You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
D. Hoà Ngoïc Caån<br />
TU THAÂN<br />
MINH CAÛNH<br />
IMPRIMERIE DE QUINHON<br />
QUINHON (Annam)
2<br />
IMPRIMATUR<br />
A. TARDIEU<br />
VIC. APORT.<br />
Quinhon, 31 Aout 1931
3<br />
Töïa<br />
Coù lôøi oâng thaùnh Phao-loâ raèng: Thaày naøi xin anh em haõy aên ôû cho xöùng ñaùng ôn Chuùa keâu goïi<br />
mình (Ephes. IV, 1). Nôi khaùc ngöôøi laïi raèng: Ai naáy haõy ôû vöõng trong ôn Chuùa ñaõ keâu goïi mình (I<br />
Cor. VII, 20). Suy caùc lôøi aáy ñuû toû: theo ôn keâu goïi maø thoâi thì chöa ñuû, coøn phaûi aên ôû cho xöùng ôn<br />
keâu goïi vaø beàn ñoã trong ôn aáy cho ñeán cuøng thì môùi ñöôïc. Chuùa laäp Hoäi-thaùnh neân nhö moät nöôùc<br />
lôùn, coù vua quan, thaàn haï keû lôùn ngöôøi nhoû, keû ôû baäc noï ngöôøi ôû baäc kia; neân nhö moät thaân theå, coù<br />
keû laøm ñaàu maët, coù ngöôøi laøm chôn tay, song phaàn naøo cuõng cöù phaän naáy maø lo moät nghóa vuï<br />
chung, laø lo baûo toàn nhôn maïng, cuõng nhö trong nöôùc töø vua quan daãn tôùi daân söï, ai naáy tuy coù<br />
phaän rieâng, maø ñeàu chung lo moät nghóa vuï laø cho nöôùc thaïnh daân an.<br />
Nay trong Hoäi-thaùnh Chuùa cuõng vaäy: Chuùa ñònh cho keû ôû baäc naày, ngöôøi ôû baäc khaùc, nhöng<br />
ñeàu chung moät yù laø lo thôø phöôïng kính meán Chuùa cuøng laøm saùng danh Chuùa vaø lo cho mình ñaëng<br />
roãi theo ñaáng baäc mình.<br />
Vaäy ñaáng baäc ôû ñôøi quy laïi ñöôïc hai ñaøng: moät laø ñaøng tu trì, hai laø ñaøng theá tuïc. Theo ñaøng<br />
theá tuïc thì lo giöõ troïn ñieàu raên Chuùa cuøng Hoäi-thaùnh, aáy laø ñuû; maø theo ñaøng tu trì, thì chaúng<br />
nhöõng phaûi giöõ troïn moïi luaät ñieàu nhö con nhaø giaùo höõu ôû ngoaøi ñôøi, laïi coøn phaûi giöõ moïi ñeàu<br />
Chuùa khuyeân trong Evan cuøng luaät rieâng tuøy theo baäc theo doøng. Vì chöng keû ôû baäc thaày caû cuõng laø<br />
baäc tu trì, song coøn khaùc baäc thaày doøng, laïi trong baäc thaày doøng cuõng coøn coù luaät leä khaùc nhau,<br />
chaúng phaûi moät theå thöùc nhö nhau caû ñaâu. Vì moãi doøng ñeàu coù muïc ñích rieâng. Song noùi coát yeáu<br />
laïi thì caùc muïc ñích aáy, thaûy laø muïc ñích tuøy. Vì chöng muïc ñích chính thì nhaø doøng naøo cuõng coù<br />
moät yù nhö nhau, laø <strong>Tu</strong> Thaân Khaéc Kyû, vì vaäy neân coù teân chung laø keû ñi tu.<br />
Bôûi cöù moät muïc ñích chung nhö nhau, neân cuõng duøng moät phöông phaùp nhö nhau.<br />
Vaäy ta doïn ra saùch naày neân nhö moät phöông phaùp giuùp keû ôû baäc tu trì ñaëng cöù lôøi thaùnh Phaoloâ<br />
maø aên ôû xöùng ñaùng trong ñaøng Chuùa goïi mình vaø ñöôïc ôû beàn vöõng trong ñaøng aáy. Ai xem vaøo<br />
böùc kính, lieàn thaáy roõ maët mình theå naøo; cuõng moät leõ aáy keû ñi tu maø xem vaøo saùch naày, thì bieát roõ<br />
ñaáng baäc mình laø laøm sao vaø thaáy ñöôïc ñeàu khuyeát ñieåm ôû nôi mình maø söûa daïy, cho troïn chöõ<br />
Khaéc Kyû <strong>Tu</strong> Thaân.<br />
Vì vaäy saùch naày laáy hieäu TU THAÂN MINH CAÛNH, laø Kính soi cho keû ñi tu.<br />
Khuyeân keû ñi tu naêng xem saùch naày cho roõ bieát ñaáng baäc mình, phaän söï mình cuøng bieát<br />
nhöõng phöông phaùp maø tu thaân cho troïn ôû ñôøi naày haàu ñôøi sau phöôùc ñöùc caøng cao, caøng troïng laïi<br />
caøng gaàn Chuùa hôn nöõa.
4<br />
ÑOAÏN THÖÙ NHÖÙT<br />
Daïy cho bieát baäc nhaø doøng laø baäc naøo<br />
Trong Quyeån luaät Hoäi thaùnh, caét nghóa veà baäc nhaø doøng thì raèng: Baäc nhaø doøng laø baäc con<br />
nhaø giaùo höõu ôû chung cuøng nhau beàn ñoã laâu daøi, maø giöõ cho troïn chaúng nhöõng luaät ñieàu Chuùa<br />
daïy, maø laïi maáy lôøi Chuùa khuyeân trong Evan, bôûi coù ba lôøi khaán, laø khaán söï vaâng lôøi, söï saïch seõ,<br />
cuøng söï khoù khaên, cho neân moïi ngöôøi phaûi toân troïng baäc naày. (C. 487).<br />
Trong maáy lôøi ñoù chaúng nhöõng Hoäi thaùnh daïy cho ta bieát baäc nhaø doøng laø baäc naøo, laïi cuõng<br />
daïy cho ai naáy hay baäc aáy laø baäc cao troïng, ñaùng cho moïi ngöôøi aùi moä kính toân.<br />
Vaäy cho ñaùng goïi laø baäc nhaø doøng, thì<br />
1. Phaûi coù nhieàu keû ôû chung cuøng nhau thöôøng xuyeân, khoâng phaûi ôû naêm baûy thaùng, ñoâi ba naêm, laïi<br />
chaúng phaûi ôû moät mình hiu quaïnh. Vaäy caùc thaùnh tu röøng xöa aån tu moät mình nôi vaéng veû, tuy daàu tu<br />
thaân nhieäm nhaët, song chaúng thaät thaày doøng theo yù nghóa Hoäi thaùnh duøng baây giôø, vì caùc ñaáng aáy chaúng<br />
ôû chung cuøng nhau.<br />
2. Cho ñaëng laøm thaày doøng, thì phaûi laøm ngöôøi giaùo höõu, vì thaày doøng laø moät ngöôøi giaùo höõu<br />
troïn laønh. Bôûi ñoù cho neân khi ai xin vaøo nhaø doøng thì beà treân ñoøi phaûi coù tôø baèng chöùng mình ñaõ<br />
chòu pheùp Röûa toäi.<br />
3. Cho ñaëng goïi laø nhaø doøng thì phaûi coù ba lôøi khaán, laø khaán söï vaâng lôøi, khaán söï saïch seõ, cuøng<br />
söï khoù khaên, tröôùc thì khaán taïm, sau thì khaán ñôøi ñôøi; khaán ñôn hay laø khaán troïng theå tuøy theo<br />
doøng. Bôûi ñoù nhöõng nhaø ôû chung cuøng nhau, cuõng coù luaät pheùp haún hoi, beà ngoaøi xem ra cuõng<br />
nhö nhaø doøng, maø khoâng coù ba lôøi khaán tröôùc maët Hoäi thaùnh, thì cuõng chaúng keå laø nhaø doøng.<br />
Thöôøng caùc nhaø nöõ tu maø khoâng coù lôøi khaán nhö vaäy, thì quen goïi laø nhaø-phöôùc, ví duï nhö nhaø<br />
phöôùc Chò em meán Thaùnh giaù, phaàn nhieàu laø chöa coù lôøi khaán nhö caùc nhaø doøng.<br />
Song daãu khoâng coù lôøi khaán tröôùc maët Hoäi thaùnh maëc loøng, cuõng laø khí tuïc trinh tu, cho neân<br />
daãu baäc nhaø doøng nhaø phöôùc cuõng laø baäc ñaùng aùi moä, ñaùng kính toân nhö lôøi Hoäi thaùnh ñaõ daïy.<br />
Trong saùch Göông phöôùc coù lôøi noùi veà baäc ôû nhaø doøng maø raèng: “ÔÙ söï laøm toâi Chuùa ôû trong baäc<br />
nhaø doøng laø söï thaùnh laø theå naøo! Vì laøm cho ngöôøi ta neân baèng thieân thaàn, neân ñeïp loøng vöøa yù Ñ.<br />
C. T., laøm cho quyû ma kinh sôï cuøng ñaùng cho moïi ngöôøi giaùo höõu ngôïi khen.” OÂi! Söï laøm toâi Chuùa<br />
nhö vaäy, laøm cho ngöôøi ta ñaùng phöôùc laønh caû theå, laïi ñaëng hyû laïc voâ cöông, thì thaät laø ñaùng aáp<br />
yeâu cuøng ñaùng haâm moä chaúng heà thoâi.” (Imit. Lib. III, c. x.).<br />
Vaäy ôù con, Chuùa ñaõ goïi con vaøo ôû baäc nhaø doøng, thì con phaûi laáy mình laøm phöôùc troïng voâ<br />
song, vaø phaûi naêng caùm ôn Chuùa veà phöôùc troïng aáy. Caùc thaùnh ñeàu daïy raèng: “Tröø ra ôn ñöôïc chòu<br />
pheùp Röûa toäi, thì chaúng coù ôn naøo troïng baèng ôn ñöôïc vaøo doøng.” Ôn troïng döôøng aáy maø daùm löûng<br />
lô khi thò sao? Daùm ôû nhaø Chuùa nhö maëc ruûi maëc may, nhö baày chuoàn chuoàn kia, khi vui noù ñaäu<br />
khi buoàn noù bay sao?<br />
Laïy Chuùa, laø Chuùa caùc ñaïo binh, nhaø Chuùa ñaùng yeâu chuoäng laø theå naøo!<br />
Cho con caøng theâm loøng chuoäng yeâu traân troïng baäc nhaø doøng maø ôû cho xöùng vò xöùng danh,<br />
thì con haõy chieâm nghieäm theâm ba ñieàu sau naày.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I
Daïy cho bieát yù nghóa tieáng nhaø doøng, Thaày doøng laø theå naøo<br />
5<br />
Choán vieän tu Annam quen goïi laø Nhaø Doøng, keû ñi tu thì goïi laø Thaày Doøng, tieáng aáy goác tích taïi<br />
ñaâu khoâng roõ, ñaõ coù töø ñôøi naøo khoâng hay, laïi vì sao maø goïi vaäy cuõng chöa bieát. Song theå naøo cuõng<br />
coù tích môùi dòch neân tuoàng. Ta cöù theo nghóa töï nhieân maø phaân giaûi aâu cuõng coù haïp ít nhieàu. Vaäy<br />
tieáng Doøng nghóa laø Doøng doõi, caùi gì bôûi chính nguyeân toå maø ra vaø coøn cöù y thöùc nhö xöa, thì<br />
ngöôøi ta quen goïi laø doøng, nhö khi noùi raèng ñaïo doøng thì chæ nghóa laø cha oâng coù ñaïo sinh con<br />
chaùu ra coù ñaïo. Khi noùi raèng: con doøng cuûa gioáng, thì chæ nghóa laø cha oâng giaøu sang, con chaùu raøy<br />
cuõng coøn mæa mai töông tôï, cuõng coøn cöù noøi gioáng cha oâng. Xeùt nghóa ñoù lieàn hieåu ñöôïc raèng: Nhaø<br />
Doøng aáy laø moät nhaø giöõ troïn ñaïo nhö xöa, nhö ñôøi caùc thaùnh Toâng-ñoà, caùc keû tin ñeàu coù moät loøng,<br />
moät linh hoàn, ai coù cuûa gì thì chung laïi ñeå cho anh em ñeàu duøng cuøng nhau. AÁy thaät laø con doøng<br />
cuûa gioáng caùc thaùnh Toâng-ñoà, cho neân ñaùng goïi laø Nhaø Doøng, Thaày doøng.<br />
Theo tieáng Latinh, thì nhaø doøng goïi laø Religio hay laø Ordo. Vaäy tieáng Religio coù nghóa laø Ñaïo,<br />
vì chæ coù moät keû ôû nhaø doøng môùi giöõ ñaïo cho troïn laønh nhö Ñ. C. G. ñaõ truyeàn: chaúng nhöõng giöõ<br />
troïn caùc ñeàu Chuùa daïy, laïi cuõng thi haønh caùc söï Chuùa khuyeân, aáy thaät laø nôi troïn ñaïo. Tieáng<br />
Religio cuõng coù nghóa laø buoäc laïi. Buoäc laïi laøm sao, thì haõy nghe lôøi oâng thaùnh Antoninoâ giaûi raèng:<br />
“Thaày doøng goïi laø Religiosus nghóa laø buoäc laïi hai daây: moät daây laø ñieàu raên laø khi chòu pheùp Röûa toäi,<br />
hai laø daây lôøi khuyeân laø khi khaán trong doøng.” OÂng thaùnh Isidoroâ laïi giaûi tieáng Religiosus bôûi tieáng<br />
religere maø raèng: Laøm thaày doøng phaûi ñoïc ñi oân laïi cho nhôù nhöõng söï thuoäc veà söï thôø phöôïng<br />
Chuùa.” Quaân töû Ciceâroâ laïi giaûi caùch khaùc maø raèng: Tieáng Religiosus bôûi tieáng religere maø ra, nghóa<br />
laø choïn laïi.” AÁy nhöõng ñaáng thoâng thaùi baøn veà töï tích cuøng yù nghóa tieáng Nhaø Doøng, Thaày doøng<br />
theo tieáng Latinh thì nhö vaäy. <strong>Tu</strong>y baøn nghóa lyù khaùc nhau, song nghóa naøo cuõng haïp vôùi ñöùng baäc<br />
cuøng phaän söï keû ôû nhaø doøng. Vì chöng keû Chuùa choïn vaøo baäc aáy thaät laø keû Chuùa choïn laïi: Chuùa<br />
choïn ñi laø khi Chuùa choïn vaøo Hoäi Thaùnh, roài Chuùa löïa loïc maø choïn vaøo trong doøng, aáy laø nhö löïa<br />
laàn thöù hai.<br />
Theo nghóa lyù oâng thaùnh Isidoroâ, thì thaày doøng thì thaät laø keû chuyeân moân hoïc haønh cho bieát<br />
pheùp thôø phöôïng Chuùa cho troïn laønh hôn ngöôøi ngoaøi theá gian, cho neân phaûi naêng ñoïc ñi coi laïi<br />
nhöõng saùch daïy pheùp tu thaân, daïy caùch laøm toâi Chuùa, ñeå taäp mình cho caøng ngaøy caøng neân chín<br />
ñaïo, aáy thaät troïn nghóa tieáng Religiosi.<br />
Nhaø doøng nguyeân tieáng Latinh cuõng goïi laø Ordo nghóa laø lôùp lang thöù töï: vì chöng thaät chaúng<br />
coù nôi naøo lôùp lang thöù töï cho baèng trong caùc nhaø doøng. Ba ñöùc Vaâng lôøi, Khoù khaên, Saïch seõ laøm<br />
cho nhaø doøng ñöôïc thöù töï lôùp lang caùch laï. Ñöùc vaâng lôøi laøm cho coù traät töï moät caùch troïn laønh,<br />
chaúng heà coù moät chuùt gì loãi toân ti ñaúng caáp. Ñöùc khoù khaên laøm cho thöù töï caøng veõn vang: ôû ñôøi theá<br />
gian sinh hoãn ñoän, cheùm gieát laãn loän nhau, thöôøng cuõng bôûi loøng haùm taøi tham saéc; ñieân ñaûo<br />
phænh phôø, chaúng coøn nhôù ñeán nhôn tình ñaïo ngaõi, khinh baàn troïng phuù, heã coù cuûa thì aên tröôùc<br />
ngoài treân, naøo coù maøng gì tuoåi cao ñaàu baïc, aáy coù phaûi laø thöù töï chaêng? Trong nhaø ai cuõng laø khoù<br />
khaên nhö ai, chaúng ai yû taøi khoâng ai yû löïc, cho neân chaúng ai daùm loãi haøng thaát thöù. Sau heát coù moät<br />
ñeàu laøm cho theá gian ra hö teä, maø maát thöù töï lôùp lang hôn nöõa, laø phoùng tính buoâng lung theo<br />
ñaøng saéc duïc, laøm cho loaøi ngöôøi neân nhö suùc vaät, thì coøn thöù töï lôùp lang gì nöõa. ÔÛ trong nhaø doøng<br />
ñöùc saïch seõ haõm khôùp goø cöông tính laêng loaøn saéc duïc, linh hoàn chæ ñeå trí veà Chuùa maø khao khaùt<br />
nhöõng söï treân trôøi, tröôùc chaêm lo tìm kieám nöôùc thieân ñaøng cuøng söï nhôn ñöùc; coøn caùc söï khaùc ñeå<br />
maëc thaùnh yù Chuùa lo lieäu. AÁy naøo coù söï gì thöù töï lôùp lang cho baèng ôû trong nhaø doøng? Moïi ngöôøi<br />
ñeàu giöõ traät töï haún hoi, maø moïi vieäc cöù thöù töï theo giôø theo buoåi, vieäc naøo cuõng coù luaät theo vieäc
6<br />
aáy chaúng heà sai chaäy. Bôûi ñoù keû ôû nhaø doøng cuõng quen goïi laø Regulares nghóa laø keû giöõ thì giôø<br />
chöøng ñoä, keû giöõ luaät leä haún hieân. AÁy nhöõng tieáng Hoäi thaùnh ñaõ duïng maø chæ ñaáng baäc thaày doøng<br />
thì yù nghóa thaâm traàm xöùng haïp laø theå naøo.<br />
Thaày doøng cuõng coøn goïi teân khaùc laø monachus. OÂng thaùnh Isidoroâ noùi tieáng aáy bôûi tieáng Greâcoâ<br />
maø ra vaø coù nghóa laø ñaëc bieät hay laø bieät cö. Ngöôøi giaûi nghóa tieáng aáy, lieàn noùi theâm raèng: “Thaày<br />
doøng nghóa laø bieät cö moät mình, thì thaày coøn ra laøm chi giöõa ñoâ hoäi?”<br />
OÂng thaùnh Maximoâ cuõng giaûi tieáng Monachus maø raèng: “Thaày doøng goïi laø Manochoâ vì phaûi ñeå<br />
loøng bieät caùch, ñöøng yeâu chuoäng cuûa ñôøi, cho ñaëng sieâng naêng aân caàn trong söï meán yeâu thôø<br />
phöôïng Chuùa.”<br />
Theá thöôøng coù ca raèng: coi maët ñaët teân, nay trong Hoäi thaùnh ñaõ ñaët nhöõng teân laøm vaäy maø goïi<br />
nhaø doøng cuøng caùc thaày doøng, aâu cuõng ñaõ xem xeùt yù töù coâng vieäc caùc keû aáy maø ñaët ra nhöõng teân<br />
nhö vaäy.<br />
ÔÛ con, con ñaõ daâng mình vaøo nhaø Chuùa ñaõ coù tieáng laø keû ñi tu, ñaõ xöng danh hieäu laø thaày doøng.<br />
Vaäy con coù giöõ cho troïn yù nghóa ñaõ giaûi tröôùc naày chaêng? Coù lo tu ñaïo cho chín chaén hôn giaùo höõu<br />
ngoaøi theá gian chaêng? Coù vaâng cöù luaät ñieàu vaø naém giöõ lôøi khuyeân maø tu thaân tích ñöùc, caøng laâu<br />
caøng saïch caøng roøng chaêng? Coù chuyeân caàn ñoïc ñi xem laïi luaät pheùp trong doøng maø vaâng cöù cho<br />
troïn haàu laøm toâi Chuùa cho neân chaêng? OÂi! Coù khi con chöa döùt tình ly bieät theá gian, caùch aên neát ôû<br />
cuõng chöa coù ñeàu gì ñaëc bieät; nhö vaäy maáy danh hieäu laø moät tieáng hö voâ, doái ngöôøi theá coù khi<br />
gieïm maø doái Ñ. C. T. coù gieïm ñöôïc sao?<br />
Vaäy haõy naêng nhôù ñeán danh hieäu mình maø aên ôû cho xöùng hieäu xöùng danh, keûo laøm moät thaày doøng<br />
höõu danh voâ vò maø chôù.<br />
<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Giaûng veà phöôùc loäc keû ôû nhaø doøng<br />
ÔÛ con, con ñaõ suy veà yù nghóa danh hieäu thaày doøng, thì con ñaõ roõ baäc thaày doøng laø moät baäc<br />
Chuùa choïn caùch rieâng ñeå laøm toâi Chuùa cho troïn laønh hôn boån ñaïo ôû ngoaøi theá. Xem ra Ñ. C. T.<br />
phaùn vôùi moãi moät ngöôøi ôû nhaø doøng maø raèng: “Ñ. C. T. laø Chuùa maày ñaõ choïn laáy maày ñeå maày<br />
laøm daân rieâng Ngöôøi hôn moïi daân khaùc treân maët ñaát naày” (Deut. VII, 6).<br />
Vaäy töø ngaøy con vaøo doøng, thì con ñaõ ñöôïc laøm daân rieâng Chuùa, Chuùa choïn trong muoân vaøn<br />
ngöôøi ñeå con thuoäc veà Chuùa caùch rieâng, taét moät lôøi ñeå cho con ñaëng ôû trong nhaø Ñ. C. T.. OÂi! Nhaø<br />
Ñ. C. T.! AÁy laø tieáng eâm aùi dòu daøng laø theå naøo! AÁy laø tieáng goàm laáy moïi phöôùc loäc. Vua thaùnh David<br />
suy ñeán nhaø Ñ. C. T. thì <strong>than</strong> raèng: “Laïy Chuùa, keû ôû trong nhaø Chuùa thì phöôùc loäc laø theå naøo!” Vì<br />
sao maø phöôùc loäc, thì vua thaùnh aáy noùi tieáp raèng: “Nhöõng keû aáy seõ ngôïi khen Chuùa ñôøi ñôøi” (Ps.<br />
83, 5). Thaät keû ôû nhaø Ñ. C. T. laø keû ngôïi khen Chuùa ñôøi ñôøi: ñôøi naày daâng troùt linh hoàn vaø xaùc mình<br />
ñeå laøm saùng danh Chuùa, keû aáy laøm nhö thieân thaàn coù xaùc, haèng laøm moät vieäc nhö thieân thaàn<br />
thieâng lieâng treân trôøi laø chuùc tuïng ngôïi khen danh Chuùa.
7<br />
Caùc keû duøng tieáng xöôùng ca kinh nguyeän maø ngôïi khen Chuùa ñaõ roài, laïi daâng söï chòu khoù<br />
haõm mình cuøng vieäc laønh phöôùc ñöùc haèng ngaøy cho ñaëng laøm saùng danh Chuùa. Chuùa thaáy thieân<br />
haï khaép ñoâng taây nhöõng maûng lo cuoäc ñôøi chaùc lôïi tranh danh, chaúng maáy ai nghó ñeán söï laøm<br />
saùng danh Chuùa; nhöõng lôøi theá gian chuùc ngôïi laø chuùc cho keû quyeàn quôùi phaøm gian, ngôïi veà<br />
phöôùc loäc phaàn ñôøi, naøo maáy keû nhaéc trí leân maø chuùc maàng caûm taï Chuùa. Vaäy cho ñaëng buø laïi<br />
nhöõng ñeàu khuy khuyeát döôøng aáy, thì Chuùa ñaõ laäp neân baäc nhaø doøng, ñeå cho keû vaøo ñoù ñaëng chæ<br />
moät beà caùm taï ngôïi khen danh Chuùa ôû ñôøi naày, nhö caùc thaùnh ngôïi khen Chuùa treân trôøi vaäy.<br />
ÔÛ con, con ñaëng vaøo baäc aáy maø con chaúng laáy mình laøm coù phöôùc sao? Ngöôøi thöù daân kia ñaëng<br />
goïi vaøo ñeàn maø haàu caän vua, ñaëng döï vaøo boïn coå nhaïc trieàu, ñöôïc ñaùnh thoåi cho vua nghe, vua<br />
cuõng thích yù maø cho döï yeán cuøng vua, laïi ban boång haèng ngaøy cho, cuøng höùa cheát ñoaïn seõ caáp<br />
boång cho ñôøi sau nöõa. Ngöôøi thöù daân aáy nghó mình laøm sao, thì con haõy xeùt ñoù. Giaû nhö noù choùng<br />
nhaøm baäc aáy maø muoán ra khoûi trieàu, veà laïi laøm thaèng daân maït nhö tröôùc, haèng lao löïc gaùnh goàng,<br />
ñeâm ngaøy nhöõng nhoïc nhaèn thaân xaùc, maø aên böõa ñoùi böõa no, thì con nghó noù daïi doät bieát laø ngaèn<br />
naøo! Ta noùi ñöôïc nhö oâng thaùnh Augutinoâ raèng: “Xöa Ñ. C. T. ñaõ döïng neân loaøi ngöôøi ñoaïn, thì<br />
ñaët ôû trong vöôøn ñòa ñaøng, nay baäc nhaø doøng ñoái vôùi linh hoàn trung nghóa, thì chaúng phaûi laø moät<br />
ñòa ñaøng ôû ñôøi naày sao?”<br />
Vaäy nhaø doøng thaät laø moät ñòa ñaøng ñeå doïn linh hoàn ngöôøi ta leân thieân ñaøng. Bôûi ñoù maø coù<br />
nhieàu ñaáng thaùnh daùm noùi raèng: Keû Chuùa goïi vaøo doøng, aáy laø daáu Chuùa goïi vaøo Thieân ñaøng. OÂng<br />
thaùnh Laurensoâ Justinianoâ raèng: Keû naøo ñaõ ñaëng goïi vaøo hoäi keû laønh nghóa laø ñöôïc goïi vaøo doøng,<br />
thì haõy troâng caäy vöõng vaøng khi mình seõ qua choán caùch ñaøy naày roài, thì seõ ñaëng vaøo thaønh<br />
Gieârusalem treân trôøi.<br />
Con suy caùc lôøi aáy ñuû roõ baäc nhaø doøng laø baäc raát phöôùc loäc, phöôùc phaàn hoàn, phöôùc phaàn xaùc,<br />
phöôùc khi soáng, phöôùc khi cheát, phöôùc ñôøi naày maø nhöùt laø phöôùc ñôøi sau voâ cuøng.<br />
<br />
ÑIEÀU THÖÙ III<br />
Coøn giaûng veà phöôùc loäc keû ôû nhaø doøng<br />
ÔÛ con, trong ñieàu tröôùc naày ñaõ löôïc qua cho con ñaëng hieåu keû ñöôïc ôn Chuùa goïi vaøo doøng thaät<br />
laø keû phöôùc loäc, vì caû luùc soáng taïm ôû ñôøi thì chæ taäp mình haèng ngaøy maø laøm moät vieäc mình seõ laøm<br />
ñôøi ñôøi kieáp kieáp, laø Chuùc tuïng ngôïi khen Chuùa. Song nay con coøn chieâm nghieäm ít lôøi caùc thaùnh<br />
ñaõ noùi veà phöôùc loäc keû ôû nhaø doøng laø theå naøo.<br />
OÂng thaùnh Beânañoâ noùi veà phöôùc loäc keû ôû nhaø doøng, thì toùm laïi moät caâu maø raèng:<br />
Soáng tinh saïch, ngaõ ít khi,<br />
Ngaõ mau choãi daäy, böôùc ñi chöõng chaøng;<br />
Ôn ñaày, nghæ laëng, cheát an,<br />
Luyeän caøng mau saïch, thöôûng caøng lôùn lao.<br />
Nôi khaùc oâng thaùnh aáy laïi noùi vôùi nhöõng keû ôû trong nhaø doøng raèng: “ÔÙ chuùng con, baäc chuùng<br />
con laø baäc cao quaù töøng trôøi, chuùng con ñaõ neân gioáng thieân thaàn vì ñaõ giöõ mình saïch seõ, vì chöng<br />
chuùng con ñaõ buoäc mình chaúng phaûi trong moät hai ñeàu maø thoâi, beøn ñaõ quyeát neân thaùnh, neân troïn
8<br />
laønh trong heát moïi söï. Ngöôøi ta ôû ngoaøi ñôøi thì lo thôø phöôïng Chuùa, maø chuùng con thì chaúng<br />
nhöõng thôø Chuùa, laïi coù yù hieäp cuøng Chuùa nöõa. Vaäy thaày chaúng bieát laáy lôøi naøo maø goïi chuùng con<br />
cho xöùng, aâu laø thaày phaûi möôïn lôøi Thaùnh Kinh maø noùi cuøng chuùng con raèng: Chuùng con chaúng<br />
phaûi laø ngöôøi thuoäc veà theá gian, song laø ngöôøi thuoäc veà trôøi, laø ngöôøi nhaø Ñ. C. T. maø chôù.”<br />
AÁy keû ôû trong nhaø doøng nhaø phöôùc thì nhö vaäy. Nhöõng keû aáy tuy coù xaùc ôû döôùi ñaát, maø loøng thì<br />
ôû treân trôøi; lôøi noùi vieäc laøm ñeàu quy höôùng veà Chuùa, cuøng maûng lo veà vieäc thieâng lieâng maø thoâi.<br />
<strong>Tu</strong>y daàu coù laøm vieäc phaàn xaùc theo luaät daïy, thì cuõng chæ laøm vì Ñ. C. T., chaúng phaûi laøm chuû vì<br />
truïc lôïi, cho neân keû aáy noùi ñöôïc nhö oâng thaùnh Phaoloâ raèng: Söï soáng toâi laø Ñ. C. G. vì chöng keû aáy<br />
daâng troùt mình vaø soáng vì Ñ. C. G. maø cuõng seõ cheát vì Ñ. C. G. nöõa.<br />
Xöa khi baø hoaøng haäu nöôùc Xa-ba ñeán kieán vua Salomon ôû thaønh Gieârusalem maø thaáy moïi söï<br />
trong ñeàn nguy nga ñoà soä, gia thaàn ngoù nghi veä haün hieân, lieàn <strong>than</strong> leân raèng: “Phöôùc cho boäc leä,<br />
phöôùc cho ñình thaàn nhaø vua, phöôùc cho nhöõng keû haèng ñöùng tröôùc maët vua lieân, maø nghe<br />
nhöõng lôøi khoân ngoan bôûi mieäng vua phaùn.”<br />
Vaäy neáu keû ñöôïc haàu haï vua theá gian, ñöôïc nghe lôøi khoân ngoan döông theá maø coøn noùi ñaëng laø<br />
coù phöôùc, phöông chi laø keû ñaõ ñöôïc ôn Chuùa goïi vaøo nhaø doøng, nhaø phöôùc, ñöôïc Chuùa yeâu daáu daïy<br />
doã caùch rieâng cho bieát ñaøng tu thaân tích ñöùc, thì caøng ñaùng goïi laø coù phöôùc hôn nöõa maø chôù.<br />
OÂi! Naøo ai haèng ngaøy ñaëng nghe nhöõng lôøi khoân ngoan cho baèng keû ôû trong nhaø doøng, vì keû aáy<br />
haèng ñaëng noùi khoù cuøng Vua caû trôøi ñaát, Chuùa haèng phaùn nhöõng lôøi khoân ngoan trong linh hoàn<br />
nhöõng keû aáy, khi thì chính mình Chuùa phaùn baûo trong linh hoàn, khi thì Chuùa duøng mieäng caùc<br />
thaùnh hoaëc nhöõng ngöôøi khoân ngoan nhôn ñöùc maø phaùn. Nhöõng keû ôû ngoaøi ñôøi chaúng ñaëng nghe<br />
nhöõng lôøi theå aáy ñaâu.<br />
Saùch thaùnh thuaät veà söï daân Giudeâu ra khoûi laøm toâi nöôùc Egieáptoâ thì raèng: “Khi daân aáy ra khoûi<br />
nöôùc Egieáptoâ, thì nghe tieáng laï mình chaúng bieát, cuøng ñöôïc caát gaùnh naëng ñeø treân löng.” Nay caâu<br />
aáy cuõng noùi ñöôïc veà nhöõng keû boû laøm toâi theá gian maø daâng mình laøm toâi Chuùa trong nhaø Chuùa.<br />
Khi xöa coøn ôû theá gian, thì nhöõng nghe veà chuyeän ñôøi, coù khi cuõng nghe ñeán nhöõng tieáng<br />
hoang ñaøng toäi loãi, chaúng maáy khi nghe ñeán söï tu ñöùc laäp coâng, söï boû yù rieâng mình maø theo yù<br />
Chuùa. Raøy vaøo doøng thì nghe noùi ñeán nhöõng chuyeän aáy luoân, nhöõng nghe noùi veà söï chòu khoù haõm<br />
mình, söï ñoïc kinh nguyeän gaãm, aáy laø nhöõng tieáng phaûi nghe, phaûi hieåu phaûi bieát, maø khi ôû ngoaøi<br />
ñôøi chöa bieát, nay vaøo doøng môùi hay.<br />
Khi laøm toâi theá gian, thì lao nhoïc theo cuoäc ñôøi, phaûi voâ loøn ra cuùi, phaûi loäi suoái treøo non, môùi<br />
troâng chuùt beà danh lôïi. Song ñöôïc lôïi caû danh cao, cuõng laø lao ñao thaân xaùc; sau roài cuoäc theá cuõng<br />
ñeå cho ñôøi, hoàn veà kieáp khaùc, xaùc thôøi ra tro, ñoù coù phaûi laø phöôùc chaêng? Hoàn qua kieáp naøo, coù phaûi<br />
laø kieáp <strong>than</strong>h nhaøn hyû laïc chaêng? OÂi! Troàng caây naøo aên caây aáy, caây nhôn traùi ñöùc khoâng troàng,<br />
phöôùc <strong>than</strong>h nhaøn naøo troâng gì ñöôïc? Coøn chí nhö keû ôû nhaø doøng, nhaø Ñ. C. T., thì ñeâm ngaøy<br />
nhöõng vun queùn neàn nhôn caây ñöùc, aét qua ñôøi sau seõ ñaëng aên traùi thöôøng sinh phöôùc loäc.<br />
Caû theá gian naày laø nhö bieån ba ñaøo, naêng gaëp nhöõng ñeàu cheo leo hieåm trôû; maø nhaø Ñ. C. T.<br />
thì laø nhö taøu thaùnh Noe, ai vaøo ñoù thì ñöôïc yeân haøn nhieàu noãi. Ngöôøi ta ôû ñôøi nhö keû ñang chôùi vôùi<br />
döôùi soâng Babyolon, coøn keû ôû nhaø Ñ. C. T. thì nhö keû ôû treân nuùi thaùnh Sion maùt meû.
9<br />
Vaäy keû bieát suy soá phaän cheo leo ngöôøi theá, cuõng bieát nghó ñeán phöôùc loäc nhaø Ñ. C. T. thì<br />
chaúng heà daùm ñeå maát phöôùc troïng döôøng aáy; keû aáy caøng thaáy söï cheo leo giöõa theá, thì caøng nhôù<br />
phöôùc troïng nhaø Ñ. C. T.; maø caøng nhôù phöôùc nhaø Ñ. C. T. thì caøng thöông haïi cho soá phaän ngöôøi<br />
theá. Vaäy ñang khi suy caû hai ñaøng laøm vaäy, thì keû aáy neân möôïn lôøi vua thaùnh David maø <strong>than</strong> raèng:<br />
Chuùng toâi ngoài treân bôø soâng Babylon maø <strong>than</strong> khoùc, thì nhôù ñeán nuùi thaùnh Sion.<br />
Chuùng toâi ñang ngoài treân bôø soâng Babylon, thì haõy lo cho khoûi nhaøo xuoáng ñoù; muoán khoûi ñeàu<br />
aáy, thì haõy naêng nhôù phöôùc loäc nuùi thaùnh Sion laø nhaø Ñ. C. T..<br />
Thaät soá phaän ngöôøi ñaùng khoùc <strong>than</strong> thöông haïi, maø phöôùc cho keû nhaø Ñ. C. T. vì ñaõ gôõ mình<br />
ra khoûi nhieàu baän gian nan.<br />
Coù moät laàn oâng thaùnh Anxenlimoâ ñang nguyeän gaãm, thoaùt chuùc thaáy nhö theå linh hoàn mình<br />
lìa khoûi xaùc, maø thaáy moät soâng roäng lôùn laém, nöôùc chaûy cuoän cuoän ñoå nhaøo ra bieån, maø caùc gioáng<br />
dô daùy hoâi haùm treân maët ñaát, thì troå ra soâng aáy heát thaûy; cho neân nöôùc soâng aáy ra tanh hoâi gôùm<br />
ghieác laém, khoâng löôõi naøo noùi xieát, khoâng trí naøo hieåu ñaëng. Vaø nöôùc soâng aáy chaûy maïnh quaù leõ, heã<br />
gaëp ai, baát luaän laø nam nöõ, lôùn beù, treû giaø, giaøu khoù, thì noù cuõng nhaän vaøy maø troâi theo loøng soâng<br />
aáy heát; maø ai naáy cöù noåi leân chìm xuoáng lieân maõi, chaúng heà ôû yeân ñaëng chuùt naøo. OÂng thaùnh aáy<br />
thaáy söï gôû laï laøm vaäy thì sôï haõi vaø hoûi nhöõng ngöôøi aáy aên uoáng nhöõng gioáng gì cho soáng maõi nhö<br />
vaäy maø khoâng cheát. Töùc thì ngöôøi nghe tieáng traû lôøi raèng: Noù aüm nhöõng buøn nhô nhôùp aáy vaø uoáng<br />
nhöõng nöôùc tanh hoâi aáy maø noù soáng cuõng vui loøng. OÂng thaùnh aáy laïi hoûi raèng: Soâng cuøng nhöõng laï<br />
aáy chæ nghóa gioáng gì? Töùc thì ngöôøi nghe tieáng caét nghóa raèng: Soâng aáy laø theá gian, maø loaøi ngöôøi<br />
toái taêm ñang maéc cuûa caûi, maéc chöùc quyeàn sang troïng noù laën loäi daàm deà giöõa nhöõng söï dô daùy xaùc<br />
thòt. Song noù ra u meâ ñeán ñoãi khoâng bieát phaûi ñeå chôn ôû ñaâu giöõa nhöõng söï dô daùy aáy, maø noù cuõng<br />
vui loøng vaø laáy mình laøm <strong>than</strong>h nhaøn sung söôùng.<br />
Thaáy baáy nhieâu söï aáy ñoaïn, oâng thaùnh aáy laïi thaáy mình ôû giöõa moät vöôøn roäng lôùn, coù thaønh luõy<br />
xung quanh, ôû giöõa thì coù moät caùnh ñoàng ñaày nhöõng coû xanh töôi, meàm maïi toát laønh laém, ngoài<br />
treân coû aáy thì nhö ngoài treân neäm boâng raát eâm aùi; laïi daàu ngoài treân noù, noù cuõng chaúng gaõy chaúng<br />
uùa moät cöù töôi maøu toát saéc nhö thöôøng; maø khi ngöôøi ta ñöùng daäy, thì noù laïi chöõng leân töôi toát,<br />
nhö chaúng coù ai ngoài treân noù vaäy. Laïi vöôøn aáy cuõng <strong>than</strong>h khí maùt meû laém, xem ra nhö thieân ñaøng<br />
vaäy, chaúng coù chi sung söôùng baèng nöõa. Baây giôø oâng thaùnh aáy nghe tieáng phaùn raèng: AÂy laø hình<br />
boùng söï baèng yeân, söï <strong>than</strong>h nhaøn keû ôû trong nhaø Ñ. C. T. ñöôïc höôûng thì laøm vaäy.<br />
Con suy söï laøm vaäy, leõ naøo con coøn tieác noãi theá gian, söôùng chi maø laën loäi troài leân chìm xuoáng<br />
giöõa soâng dô nhôùp tanh hoâi döôøng aáy? ÔÛ giöõa vöôøn hoa thôm tho toát ñeïp trong nhaø Ñ. C. T. noõ<br />
sung söôùng hôn sao? Soáng khoûi nhieàu dòp toäi loãi ñaëng laäp nhieàu coâng ñöùc; luùc oám ñau saün coù anh<br />
em giuùp ñôõ uûi an, phaàn xaùc ñöôïc yeân haøn, maø phaàn hoàn cuõng bôùt lo sôï, ñeán khi ñaõ qua ñôøi ñaëng<br />
nhieàu lôøi caàu nguyeän. AÁy ôû ngoaøi theá gian coù ñöôïc nhö vaäy ñaâu: <strong>Tu</strong>y coù vôï coù con, song tình mau<br />
lôït nghóa mau phai; soáng coøn cui cuùt hoâm mai, ñeán khi khuaát laáp maáy ai nguyeän caàu.<br />
Vaäy thì con haõy aùi moä ôû nhaø Ñ. C. T. vaø laáy söï aáy laøm phöôùc troïng; haõy möôïn lôøi vua thaùnh<br />
David, maø <strong>than</strong> thôû cuøng Chuùa raèng: “Laïy Chuùa pheùp taéc, nhaø Chuùa ñaùng yeâu chuoäng laø theå naøo!<br />
Linh hoàn toâi ra ruõ lieät vì khaùt khao ôû nhaø Chuùa, ôû nhaø Chuùa moät ngaøy, thì quyù hôn muoân vaøn ngaøy<br />
giöõa theá gian. ÔÛ nhaø Chuùa, daàu phaûi toài taøn haát höôûng, thì toâi cuõng cam ñaønh choïn laáy chaúng thaø ôû<br />
theá gian vôùi nhaø keû toäi loãi.” ÔÛ con, nhaø doøng, nhaø Ñ. C. T. laø nhö nhaø taäp cho ñaëng vaøo nöôùc Thieân
10<br />
ñaøng, con ñaëng phöôùc vaøo nhaø taäp aáy, thì haõy taäp cho thaønh, ngoõ ñeán giôø sau heát ñaëng Chuùa<br />
röôùc vaøo nhaø phuùc thaät laø nöôùc Thieân ñaøng.<br />
ÑOAÏN THÖÙ HAI<br />
Giaûng cho bieát phaän söï keû ôû Nhaø Doøng<br />
Trong ñoaïn tröôùc naày, con ñaõ xeùt bieát nghóa lyù tieáng Nhaø doøng laø chi, theá thì con cuõng hieåu ñöôïc<br />
keû ôû nhaø doøng phaûi coù muïc ñích naøo, phaûi laøm nhöõng vieäc gì. Vì chöng ñaõ coù teân aét cuõng coù vieäc,<br />
vaø ngöôøi theá thöôøng cuõng xeùt vieäc maø keâu teân. Voán nhaø doøng naøo cuõng coù moät muïc ñích rieâng, aáy<br />
laø phaän söï rieâng: coù doøng thì chuû yù ñeå daïy treû con, coù doøng ñeå lo cho keû lieät, coù doøng ñeå chuoäc keû<br />
laøm toâi, ñeå nuoâi keû moà coâi goùa buïa, hoaëc coù moät muïc ñích naøo khaùc nhö vaäy. Song baát luaän doøng<br />
naøo cuõng phaûi coù moät muïc ñích chung, laø lo ñi ñaøng troïn laønh. Thieân haï goïi moät tieáng taét maø chæ<br />
muïc ñích aáy laø ñi tu. Vaäy ñi tu ñoù laø phaän söï keû ôû nhaø doøng; song thöông haïi thay! Coù keû mieäng noùi<br />
raèng ñi tu, maø trong loøng chaúng chuû yù tu, laïi coù keû muoán tu thaät, song chaúng hieåu tu laø laøm sao; ñaõ<br />
bieát vaøo doøng maø tu ñöùc laäp coâng, song chaúng heà lo laäp coâng tu ñöùc, coù khi laïi coù yù heøn naøo maø vaøo<br />
ñoù, cho neân chaúng heà giöõ phaän söï mình cho troïn.<br />
Vaäy trong ñoaïn naày seõ daïy cho bieát keû vaøo doøng phaûi coù yù naøo, ñaõ bieát phaûi coù yù tu ñöùc laäp coâng, thì<br />
phaûi bieát tu ñöùc laäp coâng laø laøm sao.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Vaøo doøng phaûi coù yù naøo<br />
Coù lôøi Ñ. C. G. phaùn raèng: “Neáu con maét maày saùng thì caû xaùc maày cuõng saùng; baèng nhö con maét<br />
maày toái, thì caû xaùc maày cuõng toái.”<br />
Caùc thaùnh caét nghóa raèng: Con maét aáy laø yù ngöôøi ta, heã yù toát thì caû vieäc ra toát, baèng nhö yù xaáu, thì<br />
moïi vieäc daàu laø vieäc laønh cuõng hoùa ra xaáu. Nay xeùt veà vieäc vaøo doøng cuõng vaäy: keû coù yù toát maø vaøo<br />
doøng, thì moïi vieäc keû aáy seõ laøm trong doøng cuõng seõ neân toát, vaø seõ ñöôïc Ñ. C. T. chuùc laønh cho, vì laø<br />
vieäc ñeïp loøng Ñ. C. T.. Coøn chí nhö keû vaøo doøng vì yù heøn yù traùi, thì caùc vieäc noù laøm trong doøng thaûy<br />
laø vieäc man traù, vieäc baát coâng maø chôù. Noùi raèng vieäc man traù, vì laø vieäc phænh phôø ngöôøi ta: Tröôùc<br />
maët thieân haï thì coù tieáng ñi tu, maø thaät söï laø chaúng phaûi ñi tu, möôïn tieáng nhaø doøng maø lo söï theá,<br />
gôûi thaân nôi nhaø Chuùa maø lo vieäc mình: Hoaëc lo cho mình ñöôïc neân thoâng thaùi, hoaëc lo cho mình<br />
ñöôïc choán ñoä thaân, hoaëc vì yù heøn naøo khaùc. Baáy nhieâu keû aáy thaät laø ngöôøi man traù, noù vaøo doøng<br />
maø chaúng qua cöûa, cho neân noù thaät laø keû gian phi troäm cöôùp maø chôù, vì ñoù maø noùi raèng vaøo doøng<br />
nhö vaäy laø baát coâng, vì chöng caû ñôøi noù haèng loãi pheùp coâng bình, nhaø cöûa, hoät côm, manh aùo noù<br />
nhôø maø ñoä khaåu che thaân thaûy laø loãi pheùp coâng bình: Vì chöng nhaø doøng laøm ra khoâng phaûi ñeå<br />
chöùa nhöõng ngöôøi theá aáy, huoáng luïa laø sôû phí xuaát ra haèng ngaøy côm aên, aùo maëc cuøng traêm vieäc<br />
khaùc nhaø doøng chuû lo cho keû thaønh yù tu thaân, maø keû möôïn tieáng tu thaân gôûi mình vaøo ñeå tìm ích<br />
kyû, thì sao cho khoûi chöõ baát coâng? Nhöõng keû vaøo doøng vì yù heøn laøm vaäy, thöôøng laâm nhieàu noãi tai<br />
öông: Beà ñaïo ñöùc khoâng maáy ngöôøi khaù, phaàn nhieàu cuõng mau toû yù xaáu mình ra, ôû nhaø Chuùa<br />
khoâng ra gì, maø veà theá gian caøng theâm ñoïa, laïi khi laïi xaáu hôn keû ngoaïi, coù ngöôøi laïi maát ñöùc tin.<br />
Vaäy ôù con, con chôù heà daùm ñeå yù heøn maø ôû nhaø Ñ. C. T.; giaû nhö con ñaõ vaøo doøng vì yù heøn naøo nhö<br />
vaäy, thì baây giôø haõy ñoåi yù heøn aáy ra yù toát. Coù khi vì con coøn daïi ngoä, chöa bieát xeùt, vaøo doøng hay<br />
vaøo doøng, maø vaøo doøng laøm chi thì khoâng nghó ñeán; thaáy mình ôû nhaø cuøng cöïc, aên khoâng no buïng,
11<br />
maëc chaúng kín thaân; thaáy ngöôøi ta ôû nhaø doøng giöôøng cao chieáu saïch, aám caät no loøng, thì cuõng<br />
öôùc ao vaøo. Vaøo nhö vaäy thì yù chaúng laønh, yù nhö vaäy laø chaúng phaûi thaùnh yù Ñ. C. T..<br />
Vaäy thaùnh yù Ñ. C. T. laø laøm sao? Thì haõy nghe thaùnh Phaoloâ traû lôøi raèng: Thaùnh yù Ñ. C. T. laø muoán<br />
cho anh em neân thaùnh.<br />
AÁy ñaõ roõ vaøo doøng thì chuû yù laøm cho mình neân thaùnh. Vaäy neáu nhö con suy raèng: vieäc linh laø vieäc<br />
troïng, laø vieäc caàn, toâi ôû theá gian gaëp nhieàu dòp cheo leo hieåm ngheøo phaàn linh hoàn, neân toâi muoán<br />
vaøo doøng cho chaéc phaàn roãi hôn, aáy laø moät yù raát laønh.<br />
Hoaëc con muoán vaøo doøng, vì laø nôi tieän beà laäp coâng ñeàn toäi. Con muoán ñeàn toäi, con muoán laäp<br />
coâng, con muoán coù nhieàu thì giôø maø laøm vieäc thieâng lieâng, muoán an tònh maø keát hieäp cuøng Chuùa,<br />
thì baáy nhieâu yù aáy thaûy laø yù toát.<br />
Hoaëc nhö con muoán vaøo doøng, vì thaáy doøng aáy laøm ñöôïc vieäc saùng danh Chuùa cuøng laøm ích cho<br />
linh hoàn ngöôøi ta, con öôùc ao laøm cuõng moät vieäc aáy, thì ñoù cuõng laø yù raát toát.<br />
Taét moät lôøi con vaøo doøng phaûi coù moät yù laønh veà phaàn linh hoàn, phaûi coù moät yù sieâu taùnh, thì môùi goïi<br />
laø vaøo theo thaùnh yù Chuùa. AÂy keû vaøo doøng phaûi coù nhöõng yù laønh, yù sieâu taùnh nhö vaäy; song giaû nhö<br />
ban ñaàu môùi vaøo con chöa xeùt cho chín chaén, coù khi con vaøo vì moät yù heøn naøo phaàn xaùc, thì con<br />
chôù roái loøng laøm chi, moät phaûi söûa yù heøn aáy cho ra yù troïng, aét Ñ. C. T. bieát chuùng toâi yeáu ñuoái,<br />
nhieàu laàn Chuùa duøng moät côù yeáu heøn maø ñöa chuùng toâi, cuõng nhö Chuùa ñem ngöôøi ta vaøo chòu<br />
ñaïo, ban ñaàu coù nhieàu keû thaät bôûi yù heøn, yù phaàn xaùc maø xin chòu ñaïo, sau khi ñaõ nghe daïy, ñaõ roõ<br />
Ñaïo thaùnh laø theå naøo, thì chaúng coøn theo ñaïo vì yù heøn theå aáy nöõa, moät theo ñaïo cho ñaëng thôø<br />
phöôïng Chuùa maø thoâi. Nay con vaøo doøng cuõng vaäy, giaû nhö ñaõ vì yù heøn maø vaøo, thì raøy haõy söûa yù<br />
aáy ñi, maø chaêm lo moät beà laøm toâi Chuùa cho troïn laønh, aân caàn khaéc kyû tu thaân ñeå tích ñöùc laäp coâng<br />
cho caøng ngaøy caøng sung maõn.<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Daïy cho bieát tu ñöùc laäp coâng laø laøm sao<br />
Ñaõ hay raèng: vaøo nhaø doøng cho ñaëng tu ñöùc laäp coâng, song coù khi con chöa raønh hai tieáng tu ñöùc<br />
laäp coâng laø laøm sao. Vaäy nay neân dieãn cho con ñaëng töôøng, keûo con laàm maø laáy söï nhôn ñöùc giaû<br />
laøm thaät, vaø laáy coâng danh ñôøi taïm laøm phöôùc loäc cho mình chaêng.<br />
<strong>Tu</strong> ñöùc. Coù nhieàu keû chöa hieåu cho toät ñaøng nhôn ñöùc taïi ñaâu, cho neân nhieàu laàn phaûi maéc doø löôùi<br />
ma quyû. Phaàn ma quyû thì kheùo boâi ba tæa veõ, vì noù laø cha söï doái traù vaø laø chính bôïm söï giaû hình;<br />
neân nhieàu laàn noù cuõng laáy maøn nhôn ñöùc maø che tính hö toäi loãi; laáy maøu phaán ñieäp maø toâ treùt moà<br />
maû. Chaúng khaùc theå baø Micon xöa laáy aùo Ñavit maø maëc cho hình noäm, ñem ñeå naèm treân döôøng<br />
maø doái raèng Ñavit ñang naèm ñoù. Thöông oâi! Ñôøi nay hình noäm maëc aùo Ñavit cuõng nhieàu; xem<br />
hình beà ngoaøi töôûng laø nhôn ñöùc, song haûn thaät laø hình boùng söï nhôn ñöùc maø thoâi. Keû muoán ñi<br />
ñaøng nhôn ñöùc, thì phaûi tìm söï thaät, tìm cho ñeán chính coát söï nhôn ñöùc, maø tu luyeän gioài maøi cho<br />
caøng ngaøy caøng neân nhôn ñöùc thaät.<br />
OÂng thaùnh Phanxicoâ Xaleâxioâ noùi raèng: “Xöa Areâlioâ coù loøng yeâu ñôøn baø naøo, thì veõ töôïng cho gioáng<br />
maët ñôøn baø aáy; ñôøi naøy trong vieäc nhôn ñöùc cuõng vaäy; ai öa chi laøm naáy maø ngôø mình laø nhôn ñöùc,<br />
ñoù laø nhôn ñöùc theo tình tö duïc, theo trí mô maøng. Keû thì thích söï aên chay, mieãn laø aên chay ñaëng,<br />
thì noù cho laø nhôn ñöùc, coøn loøng thì no ñaày nhöõng söï hieàm thuø giaän gheùt; noù giöõ löôõi maø khoâng
12<br />
daùm le ra neám moät chuùt ñoà aên vaät uoáng gì, song muùa löôõi maø noùi haønh, boû vaï, noùi chaâm chích<br />
ngöôøi ta, thì noù keå nhö khoâng.<br />
Keû thì laáy söï ñoïc kinh cho laâu daøi laøm nhôn ñöùc, kinh naày xong laïi theâm kinh khaùc, chuoãi naày laàn<br />
xong laïi ruùt chuoãi kia ra, quyø ngoù chaêm chuùt, chaáp tay xoû muõi; song tuïng kinh roài laïi laøm nhö ñöùa<br />
ñoäng kinh, noùi nhöõng lôøi thaâm thuïa noùng naûy kieâu caêng, anh em khoâng aùi daùm ñoäng ñeán, vì löôõi<br />
noù saéc nhö lieàm, nhoïn nhö ñinh.<br />
Coù keû laïi laáy söï cuùng caáp boá thì laøm nhôn ñöùc, song chaúng heà muoán tha loãi cho keû maát loøng mình.<br />
Coù ngöôøi laïi saün loøng tha loãi cho ngöôøi, vì laáy söï aáy laøm nhôn ñöùc, song noù laïi aên ôû aùc nghieäp vôùi<br />
keû ôû möôùn laøm thueâ, vôùi con nhaø coù coâng nôï, noù chaúng lôi moät ñoàng, chaúng tha coâng moät buoåi.”<br />
AÁy nhöõng ngöôøi nhôn ñöùc giaû thì laøm vaäy, nhôn ñöùc theå aáy laø nhôn ñöùc dò ñoan, nhôn ñöùc haùt boäi;<br />
nhöõng vieäc theå aáy tuy laø vieäc phöôùc ñöùc, nhöng laøm theå aáy maø ôû theå aáy, thì nhôn ñöùc vaø neát xaáu ôû<br />
loän cuøng nhau, cho neân chaúng coù leõ maø neân ngöôøi nhôn ñöùc ñaëng.<br />
ÔÙ con, con vaøo nhaø doøng cho ñaëng tu ñöùc, thì haõy tìm cho toät söï nhôn ñöùc ôû taïi ñaâu; nhôn ñöùc laø<br />
caây, vieäc laønh laø traùi: aên chay, ñoïc kinh, boá thí, ñoù laø vieäc laønh, ñoù laø traùi, chöa phaûi laø caây; heã lo<br />
troàng caây cho toát, thì chaúng nhöõng sinh ba traùi aáy maø thoâi, laïi sinh ñaëng nhieàu traùi toát laønh khaùc<br />
nöõa.<br />
Vaäy söï nhôn ñöùc thaät ôû taïi ñaâu? Con haõy nghe lôøi oâng thaùnh Phanxicoâ Xaleâxioâ laïi daïy raèng: Söï<br />
nhôn ñöùc ôû taïi nôi söï kính meán Chuùa; song chaúng phaûi meán Chuùa moät hoài moät luùc qua vaäy, maø<br />
goïi laø nhôn ñöùc ñaâu; phaûi meán Chuùa cho heát loøng heát söùc, thì môùi goïi laø ngöôøi nhôn ñöùc, ngöôøi soát<br />
saéng. Maø keû coù loøng nhôn ñöùc soát saéng laøm vaäy, thì töï nhieân aùi moä laøm moïi vieäc laønh caùch ham<br />
hoá, sieâng naêng aân caàn chaúng heà bieát nhaøm bieát meät; laïi thaáy söï toäi loãi cuøng tính hö neát xaáu, thì töï<br />
nhieân nhôøm gôùm, khoâng daùm phaïm. Vì nhö muõi ngöôøi laønh maïnh, heã nghe muøi thôm hay laø muøi<br />
thuùi, thì bieát töùc thì; maø nghe muøi thôm, thì muoán ngöûi, maø nghe muøi thuùi, thì töï nhieân ngheånh<br />
maët ñi. Vaäy ngöôøi nhôn ñöùc thaät cuõng vaäy, khoâng leõ laøm laønh ñoù, roài laïi phaïm toäi ñoù; vì heã thaáy söï<br />
toäi, lieàn bieát nhôøm gôùm, chaúng daùm lieàu mình sa phaïm ñaâu.<br />
Vaäy ôù con, con muoán neân ngöôøi nhôn ñöùc soát saéng thaät, thì haõy ra söùc taäp luyeän cho ñaëng loøng<br />
meán Chuùa; maø cho ñaùng giuïc loøng meán Chuùa, thì con haõy suy veà nhöõng söï toát laønh ôû nôi Ngöôøi;<br />
suy Ngöôøi laø ñaáng toát laønh voâ cuøng, laïi ban ôn cho con voâ löôïng, ñaùng cho con yeâu meán kính<br />
chuoäng treân heát moïi söï.<br />
Nhöõng söï vui veû theá gian, sung söôùng xaùc thòt, thaûy laø giaû traù phuø vaân, chaúng ñaùng cho con yeâu<br />
chuoäng; chæ moät Chuùa ñaùng cho con meán thöông, vaø nhöõng söï ñeïp yù Ngöôøi thì ñaùng cho con yeâu<br />
chuoäng maø chôù. Khi con ñaõ coù loøng meán Chuùa thaät, thì aét con seõ soát saéng ñoïc kinh nguyeän gaãm,<br />
laøm caùc vieäc thieâng lieâng, laïi bieát xa laùnh nhöõng ñeàu traùi yù Ñ. C. T.; nhö vaäy thì linh hoàn caøng<br />
ngaøy caøng neân trong saïch, vieäc phöôùc ñöùc caøng laâu caøng nhieàu, aáy tu ñöùc nhö vaäy.<br />
Baây giôø haõy xeùt veà söï laäp coâng. Heã tu ñöùc ñöôïc, aét lieàn coù laäp coâng, vì chöng moïi vieäc phöôùc ñöùc<br />
ñeàu coù sinh coâng nghieäp tröôùc maët Ñ. C. T.. Vaäy con vaøo ôû nhaø Ñ. C. T., thì traêm vieäc con phaûi laøm<br />
vì Ñ. C. T., aét con seõ laäp ñaëng nhieàu coâng nghieäp. Con chôù töôûng phaûi coù taøi ngheà môùi laäp coâng<br />
ñaëng; chôù raèng: keû noï ngöôøi kia coù coâng nghieäp nhieàu, vì laøm ñöôïc nhieàu vieäc, sinh lôïi cho nhaø<br />
doøng coù tieàn traêm baïc chuïc. Con nghó nhö vaäy, thì hoùa ra nhaø doøng laø choán tích cuûa tích tieàn,<br />
chaúng phaûi laø nôi tích ñöùc laäp coâng. Giaû nhö con coù taøi ngheà nhö vaäy, cuøng ñaõ laøm lôïi cho nhaø
13<br />
doøng nhieàu; song con chaúng laøm caùc vieäc aáy vì loøng kính meán Ñ. C. T., thì con cuõng maát coâng<br />
voâ loái. Laïi coù khi nhöõng söï aáy sinh dòp cho con phaïm toäi maát loøng Chuùa; hoaëc vì con caäy mình maø<br />
laán hieáp anh em, hoaëc yû taøi maø sinh ngang ñaàu cöùng coå, töôûng mình ñaõ gioûi ñaõ hay, khoâng muoán<br />
luïy beà treân keû caû.<br />
OÂi! Thaø baát taøi voâ ngheä maø laäp coâng thieâng lieâng, chaúng thaø khoân ngoan taøi caùn maø sinh caäy mình<br />
kieâu ngaïo! Thaø troùt ñôøi söông nöôùc giaõ gaïo, laøm beáp naáu aên, maø ôû nhoû nhoi khieâm nhöôïng; chaúng<br />
thaø leï mieäng kheùo tay laøm hay daïy gioûi, maø yû theá khinh nhôn. Vì chöng Chuùa chaúng xeùt vieäc cho<br />
baèng xeùt loøng; moïi vieäc laønh laøm vì loøng toát, thì laäp ñaëng nhieàu coâng linh, nhieàu vieäc lôùn lao, maø yù<br />
chaúng laønh, thì cuõng thaønh ra voâ loái.<br />
AÁy vieäc laäp coâng thì laøm vaäy. Nay con haõy xeùt mình laïi coi thöû: coù khi xöa nay con ñaõ laäp ñaëng<br />
nhieàu vieäc caû theå sinh ích lôïi cho anh em: song con chaúng laäp ñaëng coâng gì cho con ñôøi sau, vì con<br />
chaúng laøm vì loøng meán Chuùa. Hoaëc xöa nay con coù laáy laøm buoàn phieàn, vì thaáy mình keùm taøi ít trí<br />
chaúng laøm ñaëng vieäc gì hoaùc laùc; chæ lo beáp nuùc gaïo côm, laïi nghe laàn phaûi anh em taát baït; ôù con,<br />
phaûi maø nhö vaäy, thì phöôùc cho con laø theå naøo, vì coù nhieàu dòp maø laäp coâng hôn keû khaùc boäi phaàn.<br />
Vaäy con haõy nhôù taét raèng: cho ñaëng laäp coâng, thì chaúng löïa phaûi laøm nhieàu vieäc caû theå; moät phaûi<br />
vui loøng laøm moïi vieäc baäc mình vì Chuùa. Sôùm mai vöøa thöùc daäy, con haõy daâng moïi vieäc troùt caû<br />
ngaøy cho Chuùa, daàu vieäc troïng heøn, daàu vieäc thieâng lieâng hay laø vieäc phaàn xaùc cuõng vaäy; con haõy<br />
daâng heát cho Chuùa, seõ laøm vì Chuùa, nhö lôøi oâng thaùnh Phaoloâ ñaõ daïy: Daàu khi aên, daàu khi uoáng,<br />
daàu khi laøm vieäc gì khaùc, thì cuõng phaûi coù yù laøm cho saùng danh Chuùa. Nhö vaäy thì con seõ tích ñöùc<br />
laäp coâng cho con voâ ngaèn voâ soá treân nöôùc thieân ñaøng.<br />
ÑIEÀU THÖÙ III<br />
Giaûng cho bieát yù töù aùo doøng laø laøm sao<br />
Keû ôû nhaø doøng ñaõ laâu naêm, ñaøng nhôn ñöùc ñaõ taäp luyeän, coù daáu troâng caäy beàn ñoã ôû trong nhaø<br />
Chuùa, thì beà treân cho boû theû; neáu ñaëng ñuû theû, thì beà treân cho maëc aùo doøng.<br />
ÔÙ con, aáy laø ngaøy vui maàng, aáy laø ngaøy ao öôùc; ao öôùc baáy laâu, nay ñaõ ñaëng, sao maø chaúng vui<br />
maàng? Con ñaõ bieát vui, laïi cuõng thoâng tin cho baø con thaân thích ñaëng maàng, cuøng giuùp lôøi caàu<br />
nguyeän cho con ñaùng chòu ôn troïng aáy. Ai ñöôïc thô töø con tin baùo veà söï aáy, maø ñoïc moïi lôøi tröôùc<br />
sau, thì roõ bieát con laáy ôn aáy laøm troïng laém. Song sôï e con maëc aùo doøng, maø chöa hieåu yù töù aùo aáy<br />
chæ laøm sao, laïi coù khi môùi chuoäng cuõ vong. Raøy chöa ñeå treân vai, thì laáy laøm troïng, maø khi ñaõ maëc<br />
vaøo mình, thì khoâng coøn xem sao gì nöõa. AÙo raøy coøn môùi laønh laùng laãy, thì bieát traân troïng chuoäng<br />
yeâu; moät mai khi ñaõ cuõ nhaøu, lieàn heát chuoäng yeâu traân troïng.<br />
ÔÙ con, voán thaät vì chaúng phaûi aùo cuõ: song vì ngöôøi cuõ maø chôù. Vì chöng aùo daàu cuõ maø yù nghóa noù<br />
vaãn cöù môùi hoaøi, tröôùc sao sau vaäy; song ngöôøi ta ñaõ queân ôn Chuùa, maø soáng theo ngöôøi cuõ, thì<br />
daàu aùo môùi tinh anh, loøng cuõng ra cuõ caèn raùch naùt.<br />
Vaäy cho con ñaëng giöõ moät loøng môùi hoaøi, thì mai nay neân caét nghóa cho con roõ yù töù aùo doøng aáy laø<br />
laøm sao, ñeå cho con ñaëng aên ôû cho xöùng baäc xöùng vai, keûo maëc y phuïc coâng nöõ coâng toân, maø neát ôû<br />
nho con bôïm baõi.<br />
Vaäy aùo doøng thöôøng laø moät caùi aùo vaûi ñen roäng vaø daøi: VAÛI chæ söï khoù khaên, ÑEN chæ söï cheát,<br />
ROÄNG chæ loøng hoaùt ñaït, DAØI chæ söï neát na.
14<br />
1. ÔÙ con, beà treân chaúng may luïa haøng soâ nhieãu maø laøm aùo doøng cho con ñaâu, moät may baèng<br />
gioáng vaûi maø thoâi; aáy laø chæ yù cho con bieát töø ngaøy con maëc laáy aùo aáy, thì phaûi khinh cheâ moïi söï<br />
vinh ba phuù quyù ôû ñôøi, nhöõng söï trau tria aên maëc, laøm toát laøm treû cho ñeïp maét ngöôøi ñôøi, thì<br />
chaúng coøn daùm chi nöõa. Chæ choïn moät ñöùc khoù khaên laøm baïn cho ñeán cheát, nhö Ñ. C. G. sinh naèm<br />
vaán moät böùc khaên vaûi traéng; nay con chæ maëc moät taám vaûi ñen vaán mình maø khæ söï sinh ra trong<br />
nhaø Chuùa.<br />
Vì vaäy chôù ai caû daùm laáy taám vaûi ñen aáy, maø laøm khaên goùi tieàn goùi baïc, nghóa laø ñöøng möôïn tieáng ôû<br />
nhaø doøng maø lo saém baïc saém tieàn cho coù rieâng quan naêm ñoàng möôøi tröï. Ta ñaõ baïn cuøng ñöùc khoù<br />
khaên, thì saém cuûa laøm gì? Ta chaúng saém cuûa cho ta, thì saém ñeå cho chaùc cha meï baø con, thaân<br />
nghóa laøm gì? Ñang khi ta giöõ söï khoù khaên trong nhaø Ñ. C. T., maø saém cuûa cho ngöôøi ngoaøi theá<br />
gian thì sao cho phaûi? Chôù baét chöôùc ñaày tôù Eliseâu maø gian doái raèng: Thaày toâi khoâng caàn phaûi coù<br />
tieàn baïc, song raøy coù khaùch ñeán thaêm, neân caàn phaûi coù ít nhieàu, ñeå laøm ôn cho khaùch aáy. OÂi!<br />
Thaèng aáy gian doái cho ñaëng maáy löôïng baïc cuûa quan Naaman, thì noù cuõng mang taät phung quan<br />
aáy. Nay keû ôû nhaø Ñ. C. T. maø giöõ tính tham lam muoán saém tieàn baïc nhö ngöôøi theá gian, aét seõ laây<br />
moïi neát xaáu nhö ngöôøi theá gian chaúng sai. Vaäy cho con khoûi ñeàu khoán naïn theå aáy, thì haõy nhôù taám<br />
vaûi aùo doøng; vaø chôù duøng cuûa gì theá gian töông khaéc cuøng söï khoù khaên keû ôû nhaø Ñ. C. T..<br />
2. AÙo doøng laø saéc ñen, chaúng phaûi ñieàu ño xueâ xoang, nhö caùc saéc ngöôøi sang troïng theá gian quen<br />
duøng. ÔÙ con, con ñaõ hieåu saéc ñen chæ söï gì chaêng? Saéc ñen laø saéc ñoà moà, theo thoùi beân taây laø saéc<br />
tang khoù. Vaäy con maëc aùo aáy, thì chæ raèng: Con ñaõ cheát cho theá gian, vaø theá gian cuõng ñaõ cheát cho<br />
con roài: hai beân phaûi lìa nhau, chaúng coøn aên thua chi vôùi nhau nöõa. Keû soáng coøn phöông lui tôùi<br />
thaêm nhau; coøn chí nhö keû cheát, ai ñaõ choân huyeät naøo, thì cöù naèm huyeät aáy maø thoâi. ÔÙ con, con ñaõ<br />
ñem xaùc choân vaøo nôi phuùc vieän, ñaõ laáy aùo doøng maø lieäm laáy con, thì sao con coøn muoán soáng laïi<br />
vôùi theá gian laøm chi nöõa.<br />
Con ñaõ cheát cho theá gian roài, nghóa laø xaùc con chaúng coøn thoâng thöông chi vôùi ngöôøi theá gian; con<br />
ñaõ cheát roài, thì con maét con chaúng coøn bieát xem, tai chaúng coøn bieát nghe, muõi chaúng coøn bieát<br />
ngöûi, mieäng chaúng coøn bieát noùi, chôn tay chaúng coøn bieát ñaù ñoäng chi ñeán. Vaäy con ñaõ cheát cho theá<br />
gian, thì con maét chaúng coøn muoán nhìn xem chi söï theá gian nöõa; keû cheát maø khoâng nhaém maét,<br />
thì ngoù gôùm laém; cuõng moät leõ aáy, con ñaõ cheát cho theá gian, maø coøn laêm le muoán xem söï theá gian,<br />
thì thaät laø ñeàu traùi leõ. Ñaõ cheát cho theá gian, thì loã tai ñöøng coøn nghe, loã mieäng ñöøng coøn noùi, loãi<br />
muõi ñöøng coøn ngöûi nhöõng söï theá gian öa haïp. Ñaõ cheát cho theá gian, thì chôn tay cuøng caû mình<br />
ñöøng coøn maùy ñoäng chi veà söï theá gian.<br />
Gaëp vinh ba phuù quyù, thaáy nhöõng söï sung söôùng vui chôi, thì cuõng nhö ñui nhö ñieác chaúng<br />
theøm ngoù theøm nghe, chaúng öôùc mô tô töôûng, thì môùi ñaùng goïi laø cheát. Bieát mình ñaõ cheát, thì coøn<br />
lo trau tria tæa veõ cho ñeïp maët ngöôøi theá gian laøm chi? Keû cheát thì boû heát moïi söï, boû cha meï baø con<br />
thaân thích, boû cöûa nhaø cuûa caûi ruoäng nöông. Cuõng moät leõ aáy keû ñaõ cheát cho theá gian, thì haõy boû<br />
moïi söï aáy ngoaøi theá gian vaø cuõng ñöøng öôùc ao cho nhöõng söï aáy lai vaõng cuøng mình laøm chi nöõa?<br />
Vì chöng keû aáy haèng nhìn mình ñaõ cheát cho theá gian maø theá gian cuõng cheát cho mình nöõa: cho<br />
neân söï ñôøi ñeå maëc ñôøi lo, bao nhieâu söï theá phuø cho maëc ñôøi. Keû aáy quyeát giöõ troïn lôøi Chuùa phaùn:<br />
Maày haõy ñeå cho keû cheát choân keû cheát, nghóa laø theá gian ñaõ cheát cho maày roài, thì maày ñeå maëc noù lo<br />
cho noù, maày ñöøng bòn ròn theo noù laøm chi.
15<br />
ÔÙ con, yù nghóa aùo doøng ñen thì nhö vaäy; khi con maëc laáy, thì haèng nhôù söï cheát aáy; ñöøng<br />
queân cheát nhö vaäy, thì laø phöôùc thaät vì laø cheát vì Chuùa cho ñaëng soáng trong Chuùa. AÂy laø keû vua<br />
thaùnh Ñavid khen raèng: Phöôùc cho keû ñaõ cheát, vì cheát nhö vaäy, laø cheát vì Chuùa, cho ñaëng nhôù söï<br />
cheát aáy, thì maëc laáy aùo doøng ñen.<br />
3. AÙo doøng ñen laïi roäng vaø daøi: roäng chæ loøng hoaùt ñaït môû mang; daøi chæ söï nghieâm trang saïch<br />
seõ. Vaäy khi con maëc aùo aáy, thì nhö buoäc mình phaûi laáy loøng can ñaûm maø röôùc laáy moïi noãi gian<br />
truaân; daàu phaûi taân toan, daàu laâm khoå sôû, thì haõy môû hai tay cho roäng maø chòu laáy. Vì chöng heã<br />
böôùc vaøo ñaøng nhôn ñöùc, thì chaúng khoûi ñöôïc gian nan; coù böôùc qua söï gian nan, thì môùi troâng<br />
vaøo ñaøng nhôn ñöùc. Vaû tay roäng thì chæ loøng kính meán. Vaäy keû maëc aùo naày, thì haõy môû cöûa loøng<br />
cho roäng maø röôùc laáy Ñ. C. G.; haõy môû caùnh tay cho roäng maø aüm laáy Ñ. C. G., laø baïn <strong>than</strong>h saïch<br />
linh hoàn; ñeå cho Ñ. C. G. ñaëng noùi veà keû aáy raèng: Tay taû noù ñôõ döôùi ñaàu Tao, vaø tay höõu noù seõ aüm<br />
laáy Tao. Vì vaäy ôù con, con haõy laáy heát loøng hoaùt ñaït maø kính meán Ñ. C. G., thì cuõng seõ sinh loøng<br />
can ñaûm maø chòu khoù. Haõy môû tay taû cho roäng maø ñôõ döôùi ñaàu Ñ. C. G. ñang ñoäi muõ gai; aáy nghóa<br />
laø chòu khoù laøm moät cuøng Ñ. C. G.. Haõy môû tay höõu cho roäng maø aüm laáy Ñ. C. G., aáy nghóa laø haõy<br />
heát loøng kính meán Ñ. C. G.. Khi con xoû hai tay vaøo aùo doøng, thì haõy nhaéc mình nhôù ñeán ñeàu aáy.<br />
4. AÙo doøng ñaõ roäng laïi daøi, laø coù yù chæ keû aáy phaûi giöõ söï neát na nghieâm trang. Caùc boån ñaïo<br />
thöôøng, oâng thaùnh Phaoloâ coøn khuyeân phaûi toû söï neát na tröôùc maët thieân haï, thì huoáng nöõa laø trai<br />
ñaõ daâng mình vaøo nhaø Ñ. C. T.. Keû muoán giöõ neát na, thì chaúng muoán cho ngöôøi ta xem ñeán mình<br />
chuùt naøo; cho neân maëc aùo daøi maø che mình cho khuaát. AÙo doøng khoâng che maët con, thì cuõng che<br />
caû mình con, cho con ñaëng bieát giöõ söï neát na nghieâm trang, vì ñöùc neát na laø hoa sinh ñöùc saïch seõ.<br />
Ngöôøi theá khoâng giöõ neát coøn ñaùng cheâ thay; keû ôû nhaø doøng maø maát neát thì laïi caøng ñaùng traùch hôn<br />
nöõa; ngöôøi theá gian khoâng giöõ neát, thì cho laø ngöôøi hö; keû ôû nhaø Ñ. C. T., maø khoâng neát na<br />
nghieâm trang, thì maét naøo coi ñaëng?<br />
ÔÙ con, con ñi ra, con maét moïi ngöôøi ñeàu troâng xem con; moät nhaùy maét maát neát, thieân haï ñuû traèm<br />
troø; moät nöôùc böôùc chaúng nghieâm, aét seõ coù ngöôøi ñaøm tieáu. AÙo doøng daøi daïy con giöõ söï neát na,<br />
cuõng nhö aùo roäng daïy con giöõ loøng hoaùt ñaït. Hoaùt ñaït ñeå höùng laáy moïi noãi gian nan, neát na ñeå giöõ<br />
mình beà tieát haïnh; hoaùt ñaït ñeå taän taâm meán Chuùa, neát na ñeå giöõ veïn baäc mình.<br />
AÂy laø yù nghóa aùo doøng con maëc. Con maëc aùo beà ngoaøi, thì haõy lo giöõ troïn nghóa beà trong; vì ngoaøi<br />
maëc aùo doøng, maø trong coøn ñeo theá tuïc, thì thaät laø man traù xuyeân hoa; aáy cuõng nhö traø oâ long maø<br />
daùn toa lieân töû, cho ñaëng phænh phôø thieân haï maø chôù. Con haõy nhôù lôøi saùch Göông Phöôùc raèng:<br />
“Maëc aùo doøng maø thoâi, thì cuõng chöa ñöôïc chi; phaûi ñoåi tính söûa neát haõm deïp moïi tình tö duïc cho<br />
haün, thì môùi neân thaät ngöôøi nhaø doøng nhaø phöôùc maø chôù.”<br />
OÂi! Coù moät ñeàu ñaùng buoàn thay! Coù keû khi chöa maëc aùo doøng, thì ngoù boä neát na meàm moûng,<br />
khieâm nhöôïng vaâng lôøi; maø ñeán khi maëc aùo doøng ñaõ ñöôïc naêm baûy thaùng, moät ñoâi naêm, thì neát ôû<br />
beøn ra suùt keùm: noùi phoâ coù hôi cöùng coûi, vaâng lôøi chaúng ñaëng leï laøng. Ai ngôø ñaõ ñöôïc maëc aùo beà<br />
ngoaøi, laïi queân caùc nhôn ñöùc beà trong. AÂy thaät laø ñöôïc caù queân nôm, naém ñöôïc côø, lieàn quaêng khí<br />
giaùi, laøm sao cho khoûi thaát traän haøng ñaàu?<br />
Nay con chôù laøm nhö vaäy, moät phaûi nhôù: caøng ñöôïc phöôùc maëc aùo doøng, thì caøng phaûi neân ngöôøi<br />
nhôn ñöùc troïn laønh. Nhö vaäy môùi xöùng maëc aùo doøng khi soáng vaø troâng maëc aùo aáy cho ñeán khi<br />
cheát; lieäm trong hoøm cuøng aùo aáy; ñeán toøa phaùn xeùt vui veû cuøng aùo aáy, vaø maëc aùo aáy röïc rôõ choùi loøa<br />
maø höôûng phöôùc cuøng caùc thaùnh vieän tu treân nöôùc thieân ñaøng.
16<br />
ÑOAÏN THÖÙ BA<br />
Giaûng veà hai caùnh phaûi coù cho ñaëng bay leân ñænh troïn laønh<br />
Vaäy con ñaõ bieát phaän söï ôû nhaø doøng laø phaûi tu ñöùc laäp coâng haèng ngaøy cho ñeán khi leân thaáu ñænh<br />
troïn laønh; aáy cho neân môùi goïi laø nhaø phuùc nhaø ñöùc. Song con ñaõ bieát ñaøng nhôn ñöùc thì cao löïng<br />
löïng giöõa trôøi; ñænh troïn laønh laïi thaúm muø muø treân khí; khoâng caùnh thieâng lieâng, khoù bay leân cho<br />
thaáu. Saùch Göông Phöôùc coù lôøi raèng: “Coù hai caùnh ñôõ ngöôøi ta bay leân khoûi nhöõng söï traàn gian,<br />
laø: yù trung thaønh vaø loøng trong saïch. Söï trung thaønh phaûi coù trong yù, söï <strong>than</strong>h saïch phaûi coù trong<br />
loøng. Söï trung thaønh thì chaêm ñeán Chuùa, söï <strong>than</strong>h saïch thì laøm cho hieåu bieát Chuùa, vaø neám<br />
nhöõng söï ngon ngoït bôûi nôi Chuùa.”<br />
AÂy laø hai caùnh con phaûi mang vaøo mình maø bay theo ñaøng nhôn ñöùc, leân cho ñeán ñænh troïn laønh;<br />
vì vaäy trong ñoaïn naày seõ daïy con cho bieát loøng <strong>than</strong>h saïch vaø yù trung thaønh aáy laø laøm sao. Thanh<br />
saïch laø saïch moïi tình yù theá gian, saïch moïi tình yeâu xaùc thòt, saïch nhöõng söï chaúng ñeïp yù Ñ. C. T.;<br />
taét moät lôøi, laø phaûi döùt tình yeâu söï theá. Khi ñaõ döùt ñaëng tình yeâu söï theá, maø laøm cho loøng mình<br />
neân <strong>than</strong>h saïch ñoaïn, coøn phaûi laøm cho yù mình neân trung thaønh, laø yù haèng chaêm veà Chuùa, keát<br />
hieäp cuøng Chuùa, moãi giôø moãi khaéc, moïi söï, moïi beà. Khi ñaõ luyeän loøng söûa yù nhö vaäy ñoaïn, thì linh<br />
hoàn ñöôïc thong dong nheï nhaøng, khoûi maéc duïc tình vöông vaán, laïi ñaëng döïa vaøo trong caùnh Chuùa<br />
maø bay leân; aét choùng traûi qua ñaøng nhôn ñöùc, maø bay leân cho thaáu ñænh troïn laønh.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Giaûng veà söï phaûi döùt tình yeâu söï theá<br />
Coù lôøi Ñ. C. G. phaùn cuøng ngöôøi trai kia raèng: Maày muoán neân troïn laønh, thì haõy veà nhaø, baùn heát<br />
moïi söï maày coù, ñoaïn ñeán maø theo Tao. Vaäy ai muoán neân troïn laønh, thì haõy chieâm nghieäm lôøi aáy<br />
maø vaâng cöù nhö vaäy.<br />
OÂng thaùnh Antoân xöa vaøo nhaø thôø, vöøa nghe thaày caû ñoïc ñeán caâu aáy, lieàn ñoäng loøng meán ñaøng troïn<br />
laønh; neân khi veà nhaø, beøn baùn heát cuûa caûi, thí cho keû khoù, leân röøng tu thaân, raøy ñaõ laøm thaùnh caû<br />
treân thieân ñaøng. Nay con ñaõ boû theá gian, maø tìm ñeán ôû nhaø Ñ. C. T., coù yù traùnh ñaøng cheo leo theá<br />
tuïc, maø ñi neûo troïn laønh.<br />
Vaäy thì con coù boû theá gian cho thaät loøng chaêng? Bôûi vì ñaâu con boû theá gian ñaõ baáy nhieâu naêm, maø<br />
neûo troïn laønh coøn xa caùch, ñaøng nhôn phöôùc coøn thaúm muø? AÂu laø vì con chöa döùt tình yeâu söï theá,<br />
coøn dính beùn thoùi ñôøi.<br />
Vaäy döùt tình yeâu söï theá laø laøm sao, thì con haõy nghe cho toû. Döùt tình yeâu söï theá, laø chôù ñeå loøng yeâu<br />
nhöõng söï theá gian yeâu chuoäng; vaø neáu nhö coù söï gì phaûi yeâu, thì chôù yeâu nhö thoùi ngöôøi theá gian.<br />
Theá gian yeâu cha yeâu meï, yeâu anh em hoï haøng baïn höõu; keû ôû nhaø Ñ. C. T. cuõng neân yeâu, laïi cuõng<br />
phaûi yeâu, vì leõ ñaïo thaùnh daïy phaûi thaûo kính thöông yeâu cha meï; laïi vieäc luaân lyù ôû ñôøi, thì thaân<br />
nhôn baèng höõu cuõng hôn thieân haï ngöôøi döng. Vaäy ta giöõ tình yeâu meán cha meï baø con, thì khoâng<br />
loãi gì, laïi cuõng laø vieäc phöôùc ñöùc; vì chöng ñöùc yeâu ngöôøi daïy ta yeâu heát moïi ngöôøi, thì leõ naøo ta laïi<br />
khoâng neân yeâu cha meï baø con sao?<br />
Song yeâu cha meï nhö thoùi ngöôøi theá gian, thì khoâng neân; vì söï aáy ngaên ta chaúng cho böôùc tôùi<br />
ñaøng troïn laønh. Thoùi theá gian yeâu cha meï baø con, nhieàu laàn vì tình coát nhuïc, maø queân leõ ñaïo haèng,<br />
vì chuùt thieân tö maø queân ñeàu coâng chính. Yeâu meán baø con nhö vaäy, thì daàu ôû ñaâu cuõng chaúng neân
17<br />
yeâu, huoáng nöõa laø ôû nhaø Ñ. C. T.. Vì chöng keû ôû nhaø Ñ. C. T., neáu coøn giöõ tình thöông yeâu baø<br />
con cha meï theo tình coát nhuïc, theo thoùi theá gian, thì chia loøng chia trí, chaúng chaêm ñöôïc beà khaéc<br />
kyû tu thaân; laïi cuõng lieàu mình loãi pheùp nhaø trong nhieàu chuyeän: loøng nhöõng ñeå veà nhaø cha meï baø<br />
con, nhöõng lo laéng ñeàu naày ñeàu khaùc, nhöõng hoûi han tin noï tin kia; maø heã coù nghe tin gì ruûi, thì<br />
sinh phieàn muoän quaù leõ, ñoïc kinh nguyeän gaãm cuõng khoâ khan; hoaëc coù nghe ai coù ñeàu baát baèng<br />
vôùi cha meï baø con, thì cuõng huøa taäp theo maø sinh ñeàu baát thuaän.<br />
OÂi! Yeâu cha meï baø con nhö vaäy, thì laø yeâu tinh yeâu ma, chaúng phaûi laø yeâu meán ñaâu. Laïi khoán thay,<br />
keû chaúng yeâu meán baø con nhö vaäy, thì theá gian laïi keå voâ tình cuøng cho laø gheùt cha meï. ÔÙ con, con<br />
thaø mang tieáng gheùt cha meï nhö vaäy, chaúng thaø yeâu theo thoùi ñôøi mang loãi tröôùc maët Chuùa, Chuùa<br />
ñaõ daïy con gheùt cha meï nhö vaäy, maø raèng: Ai chaúng gheùt cha gheùt meï, thì chaúng ñaùng laøm ñaày tôù<br />
Tao.<br />
Vaäy gheùt cha gheùt meï, nghóa laø beà ngoaøi xem ra khoâng töôûng lo gì ñeán cha meï; aáy ñeàu Chuùa<br />
ñoøi phaûi coù, môùi neân troïn laønh ñaëng. Song beà trong coøn phaûi giöõ loøng meán yeâu cha meï baø con, vaø<br />
naêng caàu nguyeän cho ai naáy ñaëng an hoàn xaùc. Coøn chí nhö vieäc ngoaøi ñôøi, thì haõy nhôù caâu: Söï ñôøi<br />
ñeå maëc ñôøi lo, bao nhieâu theá söï phuù cho maëc ñôøi: con chôù döï vaøo laøm chi, keûo chia loøng laïi theâm<br />
sinh chuyeän.<br />
Xöa coù moät moân ñeä theo Ñ. C. G. khi nghe cha mình cheát, maø ñeán xin pheùp Ñ. C. G. cho veà<br />
nhaø choân cha, thì Ñ. C. G. phaùn raèng: Haõy ñeå cho keû cheát choân keû cheát. AÁy laø lôøi Chuùa coù yù daïy<br />
con cho bieát: con ñaõ boû cha meï baø con, cho ñaëng vaøo tu thaân trong nhaø Ñ. C. T., thì ñöøng ñeå loøng<br />
aâu lo vieäc cha meï baø con laøm chi.<br />
AÂy tình yeâu meán cha meï baø con thì nhö vaäy, nay xeùt ñeán tình yeâu khaùc, thì caøng phaûi lo döùt tuyeät.<br />
Vì chöng söï neân yeâu coøn phaûi e deø, huoáng löïa laø nhöõng ngöôøi nhöõng söï chaúng neân yeâu, thì caøng<br />
phaûi lo sôï: vì heã yeâu söï gì, thì loøng trí cuõng ñeå veà ñoù, maø khi trí ñaõ ñeå veà traêm ñeàu ngaøn chuyeän,<br />
chaúng coù ñeàu naøo gaén voù aân caàn. Voán tình yeâu meán cuõng coù chöøng coù ngaèn, maø heã phaân phaùt ra<br />
nhieàu ñaøng, thì ñaøng naøo cuõng lôi loai phai lôït; hoaëc ñaøng naøo maïnh söùc, thì noù cuõng ruùt veà ñoù,<br />
maø laøm cho ñaøng khaùc lôi loai. Vaäy neáu con coøn ñeå loøng yeâu ngöôøi noï söï kia ngoaøi theá gian, aét loøng<br />
meán Chuùa cuõng lôi; vaû neáu nhö tình yeâu söï theá caøng maïnh, thì löûa meán Chuùa laàn hoài cuõng taét.<br />
Coù lôøi Kinh thaùnh noùi boùng veà linh hoàn ngöôøi ta raèng: Giöôøng toâi chaät heïp naèm chaúng ñaëng<br />
hai ngöôøi; lôøi aáy chæ loøng con chaúng khaù chia hai, hoaëc laø meán Chuùa hay laø yeâu theá gian. Hai ñaøng<br />
coù moät; con ñeå Chuùa naèm moät giöôøng vôùi theá gian trong loøng con, thì Chuùa khoâng chòu ñöôïc. Con<br />
muoán quen lôn thieát nghóa vôùi ngöôøi noï keû kia, coøn öôùc ao nhöõng ñeàu hö hoát xaùc thòt, coøn öa trau<br />
aên chuoát maëc, coøn chuoäng ñi tröôùc ngoài treân, coøn meâ tham cuûa caûi phuø vaân, thì coøn loøng trí naøo<br />
maø meán Chuùa Kirixitoâ?<br />
Linh hoàn coøn vöông vaán tö tình theá tuïc, thì khoù bay leân cuøng Chuùa, nhö lôøi oâng thaùnh Gioan<br />
thaùnh Giaù daïy raèng: Con chim maéc sôïi chæ hay laø daây lôùn cuõng nhö nhau, ñaøng naøo cuõng khoâng<br />
bay leân ñaëng nöõa; cuõng moät leõ aáy linh hoàn coøn yeâu vaät gì daàu nhoû moïn maëc loøng, thì cuõng<br />
khoâng bay leân ñaëng; daàu con ñaõ ñaëng caùc nhôn ñöùc khaùc, thì cuõng khoâng taøi gì ñaëng thong dong<br />
maø hieäp laøm moät cuøng Ñ. C. T. cho troïn. Vaäy con coøn phaûi döït ñöùt chæ nhoû moïn aáy ñi, thì linh<br />
hoàn con seõ ñaëng hieäp laøm moät cuøng Chuùa cho thaät, chaúng coøn gì ngaên trôû nöõa.”
