1. Patomorfologia - UMP

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO 

NA WYDZIALE LEKARSKIM I 

ROK AKADEMICKI 2015/2016 

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW III ROKU STUDIÓW 

1. NAZWA PRZEDMIOTU: Patomorfologia 

2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: 

Zakład Patomorfologii Klinicznej Katedry Patomorfologii Klinicznej Uniwersytetu 

Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 

3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: 

Adres: ul. Przybyszewskiego 49, 60–355 Poznań 

Tel. /Fax: 61 869 14 66 / 61 869 15 09 

Internet: platforma WISUS 

E-mail: patomorf@ump.edu.pl 

4. Kierownik jednostki: 

Prof. dr hab. med. Przemysław Majewski, prof. zw. 

5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS 

Prof. dr hab. med. Przemysław Majewski, prof. zw. 

6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do 

platformy WISUS ( listy studentów) ( koordynator przedmiotu) : 

Nazwisko: prof. dr hab. med. Przemysław Majewski 

Tel. kontaktowy: 61 869 14 66 

Możliwość kontaktu – konsultacje (dni, godz., miejsce): w dni robocze od 

godziny 8 00 do 13 30 poprzez sekretariat Zakładu Patomorfologii Klinicznej 

E-mail: pmajewski@ump.edu.pl 

Osoba zastępująca: dr hab. med. Aldona Woźniak, prof. UM 

Kontakt: w dni robocze od godziny 8 00 do 13 30 poprzez sekretariat Zakładu 

Patomorfologii Klinicznej, e-mail: patom orf@ump.edu.pl

7. Miejsce przedmiotu w programie studiów: 

Rok: III 

Semestr: V i VI 

8. Liczba godzin ogółem: 170 liczba pkt.ECTS: 14 

Semestr zimowy liczba godzin 

Jednostki uczestniczące w nauczaniu 

przedmiotu 

W Ć Ćwiczenia S 

kategoria 

Zakład Patomorfologii Klinicznej 36 72 B 0 

Razem: 36 72 B 0 

Jednostki uczestniczące w nauczaniu 

przedmiotu 

Semestr letni liczba godzin 

W Ć Ćwiczenia 

kategoria 

Zakład Patomorfologii Klinicznej 10 12 B 40 

Razem: 10 12 B 40 

S 

9. Zakres wiedzy ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa 

Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków 

Studiów: lekarskiego 

Grupa treści podstawowych A. 8. 

Wiedza z zakresu patomorfologii ogólnej w zakresie zaburzeń w krążeniu, zmian 

wstecznych i rozplemowych oraz zapaleń i nowotworów. Jak również znajomość 

podstaw patomorfologii szczegółowej narządów i układów ze szczególnym 

uwzględnieniem patomorfologii onkologicznej i zasad diagnostyki histopatologicznej 

nowotworów. 

10. Umiejętności ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa 

Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków 

Studiów: lekarskiego 

Grupa treści podstawowych A. 8. 

Umiejętność ustalania wskazań do wykonania inwazyjnych badań morfologicznych; 

rozpoznawania zmian morfologicznych występujących w procesie patologicznym; 

interpretacji wyników badań morfologicznych; pobierania i zabezpieczenia materiału 

do badań. 

11. SYLABUS 

Nazwa 

przedmiotu/modułu 

Wydział 

Nazwa kierunku studiów 

Poziom kształcenia 

Forma studiów 

Język przedmiotu 

Patomorfologia 

Wydział Lekarski I 

Kierunek lekarski 

Jednolite studia magisterskie 

Stacjonarne, 6-letnie 

Polski

Rodzaj przedmiotu obowiązkowy fakultatywny 

Rok studiów/semestr 

Liczba godzin zajęć 

dydaktycznych z 

podziałem na formy 

prowadzenia zajęć 

Założenia i cele 

przedmiotu 

I II III IV V VI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 

10 11 12 

170, w tym: 46 - wykłady, 40 - seminaria, 84 – ćwiczenia, 0 – fakultety 

Założeniem i celem zajęć z patomorfologii dla studentów III roku kierunku 

lekarskiego jest przyswojenie wiedzy niezbędnej do wykonywania zawodu 

lekarza w zakresie patomorfologii ogólnej i patomorfologii szczegółowej 

narządów i układów ze szczególnym uwzględnieniem choroby nowotworowej. 

