þjálfun barna og unglinga fengu mikið betri umsögn, þeir fengu hærri 

einkunn sem þjálfarar, börnunum líkaði betur við þá og krakkarnir hjá þeim höfðu 

mikið meira gaman af íþróttinni. Krakkarnir hjá menntuðu þjálfurunum líkaði mun 

betur við hvort annað og höfðu betri sjálfsmynd en hinir sem voru hjá ómenntuðu 

þjálfurunum. Niðurstöður úr þessari könnun sýna að menntun skiptir máli. Þau 

sjónarmið eru einnig viðurkennd í samfélaginu þar sem að flestir eru hvattir til þess að 

mennta sig til ákveðinna starfa. 

Með breyttu samfélagi á seinustu áratugum hafa aðrir en foreldrar orðið meiri 

áhrifavaldar í lífi ungs fólks en áður. Börn eyða mun meiri tíma nú í skóla, í 

íþróttaþjálfun og í tómstundastarfsemi heldur en áður. Þar af leiðandi er starfsfólk í 

þessum geira farið að taka meiri þátt í lífi barna og unglinga. Kröfur almennings 

varðandi gæði þess starfs sem unnið er hjá þessum aðilum, aukast sífellt. Til þess að 

gæðin aukist þarf sífellt að taka starfið til endurskoðunar. Þjálfarar eru þar engin 

undantekning. Það hefur verið eitt af aðal baráttumálum íþróttahreyfingarinnar að 

eignast nógu marga vel menntaða og hæfa þjálfara til þess að iðkendur fái sem 



11 





réttastar þjálfunaraðferðir og þær skili sem bestum árangri. Til þess að svo sé þarf 

einnig að skilgreina kröfur til þjálfarastarfsins (Íþrótta- og Ólympíusamband Íslands 

2005, 24. mars). 

Eitt aðalatriði þess að nógu margir hæfir þjálfarar fáist til starfa er að 

þjálfunarstarfið verði viðurkennt jafnt og önnur störf sem hægt er að mennta sig til. 

Þjálfarar þurfa að njóta virðingar innan íþróttahreyfingarinnar og meðal almennings, 

en til þess að þjálfari sé virtur þarf hann að sýna fram á að hann sé hæfur í sínu starfi. 

Fræðslustarf íþróttahreyfingarinnar snýst því að miklu leyti um að mennta þjálfara 

útfrá þeirri þekkingu sem til er ásamt því að leitast er eftir nýrri þekkingu með 

rannsóknum og námsefni erlendis frá. ÍSÍ stendur fyrir grunnnámskeiðum þar sem 

almennir þættir þjálfunar eru kenndir sameiginlega með öllum íþróttagreinum. En 

staðan hvað varðar menntun þjálfara milli íþróttagreina hér á landi er mjög 

mismunandi og mörg sérsambandanna bjóða upp á litla sem enga þjálfaramenntun í 

sinni grein. KSÍ hins vegar stendur fremst sérsambanda í þessum efnum og hefur yfir 

að ráða krefjandi þrepaskiptu menntunarkerfi sem reglulega er tekið til endurskoðunar 

til þess að færa þjálfara nær alþjóðlegum kröfum (Íþrótta- og Ólympíusamband 

Íslands 2005, 24. mars). 

Einstaklingur fæðist ekki með alla þá vitneskju og eiginleika sem hann þarf að 

hafa til þess að verða góður þjálfari. Til þess að öðlast þessa vitneskju og eiginleika 

þarf einstaklingur að mennta sig á því sviði sem hann ætlar að starfa á. Þeir þættir sem 

fyrst koma upp í hugann hjá flestum þegar talað er um góðan þjálfara er árangur í 

keppni. Góður árangur í keppni er jú merki þess að góður þjálfari komi að starfinu en 

árangur á ekki að vera aðalatriði hjá yngri iðkendum. Það sem góður þjálfari þarf að 

hafa er mjög mikil þekking á kröfum íþróttarinnar sem hann þjálfar, þekkingu á 

mannslíkamanum, mikinn metnað til að vinna vel, hæfileika til þess að kenna, 

umhyggju gagnvart iðkendum sínum, skipulag o.fl. 

Barna og unglingaþjálfun er ekki smækkuð mynd af fullorðinsþjálfun en 

þannig vill það oft vera þegar meistaraflokksleikmenn eru fengnir til þess að þjálfa 

yngri flokka hjá félögum án þess að hafa fengið til þess þjálfaramenntun. Þeir nota 

æfingar sem þeir hafa lært sem fullorðnir leikmenn. Þegar börn og unglingar eru 

þjálfaðir er nauðsynlegt að þjálfa undirstöðuatriði í hreyfifærni og tækni. Hæfileikar á 

þeim sviðum nýtast þeim síðar í íþróttaiðkuninni. Ef fullorðinsæfingar eru notaðar án 

þess að aðlaga þær að yngri iðkendum og þeim þjálfunarþáttum sem börn og 

unglingar þarfnast, er hætta á að æfingarnar verði þeim ofviða sem leiðir til 



12 





öryggisleysis. Framfarir minnka og bitnar það því á árangri þeirra í framtíðinni. Því er 

nauðsynlegt að aðlaga þjálfun að hverjum aldursflokki með tilliti til líkamlegs, 

andlegs og sálræns þroska (Janus Guðlaugsson 1995:11). Með menntun öðlast 

þjálfarinn þá þekkingu sem nauðsynleg er. 

Í Noregi var gerð könnun þar sem afreksíþróttamenn voru spurðir að þvi 

hvernig þeir myndu komast af í sinni íþrótt án þjálfara síns. Niðurstöður í fljótu bragði 

voru þær að 70% sögðu að þeir myndu komast verr af, 20% sögðust komast eins af og 

4% sögðust komast betur af (Fræðslunefnd ÍSÍ 1992:17). Því er ljóst að íþróttamenn 

líta svo á að þjálfarinn skipti lykilmáli varðandi þjálfun í íþróttum. 

4.2 Stefnuyfirlýsing ÍSÍ um þjálfaramenntun 

Á 63. íþróttaþingi ÍSÍ árið 1999 var samþykkt stefnuyfirlýsing um 

þjálfaramenntun. Með hugtakinu þjálfari er hér átt við hvern þann sem kennir íþróttir 

og skipuleggur og stjórnar íþróttaæfingum. 

1. Íþróttasamband Íslands og sambandsaðilar þess stefna að því: 

að allir þjálfarar sem starfa fyrir íþróttahreyfinguna á Íslandi hafi 

fullnægjandi og viðeigandi menntun til þeirra þjálfarastarfa sem þeir vinna. 

að tryggja réttindi allra þjálfara með fullnægjandi og viðeigandi menntun til 

að starfa við þjálfun á vegum íþróttahreyfingarinnar á Íslandi. 

að við samninga um starfskjör þeirra þjálfara sem starfa fyrir 

íþróttahreyfinguna á Íslandi verði tekið tillit til menntunar þeirra, reynslu og 

annars sem aukið getur hæfni þeirra sem þjálfara. 

að vinna að því að mikilvægi þjálfarastarfsins og nauðsyn á góðri 

þjálfaramenntun öðlist aukna viðurkenningu, bæði innan íþróttahreyfingarinnar 

og meðal almennings 

2. Til að ná þessum takmörkum stefna ÍSÍ og sambandsaðilar þess að því: 

að koma á fót áfangaskiptu fræðslukerfi sem veitir möguleika á að afla sér 

fullnægjandi og viðeigandi menntunar til þjálfarastarfa fyrir alla aldurshópa og á 

öllum afreksstigum. Áfangaskipting fræðslukerfisins skal vera samræmd fyrir 

allar íþróttagreinar og námsefni og kennsla í sameiginlegum námsgreinum 

samnýtt milli íþróttagreina eins og kostur er. 



13 





að skilgreina hvers konar þjálfaramenntun sé fullnægjandi og viðeigandi til 

að stunda þjálfarastörf fyrir hvern aldurshóp, hvert afreksstig og hverja 

íþróttagrein. Skilgreiningar á hæfniskröfum til þjálfara skulu miðast við 

áfangaskiptingu fræðslukerfisins og skal sambærileg menntun sem aflað er 

annars staðar metin með samanburði við það. 

að ÍSÍ beri ábyrgð á faglegu innihaldi í öllum almennum þáttum 

þjálfaramenntunarinnar, sem sameiginlegir eru öllum íþróttagreinum, en 

sérsamböndin hvert um sig beri ábyrgð á faglegu innihaldi í þeim þáttum 

þjálfaramenntunarinnar sem eru sértækir fyrir viðkomandi íþróttagrein. 

að innan fræðslukerfis íþróttahreyfingarinnar verði unnt að afla sér 

menntunar í efsta áfanga til þjálfarastarfa fyrir hvern tiltekinn markhóp 

(aldurshóp eða afreksstig). 

(Íþrótta- og Ólympíusamband Íslands 2005, 24.mars) 

4.3 Stefnuyfirlýsing KSÍ um þjálfun barna og unglinga 

Stefna KSÍ hefur það að leiðarljósi að knattspyrnuiðkun skuli vera þroskandi 

líkamlega, félagslega og sálrænt. Með því móti má skapa aðstæður fyrir mun fleiri 

börn og unglinga til að njóta sín innan knattspyrnuhreyfingarinnar. Skipuleg og 

markviss þjálfun getur skapað börnum og unglingum aðstæður til að verða 

afreksmenn seinna meir á lands- og /eða alþjóða mælikvarða þegar þeir hafa mesta 

líkamlega og sálræna hæfileika til þess. Jafnframt er gert ráð fyrir að þeir sem ekki 

velja afreksmennsku fái tækifæri til að stunda knattspyrnu við sitt hæfi. Þjálfun barna 

á við 12 ára og yngri, en þjálfun unglinga á við 13 ára til og með 19 ára. 