18<br />
AÂy laø oâng thaùnh Gioan ñaõ daïy thì laøm vaäy. OÂng thaùnh aáy laïi raèng: “Neáu con yeâu vaät gì laøm moät<br />
cuøng Ñ. C. T. aáy laø daáu con khoâng troïng Ñ. C. T. laø bao nhieâu; vì chöng Ñ. C. T. laø ñaáng <strong>than</strong>h<br />
saïch xinh toát voâ cuøng, maø söï theá gian thì raát xaáu xa nhô nhôùp; cho neân khi con yeâu nhöõng söï aáy,<br />
thì con daùm saùnh Ngöôøi cuøng söï keùm xa moïi ñaøng.”<br />
Con suy nhöõng lôøi aáy, thì coøn leõ gì maø con coøn ñeå loøng yeâu nhöõng vaät heøn theá gian? Söï theá gian<br />
chaúng laøm cho phæ loøng con ñöôïc, moät laøm cho loøng con ra roái raém maø thoâi. Chuùa ñaõ sinh söï theá<br />
gian laø nhö choâng gai, vì thaät noù hay chích loøng con, laøm cho loøng con phaûi thöông tích, chaúng<br />
coøn tuyeàn veïn maø yeâu meán Chuùa. Xöa nay bieát maáy ngöôøi ñaõ maát ôn keâu goïi vì loøng yeâu chuoäng<br />
theá gian; vì heã yeâu söï gì ngoaøi theá gian, thì chaày kíp theá gian cuõng ruùt veà noù, söï theá gian laø nhö<br />
moài noù duøng maø caâu: heã ai daïi maø beùn moài, thì aét cuõng seõ maéc caâu; khi caù ñaõ maéc caâu, thì ngöôøi<br />
ta keùo ñi ñaâu cuõng ñöôïc; cuõng moät leõ aáy ngöôøi nhaø Ñ. C. T. khi ñaõ vöông vaán tö tình theá tuïc, thì<br />
raát ñoãi cheo leo.<br />
Tieáng raèng: Tö tình theá tuïc, thì con chôù hieåu veà söï yeâu keû noï ngöôøi kia maø thoâi ñaâu; song coù yù chæ<br />
caùc tình yeâu thaûy thaûy. Yeâu phuù quyù vinh ba, yeâu danh thôm tieáng troïng, caùc ñeàu theå aáy theá gian<br />
yeâu maëc theá gian, con chæ yeâu meán moät Ñ. C. G. vaø yeâu vaùc thaùnh giaù theo chôn Ngöôøi maø thoâi.<br />
Vaäy baây giôø con haõy xeùt xöa nay con coù yeâu meán cha meï baø con theo tình coát nhuïc, theo thoùi theá<br />
gian chaêng? Coù khi vì loøng yeâu theå aáy, maø laøm cho con nhieàu phen ñaõ loãi pheùp nhaø, hay laø chia<br />
loøng chia trí, chaúng yeân loøng maø ôû nhaø Chuùa. Hoaëc coù khi con ñeå loøng thaân thieát vôùi ai, vì loøng yeâu<br />
chaúng saïch, hay laø vì troâng nhôø caäy gì cuûa theá gian chaêng?<br />
Coù khi con khoûi caùc tình theå aáy, maø coøn mang chuùt tình yeâu cuûa caûi, yeâu danh tieáng, yeâu theá traàn;<br />
neân ghe laàn ñaõ loãi ñöùc khoù khaên, ñöùc khieâm nhöôïng, ñöùc yeâu ngöôøi; vì ñoù neân con coøn vöông vaán,<br />
chaúng taán tôùi ñaëng trong ñaøng troïn laønh. Neân baây giôø con haõy döùt tình yeâu söï theá, maø chaêm lo<br />
moät söï meán Chuùa, tìm Chuùa trong moïi söï, cuøng tìm nhöõng söï ñöa con ñeán cuøng Chuùa maø thoâi, aáy<br />
laø tìm ñaøng nhôn phöôùc, tìm neûo troïn laønh maø chôù.<br />
Khi con ñaõ gôõ mình cho saïch tình yeâu söï theá, thì con seõ ñöôïc xong thaân nheï nhaøng, muoán böôùc ñi<br />
ñaâu cuõng deã, chaúng coøn bòn ròn gì nöõa. Vaäy con haõy kíp böôùc tôùi trong ñaøng troïn laønh; maø con<br />
muoán böôùc tôùi, thì phaûi coù Chuùa daét con, neân con coøn phaûi keát hieäp cuøng Chuùa, caàm tay Chuùa,<br />
Chuùa daét con ñi thì con môùi ñi vöõng maø leân ñænh troïn laønh.<br />
ÑIEÀU THÖÙ III<br />
Giaûng veà söï haèng phaûi keát hieäp cuøng Ñöùc Chuùa Trôøi luoân<br />
Coù lôøi Ñ. C. T. phaùn cuøng oâng Abaraham raèng: Con haõy ñi tröôùc maët Cha luoân, thì seõ neân troïn<br />
laønh. Lôøi aáy Chuùa coù yù daïy con cho bieát, neáu con muoán neân troïn laønh moät ngaøy moät hôn, thì con<br />
haõy keát hieäp cuøng Chuùa luoân. Con haõy ôû nhö theå con ñi tröôùc, maø coù Chuùa theo sau löng con hoaøi,<br />
chaúng heà lìa khoûi nhau bao giôø. Con ñaõ döùt tình theá tuïc theå naøo, thì con haõy keát buoäc loøng con vôùi<br />
Chuùa cuõng theå aáy; maø con keát hieäp cuøng Chuùa caøng chí thieát, thì caøng neân troïn laønh. Vì chöng keû<br />
ñaõ keát hieäp cuøng Chuùa cho beàn chaët, thì theá gian chaúng coøn quyeán luyeán gì ñaëng, ma quyû xaùc thòt<br />
cuõng phaûi chòu thua; nhö lôøi oâng thaùnh Phaoloâ raèng: Neáu Chuùa ôû cuøng toâi thì naøo coù ai haïi toâi?<br />
Vaäy khi quyû ma xaùc thòt theá gian chaúng laøm ñaëng gì con, thì con seõ ñaëng thong dong maø böôùc tôùi<br />
ñaøng troïn laønh; coù Chuùa theo sau maø thuùc giuïc cuøng nom xem con nöõa, thì leõ naøo maø con trì
19<br />
hoaõn. Laïi nhö ruûi con coù ngaõ xuoáng giöõa ñaøng, thì Chuùa cuõng ra tay ñôõ con daäy maø daét ñi. Bôûi<br />
ñoù con haõy ñi tröôùc maët Chuùa luoân, nghóa laø phaûi ñem loøng trí keát hieäp cuøng Chuùa cho beàn chaët,<br />
thì chaéc con seõ ñaëng taán tôùi trong ñaøng troïn laønh maø chôù.<br />
Vaäy con phaûi keát hieäp cuøng Chuùa laøm sao, thì haõy nhôù lôøi oâng thaùnh Phaoloâ raèng: Ta ôû nhö treân<br />
trôøi vaäy. Treân trôøi caùc thaùnh haèng keát hieäp cuøng Chuùa laøm sao, thì ta cuõng lo maø keát hieäp nhö laøm<br />
vaäy. Caùc thaùnh haèng xem maët Chuùa, haèng vui höôûng söï <strong>than</strong>h nhaøn cuøng Chuùa, haèng vaâng theo yù<br />
Chuùa, thì ôû ñôøi naày ta cuõng phaûi laáy maét ñöùc tin maø nhìn xem Chuùa trong moïi söï, trong moïi nôi;<br />
gaëp söï vui, laâm söï buoàn, thì cuõng chòu laáy nhö phöôùc loäc Chuùa ban cho mình ôû ñôøi, ñeå höôûng duøng<br />
theo thaùnh yù Chuùa, haàu ngaøy sau ñaëng phöôùc loäc treân trôøi.<br />
Vaäy: 1. Trong moïi vieäc con laøm, trong nhöõng lôøi con noùi cuøng trong nhöõng ñeàu con suy töôûng, thì<br />
con haèng phaûi nhôù Chuùa luoân, phaûi daâng troùt caû moïi söï cho Chuùa, vaø haèng töôûng, haèng noùi, haèng<br />
laøm moïi söï vì loøng meán Chuùa cuøng coù yù cho saùng danh Chuùa maø thoâi. Trong nhöõng giôø laøm vieäc<br />
thieâng lieâng, loøng phaûi töôûng nhôù Chuùa ñaõ ñaønh; laïi trong khi laøm vieäc phaàn xaùc, khi aên uoáng, khi<br />
truyeän troø, khi ñi ñaøng saù hay laø laøm vieäc gì khaùc maëc loøng, thì con chôù heà queân Chuùa. Con phaûi<br />
baét chöôùc Thieân thaàn Raphae xöa, khi daãn ñaøng cho oâng Toâbia, beà ngoaøi coù aên uoáng nhö ngöôøi ta,<br />
maø beà trong coøn coù cuûa thieâng lieâng nuoâi linh hoàn, laø ñeå loøng trí keát hieäp cuøng Ñ. C. T..<br />
Con phaûi cöù lôøi oâng thaùnh Phanxicoâ Xaleâxioâ daïy, laø ñeå moät maét xem vaøo vieäc mình laøm, moät maét<br />
kia thì troâng leân Chuùa raát nhôn töø ngöï moät beân mình; moät tay thì laøm vieäc beà treân daïy, coøn tay kia<br />
thì níu vaøo Ñ. C. G.; cuõng nhö con nít kia moät tay beû hoa caàm chôi, coøn tay kia thì cöù níu laáy tay<br />
meï.<br />
Con haõy naêng duøng nhöõng lôøi vaén taét maø <strong>than</strong> thôû cuøng Chuùa, ñeå nhaéc loøng nhôù ñeán Chuùa vaø xin<br />
Chuùa laøm pheùp laønh cho con cuøng giuùp con laøm vieäc cho neân. Vaäy con neân duøng nhöõng caâu naày:<br />
Laïy Chuùa, xin Chuùa ñeán giuùp toâi. Laïy Chuùa, xin Chuùa laøm pheùp laønh cho toâi. Xin Chuùa haèng phuø<br />
hoä cho toâi. v.v. hay laø nhöõng lôøi khaùc nhö vaäy maëc yù con sôû nguyeän.<br />
Con naêng <strong>than</strong> thôû cuøng Chuùa nhö vaäy, thì chaúng ngaên trôû con laøm vieäc beà ngoaøi ñaâu; moät theâm<br />
söùc cho con ñaëng laøm vieäc töû teá hôn maø chôù; ví nhö keû keùo saêng suùc hoaëc ñaåy ghe thuyeàn maø hoø<br />
heùt, thì caøng theâm söùc maø keùo ñaåy cho maïnh, laïi laøm vieäc caøng vui. Nhöõng lôøi con <strong>than</strong> thôû cuøng<br />
Chuùa, aáy laø nhöõng tieáng haùt tieáng hoø giuùp con laøm vieäc cho vui veû; laïi ñaëng söùc maïnh hôn maø laøm<br />
moïi vieäc cho neân.<br />
Sau nöõa con ñeå loøng trí con töôûng nhôù ñeán Chuùa nhö vaäy, thì ma quyû khoù laøm cho con töôûng nhôù<br />
ñeán söï gì chaúng neân. Noù ñeán caùm doã con, maø nghe con ñang thôû <strong>than</strong> cuøng Chuùa, aâu laø noù cuõng<br />
ngaïc nhieân vôõ chaïy. Moät lôøi thôû <strong>than</strong> cuøng Chuùa laø nhö teân baén vaøo ma quyû. Noù chæ caùm doã ñaëng<br />
nhöõng ngöôøi loøng trí laõng xao gaëp chi suy naáy, chaúng ñeå trí vaøo ñaâu cho chaêm moät chuyeän; coøn keû<br />
chaêm lo moät vieäc maø loøng trí haèng suy haèng nhôù Chuùa, thì ma quyû chaúng coù theå chen vaøo ñaëng.<br />
2. Con haõy ôû nhö caùc thaùnh treân trôøi haèng vui höôûng söï <strong>than</strong>h nhaøn tröôùc maët Chuùa; Chuùa ban<br />
cho bao nhieâu, thì vui loøng chòu laáy baáy nhieâu; chaúng tham nhieàu cheâ ít, chaúng keùn ñeàu noï phi ñeàu<br />
kia. Con ôû theá gian, tuy chaúng gaëp ñaëng söï laønh luoân nhö caùc thaùnh ôû treân trôøi; song con phaûi bieát,<br />
daàu söï laønh söï döõ, söï ruûi söï may, thì cuõng bôûi tay Chuùa phaân ñònh, ñeå cho con gaëp dòp laäp coâng.<br />
Bôûi ñoù daàu söï ruûi söï may, thì con cuõng vui höôûng nhö söï <strong>than</strong>h nhaøn vaäy.
20<br />
Con haõy tìm Chuùa trong nhöõng söï aáy, ñaëng söï laønh, thì con haõy giuïc loøng caûm taï Chuùa, maø laâm<br />
söï döõ, thì con giuïc loøng troâng caäy Chuùa; chôù ñeå cho söï gì laøm cho con rôøi boû Chuùa bao giôø. Con<br />
bieát duøng söï ñôøi naày cho neân, thì moïi söï thaûy ñeàu laøm cho con keát hieäp cuøng Chuùa. Con xem trôøi<br />
ñaát roäng lôùn, nhöït nguyeät saùng toû, caû phong caûnh caøn khoân nguy nga ñeïp ñeõ, thì loøng con haèng<br />
nhôù Chuùa pheùp taéc voâ cuøng, khoân ngoan voâ löôïng. Con nghe chim keâu deá tuùc, thì con lieàn hieäp yù<br />
maø khong khen Chuùa ñaõ döïng neân muoân loaøi ñeå laøm saùng danh Chuùa. Con thaáy boâng hoa xinh<br />
ñeïp, thôm tho toát saéc töôi maøu, thì nhôù Chuùa cöïc toát cöïc laønh, ñaùng cho con meán yeâu treân heát<br />
moïi söï. Khi con thaáy ai laøm ñaëng vieäc gì xaûo keá, anh taøi, trí hueä, thoâng <strong>minh</strong>, thì con haõy khen<br />
ngôïi Ñaáng Taïo hoùa ñaõ thoâng cho loaøi ngöôøi ñaëng taøi trí nhö vaäy.<br />
Vaû nhö con thaáy söï gì ruûi ro xaûy ra ôû ñôøi, nhö: ñaïi haïn, maát muøa, oân thaàn, dòch khí, thì con<br />
caøng nhìn Chuùa pheùp taéc caàm quyeàn thöôûng phaït, maø giuïc loøng kính sôï Chuùa, chaúng daùm nghòch<br />
maïng bao giôø: aáy moïi söï laønh döõ ôû theá gian ñeàu laøm cho con ñaëng keát hieäp cuøng Chuùa thì nhö vaäy.<br />
Bôûi ñoù oâng thaùnh Phaoloâ daïy raèng: Keû kính meán Ñ. C. T. thì moïi söï ñeàu giuùp cho keû aáy laøm laønh.<br />
Vaäy neáu con thaät loøng meán Chuùa, thì moïi söï laønh döõ con gaëp ôû ñôøi naày, thaûy ñeàu laøm ích cho con<br />
ñaëng keát hieäp cuøng Chuùa luoân.<br />
3. Con muoán keát hieäp cuøng Chuùa cho beàn chaët, thì con haõy laáy yù Chuùa laøm yù con trong moïi söï;<br />
con chôù hoûi loøng con öng chi, moät xeùt yù Chuùa muoán chi maø thoâi. Vaäy con haõy naêng <strong>than</strong> cuøng<br />
Chuùa raèng: Laïy Chuùa, Chuùa muoán cho toâi laøm chi baây giôø? Daàu con laâm nhieàu söï gian nan daäp<br />
dìu ñoå xuoáng treân mình con moät traät, thì con cuõng <strong>than</strong> cuøng Chuùa raèng: Con chaúng theo yù con,<br />
moät vaâng theo yù Chuùa maø thoâi. OÂng thaùnh Gioùp xöa bôûi haèng keát hieäp cuøng Chuùa caùch aáy, neân khi<br />
nghe tin traêm söï ruûi ro ñoå xuoáng cho mình, thì an loøng maø <strong>than</strong> raèng: Chuùa ñaõ ban cho, raøy Chuùa<br />
caát ñi, thì cuõng xin cho saùng danh Chuùa. ÔÙ con, con haõy keát hieäp cuøng Chuùa nhö vaäy, thì loøng con<br />
haèng ñaëng an nhaøn luoân.<br />
Baây giôø con haõy xeùt mình laïi, baáy laâu nay con coù bieát hoài taâm laïi maø keát hieäp cuøng Chuùa nhö vaäy<br />
chaêng? Bôûi ñaâu coù nhieàu laàn con queân mình, maø loãi pheùp noï luaät kia, ñaõ ghe phen phaøn naøn naên<br />
næ khi laâm söï ruûi ro, aâu laø vì con khoâng bieát keát hieäp cuøng Chuùa.<br />
Vaäy töø naày saáp ñi con phaûi taäp söï keát hieäp cuøng Chuùa nhö vaäy, thì daàu con coøn ôû theá gian, maø loøng<br />
trí con nhö ôû cuøng Chuùa treân trôøi vaäy. Con haõy cöù nhö lôøi baø thaùnh Teâreâxa daïy raèng: Haèng ngaøy<br />
con haõy phuù daâng mình cho Ñ. C. T. ñuû naêm möôi laàn, vaø khi laøm vieäc aáy, thì haõy giöõ loøng soát<br />
saéng cuøng öôùc ao cho ñaëng höôûng maët Ngöôøi.<br />
ÑOAÏN THÖÙ BOÁN<br />
Giaûng veà hai ñaøng ñöa ta bay leân ñænh troïn laønh<br />
Ñaõ hay raèng: phaûi coù hai caùnh cho ñaëng ñöa ta bay leân ñænh troïn laønh, laø: phaûi döùt tình yeâu söï theá,<br />
vaø thaønh taâm keát hieäp cuøng Ñ. C. T.. Song daàu coù caùnh bay ñöôïc, laïi coøn phaûi bieát ñaøng maø bay;<br />
môùi bay ñöôïc bình an vöõng vaøng giöõa khí, chaúng sôï phong ba baõo chöôùng, khoâng lo muø aùm maây<br />
che. Vaäy hai ñaøng aáy laø söï aân caàn giöõ luaät nhaø cho troïn vaø ra söùc laøm caùc vieäc thöôøng ngaøy cho<br />
neân. Caùc thaùnh vaø caùc Ñaáng daãn loái troïn laønh, thì raäp moät tieáng, maø daïy raèng: söï taán tôùi trong<br />
ñaøng nhôn ñöùc vaø neân ngöôøi troïn laønh, thì ôû taïi hai söï naày: 1. laø laøm nhöõng söï Chuùa muoán cho ta<br />
laøm; 2. laø phaûi laøm theo caùch thöùc Chuùa muoán.
21<br />
Nhöõng söï Chuùa muoán thì ñeàu cheùp ñaønh raønh trong luaät pheùp: trong luaät pheùp Ñ. C. T. cuøng<br />
Hoäi thaùnh ñaõ roài, laïi trong luaät pheùp rieâng nhaø doøng nhaø phöôùc nöõa. Luaät Ñ. C. T. cuøng luaät Hoäi<br />
thaùnh, moïi ngöôøi ñeàu phaûi giöõ, caàn gì phaûi noùi rieâng ñeán con. Ñeàu phaûi noùi rieâng cho con, laø phaûi<br />
aân caàn naém giöõ luaät nhaø cho troïn, aáy laø moät ñaøng ñöa con leân ñænh troïn laønh.<br />
Ñaøng thöù hai laø con phaûi laøm moïi vieäc thöôøng ngaøy cho neân, theo nhö caùch thöùc Chuùa muoán: daãu<br />
laøm nhieàu vieäc laï thöôøng caû theå, maø khoâng laøm theo caùch thöùc Chuùa muoán, thì cuõng luoáng coâng<br />
maø chôù. Vaäy trong ñoaïn naày seõ daïy con veà söï aân caàn naém giöõ luaät pheùp trong nhaø, vaø lo laøm caùc<br />
vieäc thöôøng ngaøy cho neân.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Giaûng veà söï phaûi giöõ luaät<br />
ÔÙ con, con ñaõ quyeát tình vaøo ôû choán tu thaân, aâu laø con ñaõ doác chí tu thaân cho troïn. Vaäy cho ñaëng<br />
tu thaân neân ngöôøi nhaø doøng, nhaø Ñ. C. T., thì heä phaûi aân caàn naém giöõ moïi khuoân pheùp leà luaät<br />
trong nhaø aáy; vì chöng khi ngöôøi ta noùi raèng: nhaø doøng nhaø phöôùc, thì hieåu laø moät nhaø coù pheùp taéc<br />
leà luaät rieâng, chaúng phaûi nhö caùc nhaø tröôøng ôû theá gian ñaâu. Vaû ai naáy cuõng hieåu raèng: cho ñaëng<br />
neân xöùng ngöôøi nhaø doøng nhaø phöôùc, thì moät söï maëc aùo doøng hay laø ôû trong nhaø doøng nhaø phöôùc<br />
maø thoâi chöa ñuû; coøn phaûi giöõ moïi leà luaät pheùp taéc trong nhaø ñaõ chæ ñònh, thì môùi neân xöùng ngöôøi<br />
nhaø doøng nhaø phöôùc maø chôù.<br />
OÂng thaùnh Inaxioâ khuyeân caùc thaày maø raèng: “Heã ai daâng mình trong nhaø doøng, trong nhaø Ñ.<br />
C. T. maø ôû trong aáy, thì phaûi öôùc ao giöõ troïn caùc leà luaät caùc thoùi laønh ñaõ quen giöõ trong nhaø, maø<br />
ôn Cha caû phuø hoä cho, thì laøm heát söùc cho ñaëng giöõ caùc pheùp aáy cho troïn; vì chöng söï ñi ñaøng<br />
nhôn ñöùc moät ngaøy moät hôn vaø neân ngöôøi troïn laønh thì ôû taïi söï aáy.” Voán lôøi aáy oâng thaùnh Inaxioâ<br />
khuyeân daïy caùc thaày doøng mình chuùc, song caùc ngöôøi doøng khaùc phaûi hieåu lôøi aáy cuõng noùi cho<br />
mình; vì chöng daàu doøng naøo cuõng chuû moät yù nhö nhau laø tìm ôû nôi luaät pheùp, cho ñaëng aån naùu tu<br />
thaân, neân ngöôøi troïn laønh.<br />
Baø thaùnh Teâreâxa naêng raên daïy chò em, maø raèng: “Chuùng con haõy naêng coi ñi coi laïi luaät pheùp<br />
trong nhaø luoân, maø vaâng giöõ moïi ñeàu cho caån thaän.” AÂy laø lôøi Meï thaùnh caùc nhaø doøng nhaø phuùc<br />
ñaõ daïy, thì con coøn leõ gì maø khinh phieâu luaät nhaø, khoâng ra söùc vaâng cöù cho troïn? Coù lôøi thaùnh<br />
nhôn kia noùi raèng: “Luaät pheùp nhaø nhö caùi göông soi maët, ñeå cho keû ôû nhaø Ñ. C. T. ñaëng soi<br />
luoân, cho ñaëng bieát mình toát xaáu, soát saéng hay laø nguoäi laïnh, taán tôùi hay laø thaùo lui, ñeïp loøng<br />
Chuùa hay laø maát loøng Chuùa.” Vaäy deã bieát ai laø soát saéng, ai laø nguoäi laïnh, thì haõy xem keû aáy coù giöõ<br />
troïn luaät nhaø hay laø khoâng. Keû ôû nhaø Ñ. C. T. maø chaúng giöõ luaät nhaø, thì ví nhö ngöôøi côõi ngöïa maø<br />
chaúng muoán caàm daây cöông, hay laø nhö keû ñi thuyeàn maø buoâng tay boû cheøo laùi; theá taát khoâng khoûi<br />
söï cheo leo, hoaëc ít nöõa laø chaúng ñeán nôi mình sôû ñònh.<br />
Xöa coù moät laàn baø thaùnh Birgita ñang nguyeän gaãm, thì Ñ. C. G. cho thaáy ba chieác thuyeàn: moät<br />
chieác thì cheøo choáng cuõng khoâng, buoàm boong cuõng noõ coù, cöù bình boàng theo gioù nöôùc; neân chaày<br />
kíp cuõng va vaøo ñaù gheành sa vaøo loá maø vôõ tan chìm ñaém. Moät chieác thì coù ñuû buoàm chaèng daây<br />
chaïc, song ñaõ muïc naùt xô rô; neân cuõng phaûi cheo leo laém. Coøn chieác thöù ba thì coù ñuû ñoà ñoaïn moïi<br />
söï tinh anh, laïi vöõng vaøng chaéc chaén, cho neân xuoâi buoàm maùt maùi chaïy mau vaøo cöûa bình yeân voâ<br />
söï. Baáy giôø baø thaùnh aáy laïi nghe Ñ. C. G. caét nghóa raèng: Ba thuyeàn aáy chæ ba thöù ngöôøi ôû nhaø Ñ. C.<br />
T.. Thuyeàn thöù nhöùt chæ keû hay sa phaïm toäi troïng: nhöõng buoâng lung theo yù rieâng, chaúng lo chi<br />
phaàn roãi, chaúng lo chi luaät pheùp trong nhaø. Thuyeàn thöù hai chæ keû nguoäi laïnh treã naûi, coøn naêng loãi
22<br />
phaïm luaät nhaø. Thuyeàn thöù ba chæ keû aân caàn lo laéng giöõ moïi luaät pheùp trong nhaø, chaúng daùm sô<br />
suaát luaät naøo; cho neân ñaëng khoûi moïi söï cheo leo vaø mau taán tôùi trong ñaøng troïn laønh; laïi sau heát<br />
ñaëng vaøo cöûa bình an, laø vaøo nöôùc thieân ñaøng.<br />
Vaäy ôù con, con vaøo thuyeàn naøo baây giôø? Neáu con vaøo thuyeàn thöù nhöùt, thì raát ñoãi khoán naïn; baèng<br />
con vaøo thuyeàn thöù hai, thì raát ñoãi cheo leo; neân con haõy vaøo thuyeàn thöù ba cho kíp, laø lo laéng naém<br />
giöõ luaät nhaø cho caån thaän.<br />
Cho con ñaëng theâm loøng soát saéng maø giöõ luaät nhaø cho troïn, thì con haõy nhôù khaêng khaêng hai ñeàu<br />
naày: moät laø keû giöõ luaät cho troïn, thì ñaëng nhieàu ích laém; hai laø keû khinh phieâu luaät nhaø, thì ghe<br />
ngaøy phaûi khoán.<br />
1. Coù lôøi trong Kinh thaùnh daïy raèng: “ÔÙ con, con haõy giöõ luaät nhaø vaø lôøi cha khuyeân daïy, vì<br />
noù seõ laøm cho linh hoàn con ñaëng roãi vaø cho con ñaëng ñeïp ñeõ xinh toát; khi aáy con seõ ñi vöõng vaøng<br />
trong ñaøng neûo con.” Nhöõng lôøi aáy chæ roõ raøng, keû coù loøng naém giöõ moïi luaät pheùp vaø nhöõng ñeàu<br />
tuy chaúng coù lôøi buoäc, song cuõng ñaõ coù lôøi khuyeân, thì seõ ñaëng nhieàu ích troïng; ñaëng nhieàu ôn<br />
phöôùc xuoáng trong linh hoàn maø laøm cho mình ñaëng neân xinh ñeïp tröôùc maët Ñ. C. T.; laïi neát ôû<br />
cuõng neân ñeïp maët anh em; ñaëng ñi vöõng vaøng trong neûo troïn laønh, vaø sau heát thì ñaëng roãi linh<br />
hoàn.<br />
OÂng thaùnh Beânañoâ gôûi thô cho moät thaày kia, thì raèng: “ÔÙ thaày, thaày haõy vöõng vaøng maø troâng<br />
caäy Chuùa vaø haõy giöõ luaät doøng cho troïn, ñeå cho luaät doøng laïi giöõ laáy thaày.” Nay ta cuõng noùi vôùi<br />
con raèng: ÔÙ chò, chò haõy ôû vöõng vaøng maø troâng caäy Chuùa vaø haõy giöõ luaät nhaø phuùc cho troïn, thì<br />
luaät aáy seõ giöõ laáy chò cho khoûi nhieàu ñeàu ruûi ro.<br />
2. Vì chöng keû chaúng eùp mình giöõ luaät nhaø cho troïn, thì chaày kíp Chuùa cuõng oaùn phaït chaúng<br />
tha, hoaëc phaûi maát ôn Chuùa goïi laø lui veà theá gian, hoaëc phaûi maéc ñeàu noï ñeàu kia, maø laøm cho mình<br />
oâ danh xaáu tieáng. Cho daàu Chuùa coøn thöông con, khoâng ñeå cho con maéc söï beà ngoaøi nhö vaäy, song<br />
bieát maáy phen con ñaõ maéc phaûi söï thieät haïi beà trong vì khoâng lo giöõ luaät, phaûi ra khoâ khan nguoäi<br />
laïnh, phaûi maát bôùt nhieàu ôn Chuùa, phaûi aùy naùy aâu lo, phaûi côn caùm doã maø maát söï bình an; maø khi<br />
cheát ñoaïn, thì caùc loãi aáy daàu laø nheï, thì Chuùa cuõng chaúng ñeå qua khoâng ñaâu. Con haõy nhôù lôøi Chuùa<br />
phaùn raèng: Ai khinh phieâu söï nhoû moïn, thì chaày kíp seõ sa ngaõ. Vaäy loãi phaïm luaät nhaø tuy coù ñeàu laø<br />
loãi nheï maø thoâi, song ai laáy laøm thò thöôøng maø chaúng giöõ, thì chaày kíp noù cuõng seõ sa loãi trong ñeàu<br />
troïng, aáy laø ñeán nöôùc khoán. Nhieàu luaät xem ra nhoû moïn, song caùc ñaáng beà treân khoân ngoan ñaõ laäp<br />
ra laøm dieàng moái cho trong nhaø ñaëng lôùp lang thöù töï vaø gìn giöõ anh em, cho khoûi nhieàu söï hieåm<br />
nguy. Khi xem toùc treân ñaàu laø nhöõng sôïi maûy muùn chaúng ñaùng chi, loâng nheo nôi mí maét xem ra<br />
cuõng laø nhoû moïn; song Chuùa ñaõ sinh noù ra ñeå maø giöõ ñaàu, giöõ maét ta cho khoûi nhieàu ñeàu nguy<br />
hieåm.<br />
Xamxon xöa ñaëng maïnh söùc moät mình cöï noåi ñaëng caû chuùng nghòch thuø cuõng nhôø maáy sôïi toùc<br />
maûnh treân ñaàu; ñeán sau oâng aáy ñeå cho Ñalila hôùt toùc ñi, thì ñaõ bò quaân nghòch baét ñem veà laøm toâi<br />
khoán naïn. Vaäy luaät nhaø coù ñeàu tuy nhoû moïn, coù khi voán chaúng buoäc cho ra toäi gì, song neáu con<br />
khinh phieâu maø muoán hôùt ñi, thì e coù ngaøy con phaûi ba thuø baét veà laøm toâi noù caùch khoán naïn maø<br />
chôù.<br />
Vì vaäy neân baø thaùnh Teâreâxa coù lôøi daïy raên chò em raèng: “Chuùng con haõy giöõ luaät nhaø cho heát chöõ<br />
vaø moïi pheùp nhaø cho caån thaän.” Giöõ cho heát chöõ, nghóa laø daàu moät ñeàu nhoû moïn, thì cuõng chôù
23<br />
khaù khinh phieâu; vì chöng nhö lôøi caùc thaùnh daïy: Keû bieát vaâng lôøi cho troïn, thì chaúng bieát phaân<br />
bieät ñeàu troïng ñeàu heøn; moät keå moïi ñeàu luaät daïy laø nhö ñeàu troïng heát; cho neân haèng ra söùc vaâng<br />
giöõ moïi ñeàu chaúng soùt ñeàu naøo.<br />
Baây giôø con haõy xeùt xöa nay con coù vaâng cöù nhö vaäy chaêng? Con coù giöõ cho troïn moãi ñeàu chaêng?<br />
Coù khi tröôùc maët beà treân, thì con lo giöõ, maø vaéng maët thì con laïi lô. Coù khi vui thì giöõ maø buoàn thì<br />
boû. Giöõ luaät caùch nhö vaäy, thì chaúng goïi laø giöõ neân, cuõng chaúng xöùng keû ôû nhaø Ñ. C. T., vì chöng<br />
keû ôû nhaø Chuùa, thì phaûi soáng theo thaùnh yù Chuùa; maø coù moät keû soáng theo leà luaät, thì môùi soáng<br />
theo thaùnh yù Chuùa maø thoâi.<br />
Vaäy con haõy doác loøng töø naày veà sau seõ giöõ luaät nhaø cho troïn moãi ñeàu, baát caâu deã khoù chaúng löïa<br />
troïng heøn; laïi con phaûi giöõ theo ñöùc tin cuøng giöõ cho beàn ñoã. Giöõ cho ñeïp loøng Chuùa, chaúng phaûi<br />
giöõ maø caàu danh: giöõ vì con maét Ñ. C. T., chaúng phaûi giöõ vì maët thieân haï. Giöõ troïn ñôøi cho ñeán<br />
cheát, chaúng phaûi giöõ moät ñoâi ngaøy maø thoâi. Con haõy ghi lôøi thaùnh Kinh ngaïn ngöõ raèng: Con ñi<br />
ñaâu luaät phaûi theo ñaøng; thöùc coù luaät baøn, nguû coù luaät <strong>canh</strong>. (Prov. VI, 22).<br />
Neáu con vaâng giöõ nhö vaäy, aét seõ choùng neân ngöôøi troïn laønh; vaø ñeán toøa phaùn xeùt con seõ nghe<br />
tieáng dòu daøng Chuùa phaùn cuøng con raèng: Hôõi ñaày tôù toát laønh, toâi ngay thaûo, bôûi maày ñaõ trung<br />
thaønh trong ñeàu nhoû moïn, thì Tao seõ ñaët maày treân nhieàu söï, maày haõy vaøo höôûng söï vui veû cuøng<br />
Chuùa maày.<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Giaûng veà söï phaûi laøm caùc vieäc thöôøng ngaøy cho neân<br />
Xöa coù moät thaày beà treân cai doøng raát khoân ngoan nhôn ñöùc, khi ngöôøi ñi vieáng caùc nhaø doøng<br />
maø uûi an daïy doã, thì ngöôøi naêng nhaéc ñi nhaéc laïi nhöõng lôøi naày: “Ta ñöôïc taán tôùi trong ñaøng nhôn<br />
ñöùc troïn laønh, thì coát taïi söï naày, laø: moãi moät vieäc thöôøng thöôøng ta quen laøm haèng ngaøy, ta phaûi<br />
laøm cho haún hoøi phaûi theá.” AÁy laø lôøi raát chôn thaät, xöa nay trong caùc nhaø Ñ. C. T. caùc ñaáng beà treân<br />
cuõng naêng khuyeân daïy nhö vaäy luoân, maø söï aáy cuõng haïp vôùi loøng laønh Ñ. C. T.. Vì chöng neáu Chuùa<br />
buoäc ta phaûi laøm nhöõng vieäc caû theå phi thöôøng, môùi neân thaùnh; neân troïn laønh ñaëng, thì ta coøn lyù<br />
chöõa mình raèng: söï aáy quaù söùc toâi, toâi laøm khoâng noåi.<br />
Bôûi vaäy trong Kinh thaùnh coù lôøi Chuùa phaùn raèng: Ñeàu Tao raên daïy maày hoâm nay, thì chaúng<br />
phaûi quaù söùc maày cuõng chaúng phaûi ñeàu gì cao xa bôûi trôøi maø maày noùi ñöôïc raèng: ai trong chuùng<br />
toâi coù söùc leân trôøi, maø ñem leà luaät xuoáng cho chuùng toâi nghe maø giöõ cho troïn. Ñeàu Tao raên daïy<br />
cuõng chaúng phaûi ôû beân kia bieån maø maày noùi lyù ñöôïc raèng: ai trong chuùng toâi vöôït qua beân kia<br />
bieån ñaëng maø ñem veà cho chuùng toâi, ñeå cho chuùng toâi nghe maø giöõ cho troïn lôøi Chuùa phaùn<br />
truyeàn. Song thaät lôøi Tao daïy, thì ôû gaàn moät beân maày laém, ôû nôi mieäng maày, ôû trong loøng maày<br />
ñeå cho maày ñaëng laøm nhö vaäy.<br />
Nay ta cuõng laáy lôøi aáy maø noùi cuøng con. Caùc ñeàu pheùp nhaø daïy, nhöõng lôøi beà treân truyeàn cuøng<br />
nhöõng vieäc con phaûi laøm haèng ngaøy trong nhaø doøng, thì chaúng phaûi laø vieäc gì naëng neà khoù nhoïc<br />
quaù söùc con; song thaät laø vieäc thöôøng nhö boån ñaïo ngoaøi theá quen laøm. <strong>Tu</strong>y coù vieäc con laøm ôû ñaây<br />
maø boån ñaïo ôû ngoaøi chaúng laøm thì cuõng laøm vieäc eâm aùi nheï nhaøng maø thoâi, nhö vieäc nguyeän gaãm,<br />
ñoïc saùch thieâng lieâng, daïy veõ con nít, v.v. thì naøo khoù nhoïc chi hôn ngöôøi theá gian lo thöùc khuya<br />
daäy sôùm hoïc haønh vaên chöông, hoaëc choáng ngöôïc cheøo xuoâi ñi buoân baùn cho teù naêm ñoàng möôøi<br />
tröï.
24<br />
Vaäy thì con phaûi tính laøm sao? AÉt laø con phaûi vaâng lôøi Chuùa phaùn raèng: Söï phaûi laøm, thì con<br />
haõy laøm cho phaûi. OÂi! Phaûi chi caùc vieäc con laøm haèng ngaøy caû mai ñeán toái maø con lo laøm cho neân,<br />
thì coâng nghieäp con ñaõ ñaëng voâ ngaèn voâ soá. Boán naêm möôi anh em ñoàng vaøo nhaø thôø ñoïc kinh vôùi<br />
nhau, ñoàng nghe moät baøi gaãm nhö nhau maø tröôùc maët Ñ. C. T. thì coâng nghieäp khaùc nhau laø theå<br />
naøo! Vì laøm sao thì con cuõng deã hieåu; vì coù keû thì laøm vieäc aáy caùch soát saéng haún hoi; coù keû laøm<br />
caùch soát saéng vöøa vöøa; coù keû thì nöûa soát saéng nöûa nguoäi laïnh; laïi coù keû thì laøm caùch ô hôø khoâ khan.<br />
Vì ñoù maø coâng ñöùc khaùc nhau, vì ñoù maø coù keû neân troïn laønh coù keû thì khoâng.<br />
Trong söû kyù doøng Xiteâxienxi coù thuaät truyeän raèng: “Coù moät laàn oâng thaùnh Beânañoâ ñang haùt<br />
kinh vôùi caùc thaày, thì ngöôøi thaáy nhieàu Thieân thaàn qua laïi beân naày beân kia, maø kieåm soaùt caùc<br />
thaày ñoïc kinh laøm sao vaø ghi vaøo soå. Coù keû thì Thieân thaàn ghi chöõ vaøng, coù thaày thì ñöôïc ghi chöõ<br />
baïc, coù keû ñöôïc ghi chöõ möïc, keû khaùc laïi thaáy ghi chöõ nöôùc; sau heát cuõng coù keû Thieân thaàn<br />
ngheånh maët boû qua, chaúng theøm ghi chöõ naøo soát.” AÂy caùc thaày ñoàng laøm moät vieäc thì nhö nhau,<br />
maø caùch laøm thì khaùc nhau laø theå naøo. Bôûi ñoù neân coù keû ñaëng chöõ vaøng chöõ baïc, coù keû ñaëng chöõ<br />
möïc chöõ nöôùc, coù ngöôøi laïi chaúng ñaùng bieân chöõ gì soát.<br />
Baây giôø con haõy xeùt phaän mình; caùc vieäc con laøm töø buoåi mai ñeán toái; thì ñaõ ñaùng bieân chöõ gì, hay<br />
laø ñaùng ngheånh maët boû qua, chaúng cho noù vaøo ñaëng haøng naøo soát. Moãi ngaøy con toán thì giôø nhieàu<br />
maø laøm vieäc noï vieäc kia; neáu con laøm chaúng neân thì uoång coâng laø chöøng naøo. Ngöôøi laùi buoân kia caû<br />
buoåi ngoài giöõa chôï maø chaúng baùn mua ñaëng vaät gì, thì cuõng tieác coâng; nay con ôû nhaø Chuùa, chaúng<br />
laøm vieäc gì neân thaân, maø con chaúng tieác sao? Vaäy moãi vieäc thöôøng ngaøy, daãu vieäc thieâng lieâng, daãu<br />
vieäc phaàn xaùc, con haõy laøm cho neân, thì con seõ laäp ñaëng nhieàu coâng, laïi ñaëng nhieàu ôn Chuùa giuùp<br />
con taán tôùi trong ñaøng troïn laønh.<br />
Baây giôø coù khi con hoûi raèng: Phaûi laøm theå naøo cho ñaëng goïi laø laøm vieäc neân? Cho ñaëng laøm<br />
vieäc neân, thì caàn phaûi coù hai söï naày: 1. laø phaûi laøm vì Chuùa; 2. laø phaûi ra söùc beà trong beà ngoaøi maø<br />
laøm vieäc gì cho thaønh vieäc aáy.<br />
1. Vaäy trong caùc vieäc con laøm, daãu vieäc thieâng lieâng, daãu vieäc phaàn xaùc, daãu vieäc troïng daãu vieäc<br />
heøn nhö aên uoáng, chôi nghæ, v.v. thì con cuõng haõy laøm vì Chuùa, vì loøng kính meán Chuùa, coù yù cho<br />
saùng danh Chuùa. Neáu con laøm vì yù heøn naøo khaùc, hay laø laøm vì quen thoùi quen leä, thì luoáng coâng<br />
voâ ích. Giaû nhö con aên chæ coù yù cho no buïng, uoáng coù yù cho ñaõ khaùt, thì cuõng khoâng hôn chi loaøi<br />
caàm thuù. Neáu con laøm vì taùnh töï nhieân thích yù vieäc aáy, thì laø laøm vì xaùc thòt. Neáu con laøm cho khoûi<br />
bò phaït hay laø cho ñaëng tieáng khen, thì laø laøm cho theá gian; baèng nhö con laøm vì thoùi quen, thì aáy<br />
laø nhö caùi maùy. Laøm vieäc nhö vaäy thaät laø maát coâng voâ loái. Vaäy cho con ñaëng laøm moïi vieäc vì Chuùa,<br />
thì buoåi mai sôùm vöøa thöùc daäy, con haõy nhaéc trí leân cuøng Chuùa, vaø daâng cho Chuùa moïi vieäc con seõ<br />
laøm caû ngaøy; laïi khi con tra tay laøm vieäc gì, thì haõy hoài taâm nhôù Chuùa maø daâng cho Chuùa nhö vaäy<br />
heát. OÂng thaùnh Phaoloâ coù yù daïy ta laøm moïi vieäc vì Chuùa, thì ñaõ daïy raèng: Daàu khi aên, daàu khi<br />
uoáng, daàu khi laøm vieäc gì khaùc, thì phaûi coù yù laøm cho saùng danh Chuùa.<br />
2. Con phaûi taän taâm kieät löïc laøm vieäc naøo cho neân thaân vieäc aáy, ñoïc kinh cho thaønh buoåi kinh,<br />
nguyeän gaãm cho neân buoåi gaãm. Ví nhö vieäc phaàn xaùc, con may caùi aùo khoâng thaønh caùi aùo, theâu caùi<br />
hoa chaúng neân caùi hoa, thì cuõng thaønh ra nhö ñoà voâ duïng; xeùt ñoù thì vieäc chi khaùc cuõng vaäy, phaûi<br />
laøm cho neân vieäc thì môùi coù coâng.<br />
Vaäy cho ñaëng laøm neân vieäc, thì caû beà trong beà ngoaøi phaûi aân caàn laém laém. Beà trong, loøng trí phaûi<br />
chaêm ñeán vieäc mình ñang laøm; neáu ñeå noù lo ra ñeán vieäc khaùc nghòch vieäc aáy, thì vieäc ñaõ hö moät
25<br />
phaàn. Coøn beà ngoaøi, thì laøm cho chính ñính phaûi pheùp, nhö ñoïc kinh, thì phaûi quyø ñöùng cho<br />
nghieâm trang, mieäng ñoïc cho truùng vaàn truùng tieáng. Luaän ñeán caùc vieäc khaùc cuõng vaäy, tuy vieäc<br />
phaàn xaùc coù nhieàu vieäc laøm, chaúng caàn phaûi ñeå trí vaøo ñoù cho laém; song vieäc thieâng lieâng thì caàn<br />
phaûi duïng taâm laém, vì noù laø vieäc thieâng lieâng, neân caàn thieát phaûi duøng taøi naêng thieâng lieâng laø<br />
loøng vaø trí. Bôûi ñoù neáu beà ngoaøi laøm ñuû caùch thöù, maø beà trong loøng trí laõng xao, thì cuõng nhö caùi<br />
maùy kia hay laø con chim noï maø thoâi.<br />
Vaäy cho ñaëng giuùp con laøm moïi vieäc cho haún hoi, thì con haõy duøng nhöõng phöông theá naày:<br />
1. Con haèng phaûi nhôù mình laøm vieäc naày laø laøm cho Chuùa, laø ñaáng seõ thöôûng coâng boäi haäu cho toâi<br />
tôù mình, neân phaûi laøm heát söùc cho ñeïp loøng Ngöôøi.<br />
2. Trong moïi vieäc con laøm; thì haõy nhôù Chuùa ôû tröôùc maët con, ñang xem xeùt con laøm; maø Ngöôøi<br />
chaúng nhöõng xem xeùt vieäc beà ngoaøi maø thoâi, laïi cuõng soi thaáu taâm tình loøng trí con nöõa.<br />
3. Khi con laøm vieäc gì, thì haõy laøm nhö theå coù moät vieäc aáy maø thoâi, ñöøng lo chi ñeán vieäc khaùc, bao<br />
giôø ñeán phieân noù seõ hay. Nhieàu laàn con laøm vieäc caùch hoáp toáp laõng xao, laø vì con nhôù con coù vieäc<br />
noï vieäc kia phaûi laøm.<br />
4. Con laøm vieäc gì, thì phaûi keå nhö laø vieäc sau heát ñôøi con, aáy laø lôøi oâng thaùnh Beânañoâ vaø oâng<br />
thaùnh Baxilioâ ñaõ daïy. Vaäy trong moïi vieäc con haõy hoûi mình raèng: Neáu toâi laøm vieäc naày roài thì cheát,<br />
toâi coù daùm laøm chaêng, hay laø coù laøm caùch öôn aùi theå naày chaêng?<br />
5. Khi xaùc thòt coù laáy vieäc gì laøm naëng neà khoù chòu, thì con haõy chæ cho noù xem göông Ñ. C. G. vaø<br />
caùc Thaùnh, vaø noùi vôùi noù raèng: Vieäc maày laøm, söï maày chòu baây giôø, thì coøn keùm coøn nheï hôn boäi<br />
phaàn.<br />
AÁy laø ít phöông theá giuùp con laøm moïi vieäc haèng ngaøy cho neân, con haõy vaâng cöù nhö vaäy, thì troâng<br />
chaéc con seõ laøm neân moïi vieäc, vaø nhö vaäy thì seõ choùng tôùi trong ñaøng troïn laønh chaúng sai.<br />
ÑOAÏN THÖÙ NAÊM<br />
Giaûng rieâng veà moãi vieäc ta thöôøng laøm moãi ngaøy<br />
Trong ñoaïn tröôùc ñaõ daïy chung cho con veà söï vaâng giöõ luaät nhaø, vaø laøm moïi vieäc thöôøng ngaøy cho<br />
neân. Trong ñoaïn naày ta seõ daïy rieâng cho con veà moãi vieäc, töø khi choãi daäy buoåi sôùm mai cho ñeán<br />
khi ñi nghæ buoåi toái. Neáu moãi ngaøy con cöù caùch thöùc maø laøm nhö vaäy, aét caùc vieäc con laøm seõ ñeïp<br />
loøng Chuùa chaúng sai. Ban ñaàu coù khi con queân soùt ít ñeàu, song laàn hoài con seõ quen, vaø sau thì seõ<br />
laøm caùch deã daøng nhö töï nhieân vaäy.<br />
Vaäy seõ daïy: 1. Veà söï choãi daäy buoåi mai; 2. Veà söï ñoïc kinh; 3. Veà söï nguyeän gaãm; 4. Veà söï xem leã; 5.<br />
Veà söï röôùc leã; 6. Veà söï ñoïc saùch thieâng lieâng; 7. Veà söï chaàu Mình thaùnh; 8. Veà söï laàn hoät vaø ñoïc<br />
kinh hoâm; 9. Veà söï xeùt mình; 10. Veà söï aên uoáng; 11. Veà söï phaàn xaùc; 12. Veà söï nghæ chôi vaø ñi nguû.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Veà söï choãi daäy buoåi mai sôùm<br />
Coù lôøi oâng thaùnh Gioan Climacoâ noùi raèng: “Toâi bieát vieäc caû ngaøy toâi hay dôû, thì ñeàu taïi nôi giôø<br />
sôùm mai. Vaäy con haõy daâng phaàn ñaàu ngaøy cho Chuùa; vì heã ai choaùn ñöôïc tröôùc, thì caû ngaøy laø<br />
phaàn keû aáy.” Con suy lôøi aáy ñuû hieåu buoåi thöùc daäy sôùm mai, thaät cuõng laø giôø ñaïi heä laém; con laøm
26<br />
giôø aáy cho neân, thì caû ngaøy con ñöôïc nhôø; baèng laøm chaúng neân, aét caû ngaøy phaûi thieät haïi. Vaäy<br />
con haõy giöõ caån thaän caùc ñeàu sau naày:<br />
1. Vöøa nghe hieäu thöùc daäy, thì caàm baèng nghe tieáng Chuùa goïi maø vuøng daäy töùc thì, ñöøng laàn löõa<br />
uoán eùo caùch naøo: vì chaúng coù taùnh naøo mau quen cho baèng taùnh öôn aùi, heã dong döôõng cho noù<br />
moät ñoâi laàn, thì sau quen thoùi chìu theo noù.<br />
2. Vöøa thöùc daäy lieàn nhaéc trí ñeán cuøng Chuùa, mieäng ñoïc: Ngôïi khen Chuùa Kirixitoâ; tay thì laáy daáu<br />
treân mình, loøng thì thaàm thó thôû <strong>than</strong> cuøng Chuùa, daâng linh hoàn vaø xaùc cuøng moïi vieäc troïng heøn,<br />
daãu vieäc phaàn xaùc, thì con xin daâng trong tay Chuùa cuøng Ñöùc Meï.<br />
3. Ñoaïn con lo ñi röûa maët, chôù heà bieáng nhaùc khoâng röûa maët, keûo khoâng ñöôïc tænh taùo, laïi traùi veä<br />
sinh. Coù keû muøa laïnh sôï nöôùc, khoâng daùm röûa maët, ñeàu aáy dôû laém.<br />
4. Caû buoåi aáy con haõy giöõ loøng trí, ñöøng ñeå noù lo ra doâng daøi vieäc noï vieäc kia; moät baét noù nhôù ñeán<br />
Chuùa vaø nhôù ñeán baøi gaãm con seõ gaãm mai aáy. Laïi phaûi giöõ mieäng, ñöøng noùi chi, hoûi han vieäc gì<br />
chöa caàn kíp; neáu coù vieäc gì caàn phaûi noùi, thì noùi nhoû tieáng vaø cho mau vieäc roài thoâi.<br />
5. Ñang khi röûa maët, con phaûi nhaéc trí ñeán moät yù gì thieâng lieâng, nhö nhôù raèng: mình phaûi röûa<br />
linh hoàn, cho saïch moïi gioáng toäi loãi cuøng moïi tính hö. Vaäy khi aáy con neân nguyeän raèng: ÔÙ Chuùa<br />
toâi, xin Chuùa döïng loøng toâi cho saïch, xin röûa tính khí toâi cho chính neân ngöôøi môùi. Laïy Chuùa, neáu<br />
Chuùa röûa toâi, thì toâi seõ ñaëng <strong>than</strong>h baïch hôn tuyeát.<br />
6. Röûa maët roài, con laïi xeáp meàn chieáu cho goïn gaøng tieâm taát, roài laáy aùo doøng maø maëc. Khi aáy con<br />
haõy nhôù laïi ngaøy xöa con ñaõ theà höùa boû moïi söï sang troïng vui söôùng giaû traù theá gian, maø maëc laáy<br />
aùo naày cho ñaëng laøm toâi Chuùa trong nhaø Ñ. C. T.. Khi aáy con cuõng haõy thaàm thó, xin Chuùa haèng<br />
giöõ aùo aáy cho con, laø giöõ cho con beàn ñoã theo ñaøng Chuùa ñaõ keâu goïi.<br />
7. Ñoaïn con vaøo nhaø thôø hoaëc nôi naøo anh em seõ hoäi maø ñoïc kinh mai. Baèng chöa ñeán giôø, laïi con<br />
sôï quyø moät nôi, thì sinh buoàn nguû, thì thaø con ñi lui ñi tôùi cho khuaây, mieãn laø vaøo cho kòp moät löôït<br />
vôùi anh em thì thoâi.<br />
8. Sau heát coù moät ñeàu con chôù queân laøm moãi böõa mai, laø coù yù höôûng nhôø nhöõng aân xaù ñaïi xaù con<br />
seõ ñaëng trong ngaøy aáy. Con coù yù nhöôøng laïi cho nhöõng linh hoàn naøo, hay laø nhöôøng chung laïi cho<br />
caùc Ñaúng linh hoàn trong löûa luyeän nguïc, thì con cuõng haõy traàn tình cuøng Chuùa buoåi sôùm mai.<br />
AÁy ít ñeàu con haõy ghi vaøo loøng maø tuaân cöù nhö vaäy, thì buoåi sôùm mai seõ neân cuûa leã ñaàu ngaøy daâng<br />
cho Chuùa vaø ñeïp loøng Chuùa, aét caû ngaøy Ngöôøi seõ phuø hoä cho con caùch rieâng, vaø seõ xuoáng ôn laønh<br />
cho moïi vieäc con seõ laøm trong ngaøy aáy.<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Veà söï ñoïc kinh mai vaø gaãm<br />
Vieäc chung con quen laøm vôùi anh em tröôùc heát trong moãi ngaøy, laø vieäc ñoïc kinh mai vaø gaãm. AÂy laø<br />
hai vieäc troïng voïng vaø caàn kíp cho con ñaëng toû loøng cuøng Chuùa vaø cho Chuùa duû loøng thöông con.<br />
Vì chöng khi con laøm vieäc aáy vôùi anh em, thì con cuõng hieäp vôùi caùc thaùnh ôû treân trôøi, maø caùm taï<br />
ngôïi khen Chuùa cuøng nhìn bieát ngöôøi laø ñaáng sinh thaønh cöùu chuoäc con: laïi toû loøng troâng caäy<br />
Chuùa pheùp taéc ban ôn gìn giöõ phuø hoä cho con.
27<br />
Vì vaäy chôù heà khi naøo con neân möôïn leõ noï côù kia chaúng caàn, maø boû ñoïc kinh mai hay laø nguyeän<br />
gaãm vôùi anh em. Khi nhöùc ñaàu khoù chòu ñoâi chuùt, thì cuõng gaéng maø ñi vôùi anh em thì hôn; vì ñoïc<br />
kinh chung vôùi nhau, thì coù ích hôn ñoïc kinh rieâng boäi phaàn. Neáu con meät nhoïc quyø khoâng ñaëng<br />
nhö anh em, thì ngoài cuõng ñaëng; khoâng coù söùc maø ñoïc, thì caàm trí maø thoâng coâng cuøng hieäp moät<br />
yù vôùi anh em. Baèng nhö con phöông trôû vieäc gì ñoïc kinh chung cuøng nguyeän gaãm vôùi anh em<br />
khoâng ñaëng, thì haõy laøm rieâng, chôù boû thaúng ñi, keûo phaûi thieät phaàn rieâng mình. Coøn ñang khi ñoïc<br />
kinh, thì con haõy giöõ nhöõng ñeàu naày:<br />
1. Ñoïc kinh mai laø coù yù caùm ôn Chuùa ñaõ gìn giöõ phuø hoä cho con qua moät ñeâm baèng an voâ söï, vaø<br />
xin Ngöôøi laïi cöù gìn giöõ con qua ngaøy hoâm nay khoûi moïi söï döõ ñaëng moïi söï laønh; cuõng xin Ngöôøi<br />
ban ôn giuùp söùc cho con ñaëng laøm moïi vieäc trong ngaøy hoâm nay cho neân.<br />
2. Ñang khi ñoïc kinh con haõy caàm loøng caàm trí maø ñoïc cho soát saéng, baét trí khoân chaêm hieåu cuøng<br />
ñoäng loøng hieäp yù theo lôøi ñoïc trong kinh, chaúng phaûi ñoïc xaøm xaøm ngoaøi mieäng maø thoâi ñaâu. Laïi<br />
phaûi gaéng môû mieäng maø ñoïc cho raäp raøng caân gioïng vôùi anh em, chôù ngaäm mieäng laøm thinh hay<br />
laø ñoïc theo mình moät theá.<br />
3. Cho con ñaëng caàm loøng caàm trí, thì haõy nhôù Chuùa ôû tröôùc maët con, haèng xem thaáy con, haèng<br />
nghe lôøi con caàu nguyeän. Laïi phaûi nhôù coù Thieân thaàn hoä thuû ôû moät beân con, maø daâng lôøi con caàu<br />
nguyeän leân cuøng Chuùa. Vaäy neáu nhö con ñoïc kinh caàu nguyeän caùch khoâ khan, thì chaúng ñaùng cho<br />
Thieân thaàn daâng leân cuøng Chuùa.<br />
4. Kinh naøo chæ veà Ñöùc Baø, hay laø Thieân thaàn hoaëc caùc thaùnh, thì con haõy ñem loøng ñem trí ñeán<br />
cuøng caùc ñaáng aáy, maø caàu nguyeän y nhö lôøi ñoïc trong kinh. Nhöùt laø khi con ñoïc nhöõng kinh chæ veà<br />
Ñöùc Meï, thì con haõy giuïc loøng kính meán caäy troâng maø daâng hoàn xaùc cuøng moïi vieäc con trong tay<br />
Ngöôøi maø xin Ngöôøi phuø hoä. Vì chöng döôùi Ñ. C. T. thì chaúng coù ñaáng naøo ñaùng cho con meán yeâu<br />
troâng caäy cho baèng raát thaùnh Ñöùc Meï, vaø chaúng ai saün loøng giuùp con cho baèng Ngöôøi.<br />
5. Buoåi ñoïc kinh mai con chaúng nhöõng lo caàu nguyeän cho con, laïi phaûi lo caàu nguyeän cho anh em<br />
caû nhaø, hoaëc ñang coøn soáng hay laø ñaõ qua ñôøi; laïi cuõng caàu nguyeän cho cha meï baø con, cuøng<br />
nhöõng keû laøm ôn laøm phöôùc, caàu nguyeän cho caû vaø Hoäi thaùnh, cho keû coù ñaïo ñaëng giöõ ñaïo Chuùa<br />
cho neân, cho keû ngoaïi ñaëng trôû veà ñaøng chính loä. Sau nöõa cuõng ñöøng queân caàu nguyeän cho caùc<br />
Ñaúng ôû trong luyeän nguïc, nhöùt laø nhöõng keû baø con thaân nghóa vôùi con.<br />
6. Ñoïc kinh mai roài, thì lo doïn mình nguyeän gaãm thì theo caùch kieåu daïy con trong ñeàu sau naày.<br />
ÑIEÀU THÖÙ III<br />
Noùi rieâng veà söï nguyeän gaãm<br />
Söï ñoïc kinh, mieãn con chaêm chæ caàm loøng caàm trí maø ñoïc cho truùng tieáng truùng lôøi, nhö kinh con<br />
ñoïc ñöøng soùt suyeån tieáng naøo, laïi chôù nguû guïc lo ra, aáy laø ñoïc kinh neân; laïi gia loøng soát saéng caäy tin<br />
maø daâng lôøi khaån nguyeän, thì aáy laø ñoïc kinh soát saéng vaø coù ích cho con.<br />
Coøn veà söï nguyeän gaãm thì khoù hôn, vì con coøn phaûi duøng trí loøng rieâng con maø suy ñi nghó laïi,<br />
cuøng giuïc loøng caûm ñoäng caùch naày theá khaùc, tuøy theo vieäc con gaãm. Bôûi ñoù neân con phaûi bieát ít<br />
ñeàu caàn cho ñaëng giuùp con nguyeän gaãm cho neân.
28<br />
Vaäy nguyeän gaãm laø suy ñi nghó laïi veà moät söï maàu nhieäm naøo, hoaëc moät haïnh tích gì hay laø moät<br />
caâu naøo, hoaëc suy veà moät nhôn ñöùc hay laø moät toäi naøo, coù yù laøm cho loøng ta theâm aùi moä ñaøng<br />
phöôùc ñöùc vaø cheâ gôùm ñaøng toäi loãi.<br />
Caùc thaùnh xöa nay ñeàu laáy vieäc nguyeän gaãm laøm caàn kíp laém, cho neân chaúng ngaøy naøo daùm boû<br />
vieäc aáy. Daàu Ñ. C. G. cuøng Ñöùc Meï, thì cuõng haèng nguyeän gaãm luoân. Ñ. C. G. caû ngaøy maéc daïy doã<br />
thieân haï, ñeán toái laïi tìm nôi <strong>than</strong>h vaéng maø nguyeän gaãm. Kinh thaùnh noùi veà Ñöùc Meï raèng: Ngöôøi<br />
tích laáy nhöõng söï aáy trong loøng maø suy ñi nghó laïi. AÁy laø chæ Ñöùc Meï haèng nguyeän gaãm luoân.<br />
Vaäy nay con muoán taäp mình ñi ñaøng nhôn ñöùc, thì cuõng phaûi laáy söï nguyeän gaãm laøm ñieàng moái<br />
daét con ñi; laøm nhö löông thöïc nuoâi con haèng ngaøy, ngaøy naøo con queân cuûa aên aáy, thì ra moûn söùc,<br />
chaúng coøn maïnh meõ maø ñaùnh keû thuø, vaø taán tôùi trong ñaøng nhôn ñöùc.<br />
Vua Ñavit ñaõ <strong>than</strong> raèng: Toâi ñaõ phaûi ñaùnh nhö coû khoâ, thì loøng toâi ñaõ ra khoâ heùo, vì toâi ñaõ queân aên<br />
baùnh cuûa toâi. Lôøi aáy ngöôøi coù yù chæ ngöôøi ñaõ phaûi thua ma quyû maø ra khoâ khan trong loøng, thì taïi<br />
ñaõ queân aên baùnh thieâng lieâng laø söï nguyeän gaãm. Vaäy nay con muoán cho khoûi thua ma quyû theá gian<br />
xaùc thòt, vaø ñaëng soát saéng trong linh hoàn, thì haõy duøng baùnh nguyeän gaãm haèng ngaøy. Maø cho baùnh<br />
aáy ñaëng tieâu hoùa maø laøm ích cho linh hoàn con, thì con phaûi bieát doïn, bieát nhai maø ñöa vaøo linh<br />
hoàn. Vaäy moãi buoåi gaãm, thì chia ñöôïc laøm ba phaàn: laø doïn mình, suy nghó vaø noùi khoù.<br />
I. DOÏN MÌNH. Tröôùc khi gaãm con phaûi doïn mình; doïn mình xa vaø doïn mình gaàn nöõa. Doïn mình<br />
xa, laø ñaàu hoâm phaûi lo maø ñònh baøi gaãm tröôùc, ñöøng ñeå ñeán mai sôùm môùi ñònh. Khi ñaõ ñònh baøi<br />
gaãm roài, thì cuõng neân suy qua maáy leõ caùi vaø xeùt tröôùc mình seõ doùc loøng veà vieäc chi bôûi baøi gaãm aáy.<br />
Saùng ngaøy con vöøa thöùc daäy, vöøa daâng mình cho Chuùa, thì nhôù laïi baøi gaãm aáy töùc thì, cuøng giöõ<br />
loøng cho an tònh, ñöøng ñeå noù laõng xao.<br />
Ñoïc kinh mai roài, thì con khæ söï doïn mình gaàn maø gaãm. Vaäy doïn mình gaãm, thì toùm laïi ñaëng saùu<br />
ñeàu naày.<br />
1. Nhôù Chuùa tröôùc maët: Con haõy laáy maét ñöùc tin maø xem Ñ. C. T. ôû tröôùc maët, ôû trong loøng<br />
con, ôû khaép xung quanh con vaø ôû khaép moïi nôi. Cho neân con noùi chi, töôûng chi, laøm chi, aên ôû laøm<br />
sao, thì Ngöôøi xem thaáy töôøng taän heát. Con khoâng laøm caùch naøo thoaùt khoûi con maét Ngöôøi ñöôïc;<br />
nhö lôøi vua thaùnh Ñavit raèng: Toâi ñi ñaâu cho khoûi maët Chuùa, toâi leân trôøi cuõng coù Chuùa ñoù, toâi<br />
xuoáng döôùi choán ñòa hình cuõng coù Chuùa ñoù. Neáu con gaãm trong nhaø thôø coù Mình thaùnh Chuùa, thì<br />
con phaûi naêng nhôù Ñ. C. G. ngöï thaät trong nhaø taïm vaø troâng xem con ñang nguyeän gaãm ñoù, coi<br />
thöû con nguyeän gaãm laøm sao.<br />
2. Saáp mình laïy Chuùa. Khi con ñaõ giuïc loøng tin coù Ñ. C. G. ôû tröôùc maét con nhö vaäy ñoaïn, thì<br />
con haõy saáp mình laïy Chuùa. Con neân duøng caâu kinh vaén taét hay laø caâu naøo khaùc maëc loøng, ñeå thôû<br />
<strong>than</strong> thôø laïy Chuùa. Vaäy con neân <strong>than</strong> cuøng Chuùa raèng: Laïy Chuùa toâi, toâi heát loøng thôø laïy vaø nhìn<br />
bieát Chuùa laø Ñaáng ñaõ sinh döïng neân toâi, cuõng thaät laø Chuùa toâi nöõa. Hay laø con <strong>than</strong> nhö vua<br />
thaùnh Ñavit raèng: Laïy Chuùa, toâi chuùc tuïng ngôïi khen danh Chuùa tröôùc maët caùc thaùnh Thieân thaàn,<br />
toâi xin thôø laïy Chuùa ôû trong ñeàn thôø Chuùa.<br />
3. Giuïc loøng aên naên. Khi con ñaõ thôø laïy pheùp taéc cao caû ñoaïn, thì con neân suy phaän con laø ñöùa<br />
toäi loãi, maø giuïc loøng thoáng hoái aên naên, cho loøng ñaëng neân <strong>than</strong>h tònh maø noùi khoù cuøng Chuùa.
29<br />
4. Daâng mình cho Chuùa. Con ñaõ giuïc loøng aên naên toäi ñoaïn, thì con neân daâng linh hoàn vaø<br />
xaùc cuøng vieäc nguyeän gaãm cho Chuùa, ñeå laøm saùng danh Chuùa. Vaäy con neân <strong>than</strong> cuøng Chuùa raèng:<br />
Laïy Chuùa toâi, toâi xin daâng linh hoàn vaø xaùc toâi ôû chöng tay Chuùa; toâi xin daâng giôø naày vieäc naày<br />
cho Chuùa, ñeå laøm saùng danh Chuùa, xin Chuùa nhaäm laáy maø phieàn söûa laïi cho nhö yù Chuùa.<br />
5. Caàu xin cuøng Chuùa. Khi ñaõ daâng mình cho Chuùa ñoaïn, thì con nguyeän xin cuøng Chuùa giuùp<br />
con nguyeän gaãm cho neân; xin Chuùa soi saùng trí khoân vaø giuïc loøng cho con ñoäng veà yù laønh vaø cheâ<br />
gôùm söï döõ. Con cuõng neân daâng lôøi nguyeän cuøng Ñöùc Meï vaø Thieân thaàn giöõ mình; laïi neáu baøi gaãm<br />
veà ñaáng thaùnh naøo, thì con cuõng haõy nguyeän vôùi thaùnh aáy giuùp con nguyeän gaãm cho thaám thía.<br />
6. Baøy veõ nôi. Söï baøy veõ nôi cuõng giuùp con ñaëng chaêm chæ maø gaãm. Nhö con gaãm veà söï<br />
thöông khoù Ñ. C. G., thì con töôûng nhö theå thaáy Ñ. C. G. ñang chòu nhöõng söï gian nan nhuoác hoå<br />
giöõa dinh quan Philatoâ, hay laø treân nuùi Calavarioâ. Nhö con gaãm veà söï cheát, thì töôûng nhö theå thaáy<br />
mình ñöông naèm haáp hoái treân giöôøng, v.v. Vaäy gaãm söï gì maø baøy veõ nôi ñöôïc, thì haõy baøy veõ nhö<br />
vaäy cho deã giuïc loøng con. Caùc vieäc tröôùc naày con laøm ñöôïc trong naêm baûy phuùt, chaúng phaûi maát<br />
nhieàu thì giôø ñaâu, khi ñaõ doïn mình nhö vaäy ñoaïn, roài thì lo vieäc suy gaãm.<br />
II. SUY NGHÓ. Con haõy duøng trí khoân vaø taâm tình moät löôït: heã trí khoân suy nghó cho thaâm traàm yù<br />
töù, thì giuïc loøng ñoäng. Ñeàu ñaùng meán, ñaùng chuoäng, ñaùng khen, thì giuïc loøng meán, chuoäng, khen;<br />
ñeàu ñaùng gôùm, ñaùng cheâ, ñaùng sôï, thì giuïc loøng gôùm, cheâ, sôï v.v. Vaäy con haõy caàm trí heát söùc<br />
chaêm chæ maø suy ñi nghó laïi töøng ñeàu, ñöøng ñeå trí lo ra; vöøa bieát mình lo ra, thì lieàn nhôù coù Chuùa ôû<br />
tröôùc maët maø keùo trí khoân lui, keûo noù ñi doâng daøi.<br />
Con ñoïc hoaëc nghe ñoïc moät leõ gaãm ñoaïn, thì caàm trí laïi, maø xeùt trong ñoaïn aáy daïy con vieäc gì, caên<br />
do lyù söï laøm sao, Ñ. C. G. vaø caùc thaùnh ñaõ daïy theå naøo, ñaõ giöõ laøm sao?... Daïy ñeàu aáy, giöõ ñeàu aáy thì<br />
ñaëng ích gì, maø khoâng giöõ thì seõ ra laøm sao... Muoán taäp cho ñaëng ñeàu noï, laùnh cho döùt ñeàu kia ñoù,<br />
thì phaûi duøng nhöõng phöông theá naøo... Phaûi laùnh nhöõng côù dòp naøo...<br />
Con suy leõ naøo laøm cho con ñoäng loøng hôn, thì cöù leõ aáy ñaõ, chôù voäi maø boû qua ñeàu khaùc. Thaø suy ít<br />
leõ maø ñoäng loøng, chaúng thaø nhieàu maø loøng coøn khoâ khan, khoâng chí thuù voâ ñöôïc ñeàu gì heát. Thænh<br />
thoaûng con laïi giaëm vaøo ít lôøi <strong>than</strong> thôû vôùi Chuùa hoaëc vôùi Ñöùc Meï, ñeå giuïc loøng ñoäng cho deã hôn.<br />
Neáu con duøng saùch gaãm naøo ñaõ coù saün baøi gaãm, ñaõ gaãm ra ñuû ñeàu, thì con chaúng coøn tìm kieám lyù<br />
leõ gì nöõa; con moät duøng nhöõng lôøi aáy, laøm nhö chính lôøi con maø ñoïc ñi suy laïi cho thaâm traàm, ñeå<br />
cho caùc lôøi aáy nhö bôûi loøng mình maø ra vaäy. Laøm nhö vaäy môùi troâng nhôø ôn ích bôûi söï nguyeän<br />
gaãm maø ra. Neáu con nghe baèng tai, ñoïc baèng mieäng maø thoâi, thì gaãm chaúng ñaëng ích gì.<br />
III. NOÙI KHOÙ. Khi con ñaõ suy moïi leõ tröôùc sau loøng ñaõ thaám thía, ñaõ coù ñoäng tình meán, tình<br />
thöông, tình chuoäng, hoaëc ñaõ sinh loøng lo, loøng sôï, loøng cheâ, thì con phaûi qua phaàn noùi khoù. Tröôùc<br />
thì noùi khoù vôùi mình. Hoûi mình baøi gaãm thì nhö vaäy, maø baáy laâu nay mình ñaõ ôû theå naøo, mình ñaõ<br />
giöõ laøm sao? Mình ñaõ sai loãi hay laø giöõ khoâng troïn taïi côù gì.<br />
Khi ñaõ noùi khoù vôùi mình, ñaõ tra træ vieäc mình cho ñaéc hoaïch roài, maø thaáy mình ñaõ coù loãi, hoaëc chöa<br />
laøm vieäc laønh, chöa laùnh söï döõ nhö trong baøi ñaõ gaãm, thì phaûi giuïc loøng thoáng hoái aên naên; ñoaïn<br />
thì trôû lôøi maø noùi khoù vôùi Chuùa. Tröôùc thì thuù loãi vôùi Chuùa, vôùi Ñöùc Meï v.v. roài, thì doùc loøng tröôùc<br />
maët Chuùa töø naày saáp leân seõ aên ôû theå naày theå noï, seõ giöõ chuyeän noï chuyeän kia, hoaëc seõ xa laùnh söï<br />
naày söï khaùc v.v.
30<br />
Song con phaûi doùc loøng cho rieâng ñích xaùc moïi ñeàu vôùi hai, chôù doùc loøng boâng loâng nhö vaõi chaøi<br />
xuoáng bieån. Ví duï: con doùc loøng raèng: Töø naày veà sau toâi seõ ra söùc ôû khieâm nhöôïng; aáy laø doùc loøng<br />
boâng loâng. Baèng con xeùt mình cho roõ, maø thaáy mình hay loãi ñöùc khieâm nhöôïng trong lôøi noùi,<br />
trong yù töôûng thì con doùc loøng raèng: Töø naày veà sau toâi chaúng heà noùi moät lôøi gì toû yù khoe khoang<br />
vaø khi toâi nghe ai khen toâi, hoaëc toâi coù laøm ñaëng vieäc gì toát, toâi chaúng daùm maàng thaàm trong<br />
buïng.” Doùc loøng nhö vaäy, aáy laø doùc loøng rieâng ñích xaùc. Khi ñaõ doùc loøng moät ñoâi ñeàu chaéc chaén<br />
nhö vaäy ñoaïn, thì con haõy caàu nguyeän cuøng Chuùa vaø Ñöùc Meï cuøng caùc thaùnh giuùp con giöõ söï doùc<br />
loøng cho troïn.<br />
Sau heát con haõy caùm ôn Chuùa vì nhöõng ôn Chuùa ñaõ ban cho trong giôø nguyeän gaãm, con ñaõ suy<br />
ñaëng leõ noï leõ kia, ñaõ ñoäng loøng chìu veà söï laønh vaø gôùm cheâ söï döõ, thì cuõng nhôø ôn Chuùa, neân con<br />
caùm ôn Ngöôøi thì thaäm phaûi. Baèng con thaáy mình nguyeän gaãm ngoù khoâ khan, thì con cuõng chôù<br />
sôøn loøng: mieãn laø con laøm heát söùc maø caàm trí, chaúng coù yù theo söï lo ra thì thoâi. Con moät xin Chuùa<br />
thöù tha moïi ñeàu sai loãi, vaø xin Ngöôøi cho böõa khaùc gaãm cho soát saéng hôn.<br />
Sau nöõa con haõy caàu nguyeän cho keû khaùc vôùi, caàu nguyeän cho anh em trong nhaø, cho cha meï baø<br />
con, v.v. vì caàu nguyeän sau giôø gaãm cuõng ñaét lôøi laém. Cho ñaëng caùm ôn vaø caàu nguyeän nhö vaäy, thì<br />
con ñoïc kinh Laïy Ñ. C. T. loøng laønh voâ cuøng vaø moät kinh Laïy cha, moät kinh Kính maàng.<br />
Cho con ñaëng nhôù ñi nhôù laïi baøi con ñaõ gaãm söï con ñaõ doùc loøng, thì con haõy choïn laáy moät caâu vaén<br />
taét trong baøi gaãm maø nhôù ñi nhôù laïi caû ngaøy nhö hoa thôm con caàm nôi tay maø ngöûi. Bôûi ñoù cho<br />
neân quen goïi caâu theå aáy laø Hoa thieâng lieâng. Ví duï nhö con gaãm veà ñöùc khieâm nhöôïng, thì con<br />
neân choïn caâu naày laøm hoa thieâng lieâng: Ai haï mình xuoáng, thì seõ ñaëng nhaéc leân; ai taâng mình<br />
leân, thì seõ phaûi haï xuoáng. Caû ngaøy con naêng nhaéc caâu aáy trong mình, aáy laø ngöûi hoa thieâng lieâng.<br />
ÑIEÀU THÖÙ IV<br />
Veà söï xem leã misa<br />
Trong caùc vieäc Hoäi thaùnh Chuùa laøm ôû ñôøi naày, chaúng coù vieäc naøo uy nghi cao troïng cho baèng vieäc<br />
teá leã Misa. Vì cöù nhö lôøi saùch GÖÔNG PHUÙC ñaõ daïy: Khi thaày caû laøm leã, thì laøm cho saùng danh Ñ.<br />
C. T., laøm cho caùc thaùnh Thieân thaàn ñaëng vui maàng, Hoäi thaùnh ñaëng khöông ninh, keû soáng ñaëng<br />
ôn giuùp ñôõ, keû cheát ñaëng phöôùc nghæ ngôi, laïi laøm cho mình ñaëng thoâng phaàn moïi söï laønh. Ñeàu aáy<br />
khoâng laï, vì chöng leã Misa daâng treân baøn thôø baây giôø cuõng laø moät leã nhö Ñ. C. G. ñaõ daâng treân caây<br />
thaùnh Giaù xöa: vì cuõng moät ñaáng teá leã vaø moät cuûa leã nhö xöa, laø chính Ñ. C. G., con Ñ. C. T. haèng<br />
soáng. Nhö coâng luaän thaønh Tridentoâ daïy raèng: “Trong leã Misa cuõng coù moät cuûa leã vaø moät ñaáng teá<br />
leã xöa ñaõ teá leã mình treân caây thaùnh Giaù, maø nay ngöôøi duøng tay caùc haøng ñaïo ñöùc maø teá leã mình<br />
treân baøn thôø.” Nôi khaùc coâng luaän aáy laïi raèng: “Nhôø leã Misa naày thì ta ñaëng chòu traøn treà nhöõng<br />
ôn bôûi leã Chuùa ñaõ ñoå maùu mình maø daâng treân thaùnh Giaù.”<br />
Suy caùc lôøi aáy ñuû hieåu leã Misa laø leã raát troïng vaø ôn ích bôûi leã aáy maø ra thì voâ ngaèn; daàu chín phaåm<br />
Thieân thaàn treân trôøi chuùc tuïng khong khen Chuùa ñôøi ñôøi, cuõng chaúng ñeïp loøng Chuùa cho baèng moät<br />
leã Misa; daàu coâng nghieäp caùc thaùnh hieäp cuøng coâng nghieäp Ñöùc Meï nöõa maø daâng cho Ñ. C. T., thì<br />
cuõng chaúng laøm saùng danh Chuùa cho baèng moät leã Misa.<br />
Noùi nhö vaäy chaúng phaûi noùi quaù ñaâu, vì daàu lôøi caùc Thieân thaàn chuùc tuïng, daãu vieäc laønh Ñöùc Meï vaø<br />
caùc thaùnh ñaõ laøm, cuõng laø vieäc loaøi thoï sinh. Maø leã Misa laø chính vieäc Ñ. C. G. laø Ñ. C. T. thaät, laø
31<br />
chính Ñaáng taïo sinh. Vaäy loaøi thoï sinh keùm thua Ñaáng taïo sinh theå naøo thì vieäc loaøi thoï sinh daàu<br />
cao caû möïc naøo maëc loøng, thì cuõng chaúng daùm ví ñaëng vôùi moät vieäc Ñaáng taïo sinh ñaõ laøm.<br />
Vaäy leã Misa cao troïng hôn heát moïi vieäc Thaàn thaùnh, thì chaúng coù laï gì. Laïi neáu leã Misa cuõng laø moät<br />
leã Ñ. C. G. daâng mình treân caây thaùnh Giaù xöa thì aâu laø cuõng sinh neân nhieàu ôn ích nhö vaäy. Ñ. C.<br />
G. chòu cheát treân caây thaùnh Giaù daâng mình laøm cuûa teá leã Ñöùc Chuùa Cha, thì ñaõ laøm saùng danh Ñöùc<br />
Chuùa Cha, cuøng xin Ngöôøi tha toäi cho thieân haï vaø xuoáng ôn cho caû vaø loaøi ngöôøi ta; thì nay leã Misa<br />
cuõng laøm saùng danh Chuùa vaø laøm ích cho thieân haï nhö vaäy.<br />
AÂy löôïc qua ít lôøi cho con nhôù laïi leã Misa laø theå naøo, ñeå cho con ñaëng giuïc loøng soát saéng maø xem leã<br />
cho neân. Ôn ích leã Misa thì voâ ngaèn: Ai xem leã caøng soát saéng, thì caøng muùc laáy ñaëng nhieàu ôn<br />
phaàn hoàn, ôn phaàn xaùc, ôn cho keû soáng, ôn cho keû cheát, ôn cho mình, ôn cho keû khaùc; daàu maáy<br />
trieäu ngöôøi xem moät leã, thì ai muoán nhôø maáy ôn cuõng ñaëng.<br />
Song thöông oâi! Ñôøi nay thieân haï xem leã Misa cuõng nhö ñôøi xöa nhöõng ngöôøi xem leã Ñ. C. G. daâng<br />
treân thaùnh Giaù. Coù keû thì baét chöôùc Ñöùc Meï vaø oâng thaùnh Gioan cuøng baø thaùnh Madaleâna hieäp moät<br />
yù maø teá leã Ñ. C. T.. Keû thì baét chöôùc nhöõng ngöôøi nöõ thaønh Gieârusalem ñöùng xa xa maø xem, nghóa<br />
laø tuy daàu coù maët trong nhaø thôø maø xem leã, song loøng trí xao laõng ô hôø ôû caùch xa Ñ. C. G.. Coù keû laïi<br />
xem leã nhö luõ daân phaøm xöa bôûi tính toïc maïch chaïy theo leân nuùi Calavarioâ maø coi Ñ. C. G. chòu<br />
xöû. Sau nöõa cuõng coù keû xem leã nhö quaân Giudeâu xem Ñ. C. G. chòu ñoùng ñinh treân caây thaùnh Giaù<br />
maø khinh deå nhaïo cöôøi; aáy laø nhöõng ngöôøi voâ ñaïo hay laø coù tieáng coù ñaïo, song vaøo xem leã nhö vaøo<br />
choán nhaø troø, aên ôû voâ pheùp, chaúng bieát giöõ neát na nghieâm chænh.<br />
Baáy giôø con haõy xeùt mình coi thöû con vaøo haøng loái naøo. Con coù xem leã nhö Ñöùc Meï vaø oâng thaùnh<br />
Gioan cuøng baø thaùnh Madaleâna, hay laø nhö caùc ngöôøi nöõ thaønh Gieârusalem; hoaëc coù khi con vaøo<br />
haïng luõ voâ tình hay laø quaân baïc aùc xöa, thì khoán bieát laø chöøng naøo.<br />
Vaäy cho con ñaëng khoûi vaøo ba haïng sau, thì haõy nhôù nhöõng ñieàu sau naày:<br />
1. Con haõy laáy giôø xem leã laøm giôø raát phöôùc loäc. Thöù daân ñaëng vaøo chaàu vua, thì ñaõ keå laø phöôùc loäc<br />
trong ñôøi; song chaúng ví ñaëng phöôùc keû vaøo chaàu leã Misa, laø ñaëng chaàu vua caû trôøi ñaát, laøm moät<br />
cuøng caùc thaùnh Thieân thaàn ñang chaàu chöïc xung quanh baøn thôø. Khi con nghe hieäu chuoâng laøm<br />
leã, thì con phaûi vui maàng hôùn hôû, döôøng baèng nghe tieáng Chuùa goïi con vaøo chaàu Chuùa; daàu con coù<br />
khoù ôû ít nhieàu, thì cuõng haõy gaéng maø ñi, chôù laáy söï boû xem leã laøm thò thöôøng. OÂng thaùnh Luy, laø<br />
vua nöôùc Langsa, xöa laáy vieäc xem leã laøm troïng laém, neân chaúng heà boû xem leã böõa naøo, con cuõng<br />
phaûi baét chöôùc nhö vaäy.<br />
2. Khi vaøo xem leã, con phaûi giöõ pheùp taéc nghieâm trang, khi quyø, khi ñöùng, khi ngoài haèng töôûng<br />
mình ôû xen loän vôùi caùc thaùnh Thieân thaàn maø chaàu leã. Vaäy ñang khi caùc thaùnh Thieân thaàn quyø kheùp<br />
neùp xung quanh, maø con daùm aên ôû ngang ngöûa voâ pheùp sao? Con haõy möôïn lôøi vua thaùnh Ñavit<br />
maø <strong>than</strong> raèng: Toâi chuùc tuïng Chuùa toâi ôû tröôùc maët caùc thaùnh Thieân thaàn, toâi thôø laïy Chuùa ôû trong<br />
ñeàn thôø Chuùa. Con phaûi giöõ chôù ñeå Chuùa quôû traùch, nhö oâng thaùnh Gioan kim khaåu xöa ñaõ traùch<br />
maáy ngöôøi boån ñaïo chaúng giöõ pheùp khi chaàu leã, maø raèng: “Anh em daùm ñeán treâu choïc Ñ. C. T.<br />
trong ñeàn ñaøi Ngöôøi, thì coù leõ naøo troâng Ngöôøi thöù tha toäi loãi vaø ban ôn cho anh em sao?”<br />
3. Con phaûi caàm loøng caàm trí chaêm chæ, ñöøng ñeå mình lo ra doâng daøi; voán khi con laøm vieäc thieâng<br />
lieâng khaùc cuõng phaûi chaêm chæ nhö vaäy; song khi chaàu leã Misa, thì caøng phaûi chaêm chæ soát saéng<br />
hôn nöõa; vì nhö ñaõ noùi tröôùc naày leã Misa laø vieäc troïng nhöùt trong Hoäi thaùnh. Cho con ñaëng caàm trí
32<br />
caàm loøng chaêm chæ vaø giuïc loøng soát saéng, thì con haõy naêng giuïc loøng tin caäy kính meán. Heã loøng<br />
trí con maéc laøm vieäc caùc nhôn ñöùc aáy, thì khoâng leõ gì maø lo ra ñaøng khaùc ñöôïc.<br />
Vaäy tröôùc heát con haõy giuïc loøng tin coù Ñ. C. G. ngöï thaät treân baøn thôø trong hình baùnh röôïu, maø teá<br />
leã cho Ñ. C. T.; nhöùt laø töø daâng Mình thaùnh cho ñeán khi chòu leã, thì con caøng phaûi laáy maét ñöùc tin<br />
maø nhìn xem Ñ. C. G. ñang aån tính oai linh maø ngöï thaät treân baøn thôø. Khi con giuïc loøng tin nhö<br />
vaäy, thì con neân möôïn lôøi ca vònh maø <strong>than</strong> raèng: Toâi kính laïy Chuùa Gieâsu thaät aån trong hình baùnh<br />
röôïu; loøng toâi khaâm ngöôïng nhìn xem, trí toâi kinh khuûng ruïng rôøi.<br />
Heã giuïc loøng tin, thì cuõng theâm loøng caäy. Con nhôù Chuùa thöông con döôøng aáy, ñeán ñoãi chaúng<br />
neä aån mình trong hình baùnh nhoû moïn; ñeå neân cuûa teá leã ñeàn toäi cho con, thì coøn leõ naøo con coøn<br />
nghi nan veà loøng laønh Chuùa. Laïy Chuùa toâi, xöa ngöôøi keû troäm chòu ñoùng ñinh keà thaùnh Giaù Chuùa,<br />
ñang khi Chuùa naèm treân aáy maø teá leã cho Ñöùc Chuùa Cha, thì Chuùa ñaõ ban ôn tha thöù toäi khieân cho<br />
ngöôøi keû troäm coù loøng troâng caäy; nay toâi xin möôïn lôøi ca vònh maø nguyeän cuøng Chuùa raèng: Treân<br />
thaùnh Giaù xöa tính Chuùa aån che coù moät, nay trong bí tích tính Ngöôøi goàm ñuû hoøa hai. Laïy Chuùa,<br />
toâi tin cuøng nguyeàn xöng ra hai aáy, daùm troâng phöôùc thaùnh ban cho keû troäm laønh xöa.<br />
Ñoaïn con giuïc loøng kính meán Chuùa, vì chöng chaúng coù vieäc naøo ñôøi nay toû loøng Chuùa thöông<br />
ta, cho baèng vieäc Chuùa ñaõ laäp pheùp thaùnh Theå; cho neân chaúng coù khi naøo ta phaûi giuïc loøng meán<br />
Chuùa cho baèng khi chaàu leã Misa vaø khi chòu cheát. Con haõy xem Ñöùc Meï xöa ñöùng döôùi thaùnh Giaù,<br />
chaàu leã Chuùa daâng treân nuùi Calavarioâ, thì loøng Ñöùc Meï soát meán laø theå naøo! Nay con quyø chaàu leã<br />
Misa maø loøng khoâ khan lô löûng, thì sao cho xöùng? Vaäy con haõy thaàm thó xin Ñöùc Meï cho con ñaëng<br />
loøng soát saéng kính meán, maø raèng: Xin ñoát loøng con noùng naûy maø thöông meán Chuùa chuoäc toäi,<br />
ngöûa troâng Ñöùc Meï giuùp lôøi cho con ñeïp loøng thaùnh Töû. Neáu caû buoåi leã con giuïc loøng tin caäy kính<br />
meán Chuùa nhö vaäy luoân, thì con chaúng raûnh trí maø lo ra.<br />
AÂy laø moät caùch caàm trí cho khoûi lo ra, haàu xem leã cho coù ích. Song haõy coøn nhieàu caùch khaùc nöõa:<br />
nay ta keå ra ñaây, cho con ñoåi thay maø duøng thì cuõng ñöôïc.<br />
Caùch thöù 1. Laø xem leã theo boán yù nhö ñaõ daïy trong Kinh Phaàn: 1. laø nhìn bieát Ñ. C. T. laø Chuùa cao<br />
troïng treân heát moïi söï; 2. laø xin cho ñaëng tha heát moïi toäi loãi ta; 3. laø xin cho ta ñaëng moïi söï laønh; 4.<br />
laø taï ôn Ngöôøi vì moïi ôn laønh ñaõ xuoáng cho ta xöa nay.<br />
Vaäy con muoán xem leã caùch naày, thì töø ñaàu buoåi leã cho ñeán khi ñem saùch qua Evang, thì con haõy<br />
thôø laïy Ñ. C. T. laø ñaáng ñaõ sinh thaønh nhôn vaät; caû buoåi aáy con haõy thaàm thó hoaëc daâng kinh maø<br />
thôø laïy khong khen Chuùa.<br />
Töø ñöùng daäy nghe ñoïc Evang cho ñeán khi daâng Mình thaùnh Chuùa, thì con haõy laøm theo nhö yù thöù<br />
hai, laø xin Ñ. C. T. tha toäi cho con cuøng caû vaø thieân haï. Vaäy caû buoåi aáy con haõy nhôù laïi toäi loãi con,<br />
cuøng toäi loãi caû vaø thieân haï, maø giuïc loøng khieâm nhöôïng thoáng hoái aên naên; xin Chuùa tha cho con<br />
cuøng dong thöù cho thieân haï. Khi aáy con muoán ñoïc ca vònh vua thaùnh Ñavit maø aên naên toäi thì caøng<br />
hay.<br />
Töø daâng Mình thaùnh cho ñeán khi thaày caû chòu leã, con haõy laøm vieäc theo yù thöù ba, laø xin cho con,<br />
cho baø con hoï haøng anh em, cho caû Hoäi thaùnh, cho caû vaø thieân haï, cho keû soáng vaø keû cheát ñaëng<br />
moïi söï laønh phaàn hoàn phaàn xaùc. Khi aáy coù Ñ. C. G., ñang ngöï thaät treân baøn thôø, thì con deã maø caàu<br />
nguyeän ñaét lôøi; neân con chôù khaù boû qua, keûo maát nhôø ôn phöôùc Chuùa saün loøng xuoáng cho con.
