Doğa Fotoğrafçılığının Tanımı ve Etik Değerler Günlük yaĢantının ...

Doğa Fotoğrafçılığının Tanımı ve Etik Değerler
Günlük yaĢantının dertlerinden; yozlaĢmıĢ insan iliĢkilerinden, mekanik hayattan,
betonlardan ve asfalt yollardan bunalıp, güneĢi daha iyi görebilmek, rüzgarı daha iyi
hissedebilmek, kuĢların ve tabiattaki tüm canlıların varlığını daha iyi algılayabilmek için,
zaman zaman sırt çantamızı doldurup vururuz kendimizi yollara. ġehirlerden uzaklaĢtıkça,
aslında daha da yaklaĢırız özümüze. Ġnsanoğlu kendi yarattığı Ģeylerde değil, geldiği ve
yolculuğunun sonunda ulaĢacağı yerde, yani doğada bulabilir ancak gerçek huzuru. Ancak
onunla bütünleĢerek hayatın gerçekliklerini daha iyi tartabilir.
Doğaya çıkıĢ aĢamasında insanoğlu; mağarada yaĢadığı devirlerden bu yana
benliğinde taĢıdığı ve mağara duvarlarına yansıttığı, gördüğü olayları ve nesneleri kaydetme
iĢlemini; zaman süreci içerisinde yeni teknolojileri de kullanarak kaydetmeye devam
etmektedir. Aslında, yapmak istediğimiz Ģey zamanın akıĢı içerisinde değiĢecek, dönüĢecek
veya yok olacak olan bu anların ve doğanın, fotoğraf aracılığıyla dondurulması, onların tekrar
tekrar izlenebilmesi ve/veya baĢkalarıyla paylaĢılabilmesidir. Bu, hem doğaya hem de insanın
kendisine olumlu etkiler doğurabilecek bir davranıĢ Ģeklidir. Çekilen fotoğrafların diğer
insanlarla paylaĢımı sonucunda, izleyenlerin bir kısmı da doğadan etkilenerek, onu daha iyi
anlamaya ve yorumlamaya ya da fotoğraf makinelerini alarak, aktaran kiĢinin de yaptığı gibi
görüntülemeye çalıĢabileceklerdir.
Son aĢamada, yani görüntüleri sadece izleyen değil onları üreten kiĢi olmak
istediğimiz anda, doğa fotoğrafçılığının tanımını ve etik değerlerini bilerek çekim iĢlemine
koyulmamız gerekir. Bunlar, öncelikle doğaya olan saygı ve sevgiyi korumaya amacı ile,
fotoğrafçıların doğada fotoğraf çekerken kapılabileceği hırsları ve doğayı tahrip edebilecek
davranıĢlarını önlemeye yönelik kurallardır. Dünyanın neresinde bir doğa fotoğrafını sunarsak
sunalım, bahsedilecek etik değerlere uygun düĢmeyecek biçimde çekilmiĢ fotoğraflar kabul
görmeyeceği ve doğa fotoğrafı olarak değerlendirilmeyeceği gibi, beraberinde çeken kiĢinin
ismini de lekeleyecek sonuçlar doğurabilir.
Natural History Photography * kitabında doğa fotoğrafı tanımlamalarına göre doğa
fotoğrafının içermemesi gereken unsurlar Ģu Ģekilde özetlenebilir:
1- Renkli filtre kullanımı ile görüntünün doğal olmayan Ģekilde boyanması.
2- Ġnsana ait yapılar, evcil hayvanlar ve insan unsuru içeren her türlü Ģeyin görüntüde yer
alması.
3- Ürkecek veya rahatsız olabilecek derecede yakın mesafeden vahĢi hayvanların
görüntülenmesi (özellikle de yavru kuĢlar için geçerli).
4- Doğanın çekim esnasında insan eliyle Ģekilsel değiĢikliğe uğratılması veya tahrip edilmesi.
5- Doğanın çıplak varlığının bazı fotoğrafik teknikler kullanılarak değiĢikliğe uğratılması.

FIAP’ın (Uluslar Arası Fotoğraf Sanatı Federasyonu) doğa fotoğrafı tanımlaması ise
Ģu Ģekildedir**:
Doğa fotoğrafı, doğal bir yaĢam alanı içindeki canlı, evcil olmayan hayvanlar ve
tarımsal olarak yetiĢtirilmeyen bitkileri, jeolojik oluĢumları ve böceklerden buz dağlarına
kadar, doğal sürecin geniĢ çeĢitliliğini tanımlar. Evcil, kafes içinde saklanan veya her türlü
yöntemle özgürlüğü kısıtlanmıĢ hayvanlarla tarımsal olarak yetiĢtirilen bitkilerin fotoğrafları,
doğa fotoğrafı olarak değerlendirilemez. Ġnsanlar tarafından değiĢikliğe uğratılmıĢ bir çevreye
uyum sağlamaya çalıĢan baykuĢ ya da leylek gibi canlıların oluĢturduğu doğa konularıyla;
kasırga ve med-cezir dalgaları gibi çevreyi tekrar eski haline dönüĢtürmeye çalıĢan doğal
güçlerin izlerini taĢıyan görüntülerde, insan unsuru en az düzeyde olmak Ģartıyla kabul
edilebilir. Hangi fotografik araç kullanılırsa kullanılsın, orijinal görüntü fotoğrafçı tarafından
çekilmiĢ olmalıdır. Orijinal görüntüye yapılacak her türlü müdahale ve değiĢiklik, hataların
hafif bir rötuĢu ile sınırlı olup, orijinal görüntünün içeriğini değiĢtirmemelidir. Yukarıdaki
Ģartlar yerine getirildikten sonra, tüm doğa fotoğraflarında artistik becerinin en üst düzeyinin
kullanılması için her türlü çaba gösterilmelidir.
Bu tanımlamaların yanı sıra, doğa fotoğrafçılığında temel etik kurallardan birisi de
görüntülenecek olan canlının rahatının çekeceğiniz fotoğraftan daha önemli olduğudur. Eğer
fotoğraflıyacağınız canlıyı ürkütecek, rahatsız edebilecek davranıĢlar sergiliyorsanız, sırf daha
ilgi çekici bir görüntü yakalayım diye yaĢama alanına tecavüz ediyorsanız, görüntülemeye
çalıĢtığınız canlıya ve doğaya karĢı saygıyı kaybetmek üzeresiniz (veya kaybetmiĢsiniz)
demektir. Bu nedenle, canlıları önceden tanımadan, biyolojik döngülerini, habitatlarını,
davranıĢlarını ve yaklaĢabileceğiniz mesafelerle ilgili bilgileri almadan çekimlere
baĢlamamalısınız. Bunun için, örneğin kuĢların fotoğrafılanmasıyla ilgileniyorsanız bir kuĢ
gözlem veya ornitoloji kulübüne üye olmanızda ve konuyla ilgili eğitim almanızda yarar
vardır.
Ġster bir mağarada olun, isterseniz ormanda ya da herhangi bir tabiat parçasında,
görüntüleme iĢlemini yaparken ya da sadece dolaĢırken, Ģu genel kuralı da asla aklınızdan
çıkartmayın: Doğada; fotoğraftan baĢka bir Ģey alma, ayak izlerinden baĢka bir Ģey bırakma
ve zamandan baĢka bir Ģey öldürme!***
Yazan: Baybars SAĞLAMTĠMUR
Kaynakça:
* Natural History Photography, Academic Press Inc., London, 1974.
**www.fiap.net
***Anonim söz