(Knattspyrnusamband Íslands 2005, 25. febrúar). 

Markmið, leiðir, verðlaun og viðurkenningar 

a) 8 ára og yngri 

Auka hreyfiþroska. 

Fyrstu kynni af knattspyrnu verði jákvæð. 

Æfingar séu fjölþættar og stuðli að bættum hreyfiþroska. Hér er átt við æfingar 

sem örva hinar ýmsu skynstöðvar og unnið sé með grófhreyfingar og 

fínhreyfingar. 

Þjálfun fari fram í leikformi. 



14 





Æfingar séu skemmtilegar. 

Leikið verði í 4ra til 6 manna liðum. 

Keppni í þessum flokki á ekki að vera markmið í sjálfu sér. Sé keppni viðhöfð 

skal hún fara fram á félagsmótum og mótum þar sem félagar úr 

nágrannafélögum keppa. 

Leikur og leikgleði ráði ríkjum í keppni. 

Mikil áhersla skal lögð á að allir fái tækifæri til að vera með, að öll börn fái jöfn 

tækifæri til þátttöku og að allir fái sömu viðurkenningu fyrir þátttöku. 

b) 9 til 12 ára 

Aðaláhersla sé á þjálfun tæknilegrar færni. 

Kynna einföld leikfræðileg atriði. 

Þjálfun feli í sér þol, kraft og liðleikaæfingar. 

Að vekja knattspyrnuáhuga fyrir lífstíð. 

Æfingar séu fjölþættar og skemmtilegar. 

Börn séu hvött til að kynna sér og reyna sem flestar íþróttagreinar. 

Háttvísi og íþróttamannsleg framkoma sé kennd. 

Öll börn fái tækifæri til æfinga og keppni miðað við þroska og getu. 

Leikið verði í 7 manna liðum. 

Fyrir 9 og 10 ára skal keppni fara fram á félagsmótum sem og á héraðs- og 

landshlutavísu. Áhersla skal lögð á að allir fái tækifæri til að vera með óháð 

getu og allir fái sömu viðurkenningu fyrir þátttöku. 

Fyrir 11 og 12 ára skal keppni fara fram á félags-, héraðs-, landshluta- og 

landsvísu. Áhersla skal lögð á að allir fái tækifæri til að vera með óháð getu. Lið 

vinna til verðlauna. 

c) 13 til 16 ára 

Þjálfun byggist meira en áður á þoli, krafti og hraðaæfingum ásamt 

liðleikaþjálfun. 

Viðhalda og bæta áður lærða tæknilega færni. 

Auka skilning á leikfræðilegum atriðum 

Skapa félagslega jákvæðar aðstæður og umhverfi með knattspyrnustarfinu. 

Sérstök áhersla er lögð á að skapa unglingum félagslega góðar aðstæður innan 



15 





félagsins. Til þess skulu öll tækifæri sem bjóðast til hópþáttöku, hópferða og 

félagslegra athafna innan vallar sem utan nýtt til hins ýtrasta. 

Kynna keppnis- og afreksíþróttamennsku og þann hugsunarhátt sem 

nauðsynlegur er til að árangur náist. 

Kynna þá möguleika sem bjóðast þeim sem vilja iðka knattspyrnu sem 

líkamsrækt og vegna félagsskaparins. 

Æfingar séu fjölþættar. 

Sérhæfing hefjist. 

Fræðsla um vöxt og þroska fari fram. 

Fræðsla um heilbrigðan lífsstíl fari fram. 

Allir unglingar fái tækifæri til æfinga og keppni miðað við þroska og getu. 

Öll félög sjái til þess að skapa sem jöfnust tækifæri til að stunda knattspyrnu 

sem keppnisíþrótt annars vegar og líkamsrækt hins vegar. 

Leikið verði í 11 manna liðum. Einnig verði áfram leikið í 7 manna liðum. 


landsvísu og hugsanlega erlendis. Lið sem og einstaklingar vinna til verðlauna. 


landsvísu og erlendis. Árangur í keppni orðinn markmið sem stefnt er að og 

þjálfunin miðast við. Lið sem og einstaklingar vinna til verðlauna. 

d) 17 til 19 ára 

Allir þjálfunarþættir séu teknir fyrir. 

Auka þjálfunarálagið verulega. 

Innleiða afrekshugsunarhátt hjá þeim sem stefna að þátttöku í keppnis- og 

afreksknattspyrnu. 

Skapa möguleika fyrir þá sem vilja iðka knattspyrnu sem líkamsrækt og vegna 

félagsskaparins. 

Æfingar séu alhliða og fjölþættar þannig að allir þjálfunarþættir séu teknir fyrir 

með tilliti til stöðu og hæfileika hvers einstaklings. 

Val á milli íþróttagreina fari fram ef fyrir liggur áhugi til sérhæfingar. 

Sérhæfð afreksþjálfun fari fram og æfingaálagið sé aukið verulega frá því sem 

áður var. 

Unglingum sé gerð full grein fyrir hvaða hugarfar, álag og hæfileika þarf til að 

ná árangri í afreksknattspyrnu. 



16 





Öll félög geri greinarmun á afreksknattspyrnu eða knattspyrnu þar sem árangur í 

keppni er aðalmarkmiðið annars vegar og hins vegar knattspyrnu þar sem 

áhersla er lögð á líkamsrækt og félagsskapinn umfram árangur í keppni sem 

slíkri. 

Keppni skal fara fram á félags-, héraðs-, landshluta- og landsvísu og erlendis. 

Árangur í keppni orðinn markmið sem stefnt er að og þjálfunin miðast við. Lið 

sem og einstaklingar vinna til verðlauna. 


Með stefnuyfirlýsingu þessari er aðildarfélögum KSÍ markaður rammi til að 

vinna eftir við þjálfun barna og unglinga en knattspyrnuhreyfingin stefnir ávallt að því 

að skapa kjöraðstæður fyrir börn og unglinga þannig að þau fái notið sín. Jafnframt 

gerir stefnuyfirlýsing þessi ráð fyrir því að ekki sé gerður greinarmunur á 

aldursflokkaskiptingu hjá piltum og stúlkum (Knattspyrnusamband Íslands 2005, 25. 

febrúar). 

4.4 Þjálfaramenntunarkerfi KSÍ 

KSÍ hefur boðið upp á þjálfaranámskeið fyrir knattspyrnuþjálfara á Íslandi í 

mörg ár. Námskeiðin hafa verið mjög vel sótt og þátttakan á þeim aukist frá ári til árs. 

Vorið 2002 breytti KSÍ þjálfaranámskeiðum sínum til þess að aðlaga sig að kerfi 

UEFA. 

Tafla 1. Þjálfunarmenntunarkerfi KSÍ áður en því var breytt 

A-stig 

B-stig 

C-stig 

D-stig fyrri hluti 

D-stig seinni hluti 

E-stig 


Til að aðlaga gömlu þjálfaranámskeið KSÍ að kerfi UEFA, var ákveðið að 

endurskipuleggja öll KSÍ námskeiðin. Núverandi námskeið KSÍ eru byggð að hluta til 

á gömlu KSÍ námskeiðunum en taka einnig mið af kröfum UEFA hvað varðar fjölda 

tíma, æskilegs námsefnis og rétts hlutfalls bóklegra og verklegra kennsluþátta. Kerfið 

hjá KSÍ byggist núna á 4 helgarnámskeiðum sem heita KSÍ I, II, III og IV. 



17 





Tafla 2. Þjálfaramenntunarkerfi KSÍ eftir breytingar 

I.stig (sambærilegt við A-stig í gamla kerfinu) 

II.stig (sambærilegt við B-stig í gamla kerfinu) 

III.stig (sambærilegt við C-stig í gamla kerfinu) 

IV.stig 

UEFA B próf (ef staðið þá ertu KSÍ B þjálfari eða UEFA B 

þjálfararéttindi öðru nafni) 

V.stig 

VI.stig 

VII. stig (Verður haldið í apríl 2005 í fyrsta sinn) 

UEFA A próf ( eftir að samþykkja af UEFA) 


Þjálfarar sem luku D-stigi fyrri hluta í gamla kerfinu þurfa að taka IV.stig í nýja 

kerfinu. Þjálfarar sem luku D-stigi seinni hluta fá UEFA B þjálfaragráðuna ef þeir 

sækja um hana til KSÍ og verða þá KSÍ B þjálfarar. Þjálfarar sem hafa lokið E-stigi 

fara á sérnámskeið á árinu 2005 sem bætir tímafjölda við menntun þeirra svo þeir fái 

UEFA A gráðuna (hefur ekki verið samþykkt af KSÍ) og verði þá KSÍ A þjálfarar 


4.5 Þjálfaranámskeið KSÍ 

4.5.1 Þátttaka á þjálfaranámskeiðum KSÍ 1992-2004 

Þátttaka á þjálfaranámskeiðum KSÍ hefur aukist mikið undanfarin ár. Þjálfarar 

vilja auka menntun sína í samræmi við kröfur KSÍ og UEFA um menntun þjálfara. 

KSÍ hefur endurskipulagt námskeiðin sín og fjölgað þeim ár hvert. Árið 2000 voru 

haldin 4 námskeið sem 98 þjálfarar sóttu og árið 2004 voru námskeiðin orðin alls 14 

talsins sem 411 þjálfarar sóttu. 

Tafla 3. Fjöldi þjálfaranámskeiða KSÍ á árunum 2000-2004. 

2000: 4 námskeið 




2004: 14 námskeið (þar af 1 í viku erlendis) 

Frá 1992 hefur Fræðslunefnd KSÍ haldið utan um aðsókn á námskeiðin sín. 