33<br />
Töø khi thaày caû chòu leã cho ñeán cuøng, thì con haõy laøm theo yù thöù tö laø caùm ôn Ñ. C. T. vì caùc ôn<br />
laønh Ngöôøi ñaõ xuoáng cho con xöa nay. Vaäy tröôùc heát, neáu con chòu leã, thì haõy giuïc loøng soát saéng<br />
vaøo chòu leã; baèng khoâng, thì haõy chòu leã thieâng lieâng, laø giuïc loøng öôùc ao chòu leã; ñoaïn caùm ôn<br />
Chuùa veà moïi ôn phöôùc phaàn hoàn phaàn xaùc Ngöôøi ñaõ xuoáng cho con xöa nay. Con laïi caùm ôn rieâng<br />
vì Chuùa cho con ñaëng phöôùc chaàu leã, chòu leã ngaøy mai nay; aáy laø moät caùch xem leã raát toát, oâng<br />
thaùnh Leâoânañoâ ñaõ daïy, vaø Ñöùc Giaùo toâng ñaõ khen cuøng ban 300 ngaøy tieåu xaù cho nhöõng keû xem leã<br />
caùch aáy.<br />
Caùch thöù 2. Laø suy gaãm theo söï thöông khoù Ñ. C. G. aáy laø caùch haïp yù Ñ. C. G. vì khi Ngöôøi laäp<br />
pheùp thaùnh Theå, thì ñaõ phaùn truyeàn raèng: Bay haõy laøm söï naày maø nhôù ñeán Tao.<br />
Vaäy: 1. Khi thaày caû ñöùng döôùi baøn thôø maø ñoïc lôøi Kinh thaùnh cuøng kinh Caùo mình, thì con haõy<br />
nhôù Ñ. C. G. vaøo vöôøn Gieâtseâmani maø nguyeän cuøng Ñöùc Chuùa Cha, moà hoâi maùu chaûy ra roøng roøng.<br />
2. Khi thaày caû böôùc leân baøn thôø maø sang beân taû aûnh, thì con haõy suy söï Ñ. C. G. chòu quaân döõ baét<br />
maø ñieäu ñeán nhaø Anaùt vaø Caipha. Caû buoåi aáy con haõy suy gaãm nhöõng söï sæ nhuïc Chuùa chòu trong<br />
ñeâm aáy.<br />
3. Khi ñem saùch qua höõu aûnh, thì con haõy suy quaân döõ ñem naïp cho quan Philatoâ. Caû buoåi aáy thì<br />
con haõy suy nhöõng söï gian nan Ñ. C. G. ñaõ chòu giöõa dinh quan Philatoâ: Ngöôøi chòu tra vaán, chòu<br />
ñoøn, chòu gioå, chòu vaû, chòu ñoäi muõ gai, v.v. roài chòu vaùc caây thaùnh Giaù leân nuùi Calavarioâ, sau heát<br />
thì chòu ñoùng ñinh vaøo thaùnh Giaù.<br />
4. Khi thaày caû daâng Mình thaùnh leân, thì con haõy suy quaân döõ döïng caây thaùnh Giaù leân, laøm cho caû<br />
mình Ñ. C. G. rung ñoäng, thì ñau ñôùn nhöùc nhoái bieát laø chöøng naøo. Caû buoåi aáy cho ñeán khi chòu leã,<br />
thì con suy nhöõng söï thöông khoù Chuùa chòu khi naèm treân caây thaùnh Giaù. Khi thaày caû phaân hình<br />
baùnh laøm hai, thì con suy söï quaân döõ chia aùo Ngöôøi vôùi nhau.<br />
5. Khi thaày caû chòu leã thì con suy söï Chuùa chòu taùng xaùc vaøo huyeät ñaù môùi. Khi aáy con doác loøng laøm<br />
cho loøng mình neân tinh saïch vaø chaéc chaén nhö huyeät ñaù, haàu xöùng ñaùng chòu leã. Bôûi ñoù khi con<br />
thaáy thaày caû traùng cheùn lau cheùn, thì con lo laáy nöôùc maét aên naên, khaên ñeàn toäi maø taåy huyeät chuøi<br />
lau linh hoàn con cho saïch.<br />
6. Khi ñem saùch laïi veà beân taû aûnh, thì con heát loøng caûm taï Chuùa, vì ôn cöùu chuoäc, vaø xin Chuùa chôù<br />
ñeå con phaûi hoûng phaàn ôn cöïc troïng aáy. Sau heát thì caùm ôn Chuùa vì ñaõ cho con ñaëng phöôùc chaàu<br />
leã mai nay.<br />
Caùch thöù 3. Laø duøng saùch naøo, nhö saùch xem leã, (1) Chieâm leã kinh, hay laø saùch naøo khaùc nhö vaäy<br />
maø giuùp con chaêm theo thaày caû, hieäp moät yù nhö thaày caû maø daâng leã Misa. Saùch daïy ñeán loái naøo<br />
phaûi laøm chi, phaûi suy laøm sao, thì con cöù suy nhö vaäy.<br />
Caùch thöù 4. Laø caùch cuûa moät thaày doøng doát naùt kia maø nhôn ñöùc laém. Thaày aáy khoâng bieát xem<br />
saùch vì doát chöõ, thì quen xem leã theo ba tôø naày: moät tôø ñen, moät tôø ñoû vaø moät tôø traéng.<br />
Töø ñaàu leã cho ñeán khi thaày caû daâng baùnh röôïu: thì thaày aáy gaãm theo tôø ñen, laø suy ñeán toäi loãi mình<br />
ñen ñuûi xaáu xa maø giuïc loøng aên naên thoáng hoái. Töø daâng baùnh röôïu cho ñeán khi thaày caû chòu leã, thì<br />
thaày aáy gaãm theo tôø ñoû, laø suy ñeán nhöõng söï thöông khoù Ñ. C. G.. Töø khi thaày caû chòu leã cho ñeán<br />
cuøng, thì thaày aáy gaãm theo tôø traéng, laø doïn mình chòu leã thieâng lieâng, ñoaïn ñem Ñ. C. G. vaøo loøng
34<br />
maø suy ñeán loøng laønh Chuùa ñaõ thöông ñeán mình döôøng naøo; ñoaïn theo caùc vieäc maø caùm ôn nhö<br />
khi chòu leã thaät vaäy. Thaày aáy duøng caùch ñôn sô laøm vaäy, maø cuõng nhôø ñaëng nhieàu ích bôûi leã Misa.<br />
AÂy chæ maáy caùch cho con ñaëng duøng ñeå giuùp con caàm loøng trí maø xem leã cho coù yù töù, haàu nhôø<br />
ñaëng ích troïng bôûi leã Misa maø ra, neân con haõy doác loøng töø naày saáp ñi seõ duøng moät caùch naøo ñoù tuøy<br />
nghi, hoaëc thay ñoåi cho khoûi nhaøm, cuõng ñaëng. AÂy xem leã cho soát saéng thì nhö vaäy.<br />
ÑIEÀU THÖÙ V<br />
Veà söï ñoïc saùch hoaëc nghe ñoïc saùch thieâng lieâng<br />
Coù lôøi oâng thaùnh Phaoloâ daïy raèng: Con haõy chaêm vieäc ñoïc saùch. ÔÙ con, con haõy suy lôøi aáy daïy con<br />
phaûi aân caàn xem saùch, hoaëc nghe ñoïc saùch thieâng lieâng laø theå naøo.<br />
Voán loaøi ngöôøi bôûi toäi Adong muoán neân baèng Ñ. C. T., muoán thoâng bieát söï laønh döõ, thì ñaõ ra meâ<br />
muoäi toái taêm, vieäc phaàn roãi ñaõ khoâng töôøng, neûo troïn laønh caøng u aùm. Song Chuùa coøn thöông cho<br />
coù thaùnh Kinh di truyeàn, laïi cho noù nhieàu ñaáng nhôn ñöùc, khoân ngoan, taàng traûi ñaõ cheùp nhieàu<br />
saùch vôû, daãn ñaøng chæ loái cho thieân haï ñaëng bieát söï thaät, cuøng bieát tu thaân tích ñöùc cho ñaëng<br />
phöôùc loäc treân trôøi. Vaû cuõng coù saùch Haïnh thaùnh keå laïi nhöõng coâng chuyeän caùc thaùnh ñaõ laøm khi<br />
coøn ôû choán giao chieán ñôøi naày. AÂy thaät laø nhöõng cuûa quyù trong Hoäi thaùnh.<br />
Lôøi Chuùa, yù Chuùa ñeàu toû baøy ra trong nhöõng saùch aáy; aáy laø nhöõng kho taøng chaúng hay khuy<br />
khuyeát; aáy laø maïch nöôùc chaúng heà khi caïn, ai bieát tìm ñeán maïch nöôùc aáy, thì bieát taém röûa mình<br />
cho neân tinh saïch; ai bieát tìm ñeán nhöõng kho taøng aáy, thì seõ gaëp ñaëng nhieàu gioáng traân chaâu.<br />
Vaäy ôù con, con haõy tìm ñeán, nghóa laø haõy xem caùc saùch aáy; thì con seõ ñöôïc phaàn nhôø; caùc saùch aáy<br />
seõ laøm thaày, laøm baïn höõu maø nhaéc nhuû veõ vôøi cho con. Ngöôøi ta coøn nhuùt nhaùt ngaïi nguøng, coù ñeàu<br />
muoán noùi maø cuõng laøm thinh, chöa daùm môû lôøi; song saùch vôû thì cöù tình thieät maø noùi ra, keû quyeàn<br />
cao noù khoâng ngaïi, vieäc aån aùnh noù cuõng toû baøy, saùch vôû ñaõ cöùu nhieàu keû cho khoûi sa xuoáng choán<br />
traàm luaân, ñaõ daét nhieàu ngöôøi veà ñaøng chính loä, ñaõ ñöa nhieàu keû vaøo tröôøng phöôùc ñöùc, ñaõ ñem<br />
nhieàu ñaáng leân ñænh troïn laønh. Taét moät lôøi: Saùch vôû ñaõ sinh neân nhieàu thaùnh treân trôøi: Thaùnh<br />
Augutinoâ ñoäng loøng sa nöôùc maét, thôû daøi ñaùm ngöïc, quyeát döùt tình xaùc thòt, caûi döõ veà laønh, cuõng vì<br />
vaâng moät lôøi raèng: Haõy caàm laáy maø ñoïc. Thaùnh Teâreâxa thuôû môùi 7 tuoåi ñaõ ñoäng loøng soát saéng ñi<br />
tìm phöông xa cho ñaëng chòu töû vì ñaïo, cuõng vì xem Haïnh Thaùnh. Ai keå cho xieát nhöõng ích troïng<br />
bôûi söï xem saùch hoaëc nghe ñoïc saùch maø ra. Nhö saùch xaáu, saùch hoa tình, saùch laïc ñaïo laøm cho<br />
ngöôøi ta maát neát hö thaân, laïc ñaøng chính, maát linh hoàn theå naøo, thì saùch toát, saùch thieâng lieâng<br />
cuõng giuïc loøng ngöôøi ta caûi taø quy chaùnh maø neân troïn laønh theå aáy.<br />
Khi con xem saùch thaùnh hoaëc saùch thieâng lieâng naøo khaùc, thì con ñaëng noùi khoù cuøng Chuùa, ñaëng<br />
baøn vieäc linh hoàn cuøng caùc thaùnh; ñaëng nghe tieáng Chuùa phaùn baûo daïy veõ con, nghe lôøi caùc ñaáng<br />
hieàn nhôn baøn tính hôn thieät, cho con ñaëng bieát phaân bieät thò phi. Con xem saùch thieâng lieâng laø<br />
nhö soi vaøo kính cho bieát maët linh hoàn con nhô nhôùp theå naøo, ñeå chuøi röûa cho tinh saïch, laïi ñaùnh<br />
phaán gioài son thieâng lieâng cho ra toát ñeïp tröôùc maët Ñ. C. T..<br />
Con xem Haïnh Thaùnh nhö xem vaøo böùc tranh veõ, thaáy caùc thaùnh: ñaáng thì aån choán röøng xanh,<br />
chòu söông tuyeát giaõi daàu möa naéng, giaøy ñaïp cuûa theá traàn maø tìm phöôùc loäc ñôøi sau; ñaáng thì aån<br />
choán vieän tu haõm mình ñeàn toäi, chòu luïy beà treân, giöõ mình trinh khieát, khinh cheâ cuoäc theá phuø
35<br />
vaân: ñaáng laïi chòu gia hình traêm beà khoå sôû, chòu ñoøn voït, göôm dao, da tan thòt naùt, ñoå maùu<br />
mình ra, ñoåi maïng soáng choùng qua maø laõnh phöôùc thöôøng sinh treân coõi thoï.<br />
Con xem nhöõng böùc tranh veõ nhö vaäy, aét con phaûi <strong>than</strong> nhö lôøi saùch Göông phöôùc raèng: “Hôõi oâi!<br />
Caùch aên neát ôû chuùng toâi saùnh cuøng caùc ñaáng aáy, thì naøo neân gioáng maù gì?” Laïi con seõ ñoäng loøng<br />
maø baét chöôùc caùc ñaáng aáy maø ra söùc neân gioáng nhö vaäy. Con seõ noùi ñaëng nhö lôøi oâng thaùnh<br />
Augutinoâ raèng: “Söï oâng noï baø kia laøm ñaëng, sao toâi laïi khoâng?”<br />
Vaäy thì con haõy aùi moä söï xem saùch, hoaëc khi anh em ñoïc, thì haõy caàm trí chaêm nghe. Kìa nhöõng<br />
ñaáng thoâng <strong>minh</strong>, nhöõng ngöôøi taàng traûi, nhöõng baäc thaùnh nhôn coøn mua saém saùch noï saùch kia<br />
cho ñaëng xem ñi coi laïi: vì ngöôøi khoân ngoan, thì haèng nhôù caâu raèng: Thaùnh nhôn höõu sôû baát tri,<br />
nghóa laø daãu baäc thaùnh nhôn cuõng coù ñeàu chöa bieát. Vaäy con laø ai maø khoâng moä söï xem saùch cho<br />
ñaëng hoïc bieát ñaøng tu thaân vaø theâm loøng aùi moä ñaøng phöôùc ñöùc.<br />
Anh em khoâng nghe giaûng nghe daïy ñaëng luoân, thì chæ coøn moät ñeàu, laø laáy saùch vôû laøm thaày daïy veõ<br />
daét dìu anh em böôùc tôùi neûo troïn laønh. Anh em coøn yeáu ôùt ñi giöõa ñaøng laày theá gian, saùch vôû laø<br />
nhö gaäy ñôõ mình giöõa ñaøng trôn loái hieåm, nhö ñuoác giöõa trôøi toái ñeâm khuya. Vaäy ôù con, leõ naøo con<br />
daùm caäy mình thoâng thaïo, maø chaúng theøm xem saùch sao?<br />
OÂi! Keû chaúng bieát chöõ maø xem saùch, thì voâ phöôùc laø döôøng naøo! Song nhö keû aáy vui loøng ngoài<br />
chaêm chæ, keû khaùc ñoïc cho maø nghe, thì cuõng höôûng ñaëng nhieàu ích nhö vaäy. Song keû bieát chöõ,<br />
nhöng laïi bieáng nhaùc chaúng theøm xem saùch, thì caøng voâ phöôùc hôn boäi phaàn.<br />
Keû aáy chaúng khaùc theå naøo ngöôøi kia coù saün ñoà aên moät beân, maø lieàu ñeå mình cheát ñoùi.<br />
Coù khi con noùi raèng: Con maéc vieäc noï vieäc kia luoân, chaúng coù giôø raûnh maø xem saùch. Neáu quaû thaät<br />
con maéc laøm vieäc theo luaät nhaø ñaõ ñònh cho con, thì con chaúng neân boû vieäc maø xem saùch. Song<br />
bieát maáy laàn con raûnh maø con chaúng muoán caàm laáy saùch, con chæ ngoài thong thaû truyeän troø; hoaëc<br />
ñi ngao du voâ loái, hay laø boøn ngaøy giôø laøm caùi noï caùi kia ñeå laøm ôn nghóa vôùi ngöôøi ngoaøi; nhö vaäy<br />
khoâng coù giôø maø xem saùch thì naøo coù laï gì.<br />
Hoaëc con noùi raèng: Khoâng coù saùch gì maø xem, mua saùch thì khoâng coù tieàn. ÔÙ con, mua saùch thì<br />
khoâng tieàn, sao maø saém vaät noï vaät kia thì coù? Khoâng tieàn mua saùch, sao coù tieàn maø gôûi cho ngöôøi<br />
noï keû khaùc. Cho daàu con khoâng coù saùch, neáu con muoán möôïn cuûa anh em maø xem, theá taát ai naáy<br />
cuõng baèng loøng.<br />
Voán thaät ngöôøi Annam, chöa quen vieäc xem saùch nhö ngöôøi phöông taây; vì ñaõ laâu ñôøi Annam chæ<br />
duøng saùch chöõ taøu, maø chöõ aáy khoâng maáy ngöôøi thoâng maø xem cho hieåu, neân khoâng maáy ngöôøi<br />
bieát xem saùch. Song ñôøi nay ñaõ coù chöõ quoác ngöõ, laïi cuõng coù nhieàu saùch in chöõ quoác ngöõ.<br />
Ngöôøi ñôøi baát luaän nam nöõ, raøy cuõng bieát ñua nhau mua nhöït trình, mua saùch maø xem cho vui,<br />
hoaëc coi cho bieát ngheà sinh lyù, nghieäp baùn buoân, ñeå ñua bôi vaên <strong>minh</strong> phuù quyù vôùi ñôøi. Vaäy con ôû<br />
nhaø Ñ. C. T. sao chaúng bieát xem saùch maø ñua bôi cuøng caùc thaùnh cho ñaëng leân nöôùc thieân ñaøng?<br />
Nhö vaäy sao cho khoûi lôøi Chuùa traùch raèng: Con caùi söï toái ñaõ bieát ôû khoân ngoan hôn con caùi söï<br />
saùng.<br />
Thoâi, töø naày saép ñi con haõy taäp aùi moä söï xem saùch, thì con seõ thaáy mình ñöôïc vui veû, cuøng ñöôïc<br />
nhieàu ích troïng laø theå naøo.
36<br />
Song cho con ñaëng nhôø nhöõng ích bôûi söï xem saùch maø ra, thì con haõy giöõ nhöõng söï naày:<br />
1. Con ñöøng theo tính meâ muoán xem nhöõng saùch taïc ngoân, nhöõng saùch truyeän ñôøi ñaø khoâng ích,<br />
laïi theâm chia loøng chia trí. Baø thaùnh Teâreâxa xöa coù luùc ñaõ ra khoâ khan nguoäi laïnh, cuõng vì öa xem<br />
nhöõng saùch nhö vaäy; maø neáu sau ngöôøi ñaõ coù lôøi troái laïi vôùi con ñöøng baét chöôùc söï laàm loãi ngöôøi<br />
theå aáy laøm chi.<br />
2. Con gaëp ñaëng saùch naøo môùi laï, tuy hieäu ñeà laø saùch toát; song con chöa roõ coù xöùng haïp ñaáng baäc<br />
con chaêng, thì con haõy ñem trình beà treân hoaëc cha linh hoàn ñeå ngöôøi xeùt cho con.<br />
3. Con ñöøng theo tính toïc maïch chæ xem cho bieát saùch hay dôû maø thoâi, chaúng chaêm tìm tôùi nhöõng<br />
ñeàu laøm ích cho mình; hoaëc xem cho bieát tích kia truyeän noï, ñeå khi coù dòp noùi chuyeän cho vui maø<br />
thoâi, khoâng lo hoïc ñoøi haïnh thaùnh. Nhö vaäy con xem saùch cuõng noõ ñaëng ích gì, laïi coù khi môû dòp<br />
cho con theo tính kieâu caêng, muoán haïch xaùch beû bai saùch vôû, hay laø khoe khoang mình coù bieát<br />
ñaëng nhieàu tích laï.<br />
4. Con haõy cöù lôøi saùch Göông Phöôùc raèng: “Chôù xeùt laø lôøi ai noùi, moät chaêm nghe lôøi ai noùi maø<br />
thoâi: daãu lôøi ai noùi, saùch ai laøm, mieãn laø ích cho con, thì con phaûi caàm baèng Chuùa maø duøng keû aáy<br />
maø daïy veõ con; neân haõy chaêm coi maø vaâng cöù nhö lôøi Chuùa vaäy.”<br />
5. Con ñöøng nheï daï xem ñoaïn naày chöa xong, lieàn boû qua maø xem ñoaïn khaùc; xem saùch nhö vaäy<br />
cuõng nhö ñöùa con nít kia ruoåi theo baày böôùm, ñang chaïy baét con naày, thaáy con kia toát, lieàn boû con<br />
tröôùc maø chaïy theo con sau, toaùn laïi chaúng baét ñaëng con naøo. Keû xem saùch ñoaïn naày chöa xong,<br />
lieàn boû qua ñoaïn khaùc, thì cuõng nhö vaäy, chaéc söï cuøng chaúng hoïc ñaëng söï gì bôûi saùch aáy. Con phaûi<br />
bieát caùc saùch thieâng lieâng coù nhieàu saùch moãi ñoaïn saép ñaët thöù lôùp nhö caùc naác <strong>than</strong>g, phaûi theo<br />
cuøng ñoaïn tröôùc, môùi nhaéc loøng ñoïc tôùi ñoaïn sau, baèng tröôùc chöa roõ, sau cuõng baát <strong>minh</strong>.<br />
6. Con ñöøng theo tính hoáp toáp muoán xem cho mau roài, neân khoâng kòp xeùt kòp suy. Xem saùch nhö<br />
vaäy cuõng voâ ích, chaúng khaùc theå nhö ngöôøi kia haùu aên, muoán aên mau cho saïch maâm, mieäng<br />
khoâng kòp nhai, nhai khoâng kòp nuoát; nhö vaäy thì ñoà aên khoâng tieâu hoùa ñaëng, neân cuõng khoâng ích<br />
gì. Keû muoán xem saùch hoái haû cho mau roài, thì cuõng vaäy; saùch keå truyeän muoán xem cho mau, cho<br />
bieát cuøng truyeän, thì coøn nghe ñöôïc; song chí nhö saùch daïy ñaøng nhôn ñöùc maø xem hoái haû nhö<br />
vaäy, thì chaúng ñaëng ích bao nhieâu.<br />
7. Xem saùch laø xem cho mình, khoâng phaûi laø xem cho keû khaùc; vaäy ñöøng xeùt caâu naày vöøa haïp tính<br />
ngöôøi kia, caâu kia vöøa truùng tim ngöôøi noï. Con moät phaûi xeùt veà con, caâu naøo vöøa haïp tính truùng tì<br />
con, thì con haõy suy nghó cho thaâm traàm maø caûi quaù; caâu naøo coù söùc giuùp con ñi ñaøng nhôn ñöùc,<br />
thì con haõy chaêm laáy; neáu coù leõ cuõng neân bieân kyù laïi maø nhôù cho laâu daøi.<br />
8. Con haõy nhôù moãi khi caàm laáy saùch maø ñoïc, thì haõy caàm trí laïi moät chuùt, maø nguyeän xin Ñöùc<br />
Chuùa Thaùnh Thaàn khai quang, cho con ñaëng hieåu yù lôøi saùch daïy maø ñoäng loøng vaø tuaân cöù nhö vaäy.<br />
Laïi khi ñaõ ñoïc moät ít, thì haõy hoài taâm moät choác cho ñaëng suy ñi nghó laïi maø laøm ích cho mình.<br />
Ñoïc saùch roài cuõng hoài taâm laïi moät chuùt, maø xeùt ñoaïn saùch môùi ñoïc ñoù daïy con veà söï gì, thì con<br />
phaûi doùc loøng giöõ söï aáy, ñoaïn thì ñoïc kinh caùm ôn cuøng xin Chuùa giuùp con giöõ söï doùc loøng. AÁy daïy<br />
qua ít ñeàu veà söï xem saùch, con haõy ghi laáy maø vaâng cöù nhö vaäy, thì con seõ ñaëng taán tôùi trong ñaøng<br />
nhôn ñöùc chaúng sai.
37<br />
Nhöõng lôøi ñaõ noùi veà söï xem saùch, thì khi nghe ñoïc saùch hoaëc nghe giaûng, con cuõng phaûi vaâng cöù<br />
nhö vaäy, laø phaûi chaêm chæ caàm loøng caàm trí maø nghe nhö tieáng Chuùa phaùn cuøng mình; vì nhö lôøi<br />
saùch Göông Phöôùc daïy raèng: “Chuùa duøng nhieàu caùch theá maø phaùn cuøng chuùng toâi.” Trong saùch<br />
aáy laïi coù lôøi raèng: “Con haõy laøm thinh maø nghe lôøi caùc thaùnh.”<br />
Vaäy con haõy nghe döôøng baèng Chuùa hay laø caùc thaùnh ñang coù maët ñoù maø giaûng daïy cho con baây<br />
giôø; con chôù lo veà vieäc ai laøm chi, caâu naøo, truùng tim ai thì maëc ai, con chæ lo phaän mình maø thoâi.<br />
Con haõy baét chöôùc ngöôøi kia ngoài aên tieäc thaáy vò naøo haûo tình mình thì gaép laáy, chaúng xeùt raèng vò<br />
naày haïp buïng ngöôøi kia, vò kia haûo tì ngöôøi noï. Khi con ngoài nghe ñoïc saùch, hoaëc nghe giaûng cuõng<br />
vaäy, phaûi lo vieäc mình, chôù lo vieäc keû khaùc laøm chi; keûo ñaõ maát ích phaän mình, laïi mang toäi xeùt<br />
ñoaùn cho keû khaùc, thì maát coâng maát giôø cuøng theâm toäi maø chôù.<br />
OÂi! Xöa nay bieát maáy laàn con ñaõ maát coâng nghe giaûng nhö vaäy, ngoài ñoù maø chaúng lo tìm ích cho<br />
mình, moät rình maø xeùt ñoaùn cho keû khaùc laïi coù khi toïc maïch nghe coi thöû giaûng hay dôû theå naøo<br />
maø thoâi. Coù nghe ñaëng caâu naøo vui tai, thì khen raèng hay; coøn nhöõng leõ ñôn sô coù söùc giuùp mình<br />
phaàn linh hoàn, thì khoâng nghó ñeán.<br />
Xöa coù ngöôøi giaùo höõu kia khen moät Cha noï giaûng hay, thì ngöôøi ñaùp laïi raèng: Cha kheùo giaûng<br />
khoâng baèng con kheùo nghe. Caâu aáy ngöôøi coù yù chæ raèng: Baøi giaûng daàu hay böïc naøo maëc loøng, maø<br />
keû nghe chaúng bieát laët laáy cho mình, thì cuõng ra voâ loái. Coøn chí nhö moät baøi giaûng ñôn sô maø nghe<br />
qua kheùo choïn laáy moät ñoâi caâu cho mình thì aáy laø: Con kheùo nghe cuõng hôn Cha kheùo giaûng.<br />
AÁy baáy lôøi con haõy chieâm nghieäm, ñeå sau naày con ñaëng nhôø nhöõng ôn ích bôûi söï ñoïc saùch nghe<br />
giaûng maø ra.<br />
ÑIEÀU THÖÙ VI<br />
Veà söï chaàu mình thaùnh chuùa<br />
Coù lôøi saùch Göông Phöôùc daïy raèng: “Ai gaëp ñaëng Ñ. C. G. thì gaëp ñaëng kho taøng toát laønh hôn heát<br />
moïi söï laønh.” Con suy lôøi aáy cho thaâm traàm, aét con haèng öôùc ao gaëp Ñ. C. G. vaø thích ôû vôùi Ngöôøi<br />
cho ñaëng noùi khoù thôû <strong>than</strong> vôùi Ngöôøi nha baïn nghóa thieát. Vì chöng moãi khi gaëp ñaëng Ñ. C. G., thì<br />
gaëp ñaëng kho taøng chaâu baùu ñaày daãy moïi ôn, laøm cho linh hoàn vaø xaùc con ñaëng no neâ ñôøi naày vaø<br />
ñôøi sau treân coõi thoï.<br />
Vaäy thì con phaûi bieát gaëp Ñ. C. G. ôû ñaâu, vaø khi gaëp Ngöôøi thì con phaûi laøm theå naøo cho ñaëng<br />
höôûng nhôø kho taøng chaâu baùu aáy.<br />
ÔÙ con, con haõy nghe nhö tieáng thieân thaàn baûo beân tai con, maø raèng: “Coù thaày ôû ñoù, vaø Ngöôøi ñoøi<br />
con ñeán cuøng Ngöôøi.” Coù thaày ôû ñoù, laø coù Ñ. C. G. ñang ngöï thaät trong nhaø thôø vaø Ngöôøi goïi con<br />
ñeán chaàu Ngöôøi; chaúng phaûi Ngöôøi troâng chôø chi con maø goïi con ñeán cuøng Ngöôøi. Vì chöng Ngöôøi<br />
haèng <strong>than</strong>h nhaøn töï taïi, coù muoân vaøn thaàn thaùnh chaàu chöïc ngôïi khen, chaúng löïa phaûi caàn ngöôøi<br />
theá gian ra vaøo chaàu vieáng. Song Chuùa muoán cho con ra vaøo chaàu Ngöôøi laø coù yù laøm ôn cho con;<br />
nhö vua kia phaùn truyeàn cho nhöõng ngöôøi baàn nhôn ñeán cuøng vua, thì coù yù phaùt chaån cho noù ñöôïc<br />
nhôø, chaúng phaûi troâng nhôø chi noù.<br />
Vaäy con phaûi caùm ñoäi Ñ. C. G. ñaõ thöông con döôøng aáy; Chuùa oai nghi pheùp taéc chaúng neä aån mình<br />
trong hình baùnh nhoû moïn, maø ôû trong nhaø taïm lu thu; moät ngoïn ñeøn leo leùt, coù yù ôû ñoù maø laøm ôn<br />
laøm phöôùc cho con. Ngöôøi ôû ñoù maø ñôïi con ñeán cuøng Ngöôøi.
38<br />
Con haõy nghe nhö tieáng Ngöôøi bôûi nhaø taïm maø phaùn ra cuøng con raèng: ÔÙ nhöõng ngöôøi khoù<br />
nhoïc cuøng gaùnh naëng, thì heát thaûy haõy ñeán cuøng Tao, naày Tao seõ boå söùc cho bay. Chuùa keâu moïi<br />
ngöôøi heát thaûy chaúng töø ai, maø nhöùt laø keû khoù nhoïc theo cuoäc traàn gian, ñang mang gaùnh naëng<br />
tình hö toäi loãi, thì Chuùa muoán keâu noù ñeå boå söùc thieâng lieâng cuøng caát gaùnh naëng cho noù.<br />
Xöa Chuùa ôû theá gian, Chuùa chaúng neä tôùi lui truyeän troø cuøng ngöôøi toäi loãi cho ñaëng giuïc loøng noù trôû<br />
laïi aên naên, thì nay Chuùa cuõng öôùc ao cho nhöõng ngöôøi khoù khaên toäi loãi naêng ñeán cuøng Ngöôøi haàu<br />
nhôø ôn caûi quaù töï taân. Coøn nhöõng ngöôøi soát saéng ñaïo ñöùc, thì Chuùa cuõng öôùc ao cho naêng vaøo<br />
chaàu Chuùa, ñeå Chuùa daïy veõ cho bieát ñaøng nhôn ñöùc moät ngaøy moät hôn.<br />
Vaäy con haõy öôùc ao naêng vaøo chaàu Mình thaùnh, chaúng nhöõng giôø anh em vaøo chaàu chung cuøng<br />
nhau; laïi khi con chaúng maéc vieäc gì boån phaän con phaûi laøm, thì thænh thoaûng con neân vaøo chaàu<br />
Chuùa ñoâi ba phuùt. Thaät chaúng coù caùch naøo giuùp con giuïc loøng meán Chuùa cho baèng söï naêng chaàu<br />
Mình thaùnh Chuùa caùch vaén taét nhö vaäy; vì khi aáy con vöøa <strong>than</strong> thôû vôùi Chuùa naêm ba lôøi, chaúng kòp<br />
maø lo ra veà vieäc gì.<br />
Cho con ñaëng chaàu Mình thaùnh cho coù ích, thì con haõy nhôù nhöõng söï naày:<br />
1. Khi con vöøa böôùc vaøo nhaø thôø, thì con haõy laáy con maét ñöùc tin maø nhìn xem Ñ. C. G. ñang ngöï<br />
thaät treân baøn thôø, coù muoân vaøn Thieân thaàn ñang chaàu chöïc xung quanh. Ñoaïn con laáy loøng soát<br />
saéng cung kính heát söùc maø baùi quyø tröôùc Mình thaùnh; chôù baét chöôùc nhöõng keû ô hôø vaøo nhaø thôø<br />
baùi goái quen thoùi theo leä, maø trong loøng chaúng coù chuùt gì giaùi sôï kính toân.<br />
2. Khi ñaõ baùi goái kính thôø Mình thaùnh nhö vaäy ñoaïn, thì con ñi cho nghieâm trang ñaèm thaém; laïi<br />
quyø nôi choã rieâng con laáy daáu thaùnh Giaù, chaáp tay cuùi ñaàu caùch cung kính maø thôø laïy Mình thaùnh<br />
Chuùa ñang ngöï treân baøn thôø. Con xin hieäp moät loøng moät yù cuøng caùc thaùnh Thieân thaàn maø chaàu<br />
chöïc Chuùa. Con xin daâng linh hoàn vaø xaùc laøm cuûa leã ñaët tröôùc baøn thôø maø thöôïng tieán Chuùa.<br />
3. Ñoaïn con cöù caàm loøng caàm trí maø noùi khoù cuøng Chuùa; con töôûng nhö theå caû nhaø thôø chaúng coù<br />
ngöôøi naøo, chæ coù moät mình Ñ. C. G. cuøng con ñang noùi khoù cuøng nhau maø thoâi. Cho neân con chôù<br />
ñeå mình lo ra ñaøng khaùc, maø ñeå Ñ. C. G. ngoài hiu quaïnh moät mình. Con haõy noùi chuyeän vôùi Ngöôøi<br />
cho luoân <strong>than</strong>h, con toû moïi söï thoán thieáu ngheøo ngaët trong linh hoàn con ra cho Ngöôøi, maø xin<br />
Ngöôøi cöùu giuùp con. Con ñang maéc neát xaáu naøo, hoaëc toäi loãi naøo, thì haõy xin Ngöôøi gôõ cho con.<br />
Con laâm phaûi côn phieàn muoän naøo, hoaëc ñang phaûi côn caùm doã gì, thì xin Ngöôøi giaûi phieàn vaø baøu<br />
chöõa cho con. Laïi xin Ngöôøi daïy veõ cho con phaûi aên ôû laøm sao, phaûi xa laùnh nhöõng söï gì cho ñaëng<br />
ñi ñaøng nhôn ñöùc troïn laønh.<br />
4. Con cuõng haõy noùi khoù vôùi Chuùa veà vieäc keû khaùc, laø haõy caàu nguyeän cho keû khaùc vôùi, cuøng caàu<br />
nguyeän cho anh em trong nhaø, caàu nguyeän cho cha meï baø con cuøng nhöõng keû laøm ôn nghóa, caàu<br />
cho caû vaø Hoäi thaùnh, laïi caàu cho caùc Ñaúng linh hoàn trong löûa luyeän nguïc. OÂi! Phaûi chi con bieát caàm<br />
loøng caàm trí maø noùi khoù cuøng Chuùa trong giôø chaàu Mình thaùnh, thì loøng con seõ ñaëng chaùy löûa kính<br />
meán Chuùa cuøng ñaëng ñaày daãy moïi ôn phöôùc laø theå naøo!<br />
5. Khi chaàu laâu giôø con khoâng coù söùc thaàm thó noùi khoù cuøng Chuùa cho laâu ñöôïc, thì con haõy ñoïc<br />
kinh noï kinh kia chæ veà Mình thaùnh hay laø veà Traùi tim Ñ. C. G.; hoaëc laø laàn hoät hay laø xem saùch<br />
thieâng lieâng, nhöùt laø nhöõng saùch chæ veà söï kính thôø Pheùp Mình thaùnh. Khi con xem saùch, thì thænh<br />
thoaûng con laïi nhaéc trí ñeán cuøng Ñ. C. G. trong nhaø taïm maø thôû <strong>than</strong> cuøng Ngöôøi moät ñoâi lôøi.
39<br />
6. Moãi laàn con chaàu Mình thaùnh thì con haõy röôùc leã thieâng lieâng, laø giuïc loøng kính meán Chuùa vaø<br />
öôùc ao Chuùa ngöï vaøo loøng con, cho con ñaëng keát hieäp cuøng Ngöôøi lieân lyû chaúng heà lìa nhau.<br />
7. Khi con toan lìa khoûi nhaø thôø maø ra, thì con haõy giuïc loøng trìu meán Ñ. C. G. nhö khi hai ngöôøi<br />
thieát coát toan lìa nhau thì loøng cuõng bòn ròn; nay con toan boû nhaø thôø maø ra, thì leõ naøo lìa maët Ñ.<br />
C. G. cho ñaønh. Ñoaïn con haõy xin Ngöôøi laøm pheùp laønh cho con, vaø xin caùc thaùnh Thieân thaàn chaàu<br />
chöïc ngôïi khen Ngöôøi thay vì con. Ñoaïn con daâng linh hoàn vaø xaùc trong tay Chuùa cuøng thaàm thó<br />
raèng: Chuùa ôû toâi veà thöông chi xieát, ôn saâu ngaõi thaûm nhôù naøo khuaây, nguyeän heát loøng ngay thaûo<br />
kính thôø Chuùa muoân ñôøi. Roài thì baùi goái caùch cung kính thieát tha, chôn böôùc ra maø loøng cöù nguøi<br />
nguøi töôûng nhôù.<br />
ÑIEÀU THÖÙ VII<br />
Veà söï laàn hoät vaø ñoïc kinh hoâm<br />
I. Laàn hoät. Trong nhöõng vieäc laønh ta laøm cho ñaëng toû loøng toân kính Ñöùc Baø thì chaúng coù vieäc naøo<br />
ñeïp loøng Ñöùc Baø cuøng coù ích cho ta, cho baèng söï laàn hoät Roâsa: vì chöng pheùp aáy chính Ñöùc Baø ñaõ<br />
truyeàn cho oâng thaùnh Ñoâminicoâ, ñeå rao truyeàn cho thieân haï ñaëng duøng maø toân kính Ñöùc Baø. Vaû<br />
khi ta laàn hoät Roâsa, thì suy gaãm nhöõng söï maàu nhieäm caû theå vaø ñoïc nhöõng kinh nhöùt haïng trong<br />
Hoäi thaùnh, laø kinh Tin kính, kinh Kính maàng, kinh Laïy Cha, kinh Saùng danh.<br />
Vaäy trong chuoãi Roâsa, thì nhaéc laïi nhöõng söï maàu nhieäm ta phaûi tin, nhöõng göông phöôùc ta phaûi<br />
hoïc ñoøi, cuøng nhöõng kinh ta phaûi ñoïc. Khi ta laàn hoät thì nhôù laïi nhöõng vieäc Ñ. C. G. cuøng Ñöùc Meï<br />
ñaõ laøm, nhöõng söï thöông khoù Chuùa cuøng Ñöùc Meï ñang höôûng baây giôø treân nöôùc thieân ñaøng. Giaû<br />
nhö khoâng coù saùch Evang maø truyeàn söï ñaïo laïi cho ta, thì trong chuoãi Roâsa cuõng truyeàn laïi ñuû ñeàu.<br />
Chuoãi aáy thaät ñaùng goïi laø chuoãi Roâsa, vì laø nhö hoa Moâi-khoâi ta keát maø daâng cho Ñöùc Meï. Hoa Moâikhoâi<br />
coù saéc traéng, saéc ñoû, coù saéc hoàng. Saéc traéng aáy laø naêm söï vui Chuùa cuøng Ñöùc Meï ñaõ laøm khi<br />
coøn ôû loän vôùi ngöôøi phaøm gian. Beà ngoaøi tröôùc maët thieân haï, Chuùa cuøng Ñöùc Meï laøm moïi vieäc xem<br />
ra nhö ngöôøi theá; song tröôùc maët Ñ. C. T. thaät laø <strong>than</strong>h baïch troïn laønh, laøm göông cho ta bieát ôû<br />
khieâm nhöôïng, yeâu ngöôøi, bieát ôû khoù khaên, chòu luïy vaø soát saéng cho ñaëng gaëp Chuùa trong moïi vieäc<br />
ta laøm.<br />
Saéc ñoû aáy laø naêm söï thöông, thöông Chuùa ñoå maùu ra daàm ñoû caû mình, töø khi caàu nguyeän trong<br />
vöôøn Gieátseâmani cho ñeán khi chòu cheát treân caây thaùnh Giaù. Mình chòu roi ñoøn, ñaàu chòu ñoäi muõ<br />
gai, vai vaùc thaùnh Giaù, chôn tay chòu ñoùng ñinh raát neân thaûm naõo, sau heát thì chòu cheát treân caây<br />
thaùnh Giaù. Maø ñang khi Chuùa chòu laøm vaäy, thì Ñöùc Meï ñau ñôùn trong loøng nhö dao saéc ñaâm qua<br />
mình vaäy. Daàu Ngöôøi khoâng ñoå maùu ra, song Ngöôøi chòu thöông khoù cuõng hôn muoân vaøn thaùnh töû<br />
ñaïo. AÁy neân ta cuõng daâng hoa Moâi-khoâi ñoû, maø kính Ñöùc Meï trong chuoãi Roâsa.<br />
Saéc hoàng chæ naêm söï maàng. Maàng Chuùa soáng laïi ra khoûi huyeät ñaù vaàng hoàng choùi loùi; maàng Chuùa<br />
leân trôøi vaàng hoàng röïc rôõ; maàng Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn hieän xuoáng treân caùc thaùnh Toâng ñoà, löôõi<br />
löûa hoûa hoàng ñoå treân ñaàu moïi ñaáng; maàng Ñöùc Meï leân trôøi uy nghi vaàng hoàng cung nguyeät; maàng<br />
Ñöùc Meï leân laøm nöõ vöông cai haøng thaàn thaùnh, vaàng hoàng maõo ngoïc trieàu thieân.<br />
AÁy khi ta laàn hoät Roâsa, thì nhôù laïi nhöõng söï maàu nhieäm caû theå nhö vaäy, leõ naøo ta khoâng laáy loøng<br />
soát saéng duøng pheùp aáy cho ñaëng toû ra loøng kính meán Ñöùc Meï! Hoäi thaùnh muoán cho ta troïng vieäc
40<br />
laàn hoät Roâsa, thì ñaõ ban nhieàu aân xaù ñaïi xaù; laïi laäp thaùng Moâi-khoâi laø thaùng Octobreâ cho ñaëng laàn<br />
hoät moãi ngaøy trong thaùng aáy maø daâng kính Ñöùc Meï.<br />
Nay con ôû trong nhaø doøng, thì moãi ngaøy theo luaät con phaûi laàn hoät maø toân kính Ñöùc Meï; con haõy<br />
xeùt laïi baáy laâu nay con coù troïng vieäc aáy, maø giöõ cho troïn vieäc aáy moãi ngaøy chaêng? Hay laø coù khi con<br />
lieàu boû böõa naøo chaêng?<br />
Song cho con ñaëng laàn hoät cho neân, haàu nhôø nhöõng ôn ích bôûi chuoãi Roâsa maø ra, thì con phaûi laàn<br />
cho soát saéng; laïi phaûi suy gaãm nhöõng söï maàu nhieäm theo töøng phaàn. Vaäy neáu con ñoïc 15 söï maàu<br />
nhieäm daøi nhö ñaõ coù trong Nhöït khoùa, thì con phaûi ñoïc cho chaêm chæ vaø suy nhöõng ñeàu ñoïc trong<br />
kinh, vaø baét chöôùc göông phöôùc Ñ. C. G. vaø Ñöùc Meï ñaõ laøm, nhö con ñaõ ñoïc trong phaàn aáy.<br />
Baèng nhö con ñoïc maáy caâu gaãm taét, thì caû buoåi mieäng ñoïc kinh Kính maàng, thì loøng trí suy ñeán söï<br />
maàu nhieäm chuïc naøo theo phaàn aáy. Giaû nhö con laàn hoät naêm söï vui, thì caû buoåi con ñoïc kinh Kính<br />
maàng laàn chuïc thöù nhöùt, loøng trí con phaûi suy söï maàu nhieäm Ñöùc Baø chòu truyeàn tin. Khi aáy Ñ. C.<br />
T. sai thieân thaàn Babirie hieän ñeán cuøng Ñöùc Baø maø truyeàn cho Ngöôøi chòu thai con Ñ. C. T.; con<br />
haõy suy khi aáy Ñöùc Meï aên ôû neát na khieâm nhöôïng laø theå naøo, sau heát thì ngöôøi vaâng leänh Chuùa laø<br />
theå naøo. Vaäy Ngöôøi laøm göông cho con bieát aên ôû khieâm nhöôïng neát na, cuøng vaâng theo thaùnh yù<br />
ñònh lieäu trong moïi söï.<br />
Khi con laàn qua chuïc thöù hai, thì con cuõng haõy suy Ñöùc Baø ñi vieáng baø thaùnh Isave nhö vaäy; qua<br />
ñeán chuïc khaùc hay laø khi laàn phaàn khaùc thì con cuõng cöù caàm loøng trí maø suy nhö vaäy luoân.<br />
AÂy chính pheùp laàn hoät thì nhö vaäy, coù suy coù gaãm maø laàn, thì môùi nhôø ñöôïc aân xaù ñaïi xaù Hoäi thaùnh<br />
ñaõ ban cho keû laàn hoät Roâsa. Coù moät keû ngu muoäi doát naùt quaù khoâng hoïc khoâng suy ñöôïc nhöõng söï<br />
maàu nhieäm aáy, thì Hoäi thaùnh môùi chuaån tröø maø thoâi.<br />
Vaäy con muoán nhôø nhieàu ôn ích bôûi söï laàn hoät chuoãi Roâsa maø ra, thì haõy cöù nhö vaäy; chôù laàm maø<br />
töôûng raèng: ñeán moãi phaàn xöôùng leân moãi caâu laø ñuû; vì chöng xöôùng nhö vaäy laø cho con ñaëng nhôù<br />
laïi maø suy gaãm trong caû buoåi laàn chuïc aáy, chaúng phaûi xöôùng khoâng vaäy laø xong ñaâu; con bieát gaãm<br />
trong khi laàn hoät, thì con laøm cho con laáy söï laàn hoät laøm yù vò, laïi khoûi lo ra doâng daøi. Laïi neáu xöa<br />
nay con chöa laøm nhö vaäy, thì doùc loøng töø naày saáp ñi seõ söûa laïi cho y theå thöùc truyeàn.<br />
II. Ñoïc kinh hoâm. Toái ñoïc kinh hoâm, thì con caûm taï ôn Chuùa vì nhöõng ôn Chuùa ñaõ ban cho caû<br />
ngaøy vaø ñaõ gìn giöõ con töø mai ñeán toái ñaëng baèng an voâ söï. Con laïi phaûi coù yù phaït taï Chuùa, vì nhöõng<br />
toäi loãi con ñaõ phaïm maát loøng Chuùa trong ngaøy aáy. Sau nöõa con cuõng coù yù daâng mình cho Chuùa xin<br />
Ngöôøi gìn giöõ con ban ñeâm cuõng ñaëng baèng an moïi söï xaùc hoàn.<br />
Coøn moïi ñeàu khaùc, thì con haõy giöõ nhö khi ñoïc kinh mai.<br />
ÑIEÀU THÖÙ VIII<br />
Veà söï xeùt mình<br />
Söï phaûi xeùt mình tröôùc khi vaøo toøa xöng toäi thì ñaõ roài, ñaây chaúng coù daïy con veà vieäc aáy laøm chi:<br />
moät coù yù daïy con cho bieát söï xeùt mình haèng ngaøy laø söï coù ích cuøng caàu cho ñaëng ñi ñaøng nhôn ñöùc<br />
laø theå naøo. Trong saùch Göông Phöôùc coù lôøi raèng: “Buoåi mai con haõy doùc loøng, ñeán toái con haõy xeùt<br />
laïi caùch aên neát ôû coi thöû, ngaøy hoâm nay trong lôøi noùi, trong vieäc laøm, trong loøng lo, yù töôûng con
41<br />
ñaõ aên ôû theå naøo.” Nhöõng lôøi aáy chæ roõ vieäc xeùt mình con phaûi haèng ngaøy, chaúng phaûi laø khi ñi<br />
xöng toäi maø thoâi ñaâu. Vì chöng söï xeùt mình nhö vaäy laø ñeàu troïng vaø coù ích, laïi cuõng caàn cho con<br />
laém.<br />
Lôøi Kinh thaùnh daïy raèng: Khi bay vaøo giöôøng nguû, thì haõy ñaám ngöïc aên naên. OÂng thaùnh<br />
Gioan kim khaåu suy lôøi aáy thaät laø Chuùa coù yù daïy ta, moãi ngaøy tröôùc khi vaøo giöôøng nguû, thì phaûi lo<br />
xeùt mình vì moïi toäi ñaõ phaïm troùt ngaøy maø thoáng hoái aên naên vì hai leõ naày:<br />
1. Ñeå cho ta ñaëng saün saøng maø giöõ mình ngaøy sau cho khoûi phaïm laïi nhöõng toäi ñaõ sa phaïm ngaøy<br />
tröôùc; vì chöng khi ta ñaõ xeùt bieát toäi mình cuøng giuïc loøng aên naên vaø doác loøng chöøa, thì ngaøy sau<br />
khi gaëp dòp phaïm toäi laïi, töï nhieân loøng ta coù söï nhôøm gôùm ít nhieàu, chaúng coøn deã maø phaïm toäi<br />
nhö tröôùc.<br />
2. Söï xeùt mình nhö vaäy chaúng nhöõng ghoø cöông caàm khôùp laïi cho ta ngaøy sau, maø toäi noù cuõng<br />
giuùp ta giöõ mình trong chính ngaøy hoâm nay nöõa. Vì chöng khi ta bieát mình phaûi traû leõ veà moïi toäi<br />
ñaõ phaïm, thì töï nhieân baét loøng ta aên ôû cho coù yù töù hôn. Vì nhö teân ñaày tôù kia bieát moãi buoåi hoâm<br />
chuû nhaø seõ tra hoûi veà moïi vieäc caû ngaøy, thì aét noù seõ ra söùc laøm moïi vieäc cho töû teá heát söùc, chaúng<br />
daùm lô laùo hay laø laøm hö haïi söï gì cuûa chuû.<br />
OÂng thaùnh Epheârem so saùnh vieäc lôïi haïi phaàn linh hoàn cuøng vieäc phaàn xaùc, maø noùi theâm moät leõ<br />
nöõa maø raèng: “Caùc laùi buoân bieát aân caàn sinh lôïi, thì haèng ngaøy ñeán toái cuõng quen tính soå laïi cho<br />
bieát caû ngaøy mình buoân baùn lôøi loã bao nhieâu.” Neáu thaáy mình coù loã, thì lo theå naøo cho ngaøy sau<br />
ñaëng boà chì laïi. Nay vieäc linh hoàn boû qua nhieàu ngaøy maø chaúng suy xeùt chi ñeán, thì laøm sao phaûi?<br />
Laøm sao cho bieát tính hö neát xaáu maø khöû tröø ñi cho tuyeät?<br />
Caùc thaùnh ví söï xeùt mình nhö taám göông soi cho bieát maët saïch nhôùp theå naøo, ñeå neáu coù thaáy nôi<br />
naøo nhôùp, thì lo maø röûa ñi cho saïch. Coù Ñaáng laïi saùnh noù nhö caùi cuoác ta phaûi caàm cho ñaëng ñaøo<br />
caùc tính hö neát xaáu ñi cho tuyeät, vaø xaêm ñaát cho xôûi ñeå cho caùc nhôn ñöùc caøng beùn reã cho saâu. Vì<br />
vaäy xöa nay caùc thaùnh cuøng nhöõng keû muoán ñi ñaøng nhôn ñöùc troïn laønh, thì chaúng coù ngaøy naøo<br />
maø boû vieäc xeùt mình.<br />
Caùc quaân töû ngoaïi ñaïo bieát söï xeùt mình haèng ngaøy laø söï caàn kíp cho ñaëng tu thaân neân ngöôøi quaân<br />
töû: nhö thaày Taêng-töû, thì moãi ngaøy xeùt mình ba laàn. OÂng Phitagora cuõng daïy hoïc troø ai naáy moãi<br />
ngaøy hai buoåi, laø buoåi mai vaø buoåi hoâm, phaûi xeùt mình coi thöû ñaõ laøm vieäc gì, ñaõ laøm vieäc aáy caùch<br />
naøo, vaø vieäc gì phaûi laøm maø mình ñaõ boû ñi.<br />
Bôûi ñoù trong caùc nhaø doøng, nhaø Ñ. C. T. ñeàu coù luaät daïy phaûi xeùt mình haèng ngaøy. Vaû oâng thaùnh<br />
Inaxioâ laáy söï xeùt mình haèng ngaøy laøm troïng laém, ñeán ñoãi saùnh vôùi söï nguyeän gaãm ñoïc kinh, thì<br />
ngöôøi daùm noùi raèng: “Söï xeùt mình thì troïng hôn vaø ñaõ coù laâu ñôøi hôn: vì chöng bôûi söï xeùt mình,<br />
thì môùi thi haønh söï mình ñaõ doùc loøng khi ñoïc kinh nguyeän gaãm.” OÂng thaùnh Bonaventura cuõng<br />
noùi söï xeùt mình laø phöông raát thaàn hieäu cho ñaëng laàn tôùi trong ñaøng nhôn ñöùc troïn laønh.<br />
Vì söï xeùt mình laø ñeàu troïng vaø caàn ñoãi aáy, neân coù nhieàu saùch daïy raèng: “Coù khi ñau ñôùn meät nhoïc,<br />
coù leõ chuaån khoûi ñoïc kinh nguyeän gaãm; song chaúng chuaån söï xeùt mình ñaâu; vì khi ñau ñôùn bònh<br />
hoaïn cuõng coù nhieàu ñeàu maø xeùt mình; neáu chaúng xeùt mình, aét côn bònh seõ laøm côù cho ta theâm toäi<br />
maát loøng Chuùa moät ngaøy moät hôn.”
42<br />
Vaäy con haõy chuoäng söï xeùt mình vaø laáy noù laøm phöông thaàn hieäu giuùp con ñi ñaøng nhôn ñöùc,<br />
neân con chôù khaù boû ngaøy naøo maø chaúng xeùt mình chung vaø xeùt mình rieâng.<br />
I. Xeùt mình chung. Xeùt mình chung laø xeùt cho bieát moïi toäi loãi con ñaõ phaïm caû ngaøy, con haõy xeùt<br />
coi thöû coù loøng ñoäng, loøng lo, mieäng noùi, mình laøm ñeàu gì maát loøng Chuùa, phaïm ñeán ngöôøi ta, hay<br />
laø loãi baäc mình chaêng? Xeùt coi thöû trong caùc vieäc thieâng lieâng laøm, coù chaêm chæ soát saéng chaêng?<br />
Khi laøm vieäc boån phaän coù aân caàn vui veû chaêng? ÔÛ vôùi anh em coù hoøa thuaän, thöông yeâu töû teá<br />
chaêng? Coù lo giöõ mình cho neát na khieát tònh chaêng? Hoaëc coù tô töôûng hay laø noùi laøm ñeàu gì chaúng<br />
xöùng keû ôû nhaø Ñ. C. T. chaêng?<br />
Khi ñaõ xeùt mình roài, thì haõy giuïc loøng aên naên toäi caùch troïn vaø doác loøng chöøa cho vöõng; vì chöng<br />
neáu con xeùt bieát toäi mình maø thoâi, maø chaúng giuïc loøng aên naên cuøng doùc loøng chöøa, thì voâ ích. Laïi<br />
con muoán chöøa toäi cho döùt, thì cuõng phaûi xeùt taïi côù gì maø con ñaõ phaïm, ñoaïn suy phaûi duøng<br />
phöông theá naøo giuùp con cho ñaëng chöøa toäi noï toäi kia.<br />
Chính buoåi xeùt mình chung laø buoåi toái tröôùc khi ñi nguû, phaûi chi moãi buoåi hoâm con bieát xeùt mình,<br />
aên naên cuøng doùc loøng chöøa nhö vaäy, thì daàu ban ñeâm con coù cheát huït, thì con cuõng bình yeân khoûi<br />
sôï.<br />
II. Xeùt mình rieâng. Xeùt mình rieâng laø xeùt veà moät nhôn ñöùc hay laø moät toäi, hoaëc moät neát xaáu naøo.<br />
Trong saùch Göông phöôùc daïy raèng: “Phaûi chi moãi naêm ta chöøa ñaëng moät neát xaáu, thì ta choùng neân<br />
ngöôøi troïn laønh.” Vaäy söï xeùt mình rieâng thì coù yù giuùp con chöøa moãi khi moät neát xaáu hay laø taäp moät<br />
nhôn ñöùc nhö vaäy. Bôûi ñoù xeùt mình rieâng, thì chaêm xeùt veà moät ñeàu maø thoâi, song cho saâu, suy cho<br />
kyõ töøng ngaùch töøng ngheã veà moãi vieäc aáy; ñeå cho ñaëng bieát töôøng taän caên do, goác ngoïn, nhaønh<br />
nhaáp; haàu taäp moät nhôn ñöùc cho thaønh hay laø tröø moät neát xaáu cho tuyeät.<br />
Bôûi vaäy xeùt mình rieâng veà moät nhôn ñöùc naøo, hay laø moät neát xaáu gì, thì chaúng phaûi xeùt moät böõa<br />
hay laø naêm ba ngaøy maø thoâi, song phaûi xeùt ñi xeùt laïi veà moät ñeàu aáy nhieàu ngaøy, cho ñeán khi thaáy<br />
mình ñaõ khaù veà ñaøng aáy laém, môùi neân ñoåi qua ñeàu khaùc. Ví duï nhö con xeùt mình rieâng veà ñöùc<br />
khieâm nhöôïng, thì con haõy xeùt töøng ñeàu quen loãi ñöùc khieâm nhöôïng, beà trong tô töôûng, beà ngoaøi<br />
trong lôøi noùi, trong neát ôû, trong boä daïng hoaëc coù ñeàu gì bay muøi kieâu ngaïo ra chaêng? Khi laøm vieäc<br />
laønh, khi laøm vieäc boån phaän, khi ñaëng tieáng khen coù maàng thaàm chaêng? Hay laø khi bò ruûi quôû phaït,<br />
khi bò khinh cheâ, thì coù an loøng maø laáy laøm vui chaêng? Haõy xeùt cho heát töøng ñeàu nhoû moïn nhö<br />
vaäy, vaø moãi laàn thì doùc loøng söûa mình cho tuyeät töøng ñeàu loãi aáy, cho ñeán khi thaáy mình ñaõ bieát ôû<br />
khieâm nhöôïng caû beà trong beà ngoaøi, khieâm nhöôïng trong moïi söï, trong moïi nôi, vôùi moïi ngöôøi,<br />
thì khi aáy môùi khæ söï xeùt mình qua ñeàu khaùc.<br />
Baáy giôø coù khi con hoûi phaûi xeùt mình rieâng veà ñeàu gì? Con haõy xem trong mình con neát xaáu naøo<br />
laøm ñaàu, neáu xaáu naøo ñang maïnh vaø hieåm cho con hôn, thì con haõy duøng söï xeùt mình rieâng maø trò<br />
neát xaáu aáy tröôùc heát; vì noù laø nhö töôùng daãn caùc neát xaáu khaùc: heã trò ñöôïc töôùng, thì töï nhieân quaân<br />
cuõng tan ñi.<br />
Laïi cuõng suy nhôn ñöùc naøo caàn cho con coøn thua suùt, thì haõy laáy söï xeùt mình rieâng maø taäp cho<br />
ñeán khi vöõng veà nhôn ñöùc aáy; vì ñöùc aáy laø meï sinh caùc ñöùc khaùc. Neáu con khoâng roõ phaûi xeùt mình<br />
rieâng veà söï gì, thì haõy baøn hoûi cha linh hoàn, ngöôøi seõ chæ cho con, vaø khi naøo neân ñoåi qua ñeàu<br />
khaùc, thì con haõy thöa ngöôøi.
43<br />
Buoåi xeùt mình rieâng thöôøng trong caùc nhaø Ñ. C. T. quen ñònh buoåi tröa tröôùc khi aên côm; neáu coù<br />
ñònh giôø chung aáy, thì con haõy cöù giôø aáy; baèng khoâng, thì con xeùt mình rieâng buoåi hoâm laøm moät<br />
cuøng söï xeùt mình chung cuõng ñöôïc.<br />
AÂy ít ñeàu veà söï xeùt mình con haõy tuaân giöõ, thì aét con seõ choùng tôùi trong ñaøng nhôn ñöùc moät ngaøy<br />
moät hôn.<br />
ÑIEÀU THÖÙ IX<br />
Veà söï aên uoáng<br />
Coù lôøi oâng thaùnh Phaloâ daïy raèng: Daàu khi aên, daàu khi uoáng... thì cuõng phaûi coù yù laøm cho saùng<br />
danh Chuùa. Con suy lôøi aáy, thì con ñuû hieåu trong giôø aên uoáng con chaúng neân laøm söï gì oâ danh Ñ.<br />
C. T.. Voán söï aên uoáng laø ñeàu chung cho loaøi ngöôøi vaø loaøi vaät, song loaøi ngöôøi laø tri giaùc, thì phaûi<br />
laøm cho söï aên uoáng neân troïn laønh hôn thì môùi phaûi; nhöôïc baèng loaøi ngöôøi aên uoáng chæ moät yù cho<br />
no neâ khoaùi khaåu maø thoâi, thì cuõng khoâng hôn chi loaøi vaät. Loaøi ngöôøi coù xaùc, cöïc chaúng ñaõ phaûi<br />
nuoâi cho soáng maø thoâi; cho neân aên cho ñaëng soáng, chaúng phaûi soáng ñeå maø aên.<br />
Caùc thaùnh ñaõ suy roõ ñeàu aáy, laïi cuõng ñaõ hieåu vieäc aên uoáng laø ñeàu heøn haï laém; cho neân chaúng nghó<br />
chi ñeán ñoà aên vaät uoáng. Coù ñaáng haèng ngaøy aên moät ngoai rau soáng, uoáng moät hôùp nöôùc trong cho<br />
ñaëng ñôõ maïng soáng, thì cuõng laáy laøm ñuû roài. Coù ñaáng troùt caû tuaàn chaúng aên uoáng vaät gì. Laïi coù<br />
ñaáng thaáy cuûa aên, thì laáy laøm nhôøm gôùm. Nhö oâng thaùnh Beânañoâ, moãi khi ñi vaøo nhaø côm, thì<br />
ngöôøi laáy laøm nhö theå ñi chòu naïn. Baø thaùnh Catarina Xieâna ñeå qua nhieàu tuaàn chaúng heà aên uoáng<br />
vaät gì; maø khi vì ñöùc vaâng lôøi maø ngöôøi phaûi aên moät chuùt, thì lieàn möûa ra, chaúng khaùc theå nhö tì vò<br />
ngöôøi chaúng coøn haïp chi cuûa theá gian.<br />
Ñ. C. G. ôû theá gian 33 naêm cuõng ñaõ laøm göông cho ta vieäc aên uoáng. Ngöôøi ôû treân röøng aên chay 40<br />
ñeâm ngaøy luoân, ma quyû caùm doã Ngöôøi, laøm cho ñaù trôû neân baùnh maø aên, thì Ngöôøi ñaùp laïi raèng:<br />
Ngöôøi ta soáng chaúng phaûi bôûi baùnh maø thoâi, song cuõng bôûi moïi lôøi Ñ. C. T. phaùn.<br />
Khi Ngöôøi vaøo nhaø baø thaùnh Maùtta, maø baø aáy lo laéng doïn böõa cho Ngöôøi, thì Ngöôøi quôû raèng: Maùtta<br />
lo laéng chi laém vaäy? AÂy con haõy suy: phaän laøm ngöôøi chôù lo veà côm aên aùo maëc cho laém laøm chi, aùo<br />
coù che thaân, côm vöøa nuoâi xaùc laø ñuû roài, caàn gì phaûi naâng niu döôõng xaùc maø keùn choïn cuûa aên cho<br />
thích tình vöøa buïng. Ngöôøi ñôøi ñaõ khoâng neân nhö vaäy, huoâng löïa laø keû ôû nhaø Ñ. C. T..<br />
Vaäy ôù con, con muoán cho khoûi sa loãi trong vieäc aên uoáng, thì haõy nhôù nhöõng söï sau naày:<br />
1. Chôù heà theo tình meâ aên uoáng maø öôùc ao aên vaät noï uoáng gioáng kia; thaáy ai aên uoáng cuûa gì laï chôù<br />
tham maø muoán thöû, vì ñoà ngon vaät laï khi ñaõ vaøo boïc chöùa, roài cuõng ra gioáng hoâi haùm thoái tha.<br />
2. Chôù heà aên phaét ngoaøi böõa, ñeàu aáy ñaõ loãi pheùp nhaø, laïi cuõng dôû ngöôøi laém, moät thaày doøng aên<br />
ngoaøi böõa thì thaät laø moät ñeàu khoù coi. Coù khi con noùi raèng: Toâi chaúng aên nhö vaäy tröôùc maët keû<br />
khaùc, thì ai thaáy maø khoù coi? Neáu con chaúng aên tröôùc maët keû khaùc, thì laïi mang tieáng aên chuøng,<br />
noõ xaáu hoå hôn sao?<br />
3. Ñeán giôø aên côm, con haõy caàm loøng caàm trí maø ñoïc kinh aên côm cho soát saéng, xin Chuùa laøm<br />
pheùp laønh cho ñoà aên, haàu sinh cuûa laøm ích nuoâi xaùc con, laïi khoûi sinh dòp toäi cho linh hoàn con nöõa.<br />
4. Vöøa khi laïi baøn aên, haõy giöõ con maét, ñöøng toïc maïch xem maâm noï baøn kia ñaõ doïn nhöõng vaät gì,<br />
aáy laø tính nheï daï, cuõng laø daáu hö aên.
44<br />
5. Khi ngoài aên, con phaûi giöõ söï nghieâm trang neát na, cuøng haõm caàm tính hay theøm laït. Haõy<br />
nhöôøng anh em, moùn gì ngon hôn, keû lôùn chöa ñoäng ñeán, thì mình ñöøng xoø ñuõa voâ, söï aáy ñaõ hö<br />
aên, laïi baát pheùp lòch söï. Theo pheùp lòch söï, thì cuûa gì keû lôùn duøng tröôùc, keû nhoû môùi duøng theo.<br />
Coù khi con noùi raèng: Trong maâm con ai cuõng nhö ai, chaúng ai goïi laø lôùn. Neáu nhö vaäy thì con haõy<br />
keå anh em laø lôùn, maø con thì laø nhoû, nhö lôøi oâng thaùnh Phaoloâ ñaõ daïy: Haõy nhìn keû khaùc nhö beà<br />
treân mình vaäy.<br />
6. Ñang khi aên haõy giöõ con maét cho laém, ñöøng lieác xem ngöôøi noï keû kia aên uoáng laøm sao maø cöôøi<br />
lím nhím. Khi vaø côm, khi uoáng nöôùc, con maét ñöøng nhöôùng leân maø lieác xem ngang ngöûa, ñeàu aáy<br />
ngoù khoù coi laém.<br />
7. Phaûi lo giöõ cho saïch seõ tieâm taát, ñöøng laøm baäy baï ñoå thaùo ra cho nhôùp maâm vaáy baøn, laïi ñöøng aên<br />
boû thöøa boû möùa.<br />
8. Khi thaáy côm soáng caù öôn, hay laø kho naáu khoâng phaûi theá, thì haõy cam loøng chòu vaäy maø nín<br />
laëng laøm thinh, ñöøng nhaên maøy nhoù maët maø xì xaø treà moâi keûo phieàn anh em; laïi toû ra mình ham<br />
lo caùi buïng. Khi ra khoûi baøn aên, cuõng ñöøng noùi ñi nhaéc laïi ñeàu aáy laøm chi.<br />
9. Khi baûo anh em laáy theâm moùn gì, thì noùi nhoû tieáng, laïi toû boä ñaèm thaém khoan thai, chôù voäi<br />
vaøng hoáp toáp, chöa kòp laáy ñaõ haùy hoù tröøng troä, nhöõng ñeàu aáy thaûy laø daáu keû meâ aên, chaúng bieát<br />
haõm mình.<br />
10. Khi ñoïc saùch, thì daàu mieäng maéc aên, maø tai phaûi chaêm nghe ñoïc, loøng laïi phaûi bieát gaãm suy:<br />
nhö vaäy thì loøng trí khoûi ñeå nôi muøi ngon vò laï; nhö vaäy thì caû duøng côm baùnh caû duøng lôøi Ñ. C. T.<br />
cho ñaëng nuoâi mình caû phaàn xaùc caû phaàn linh hoàn. Baèng buoåi neân noùi chuyeän, thì noùi cho nghieâm<br />
trang æu dæu, ñöøng oá laùc om soøm, vaø noùi vaø cöôøi vaêng côm phun nöôùc ra, ñaõ voâ leã, laïi cuõng nghòch<br />
ñöùc neát na.<br />
11. Ñeán khi caùm ôn, haõy giuïc loøng caùm ñoäi ôn Chuùa ñaõ khaáng ban löông thöïc nuoâi phaàn xaùc cho<br />
maïnh meõ lôùn khoân; laïi xin Ngöôøi ban löông thöïc thieâng lieâng nuoâi linh hoàn nöõa.<br />
12. Khi ra khoûi nhaø côm, thì ñöøng ñeå trí chi veà vieäc aên nöõa, ñöøng khen cheâ chi veà moùn kia vò noï,<br />
ngon dôû cuõng boû maëc thaây, ñöøng noùi gì ñeán.<br />
AÂy ít ñeàu con phaûi giöõ trong vieäc aên uoáng, keûo maéc phaûi lôøi thaùnh Kinh raèng: Baøn aên noù hoùa neân<br />
voøng thaét coå noù. Cho con ñaëng caàm tính meâ aên, thì haõy naêng nhôù giaám chua maät ñaéng Chuùa ñaõ<br />
uoáng xöa; laïi ñöøng queân mieäng con thöôøng naêng höôûng tieäc troïng nôi baøn thaùnh Theå, sau naày<br />
cuõng ñoàng baøn cuøng caùc thaùnh treân trôøi. Nhö lôøi baø thaùnh Teâreâxa, laø meï ta ñaõ daïy raèng: “Haõy suy<br />
ñeán baøn aên treân thieân ñaøng vaø cuûa aên laø chính mình Ñ. C. T. cuøng nhöõng keû ngoài aên laø caùc thaùnh<br />
Thieân thaàn.” Con haõy ngöûa maët leân xem baøn aáy vaø öôùc ao chôù chi ñaëng ñoàng baøn cuøng caùc ñaáng<br />
aáy.<br />
ÑIEÀU THÖÙ X<br />
Noùi veà vieäc phaàn xaùc<br />
Trong caùc nhaø doøng baát luaän doøng naøo cuõng coù vieäc phaàn xaùc ñeå laøm ñoâi khi, coù doøng laøm vieäc<br />
phaàn xaùc nhieàu laém. Song daàu laø vieäc phaàn xaùc cuõng chuû yù veà vieäc linh hoàn, veà vieäc thieâng lieâng;<br />
neáu laøm vieäc xaùc chuû yù veà ích lôïi phaàn ñôøi maø thoâi, thì laø vieäc khoù nhoïc cho mình, maø khoâng ích gì
45<br />
veà ñôøi sau. Vaäy cho con khoûi maát coâng veà vieäc phaàn xaùc vaø ñaëng thu tích nhieàu coâng nghieäp<br />
daønh ñeå ñôøi sau, thì con neân nhôù maáy ñeàu naày:<br />
1. Vieäc gì beà treân daïy con laøm thì con phaûi vui loøng laøm nhö chính mieäng Ñ. C. T. phaùn truyeàn cho<br />
con vaäy. Chôù heà so ño, laùnh naëng tìm nheï, chuoäng troïng khinh heøn; heã vieäc caøng khoù, caøng heøn,<br />
con vui loøng laøm thì caøng theâm coâng troïng cho con treân nöôùc Thieân ñaøng.<br />
2. Ñang khi laøm vieäc nhöùt laø khi tính xaùc thòt laáy laøm nhaøm lôøn khoù nhoïc, thì con haõy nhôù ñeán Ñ.<br />
C. G. ôû thaønh Nazareth ñang laêng xaêng haêm hôû laøm vieäc vôùi Ñöùc Meï vaø oâng thaùnh Giuse. Nhö vaäy<br />
thì laøm cho con ñöôïc söï an uûi vaø ñöôïc söùc chòu khoù maø laøm vieäc.<br />
3. Con haõy naêng nhôù Chuùa ôû tröôùc maët maø <strong>than</strong> thôû cuøng Ngöôøi moät ñoâi lôøi vaén taét, nhö lôøi<br />
raèng: Laïy Chuùa, xin ñeán giuùp toâi, xin kòp ñeán phuï trôï toâi. Deus in adjutorium meum intende,<br />
Domine, ad adjuvandum me festina. Xin Chuùa laøm pheùp laønh cho toâi cuøng vieäc toâi ñang laøm v.v.<br />
Laïi cuõng chôù queân nhôù ñeán Ñöùc Meï maø nguyeän taét cuøng Ngöôøi.<br />
4. Haõy deïp tính öng laøm vieäc noï vieäc kia vì öa haïp; vì chöng ta laøm vieäc vì taùnh aáy thì laøm cho<br />
ta bôùt coâng nghieäp. Vaäy con haõy naêng <strong>than</strong> thôû cuøng Chuùa raèng: Laïy Chuùa, toâi laøm vieäc naày toâi<br />
laáy laøm thích, chaúng phaûi vì taùnh toâi öa, song vì Chuùa toâi muoán maø thoâi. Huoáng nöõa caøng phaûi<br />
giöõ mình cho khoûi laøm vieäc vì yù heøn xaùc thòt, nhö cho ñaëng tieáng troïng tröôùc maët beà treân, cho anh<br />
em khen ngôïi v.v.<br />
5. Con haõy taän taâm taän löïc maø laøm moïi vieäc, chôù heà laøm caùch bieáng nhaùc loâi thoâi, hay laø ñi khoâng<br />
kòp giôø kòp buoåi. Con nghe hieäu leänh ñi laøm vieäc xaùc, thì cuõng laáy laøm troïng nhö hieäu leänh ñi ñoïc<br />
kinh xem leã vaäy.<br />
6. Khi con ñaõ laøm vieäc heát söùc, maø ruoåi khoâng xuoâi vieäc phaûi beà treân quôû traùch, anh em cheâ bai, thì<br />
con cuõng cöù an loøng cuõng nhö laøm vieäc ñöôïc xuoâi vaäy. AÂy ít ñeàu con haõy lo naém giöõ, thì moïi vieäc<br />
phaàn xaùc con laøm trong nhaø Chuùa seõ sinh nhieàu ích lôïi cho con cuøng saém ñeå nhieàu coâng troïng cho<br />
con treân nöôùc thieân ñaøng chaúng keùm gì caùc vieäc thieâng lieâng maø chôù.<br />
ÑIEÀU THÖÙ XI<br />
Veà luùc raûnh rang vaø khi ñi nguû<br />
Xaùc loaøi ngöôøi hö heøn yeáu ñuoái, neân cuõng phaûi coù khi nghæ khi chôi; ñeå döôõng söùc giaûi trí cho sau<br />
laïi laøm vieäc cho töû teá hôn. AÂy Chuùa caû nhôn laønh cho con coù giôø nghæ ngôi, thì coù yù nhö vaäy; song<br />
ma quyû cuõng naêng duøng nhöõng giôø aáy maø laøm haïi linh hoàn ngöôøi ta. Vaäy con haõy nhôù lôøi oâng<br />
thaùnh Pheâroâ daïy, maø ôû cho coù yù töù cuøng <strong>canh</strong> giöõ mình luoân; vì ma quyû laø nhö sö töû haèng chaïy<br />
raûo, cho ñaëng baét linh hoàn ngöôøi ta maø nuoát.<br />
Cho con ñaëng khoûi loãi phaïm maát loøng Chuùa trong giôø raûnh rang vaø khi ñi nguû, thì con haõy giöõ<br />
nhöõng söï naày:<br />
I. Giôø raûnh. Neáu leà luaät cho pheùp chôi, thì con cuõng neân chôi; song chôi cho neát na, chôi cho<br />
chöøng ñoä. Chôi vì luaät daïy, vì yù beà treân muoán, ñeå cho xaùc ñöôïc söùc maïnh, trí ñöôïc giaûi khuaây, haàu<br />
laøm caùc vieäc khaùc cho töû teá hôn.<br />
Vaäy chaúng phaûi chôi vì tính mình öa haïp, chôi nhö vaäy laø chôi theo tính xaùc thòt, chôi theo thoùi theá<br />
gian, cho neân nhieàu laàn chôi sa ñaø, khoâng ñeå giôø maø laøm vieäc gì höõu ích, coù giôø raûnh bao nhieâu thì
46<br />
chôi lieàu ñi heát, aáy thaät laø uoång phí thì giôø laém. Vaø khi chôi phaûi giöõ söï neát na xöùng ñaùng thaày<br />
doøng, ñöøng hung haêng oá laùc roän raøng nhö caùc troø ngoaøi ñôøi.<br />
Giôø noùi chuyeän, thì con haõy lo deø giöõ mieäng cho heát söùc; ñöøng noùi haønh traùch moùc, gieøm sieåm<br />
vieäc ai, daàu laø vieäc trong anh em, hay laø keû naøo khaùc ôû ngoaøi cuõng vaäy. Coù nhieàu keû chaúng bieát<br />
haõm caàm mieäng löôõi chuùt naøo, baï chi noùi naáy; heã bieát chuyeän gì lieàn noùi ra, baát caâu hö thieät,<br />
chaúng xeùt tröôùc sau; laøm cho ngöôøi ta maát danh tieáng ñaõ roài, coù khi laøm cho anh em maát loøng<br />
nhau nöõa.<br />
Laïi khi truyeän troø phaûi noùi cho nghieâm trang neát na, ñöøng noùi caùch giaø giaën oàn aøo, vaø cöôøi vaø noùi<br />
nghe roän raøng nhö haøng caù haøng toâm. Vaû cuõng ñöøng caõi laãy döùc laùc nhau nhö ñôøn baø ngoaøi chôï.<br />
Con cuõng haõy giöõ ñöøng ñem chuyeän ngoaøi theá gian vaøo, maø noùi vôùi anh em; nhöùt laø nhöõng chuyeän<br />
nôi noï nhaø kia tính laøm baïn cuøng nhau, hay laø nhöõng vieäc gì laøm cho anh em lo ra söï theá.<br />
Con muoán khoûi sai loãi trong lôøi noùi vaø laøm göông toát cho anh em, thì haõy noùi chuyeän thaùnh<br />
chuyeän thaàn, coù gaëp chuyeän gì hoaëc caâu gì hay trong saùch, thì thuaät laïi cho anh em nghe, mieãn laø<br />
ñöøng coù buïng khoe khoang taøi ñöùc gì.<br />
Sau nöõa con ñöøng ham troø truyeän quaù, phaûi laøm vieäc gì rieâng cho höõu ích, thænh thoaûng vaøo nhaø<br />
thôø vieáng Mình thaùnh, hoaëc xem saùch thieâng lieâng, hay laø ra vöôøn cuoác ñaát troàng caây cho vui. AÁy laø<br />
nhöõng ñeàu con phaûi giöõ, cho ñaëng nghæ ngôi theo thaùnh yù Chuùa.<br />
II. Giôø nguû. Giaác nguû saùnh döôøng söï cheát, vì khi ta nguû, thì ra baát tænh nhôn söï, chaúng nghe,<br />
chaúng noùi, chaúng xem, chaúng laøm ñaëng vieäc gì. Laïi nhieàu khi söï cheát cuõng duoàng qua giaác nguû maø<br />
ñem ngöôøi ta ñi luoân. Vaäy ôù con, con haõy lo giaác nguû cho baèng an; ñeå daàu coù nguû luoân, thì cuõng veà<br />
choán nghæ ngôi phöôùc laïc.<br />
Cho con ñaëng nhö vaäy, thì haõy giöõ nhöõng söï naày:<br />
1. Con haõy ñi nguû cho ñuùng giôø, khi ñaõ leân hieäu ñi nguû, daàu con chöa muoán nguû, thì cuõng haõy veà<br />
giöôøng mình maø naèm.<br />
2. Tröôùc khi ñi nguû phaûi ñoïc kinh rieâng, daâng mình trong tay Chuùa, trong Raát Thaùnh Traùi tim Ñ. C.<br />
G., trong tay Ñöùc Meï cuøng thaùnh Thieân thaàn giöõ mình, xin giöõ linh hoàn vaø xaùc con ban ñeâm, khoûi<br />
laâm phaûi söï gì hoaïn naïn. Laïi con cuõng phaûi giuïc loøng aên naên toäi caùch troïn, nhö ñaõ daïy trong ñieàu<br />
veà söï xeùt mình. Vì chöng neáu con ñaõ aên naên toäi caùch troïn, tröôùc khi ñi nguû, thì ban ñeâm daàu con<br />
coù cheát vaéng ñi, cuõng troâng ñaëng baèng an khoûi sôï.<br />
3. Khi naèm nghæ phaûi lo giöõ söï neát na, chaúng phaûi lo khi naèm coøn thöùc chöa nguû maø thoâi; laïi phaûi<br />
lo theå naøo cho khi mình ñaõ nguû meâ, thì cuõng khoûi nhöõng ñeàu maát neát. Vaäy con phaûi lo ñaép meàn<br />
cho kín ñaùo töø ngöïc saáp xuoáng; muøa noùng nöïc thì cuõng phaûi lo, neân thaø saém moät caùi meàn gì moûng<br />
maø ñaép muøa aáy, thì deã giöõ neát hôn.<br />
4. Khi naèm chöa nguû thì ñöøng ñeå trí lo ra doâng daøi, phaûi suy nhôù baøi gaãm ngaøy mai; hay laø suy coù<br />
ngaøy kia con seõ naèm nhö vaäy maø chaúng daäy nöõa, aáy laø suy söï cheát; hoaëc laáy chuoãi naèm maø laàn hoät<br />
khi naøo nguû ñöôïc thì thoâi.
47<br />
5. Khi ban ñeâm thöùc giaác daäy, thì ñem trí ñeán cuøng Chuùa maø <strong>than</strong> thôû moät ñoâi lôøi, roài laïi cöù<br />
naèm nguû. Vaø khi con coù vieäc gì caàn maø choãi daäy, thì haõy giöõ con maét, keûo ban ñeâm khi anh em<br />
nguû meâ maø naèm caùch naøo maát neát, con xem chaúng ñaùng chaêng.<br />
6. Khi thöùc giaác daäy maø con phaûi chöôùc caùm doã tö töôûng söï gì, hay laø nhôù laïi söï gì phieàn muoän, thì<br />
baét trí giaû lô ñi vieäc khaùc, cuøng keâu xin ôn Chuùa ban cho con ñaëng an loøng; roài cöù naèm nguû, ñöøng<br />
suy ñi nghó laïi chuyeän aáy laøm chi.<br />
AÂy ít ñeàu vaén taét con haõy ghi laáy maø giöõ cho troïn, thì khoûi maéc laáy nhöõng ñeàu cheo leo bôûi giôø nguû<br />
maø ra. Laïi cuõng duøng ñaëng giôø aáy maø laøm ích cho con phaàn xaùc ñaõ ñaønh, maø phaàn linh hoàn cuõng<br />
ñaëng nhôø nöõa; vì giôø aáy <strong>than</strong>h vaéng ñeå maø suy ñeán söï cheát cuøng söï ñôøi ñôøi; ñeå cho ñaëng giöõ mình<br />
soáng thaùnh, haàu ñaëng cheát laønh, maø veà nghæ ngôi muoân kieáp.<br />
ÑOAÏN THÖÙ SAÙU<br />
Giaûng veà moät ít nhôn ñöùc rieâng keû ôû nhaø doøng phaûi giöõ<br />
ÔÙ con, con vaøo nhaø doøng cho ñaëng tu nhôn tích ñöùc, aét laø nhôn ñöùc naøo con cuõng phaûi luyeän taäp,<br />
nhöng trong caùc nhôn ñöùc cuõng coù nhôn ñöùc chæ veà con caùch rieâng hôn: vì vaäy neân con phaûi chaêm<br />
lo veà caùc nhôn ñöùc aáy. Vì chöng nhöõng nhôn ñöùc rieâng, heã bieát tu luyeän cho thaønh, thì caùc nhôn<br />
ñöùc khaùc, noù cuõng döôõng theo ñoù maø troå sinh caùch deã daøng mau choùng.<br />
Nhöôïc baèng nhöõng nhôn ñöùc rieâng maø con chaúng aân caàn tu luyeän, thì chaúng coù nhôn ñöùc naøo<br />
vöõng ñaëng trong linh hoàn con. Ví duï: nhö ñöùc saïch seõ, ñöùc vaâng lôøi, ñöùc khoù khaên, aáy laø ñöùc rieâng<br />
keû ôû nhaø Ñ. C. T.; maø neáu con chaúng bieát giöõ mình saïch seõ, chaúng hay vaâng lôøi, cuøng lo tích tieàn<br />
thu baïc cho coù cuûa rieâng, thì coù leõ naøo maø con taäp ñaëng ñöùc kính Chuùa yeâu ngöôøi, ñöùc khieâm<br />
nhöôïng hieàn laønh, ñöùc neát na tieát kieäm, cuøng caùc nhôn ñöùc khaùc nhö vaäy.<br />
Bôûi ñoù trong ñoaïn naày ta seõ giaûng rieâng cho con moät ít nhôn ñöùc con phaûi aân caàn tu luyeän, döôøng<br />
baèng ñöùc rieâng veà ñaáng baäc con; con haõy vaâng cöù nhö lôøi maø luyeän cho thaønh caùc ñöùc naày, thì caùc<br />
nhôn ñöùc khaùc con deã maø taäp theo.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Giaûng veà nhôn ñöùc saïch seõ<br />
ÔÙ con, con ñaõ doùc loøng khí tuïc tinh tu vaøo nôi phuùc vieän, thì ñaõ quyeát chí khinh cheâ söï vui heøn xaùc<br />
thòt, maø giöõ mình trinh khieát, cho ñaëng gaù ngaõi thieâng lieâng cuøng Chuùa Kirixitoâ. Vaäy thì con ñaõ<br />
bieát nhôn ñöùc rieâng cho ngöôøi nhaø doøng, laø ñöùc ñoàng trinh saïch seõ; ñöùc aáy bieät con ra cho khoûi<br />
theá, maø laøm cho con keát hieäp cuøng Ñ. C. G. caùch troïn laønh.<br />
Vaäy keû ôû nhaø doøng maø chaúng giöõ mình saïch seõ, thì chaúng ñaùng goïi ngöôøi nhaø doøng; laïi cuõng<br />
chaúng goïi laø ngöôøi theá gian, cho neân haún thaät laø moät gioáng quaùi trong ñôøi. Noù cho nhaèm: tieáng thì<br />
laø tieáng Giacob, maø tay thì laø tay EÂsau. Nghóa laø tröôùc maët thieân haï con goïi laø thaày doøng song tröôùc<br />
maët Ñ. C. T. thì chaúng hôn gì ngöôøi theá gian. Cho neân tröôùc maët Chuùa, thì Chuùa keå nhö ngöôøi theá<br />
gian, laïi xaáu hôn ngöôøi theá gian nöõa. Vì chöng thaø ôû theá gian theo baäc vôï choàng maø giöõ ñaïo Chuùa<br />
cho neân, chaúng thaø möôïn aùo ñoàng trinh maø che loøng meâ ñaém.<br />
Vaäy nay dieãn cho con ít lôøi ñaëng roõ ñöùc saïch seõ raát troïng, cuøng raát caàn cho con laø theå naøo; laïi cuõng<br />
chæ phöông theá cho con ñaëng giöõ ñöùc aáy cho troïn.