Symbol 

efektów 

kształcenia 

zgodnie ze 

standardami 

Grupa treści 

podstawowych 

A. 8. 

Grupa treści 

podstawowych 

A. 8. 

OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA 

WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI 

KSZTAŁCENIA) 

Wiedza z zakresu patomorfologii ogólnej w zakresie zaburzeń w 

krążeniu, zmian wstecznych i rozplemowych oraz zapaleń i 

nowotworów. Jak również znajomość podstaw patomorfologii 

szczegółowej narządów i układów ze szczególnym 

uwzględnieniem patomorfologii onkologicznej i zasad diagnostyki 

histopatologicznej nowotworów. 

UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI 

KSZTAŁCENIA) 

Umiejętność ustalania wskazań do wykonania inwazyjnych badań 

morfologicznych; rozpoznawania zmian morfologicznych 

występujących w procesie patologicznym; interpretacji wyników 

badań morfologicznych; pobierania i zabezpieczenia materiału do 

badań. 

Metody weryfikacji 

osiągnięcia 

zamierzonych efektów 

kształcenia: 

Student zdaje 

2 sprawdziany 

z histokliniki, 

sprawdzian z zajęć 

sekcyjnych 

i sprawdzian 

wyjściowy 

po zaliczeniu bloku 

seminariów 

z patomorfologii 

narządowej. 

cd. 

Stopień za 2 działy 

ćwiczeń z 

histokliniki 

wystawiany jest na 

podstawie wyniku 

testu, sprawdzianu 

ustnego i średniej 

oceny za ćwiczenia. 

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI 

KSZTAŁCENIA) 

- - - 

PUNKTY ECTS 14

TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU: 

Tematyka 

Krwotoki, przekrwienie i niedokrwienie, obrzęk wstrząs. Zakrzepica, zatory, zawały, 

rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe. 

Patomorfologia procesów adaptacyjnych (zanik, rozrost, przerost, metaplazja). 

Zwyrodnienia, martwice i apoptoza – definicje, patomechanizmy, przykłady. 

Zapalenia: patomechanizm, definicje, klasyfikacje, przykłady. Regeneracja. Choroby 

o immunologicznym mechanizmie uszkodzenia tkanek. Reakcja nadwrażliwości typu 

I, II, III, IV. 

Nowotworzenie: definicja, nazewnictwo, nowotwory łagodne i złośliwe, 

różnicowanie, dojrzewanie, anaplazja. Szerzenie się chorób nowotworowych. Wpływ 

nowotworu na ustrój gospodarza. Zespoły rzekomo nowotworowe. 

Choroby naczyń krwionośnych: miażdżyca – definicja, patomechanizmy, formy 

morfologiczne, powikłania. Choroby serca: niewydolność krążenia prawokomorowa i 

lewokomorowa, choroba niedokrwienna oraz zawał mięśnia sercowego, 

kardiomiopatie. 

Choroby płuc: rozedma, zapalenia płuc, gruźlica, pylice - definicje, podziały, 

patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady, powikłania. Nowotwory łagodne 

i złośliwe płuc. 

Choroby układu pokarmowego: zapalenia przełyku, przełyk Barretta’a, zapalenia 

żołądka, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zespoły złego wchłaniania, 

idiopatyczne zapalenia jelit. Nowotwory łagodne i złośliwe i zmiany rzekomo 

nowotworowe przewodu pokarmowego. 

Choroby wątroby i dróg żółciowych: stłuszczenie wątroby, zapalenia wątroby, 

marskość – definicje, podziały, patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady, 

powikłania, alkoholowe zapalenie wątroby, kamica żółciowa. Choroby nowotworowe 

i nienowotworowe egzokrynnej trzustki. 

Choroby nienowotworowe nerek: zapalenia, cukrzyca, kolagenozy, martwica. 

Nowotwory złośliwe, łagodne i stany rzekomo-nowotworowe nerek. 

Choroby nowotworowe i nienowotworowe pęcherza moczowego. Choroby męskiego 

układu rozrodczego: zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty. 

Nowotwory jąder i prącia. 