Mikil aukning hefur verið frá árinu 1992 og aðsóknin breytileg milli ára. Árið 2004 

var UEFA B námskeið fyrst haldið og alls mættu 121 þjálfarar. Í byrjun árs 2005 var 



18 





haldið annað UEFA B námskeið sem 80 manns sóttu (Knattspyrnusamband Íslands 

2005, 15. febrúar). 

Tafla 4.Fjöldi þáttakenda á þjálfaranámskeiðum og ráðstefnum á vegum KSÍ á árunum 1992- 

2004. Bláar tölur eru 100% staðfestar. 

2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 

KSÍ I (A-stig) 73 115 62 45 28 37 40 42 35 20 40 26 

KSÍ II (B-stig) 88 61 39 29 43 29 24 34 20 26 31 21 

KSÍ III (C-stig) 66 41 17 16 23 14 25 13 21 15 

KSÍ IV 61 28 29 

KSÍ V 40 

KSÍ VI 27 

KSÍ VII 

D-stig 45 14 

Fyrri hluti D- 

27 41 

stigs 

Síðari hluti D- 

19 39 

stigs 

E-stig 25 31 30 

Barnaþjálf. 21 28 

Unglingaþjálf. 18 

Andy Roxburgh 78 

Per Rud 25 

Simon Smith 56 

Frans Hoek 65 56 

Ráðstefna 

58 

KSÍ/ÍSÍ 

Alls 411 368 172 109 98 23 130 218 175 172 67 71 106 

4.5.2 Innihald þjálfaranámskeiða KSÍ 

(Knattspyrnusamband Íslands 2005, 15. febrúar) 

UEFA B þjálfaragráðan: Til þess að öðlast UEFA B réttindi þarf að ljúka 4 

helgarnámskeiðum sem veita KSÍ I, II, III, og IV réttindi (eða A, B, C og fyrri hluta D 

stigs í gamla þjálfaramenntunarkerfi KSÍ). Þeir þættir þjálfunar sem koma fyrir í 

gráðunni eru, bóklegt: Leikfræði, leiðtogahæfni, þjálffræði, kennslufræði og 

knattspyrnulögin. Verklegt: Knattspyrnutækni/taktík, þjálffræði, æfingakennsla og 

hagnýt þekking. Alls eru þetta 124 kennslustundir sem námskeiðin taka. Bóklegi 

hlutinn 50 kennslustundir og verklegi 74 kennslustundir. Farið er yfir hvern þátt fyrir 

sig og markmið hans skilgreind ásamt því hvaða kennsluþættir eru á hverjum þessara 

4 KSÍ stiga og hversu margar kennslustundir eru að baki hverjum kennsluþætti (sjá 

viðauka 3) (Knattspyrnusamband Íslands 2005, 3. mars). 

KSÍ V, VI og VII þjálfaragráðurnar: KSÍ hefur sótt um til UEFA að þessi 

námskeið veiti réttindi til þess að fá UEFA A þjálfararéttindi. Var umsóknin lögð 



19 





fram í september 2004 og má búast við því að svar við umsókninni berist í september 

2005. Þeir þættir þjálfunar sem koma fyrir í námskeiðunum þremur eru, bóklegt: 

Leikfræði, leiðtogahæfni, sjúkraþjálfun/næringarfræði, kennslufræði, hagnýt þekking 

og knattspyrnulögin. Verklegt: knattspyrnutækni/taktík, líkamsástand, leiðtogahæfni, 

æfingahönnun, kennslufræði, æfingakennsla og þjálfunardagbók. Alls eru þetta 120 

kennslustundir sem námskeiðin taka og þar af er bóklegi hlutinn 48 kennslustundir og 

verklegi 72 kennslustundir. Farið er yfir hvern þátt fyrir sig og markmið hans 

skilgreind ásamt því hvaða kennsluþættir eru á hverju þessara 3 KSÍ stiga og hversu 

margar kennslustundir eru að baki hverjum kennsluþætti. Þjálfarar þurfa að standast 

námsmat í hverju námskeiði til þess að öðlast þau réttindi. Í umsókn KSÍ um UEFA A 

þjálfaragráðuna segir að í lok KSÍ VII sé framkvæmt 3 tíma próf úr 

knattspyrnulögunum og úr námsefni KSÍ V, VI og VII námskeiðanna. Til þess að 

öðlast UEFA A þjálfararéttindi þarf að ná 50/100 úr prófinu en til þess að eiga kost á 

að halda áfram upp í UEFA Pro þjálfaragráðuna í framtíðinni þarf að ná 70/100 úr 

prófinu. (sjá viðauka 4) (Knattspyrnusamband Íslands 2005, 5. mars). 

4.6 Aldursflokkaskipting 

Aldursflokkaskipting KSÍ fram að árinu 2005 hefur verið samkvæmt töflu 5. 

Frá og með árinu 2005 verður aldursflokkaskipting í kvennaflokkum sú sama og í 

karlaflokkum (Handbók KSÍ 2004: 33-34). 

Tafla 5. Aldursflokkaskipting KSÍ til ársins 2005. 

Karlar 

1. aldursflokkur Frá og með því almanaksári er leikmaður verður 20 ára. 

2. aldursflokkur: Frá og með því almanaksári er leikmaður verður 17 ára og fram 

til þess almanaksárs er hann verður 19 ára og að því meðtöldu. 







6. aldursflokkur: Að því almanaksári er leikmaður verður 10 ára og að því 

meðtöldu 



20 





Konur 

1. aldursflokkur: Frá og með því almanaksári er leikmaður verður 19 ára. 

2. aldursflokkur: Frá og með því almanaksári er leikmaður verður 16 ára 

og fram til þess almanaksárs er hann verður 18 ára og að 

því meðtöldu. 










4.7 Kröfur KSÍ um menntun þjálfara 

Eins og áður sagði var einn tilgangur þessarar rannsóknar að fá nýjar 

upplýsingar um menntun allra knattspyrnuþjálfara sem voru starfandi sumarið 2004, 

svo að KSÍ gæti sett nýja og endurbætta reglugerð um menntun knattspyrnuþjálfara. 

Sú reglugerð sem hinsvegar var í gildi sumarið 2004 var samþykkt á ársþingi KSÍ 

1995, með breytingum 1996 og 1997. Hún hljómar svona: 

1. grein. Allir þjálfarar sem starfa fyrir knattspyrnuhreyfinguna á Íslandi skulu 

hafa fullnægjandi og viðeigandi menntun til þeirra þjálfarastarfa sem þeir vinna. Með 

hugtakinu þjálfari er hér átt við hvern þann mann sem kennir íþróttir og skipuleggur 

og stjórnar knattspyrnuæfingum og knattspyrnuleikjum. 

2. grein. Félög skulu gera kröfur til þjálfara sinna um menntun samkvæmt 

töflu 6. 

Tafla 6. Kröfur um menntun þjálfara samkvæmt reglugerð KSÍ frá 1997 

Námskeið skv. 

Þjálfun 

Kennsluskrá KSÍ 

Landsbankadeild karla 

VI stig 

1. deild karla og Landsbankadeild kvenna V stig 

2. deild karla III stig 

3. deild karla og 1. deild kvenna I stig 



21 





2. flokkur karla og kvenna II stig 

3. og 4. flokkur karla og 3. flokkur I stig og æskilegt námskeið 

kvenna 

um unglingaþjálfun 

Flokkar þar sem eingöngu er keppni í 7 I stig og æskilegt námskeið 

manna liðum 

um unglingaþjálfun 

3. grein. Þjálfarar með V og VI stigs réttindi skulu sækja 

endurmenntunarnámskeið á a.m.k. tveggja ára fresti 

4. grein. Fræðslunefnd KSÍ metur hvaða réttindi nám/námskeið á Íslandi og 

erlendis veita og hvaða réttindi útlendingar hafa til þjálfunar á Íslandi. 

5. grein. Fræðslunefnd KSÍ er heimilt að veita undanþágu frá ákvæðum í 1. 

grein, ef viðkomandi þjálfari skráir sig á þau námskeið sem hann hefur ekki lokið. Þá 

getur fræðslunefnd KSÍ veitt þeim þjálfurum I-VI stigs réttindi sem hafa feril að baki, 

ef sérsök ástæða þykir til (Handbók KSÍ 2004: 104). 

Þessi reglugerð þykir orðin nokkuð gömul og tími til kominn að endurskoða 

hana en henni hefur ekki verið breytt síðan 1997. Kröfur hennar um menntun þjálfara 

eru ekki miklar miðað við þróunina í knattspyrnunni undafarin ár. Undanfarin 2 ár 

hafa lið í efstu deild karla þurft að efla þjálfarastarf sitt með tilkomu Leyfiskerfis KSÍ 

og ný reglugerð því nauðsynleg til þess að vera í samræmi við Leyfiskerfið. 

4.8 Leyfiskerfi KSÍ 

Til þess að bregðast við þróun knattspyrnunar í dag ákvað UEFA að koma á 

leyfiskerfi til þess að bæta íþróttina á öllum sviðum. UEFA ákvað að frá og með 

haustinu 2004 skyldu öll félög sem ætluðu að taka þátt í Evrópukeppni hafa tilskilið 

leyfi frá knattspyrnusambandi í sínu heimalandi. KSÍ ákvað í kjölfarið að taka upp 

leyfiskerfi í efstu deild sumarið 2003 þannig að þau félög sem tækju þátt í 

Evrópukeppninni hefðu tilskilið leyfi KSÍ. Leyfiskerfi KSÍ tekur mið af 

lágmarkskröfum UEFA (Knattspyrnusamband Íslands 2005, 12. apríl). 

Leyfiskerfið snertir aðeins þau lið sem leika í efstu deild karla. Með því að 

taka upp leyfiskerfið eru KSÍ og UEFA að leitast við að ná fram eftirtöldum 

markmiðum: 

Frekari efling og sífellt meiri gæði á öllum sviðum knattspyrnu í Evrópu. 



