0446-7965
Europejski DzieÅ JÄzyków - Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
Europejski DzieÅ JÄzyków - Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
języki w Europie<br />
główny nośnik wszystkich innych treści i tradycji kulturowych<br />
oraz najmniejszych elementów informacji, istnieje tak długo,<br />
jak o niego dbamy i pielęgnujemy go. Zagadnienie korzyści<br />
ewolucyjnych różnorodności kulturowej i językowej ludzkości<br />
niedawno zwróciło uwagę neodarwinistycznych antropologów<br />
i socjobiologów. Założyli oni, że sukces ludzkości pod względem<br />
ewolucyjnym uzależniony jest w znacznej mierze od umiejętności<br />
współpracy, komunikacji, okazywania solidarności i budowania<br />
zaufania. Opracowane przez nich modele komputerowe w przekonujący<br />
sposób wykazują znaczenie zaufania i umożliwiają<br />
analizę warunków jego rozwoju. Obecnie uważa się, że tendencja<br />
grupy polegająca na ograniczaniu jej wielkości, na przykład na<br />
podstawie podziału językowego, jest pewnego rodzaju ćwiczeniem<br />
w budowaniu zaufania.<br />
Uważam, że unikalna i wiążąca się z dużym ryzykiem<br />
strategia godzenia się na różnorodność okazała się w Europie<br />
skuteczna. Wkład Europy we wszystko co wartościowe na świecie<br />
jest nieproporcjonalny do jej obszaru, wielkości i bogactwa<br />
populacji. To samo można powiedzieć o wkładzie mniejszych<br />
społeczności w Europie, a szczególnie mniejszości, tj. o wkładzie<br />
mieszkańców Alzacji w kulturę francuską lub wkładzie Żydów<br />
i Ślązaków w kulturę niemiecką. Wydaje się, że ludzie, którzy<br />
żyli na terenach granicznych, musieli opierać się innym narodom<br />
i musieli uczyć się od nich, dzięki czemu stawali się szczególnie<br />
produktywni.<br />
Skonfrontowani z wszystkimi bezosobowymi siłami<br />
globalnych rynków i mobilności, zunifikowanej i unifikującej<br />
technologii, ludzie mogą czuć się desperacko słabi i dlatego<br />
reagują ślepym protestem, czasem pełnym przemocy. Coraz<br />
lepiej zorganizowane ruchy powracającej ksenofobii, zbiorowego<br />
egoizmu i narodowego interesu są stałym zagrożeniem dla<br />
szybko zmieniającego się świata. Dlatego potrzebujemy nowego<br />
modelu większej organizacji politycznej, która z jednej strony<br />
będzie bardziej elastyczna niż federalne państwa, a z drugiej<br />
będzie silniej łączyć i będzie skuteczniejsza niż Organizacja<br />
Narodów Zjednoczonych.<br />
Mimo uzasadnionej i nieuzasadnionej krytyki, Unia<br />
Europejska może stać się początkiem lub zalążkiem alternatywy<br />
dla pokojowej organizacji narodów na większą skalę. Ogromne<br />
zadanie tworzenia ciała politycznego bez zunifikowanego<br />
języka wymaga oczywiście wielu zmian instytucjonalnych.<br />
Ponieważ coraz więcej wyzwań współczesnego świata ma<br />
charakter globalny – począwszy od gospodarki i finansów,<br />
przez bezpieczeństwo i przestępczość, do środowiska – instytucje<br />
europejskie będą zmuszone stale dostosowywać się do<br />
zmieniającej się sytuacji.<br />
Jednak pojawia się kolejna, może mniej spektakularna potrzeba<br />
oddolnego dostosowania naszych społecznych zwyczajów<br />
i kompetencji. Różnorodność – co wynika z historii Europy<br />
– może być produktywna i korzystna tylko wówczas, jeżeli się<br />
nią dzielimy. Strategiczna przewaga różnorodności europejskiej<br />
może być skuteczna, jeśli podejmiemy strategiczne wysiłki<br />
mające na celu rozwój naszych umiejętności komunikowania<br />
się. Wielojęzyczność, która ma wieloletnią tradycję w tej części<br />
świata, musi uzyskać nowy wymiar, musi zostać wzmocniona i być<br />
dalej rozwijana. Kilka lat temu Komisja Europejska opublikowała<br />
dokument dotyczący nauki języków obcych, który zasługuje na<br />
znacznie większą uwagę niż poświęcana mu obecnie. Zgodnie<br />
z jego zaleceniami, angielski powinien być nauczany jako lingua<br />
franca, lecz inny dowolny język obcy, najlepiej język sąsiadującego<br />
kraju, również powinien być nauczany. Powód jest prosty: z jednej<br />
strony konflikty najczęściej pojawiają się pomiędzy sąsiadami,<br />
a z drugiej nie osiągniemy wzmocnienia Europy jedynie dzięki<br />
wysiłkom Brukseli. Europa musi być cierpliwie klejona lub szyta<br />
w codziennych staraniach jej obywateli.<br />
Powyższe jest jednym z najważniejszych zadań dla nas – jako<br />
europejskich nauczycieli i naukowców.<br />
Bibliografia<br />
• Altermatt, U. (2002) Language and Nation: Is Switzerland<br />
a Model for Europe? W: Nation and National Ideology.<br />
Bukareszt: New Europe College, 323-51.<br />
• Brague, R. (1992) Europe, la voie romaine. Paris: Criterion.<br />
• Gehlen, A. (1997) Der Mensch. Wiesbaden: DTV.<br />
• Gellner, E. (1988) Nations and Nationalism. Oxford: Blackwell.<br />
• Hroch, M. (1996) Na prahu narodni existence. Praha:<br />
Mlada fronta.<br />
• Luhmann, N. (1997) Das Recht der Gesellschaft. Frankfurt<br />
am Main: Suhrkamp.<br />
• Machek, V. (1971) Etymologický slovník jazyka českého. Praha:<br />
Academia.<br />
• Ortega y Gasset, J. (1993) Evropa a idea naroda. Praha:<br />
Mlada fronta.<br />
[ prof. Jan Sokol ]<br />
Filozof, profesor Uniwersytetu Karola w Pradze, były dziekan Wydziału Humanistycznego<br />
tego uniwersytetu. Był także parlamentarzystą, wiceprzewodniczącym<br />
senatu, ministrem edukacji narodowej, rzecznikiem grupy Forum Obywatelskie oraz<br />
przewodniczącym stałej delegacji do Rady Europy. Wykładowca na Harvardzie.<br />
Sygnatariusz Karty 77, autor licznych publikacji i rozpraw filozoficznych oraz<br />
ponad 300 artykułów naukowych publikowanych na całym świecie.<br />
[ 24 ]
Change language