Niedokrwistość – definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Skazy 

krwotoczne – definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Choroby rozrostowe 

nienowotworowe i nowotworowe układu krwiotwórczego i limfatycznego: przykłady, 

patomechanizm, postacie morfologiczne, powikłania. 

Choroby nienowotworowe tarczycy, nadnerczy i przysadki (zespoły kliniczno 

patomorfologiczne, które im towarzyszą). Choroby nowotworowe gruczołów 

wydzielania wewnętrznego. Nowotwory trzonu i szyjki macicy – definicje, 

patogeneza, typy histologiczne. Zapalenia jajowodów. Ciąża ektopowa. Choroby 

przenoszone drogą płciową. 

Nienowotworowe i nowotworowe choroby jajników. Nienowotworowe i 

nowotworowe choroby gruczołu piersiowego. 

Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów. Choroby kości: krzywica, osteoporoza, 

rozmiękanie kości, nowotwory kości. 

Choroby skóry: łagodne i złośliwe rozrosty nabłonkowe, znamiona barwnikowe, 

czerniak. 

Forma 

(wykłady,seminaria,, 

ćwiczenia, 

zaj.fakultatywne, 

itp) 

Wykłady

Krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego, tętniaki mózgu, udar 

niedokrwienny i krwotoczny mózgu, zatory w ośrodkowym układzie nerwowym, 

zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu, nowotwory ośrodkowego układu 

nerwowego – pojęcia podstawowe. 

Patomorfologia płodu i noworodka: wcześniactwo, wewnątrzmaciczne zahamowanie 

wzrostu, niedojrzałość, zespół zaburzeń oddychania, urazy okołoporodowe, 

zakażenia, choroba hemolityczna noworodków. 

Zaburzenia w krążeniu: zakrzepica, wstrząs: przekrwienie czynne i bierne, krwotoki, 

zakrzepica, zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, zatory (płuca, 

ogólnoustrojowe, wodami płodowymi, zatory gazowe, choroba kesonowa, choroba 

dekompresyjna, zatory tłuszczowe), zawały. 

Zmiany wsteczne i zmiany adaptacyjne: wzrost, dojrzewanie i różnicowanie 

komórek, przerost, rozrost, zaniki, metaplazja, dysplazja, zwapnienia, uszkodzenie 

komórek, martwice i apoptoza. 

Zapalenia: zapalenia ostre i przewlekłe. Regeneracja, naprawa, bliznowacenie. 

Mechanizmy biorące udział w odpowiedzi zapalnej i czynniki je warunkujące. 

Nowotworzenie - pojęcia podstawowe. Diagnostyka laboratoryjna chorób 

nowotworowych (badania cytologiczne, histologiczne, immunohistochemia, badania 

DNA, cytometria przepływowa, mikroskopia elektronowa). 

Choroby naczyń: etapy powstawania blaszki miażdżycowej, stwardnienie tętnic 

Moenckeberga, udary mózgu, zawał serca. Guzkowe zapalenie tętnic. Naczyniaki 

krwionośne i limfatyczne. Ziarniniak naczyniasty. Choroby serca: niewydolność 

lewo- i prawo-komorowa serca. Zawał mięśnia serca. Gorączka reumatyczna, 

zapalenia wsierdzia, nadciśnienie, kardiomiopatie. 

Zaburzenia w zakresie krwiotworzenia i przemiany hemoglobiny: hematopoeza, 

niedokrwistości, retikulocytoza. Żelazica wątroby. Zaburzenia w zakresie krwinek 

białych: białaczki, chłoniaki, histiocytozy, aplazja szpiku. Typy choroby Hodgkina, 

chłoniaki przewodu pokarmowego. 

Choroby płuc: rozedma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, typy 

zapalenia płuc, ostra niewydolność oddychania dorosłych, pylice. Zespół płucno 

sercowy. Nowotwory płuc oraz głowy i szyi. 

Choroby układu pokarmowego: choroba wrzodowa, zapalenie wyrostka 

robaczkowego, rak przełyku i żołądka, polipy nowotworowe i nienowotworowe, rak 

okrężnicy. Choroby wątroby i dróg żółciowych: zapalenia wątroby (marskość), 

nowotwory wątroby. Choroby trzustki: zapalenia trzustki, martwica Balserowska. 