22 





Aðlögun íþróttamannvirkja félaga að settum kröfum og frekari kröfum í 

framtíðinni (leikvangur, æfingasvæði, o.s.frv.). 

Meiri gagnkvæmur skilningur á verkefnum og vandamálum þjálfara, leikmanna 

og dómara og átak til að bæta sífellt skilning á knattspyrnulögunum og háttvísi í 

leik.Í 

KSÍ vill að: 

þjálfun og umönnun ungra leikmanna í félögunum verði efld og sé ætíð í 

fyrirrúmi. 

tryggt sé að stjórnun og skipulag félags sé traust. 

efnahagsleg og fjárhagsleg staða félaga verði bætt, ímynd þeirra styrkt og 

trúverðugleiki aukinn, og áhersla lögð á að félögin standi skil á skuldbindingum 

sínum. 

áhorfendum og fjölmiðlum verði séð fyrir vel búnum, vel staðsettum og 

öruggum leikvöngum fyrir íslenskar aðstæður. 

(Knattspyrnusamband Íslands 2005, 12. apríl) 

Þessum markmiðum reynir KSÍ að ná með skipulagðri vinnu og þurfa félög í 

efstu deild karla að skila inn skýrslu árlega til KSÍ sem inniheldur alla þá þætti sem 

koma að Leyfiskerfinu. KSÍ fer yfir skýrsluna og ef hún stenst kröfur KSÍ fá liðin 

keppnisleyfi á keppnistímabili. Leyfiskerfið snertir alla starfsemi knattspyrnudeildar 

og þar á meðal menntun þjálfara. Samkvæmt grein 8.2.2. Áætlun um menntun 

þjálfara í leyfiskerfinu segir: 

Til að ná fram markmiðum um menntaða þjálfara getur félagið treyst á 

stuðning KSÍ til að vinna að áætlun um menntun þjálfara sinna, ef slíkt er 

ekki þegar fyrir hendi. Það þarf menntaða og hæfa þjálfara til að bæta 

knattspyrnuleikni yngri flokka á öllum sviðum (tæknilega, 

leikskipulagslega og líkamlega) ekki síður en keppnisliðsins. Unga 

leikmenn dreymir flesta um að komast í atvinnumennsku. Þeir eiga rétt á 

sem hæfustum þjálfurum þegar frá unga aldri. Það er einnig auðveldast 

að ná upp knattspyrnuleikni á aldrinum 10-14 ára. Ungir leikmenn þurfa 

því menntaða og hæfa unglingaþjálfara. Jafnframt hafa kröfurnar til 

þjálfara breyst mikið og samsetning liða verður æ fjölþjóðlegri. Þjálfarar 

þurfa því meiri þekkingu en áður (þjálfun í sálfræði og 

fjölmiðlaframkomu, félagslegum skilningi, tungumálakunnáttu, o.s.frv.). 



23 





Henni verður best náð í gegnum þjálfaranámskeið KSÍ. Menntun þjálfara 

er ekki bara æskileg fyrir félagið heldur hreinlega skylda. 

(Knattspyrnusamband Íslands 2005, 12. apríl) 

Kröfur leyfiskerfisins um menntun knattspyrnuþjálfara eru margar hverjar frábrugðnar 

reglugerð KSÍ frá 1997 en félög í efstu deild skulu fara eftir Leyfiskerfinu en ekki 

reglugerðinni. Samkvæmt Leyfiskerfinu verður félag að skipa yfirþjálfara og 

skilgreina skriflega réttindi hans og skyldur. Yfirþjálfarinn er ábyrgur fyrir vali, 

leikskipulagi og þjálfun keppnisliðs félagsins. Yfirþjálfarinn verður að hafa UEFA - 

Pro skírteini eða æðstu þjálfaragráðu KSÍ, þ.e. E-stig eða UEFA A þjálfaragráðu 

(ekki eru hægt að fá hana á Íslandi), þjálfaragráðu sem metin er sem sambærileg (og 

viðurkennd af UEFA sem slík) eða “viðurkenningu um hæfni” frá fræðslunefnd KSÍ 

(Knattspyrnusamband Íslands 2005, 12. apríl). 

Einnig skal hafa minnst einn þjálfara fyrir hvern aldursflokk 12 ára og eldri, 

þ.e. 2., 3. og 4.flokk, sem verður að hafa skírteini frá KSÍ eða jafngilt því sem 

samsvarar UEFA B þjálfaragráðu. Uns KSÍ hefur fengið heimild til að veita UEFA B 

gráðu, þá er gerð krafa um að þeir hafi lokið stigi IV hjá KSÍ (eða sambærilegu skv. 

eldra kerfi). Þjálfarar í 5. og 6. flokki, og þjálfarar yngri iðkenda skulu hafa lokið stigi 

II hjá KSÍ (B stigi í eldra kerfi). Þjálfarar í meistaraflokki skula hafa lokið æðstu 

menntun sem kennd er á Íslandi s.s. E-stigi (Knattspyrnusamband Íslands 2005, 12. 

apríl). 

Leyfiskerfi KSÍ hefur verið við gildi síðan sumarið 2003 og ef lið virða ekki 

reglur Leyfiskerfisins hefur KSÍ leyfi til að sekta þau félög. Þar sem mikill munur er á 

reglugerðinni frá 1997 og Leyfiskerfinu ákvað KSÍ að gefa liðunum keppnistímabilið 

2003 og 2004 til að aðlagast Leyfiskerfinu og beita ekki sektum ef liðin uppfylltu ekki 

kröfurnar. Félög fá viðvörun keppnistímabilið 2005 og sektir teknar upp 

keppnistímabilið 2006. 



24 





5 Niðurstöður 

Hér má sjá helstu niðurstöður rannsóknarinnar. Alls voru 328 þjálfarar að 

þjálfa lið á Íslandsmótum sumarið 2004. 273 þeirra (83%) eru karlmenn og 55 (17%) 

eru konur. Aðeins einn þjálfari hefur barna og unglingastig sem er gamalt stig sem 

ekki er kennt lengur og telst í dag til KSÍ I. Í viðauka 5 má sjá töflur sem sýna 

fjöldatölur á bak við myndirnar. 

5.1 Samtals réttindi þjálfara sumarið 2004 

Samtals réttindi þjálfara sumarið 2004 

25 

20 

22 

22 

Án réttinda 

KSÍ I Stig (A stig) 

KSÍ II Stig (B stig) 

% 

15 

10 

5 

0 

9 

8 

12 

7 

3 

8 

9 

KSÍ III Stig (C stig) 

KSÍ IV Stig 

UEFA B (D stig) 

KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 1. 

Mynd 1 sýnir hlutfallslega skiptingu réttinda allra þjálfara sumarið 2004. Alls 

voru 328 starfandi þjálfarar sumarið 2004 á Íslandi. Alls 53% þjálfara höfðu lokið 

KSÍ II eða minna. Hæsta hlutfall þjálfara var án réttinda eða 22% ásamt þeim sem 

höfðu lokið KSÍ II. Fæstir höfðu lokið KSÍ V eða aðeins 3%. 



25 





5.2 Karlkyns og kvenkyns þjálfarar 

Karlkyns þjálfarar 

25 

20 

20 

22 

Án réttinda 



% 

15 

10 

5 

0 

8 

8 

13 

7 

3 

8 

11 


KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 2. 

Mynd 2 sýnir hlutfallslega skiptingu réttinda karlkyns þjálfara sumarið 2004. 

Alls voru 273 karlar að þjálfa og 50% þeirra höfðu lokið KSÍ III eða meira. Flestir 

höfðu lokið KSÍ II eða 22% og fæstir lokið KSÍ V eða 3%. 80% þjálfara höfðu lokið 

einhverri menntun og 20% voru án réttinda. 

Kvenkyns þjálfarar 

% 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

32 

11 

31 

7 7 

5 

0 

5 

2 

Án réttinda 




KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 3. 

Mynd 3 sýnir hlutfallslega skiptingu réttinda kvenkyns þjálfara sumarið 2004. 

Alls voru 55 konur að þjálfa og einungis 26% þeirra höfðu lokið KSÍ III eða meira. 

68% þjálfaranna höfðu lokið einhverri menntun og 32% voru án réttinda. 



26 





5.3 Menntun þjálfara í karla- og kvennaflokkum 

Menntun þjálfara í karlaflokkum 

25 

20 

21 

21 

Án réttinda 



% 

15 

10 

5 

0 

8 

8 

14 

5 

3 

8 

12 


KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 4. 

Mynd 4 sýnir hlutfallslega skiptingu réttinda þjálfara í karlaflokkum óháð kyni 

þjálfara sumarið 2004. Alls voru 227 þjálfarar að þjálfa karlaflokka. 50% höfðu lokið 

KSÍ III eða meira og alls 21% án réttinda. 

Menntun þjálfara í kvennaflokkum 

30 

25 

20 

22 

28 

Án réttinda 




% 

15 

10 

5 

0 

7 

10 10 10 

2 

9 

2 

KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 5. 

Mynd 5 sýnir hlutfallslega skiptingu réttinda þjálfara í kvennaflokkum óháð 

kyni þjálfara sumarið 2004. Alls voru 125 þjálfarar að þjálfa kvennaflokka. Flestir 

höfðu lokið KSÍ II eða 28%. 43% þjálfara höfðu lokið KSÍ III eða meira. 22% þjálfara 

voru án réttinda. 



27 





5.4 Menntun eftir flokkum 

Hér að neðan sjáum við hvernig menntun þjálfara er eftir flokkum. 