48<br />
I. Coù lôøi trong Kinh thaùnh daïy raèng: Cuûa caûi chöùc quyeàn cuøng moïi söï theá gian, heát thaûy<br />
chaúng ví ñaëng cuøng moät linh hoàn giöõ mình saïch seõ. OÂng thaùnh Pheâroâ Ñamianoâ laïi khen ñöùc saïch<br />
seõ troïng hôn moïi nhôn ñöùc... Con suy ñoù ñuû hieåu ñöùc saïch seõ troïng bieát laø chöøng naøo.<br />
Chöùc quyeàn cuûa caûi, thì laøm cho ngöôøi ta neân sang troïng tröôùc maët ngöôøi theá, song moïi söï aáy<br />
thaûy ñeàu choùng qua; coøn moät linh hoàn giöõ mình <strong>than</strong>h saïch, thì ñôøi nay ngöôøi ta cuõng kính<br />
chuoäng maø nhöùt laø ñôøi sau seõ ñaëng sang troïng toát laønh laø theå naøo. Nhö lôøi trong Kinh thaùnh khen<br />
raèng: Nhöõng ngöôøi giöõ mình saïch seõ, thì toát laønh saùng laùng laø döôøng naøo!<br />
OÂng thaùnh Xyphirianoâ gôûi thô noùi khoù cuøng nhöõng ngöôøi ñoàng trinh maø raèng: “Chuùng con ôû ñôøi<br />
naày ñaõ höôûng söï vinh hieån seõ höôûng ñôøi sau: vì chöng bao laâu chuùng con giöõ mình saïch seõ, thì<br />
chuùng con neân gioáng nhö Thieân thaàn.”<br />
OÂng thaùnh Ligorioâ laïi khen keû giöõ mình saïch seõ, thì coù coâng troïng hôn Thieân thaàn maø raèng:<br />
“Thieân thaàn voán töï nhieân coù ñöùc saïch seõ Ñ. C. T. ban cho nhöng khoâng; coøn loaøi ngöôøi xaùc thòt<br />
voán hay chìu veà söï oâ ueá; coù moät keû bieát eùp mình haõm xaùc laém môùi giöõ mình saïch seõ ñaëng, cho neân<br />
thaùnh Thieân thaàn coù loøng saïch seõ thì chaúng khoù gì: song loaøi ngöôøi giöõ mình saïch seõ ñöôïc, thì coù<br />
coâng tröôùc maët Ñ. C. T. laém.”<br />
OÂng Caxianoâ laïi khen hôn nöõa raèng: “Chaúng coù nhôn ñöùc naøo laøm cho ngöôøi ta neân gioáng Ñ. C. T.<br />
cho baèng ñöùc saïch seõ.” Noùi nhö vaäy chaúng phaûi noùi quaù ñaâu, vì chöng keû giöõ mình saïch seõ, thì daàu<br />
coù linh hoàn ôû trong xaùc, song soáng nhö theå laø khoâng coù xaùc vaäy, vaø soáng nhö ñaáng thieâng lieâng raát<br />
<strong>than</strong>h tònh. Nhö lôøi thaùnh Phaoloâ raèng: Chuùng con chaúng coøn ôû trong xaùc thòt, song chuùng con ñaõ<br />
maëc laáy tính thieâng lieâng maø chôù.<br />
Con muoán bieát ñöùc saïch seõ troïng laø chöøng naøo vaø Chuùa ñaõ yeâu chuoäng ñöùc aáy laøm sao, thì haõy xeùt<br />
Ngoâi hai xuoáng theá ñaõ choïn ai maø sinh ñeû Ngöôøi ra döôùi theá vaø tay naøo ñaõ boàng aüm Ngöôøi; aét con<br />
ñaõ bieát Chuùa ñaõ choïn Ñöùc Baø, laø ñaáng ñoàng trinh raát saïch seõ cho ñaëng sinh ra Ngöôøi; vaø choïn moät<br />
ñaáng ñoàng trinh khaùc, laø oâng thaùnh Giuse ñeå phuï cuøng ñöùc Nöõ ñoàng trinh aáy maø boàng aüm döôõng<br />
nuoâi Ñ. C. G.. Laïi trong 12 Toâng ñoà, thì Ñ. C. G. ñaõ toû loøng thöông oâng Gioan hôn, vaø cho ngöôøi<br />
döïa nôi ngöïc mình maø nghæ khi aên böõa toái sau heát, laø vì taïi oâng thaùnh aáy giöõ mình ñoàng trinh saïch<br />
seõ.<br />
Trong taùm moái phöôùc thaät coù moät moái rieâng veà ñöùc saïch seõ maø raèng: Ai giöõ loøng saïch seõ, aáy laø<br />
phöôùc thaät, vì chöng seõ ñaëng thaáy maët Ñ. C. T.. Keû aáy chaúng nhöõng seõ ñaëng xem thaáy Ñ. C. T.<br />
treân nöôùc thieân ñaøng, cuøng seõ ñaëng theo chaàu Ñ. C. G. laø con chieân veïn saïch maø haùt maàng baøi<br />
ca vònh môùi laï keû khaùc haùt chaúng ñaëng. Laïi keû aáy cuõng ñaëng xem thaáy Ñ. C. T. ñôøi naày nöõa. Nghóa<br />
laø linh hoàn keû aáy neân saéc saûo maø hieåu ñaëng nhieàu söï troïn toát troïn laønh veà Ñ. C. T., ñaëng roõ thaáu<br />
nhieàu leõ veà ñaøng nhôn ñöùc, cuøng choùng vaùnh nheï nhaøng maø töôûng ñeán Ñ. C. T. trong moïi söï.<br />
Ñöùc saïch seõ laø nhö kính hieån vi raát trong saïch, laøm cho linh hoàn xem thaáy nhieàu söï kín nhieäm<br />
treân trôøi, ñaëng bieát nguyeän gaãm cao saâu, ñaëng bieát roõ ñaøng troïn laønh. Ñöùc saïch seõ laïi ví nhö hoa<br />
hueä thôm tho, laøm cho keû aáy ñaëng danh thôm giöõa thieân haï, cuøng ñaëng tieáng troïng tröôùc maët Ñ.<br />
C. T. cuøng neân nhö thuoác tröø moïi gioáng hoâi haùm xaùc thòt, laïi cuõng laø thuoác linh ñôn, laøm cho linh<br />
hoàn caøng troå saéc theâm duyeân, laøm cho xaùc caøng yeân haøn maïnh khoûe. Vaäy bieát laáy lôøi gì maø khen<br />
ñöùc saïch seõ cho xöùng; trong saùch caùc thaùnh Sö ñaõ cheùp xöa nay, thì thaûy ñeàu khen ngôïi. Nhö oâng<br />
thaùnh A<strong>than</strong>axioâ thì khen ñöùc saïch seõ laø ñeàn thôø Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï, laø söï soáng caùc thaùnh
49<br />
Thieân thaàn, laø trieàu thieân caùc ñaáng ôû treân trôøi; oâng thaùnh Hyeronimoâ laïi khen ñöùc aáy laø söï saùng<br />
Hoäi thaùnh. Con suy caùc leõ tröôùc naày thì con neân maàng cho con; vì con ñaõ bieát choïn laáy cuûa troïng<br />
aáy ñem gìn giöõ trong nhaø Ñ. C. T..<br />
Vaäy con ñaõ choïn laáy ñöùc troïng aáy, thì buoäc con phaûi giöõ cho tuyeàn veïn. Vì chöng voán ai naáy cuõng<br />
phaûi giöõ ñöùc saïch seõ theo baäc mình: keû ñaõ coù ñoâi baïn, thì cuõng phaûi giöõ ñöùc saïch seõ theo baäc vôï<br />
choàng; ngöôøi ôû theá gian chöa coù ñoâi baïn cuõng phaûi giöõ ñöùc saïch seõ cho veïn tuyeàn, vì heã phaïm ñeán<br />
ñöùc aáy caùch naøo, thì khoâng khoûi toäi, laïi thöôøng laø toäi troïng. Vaäy keû ñaõ daâng mình trong nhaø doøng<br />
nhaø phöôùc, thì caøng buoäc phaûi giöõ ñöùc aáy cho tuyeàn veïn hôn nöõa. Vì daãu chöa khaán giöõ mình ñoàng<br />
trinh saïch seõ maëc loøng, song heã ñaõ daâng mình vaøo ñoù, thì theá gian ñaõ cho laø keû ñaõ daâng mình ôû<br />
ñoàng trinh saïch seõ.<br />
Vì vaäy neáu con ôû nhaø doøng maø chaúng giöõ mình saïch seõ cho troïn, thì thaät laø ñöùa bôïm baõi phænh phôø<br />
thieân haï maø chôù; keû khoán naïn laøm vaäy, thì ví nhö thaèng haùt boäi, nhö con nhaø troø, mang ñai ñoäi<br />
maõo ñeá vöông, maëc y phuïc hoaøng haäu, song voán thaät chaúng phaûi laø hoaøng haäu, cuõng noõ phaûi laø ñeá<br />
vöông. Con chôù nghó raèng: lo giöõ mình cho khoûi nöùt söï ra ôû ñôøi, cho khoûi mang tieáng tröôùc maët<br />
thieân haï, thì ñuû keå laø ñoàng trinh saïch seõ roài ñoù. ÔÙ con, taám kính kia, daàu chöa beå maø ñeå buøn laám<br />
vaáy vöông, thì cuõng cho laø voâ duïng, vì soi chaúng coøn thaáy maët; ñöùc trinh khieát cuûa con, daàu chöa<br />
vôõ maø ñeå buøn laám vaáy vöông, thì sao Chuùa soi ñöôïc maët linh hoàn con?<br />
Vì vaäy con phaûi lo giöõ ñöùc trinh khieát cho tuyeàn veïn moïi beà môùi ñöôïc: moïi beà laø caû beà trong beà<br />
ngoaøi, beà noùi phoâ, beà aên maëc, nôi neát ôû, trong loøng lo yù töôûng; moïi beà ñeàu phaûi bay muøi hoa hueä<br />
khieát trinh, chôù ñeå laõm chuùt hôi phong nguyeät. Vì nhö taám göông daàu moät hôi thôû vaøo cuõng ñuû maø<br />
lu, ñöùc saïch seõ vì moät nhaùy maét lieác chaúng laønh, thì cuõng ñaùng neân sôï.<br />
II. Vaäy cho ñaëng giöõ ñöùc saïch seõ veïn tuyeàn, thì phaûi lo cho laém, vì laø ñeàu raát khoù: khoù vì xaùc thòt<br />
yeáu ñuoái naëng neà, khoù vì ma quyû hung haêng xaûo quyeät, khoù vì theá gian laém dòp cheo leo. Bieát maáy<br />
ñaáng noåi tieáng anh huøng, nhôn ñöùc caû theå, chaúng khaùc naøo caây tuøng baù treân nuùi Hoaøi-sôn, boãng<br />
chuùc ngaõ xuoáng vì nghe theo xaùc thòt.<br />
Bôûi ñoù oâng thaùnh Augutinoâ <strong>than</strong> raèng: “OÂi! Nhöõng keû choáng traû ñöôïc xaùc thòt, thì hoïa hieám laø<br />
döôøng naøo: ma quyû thaät laø hung haêng xaûo quyeät, noù duøng taän löïc, noù thöû heát möu, ñeå cho ñaëng<br />
ñöa linh hoàn ngöôøi ta vaøo buøn oâ ueá. Thöông thay! Söï sung söôùng xaùc thòt cuõng laø moài ngon con<br />
chaùu A-dong; cho neân ma quyû cuõng deã doã daønh khuyeán duï, noù vöøa nhem theøm, tình vaät duïc ñaõ<br />
xao xieán muoán theo. Vaû theâm theá gian kheùo boâi ba löøa gaït, laïi baøy nhieàu dòp cheo leo, laøm cho<br />
nhöõng loøng ñaõ tu trì thaønh thuïc, cuõng khoâng khoûi oá nhieãm phong traàn.<br />
Vaäy con laø ai maø daùm lo löûng giöõa ñaøng trôn, chaúng bieát döï phoøng trong côn hoãn chieán. Quyû taø<br />
daâm caøng saép möu baøy chöôùc, loøng trinh khieát caøng phaûi chaêm lo; lo caàm khí giaùi, lo boå söùc thieâng<br />
lieâng, lo laùnh keû thuø môùi troâng toaøn coâng thaéng traän.<br />
1. Khí giaùi ñaùnh quyû taø daâm, laø lôøi Chuùa ñaõ chæ trong saùch Evang, laø söï aên chay cuøng lôøi caàu<br />
nguyeän. Tieáng aên chay thì chaúng phaûi chæ söï chay loøng maø thoâi. Voán thaät söï chay loøng haõm xaùc<br />
laøm cho mình gaày söùc yeáu, thì tính xaùc thòt cuõng duøi, vaø keû meâ aên uoáng lo döôõng xaùc cho phì mó<br />
beùo to, thì tính xaùc thòt cuõng phöông cöôøng laêng giôõn.<br />
Vaäy söï aên chay chæ söï chay loøng haõm xaùc nhö vaäy, song coøn chæ moïi söï haõm mình beà trong beà<br />
ngoaøi khaùc nöõa. Haõm trí baøy veõ, haõm tình toïc maïch, haõm tình hay yeâu; beà ngoaøi haõm nguõ quan,
50<br />
ñöøng ham nghe, ham xem, ham ngöûi söï gì môû dòp cho xaùc thòt chìu veà söï vui söôùng; nhöùt laø lo<br />
giöõ con maét, vì noù laø chính cöûa soå söï cheát hay qua ñoù maø vaøo trong linh hoàn.<br />
Lôøi caàu nguyeän laø khí giaùi thöù hai cho ñaëng giöõ mình saïch seõ. Voán ta ai naáy cuõng heøn söùc yeáu ñuoái,<br />
söùc saïch seõ trong mình nhö cuûa quyù trong bình goám deã vôõ. Vaäy coù söùc thaàn löïc ôn treân môùi troâng<br />
giöõ mình khieát tònh. Maø cho ñaëng ôn treân, thì phaûi sieâng naêng ñoïc kinh caàu nguyeän, caàu cuøng<br />
Chuùa caû pheùp taéc coù söùc laøm cho vaät yeáu ñuoái ñaëng neân maïnh meõ; caàu cuøng raát thaùnh Traùi tim Ñ.<br />
C. G., laø nôi aån vöõng chaéc cho keû caäy troâng; caàu cuøng Ñöùc Meï, laø ñaáng ñoàng trinh raát <strong>than</strong>h saïch,<br />
laø Nöõ vöông cai heát caùc ñaáng ñoàng trinh; caàu cuøng oâng thaùnh Giuse, laø ñaáng Chuùa choïn maø gìn<br />
giöõ ñöùc Nöõ ñoàng trinh Maria. Vaäy con haõy caàu nguyeän luoân, nhöùt laø khi laâm côn caùm doã nghòch<br />
cuøng ñöùc saïch seõ.<br />
Daàu con ñaõ bieát caàm khí giaùi, song neáu con chaúng lo boå söùc thieâng lieâng, thì cuõng khoâng maïnh noåi<br />
maø cöï vôùi quyû taø daâm. Vaäy cho ñaëng boå söùc thieâng lieâng thì con haõy naêng xöng toäi chòu leã. Voán<br />
trong pheùp nhaø ñaõ coù thoùi anh em xöng toäi hai tuaàn moät laàn. Neân chaúng coù yù khuyeân con ñi cho<br />
naêng hôn nöõa; moät daïy con cho bieát duøng pheùp Giaûi toäi maø trò quyû taø daâm.<br />
Vaäy haõy nhôù lôøi oâng thaùnh Bonaventura daïy raèng: “Ai ai cuõng phaûi coù yù maø xöng caùc söï nhoû moïn<br />
coù hôi veà ñang dô daùy, ngöôøi ta thöôøng maéc phaûi ôû ñôøi, ñöøng hoå ngöôi, ñöøng laáy laøm deã maø giaáu<br />
nhöõng ñeàu aáy, ñöøng quyeát raèng: ñeàu noï chaúng coù toäi, hay laø toäi nheï maø thoâi, neân chaúng buoäc phaûi<br />
xöng; nhieàu ngöôøi bôûi baøn tính trong mình vaäy, thì ñaõ phaûi haïi caû theå cuøng phaûi maát linh hoàn.”<br />
Vaäy cho con ñaëng trò tính hö xaùc thòt veà ñaøng aáy thì haõy toû heát moïi chöôùc caùm doã cho cha linh hoàn<br />
ñaëng hay; daàu söï coù leõ maø töôûng chöa coù toäi chi, thì con cuõng ñöøng laáy laøm deã maø giaáu ñi, haõy toá<br />
loä möu cô chöôùc moùc ma quyû ra, thì noù seõ hoå ngöôi maø boû vieäc.<br />
Voán keû ôû nhaø doøng nhaø phuùc, thì coù tính hay hoå ngöôi; neân nhieàu khi hoå ngöôi chaúng muoán toû<br />
löông taâm mình ra cho roõ; khoán thay coù keû theo chöôùc quyû maø caû loøng giaáu toäi veà ñaøng aáy nöõa.<br />
Vaäy con haõy deïp tính hoå ngöôi maø toû cho cha linh hoàn hay moïi côn caùm doã cuøng moïi tình yù con<br />
ñaõ maùy ñoäng veà ñaøng aáy theå naøo, vì laøm sao, thì quyû taø daâm seõ thua con maø chôù.<br />
Pheùp Mình thaùnh laø phöông linh nghieäm deïp tình tö duïc, cuøng laø röôïu hay sinh keû ñoàng trinh,<br />
neân con haõy naêng chòu leã vaø khi chòu leã phaûi coù yù xin ôn giöõ mình trinh khieát, xin Maùu thaùnh Chuùa<br />
hoøa vôùi khí huyeát con maø laøm cho noù neân trong saïch.<br />
2. Ñaõ caàm khí giaùi, ñaõ boå söùc thieâng lieâng, coøn laïi phaûi laùnh keû thuø, laùnh dòp toäi, laùnh nôi xung<br />
yeáu, laùnh keû doøm rình. OÂng thaùnh Philippheâ daïy raèng: Trong giaëc naày phaûi giöõ caâu: dó ñaøo vi<br />
thöôïng saùch, nghóa laø phaûi xa laùnh chaïy troán, aáy laø phöông theá nhöùt haïng, coù chaïy troán môùi<br />
troâng hôn, baèng lieàu mình a laïi, aét chaúng khoûi bò thöông. Vì chöng voán ai ai cuõng coù tình tö duïc,<br />
maø tình aáy deã beùn nhau nhö saét vôùi ñaù nam chaâm, nhö rôm khoâ vôùi que löûa ñoû. Rôm khoâ ñem gaàn<br />
löûa, sao cho khoûi chaùy phaàng, saét ñeå gaàn ñaù nam chaâm, sao cho khoûi ruùt laïi. Vaäy con chôù khaù caäy<br />
mình maø laân la trong dòp toäi, ñöøng tin ai laø thaùnh, ñöøng yû mình laø khoân, vì ngöôøi nhôn ñöùc coøn<br />
chöa ñaëng vöõng. Haõy laùnh cho xa, ñöøng chaëm ngoøi laøm cho loùi noå; daãu hình boùng söï toäi cuõng<br />
ñöøng hôi höôûng.<br />
Haõy nhôù lôøi Chuùa phaùn: Ai yeâu söï hieåm ngheøo, chaày kíp seõ ngaõ chaúng sai. Nôi khaùc Chuùa laïi<br />
daïy raèng: Neáu con maét maày laøm dòp toäi cho maày, thì maày haõy muùc noù ñi... Neáu tay chôn maày laøm<br />
dòp toäi cho maày, thì maày haõy chaët noù ñi. Lôøi aáy noùi boùng chæ keû naøo hay laø vieäc gì, daãu con laáy laøm
51<br />
quyù laøm caàn nhö maét muõi chôn tay maëc loøng, song heã noù laøm côù laøm dòp cho con phaïm toäi, thì<br />
con cuõng haõy laùnh noù cho xa, vì thaø maát noù chaúng thaø maát linh hoàn con.<br />
Baây giôø con haõy xeùt laïi xöa nay con ñaõ giöõ ñöùc trinh khieát theå naøo, con coù noùi ñöôïc raèng: linh hoàn<br />
vaø xaùc toâi coøn nguyeân veïn saùng aùnh nhö thuûy tinh chaêng? Hay laø ñaõ bò nhieàu thöông tích, tröôùc<br />
maët Chuùa ñaõ neân nhö cuûa coù tyø?<br />
Vaäy con haõy <strong>than</strong> cuøng Chuùa raèng: Laïy Chuùa, xin haõy döïng loøng toâi cho neân trong saïch. Laïi phaûi<br />
doùc loøng töø naày saáp ñi, seõ duøng moïi phöông theá cho ñaëng giöõ ñöùc trinh khieát veïn tuyeàn. Cho ñaëng<br />
giuùp con giöõ mình trinh khieát, thì nay daïy theâm cho con moät ñieàu veà ñöùc neát na con phaûi giöõ, vaø<br />
moät ñieàu veà tính hay thöông con phaûi laùnh. Vaäy neân con phaûi chieâm nghieäm hai ñieàu sau naày maø<br />
vaâng cöù cho troïn.<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Giaûng veà ñöùc neát na<br />
Coù lôøi oâng thaùnh Phaoloâ daïy raèng: Chuùng con haõy ôû theå naøo cho moïi ngöôøi bieát chuùng con coù neát<br />
na. Ñöùc neát na voán thaät laø ñöùc rieâng con nhaø giaùo höõu, laø keû haèng phaûi baét chöôùc neát na Ñ. C. G.;<br />
song ñöùc aáy laïi ñaùng goïi laø ñöùc rieâng keû ôû nhaø Ñ. C. T.. Ñöùc neát na laø chò em cuøng ñöùc saïch seõ,<br />
cuøng laø daáu toû söï khieát trinh; keû naøo beà ngoaøi thaáy coù neát na, aét neân tin beà trong cuõng ñaø coù tieát<br />
haïnh: neáu beà ngoaøi aên ôû thong dong laày luïa, noùi phoâ ngang ngoån deã daøng, thì ai tin laø ngöôøi trinh<br />
khieát?<br />
Vaäy nay neân daïy ít ñeàu cho con bieát ñöùc neát na laø theå naøo vaø phaûi giöõ ñöùc aáy laøm sao.<br />
I. Ñöùc neát na laø ñöùc daïy ta cho bieát pheùp taéc trong boä dieän beà ngoaøi, trong caùch aên ôû, trong lôøi noùi<br />
phoâ ñöøng coù ñeàu gì hôi traéc neát. Ñöùc aáy laøm cho ta bieát söûa sang mình cho ra ngöôøi tieát haïnh. Töø<br />
treân ñænh ñaàu nôi sôïi toùc cho ñeán döôùi baøn chôn, thì ñöùc neát na cuõng kieâm heát, khi ñöùng, khi ñi,<br />
khi ngoài, khi naèm; maø khoâng coù ñöùc neát na ôû vôùi, thì khoù cho khoûi noï kia. Khi noùi, khi nghe, khi<br />
xem, khi lieác, neáu khoâng coù ñöùc neát na hieäp cuøng, thì deã maø phaïm ñeán loøng trinh khieát. Moät nhaùy<br />
maét lieác qua, moät lôøi noùi khaùc gioïng, cuõng ñuû toû taâm tình yù töù, ai coù neát hay khoâng, xem qua cuõng<br />
deã bieát.<br />
ÔÙ con, con haõy nhôù con maét thieân haï saùng laém; vieäc mình thì toái, maø vieäc keû khaùc ai cuõng raønh.<br />
Vaäy neáu con aên ôû caùch naøo hôi maát neát, thì ai naáy thaûy cöôøi cheâ vaø cuõng xeùt ñoaùn cho con chaúng<br />
veïn beà trinh khieát. Ñöùc trinh khieát nhö hoa kia deã taøn maøu keùm saéc; vaäy phaûi nhôø ñöùc neát na, che<br />
ñaäy giöõ gìn, môùi troâng khoûi gioù öông khí ñoäc.<br />
OÂi! Coù nhieàu keû noùi phoâ, ñi ñöùng ra vaøo ngoù daïn dó thong dong laém; sao nhöõng keû aáy khoâng nhôù<br />
mình chaúng phaûi laø Thieân thaàn, cuõng ñaõ queân ngöôøi ta laø loaøi coù xaùc thòt? Ñeán luùc laâm öông môùi la<br />
raèng ruûi; song khi aáy ñaõ muoän roài, bôûi chaúng giöõ neát na, raøy môùi na maët xaáu, xaáu tröôùc maët Chuùa<br />
ñaõ ñaønh, laïi xaáu vôùi anh em cuøng laøm cho anh em phaûi xaáu, vì phaûi oâ danh tröôùc maët theá gian.<br />
II. Vì vaäy con chôù khaù daïn dó thong dong, moät phaûi giöõ neát na cho laém. Vaäy con haõy giöõ nhöõng söï<br />
naày:
52<br />
1. Trong caùch aên maëc, con ñöøng duøng gioáng gì hoaëc laøm caùch gì coù hôi yù laøm toát, coù khi ma quyû<br />
laïi caùm doã con laøm toát moät chuùt nôi noùn ñoäi giaøy ñi. AÂy laø möu heøn ma quyû boøn taùy cho ñaëng haïi<br />
ñöùc neát na con nhaø Ñ. C. T..<br />
2. Trong lôøi noùi phoâ, con ñöøng noùi phoâ cung caùch ñaû ñôùt hoaëc æu ñæu quaù, laïi cuõng ñöøng noùi gioïng<br />
ñöa ñaõi nhuùn treà hay laø pha troø gieãu côït, hoaëc noùi cung caùch nghóa thieát aân tình. Khi noùi cuõng phaûi<br />
ngoài ñöùng nghieâm trang, ñöøng quen thoùi chôn noï ñöùng, chôn kia ñöa, mình maåy uoán eùo, gioïng<br />
noùi pha cöôøi. AÁy laø nhöõng caùch maát neát laém, theá gian chaúng xöùng thay huoáng nöõa keû ôû nhaø Ñ. C.<br />
T..<br />
3. Trong caùch ñi ñöùng, chôù toû daùng gì ra boä laøm sang laøm laùo. Ñöøng ñöùng ñaøng ñöùng saù troø chuyeän<br />
cuøng ai, nhöùt laø vôùi ngöôøi phuï nöõ. Baáy nhieâu ñeàu thaûy laø maát neát.<br />
4. Con maét phaûi deø giöõ cho laém ñöøng daïn ngoù daïn xem; laïi khi coù vieäc phaûi xem ai, thì ñöøng xem<br />
thaúng maët ngöôøi aáy quaù, nhöùt laø chôù nhìn xem ai moät caùch aân tình, hoaëc lieác qua, maø con maét<br />
muoán ngöôøi ta ngoù laïi. OÂi! Bieát maáy ngöôøi phaûi tình tö duïc daáy leân, vì moät nhaùy maét, neân con phaûi<br />
<strong>canh</strong> giöõ cöûa aáy cho laém, keûo con phaûi khoán, keû khaùc laïi phaûi laâm öông.<br />
5. Chôn tay mình maåy con, thì con caøng phaûi giöõ neát na hôn nöõa. Con haõy nhôù mình con laø nhö<br />
bình goám deã vôõ, cho neân haõy giöõ chôù ñeå cho ai toâng chaïm ñeán, cuõng ñöøng toâng chaïm ñeán ai. Chôù<br />
heà trao tay cuûa gì vôùi ngöôøi nöõ nhöùt laø traàu cau thuoác giaáy. Keû bieát giöõ neát daàu baùt nöôùc cuõng<br />
chaúng daùm trao tay vôùi ngöôøi nöõ.<br />
Trong saùch nho daàu quaân töû ngoaïi ñaïo cuõng bieát daïy raèng: Nam nöõ chaúng neân trao tay nhau vaät gì.<br />
Söï trao tay coøn phaûi laùnh, huoáng nöõa laø söï ñaù ñeán thaân theå ngöôøi ta, hay laø ñeå cho ngöôøi ta ñoäng<br />
ñeán thaân theå mình caùch naøo, thì caøng loãi neát bieát laø chöøng naøo! Daàu con nít cuõng ñöøng vuoát ve<br />
ñaàu maët, naém tay xoaùc vai noù laøm chi, daàu ngöôøi ñoàng loaïi nhö con, daàu anh em trong nhaø, thì<br />
con cuõng ñöøng laân löùa, vì cuõng laø ñeàu loãi ñöùc neát na, thì cuõng cheo leo cho ñöùc saïch seõ.<br />
Vaäy ôù con, con haõy giöõ nhöõng ñeàu aáy cho troïn, môùi giöõ ñaëng ñöùc neát na. Con haõy baét chöôùc söï neát<br />
na Ñöùc Meï; khi ngöôøi ñang nguyeän gaãm trong phoøng, boãng thaáy Thieân thaàn hieän ñeán thì boái roái<br />
run sôï. OÂng thaùnh Amroxioâ caét nghóa raèng: “Nhôn sao Ñöùc Meï boái roái laøm vaäy? Ñöùc Meï boái roái vì<br />
thaáy coù ngöôøi nam ñeán trong phoøng kín mình.” AÂy laø göông cho con baét chöôùc maø giöõ söï neát na,<br />
chôù heà daùm roäng pheùp vôùi mình trong vieäc aáy.<br />
Con laïi phaûi giöõ neát na vôùi con nöõa, daàu khoâng ai thaáy con, thì con haõy nhôù coù Chuùa thaáy, coù<br />
Thieân thaàn giöõ mình, cho neân daàu con ôû moät mình trong nôi kín, cuõng ñöøng queân söï giöõ neát na.<br />
Neáu con bieát giöõ ñöùc naày cho troïn, aét khoûi nhieàu chöôùc caùm doã, laïi deã giöõ mình cho trinh khieát<br />
veïn tuyeàn.<br />
ÑIEÀU THÖÙ III<br />
Giaûng veà söï phaûi haõm deïp tính hay yeâu<br />
Voán loaøi ngöôøi ai naáy cuõng coù taâm tình, maø bôûi coù taâm tình aét cuõng coù tình thöông. Tình thöông<br />
aáy thì maïnh laém, nhö lôøi trong Kinh thaùnh raèng: Söï thöông yeâu maïnh meõ döôøng söï cheát. Ví nhö<br />
söï cheát coù söùc laøm cho hoàn lìa khoûi xaùc, thì söï thöông yeâu cuõng coù söùc laøm cho ngöôøi ta boû söï noï<br />
söï kia, cho ñaëng chìu theo keû mình yeâu. Maø söï thöông yeâu caøng chí thieát chöøng naøo, thì caøng laøm<br />
cho ngöôøi ta boû ñöôïc nhieàu söï, coù khi cuõng boû mình ñi nöõa.
53<br />
Kìa xem nhö caùc thaùnh vì loøng meán yeâu Chuùa quaù leõ, thì saün loøng boû heát moïi cuûa caûi, thöùc<br />
quyeàn danh voïng theá gian, boû yù rieâng mình; laïi boû maïng soáng mình ñi nöõa, cho ñaëng thoûa tình<br />
meán yeâu Chuùa. Song laïi haõy xem Adong saün loøng boû leänh Chuùa cuõng vì loøng yeâu vôï. Salomon saün<br />
loøng boû moïi luaät pheùp Ñ. C. T. vì loøng yeâu caùc ñôøn baø ngoaïi quoác. Esau saün loøng boû chöùc tröôûng<br />
nam, vì loøng yeâu cheùn chaùo ñaäu. AÂy söï thöông yeâu coù söùc keùo loøng ngöôøi ta laø theå naøo. Maø heã bieát<br />
yeâu theo leõ phaûi, thì noù keùo loøng ñeán söï phaûi; baèng yeâu theo leõ traùi, thì noù cuõng keùo loøng theo söï<br />
traùi.<br />
ÔÙ con, söï thöông yeâu ôû trong mình con, thì chaúng khaùc naøo gioáng röôïu maïnh kia: neáu khoâng chæ<br />
theùp maø raøng ròt nuùt cho kyõ, thì noù seõ baén ra maø thoâi; noù khoâng bieát baén vaøo ñaâu, thì noù baén baäy<br />
baï töù tung laøm hö uoång cuûa. Laïi ví nhö röôïu maïnh ôû trong thuøng, neáu thuøng coù hôû moät ñoâi nôi,<br />
röôïu coù xì hôi bôùt ra ñöôïc, thì noù cuõng non söùc, chaúng maïnh baèng röôïu ôû trong thuøng kín.<br />
Nay con haõy suy söï thöông yeâu ôû trong mình con cuõng nhö vaäy; ngöôøi theá gian coù vôï coù con maø<br />
thöông yeâu, thì tình thöông ñaõ xì hôi ra bôùt; con ôû trong nhaø Ñ. C. T., vôï con noõ coù, thì tình<br />
thöông yeâu ôû trong mình con coøn maïnh laém. Neáu con chaúng bieát ñeå cho noù baén thaúng leân cuøng<br />
Chuùa, aét noù cuõng töùc maø baén baäy töù tung, baén ñeán ngöôøi noï baén ñeán keû kia, maø baén chaúng theo leõ<br />
phaûi. Nhö vaäy tình thöông yeâu, voán laø cuûa toát, beøn hoùa ra cuûa xaáu cuûa hö, laïi laøm cho mình phaûi<br />
khoán.<br />
Bôûi taùnh töï nhieân hay chìu veà söï thöông yeâu, neân coù khi laïi muoán tìm nghóa rieâng vôùi keû naøo trong<br />
anh em cho ñaëng thoâng söï thöông yeâu ra ñoù. AÂy söï thöông yeâu ôû trong mình ngöôøi ta: maø ai<br />
khoâng bieát caàm möïc noù, thì noù thoâng ra nhieàu caùch laø theå naøo.<br />
Ngöôøi noï coù baø con thaân thích vôùi con ít nhieàu, con thöông keû aáy, voán chaúng coù loãi gì. Laïi ngöôøi<br />
kia tính dòu daøng deã aên deã ôû, laïi cuõng neát na ñöùc haïnh, con öa haïp hôn, voán cuõng khoâng loãi gì;<br />
song con haõy sôï keûo ma quyû duøng söï thöông yeâu aáy maø ñöa con vaøo ñaøng traùi, nhö lôøi trong Kinh<br />
<strong>than</strong>h raèng: Coù ñaøng ngöôøi ta laáy laøm thaúng, song sau heát noù ñöa ngöôøi ta ñeán söï cheát cuøng laøm<br />
cho ngöôøi ta thö maát. Ñaøng xem ra thaúng maø cheo leo ñoù laø söï thöông yeâu.<br />
OÂng thaùnh Boânaventura noùi raèng: “Ma quyû laø gioáng nhö ngöôøi aùp ñaùm cöôùi kia ñaõ noùi trong Evang:<br />
tröôùc thì laáy röôïu toát maø ñaõi ngöôøi ta; khi ngöôøi ta ñaõ say söa, thì laáy röôïu xaáu ra maø ñaõi. Ma quyû<br />
noù cuõng laøm nhö vaäy, tröôùc thì noù laáy tình ngaõi thieâng lieâng, laáy loøng ñaïo ñöùc maø giuïc loøng ngöôøi<br />
ta yeâu nhau; khi ñaõ beùn tình thaân thieát roài, noù môùi baøy nghóa traùi ra maø laøm cho ngöôøi ta hö maát.”<br />
Noù cuõng nhö ngöôøi caâu caù kia, tröôùc thì laáy moài ngon maø nhöû caù laïi, sau thì môùi thaû caâu.<br />
Xöa nay bieát maáy ngöôøi ñaõ bò möu ma quyû laøm vaäy, nhöõng keû aáy tröôùc thì vòn leõ baø con thieâng<br />
lieâng, hay laø ôn kia ngaõi noï, maø laøm quen lôùn thaân thieát vôùi nhau, laøm ôn cho nhau cuûa naày cuûa<br />
khaùc sau thì beùn tình meán nhau, naêng töôûng ñeán nhau, naêng kieám dòp cho ñaëng gaëp nhau truyeän<br />
troø noùi khoù cuøng nhau; tröôùc thì noùi nhöõng chuyeän thöôøng, roài thì coù khi an uûi daïy veõ nhau veà<br />
ñaøng nhôn ñöùc, sau heát laïi hoûi han nhau vieäc trong taâm tình, coù khi cuõng hoûi vieäc trong thaân xaùc,<br />
maø cuõng chaúng ngaïi toû ra cho nhau. AÂy laø daáu ñaõ baøy nghóa traùi; thöông nhau nhö vaäy thieät laø raát<br />
hieåm, cho ñeán ñoãi chöa laøm chi traùi caû theå, song neáu khoâng taét löûa aáy ñi cho gaáp, thì chaày kíp cuõng<br />
ñeán cuøng nôi toät nöôùc.<br />
OÂi! Khi ai maéc laáy tình yeâu theå aáy thì thieät haïi nhieàu beà laø döôøng naøo! Giôø laøm vieäc thieâng lieâng coù<br />
khi cuõng laõng xao vì ñoù, raûnh moät ñoâi chuùt giôø cuõng ñoå vaøo ñoù, vì muoán may saém caùi noï caùi kia cho
54<br />
ngöôøi thaân thieát aáy, coù khi heïp vôùi mình maø roäng vôùi ngöôøi aáy, rít roùng vôùi keû khaùc maø roäng tay<br />
vôùi ngöôøi aáy. AÂy tình thöông yeâu khoâng bieát caàm giöõ thì thaät raát ñoãi cheo leo.<br />
ÔÙ con, con chôù laàm maø nghó raèng: toâi thöông meán keû noï ngöôøi kia ñoù, toâi chaúng coù yù traùi gì soát.<br />
Phaûi, baây giôø con chöa coù nghìa gì traùi, song neáu con khinh phieâu khoâng giöõ, coù ngaøy con seõ thaáy.<br />
Con laïi chôù yû mình seõ bieát lo vaø chôù ngôø ngöôøi kia laø thaùnh; bao laâu chuùng toâi coøn mang loát Adong<br />
Evaø trong mình, thì chôù ai laáy mình laøm vöõng, löûa tö duïc ñang coøn nguùn, ñöøng ñaët moài cho noù<br />
chaùy leân.<br />
Con cuõng chôù doái mình raèng: noù laø ñöùa con nít toâi thöông noù, toâi cho noù ñöùng döïa keà mình toâi,<br />
cuøng vuoát ve ñaàu maët noù, toû loøng thöông noù vaäy maø thoâi, naøo coù can gì? Phaûi, moät laàn vôùi hai coù<br />
khi tình tö duïc chöa daáy leân, chöa thaáy söï gì ñaùng sôï; song giaû nhö con deå ngöôi, cöù quen thoùi<br />
chìu theo tính thöông yeâu laøm vaäy, thì chaày kíp con cuõng seõ bò möu ma quyû.<br />
Con laïi phaûi bieát ñeàu naày: coù nhieàu söï cho ngöôøi theá gian, thì ngöôøi ta khoâng phaûi chöôùc caùm doã<br />
gì, maø cho keû ôû nhaø Ñ. C. T., thì laø moät dòp phaûi chöôùc caùm doã naëng. Söï aáy chaúng laï gì, vì chöng<br />
tình tö duïc chaúng khaùc theå con choù kia, heã troùng noù laïi, thì noù hung haêng hôn thaû luoáng noù ra. Vaäy<br />
keû ôû nhaø Ñ. C. T. haõm caàm tình tö duïc cuõng nhö troùng con choù kia laïi maø giam ñoùi, neân noù vöøa<br />
gaëp thaáy moät chuùt gì vöøa buïng noù, noù lieàn theøm vuøng vaãy taùp cho ñöôïc.<br />
Vaäy ôù con, con haõy haõm caàm tính hay thöông cho laém, keûo vì noù maø con phaûi loãi ñöùc saïch seõ, laø<br />
ñöùc raát troïng vaø raát caàn cho keû ôû nhaø doøng nhaø phöôùc laø theå naøo. Con haõy giöõ chôù thöông ai caùch<br />
cheo leo nhö vaäy, maø laïi caøng phaûi giöõ mình chôù ñeå ai chìu veà söï thöông yeâu con theå aáy.<br />
Con vöøa thaáy ai hôi toû chuùt daáu thöông con veâ côù, hay laø nhìn baø con aân nghóa xa xuoâi maø muoán<br />
laøm quen thaân thieát vôùi con, thì con neân döï phoøng keûo noïc ñoäc Satan hoøng men ñeán. Vì thaät nhö<br />
lôøi Chuùa phaùn, nhieàu ngöôøi maëc loát con chieân toû tình nhôn ngaõi maø ñeán cuøng ta, song thaät beà<br />
trong laø muoân soùi toan baét linh hoàn ta maø chôù.<br />
ÑIEÀU THÖÙ IV<br />
giaûng veà ñöùc vaâng lôøi chòu luïy<br />
Ñöùc vaâng lôøi laø ñöùc raát troïng raát caàn cuøng coù ích laém, chaúng phaûi cho nhöõng keû ôû nhaø doøng nhaø<br />
phöôùc maø thoâi, maø laïi cho moïi ngöôøi, moïi loaøi, moïi vaät thaûy thaûy. Trong trôøi ñaát neáu moïi söï chaúng<br />
vaâng pheùp Chuùa maø cöù xaây vaän theo ñoä thöù noù, cuøng sinh hoùa theo loaøi noù, thì sao cho coù ngaøy<br />
ñeâm, naêm thaùng, töù thôøi baùt tieát? Sao cho coù <strong>than</strong>h ba ñaúng vaät caàm thuù coân truøng? Neáu trong nhaø<br />
nöôùc khoâng coù söï vaâng lôøi, thì sao cho coù toân ti ñaúng caáp? Trong cöûa nhaø khoâng coù ñöùc vaâng lôøi,<br />
thì laáy ñaâu maø coù luaân lyù can thöôøng. Vaäy haûn thaät ñöùc vaâng lôøi caàm laùi giöõa caøn khoân, khoâng noù<br />
thì theá gian seõ ra tao loaïn.<br />
Nay luaän ñeán nhaø doøng nhaø phöôùc, thì ñöùc aáy laïi troïng voïng vaø caàn thieát laø theå naøo? Coù lôøi trong<br />
Kinh thaùnh daïy raèng: Ñöùc vaâng lôøi, thì quyù hôn cuûa leã. Vaäy daàu con daâng heát moïi gia taøi saûn vaät<br />
con cho Chuùa, maø chaúng daâng söï vaâng lôøi, thì Chuùa cuõng chaúng laáy laøm quyù gì.<br />
Xöa oâng thaùnh Abaraham ñaõ vaâng lôøi Chuùa, maø ñem con moät mình laø Isaac maø teá leã cho Chuùa;<br />
daàu chöa gieát Isaac maø teá leã, thì cuõng ñaõ ñeïp loøng Chuùa vaø ñaõ ñaëng phaàn thöôûng troïng voïng; vì<br />
chöng Chuùa chaúng vuï cuûa leã, moät muoán söï vaâng lôøi maø thoâi.
55<br />
Ñöùc vaâng lôøi troïng döôøng aáy, cho neân Ngoâi thöù Hai ra ñôøi ñaõ laøm baïn vôùi ñöùc aáy, cho ñeán<br />
cheát treân caây thaùnh Giaù, nhö lôøi thaùnh Kinh raèng: Ngöôøi ñaõ vaâng lôøi chòu luïy cho ñeán cheát. Laïi<br />
khi Ngöôøi toan xuoáng theá, Ngöôøi ñoøi cho ñaëng Ñöùc Meï toû ñöùc vaâng lôøi ra roõ raøng, thì Ngöôøi môùi<br />
xuoáng thai trong loøng Ñöùc Meï. Vaäy khi Ñöùc Meï thöa cuøng Thieân thaàn raèng: Naày toâi laø toâi taù Ñ. C.<br />
T. toâi xin vaâng nhö lôøi Thieân Thaàn truyeàn cho toâi, thì baáy giôø Ngoâi thöù Hai môùi xuoáng theá laøm<br />
ngöôøi.<br />
AÂy Chuùa yeâu chuoäng ñöùc vaâng lôøi theå aáy, thì leõ naøo ta daùm aên ôû theo yù rieâng maø chaúng vaâng<br />
lôøi cho troïn! OÂng thaùnh Phaoloâ daïy raèng: Vì moät ngöôøi chaúng vaâng lôøi, thì ñaõ laøm cho nhieàu ngöôøi<br />
laây toäi; nay nhôø moät Ñaáng hay vaâng lôøi laø Ñ. C. G. thì nhieàu ngöôøi seõ neân thaùnh.<br />
Xöa nay caùc thaùnh ñeàu khen ngôïi ñöùc vaâng lôøi cuøng goïi noù laø coäi reã, laø meï caùc nhôn ñöùc khaùc; nhö<br />
oâng thaùnh Inaxioâ khi giaûng cho caùc thaày veà nhôn ñöùc naày, thì noùi raèng: Bao giôø nhôn ñöùc naày nôû<br />
hoa, thì caùc nhôn ñöùc khaùc aét cuõng nôû hoa, vaø sinh ra nhöõng traùi traêng, nhö thaày öôùc coù trong linh<br />
hoàn anh em.” OÂng thaùnh Augutinoâ thì noùi raèng: “Nhôn ñöùc naày thaät laø raát troïng vaø ñaùng goïi laø coäi<br />
reã cuøng laø meï caùc nhôn ñöùc.” OÂng thaùnh Gheâreâgorioâ laïi raèng: “Chæ coù moät nhôn ñöùc vaâng lôøi gieo<br />
vaõi caùc nhôn ñöùc vaøo loøng, vaø nhôn ñöùc naøo ñaõ moïc leân, thì noù gìn giöõ cho khoûi taøn heùo.”<br />
Ai noùi cho xieát nhöõng lôøi caùc thaùnh xöa nay ñaõ tung hoâ khen ngôïi ñöùc vaâng lôøi. Maø caùc thaùnh noùi<br />
nhö vaäy, thì chaúng phaûi noùi quaù ñaâu, lôøi thaùnh Kinh cuõng khen keû vaâng lôøi maø raèng: Ngöôøi hay<br />
vaâng lôøi, thì seõ keå ñaëng nhieàu traän ñaõ thaéng, nghóa laø keû bieát vaâng lôøi chòu luïy, thì chaúng phaûi<br />
thaéng ñöôïc moät ñoâi neát xaáu maø thoâi, song ñaõ thaéng ñöôïc nhieàu neát xaáu, bôûi ñoù cuõng seõ taäp ñaëng<br />
nhieàu nhôn ñöùc. Cho neân thaät noù laø meï ñeû cuøng laø vuù nuoâi caùc nhôn ñöùc trong linh hoàn con maø<br />
chôù.<br />
Ñöùc vaâng lôøi chòu luïy laø ñaøng taét cuøng laø ñaøng chaéc chaén ñöa con thaúng ñeán cuøng Chuùa, nhö lôøi<br />
oâng thaùnh Hyeâroânimoâ raèng: “Trong nhôn ñöùc vaâng lôøi, thì goàm taét caùc nhôn ñöùc khaùc, vaø noù daét<br />
ngöôøi ta böôùc tôùi laàn laàn maø ñeán cuøng Ñ. C. G..” Thaät chaúng coù ai böôùc vöõng chôn cho baèng keû hay<br />
vaâng lôøi; vì daàu keû aáy coù böôùc sai, thì cuõng an loøng, vì chaúng phaûi taïi mình.<br />
Trong haïnh caùc thaùnh tu haønh ñaõ coù nhieàu tích laøm chöùng, söï vaâng lôøi coù söùc laøm ñaëng nhieàu söï<br />
caû theå döôøng naøo! Coù thaùnh vì vaâng lôøi gaùnh nöôùc töôùi caùi gaäy caém xuoáng ñaát, thì caùch ít laâu gaäy<br />
beùn reã naûy choài ñaâm nhaùnh troå laù maø hoùa caây xanh töôi raäm raïp. Keû thì bôûi söï vaâng lôøi vaøo trong loø<br />
löûa chaùy phaàng phaàng maø chaúng phaûi nao. Keû khaùc bôûi ñöùc vaâng lôøi, thì chaïy thaúng treân maët nöôùc<br />
maø khoâng chìm xuoáng. Chuùa laøm nhöõng pheùp laï naày cuøng nhieàu pheùp laï khaùc nhö vaäy, thì ñeàu chæ<br />
moät yù laø toû cho ai naáy ñaëng hay: Chuùa laáy söï vaâng lôøi laøm troïng laøm ñeïp loøng mình laém.<br />
Bôûi ñoù oâng thaùnh Phulgenxioâ quen noùi raèng: “Chæ coù moät keû bieát haõm yù rieâng mình, chaúng bieát söï<br />
gì laø chaúng muoán, moät saün loøng theo yù beà treân khuyeân lôn daïy doã, thì môùi thaät laø thaày doøng maø<br />
chôù.” Nay ta cuõng noùi veà keû ôû nhaø doøng nhö vaäy. Chæ coù moät keû bieát vaâng lôøi chòu luïy, thì môùi ñaùng<br />
goïi laø keû ôû nhaø doøng maø thoâi. Coøn nhöõng keû cöùng coå ngang ñaàu chaúng hay vaâng lôøi chòu luïy, thì<br />
ñaùng goïi laø con caùi Luxiphe maø chôù; vì tröôùc Luxiphe cuøng chuùng thaàn döõ ñaõ theo noù bôûi chaúng<br />
vaâng lôøi muoán ôû baát khaúng, thì ñaõ trôû neân xaáu xa goïi laø ma quyû. Vaäy nay ai chaúng bieát vaâng lôøi chòu<br />
luïy, thì cuõng ñaùng keå laø con ma quyû maø chôù.<br />
Vaäy ñaõ toû ñöùc vaâng lôøi thaät laø ñöùc troïng voïng, caàn kíp cuøng coù ích cho ta laém, laïi cuõng laø ñöùc rieâng<br />
cho keû ôû nhaø doøng nhaø phöôùc. Nhö lôøi oâng thaùnh Toâma thaùnh sö daïy raèng: “Söï khaán vaâng lôøi chòu
56<br />
luïy laø ñeàu khaán troïng nhöùt trong nhaø doøng, ñeàu aáy laøm cho ngöôøi neân keû tu haønh, neân ngöôøi<br />
nhaø doøng thaät.” <strong>Tu</strong>y coù ai giöõ mình saïch seõ vaø ôû khoù khaên rieâng moät mình vaø khaán giöõ hai ñeàu aáy<br />
maëc loøng, neáu chaúng khaán vaâng lôøi chòu luïy, thì chaúng phaûi laø ngöôøi nhaø doøng, chaúng vaøo baäc, vaøo<br />
thöù ngöôøi ôû trong nhaø doøng. Cho daàu trong anh em bieát giöõ mình saïch seõ, bieát ôû khoù khaên, song<br />
chaúng bieát vaâng lôøi chòu luïy, thì cuõng chaúng neân ngöôøi nhaø doøng ñaëng.<br />
OÂng thaùnh aáy laïi noùi raèng: Trong ba ñeàu keû ôû nhaø doøng phaûi khaán, laø söï saïch seõ, khoù khaên vaø söï<br />
vaâng lôøi, thì söï vaâng lôøi laø troïng hôn heát, vì nhöõng leõ naày:<br />
1. Keû khaán giöõ mình saïch seõ vaø ôû khoù khaên thì daâng cuûa caûi mình cuøng xaùc mình cho Chuùa maø<br />
thoâi; coøn keû khaán söï vaâng lôøi, thì daâng loøng trí, daâng yù rieâng daâng troùt caû mình cho Ñ. C. T. aáy laø<br />
söï troïng hôn heát moïi söï khaùc.<br />
2. Söï khaán vaâng lôøi chòu luïy thì khoù hôn söï khaán ôû khoù khaên vaø khaán giöõ mình saïch seõ, vì hai ñeàu<br />
khaán naày ñaõ goàm laïi trong söï khaán vaâng lôøi chòu luïy. Vì vaäy caùc doøng xöa, nhö doøng oâng thaùnh<br />
Phoârunoâ, doøng oâng thaùnh Beâneâñitoâ, khi ai khaán trong hai doøng aáy, thì chæ khaán söï vaâng lôøi chòu<br />
luïy maø thoâi, maø raèng: Toâi khaán höùa vaâng lôøi chòu luïy nhö pheùp nhaø daïy. Trong lôøi khaán aáy thì ñaõ<br />
goàm lôøi khaán ôû khoù khaên cuøng giöõ mình saïch seõ. Vì chöng ñaõ vaâng lôøi, thì pheùp nhaø daïy ôû laøm sao,<br />
phaûi giöõ söï gì, cuõng tuaân cöù heát.<br />
3. Söï khaán giöõ ñöùc vaâng lôøi, thì troïng hôn, vì noù ñöa ta laàn tôùi söï cuøng ta, caùch troïn laønh hôn hai<br />
nhôn ñöùc kia, noù chæ veõ cho ta vieäc gì phaûi laøm, ñeàu gì phaûi laùnh, cho ñaëng taán tôùi trong ñaøng troïn<br />
laønh.<br />
Vaäy ôù con, con ôû trong nhaø doøng, nhaø Ñ. C. T., con phaûi laáy ñöùc vaâng lôøi laøm gieàng moái chæ daãn<br />
cho con phaûi aên ôû laøm sao, ñeå cho ñaëng theo ôn Chuùa keâu goïi con cho ñeán cuøng, chôù heà khi naøo<br />
daùm töï yù loãi ñöùc vaâng lôøi caùch naøo soát. Song cho con ñaëng bieát phaûi vaâng lôøi laøm sao, thì haõy xem<br />
ñieàu daïy sau naày.<br />
ÑIEÀU THÖÙ V<br />
Daïy cho bieát phaûi vaâng lôøi laøm sao<br />
Ñaõ hay nhôn ñöùc vaâng lôøi, thì raát troïng raát caàn cuøng coù ích cho keû ôû nhaø Ñ. C. T. laém; song coøn<br />
phaûi bieát vaâng lôøi laøm sao, môùi goïi laø coù nhôn ñöùc vaâng lôøi. Vì chöng söï laøm cho troïn vieäc beà treân<br />
daïy, thì chöa phaûi laø coù nhôn ñöùc vaâng lôøi luoân ñaâu. Loaøi ngöôøi coù hoàn coù xaùc chaúng phaûi laø nhö<br />
caùi maùy caùi xe: caùi xe noù phaûi chaïy ñaøng noï, caùi maùy noù phaûi quay theá kia, tuøy theo keû ñaåy xe,<br />
ngöôøi caàm maùy, noù cöôõng laïi khoâng ñaëng; song loaøi ngöôøi neáu vaâng lôøi nhö vaäy maø thoâi, sao cho<br />
xöùng loaøi tri giaùc.<br />
Vaäy cho ñaùng goïi laø ñöùc vaâng lôøi caû beà trong caû beà ngoaøi, thì phaûi thaønh taâm vaâng phuïc cuøng phaûi<br />
laøm cho troïn vieäc kòp giôø, y nhö beà treân truyeàn daïy, hay laø luaät nhaø chæ ñònh. Bôûi ñoù keû saün loøng<br />
vaâng; song trong loøng coøn caø rieàng caø toûi, hoaëc beà ngoaøi coù vaâng chaïy töùc thì, song beà trong coù<br />
phaøn naøn naên næ, thì chaúng troïn ñöùc vaâng lôøi. Vaâng lôøi theå aáy, thì oâng thaùnh Inaxioâ cheâ raèng: “Keû<br />
trong loøng khoâng thuaän thöûa leänh, maø beà ngoaøi cuõng vaâng baát ñaéc dó, thì ñaùng keå vaøo haøng toâi<br />
maït.”<br />
OÂng thaùnh Phaoloâ daïy phaûi coù söï vaâng lôøi beà trong, maø raèng: Anh em haõy laáy loøng thaät thaø maø<br />
vaâng lôøi keû cai trò anh em veà phaàn xaùc, döôøng baèng vaâng lôøi Ñ. C. G. vaäy, chaúng phaûi nhö toâi tôù
57<br />
phaàn ñôøi vaâng lôøi baèng maët cho ñeïp loøng ngöôøi ta, song nhö keû laøm toâi Ñ. C. G. phaûi heát loøng<br />
vaâng theo thaùnh yù Ñ. C. T.. Nhöõng lôøi aáy daïy roõ raøng phaûi vaâng lôøi thaät trong loøng, neân ta phaûi<br />
vaâng lôøi thaät trong loøng, chaúng phaûi laøm maët beà ngoaøi nhö toâi tôù maø thoâi.<br />
Nôi khaùc oâng thaùnh Phaoloâ laïi daïy raèng: Anh em haõy vaâng phuïc, chaúng phaûi vì hình phaït maø<br />
thoâi, song laïi vì löông taâm nöõa. Lôøi aáy chæ chaúng phaûi vaâng lôøi bôûi loøng maø thoâi, laïi phaûi coù yù toát<br />
maø vaâng lôøi nöõa: chaúng phaûi nhö toâi tôù, noù vaâng lôøi vì sôï khoâng vaâng, thì phaûi roi phaûi ñoøn hay laø<br />
phaûi truaát tieàn coâng ñi.<br />
Nay con vaâng lôøi maø trong loøng coù yù heøn naøo nhö vaäy, thì chaúng ñaùng keå laø keû coù ñöùc vaâng lôøi. Ví<br />
duï nhö con vaâng lôøi vì sôï bò phaït hay laø sôï khoâng ñöôïc maëc aùo; vaâng lôøi vì cho ñöôïc ñeïp loøng keû<br />
lôùn, ñeïp buïng anh em, haàu sau ñaëng leân laøm chöùc noï chöùc kia. Neáu vaâng lôøi maø beà trong coù nhöõng<br />
yù heøn nhö vaäy, thì cuõng hö ñöùc vaâng lôøi. Con phaûi vaâng lôøi bôûi loøng meán loøng kính keû beà treân thay<br />
maët Chuùa, vaâng lôøi cho saùng danh Chuùa cuøng cho ñaëng laøm ích cho linh hoàn mình.<br />
AÁy laø vieäc beà trong; coøn beà ngoaøi, cho ñaëng giöõ troïn ñöùc vaâng lôøi, thì phaûi vaâng cho khaép heát, vaâng<br />
cho töùc khaéc cuøng vaâng cho vui veû.<br />
1. Vaâng cho KHAÉP HEÁT, khaép heát moïi ñaáng coù quyeàn sai khieán, khaép moïi vieäc troïng heøn. Coù<br />
keû vaâng lôøi cuõng tuøy theo maët, maët naøo mình öa, keû naøo mình sôï, thì môùi vaâng, coøn keû mình<br />
chaúng yeâu, thì khoâng muoán phuïc. Keû coù quyeàn saùt phaït, thì môùi kieâng, coøn keû nhôn töø thìn haäu,<br />
thì khoâng bieát sôï. Beà treân ngoan nguøy ñöùc haïnh thì bieát vaâng, coøn beà treân xaúng tính cang cöôøng<br />
thì khoâng muoán phuïc; vaâng lôøi theå aáy thì chaúng goïi laø vaâng lôøi cho khaép.<br />
OÂng thaùnh Phaoloâ daïy raèng: Daàu beà treân xaúng tính khoù ôû, thì chuùng con cuõng haõy vaâng; lôøi aáy<br />
daïy toû, daàu beà treân theå naøo thì cuõng phaûi vaâng, mieãn laø ngöôøi daïy söï phaûi leõ naøo thì thoâi. Laïi daàu<br />
khoâng phaûi laø beà treân, khoâng phaûi laø keû xem soùc, boïn anh em vôùi nhau maø thoâi, khi daïy veõ cho<br />
mình moät ñeàu höõu ích cuõng phaûi vaâng, ñöøng thaû cung kieän ra maø raèng: Ai ñaët thaày laøm beà treân<br />
toâi? Ai möôïn thaày noùi? AÊn ôû theå aáy ñaõ loãi ñöùc vaâng lôøi, laïi maát nhôø phaàn ích.<br />
Vaâng cho khaép ngöôøi ñaõ roài, laïi phaûi vaâng cho khaép vieäc; baát phaân troïng heøn, chaúng löïa deã khoù, keû<br />
hay vaâng lôøi, thì vieäc naøo cuõng keå nhö vieäc naáy, chaúng daùm noùi raèng: Vieäc naày moïn maûy, coù giöõ<br />
cuõng hay, maø khoâng giöõ cuõng noõ heä gì maáy. Keû hay caân nhaéc naëng nheï nhö vaäy, laø daáu keû chaúng<br />
thaät loøng vaâng lôøi. Laïi neáu nhö con vaâng lôøi trong caùc vieäc deã, trong nhöõng söï vöøa yù con, thì naøo<br />
coù phaûi laø nhôn ñöùc gì ñoù?<br />
Nhö lôøi caùc thaùnh ñeàu daïy toû raèng: Bao giôø daïy ta ñeàu gì vöøa yù cuøng vöøa tính xaùc thòt maø ta vaâng,<br />
söï vaâng lôøi laøm vaäy khoù bieát ñaëng hö thaät theå naøo. Vì chöng coù khi ta theo yù rieâng, theo yù xaùc thòt<br />
ta trong vieäc aáy hôn laø theo thaùnh yù Ñ. C. T. hay laø yù beà treân chaêng. Bôûi ñoù oâng thaùnh Inaxioâ daïy<br />
raèng: “Daàu beà treân daïy nhöõng söï khoù nghòch cuøng tính xaùc thòt ta, thì cuõng saün loøng theo yù beà<br />
treân, maø laïi vieäc naøo caøng traùi yù ta, thì ta caøng phaûi mau kíp maø vaâng, vì chöng ñöùc vaâng lôøi caøng<br />
aùnh gioïi ra nhöùt laø trong nhöõng vieäc khoù aáy.”<br />
Vaäy ôù con, con phaûi vaâng lôøi khaéêp moïi vieäc, chaúng löïa troïng heøn baát caâu khoù deã, nhö vaäy môùi toû<br />
thaät ñöùc vaâng lôøi.<br />
2. Phaûi vaâng lôøi TÖÙC KHAÉC, nghóa laø chôù caø rieàng, ñöøng trì hoaõn: haõy baét chöôùc caùc loaøi thoï sinh<br />
vaâng leänh Chuùa taïo thaønh: Chuùa vöøa phaùn lôøi, moïi loaøi lieàn coù. Vaäy nay con cuõng phaûi vaâng lôøi töùc
58<br />
khaéc nhö vaäy. Beà treân vöøa daïy con lieàn kíp vaâng: chuoâng kieång ra hieäu laøm vieäc gì, phaûi voäi<br />
vaøng ñi laøm vieäc aáy.<br />
OÂng thaùnh Baxilioâ daïy raèng: “Phaûi ñi cho mau, phaûi laøm nhö ngöôøi kia giöõ mình cho khoûi cheát, maø<br />
muoán soáng heã thaáy söï gì cöùu maïng soáng mình ñöôïc, thì laät ñaät chaïy laïi vôù laáy: hay laø nhö keû ñoùi<br />
laém, heã thaáy cuûa aên, thì muoán chaïy laïi cho choùng.” OÂng thaùnh aáy laïi theâm raèng: “Lyù ñöông phaûi<br />
vaâng lôøi cho choùng vaùnh hôn keû muoán giöõ laáy maïng soáng, vì maïng soáng linh hoàn ta laáy ñöùc vaâng<br />
lôøi maø mua, thì troïng hôn maïng soáng phaàn xaùc boäi phaàn.<br />
OÂng thaùnh Beânañoâ daïy raèng: “Keû thaät loøng vaâng lôøi thì chaúng bieát trì hoaõn, chaúng hay giaõn ra moät<br />
chuùt naøo; keû aáy haèng chöïc maø vaâng lôøi, con maét haèng troâng xem keû beà treân, tai haèng tænh maø<br />
nghe, löôõi haèng saün maø thöa, tay haèng saün maø laøm, chôn saün maø ñi, caû vaø mình ñeàn thu laïi heát<br />
cho ñaëng doø yù beà treân maø tuaân cöù.” OÂng Cassianoâ keå chuyeän caùc thaày tu haønh thì raèng: “Ñang khi<br />
caùc thaày aáy maéc laøm vieäc, keû thì cheùp saùch, ngöôøi thì nguyeän gaãm hay laø laøm vieäc gì khaùc maëc<br />
loøng, song vöøa nghe tieáng chuoâng, hay laø lôøi beà treân baûo ñi laøm vieäc khaùc, thì lieàn vaâng ñi töùc thì,<br />
daàu moät chöõ vieát chöa roài cuõng boû dôû cho ñaëng vaâng lôøi ñaõ, vì laáy söï vaâng lôøi laøm troïng hôn moïi<br />
vieäc khaùc. Maø Ñ. C. T. cuõng laáy söï choùng vaùnh nhö vaäy laøm ñeïp loøng Ngöôøi laém, neân ñaõ coù laàn laøm<br />
pheùp laï maø toû söï aáy; nhö coù moät laàn thaày kia vaâng lôøi ñi töùc khaéc boû moät chöõ vieát chöa roài, khi veà<br />
thì thaáy chöõ aáy ñaõ vieát baèng neùt vaøng.”<br />
Con haõy suy ñoù maø taäp vaâng lôøi cho choùng vaùnh; ñaõ keâu baèng vaâng lôøi, thì vaâng cho kòp lôøi, chaúng<br />
phaûi nhö toâi tôù ñôïi cho ñeán roi ñeán ñoøn, hay laø phaûi thuùc phaûi hoái, thì môùi ñi. AÁy laø tính xaùc thòt<br />
öôn eá cuøng möu ma quyû laø cho con maát bôùt coâng nghieäp bôûi söï vaâng lôøi maø ra.<br />
3. Phaûi vaâng lôøi cho VUI MAËT. Coù lôøi thaùnh Kinh raèng: Keû cho maø toû maët vui, thì Chuùa meán. Vaâng<br />
lôøi ai thì cuõng nhö cho keû aáy vaät gì vaäy; heã keû naøo cho vaät gì maø ngoù boä khoù maët; thì chaéc laø khoâng<br />
ai muoán laáy, coù laáy cuõng laø baát ñaéc dó. Vaäy keû vaâng lôøi maø khoù maët, thì sao cho beà treân vui loøng<br />
ñaëng? OÂng thaùnh Phaoloâ daïy phaûi vaâng lôøi theå naøo cho beà treân ñaëng vui loøng laøm vieäc baäc mình,<br />
ñöøng coù naên næ gì. Vaäy cho beà treân ñaëng vui loøng, thì chaúng nhöõng phaûi vaâng lôøi trong moïi söï,<br />
vaâng lôøi cho töùc khaéc, laïi coøn phaûi vaâng lôøi cho vui maët nöõa. Söï vui maët laø daáu söï vui loøng. Bôûi ñoù<br />
khi thaáy ai vaâng lôøi maø maët nhaên nhoù öu phieàn, thì ñoaùn chaéc keû aáy chaúng thaät loøng vaâng lôøi.<br />
Vaây giôø con haõy xeùt, baáy laâu nay ñaõ vaâng lôøi theå naøo? Coù khi nhieàu laàn con cöôõng yù beà treân hay laø<br />
loãi luaät nhaø maø chaúng laáy laøm lo sôï gì. Con aên ôû nhö vaäy thì chaúng khaùc theå ngöïa khoâng cöông, aét<br />
coù ngaøy hö thaân lung tính. Hoaëc con cuõng coù vaâng lôøi vaâng luaät, song chaúng vaâng cho ñaønh loøng<br />
vui maët, hay laø chaúng vaâng cho choùng vaùnh leï laøng. Vaäy nay con haõy xeùt maø söûa mình laïi, keûo maát<br />
coâng bôûi söï vaâng lôøi, laïi theâm sa loãi maø thieät haïi veà phaàn linh hoàn chaêng?<br />
ÑIEÀU THÖÙ VI<br />
Daïy veà ñöùc khoù khaên troïng vaø caàn laø theå naøo<br />
Coù lôøi Ñ. C. G. phaùn trong Evang raèng: Ai coù loøng khoù khaên aáy laø phöôùc thaät, vì chöng nöôùc thieân<br />
ñaøng laøm cuûa nhöõng keû aáy. Lôøi aáy Chuùa daïy cho ai naáy ñaëng hay: ñöùc khoù khaên thaät laø ñöùc raát<br />
quyù, cuøng seõ ñaëng phaàn thöôûng raát troïng laø theå naøo. Ví nhö söï tham lam cuûa caûi laøm cho ngöôøi ta<br />
phaûi nhieàu noãi lao ñao, sau laïi maát phöôùc thöôøng sinh coõi thoï, thì ñöùc khoù khaên laïi laøm cho ngöôøi<br />
ta ôû ñôøi ñaëng an thaân phöôùc laïc, sau laïi ñaëng leân choán tieâu dieâu. AÂy nöôùc thieân ñaøng laø cuûa voâ giaù,<br />
maø keû khoâng cuûa thì saém ñöôïc giaù maø mua.
59<br />
OÂi! Naøo coù söï gì laï vaø deã döôøng aáy. Phaûi chi Chuùa ñoøi con phaûi coù traân chaâu, ngoïc ngaø, vaøng baïc<br />
thì môùi mua noåi nöôùc thieân ñaøng, aét con seõ noùi ñöôïc raèng: Bieát sao cho coù nhöõng cuûa döôøng aáy?<br />
Song Chuùa moät ñoøi con phaûi boû vaät traân chaâu, ngoïc ngaø, vaøng baïc, phuûi saïch hai tay khoâng maø<br />
mua nöôùc thieân ñaøng, thì naøo coù chi deã cho baèng?<br />
Song laï thay! Giaù deã saém döôøng naày maø ít ngöôøi muoán saém. Vaû coù ñeàu khaùc caøng laï hôn nöõa, laø coù<br />
nhieàu keû ñaõ höùa nguyeàn boû moïi söï maø laøm toâi Ñ. C. G., thì laïi coøn ñeå loøng dính beùn cuûa caûi maø lôi<br />
loai vieäc Chuùa. Vaäy nay neân dieãn ít lôøi cho con ñaëng toû ñöùc khoù khaên thaät laø ñöùc troïng cuøng caàn<br />
thieát cho nhöõng keû ôû nhaø Ñ. C. T. laø theå naøo.<br />
ÔÛ con, con muoán bieát ñöùc khoù khaên raát troïng voïng cuøng caàn thieát cho con laø theå naøo, thì haõy nghe<br />
lôøi Chuùa daïy, suy vieäc Chuùa laøm, cuøng nhôù phaàn thöôûng Chuùa ñaõ phaùn höùa laïi haõy nghó ñeán baäc<br />
mình laø laøm sao.<br />
1. Coù lôøi Ñ. C. G. phaùn trong Evang nhieàu nôi, maø toû cho ai naáy ñaëng hay ñöùc khoù khaên thaät laø ñöùc<br />
troïng, cuøng ñöùc rieâng cho nhöõng keû ôû nhaø Ñ. C. T.. Nhö coù moät laàn kia coù moät ngöôøi trai giaøu coù<br />
hoûi Ñ. C. G. phaûi laøm ñí gì, cho ñaëng neân ngöôøi troïn laønh, thì Ngöôøi phaùn raèng: Neáu maày muoán<br />
neân ngöôøi troïn laønh, thì haõy veà nhaø baùn heát moïi cuûa caûi maày coù, roài ñeán maø theo Tao. Nôi khaùc<br />
Ngöôøi laïi phaùn raèng: Vaäy ai chaúng töø boû heát moïi cuûa caûi mình coù, thì chaúng xöùng laøm ñaày tôù Tao.<br />
Vaû Ñ. C. G. ñaõ phaùn toû: Ai laøm toâi cuûa caûi vaø laøm toâi Ñ. C. T. moät löôït, thì chaúng ñaëng, vì Ñ. C. T.<br />
vaø cuûa caûi laø hai chuû haèng töông khaéc nhau, chaúng coù leõ chòu nhau ñöôïc.<br />
Con suy baáy lôøi ñuû hieåu ñöùc khoù khaên, thaät laø ñöùc rieâng keû laøm ñaày tôù Ñ. C. T.; nhöùt laø nhöõng keû ñaõ<br />
boû theá gian maø vaøo nhaø doøng nhaø phöôùc, thì caøng phaûi yeâu chuoäng ñöùc aáy hôn nöõa. Vì chöng<br />
chaúng coù ai laø ñaày tôù Ñ. C. G. caùch rieâng cho baèng nhöõng keû aáy.<br />
Caùc boån ñaïo ñôøi Hoäi thaùnh môùi sô khai, thì soát saéng chaêm lo vieäc laønh hôn boån ñaïo ñôøi nay boäi<br />
phaàn. OÂng thaùnh Kyrisoâtoâmoâ giaûi lyù maø raèng: “Vì boån ñaïo ñôøi tröôùc bieát giöõ troïn lôøi Chuùa maø yeâu<br />
söï khoù khaên: tieàn baïc coù bao nhieâu, thì ñem ñaët döôùi chôn caùc thaùnh Toâng ñoà, ñeå caùc ñaáng aáy<br />
phaân phaùt cho nhöõng keû baàn nhôn hay laø laøm vieäc laønh gì khaùc.”<br />
Vaû xem ra ñôøi aáy boån ñaïo laáy ñöùc khoù khaên laøm troïng laém, ñeán ñoãi ai coù buïng tham muoán thu ñuùt<br />
ít nhieàu tieàn baïc, thì keå laø moät toäi quaùi gôû: nhö hai vôï choàng Anania vaø Xaphira phaûi phaït cheát töôi<br />
vì khi ñem baïc tieàn vöôøn noù ñaõ baùn, thì coù giaáu laïi moät ít. Song boån ñaïo ñôøi nay thaáy chaúng coøn<br />
ngoan ñaïo bao laêm, chaúng caàn maãn vieäc laøm cho maáy, chaúng qua cuõng vì maûng lo saém cuûa caûi baïc<br />
tieàn. Ñ. C. G. ñaõ bieát tröôùc ñeàu aáy, thì haèng raên he ñöøng ham lo saém ñoà aên aùo maëc laøm chi, ñöøng lo<br />
thaâu tích baïc tieàn ôû döôùi ñaát naày, moät lo tích cuûa thieâng lieâng veà trôøi.<br />
Ñ. C. G. ñaõ daïy laøm vaäy, maø caùc thaùnh cuõng noi theo göông Chuùa, maø khen lao traân troïng ñöùc khoù<br />
khaên laém. Nhö oâng thaùnh Inaxioâ noùi veà ñöùc aáy thì raèng: “Ta phaûi chuoäng ñöùc khoù khaên döôøng<br />
baèng luõy vöõng cho nhaø doøng, vaø nhôø ôn Chuùa giuùp, thì ta phaûi giöõ noù cho tuyeàn veïn.”<br />
OÂng thaùnh Phanxicoâ goïi ñöùc khoù khaên laø baø chuùa cuûa mình vaø trong leà luaät ngöôøi truyeàn cho chò<br />
em baø thaùnh Calara thì ngöôøi noùi raèng: “Ta buoäc mình giöõ loøng khoù khaên cuøng baø chuùa ta laø ñöùc<br />
khoù khaên.” Xeùt laïi hai thaùnh laäp doøng ñaõ daïy laøm vaäy, ñuû hieåu ñöùc khoù khaên laø ñöùc troïng cuøng caàn<br />
cho nhaø doøng nhaø phöôùc laém; ñeán ñoãi nhaø naøo ñaõ maát ñöùc aáy, thì hoùa ra nhö ñoàn khoâng coù luõy,<br />
nhaø khoâng coù chuû, cho neân bieát cheo leo nguy hieåm laø theå naøo.
60<br />
2. Ñ. C. G. chaúng nhöõng laø laáy lôøi noùi maø daïy ta ñöùc khoù khaên maø thoâi, maø laïi caû ñôøi Ngöôøi thì<br />
haèng trieàu meán ñöùc aáy chaúng rôøi: sinh ra trong maùng coû, aáy laø naèm cuøng ñöùc khoù khaên; cheát naèm<br />
treân thaùnh Giaù, aáy laø baïn cuøng ñöùc khoù khaên. Caû luùc soáng ôû ñôøi thì ngheøo hôn caàm thuù, nhö lôøi<br />
Ngöôøi ñaõ phaùn veà mình Ngöôøi maø raèng: Choàn noï vaãn coù hang, chim kia coøn coù toå, con Ngöôøi<br />
chaúng coù choã maø goái ñaàu.<br />
Caùc thaùnh tu röøng cuøng nhieàu ñaáng khaùc muoán theo göông Chuùa maø neân troïn laønh, thì ñaõ ñaønh<br />
baùn heát cuûa caûi thí cho keû khoù maø ñi tu, vì caùc ñaáng aáy ñaõ suy khoâng chi laøm cho ngöôøi ta bòn ròn<br />
khoù leân nöôùc thieân ñaøng cho baèng cuûa caûi, nhö lôøi Chuùa ñaõ phaùn: Con laïc ñaø qua khu kim coøn deã<br />
hôn ngöôøi giaøu coù vaøo nöôùc thieân ñaøng.<br />
Chaúng nhöõng Ñ. C. G. cuøng caùc thaùnh, laïi coù nhieàu ngöôøi voâ ñaïo, nhö oâng Dioâgeânoâ, oâng<br />
Antitheâneâ, oâng Crateâ cuøng nhieàu ngöôøi khaùc, ñaõ khinh cheâ cuûa caûi. OÂng thaùnh Hyeâroânimoâ thuaät<br />
raèng: “Quaân töû Crateâ laø ngöôøi giaøu coù, cô nghieäp sung tuùc, khi ngöôøi toan ñi thaønh Atheâna maø taäp<br />
hoïc vaên chöông ñöùc haïnh, thì baùn heát moïi söï, laáy tieàn baïc ñem theo mình nhieàu laém; song khi ra<br />
giöõa bieån, thì ngöôøi neùm xuoáng bieån heát maø raèng: “ÔÙ nhöõng tieàn taøi tieàn tai, bay haõy chìm ñi cho<br />
raûnh, tao nhaän chìm bay xuoáng, keûo bay laïi nhaän chìm tao.”<br />
AÂy laø lôøi khoân ngoan xöùng ngöôøi quaân töû. Phaûi chi moïi ngöôøi bieát suy tieàn taøi laø tieàn tai, thì chaúng<br />
laâm phaûi nhöõng ñeàu tai öông khoán naïn. Lôøi quaân töû aáy noùi raèng: Keûo bay laïi nhaän chìm tao xuoáng.<br />
Caâu naày raát thaâm yù, maø e quaân töû aáy chöa gaãm cho heát ñeàu; maø phaän con ñaõ nhôø söï saùng ñöùc tin<br />
soi cho, thì caøng phaûi hieåu cho thaâm traàm toät yù. Cuûa caûi baïc tieàn nhaän chìm ta xuoáng trong nhöõng<br />
söï aâu lo, trong nhöõng ñeàu aùy naùy, nhaän chìm xuoáng trong vöïc u meâ ñaøng toäi loãi, sau nöõa noù cuõng<br />
nhaän ñöôïc ta xuoáng bieån hoûa haøo hoûa nguïc. AÁy göông Ñ. C. G., göông caùc thaùnh, göông caùc ngöôøi<br />
quaân töû ñeàu daïy con phaûi khinh cheâ cuûa caûi maø giöõ ñöùc khoù khaên.<br />
3. Neáu lôøi Chuùa daïy, göông Chuùa laøm chöa ñuû leõ giuïc con chuoäng ñöùc khoù khaên, thì con haõy<br />
suy theâm phaàn thöôûng Chuùa ñaõ höùa. Vaäy Chuùa ñaõ phaùn raèng: Ai coù loøng khoù khaên, aáy laø phöôùc<br />
thaät, vì nöôùc thieân ñaøng laø cuûa nhöõng keû aáy. AÂy con suy naøo coù chi quyù troïng cho baèng nöôùc thieân<br />
ñaøng, maø Ñ. C. T. ñaõ höùa ban cho keû coù loøng khoù khaên, thì ñaõ roõ ñöùc khoù khaên quyù giaù ñaùng<br />
chuoäng laø theå naøo.<br />
Ñ. C. G. khoâng phaùn raèng: “Ngaøy sau nhöõng keû aáy seõ ñaëng nöôùc thieân ñaøng; moät phaùn raèng:<br />
Nöôùc thieân ñaøng laø cuûa nhöõng keû aáy.” Lôøi aáy xem ra nhö Chuùa daïy: “Keû khoù khaên thì nöôùc thieân<br />
ñaøng neân nhö cuûa nhöõng keû aáy roài, vì ñaõ laáy cuûa theá gian maø mua laáy, daàu chöa phuù nöôùc thieân<br />
ñaøng cho trong tay, thì cuõng ñaõ thuoäc veà nhöõng keû aáy thaät.” AÂy lôøi oâng thaùnh Beânañoâ giaûi thì laøm<br />
vaäy.<br />
Keû coù loøng khoù khaên thì thaät laø laùi buoân kia Chuùa ñaõ phaùn trong Evang gaëp ñöôïc hoät ngoïc chaâu<br />
baùu, thì ñaõ baùn heát caû gia nghieäp mình maø mua; nay keû coù loøng khoù khaên cuõng vaäy, laø ñaõ khinh<br />
cheâ moïi cuûa caûi, maø mua nöôùc thieân ñaøng ñaëng, ñôøi naày nhö theå Chuùa laøm kheá maø baùn cho, maø<br />
ñôøi sau thì seõ laõnh nhaän thaät.<br />
Sau nöõa con coøn phaûi bieát raèng: Keû coù loøng khoù khaên, thì chaúng nhöõng seõ ñaëng phaàn thöôûng ñôøi<br />
sau, laïi ñôøi naày Chuùa cuõng ban thöôûng nhaõn tieàn. Trong Evang Chuùa phaùn raèng: Heã ai boû cöûa<br />
nhaø... ruoäng nöông vì danh Tao, thì seõ ñöôïc laïi baèng traêm vaø seõ ñöôïc soáng ñôøi ñôøi. Lôøi raèng: Seõ
61<br />
ñöôïc laïi baèng traêm, thì oâng Cassianoâ vaø nhieàu ñaáng khaùc hieåu veà phöôùc Chuùa traû cho ôû ñôøi naày;<br />
maø haún thaät ta cuõng thöôøng thaáy nhö vaäy.<br />
Vì chöng keû ôû nhaø Ñ. C. T., thì quaû thaät nhö lôøi thaùnh Phaoloâ daïy, xem ra khoâng coù chi, maø ñöôïc<br />
moïi söï, ñöôïc nhaø cöûa, nöông vöôøn, ñöôïc cuûa aên aùo maëc cuøng moïi cuûa khaùc maø chaúng sôï thieáu.<br />
Nhieàu khi xem ra gaàn thieáu, maø Chuùa lieäu cho khoâng ngôø. Laïi ngöôøi theá gian coù cuûa, duøng cuûa, thì<br />
chaúng ñaëng thong dong, xem ra cuûa caûi chaúng phaûi laøm toâi noù, beøn laø noù laøm toâi cuûa caûi maø chôù.<br />
Coøn keû coù loøng khoù khaên, thì duøng cuûa caùch thong dong, nhö theå sai baùt ñaày tôù vaäy, aáy noõ phaûi laø<br />
nhö ñöôïc baèng traêm baèng ngaøn ñoù sao?<br />
Vaû khi mình ñöôïc yeân loøng yeân trí, cho daàu thieáu aên thieáu maëc, thì cuõng coù phöôùc hôn keû tieàn vaïn<br />
baïc ngaøn maø loøng nhöõng aâu lo laùu baùu. Haõy suy ñoù, ai döùt tình yeâu cuûa theá maø giöõ moät loøng khoù<br />
khaên, thì phöôùc loäc laø döôøng naøo! Vaäy coøn leõ gì maø con chöa muoán chuoäng söï khoù khaên? Hoaëc con<br />
chöa nhôù söï khoù khaên laø baïn coá tri cuûa con sao?<br />
4. Noùi raèng: Noù laø baïn coá tri, vì noù baïn baàu vôùi con tröôùc heát, noù baïn baàu vôùi con ñaõ laâu ñôøi laém.<br />
Khi con vöøa xuaát thaân ra ôû theá, thì coù noù ôû vôùi con töùc thì: vì chöng con sinh ra mình traàn thaân<br />
truïi, aáy laø sinh ra vôùi söï khoù khaên. Loaøi caàm thuù sinh ra vôùi söï khoù khaên, thì haèng laøm baïn cuøng söï<br />
khoù khaên cho ñeán cheát; song loaøi ngöôøi tham lam tieàn taøi, thì ñaõ queân söï khoù khaên thuôû bình sinh.<br />
Phaûi chi loaøi ngöôøi bieát nghó nhö oâng thaùnh Gioùp nhôù phaän mình ñaõ sinh ra traàn truïi, sau laïi trôû veà<br />
ñaát tay khoâng, aét ai naáy cuõng ñaønh ôû khoù khaên cho ngaøy sau ñaëng giaøu coù thaät treân thieân ñaøng.<br />
Thieân haï laàm laïc nhö vaäy ñaõ ñaønh, phaän con ñaõ tình nguyeän boû theá gian, giaõ cuoäc ñôøi cho ñaëng<br />
choïn laáy Ñ. C. G. laøm gia nghieäp cuøng tích laäp coâng, daønh ñeå vaøo kho thieân ñaøng, thì sao coøn daùm<br />
tham lam baïc tieàn maø queân söï khoù khaên?<br />
Vaäy töø naày saáp ñi con haõy döùt tình chuoäng meâ cuûa caûi cuøng traân troïng ñöùc khoù khaên, ñeå cho thong<br />
dong nheï gaùnh maø tích cuûa thieâng lieâng vaøo kho treân trôøi.<br />
ÑIEÀU THÖÙ VII<br />
Daïy cho bieát phaûi giöõ ñöùc khoù khaên laøm sao<br />
ÔÙ con, con ñaõ hay ñöùc khoù khaên thaät raát troïng vaø raát caàn cho con laø theå naøo, nay con haõy nghe cho<br />
bieát phaûi giöõ ñöùc khoù khaên laøm sao. Vaäy ñöùc khoù khaên chaúng phaûi taïi nôi söï boû heát moïi cuûa caûi beà<br />
ngoaøi maø thoâi ñaâu. Vì chöng neáu beà ngoaøi boû heát moïi cuûa caûi, maø beà trong cöù giöõ loøng yeâu chuoäng<br />
noù, thì chaúng ñaùng keå laø ngöôøi coù ñöùc khoù khaên ñaâu. Bôûi ñoù Ñ. C. G. phaùn raèng: Ai coù loøng khoù<br />
khaên, thì ñaõ chæ roõ ñöùc khoù khaên nguyeân phaûi coù trong loøng tröôùc ñaõ, sau môùi coù ra ngoaøi, maø phaûi<br />
coù trong ngoaøi môùi chöùng thaät laø keû coù ñöùc khoù khaên. Vì chöng neáu ai xöng mình coù loøng khoù<br />
khaên, maø beà ngoaøi noù nhöõng maûng lo tích tieàn thaâu baïc, thì coù leõ naøo maø tin ñöôïc noù coù ñöùc khoù<br />
khaên?<br />
Thieân haï hay laàm maø khen keû noï ngöôøi kia aên ôû khoù khaên, vì thaáy ngöôøi aáy aên maëc lang <strong>than</strong>g, aên<br />
uoáng tieát kieäm, nhaø cöûa lu thu. Phaûi nhö ngöôøi aáy ñöøng lo tích tieàn thaâu baïc, bieát boá thí cho keû<br />
baàn nhôn, chaúng ñeå loøng öôùc mô chuoäng yeâu cuûa caûi, thì thaät laø ngöôøi coù ñöùc khoù khaên; vì ñöùc khoù<br />
khaên coäi taïi ñoù maø ra.<br />
Maø cho ñaëng giöõ coäi aáy cho deã, thì phaûi boû moïi cuûa beà ngoaøi, nhö lôøi oâng thaùnh Toâma daïy raèng:<br />
“Söï thöù nhöùt daïy boû moïi cuûa caûi thaät, thì coù yù cho deã giöõ ñeàu thöù hai, laø deã boû yeâu chuoäng nhöõng
62<br />
cuûa aáy; vì chöng boû heát cuûa caûi aáy, laø leõ maïnh cho ñaëng boû loøng yeâu chuoäng noù.” Trong saùch<br />
Troïn laønh laïi raèng: “Söï boû loøng yeâu chuoäng cuûa caûi, tuy noùi raèng laø söï thöù hai, song haún thaät laø<br />
phaàn nhöùt, phaàn caàn hôn cho con ñaëng thong dong maø lo vieäc Ñ. C. T. cuøng taäp ñi ñaøng nhôn ñöùc<br />
troïn laønh maø thoâi.”<br />
AÂy yù chung ñöùc khoù khaên thì nhö vaäy; song nay nghó ñeán phaän rieâng con, thì phaûi noùi teû ít ñeàu cho<br />
xöùng haïp ñaáng baäc con, ñeå cho con bieát ñaøng giöõ ñöùc khoù khaên theo ñaáng baäc mình, keûo laõng xao<br />
veà ñaøng nhôn ñöùc, laïi theâm mang tieáng tröôùc maët theá gian. Vaäy tuy daàu con chöa khaán buoäc giöõ<br />
söï khoù khaên, song con cuõng phaûi taäp söï khoù khaên cho quen, vì laø ñeàu heä cho ñaëng ñi ñaøng nhôn<br />
ñöùc. Vaäy con phaûi giöõ boán ñeàu naày: 1. Chaúng neân coù cuûa gì rieâng maø khoâng coù pheùp; 2. Khi thieáu<br />
cuûa caàn duøng thì phaûi an loøng; 3. Cuûa gì rieâng mình neân coù neân duøng, thì ñöøng ñeå loøng dính beùn<br />
noù; 4. Nhöõng cuûa chung boån phaän mình phaûi lo cho coù, thì ñöøng lo caùch naøo toû daáu ham cuûa.<br />
1. Chaúng neân coù cuûa gì rieâng maø khoâng coù pheùp beà treân. AÂy laø chính lôøi khaán söï khoù khaên ôû trong<br />
caùc nhaø doøng khaán ñôn. Vì chöng caùc nhaø doøng aáy khoâng caám laøm chuû cuûa cuøng chaúng caám ñònh<br />
lieäu veà cuûa, chæ troäm pheùp beà treân maø laøm caùc vieäc aáy. Vaäy luaät cuøng lôøi khaán chæ ñoøi con phaûi xin<br />
pheùp beà treân cho ñaõ, thì môùi ñöôïc coù cuûa noï cuûa kia. Vaû khi con ñöôïc pheùp coù cuûa naøo, thì con<br />
ñöøng keå laø nhö cuûa rieâng con, moät nhö cuûa nhaø doøng cho con duøng vaäy. Con giöõ ñöôïc loøng khoù<br />
khaên nhö vaäy, thì trí con môùi ñöôïc yeân. Baèng nhö con laáy cuûa gì laøm cuûa rieâng con, thì loøng trí<br />
con nhöõng aâu lo veà ñoù, nhö lôøi Chuùa phaùn trong Evang: Cuûa caûi con ôû ñaâu, thì loøng con ôû ñoù. Vì<br />
voán tính loaøi ngöôøi hay chìu veà söï rieâng hôn cuûa chung; maø ai caøng coù nhieàu cuûa rieâng, thì caøng<br />
chia loøng chia trí. Bôûi ñoù trong nhaø Ñ. C. T. chaúng muoán cho ai coù cuûa rieâng; chôù ai noùi ñöôïc raèng:<br />
Caùi naày cuûa toâi, caùi kia cuûa anh.<br />
Khi ñaõ coù cuûa rieâng thì khoù cho khoûi ñeå loøng yeâu noù. Nhö lôøi oâng thaùnh Augutinoâ raèng: “Cuûa caûi ñaõ<br />
ñöôïc thì yeâu noù, hôn laø cuûa caûi ta chöa coù; cho neân khi ñaõ ñöôïc cuûa trong tay, thì khoù maø boû loøng<br />
yeâu noù, hôn laø khi chaúng caàm noù.” Con haõy xem moät boàn hoa anh em troàng vôùi nhau, thì noù toát<br />
xaáu thöôøng con chaúng ñeå trí veà noù laøm chi. Song giaû nhö con coù troàng moät ít caây laøm cuûa rieâng<br />
con, thì loøng trí con hay lo ra veà ñoù, aân caàn vun queùn cho noù ñaëng toát töôi. Vaäy luaät nhaø caám con<br />
coù cuûa rieâng thì raát thaäm phaûi, vaø laøm ích cho con laém, neân con haõy vaâng cöù cho troïn, thì loøng con<br />
seõ ñaëng thong dong, chaêm lo moät vieäc laøm toâi Chuùa.<br />
2. Coù keû laïi loãi ñöùc khoù khaên vì chaúng vui loøng chòu söï thieáu thoán. Vaäy daàu trong nhöõng söï caàn<br />
duøng, nhö côm aên, aùo maëc, giöôøng naèm, meàn ñaép v.v., neáu con coù thieáu ñeàu gì, hay laø chaúng ñöôïc<br />
ñoà haún hoi nhö anh em chuùng baïn, maø con laáy laøm buoàn cuøng phaân bì anh em ít nhieàu trong<br />
loøng, thì laø daáu con thieáu ñöùc khoù khaên: vì chöng keû coù ñöùc khoù khaên ñuû, thì chi cuõng laáy laøm ñuû.<br />
OÂng thaùnh Beânañoâ traùch nhöõng keû thieáu ñöùc khoù khaên theå aáy, maø raèng: “Thaät ñaùng thöông haïi<br />
thay! Ñôøi nay gaëp nhieàu keû möôïn tieáng khoù khaên ôû trong nhaø Ñ. C. T., maø muoán cho coù ñuû moïi söï<br />
chaúng chòu thieáu söï gì; aáy thaät chaúng phaûi laø khoù khaên, song thaät laø giaøu coù, maø laïi giaøu coù hôn<br />
ngöôøi theá gian nöõa; vì chöng ngöôøi theá gian, nhieàu khi chaúng ñöôïc moïi ñeàu nhö mình öôùc ao, hay<br />
laø cuõng coù leõ saém ñöôïc, nhöõng coøn muoán nhôn nhòn... Maø con laø keû ôû nhaø Ñ. C. T. vaø ñaõ höùa ôû khoù<br />
khaên, thì chaúng muoán thieáu chuùt gì trong ñoà aên, aùo maëc, nôi ôû, muoán cho moïi ñeàu moïi ñeïp yù<br />
mình. Söï aáy chaúng phaûi laø meán ñöùc khoù khaên ñaâu, thaät laø yeâu meán söï deã aên deã ôû vaø muoán cho coù<br />
moïi söï haún hoi maø chôù.” Lôøi oâng thaùnh Beânañoâ traùch chung thì laøm vaäy.