5.4.1 Meistaraflokkur 

Meistaraflokkur karla 

20 

19 

19 

Án réttinda 


% 

15 

10 

5 

9 

14 

5 

9 

6 

5 

14 



KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

0 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 6. 

Mynd 6 sýnir hlutfallslega skiptingu réttinda þjálfara í meistaraflokki karla 

sumarið 2004. Alls voru 19% án réttinda. Flestir þjálfarar höfðu lokið E-stigi eða 19% 

og 14% höfðu lokið við KSÍ II eða KSÍ VI. 

Meistaraflokkur kvenna 

% 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

11 

7 

14 

7 

4 

28 

4 

18 

7 

Án réttinda 




KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 7. 

Mynd 7 sýnir hlutfallslega skiptingu réttinda þjálfara í meistaraflokki kvenna 

sumarið 2004. Langflestir hafa lokið UEFA-B eða 28% og næstflestir hafa lokið KSÍ 

VI eða 18%. 11% eru án réttinda. 



28 





5.4.2 2.flokkur 

2. flokkur karla 

% 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

14 

4 

0 

7 

26 

7 7 

14 

21 

Án réttinda 




KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 8. 

Mynd 8 sýnir hlutfallslega skiptingu réttinda þjálfara í 2. flokki karla sumarið 

2004. Alls voru 28 þjálfarar að þjálfa í 2. flokki karla og 75% þeirra höfðu lokið við 

KSÍ IV eða meira. Flestir hafa lokið KSÍ IV eða 26% og 21% hefur lokið E-stigi. Alls 

14 % þjálfara voru án réttinda. 

2. flokkur kvenna 

30 

25 

20 

19 

26 

23 

Án réttinda 




% 

15 

10 

5 

0 

3 

13 

10 

3 3 

0 

KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 9. 

Mynd 9 sýnir hlutfallslega skiptingu réttinda þjálfara í 2. flokk kvenna sumarið 

2004. Alls voru 31 þjálfarar að þjálfa 2. flokk kvenna og 39% hafa lokið við KSÍ IV 

eða meira. Flestir þjálfarar hafa lokið við KSÍ III eða 26%. Alls 19% þjálfara voru án 

réttinda. 



29 







% 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

30 

8 

17 

8 

13 

6 

4 

10 

4 

Án réttinda 




KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 10. 


2004. Alls voru 38 þjálfarar að þjálfa í 3. flokki karla. 30% þjálfara eru án réttinda og 

flestir hafa lokið KSÍ II eða 17%. 


% 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

23 

3 

26 

15 15 

5 

3 

10 

0 

Án réttinda 




KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 11. 

Mynd 11 sýnir hlutfallslega skiptingu réttinda þjálfara í 3. flokki kvenna 

sumarið 2004. Alls voru 39 þjálfarar að þjálfa í 3. flokki kvenna. 48% þeirra hafa 

lokið við KSÍ III eða meira en enginn hefur lokið við E-stigið. Flestir hafa lokið KSÍ 

II eða 26%. Alls voru 23% þjálfara voru án réttinda. 



30 







20 

20 

18 

Án réttinda 


% 

15 

10 

5 

0 

10 

14 

10 

8 

2 

4 

14 



KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 12. 


2004. Alls voru 50 þjálfarar að þjálfa í 4. flokki karla. Flestir hafa lokið við KSÍ II eða 

20% og næst kemur KSÍ IV en 18% hafa lokið því. Alls 10% þjálfara voru án réttinda. 


% 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

28 

5 

35 

8 8 

13 

0 

3 

0 

Án réttinda 




KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 13. 


sumarið 2004. Alls voru 39 þjálfarar að þjálfa í 4. flokki kvenna og langflestir höfðu 

lokið KSÍ II eða 35%. 28% voru án réttinda og enginn hafði lokið KSÍ V eða E-stigi. 



31 







30 

25 

20 

24 

26 

24 

Án réttinda 




% 

15 

10 

5 

0 

6 

2 

4 

2 

6 6 

KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 14. 


2004. Alls voru 50 þjálfarar að þjálfa í 5. flokki karla og flestir hafa lokið KSÍ II eða 

26%. Næst kom KSÍ IV en 24% höfðu lokið því. Alls 24% voru án réttinda. 


% 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

19 

14 

32 

6 6 6 

0 

17 

0 

Án réttinda 




KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 15. 


sumarið 2004. Alls voru 36 þjálfarar að þjálfa í 5. flokki kvenna og flestir höfðu lokið 

KSÍ II eða 32%. 19% voru án réttinda en enginn var með KSÍ V eða E-stig. 



32 







% 

40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

22 

4 

36 

9 9 

2 

0 

11 

7 

Án réttinda 




KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 16. 


2004. Alls voru 56 þjálfarar að þjálfa í 6. flokki karla og 80% voru með KSÍ IV eða 

minna. Langflestir höfðu lokið KSÍ II eða 36% og 22% voru án réttinda. Enginn var 

með KSÍ V. 


30 

25 

20 

23 

19 

28 

Án réttinda 




% 

15 

10 

5 

0 

5 5 

10 

0 

10 

0 

KSÍ IV Stig 


KSÍ V stig 

KSÍ VI stig 

E stig 

Mynd 17. 


sumarið 2004. Alls voru 21 þjálfari að þjálfa í 6. flokki kvenna og 80% voru með KSÍ 

IV eða minna. Flestir eru með KSÍ II og alls 19% eru með KSÍ I. 10% höfðu lokið 

KSÍ VI en enginn var með KSÍ V eða E-stig. 23% voru án réttinda. 



33 





5.5 Hverjir standast kröfur menntunarkerfis KSÍ 

Hér að neðan er hægt að sjá hvort þjálfarar á Íslandi sumarið 2004 uppfylltu 

kröfur reglugerðar KSÍ um þjálfaramenntun í sínum flokki samkvæmt gömlu 

reglugerðinni. 

Tafla 7. Hversu hátt hlutfall þjálfara stóðst menntunarkröfur KSÍ sumarið 2004. 

Þjálfun 

Hlutfall þeirra sem 

uppfylla kröfur KSÍ 

Hlutfall þeirra sem 

uppfylla ekki kröfur KSÍ 

Landsbankadeild karla 80% 20% 

Landsbankadeild kvenna 75% 25% 

1. deild karla 80% 20% 


1. deild kvenna 85% 15% 


2. flokkur karla 82% 18% 

2. flokkur kvenna 78% 22% 




7 manna lið 81% 19% 



34 





5.6 Þjálfarar án réttinda 

5.6.1 Án réttinda 

Án Réttinda 

% 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

19 

11 

19 

14 

Meistarfl 2. 

flokkur 

30 

23 

3. 

flokkur 

10 

28 

4. 

flokkur 

flokkar 

24 

19 22 23 

5. 

flokkur 

6. 

flokkur 

Karlar 

Konur 

Mynd 18. 

Mynd 18 sýnir kynjahlutfall þjálfara án réttinda skipt eftir flokkum. Af 328 

þjálfurum voru 71 án réttinda eða 22%. Alls 19% þjálfara í meistaraflokki karla voru 

án réttinda og 11% í meistaraflokki kvenna. Hátt hlutfall var í 3. flokki karla en alls 

30% þjálfara í 3. flokki karla voru án réttinda og 23% í 3. flokki kvenna. 

5.6.2 Kynjahlutfall þjálfara án réttinda 

Kynjahlutfall þjálfara án réttinda 

24% 

Karlar 

Konur 

76% 

Mynd 19. 

Mynd 19 sýnir kynjahlutfall þeirra þjálfara sem voru án réttinda. Af 71 

þjálfurum sem voru án réttinda voru 76% karlar (54 talsins) og 24% konur (17 

talsins). 



35 





5.6.3 Staðsetning þjálfara án réttinda 

Hér að neðan er mynd af Íslandi og á henni má sjá dreifingu þeirra þjálfara 

sem voru án réttinda sumarið 2004. Fyrir neðan er sagt frá fjölda þjálfara án réttinda í 

hverju bæjarfélagi. 

Reykjavík og nágrenni 21 

‣ Reykjavík 10 

‣ Garðabær 1 

‣ Kópavogur 1 

‣ Álftanes 2 

‣ Hafnafjörður 4 

‣ Mosfellsbær 1 

‣ Seltjarnarnes 2 

Ísafjörður/Bolungarvík 4 

Vopnafjörður 4 

Reykjanesbær 3 

Selfoss 3 

Borgarnes 3 

Egilsstaðir 3 

Dalvík 3 

Hvolsvöllur 3 

Siglufjörður 2 

Sauðárkrókur 2 

Mynd 20. 

Eigandi Jóhann G. Kristinsson 

Hornafjörður 2 

Hveragerði 2 

Grenivík 2 

Akureyri 1 

Vestmannaeyjar 1 

Akranes 1 

Grindavík 1 

Húsavík 1 

Blöndós 1 

Reyðarfjörður 1 

Neskaupsstaður 1 

Eyrabakki 1 

Þorlákshöfn 1 

Fáskrúðsfjörður 1 

Djúpivogur 1 

Hofsós 1 

Árskógarströnd 1 



36 





6 Umræður 

Menntun 

Knattspyrnuþjálfarinn hefur í mörg horn að líta. Starf hans felst í fleiru en bara 

að mæta á æfingar og stjórna þeim ásamt því að mæta með lið sitt í leiki. Þjálfarinn 

þarf að hugsa um lið sitt á hverri stundu. Hann þarf að hugsa um hvers konar þjálfun 

hentar því liði sem hann er með og þeim einstaklingum sem í því eru. En skyldu allir 

hafa getu til þess að verða góðir knattspyrnuþjálfarar? Allavega hafa allir jafna 

möguleika til þess að verða góðir knattspyrnuþjálfarar. 

Maðurinn fæðist ekki með alla þá þekkingu sem þarf til þess að verða góður 

knattspyrnuþjálfari. Hvernig mannslíkaminn er uppbyggður og hvernig hann bregst 

við álagi er eitthvað sem tekur tíma að læra. Knattspyrnuleikurinn og allt sem að 

honum fylgir, öll atvik, allar reglur og það hvernig bregðast skal við er ekki vitneskja 

sem allir hafa að öllu óbreyttu. Ekki er nóg að hafa verið leikmaður í mörg ár en að 

sjálfsögðu hjálpar það til vegna þeirrar þekkingar sem reynslan veitir eftir mörg ár, en 

það er ekkert sem segir að leikmenn viti af hverju þjálfunin er eins og hún er. Oft á 

tíðum framkvæma þeir æfingarnar sem þjálfarinn setur þeim fyrir án þess að vita til 

hvers og hvaða áhrif hún hefur. Fullorðnir leikmenn sem settir eru í þjálfun í yngri 

flokkum eiga það til að færa fullorðinsþjálfunina sem þeir hafa stundað í mörg ár yfir 

á börnin og unglingana. Það er ekki sanngjarnt né árangursríkt þar sem að börn og 

unglingar hafa ekki sama líkamlega né andlegan þroska og fullorðnir. 

Knattspyrnuþjálfarinn þarf að hafa mikla þekkingu á öllu því sem starfi hans fylgir og 

með því að mennta sig statt og stöðugt í þjálfunarfræðum, öðlast hann þá þekkingu 

hvort sem hún er á vettvangi barna- og unglingaþjálfunar eða fullorðinsþjálfunar. Eftir 

þjálfaramenntun á námskeiðum mun áralöng þjálfun veita þá reynslu á vettvangi sem 

bætir knattspyrnuþekkinguna. 

Hver er menntun knattspyrnuþjálfara á Íslandi? 

Rannsóknin sýndi það að 78% allra knattspyrnuþjálfara á Íslandi hafa 

einhverja þjálfaramenntun í knattspyrnu. (sjá mynd 1). 51% allra knattspyrnuþjálfara 

hafa KSÍ I til KSÍ IV réttindi og geta því sótt um að fá að taka UEFA B 

þjálfararéttindi en 27% þjálfara hafa lokið þeim réttindum og eru því viðurkenndir 

þjálfarar hjá UEFA. Meira en helmingur allra þjálfara á Íslandi eða 53% hafa einungis 



37 





KSÍ II réttindi eða minna. Þegar námskrá KSÍ stigana er skoðuð virðist það ekki mikil 

menntun. Samkvæmt því mega 53% allra knattspyrnuþjálfara þjálfa í 1. deild kvenna 

og 3. deild karla eða í 2. flokki karla og kvenna eða yngra (sjá töflu 6). Kröfurnar 

mættu vera meiri t.d. hvað varðar meistaraflokkana. Það er óeðlilegt að þjálfari 3. 

deildar liðs karla þurfi einungis að hafa KSÍ I réttindi á meðan þjálfari 2. deildar liðs 

karla þarf að hafa KSÍ III réttindi. Það eru áþekkir leikmenn sem þessir tveir þjálfa. 

Einnig vekur það athygli að hjá liði í 1. deild kvenna þarf 2.flokks þjálfarinn að vera 

með KSÍ II réttindi á meðan meistaraflokksþjálfarinn þarf einungis að hafa KSÍ I 

réttindi. Það er óeðlilegt og því er mjög jákvætt að reglugerð um menntun 

knattspyrnuþjálfara skuli vera tekin til endurskoðunar. Kröfurnar verða að hækka! 

Alls voru 273 karlar (83%) og 55 konur (17%) að þjálfa knattspyrnu sumarið 

2004. Þar sem að þetta er ólíkur fjöldi kynjanna verður að skoða niðurstöðurnar 

hlutfallslega. Þegar niðurstöðurnar eru skoðaðar hvað varðar stöðu karlkyns- og 

kvenkynsþjálfara þá kemur ýmislegt í ljós (sjá myndir 2 og 3). 32% allra kvenkyns 

knattspyrnuþjálfara í landinu eru án réttinda eða um þriðjungur sem er mjög mikið á 

meðan 20% karlkynsþjálfara eru án réttinda. 42% karla hafa klárað KSÍ IV eða hærri 

stig á meðan aðeins 19% kvenna hafa klárað það sama. Það sýnir að hlutfallslega 

færri konur halda áfram í námi til þess að ná sér í meiri þjálfararéttindi. Það virðist því 

vera að þjálfarastarfið höfði meira til karla en kvenna. 

Þegar niðurstöður varðandi þjálfaramenntun í karlaflokkum og kvennaflokkum 

(sjá myndir 4 og 5) eru skoðaðar má sjá að menntun þjálfara í karlaflokkum er nánast 

alveg sú sama og menntun karlkynsþjálfara. Því má draga þá ályktun að næstum allir 

þjálfarar í karlaflokkum eru karlar. Þjálfaramenntun í kvennaflokkum er hins vegar 

mun meiri en menntun kvenkynsþjálfara og því má álykta að mjög margir þjálfarar í 

kvennaflokkum eru karlar. Það er rökrétt útfrá fjöldatölum en einungis 55 konur voru 

starfandi þjálfarar sumarið 2004. Það vantar ef til vill fleiri konur í 

knattspyrnuþjálfun. Karlaþjálfararnir hækka menntunina í kvennaflokkunum og því 

er menntun í karlaflokkum og í kvennaflokkum frekar svipuð. Hún er þó aðeins hærri 

í karlaflokkum og má þar helst sjá mun í því að 12 % þjálfara í karlaflokkum hafa 

lokið efsta stigi (E – stigi) en aðeins 2% þjálfara í kvennaflokkum hafa lokið því stigi. 

Þegar bornar eru saman niðurstöður um þjálfaramenntun á milli flokka (myndir 

6-17) má sjá að menntunin fer minnkandi eftir því sem að yngri aldursflokkar eiga í 

hlut. Það er ekki óeðlilegt þar sem að kröfur um þjálfaramenntun eru minni í yngri 

aldursflokkum og fara hækkandi í eldri aldursflokkum. Ef skoðaður er t.d. munur á 



38 





menntun þjálfara í meistaraflokki karla og í 6. flokki karla þá sést að 44% þjálfara 

hafa lokið UEFA B prófi eða hærra í meistaraflokki á meðan aðeins 20% hafa lokið 

sambærilegri menntun í 6. flokki. Ef skoðaðir eru sömu flokkar með tilliti til þeirra 

sem aðeins hafa lokið KSÍ II stigi eða minna má sjá að 42% hafa gert það í 

meistaraflokki á meðan 62% hafa það í 6. flokki. Þegar kvennaflokkarnir eru skoðaðir 

á sama hátt varðandi KSÍ II stig og minna, sést að hlutfall þjálfara með einungis þá 

menntun fer hækkandi þegar komið er í yngri aldursflokka. Í öðrum flokki kvenna 

hafa 35% lokið við KSÍ II stig eða minna en í 4. flokki kvenna er hlutfallið strax 

komið upp í 68% og helst svipað niður í 6. flokk. 

Þegar þetta er skoðað kemur upp sú spurning hvort það sé mikilvægara að hafa 

menntaða þjálfara á efri stigum frekar en í yngri aldursflokkum Er ekki mikilvægt að 

sá sem að þjálfar ungt fólk kunni það mikið í knattspyrnufræðum að hann geti kennt 

börnum alveg réttan grunn og tækni svo að það skili árangri í framtíðinni? Þetta er 

spurning sem hægt er að velta mikið fyrir sér og koma með ýmis rök með eða á móti. 

Það fyrirkomulag er ríkjandi innan knattspyrnuheimsins að þjálfarar á efri stigum hafa 

meiri menntun heldur en þeir sem þjálfa á yngri stigum. Með því er verið að koma í 

veg fyrir að leikmenn staðni þegar þeir eldast og geti ávallt verið að læra eitthvað nýtt 

af þjálfaranum sínum. Þannig mun knattspyrnuleikurinn halda áfram að þróast til hins 

betra. Knattspyrnuleikurinn að vissu leyti ólíkur á efsta stigi og í yngri stigum og 

verður sífellt flóknari þegar ofar dregur. Líkamlegar kröfur verða miklu meiri þannig 

að mikill munur er á þjálfun barna og fullorðinna. Réttindastigin taka mið af hverjum 

aldursflokki fyrir sig og því er mikilvægt að þjálfarar séu menntaðir við hæfi þeirra 

aldursflokka sem þeir þjálfa. Með því að setja reglugerðir er hægt að vinna statt og 

stöðugt að því að bæta menntun þjálfara og sjá til þess að fleiri iðkendur hafi 

menntaða þjálfara. Það mun skila árangri hjá þessum iðkendum í framtíðinni. 

Niðurstöður rannsóknarinnar sýna glögglega hversu stórt hlutfall þjálfara 

stóðst kröfur menntunarkerfis KSÍ sumarið 2004 (sjá töflu 7). 80 % þjálfara stóðst 

kröfur í Landsbankadeild karla og 75% í Landsbankadeild kvenna. Með tilkomu 

leyfiskerfis KSÍ munu þessar tölur væntanlega fara upp í 100% sem að er eðlilegt fyrir 

lið í efstu deild. Athygli vekur að einungis 60% þjálfara í 2. deild karla uppfylltu 

kröfur KSÍ um að hafa KSÍ III stig. Það verður að teljast frekar döpur staðreynd. Hins 

vegar uppfylltu 90% þjálfara í 4. flokki karla, kröfur um KSÍ I stig. 

Það vekur athygli að 22% allra þeirra sem voru að þjálfa knattspyrnu sumarið 

2004 voru án réttinda. Með auknum kröfum á undanförnum árum hvað varðar 



39 





þjálfaramenntun er það dálítið skrýtið að svo margir skuli vera án þjálfararéttinda. 