63<br />
Nay con xeùt phaän rieâng con, coù khi coù ñeàu ñaùng traùch hôn nöõa: coù khi thuôû con chöa vaøo nhaø<br />
doøng thì côm aên chaúng ñuû böõa, aùo maëc chaúng kín thaân, maø raøy con laïi muoán ñua tranh cuøng con<br />
nhaø giaøu coù. Coù khi cha meï baø con raøy ôû ngoaøi theá gian haèng ngaøy chuùi muõi laøm aên, daàu vaäy nhieàu<br />
böõa phaûi eùp buïng nhòn ñoùi, aùo quaàn phaûi khaâu ñi vaù laïi; maø con ôû nhaø Chuùa, laïi muoán uoán vaën naày<br />
kia, chaúng muoán thua anh em chuùt ñoà aên aùo maëc. OÂi thaät raát ñaùng theïn thuoàng nghó laïi maø coi coù<br />
phaûi chaêng?<br />
Vaû bôûi söï chaúng muoán thieáu thì hay sinh söï muoán coù dö, aáy cuõng laø moät ñeàu raát khoán naïn laøm cho<br />
anh em noåi tính ñua tranh, laøm cho con caùi nhaø Ñ. C. T. hoùa neân nhö caùc trai ngoaøi theá. OÂi! Naøo coù<br />
chi ruûi cho baèng! Muoán coù dö laø laøm sao? Muoán coù dö laø muoán saün nhöõng söï chaúng caàn, nhö muoán<br />
cho coù giaøy laùng deùp sôn, muoán cho coù noùn naày duø noï; saùch vôû muoán cho coù sôn ñoû theáp vaøng,<br />
meàn goái muoán cho coù veûn vang.<br />
Nhö vaäy coù phaûi laø khoù khaên hay laø giaøu coù? Coù phaûi ñaày tôù Chuùa Kirixitoâ, hay laø con nhaø baù hoä?<br />
Taùnh ngöôøi ta voán hay baét chöôùc: khi moät ngöôøi laøm ñöôïc maø chaúng ai noùi chi, thì keû khaùc cuõng<br />
ñua tranh saém cho coù; nhö vaäy laàn hoài sinh thoùi quen maø chaúng coøn bieát aùi ngaïi.<br />
Song haún thaät laø ñeàu loãi ñöùc khoù khaên, laïi cuõng cheo leo cho mình maø chôù; vì keû hay muoán saém<br />
nhöõng ñoà voâ ích cho noåi hôn anh em nhö vaäy, thì hoaëc bôûi tính kieâu ngaïo muoán phoâ tröông hay laø<br />
bôûi ham söï theá gian muoán laøm ñaøy laøm toát. Keû queân ñöùc khoù khaên maø muoán ñeïp maét ngöôøi theá<br />
gian nhö vaäy, thì khoù cho khoûi laâm söï cheo leo.<br />
Vaäy con haõy giöõ mình veà ñaøng aáy; daàu cha meï giaøu sang phuù tuùc, con cuõng ñöøng saém chi laï khaùc<br />
anh em; moät phaûi nhôù mình ñaõ vaøo nhaø doøng cho ñaëng laøm toâi Ñ. C. G., laø cha keû khoù khaên, thì<br />
ñaày tôù chôù khaù hôn quan thaày.<br />
3. Cho daàu nhöõng cuûa con neân saém, neân duøng, thì con coøn phaûi giöõ mình cho khoûi loãi ñöùc khoù<br />
khaên. Vaäy con haõy giöõ loøng chôù ñeå cho noù dính beùn nhöõng cuûa con coù laøm chi; nhö lôøi Kinh thaùnh<br />
daïy raèng: Bay coù cuûa caûi, thì bay ñöøng ñeå loøng dính beùn noù laøm chi. Vaäy daàu aùo xoáng, meàn chieáu,<br />
saùch vôû hay laø vaät gì khaùc, thì con haõy coù noù nhö khoâng coù; noù maát noù coøn, noù laønh noù raùch, thì<br />
loøng con cuõng nhöõng nhöng voâ söï, ñöøng tieác, ñöøng buoàn, ñöøng chuùt gì naên næ keû ñaõ laáy, hoaëc ñaõ<br />
laøm hö cuûa con.<br />
OÂng thaùnh Inaxioâ daïy raèng: “Keû ôû trong nhaø doøng, trong nhaø Ñ. C. T., thì haõy duøng cuûa nhö töôïng<br />
buït kia: daàu caát laáy heát ñoà chuøa, daàu loät heát aùo noù ra, thì noù chaúng keâu, chaúng choáng traû, chaúng hoûi<br />
laïi, sao caát laáy aùo toâi, ñoà toâi?...” Vaäy con cuõng haõy duøng ñoà con, maëc aùo con nhö vaäy.<br />
OÂng thaùnh Augutinoâ noùi raèng: “Coù nhieàu laàn ñang khi ta coøn cuûa trong tay, thì ta chöa roõ ta coù<br />
loøng yeâu noù hay chaêng; song khi ngöôøi ta caát laáy, maø ta phaûi maát ñi, thì môùi bieát loøng ta theå naøo.”<br />
Vaäy con haõy taäp cho ñaëng baäc khoù khaên naày.<br />
Thuôû xöa caùc beà treân nhaø doøng muoán thöû cho bieát caùc thaày coù thaät loøng khoù khaên chaêng, thì quen<br />
daïy caùc thaày ñoåi phoøng, hay laø thaâu laáy ñoà caùc thaày quen duøng, hoaëc cuoán saùch, hoaëc maãu aûnh hay<br />
laø ñoà gì khaùc nhö vaäy, maø ai an loøng chaúng chuùt gì tieác noái trong loøng, thì laø daàu keû coù loøng khoù<br />
khaên thaät; nhöôïc baèng ai khi bò laøm vaäy maø trong loøng coù hôi buoàn, thì laø daáu roõ chöa coù loøng khoù<br />
khaên. Nay con haõy xeùt mình coi thöû ñaõ coù loøng theå naøo vôùi caùc vaät con duøng, caùc ñoà con coù.
64<br />
4. Sau heát coøn moät caùch naày phaïm ñeán ñöùc khoù khaên laém; laïi cuõng laøm cho anh em mang tieáng<br />
nöõa, laø lo laéng laøm lôïi cho nhaø doøng quaù leõ. Daàu con coù vieäc boån phaän phaûi lo cho coù cuûa chung<br />
trong nhaø; song con chôù lo caùch naøo toû daáu tham lam cuûa caûi theá gian, maø laøm nheï theå keû ôû trong<br />
nhaø Chuùa.<br />
ÔÙ con, haõy nhôù baäc mình phaûi lo tu nhôn tích ñöùc, chaúng phaûi lo tích baïc tích tieàn; nhaø doøng laø<br />
choán khaéc kyû tu thaân, chaúng phaûi laø hoäi laøm giaøu coù, ñöøng lo böôn chaûi vôùi theá gian cho ñaëng cuûa<br />
phuø vaân nôi theá taïm; moät phaûi ñua tranh cuøng caùc thaùnh maø laäp coâng tích ñöùc veà trôøi.<br />
OÂi! Thaät khoâng chi baát ñaùng cho baèng nghe keû ñaõ ñi tu maø coøn noùi vieäc tieàn taøi, ngoài khen vôùi<br />
nhau nhaø noï giaøu coù veûn vang, nhaø kia coù nhieàu tieàn nhieàu luùa. Phaûi chi khen raèng: nhaø noï soát<br />
saéng haún hoi, coù nhieàu ngöôøi xoâng muøi thôm nhôn ñöùc, khen nhö vaäy noõ phaûi hôn sao? Ta haõy suy<br />
laïi moät chuùt. Voán ta cuõng phaûi phuï nhau maø lo cho coù cuûa chung, ñeå nuoâi nhau cho maïnh xaùc maø<br />
vaùc laáy hoàn; song vieäc aáy laø vieäc baát ñaéc dó, chaúng phaûi laø chính vieäc ñaâu. Thoâi, thoâi, chaúng ñôïi daøi<br />
lôøi, theá thì ta cuõng taàng nghe noùi.<br />
AÂy baáy lôøi toùm taét cho ai naáy hieåu bieát phaûi giöõ ñöùc khoù khaên laøm sao, ñeå töø naày saáp ñi phaûi lo haõm<br />
caàm tính meâ tham cuûa caûi, ñöøng yeâu chuoäng vaät heøn theá gian: moät ñeå loøng trí thaûnh thôi maø<br />
chaêm lo tích cuûa thieâng lieâng veà trôøi, cho ngaøy sau ñaëng höôûng muoân ñôøi muoân kieáp.<br />
ÑIEÀU THÖÙ VIII<br />
Giaûng veà söï laøm thinh nín laëng<br />
Coù lôøi trong Kinh thaùnh raèng: Tao seõ ñem noù vaøo nôi <strong>than</strong>h vaéng vaø seõ noùi khoù vôùi loøng noù. Nôi<br />
khaùc laïi raèng: Nôi xoân xao thì Chuùa chaúng ngöï. Hai caâu aáy ñuû daïy cho con bieát söï laøm thinh nín<br />
laëng, thì raát coù ích, maø hay truyeän troø xoân xao thì raát ñoãi haïi. Trong caùc nhaø chung baát luaän phaàn<br />
ñôøi phaàn ñaïo, ñeàu phaûi coù luaät buoäc laøm thinh nín laëng giôø noï giôø kia. Kìa trong caùc traïi lính, trong<br />
caùc nhaø tröôøng, cuøng caùc choã ñoâng ngöôøi nhö vaäy, thì ñeàu coù luaät ñònh giôø phaûi nín laëng laøm<br />
thinh; baèng ai coù loãi phaïm luaät aáy, thì cuõng phaûi phaït naëng.<br />
AÂy keû caàm quyeàn cai quaûn, phaàn ñôøi coøn muoán buoäc giöõ söï nín laëng laøm thinh, ñeå cho trong nhaø<br />
khoûi xoân xao, cuøng cho keû beà döôùi ñaëng tu vaên luyeän voõ, hoïc nghieäp taäp ngheà. Bôûi ñoù thuôû xöa oâng<br />
Phitagora laø quaân töû ngoaïi ñaïo ñaõ ra luaät cho hoïc troø mình, phaûi laøm thinh nín laëng naêm naêm;<br />
ngöôøi baét noù laøm thinh laâu nhö vaäy, ñeå cho noù queân nhöõng tieáng sai, nhöõng chuyeän quaáy noù ñaõ<br />
quen noùi, haàu deã hoïc noùi nhöõng tieáng nhöõng chuyeän mình phaûi noùi.<br />
AÂy tröôøng phaàn ñôøi hoïc taäp chöõ nghóa vaên chöông coøn phaûi giöõ söï laøm thinh nín laëng nhaët nhieäm<br />
nhö vaäy, phöông chi trong caùc nhaø doøng nhaø phöôùc caøng phaûi giöõ söï nín laëng laøm thinh, cho ñaëng<br />
hoïc taäp ñaøng nhôn ñöùc cuøng khöû tröø caùc neát xaáu. Vaäy nay phaûi giaûng cho con hay, söï laøm thinh<br />
nín laëng, thaät laø moät phöông thaàn hieäu giuùp con ñi ñaøng nhôn ñöùc, cuøng giöõ con cho khoûi nhieàu<br />
toäi loãi laø theå naøo.<br />
1. OÂng thaùnh Ñiañoâchoâ noùi veà söï laøm thinh nín laëng, maø raèng: “Söï laøm thinh nín laëng thaät laø moät<br />
söï troïng laém, noù chaúng khaùc nhö theå meï sinh ra nhöõng yù töôûng raát khoân ngoan.” AÂy thaät nhö laøm<br />
vaäy; vì chöng khi ta giöõ mieäng laøm thinh, thì loøng trí ta ñöôïc <strong>than</strong>h laëng maø nghe tieáng Chuùa saùng<br />
soi, daïy veõ, giuïc baûo beà trong, ta caøng deã nhaéc loøng leân cuøng Chuùa, tai linh hoàn ta caøng roõ maø<br />
nghe Chuùa phaùn.
65<br />
Ví duï nhö taät ñieác phaàn xaùc, coù keû ñieác vì hö caùi gì trong loã tai, nhöng cuõng coù nhieàu ngöôøi ñieác<br />
vì nghe tieáng gì oàn aøo beà ngoaøi laøm cho long oùc ñieác tai; cuõng moät leõ aáy nhöõng chuyeän roän raøng<br />
phaàn ñôøi cuõng laøm cho tai linh hoàn laõng ñi, khoâng deã maø nghe Chuùa phaùn baûo beà trong. Laïi ví duï<br />
nhö hoïc troø ngoài nghe daïy, neáu bieát nín laëng laøm thinh, thì thaày daïy ñeàu chi hoaëc caét nghóa caâu<br />
naøo, thì hoïc troø cuõng deã nghe deã hieåu; nhöôïc baèng hoïc troø cöù laøm xoân xao roän raøng, thì caùc lôøi<br />
thaày daïy cuõng bay tan treân khí.<br />
Cuõng moät leõ aáy, neáu ta bieát giöõ mieäng laøm thinh, thì ta cuõng deã nghe lôøi Chuùa, vaø Chuùa caøng deã<br />
noùi khoù cuøng ta. Vì vaäy trong saùch Göông Phöôùc daïy raèng: “Trong khi laøm thinh nghæ laëng, thì linh<br />
hoàn soát saéng ñaëng taán ích, ñaëng hoïc bieát nhöõng ñeàu saâu nhieäm trong Kinh thaùnh, ñaëng gaëp maïch<br />
suoái luïy chaâu maø röûa mình moãi ñeâm cho saïch toäi tình, haàu caøng xa moïi cuoäc theá xoân xao, thì caøng<br />
thaân thieát cuøng Ñaáng sinh thaønh taïo hoùa.”<br />
AÂy söï giöõ mieäng laøm thinh giuùp ta ñaëng taán tôùi trong ñaøng nhôn ñöùc thì nhö vaäy; noù laøm cho ta<br />
ñaëng caàm loøng trí maø ôû cuøng Chuùa; laïi ñaëng Chuùa ôû cuøng ta, cuõng nhö nôi naøo xoân xao, thì Chuùa<br />
khoâng muoán ngöï ñoù. Caùc thaùnh quen ví linh hoàn soát saéng, laø nhö bình nöôùc soâi, hay laø ve thuoác<br />
thôm; bình nöôùc soâi maø ñaäy naép cho kyõ, thì noùng ñöôïc laâu; ve thuoác thôm ñoùng nuùt cho kín, thì<br />
cuõng thôm ñöôïc hoaøi. Nhöôïc baèng dôû naép, môû nuùt ra luoân thì thuoác cuõng bôùt thôm, nöôùc cuõng<br />
choùng nguoäi; cuõng moät leõ aáy keû bieát ñoùng mieäng laøm thinh, thì cuõng giöõ ñaëng loøng soát saéng laâu<br />
daøi, laïi cuõng giöõ troïn muøi thôm nhôn ñöùc.<br />
Vì vaäy caùc thaùnh <strong>Tu</strong> röøng xöa haèng giöõ söï laøm thinh nín laëng nhieäm nhaët laém: maø raøy trong caùc<br />
nhaø doøng cuõng vaäy, vì bieát söï aáy laø phöông raát thaàn hieäu giuùp keû ôû nhaø Ñ. C. T. ñaëng söï <strong>than</strong>h tònh<br />
maø ôû cuøng Chuùa vaø nghe tieáng Chuùa phaùn baûo beà trong vaø giöõ löûa soát saéng trong loøng.<br />
2. Söï giöõ mieäng laøm thinh chaúng nhöõng giuùp con ñi ñaøng nhôn ñöùc, laïi giöõ con cho khoûi sa phaïm<br />
nhieàu toäi loãi. Vì chöng xeùt maø coi, thì bieát bao nhieâu toäi loãi ta ñaõ phaïm bôûi mieäng löôõi maø ra, nhö<br />
toäi naên næ beà treân, noùi haønh anh em, khoe khoang mình, nhaïo cöôøi keû khaùc, noùi lôøi gieãu côït gieøm<br />
pha, noùi lôøi hai yù ba töù cuøng nhieàu toäi khaùc nhö vaäy, thì ñeàu bôûi mieäng löôõi maø ra; phaûi chi ta bieát<br />
ñoùng mieäng löôõi laïi, thì aét ñaõ khoûi nhöõng toäi theå aáy. OÂi! Mieäng löôõi nhöõng ngöôøi caâm, thì coù phöôùc<br />
laø döôøng naøo!<br />
Thieân haï quen noùi raèng: Naêng aên thì ñoùi, hay noùi thì sai, thaät quaû nhö vaäy. Maø saùch Göông Phöôùc<br />
cuõng daïy raèng: “Thaø laøm thinh thì deã hôn, chaúng thaø noùi maø giöõ cho khoûi sa lôøi.” Bôûi ñaâu maø anh<br />
em hay bieát chuyeän noï chuyeän kia ngoaøi ñôøi, maø laøm cho mình xao laõng? AÂu laø cuõng vì loã mieäng<br />
hay noùi vaø loã tai hay nghe. Bôûi ñaâu maø anh em sinh buoàn phieàn nhau nhieàu khi? AÂu laø cuõng vì tai<br />
hay nghe, mieäng hay noùi, maø ai bieát giöõ mieäng laøm thinh, thì khoûi ñöôïc nhöõng toäi theå aáy.<br />
Xeùt ñoù ñuû hieåu ai chaúng hay giöõ mieäng, thì chaúng nhöõng haïi cho mình, laïi cuõng haïi cho keû khaùc<br />
nöõa. Nhieàu keû cuõng muoán giöõ mieäng laøm thinh, song vì coù nhieàu ngöôøi khaùc chaúng hay giöõ luaät,<br />
ñeán hoûi han nhöõng chuyeän khoâng caàn, laøm cho ngöôøi kia cuõng loãi luaät, aáy laøm haïi cho nhau thì<br />
laøm vaäy. Laïi coù haïi ñaøng khaùc, vì noùi nhöõng chuyeän phaïm ñöùc yeâu ngöôøi, hay laø loãi söï neát na, laøm<br />
cho anh em phaûi nghe maø sinh toäi.<br />
Nhöõng ngöôøi hay noùi nhö vaäy, thì Saùch thaùnh keå cho laø ñöùa daïi maø raèng: Noùi nhieàu lôøi thì caøng<br />
gaëp söï daïi. OÂng thaùnh Gheâreâgorioâ giaûi lyù aáy maø raèng: “Keû hay noùi, tröôùc thì noùi lôøi laønh, roài sau<br />
noùi nhöõng lôøi voâ ích, ñoaïn noùi lôøi gieãu côït: roài ñeán lôøi sæ nhuïc, sau heát khi ñaõ noùi sa ñaø, thì hoaëc noùi
66<br />
theâm thaét hay laø pha nhöõng chuyeän theá gian; roài thì noùi ñeán chuyeän xaáu, chuyeän hay laøm haïi;<br />
tröôùc thì chuyeän heøn laët vaët, sau thì ñeán nhöõng chuyeän caû theå; tröôùc noùi chôi, sau noùi haønh.” AÁy<br />
cuõng vì khoâng bieát giöõ mieäng, aáy hay noùi thì sinh noùi daïi nhö vaäy.<br />
Caùc thaùnh ví loã mieäng ngöôøi ta laø nhö caùi bình: heã caùi bình maø môû naép hoaøi, khoâng ñaäy cho kín,<br />
thì laø daáu bình aáy chaúng ñöïng cuûa gì quyù ôû trong; cuõng moät leõ aáy ngöôøi ta hay hôû mieäng, laø daáu keû<br />
chaúng coù söï gì quyù, söï gì khoân ôû trong loøng trong trí.<br />
Vaäy con muoán giöõ ñöùc khoân ngoan cuøng giöõ loøng soát saéng, thì haõy giöõ söï laøm thinh nín laëng.<br />
Chaúng nhöõng trong nhaø buoäc phaûi nín laëng laøm thinh: laïi daãu giôø neân noùi chuyeän, thì con cuõng<br />
phaûi giöõ mieäng cho laém, ñöøng voäi noùi, chôù giaø lôøi. Haõy nhôù lôøi oâng thaùnh Giacoâbeâ toâng ñoà daïy<br />
raèng: Ai naáy haõy mau nghe, maø chaäm noùi. Nôi khaùc oâng thaùnh aáy laïi raèng: Ai nghó mình laø ngöôøi<br />
nhaø doøng nhaø Ñ. C. T., maø chaúng haõm caàm mieäng löôõi, thì keû aáy laàm laïc laém.<br />
Bôûi ñoù con muoán neân xöùng ñaùng keû ôû nhaø Ñ. C. T. vaø muoán neân troïn laønh, thì haõy haõm caàm<br />
mieäng löôõi, chôù heà sa loãi trong lôøi noùi, hoaëc vì noùi khi phaûi laøm thinh, hay laø noùi nhöõng lôøi chaúng<br />
ñaùng, hoaëc noùi cung caùch chaúng neân, nhöõng ñeàu chaúng haïp, aáy laø sai lôøi lôõ mieäng: lôõ chôn coøn<br />
göôïng ñöôïc, lôõ mieäng naøo göôïng ñöôïc sao?<br />
ÑOAÏN THÖÙ BAÛY<br />
Giaûng veà moät ít nhôn ñöùc khaùc nöõa<br />
Trong ñoaïn tröôùc naày ta ñaõ giaûng veà maáy nhôn ñöùc rieâng keû ôû nhaø doøng nhaø phöôùc, laø ñöùc saïch seõ,<br />
ñöùc vaâng lôøi, ñöùc khoù khaên cuøng söï giöõ neát na vaø laøm thinh nín laëng; cuõng coù nhieàu nhôn ñöcù<br />
cuøng nhieàu vieäc laønh khaùc con cuõng phaûi lo taäp cho thaønh, laøm cho neân. Vì chöng con vaøo nhaø Ñ.<br />
C. T. cho ñaëng tu ñöùc laäp coâng neân ngöôøi troïn laønh; maø cho ñaëng nhö vaäy, thì chaúng nhöõng phaûi<br />
giöõ nhôn ñöùc rieâng cuøng laøm vieäc laønh rieâng theo ñaáng baäc mình maø thoâi, laïi coøn phaûi giöõ nhöõng<br />
nhôn ñöùc cuøng nhöõng vieäc laønh chung nhö thieân haï. Vaû phaûi giöõ, phaûi laøm caùch troïn laønh hôn boån<br />
ñaïo ngoaøi theá gian, thì môùi xöùng keû ôû nhaø Ñ. C. T..<br />
Thuôû xöa Ñ. C. G. phaùn cuøng caùc thaùnh Toâng ñoà raèng: Neáu bay chaúng nhôn ñöùc troïn laønh hôn<br />
quaân Pharisieâu, thì bay chaúng ñaëng vaøo nöôùc thieân ñaøng. Nay Chuùa cuõng phaùn cuøng con nhö vaäy<br />
raèng: Neáu con chaúng nhôn ñöùc troïn laønh hôn boån ñaïo ngoaøi theá gian, thì con chaúng xöùng ôû nhaø<br />
Tao, vaø sau cuõng chaúng ñaùng vaøo nöôùc thieân ñaøng.<br />
Vì vaäy con phaûi ra söùc taäp luyeän cho ñaëng nhieàu nhôn ñöùc vaø laøm nhieàu vieäc laønh hôn keû ôû ngoaøi<br />
ñôøi, laïi phaûi taäp phaûi laøm cho troïn laønh hôn nöõa. Bôûi ñoù trong ñoaïn naày seõ daïy rieâng veà moät ít<br />
nhôn ñöùc cuøng chæ moät ít vieäc laønh con phaûi taäp phaûi laøm cho hôn caùc boån ñaïo ngoaøi theá gian.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Giaûng veà nhôn ñöùc tin<br />
Coù lôøi trong Kinh thaùnh daïy raèng: Khoâng coù nhôn ñöùc tin, thì chaúng coù leõ ñeïp loøng Ñ. C. T. ñaëng.<br />
Vaäy ñöùc tin laø nguoàn cuøng laø coäi reã moïi söï laønh vaø laø caên nguyeân phaàn roãi; vì khoâng coù ñöùc tin, aét<br />
chaúng coù leõ ñeïp loøng Chuùa, thì coù theå naøo maø ñöôïc roãi linh hoàn, coù leõ naøo maø laøm ñöôïc moät vieäc gì<br />
laønh? Bôûi ñoù oâng thaùnh Augutinoâ noùi raèng: “Ñöùc tin laø coäi reã söï phöôùc ñöùc, laø ñaàu söï thaùnh, moïi söï<br />
phöôùc ñöùc, thì nguyeân bôûi ñoù maø ra.” Coâng luaän thaønh Tridentoâ cuõng daïy raèng: “Ñöùc tin laø caên
67<br />
nguyeân phaàn roãi loaøi ngöôøi, laø neàn cuøng laø coâi reã moïi söï nhôn chính; vì khoâng ñöùc tin thì khoâng<br />
leõ ñeïp long Chuùa vaø cuõng khoâng hieäp vaày moät hoäi cuøng keû laøm con Chuùa ñaëng.<br />
Vaäy neáu moïi ngöôøi muoán roãi linh hoàn, muoán neân nhôn ñöùc, muoán neân thaùnh, muoán hieäp vaày moät<br />
hoäi cuøng keû laøm con caùi Ñ. C. T., thì phaûi coù ñöùc tin; phöông chi con laø keû muoán ñi ñaøng nhôn ñöùc<br />
troïn laønh, thì caøng phaûi coù ñöùc tin laø theå naøo.<br />
Coù khi con noùi raèng: Toâi laø ngöôøi coù ñaïo, leõ naøo maø toâi khoâng coù ñöùc tin. Phaûi, con laø ngöôøi coù ñaïo,<br />
cuõng coù ñöùc tin, haèng ngaøy con cuõng coù ñoïc kinh Tin kính, kinh Tin thaät nhieàu laàn: song con neân<br />
sôï e ñöùc tin con chöa ñaùng keå laø ñöùc tin tuyeàn veïn, ñöùc tin haún hoi. Vaäy phaûi coù ñöùc tin theå naøo<br />
cho ñaùng goïi laø ñöùc tin tuyeàn veïn haún hoi? Muoán coù ñöùc tin ñaëng tuyeàn veïn haún hoi, thì phaûi tin<br />
cho thaät thaø, chaéc chaén cuøng soáng theo ñöùc tin.<br />
1. Coù lôøi oâng Tertullianoâ daïy raèng: “Ñaõ coù Ñ. C. G. phaùn truyeàn, thì ta chaúng phaûi xeùt xuùc, ñaõ coù<br />
trong Evang daïy veõ, ta chaúng coøn phaûi truy taàm.” AÁy laø lôøi daïy ta phaûi coù ñöùc tin thaät thaø, chaúng<br />
neân xeùt caên do söï lyù; heã ñaõ chaéc lôøi aáy Chuùa ñaõ phaùn cuøng Hoäi thaùnh ñaõ chæ truyeàn, thì phaûi laáy<br />
loøng thaät thaø maø tin. OÂng thaùnh Augutinoâ laø ñaáng raát thoâng <strong>minh</strong> thöôïng trí ñaõ noùi raèng: “Neáu<br />
vieäc Chuùa laøm maø trí khoân loaøi ngöôøi hieåu ñaëng, thì chaúng coøn goïi laø aùo dieäu nöõa; neáu trí khoân<br />
hieåu ñaëng thì môùi tin, aét ñöùc tin chaúng coù coâng nghieäp gì.”<br />
Vaäy con laáy ñöùc tin thaät thaø maø tin moïi ñeàu trong ñaïo thaùnh daïy, moïi lôøi cheùp trong Evang, daãu<br />
nhöõng söï quaù trí khoân, suy chaúng thaáu, hay laø trí yù xaùc thòt laøm chaúng kham, thì con cuõng phaûi<br />
tin: vì chöng ñöùc tin, thì laø bôûi ôn Chuùa, maø coù ôn Chuùa, thì con laøm noåi moïi vieäc con tin.<br />
Daàu con nghe khuyeân daïy nhöõng vieäc quaù söùc con, thì con haõy tin, aét con seõ laøm ñaëng nhö lôøi<br />
Chuùa ñaõ phaùn: Ai coù ñöùc tin baèng hoät caûi maø thoâi, thì cuõng noùi ñaëng moät tieáng vôùi hoøn nuùi cho noù<br />
dôøi ra ngoaøi bieån. Laïi nhö lôøi oâng thaùnh Phaoloâ daïy: Keû coù ñöùc tin thì chi laøm cuõng ñöôïc. Vaäy con<br />
haõy laáy loøng thaät thaø nhö con nít maø tin moãi ñeàu Chuùa daïy, moãi vieäc Chuùa truyeàn, aét Chuùa seõ ban<br />
ôn cho con laøm noåi nhöõng vieäc quaù söùc töï nhieân con.<br />
2. Ñöùc tin phaûi thaät thaø maø thoâi cuõng chöa ñuû, coøn phaûi chaéc chaén vöõng vaøng nöõa. Ñaõ hay raèng<br />
con phaûi laáy loøng thaät thaø nhö con nít, song ñöøng theo tính nheï daï nhö noù, nghóa laø ñöøng hôõi hôø<br />
bieán caûi, raøy theå noï, mai theå kia. Khi ñöôïc ôn Chuùa an uûi beà trong, thì ñöùc tin coøn töôi taén, ñeán khi<br />
laâm chöôùc caùm doã gì, lieàn xeàu meáu ñöùc tin.<br />
AÂy laø tin khoâng vöõng vaøng chaéc chaén, aáy laø nhö caây saäy caây lau. Xöa ñaõ coù nhieàu keû tin ñaïo thaùnh<br />
maø cam loøng chòu baét bôù vì ñöùc tin; song ñeán khi ra tröôùc toøa hình, lieàn thaát kinh maø choái ñaïo; aáy<br />
laø nhöõng keû coù ñöùc tin maø khoâng vöõng vaøng; aáy laø keû Ñ. C. G. ñaõ phaùn trong Evang, noù laø hoät<br />
gioáng gieo treân ñaù, chaúng coù reã, noù tin moät luùc taïm thôøi, ñeùn khi laâm côn caùm doã, noù lieàn rôøi khoûi<br />
ñöùc tin. Ñöùc tin nhö vaäy thì chaúng troâng sinh hoa keát quaû gì ñaëng.<br />
Nhieàu keû xöng mình coù ñöùc tin, song ñeán khi gaëp söï gian nan, lieàn hoùa ra nhö ngöôøi voâ ñaïo. Vaøng<br />
kia boû vaøo löûa maø thoeùt môùi hay vaøng giaû vaøng roøng; ñöùc tin cuõng vaäy coù söï gian nan thöû luyeän, thì<br />
môùi roõ thaät coù ñöùc tin hay chaêng. Con tin coù thieân ñaøng, coù hoûa nguïc, con tin ñaøng nhôn ñöùc, neûo<br />
troïn laønh, thì ñöa con leân choán thieân ñaøng, maø toäi loãi cuøng tính hö neát xaáu, thì laøm cho con phaûi<br />
sa vaøo hoûa nguïc; song khi laâm phaûi söï gì traùi yù thong dong, hay laø ñeïp tình xaùc thòt, con lieàn thaùo<br />
thöù, chaúng bieát caàm mình, thì aáy laø ñöùc tin chaúng vöõng.
68<br />
Ñaøng nhôn ñöùc, neûo troïn laønh thaät laø gay go, naêng gaëp nhieàu ñeàu hieåm trôû, neáu ñöùc tin chaúng<br />
vöõng vaøng, thì khoâng phöông toan lieäu. Vaäy con haõy lo caàm giöõ ñöùc tin vöõng vaøng trong moïi söï,<br />
nhöùt laø khi phaûi söï gian nan, laâm côn caùm doã, phaûi laáy ñöùc tin laøm baùnh laùi maø baùt caïy giöõa phong<br />
ba, môùi troâng vaøo cöûa bình an voâ söï.<br />
3. Keû coù ñöùc tin thaät thaø chaéc chaén, thì laïi soáng theo ñöùc tin, ñeå chöùng ñöùc tin mình thaät thaø<br />
chaéc chaén, cuõng laø ñöùc tin hay maùy ñoäng maø laøm vieäc, chaúng phaûi laø ñöùc tin cheát, ñöùc tin ôû<br />
nhöng. Ñöùc tin ví nhö nöôùc soâi trong loø maùy, heã noù caøng noùng, caøng coù nhieàu hôi, thì caøng laøm<br />
cho maùy ñoäng maïnh. Cuõng moät leõ aáy, neáu con coù ñöùc tin, thì phaûi soáng theo ñöùc tin, laøm vieäc theo<br />
ñöùc tin. OÂng thaùnh Giacoâbeâ toâng ñoà daïy raèng: Ñöùc tin maø khoâng coù vieäc laøm, thì haún thaät laø ñöùc<br />
tin cheát.<br />
Vaäy ñöùc tin cheát thì laøm ích gì ñöôïc, cuõng nhö xaùc cheát, thì ñaõ khoâng ích laïi theâm haïi. Cuõng<br />
moät leõ aáy keû coù loøng tin, maø chaúng laøm vieäc theo ñöùc tin thì chaúng nhöõng khoâng ñaëng roãi, laïi<br />
theâm mang toäi, vì tin maø chaúng giöõ. Vaû keû tin nhö vaäy, thì cuõng xaáu hôn ma quyû nöõa, vì chöng<br />
nhö lôøi oâng thaùnh Giacoâbeâ daïy: Ma quyû noù tin, maø noù cuõng bieát run sôï, maø keû chaúng aên ôû theo<br />
ñöùc tin, thì chaúng bieát run sôï gì soát. Tin coù Chuùa ôû tröôùc maët, maø chaúng ngaïi phaïm toäi xaáu xa<br />
tröôùc maët Ngöôøi; tin keû phaïm toäi troïng, thì sa hoûa nguïc, maø cuõng lieàu mình phaïm toäi troïng, aáy laø<br />
tin maø chaúng bieát run sôï, cho neân thaät laø xaáu hôn ma quyû maø chôù.<br />
Sau nöõa keû xöng mình tin maø aên ôû traùi nghòch ñöùc tin, thì khoù maø tin raèng: Noù coù ñöùc tin; vì nhö<br />
lôøi oâng thaùnh Augutinoâ daïy: “Keû maø tin haún hoi, thì khoù maø ôû quaáy quaù. Bôûi ñoù keû aên ôû quaáy quaù,<br />
thì laø daáu noù chaúng tin haún hoi.” OÂng thaùnh aáy laïi raèng: “Keû laøm vieäc maø toû ra söï mình tin, thì aây<br />
laø keû coù loøng tin thaät maø chôù.”<br />
Vaäy ôù con, con muoán laøm chöùng mình coù ñöùc tin, muoán cho ngöôøi ta tin thaät con laø ngöôøi giaùo<br />
höõu, keû ôû nhaø Ñ. C. T., thì haõy laáy vieäc laøm maø toû ra ñeàu aáy: moät boä aùo Ñöùc Baø maëc trong mình,<br />
moät traøng chuoãi mang nôi coå, thì chöa ñuû maø toû ñöùc tin ñaâu. Haõy ra söùc laáy vieäc laønh phöôùc ñöùc<br />
maø laøm cho ôn keâu goïi ñaëng chaéc chaén, thì môùi ñaùng keå laø keû coù ñöùc tin maø chôù. Lôøi Kinh thaùnh<br />
noùi keû laønh soáng theo ñöùc tin, thì nhö vaäy.<br />
Vì vaäy con haõy tin cho thaät thaø chaéc chaén, cuøng laáy ñöùc tin laøm meïo möïc caùc vieäc con laøm. Trong<br />
caùc ñeàu boái roái nghi nan, trong nhöõng côn ngaët ngheøo nguy hieåm, thì haõy chieáu theo ñöùc tin maø<br />
xeùt, ñöøng luaän theo xaùc thòt, theo lyù theá gian. Ví duï: con phaûi ngöôøi naøo trong anh em vu vaï cho<br />
con moät ñeàu oan öùc laém, theo leõ xaùc thòt, theo lyù theá gian thì con muoán ñoøi choái hay laø kieän boïng,<br />
laøm sao cho ñaõ nö, hay laø veà theá gian cho khuaát maét. Song leõ ñöùc tin daïy con haõy ôû an loøng, ñeå<br />
maëc thaùnh yù Chuùa khoân ngoan ñònh lieäu; maø heã con cöù theo ñöùc tin laøm meïo möïc cho con trong<br />
moïi vieäc con laøm, thì con haèng ñaëng bình an trong linh hoàn vaø chaày kíp con seõ thaáy ñöùc tin aáy<br />
chaúng nhöõng laøm cho con ñöôïc ñaày coâng ñöùc daønh ñeå ñôøi sau; laïi ñôøi nay cuõng ñaëng vinh danh<br />
tröôùc maët thieân haï maø chôù.<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Giaûng veà nhôn ñöùc caäy<br />
Nhôn ñöùc caäy nguyeân cuõng bôûi nhôn ñöùc tin maø ra, bôûi ñoù neân thieân haï quen noùi tieáng ñoâi maø<br />
raèng: tin caäy. Heã con tin Ñ. C. T. pheùp taéc voâ cuøng loøng laønh voâ löôïng, thì töï nhieân con sinh loøng<br />
troâng caäy Chuùa. Vì vaäy ñaõ giaûng veà ñöùc tin thì cuõng tieáp theo moät baøi veà ñöùc caäy, cho con ñaëng
69<br />
caàm mình khoûi truøng trieàn giöõa phong ba theá tuïc. Ta ôû theá gian nhö ghe kia chaïy giöõa vôøi, ñöùc<br />
tin nhö baùnh laùi, ñöùc caäy tôï moùc neo, phaûi coù caû hai môùi bôùt sôï phong ba doâng toá.<br />
Nay con haõy nghe cho bieát ñöùc caäy laø laøm sao, ñeå haèng naém giöõ cho troïn veïn. Vaäy ñöùc caäy laøm cho<br />
ta laáy loøng maïnh meõ vöõng vaøng maø troâng öôùc nhöõng söï laønh phaàn hoàn phaàn xaùc bôûi Ñ. C. T., vì<br />
Ngöôøi ñaõ phaùn höùa chaúng coù sai lôøi. Xeùt nhöõng lôøi aáy ñuû roõ con phaûi troâng caäy nôi ai, troâng caäy<br />
nhöõng söï gì vaø phaûi troâng caäy vì laøm sao.<br />
1. Coù lôøi trong Kinh thaùnh daïy raèng: Moïi söï gì con troâng caäy, thì haõy troâng caäy trong Chuùa.<br />
Laïi coù lôøi khaùc: Khoán cho keû troâng caäy loaøi ngöôøi, hay laø troâng caäy xaùc thòt mình laøm caùnh tay ñôõ<br />
mình, maø loøng thì caùch lìa khoûi Chuùa. Vaäy chæ coù moät Chuùa vaø nhöõng ñaáng Chuùa ñaõ ban quyeàn<br />
pheùp rieâng, nhö raát thaùnh Ñöùc Meï hay laø caùc thaùnh, thì coù pheùp coù taøi baøu chöõa con maø thoâi.<br />
Neáu con troâng caäy thaàn theá ngöôøi naøo theá gian, troâng caäy trí taøi, söùc löïc cuûa caûi, thì con luoán<br />
coâng voâ ích. Ví nhö khi ai laáy caùi gaäy, maø ñôõ mình, neáu caùi gaäy khoâng chaéc, thì caøng cheo leo maø<br />
chôù. Cuõng moät leõ aáy ngöôøi ñôøi, cuûa taïm söùc heøn con laø nhö caây saäy caây lau, neáu con troâng caäy noù,<br />
thì con seõ phaûi cheo leo maø chôù. Lôøi Kinh thaùnh raèng: Loaøi ngöôøi ví theå coû khoâ, vinh ba phuù quyù<br />
nhö hoa choùng taøn; vaäy ai troâng caäy noù, thì naøo ñöôïc ích gì? Vì vaäy neân oâng thaùnh Augutinoâ daïy<br />
raèng: “Loaøi ngöôøi laáp lôûng, neáu toâi troâng caäy loaøi ngöôøi, thì söï troâng caäy toâi cuõng laáp lôûng; nhöng<br />
maø toâi troâng caäy Chuùa thì toâi chaúng heà yeáu söùc.”<br />
Vaäy ôù con, con haõy troâng caäy Chuùa, thì con haèng ñaëng bình an khoûi sôï, daàu moïi ngöôøi ñeàu cheâ boû<br />
con, thì con cuõng chôù khaù sôøn loøng. Khi ngöôøi theá gian kình baïc töø raûy con, chaúng thöông giuùp<br />
con, maø con sôøn loøng phieàn daï, aáy laø daáu con troâng caäy ngöôøi ta quaù. Khi con thaáy mình keùm taøi ít<br />
cuûa maø laáy laøm buoàn, aáy laø daáu con troâng caäy trí taøi cuûa caûi. Keû vöõng loøng troâng caäy Chuùa, daàu<br />
ñöôïc söï may maén, hay laø laâm phaûi söï gian nan, thì loøng vaãn cöù bình an chaúng ñoäng, vì troâng chaéc<br />
Chuùa chaúng boû keû caäy troâng.<br />
Vua thaùnh Ñavit <strong>than</strong> cuøng Chuùa raèng: Laïy Chuùa, toâi troâng caäy Chuùa, thì toâi chaúng heà hoå<br />
theïn. Haûn thaät nhö vaäy, vì keû troâng caäy Chuùa, daàu quyû hoûa nguïc hieäp nhau cuõng chaúng laøm haïi<br />
ñaëng, daàu caû theá gian khinh phieâu, thì cuõng chaúng phaûi nao. Ví nhö caây khoâ coù loøng troâng caäy, thì<br />
noù cuõng laïi xanh töôi, keû laâm traêm beà khoå sôû maø coù loøng caäy troâng, thì söï khoå sôû seõ trôû neân söï hyû<br />
hoan, cheùn ñaéng cay seõ hoùa neân ñoà myõ vò. Bôûi ñoù con haõy vöõng vaøng troâng caäy Chuùa, thì seõ ñaëng<br />
an loøng, chaúng heà hoå theïn.<br />
2. Ñaõ hay raèng con phaûi troâng caäy Chuùa, song con phaûi troâng caäy Chuùa trong nhöõng söï gì? Coù<br />
lôøi oâng thaùnh Pheâroâ daïy raèng: Moïi ñeàu anh em lo laéng, thì haõy phuù maëc thaùnh yù Ñ. C. T., vì<br />
Ngöôøi haèng lo lieäu cho anh em. Lôøi aáy chæ toû moïi vieäc xaùc hoàn ta ñeàu phaûi troâng caäy Chuùa lo cho,<br />
daàu côm aên, aùo maëc, daàu nhöõng vaät thöôøng duøng, thì cuõng haõy troâng caäy ôû nôi Chuùa; daàu caùc ôn<br />
thieâng lieâng, daàu söùc thaàn löïc, thì cuõng haõy troâng caäy bôûi nôi Chuùa.<br />
Ta muoán ñi ñaøng nhôn ñöùc troïn laønh, muoán laøm vieäc gì laønh, thì haõy troâng caäy Chuùa, muoán thaéng<br />
chöôùc ma quyû, muoán chöøa tính xaáu neát hö, thì cuõng haõy caäy söùc Chuùa. Muoán giaûi côn phieàn<br />
muoän, muoán giaûi söï aâu lo, muoán ñaëng söï an nhaøn, muoán qua côn hoaïn naïn, thì cuõng haõy troâng<br />
caäy Chuùa.<br />
Taét moät lôøi traêm vieäc gì ta cuõng haõy nöông döïa döôùi caùnh tay Chuùa. Neáu ta caàu cöùu cuøng ai vieäc gì,<br />
maø chaúng caäy pheùp Chuùa, thì ta seõ luoáng coâng voâ ích. Ta laøm vieäc gì chæ caäy söùc mình maø chaúng
70<br />
caäy söùc Chuùa, thì vieäc cuõng ra baát thaønh; daàu vieäc lôùn lao, daàu ñeàu nhoû moïn, thì cuõng phaûi nhôø<br />
pheùp Chuùa môùi neân.<br />
Vaäy neáu khoâng troâng caäy Chuùa giuùp mình trong moïi vieäc, thì chaúng coù moät vieäc naøo neân thaät;<br />
baèng cöù vöõng loøng troâng caäy Chuùa, thì moïi ôn laønh hoàn xaùc Chuùa seõ ban cho heát vaø trong moïi vieäc<br />
Ngöôøi seõ giuùp ta hoaøn thaønh. Nhö lôøi oâng thaùnh Augutinoâ raèng: “Keû coù ñaïo, keû laøm toâi Ñ. C. T. vaø<br />
aùi moä caù vieäc laønh maø con töôûng keû aáy thieáu söï gì sao?” Vaäy ai heát loøng troâng caäy Chuùa maø chaêm<br />
lo laøm vieäc Chuùa cuøng vaâng theo yù Chuùa trong moïi söï, thì chaúng heà thieáu söï gì, vì Chuùa haèng roäng<br />
ban cho keû caäy troâng.<br />
Vaäy ôù con, khi con thieáu thoán söï gì, baát luaän laø vieäc hoàn xaùc, khi con phaûi phieàn muoän söï gì baát<br />
caâu laø troïng heøn, thì con haõy laáy loøng caäy troâng maø chaïy ñeán cuøng Chuùa, aét laø con seõ ñöôïc an uûi<br />
maø chôù.<br />
3. Vì chöng Chuùa raát pheùp taéc, raát nhôn töø, coù quyeàn ban cho con söï con troâng, cuøng saün loøng giuùp<br />
con nhö tình con nguyeän. Con troâng caäy ngöôøi theá gian, maø coù nhieàu vieäc ngöôøi theá gian laøm<br />
chaúng ñaëng, daàu noù muoán giuùp con heát söùc, song vì noù baát löïc, thì söï con troâng cuõng hoùa ra voâ loái.<br />
Maø Ñ. C. T. laø ñaáng pheùp taéc voâ cuøng, söï gì Ngöôøi muoán, thì Ngöôøi laøm ñöôïc.<br />
Vì vaäy coù lôøi oâng thaùnh Phaoloâ noùi raèng: Neáu coù Ngöôøi ñôõ beânh toâi, thì toâi laøm ñöôïc moïi söï.<br />
Caùc thaùnh xöa coù nhieàu ñaáng laøm nhöõng vieäc caû theå, ñi ñaøng nhôn ñöùc caùch phi thöôøng, vì vöõng<br />
loøng troâng caäy Ñaáng coù pheùp taéc.<br />
Vaäy vì moät lyù Chuùa laø ñaáng coù pheùp taéc, thì ñuû leõ cho con phaûi ñem loøng troâng caäy Ngöôøi; laïi<br />
theâm vì Ngöôøi coù loøng laønh voâ cuøng ñaõ höùa ban ôn cho nhöõng ngöôøi caäy troâng. Coù lôøi oâng<br />
Teârtullianoâ raèng: “Chaúng coù ai nhôn töø baèng Ngöôøi, chaúng coù ai laøm cha raát nhôn laønh nhö<br />
Ngöôøi.” Laïi coù lôøi Tieân tri Gieâreâmia raèng: Chuùa loøng laønh cuøng nhöõng ngöôøi caäy troâng vaø vôùi<br />
nhöõng linh hoàn tìm Chuùa. Vaäy con haõy heát loøng troâng caäy Chuùa, daàu con toäi loãi chaúng ñaùng Chuùa<br />
thöông; song vì Ngöôøi loøng laønh voâ löôïng thì con haõy heát daï caäy troâng.<br />
Khi con laâm phaûi söï gì phieàn chí, laøm cho muoán boû nhaø Chuùa maø veà theá gian, thì haõy hoài taâm<br />
kíp chaïy ñeán cuøng Chuùa phuù thaùc moïi söï trong tay Ngöôøi, maø <strong>than</strong> thôû cuøng Ngöôøi raèng: Chuùa laø<br />
Ñaáng laøm cho toâi ñaëng vöõng, laø choán toâi nöông caäy, toâi seõ troâng caäy Ngöôøi, thì Ngöôøi seõ cöùu laáy<br />
toâi. Ai boû Chuùa maø troâng caäy theá gian, thì seõ hö maát maø chôù.<br />
ÑIEÀU THÖÙ III<br />
Giaûng veà nhôn ñöùc kính meán<br />
Coù lôøi oâng thaùnh Phaoloâ daïy raèng: Baây giôø coù ba ñöùc: laø ñöùc tin, ñöùc caäy, ñöùc kính meán, aáy laø<br />
ba nhôn ñöùc; song trong ba ñöùc aáy thì ñöùc kính meán troåi hôn. Vaäy ñaõ noùi veà hai nhôn ñöùc kia thì<br />
cuõng phaûi daïy veà ñöùc kính meán; ñaõ hoïc tin caäy Chuùa, thì cuõng phaûi bieát kính meán Ngöôøi; vì tin maø<br />
khoâng kính meán, thì cuõng nhö ma quyû tin coù Ñ. C. T.. Caäy maø chaúng yeâu ñöông, thì cuõng nhö phuø<br />
thuûy caäy nhôø ma quyû. Nay ta tin caäy Chuùa, maø khoâng coù loøng meán Chuùa, thì nhö ma quyû hay laø<br />
phuø thuûy maø chôù. Vaäy nay con haõy nghe cho bieát ñöùc kính meán troïng voïng vaø caàn kíp laø theå naøo,<br />
vaø haõy hoïc cho bieát phaûi kính meán Chuùa laøm sao.<br />
1. Söï yeâu thöông thì laøm cho ngöôøi ta keát hieäp cuøng nhau, maø hai beân caøng thöông nhau chí<br />
thieát, thì loøng haèng keát hieäp cuøng nhau beàn chaët. Nhö xöa Ñavid vaø Gionatha yeâu nhau, thì Kinh
71<br />
thaùnh cheùp laïi raèng: Ñavid vaø Gionatha laø hai linh hoàn maø ñaõ ra nhö dính laïi moät. Vaäy ñöùc<br />
kính meán cuõng laøm cho linh hoàn ta keát hieäp cuøng Chuùa, maø ta caøng thieát tha kính meán, thì caøng<br />
keát hieäp cuøng Chuùa chí thieát hôn. AÁy ñöùc kính meán troïng voïng laø theå naøo, vì noù laøm cho ta neân<br />
troïng voïng. Coù lôøi Ñaáng khoân ngoan kia noùi raèng: “Söï yeâu meán noù ôû giöõa nhöõng keû baèng nhau,<br />
hay laø noù laøm cho ngöôøi ta ra baèng nhau.”<br />
Vaäy loaøi ngöôøi vôùi Chuùa trôøi ñaát, thì chaúng coù leõ baèng nhau ñöôïc, song söï ta kính meán Chuùa vaø<br />
söï Chuùa thöông ta, thì laøm cho ta thaân caän cuøng Chuùa vaø Chuùa ñeán ngöï cuøng ta nhö baïn thieát yeáu<br />
vaäy. Nhö lôøi Ñ. C. G. ñaõ phaùn höùa raèng: Ai yeâu meán Tao, thì seõ ñaëng Cha Tao thöông, vaø Tao seõ<br />
thöông noù vaø seõ toû mình Tao cho noù, Tao seõ ñeán cuøng noù vaø ôû cuøng noù. AÂy naøo coù chi troïng voïng<br />
cho baèng ñöùc kính meán sao? Ñöùc kính meán laøm cho ta neân keû nghóa thieát cuøng Ñ. C. T., neân nhö<br />
toaø cho Chuùa ngöï, laøm cho ta ñaëng keát hieäp cuøng Chuùa ñôøi naày vaø ñôøi sau treân nöôùc thieân ñaøng.<br />
Ñöùc kính meán laø ñöùc troïng, vì noù laøm cho ta ñöôïc nhieàu söï laønh keå chaúng xieát. Trong Kinh<br />
thaùnh chæ veà ñöùc kính meán raèng: Moïi söï laønh luoân ñeán cho toâi laøm moät cuøng noù. Vaäy neáu toâi coù<br />
loøng meán Chuùa, thì toâi seõ ñöôïc moïi söï laønh, ñeàu aáy khoâng laï, vì heã yeâu nhau, thì chi cuõng khoâng<br />
tieác; toâi meán Chuùa, Chuùa thöông toâi, naøo Chuùa coù tieác söï gì cuøng toâi sao? Caùc ôn thieâng lieâng phaàn<br />
linh hoàn cuøng moïi söï laønh phaàn xaùc, thì coù leõ naøo Chuùa ñeå cho keû mình yeâu meán phaûi thoán thieáu<br />
sao.<br />
Vaäy ôù con, con muoán söï gì troïng, muoán troâng söï gì laønh, thì haõy meán Chuùa; meán Chuùa cho ñöôïc<br />
thì ñuû roài, moïi söï laønh, moïi ôn troïng seõ duoàng theo ñoù maø ñeán; daàu vaøng baïc ngoïc ngaø saùnh cuøng<br />
ñöùc kính meán, thì cuõng ra nhö caùt nhö tro vaäy.<br />
2. Ñöùc kính meán chaúng nhöõng laø troïng, laïi cuõng laø ñöùc raát caàn kíp. OÂng thaùnh Phaoloâ trong thô<br />
gôûi cho boån ñaïo thaønh Coârinthoâ, thì ngöôøi noùi raèng: Daàu thaày noùi ñaëng tieáng caùc thieân thaàn, tieáng<br />
muoân daân thieân haï, ñöôïc noùi tieân tri, ñöôïc hieåu nhöõng söï maàu nhieäm... maø thaày khoâng coù ñöùc<br />
meán Chuùa, thì cuõng noõ ñaëng ích gì? Lôøi thaày giaûng daïy hoùa ra nhö tieáng maõ la keâu maø thoâi.<br />
Trong Kinh thaùnh coù lôøi raèng: Ai chaúng yeâu meán, thì ôû trong söï cheát; cho neân chaúng coù ñöùc kính<br />
meán, thì ví nhö cheát vaäy. Linh hoàn laøm cho xaùc ñöôïc soáng, maø ñöùc kính meán laø söï soáng linh hoàn;<br />
vaäy linh hoàn chaúng kính meán Chuùa, thì nhö cheát vaäy. Ví nhö xaùc cheát, thì khoâng laøm gì ñaëng,<br />
cuõng khoâng maùy ñoäng ñaëng, laïi thuùi tha hoâi haùm laém; cuõng moät leõ aáy linh hoàn chaúng kính meán<br />
Chuùa, thì chaúng laøm ñöôïc vieäc gì laønh cho coù ích veà sau cuøng chaúng maùy ñoäng ñaëng böôùc naøo<br />
trong ñaøng nhôn ñöùc; laïi tröôùc maët Chuùa, thì Chuùa keå nhö loaøi xaáu xa hoâi haùm. Vì chöng keû chaúng<br />
kính meán, thì chaúng coù ôn nghóa gì cuøng Chuùa; maø khoâng coù nghóa cuøng Chuùa, thì aáy laø keû nghòch<br />
cuøng Chuùa, cho neân thaät laø loaøi xaáu xa quaùi gôû laø theå naøo.<br />
Vì vaäy ñaõ roõ ñöùc kính meán, thaät laø ñöùc raát caàn cho linh hoàn ñaëng soáng, maø laøm vieäc laønh tröôùc maët<br />
Chuùa; maø bao giôø ta maát söï kính meán, thì hoùa neân ñoà voâ duïng vaø khoán naïn laø theå naøo. Daàu ta laøm<br />
ñaëng nhieàu vieäc caû theå noåi tieáng khaép thieân haï, maø chaúng coù loøng meán Chuùa, thì cuõng luoáng coâng<br />
voâ loái. Bôûi ñoù trong saùch Göông phöôùc coù lôøi raèng: “Moïi söï thaûy laø phuø vaân huyeãn hoaëc, chæ moät söï<br />
kính meán cuøng laøm toâi Chuùa, laø söï chôn thaät maø thoâi.”<br />
3. Song phaûi kính meán Chuùa laøm sao, thì môùi ñaùng goïi laø kính meán. Coù lôøi trong Kinh thaùnh<br />
raèng: Maày haõy kính meán Chuùa maày heát loøng, heát söùc, heát trí khoân, heát linh hoàn maày. AÂy chæ<br />
nghóa laø loøng trí con coù söùc meán Chuùa ñaëng ngaèn naøo, thì con haõy meán Chuùa ngaèn aáy, chaúng heà
72<br />
khi naøo noùi ñöôïc raèng ñuû; linh hoàn con laøm ñaëng vieäc gì maø toû loøng meán Chuùa, thì haõy gaéng maø<br />
laøm; söùc löïc phaàn xaùc con laøm ñaëng chi, cuõng ñöøng uùy kî, haõy noâng coâng, haõy ra söùc, haõy löôùt<br />
thaéng ba thuø, ñaønh lao ñao ngaøn ñoaïn cho ñaëng toû tình meán Chuùa ñöøng lôi.<br />
Con haõy nhôù lôøi oâng thaùnh Gioan toâng ñoà daën baûo raèng: Ta haõy laáy vieäc laøm maø yeâu meán<br />
Chuùa, chaúng phaûi laø laáy lôøi noùi ñaâu. Keû ngoaøi mieäng cöù ñoïc raèng: Laïy Chuùa toâi, toâi kính meán<br />
Chuùa heát loøng heát söùc treân heát moïi söï, maø trong loøng leáu laùo chaúng chuùt gì meán thöông, thì<br />
chaúng ñaëng ích gì. Chính lôøi Ñ. C. G. ñaõ phaùn daïy raèng: Ai yeâu meán Tao, thì seõ giöõ lôøi Tao.<br />
Vaäy cho ta ñaëng loøng meán Chuùa, thì haõy giöõ lôøi Chuùa, haõy giöõ lôøi Chuùa daïy, haõy giöõ lôøi Chuùa<br />
khuyeân, ñöøng laáy lôøi ai laøm hôn lôøi Chuùa, vì chaúng nhöõng phaûi meán Chuùa heát loøng heát söùc; laïi phaûi<br />
meán treân heát moïi söï; chaúng neân meán ai baèng Chuùa, chaúng neân yeâu söï gì hôn Chuùa; nhö coù lôøi<br />
Chuùa phaùn raèng: Ai yeâu cha meï hôn Tao thì chaúng xöùng laøm toâi Tao.<br />
OÂi! Xöa nay bieát maáy ngöôøi xöng mình meán Chuùa, song vöøa gaëp söï gian nan traéc trôû, löûa meán lieàn<br />
bay tan: khi nghe tin ruûi ro trong cöûa nhaø lieàn thoái chí; nghe cha meï anh em laâm ñeàu hoaïn naïn,<br />
lieàn böùt röùt öu phieàn, vieäc thôø Chuùa boû löûng lô, nhöõng öôùc ao veà nhaø cho thoûa tình coát nhuïc; nghe<br />
theá gian ruû ren quyeán luyeán, thaáy baïc vaøng luïa laõnh lieàn mô, chaúng maøng chi taám aùo doøng ôû trong<br />
nhaø Chuùa, baáy giôø beøn roõ maët coù meán Chuùa, hay laø yeâu chuoäng theá gian. ÔÙ con, con haõy lo sôï e<br />
chöa thaät loøng meán Chuùa, vaø haõy doùc moät loøng meán Chuùa thieát tha treân heát moïi söï, thì con môùi<br />
troâng ôû nhaø Chuùa beàn ñoã ñeán cuøng.<br />
Con haõy naêng nguyeän xin Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn xuoáng ñoát löûa kính meán trong loøng con vaø naêng<br />
caàu cuøng Raát Thaùnh Traùi Tim Ñ. C. G. raèng: Laïy Raát Thaùnh Traùi tim Ñ. C. G., xin ban ôn cho toâi<br />
ñaëng loøng kính meán Chuùa moät ngaøy moät hôn.<br />
ÑIEÀU THÖÙ IV<br />
Giaûng veà ñöùc khieâm nhöôïng<br />
Coù lôøi oâng thaùnh Beânañoâ daïy raèng: “Ñöùc khieâm nhöôïng laø ñöùc laøm cho ta bieát mình cho thaät vaø<br />
laáy mình laøm heøn.” Laïi trong saùch Göông phöôùc cuõng daïy raèng: “Con haõy öa cho ngöôøi ta chaúng<br />
bieát con vaø keå con laøm nhö khoâng.” ÔÙ con, hai caâu aáy daïy roõ raøng cho con bieát ñöùc khieâm nhöôïng<br />
laø laøm sao. Vaäy keû khieâm nhöôïng thì bieát mình cuøng öôùc ao cho ngöôøi ta chaúng bieát mình, laïi cuõng<br />
laáy mình laøm heøn cuøng öôùc ao cho ngöôøi ta laáy mình laøm heøn nöõa. Con nghó trong mình coi thöû<br />
ñaõ ñöôïc khieâm nhöôïng nhö vaäy chöa? Neáu con taäp ñöôïc söï khieâm nhöôïng nhö vaäy, thì aét con ñaõ<br />
ñöôïc nhieàu ôn phöôùc chaúng sai. Bôûi ñoù neân nay con phaûi hoïc cho bieát ôû khieâm nhöôïng, haàu ñaëng<br />
höôûng nhôø nhöõng ôn ích Chuùa ban cho ñôøi naày vaø ñôøi sau. Vaäy:<br />
1. Khieâm nhöôïng laø bieát mình cho thaät vaø öôùc ao cho ngöôøi ta chaúng bieát ñeán mình. OÂi! Ngöôøi theá<br />
gian coøn nhieàu noãi ñaùng thöông haïi thay! Nhöõng lao thaân nhoïc trí cho ñaëng hoïc bieát nhöõng söï coå<br />
kim, nhöõng ñeàu huyeàn dieäu; coøn phaän mình thì khoâng bieát hay laø bieát sai. Bôûi ñoù môùi sinh neân<br />
nhieàu noãi tai öông, ñeán khi laâm chuyeän roài môùi bieát.<br />
Vì vaäy tieân vaøn con phaûi bieát mình cho thaät, con laø ai? Con laø loaøi ngöôøi hö heøn: Sinh bôûi phuï<br />
nhôn, soáng taïm nhöùt thôøi maø ñaày nhöõng ñeàu taân khoå. Con laø buïi tro phaán thoå, laø gioáng phi traàn,<br />
bôûi khoâng maø Chuùa döïng neân cho coù, raøy coù, coù khi mai laïi khoâng. Thaät nhö lôøi thieân haï noùi:<br />
“Ngöôøi ñôøi khaùc nöõa laø hoa, sôùm mai môùi nôû, toái ra laïi taøn.”
73<br />
Song laïi coù ñeàu ñaùng hoå thay! Hoa taøn coøn sinh traùi, hoa ruïng coøn döôùi goác caây, maø loaøi ngöôøi<br />
khi ñaõ taøn ñaõ ruïng, thì chaúng coøn sinh ñaëng ích gì, chæ phaûi khieâng ñi cho xa maø vuøi laáp cho kín,<br />
keûo sinh thuùi tha hoâi haùm trong cöûa nhaø. Nhö vaäy maø muoán ôû kieâu caêng khoâng chòu haï mình<br />
xuoáng, thì sao cho phaûi? Ñoáng tro kia coù yû mình hôn ñoáng tro noï sao? Leõ naøo con laïi yû mình hôn<br />
keû khaùc? Nay con haõy bieát mình cho roõ nhö vaäy maø taäp ôû cho khieâm.<br />
Phaàn xaùc nhö vaäy ñaõ roài, coøn phaàn hoàn laïi ñaày toäi loãi töø thuôû môùi ñaàu thai: nhö lôøi vua thaùnh Ñavít<br />
<strong>than</strong> raèng: Kìa thuôû toâi môùi ñaàu thai ñaõ mang söï döõ: khi coøn trong loøng meï ñaõ maéc toäi toå toâng,<br />
maø töø thuôû coù trí khoân cho ñeán raøy toäi loãi nhöõng choàng chaäp caøng ngaøy caøng theâm, coù laøm ñaëng<br />
vieäc laønh gì, thì cuõng khoâng tuyeàn haûo. Con bieát mình nhö vaäy, thì leõ naøo daùm kieâu caêng?<br />
Taét moät lôøi con laø gioáng bôûi khoâng maø Chuùa sinh ra cho coù, töï con thì chaúng coù ñí gì, tröø ra söï toäi<br />
maø thoâi: trí hueä taøi naêng, nhan saéc thaûy laø cuûa Chuùa ban, ñöôïc cha meï giaøu coù sung tuùc cuõng laø<br />
cuûa Chuùa cho; coù laøm ñaëng vieäc gì laønh hay taäp ñaøng nhôn ñöùc naøo, cuõng laø nhôø ôn Chuùa giuùp.<br />
Phaän mình laø gioáng khoâng khoâng, khoâng hoàn khoâng xaùc, khoâng ñöùc khoâng taøi, coù chi cuõng laø cuûa<br />
Chuùa; caøng coù nhieàu, thì maéc nôï Chuùa caøng to, ngöôøi nhieàu nôï maø khoe mình thì laø daïi. Vaäy ai<br />
kieâu ngaïo coù leõ naøo maø khoân?<br />
Ngöôøi khieâm nhöôïng thì bieát mình roõ nhö vaäy, phaän mình thì lo bieát mình; maø ra vôùi keû khaùc, thì<br />
öôùc ao cho ngöôøi ta chaúng bieát mình; chaúng bieát mình, nghóa laø chaúng bieát chi ñeán coâng danh<br />
chöùc töôùc mình, chaúng bieát chi trí taøi ñöùc haïnh mình. Vì bieát nhö vaäy laø bieát sai, ai bieát nhöõng cuûa<br />
aáy, laø cuûa gôûi cho mình maø thoâi thì phaûi, ai thaáy nhöõng cuûa aáy nôi ta maø khen ngôïi Chuùa thì phaûi.<br />
Baèng nhö khen ta, thì laàm laém neân ta öôùc ao cho thieân haï ñöøng bieát ta thì hôn: vì thieân haï coù bieát<br />
thi hay khen laàm, maø laøm cho ta noåi tính kieâu caêng daùm chieám ñoaït söï vinh hieån Ñ. C. T..<br />
Vaäy ôù con, khi ngöôøi ta chaúng nghó chi ñeán con, thì buoàn phieàn laøm chi? Sao con coøn daùm tính so<br />
ño keå coâng traïng maø raèng: Toâi cuõng la ngöôøi khaù, noõ thua chi thaày noï chuù kia, sao anh em khoâng<br />
bieát ñeán toâi, coâng chuyeän toâi laøm xöa nay sao khoâng nghó ñeán? Suy tính nhö vaäy thaät laø laàm laïc<br />
maát coâng, laïi loãi ñöùc khieâm nhöôïng caû theå. Vì nhö vaäy laø khoâng bieát mình, laïi öôùc ao cho keû khaùc<br />
bieát mình caùch laàm laïc, aáy thaät laø kieâu caêng vaø chieám ñoaït danh giaù Ñ. C. T. maø chôù.<br />
2. Ngöôøi khieâm nhöôïng chaúng nhöõng nhìn bieát söï heøn haï mình, laïi cuõng laáy mình laøm heøn vaø öôùc<br />
ao cho ngöôøi ta laáy mình laøm heøn nöõa. Keû laáy mình laøm heøn nhö vaäy, thì chaúng phaûi laø phi lyù ñaâu,<br />
cho daàu mình khoân ngoan taøi ngoõ trí hueä thoâng <strong>minh</strong>, thieân haï ñeàu khen lao toân tröôïng, maø mình<br />
laáy laøm heøn cuõng chaúng phaûi laø mò ñaâu.<br />
Vì chöng nhö lôøi noùi tröôùc naày, nhöõng cuûa aáy laø cuûa Chuùa ban, Chuùa gôûi maø thoâi, phaän mình<br />
chaúng coù chi, chæ coù toäi vaø tính hö neát xaáu maø thoâi; cho neân mình laáy mình laøm heøn thì phaûi roài,<br />
nhöôïc baèng mình laáy mình laøm troïng thì laàm laïc maø chôù. Nhö lôøi oâng thaùnh Phaoloâ raèng: Mình laø<br />
gioáng khoâng khoâng, baèng ai laáy mình laøm ñaùng giaù gì, thì doái mình maø chôù. Vua thaùnh Ñavit<br />
quyeàn cao ñöùc caû thoáng trò vaïn daân, maø ngöôøi cuõng laáy mình laøm heøn, maø <strong>than</strong> raèng: Toâi laø loaøi<br />
saâu boï, chaúng ñaùng keå laø ngöôøi, ñaùng cho thieân haï nhieác nhoùc, ñaùng cho thieân haï khinh taøn. Vaäy<br />
thì con laø ai maø daùm laáy mình laøm troïng, chaúng muoán xöng mình laø loaøi heøn haï ñaùng khinh.<br />
Con chaúng nhöõng phaûi laáy mình laøm heøn, laïi cuõng öôùc ao cho keû khaùc laáy mình laøm heøn nöõa. Vì<br />
chöng neáu con laáy mình laøm heøn maø öôùc ao cho ngöôøi ta toân troïng con, thì laø ñeàu nghòch lyù laém.<br />
Töôïng ñaù töôïng goã maø con öôùc ao cho ngöôøi ta laáy laøm quyù nhö töôïng baïc töôïng vaøng thì thaät con
74<br />
muoán ñeàu doái traù maø chôù. Vaäy ñöùc khieâm nhöôïng laø ñöùc thaät thaø chaúng muoán chòu söï doái traù<br />
theå aáy ñöôïc; ñaõ bieát mình laø loaøi phaán thoâ, thì baèng loøng cho ngöôøi ta giaøy ñaïp döôùi chôn, chaúng<br />
caàu tieáng khen lao toân troïng. Ví nhö gioáng phaøm heøn tro buïi, neáu ai ñem thöôïng leân nôi troïng choã<br />
cao, aét cuõng laø traùi maét thieân haï.<br />
Vì vaäy keû khieâm nhöôïng ñaõ bieát mình laø loaøi heøn haï, thì chaúng muoán cho ai toân tröôïng, moät öôùc<br />
ao cho moïi ngöôøi khinh baït cho xöùng söï heøn haï mình maø thoâi. Keû aáy chaúng muoán troâng chi lôøi<br />
khen ôû nôi mieäng ngöôøi theá, moät troâng ôn phöôùc Chuùa ñaõ daønh ñeå cho ngöôøi khieâm nhöôïng maø<br />
chôù.<br />
3. Vaäy keû thaät loøng khieâm nhöôïng thì ñaëng ôn phöôùc voâ ngaèn, nhö lôøi Kinh thaùnh ñaõ daïy: Lôøi keû<br />
khieâm nhöôïng nguyeän caàu, thì thaáu ñeán trôøi xanh, cöù bay leân cho ñeán khi Ñaáng chí toân nhìn<br />
xuoáng. Nôi khaùc laïi raèng: Ñ. C. T. choáng traû keû kieâu ngaïo, maø ngöôøi khieâm nhöôïng thì Chuùa haèng<br />
ban ôn.<br />
OÂng thaùnh Augutinoâ raèng: “ÔÙ anh em, haõy xem söï laï: Chuùa chí toân maø ai nhaéc mình leân, thì Chuùa<br />
traùnh, baèng ai haï mình xuoáng thì Chuùa xuoáng vôùi.” OÂng thaùnh Beânañoâ thì raèng: “Toâi khoâng bieát<br />
laøm sao maø Chuùa thaân thieát vôùi ngöôøi khieâm nhöôïng döôøng aáy... Ai laáy mình laøm heøn, thì neân keû<br />
Chuùa daáu yeâu. Ñöùc khieâm nhöôïng laøm cho Chuùa ban ôn, ôn laønh ñöôïc roài, thì noù laïi giöõ laáy maø thi<br />
haønh cho troïn vieäc.” OÂng thaùnh Hyeâronimoâ laïi goïi ñöùc khieâm nhöôïng laø meï söï khoân ngoan, cuøng<br />
laø ñaàu nhôn ñöùc.<br />
Con suy baáy nhieâu lôøi Saám truyeàn cuøng caùc thaùnh, thì roõ ñöùc khieâm nhöôïng sinh nhieàu ôn phöôùc<br />
laø theå naøo. Noù laøm cho ngöôøi ta neân thaân thieát cuøng Ñ. C. T., laøm cho lôøi caàu ngöôøi ñöôïc ñaéc theá,<br />
laøm cho ôn thieâng röôùi xuoáng maø troå sinh moïi nhôn ñöùc, laøm cho caùc nhôn ñöùc ñöôïc vöõng, laøm<br />
cho toäi loãi ñaëng ra tinh saïch. Nhö ngöôøi Publicanoâ kia toäi loãi, maø vì loøng khieâm nhöôïng thì ñaõ ñöôïc<br />
saïch toäi maø veà nhaø; coøn teân Pharisieâu noï, daàu laøm ñaëng nhieàu vieäc laønh phöôùc ñöùc, song vì moät<br />
chuùt kieâu caêng khoe mình maø khinh keû khaùc, thì moïi coâng ñöùc ñeàu maát heát, laïi mang laáy toäi.<br />
Vaäy thì con haõy ra söùc hoïc taäp ñöùc khieâm nhöôïng vaø naém giöõ noù cho beàn; song phaûi bieát coù moät<br />
söï khieâm nhöôïng thaät, thì môùi vöõng beàn maø chôù. Khieâm nhöôïng thaät phaûi coù töï trong loøng vaø<br />
chieáu ra beà ngoaøi trong moïi vieäc, trong moïi luùc, trong moïi caùch. Coù keû ra söùc trau chuoát lôøi noùi boä<br />
daïng cho ra hình khieâm nhöôïng, maø trong loøng caàu cho ngöôøi ta khen, ñoù laø khieâm nhöôïng giaû.<br />
Bôûi ñoù oâng thaùnh Hyeâronimoâ raèng: “Nhieàu ngöôøi theo boùng söï khieâm nhöôïng, ít keû theo thaät söï<br />
ñöùc khieâm nhöôïng.”<br />
Coù keû bieát ôû khieâm nhöôïng khi ngöôøi ta khen lao voã veà; coøn khi laâm söï gì traùi yù mích loøng, lieàn noå,<br />
aáy laø khieâm nhöôïng giaû. Keû khaùc voán coù loøng khieâm nhöôïng cuõng chaúng daùm khinh ai, song boä<br />
tòch lôøi noùi vuïng veà, laøm cho ngöôøi ta ngôø mình laø keû khi nhôn, aáy cuõng chöa ñaùng keå laø khieâm<br />
nhöôïng. Vì vaäy con haõy lo haõy taäp theå naøo cho coù söï khieâm nhöôïng troïn veïn trong ngoaøi, môùi<br />
troâng nhôø nhöõng ôn ích bôûi söï khieâm nhöôïng maø ra.<br />
ÑIEÀU THÖÙ V<br />
Giaûng veà ñöùc haõm mình<br />
Coù lôøi oâng thaùnh Phaoloâ noùi raèng: Nhöõng keû thuoäc veà Ñ. C. G. thì ñaõ ñoøng ñinh tính xaùc thòt mình<br />
laøm moät cuøng caùc tính hö vaø tình tö duïc. Vaäy ai thuoäc veà Ñ. C. G. cho baèng nhöõng keû ôû nhaø Ñ. C.
75<br />
T.? Cho neân neáu caùc boån ñaïo ngoaøi ñoøi phaûi ñoùng ñinh tính xaùc thòt, thì keû nhaø doøng nhaø phöôùc<br />
caøng phaûi ñoùng ñinh tính xaùc thòt hôn nöõa. Vaäy thì con haõy xeùt ñoùng ñinh tính xaùc thòt laøm sao vaø<br />
noù caàn kíp cho con laø theå naøo.<br />
1. Ñoùng ñinh tính xaùc thòt, aáy laø haõm tính xaùc thòt, haõm mình, haõm tam tö thaát tình, haõm nguõ<br />
quan chaúng cho noù ñoäng theo beà vaät duïc. Ví duï nhö con muoán ñoäng veà söï giaän hôøn, ghen gheùt ai,<br />
maø con caàm tính aáy laïi, hay laø con muoán nghe muoán xem söï gì, maø con caàm tính aáy laïi, aáy laø haõm<br />
mình. Vaäy coù hai caùch haõm mình, laø haõm mình beà trong vaø haõm beà ngoaøi.<br />
Haõm mình beà trong laø haõm tính yù trong trí mình, laïi tình thöông tình gheùt, tình giaän, tình vui, caû<br />
thaát tình thaûy ñeàu coù chöùng, phaûi laáy khôùp cöông maø haõm noù laïi; baèng khoâng, thì noù seõ laêng loaøn<br />
chaïy theo loøng thuù, chaúng phuïc loøng thaàn, khi thì thua buoàn, khi thì noùng giaän, ham vui khi chaúng<br />
neân vui, gheùt ngöôøi khi khoâng neân gheùt, thöông keû chaúng khaù neân thöông, aáy laø keû chaúng bieát<br />
haõm tình.<br />
Haõm yù laø haõm yù rieâng mình; vì chöng moãi ngöôøi ñeàu coù yù rieâng, nhieàu laàn xung khaéc vôùi yù beà treân,<br />
hoaëc vôùi yù laønh keû khaùc. Bôûi ñoù keû chaúng haõm yù rieâng thì chaúng laøm moïi vieäc theo yù Chuùa ñöôïc. Vì<br />
vaäy coù ñaáng thaùnh nhôn kia raèng: “Chaúng coù yù rieâng, thì chaúng coù hoûa nguïc.” Noùi nhö vaäy, thì<br />
chaúng khaùc theå nhö noùi raèng: ngöôøi ta sa hoûa nguïc laø vì taïi yù rieâng, maø ai haõm yù rieâng ñaëng, aét seõ<br />
ñaëng leân thieân ñaøng chaúng sai.<br />
AÂy haõm tình haõm yù thì nhö vaäy; song coøn phaûm haõm trí haõm loøng. Chuùa sinh trí khoân ngöôøi ta<br />
nhö caùi coái xay, noù cöù xay chuyeän noï baøy veõ chuyeän kia; maø ai khoâng bieát haõm caàm trí khoân, thì<br />
hay ñeå cho noù moâng töôûng veõ baøy nhöõng ñeàu tai quaùi, nhôù laïi nhöõng söï chaúng neân, maø laøm cho<br />
loøng mình ñoäng veà söï toäi. Vaäy heã bieát haõm tính ñöôïc, thì cuõng haõm trí ñöôïc vaø cuõng bieát haõm loøng<br />
ñöôïc; baèng trí ñeå ngao du doâng daøi, thì loøng vaát vô laém chuyeän; ai bieát haõm mình beà trong, thì<br />
loøng trí yù tình thaûy ñeàu theo loøng thaàn chæ daãn; maø loøng thaàn, thì laáy yù Chuùa laøm thaèng möïc maø<br />
noi theo chaúng heà sai chaäy.<br />
Haõm mình beà ngoaøi laø haõm xaùc cuøng haõm nguõ quan, nhö aên chay, kieâng thòt, ñaùnh toäi, thöùc khuya<br />
daäy sôùm, nín laëng laøm thinh, hay laø laøm vieäc gì cho cöïc xaùc, aáy laø haõm mình beà ngoaøi.<br />
Söï haõm mình beà ngoaøi, voán laø söï troïng cuøng laø coù ích vaø caàn kíp laém thaät, song noù chaúng troïng<br />
baèng söï haõm mình beà trong. Vaû söï haõm mình beà ngoaøi cuõng bôûi söï haõm mình beà trong maø ra vaø<br />
caû hai ñeàu giuùp nhau laém; cho neân ñöùc haõm mình, thì buoäc con haõm mình caû beà ngoaøi caû beà<br />
trong, coù giöõ veïn hai beà môùi troâng tu thaân cho troïn.<br />
2. Ñöùc haõm mình laø ñöùc raát caàn cho ñaëng tu thaân. Lôøi Ñ. C. G. phaùn raèng: Ai muoán theo Tao, thì<br />
haõy boû mình, vaùc thaùnh giaù maø theo Tao. AÁy Chuùa coù yù daïy ñöùc haõm mình, laø ñöùc caàn kíp cho keû<br />
muoán theo Chuùa. Ai caøng haõm mình, thì laïi caøng gaàn Chuùa; vì caøng deïp loøng thuù, thì loøng thaàn<br />
caøng ñöôïc nheï nhaøng thong thaû maø bay leân.<br />
Voán ta naëng neà chaäm chaïp trong ñaøng nhôn ñöùc, laø bôûi tính xaùc thòt; ta muoán ñi tôùi, noù laïi keùo lui;<br />
ta muoán laøm laønh, noù laïi baøy söï döõ; ta muoán ñi beân höõu, noù laïi xoâ qua beân taû. Thaät noù ngoã nghòch<br />
vôùi ta, khoâng coù söï nghòch naøo baèng. Vì vaäy caùc thaùnh ñeàu noùi raèng: Ta chaúng coù keû nghòch naøo<br />
naêng baét ta ñaàu phuïc vaø naêng haïi ta cho baèng xaùc thòt ta. Vaäy keû bieát haõm mình, thì laø bieát caàm<br />
cöông goø khôùp tính xaùc thòt, coù bieát goø tính xaùc thòt laïi ñaëng, thì môùi xong thaân maø böôùc tôùi ñaøng<br />
nhôn ñöùc.