Innan þessara 22% eru þjálfarar sem hafa ákveðna menntun á þessu sviði t.d. frá 

Íþróttaskólanum að Laugarvatni eða erlendis frá án þess þó að hafa sótt námskeið á 

vegum KSÍ. Til þess að öðlast réttindi frá KSÍ þarf að skila inn gögnum til 

Fræðslunefndar um menntun sem hver og einn hefur gengið í gegnum. Fræðslunefnd 

KSÍ tekur hvern og einn einstakling og metur hann samkvæmt ákveðnu kerfi inn í KSÍ 

stigin. Margir þessara einstaklinga sem hafa ekki réttindi hafa einfaldlega ekki skilað 

inn gögnum um sína menntun og eru því skráðir án réttinda inn í mótakerfi KSÍ. 

Erlendir þjálfarar fá ekki viðurkennd þjálfararéttindi frá knattspyrnusamböndum í 

þeirra heimalandi og eru því skráðir án réttinda hér á landi. En innan þessara 22% eru 

líka einstaklingar sem hafa enga þjálfaramenntun. Það eru t.d. einstaklingar sem hafa 

verið í knattspyrnu án þess þó að hafa verið í íþróttatengdu námi og eru látnir í þjálfun 

yngri flokka hjá því félagi sem þeir leika með eða hafa leikið með. Hjá minni liðum 

getur oft verið erfitt að manna allar þjálfarastöður og því eru áhugamenn stundum 

ráðnir til starfa án þess að hafa til þess réttindi. Hæsta hlutfall þjálfara án réttinda var í 

3. flokki karla (30%) og í 4. flokki kvenna (28%). 

Umræða hefur verið á þann veg að erfitt sé að fá menntað fólk til starfa við 

íþróttaþjálfun og kennslu á landsbyggðinni. Þegar staðsetning þjálfara án réttinda er 

skoðuð (mynd 20) má sjá að í Reykjavík og nágrenni eru 21 þjálfari án réttinda, á 

vesturlandi eru 4 þjálfarar án réttinda, á Vestfjörðum eru 4 þjálfarar án réttinda, á 

norðurlandi eru 14 þjálfarar án réttinda, á austurlandi eru 13 þjálfarar án réttinda og í 

Vestmannaeyjum, suðurlandi og á Suðurnesjum eru 15 þjálfarar án réttinda. Virðist 

þetta vera frekar jöfn skipting miðað við fjölda liða í þessum landshlutum. 

Samanburður við fyrri rannsóknir 

Ef niðurstöður þessarar rannsóknar eru bornar við þær niðurstöður sem 

Fræðslunefnd KSÍ fékk árið 1996 kemur í ljós að 27% þjálfara sumarið 2004 eru með 

UEFA B menntun eða meira en aðeins 14,8% þjálfara voru með D stig (sama og 

UEFA B) eða meira. Út frá þessum tölum er hægt að álykta að menntun þjálfara hefur 

aukist á Íslandi undanfarin ár. Helstu ástæður fyrir því er að KSÍ hefur aukið 

menntunarkröfurnar, þjálfarar eru áhugasamari um að mennta sig og fleiri 

þjálfaranámskeið eru í boði fyrir þá. Hafa skal þó í huga að ekki er vitað um 

svarhlutfall úr rannsókn Fræðslunefndar KSÍ árið 1996 og því gefa niðurstöðurnar 

ekki alveg rétta mynd. 



40 





Ef við lítum að niðurstöður úr rannsókn Ólafs og Sveins frá árinu 2004 kemur 

í ljós að aðeins 2% þjálfara í 5., 4. og 3. flokki karla og kvenna á höfuðborgarsvæðinu 

voru án réttinda en alls 22% voru án réttinda í sömu flokkum yfir allt landið sumarið 

2004. Þessar niðurstöður koma svolítið á óvart þar sem kröfur til þjálfara um að hafa 

einhverja menntun eru að aukast. Líklegt er að þjálfarar í þessum flokkum á 

landsbyggðinni eru illa menntaðir og fengnir til að fylla lausar þjálfara stöður þótt þeir 

hafi enga menntun. Skemmtilega kom á óvart að 5% þjálfara voru með UEFA A 

réttindi en enginn á Íslandi er með þá gráðu samkvæmt mótakerfi KSÍ og eins og áður 

sagði hefur umsókn KSÍ um að fá að útskrifa þjálfara með UEFA A réttindi ekki verið 

samþykkt. Einnig voru 2% þjálfara með Barna og Unglingastig en það stig er ekki 

lengur til en er eins og áður sagði sama og KSÍ I stig. 

Ef við lítum á rannsókn Eysteins og Ingva frá árinu 2003 kemur í ljós að 70% 

þjálfara voru með KSÍ III menntun eða minna í 5. og 4. flokki karla á 

höfuðborgasvæðinu. Alls voru 55% þjálfara með sömu menntun í þessum flokkum 

yfir allt landið sumarið 2004. Út frá þessum tölum er hægt að álykta að þjálfarar í 

þessum flokkum hafa meiri menntun á landsvísu en á höfuðborgarsvæðinu. 

Í þessari rannsókn er notast við mótakerfi KSÍ til þess að fá upplýsingar um 

þjálfara en í fyrri rannsóknum var sendur út spurningalisti á þjálfara og þeir beðnir um 

að segja til um menntun sína. Þjálfarar svöruðu væntanlega með sinni bestu vitund en 

gerðu sér ekki alveg grein fyrir hversu mikla menntun þeir höfðu. 

Afrakstur verkefnisins 

Eins og áður hefur komið fram var tilgangur þessarar rannsóknar sá að kanna 

menntun allra knattspyrnuþjálfara á landinu sumarið 2004 svo að KSÍ gæti lagt fram 

nýja reglugerð árið 2005 um menntun knattspyrnuþjálfara. Nýja reglugerðin á að taka 

mið af gömlu reglugerðinni og Leyfiskerfi KSÍ og á að auka kröfur um 

þjálfaramenntun í samræmi við það. Á fundi sínum þann 15. apríl 2005 samþykkti 

stjórn KSÍ þessa nýju breytingu á reglugerð um menntun knattspyrnuþjálfara. 

Reglugerð um menntun knattspyrnuþjálfara: 

1.gr. Allir þjálfarar sem starfa fyrir knattspyrnuhreyfinguna á Íslandi skulu hafa 

fullnægjandi og viðeigandi menntun til þeirra þjálfarastarfa sem þeir vinna. Með 

hugtakinu þjálfari er hér átt við hvern þann sem kennir íþróttir og skipuleggur og 

stjórnar knattspyrnuæfingum og knattspyrnuleikjum. 



41 





2. gr. Félög skulu gera kröfur til þjálfara sinna um menntun samkvæmt eftirfarandi: 

Tafla 13. Ný reglugerð um menntun knattspyrnuþjálfara á Íslandi frá 2005. 

Þjálfun 

Námskeið skv. Kennsluskrá KSÍ 

Landsbankadeild karla og UEFA B og VI. Stig eða stig (þjálfarar í 

kvenna, 1. deild karla 

Landsbankadeild karla skulu hafa æðstu menntun 

sem KSÍ býður upp á hverju sinni skv. 

Leyfiskerfinu 

2. deild karla, 3. deild karla, 1. UEFA B 

deild kvenna og 2. flokkur 

3. og 4. flokkur III. stig – Þjálfarar 3. og 4. flokks karla þurfa þó 

UEFA B skv. Leyfiskerfinu. 

5.6.7. og 8. flokkur og flokkar II. stig 

þar sem eingöngu er keppt í 7 

manna liðum 

3. gr. Þjálfarar með UEFA B þjálfaragráðu þurfa að sækja sér endurmenntun, 

lágmark 15 tíma á 3 ára fresti til að viðhalda réttindum sínum. Fræðslunefnd KSÍ 

ákvarðar hvað telst gild endurmenntun til endurnýjunar á UEFA B 

þjálfararéttindunum. 

4. gr. Fræðslunefnd KSÍ metur hvaða réttindi nám/námskeið á Íslandi og erlendis 

veita og hvaða réttindi útlendingar hafa til þjálfunar á Íslandi. 

5. gr. Fræðslunefnd KSÍ er heimilt að veita undanþágu frá ákvæðum í 1. grein, ef 

viðkomandi þjálfari skráir sig á þau námskeið sem hann hefur ekki lokið. Þá getur 

Fræðslunefnd KSÍ veitt þeim þjálfurum I. – VI. stigs réttindi sem hafa feril að baki, ef 

sérstök ástæða þykir til. 

Skýring: Kröfur um menntun þjálfara aukin í öllum flokkum (Knattspyrnusamband 

Íslands 2005, 18 apríl). 

Í þessari nýju reglugerð má sjá að menntunarkröfur hafa verið auknar og 

samræmdar mun betur en áður var. Sjá má að þjálfarar í 2. og 3. deild karla þurfa nú 

að hafa sömu menntun og kröfurnar auknar upp í UEFA B réttindi. Einnig má sjá að 

þjálfari meistaraflokks í 1. deildar liði kvenna verður nú að hafa UEFA B réttindi eða 

þau sömu og þjálfari 2. flokks kvenna sem áður þurfti að hafa meiri menntun. Þessi 

nýja reglugerð hækkar menntunarkröfur á öllum stigum nema hjá liðum í 

Landsbankadeild karla en þar skulu þjálfarar hafa æðstu menntun sem KSÍ býður upp 

á hverju sinni. Æðsta menntun sem KSÍ hefur boðið upp á fram til þessa er VI stig. 

VII stig verður kennt í fyrsta skipti í apríl 2005 og enn er beðið eftir samþykki frá 

UEFA um UEFA A réttindi. Menntunarkröfur fyrir yngstu aldursflokkana hafa einnig 



42 





hækkað úr KSÍ I stigi upp í KSÍ II stig. Því er ljóst að allir þeir þjálfarar sem aðeins 

hafa KSÍ I stig hafa ekki réttindi til þess að þjálfa neina aldursflokka og geta því 

aðeins verið aðstoðarmenn þjálfara. Þjálfarar í 1. deild kvenna og í 3. deild karla eru 

þeir þjálfarar sem þurfa að bæta menntun sína mest til þess að standast kröfur nýju 

reglugerðarinnar. Áður þurftu þeir aðeins að vera með KSÍ I stig en þurfa nú að hafa 

UEFA B réttindi. 

Ef skoðað er hversu stór hluti þjálfara sem voru að þjálfa sumarið 2004 myndi 

standast þær kröfur sem samþykktar hafa verið nú kemur í ljós að hlutfallið hefur 

lækkað töluvert frá fyrri kröfum enda eðlilegt þar sem að kröfurnar hafa hækkað 

talsvert. 

Tafla 14. Hlutfall knattspyrnuþjálfara sumarið 2004 sem myndu standast kröfur nýju 

reglugerðarinnar. 

Þjálfun 

Hlutfall þeirra sem uppfylla 

kröfur KSÍ 

Hlutfall þeirra sem uppfylla ekki 

kröfur KSÍ 

Landsbankadeild karla 80% 20% 

Landsbankadeild kvenna 75% 25% 



1. deild kvenna 46% 54% 




3. flokkur karla hjá félögum í 

40% 60% 


4. flokkur karla hjá félögum í 

40% 60% 


3. flokkur karla hjá öðrum 

32% 68% 

félögum en í Landsbankadeild 

karla 


4. flokkur karla hjá öðrum 

50% 50% 

félögum en í Landsbankadeild 

karla 






Eins og sést í töflu 14 hefur stór hluti þeirra þjálfara sem störfuðu sumarið 2004 ekki 

nægilega menntun til þess að standast kröfur fyrir sumarið 2005. Leyfiskerfi KSÍ 

kemur að vísu þarna inn í og hækkar menntunarkröfur þjálfara í 3. og 4. flokki karla 

hjá öllum þeim liðum sem leika í Landsbankadeild karla. Hlutfallið í 2. og 3. deild 

karla og 1. deild kvenna myndi ekki ná 50% og sömu sögu má segja um þjálfara í 2. 



43 





flokki – 5. flokks hjá báðum kynjum. Því er ljóst að það verður að gera átak í 

menntunarmálum þjálfara á næstu misserum. 



44 





7 Lokaorð 

Í nútíma samfélagi er menntun einstaklinga mjög mikilvæg. Enginn fæðist læknir eða 

kennari. Fólk verður að hafa fyrir hlutunum og mennta sig á þeim vettvangi sem það 

hefur áhuga á. Fólk eyðir fjölda ára á skólabekk til að ná sér í þá bestu menntun sem 

völ er á svo það verði hæft í sínu starfi þegar það kemur út á vinnumarkaðinn. 

Menntun þjálfara er enginn undantekning þar á. 

Markmið rannsóknarinnar var að komast að hver menntun knattspyrnuþjálfara 

á Íslandi var árið 2004. Út frá niðurstöðum rannsóknarinnar ætlaði KSÍ að semja nýja 

reglugerð um menntun þjálfara því gamla reglugerðin var orðin gömul og ekki í takt 

við tímann. Með tilkomu Leyfiskerfis KSÍ 2003 jukust menntunarkröfur þjálfara í 

efstu deild karla og þær kröfur voru ekki í samræmi við gömlu reglugerðina. Því var 

tilvalið að semja nýja reglugerð en hún var samin af Fræðslunefnd KSÍ og samþykkt 

af stjórn KSÍ á stjórnarfundi KSÍ 14. apríl 2005. Í nýju reglugerðinni eru kröfur 

þjálfara um menntun auknar til muna og ljóst er að margir þjálfarar þurfa að auka við 

sig menntun ef þeir ætla að standast nýju kröfurnar. 

Gaman verður að sjá á næstu árum hversu mikil áhrif nýja reglugerðin mun 

hafa á þjálfara, menntun þeirra og aðsókn á þjálfaranámskeið KSÍ. Tilvalið væri að 

gera alveg eins rannsókn eftir 2-3 ár og sjá hvort menntun þjálfara hefur aukist og þá 

hversu mikið. 

Ný reglugerð KSÍ um menntun þjálfara er afrakstur þessarar rannsóknar og 

undirritaðir stoltir að sjá hversu mikil áhrif hún hefur haft. Rannsóknin var viðamikil 

enda sú stærsta sem gerð hefur verið á þessu sviði á Íslandi. Vinna við hana var 

krefjandi og oft á tíðum erfið en alveg þess virði. 



45 





Ritaðar heimildir: 

8 Heimildaskrá 

Auðbjörg Íris Stefánsdóttir. 1997. Staða og menntun knattspyrnuþjálfara. Lokaritgerð 

frá Kennaraháskóla Íslands, Íþróttabraut. 

Eysteinn Pétur Lárusson og Ingvi Sveinsson. 2003. Þjálfun barna og unglinga í 

knattspyrnu -Umfjöllun um ýmis atriði er varða knattspyrnuþjálfu -. 

Lokaritgerð frá Kennaraháskóla Íslands. 

Fræðslunefnd ÍSÍ. 1992. Íþróttasálfræði. Íþróttasamband Íslands, Reykjavík. 

Fræðslunefnd KSÍ. 1996. Könnun á menntun starfandi þjálfara 1996. 

Knattspyrnusamband Íslands, Reykjavík. 

Gunnar Svanbergsson og Ragnhildur Jónsdóttir. 1992. Hve glöð er vor æska. Um 

þjálfun barna og unglinga. B.S. ritgerð í sjúkraþjálfun við Háskóla Íslands. 

Gjerset, Asbjörn, Kjell Haugen og Per Holmstad. 1999. Þjálffræð. Anna Dóra 

Antonsdóttir íslenskaði. ÍSÍ og Iðnú, Reykjavík. 

Handbók KSÍ 2004. 2004. Geir Þorsteinsson annaðist ritstjórn. Knattspyrnusamband 

Íslands, Reykjavík. 

Janus Guðlaugsson. 1995. Kennslu- og æfingaskrá fyrir barna og unglingaþjálfun í 

knattspyrnu. Knattspyrnusamband Íslands, Reykjavík. 

Knattspyrnusamband Íslands. 2005. Skjal sent í tölvupósti, Þjálfunarmenntunarkerfi 

KSÍ. 11 febrúar. 

Knattspyrnusamband Íslands. 2005. Skjal sent í tölvupósti, Þátttaka á 

þjálfaranámskeiðum KSÍ 1992-2004. 15 febrúar. 

Ólafur Sigfús Benediktsson og Sveinn Þórir Þórðarson. 2004. Ungur nemur gamall 

temur. Lokaritgerð frá Kennaraháskóla Íslands, Íþróttabraut. 

Sigurður Á Friðþjófsson og Víðir Sigurðsson. 1997. Knattspyrna í heila öld. 

Knattspyrnusamband Íslands, Reykjavík. 

Þjálfaramenntun – fræðslubælingur ÍSÍ. 1999. Íþrótta- og Óympíusamband Íslands, 

Reykjavík. 

Heimildir af neti: 

Íþrótta- og Ólympíusamband Íslands (ÍSÍ). 2005, 24. mars. Stefnuyfirlýsing um 

þjálfaramenntun.Vefslóð:http://www.isisport.is/isinew/stodsvid/menntun.ht 

m 

Knattspyrnusamband Íslands 2005, 25. febrúar. Stefnuyfirlýsing KSÍ um þjálfun barna 

og unglinga.Vefslóð: 

http://www.ksi.is/ksi/frædsluvefur/kennslugogn/1_stig/barnastefna_KSI_3.p 

df 

Knattspyrnusamband Íslands. 2005, 3. mars. UEFA B þjálfaragráða – Námsskrá. 

Vefslóð: http://www.ksi.is/ksi/frædsluvefur/namskra_uefa_b.pdf 

Knattspyrnusamband Íslands. 2005, 5. mars. Application for the UEFA A Coaching 

Licence. Vefslóð: 

http://www.ksi.is/ksi/Frettir/Tengifrettir2004/uefa_a_umsokn.pdf 

Knattspyrnusamband Íslands. 2005, 12.aríl. Fræðsluvefur KSÍ -um Leyfiskerfi KSÍ- 

Vefslóð:http://www.ksi.is/ksi/leyfisvefur/forsida.htm 



46 





Knattspyrnusamband Íslands. 2005, 18.apríl. Reglugerðabreytingar 2005. 

Vefslóð:http://www.ksi.is/ksi/Frettir/Tengifrettir2005/reglugerdarbreytingar 

_april2005.pdf 

Menntamáráðuneyti. 2005, 23. mars. Aðalnámskrá grunnskóla -Almennur hluti 1999-. 

Vefslóð:http://www.menntamalaraduneyti.is/media/MRN-rftfrettirogfraedsluefni-namskrar/alm_gr.rtf 



47 





9 Viðauki 

Viðauki 1: Bréf sem sent var á tölvupósti til forráðamanna aðildarfélaga 

KSÍ. 

Viðauki 2: Ítrekunarbréf til forráðamanna aðildarfélaga KSÍ. 

Viðauki 3: Námsskrá UEFA – B þjálfaragráðu. 

Viðauki 4: Námsskrá KSÍ V, VI, og VII þjálfaragráða. 

Viðauki 5: Töflur. 



48

Efnisyfirlit

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?