76<br />
Caùc ngöôøi quaân töû ngoaïi ñaïo thuôû xöa cuõng ñeàu hieåu söï haõm caàm tính xaùc thòt laø ñeàu caàn kíp<br />
cho ñaëng tu thaân. Nhö quaân töû Aritoteâleâ thì daïy raèng: “Ai chaúng bieát goø khôùp caàm cöông thaát tình<br />
laø vui söï buoàn söï giaän v.v., thì khoù cho ñaëng neân ngöôøi haún hoi nhôn ñöùc.” OÂng Epiñeâtoâ cuõng daïy<br />
nhö vaäy vaø toùm ñaïo lyù ngöôøi laïi moät caâu maø raèng: “Haõy chòu khoù vaø haõy kieâng cöõ”, aáy cuõng nhö<br />
noùi raèng: Haõy haõm caàm tính xaùc thòt, baét noù chòu söï noù chaúng öa vaø eùp noù kieâng söï noù haïp.<br />
Voán xaùc thòt chaúng öa chòu khoù, chaúng öa aên chay, chaúng öa laøm thinh nín laëng, chaúng öa quyø laâu<br />
trong nhaø thôø, vaø cuõng chaúng öa nhöõng ñeàu traùi yù noù nhö vaäy; noù haïp xem nhöõng ñeàu ñeïp maét,<br />
haïp nghe nhöõng chuyeän vui tai, haïp noùi nhöõng ñeàu gieãu côït cuøng nhöõng chuyeän loãi ñöùc yeâu<br />
ngöôøi, loãi söï neát na; noù muoán theo yù rieâng trong moïi söï, chaúng muoán vaâng phuïc luaät pheùp naøo, noù<br />
thaät laø nhö ngöïa baát kham, ai khoâng bieát trò noù, nghóa laø khoâng bieát haõm mình, thì noù seõ laøm cho<br />
nhaøo ñaàu xuoáng vöïc saâu toäi loãi vaø caùc tính hö neát xaáu chaúng sai.<br />
Vaäy con muoán tu thaân, thì chôù lôi ñöùc haõm mình: haõm mình caû beà trong caû beà ngoaøi. Beà trong lo<br />
haõm yù rieâng tröôùc heát, haõy laáy yù beà treân laøm nhö yù Chuùa vaø eùp yù mình phaûi vaâng theo, laáy yù anh<br />
em laøm hôn yù mình, maø nhöôøng yù anh em cho ra ñeàu hoøa haûo. Haõy nhôù lôøi saùch Göông Phöôùc daïy<br />
raèng: “Cho daàu yù con laø toát, maø con boû ñi cho ñaëng theo yù keû khaùc vì Ñ. C. T., thì con seõ ñöôïc ích<br />
hôn.” Con haõy haõm caàm thaát tình, ñöøng theo tính ham vui choùng buoàn, mau giaän, deã thöông, hay<br />
gheùt, nhaïy muoán, voäi maàng; daàu gaëp söï may, laâm söï buoàn, thì cuõng haõy caàm tính baèng tònh, chôù<br />
theo duïc tình maø thaû khôùp buoâng cöông.<br />
Beà ngoaøi thì con haõy haõm caàm nguõ quan, nhöùt laø con maét, loã tai cuøng mieäng löôõi, ñöøng voäi noùi<br />
ham nghe, thaø söa noùi ít nghe maø ñöôïc yeân loøng khoûe trí, chaúng thaø toïc maïch ham noùi nhöõng<br />
chuyeän tam baønh, hay nghe nhöõng ñeàu luïc taëc maø laøm cho loøng trí xoân xao. Con maét laø cöûa soå linh<br />
hoàn, söï cheát cuõng hay quaù ñoù, neân con haõy ñoùng choát gaøi then, keûo linh hoàn phaûi nguy coù buoåi.<br />
Chôn tay cuøng caû mình con cuõng phaûi haõm caàm cho laém. Haõy nhôù lôøi oâng thaùnh Phaoloâ daïy raèng:<br />
Ta haèng mang ñöùc haõm mình Chuùa Kirixitoâ trong xaùc ta luoân, nghóa laø ta haõy haõm xaùc ta luoân<br />
theo göông Ñ. C. G. ñaõ haõm mình.<br />
Vaäy Ñ. C. G. haèng haõm xaùc, aên chay, kieâng bôùt, laïi haï mình chòu khoù traêm ñaøng, nhö vaùc thaùnh<br />
Giaù caû ñôøi, sau heát thì naèm cheát treân caây thaùnh Giaù. Nay con muoán laøm toâi Ñ. C. G. cho troïn, thì<br />
cuõng haõy haõm mình nhö vaäy.<br />
Nhôù lôøi Ñ. C. G. daïy raèng: Neáu hoät gioáng chaúng gieo xuoáng ñaát cho muïc naùt ñi, thì cöù moät hoät<br />
hoaøi; baèng coù gieo xuoáng ñaát cho muïc naùt ra, thì noù sinh ra nhieàu hoät.<br />
Con haõy laáy ñöùc haõm mình maø gieo xaùc con xuoáng ñaát, thì noù seõ sinh ích lôïi cho con voâ ngaèn voâ<br />
soá; con khoâng bieát caàm cöông xaùc thòt con, thì noù caát noù ñaù con; baèng con bieát caàm cöông, noù seõ<br />
chaïy ñöa con theo ñaøng troïn laønh mau laém. Con caøng laøm cöïc xaùc con bao nhieâu, thì con caøng<br />
ñöôïc taán tôùi trong ñaøng troïn laønh baáy nhieâu. AÂy lôøi saùch Göông Phöôùc ñaõ daïy thì laøm vaäy; con<br />
vaâng cöù, aét seõ thaáy neûo troïn laønh chaúng bao xa vaø cöûa thieân ñaøng seõ môû ra cho ngöôøi noâng naõ, aáy<br />
laø keû bieát haõm xaùc tu thaân chen chuùc cho ñaëng vaøo nöôùc thieân ñaøng.<br />
ÑIEÀU THÖÙ VI<br />
Giaûng veà ñöùc chòu khoù nhòn nhuïc
77<br />
Ñöùc chòu khoù nhòn nhuïc cuõng laø chò em vôùi ñöùc haõm mình; vì heã ai bieát haõm mình, saün loøng<br />
chòu khoù nhòn nhuïc, thì laø daáu keû aáy ñaõ haõm ñöôïc yù xaùc thòt; vì tính xaùc thòt töï nhieân noù chaúng<br />
muoán chòu khoù nhòn nhuïc ñaâu.<br />
Vaäy ñaõ noùi veà ñöùc haõm mình, thì chaúng neân boû qua veà ñöùc chòu khoù nhòn nhuïc. Coù ôøi trong saùch<br />
Göông Phöôùc daïy raèng: “Neáu con chaúng muoán chòu khoù, thì laø daáu con töø raõy trieàu thieân; baèng con<br />
muoán laõnh trieàu thieân, thì haõy giao chieán cho maïnh, haõy nhòn nhuïc chòu khoù.”<br />
ÔÙ con, baáy laâu con ñaõ hieåu nhòn nhuïc chòu khoù laø laøm sao chöa? Vaø ñaõ suy cho bieát ñöùc naày troïng<br />
voïng, caàn kíp vaø coù ích cho con laøm sao chaêng?<br />
1. Hai tieáng chòu khoù vaø nhòn nhuïc thì coù khaùc nhau; vì chòu khoù thì nghóa laø vui loøng chòu nhöõng<br />
söï khoù nhoïc, gay go, naëng neà, chaúng theo tính nhaøn thaân öôn eá, nhö khi ngöôøi ta böôn chaûi laën<br />
suoái doø soâng thöùc khuya daäy sôùm, giaõi naéng daàm möa, chòu nhoïc nhaèn khoå sôû cho ñaëng lo vieäc gì,<br />
aáy laø ngöôøi hay chòu khoù. Neáu chòu nhö vaäy vì Chuùa cho ñaëng tu ñöùc laäp coâng, thì aáy laø ñöùc chòu<br />
khoù; baèng chòu vì cho ñaëng tieàn cuûa hay laø vì yù heøn naøo xaùc thòt, thì cuõng laø chòu khoù maø chaúng<br />
phaûi laø nhôn ñöùc.<br />
Con nhòn nhuïc laø baèng loøng chòu ñeàu sæ nhuïc, nhuoác nha, taân khoå, nhö khi ai xæ maéng haønh haï<br />
mình, hay laø mình phaûi bònh hoaïn lieät laøo maø mình cam loøng, thì aáy laø hay nhòn nhuïc. Vaäy chòu<br />
khoù nhòn nhuïc tuy quen noùi vôùi nhau, song thaät laø hai ñöùc khaùc nhau; maø hai ñöùc aáy thieät laø raát<br />
caàn kíp cuøng coù ích cho ta laém.<br />
2. Coù lôøi Ñ. C. G. phaùn raèng: Vì ñöùc chòu khoù, thì bay seõ ñöôïc roãi linh hoàn. Nôi khaùc Ñ. C. G. laïi<br />
raèng: ÔÛ theá gian bay seõ phaûi haø hieáp, song bay haõy vui maàng, vì phaàn thöôûng troïng voïng coù saün<br />
cho bay treân nöôùc thieân ñaøng. Hai caâu aáy chæ toû ñöùc chòu khoù cuøng ñöùc nhòn nhuïc thaät raát caàn kíp<br />
cuøng coù ích cho ta laém.<br />
Soá phaän loaøi ngöôøi ôû theá voán laø phaûi chòu khoù, nhaøn thaân khoâng ñöôïc; nhö lôøi saùch Göông Phöôùc<br />
daïy raèng: “Bao laâu ta soáng ôû ñôøi, thì khoâng laøm sao cho khoûi ñöôïc söï gian nan cuøng côn caùm doã,<br />
chæ coøn moät ñieàu laø cam loøng nhòn nhuïc, vui daï chòu khoù môùi an thaân; vì daàu muoán daàu khoâng<br />
cuõng haèng gaëp dòp nhòn nhuïc chòu khoù luoân.”<br />
Nhö lôøi saùch Göông Phöôùc laïi daïy roõ raèng: “Cho daàu con baøi trí saép ñaët moïi söï theo yù con muoán,<br />
thì maét con xem maëc loøng, con haèng gaëp chuyeän phaûi chòu khoù luoân, daàu muoán daàu khoâng thì<br />
cuõng haèng gaëp thaùnh Giaù hoaøi. Vì chöng hoaëc laø phaûi ñau ñôùn trong xaùc, hoaëc phaûi taân toan trong<br />
loøng, coù khi thì vì Chuùa boû lô, coù khi vì anh em khuaáy khuaát. Maø coù ñeàu naày caøng cöïc hôn nöõa, laø<br />
chính mình con laïi laøm cöïc cho con, nhöng maø chaúng coù phöông theá naøo cöùu con cho khoûi, cuøng<br />
chaúng coù chi uûi an cho bôùt ñöôïc; chæ coøn moät ñeàu laø phaûi chòu cho ñeán khi Chuùa lieäu caùch khaùc seõ<br />
hay. Vì chöng Chuùa ñeå cho con phaûi gian nan maø khoâng an uûi, thì coù yù cho con hoïc taäp ñöùc chòu<br />
khoù maø vaâng phuïc Chuùa cho troïn vaø nhôø söï gian truaân maø hoïc taäp ôû khieâm nhöôïng hôn. Vaû chaúng<br />
coù ai ñaëng thaám söï thöông khoù Ñ. C. G. trong loøng cho baèng nhöõng keû phaûi chòu nhöõng söï thöông<br />
khoù Ñ. C. G.... Söï gian nan laø nhö thaùnh Giaù haèng coù saün luoân vaø haèng chöïc ñôïi con khaép moïi<br />
nôi... Vaäy con muoán cho ñaëng söï baèng an beà trong vaø ñaùng laõnh trieàu thieân ñôøi ñôøi, thì caàn kíp con<br />
phaûi naém giöõ ñöùc nhòn nhuïc chòu khoù ôû khaép moïi nôi.” AÁy laø lôøi saùch Göông Phöôùc ñaõ daïy.<br />
Nhöõng lôøi aáy daïy roõ ñaønh raønh ñöùc nhòn nhuïc, thì raát caàn vaø coù ích cho con laém laø theå naøo. Noù caàn<br />
vì coù noù môùi an phaän giöõa traàn gian, môùi lo noåi vieäc roãi linh hoàn. Noù coù ích vì noù laøm cho söï khoù
78<br />
hoùa ra deã, söï naëng neà hoùa ra nheï nhaøng, söï cay ñaéng hoùa ra ngoït ngaøo, caùc söï gian nan ôû ñôøi,<br />
baát luaän laø töï nhieân bôûi thaùnh yù Chuùa muoán coù nhö vaäy, hoaëc bôûi ma quyû baøy ra, hoaëc bôûi loøng xaáu<br />
theá gian gaày chuyeän, thì thaûy ñaùng goïi laø söï taân toan, nghóa laø ñaéng cay chua chaùt; song ñöùc chòu<br />
khoù nhòn nhuïc laø nhö maät ngoït cheá vaøo laøm cho nhöõng söï aáy hoùa neân dòu daøng deã chòu. Vì vaäy ñöùc<br />
aáy raát coù ích cho con laém, coù ích ôû ñôøi naày maø laäp coâng ñeàn toäi vaø vaâng theo thaùnh yù Ñ. C. T., coù<br />
ích cho ñôøi sau ñaëng trieàu thieân choùi loùi treân nöôùc thieân ñaøng.<br />
Ñ. C. G. cuøng Ñöùc Meï vaø caùc thaùnh ñeàu yeâu chuoäng ñöùc chòu khoù nhòn nhuïc, caû ñôøi Ñ. C. G. cuøng<br />
Ñöùc Meï, thì haèng chòu khoù nhòn nhuïc luoân. Ñ. C. G. muoán chuoäc toäi cho thieân haï caùch khaùc cuõng<br />
ñaëng, song Ngöôøi muoán laáy söï chòu khoù nhòn nhuïc maø cöùu chuoäc thieân haï, vaø Ngöôøi muoán cho xaùc<br />
thaùnh Ngöôøi qua ñaøng aáy maø vaøo nôi vinh hieån; nhö lôøi Ngöôøi ñaõ phaùn raèng: Ñaáng Kirixitoâ chaúng<br />
phaûi chòu khoù cho ñaëng vaøo nôi vinh hieån Ngöôøi sao? AÁy vieäc Chuùa laøm, lôøi Chuùa daïy nhö vaäy laø<br />
coù yù cho ta hieåu ñöùc chòu khoù nhòn nhuïc, laø ñöùc troïng voïng caàn kíp laø theå naøo. OÂng thaùnh Phaoloâ<br />
cuõng daïy raèng: Söï chòu khoù caàn cho ta ñaëng vaøo nôi vinh hieån Chuùa seõ toû cho ta.<br />
Vaäy ôù con, con haõy soi göông Ñ. C. G. cuøng Ñöùc Meï vaø caùc thaùnh maø taäp mình nhòn nhuïc chòu khoù<br />
luoân, khi beà treân sai baét con laøm vieäc gì xaùc thòt, laáy laøm khoù chòu, thì haõy eùp mình vaâng phuïc cho<br />
an loøng, ra laøm cho vui maët. Khi anh em hay laø ngöôøi naøo khaùc gheùt nhô con, hoaëc noùi lôøi sæ nhuïc<br />
ñoäng phaïm ñeán con, thì con haõy nhòn nhuïc, chôù naên næ <strong>than</strong> van cuõng ñöøng thuø heàm giaän oaùn.<br />
Daàu côn khoán khoù cuøng söï cöïc loøng bôûi ñaâu maø ñeán con cuõng haõy tin laø bôûi thaùnh yù Chuùa ñeå cho<br />
con gaëp dòp laäp coâng, chôù traùch ai laøm chi, vì nhöõng côù aáy chaúng qua laø nhö roi Ñ. C. T. maø thoâi;<br />
con muoán beû roi, döït roi ñi, thì laø choáng caõi thaùnh yù Ñ. C. T. maø chôù.<br />
Con ñöøng nghe tính xaùc thòt maø doái mình raèng: toâi voâ can, sao ñoäng caäp ñeán toâi? Toâi voâ toäi, sao<br />
quôû phaït toâi? Toâi yeáu ñuoái bònh hoaïn, sao baét toâi laøm vieäc naày? Laøm cöïc toâi theå naày, toâi chòu sao<br />
noåi? Ra tröôùc maët Chuùa, con daùm noùi con voâ toäi chaêng? Cho daàu trong vieäc naày con bò oan, song<br />
bieát maáy laàn con sai loãi maø beà treân khoâng bieát? Vaäy con chòu laàn naày maø ñeàn vì nhieàu laàn khaùc<br />
khoâng ñöôïc sao?<br />
Con chôù raèng con bònh hoaïn yeáu ñuoái chòu khoù khoâng noåi. Neáu quaû thaät vieäc con laøm naëng quaù söùc<br />
con, thì thaø con laáy lôøi khieâm nhöôïng thöa laïi vôùi beà treân ñoåi vieäc cho con, chaúng thaø naên næ maø<br />
maát ñöùc chòu khoù. Song haún thaät chaúng phaûi vì vieäc gì naëng neà quaù ñaâu, moät vì tính öôn eá hay laøm<br />
cho con traùnh naëng tìm nheï maø chôù.<br />
Con ñöøng nghe theo tính aáy laøm chi, con haõy nhôù lôøi saùch Göông Phöôùc daïy maø troâng xem göông<br />
caùc thaùnh xöa, thì seõ thaáy söï khoán khoù con chòu laø nhoû moïn chaúng ñaùng chi. Laïi chôù queân lôøi<br />
thaùnh Phaoloâ daïy: Chòu khoù moät giaây moät hoài maø ngaøy sau ñöôïc hieån vinh voâ löôïng. Nhö vaäy thì<br />
con seõ vui loøng nhòn nhuïc chòu khoù, nhö vaùc thaùnh Giaù theo chôn Chuùa cuøng caùc thaùnh, thì ngaøy<br />
sau cuõng ñaëng veà moät nôi vinh hieån ñôøi ñôøi.<br />
ÑOAÏN THÖÙ TAÙM<br />
Giaûng veà pheùp Mình thaùnh Chuùa cuøng pheùp Giaûi toäi<br />
Trong ñaïo thaùnh Chuùa chaúng coù pheùp bí tích naøo ta naêng chòu cho baèng pheùp Mình thaùnh Chuùa<br />
cuøng pheùp Giaûi toäi; vaû chaúng coù pheùp naøo laøm ích cho con nhaø giaùo höõu cho baèng hai pheùp aáy. Vì<br />
chöng phaàn linh hoàn cuõng ví nhö phaàn xaùc, phaûi coù cuûa aên khi ñoùi khaùt cuøng thuoác <strong>than</strong>g khi laâm<br />
beänh hoaïn; maø pheùp Mình thaùnh thaät laø cuûa nuoâi linh nghieäm boå söùc phaàn hoàn; coøn pheùp Giaûi toäi
79<br />
laø thuoác linh ñôn coù söùc chöõa moïi taät trong linh hoàn. Song daàu cuûa nuoâi hieäu nghieäm, daàu<br />
thuoác chöõa linh ñôn, cuõng phaûi bieát duøng môùi linh môùi nghieäm; baèng khoâng thì seõ neân thuoác ñoäc<br />
saùt nhôn maø chôù.<br />
Vaäy trong ñoaïn naày daïy rieâng veà hai pheùp aáy ñeå giuùp con chòu cho neân, haàu nhôø nhöõng ôn ích bôûi<br />
ñoù maø ra, ngoõ nuoâi con ñaëng soáng trong ôn nghóa Chuùa; boå söùc cho con ñaëng maïnh maø böôùc tôùi<br />
trong neûo troïn laønh; chöõa con cho khoûi moïi vít tích trong linh hoàn; taém con cho saïch moïi thöù bôïn<br />
nhô; giöõ con cho khoûi nhöõng ñeàu nguy hieåm; vì chöng hai pheùp naày chaúng nhöõng neân cuûa nuoâi,<br />
neân thuoác chöõa, laïi cuõng neân nhö thaønh luõy khí giaùi cho con vòn laáy maø choáng traû keû thuø. Vaû trong<br />
hai pheùp aáy con seõ gaëp chính mình Ñ. C. G. hay laø keû thay maët Ñ. C. G. maø daïy veõ cho con ñaëng<br />
bieát ñaøng ngay neûo chính maø theo, bieát loái hieåm khuùc nguy maø traùnh.<br />
Vaäy keû naøo muoán tu luyeän linh hoàn cho caøng ngaøy caøng neân trong saïch, caøng laâu caøng ñaëng toát<br />
töôi, thì chaúng coù phöông naøo hieäu nghieäm cho baèng aân caàn chòu hai pheùp naày cho neân. Keû naøo<br />
muoán hoïc ñaøng nhôn ñöùc cho quen thaïo, muoán bieát neûo troïn laønh cho thoâng mình, thì haõy naêng<br />
chaïy ñeán hai pheùp aáy. Keû naøo muoán gôõ roái khi phaûi nhöõng chuyeän aâu lo, muoán baøn thieät hôn khi<br />
laâm côn caùm doã, thì chaúng coù ai xöû trí mau yeân cho baèng Ñ. C. G. trong pheùp thaùnh Theå vaø trong<br />
toøa Giaûi toäi. Maø con muoán gaëp Ñ. C. G. trong pheùp thaùnh Theå, thì haõy sieâng naêng chaàu Mình<br />
thaùnh, aân caàn chòu leã; khoâng chòu leã thaät ñöôïc, thì ít nöõa laø chòu leã thieâng lieâng. Coøn muoán gaëp Ñ.<br />
C. G. trong toøa Giaûi toäi, thì phaûi sieâng naêng ñi xöng toäi vaø noùi khoù cuøng cha linh hoàn.<br />
Veà söï chaàu Mình thaùnh thì ñaõ noùi trong ñoaïn thöù naêm, nay chæ noùi veà söï Röôùc leã cuøng söï chòu leã<br />
thieâng lieâng, veà söï xöng toäi vaø söï noùi khoù cuøng cha linh hoàn.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Giaûng veà söï chòu mình thaùnh ñöùc chuùa gieâsu<br />
Coù lôøi Ñ. C. G. phaùn raèng: Ai aên thòt Tao cuøng uoáng huyeát Tao, thì noù ôû trong Tao vaø Tao ôû trong<br />
noù. Suy lôøi Chuùa phaùn nhö vaäy, thì ñaõ toû chaúng coù vieäc laønh naøo laøm cho ta ñaëng keát hieäp cuøng<br />
Chuùa chí thieát vöõng beàn cho baèng söï chòu leã; vì khi ta chòu leã thì ñaëng Chuùa ngöï trong ta vaø ta ôû<br />
trong Chuùa; cho neân daàu hai thaân maø xem ra nhö ñaõ hoùa neân moät theå. Maùu thaùnh Chuùa vaøo cheá<br />
hoøa cuøng maùu thòt ta. AÂy naøo coù söï gì phöôùc loäc hôn nöõa sao? Loaøi thoï sinh röôùc laáy ñaáng taïo sinh,<br />
vaät heøn haï chòu laáy Ñaáng cao sang, laïi chòu laáy caùch deã daøng döôøng aáy, thì chaúng phaûi laø ñeàu<br />
phöôùc loäc nhöùt trong ñôøi sao? Theâm thay Ngöôøi chaúng ngöï ñeán vôùi ta tay khoâng, song ngöï ñeán maø<br />
ban cho ta muoân ôn phöôùc. Ñeán maø laøm cuûa nuoâi linh hoàn ta ñeå laøm cho noù ñaëng neân beùo toát<br />
tröôùc maët Ñ. C. T.; ñeán maø laøm thaày thuoác chöõa moïi taät nguyeàn trong linh hoàn ta; ñeán maø deïp<br />
moïi tình tö duïc trong linh hoàn ta; ñeán maø deïp moïi tình tö duïc keûo noù daáy leân maø laøm haïi linh hoàn<br />
ta, ñeán maø ban ôn theâm söùc cho ta ñaëng thaéng löôùt moïi côn caùm doã, vaø ñaëng loøng phaán chaán maø<br />
böôùc tôùi trong ñaøng troïn laønh. Sau heát Chuùa ñeán maø keát hieäp cuøng ta, ñeå daïy ta bieát ñaøng keát hieäp<br />
cuøng Chuùa ôû ñôøi naày, haàu sau ñaëng keát hieäp cuøng Ngöôøi treân thieân ñaøng. Vaäy keû naøo aùi moä keát<br />
hieäp cuøng Chuùa trong pheùp thaùnh Theå nhö vaäy, thì laø daáu ngaøy sau seõ ñaëng keát hieäp cuøng Ngöôøi<br />
treân thieân ñaøng.<br />
Vaäy ôù con, con haõy ngôïi khen cuøng caùm taï loøng laønh Ñ. C. G. ñaõ thöông loaøi ngöôøi döôøng aáy vaø haõy<br />
heát loøng duøng ôn troïng aáy cho neân, keûo ra nhö ñöùa phuï phaøn ôn ngaõi ñaõ maát nhôø ôn Chuùa, laïi<br />
theâm mang toäi maø nguy.
80<br />
Voán thì con ñaõ bieát pheùp Mình thaùnh laø pheùp raát troïng vaø keû chòu pheùp aáy phaûi doïn mình cho<br />
tinh taán laø theå naøo; song nay cuõng neân nhaéc laïi ít ñeàu cho con ñaëng giöõ cho troïn haàu nhôø nhöõng<br />
ôn ích bôûi pheùp aáy maø ra; coù ñeàu phaûi coù tröôùc khi chòu leã, laïi coù ñeàu phaûi laøm sau. Vaäy:<br />
I. TRÖÔÙC KHI CHÒU LEÃ<br />
1. Con phaûi doïn loøng cho tinh saïch. Con phaûi doïn linh hoàn cho tinh saïch caùc toäi troïng ñaõ roài; vì<br />
chöng con ñaõ bieát keû lieàu mình chòu leã khi bieát mình coøn maéc toäi troïng, thì thaät laø ngöôøi raát khoán<br />
naïn, ñi röôùc hình phaït cho mình, röôùc quan ñoaùn xeùt raát coâng thaúng ñeán maø tröøng trò toäi mình maø<br />
thoâi; chaúng phaûi röôùc Cha nhôn laønh ñeán ban ôn xuoáng phöôùc cho mình ñaâu. Ñeàu aáy con ñaõ roõ,<br />
chaúng löïa phaûi noùi daøi lôøi laøm chi, laïi chaúng coù leõ hoà nghi, keû ôû nhaø Ñ. C. T. Chuùa ñaõ thöông yeâu<br />
caùch rieâng laøm vaäy, maø caû loøng daùm nghe theo chöôùc quyû maø laøm ñeàu quaùi gôû döôøng aáy ñaâu. Song<br />
khuyeân con coøn phaûi lo cho saïch moïi toäi nheï cuøng döùt loøng yeâu phaïm toäi; laïi chôù ñeå loøng mình<br />
coøn yeâu nhôn vaät gì caùch naøo, maø coù leõ chaúng haïp yù Chuùa. Vì chöng caøng döùt saïch moïi tình vaät<br />
duïc, thì tình meán Chuùa caøng maïnh caøng laøm cho linh hoàn ñaëng keát hieäp cuøng Chuùa cho chí thieát.<br />
Sau heát phaûi cho tinh saïch nhöõng ñeàu coù hôi phaïm ñöùc yeâu ngöôøi. Vaäy chôù ñeå loøng giaän gheùt oaùn<br />
thuø ai ñaõ roài, laïi cuõng ñöøng giöõ tính khoâng öa ngöôøi noï, khoâng haïp ngöôøi kia, daàu khoâng gheùt nhô<br />
chi maëc loøng, song cuõng mích ñöùc yeâu ngöôøi; maø keû naøo mích ñöùc yeâu ngöôøi, thì leõ naøo ñaùng<br />
Chuùa thöông maø ngöï vaøo loøng keû aáy. Vì chöng Chuùa laáy ñöùc yeâu ngöôøi, laøm troïng nhö söï meán<br />
Chuùa vaäy.<br />
2. Phaûi giuïc loøng tin. Con phaûi naêng giuïc loøng tin coù Ñ. C. G., ngöï thaät trong pheùp thaùnh Theå,<br />
nhöùt laø khi con gaàn vaøo chòu leã, thì caøng phaûi giuïc loøng tin nöõa. Con haõy tin vöõng vaøng trong hình<br />
baùnh, thì coù troùt Mình thaùnh Maùu thaùnh vaø linh hoàn Ñ. C. G. cuøng tính Ñ. C. T.. Khi con röôùc<br />
Mình thaùnh, laø röôùc chính Ñaáng ñaõ sinh bôûi Ñöùc Nöõ ñoàng trinh Maria, cuõng ñaõ chòu naïn chòu cheát<br />
treân caây thaùnh Giaù, vaø ñang ngöï oai nghi beân höõu Ñöùc Chuùa Cha pheùp taéc voâ cuøng, cho caùc thaàn<br />
thaùnh ñang chaàu chöïc baây giôø treân thieân ñaøng. OÂi! Khi con giuïc loøng tin vöõng vaøng nhö vaäy thì coù<br />
leõ naøo con chaúng chaùy löûa soát saéng trong loøng?<br />
3. Phaûi giuïc loøng troâng caäy. <strong>Tu</strong>y daàu con ñaõ lo heát söùc cho linh hoàn <strong>than</strong>h tònh, vaø cuõng giuïc<br />
loøng tin vöõng vaøng chòu leã, laø chòu laáy Ñ. C. G. thaät, song con coøn phaûi giuïc loøng troâng caäy Chuùa, laø<br />
vua raát hieàn laønh, laø Cha raát nhôn aùi saün loøng tha thöù nhöõng ñeàu con sai suyeån vaø boå chì cho con<br />
nhöõng ñeàu khuy khuyeát.<br />
4. Phaûi giuïc loøng kính meán. Con haõy suy chaúng coù caùch naøo Chuùa toû loøng thöông con, cho<br />
baèng aån mình trong hình baùnh nhoû moïn cho ñaëng ngöï vaøo loøng con. AÂy Cha nhôn laønh thöông<br />
con döôøng aáy, leõ naøo con daùm laït loøng. Laïy Chuùa toâi, coù meï naøo laáy thòt maùu mình maø nuoâi con<br />
chaêng? Thaät chaúng coù meï naøo thöông con ñoãi aáy; song Chuùa toâi thöông toâi ñeán ñoãi, chaúng nhöõng<br />
phuù mình chòu cheát vì toâi, laïi troái maùu thòt mình nuoâi linh hoàn toâi. Vaäy toâi chaúng caûm meán Chuùa,<br />
thì ñeå loøng maø meán thöông ai?<br />
5. Phaûi coù loøng khieâm nhöôïng. Con haõy suy, con laø ai maø raøy toan röôùc Ñaáng naøo. OÂi! Loaøi heøn<br />
haï khoù khaên ñaày nhöõng toäi loãi vaø tính hö maø toan chòu laáy Chuùa caû trôøi ñaát, cöïc cao cöïc thaùnh maø<br />
chaúng kinh khieáp run sôï sao? Naøo ta coù ñaëng coâng linh gì maø ñaùng phöôùc troïng döôøng aáy? Thaät<br />
khoâng, moät bôûi loøng laønh Chuùa maø thoâi. Vaäy neân con haõy haï mình xuoáng tröôùc maët Chuùa, baét
81<br />
chöôùc quan kia maø <strong>than</strong> cuøng Chuùa raèng: Laïy Chuùa, toâi chaúng ñaùng cho Chuùa ngöï vaøo nhaø linh<br />
hoàn toâi, song xin Chuùa phaùn moät lôøi thì linh hoàn toâi lieàn ñaõ.<br />
6. Phaûi coù loøng öôùc ao. Khi con coù loøng öôùc ao söï gì, thì laø daáu con coù loøng aùi moä söï aáy; maø coù<br />
loøng öôùc ao röôùc laáy ai, thì laø daáu coù loøng kính meán ngöôøi aáy, maø neáu ngöôøi aáy bieát ñöôïc loøng<br />
ngöôøi kia öôùc ao röôùc laáy mình, thì aâu laø cuõng saün loøng ñeán.<br />
Nay con coù loøng öôùc ao keát hieäp cuøng Chuùa trong pheùp thaùnh Theå, thì aét laø Chuùa vui loøng ngöï ñeán<br />
cuøng con. Vaäy con haõy giuïc loøng öôùc ao röôùc laáy Chuùa, haõy <strong>than</strong> cuøng Chuùa raèng: Laïy Chuùa, xin<br />
haõy ñeán, chôù trì hoaõn laøm chi, vì loøng toâi khaùt khao keát hieäp cuøng Chuùa.<br />
AÁy laø nhöõng ñeàu con phaûi giöõ tröôùc khi chòu leã, maø nhöùt laø khi gaàn chòu leã con haõy giuïc loøng aên<br />
naên veà moïi toäi con ñaõ phaïm, vaø giuïc loøng tin caäy kính meán khieâm nhöôïng öôùc ao. Ñoaïn khi vaøo<br />
chòu leã thì caàm loøng caàm trí, toû loøng cung kính heát söùc maø röôùc Ñ. C. G. vaøo loøng con cho soát saéng.<br />
II. SAU KHI CHÒU LEÃ<br />
Khi con ñaõ röôùc Chuùa vaøo loøng ñoaïn, thì phaûi baét linh hoàn vaø xaùc, loøng trí cuøng moïi taøi naêng<br />
ñeàu töïu laïi ñoù maø caùm ôn Chuùa. Khi khaùch troïng vaøo nhaø, thì phaûi ñaõi ñaèng haàu haï cung ñoán cho<br />
xöùng vì khaùch; nay Chuùa caû trôøi ñaát khaáng ngöï vaøo loøng con, maø con daùm ñeå trí lo ra ñaøng noï ñaøng<br />
kia, boû Chuùa naèm hiu quaïnh ñoù sao? Cöù nhö lôøi oâng thaùnh Phaoloâ ñaõ daïy: Ta haõy caùm ôn Ñ. C. T.<br />
trong heát moïi söï, thì huoáng nöõa laø ta caøng phaûi caùm ôn Chuùa vì ôn raát troïng naày. Vaäy khi aáy con<br />
haõy laøm nhöõng söï naày:<br />
1. Giuïc loøng tin vaø thôø laïy. Con haõy laáy con maét ñöùc tin maø nhìn xem Ñ. C. G. ñang ngöï trong<br />
loøng con vaø saáp mình maø thôø laïy Ngöôøi, vì ñaõ khaáng ñeán vieáng linh hoàn con; neân con thaàm thó<br />
cuøng Chuùa raèng: OÂi! Laïy Chuùa toâi, Chuùa laø ai maø toâi laø gioáng gì, maø Chuùa ngöï ñeán cuøng toâi theå<br />
naày? Choán thieân ñaøng coøn chöa xöùng cho Chuùa ngöï, maø loøng heøn haï heïp hoøi naày daùm röôùc laáy<br />
Chuùa sao?<br />
2. Giuïc loøng kính meán. Chuùa ñaõ thöông con döôøng aáy, thì con phaûi giuïc loøng kính meán maø<br />
ñeàn ôn traû ngaõi Ngöôøi cho xöùng. Con haõy döùt tình yeâu ngöôøi noï ngöôøi kia, caùch chaúng haïp maø ñeå<br />
loøng meán Chuùa maø thoâi. Laïy Chuùa toâi, Chuùa thöông toâi döôøng aáy, leõ naøo toâi daùm hai loøng ba daï?<br />
Toâi coøn dính beùn tình nghóa xaùc thòt theá gian laøm chi, maø chaúng kính meán Chuùa cho troïn.<br />
3. Daâng mình. Vaäy cho ñaëng toû loøng caùm meán ôn Chuùa, thì con haõy daâng troùt linh hoàn vaø xaùc<br />
cuøng moïi taøi naêng hoàn xaùc cho Ngöôøi. Laïi cuõng daâng moïi coâng ñöùc cuøng caùc vieäc laønh con cho<br />
Ngöôøi, laøm cuûa leã thöôïng tieán Ngöôøi ñaõ ngöï ñeán cuøng con. Laïy Chuùa toâi, toâi chaúng coù vaät gì ñaùng<br />
maø daâng cho Chuùa, naày hoàn xaùc toâi ñaây, cuøng moïi taøi naêng coâng ñöùc vieäc laønh toâi ñaõ laøm, tuy laø<br />
cuûa Chuùa ñaõ ban cho toâi, vaø ôn Chuùa ñaõ giuùp toâi laøm ra ñoù, song toâi cuõng xin daâng cho Chuùa heát<br />
thaûy maø caùm ñoäi ôn Chuùa.<br />
4. Caàu xin. Coù lôøi oâng thaùnh Ligorioâ daïy raèng: “Chaúng coù khi naøo lôøi ta caàu nguyeän ñaëng ñeïp<br />
loøng Ñ. C. T. vaø ñaét lôøi, cho baèng giôø caùm ôn sau khi chòu leã.” Vaäy con haõy duøng giôø aáy maø caàu<br />
nguyeän cho con, cho oâng baø cha meï anh em chò em, cuøng nhöõng keû laøm ôn laøm phöôùc cho con<br />
hoaëc ñaõ xin con caàu nguyeän. Laïi cuõng caàu nguyeän cho caû vaø Hoäi thaùnh ñaëng bình an thaïnh trò; cho<br />
con nhaø giaùo höõu ñaëng giöõ ñaïo cho soát saéng; cho keû ngoaïi cuøng keû coù toäi ñaëng aên naên trôû laïi. Con<br />
cuõng chôù queân caàu nguyeän cho caùc linh hoàn ôû löûa luyeän nguïc.
82<br />
Veà phaàn rieâng con, thì con haõy caàu nguyeän chí thuù hôn, vì con bieát roõ mình con thoán thieáu ngaët<br />
ngheøo söï gì phaàn linh hoàn vaø phaàn xaùc, con haõy toû baøy cho Chuùa moïi taät nguyeàn trong linh hoàn<br />
con, ñeå xin Ngöôøi chöõa cho con. Con thaáy mình thieáu nhôn ñöùc naøo hôn, thì xin Ngöôøi ban ôn taäp<br />
luyeän cho thaønh; thaáy mình maéc neát xaáu naøo hieåm hôn, thì xin Ngöôøi giuùp maø khöû tröø cho tuyeät.<br />
Daàu con caàu nguyeän chung laøm vaäy maëc loøng; song moãi laàn chòu leã con phaûi xin moät ôn naøo caùch<br />
rieâng, nhö ôn deïp cho ñaëng neát xaáu noï, ôn ñaëng ôû beàn ñoã trong nhaø Chuùa, v.v.<br />
5. Doác loøng. Cho ñaëng laøm troïn vieäc caùm ôn Chuùa, thì sau heát con phaûi doác loøng laïi tröôùc maët<br />
Chuùa, töø naày veà sau seõ giöõ nghóa cuøng Chuùa luoân, chaúng daùm caû loøng phaïm toäi gì maát loøng Ngöôøi.<br />
Vì chöng chaúng coù söï gì toû daáu phuï ôn cho baèng khi laøm ñeàu maát loøng ñaáng ñaõ laøm ôn. Vaäy cho<br />
con ñaëng toû daáu bieát ôn Chuùa, thì haõy doác loøng xa laùnh moïi toäi loãi.<br />
AÂy nhoùn laïi ít lôøi con phaûi giöõ tröôùc vaø sau khi chòu leã, haàu ñaëng nhôø nhöõng ích troïng bôûi ñoù maø<br />
ra. Vaäy con ñaõ bieát caùch thöùc chòu leã nhö vaäy roài, thì con phaûi ra söùc doïn mình chòu leã haèng ngaøy.<br />
Baèng chaúng thì ít nöõa laø chòu leã nhieàu laàn trong moãi tuaàn. YÙ Ñ. C. G. laäp pheùp thaùnh Theå laøm cuûa<br />
nuoâi linh hoàn, thì Ngöôøi cuõng muoán cho linh hoàn chòu laáy haèng ngaøy, cuõng nhö phaàn xaùc haèng<br />
ngaøy phaûi aên uoáng.<br />
Laïi Hoäi thaùnh cuõng öôùc ao cho ai naáy aân caàn chòu leã haèng ngaøy, thì naêm 1905 ñaõ ra Saéc chæ maø<br />
khuyeân baûo söï aáy. Maø bôûi coù keû coøn aùi ngaïi vì leõ noï côù kia chaúng daùm chòu leã haèng ngaøy, thì trong<br />
saéc aáy Toøa thaùnh ñaõ daïy roõ: Moïi ngöôøi boån ñaïo ñeàu ñöôïc chòu leã nhö vaäy; daàu ôû baäc naøo, laøm ngheà<br />
nghieäp gì, cuõng chaúng ngaïi, mieãn laø giöõ loøng cho saïch toäi troïng, vaø toan chòu leã vì yù ngay laønh vaø<br />
vì loøng kính meán, thì ñuû... Vaø muoán cho chaéc hôn thì haõy laõnh yù cha linh hoàn.<br />
Bôûi ñoù khi con thaáy mình chaúng coù toäi gì troïng vaø ñöôïc pheùp cha giaûi toäi cho, thì con haõy chòu leã<br />
haèng ngaøy chôù ngaïi; mieãn laø con chòu leã vì yù laønh, nghóa laø chaúng phaûi chòu leã vì thoùi quen, vì baét<br />
chöôùc anh em, vì cho ñaëng tieáng khen, v.v. moät vì loøng kính meán Chuùa, muoán keát hieäp cuøng Chuùa<br />
vaø coù yù nhôø ôn pheùp thaùnh Theå, ñeå giuùp con chöøa neát xaáu vaø ñi ñaøng nhôn ñöùc moät ngaøy moät hôn.<br />
Vaû trong saéc Toøa thaùnh ñaõ laøm naêm 1890, thì cuõng caám trình beà treân trong nhaø vaø xin ngöôøi ban<br />
pheùp chòu leã. Xeùt yù Toøa thaùnh nhö vaäy, thì hieåu Hoäi thaùnh haèng giuïc giaõ con phaûi aân caàn chòu leã<br />
haèng ngaøy, cuøng chaúng muoán ñeå cho ai ngaên trôû con veà ñaøng aáy.<br />
Vaäy con haõy cuùi ñaàu vaâng nghe yù Hoäi thaùnh khuyeân lôn vaø lôøi Ñ. C. G. keâu naøi maø doïn mình chòu<br />
leã haèng ngaøy, vaø ít nöõa laø chòu leã cho sieâng naêng; song phaûi laøm moïi söï tröôùc sau nhö ñaõ daïy treân<br />
naày, cuøng ñöøng chòu leã caùch ô hôø khoâ khan quen leä, thì chaéc con seõ choùng neân ngöôøi troïn laønh. Vì<br />
haèng ngaøy ñöôïc Ñ. C. G. keát hieäp cuøng con thì aét Ngöôøi seõ daét dìu con maø ñöa con ñi, cho ñeán khi<br />
hieäp vaày moät nôi vôùi Ngöôøi; nhö lôøi Ngöôøi phaùn raèng: Tao ôû nôi naøo, thì Tao cuõng öôùc ao cho ñaày<br />
tôù Tao cuõng ôû moät nôi aáy. Laïi nôi khaùc Ngöôøi phaùn raèng: Ai aên baùnh naày, thì ñaëng soáng ñôøi ñôøi,<br />
vaø Tao seõ laøm cho noù soáng laïi hieån vinh trong ngaøy taän theá.<br />
AÂy söï chòu leã laø ñeàu troïng cuøng coù ích döôøng aáy, thì con haõy naêng doïn mình chòu leã, baèng khi naøo<br />
con chaúng chòu ñöôïc, thì haõy chòu leã thieâng lieâng, nhö seõ daïy sau naày.<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Daïy ít ñeàu veà söï chòu leã thieâng lieâng
83<br />
Khi ai khoâng coù theå röôùc laáy Ñ. C. G. ngöï thaät vaøo linh hoàn, maø öôùc ao chòu leã, aáy goïi laø röôùc leã<br />
thieâng lieâng. Caùch röôùc leã theå naày caùc thaùnh xöa nay ñaõ coù laøm, chaúng phaûi laø söï gì laï môùi baøy ra<br />
ñaâu. Trong coâng luaän thaønh Tridentoâ Hoäi thaùnh cuõng ñaõ khen söï chòu leã laøm vaäy. Laïi trong saùch<br />
Kinh nghóa coâng luaän ñaõ doïn, thì coù caâu raèng: “Coù keû röôùc leã thaät... maø cuõng coù keû röôùc leã thieâng<br />
lieâng maø thoâi, laø nhöõng keû laáy loøng öôùc ao khao khaùt chòu laáy Mình thaùnh Ñ. C. G. bôûi ñöùc tin<br />
maïnh meõ chaùy leân laøm moät cuøng löûa kính meán. Vì nhö vaäy, neáu khoâng ñöôïc heát moïi ôn ích, thì ít<br />
nöõa ñöôïc nhöõng ích troïng nhöùt bôûi pheùp aáy maø ra.<br />
AÂy lôøi Hoäi thaùnh ñaõ daïy laøm vaäy, thì leõ naøo ta chaúng taäp cho quen söï röôùc leã thieâng lieâng? Chính<br />
mình Ñ. C. G. cuõng laáy söï aáy laøm ñeïp loøng öng yù, neân ñaõ hieän ra cuøng nhieàu ñaáng thaùnh maø<br />
khuyeân daïy vieäc aáy. Nhö coù moät laàn Ngöôøi hieän ra cuøng baø thaùnh Joanna thaùnh Giaù, maø phaùn<br />
raèng: “Khi con chòu leã thieâng lieâng, thì con cuõng ñöôïc nhöõng ôn ích cuõng gaàn nhö khi con chòu leã<br />
thaät.” Baø thaùnh Angieâla queâ ôû thaønh Phoâlinho noùi raèng: “Neáu Cha giaûi toäi chaúng daïy toâi cho bieát<br />
pheùp röôùc leã thieâng lieâng, thì toâi chaúng soáng ñeán raøy.” Maø baø thaùnh aáy quen röôùc leã thieâng lieâng<br />
moãi ngaøy hôn 200 laàn. Coù nhieàu ñaáng thaùnh khaùc cuõng vaäy.<br />
Bôûi ñoù trong nhöõng saùch giuùp ñi ñaøng nhôn ñöùc, thì cuõng coù naêng khuyeân daïy veà söï röôùc leã thieâng<br />
lieâng. Nhö trong saùch Ñaùnh giaëc thieâng lieâng coù lôøi daïy raèng: “Con ñaëng chòu Mình thaùnh Ñ. C. G.<br />
trong hình baùnh moät laàn maø thoâi, song moãi giôø con muoán röôùc leã thieâng lieâng thì ñöôïc. Nhöôïc<br />
baèng con maát phöôùc troïng aáy, thì moät taïi con laøm bieáng, hay laø taïi toäi gì ngaên trôû con maø chôù.”<br />
Vaäy con phaûi bieát khi con doïn mình saün maø röôùc leã thieâng lieâng, thì con Ñ. C. T. cuõng saün loøng<br />
duøng pheùp aáy maø nuoâi linh hoàn con nöõa.<br />
Baáy giôø con ñuû roõ söï con röôùc leã thieâng lieâng thaät laø vieäc raát ñeïp loøng Chuùa cuøng haïp yù Hoäi thaùnh<br />
vaø laøm ích cho con laém; neân con haõy doác loøng töø naày saáp ñi haõy naêng chòu leã thieâng lieâng, nhöùt laø<br />
trong nhöõng khi naày: Khi vaøo chaàu Mình thaùnh, khi töø taï Chuùa maø ñi ra; khi chaàu Pheùp laønh Mình<br />
thaùnh; khi thaày caû chòu leã, maø con khoâng doïn mình chòu leã thaät; khi con ñi ngang qua nhaø thôø coù<br />
ñaët Mình thaùnh. Laïi tröôùc khi con duøng böõa phaàn xaùc, thì con cuõng neân hoài taâm laïi moät chuùt maø<br />
röôùc leã thieâng lieâng, keûo phaàn hoàn phaân bì ñöôïc phaàn xaùc. AÂy laø luùc ñaùng chòu leã thieâng lieâng, coøn<br />
caùc luùc khaùc, nhöùt laø khi <strong>than</strong>h vaéng moät mình, khi con toan naèm nghæ buoåi hoâm, v.v. neáu con<br />
bieát hoài taâm laïi maø chòu leã thieâng lieâng, aét con seõ thaáy mình ñöôïc loøng soát saéng cuøng ñaëng nhieàu<br />
ôn ích maø chôù.<br />
Vaäy con phaûi laøm vieäc röôùc leã thieâng lieâng theå naày: tröôùc heát con giuïc loøng aên naên veà moïi toäi loãi<br />
con ñaõ phaïm; ñoaïn con laáy loøng cung kính tin caäy, maø xin Ñ. C. G. khaáng ñeán vieáng linh hoàn con,<br />
maø ban ôn giuùp söùc cho linh hoàn con ñaëng theâm loøng soát saéng kính meán Chuùa, ñaëng laønh ñaõ moïi<br />
taät nguyeàn trong linh hoàn, ñaëng maïnh meõ maø choáng traû keû nghòch thuø. Vaäy con ñaëng <strong>than</strong> thôû<br />
cuøng Chuùa raèng:<br />
Laïy Ñ. C. G. raát nhôn töø, bôûi baây giôø toâi chaúng coù theå röôùc laáy Chuùa ngöï ñeán cuøng toâi trong hình<br />
baùnh, thì xin Chuùa ngöï ñeán cuøng toâi caùch thieâng lieâng; xin Chuùa laáy löûa meán Chuùa maø luyeän saïch<br />
moïi bôïn nhô trong linh hoàn toâi, naày toâi ñau ñôùn thieát tha aên naên cheâ gheùt moïi ñaøng toäi loãi, loøng<br />
toâi chæ ñeå saïch tinh cho Chuùa ngöï vaøo ôû cuøng toâi, maø gìn giöõ phuø hoä toâi cuøng ban cho toâi nhöõng<br />
ôn Chuùa ñaõ höùa ban cho nhöõng keû chòu Mình thaùnh Chuùa toâi thaät. Ñoaïn con laáy loøng tin thaät Chuùa<br />
ñaõ nhaäm lôøi con, maø caùm ôn Ngöôøi raèng: Nay toâi tin thaät Chuùa ñaõ nhaäm loøng toâi maø ñeán vieáng
84<br />
linh hoàn toâi, neân toâi heát loøng caùm taï Chuùa cuøng xin Chuùa khaán ngöï loøng toâi cho ñeán maõn ñôøi.<br />
Amen.<br />
ÑIEÀU THÖÙ III<br />
Giaûng veà pheùp giaûi toäi<br />
Ñ. C. T. loøng laønh voâ cuøng thöông xoùt loaøi ngöôøi hö heøn yeáu ñuoái, ñaõ laäp neân pheùp Giaûi toäi ñeå neân<br />
thuoác maàu chöõa heát moïi ngöôøi. Keû coù toäi nhôø ñoù, thì ñaëng khoûi toäi; ngöôøi nhôn ñöùc nhôø ñoù, thì<br />
choùng neân troïn laønh. Pheùp Giaûi toäi laø nhö thuoác maàu chöõa moïi taät beänh trong linh hoàn, cuøng neân<br />
nhö thuoác boå cho ngöôøi yeáu ñuoái ñaëng neân söùc maïnh moät ngaøy moät hôn.<br />
Thaày caû ngoài toøa thay maët Ñ. C. G., thì khi aáy ngöôøi laøm quan, laøm cha, laøm thaày cho keû chaïy ñeán<br />
cuøng ngöôøi: ngöôøi laøm quan ñeå xeùt toäi keû aáy maø chaúng phaûi xeùt ñeå maø laøm toäi, song xeùt ñeå maø tha;<br />
ngöôøi laøm cha, ñeå lo laéng phaàn roãi cho keû aáy; ngöôøi laøm thaày, ñeå daïy doã veõ vôøi cho bieát ñaøng nhôn<br />
leõ chính, cuøng bieát laùnh döõ laøm laønh; laïi ngöôøi cuõng laøm thaày thuoác, ñeå chöõa ñaõ moïi taät nguyeàn<br />
trong linh hoàn keû aáy.<br />
Bôûi ñoù ai chaïy ñeán toøa Giaûi toäi, thì raát coù phöôùc loäc laø theå naøo! Keû coù toäi chaïy ñeán ñoù, thì nhö ngöôøi<br />
trai phung phaù kia tìm veà cuøng cha lieàn ñaëng cha oâm laáy, ñem vaøo nhaø, ñaëng maëc aùo toát mang ñai<br />
vaøng, ñeo nhaãn ngoïc, laïi ñaëng ñi giaøy quyù giaù maø böôùc vaøo döï tieäc cuøng cha. Keû laønh vaøo toøa Giaûi<br />
toäi, thì nhö baø thaùnh Madaleâna xöa vaøo ngoài döôùi chôn Ñ. C. G., ñeå nghe ngöôøi daïy veõ maø tìm<br />
phaàn nhöùt haûo laø ñaøng troïn laønh.<br />
Vaäy ôù con, con laø ngöôøi toäi loãi hay laø ngöôøi nhôn ñöùc; ñaøng naøo cuõng haõy chaïy ñeán cuøng toøa Giaûi<br />
toäi cho ñaëng phaàn nhôø. Neáu coøn maéc bôïn nhô toäi loãi nhôùp nhuùa trong linh hoàn, thì haõy vaøo ñoù maø<br />
taém cho saïch. Neáu con coù ñeàu gì boái roái nghi nan, thì haõy vaøo ñoù cho ñaëng hyû hoan an tònh, baèng<br />
nhö con töôûng mình ñaõ vöõng, thì haõy vaøo ñoù maø giöõ mình, keû laïi ñaëng vöõng chôn maø böôùc tôùi<br />
ñaøng troïn laønh.<br />
Song cho con ñaëng höôûng nhôø nhöõng ích troïng aáy, thì con phaûi bieát duøng thuoác maàu naày cho neân;<br />
keûo duøng chaúng neân, thì thuoác maàu linh nghieäm seõ trôû neân thuoác ñoäc gieát linh hoàn con maø chôù.<br />
Vaäy con phaûi giöõ nhöõng ñeàu naày:<br />
1. Moãi khi con ñi xöng toäi, thì tröôùc heát phaûi ñoïc kinh caàu nguyeän cho soát saéng maø nguyeän xin<br />
Chuùa cuøng Ñöùc Meï soi trí cho con xeùt mình cho roõ, giuïc loøng con aên naên toäi cho neân, doác loøng<br />
chöøa cho vöõng, chaúng phaûi laøm vieäc aáy caùch ô hôø theo leä. Bôûi ñaâu coù nhieàu ngöôøi hay ñi xöng toäi<br />
maø tính hö neát xaáu khoâng chöøa, haèng cöù nguoäi laïnh khoâ khan, tröôùc sao sau vaäy, chaúng thaáy chuùt<br />
gì taán tôùi trong ñaøng troïn laønh? AÂu laø vì nhöõng keû aáy chaúng bieát laøm moïi vieäc cho phaûi theá maø<br />
xöng toäi cho neân; coù khi laøm vöøa ñuû cho khoûi phaïm söï thaùnh laø may, coøn chí nhö laøm cho soát saéng<br />
ñeå nhôø phaàn ích, thì coøn sai suyeån nhieàu ñeàu. Vaäy cho khoûi caùc ñeàu sai suyeån laøm vaäy, thì phaûi caàu<br />
xin ôn treân giuùp söùc cho con ñaëng giöõ töøng ñeàu cho troïn.<br />
2. Khi con ñaõ caàu nguyeän ñoaïn, thì phaûi caàm loøng caàm trí laïi maø xeùt mình, töø ngaøy ñi xöng toäi laàn<br />
sau heát ñeán raøy ñaõ phaïm nhöõng toäi gì, moãi toäi ñaõ phaïm maáy laàn, vaø noù ñaõ ra maáy gioáng toäi khaùc<br />
nhau vaø nhöõng caùch theá laøm cho toäi aáy hoùa ra naëng hôn nhieàu.<br />
Ñaõ hay raèng cho ñaëng chòu pheùp Giaûi toäi neân, thì chaúng caàn phaûi xöng caùc toäi nheï; song cho ñaëng<br />
taán tôùi neân ngöôøi nhôn ñöùc, xöùng ñaùng keû ôû nhaø Ñ. C. T. thì chaúng nhöõng con phaûi xöng caùc toäi
85<br />
troïng maø thoâi, maø laïi bao nhieâu toäi nheï con ñaõ phaïm trong lôøi noùi, trong vieäc laøm cuøng trong yù<br />
töôûng, thì con phaûi truy taàm cho heát maø xöng ra cho <strong>minh</strong> baïch. Chaúng nhöõng caùc toäi phaïm ñieàu<br />
raên Chuùa cuøng Hoäi thaùnh, laïi nhöõng toäi phaïm ñeán baäc mình cuøng loãi pheùp nhaø, thì con cuõng chôù<br />
boû qua.<br />
Sau nöõa con phaûi tìm cho ra caên do goác ngoïn ñaõ laøm cho con sa phaïm toäi noï loãi kia, ñeå cho ñaëng<br />
tieãn thaûo tröø caên cho tuyeät; con ñöùng tröôùc toøa phaùn xeùt Chuùa truy vaán trong löông taâm con laøm<br />
sao, thì baây giôø con phaûi truy löông taâm con nhö vaäy, nhö lôøi oâng thaùnh Phaoloâ ñaõ daïy: Neáu ta<br />
muoán cho khoûi Chuùa phaùn xeùt ta, thì ta haõy phaùn xeùt mình tröôùc.<br />
3. Khi con ñaõ xeùt mình kyõ caøng roài, thì haõy giuïc loøng aên naên toäi cho thaám thía. Haõy suy toäi loãi laø<br />
gioáng xaáu xa ñoäc aùc laø döôøng naøo, noù laøm cho con neân keû nghòch cuøng Ñ. C. T., neân nhö ñöùa phuï<br />
phaøng chaúng nghó chi ñeán coâng ôn sinh thaønh cöùu chuoäc, neân nhö lyù hình ñoùng ñinh Ñ. C. G. laïi<br />
moät laàn nöõa. Noù nhö thaèng keû cöôùp ñoaït heát moïi coâng ñöùc con ñaõ laäp, cuøng loät nhöõng ôn Chuùa<br />
ban cho con; noù laøm cho con maát pheùp laøm cho Chuùa, maø hoùa neân toâi taù quyû ma, maát phöôùc thieân<br />
ñaøng ñaõ ñaønh, laïi phaûi traàm luaân trong hoûa nguïc.<br />
OÂi! Khi con suy nhöõng söï khoán naïn bôûi toäi maø ra, thì leõ naøo con chaúng aên naên cheâ gheùt noù. Giaû<br />
nhö moãi khi con phaïm toäi, lieàn ra phung huõi, lôõ laáy caû mình, thì coù leõ naøo con daùm phaïm toäi ñaâu.<br />
Song con haõy laáy maét ñöùc tin maø nhìn xem linh hoàn con, moãi khi con phaïm toäi, thì laøm cho linh<br />
hoàn con ra xaáu xa gôùm ghieác hôn boäi phaàn. Vaäy coøn hay ho vui söôùng chi moät giaây maø laøm linh<br />
hoàn ra thaân theå döôøng aáy? Noùi moät tieáng cho ñaõ gan, giaän moät hoài cho phæ daï, thuaät moät ñeàu cho<br />
söôùng mieäng, nghe moät chuyeän cho vui tai maø linh hoàn phaûi oan öông döôøng aáy, thì naøo coù söôùng<br />
gì? Taét moät lôøi nhö Chuùa ñaõ phaùn: Daàu ngöôøi ñaëng lôøi laõi caû theá gian, maø maát linh hoàn, thì naøo<br />
ñaëng ích gì?<br />
Con muoán nhaéc trí con leân nuùi Calavarioâ maø aên naên toäi cuõng ñaëng; bôûi vì ai maø Chuùa caû trôøi ñaát laø<br />
ñaáng voâ toäi maø phaûi treo döïng treân caây thaùnh Giaù xaáu hoå nhuoác nha laøm vaäy? AÉt laø cuõng vì toäi<br />
chuùng toâi. Bôûi vì ñaâu maùu thaùnh Chuùa rôi gioït xuoáng töø dinh quan Philatoâ raûi raùc cho ñeán nuùi<br />
Calavarioâ laøm vaäy? AÉt laø cuõng vì toäi chuùng toâi. Bôûi ñaâu Chuùa naèm hoi hoùp treân thaùnh Giaù maø quaân<br />
döõ coøn nhieác nhoùc nhaïo cöôøi cuøng cho uoáng giaám chua maät ñaéng laøm vaäy? AÉt laø cuõng vì toäi chuùng<br />
toâi. Toäi oâi! Ai coøn tieác maày laøm chi nöõa maø chaúng döùt boû maày cho xa, cho ñaëng yeâu meán Chuùa toâi<br />
ñaõ cöùu chuoäc toâi döôøng aáy.<br />
Hoaëc con ñem trí khoân xuoáng hoûa nguïc maø aên naên toäi cuõng neân. Kìa con xem caû hoûa nguïc nhö<br />
bieån hoûa haøo, löûa sinh dieâm ñang chaùy phaàng cuøng ñaày muoân vaøn hình khoå gôùm ghieác, thaáy muoân<br />
vaøn ngöôøi ñang troài leân laën xuoáng keâu la tru treáu, nghieán raêng, khoùc <strong>than</strong>, thôû phì phaø nhöõng ngoïn<br />
löûa xanh leø, naëc muøi sinh dieâm, toùc tai, maét muõi, chôn tay cuøng khaép caû chaâu thaân ñeàu phaûi gia<br />
hình khaûo löôïc, ma quyû hung haêng döõ daèn quaù hôn muoâng döõ, ñeàu ñua nhau laøm khoán nhöõng<br />
ngöôøi khoán naïn aáy. OÂi! Ai ñaõ xoâ muoân vaøn ngöôøi aáy xuoáng ñoù? AÉt chæ coù moät söï toäi laøm ñaëng vieäc<br />
baïc aùc döôøng aáy maø thoâi. Vaäy coøn leõ gì maø ta coøn yeâu söï toäi maø khoâng lo cheâ gheùt noù, cuøng chöøa<br />
noù cho tuyeät.<br />
Con haõy suy nhöõng leõ nhö vaäy, maø giuïc loøng con aên naên cheâ gheùt nhöõng toäi ñaõ phaïm, vaø doác loøng<br />
chöøa töø naày saáp leân ñöøng phaïm noù nöõa.
86<br />
4. Veà söï doác loøng chöøa, thì chaúng nhöõng chöøa toäi, maø laïi doác loøng chöøa caùc dòp môû ñaøng cho<br />
con phaïm toäi, baát luaän laø nhôn vaät, thì con cuõng ñeàu phaûi chöøa boû heát. Haõy nhôù lôøi Chuùa phaùn<br />
raèng: Daàu con maét hoaëc tay chôn ñaõ laøm côù cho con vaáp phaïm, thì haõy khoeùt haõy chaët noù maø vaát<br />
ñi. Nghóa laø daàu ai hay laø vaät gì con laáy laøm quyù laøm caàn nhö con maét chôn tay, thì con cuõng chôù<br />
tieác, thaø maát noù maø leân thieân ñaøng, chaúng thaø coù noù maø phaûi sa hoûa nguïc.<br />
5. Con ñaõ xeùt mình kyõ caøng aên naên thaám thía, doác loøng vöõng vaøng roài, thì ñoïc kinh Caùo mình cho<br />
soát saéng, doïn mình vaøo toøa xöng toäi. Ñang khi xöng toäi, con haõy laáy loøng thaät thaø khieâm nhöôïng<br />
maø toû baøy löông taâm con ra cho thaày caû ñaëng bieát: ñöøng noùi quanh co hay laø ñoå toäi cho keû khaùc;<br />
ñöøng theo chöôùc quyû maø doái cha linh hoàn, haõy nhôù thaày caû ngoài toøa, laø thay maët Chuùa ñeå giaûi toäi<br />
vaø laøm thuoác cho con. Neáu con khoâng toû toäi mình ra cho ngay thaät, khoâng khai caùc chöùng bònh<br />
mình ra cho roõ raøng, thì thaày caû bieát bònh ñaâu maø laøm thuoác, bieát toäi ñaâu maø giaûi tha.<br />
Ngöôøi ta laøm hö pheùp Giaûi toäi, coù ngöôøi vì xeùt mình chaúng kyõ, coù keû vì aên naên chaúng thaät, maø cuõng<br />
coù nhieàu ngöôøi vì xöng toäi chaúng ngay. Nhöõng keû ôû nhaø Ñ. C. T. thì neân sôï tính hoå ngöôi hay che<br />
laáp trí khoân maø lieàu mình giaáu toäi hay laø noùi chaúng ngay, nhö ñaõ laøm söï toäi thaät maø xöng raèng<br />
loøng ñoäng loøng lo. AÁy cuøng laø giaáu toäi. ÔÙ con, nhöõng ngöôøi xöng toäi nhö vaäy thì khoán naïn bieát laø<br />
ngaèn naøo! Moät phen xöng chaúng thaät, caû ñôøi nhöõng aùy naùy aâu lo, ñeán giôø sau heát sinh söï ngaõ loøng;<br />
aáy laø troùt ñôøi khoán naïn, aáy laø thuoác linh ñôn ñaõ trôû neân thuoác ñoäc gieát linh hoàn ngöôøi ta thì laøm<br />
vaäy.<br />
Con muoán khoûi söï khoán naïn döôøng aáy, thì xeùt bieát theå naøo, haõy xöng ngay theå aáy, coù bao nhieâu<br />
xöng baáy nhieâu, söï coù chaéc thì xöng raèng chaéc, söï hoà nghi thì xöng nhö söï hoà nghi. Ví duï nhö con<br />
ñaõ phaûi chöôùc caùm doã tô töôûng veà ñaøng traùi maø con coù toû daáu choáng traû, song coøn hoà nghi chöa<br />
chaéc coù chìu theo hay chaêng, thì con haõy xöng raèng: Con coù bò chöôùc ma quyû baøy veõ tô töôûng veà söï<br />
traùi trong trí khoân, maø khoâng roõ coù chìu theo chuùt naøo khoâng. Neáu con bò côù naøo beà ngoaøi maø sinh<br />
chöôùc caùm doã beà trong, thì con haõy khai cho <strong>minh</strong> baïch, ñeå cha linh hoàn daïy veõ cho con bieát ñaøng<br />
caát dòp aáy ñi. Taét moät lôøi con vaøo toøa nhö keû lieät ñeán cuøng thaày thuoác, muoán noùi theå naøo cho thaày<br />
thuoác ñaëng hieåu moïi chöùng bònh, ñeå chöõa cho mình mau laønh ñaõ.<br />
Khi xöng toäi ñoaïn, con haõy laéng tai nghe lôøi thaày caû daïy veõ uûi an cho con bieát ñaøng chöøa toäi vaø taäp<br />
ñi ñaøng nhôn ñöùc. OÂi! Phaûi chi con quyeát loøng taäp ñi ñaøng nhôn ñöùc vaø ñaëng gaëp thaày caû soát saéng<br />
khoân ngoan veõ vôøi cho con, vaø con bieát nghe theo ngöôøi chæ daãn, thì con choùng tôùi trong ñaøng<br />
nhôn ñöùc laø theå naøo. Song hôõi oâi! Nhieàu keû ñi xöng toäi maø naøo maáy keû bieát baøn vieäc nhôn ñöùc vôùi<br />
cha linh hoàn, lôøi ngöôøi an uûi cuõng nghe baèng tai, vieäc ngöôøi daïy laøm cöù laøm theo leä, naøo coù bieát<br />
saùnh tröôùc so sau maø taäp laàn hoài trong ñaøng nhôn phöôùc? Con haõy xeùt laïi maáy laàn con ñi xöng toäi,<br />
con coù giöõ troïn nhö vaäy chaêng?<br />
6. Khi con ra khoûi toøa ñoaïn, thì phaûi laáy loøng soát saéng caùm ôn Chuùa vaø lo laøm vieäc ñeàn toäi töùc thì,<br />
chôù khaù ñeå raøy mai; tröø ra khi coù vieäc gì caàn phaûi laøm luùc baây giôø, hay laø khi thaày caû daïy moät vieäc<br />
gì phaûi laøm khi khaùc môùi ñöôïc, nhö aên chay, xem leã, ñi ñaøng thaùnh Giaù v.v.<br />
Song con chôù nghó raèng: laøm vieäc ñeàn toäi thaày caû daïy, thì ñeàn ñuû toäi con ñaõ phaïm xöa nay, chaúng<br />
coøn lo ñeàn toäi theâm laøm chi nöõa. Con töôûng nhö vaäy thì laàm laém. Vì chöng vieäc ñeàn toäi thaày caû ra,<br />
thì ñeå laøm cho troïn pheùp Giaûi toäi maø thoâi, chaúng phaûi ñeàn caân xöùng toäi con ñaâu. Vaäy con haõy hieäp<br />
theâm vieäc laønh phöôùc ñöùc cuøng saün loøng chòu moïi söï khoán khoù gian nan con thöôøng gaëp maø daâng<br />
ñeàn vì toäi loãi con.
87<br />
Con haõy xem vua thaùnh Ñavit, oâng thaùnh Pheâroâ vaø baø thaùnh Madaleâna, daàu ñaõ chaéc Chuùa ñaõ tha<br />
toäi cho roài, song haèng cöù khoùc loùc aên naên ñeàn toäi luoân. Vaäy phaàn con xöa nay phaïm toäi voâ ngaèn,<br />
maø laøm moät ñoâi vieäc laønh nhoû moïn, con daùm töôûng laø ñeàn toäi ñuû roài sao? Vaäy daàu con ñaõ laøm xong<br />
vieäc thaày giaûi toäi daïy, thì con cuõng neân theâm vieäc laønh noï ñeàu khoù kia maø ñeàn toäi theâm nöõa, nhöùt<br />
laø khi con coù phaïm toäi gì môùi laï hôn thöôøng. Neáu con laøm nhö vaäy, thì chaúng nhöõng coù ích cho<br />
con ñeàn toäi tröôùc; laïi cuõng giuùp cho con gheùt toäi veà sau maø giöõ mình cho khoûi sa phaïm.<br />
AÂy nhaéc laïi ít ñeàu veà pheùp Giaûi toäi, con haõy ghi laáy maø giöõ cho troïn, thì pheùp Giaûi toäi seõ giuùp con<br />
mau taán tôùi trong ñaøng troïn laønh, vaø heã con caøng naêng xöng toäi cho soát saéng yù töù nhö vaäy, thì con<br />
caøng ñaëng nhieàu ích khoân xieát. Con haõy naêng xin cha giaûi toäi daét dìu veõ baøy cho con phaûi laøm theå<br />
naøo, cho ñaëng chöøa neát xaáu vaø neân ngöôøi nhôn ñöùc. Vì chöng bôûi con toû löông taâm ra <strong>minh</strong> baïch<br />
vôùi ngöôøi, thì ngöôøi lieäu thuoác cho con. Vaäy con haõy naêng xin ngöôøi chæ veõ cho; maø khi ñaõ khæ coâng<br />
ñaùnh neát xaáu naøo hay laø taäp nhôn ñöùc gì, vieäc ñaéc thaát laøm sao, thì cuõng haõy thöa laïi vôùi ngöôøi.<br />
Baø thaùnh Teâreâxa xöa daàu ñaëng ôn Chuùa daét dìu caùch rieâng trong ñaøng nhôn ñöùc, song ngöôøi coøn<br />
naêng xin cha linh hoàn daïy veõ cho mình; maø bôûi ngöôøi laøm nhö vaäy, thì chaúng nhöõng ñaõ laøm ích<br />
cho mình, laïi cuõng ñaõ laøm ích cho cha linh hoàn nöõa. Vì chöng trong Haïnh ngöôøi coù thuaät raèng: Coù<br />
luùc kia ngöôøi gaëp moät cha Giaûi toäi khoâ khan laém, song vì moãi khi ngöôøi ñi xöng toäi, ngöôøi ñaõ baøn<br />
hoûi vieäc linh hoàn vôùi cha aáy caùch khoân ngoan ñaïo ñöùc laém, thì cha aáy phaùt theïn maø caûi quaù töï taân<br />
vaø lo hoïc taäp ñaøng nhôn ñöùc cho töôøng, ñeå khi ngöôøi baøn hoûi, thì baøy veõ cho <strong>minh</strong>. AÁy con haõy soi<br />
göông meï thaùnh maø duøng pheùp Giaûi toäi cho neân, ñeå ñöa con ñeán tuyeät ñænh troïn laønh.<br />
ÑIEÀU THÖÙ IV<br />
Daïy veà söï noùi khoù cuøng cha linh hoàn<br />
Keû muoán ñi ñaøng nhôn ñöùc troïn laønh, thì chaúng nhöõng phaûi sieâng naêng aân caàn xöng toäi chòu leã, laïi<br />
phaûi bieát noùi khoù baøn baïc cuøng cha linh hoàn. Vaäy söï noùi khoù cuøng cha linh hoàn vaø söï xöng toäi thì<br />
khaùc nhau, vì khi con ñi xöng toäi con chæ xeùt mình cho roõ moïi toäi loãi maø xöng cho saïch moïi toäi<br />
troïng chaúng giaáu toäi naøo; coøn toäi nheï chaúng buoäc phaûi xöng, song maø xöng cuøng coù loøng ñau ñôùn<br />
thì raát neân coù ích. Coøn vieäc noùi khoù cuøng cha linh hoàn, thì chaúng phaûi nhö vaäy; song chính laø noùi<br />
veà nhöõng vieäc laøm ích cho linh hoàn, toû ra cho ngöôøi hay veà tình yù con, veà caùc neát xaáu con, veà<br />
nhöõng côn caùm doã con thöôøng bò vaø caùch thöùc con aên ôû khi phaûi chöôùc caùm doã laøm vaäy. Vaäy coù<br />
nhieàu ñeàu voán chaúng phaûi laø toäi loãi gì, song con cuõng toû ra cho ngöôøi hay, ñeå ngöôøi bieát roõ vieäc linh<br />
hoàn con maø dìu daét con trong neûo troïn laønh.<br />
Söï noùi khoù cuøng cha linh hoàn laøm vaäy, thaät laø ñeàu raát caàn cho ñaëng ñi ñaøng nhôn ñöùc. Vì chöng<br />
nhö lôøi Kinh thaùnh ñaõ daïy: Con chôù yû mình khoân ngoan. Laïi cöù nhö lôøi oâng Toâbia ñaõ khuyeân con<br />
mình xöa: Con haõy baøn hoûi cuøng ngöôøi khoân ngoan, thì con cuõng phaûi vaâng nhö vaäy. Neáu nhö<br />
trong moïi vieäc ñeàu phaûi baøn hoûi vôùi ngöôøi khoân ngoan, thì huoáng löïa laø trong vieäc ñi ñaøng nhôn<br />
ñöùc troïn laønh laø ñeàu khoù hôn heát. OÂng thaùnh Beânañoâ noùi raèng: “Neáu ai daùm laøm thaày mình trong<br />
vieäc ñi ñaøng nhôn ñöùc, thì laø nhö buoäc mình vaâng phuïc moät ñöùa u meâ daïi doät maø chôù.”<br />
Xöa nay caùc thaùnh ñeàu tin thaät söï baøn hoûi vôùi cha linh hoàn trong vieäc ñi ñaøng nhôn ñöùc, thaät söï laø<br />
raát caàn, maø nhö lôøi oâng thaùnh Vinsenteâ Pheâreârio laøm chöùng, caùc thaùnh thaûy ñeàu giöõ troïn ñeàu aáy.<br />
Baø thaùnh Teâreâxa cuõng laøm göông vaø khuyeân daïy chò em ñeàu aáy luoân; laïi ngöôøi haèng vaâng cöù lôøi<br />
cha linh hoàn chaúng heà daùm sai chaäy, ñeán ñoãi khi Ñ. C. G. hieän ra cuøng ngöôøi maø phaùn baûo ñeàu noï<br />
ñeàu kia, ngöôøi ñi thöa cuøng cha linh hoàn, maø thaày caû aáy laàm, ngôø laø chöôùc ma quyû, thì baûo ngöôøi
88<br />
khi naøo thaáy söï laï nhö vaäy, haõy laáy nöôùc thaùnh maø raûy; ngöôøi laáy laøm cöïc loøng laém song cuõng<br />
vaâng cöù lôøi cha linh hoàn daïy. Maø Ñ. C. G. cuõng laáy söï aáy laøm ñeïp loøng, neân khi ngöôøi laáy daáu thaùnh<br />
Giaù vaø raûy nöôùc thaùnh, thì Ñ. C. G. mæm cöôøi vaø khen ngöôøi coù loøng vaâng lôøi cha linh hoàn.<br />
AÂy laø caùch thöùc caùc thaùnh duøng cho ñaëng ñi ñaøng nhôn ñöùc, phöông chi laø con thì caøng phaûi duøng<br />
phöông theá aáy hôn nöõa; phaàn thì vì con coøn doát naùt trong ñaøng nhôn ñöùc, phaàn thì vì con chaúng<br />
xem ñaëng nhieàu saùch daãn ñaøng nhôn ñöùc nhö caùc ngöôøi nhaø doøng nhaø phöôùc beân Taây. Vaäy neáu<br />
con muoán taán tôùi trong ñaøng nhôn ñöùc thaät, thì chôù khaù khinh phieâu vieäc naày.<br />
OÂi! Phaûi chi con gaëp ñaëng moät ñaáng khoân ngoan daãn ñaøng roãi linh hoàn cho con, maø con bieát nghe<br />
theo ngöôøi chæ daãn, thì phöôùc cho con laø döôøng naøo! Song thöông oâi! Xöa nay naøo con coù duøng chi<br />
ñeán phöông theá naày, ñeán ngaøy xöng toäi, thì lo xeùt mình, xöng toäi hoái ñi cho xong, aáy laø roài vieäc;<br />
coøn vieäc baøn hôn thieät veà vieäc linh hoàn, naøo coù lo chi ñeán caên do neát xaáu chaúng xeùt cho ra, nhöõng<br />
côn caùm doã taïi ñaâu khoâng nghó ñeán. Bôûi ñoù laøm vieäc xöng toäi cuõng nhö laøm cho qua leä, chaúng thaáy<br />
taán ích laø bao nhieâu.<br />
Vaäy töø naày saáp ñi con haõy taäp noùi khoù baøn hoûi cuøng cha linh hoàn trong vieäc ñi ñaøng nhôn ñöùc, thaø<br />
khi cha linh hoàn con ñònh caùch khaùc thì thoâi; vì thaø vaâng lôøi cha linh hoàn chaúng thaø soát saéng baát<br />
tieän maø laøm phieàn loøng cha linh hoàn. Voán coù moät ít keû, hay baøn hoûi nhöõng ñeàu voâ ích maø coù khi<br />
cuõng haïi, laø vì noùi hôi coù khoe khoang cho cha ngôø mình laø ngöôøi nhôn ñöùc, hay laø noùi vì yù laáy<br />
loøng cho cha thöông, voán thaät khoâng coù yù traùi, song laàn hoài cuõng neân sôï.<br />
Vaäy trong vieäc noùi khoù cuøng cha linh hoàn, thì tröôùc heát phaûi giöõ cho khoûi nhöõng yù chaúng laønh, roài<br />
thì phaûi bieát mình phaûi noùi khoù cuøng cha linh hoàn laøm sao, vaø noùi veà nhöõng söï gì. Vaäy:<br />
1. Phaûi noùi laøm sao? Phaûi noùi caùch thaät thaø khieâm nhöôïng chôù khaù hoå ngöôi, phaûi môû löông<br />
taâm con ra tröôùc maët ngöôøi nhö tôø saùch vaäy; ñöøng giaáu gieám vieäc gì. Song phaûi noùi cho <strong>than</strong>h thao<br />
lòch söï; ñöøng daïn mieäng maø noùi nhöõng lôøi thoâ keäch khoù nghe, nhöùt laø khi noùi veà nhöõng côn caùm<br />
doã nghòch ñöùc saïch seõ, thì con phaûi giöõ neát na trong lôøi noùi cho laém.<br />
2. Phaûi noùi veà nhöõng söï gì?<br />
- Con phaûi noùi veà söï giöõ luaät pheùp nhaø laøm sao, con coù khinh phieâu nhöõng luaät nhoû moïn, hoaëc<br />
daùm lieàu mình loãi luaät noï luaät kia, vì ngôø laø khoâng buoäc cho nhaët chaêng?<br />
- Con phaûi noùi veà caùc chöôùc caùm doã con thöôøng bò; con naêng phaûi caùm doã veà söï gì; khi con phaûi<br />
caùm doã, thì con ñaõ aên ôû laøm sao, ñaõ choáng traû caùch naøo, hoaëc con coù laøm caùch naøo cho con phaûi<br />
chöôùc caùm doã chaêng?<br />
- Con phaûi noùi veà tình yù cuøng tính khí con cho cha giaûi toäi bieát: Con hay öa söï gì hôn, hoaëc coù loøng<br />
yeâu ai hôn, hay laø coù tính khoâng öa, hoaëc gheùt nhô ai, thì con ñöøng giaáu cha linh hoàn. Hoaëc con coù<br />
tính hay khoe khoang, hay caàu danh tham lôïi, hay laø coù tính ghen töông phaân bì keû khaùc chaêng?<br />
Hoaëc con coù lo ra mô öôùc söï theá gian, muoán ôû baäc vôï choàng? Hoaëc con coù tính khoâ khan nguoäi<br />
laïnh vieäc linh hoàn vaø öôn eá treã naûi chaúng muoán chòu khoù laøm vieäc baäc mình cho sieâng chaêng?<br />
Sau nöõa con phaûi naêng noùi rieâng veà moät ít nhôn ñöùc, nhö ñöùc tin, ñöùc vaâng lôøi, ñöùc saïch seõ, hoaëc<br />
nhôn ñöùc naøo cha giaûi toäi ñaõ chæ cho con xeùt mình rieâng haèng ngaøy, thì con haõy naêng noùi khoù vôùi<br />
cha linh hoàn veà nhôn ñöùc aáy, vaø cha linh hoàn daïy veõ cho con laøm sao, thì con haõy vaâng cöù laøm vaäy;
89<br />
nhöùt laø khi con coù tính ña nghi, thì con caøng phaûi vaâng lôøi cha linh hoàn cho troïn, daàu khi vaâng<br />
lôøi maø löông taâm coøn aùi ngaïi chöa yeân, thì con cuõng phaûi nhaém maét maø vaâng lôøi cha linh hoàn.<br />
AÂy chæ coù moät phöông theá aáy môùi trò laïi chöùng ña nghi, mieãn laø cha giaûi toäi hoûi chi, con noùi ra naáy:<br />
con chaúng coù yù giaáu chi vôùi ngöôøi, sau con vaâng lôøi ngöôøi daàu coù sai, thì con chaúng coù loãi gì. Nhöôïc<br />
baèng con cöù cöùng coå chaáp neâ theo yù con, thì con seõ phaûi thieät haïi caû theå maø chôù.<br />
AÂy ít ñeàu caàn veà söï noùi khoù cuøng cha linh hoàn, con haõy nhôù maø laøm nhö vaäy, baèng cha giaûi toäi<br />
khoân ngoan nhôn ñöùc muoán daïy veõ cho con caùch naøo khaùc, thì con cuõng phaûi vaâng; vì ñaây ta coù yù<br />
daïy ít ñeàu chung. Coøn phaän rieâng linh hoàn con, vaø yù cha giaûi toäi con theå naøo ta chaúng hay; ta moät<br />
öôùc ao cho con gaëp ñöôïc moät cha linh hoàn bieát chæ daãn cho con ñi ñaøng nhôn ñöùc moät ngaøy moät<br />
hôn, cho ñeán khi thaáu ñeán ñænh troïn laønh.<br />
ÑOAÏN THÖÙ CHÍN<br />
Giaûng cho bieát phaûi ôû vôùi nhau theå naøo<br />
<strong>Tu</strong>y trong nhaø laø ngöôøi töù xöù, khaùc hoï khaùc doøng, maø vì nghe theo ôn Chuùa goïi, neân ñaõ hieäp nhau<br />
laïi moät nôi, ôû moät nhaø phuïc quyeàn moät ñaáng coi soùc vaø laøm moät vieäc thaûy ñeàu chung cuïc cuøng<br />
nhau. <strong>Tu</strong>y daàu baù nhôn baù taùnh, maø phaûi ñoàng taâm ñoàng ñöùc; daãu khoâng baø con maø phaûi ôû cuøng<br />
nhau nhö caät ruoät, aáy laø ñeàu raát khoù thaät. Song Ñ. C. T. laø ñaáng coù pheùp laøm cho choù soùi ôû thuaän<br />
hoøa vôùi con chieân, thì naøo Ngöôøi chaúng coù pheùp laøm cho anh em ôû moät nhaø thuaän hoøa cuøng nhau<br />
sao? Kìa ngöôøi theá gian muoán laäp ti huøn hoäi vôùi nhau cho ñaêïng lôïi laõi phaàn ñôøi, thì coøn bieát ôû raäp<br />
raøng hieäp yù cuøng nhau; maø ta hieäp nhau cho ñaëng tìm lôïi laõi thieâng lieâng treân trôøi thì haù deã moãi<br />
ngöôøi moãi yù sao? Noï ma quyû laø loaøi xaáu xa nghòch ñaúng: song noù muoán haïi ngöôøi ta cho nhieàu vaø<br />
môû nöôùc noù ra cho roäng, thì noù cuõng raäp raøng vôùi nhau, giöõ toân ti ñaúng caáp, coù quyû truyeàn baùo, coù<br />
quyû tuaân leänh.<br />
Vaäy keû ñi ñaøng nhôn ñöùc hieäp nhau moät nhaø, neáu chaúng raäp raøng cuøng nhau trong caùch aên neát ôû,<br />
trong lôøi noùi vieäc laøm, thì chaúng nhöõng khoâng giuùp nhau ñi ñaøng nhôn ñöùc, laïi laøm dòp cho nhau<br />
phaïm toäi maát loøng Chuùa maø phaûi khoán naïn chaúng sai. Bôûi ñoù trong ñoaïn naày ta daïy ít ñieàu giuùp<br />
anh em cho bieát ñaøng aên ôû vôùi nhau cho xöùng keû ôû moät nhaø, laøm toâi moät Chuùa vaø chaêm lo ñeán moät<br />
ñích cuøng nhau, haàu sau ñaëng hieäp vaày moät nôi cuøng nhau treân queâ thaät.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Giaûng cho bieát phaûi coù loøng yeâu nhau laø theå naøo<br />
Ñöùc yeâu ngöôøi voán buoäc heát moïi ngöôøi thaûy thaûy, vì Ñ. C. T. ñaõ daïy ta: tröôùc kính chuoäng moät Ñ.<br />
C. T. treân heát moïi söï, sau thì yeâu ngöôøi nhö mình vaäy. Song ñöùc aáy laïi buoäc rieâng nhöõng keû theo<br />
ñaïo Ñ. C. G., vì ngöôøi truyeàn ñieàu raên aáy cho ta caùch rieâng maø raèng: Naày Tao truyeàn ñieàu raên môùi<br />
cho bay, laø bay phaûi yeâu nhau. Nôi khaùc Ngöôøi laïi phaùn raèng: Naày laø daáu cho thieân haï bieát bay laø<br />
con caùi Tao, laø khi thaáy bay coù loøng yeâu nhau.<br />
Vaäy neáu moïi ngöôøi phaûi yeâu nhau, con nhaø giaùo höõu phaûi meán nhau, keû ôû nhaø doøng nhaø phöôùc<br />
caøng phaûi yeâu meán nhau hôn boäi phaàn. Vì chöng keû daâng mình cho Ñ. C. T. nhö vaäy, thì ñaõ boû cha<br />
meï anh em baø con; laïi ngoaøi theá gian, keû mình yeâu meán khi xöa, thì raøy ñaõ boû ngoaøi ñôøi maø vaøo ôû<br />
chung loän vôùi nhöõng ngöôøi mình chöa bieát, haèng noùi phoâ, aên ôû, vieäc vaøn cuøng nhau, haèng xöng<br />
nhau anh anh em em. Vaäy neáu chaúng coù loøng yeâu nhau, thì aên ôû noùi phoâ cuøng nhau sao ñaëng? Ñaõ
90<br />
khoâng coù cha meï anh em caät ruoät maø thöông yeâu, neáu khoâng thöông yeâu anh em moät nhaø cuøng<br />
nhau, thì ñeå loøng thöông ai ôû ñôøi naày?<br />
Neáu ñöùc thöông yeâu caàn kíp cho moïi ngöôøi thì caøng caàn cho nhöõng keû ôû chung loän moät nôi cuøng<br />
nhau. Vì chöng ôû chung cuøng nhau moãi ngöôøi coù moãi tính, neáu chaúng coù söùc thieâng lieâng naøo maø<br />
buoäc laáy nhau, aét khoâng khoûi sinh traêm öông ngaøn hoïa. Vaäy söùc thieâng lieâng laø ñöùc yeâu ngöôøi. OÂng<br />
thaùnh Dionixioâ daïy raèng: “Ñöùc thöông yeâu coù söùc keát buoäc ngöôøi naày laïi vôùi ngöôøi noï.” Noùi nhö<br />
vaäy cuõng haïp lôøi oâng thaùnh Phaoloâ goïi ñöùc thöông yeâu laø xieàng toûa söï troïn laønh: vì coù moät ñöùc<br />
thöông yeâu coù söùc nhö xieàng toûa ñeå keát buoäc loøng anh em laïi vôùi nhau, ñeå giuùp nhau ñi ñaøng troïn<br />
laønh.<br />
Keû ôû chung cuøng nhau maø muoán ñi ñaøng troïn laønh, muoán thaâu goùp caùc nhôn ñöùc, maø chaúng coù<br />
loøng yeâu nhau, thì chaúng coù leõ maø taäp ñaëng nhôn ñöùc naøo. Chaúng khaùc theå hai ngöôøi ñi ñoán cuûi, ñi<br />
caét luùa, maø chaúng coù daây laït gì maø boù luùa cuûi laïi, thì chaúng coù theå maø söông veà nhaø ñaëng. Con<br />
muoán thaâu goùp caùc nhôn ñöùc maø söông veà nhaø thieân ñaøng, thì haõy laáy ñöùc yeâu ngöôøi maø boù laáy;<br />
ñöùc yeâu ngöôøi noù boù buoäc caùc nhôn ñöùc khaùc laïi keûo buøng ra: vì chöng caùc nhôn ñöùc khaùc coù buøng<br />
ra, thì cuõng vì loøng ngöôøi ta buoäc vôùi nhau chöa chaët. Ví duï nhö con loãi ñöùc khieâm nhöôïng, ñöùc<br />
hieàn laønh, ñöùc nhòn nhuïc, ñöùc vaâng lôøi, v.v. thì thöôøng taïi con thieáu ñöùc yeâu ngöôøi.<br />
Ñöùc yeâu ngöôøi thì laøm cho loøng nhieàu ngöôøi hoùa neân nhö moät. Trong Saám truyeàn khen boån<br />
ñaïo ñôøi xöa raèng: Caùc keû tin khi aáy ñaõ ñöôïc ñoâng ñaén, song coù moät loøng vaø moät linh hoàn. Lôøi aáy<br />
chæ caùc boån ñaïo ñôøi aáy coù loøng yeâu nhau chí thieát laø theå naøo. Chôù chi anh em ñoâng ñaén moät nhaø,<br />
maø cuõng coù moät loøng moät linh hoàn nhö vaäy, thì laøm ích cho nhau phaàn hoàn phaàn xaùc laø theå naøo.<br />
Vua thaùnh Ñavit <strong>than</strong> raèng: Anh em ôû hieäp moät nôi, thì toát laønh vui veû laø döôøng naøo! Vaäy anh<br />
em ôû hieäp moät nôi cuõng vaäy; song xaùc ôû hieäp moät nôi maø loøng caùch xa nhau, thì chaúng nhöõng<br />
khoâng toát khoâng vui, laïi caøng theâm phieàn theâm roái. Keû chaúng coù ñöùc thöông yeâu, thaø ôû xa vaéng<br />
moät mình, thì chaúng coù dòp maø xuùc phaïm ñeán ai: baèng ôû chung vôùi nhau, maø thieáu ñöùc yeâu ngöôøi,<br />
thì khoâng chi cöïc cho baèng. Caùc thaùnh ñeàu noùi raèng: Hình khoå keû coù toäi chòu trong hoûa nguïc, thì<br />
hình khoå naày cuõng cöïc naëng laém, laø nhöõng keû ôû ñoù chaúng coøn bieát thöông yeâu nhau haèng ñuoåi baét<br />
caén xeù, chöôûi maéng, xung giaän nhau. Nay keû ôû moät nôi cuøng nhau maø chaúng thöông nhau, thì<br />
cuõng laøm cöïc laøm khoán cho nhau nhö vaäy.<br />
Moät loaøi vôùi nhau, ôû chung cuøng nhau, thì coù loøng thöông nhau, aáy laø lyù ñöông nhieân. Laïi ñaáng<br />
khoân ngoan ñaõ noùi trong Kinh thaùnh raèng: Moïi loaøi ñeàu bieát thöông ñoàng loaïi vôùi mình. Kìa xem<br />
con kieán con ong noù ôû chung cuøng nhau, noù thöông yeâu nhau laø theå naøo. Vaäy loaøi ngöôøi ôû chung<br />
cuøng nhau maø chaúng thöông nhau, thì noõ thua coân truøng caàm thuù sao? Nhöõng ngöôøi theå aáy chaúng<br />
ñaùng keå vaøo haïng thöù naøo, thì leõ naøo maø ñaùng xöng teân laø ngöôøi nhaø doøng nhaø phöôùc.<br />
OÂng thaùnh Hieâronimoâ daïy raèng: “Ñöùc thöông yeâu laøm cho ngöôøi ta neân ngöôøi nhaø doøng nhaø tu:<br />
maø khoâng coù ñöùc aáy, thì choán vieän tu hoùa ra hoûa nguïc, vaø keû ôû ñoù thì laø nhö maø quyû vaäy.” Saùnh ví<br />
nhö vaäy thaät laø lôøi raát naëng, song cuõng ñaùng, vì chung ôû moät nhaø cuøng nhau maø chaúng hoøa hieäp<br />
yeâu nhau, thì chaúng coøn ñí gì laø lôùp lang thöù töï; laïi cuõng laøm côù cho nhau phaïm toäi maát loøng Chuùa<br />
haèng ngaøy keå chaúng xieát. Nhö vaäy choán vieän tu ñaõ neân nhö nhaø taäp ma quyû taäp anh em giaän hôøn<br />
ghen gheùt nhau cho quen, ñeå sau gheùt nhau ñôøi ñôøi trong hoûa nguïc.
91<br />
Nhöôïc baèng anh em moät nhaø maø bieát hoøa hieäp yeâu nhau, thì choán nhaø doøng hoùa neân nhö choán<br />
thieân ñaøng, vaø keû ôû ñoù cuõng laø nhö thieân thaàn vaäy; vì nhöõng ngöôøi aáy daàu coøn ôû theá gian, maø cuõng<br />
höôûng ñaëng söï baèng an nhö caùc thieân thaàn ñang höôûng treân trôøi. OÂng thaùnh Baxilioâ cuõng noùi nhö<br />
vaäy, maø raèng: “Nhöõng keû ôû chung cuøng nhau maø giöõ loøng yeâu nhau cho phaûi theá, thì gioáng neát ôû<br />
caùc thieân thaàn treân trôøi vaäy. Vì chöng caùc thieân thaàn chaúng bieát kieän caùo caõi laãy nhau, cuøng chaúng<br />
heà tranh caïnh nhau; nay keû ôû nhaø Ñ. C. T. maø bieát yeâu nhau cuõng nhö vaäy.”<br />
OÂng thaùnh Losensoâ Jutinianoâ cuõng noùi moät yù nhö vaäy raèng: “ÔÛ döôùi theá naøy chaúng coù söï gì baøy veõ<br />
mæa mai hoäi thaàn thaùnh treân choán thieân cung, cuøng vui vaày sum hieäp cho baèng khi thaáy ngöôøi nhaø<br />
doøng nhaø tu ôû moät hoäi cuøng nhau maø coù loøng yeâu nhau.” OÂi! Nhöõng nhaø theå aáy, thì neân laáy lôøi<br />
Kinh thaùnh maø khen raèng: Thaät coù Chuùa ôû trong nôi aáy, choán naày chaúng khaùc theå nhaø Ñ. C. T. vaø<br />
laø cöûa thieân ñaøng.<br />
Con suy baáy lôøi, baây giôø con haõy nghieäm xeùt con coù loøng thöông yeâu anh em heát thaûy, nhö pheùp<br />
ñaïo cuøng pheùp nhaø ñaõ daïy chaêng? Hoaëc con coøn ñeå loøng hieàm khích keû noï khoâng öa ngöôøi kia<br />
chaêng? Neáu coù nhö vaäy thì haõy lo söûa mình cho kíp, keûo moät taøn löûa nhoû khoâng lo taét ñi, ñeå noù cöù<br />
nguùn trong mình, thì neân sôï moät mai noù bay ra maø ñoát chaùy caû nhaø.<br />
Baây giôø con neân nghe theâm ít lôøi cho toû phaûi thöông yeâu nhau theå naøo, ñeå haàu tuaân cöù nhö vaäy maø<br />
taäp ñöùc yeâu ngöôøi cho caøng ngaøy caøng troïn. Vaäy phaûi yeâu nhau theå naøo, thì Chuùa ñaõ daïy taét cho<br />
con moät caâu maø raèng: Haõy yeâu ngöôøi nhö mình vaäy. Yeâu ngöôøi nhö mình, aáy laø caùch thöùc con<br />
haõy chieáu theo ñoù maø thöông yeâu anh em. Con yeâu mình laøm sao, thì haõy yeâu anh em nhö vaäy.<br />
OÂng thaùnh Toâbia xöa daïy con yeâu ngöôøi nhö mình, thì dieãn cho toû hôn maø raèng: Söï con muoán cho<br />
keû khaùc laøm cho con, thì con haõy laøm cho keû khaùc, maø söï con chaúng muoán cho keû khaùc laøm cho<br />
con, thì con chôù laøm cho ai. Vaäy:<br />
1. Theá thì con muoán cho anh em yeâu con thaät trong loøng; vaäy thì con cuõng phaûi yeâu anh em thaät<br />
loøng nhö vaäy. Moät söï noùi phoâ chuoát ngoùt beà ngoaøi maø thoâi thì chöa ñuû; vì coù keû beà ngoaøi tröôùc maët<br />
nhau noùi phoâ truyeän troø nghe tình ngaõi, maø trong loøng coøn ñeå buïng khoâng öa nhau veà ñeàu kia<br />
chuyeän noï; cho neân khi khuaát maët laïi sinh noùi haønh traùch moùc, aáy cuõng vì yeâu nhau khoâng thaät<br />
loøng. Heã coù yeâu nhau thaät trong loøng, thì moïi vieäc beà ngoaøi ñeàu laøm theo ñöùc thöông yeâu, haèng<br />
caàu ích cho keû khaùc cuõng nhö caàu cho mình vaäy, vì trong loøng vaãn yeâu ngöôøi nhö mình.<br />
2. Con yeâu mình thì phaûi yeâu cho truùng pheùp, chaúng neân yeâu vì xaùc thòt hay laø yeâu theo yù xaùc thòt.<br />
Cuõng moät leõ aáy con phaûi yeâu anh em cho phaûi leõ, yeâu vì Ñ. C. T.; chaúng phaûi yeâu vì baø con caät ruoät<br />
vôùi con, hoaëc vì ñaõ laøm ôn ích cho con, hay laø ñeïp maët vöøa tính con, hoaëc yeâu vì yù nghóa heøn xaùc<br />
thòt theá gian, thì caøng khoán hôn nöõa.<br />
Yeâu vì baø con caät ruoät, yeâu vì ôn ngaõi cuûa tieàn, thì aáy laø yeâu baø con, yeâu tieàn cuûa, chaúng phaûi laø yeâu<br />
ngöôøi ñaâu. Yeâu nhö vaäy, keû ngoaïi giaùo cuõng yeâu ñöôïc, caàn gì phaûi vaøo nhaø Ñ. C. T. cho ñaëng yeâu<br />
nhau theå aáy. Neáu yeâu nhau vì nghóa heøn xaùc thòt xaáu xa, thì chaúng xöùng loaøi ngöôøi, huoáng löïa laø keû<br />
ôû nhaø doøng, laø keû phaûi giuùp nhau laøm vieäc phöôùc ñöùc, chaúng phaûi laøm haïi cho linh hoàn nhau ñaâu.<br />
Vaäy con haõy yeâu heát anh em, vaø chôù yeâu ai vì yù naøo chaúng laønh, hay laø chaúng troïn laønh.<br />
3. Con haõy yeâu heát anh em vì Chuùa, cuøng phaûi yeâu thaät trong loøng ñaõ roài; laïi phaûi toû tình yeâu ra<br />
nôi lôøi noùi vieäc laøm nöõa, môùi chöùng toû loøng thöông yeâu. Vaäy con haõy taäp lôøi noùi cho hoøa nhaõ dòu<br />
daøng, ñöøng noùi caùch naøo hôi nghòch ñöùc yeâu ngöôøi, huoáng nöõa laø maéng nhieác, caõi coï, raày raø, noùi
92<br />
xuùc oùc, loùi tai, noùi chaâm chích, noùi caán caùi, noùi gieøm pha, phæ baùng, noùi haønh, traùch moùc, thì<br />
caøng khoâng neân hôn nöõa. Chaúng nhöõng trong lôøi noùi phaûi toû ñöùc thöông yeâu, ñöøng noùi lôøi gì hôi<br />
coù loãi; laïi daàu trong boä maët, trong lieác maét, nôi moâi mieäng cuõng ñöøng toû daáu gì nghòch ñöùc thöông<br />
yeâu. Vaäy chôù khoù maët cuøng ai, ñöøng haùy hoù, nhaên maøy nhuùn moâi, maø toû söï khoâng baèng loøng vôùi ai<br />
bao giôø.<br />
Coøn trong vieäc laøm, thì con haõy nhôù lôøi oâng thaùnh Phaoloâ daïy maø gaùnh vaùc nhau, nghóa laø phaûi<br />
giuøm giuùp nhau, baøy veõ ñeàu hôn thieät cho nhau; khi beà treân chæ ñònh cho con phaûi ñi chôï, naáu aên,<br />
doïn baøn cho anh em, thì con haõy vui loøng laøm caùc vieäc aáy cho aân caàn, vì laø dòp toû loøng thöông giuùp<br />
anh em. Khi anh em caäy nhôø con laøm vieäc gì, neáu coù leõ laøm ñaëng maø chaúng loãi pheùp nhaø, thì con<br />
ñöøng tieác coâng; khi anh em phaûi lieät laøo ñau ñôùn, neáu phaän con phaûi lo côm chaùo thuoác the thaêm<br />
vieáng, thì con haõy laøm caùc vieäc aáy nhö theå laøm cho Ñ. C. G. vaäy. Daàu phaûi queùt veùn, giaët gia, thì<br />
con cuõng ñöøng toû daáu nhôøm gôùm gì. Khi anh em laâm söï gì ruûi ro, thì haõy buoàn vôùi vaø kieám lôøi an<br />
uûi giaûi khuaây, cuõng nhö khi thaáy anh em ñaëng söï gì may thì chaúng neân phaân bì, moät toû loøng ñoàng<br />
vui nhö theå mình ñöôïc may vaäy. AÁy haïp nhö lôøi oâng thaùnh Phaoloâ ñaõ daïy: Haõy vui maàng vôùi keû<br />
vui maàng, haõy <strong>than</strong> khoùc vôùi keû <strong>than</strong> khoùc. Con haõy giöõ troïn môùi goïi laø yeâu ngöôøi nhö mình vaäy:<br />
song cho con caøng roõ ñöùc yeâu ngöôøi buoäc con phaûi aên ôû laøm sao, phaûi laùnh nhöõng söï gì, thì con<br />
haõy xem theâm maáy ñieàu sau naày.<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Giaûng cho bieát söï gì phaûi laøm, ñeàu gì phaûi laùnh,<br />
cho ñaëng giöõ troïn ñöùc yeâu ngöôøi<br />
OÂng thaùnh Phaoloâ muoán daïy ta cho bieát vieäc phaûi laøm, ñeàu phaûi laùnh cho ñaëng giöõ troïn ñöùc<br />
yeâu ngöôøi, thì ñaõ noùi raèng: Ñöùc yeâu ngöôøi hay nhòn nhuïc, hay ôû nhôn töø, chaúng ghen töông,<br />
chaúng laøm quaáy, chaúng khoe khoang, chaúng caàu danh voïng, chaúng tìm ích kyû. Con haõy chieâm<br />
nghieäm moãi caâu cho töôøng yù töù thaùnh Toâng ñoà daïy con phaûi thöông yeâu anh em theå naøo. Vaäy:<br />
1. Ñöùc yeâu ngöôøi thì hay nhòn nhuïc. Nghóa laø con muoán giöõ troïn ñöùc yeâu ngöôøi, thì haõy cam<br />
loøng nhòn neát xaáu anh em. AÂy laø ñeàu caàn hôn heát vì chöng anh em ôû moät nhaø ai cuõng coù tính<br />
Adong, Evaø, thì sao cho khoûi maát loøng nhau ñoâi khi; song keû thaät loøng thöông yeâu anh em, thì<br />
chaúng chaáp nhöùt caùc ñeàu theå aáy; vì bieát xeùt caù ñeàu loãi laøm vaäy, laø bôûi tính yeáu ñuoái maø ra, chaúng<br />
phaûi vì anh em coù loøng xaáu yù thieåm ñaâu. Con haõy xeùt laáy mình maø ôû vôùi anh em. Vì chöng cuõng coù<br />
khi con sai loãi, theá taát con cuõng muoán cho keû khaùc laøm lô cho con, vaäy sao con chaúng muoán laøm lô<br />
cho keû khaùc. Haõy nhôù lôøi saùch Göông Phöôùc daïy raèng: “Keû khaùc coù neát xaáu naøo hoaëc coù tính yeáu<br />
ñuoái veà ñaøng naøo maëc loøng, thì con cuõng lo maø nhòn, vì con cuõng coù nhieàu ñeàu keû khaùc phaûi nhòn<br />
con.”<br />
OÂng thaùnh Phaoloâ laïi daïy raèng: Ñöùc thöông yeâu, thì chòu heát moïi söï, nhòn heát moïi söï. Vaäy daàu<br />
ai laøm maát loøng con, noùi ñoäng phaïm ñeán con, hoaëc laøm sæ nhuïc cho con caùch naøo, cho daàu boû vaï<br />
caùo gian cho con thì con cuõng haõy chòu haõy nhòn heát. Hoaëc coù anh em naøo coù tính khoù ôû, laøm vieäc<br />
chung vôùi con maø chaúng vöøa yù con, thì con cuõng haõy nhòn, chôù khaù toû maët chaúng baèng loøng. AÂy<br />
môùi chöùng thaät con coù loøng thöông yeâu anh em, nhö lôøi oâng thaùnh Augutinoâ raèng: “Chaúng söï gì<br />
laøm chöùng toû ñöùc thöông yeâu cho baèng söï nhòn nhuïc neát xaáu nhau.”
93<br />
2. Ñöùc yeâu ngöôøi hay ôû nhôn töø. Keû thaät loøng thöông yeâu, thì chaúng nhöõng nhòn neát xaáu<br />
nhau, laïi cuõng öa laøm ôn laønh. OÂng thaùnh Augutinoâ noùi raèng: “Caû neát ôû con nhaø giaùo höõu thì toùm<br />
laïi trong hai ñeàu aáy: laø nhòn söï döõ, laøm söï laønh.” Vaäy con haõy saün loøng laøm laønh cho anh em, giuùp<br />
ñôõ nhau ñaëng vieäc gì phaàn hoàn phaàn xaùc, thì ñöøng keå neå so ño. Söï nhôn töø chaúng nhöõng phaûi coù<br />
trong vieäc laøm, laïi trong lôøi noùi, trong boä ñieäu cuõng phaûi toû daáu vui loøng saün daï. Vì keû laøm ôn maø<br />
vui, thì Chuùa môùi yeâu chuoäng nhö lôøi Kinh thaùnh daõ daïy.<br />
3. Ñöùc yeâu ngöôøi chaúng coù bieát ghen töông. Taùnh hay ghen töông thöôøng hay laøm hö nhieàu<br />
ngöôøi, khi ñaõ coù taùnh aáy, thì lieàu mình laøm traêm chuyeän loãi ñöùc yeâu ngöôøi. Vaäy con haõy sôï taùnh aáy<br />
laém, vì ma quyû ghen töông, neân söï cheát ñaõ vaøo trong thieân haï. Vì anh em ghen töông oâng Giuse,<br />
neân ngöôøi ñaõ phaûi baùn qua nöôùc Egieáptoâ; vì Saoleâ hay ghen töông neân Ñavit haèng phaûi baét bôù.<br />
Bieát maáy tích truyeän trong Kinh thaùnh ñaõ chöùng toû söï ghen töông ñaõ laøm cho ngöôøi ta thieät haïi laø<br />
theå naøo! Bôûi ñaâu quaân Giudeâu noäp Ñ. C. G. cho quan Philatoâ, thì quan aáy cuõng ñaõ bieát laø bôûi noù<br />
ghen töông Ñ. C. G..<br />
Con haõy gôùm taùnh aáy heát söùc, vì laø taùnh xöùng cho moät mình ma quyû maø thoâi; vì chöng keû ghen<br />
töông khi thaáy keû khaùc ñaëng söï laønh, thì noù buoàn; maø khi thaáy ngöôøi ta maéc söï döõ, thì noù vui, aáy<br />
noõ phaûi laø tính ma quyû sao? Keû coù loøng yeâu ngöôøi nhö mình vaäy, thì khi thaáy ai ñöôïc söï laønh cuõng<br />
vui, thaáy ai maéc söï döõ cuõng buoàn; vì keû aáy bieát giöõ nhö oâng thaùnh Augutinoâ ñaõ daïy: “Vì ñöùc yeâu<br />
ngöôøi, thì ta laáy söï laønh keû khaùc laøm nhö cuûa ta vaäy; cho neân khi ta ñaëng söï laønh thì ta vui, leõ naøo<br />
khi keû khaùc ñaëng söï laønh, thì ta laïi buoàn.”<br />
Vaäy ôù con, khi con thaáy ai coù taøi trí hôn con, ñaëng beà treân yeâu duïng kính vì, ñaëng anh em taâng<br />
khen meán phuïc, thì con ñöøng ñeå buïng ghen töông maø noùi gieøm pha chaâm chích, cho keùm giaù nheï<br />
theå ngöôøi ta; moät ñoàng loøng maàng vui maø caùm ñoäi ôn Chuùa ñaõ thöông anh em döôøng aáy.<br />
4. Ñöùc yeâu ngöôøi chaúng hay laøm quaáy. Caâu aáy daïy con cho bieát ñöøng xeùt xuùt nghi nan söï gì traùi<br />
cho anh em, vì xeùt ñoaùn ngôø vieäc nhö vaäy thaûy laø ñeàu quaáy. Vì chöng coù moät Ñ. C. T. bieát ñaëng<br />
trong loøng ngöôøi ta maø thoâi. Phaøm nhö loaøi ngöôøi maø muoán xeùt ñoaùn vieäc kín ngöôøi ta, thì thöôøng<br />
hay sai laàm, laïi loãi ñöùc yeâu ngöôøi laém; vì khi ñaõ nghó söï traùi cho anh em nhö vaäy, thì töï nhieân bôùt<br />
loøng meán phuïc; laïi coù dòp coù khi cuõng noùi ra maø laøm cho anh em mang tieáng nöõa.<br />
Con haõy nhôù lôøi saùch Göông Phöôùc daïy raèng: “Khi ñoaùn xeùt vieäc keû khaùc, thì maát coâng voâ loái, laïi<br />
thöôøng hay laàm, vaø cuõng phaïm toäi ít nöõa laø toäi nheï.” Vaäy daàu khi con thaáy anh em coù ñeàu loãi toû<br />
töôøng maëc loøng, con cuõng haõy xeùt yù laønh maø raèng: coù khi ngöôøi aáy voâ yù, khoâng kòp xeùt hay laø bôûi<br />
loøng ngay hoaëc bôûi tính yeáu ñuoái quaù maø sai loãi nhö vaäy. Con xeùt yù laønh cho keû khaùc laøm vaäy, thì<br />
chaúng phaûi laø doái mình ñaâu, vì haún thaät anh em nhieàu laàn sai loãi laø vì voâ yù voâ töù, hay laø bôûi tính<br />
yeáu ñuoái maø thoâi.<br />
5. Ñöùc yeâu ngöôøi chaúng hay khoe khoang, chaúng hay caàu danh voïng. Nhieàu laàn tính kieâu ngaïo<br />
haïi ñöùc yeâu ngöôøi laém; vì chöng keû kieâu ngaïo taâng mình leân vaø löôùt thaéng keû khaùc, chaúng muoán<br />
cho ai baèng mình; aáy laø ñeàu traùi nghòch boån tính ñöùc yeâu ngöôøi; vì nhö lôøi quaân töû kia noùi raèng:<br />
“Tình thieát coát ôû giöõa keû baèng nhau.” Vaäy ai maø muoán hôn keû khaùc, thì chaúng coù leõ maø thieát coát<br />
yeâu nhau ñaëng.” OÂng OÂviñioâ cuõng noùi nhö vaäy, maø raèng: “Quyeàn caû vaø ñöùc thöông yeâu chaúng hieäp<br />
nhau cuøng chaúng ôû moät toøa cuøng nhau ñaëng.” Nghóa laø keû muoán quyeàn cao chöùc caû, keû caàu danh<br />
voïng vinh ba, thì khoù giöõ troïn ñöùc yeâu ngöôøi.
94<br />
Con muoán khoe taøi caäy theá, muoán laøm lôùn laøm sang, muoán aên treân ngoài tröôùc, muoán noåi hôn<br />
anh em, thì sao cho khoûi phaïm ñöùc yeâu ngöôøi? Vì keû muoán laøm vaäy, thì naøo keå chi ñeán anh em,<br />
neân khi thaáy anh em ñaëng söï gì hôn mình, thì phaân bì ghen gheùt, vaø khi thaáy mình hoûng maát söï<br />
gì, thì cuõng traùch ñoäng ñeán anh em, ngôø taïi ngöôøi noï ngöôøi kia maø mình ñaõ hoûng, cho neân laïi sinh<br />
loøng hieàm thuø tích oaùn. AÂy cuõng vì tính kieâu ngaïo, caàu danh, con muoán giöõ cho troïn ñöùc yeâu<br />
ngöôøi, thì haõy laùnh cho khoûi tính aáy.<br />
Haõy nhôù lôøi oâng thaùnh Phaoloâ daïy laáy loøng khieâm nhöôïng, nhìn anh em laø nhö keû beà treân mình<br />
vaäy; haõy kính nhöôøng troïng vò nhau, caàm mình laøm roát heøn trong anh em, chôù caàu laøm vieäc gì cho<br />
noåi tieáng, ñöøng troâng laøm keû caû, laøm beà treân, moät öa laøm vieäc baäc heøn ñeå giuùp anh em nhö toâi taù<br />
vaäy, nhö lôøi thaùnh Phaoloâ ñaõ daïy: Vì loøng yeâu nhau thì haõy laøm toâi nhau.<br />
6. Ñöùc yeâu ngöôøi chaúng tìm ích kyû. Thöôøng leà heã lo ích kyû, aét chaúng khoûi haïi nhôn; maø ñaõ haïi<br />
nhôn, sao cho khoûi phaïm ñöùc yeâu ngöôøi? Vaäy anh em ôû chung vôùi nhau maø ai coù tính hay tìm ích<br />
rieâng, thì khoù maø giöõ troïn ñöùc yeâu ngöôøi.<br />
Trong saùch Göông Phöôùc coù lôøi raèng: “Ai coù ñöùc yeâu ngöôøi cho thaät vaø cho troïn, thì chaúng tìm ích<br />
rieâng mình trong vieäc naøo soát.” Keû aáy chaúng ghen töông ai vì chaúng caàu tö lôïi.<br />
Xöa oâng thaùnh Abaraham thaáy toâi tôù mình tranh tö lôïi vôùi toâi tôù chaùu mình laø oâng Loùt, thì ñaõ ñaønh<br />
baùc chaùu töông ly, keûo sinh dòp loãi ñöùc yeâu ngöôøi. Vaäy con haõy sôï taùnh hö taâm theå aáy. Con ñaõ vaøo<br />
nhaø Chuùa, ôû chung cuøng anh em, thì ñöøng coù buïng tö, anh em cuõng laø chung, cuûa caûi cuõng laø<br />
chung, con coù vaät gì voán laø cuûa rieâng con, song con cuõng keå noù nhö cuûa chung vaäy; coù thaày noï chuù<br />
kia laø baø con rieâng vôùi con, con cuõng haõy caàm baèng nhö caùc keû khaùc vaäy.<br />
Chaúng coù ngöôøi naøo cuøng chaúng coù vaät gì maø noùi ñaëng raèng: cuûa toâi, cuûa thaày; haõy coù buïng chung<br />
nhö vaäy môùi khoûi phaïm ñöùc yeâu ngöôøi. OÂng thaùnh Ki-ri-soâ-toâ-moâ noùi raèng: “Lôøi noùi: cuûa toâi ôû ñaâu,<br />
cuûa thaày ôû ñaâu, thì thaät laø lôøi phi tình phi ngaõi, moïi gioáng kieän caùo, moïi noãi tranh ñoan, cuõng vì ñoù<br />
maø ra. Maø nôi naøo khoûi hai tieáng aáy thì ñöôïc bình an thuaän hoøa voâ söï.” Boån ñaïo ñôøi xöa ñeàu coù<br />
moät loøng moät yù thuaän hoøa yeâu nhau taïi laøm sao? Cuõng vì taïi khoâng ai lo ích kyû. Saùch thaùnh raèng:<br />
Moïi cuûa thaûy ñeàu laø cuûa chung, ai coù cuûa gì cuõng chaúng noùi laø cuûa mình.<br />
Bôûi ñoù trong ba nhôn ñöùc caû caùc nhaø doøng buoäc phaûi coù, thì cuõng keå ñöùc khoù khaên, ñeå cho ai naáy<br />
ñöøng coù cuûa gì rieâng, haàu ñeå loøng chung maø yeâu nhau cho troïn. Taùnh hay caàu ích kyû, thì haèng<br />
muoán cho coù moïi söï nhö yù mình vaø hay laáy yù mình laøm phaûi, chaúng muoán nhöôøng ai trong lôøi noùi<br />
vieäc laøm. Vì vaäy laïi sinh mích loøng chích yù; cho neân khoù cho khoûi phaïm ñöùc yeâu ngöôøi. Vaäy con<br />
muoán khoûi loãi ñöùc yeâu ngöôøi, thì haõy laáy ích chung laøm hôn ích rieâng con vaø thaø nhòn thua, maø<br />
chìu yù keû khaùc hôn theo yù mình. Nhö lôøi saùch Göông Phöôùc daïy raèng: “Cho daàu yù con töôûng laø<br />
phaûi, song con boû noù ñi vì Chuùa, cho ñaëng theo yù keû khaùc, thì con seõ ñöôïc ích hôn boäi phaàn.”<br />
AÁy baáy lôøi dieãn cho toû caâu oâng thaùnh Phaoloâ dieãn veà ñöùc yeâu ngöôøi cho con ñaëng bieát söï gì phaûi<br />
laøm, ñeàu naøo phaûi laùnh cho khoûi loãi ñöùc yeâu ngöôøi, ñeå cho con ñaëng nhôù vieäc con phaûi laøm laø laáy<br />
loøng nhòn nhuïc maø nhòn neát xaáu anh em, daàu phaûi mích loøng chích yù con laém, con cuõng phaûi cam<br />
loøng chòu. Laïi phaûi ôû cho hoøa nhaõ, vui veû thìn töø cuøng saün loøng giuùp ñaùp anh em, khi coù leõ giuùp<br />
ñaëng vaø neân giuùp. Coøn ñeàu phaûi laùnh laø con chôù ghen töông, ñöøng hay xeùt ñoaùn ngôø vöïc, cuõng<br />
ñöøng ôû kieâu caêng caàu danh kieám theá, hay laø tìm ích kyû maø chaúng nghó ñeán loøng chung. Neáu con
95<br />
giöõ troïn nhö vaäy, thì seõ taäp ñaëng ñöùc yeâu ngöôøi chaúng sai, chuùc aáy con seõ ôû ñöôïc vôùi anh em<br />
bình yeân hoøa thuaän, chung moät nhaø, ñoàng moät daï, nhö vaäy thì toát laønh vui veû laø döôøng naøo!<br />
ÑIEÀU THÖÙ III<br />
Giaûng veà söï phaûi söûa veõ cho nhau vì ñöùc yeâu ngöôøi<br />
Coù lôøi trong Kinh thaùnh daïy raèng: Keû naøo Chuùa thöông yeâu thì Ngöôøi quôû traùch. Laïi coù lôøi oâng<br />
thaùnh Gioan toâng ñoà noùi raèng: Keû thaày thöông yeâu, thì thaày quôû traùch söûa trò. Suy caùc lôøi aáy thì ñuû<br />
roõ: ai coù ñöùc thöông yeâu thaät, thì bieát ñaøng söûa veõ keû mình thöông yeâu. Maø keû hay ngaïi thaáy anh<br />
em coù loãi, cuõng laøm thinh, chaúng daùm noùi moät lôøi, thì aáy laø daáu keû dua nònh maø thoâi, chaúng coù<br />
loøng thöông anh em cho thaät. Trong Ngaïn ngöõ kinh thô coù lôøi raèng: Thaø maø söûa veõ toû töôøng,<br />
chaúng thaø giaáu gieám tình thöông trong loøng. Laïi coù caâu raèng: Thaø ñaëng ngöôøi khoân veõ vôøi chuyeän<br />
phaûi, chaúng thaø bò ñöùa daïi a dua phænh phôø.<br />
Vaäy con muoán neân ngöôøi khoân hay laø muoán laøm ñöùa daïi? Muoán nghe lôøi keû khoân ngoan veõ vôøi, hay<br />
laø muoán nghe lôøi ñöùa daïi taâng boác? Muoán laáy lôøi khoân ngoan maø veõ vôøi cho anh em haõy laø laøm<br />
thinh cho yeân vieäc? AÂu laø con cuõng muoán nhôø lôøi khoân ngoan baøy veõ vaø cuõng saün loøng veõ vôøi cho<br />
anh em khi coù theå laøm ñöôïc. Nhö vaäy môùi thaät loøng yeâu nhau vaø ñöôïc ích bôûi söï ôû chung cuøng<br />
nhau. Vì chöng anh em naêng gaëp nhau, naêng truyeän troø cuøng nhau, neáu chaúng veõ vôøi ñeàu hôn<br />
thieät cho nhau, thì sao maø ñaùng goïi raèng yeâu nhau.<br />
Song nhieàu khi söï söûa veõ cho nhau, chaúng nhöõng khoâng ñöôïc gì, laïi theâm haïi ñöùc thöông yeâu nöõa,<br />
söï aáy taïi ñaâu? Coù khi taïi keû söûa veõ khoâng khoân, coù khi taïi ngöôøi coù loãi cöù chaáp meâ theo chöùng daïi.<br />
Vaäy nay neân daïy cho con ñaëng bieát phaûi söûa veõ keû khaùc laøm sao, vaø khi nghe anh em söûa veõ cho,<br />
thì phaûi laøm theå naøo.<br />
I. Tröôùc heát con phaûi bieát söï söûa veõ nhau, aáy laø ñeàu bôûi ñöùc thöông yeâu buoäc; cho neân phaûi laøm söï<br />
aáy, vì ñöùc thöông yeâu maø thoâi, chaúng phaûi söï tích hieàm maø muoán haïch xaùch ñeå traû thuø. Söûa veõ<br />
nhö vaäy ngöôøi ta khoâng theøm nghe, naøo coù laï gì? Vaäy khi con söûa veõ anh em maø coù pha yù naøo<br />
chaúng laønh, thì chaúng ñöôïc ích gì; maø khi ai söûa veõ vì yù naøo, thì cuõng deã toû laém, moät lôøi noùi, moät<br />
cung caùch, thì ñuû toû loøng ngöôøi aáy coù yù naøo. OÂng thaùnh Baxilioâ muoán chæ caùch thöùc ta phaûi cöù khi<br />
söûa veõ nhau, thì ngöôøi daïy raèng: “Keû thaáy keû khaùc coù loãi maø toan söûa veõ khuyeân lôn, thì haõy baét<br />
chöôùc thaày thuoác khi chöõa beänh cho keû lieät. Vì chöng nhö thaày thuoác chöõa beänh, thì chaúng gheùt<br />
ngöôøi beänh moät gheùt chöùng beänh maø thoâi; cho neân taän löïc xuaát ngheà tìm thuoác lieäu phöông maø<br />
trò cho döùt beänh, ñeå cho ngöôøi beänh laïi ñaëng bình an maïnh khoûe. Neáu beänh caàn phaûi duøng ñeán<br />
thuoác ñaéng cay, hay laø phaûi ra tay laøm cho maïnh, thì cuõng laøm vì quyeát trò cho döùt beänh, nhöng vì<br />
loøng thöông keû lieät, thì thaày thuoác coøn baøo cheá cho vò thuoác deã uoáng hôn, laïi cuõng ra söùc laøm dòu<br />
daøng ñöôïc chöøng naøo hay chöøng naáy.” Cuõng moät leõ aáy, khi ai muoán söûa loãi ngöôøi coù toäi, thì chaúng<br />
neân xung giaän ngöôøi aáy, moät phaûi ra söùc aân caàn söûa ít tính neát xaáu noù maø thoâi.<br />
Thaày moå xeû vaø teân lyù hình thì khaùc nhau: vì thaày moå xeû khi caét thòt xeû da ngöôøi beänh, thì chaúng coù<br />
yù laøm cöïc ngöôøi beänh hay laø laøm cho noù cheát ñaâu; coøn teân lyù hình moùc thòt xeù da ngöôøi coù toäi, thì<br />
coù yù laøm cöïc cho noù vaø laøm cho noù cheát. Vaäy keû söûa veõ anh em caùch khaáu où xung giaän, raày raø nhö<br />
theå laø noùi cho boõ gheùt, thì laø gioáng nhö teân lyù hình laøm cöïc loøng anh em maø thoâi; laïi coù khi laøm<br />
cho keû aáy phieàn chí maø maát ôn keâu goïi nöõa, ñoù chaúng phaûi laø chöõa beänh, song thaät laø saùt nhôn maø<br />
chôù.
96<br />
Vaäy con muoán söûa veõ anh em cho ñöôïc vieäc, thì phaûi laøm vieäc aáy cho khoân ngoan dòu daøng.<br />
1. Phaûi laøm cho khoân ngoan theå naøo thì ñaõ coù lôøi Ñ. C. G. ñaõ daïy trong Evang, laø con ñöøng söûa veõ<br />
tröôùc maët anh em, keûo laøm cho ngöôøi aáy hoå maët, laïi neáu laø vieäc kín chöa maáy keû bieát, neáu con söûa<br />
veõ tröôùc maët keû khaùc, thì laøm cho keû aáy maát danh tieáng nöõa. Vaäy con haõy gaëp rieâng ngöôøi aáy vôùi<br />
con maø thoâi, ñoaïn laáy tình thieät anh em maø noùi raèng: Toâi coù nghe hoaëc ñaõ thaáy thaày ñaõ laøm vieäc<br />
noï vieäc kia ñoù, coù khi thaày laàm khoâng bieát laø ñeàu loãi, neân tình thieät toâi noùi cho thaày hay ñeàu aáy thaät<br />
laø loãi pheùp nhaø, laø ñeàu chaúng xöùng cho keû ôû nhaø Ñ. C. T., laø ñeàu hieåm ngheøo; neáu beà treân coù hay<br />
ñöôïc, thì e thaày khoâng khoûi bò quôû phaït, neân tình thieät xin thaày töø naày veà sau ñöøng laøm nhö vaäy<br />
nöõa thì hôn.<br />
Neáu thaày aáy coù nghe maø vaâng cöù thì hay; baèng cöù chaáp meâ theo thoùi cuõ, thì con cuõng neân duøng<br />
moät hai keû khoân ngoan nhôn ñöùc ñaùng tin phuï löïc vôùi con maø söûa veõ thaày aáy. Neáu thaày aáy coøn<br />
cöùng coå chöa muoán nghe maø cuõng laø vieäc troïng heä, coù leõ sôï cho anh em phaûi göông xaáu hay laø<br />
phaûi mang tieáng xaáu, thì con phaûi baøn tính vôùi cha linh hoàn, ngöôøi seõ veõ cho con phaûi laøm theå naøo.<br />
Coøn chí nhö caùc loãi taàm thöôøng, khi con vì ñöùc thöông yeâu maø söûa veõ cho ai, neáu keû aáy khoâng<br />
muoán nghe thì thoâi, chôù lo laéng laøm chi cho nhoïc trí laïi maát coâng. Vì chöng con cuõng neân sôï maéc<br />
phaûi neát xaáu nhö moät ít ngöôøi kia coù tính thaøy lay, hay muoán söûa veõ cho keû khaùc maø coù khi vieäc<br />
mình cuõng thaû meâ nhieàu chuyeän. Maáy ngöôøi theå aáy söûa veõ khoâng ai nghe naøo coù laï gì?<br />
2. Phaûi noùi cho dòu daøng. Coù lôøi trong thaùnh Kinh ngaïn ngöõ raèng: Lôøi æu dæu côn giaän lieàn khuaây,<br />
tieáng ñaéng cay choïc côn thaïnh noä. Laïi cuõng coù caâu tuïc ngöõ raèng: Maät ngoït cheát ruoài. Vaäy con<br />
muoán gieát cho ñöôïc neát xaáu anh em vaø laøm cho anh em nghe lôøi con söûa veõ, thì con haõy noùi cho<br />
dòu daøng ñaèm thaém, toû loøng thöông xoùt, ñöøng noùi cung caùch xaúng xaùi nhö beà treân quôû la beà döôùi.<br />
Phaûi noùi cho thöøa thöôïng tieáp haï, phaûi teùm tröôùc veùn sau cho deã nghe, laïi maët muõi cho baèng tònh<br />
vui veû, ñöøng toû chuùt daáu gì naëng maët chaâu maøy, nhö vaäy thì keû coù loãi cuõng saün loøng nghe maø caûi<br />
quaù töï taân, laïi cuõng caùm meán loøng con nöõa.<br />
II. Coøn khi anh em söûa veõ con, thì con phaûi giöõ nhöõng söï naày:<br />
1. Phaûi laáy loøng khieâm nhöôïng maø nghe lôøi söûa veõ, vì keû kieâu ngaïo khoâng muoán nghe lôøi söûa veõ,<br />
thì seõ hö maát khoán naïn, nhö lôøi thaùnh Kinh raèng: Keû chaúng öa lôøi quôû traùch, thì seõ phaûi cheát,<br />
nghóa laø seõ phaûi hö maát veà phaàn linh hoàn. Vaäy con nghe ai söûa veõ con ñeàu gì, thì ôû cho baèng tònh<br />
maø nghe, chôù noán gan cuoän ruoät, ñoû maët tía tai, maø ñoâi choái chöõa mình caùch naày theá noï, coù khi laïi<br />
thaû baån thaû thaøm nhieác maéng, sinh söï maát loøng nhau nöõa.<br />
OÂi! Khoâng chi khoán naïn baèng nhöõng ngöôøi kieâu ngaïo thaøm thuïa nhö vaäy, nhöõng ngöôøi theå aáy hö<br />
thaân cuõng ñaùng kieáp, maát neát cuõng maëc thaây. Con ñöøng lieàu mình laâm phaûi chöùng kieâu ngaïo nhö<br />
vaäy; song khi ai söûa veõ ñeàu gì, thì phaûi heát loøng khieâm nhöôïng maø nghe vaø caùm ôn keû ñaõ söûa veõ<br />
mình, maø raèng: Thaày ñaõ coù loøng thöông maø söûa veõ cho em, thì em heát loøng caùm ôn vaø xin thaày<br />
caàu nguyeän cho em ñaëng söûa mình laïi. Nhö vaäy thì môùi toû daáu keû thaät loøng ñi ñaøng nhôn ñöùc.<br />
2. Phaûi laáy loøng nhòn nhuïc maø nghe ñeàu oan öùc. Neáu anh em coù laàm maø söûa veõ cho con moät loãi gì,<br />
voán con khoâng coù, hay laø coù maø ngöôøi ta ñaõ theâm thaét nhieàu, thì con cuõng haõy an loøng maø nghe<br />
ñaõ; ñoaïn laáy loøng thaät thaø baèng tònh maø ñaùp laïi raèng: Thaày ñaõ coù loøng thöông söûa baûo toâi thì toâi<br />
caùm ôn thaày laém; song voán thaät vieäc laø theå naày... ai ñaõ thuaät chuyeän vôùi thaày ñoù, thì ñaõ laàm maø<br />
thuaät sai, coù dòp xin thaày cuõng noùi cho keû aáy hay töï söï, keûo hoï laàm maø tin ñeàu traùi nhö vaäy veà em.
97<br />
Phaân phoâ nhö vaäy roài, thì cöù ôû yeân, ñöøng roái loøng maø truy vaán ai ñaõ noùi baøy söï aáy laøm chi, vì<br />
thöôøng cuõng naêng coù ñeàu tam sao thaát boån, chaúng phaûi anh em coù noùi hoâ cho con laøm chi.<br />
3. Phaûi quyeát söûa mình. Khi anh em söûa baûo con moät ñeàu gì, voán coù loãi thaät, daàu con laøm bôûi loøng<br />
ngay, khoâng hieåu laø ñeàu loãi, thì con cuõng phaûi quyeát söûa mình laïi, ñöøng aên ôû nhö vaäy nöõa, ñöøng<br />
noùi lieàu maïng raèng: Ai noùi chi thì noùi, mình khoâng coù yù xaáu thì thoâi. Vì chöng coù nhieàu ñeàu voán laø<br />
khoâng coù toäi thaät, song veà phaàn keû ôû nhaø Ñ. C. T. laø baäc phaûi neân troïn laønh hôn, thì phaûi giöõ cho<br />
troïn laønh hôn. Moät chuùt buïi ôû nôi taám vaùn, thì khoâng ai thaáy; maø ôû nôi taám kính thì ñeàu thaáy toû<br />
töôøng.<br />
Laïi khi con ñaõ bieát mình coù loãi nhö vaäy, daàu laø loãi voâ yù maëc loøng, thì con chôù traùch keû ñaõ noùi, moät<br />
phaûi traùch mình vaø söûa mình laïi maø thoâi, vì nhö vaäy laø daáu con chaúng muoán nghe lôøi söûa baûo. Maø<br />
nhö lôøi oâng thaùnh Phanxicoâ Boâgia ñaõ noùi: “Keû chaúng muoán nghe lôøi söûa baûo, aáy laø keû chaúng muoán<br />
söûa mình.” Con ôû nhaø doøng ñeå hoïc taäp ñi ñaøng nhôn ñöùc maø khoâng muoán söûa mình, thì ôû nhaø<br />
doøng laøm chi? ÔÛ theá gian thì hôn? Keû baát trò nhö vaäy, thì oâng thaùnh aáy saùnh cuøng ma quyû maø<br />
raèng: “Loaøi ngöôøi coù loãi thì khoâng laï, song coù loãi maø khoâng muoán söûa mình, thì thaät laø ma quyû maø<br />
chôù.” Coù keû khi nghe ai baûo cho bieát moät ñeàu loãi maø söûa mình, thì khoâng lo xeùt mình ñaõ sai loãi taïi<br />
côù naøo, vaø mình phaûi duøng phöông theá naøo maø söûa mình cho ñöôïc; moät xeùt ai ñaõ bieát ñeàu aáy, ai ñaõ<br />
noùi ra laøm vaäy, truy cho ra keû aáy maø traû thuø, hay laø maéng cho ñaõ nö; maø khi truy khoâng ra moái, thì<br />
laïi ngôø vieäc cho keû noï ngöôøi kia. Laøm nhö vaäy thì laïi phaïm khoâng bieát maáy toäi loãi veà ñöùc yeâu<br />
ngöôøi.<br />
ÔÙ con, con muoán cho khoûi phaïm ñöùc yeâu ngöôøi vaø muoán nhôø ñöùc yeâu ngöôøi dìu daét con ñi ñaøng<br />
nhôn ñöùc, leân ñænh troïn laønh, thì con haõy vaâng giöõ caùc ñeàu daïy con tröôùc naày. Haõy vui loøng nghe<br />
anh em söûa veõ cho, vaø khi xeùt mình coù loãi, thì haõy cuùi ñaàu vaâng phuïc vaø kíp lo traùch mình, vaø lo<br />
söûa mình laïi; chôù traùch ai laøm chi. Phaûi bieát ôn keû aáy thì hôn. Coøn khi con thaáy anh em coù loãi gì,<br />
neáu coù leõ söûa ñaëng, chaúng e sôï ñeàu gì baát tieän, thì cuõng phaûi söûa veõ cho anh em; song phaûi laøm<br />
cho khoân ngoan dòu daøng. Nhö vaäy thì con seõ ñaëng lôïi laõi linh hoàn anh em, vaø cuõng laøm ích cho<br />
con ñôøi naày, vaø ñôøi sau treân nöôùc thieân ñaøng.<br />
ÑIEÀU THÖÙ IV<br />
Giaûng cho bieát söï ñaøm tieáu söï loãi anh em<br />
laø ñeàu phaïm ñöùc yeâu ngöôøi laém<br />
Chaúng coù söï gì haïi ñöùc thöông yeâu cuøng laøm cho anh em maát loøng nhau, cho baèng tính nhaïy<br />
mieäng ñem chuyeän ngöôøi noï maùch cuøng ngöôøi kia, laøm cho nhau maát tieáng toát ñaõ roài, laïi caû nhaø<br />
cuõng mang tieáng xaáu chung. Vì keû nhaïy mieäng nhö vaäy, thì chaúng nhöõng leùp theùp vôùi anh em<br />
trong nhaø; laïi khi gaëp caùc thaày nhaø khaùc hoaëc keû quen bieát ngoaøi theá gian, thì cuõng khoâng giöõ<br />
mieäng ñaëng. Vaäy con muoán giöõ troïn ñöùc yeâu ngöôøi, thì haõy giöõ mình cho khoûi neát xaáu aáy. Maø cho<br />
con ñaëng roõ maø laùnh neát xaáu aáy, thì nay haõy nghe cho bieát noù laø laøm sao, laø ñeàu ñaùng gôùm laø theå<br />
naøo, vaø sinh ra nhieàu ñeàu tai haïi keå khoân xieát.<br />
I. Tính nhaïy mieäng, bieát chuyeän gì lieàn noùi ra cho keû khaùc, thì thaät cuõng laø ñeàu khoâng hay: vì<br />
chaúng phaûi moïi ñeàu, thì neân noùi ra cho moïi keû caû ñaâu. Nhö lôøi saùch Göông Phöôùc daïy raèng:<br />
“Chaúng phaûi moãi moät ngöôøi thì con neân toû taâm tình con ra caû ñaëng ñaâu.” Song toû nhöõng vieäc vui<br />
nhöõng ñeàu laï khoâng haïi chi ñeán ai, thì cuõng coøn nghe ñöôïc. Chí nhö nhaïy mieäng cho ñeán ñoãi ñem<br />
söï loãi anh em ra maùch cuøng keû khaùc, thì thaät laø moät neát xaáu caû theå vaø coù hai thöù: 1. laø ñaøm tieáu vôùi
98<br />
nhau veà söï loãi keû khaùc, aáy laø noùi haønh; 2. laø khi nghe ai noùi veà söï loãi keû khaùc, lieàn ñi maùch laïi vôùi<br />
keû aáy, maø raèng: Thaày kia ñaõ noùi veà thaày chuyeän naày, aáy laø gieøm sieåm.<br />
II. Hai neát xaáu aáy thaät laø ñaùng gôùm, Chuùa ñaõ gôùm, maø ngöôøi ta cuõng gôùm, khoâng ai öa ñöôïc thöù<br />
ngöôøi theå aáy. Trong Kinh thaùnh coù lôøi raèng: Keû noùi haønh laø moät gioáng thieân haï ñeàu gôùm. Nôi khaùc<br />
laïi raèng: Keû hay gieøm sieåm thì laøm nhô linh hoàn mình, vaø ñaùng gheùt trong moïi söï vaø ai thoâng<br />
coâng cuøng noù cuõng ñaùng gheùt. Nhöõng ngöôøi theå aáy Chuùa gôùm, ngöôøi ta gheùt thì khoâng laï chi. Vì<br />
Chuùa daïy ta phaûi thöông yeâu nhau, maø keû noùi haønh noùi gieøm sieåm, thì noù xui ngöôøi ta gheùt nhau.<br />
Noù thaät laø keû nghòch kia ñaõ noùi trong Evang, noù gieo coû luøng xaáu vaøo ruoäng toát cuûa ngöôøi ta, noù<br />
laøm cho ruoäng toát phaûi ra keùm ñi, vì coû luøng moïc leân nhieàu thì noù aên heát khí ñaát, laøm cho caây luùa<br />
cuõng ra gaày moøn.<br />
Trong Kinh thaùnh noùi coù saùu ñeàu Chuùa gheùt maø ñeàu thöù baûy thì Chuùa gheùt hôn caû, laø keû gieo ñeàu<br />
baát thuaän giöõa anh em. Vaäy ai hay gieo ñeàu baát thuaän, thaät laø keû hay noùi haønh hay noùi gieøm sieåm,<br />
cho neân thaät noù ñaõ ñaùng cho Chuùa gheùt vaø cho ngöôøi ta gôùm nöõa. Nhöõng ngöôøi nheï daï nhö noù, thì<br />
cuõng vui tai maø nghe noùi; song ngöôøi khoân ngoan moät chuùt thì bieát gôùm noù vì xeùt raèng: Raøy coù<br />
maët mình noù noùi chuyeän keû khaùc, moät mai noù ngoài laïi vôùi keû khaùc, aâu laø noù khoâng laøm thinh<br />
chuyeän mình ñaâu. Ai ôû theá gian khoûi sa loãi chuyeän naày chuyeän noï?<br />
Vaäy ai muoán noùi haønh gieøm sieåm ta thì thieáu chi chuyeän. Vaû ñöùa hay noùi haønh hay gieøm sieåm thì<br />
voán noù coù tính toïc maïch, muoán doøm haønh vieäc ngöôøi ta; nhieàu vieäc noù ngôø vöïc maø thoâi, noù cuõng<br />
thuaät caùch nhö thaáy nhaõn tieàn. AÁy laø tính ngöôøi hay noùi haønh hay gieøm sieåm, cho neân thaät chaúng<br />
ai öa noù, mieäng noù nhö hôi raén luïc, löôõi noù tôï noïc raén mai, sinh neân nhieàu tai öông khoân keå xieát.<br />
III. Noù laøm haïi linh hoàn noù ñaõ roài, vì noù laøm nhô linh hoàn mình, nhö lôøi Kinh thaùnh ñaõ noùi tröôùc<br />
naày. Noù ñaùng cho Chuùa quôû traùch raèng: ÔÙ ñöùa giaû hình, maày haõy lo keùo caùi xaø ra khoûi maét maày<br />
ñaõ, roài môùi ra tay khöôi raùc khoûi maét ngöôøi ta. Noù haïi cho mình noù, vì noù lieàu phaïm ñöùc thöông<br />
yeâu, laø ñöùc troïng, Chuùa ñaõ raên ñi daën laïi khoâng bieát maáy laàn; neân noù ñaõ laøm cho mình neân gioáng<br />
Chuùa gôùm vaø thieân haï cuõng gheâ, neân ai bieát chuyeän gì cuõng chaúng daùm cho noù hay. AÂy laø ñeàu haïi<br />
cho noù.<br />
Coøn söï haïi noù laøm cho anh em, laøm cho caû nhaø thì khoân keå xieát. Noù laøm maát danh tieáng anh em,<br />
laøm cho ngöôøi ta bôùt loøng thöông meán anh em; chaúng nhöõng laøm maát danh tieáng moät ngöôøi vôùi<br />
hai, laïi laøm maát tieáng chung caû nhaø nöõa, vì moät ngöôøi laøm xaáu, caû baäu mang nhô, cho neân moät<br />
ngöôøi trong anh em ñaõ mang tieáng, thì caû nhaø cuõng oâ danh.<br />
Neáu keû noùi haønh anh em laøm maát danh tieáng anh em trong nhaø maø thoâi, thì cuõng laø haïi thaät; song<br />
coøn phöông söûa laïi ñöôïc, coøn chí nhö ñaõ noùi haønh vôùi ngöôøi ngoaøi, thì caøng sinh haïi chung cho caû<br />
nhaø, anh em ñi ra cuõng ngôï maët vôùi thieân haï, trong nhaø laïi nghi taâm nhau; moät ngöôøi noùi ra, keû<br />
khaùc ñoà laïi, tröôùc moät hai ngöôøi bieát, sau bieát caû nhaø, roài chuïm ba chuïm baûy khaùo laùo vôùi nhau, keû<br />
xeùt theá naày, ngöôøi baøn theá khaùc, ngöôøi thì binh, keû laïi cheâ; nhö vaäy laïi sinh ba beø baûy boái. Ñoù cuõng<br />
vì moät loã mieäng chaúng bieát gaøi thoen, cuõng vì caùi löôõi tính hay thaùy maùy.<br />
AÂy söï noùi haønh thöôïng phaïm ñöùc yeâu ngöôøi thì nhö vaäy; coøn söï gieøm sieåm, thì laïi sinh ra nhieàu<br />
ñeàu tai hoïa hôn nöõa. Söï gieøm sieåm thöôøng bôûi tính nònh taø, keû noùi nhö vaäy töôûng laø ñeïp loøng keû<br />
nghe, song thaät laø laøm roái loøng keû aáy maø thoâi, nhö lôøi thaùnh Kinh ngaïn ngöõ raèng: Lôøi gieøm sieåm<br />
nghe boä thaät thaø, song döôøng dao saéc, thaâu qua can tröôøng. Khi con maùch vôùi thaày kia raèng: thaày
99<br />
noï ñaõ noùi thaày chuyeän naày chuyeän noï ñoù, thì con troâng ñöôïc ích gì? Chaúng qua laø con muoán<br />
nònh taø, laïi laøm cho hai thaày aáy maát loøng nhau maø thoâi, aáy laø gieo söï baát baèng ôû giöõa anh em ñaõ roõ,<br />
ñoù laø chính ñeàu Chuùa gheùt laém.<br />
Coù khi con chöõa mình raèng: Noùi cho ngöôøi kia bieát, ñeå neáu coù nhö vaäy thì söûa mình laïi. Con coù yù<br />
nhö vaäy thì toát vaø cuõng haïp ñöùc thöông yeâu nhö ta ñaõ noùi trong ñieàu tröôùc naày. Song cho ñaëng yù<br />
aáy, thì caàn gì con phaûi noùi con ñaõ nghe bôûi ai laøm chi? Laøm nhö vaäy thaät laø ñeàu chaúng khoân, vì laøm<br />
côù cho anh em khoâng baèng loøng vôùi nhau; vaû keû ñaõ thuaät cho con ñeàu aáy cuõng khoâng baèng loøng<br />
vôùi con nöõa, hoùa ra sinh maát loøng maát beà maát söï baèng an maát ñeàu hoøa thuaän, taét moät lôøi laø maát<br />
ñöùc yeâu ngöôøi.<br />
Neáu söï gieøm sieåm ôû nôi anh em coøn sinh haïi theå aáy, thì söï nònh taø gieøm tröôùc maët beà treân caøng<br />
sinh ñeàu thieät haïi bieát laø chöøng naøo! Giaû nhö con ñeán vôùi thaày beà treân maø noùi raèng: Coù thaày noï<br />
khoâng baèng loøng vôùi thaày, coù chuù kia traùch thaày moät chuyeän... AÂy laø con laøm cho beà treân vôùi beà<br />
döôùi maát loøng nhau, giaän gheùt nhau, thì toäi con caøng naëng sinh haïi caøng to. Mieäng löôõi nhö vaäy<br />
thaät ñoäc hôn noïc raén, thì sao cho khoûi haïi nhau? AÂy ma quyû muoán duøng löôõi con, nhö xöa ñaõ duøng<br />
löôõi con raén haïi Toå toâng loaøi ngöôøi ta haàu haïi caû thieân haï.<br />
OÂi! Thaät khoâng coù löôõi göôm dao naøo saéc thieåm cho baèng löôõi ñöùa hay a dua gieøm sieåm, hay ñaøm<br />
tieáu vieäc anh em, noù cheùm cho ñöùt daây tình nghóa, noù chaët xieàng toûa ñöùc thöông yeâu.<br />
Vaäy con muoán ôû vôùi anh em cho hoøa nhaõ thöông yeâu, muoán cho anh em ñeàu hyû hoan thuaän haûo,<br />
thì haõy giöõ mieäng löôõi cho laém, ñöøng ñaøm tieáu vieäc ai, chôù nònh dua gieøm sieåm. Xeùt phaän mình noõ<br />
hay chi hôn, maø daùm cheâ bai ngöôøi kia keû noï. Khi truyeän troø ruûi coù nghe ai noùi haønh vieäc keû khaùc,<br />
thì con giaû noùi lô hay laø toû boä saàu cho ngöôøi kia nín laëng: nhö lôøi thaùnh Kinh ngaïn ngöõ raèng: Gioù<br />
noàm thoåi ñaùm möa tan, maët saàu ngaên ñaëng löôõi ñang noùi haønh. Laïi khi lôõ maø nghe bieát söï xaáu ai,<br />
thì nghe ñaâu boû ñoù, ñöøng ñoà laïi laøm chi. Con giöõ troïn nhö vaäy, thì seõ giöõ troïn ñöùc yeâu ngöôøi maø<br />
chôù.<br />
ÑIEÀU THÖÙ V<br />
Giaûng veà söï phaûi an taâm thuû phaän<br />
ñöøng naøi naïnh phaân leâ<br />
Coù moät ñeàu cuõng haïi ñöùc thöông yeâu vaø ngaên trôû ñaøng troïn laønh laém, laø taùnh hay phaân leâ trong<br />
caùc vieäc boån phaän. Taùnh aáy voán cuõng vì taùnh kieâu ngaïo, maø khoâng deïp noù ñi, thì noù cuõng laøm cho<br />
anh em khoâng hoøa haûo. Vaäy con ñöøng ñeå tính aáy nhaäp vaøo con bao giôø; maø nhö con ñaõ nhieãm laây<br />
noù, thì haõy khöû tröø cho tuyeät, cho con ñaëng hieåu taùnh aáy traùi nghòch leõ töï nhieân vaø haïi ñöùc yeâu<br />
ngöôøi laø theå naøo, thì nay cuõng neân phaân traàn ít leõ.<br />
Voán Chuùa sinh loaøi ngöôøi, thì ban taøi trí söùc löïc cho moïi ngöôøi chaúng baèng nhau, Chuùa chaúng maéc<br />
nôï ai, Chuùa ban cho ai theå naøo, thì hay theå aáy. Ñeàu naøo Chuùa ban cho keû khaùc maø khoâng ban cho<br />
mình, thì mình ñöøng phaân leâ maø ghen töông keû aáy laøm chi; vì ghen laøm vaäy laø nhö traùch moùc Ñ.<br />
C. T. sao khoâng ban taøi aáy cho mình.<br />
OÂng thaùnh Phaoloâ noùi raèng: Ta ôû trong tay Ñ. C. T. nhö naém ñaát seùt ôû trong tay thôï goám, bôûi moät<br />
naém ñaát aáy, thôï baét neân hai thöù bình; bình thì ñeå ñöïng ñoà quyù, bình thì ñeå duøng vieäc heøn; bình<br />
thì ñeå caëm hoa chöng treân baøn ñoäc, bình thì ñeå laøm oáng suùc ñaët döôùi chôn baøn. Song bình hoa
100<br />
cuõng chaúng khoe khoang, oáng suùc cuõng khoâng naên næ; laïi cuõng chaúng ai traùch thôï baát coâng,<br />
sao maø taâng troïng bình naày maø taát baïc bình kia. Con suy lôøi ví duï khoân ngoan aáy, thì ñuû hieåu Chuùa<br />
ban cho ai theå naøo thì ñaønh theå aáy; baèng chaúng ñaønh, thì traùi thaùnh yù Ñ. C. T. cuøng nghòch leõ töï<br />
nhieân laém.<br />
Kìa xem mieäng neám, muõi ngöûi, tai nghe, chôn ñi, tay laøm. Chôn chaúng phaân bì raèng: sao chaúng<br />
cho toâi laøm vieäc gì vôùi, maø baét toâi ñi hoaøi? Tay chaúng phaân bì raèng: sao khoâng cho toâi aên vôùi maø<br />
baét toâi laøm vieäc hoaøi? Neáu caû mình ñeàu laøm mieäng laøm maét heát, thì thaønh ra moät gioáng chi dò kyø<br />
chaúng phaûi laø con ngöôøi nöõa.<br />
Cuõng moät leõ aáy trong moät nhaø chaúng phaûi moïi ngöôøi ñeàu laøm moät vieäc nhö nhau; phaûi coù ngöôøi<br />
laøm vieäc naày, ngöôøi khaùc laøm vieäc khaùc. Maø ai laøm vieäc naøo, thì tuøy yù beà treân chæ ñònh, maø thöôøng<br />
beà treân traïch nhôn trí taøi, ai kham vieäc naøo thì cho laøm vieäc aáy: ngöôøi thì daïy doã ñoàng nhi, keû thì<br />
ñi laøm beáp, ngöôøi thì giöõ nhaø thôø, keû thì coi nhaø khaùch cuøng caùc vieäc khaùc nhö vaäy.<br />
Song ai lo phaän naáy cho an taâm, thì môùi goïi raèng: vaâng theo thaùnh yù vaø giuùp nhau cho caû nhaø<br />
ñaëng thaïnh lôïi hoàn xaùc. Baèng theo tính phaân bì phaân leâ, muoán laøm vieäc naày hôn vieäc khaùc, thì aáy<br />
laø muoán söï traùi yù beà treân, cho neân cuõng laø traùi thaùnh yù Ñ. C. T., laïi cuõng sinh söï hoãn ñoän giöõa anh<br />
em, chaúng khaùc theå nhö trong mình: chôn muoán noåi daïy laøm tay, tay laïi muoán laøm con maét loã<br />
mieäng, nhö vaäy thì sao cho thaønh thaân xaùc sao cho yeân trong mình?<br />
ÔÙ con, con muoán laøm vieäc naày hôn vieäc khaùc laøm chi? AÂu laø con laáy vieäc naày laøm vinh hieån hôn<br />
vieäc kia. Neáu nhö vaäy thì con laøm vieäc coù yù caàu danh, chaúng phaûi cho ñaëng ñeïp loøng Ñ. C. T. cuøng<br />
laäp coâng cho mình ñôøi sau; coù yù nhö vaäy thì luoáng coâng voâ ích. Nhöõng keû laøm vieäc coù yù caàu danh<br />
nhö vaäy, thì Saùch thaùnh saùnh noù nhö keû thaâu goùp nhieàu tieàn coâng, maø boû vaøo trong bò luûng, nhö<br />
vaäy thì coøn chi maø nhôø?<br />
Coù khi con noùi raèng: Toâi öng laøm vieäc naày vì noù nheï hôn vieäc kia. Neáu con ñeán ñaây maø traùnh naëng<br />
tìm nheï, thì con ñeán ñaây laøm chi? Neáu vieäc con laøm, con laáy laøm naëng, thì sao con laïi muoán ñeå laïi<br />
cho keû khaùc? Nhö vaäy thì ñöùc yeâu ngöôøi ôû ñaâu? Nhö vaäy thì laø lo beà treân ích kyû, maø queân söï chöõ<br />
haïi nhôn. ÔÙ con, beà treân chæ ñònh cho con vieäc gì, thi ñaõ caân löôøng söùc con roài, ngöôøi ñaõ bieát con<br />
laøm kham vieäc aáy vaø vieäc aáy cuõng xöùng taøi trí söùc löïc con, neân ngöôøi ñaõ chæ ñònh vieäc aáy cho con.<br />
Coøn keû khaùc hoaëc vì taøi trí gioûi giang hôn con, neân beà treân phuù cho moät vieäc vinh hieån hôn, hoaëc<br />
vì heøn söùc yeáu ñuoái khoâng maïnh meõ baèng con, thì beà treân cho laøm moät vieäc nheï hôn, thì con chôù<br />
naøi naïnh phaân bì laøm chi?<br />
Coù khi con laïi nghó raèng: Thaày noï coù gioûi gì hôn toâi, toâi coù keùm taøi thua chi thaày noï sao beà treân<br />
khoâng duøng toâi, maø duøng thaày noï? ÔÙ con, cho daàu con gioûi laïi coù taøi hôn nöõa, maø beà treân khoâng<br />
duøng ñeán con, maø muoán duøng keû khaùc, thì maëc yù beà treân, chaúng phaûi laø vieäc con xeùt ñoaùn ñeàu aáy.<br />
Coù nhieàu vieäc trong nhaø coù nhieàu keû laøm ñaëng, song chaúng caàn phaûi laøm heát moãi ngöôøi, ngöôøi naày<br />
laøm thì nhoøn ngöôøi khaùc. Neáu keû khaùc laøm maø con phaân bì theå aáy; baèng ñeå cho con laøm, keû khaùc<br />
laïi phaân bì con nhö vaäy, thì bieát bao giôø cho roài vieäc? Beà treân bieát lieäu laøm sao cho ñeïp loøng moïi<br />
ngöôøi?<br />
Neáu moïi loaøi phaân bì theå aáy, thì daàu Chuùa pheùp taéc voâ cuøng, cuõng chaúng laøm vöøa yù noù ñaëng, giaû<br />
nhö traâu naên næ sao khoâng cho mình chaïy mau nhö ngöïa, hay laø ngöïa ñoøi bay nhö chim, thì Ñ. C.<br />
T. tính laøm sao? Loaøi thoï sinh chaúng neân traùch quyeàn taïo hoùa: Chuùa ñaõ phuù cho traâu vieäc caøy böøa,
101<br />
traâu lo caøy böøa, chaúng ñoøi chi hôn; ngöïa Chuùa cho taøi chaïy, thì lo vieäc chaïy. Thaáy moïi loaøi thaûy<br />
vaâng laøm vieäc Chuùa ñaõ phuù cho noù, coøn loaøi ngöôøi vieäc mình khoâng muoán lo, maø muoán tranh<br />
giaønh vieäc keû khaùc, khoâng ñaëng nhö yù, thì phaân bì phaân leâ, noùi chaâm noùi chích beû bai haïch xaùch<br />
cho keùm giaù vieäc ngöôøi ta. AÂy sao cho khoûi maát loøng nhau, ôû vôùi nhau nhö vaäy, sao cho ñaëng bình<br />
an hoøa thuaän?<br />
Con suy baáy leõ raøy con haõy an taâm, vui laøm vieäc beà treân ñaõ chæ ñònh cho con; coøn keû khaùc ñaëng laøm<br />
vieäc gì, thì maëc keû aáy vôùi beà treân. Laïi con phaûi nhôù, vieäc con laøm caøng heøn caøng naëng, maø con<br />
caøng vui loøng laøm cho neân, thì coâng nghieäp con caøng troïng caøng nhieàu. Xöa coù moät thaày doøng doát<br />
naùt chaúng bieát laøm vieäc gì thì beà treân phuù cho thaày aáy vieäc laøm beáp naáu aên, gaùnh nöôùc röûa cheùn<br />
dóa; thaày aáy laøm vieäc heøn naày caùch vui veû, chaúng bieát phaân bì caùc keû khaùc ñaëng laøm nhieàu vieäc<br />
vinh hieån; cho neân khi thaày aáy qua ñôøi ñoaïn, thì Chuùa toû cho beà treân hay thaày aáy ñaõ ñaëng ñaày coâng<br />
ñöùc vaø ñaëng toøa saùng laùng vinh hieån treân thieân ñaøng.<br />
Chôù chi con vui loøng laøm caùc vieäc beà treân ñaõ phuù cho con, ñöøng xeùt chi vieäc keû khaùc, thì con ñöôïc<br />
bình an laø döôøng naøo! Tröôùc thì ñöôïc baèng an trong linh hoàn, khoûi phaân bì buoàn böïc, khoûi doøm<br />
haønh beû bai vieäc keû khaùc; sau thì ñöôïc baèng an vôùi anh em, khoûi maát loøng ai, khoûi chaâm chích ai.<br />
Maø sau ñaëng baèng an thaät treân nöôùc thieân ñaøng.<br />
ÔÛ ñoù caùc thaùnh phaân laøm nhieàu haøng nhieàu baäc tuøy coâng ñöùc ñaõ laäp ôû ñôøi: keû thì ñöôïc höôûng Chuùa<br />
caùch sung söôùng hyû hoan hôn, keû khaùc tuy ñaëng höôûng maët Chuùa <strong>than</strong>h nhaøn khoaùi laïc voâ cuøng,<br />
song keùm thua maáy ñaáng coù coâng ñöùc troïng hôn. Daàu vaäy caù thaùnh thaûy ñeàu vui veû ngôïi khen<br />
danh Chuùa cuøng nhau, chaúng bieát phaân bì phaân leâ chuùt naøo. Con muoán ñeán moät nôi raäp raøn vui veû<br />
vôùi anh em, haõy boû chöùng phaân leâ maø an taâm thuû phaän; nhö vaäy môùi ñaùng goïi laø nhaø doøng, môùi toû<br />
tình thaät anh em, anh em moät sôû, anh em moät nhaø; sau heát laïi laøm anh em moät nôi vui veû cuøng<br />
nhau treân nöôùc thieân ñaøng.<br />
ÑIEÀU THÖÙ VI<br />
Giaûng veà söï phaûi ôû cho vui maët<br />
Coù lôøi trong Kinh thaùnh daïy raèng: Bay haõy laøm toâi Chuùa cho vui veû. Laïi coù lôøi oâng thaùnh<br />
Phaoloâ daïy boån ñaïo thaønh Philippenxeâ raèng: Chuùng con haõy vui veû trong Chuùa luoân; thaày noùi laïi<br />
moät laàn nöõa: chuùng con haõy vui veû. Söï vui veû beà ngoaøi laø nhö göông toû vieäc beà trong; vaäy ngöôøi<br />
naøo maët muõi öu saàu quaïu coï, thì laø daáu taâm ñòa chaúng an, tính khí chaúng laønh; vì nhö trôøi maây keùo<br />
ra u aùm, ngoù ra ñòa thaûm thieân saàu thì trong trôøi ñaát sao cuõng coù chuyeän. Vaäy neùt maët con ngöôøi,<br />
laø nhö maët trôøi nôi nhôn theá, maët trôøi u aùm, trôøi ñaát cuõng öu saàu, maët ngöôøi phieàn naõo taâm ñòa<br />
cuõng khaù nghi. Vaäy ôù con, con ôû vôùi anh em maø chaâu maøy khoù maët, thì ôû vôùi nhau sao cho ñaëng hyû<br />
hoan?<br />
Con ôû nhaø Chuùa, laøm toâi Chuùa, beà trong ñaëng ñaày daãy ôn thieâng, beà ngoaøi coù anh em sum hieäp<br />
maø maët muõi öu saàu sao cho ñaùng? Con chôù nghi raèng: Laøm thinh xaïu maët aáy laø nhôn ñöùc. Ñoù<br />
chaúng phaûi laø nhôn ñöùc ñaâu; laïi cuõng laø daáu ñöùa giaû hình. Ñ. C. G. ñaõ raên caám söï buoàn baõ aáy, maø<br />
raèng: Khi con aên chay, thì haõy röûa maët maøy cho chaûu laûy... chôù ôû nhö quaân giaû hình toû boä buoàn<br />
böïc, xaïu maët cho ngöôøi ta bieát mình aên chay. Laøm thinh nín laëng, thì caàn gì phaûi khoù maët chaâu<br />
maøy? Laøm thinh maø vui maët thì ai thaáy cuõng vui loøng; laøm thinh maø xaøu baïu laèm laèm, thì khoâng ai<br />
öa haïp.
102<br />
Söï vui veû beà ngoaøi trong caùch aên neát ôû môùi toû daáu laø ngöôøi nhôn ñöùc, keû coù loøng laønh, nhö<br />
lôøi Kinh thaùnh khuyeân keû laønh, keû nhôn ñöùc haõy ôû cho vui veû maø raèng: ÔÙ nhöõng keû laønh haõy vui<br />
veû hyû hoan trong Chuùa, hôõi nhöõng keû coù loøng ngay, haõy vui maàng. Söï vui veû laø hoa thôm bay ra<br />
beà ngoaøi bôûi caùc nhôn ñöùc beà trong, laø nhö yeán saùng bôûi loøng ngay, maø choùi ra nôi neùt maët. Ñöùa<br />
toäi nhôn ñieäu ñi xöû, maët muõi thaûm naõo öu saàu vì trong löông taâm bieát mình coù toäi; thaùnh töû ñaïo ôû<br />
nôi phaùp tröôøng, maët muõi bình an vui veû vì trong loøng ñaày söï nhôn ñöùc, chaúng coù toäi khieân.<br />
Vaäy nay ta ôû moät choán cuøng nhau laøm toâi Chuùa laø ñaáng haèng <strong>than</strong>h nhaøn vui veû, trong loøng coù<br />
ôn Chuùa uûi an, coù coâng ñöùc ñaø tích chöùa, thì beà ngoaøi chaâu maët khoù maøy laøm chi? OÂng thaùnh<br />
Phanxicoâ quen noùi raèng: Ma quyû vaø nhöõng keû thuoäc veà noù buoàn raàu thì phaûi, maø ta thì phaûi maàng<br />
trong Chuùa luoân; vì chöng coù lôøi thaùnh Kinh raèng: Trong nhaø keû laønh thì nghe tieáng hyû hoan<br />
khoaùi laïc.<br />
Vaäy keû daâng mình laøm toâi Chuùa caùch rieâng trong nhaø Chuùa, thì phaûi toû maët vui veû luoân; vì daâng<br />
cuûa leã maø maët khoâng vui, thì khoù cho beà treân öng nhaäm. Nhö lôøi thaùnh Kinh khuyeân raèng: Trong<br />
moïi cuûa leã con daâng, thì haõy laøm sao cho vui maët. Maët khoâng vui khoâng ñeïp tình ngöôøi, thì leõ naøo<br />
Chuùa haïp ñöôïc sao? Lôøi saùch thaùnh raèng: Keû daâng cuûa leã maø vui maët, thì Chuùa yeâu duøng. Vaäy<br />
daâng cuûa leã maø khoù maët, thì Chuùa duøng ñaëng sao? Cuûa leã con daâng trong nhaø Chuùa, laø linh hoàn vaø<br />
xaùc con, thì haõy daâng laøm sao cho vui maët, coù vui maët môùi ñeïp loøng Chuùa, cuøng deã ôû vôùi anh em.<br />
Anh em ôû moät nhaø, neáu maët naøo cuõng baøu xaïu laèm laèm, thì khoâng chi böïc cho baèng; vì naêng gaëp<br />
nhau, coù khi phaûi chuyeän troø baøn hoûi ñeàu hôn thieät. Vaäy neáu anh em thaáy con maët laèm laèm nhö<br />
keo nhö cuù, thì ai baàu baïn vôùi con? Keû maët muõi ngoù hôùn hôû hyû hoan, thì daãu coù maát loøng ai, thì<br />
ngöôøi ta cuõng deã thöù tha chaâm chöôùc; coøn khi keû aáy söûa veõ cho ai, thì ngöôøi ta cuõng deã nghe deã<br />
thuaän.<br />
Chí nhö keû maët muõi öu saàu khaùu où, thì noùi lôøi chi ra, cuõng deã maát loøng; laïi coù baøy chi cho ai, ngöôøi<br />
ta cuõng khoâng thích nghe cho maáy. Ví nhö vieäc laøm, heã vieäc gì mình laáy laøm vui, thì laøm laâu mình<br />
cuõng khoâng laáy laøm meät; maø vieäc chi mình laáy laøm buoàn, thì laøm moät khaéc cuõng ñaõ laáy laøm nhaøm.<br />
Cuõng moät leõ aáy, thaáy ai vui veû, thì mình ôû vôùi maáy naêm cuõng laáy laøm öa; baèng keû naøo mình laáy<br />
laøm buoàn böïc, thì daàu gaëp moät hoài cuõng ñaõ no ñaõ ngaùn. Nay con muoán cho anh em ôû cuøng con, thì<br />
haõy ôû cho vui maët, chôù ñeå cho ai cheâ con laø keû hay khaùu hay buoàn; phaûi ôû laøm sao cho khi beà treân<br />
sai con ñi ñaâu vôùi thaày naøo, thì cho khoûi thaày aáy noùi thaàm raèng: Ñi vôùi thaày noï thì buoàn laém.<br />
Coù keû laàm maø nghó raèng: AÊn ôû vui veû laø ñeàu maát neát; vui veû caùch theá gian hay cöôøi hay côït, mieäng<br />
moàm ñöa ñaõi, con maét xuyeân hoa, thì laø ñeàu maát neát thaät; vui nhö vaäy thaät chaúng neân vui, vui theå<br />
aáy thaät laø vui vôùi ma quyû, chaúng coù leõ vui ñaëng laøm moät vôùi Chuùa Kirixitoâ. Ñaây chaúng khuyeân con<br />
vui theå aáy; moät daïy con phaûi toû maët neát na vui veû, ñöøng baøu xaïu öu saàu. Nhö lôøi trong Saùch troïn<br />
laønh daïy raèng: “Keû ôû nhaø doøng, nhaø Ñ. C. T. phaûi ôû neát na cho vui veû, vaø ôû vui veû cho neát na.” Laïi<br />
nhö lôøi oâng thaùnh Leâoâ giaùo toâng daïy raèng: “Söï neát na ôû nôi nhaø doøng nhaø phöôùc, thì chôù buoàn<br />
phieàn, song phaûi neân <strong>than</strong>h saïch.”<br />
Vaäy phaûi hieäp söï vui veû vôùi söï neát na, thì môùi xöùng keû laøm toâi Chuùa. Chôù töôûng raèng: phaûi cuùi ñaàu<br />
nhaém maét xaïu maët nhaên maøy môùi goïi laø neát na. Beân taây coù ngaïn ngöõ raèng: Nhôn ñöùc maø buoàn baõ<br />
laø ñöùc giaû ñöùc heøn. Bôûi ñoù con ñöøng cho söï buoàn baõ xen vaøo trong söï nhôn ñöùc laøm chi. Caùc<br />
thaùnh khuyeân con haèng giöõ söï vui veû luoân, cho daàu khi con ñaõ lôõ maø sa ngaõ phaïm toäi gì, thì con<br />
cuõng ñöøng laáy côù aáy maø toû maët buoàn böïc tröôùc maët anh em. Thaät con phaûi lo buoàn ñau ñôùn tröôùc
103<br />
maët Chuùa; nhö vaäy roài thì haõy ñem loøng troâng caäy ôn tha thöù maø aên ôû cho vui veû vôùi anh em.<br />
Bôûi ñoù vua thaùnh Ñavit khi ñaõ aên naên toäi ñoaïn, thì laïi xin cho mình laïi ñaëng vui veû, maø raèng: Xin<br />
höôøn laïi cho toâi ñaëng vui maàng veà phaàn roãi toâi.<br />
Baây giôø coù khi con hoûi raèng: Phaûi toû maët laøm sao, phaûi aên ôû theå naøo cho ñaëng goïi raèng vui veû? Ñeàu<br />
aáy thaät khoù laáy lôøi noùi maø veõ cho con; song laáy göông maø chæ cho con, thì cuõng deã. Con haõy xem<br />
anh em ñang ôû vôùi con moät nhaø baây giôø ñaây, keû naøo boä dieän cuøng caùch aên neát ôû con laáy laøm vui veû<br />
neát na, thì con haõy baét chöôùc söï neát na vui veû aáy, coøn ngöôøi naøo maët muõi quaïu coï, anh em ñaõ cheâ<br />
laø baøu xaïu buoàn hiu, thì con haõy lo cho khoûi nhö vaäy. Hoaëc xöa nay con ñaõ aên ôû buoàn baën, anh em<br />
coù keû cuõng ñaõ noùi vôùi con, thì con haõy kíp chöøa khoûi tính aáy, chôù chaáp meâ maø raèng: vui buoàn noõ<br />
haïi chi ai, ai noùi chi thì maëc. Neáu con coù tính buoàn baën ñeán nöôùc aáy, thì thaät raát ñaùng buoàn; heã ñaõ<br />
buoàn thì sinh böïc, böïc cho con vì laøm caùc vieäc chaúng ñaëng hyû hoan; böïc cho Chuùa, vì laøm toâi Chuùa<br />
nhö tuoàng baát ñaéc dó; böïc cho anh em, vì ôû vôùi nhau nhö hôøn nhö giaän. Vaû ngöôøi ngoaøi vaøo thaáy<br />
thaày noï chuù kia maët saàu nhö vaäy, thì cuõng ngôø cho anh em coù ñeàu buoàn giaän chi nhau, hay laø<br />
nhöõng keû aáy coù bò chi ñoù.<br />
AÂy bieát maáy ñeàu baát tieän bôûi tính buoàn baõ maø ra, neân con haõy cöù lôøi thaùnh Kinh maø xua tröø söï<br />
buoàn baõ cho xa khoûi loøng con, maø ôû vôùi anh em cho vui maët, nhö vaäy thì caû nhaø seõ laøm toâi Chuùa<br />
caùch vui veû laø theå naøo.<br />
ÑOAÏN THÖÙ MÖÔØI<br />
Giaûng veà söï aên ôû vôùi ngöôøi ngoaøi<br />
Nhaø doøng laø choán vieän tu, nghóa laø nôi kín ñaùo aån mình tu thaân; vaäy leõ thì anh em phaûi ôû trong<br />
nhaø luoân, chôù vaøo ra vôùi ngöôøi ñôøi khi naøo môùi phaûi. Song vì baát ñaéc dó phaûi giao thieäp vôùi ngöôøi<br />
ñôøi; laïi baø con thaân thích cuõng coøn thöông nhôù tôùi lui: laïi nhaø doøng thöôøng chöa phaûi laø nhaø doøng<br />
kín, neân chöa phaûi trieät ñaøng vaøo ra, cuøng chöa döùt beà lui tôùi.<br />
Vì vaäy neân anh em ñöông coøn nhieàu dòp gaëp ngöôøi theá gian, laïi coù khi cuõng ôû troùt ngaøy thaâu ñeâm<br />
trong nhaø ngöôøi theá gian, aáy thaät laø moät dòp cheo leo baát tieän cho keû ôû nhaø Ñ. C. T. laém. Ai bieát giöõ<br />
mình, thì ñoù cuõng laø moät dòp laäp coâng nhieàu, song keû ô hôø daïn dó, thì naêng phaûi nhieàu muõi thöông<br />
tích trong linh hoàn, coù khi cuõng maát ôn keâu goïi vaø phaûi thieät haïi traêm beà.<br />
Vaäy cho con ñaëng khoûi nhöõng ñeàu ruûi ro laøm vaäy, thì nay neân daïy ít ñeàu cho con bieát khi gaëp ngöôøi<br />
theá gian vaø khi ñi ra ngoaøi ñôøi thì phaûi aên ôû theå naøo.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Khi ai ñeán gaëp, thì con phaûi aên ôû theå naøo<br />
Baø thaùnh Teâreâxa ñaõ töøng bieát nhöõng söï cheo leo bôûi naêng gaëp ngöôøi ngoaøi ñeán thaêm, thì ngöôøi<br />
noùi veà mình raèng: Neáu Ñ. C. T. chaúng thöông toâi caùch rieâng, thì toâi ñaõ maát ôn keâu goïi vaø maát linh<br />
hoàn vì söï aáy roài. Vì vaäy xöa nay trong caùc nhaø doøng nhaø phöôùc ñeàu coù leà luaät kyû cang ñeå gìn giöõ<br />
ngöôøi nhaø cho khoûi cheo leo veà ñaøng aáy.<br />
Vaäy luaät nhaø ñaõ daïy veà ñeàu aáy theå naøo, thì con haõy tuaân cöù ñöøng lôi, keûo moät phen ô hôø maø troùt ñôøi<br />
mang ruûi. Voán ta ñaõ boû theá gian, ñaõ boû cha meï baø con; song cha meï baø con cuøng theá gian chaúng boû
104<br />
ta ñaâu, laïi daàu ta ñaõ lìa coát nhuïc, song tình coát nhuïc, maùu Adong vaãn coøn soâi luïc ñuïc trong<br />
mình ta. Ma quyû haèng kieám dòp laøm cho ta vì tình coát nhuïc, vò thoùi theá gian maø maát nghóa Chuùa.<br />
Vaäy coù leõ naøo con daùm hôûi hôø roäng pheùp trong vieäc gaëp khaùch sao? Nay ta nhaéc laïi ít ñeàu chung,<br />
daãu doøng naøo cuõng phaûi giöõ:<br />
1. Chôù heà khi naøo con daùm gaëp khaùch khi chöa coù pheùp beà treân, daãu vöøa gaëp qua, noùi moät tieáng,<br />
chaøo moät lôøi cuõng chaúng neân. Vaäy giaû söû con ñang ñi daïo vôùi anh em, doïc ñaøng gaëp moät ngöôøi baø<br />
con, hoaëc cha meï con ñeán haàu thaêm beà treân, tình côø con ñi ngang qua coù thaáy, thì con chaúng neân<br />
ñöùng laïi troø chuyeän hoûi han gì, moät toû maët vui veû laøm thinh nguùc chaøo moät caùi, roài cöù ñi, cöù laøm<br />
vieäc con thoâi. Ngöôøi aáy coù muoán noùi chi nöõa, thì con noùi: Ñeå toâi xin pheùp beà treân ñaõ, seõ hay.<br />
2. Khi truyeän troø vôùi khaùch phaûi giöõ neát na cho laém trong boä daïng, trong lôøi noùi ñeàu phaûi ñaèm<br />
thaém nghieâm trang, phaûi giöõ cho maét ñöøng troâng xem ngang ngöûa. Neáu khaùch laø ñôøn baø, con gaùi<br />
thì caøng phaûi giöõ neát hôn nöõa.<br />
3. Chaúng neân ngoài laâu, phaûi laøm xong vieäc cho mau, aáy laø lôøi luaät daïy. Vì chöng ngoâi troø chuyeän<br />
laâu voâ ích, thì maát thì giôø boû vieäc nhaø ñaõ roài, laïi cuõng sinh haïi, vì nghe noùi nhöõng chuyeän doâng daøi<br />
ngoaøi theá gian, laøm cho con chia loøng chia trí; coù khi con laïi sa lôøi ñem vieäc nhaø maø noùi vôùi ngöôøi<br />
ngoaøi cuõng coù. Vaäy khi coù vieäc gì, thì con haõy lieäu cho mau, töø giaõ khaùch maø vaøo nhaø cho kíp, ñöøng<br />
ngoài noùi daøi laøm chi.<br />
Con chôù nghó raèng: Gaëp khaùch caùch voäi vaøng böùc boái laøm vaäy, thì baát lòch söï vôùi ngöôøi ta. Con<br />
nghó laøm vaäy thì laàm laém, vì chaúng phaûi ngoài laâu noùi dai laø lòch söï ñaâu, song noùi phoâ cho neát na<br />
chaøo kính ñaõi ñaèng cho phaûi theá xöùng theå ngöôøi aáy cuøng xöùng baäc con, thì aáy laø lòch söï maø chôù.<br />
Con giöõ luaät meïo chín chaén, troø chuyeän vieäc vaøn vöøa xong, con kieáu ngöôøi ta maø vaøo, thì ngöôøi ta<br />
khoâng traùch, laïi khen con laø ngöôøi ñaïo ñöùc giöõ luaät nhaø chín chaén maø chôù.<br />
AÁy ít ñeàu caàn con phaûi giöõ khi gaëp ngöôøi ngoaøi cho khoûi laâm phaûi söï cheo leo veà phaàn rieâng con;<br />
laïi laøm göông toát cho ngöôøi theá gian, cuøng laøm saùng danh con nhaø Ñ. C. T. tröôùc maët thieân haï.<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Khi ra ngoaøi thì con phaûi aên ôû laøm sao<br />
Coù lôøi trong saùch Göông Phöôùc raèng: “Moãi khi toâi ra vôùi ngöôøi ta maø veà, thì toâi trôû neân ngöôøi suùt<br />
keùm.” Haún thaät coù nhö vaäy, vì khi con ra coù vieäc ngoaøi ñôøi, thì con chaúng giöõ ñaëng luaät chung nhö<br />
anh em, chaúng coù thì giôø ñoïc kinh nguyeän gaãm cuøng laøm moïi vieäc thieâng lieâng khaùc nhö khi ôû<br />
trong nhaø; thöông haïi thay! Laïi gaëp nhieàu dòp toäi, thaáy nhieàu göông xaáu; con maát loã tai thöôøng<br />
thaáy thöôøng nghe nhöõng ñeàu chaúng heà nghe thaáy trong nhaø.<br />
Bôûi ñoù anh em khi ñaõ ra ngoaøi nhieàu ngaøy laâu thaùng maø trôû veà, neáu coù suùt keùm phaàn ñaïo ñöùc thì<br />
khoâng laï gì. Song keû trôû veà nhaø maø ñaõ ra suùt keùm, thì töôûng laø daáu keû chaúng bieát giöõ mình; vì keû<br />
bieát lo, thì khoûi beà sa suùt, laïi laäp theâm nhieàu coâng phöôùc maø chôù. Vaäy cho con khoûi sa suùt, laïi ñöôïc<br />
dòp laäp coâng, thì con haõy giöõ nhöõng söï sau naày:<br />
Thöù 1. Con chôù ham veà thaêm cha meï baø con, tröø ra khi cha meï anh em ñau naëng maø ôû gaàn, thì<br />
môùi neân xin pheùp veà thaêm moät hai laàn. Ñöøng naêng xin veà quaù, haõy nhôù coù laàn kia coù moät moân ñeä<br />
tôùi xin veà nhaø ñöa ñaùm cha, thì ngöôøi phaùn cuøng moân ñeä aáy raèng: Maày haõy ñeå keû cheát choân keû<br />
cheát. Con suy lôøi aáy maø ñöøng coøn kieám lyù noï lyù kia cho ñaëng veà nhaø cha meï.
105<br />
Coù keû hay laáy lyù ñau ñôùn beänh hoaïn, xin veà nhaø cha meï baø con cho ñaëng phuïc döôïc; ñeàu aáy<br />
cuõng laø moät lyù xaùc thòt hay baøy. OÂi! Coù nhieàu keû xin veà nhaø chöõa beänh phaàn xaùc, laïi maéc laáy beänh<br />
phaàn linh hoàn raát neân khoù chöõa. Vaäy thaø ôû trong nhaø Chuùa maø chöõa beänh thì hôn. Coù moät khi beà<br />
treân thaáy beänh troïng maø chaúng gaëp thaày thuoác coù söùc chöõa ñaõ, maø beà treân muoán cho con veà nhaø<br />
cha meï hoaëc ñi nôi naøo maø uoáng thuoác, thì con môùi neân vaâng maø chôù; veà phaàn con thì ñöøng theo<br />
yù rieâng maø xin ñeàu aáy bao giôø.<br />
Thöù 2. Con ra ngoaøi theá gian, thì chôù queân mình laø ngöôøi nhaø Ñ. C. T. cuøng laø con rieâng Ñöùc Meï,<br />
cho neân phaûi laøm göông toát cho theá gian vaø ñöøng laøm ñeàu gì cho oâ danh keû ôû nhaø Chuùa. Vaäy con<br />
haõy laøm göông toát cho boån ñaïo trong vieäc thôø phöôïng Chuùa; phaûi lo xem leã ñoïc kinh hoâm mai<br />
cuøng boån ñaïo: laïi khi xem leã ñoïc kinh phaûi cho nghieâm trang soát saéng, coù muøi ñaïo vò, ñöøng nguû<br />
guïc lo ra caùch naøo. Phaûi aân caàn doïn mình chòu leã haèng ngaøy, ñeå nhôø ôn Pheùp thaùnh Theå gìn giöõ<br />
con giöõa theá gian.<br />
Trong lôøi noùi vieäc laøm, caùch aên thoùi ôû, ñöøng ñeå cho ai cheâ con laø ngöôøi baï aên baï noùi baïo ôû baïo laøm.<br />
Chôn tay maét muõi ñeàu phaûi coù neát na ñaèm thaém, ñöøng ñeå cho ai cheâ laø ngöôøi daïn dó traéc neát.<br />
ÔÙ con, con ñi ra giöõa theá gian, traêm con maét ñeàu chaêm laáy con, moät lôøi noùi khoâng hay, moät neát ôû<br />
chaúng laønh, thì traêm mieäng ñeàu traèm troà ñaøm tieáu maø hoûi nhau raèng: Thaày aáy laø ngöôøi nhaø doøng<br />
naøo, ôû hoï naøo, con ai vaäy? Bôûi ñoù neáu coù sai loãi ñeàu gì, thì chaúng nhöõng maát danh tieáng con, laïi<br />
cuõng laøm oâ danh anh em caû nhaø. Vaäy töø naày veà sau con haõy lo giöõ caån thaän moïi ñeàu, thì seõ ñaëng<br />
an taâm cuøng theâm coâng phöôùc; laïi cuõng laøm saùng danh Chuùa cuøng thôm danh anh em giöõa thieân<br />
haï. Nhö vaäy môùi neân ra vaøo vôùi theá gian, baèng khoâng, thaø aån nôi tòch maïc cho ñaëng giöõ tieáng thì<br />
hôn.<br />
ÑOAÏN THÖÙ MÖÔØI MOÄT<br />
Giaûng rieâng veà moät ít vieäc laønh<br />
Nhöõng keû quen ñi ñaøng nhôn ñöùc, thì chaúng nhöõng lo laøm troïn caùc vieäc nhö pheùp nhaø daïy, laïi coù<br />
nhieàu vieäc laønh rieâng, daàu khoâng coù luaät daïy thì nhöõng keû aáy cuõng lo laøm kyõ cang. Vì nhöõng vieäc<br />
aáy thì bôûi loøng aùi moä ñaøng nhôn ñöùc ñaõ xui ra, maø coù caùc vieäc aáy, thì môùi giuùp con ñaëng ñi ñaøng<br />
nhôn ñöùc caùch vui veû deã daøng. Vaäy trong Ñoaïn naày neân nhaéc qua ít lôøi veà caùc vieäc laønh aáy, cho con<br />
ñaëng hieåu laø vieäc troïng, cuøng caàn cho con ñaëng ñi ñaøng nhôn ñöùc. Chôù töôûng laø vieäc soát saéng laët<br />
vaët coù giöõ ñaëng cuõng hay, baèng khoâng giöõ ñaëng cuõng voâ haïi ñaâu.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Veà loøng soát saéng kính meán ñöùc chuùa gieâsu<br />
ÔÙ con, con daâng mình vaøo nhaø Ñ. C. T. giöõ mình trinh khieát cho linh hoàn caøng neân <strong>than</strong>h saïch maø<br />
gaù ngaõi thieâng lieâng cuøng Ñ. C. G.; cho neân keû daâng mình ôû ñoàng trinh laø baïn <strong>than</strong>h saïch Ñ. C. G.,<br />
bôûi ñoù Ñ. C. G. yeâu daáu nhöõng linh hoàn aáy caùch rieâng. Vaäy con neân möôïn lôøi Kinh thaùnh maø noùi<br />
veà Ñ. C. G. raèng: Toâi trìu meán Ñaáng toâi yeâu daáu, vaø Ngöôøi cuõng trìu meán toâi. Con haõy laáy heát linh<br />
hoàn vaø xaùc, laáy heát taâm tình cuøng moïi taøi naêng maø kính meán Ñ. C. G. cuøng laøm moïi vieäc maø toû<br />
loøng kính meán Ngöôøi.<br />
Khi ngöôøi ta coù loøng thöông ai, thì naêng töôûng nhôù ñeán ngöôøi aáy, chaúng daùm laøm ñeàu gì phieàn<br />
loøng keû aáy, moät kieám dòp laøm ôn cuøng saün loøng chòu khoù vì ngöôøi aáy. Cuõng moät leõ aáy neáu con thaät
106<br />
loøng kính meán Ñ. C. G. thì haõy naêng töôûng ñeán Ngöôøi vaø kieám dòp cho ñaëng gaëp Ngöôøi, cuøng<br />
saün loøng chòu moïi söï khoù theo yù Ngöôøi, chôù heà lieàu mình phaïm toäi maát loøng Ngöôøi. Vaäy chaúng coù<br />
dòp naøo toát cho ñaëng gaëp Ñ. C. G. cho baèng aân caàn chòu leã cho soát saéng haèng ngaøy vaø sieâng naêng<br />
chaàu Mình thaùnh, aáy laø luùc linh hoàn ñaëng keát hieäp cuøng Ñ. C. G. cho chí thieát, vaø ñaëng noùi khoù<br />
cuøng Ngöôøi cho thoûa tình.<br />
Con cuõng ñöøng queân söï kính thôø Raát thaùnh Traùi tim Ñ. C. G. cuõng laø phöông raát thaàn hieäu cho<br />
ñaëng ñoát löûa kính meán Ñ. C. G. trong loøng con, vaø cho con giaûi phieàn cho Ñ. C. G. vì toäi loãi thieân<br />
haï. Vì chöng neáu con coù loøng meán Ñ. C. G. thaät, thì chaúng nhöõng con ra söùc giöõ mình cho khoûi<br />
phaïm toäi maát loøng Ngöôøi; laïi cuõng saün loøng an uûi Ngöôøi, khi keû khaùc ñoäng caäp ñeán Ngöôøi. Vaäy söï<br />
kính thôø Raát thaùnh Traùi tim Ñ. C. G. laø caùch theá Chuùa ñaõ muoán duøng maø giaûi phieàn cho Chuùa, nhö<br />
Ngöôøi ñaõ phaùn toû cuøng baø thaùnh Magarita.<br />
Vaû söï kính thôø naày cuõng laøm cho con ñöôïc ñaày nhieàu ôn phöôùc nhö Ñ. C. G. ñaõ phaùn höùa cuøng baø<br />
thaùnh Magarita. Neân con haõy laáy loøng kính thôø Raát thaùnh Traùi tim Ñ. C. G. caùch rieâng, haèng ngaøy<br />
ñoïc kinh caàu Raát thaùnh Traùi tim, hay kinh naøo khaùc vaø theâm ba lôøi nguyeän: Laïy Raát thaùnh Traùi<br />
tim Ñ. C. G. xin thöông xoùt chuùng toâi. Ngaøy thöù 6 ñaàu thaùng vaø trong caû thaùng junioâ vaø chính ngaøy<br />
leã kính Raát thaùnh Traùi tim, con haõy doïn mình chòu leã vaø laøm theâm vieäc laønh maø kính thôø Raát<br />
thaùnh Traùi tim Chuùa.<br />
Cho ñaëng toû loøng kính meán Ñ. C. G., thì con haõy saün loøng chòu khoù vì Ngöôøi, naêng nhôù laïi söï<br />
thöông khoù Ngöôøi ñaõ chòu vì con, ñeå giuïc loøng chòu khoù vì Ngöôøi. Khi laâm phaûi söï gì traùi yù, khi maéc<br />
beänh hoaïn hay laø phaûi côn saàu khoå caùch naøo, thì haõy cam loøng chòu cho ñaëng hieäp cuøng söï thöông<br />
khoù Ñ. C. G. laø baïn raát yeâu daáu ñaõ saün loøng phuù mình chòu cheát vì con.<br />
Vaäy con haõy naêng <strong>than</strong> thôû cuøng Ñ. C. G. raèng: Laïy Ñ. C. G. laø baïn <strong>than</strong>h saïch linh hoàn toâi, xin cho<br />
toâi ñaëng loøng meán Chuùa moät ngaøy moät hôn vaø haèng saün loøng chòu khoù cho ñaëng baét chöôùc haïnh<br />
thaùnh Chuùa, soáng theo yù Chuùa vaø sau heát ñaëng cheát trong tay Chuùa.<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Veà söï soát saéng kính meán ñöùc baø<br />
Moïi ngöôøi ñeàu phaûi kính meán caäy troâng Ñöùc Baø vì Ngöôøi laø Meï Ñ. C. T., laø Nöõ vöông thaàn thaùnh,<br />
cuøng laø Ñaáng baøu chöõa muoân daân thieân haï. Moïi quyeàn pheùp, moïi ôn thieâng, thì Ñ. C. T. phuù trong<br />
tay Ñöùc Baø; ta muoán xin ôn gì, thì Chuùa muoán cho ta chaïy ñeán cuøng Ñöùc Baø, aáy laø lôøi caùc thaùnh<br />
ñeàu daïy nhö vaäy.<br />
Söï kính meán Ñöùc Meï laø raát ñeïp loøng Ñ. C. T. cuøng coù ích cho ta laém. Vì chöng Ñ. C. T. yeâu meán<br />
Ñöùc Meï hôn heát moïi thaàn thaùnh cuøng hôn heát moïi söï theá gian, cho neân Ngöôøi cuõng muoán cho ta<br />
ai naáy ñeàu kính meán Ñöùc Meï nhö vaäy. Maø keû thaät loøng kính meán Ñöùc Meï, thì chaúng luoáng coâng voâ<br />
ích ñaâu, vì Ngöôøi haèng phuø hoä keû aáy caùch rieâng, cuøng xuoáng nhieàu ôn maø ñaùp tình yeâu meán, laïi<br />
chaúng ñeå cho keû aáy phaûi maát linh hoàn.<br />
Caùc thaùnh xöa nay haèng heát loøng kính meán Ñöùc Meï vaø giaûng daïy cuøng laøm saùch khuyeân keû khaùc<br />
kính meán caäy troâng Ñöùc Meï nöõa. Baø thaùnh Teâreâxa thuôû môùi ñöôïc 12 tuoåi, khi meï ngöôøi ñaõ qua ñôøi,<br />
thì ngöôøi ñeán saáp mình tröôùc aûnh Ñöùc Baø, maø xin Ñöùc Meï chòu laáy mình laøm con vì meï ñaõ qua ñôøi;<br />
vaø töø ñoù veà sau ngöôøi haèng toû loøng soát saéng kính meán Ñöùc Meï xöùng con thaûo toâi ngay, vaø ngöôøi ñaõ
107<br />
nhôø Ñöùc Meï phuø hoä laém. Cho neân ngöôøi quen noùi raèng: “Toâi ñaõ laáy loøng troâng caäy maø caàu xin<br />
cuøng Ñöùc Baø laøm meï toâi, thì toâi ñaõ ñöôïc Ngöôøi laøm meï cöùu giuùp toâi cho ñeán troïn ñôøi.” OÂng thaùnh<br />
Gioan Beâreâmaêng coù loøng soát saéng kính meán Ñöùc Meï, vaø naêng doác loøng raèng: “Toâi muoán kính meán<br />
Ñöùc Meï vaø chaúng bao giôø nghæ, cho ñeán khi toâi ñaëng kính meán Ñöùc Meï laø Meï nhôn laønh toâi cho<br />
troïn, thì toâi môùi phæ loøng ao öôùc.”<br />
OÂng thaùnh Phanxicoâ Xaleâxioâ daïy con heát loøng kính meán Ñöùc Meï, maø raèng: “Con haõy toân kính meán<br />
yeâu raát thaùnh Ñöùc Baø Maria caùch rieâng, vì Ngöôøi laø meï cha caû ta thì cuõng laø meï ta nöõa. AÂy vaäy con<br />
haõy naêng chaïy ñeán cuøng Ñöùc Meï, haõy traén mình vaøo loøng Ñöùc Meï nhö con nít vaäy. Laïi haèng giaây<br />
haèng phuùt cuøng trong moïi söï gì xaûy ñeán, con haõy caû loøng keâu xin Meï raát laønh aáy luoân, nhöùt laø con<br />
haõy ra söùc baét chöôùc caùc nhôn ñöùc Ngöôøi, haõy kính meán Ngöôøi nhö con trung hieáu ôû vôùi meï mình<br />
vaäy.” AÁy lôøi oâng thaùnh Phanxicoâ Xaleâxioâ daïy thì laøm vaäy, maø caùc thaùnh khaùc nhö oâng thaùnh<br />
Beânañoâ, oâng thaùnh Thoâma, oâng thaùnh Bonaventura, oâng thaùnh Aleâphonsoâ, cuøng nhieàu ñaáng<br />
thaùnh khaùc ñaõ laøm nhieàu saùch raát hay, raát kheùo maø khuyeân daïy ngöôøi ta toân kính meán yeâu, caäy<br />
troâng Ñöùc Meï. Vaäy neáu moïi ngöôøi phaûi toân kính caäy troâng Ñöùc Meï thì huoáng nöõa laø keû laøm con caùi<br />
rieâng Ñöùc Meï nhö con, thì caøng phaûi coù loøng meán yeâu Ñöùc Meï hôn nöõa, baèng chaúng thì hoùa ra<br />
nhö con thaát trung thaát hieáu maø chôù.<br />
Vaäy töø naày veà sau con haõy quyeát loøng kính meán cuøng laøm toâi Ñöùc Meï, chôù boû qua ngaøy naøo maø<br />
chaúng laøm vieäc gì toû loøng kính meán Ngöôøi. Caùc kinh con ñoïc haèng ngaøy chæ veà söï toân kính Ñöùc<br />
Meï, thì haõy ñoïc cho soát saéng, nhö kinh Kính maàng, kinh Laïy Nöõ vöông, kinh A thaùnh Nöõ, Kinh<br />
Nhöït moät, chuoãi Roâsa hay kinh naøo khaùc nhö vaäy, thì thaûy laø nhöõng kinh soát saéng Hoäi thaùnh duøng<br />
maø toân kính Ñöùc Meï.<br />
AÙo Ñöùc Baø, daãu aùo ñen aùo xanh, thì con haõy lo cho coù maø mang, chaúng phaûi mang cho toát, song<br />
mang maø kính Ñöùc Meï cuøng troâng nhôø ôn Ngöôøi phuø hoä. Mang aùo ñen coù yù xin cho ñaëng ôn cheát<br />
laønh, aùo xanh coù yù xin cho ñaëng giöõ mình <strong>than</strong>h saïch, vì aùo xanh ñeå kính Ñöùc Meï chaúng heà maéc<br />
toäi toå toâng. Caùc ngaøy thöù 7 cuøng caùc ngaøy leã Ñöùc Meï vaø trong caû thaùng Maioâ, con phaûi xöng toäi<br />
chòu leã vaø laøm theâm vieäc laønh rieâng ñeå toû loøng toân kính Ñöùc Meï.<br />
Song ñeàu con phaûi lo hôn heát, laø lo hoïc ñoøi baét chöôùc caùc nhôn ñöùc Ñöùc Meï, nhöùt laø ñöùc kính Chuùa<br />
yeâu ngöôøi, ñöùc saïch seõ, ñöùc vaâng lôøi, ñöùc khoù khaên, ñöùc khieâm nhöôïng, aáy laø nhöõng nhôn ñöùc raát<br />
caàn cho ñaáng baäc con. Neân con haõy hoïc caùc nhôn ñöùc aáy cuøng Ñöùc Meï, xin Ngöôøi ban caùc nhôn<br />
ñöùc aáy cho con, ñeå cho con ñaëng neân gioáng nhö Meï ít nhieàu ñang khi coøn soáng ôû ñôøi, ngoõ sau<br />
ñaëng veà moät nôi cuøng Meï treân nöôùc thieân ñaøng.<br />
ÑIEÀU THÖÙ III<br />
Veà söï toân kính caùc thaùnh<br />
Coù lôøi oâng thaùnh Toâbia noùi raèng: Ta laø con caùi caùc thaùnh. OÂng thaùnh Phaoloâ cuõng goïi ta laø ñoàng<br />
boån xaõ cuøng caùc thaùnh. Vaäy coù lyù maïnh buoäc ta phaûi coù loøng cuøng caùc Thaùnh. Vaû trong kinh Tin<br />
Kính ta haèng ñoïc: Caùc Thaùnh cuõng thoâng coâng. Cho neân ta vaø caùc Thaùnh phaûi thoâng coâng cuøng<br />
nhau: Caùc Thaùnh thoâng coâng vôùi ta laø haèng caàu thay nguyeän giuùp cho ta tröôùc maët Ñ. C. T.. Phaàn<br />
ta phaûi laáy loøng thaønh kính, meán yeâu, troâng caäy maø thoâng coâng cuøng caùc Thaùnh. Phaûi thaønh kính<br />
vì coâng ñöùc, phaûi meán yeâu vì aân haäu, phaûi troâng caäy vì thaàn theá. Caùc thaùnh Thieân thaàn hoaëc caùc<br />
thaùnh Nam Nöõ cuõng vaäy, thaûy ñaùng cho ta kính toân, yeâu meán, caäy troâng; vì coâng ñöùc caùc ñaáng aáy<br />
troïng voïng uy nghi, aân haäu haèng ha sa soá, thaàn theá quaûn ñaïi voâ ñöông.
108<br />
Caùc quan lôùn ôû ñôøi ñaëng chöùc töôùc vua ban, ta cuõng kính vì toân tröôïng thay, huoáng löïa caùc<br />
Thaùnh ôû treân trôøi ñöôïc ngoâi cao toøa troïng chaàu chöïc Chuùa chí toân, maø ta chaúng kính thôø thì sao!<br />
Khi ta nhôø ñöôïc quan lôùn naøo giuùp ta ñöôïc vieäc gì, ta lieàn caùm meán coâng ôn, chaúng daùm phuï<br />
nghóa. Nay caùc thaùnh Thieân thaàn cuøng caùc thaùnh Nam Nöõ ôû treân trôøi, haèng caàu baøu giuùp ñaùp ta<br />
tröôùc toøa Chuùa, leõ naøo ta chaúng caùm meán ñeàn ôn? Khi quan lôùn naøo coù thaàn theá cuøng vua vaø saün<br />
loøng giuùp ñaùp moïi ngöôøi, thì ai maø chaúng tôùi lui caàu cöùu. Vaäy nay caùc thaùnh ôû treân trôøi cuõng ñaëng<br />
thaàn theá tröôùc maët Chuùa laém, neân ta haõy laáy loøng troâng caäy maø chaïy ñeán khaån caàu cuøng caùc<br />
Thaùnh.<br />
Veà söï kính thôø caùc thaùnh Thieân thaàn, thì coù lôøi oâng thaùnh Phanxicoâ Saleâxioâ raèng: “Con haõy laáy<br />
loøng soát saéng maø toân kính caùc thaùnh Thieân thaàn, nhöùt laø haõy laáy loøng kính meán tin caäy Thieân thaàn<br />
giöõ mình con; haõy naêng noùi khoù, ngôïi khen khaán vaùi khaån caàu cuøng caùc Thieân thaàn giöõ mình con<br />
cuøng phuø hoä cho con trong caùc vieäc con laøm.”<br />
Coøn trong caùc Thaùnh, thì con haõy kính rieâng thaùnh Boån maïng con; laïi cuõng haõy kính rieâng oâng<br />
thaùnh Giuse laø Ñaáng hay baøu chöõa phuø hoä cho nhöõng keû ôû nhaø Ñ. C. T., hay gìn giöõ keû ñoàng trinh.<br />
Baø thaùnh Teâreâxa haèng trìu meán oâng thaùnh naày laém, vaø ñaõ löu truyeàn söï aáy laïi cho caùc nhaø doøng<br />
nhaø phöôùc ngöôøi ñaõ laäp. Caùc boån ñaïo Annam xöa nay cuõng cung kính oâng thaùnh aáy caùch rieâng,<br />
neân trong caùc kinh giaùo höõu ñoïc hoâm mai, thì ñaõ coù kinh thaân laïy oâng thaùnh Giuse xöôùng ñaàu caùc<br />
thaùnh Nam nöõ ôû treân trôøi. Laïi khi keâu hai teân cöïc troïng, thì ñaõ quen keâu teân oâng thaùnh Giuse maø<br />
raèng Gieâsu, Maria, Giuse.<br />
Vaäy con haõy doác loøng kính thôø caùc thaùnh Thieân thaàn cuøng caùc thaùnh Nam nöõ heát thaûy thaûy, vaø<br />
kính rieâng Thieân thaàn giöõ mình, thaùnh Boån maïng, oâng thaùnh Giuse; vaø cuõng chôù queân caùc thaùnh<br />
töû ñaïo trong nöôùc Annam. Khi con laâm phaûi söï gì bí yeáu, thì haõy chaïy ñeán cuøng caùc Ñaáng aáy, naêng<br />
xin caùc Ñaáng aáy daét dìu daïy veõ cho con. Haèng ngaøy ñoïc kinh: Toâi thaân Ñöùc thaùnh Thieân thaàn, kinh<br />
Thaân laïy oâng thaùnh Giuse, hay laø kinh naøo khaùc cho soát saéng maø kính thôø caàu nguyeän cuøng caùc<br />
Ñaáng aáy.<br />
Khi coù leã Ñaáng thaùnh naøo, thì ngaøy aáy khi con xem leã ñoïc kinh, thì cuõng coù yù kính Ñaáng thaùnh aáy<br />
caùch rieâng. Neáu con coù loøng cuøng caùc thaùnh, thì caùc thaùnh chaúng queân con ñaâu: caùc thaùnh seõ nhìn<br />
con laøm con caùi, laøm anh em cuøng seõ giuùp con noi theo daáu caùc thaùnh maø vöôït khoûi bieån hieåm theá<br />
naày; haàu ñaëng vaøo cöûa baèng an laø nöôùc thieân ñaøng, maø höôûng phöôùc <strong>than</strong>h nhaøn laøm moät cuøng<br />
caùc thaùnh chaúng cuøng.<br />
ÑIEÀU THÖÙ IV<br />
Veà söï thöông giuùp caùc ñaúng linh hoàn<br />
Coù lôøi trong Kinh thaùnh raèng: Söï caàu nguyeän cho nhöõng keû ñaõ qua ñôøi ñöôïc khoûi toäi vaï, thì laø<br />
vieäc thaùnh cuøng coù ích. Cöù lôøi aáy, ai muoán laøm vieäc thaùnh, vieäc coù ích, thì haõy caàu nguyeän cho<br />
nhöõng keû ñaõ qua ñôøi, nghóa laø nhöõng keû phaûi giam caàm trong löûa luyeän nguïc.<br />
Vaäy ôù con, con ñaõ bieát baây giôø bieát laø bao nhieâu linh hoàn ñang phaûi giam caàm maø chòu gia hình<br />
khaûo löôïc trong löûa luyeän nguïc. Maø trong nhöõng linh hoàn aáy coù nhieàu linh hoàn baø con thaân thích<br />
cuøng con, coù nhieàu linh hoàn xöa quen lôùn nghóa thieát cuøng con, hoaëc ñaõ laøm ôn laøm phöôùc cho<br />
con hay laø cha meï. Laïi coù nhieàu linh hoàn moà coâi ñôn chieác, khoâng coù ai caàu hoàn gôûi leã cho; sau<br />
nöõa coù linh hoàn phaûi ôû ñoù, coù khi laïi taïi con ñaõ laøm côù cho caùch naøo.
109<br />
Vaäy nay haõy laéng tai nghe tieáng nhöõng keû aáy keâu raèng: Haõy thöông xoùt toâi cuøng, ít nöõa laø ôû caùc<br />
ngöôøi nghóa thieát cuøng toâi, haõy thöông xoùt toâi cuøng, vì tay Chuùa ñaõ ñeø treân mình toâi. Nghóa laø<br />
Chuùa ñang gia hình khaûo löôïc toâi caùch noàng naøn cöïc löïc, vì maáy toäi nheï toâi ñaõ phaïm xöa, cuõng vì<br />
toâi chöa ñeàn toäi cho ñuû. Phaûi nhö ta qua ñaøng maø thaáy ai chôùi vôùi ñang keâu la döôùi soâng xin ta cöùu,<br />
neáu ta coù leõ cheøo ghe choáng thuyeàn ra cöùu, aét ta cuõng cöùu chaúng sai; giaû nhö ai thaáy laøm vaäy, maø<br />
cöù ñi khoâng theøm ngoù laïi, thì thaät laø ngöôøi baïc aùc. Maø caùc linh hoàn chôùi vôùi trong löûa luyeän nguïc,<br />
thì khoán naïn hôn ngaøn truøng.<br />
Vaäy con haõy thöông giuùp caùc linh hoàn aáy theo söùc con. Daâng lôøi caàu nguyeän, daâng leã Misa, daâng<br />
vieäc laønh phöôùc ñöùc, daâng aân xaù ñaïi xaù maø nhöôøng cho caùc linh hoàn aáy. Trong caùc kinh con ñoïc<br />
haèng ngaøy, gaàn heát thaûy thaûy ñeàu coù aân xaù ñaïi xaù; neân moãi buoåi mai vöøa môùi thöùc daäy, con haõy coù<br />
yù aên maøy aân xaù ñaïi xaù aáy, vaø haõy coù yù nhöôøng chung cho caùc Ñaúng, hay laø nhöôøng rieâng cho linh<br />
hoàn naøo maëc yù con.<br />
ÔÙ con, ñaõ noùi raèng: Söï caàu nguyeän cho keû cheát nhö vaäy, laø vieäc thaùnh cuøng coù ích, thì coøn leõ gì maø<br />
con treã traøng chaúng muoán sao?<br />
Vieäc aáy thaät laø vieäc thaùnh vì laø giuùp linh hoàn caùc thaùnh, laø nhöõng linh hoàn coù ôn nghóa cuøng Chuùa.<br />
Laø vieäc thaùnh vì laøm cho saùng danh Chuùa ôû ñôøi naày vaø treân nöôùc thieân ñaøng, laøm cho mau theâm soá<br />
caùc thaùnh treân trôøi. Laø vieäc thaùnh vì raát ñeïp loøng Hoäi thaùnh, vì Hoäi thaùnh haèng khuyeân giuïc, laïi<br />
cuõng laäp ra leã maø caàu chung cho caùc Ñaúng; laïi haèng ngaøy daâng leã Misa khaép caû töù phöông thieân haï<br />
maø caàu cho caùc Ñaúng linh hoàn.<br />
Vaäy söï caàu nguyeän cho keû ñaõ qua ñôøi, thaät laø vieäc thaùnh cuøng laø vieäc coù ích nöõa. Coù ích cho caùc<br />
linh hoàn aáy vaø cuõng coù ích cho ta nöõa.<br />
Caùc linh hoàn aáy ñöôïc ích, vì ñöôïc giaûm bôùt phaàn phaït cho ra nheï hôn ít nhieàu, hay laø ñöôïc mau ra<br />
khoûi nôi khoán naïn aáy maø veà nhaø thieân ñaøng höôûng phöôùc troïng voâ cuøng. Vaäy moät lôøi ta nguyeän,<br />
moät chuoãi ta laàn, moät vieäc laønh phöôùc ñöùc ta laøm, ngoù chaúng bao laêm, maø coù ích troïng cho caùc<br />
Ñaúng linh hoàn laøm vaäy, thì ta tieác chi? Vaû ñaøng khaùc cuõng coù ích cho ta nöõa. Coù ích cho ta bôûi nôi<br />
Chuùa, laïi cuõng coù ích cho ta bôûi nôi caùc linh hoàn aáy nöõa. Vì chöng Chuùa ñaõ phaùn raèng: Bay ñong<br />
ñaáu naøo cho keû khaùc, thì cuõng seõ ñong ñaáu aáy laïi cho bay.<br />
Vaäy ta coù loøng aân haäu maø thöông xoùt caùc linh hoàn nôi löûa luyeän nguïc döôøng aáy, aét Chuùa cuõng seõ<br />
traû coâng aáy cho ta. Laïi trong taùm moái phöôùc thaät cuõng coù moät moái raèng: Ai thöông xoùt ngöôøi, aáy laø<br />
phöôùc thaät, vì chöng ngaøy sau seõ ñaëng Ñ. C. T. laïi thöông mình vaäy.<br />
Vaû neáu nhö moät cheùn nöôùc laõ thí cho keû khoù coøn chaúng maát coâng, thì huoáng nöõa laø ôn laønh ta laøm<br />
cho caùc linh hoàn, coù ôn nghóa cuøng Chuùa, song coøn caùch xa maët Chuùa vì chöa taåy luyeän cho tinh.<br />
Ta laøm ôn cho nhöõng linh hoàn aáy nhö vaäy, leõ naøo Chuùa chaúng traû coâng cho ta.<br />
Coøn phaàn linh hoàn aáy neáu ñaõ nhôø coâng ôn ta maø mau ra khoûi nôi luyeän nguïc, thì leõ naøo laïi queân<br />
ta. Caùc linh hoàn aáy chaúng khaùc nhö quan chöôùc töûu vua Pharao, khi ôû nguïc nhôø oâng Giuse, maø khi<br />
ra khoûi nguïc lieàn queân Ngöôøi. Caùc ñaúng linh hoàn trong löûa luyeän nguïc chaúng phaûi nhö vaäy ñaâu:<br />
con laøm ôn cho caùc Ñaúng aáy baèng moät, thì caùc Ñaáng aáy traû coâng cho con baèng 10, baèng 100; laïi traû<br />
ôn cho con nhieàu caùch nhieàu theá. Daàu caùc Ñaáng aáy ôû trong löûa luyeän nguïc, thì cuõng traû ôn ñöôïc<br />
cho con. Vì chöng daàu caùc Ñaáng aáy khoâng laøm chi ñöôïc maø cöùu mình, song cuõng caàu nguyeän ñöôïc<br />
cho keû khaùc; maø lôøi caùc Ñaáng aáy caàu nguyeän thì cuõng coù theá tröôùc maët Ñ. C. T. laém.
110<br />
Vì caùc Ñaáng aáy thaät laø keû coù ôn nghóa cuøng Chuùa nhö caùc thaùnh ôû treân trôøi. Song ai keå cho xieát<br />
nhöõng ôn caùc Ñaáng aáy seõ traû cho ta, khi ñaõ ñöôïc nhôø ta maø mau leân trôøi: Caùc Ñaáng aáy seõ nhôù ñeán<br />
ta coøn soáng ôû ñôøi naày, maø caàu baøu cho ta ñaëng giöõ ñaïo Chuùa cho neân, lo caùc vieäc baäc mình cho<br />
troïn cuøng ñaëng moïi söï laønh phaàn hoàn phaàn xaùc. Laïi khi ta lìa khoûi theá naày maø coøn phaûi giam caàm<br />
trong löûa luyeän nguïc, thì caùc Ñaáng aáy cuõng seõ caàu nguyeän cho ta mau ra khoûi nôi khoán khoù aáy. Vì<br />
vaäy oâng thaùnh Augutinoâ haèng laáy loøng soát saéng caàu nguyeän cho caùc Ñaúng linh hoàn, maø raèng: Toâi<br />
caàu nguyeän cho nhöõng keû ñaõ qua ñôøi, ñeå khi nhöõng keû ñaëng leân nôi vinh hieån ñôøi ñôøi, thì cuõng caàu<br />
nguyeän laïi cho toâi chaúng lô.”<br />
Vaäy trong caùc vieäc laønh con phaûi laøm, thì cuõng phaûi laáy vieäc laønh naày laøm troïng vaø doác loøng giöõ<br />
moïi ngaøy chôù queân. Phaûi nhôù ñeán caùc Ñaúng linh hoàn heát thaûy, maø nhöùt laø nhöõng linh hoàn cha meï<br />
baø con thaân nghóa, nhöõng linh hoàn ñaõ laøm ôn laøm phöôùc cho con, cuøng nhöõng linh hoàn ñaõ giöõ leà<br />
luaät naày; laïi chôù queân nhöõng linh hoàn moà coâi tieät töï; neáu phaûi thöông keû moà coâi coâ ñoäc phaàn xaùc,<br />
thì caøng phaûi thöông xoùt keû moà coâi phaàn linh hoàn.<br />
AÁy laø vieäc laønh con phaûi giöõ vôùi caùc linh hoàn trong löûa luyeän nguïc. Coù nhö vaäy môùi giöõ troïn caâu:<br />
Caùc thaùnh cuõng thoâng coâng; aáy laø thoâng coâng vôùi caùc thaùnh ôû treân trôøi, vaø thoâng cuøng caùc linh<br />
hoàn trong löûa luyeän nguïc; ôû ñôøi bieát thoâng coâng nhö vaäy thì troâng coù ngaøy seõ thoâng coâng vôùi nhau<br />
moät nôi treân coõi thoï.<br />
ÑIEÀU THÖÙ V<br />
Veà söï caám phoøng moãi naêm<br />
OÂng thaùnh Phanxicoâ Xaleâxioâ noùi moät ví duï, maø raèng: “Ví nhö ai muoán giöõ ñoàng hoà mình cho toát,<br />
thì moãi ngaøy phaûi leân daây hai laàn mai toái. Laøm vaäy cuõng chöa ñuû, haèng naêm coøn phaûi thaùo caùc<br />
baùnh xe ra moät laàn maø chuøi caùc ten reùt vaø söûa laïi moïi nôi ñaõ moøn hö, ñoaïn laáy daàu môùi toát maø xöùc<br />
vaøo cho noù ñöôïc ñi maïnh meõ cuøng chæ giôø cho thieät. Cuõng moät leõ aáy loøng con nhö caùi ñoàng hoà,<br />
neáu con muoán giöõ noù cho toát hôn, thì moãi ngaøy phaûi leân daây hai laàn, laø sôùm mai phaûi doác loøng vaø<br />
chieàu toái lo xeùt mình coi thöû coù giöõ troïn caùc ñeàu con ñaõ quyeát chaêng. Song moãi naêm con coøn phaûi<br />
thaùo caùc maùy loøng con ra moät laàn laø caám phoøng maø xem cho coâng kyû moïi taøi naêng cuøng nguõ quan<br />
con, coù caùi naøo ten reùt moøn hö laø meâ theo ñaøng traùi, nguoäi laïnh treã naûi chaúng coøn aùi moä ñaøng<br />
nhôn ñöùc nhö thuôû ban ñaàu chaêng. Ñoaïn con duøng söï aên naên ñau ñôùn cuøng söï xöng chung laïi caùc<br />
toäi con ñaõ phaïm troùt caû naêm vaø söï chòu leã cho soát saéng, laøm nhö daàu môùi toát nhöùt haûo maø xöùc vaøo<br />
loøng con, laøm cho con deã chaïy mau trong ñaøng nhôn ñöùc laø kính meán Chuùa vaø aùi moä vieäc thôø<br />
phöôïng Chuùa, nhö ngaøy ñaàu con môùi ra tay laøm vieäc roãi linh hoàn con vaäy.” Ví duï aáy thì chæ roõ raøng<br />
cho con hay yù caám phoøng laø laøm sao, vaø phaûi laøm vieäc aáy theå naøo.<br />
I. Voán loaøi ngöôøi yeáu ñuoái hay xao laõng, laïi tuy phaûi lo vieäc linh hoàn, song cuõng coøn chaïy lo vieäc<br />
phaàn xaùc, neân vieäc linh hoàn cuõng coù khi lui laïi. Sau nöõa giöõa traàn gian cuõng nhö thuyeàn kia haèng<br />
chaïy ngoaøi bieån, naêng phaûi soùng gioù phong ba, neân ghe laàn cuõng ñaõ phaûi haïi, laïi theâm haø aên haøu<br />
gaëm, laøm cho vaùn aûi thuyeàn hö. Vaäy neáu khoâng hui xaûm laïi aét cuõng deã vôõ ra maø khoán.<br />
Vaäy yù caám phoøng laø nhö vaäy laø coù yù tu boå bieäc linh hoàn laïi, tuy haèng ngaøy haèng phaûi tu luyeän vieäc<br />
linh hoàn, chôù khaù lieàu ñeå noù phaûi hö haïi caùch naøo; song ta coøn phaûi kieám naêm ba ngaøy ñeå lo vieäc<br />
linh hoàn cho kyõ hôn, aáy laø vieäc caám phoøng. Caùc thaùnh xöa nay ñeàu chuoäng söï caám phoøng; nhöõng<br />
ñaáng raát thaùnh, nhö oâng thaùnh Caroâloâ Boâroâmeâo, oâng thaùnh Ynaxioâ laäp doøng cuøng nhieàu thaùnh<br />
khaùc haèng naêm cuõng quen ñi nôi <strong>than</strong>h vaéng cho ñaëng caám phoøng moät ít ngaøy.
111<br />
Caùc thaùnh Toâng ñoà daàu haèng ôû cuøng Ñ. C. G., song Ñ. C. G. cuõng coøn daïy tìm nôi <strong>than</strong>h vaéng<br />
maø caám phoøng ít laâu. Vaû chính mình Ñ. C. G. laø Ñaáng raát thaùnh chaúng ñuùng bôïn nhô, cuõng ñaõ laøm<br />
göông veà söï caám phoøng; vì tröôùc khi Chuùa ra giaûng ñaïo thì ñaõ aån mình treân nuùi boán möôi ñeâm<br />
ngaøy aên chay caàu nguyeän, aáy laø Chuùa caám phoøng.<br />
Ñôøi nay nhöõng keû ñi ñaøng nhôn ñöùc, nhö trong caùc nhaø tröôøng, nhaø doøng, nhaø phöôùc cuõng coù leä<br />
caám phoøng haèng naêm, cho nhöõng keû aáy ñöôïc tu boå vieäc linh hoàn laïi cho kyõ cang töû teá hôn. Vaäy ôù<br />
con, con phaûi yeâu chuoäng vieäc caám phoøng vaø khi ñeán kyø aáy con haõy heát loøng vui maàng vaø lo laøm<br />
cho phaûi theá, môùi troâng nhôø phaàn ích.<br />
II. Cho con ñaëng caám phoøng neân thì haõy giöõ nhöõng söï naày:<br />
1. Hoâm toan vaøo phoøng, thì con haõy boû vieäc beà ngoaøi, daàu vieäc gì con ñaõ laøm lôû dôû, thì cuõng haõy<br />
deïp noù laïi; ñöøng ñeå noù baây ba tröôùc con maét maø laøm cho trí loøng xao laõng; daàu coù aùo xoáng phaûi<br />
nhíp vaù giaët giaï, thì cuõng lieäu cho xong tröôùc.<br />
2. Hoâm vaøo phoøng, thì haõy ñem heát linh hoàn vaø xaùc con vaøo vieäc caám phoøng, heát loøng soát saéng<br />
nguyeän xin Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn cuøng raát thaùnh Ñöùc Meï giuùp söùc phuø hoä cho con ñaëng laøm vieäc<br />
troïng aáy cho neân.<br />
3. Trong maáy ngaøy caám phoøng, con haõy giöõ luaät cho kyõ, phaûi nín laëng laøm thinh, giôø naøo laøm vieäc<br />
gì, thì haõy chaêm laøm vieäc aáy cho neân. Khi nghe giaûng, nghe ñoïc saùch thieâng lieâng, thì haõy chaêm<br />
nghe vaø löôïm laáy nhöõng ñeàu coù ích cho mình.<br />
4. Caùc giôø raûnh vieäc chung, thì haõy xeùt mình hoaëc xem Haïnh thaùnh, hay laø saùch thieâng lieâng gì<br />
khaùc, hoaëc ñoïc kinh laàn hoät, ñi ñaøng thaùnh Giaù, v.v. Caùc vieäc thay ñoåi nhau, keûo laøm luoân moät vieäc<br />
laâu giôø thì nhoïc trí.<br />
Veà söï xeùt mình thì con haõy laøm cho kyõ, chaúng phaûi xeùt cho ñaëng bieát toäi môùi maø xöng maø thoâi;<br />
coøn laïi phaûi xeùt cho bieát caên do goác ngoïn côù dòp ñaõ laøm cho con phaïm toäi, ñeå cho con ñaëng tìm<br />
phöông lieäu keá maø chöøa cho döùt caùc toäi aáy. Laïi phaûi xeùt veà caùc vieäc con laøm haèng ngaøy ñaõ laøm theå<br />
naøo, luaät pheùp nhaø coù giöõ troïn khoâng, hay sai loãi ñeàu gì, ñaõ coù neát xaáu naøo hay ngaên trôû con ñi<br />
ñaøng nhôn ñöùc.<br />
5. Khi con ñaõ xeùt bieát moïi toäi loãi cuøng caùc neát xaáu con roài, thì con haõy giuïc loøng ñau ñôùn aên naên vaø<br />
doác loøng ñau ñôùn aên naên vaø doác loøng chöøa cho vöõng, chaúng nhöõng chöøa toäi cuøng tính hö, laïi cuõng<br />
doác loøng chöøa cuøng xa laùnh nhöõng côù nhöõng dòp ñaõ môû ñaøng cho con phaïm toäi. Ñoaïn thì con laáy<br />
loøng khieâm nhöôïng thaät thaø maø xöng ra moïi toäi cuøng toû tình yù con ra cho cha linh hoàn hay.<br />
Coøn veà söï xöng laïi heát moïi toäi cuõ con ñaõ xöng khi tröôùc, thì tuøy yù cha linh hoàn, ngöôøi coù muoán cho<br />
con ñaëng theâm loøng ñau ñôùn aên naên gheùt toäi, hoaëc ngöôøi bieát con coù tính ña nghi maø caám con xeùt<br />
mình laïi, hay laø caám con xöng laïi, thì con cuõng phaûi tuøy yù ngöôøi.<br />
6. Caùc ñeàu con ñaõ doác loøng, thì con neân bieân laïi trong moät tôø, ñeå moãi khi caám phoøng thaùng, thì<br />
xem laïi coi thöû con ñaõ giöõ laøm sao. Con cuõng neân cho cha linh hoàn xem tôø aáy, vì coù khi con khoâng<br />
bieát maø doác loøng boâng loâng vaäy khoâng ñöôïc ích gì, thì ngöôøi seõ veõ cho con.<br />
7. Ngaøy ra phoøng, con phaûi laøm theâm vieäc laønh cuøng ñoïc kinh caàu nguyeän cho soát saéng hôn nöõa,<br />
coù yù xin Chuùa cuøng Ñöùc Meï vaø caùc Thaùnh giuùp söùc cho con ñaëng giöõ troïn nhöõng söï con ñaõ doác
112<br />
loøng, cho ñaëng ñi ñaøng nhôn ñöùc moät ngaøy moät hôn. Chôù baét chöôùc nhöõng keû ô hôø, khi ñaõ<br />
xöng toäi roài, thì laáy laøm yeân, khoâng coøn lo chi nöõa, khoâng coøn muoán giöõ luaät caám phoøng nöõa, chæ<br />
xem saùch truyeän chi cho vui, hay laø ñi lui ñi tôùi maát giôø maø thoâi. Keû caám phoøng nhö vaäy, sau thaáy<br />
mình khoâng taán tôùi ñaøng nhôn ñöùc, laïi lai hoaøn thoùi cuõ thì khoâng laï gì. Con muoán giöõ nhöõng söï<br />
doác loøng cho beàn, thì haõy naêng doác loøng laïi, moãi khi ñi xöng toäi hay laø khi naøo raûnh maø con hoài<br />
taâm ñaëng moät buoåi.<br />
AÂy ít ñeàu caàn con phaûi bieát veà söï caám phoøng naêm, haõy tuaân cöù cho troïn môùi ñöôïc nhôø; nay theâm<br />
moät ñieàu cho con bieát veà söï caám phoøng thaùng, ñeå con ñi ñaøng nhôn ñöùc troïn laønh.<br />
ÑIEÀU THÖÙ VI<br />
Veà söï caám phoøng thaùng<br />
Caám phoøng thaùng, laø trong moãi thaùng choïn moät ngaøy, ñeå hoài taâm maø xeùt mình coi thöû trong<br />
thaùng môùi qua mình ñaõ aên ôû theå naøo, duøng ôn Chuùa laøm sao, laøm vieäc boån phaän theå naøo, neát xaáu<br />
cuõ ñaõ chöøa chöa, hoaëc coù maéc neát xaáu naøo môùi chaêng; sau nöõa cuõng doïn mình cho ñaëng cheát<br />
laønh. Caùc thaùnh xöa nay ñeàu chuoäng söï caám phoøng thaùng laém, vì bieát söï aáy thaät laø phöông linh<br />
nghieäm cho ñaëng giöõ caùc söï ñaõ doác loøng khi caám phoøng naêm, vaø ñoát löûa kính meán Chuùa trong<br />
loøng cuøng thuùc giuïc mình böôùc tôùi trong ñaøng nhôn ñöùc.<br />
Coù lôøi cheùp veà oâng thaùnh Gioan Beâreâmaêng raèng: Moãi thaùng ngöôøi choïn ngaøy leã hay laø ngaøy naøo<br />
khaùc maø caám phoøng. Troùt caû ngaøy aáy ngöôøi giöõ mình neát na cuøng sieâng naêng ñoïc kinh caàu<br />
nguyeän; ñoaïn ngöôøi xeùt mình maø so saùnh tuaàn naày vôùi tuaàn khaùc, cho bieát mình ñaõ lôøi loã laøm sao<br />
trong vieäc linh hoàn. Neáu ngöôøi thaáy mình coù sai loãi gì, thì ngöôøi beøn söûa laïi cho kíp. AÂy laø göông<br />
cho con ñaëng soi maø baét chöôùc, haàu neân ngöôøi nhôn ñöùc troïn laønh.<br />
Vaäy moãi thaùng neáu beà treân khoâng ñònh ngaøy naøo, thì con haõy choïn moät ngaøy naøo tieän cho con coù<br />
nhieàu giôø raûnh, nhö ngaøy leã caû hoaëc ngaøy Chuùa Nhöït hay laø ngaøy naøo khaùc anh em ñöôïc raûnh vieäc<br />
hôn thöôøng, thì con haõy choïn laáy ngaøy aáy maø lo vieäc caám phoøng thaùng.<br />
Con phaûi laøm vieäc caám phoøng thaùng theå naày:<br />
1. Hoâm aùp caám phoøng, con haõy ñoïc kinh naøo rieâng maø nguyeän cuøng Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø<br />
Ñöùc Meï giuùp con laøm vieäc caám phoøng naày cho neân. Hoâm aáy con neân doïn baøi mai gaãm veà söï cheát<br />
hoaëc söï phaùn xeùt, hay laø veà söï ñôøi vaén voûi, hoaëc veà söï ñôøi sau voâ cuøng.<br />
2. Ngaøy sau con haõy giöõ mình neát na <strong>than</strong>h vaéng hôn, vaø khi laøm caù vieäc thieâng lieâng chung vôùi<br />
anh em, thì haõy coù yù laøm cho soát saéng hôn thöôøng, ñeå xin ôn Chuùa giuùp laøm vieäc caám phoøng naày<br />
cho neân. Coøn caùc vieäc gì boån phaän con phaûi laøm, thì con cöù laøm nhö thöôøng, ñöøng xin chöôùc<br />
chuaån vieäc gì, moät phaûi lo cho phaûi theá.<br />
3. Ngaøy aáy con haõy kieám moät buoåi raûnh vaøo nhaø thôø, hoài taâm laïi maø xeùt mình veà thaùng tröôùc con<br />
ñaõ aên ôû laøm sao, ñaõ taán thoái trong ñaøng nhôn ñöùc theå naøo.<br />
Cho ñaëng giuùp con veà söï xeùt mình nhö vaäy, thì ñaõ löôïc ra moät baøi xeùt mình sau naày, con neân chieáu<br />
theo maø xeùt mình.<br />
4. Khi con xeùt mình roõ roài, thì haõy giuïc loøng aên naên ñau ñôùn veà moïi ñeàu con ñaõ sai loãi trong thaùng<br />
tröôùc, vaø doác loøng thaùng sau naày seõ giöõ mình kyõ cang hôn, seõ ra söùc chöøa neát xaáu noï, xa laùnh dòp
113<br />
toäi kia, v.v. Vaø neáu coù theå thì con neân xöng toäi chung laïi caû thaùng, khoâng xöng cho heát töøng<br />
toäi, thì ít nöõa laø xöng chung vaäy, cho cha linh hoàn roõ con thaùng naày ñaõ taán thoái theå naøo. Sau heát<br />
con phaûi daâng mình cho Chuùa cuøng Ñöùc Meï, xin gìn giöõ phuø hoä cho con trong caû thaùng sau, ñeå<br />
cho con ñaëng giöõ lôøi doác loøng cho troïn, maø taán tôùi trong ñaøng nhôn ñöùc. Vaäy con haõy daâng kinh<br />
daâng chuoãi rieâng maø xin Chuùa cuøng Ñöùc Meï nhaäm lôøi con.<br />
AÂy yù söï caám phoøng thaùng thì nhö vaäy, con haõy vaâng cöù maø laøm, aét seõ taán tôùi trong ñaøng nhôn ñöùc<br />
moät ngaøy moät hôn.<br />
BAØI XEÙT MÌNH NEÂN DUØNG KHI CAÁM PHOØNG<br />
I. Veà vieäc ôû vôùi Chuùa. Toâi coù naêng nhaéc trí nhaéc loøng toâi nhôù ñeán Chuùa chaêng? Toâi coù giuïc<br />
loøng tin, caäy, kính meán Chuùa chaêng? Toâi coù naêng nhôù Chuùa ôû tröôùc maët toâi, vaø <strong>than</strong> thôû ít lôøi vaén<br />
taét vôùi Ngöôøi chaêng? Trong caùc giôø laøm vieäc thieâng lieâng, toâi coù caàm loøng caàm trí maø laøm cho neân,<br />
hay laø toâi hay lo ra doâng daøi chaêng? Hoaëc toâi nghe theo tính öôn eá maø nguû guïc khi laøm vieäc thieâng<br />
lieâng hoaëc toâi coù boû soùt vieäc naøo chaêng? Trong moïi vieäc toâi laøm, toâi coù chuû yù laøm cho saùng danh<br />
Chuùa chaêng? Khi nghe ñoïc saùch thieâng lieâng hay laø khi gaãm, toâi coù giuïc loøng aùi moä ñaøng nhôn ñöùc<br />
vaø cheâ gôùm söï toäi loãi maø doác loøng moät ñoâi ñeàu rieâng chaêng? Toâi coù quyeát loøng laøm toâi Chuùa trong<br />
nhaø Chuùa hay laø coù khi naøo toâi coøn lo ra veà söï theá gian xaùc thòt chaêng?<br />
II. Veà söï ôû vôùi mình. Toâi coù giöõ neát na nghieâm trang chaêng? Daàu khi ôû tröôùc maët ngöôøi ta, daàu<br />
khi ôû moät mình, toâi coù giöõ neát döôøng baèng thaáy Chuùa nhaõn tieàn chaêng? Toâi coù giöõ loøng trí beà trong<br />
vaø nguõ quan beà ngoaøi ñöøng töôûng nhôù, noùi, laøm, nghe, xem söï gì loãi neát na ñöùc haïnh chaêng? Khi<br />
naèm ngoài, ñi ñöùng toâi coù giöõ neát na heát söùc chaêng? Toâi coù eùp mình chòu khoù laøm vieäc baäc mình,<br />
hay laø dong döôõng xaùc thòt theo tính loâi thoâi laøm moïi vieäc nhö vieäc quan chaêng? Toâi coù baèng an<br />
trong linh hoàn hay laø toâi coù tính ña nghi boái roái chaêng? Toâi coù tính laøm vaäy, toâi coù xin cha linh hoàn<br />
chöõa taät aáy cho toâi chaêng? Toâi coù vui veû hay laø coù tính buoàn böïc baàn thaàn chaêng?<br />
III. Veà söï ôû vôùi anh em. Toâi coù vaâng lôøi beà treân döôøng baèng keû thay maët Chuùa chaêng? Toâi coù<br />
vaâng lôøi cho thaät loøng vui maët chaêng? Hoaëc toâi coù noùi phoâ vuøng vaãy haùy hoù, hoaëc laøm caùch naøo toû<br />
söï vaâng lôøi khoâng troïn chaêng? Toâi coù kính neå anh em nhö beà treân toâi chaêng? Toâi coù yeâu meán anh<br />
em nhö mình vaäy chaêng? Toâi coù ôû vui veû vôùi moïi ngöôøi heát thaûy chaêng? Toâi coù tích loøng giaän gheùt<br />
ai chaêng? Hoaëc toâi ñeå cho ai khoâng baèng loøng vôùi toâi chaêng? Toâi coù yeâu keû naøo traùi leõ chaêng? Toâi coù<br />
vò neå baø con, thaân thích, hoï ñöông maø beânh vöïc thaày noï chuù kia baát böôøng maø sinh phe caùnh<br />
trong anh em chaêng? Toâi coù möôïn chaùc chi cuûa ai maø chöa lo traû chaêng? Toâi coù phaân bì anh em<br />
chaêng? Toâi thaáy ai ñöôïc beà treân yeâu duïng, ñöôïc taøi trí gioûi giang, ñöôïc laøm vieäc troïng toâi coù phaân<br />
bì ganh goã chaêng? Toâi thaáy keû naøo non taøi keùm trí, toâi coù khinh cheâ chaêng? Toâi coù hay ñaøm tieáu<br />
vieäc anh em chaêng? Toâi coù ngôø vöïc chi cho anh em voâ côù chaêng? Toâi coù daïi maø ñem vieäc anh em<br />
ra noùi vôùi thieân haï chaêng?<br />
IV. Veà söï giöõ luaät. Toâi coù giöõ moïi luaät nhaø cho troïn vieäc, troïn giôø, troïn yù chaêng? Toâi coù giöõ moïi<br />
luaät nhoû moïn cuõng nhö caùc luaät troïng chaêng? Hoaëc toâi coù khinh phieâu luaät naøo, vì noù laø nhoû moïn<br />
chaêng? Toâi coù vaâng giöõ luaät cho töùc khaéc ñöøng laàn löõa chaêng? Khi chuoâng leân hieäu thöùc daäy, ñi<br />
nguû hay laø ñi laøm vieäc gì khaùc, toâi coù vaâng ñi laøm töùc thì chaêng? Toâi coù vaâng giöõ moïi luaät, laøm moïi<br />
vieäc vì Chuùa, chaúng phaûi cho ñaëng laáy loøng beà treân, hay laø cho ñöôïc tieáng anh em khen chaêng?
114<br />
V. Veà söï ôû vôùi ngöôøi ngoaøi. Khi toâi ra gaëp khaùch, toâi coù giöõ neát na, noùi phoâ cho xöùng keû ôû<br />
nhaø Ñ. C. T. chaêng? Toâi coù öa nghe nhöõng söï phaàn ñôøi chaêng? Toâi coù daùm nghe nhöõng söï laøm cho<br />
toâi phaûi cheo leo veà ôn keâu goïi chaêng? Khi toâi ñau ñôùn ñöôïc pheùp veà nhaø uoáng thuoác, toâi coù ôû trong<br />
nhaø cha meï nhö ôû trong nhaø doøng chaêng? Toâi coù laøm göông toát cho moïi ngöôøi trong nhaø chaêng?<br />
Hoaëc toâi yû theá laø ngöôøi nhaø doøng maø muoán uoán eùo laøm nuõng vôùi cha meï chaêng? Hoaëc toâi muoán<br />
laøm lôùn vôùi maáy ngöôøi trong nhaø chaêng? Toâi coù giöõ cho khoûi moïi söï hieåm ngheøo veà phaàn roãi vaø veà<br />
ôn keâu goïi chaêng? Toâi ñi daïy doã hay laø ñi vieäc gì beà treân daïy, toâi coù lo laøm cho trung tín, cho saùng<br />
danh Chuùa, cho anh em ñöôïc nhôø, cho keû khaùc ñöôïc phaàn ích chaêng? Toâi coù laøm göông cho theá<br />
gian trong lôøi noùi cuøng trong caùch aên neát ôû chaêng? Toâi coù lieàu mình maéc nghóa traùi cuøng ai chaêng?<br />
Toâi coù ra söùc giöõ moïi luaät pheùp nhö khi ôû nhaø vôùi anh em chaêng? Vaäy toâi coù ñoïc kinh hoâm mai,<br />
xem leã, röôùc leã, gaãm, ñoïc saùch thieâng lieâng, laàn hoät, xeùt mình moãi ngaøy chaêng? Taét moät lôøi toâi ra<br />
ngoaøi theá gian, toâi coù laøm saùng danh Chuùa, cho raïng tieáng nhaø doøng cuøng cho toâi ñaëng theâm coâng<br />
ñöùc chaêng? Sau heát toâi phaûi hoài taâm laïi maø hoûi mình raøy coù yeân loøng yeân trí chaêng? Giaû nhö phaûi<br />
cheát baây giôø toâi coù saün loøng hay laø coù ñeàu gì toâi coøn sôï chaêng?<br />
AÂy toùm taét ít ñeàu caàn giuùp con ñaëng noi theo ñoù maø xeùt mình, khi caám phoøng haèng naêm; maø khi<br />
caám phoøng thaùng thì cuõng neân xeùt mình theo baûn aáy cho ñaëng bieát ñaõ aên ôû laøm sao, haàu söûa mình<br />
laïi cho ra ngöôøi khuoân pheùp xöùng ñaùng keû ôû nhaø Ñ. C. T.<br />
ÑOAÏN THÖÙ MÖÔØI HAI<br />
Daïy rieâng veà moät ít vieäc boån phaän<br />
Coù lôøi oâng thaùnh Phaoloâ daïy raèng: Ai coù gaùnh naøo, thì haõy söông gaùnh aáy. AÂy laø lôøi daïy cho ai naáy<br />
ñaëng hay, ai coù vieäc boån phaän naøo, haõy laøm vieäc aáy cho neân. Söï troïn laønh thaät ôû taïi ñoù; ai laøm ñöôïc<br />
vieäc gì caû theå maáy maëc loøng, maø chaúng lo laøm vieäc baäc mình cho troïn, thì cuõng chaúng ñöôïc ích gì.<br />
Chuùa phaân phaùt cho ai ñeàu coù vieäc naáy; cuõng nhö thaân theå ngöôøi ta, khi phaàn naøo laøm vieäc ñöôïc<br />
phaàn aáy, thì toaøn caû mình ñeàu ñöôïc yeân haøn vui veû. Nhöôïc baèng coù moät phaàn naøo khoâng laøm ñöôïc<br />
vieäc mình, thì caû xaùc ñeàu buoàn laây vôùi noù, nhö: maét maø khoâng xem, mieäng maø khoâng noùi, tai maø<br />
khoâng nghe, tay maø khoâng laøm, chôn maø khoâng ñi, thì caû mình ñeàu phieàn laém. Cuõng moät leõ aáy<br />
trong moät nhaø tuy coù nhieàu ngöôøi, song ngöôøi naøo thuû phaän naáy, thì caû nhaø môùi ñöôïc yeân haøn. Bôûi<br />
vaäy trong Ñoaïn naày ta neân daïy qua ít ñeàu veà moät ít vieäc boån phaän trong nhaø doøng, ñeå cho keû lo<br />
nhöõng vieäc aáy ñaëng bieát ñaëng giöõ troïn, keûo sinh haïi cho mình laïi theâm phieàn anh em nöõa.<br />
ÑIEÀU THÖÙ I<br />
Veà vieäc boån phaän keû laøm beà treân<br />
ÔÙ con, neáu ôn Chuùa thöông vaø loøng anh em sôû moä maø baøu con leân laøm beà treân, thì con phaûi lo sôï<br />
hôn laø vui maàng, vì ñoù thaät laø moät gaùnh naëng ñaët treân vai con, vieäc hoàn xaùc anh em ñöôïc taán thoái<br />
laøm sao, vieäc cöûa nhaø thaïnh suy theå naøo, thì cuõng do taïi nôi con; cho neân phaàn thöôûng phaït ñôøi<br />
sau con cuõng ñoàng aên ñoàng chòu. Suy ñoù maø lo, chôù ai tham chöùc tham quyeàn maø muoán cho ñaëng<br />
laøm beà treân; khi khoâng ñaëng nhö yù sôû nguyeàn, laïi buoàn phieàn maø sinh naày noï. OÂi! Thaät nhöõng keû<br />
nhö vaäy chöa bieát caân nhaéc naëng nheï, chöa bieát ño ñaïc vaén daøi, thaáy cao muoán treøo leân maø khoâng<br />
suy saåy chôn lieàn sa xuoáng vöïc.<br />
Vaäy con ñöøng ao öôùc chöùc cao quyeàn caû laøm chi; song khi Chuùa ñònh cho con phaûi gaùnh vaùc laáy,<br />
thì con haõy laáy loøng khieâm nhöôïng maø chòu laáy cho saùng danh Chuùa cuøng laøm ích cho linh hoàn
115<br />
con, vaø cho anh em ñöôïc nhôø. Haèng ngaøy haèng nhôù coù ngaøy con seõ ñöùng tröôùc toøa phaùn xeùt<br />
maø traû leõ veà chöùc phaän con. Neáu vì con maø anh em phaûi thieät hoàn xaùc caùch naøo, thì con chaúng<br />
khoûi lyù ñoaùn Ñ. C. T. ñaâu.<br />
Cho con ñaëng laøm vieäc boån phaän aáy neân, thì haõy naém giöõ ñöùc khoân ngoan cuøng loøng chính tröïc.<br />
Trong moïi vieäc phaûi laáy lôøi soát saéng nguyeän caàu maø baøn hoûi vôùi Chuùa, cuøng laáy loøng khieâm<br />
nhöôïng maø baøn baïc cuøng beà treân caû. Ñöøng töï quyeát töï quyeàn trong nhöõng ñeàu khuùc maéc, keûo moät<br />
mai hö vieäc thì khoù noãi söûa sang.<br />
Veà vieäc theo leõ khoân ngoan con bieát phaûi noùi phaûi laøm, thì haõy cöù ñöøng vò neå thieân tö ai; thaáy ai coù<br />
loãi, thì phaûi raên he söûa phaït, chaúng neân neå tình ngaïi maët maø giaû lô. OÂi! Thöôøng thaáy nhöõng ngöôøi<br />
nhoû tuoåi, nhöõng keû môùi vaøo, khi laàm loãi vieäc gì thì cuõng coù keû söûa veõ ngaên can; coøn nhöõng ngöôøi<br />
lôùn, nhöõng keû ñaõ coù chuùt coâng noï, coù döïa chuùt theá kia, thì xem ra nhö xin chi ñöôïc naáy, muoán ôû<br />
laøm sao cuõng neân laøm vaäy. Beà treân chaúng daùm caõi yù nhöõng ngöôøi aáy, thì hoùa ra keû lôùn ngöôøi nhoû<br />
ñeàu suùt keùm; vì keû lôùn maø beà treân khoâng quôû phaït, thì keû nhoû cuõng noåi taùnh phaân leâ.<br />
Vì vaäy ôù con, con laøm beà treân, nhö laøm cha laøm meï, moïi ngöôøi trong nhaø baát caâu lôùn nhoû, thaûy laø<br />
con caùi con; con chôù sôï ai, chôù neå ai, moät phaûi thöông yeâu moïi ngöôøi, daïy raên moïi keû, söûa veõ heát<br />
caùc anh em. Song cho con ñöôïc duøng quyeàn cho xuoâi vieäc, thì haõy noùi phoâ cho thìn töø, ñöøng oá laùc<br />
nhö chuû nhaø keâu la ñaày tôù. Maø nhöùt laø con phaûi laøm göông moïi nhôn ñöùc, moïi neát ôû, moïi vieäc laøm<br />
cho anh em, vì moät traêm lôøi noùi cuõng khoâng baèng moät göông vieäc laøm.<br />
AÂy ít lôøi chung veà boån phaän keû laøm beà treân phaûi giöõ cho ñaëng coi soùc anh em thì laøm vaäy. Maø cho<br />
beà treân ñöôïc vui loøng maø laøm vieäc baäc mình, thì anh em haõy nhôù laïi Ñoaïn ñaõ daïy veà Ñöùc vaâng lôøi;<br />
keûo gaùnh beà treân ñaõ naëng, maø anh em laïi laøm cho ra naëng hôn aáy thaät laø ñeàu aùc nghieäp. Keû ôû nhaø<br />
doøng ñaõ laâu naêm, chaúng neân noùi laøm ñeàu gì, laøm göông xaáu cho keû ñaøn em veà söï öông chöôùng;<br />
moät phaûi aên ôû meàm moûng chòu luïy beà treân, cuøng giuùp nhau gaùnh vaùc vieäc nhaø cho danh Cha caû<br />
saùng cuøng cho ai naáy caû nhaø ñaëng nhôø ñôøi naày vaø ñôøi sau muoân kieáp.<br />
ÑIEÀU THÖÙ II<br />
Veà boån phaän beà treân nhaø taäp vaø nhöõng keû ñang taäp<br />
Trong moãi nhaø doøng ñeàu coù nhaø Taäp, cho neân tröø ra beà treân chung, laïi coù keû laøm beà treân nhaø Taäp<br />
nöõa. Chôù chi moãi moät nhaø doøng ta ñaëng baét chöôùc caùc doøng nam doøng nöõ beân Taây coøn giöõ nhaët<br />
pheùp, thaáy nhöõng keû ñang taäp hieån ra caùc söï nhôn ñöùc chaúng khaùc theå nhö thieân thaàn voâ hình voâ<br />
töôïng. Bôûi vì moãi moät nhaø ñaõ lo choïn trong nhöõng keû ñaõ vaøo soå moät ngöôøi, goïi laø thaày daïy doã, vaø<br />
coi soùc nhöõng keû ñang taäp veà phaàn linh hoàn. Nhöng maø ngöôøi laøm vaäy thaät laø hieám laém chaúng<br />
phaûi thöôøng ñaâu; leõ thì caùc keû aáy phaûi troïn goàm moïi nhôn ñöùc moïi ñaøng vaø noùi ñaëng nhö lôøi oâng<br />
thaùnh Phaoloâ raèng: Haõy baét chöôùc toâi nhö toâi baét chöôùc Ñ. C. G., lôøi noùi vaø vieäc laøm chaúng coù söï gì<br />
laàm saùi maø traùch ñaëng, laïi hay chòu uoán eùo tính mình theo tính moïi ngöôøi.<br />
Khi thaáy ngöôøi naøo khoân ngoan nhôn ñöùc laøm vaäy, maø caû nhaø treân döôùi ñeàu öng baøu maø giöõ vieäc<br />
troïng aáy, thì ngöôøi aáy phaûi chòu baèng loøng theo yù Chuùa, chaúng neân töø choái; maø keû ñang taäp phaûi<br />
laáy loøng toân kính meán yeâu ngöôøi aáy, chaúng khaùc chi nhö keû laøm beà treân trong nhaø vaäy; laïi laáy loøng<br />
troâng caäy vaø ôû heát loøng cuøng ngöôøi, chaúng khaù giaáu söï gì; khi coù söï gì nghi nan hay laø buoàn roái<br />
trong loøng, thì phaûi laáy loøng ngay thaät khieâm nhöôïng maø toû ra cho ngöôøi aáy an uûi vaø giaûi loøng. Sau<br />
nöõa phaûi xin ngöôøi aáy daïy veõ caùch theá cho con ñaëng caøng laâu caøng taán tôùi trong ñaøng nhôn ñöùc. Vì
116<br />
vaäy buoåi ñang noùi chuyeän, ngöôøi naøo trong nhöõng keû ñang taäp coù söï gì maø noùi rieâng cuøng<br />
ngöôøi aáy thì ñaëng pheùp. Vaû laïi khi beà treân muoán hoûi chi cho bieát veà tính neát moãi ngöôøi ñang taäp laø<br />
theå naøo, thì ngöôøi aáy phaûi chöôøng laïi vaäy.<br />
1. Keû laøm thaày maáy ngöôøi ñang taäp, thì caàn phaûi laø ngöôøi coù nhôn ñöùc chaéc chaén vaø xa troåi anh<br />
em, keûo hoïc troø haïch maø raèng: Hôõi thaày thuoác; haõy chöõa beänh mình ñaõ. Thaày daïy hoïc troø veà vieäc<br />
gì, neáu chaúng thoâng veà ngheà aáy, thì hoïc troø khinh cuõng chaúng tin caäy thaày, cho daàu thaày noùi gioûi<br />
maø ra vieäc laøm thaày tru trô, thì hoïc troø ít phuïc. Cuõng moät leõ aáy keû naøo laõnh vieäc daïy doã taäp reøn anh<br />
em ñaøng nhôn ñöùc, cuøng caùch aên neát ôû cho nhaèm luaät pheùp, neáu phaän mình, ñaøng nhôn ñöùc coøn<br />
thua suùt neát ôû coøn hôû hang, thì khoù laøm vieäc baäc mình cho anh em ñöôïc taán ích.<br />
Song xeùt rieâng töøng nhôn ñöùc, thì keû laøm thaày nhö vaäy phaûi coù ñöùc thöông yeâu, ñöùc chính tröïc,<br />
ñöùc nhòn nhuïc hieàn laønh, ñöùc khoân ngoan vaø loøng caån maät. Vì chöng khoâng coù ñöùc thöông yeâu vaø<br />
loøng chính tröïc, thì laøm vieäc aáy nhö vieäc quan, chaúng bieát laøm vì Chuùa cuøng cho anh em ñöôïc nhôø<br />
phaàn hoàn. Laïi theâm noãi thieân tö vò neå thöông ngöôøi naày hôn keû noï, hay laø keû noï loãi sai thì quôû<br />
maéng, coøn ngöôøi kia leáu laùo, thì laøm thinh, nhö vaäy ñaøng naøo cuõng khoâng xong vieäc; aây laø vì thieáu<br />
ñöùc thöông yeâu ñöùc chính tröïc.<br />
Khoâng coù ñöùc nhòn nhuïc hieàn laønh, thì nhieàu laàn vieäc cuõng khoâng xuoâi. Vì bieát maáy laàn gaëp ñieàu<br />
traùi maét xuùc yù, neáu khoâng bieát caàm mình, aét sinh noùng naûy giaän hôøn; maø khi söûa veõ caùch noùng<br />
naûy giaän hôøn, thì anh em ít phuïc, moät theâm phaøn naøn naên næ maø thoâi. Vaäy khi ai coù loãi thì phaûi<br />
söûa, song phaûi noùi cho dòu daøng eâm aám, ñöøng toû boä noùng xung hay laø noùi cung caùch nhö chuû raày la<br />
toâi tôù. Phaûi coù söï khoân ngoan cuøng loøng caån maät; khoân ngoan thì bieát suy tröôùc nghó sau, tuøy thôøi<br />
tuøy nôi maø veõ vôøi daïy doã; caån maät thì bieát kín buïng laøm thinh, chaúng ñem söï loãi anh em maø noùi ra<br />
cho keû khaùc hay, khi coù vieäc caàn phaûi toû cho beà treân bieát maø thoâi.<br />
2. Coøn phaàn nhöõng keû hoïc taäp, thì phaûi aên ôû vôùi thaày nhö keû beà treân mình vaäy; phaûi meán yeâu, toân<br />
kính cuøng chòu luïy vaâng lôøi, khi phaûi söûa veõ, thì haõy laáy loøng khieâm nhöôïng maø nghe, khi coù nghi<br />
nan thì laáy loøng thaät thaø maø hoûi, chôù khi naøo daùm theo tính kieâu caêng maø vuøng vaãy noùi traû cho daàu<br />
thaày coù laàm loãi, thì cuõng maëc Chuùa vôùi beà treân; phaän mình laø vaâng nghe daïy veõ. Cho daàu beà treân<br />
coù tì chaúng saïch, mình chôù laáy ñoù maø loãi ñöùc vaâng lôøi. Heã moõ ñaùnh keâu ñöôïc thì nghe, baát caâu moõ<br />
laønh hay laø moõ beå. Cuõng moät leõ aáy con ñöøng xeùt thaày laøm sao, moät phaûi vui loøng vaâng nghe söûa veõ;<br />
nhö vaäy môùi troâng neân thaân; baèng khoâng thì hö ñôøi maït kieáp. AÁy nhaéc laïi ít lôøi cho keû laøm beà treân<br />
nhaø Taäp cuøng nhöõng ngöôøi hoïc taäp ñaëng nhôù, ai cöù phaän mình maø giöõ cho troïn, thì môùi ôû xöùng<br />
ñaùng trong nhaø Ñ. C. T.<br />
ÑIEÀU THÖÙ III<br />
Veà vieäc boån phaän keû daïy hoïc troø<br />
Vieäc giaùo hoùa treû con cho bieát kinh saùch ñaïo lyù maø giöõ ñaïo Chuùa cho neân, aáy laø vieäc raát troïng; maø<br />
beà treân muoán cho ai laøm vieäc aáy, thì keû aáy phaûi laáy laøm phöôùc loäc laém. Vaäy keû naøo laøm beà treân ñaõ<br />
tin caäy, maø phuù vieäc troïng naày cho, thì haõy chòu laáy vui loøng. Daàu ñöôïc daïy taïi trong nhaø hay laø<br />
phaûi sai ñi ôû hoï khaùc maø lo vieäc aáy, thì cuõng ñöøng naên næ naøi haø. Daàu phaûi ñeán nôi döõ khí ñoäc nöôùc,<br />
cuõng chôù phieàn loøng khoù maët; moät phaûi an taâm ñeán ñoù maø laøm moïi vieäc cho linh hoàn ngöôøi ta<br />
ñöôïc nhôø. Vaäy keû daïy treû con, thì caàn phaûi chöõ nghóa thoâng <strong>minh</strong>, ñaïo lyù raønh roõi ñaõ roài; laïi caàn<br />
phaûi coù maáy nhôn ñöùc rieâng naày.
117<br />
1. Phaûi aân caàn chòu khoù. Voán tính con nít hay laõng xao chaúng bieát caàm mình, neáu chaúng<br />
aân caàn nom xem nhaéc nhuû noù, thì noù cuõng lo ra chôi nhôûi, chaúng bieát chaêm nghe lôøi daïy doã,<br />
chaúng quen nín laëng maø hoïc haønh. Bôûi ñoù daïy treû con thì phaûi aân caàn laém; con maét phaûi aân caàn<br />
nom xem moãi ñöùa; mieäng löôõi phaûi aân caàn nhaéc nhuû töøng ñeàu; loã tai phaûi aân caàn nghe lôøi noù hoïc,<br />
vì coù khi noù ham chôi maø ñoïc xaøm xaøm nôi loã mieäng truùng sai maëc daàu. Phaûi aân caàn cuøng phaûi<br />
chòu khoù: chòu khoù daïy veõ, chòu khoù chaám baøi, chòu khoù cho kieân taâm, chòu khoù cho beàn bæ, daàu<br />
phaûi hao hôi meät nhoïc cuõng chôù sôøn loøng, daàu phaûi ngoài ngaøy naày qua ngaøy noï, cuõng chaúng bieát<br />
nhaøm. Daàu gaëp ñöùa doát naùt toái taêm cuõng khoâng sôøn daï; daàu laøm ngöôøi vong aân boäi ngaõi cuõng cöù<br />
vui loøng. Daïy doã vì Chuùa troâng Chuùa traû coâng, daàu phaûi lao ñao cuõng cam taâm ñaønh chòu.<br />
2. Phaûi vui veû hieàn laønh. Taùnh treû con voán non gan nhaùt sôï, quen öa doã ngoït hôn chua; vaäy ôû<br />
vôùi noù phaûi cho dòu daøng vui veû môùi troâng laáy loøng noù, noù laïi ñem buïng thöông. Baèng keû hay raày raø<br />
noùng naûy, nhöõng la loái om soøm, hoaëc noùi cay noùi co, thì con nít ñaõ khoâng öa, cha meï noù caøng<br />
theâm xuùc yù. Bôûi ñoù noù chaúng ham ñi hoïc, vaø cha cha meï noù cuõng chaúng muoán cho ñi, hoùa ra boû<br />
vieäc maát coâng, laïi theâm mang tieáng naày noï.<br />
3. Phaûi coù neát na. <strong>Tu</strong>y phaûi ôû cho hieàn laønh vui veû; song coøn phaûi giöõ neát na, chôù laáy côù raèng:<br />
phaûi vui vôùi con nít maø queân söï neát na. Vaäy ñöøng chôi nhôûi voø ñaàu voø oùc vuoát maët baét tay, hay laø<br />
oâm aüm caùch naøo toû daáu thöông yeâu ñöùa naày hôn ñöùa noï. Phaûi ôû laøm sao cho khoûi mang tieáng<br />
thöông con nhaø giaøu hôn con keû khoù.<br />
Phaûi nhôù caâu: Tieân hoïc leã, nhi haäu hoïc vaên, cho neân tröôùc phaûi taäp reøn pheùp taéc leã nghi cho<br />
noù. Vaøo nhaø thôø baùi, nguùc, quyø, laïy, ñöùng ngoài laøm sao, phaûi giöõ pheùp taéc theå naøo. Khi gaëp caùc<br />
Cha, gaëp keû lôùn phaûi chaøo kính laøm sao cuõng phaûi veõ cho noù. Veà nhaø vôùi cha meï, anh em, chò em<br />
phaûi aên ôû theå naøo; khi ñi ñaøng saù, khi nhôûi khi chôi phaûi giöõ neát laøm sao, thì haõy veõ vôøi cho noù.<br />
Cho ñaëng daïy nhöõng ñeàu caàn cuøng pheùp taéc leã nghi cho con nít, thì neân duøng saùch Cha meï daïy<br />
con. Baét moät ñöùa ñoïc moät ñoaïn maø nghe chung roài thì caét nghóa cuøng daën doø cho noù ñaëng nhôù.<br />
AÂy löôïc qua ít ñeàu veà vieäc daïy con nít, phaûi laáy vieäc aáy laøm troïng vaø khi ra laøm vieäc aáy, thì chaêm<br />
moät vieäc aáy maø thoâi; ñöøng ngoài ham coi saùch naøo maø chaúng chaêm nghe xem xeùt, saên soùc coi ngoù<br />
treû con; cho neân noù voâ ra chôi nhôûi hay laø hoïc saùi vaàn saùi tieáng, thì cuõng khoâng aâu taát gì ñeán. Vaäy<br />
ai beà treân choïn laøm thaày daïy thì haõy lo laøm vieäc aáy cho neân.<br />
ÑIEÀU THÖÙ IV<br />
Veà phaän söï keû giöõ nhaø thôø<br />
Coù lôøi trong Kinh thaùnh raèng: Bay haõy kính giaùi nôi cung thaùnh Tao. Laïi nôi khaùc raèng: Phaûi coù<br />
söï <strong>than</strong>h saïch xöùng ñaùng nôi nhaø Chuùa. Vaäy ai phaän söï phaûi lo vieäc trong nhaø thôø nhaø thaùnh, thì<br />
phaûi lo moïi ñieàu cho xöùng ñaùng töø treân baøn thôø cho ñeán döôùi theàm nhaø, töø trong ñoà leã cho ñeán nôi<br />
gheá baøn, thì moïi söï ñeàu tieâm taát haún hoi cho xöùng nôi thôø phöôïng Chuùa. Vaäy haõy giöõ nhöõng söï<br />
naày:<br />
1. Phaûi naêng lau chuøi baøn thôø cho saïch seõ; ñaët hoa ñeøn cho ngay thaúng, caân ñoái nhau hai beân cho<br />
phaûi theá.<br />
2. Khaên baøn thôø cuøng caùc ñoà leã, phaûi lo tinh saïch laønh leõ, khi thaép ñeøn phaûi coù yù töù, keûo saùp vaêng<br />
nhoû xuoáng nhôùp vaáy khaên baøn thôø.
118<br />
3. Khi thaáy ñoà leã, ñoà baøn thôø raùch nhôùp, thì lo vaù lo giaët cho laønh leõ saïch seõ haún hoi.<br />
4. Nhaø thôø phaûi naêng queùt töôùc, gheá baøn phaûi lo lau chuøi cho khoûi buïi ñoùng, nôi baøn röôùc leã cuõng<br />
vaäy. Moãi khi queùt nhaø roài, phaûi laáy khaên maø lau caùc nôi aáy ñi.<br />
5. Doïn ñoà leã phaûi lo cho tieâm taát, ñöøng vuøng vaèng rôùt caùi noï caùi kia xuoáng ñaát baát ñaùng; khaên<br />
thaùnh cheùn thaùnh phaûi laáy khaên khaùc maø caàm cho coù loøng cung kính.<br />
6. Khi ñi ra ñi vaøo, ñi leân ñi xuoáng, phaûi lo nghieâm trang cung kính, nhöùt laø khi coù anh em ñang<br />
quyø trong nhaø thôø. Chôù ñi xeânh xang ngang ngöûa, ngoù baát ñaùng laém.<br />
7. Cöûa soå cöûa chính, khi môû khi ñoùng, phaûi lo cho caån thaän, ñöøng ñeå hôøi hôû, keûo phaûi haïi hö caùch<br />
naøo chaêng.<br />
Keû ñöôïc ôn giöõ nhaø thôø ñoà thôø nhö vaäy, thì haõy caàm mình laøm phöôùc loäc laém vaø haõy ra söùc laøm<br />
moïi ñeàu cho tinh taán haún hoi. Khi vaøo nhaø thôø haõy nhôù nhö theå vaøo nhaø taäp thieân ñaøng, maø chaêm<br />
lo laøm moïi vieäc ñoù cho troïn laønh, haàu ngaøy sau ñaùng vaøo nhaø chính laø nöôùc Thieân ñaøng.<br />
ÑIEÀU THÖÙ V<br />
Veà phaän söï ngöôøi giöõ keû lieät<br />
Vieäc giuùp keû lieät cuõng laø moät vieäc troïng heä, vì chöng voán ta phaûi yeâu nhau luoân; song le chaúng coù<br />
khi naøo hieån söï nhôn ñöùc aáy ra baèng khi giuùp keû lieät laøo.<br />
Vaäy neáu beà treân ñaët con lo vieäc aáy thì con phaûi laáy laøm haân haïnh cuøng chuyeân lo laøm vieäc aáy cho<br />
neân. Haõy nhôù mình lo cho keû lieät thì laø nhö lo cho Ñ. C. G. vaäy, nhö lôøi Ngöôøi ñaõ phaùn raèng: Tao<br />
lieät laøo maø bay ñaõ vieáng thaêm.<br />
Cho con ñöôïc laøm neân vieäc aáy thì haõy giöõ nhöõng ñeàu naày:<br />
1. Khi ai trong anh em phaûi oám ñau, thì con phaûi thöa beà treân hay maø xin thuoác cho keû aáy uoáng.<br />
Uoáng roài, laïi phaûi thaêm coù khaù hôn chaêng; neáu khoâng, thì phaûi lieäu thuoác khaùc hoaëc röôùc thaày hay<br />
laø cho ñi nhaø thöông tuøy nghi.<br />
2. Keû lieät muoán chích leå hoaëc xoâng pha gì, thì phaûi thöa beà treân maø röôùc thaày vaø bieåu naáu nöôùc<br />
xoâng, v.v.<br />
3. Keû lieät muoán aên chaùo gì thì phaûi bieåu nhaø beáp naáu vaø phaûi lo böng côm chaùo cho keû lieät. Xong<br />
roài laïi phaûi böng caát, ñöøng ñeå laây baây ruoài bu kieán ñaäu.<br />
4. Phaûi laáy ñöùc yeâu ngöôøi vaø ñöùc chòu khoù laøm ñaàu, bôûi ñoù phaûi saün loøng chòu moïi söï vì loøng thöông<br />
anh em trong Chuùa, meán Chuùa trong anh em, daàu phaûi thoái tha hoâi haùm cuõng phaûi vui loøng, chôù<br />
heà toû maët gôùm nhô uûy kî. Haõy baét chöôùc ngöôøi Samaritanoâ kia maø röûa raùy cuøng ròt thuoác cho anh<br />
em. Neáu luaät nhaø coù daïy phaûi giaët aùo xoáng cho keû lieät, thì haõy laøm vieäc aáy nhö laøm cho mình vaäy.<br />
5. Phaûi bieát an uûi keû lieät chòu khoù cho an loøng; neáu phaûi röôùc cha laøm phuùc hoaëc laøm caùc Pheùp cho<br />
keû lieät, thì phaûi lieäu cho kòp.<br />
6. Haõy theo luaät nhaø vaø yù beà treân maø lo vieäc keû lieät.<br />
ÑIEÀU THÖÙ VI
Phaän söï keû laøm beáp<br />
119<br />
Trong nhaø doøng phaän söï keû laøm beáp cuõng laø vieäc caùc thaày, cho neân noùi ra ñaây ít lôøi veà vieäc aáy cuõng<br />
laø toát.<br />
Vieäc naày beà ngoaøi tuy ngoù laø heøn, song thaät laø dòp laäp coâng raát troïng. Keû chaúng bieát laøm vieäc theo<br />
ñöùc tin, thì laáy vieäc noï vieäc kia laøm heøn; song keû thaät loøng vaâng lôøi chòu luïy cuøng ñaõ suy hieåu<br />
nhöõng ích troïng bôûi söï vaâng lôøi maø ra thì chaúng heà bieát phaân bieät vieäc troïng vieäc heøn; vì keû aáy<br />
haèng laáy con maét ñöùc tin maø xem Ñ. C. T. ôû trong vieäc heøn cuõng nhö trong vieäc troïng, chaúng khaùc<br />
theå nhö maët trôøi chieáu xuoáng ñaùm coû laên taên, cuõng nhö chieáu vaøo nhöõng caây ñaïi thoï.<br />
Vaäy ta soáng trong nhaø Chuùa laø soáng theo ñöùc tin, thì haõy laáy ñöùc tin, ñöùc vaâng lôøi maø laøm moïi vieäc,<br />
chôù cheâ vieäc naøo laø heøn, ñöøng traùch vieäc naøo vì naëng. Haõy nhôù raèng: vieäc ta laøm caøng heøn, thì<br />
caøng neân gioáng nhö Ñ. C. G., vaø vieäc caøng naëng thì coâng caøng cao, phaàn thöôûng caøng nhieàu.<br />
Haõy suy ñoù maø yeâu chuoäng caùc vieäc heøn trong nhaø, nhöùt laø vieäc laøm beáp naáu aên, xay luùa, giaõ gaïo.<br />
Haõy laøm caùc vieäc aáy cuõng nhö vieäc doïn baøn thôø, daïy ñoàng nhi vaäy. Vaäy:<br />
1. Haõy laøm caùc vieäc aáy cho vui loøng, ñöøng khoù maët, chôù vuøng vaèng khaùu où hay laø noùi cay noùi co,<br />
hoaëc laøm laåy laøm gan, saân si naày noï.<br />
2. Phaûi laøm cho tinh saïch haún hoi, chôù ñoå ra boác laïi, laøm dô nhôùp baây ba toäi nghieäp laïi anh em aên e<br />
khoâng khoûi haïi.<br />
3. Phaûi naáu kho chín chaén, maém muoái cho vöøa, anh em aên ngon mieäng, mình môùi ñöôïc vui loøng.<br />
Vaäy phaûi bieát chöøng maø neâm naáu, caùi gì khoâng bieát thì haõy hoûi ngöôøi quen thaïo, ñöøng laøm maëc ruûi<br />
maëc may, gaëp chaêng hay chôù. Thöông haïi thay! Coù ngöôøi naáu kho khoâng phaûi theá, anh em aên<br />
khoâng ñöôïc; maø coù noùi ñeán, thì laøm laåy noùi cay: Toâi bieát laøm nhö vaäy thoâi, ai aên ñöôïc khoâng ñöôïc<br />
maëc ai. OÂi! Moùn aên khoâng chöøng maën laït, lôøi noùi theâm noãi ñaéng cay, thì mieäng naøo neám ñöôïc. Söï<br />
laàm loãi ai ñaâu noõ coù, song moät lôøi maùt ruoät, thì ai naáy cuõng an loøng; troïng chi mieáng aên hôùp uoáng,<br />
maø laøm theâm naëng buïng cho nhau?<br />
4. Khi aên uoáng xong roài, haõy lo doïn veùn saép ñaët moïi ñeàu cho coù ngaên naép, chôù ñeå hôõi hôø meøo tha<br />
chuoät vaäy, giaùn gaëm ruoài bu; löûa cuûi cuõng haõy lo vun teùm keûo baây ba sinh söï hieåm ngheøo.<br />
AÁy nhaéc laïi ít lôøi cho keû coù vieäc ñaëng nhôù maø laøm vieäc naày cho haún hoi, ñeå theâm coâng phöôùc cho<br />
mình, laïi laøm ích cho anh em. Xöa nay caùc thaùnh ôû choán vieän tu, thì ñaõ coù nhieàu ñaáng ñaëng coâng<br />
cao phöôùc troïng treân thieân ñaøng, vì ôû ñôøi ñaõ vui loøng laøm vieäc heøn aáy. Nhö coù moät Ñaáng ñaõ ñaëng<br />
thöôûng cao vì khi laøm beáp thoåi löûa, thì ngoù ñoù maø suy ñeán löûa hoûa nguïc. Con haõy baét chöôùc nhö<br />
vaäy, thì vieäc heøn con laøm cuõng laøm ích troïng cho con maø chôù.<br />
CHUNG<br />
Töïa....................................................................................................<br />
Ñoaïn thöù Nhöùt. Daïy cho bieát baäc nhaø doøng ....................................<br />
Ñieàu thöù I. Daïy cho bieát yù nghóa tieáng nhaø doøng, thaày doøng laø theå naøo<br />
Ñieàu thöù II. Giaûng phöôùc loäc keû ôû nhaø doøng....................................<br />
Ñieàu thöù III. Coøn giaûng veà phöôùc loäc keû ôû nhaø doøng.......................<br />
Ñoaïn thöù Hai. Giaûng cho bieát phaän söï keû ôû nhaø doøng....................
120<br />
Ñieàu thöù I. Vaøo doøng phaûi coù yù naøo..................................................<br />
Ñieàu thöù II. Daïy cho bieát tu ñöùc laäp coâng ........................................<br />
Ñieàu thöù III. Giaûng cho bieát yù töù aùo doøng ........................................<br />
Ñoaïn thöù Ba. Giaûng veà hai caùnh phaûi coù cho ñaëng bay leân ñænh troïn laønh<br />
Ñieàu thöù I. Giaûng veà söï phaûi döùt tình yeâu söï theá ............................<br />
Ñieàu thöù II. Giaûng veà söï haèng phaûi keát hieäp cuøng Ñ. C. T. luoân .....<br />
Ñoaïn thöù Boán. Giaûng veà hai ñaøng ñöa ta bay leân ñænh troïn laønh ...<br />
Ñieàu thöù I. Giaûng veà söï phaûi giöõ luaät ...............................................<br />
Ñieàu thöù II. Giaûng veà söï phaûi laøm caùc vieäc thöôøng ngaøy cho neân ..<br />
Ñoaïn thöù Naêm. Giaûng rieâng veà moãi vieäc ta thöôøng laøm moãi ngaøy<br />
Ñieàu thöù I. Veà söï choãi daäy buoåi mai sôùm .........................................<br />
Ñieàu thöù II. Veà söï ñoïc kinh mai vaø gaãm ..........................................<br />
Ñieàu thöù III. Noùi rieâng veà söï nguyeän gaãm .......................................<br />
Ñieàu thöù IV. Veà söï xem leã Misa ........................................................<br />
Ñieàu thöù V. Veà söï ñoïc saùch hoaëc nghe ñoïc saùch thieâng lieâng .........<br />
Ñieàu thöù VI. Veà söï chaàu Mình Thaùnh Chuùa.....................................<br />
Ñieàu thöù VII. Veà söï laàn hoät vaø ñoïc kinh hoâm...................................<br />
Ñieàu thöù VIII. Veà söï xeùt mình ..........................................................<br />
Ñieàu thöù IX. Veà söï aên uoáng ..............................................................<br />
Ñieàu thöù X. Noùi veà vieäc phaàn xaùc.....................................................<br />
Ñieàu thöù XI. Veà luùc raûnh rang vaø khi ñi nguû ....................................<br />
Ñoaïn thöù Saùu. Giaûng veà moät ít nhôn ñöùc rieâng keû ôû nhaø doøng phaûi giöõ<br />
Ñieàu thöù I. Giaûng veà nhôn ñöùc saïch seõ............................................<br />
Ñieàu thöù II. Giaûng veà ñöùc neát na......................................................<br />
Ñieàu thöù III. Giaûng veà söï haõm deïp tính hay yeâu .............................<br />
Ñieàu thöù IV. Giaûng veà ñöùc vaâng lôøi chòu luî ....................................<br />
Ñieàu thöù V. Daïy cho bieát phaûi vaâng lôøi laøm sao...............................<br />
Ñieàu thöù VI. Daïy veà ñöùc khoù khaên troïng .........................................<br />
Ñieàu thöù VII. Daïy cho bieát phaûi giöõ ñöùc khoù khaên laøm sao .............<br />
Ñieàu thöù VIII. Giaûng veà söï laøm thinh nín laëng ................................<br />
Ñoaïn thöù baûy. Giaûng veà moät ít nhôn ñöùc khaùc...............................<br />
Ñieàu thöù I. Giaûng veà nhôn ñöùc tin ...................................................<br />
Ñieàu thöù II. Giaûng veà nhôn ñöùc caäy.................................................<br />
Ñieàu thöù III. Giaûng veà nhôn ñöùc kính meán .....................................<br />
Ñieàu thöù IV. Giaûng veà ñöùc khieâm nhöôïng .......................................<br />
Ñieàu thöù V. Giaûng veà ñöùc haõm mình...............................................<br />
Ñieàu thöù VI. Giaûng veà ñöùc chòu khoù nhòn nhuïc...............................<br />
Ñoaïn thöù taùm. Giaûng veà pheùp Mình thaùnh Chuùa cuøng pheùp Giaûi toäi<br />
Ñieàu thöù I. Giaûng veà söï chòu Mình thaùnh Ñ. C. G. ..........................<br />
Ñieàu thöù II. Daïy ít ñeàu veà söï chòu leã thieâng lieâng............................<br />
Ñieàu thöù III. Giaûng veà pheùp giaûi toäi .................................................<br />
Ñieàu thöù IV. Daïy veà söï noùi khoù cuøng cha linh hoàn..........................<br />
Ñoaïn thöù chín. Giaûng cho bieát phaûi ôû vôùi nhau theå naøo .................<br />
Ñieàu thöù I. Giaûng cho bieát coù loøng yeâu nhau...................................
Ñieàu thöù II. Giaûng cho bieát söï gì phaûi laøm, phaûi laùnh cho ñaëng giöõ troïn ñöùc yeâu ngöôøi<br />
Ñieàu thöù III. Giaûng veà söï phaûi söûa veõ cho nhau vì ñöùc yeâu ngöôøi ...<br />
Ñieàu thöù IV. Giaûng cho bieát söï ñaøm tieáu söï loãi anh em laø ñeàu phaïm ñöùc yeâu ngöôøi laém<br />
Ñieàu thöù V. Giaûng veà söï phaûi an taâm thuù phaän, ñöùng naøi naïnh phaân leâ<br />
Ñieàu thöù VI. Giaûng veà söï phaûi ôû cho vui maët...................................<br />
Ñoaïn thöù möôøi. Giaûng veà söï aên ôû vôùi ngöôøi ngoaøi..........................<br />
Ñieàu thöù I. Khi ai ñeán gaëp, thì con phaûi aên ôû theå naøo .....................<br />
Ñieàu thöù II. Khi ñi ra ngoaøi thì con phaûi aên ôû laøm sao ....................<br />
Ñoaïn thöù möôøi moät. Giaûng rieâng veà moät ít vieäc laønh .....................<br />
Ñieàu thöù I. Veà loøng soát saéng kính meán Ñ. C. G. ..............................<br />
Ñieàu thöù II. Veà söï soát saéng kính meán Ñöùc Baø .................................<br />
Ñieàu thöù III. Veà söï toân kính caùc thaùnh ............................................<br />
Ñieàu thöù IV. Veà söï thöông giuùp caùc linh hoàn...................................<br />
Ñieàu thöù V. Veà söï caám phoøng moãi naêm...........................................<br />
Ñieàu thöù VI. Veà söï caám phoøng thaùng...............................................<br />
Baøi xeùt mình neân duøng khi caám phoøng...........................................<br />
Ñoaïn thöù möôøi hai. Daïy rieâng veà moät ít vieäc boån phaän .................<br />
Ñieàu thöù I. Veà vieäc boån phaän beà treân...............................................<br />
Ñieàu thöù II. Veà boån phaän beà treân nhaø taäp vaø nhöõng keû ñang taäp....<br />
Ñieàu thöù III. Veà vieäc boån phaän keû daïy con nít .................................<br />
Ñieàu thöù IV. Veà phaän söï keû giöõ nhaø thôø...........................................<br />
Ñieàu thöù V. Veà phaän söï ngöôøi giöõ keû lieät .........................................<br />
Ñieàu thöù VI. Veà phaän söï keû laøm beáp ................................................<br />
121
Change language