Choroby układu dokrewnego: zespół Waterhouse-Friederichsena, zapalenia tarczycy, 

nowotwory tarczycy, nowotwory przysadki, zespół pustego siodła tureckiego. 

Choroby nadnerczy. 

Choroby nerek: odmiedniczkowe zapalenie nerek, kłębuszkowe zapalenia nerek, 

nadciśnienie w chorobach nerek. Nerki w skrobiawicy. Cukrzyca i powikłania. 

Nowotwory układu moczowego. Choroby męskiego układu rozrodczego: zapalenia 

jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty. Nowotwory jąder (germinalne). 

Choroby żeńskiego układu rozrodczego: ciąża pozamaciczna, endometrioza, 

nowotwory macicy, nowotwory janika, zaśniad groniasty, kosmówczak. Choroby 

gruczołu piersiowego: zmiany włóknisto-torbielowate, rak piersi. 

Choroby skóry: znamiona, czerniak złośliwy, nowotwory nabłonkowe. 

Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, choroby 

naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory ośrodkowego układu 

nerwowego Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu 

nerwowego, choroby naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory 

Ćwiczenia 

histokliniki 

z

ośrodkowego układu nerwowego. 

Wprowadzenie: przepisy prawne i zasady techniki sekcyjnej zwłok. 

Omówienie bieżącego lub archiwalnego przypadku sekcyjnego: 

a) zagadnienia związane z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu 

pacjenta, 

b) sekcja zwłok, 

c) ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i sformułowanie rozpoznania sekcyjnego. 

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe tkanek miękkich. 

Nowotwory układu oddechowego. 

Nowotwory narządu rodnego. 

Nowotwory przewodu pokarmowego. 

Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego i przysadki. 

Nowotwory układu moczowego i prostaty. 

Nowotwory wątroby, trzustki i ślinianek. 

Patomorfologia zapaleń wątroby. 

Nowotwory układu chłonnego. 

Nowotwory gruczołów dokrewnych. 

Patomorfologia kłębuszkowych chorób nerek. 

Patomorfologia serca. 

Patomorfologia nowotworów sutka. 

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe skóry 

Ćwiczenia 

sekcyjne 

Seminaria 

z patologii 

narządowej 

LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA: 

I. Podstawowa: 

1. Kumar, Cotran, Robbins: „Robbins Patologia.” Wydanie II polskie pod redakcją 

Włodzimierza T. Olszewskiego. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław, 2014. 

II. Uzupełniająca: 

1. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: „Patologia znaczy słowo o chorobie”. Wydanie 

drugie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2009. 

2. Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: „Patomorfologia kliniczna”. Wydanie III, PZWL, 

Warszawa, 2007. 

3. Edmund Chróścielewski, Stefan Raszeja: „ Sekcja zwłok”. Wydanie IV, PZWL, Warszawa, 

1990. 

WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU: 

Zaliczenie: student otrzymuje zaliczenie III roku po zaliczeniu dwóch sprawdzianów cząstkowych 

odbywających się w trakcie ćwiczeń z histokliniki, sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia 

sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego seminaria z patologii narządowej. Stopień na sprawdzianie z 

histokliniki wystawiany jest na podstawie wyniku testu, sprawdzianu ustnego i średniej oceny uzyskanej 

w czasie ćwiczeń. Szczegółowe zasady zaliczania zajęć na III roku zostały podane w regulaminach 

zajęć. 

Egzamin teoretyczny: 

Egzamin końcowy w pierwszym terminie jest egzaminem testowym, z pytaniami jednokrotnego 

wyboru. Do pierwszego terminu egzaminu muszą przystąpić obowiązkowo wszyscy studenci 3 roku. Po 

konsultacji z samorządem studenckim ustala się trzy terminy egzaminu testowego. 

Ostateczną ocenę z przedmiotu ustalamy na podstawie oceny z testu egzaminacyjnego stanowiącej 70% 

oceny egzaminacyjnej i średniej ocen uzyskanych w czasie zajęć z patomorfologii stanowiącej 30% 

oceny egzaminacyjnej. 

Zgodnie z regulaminem studenci, którzy uzyskali na egzaminie testowym ocenę bardzo dobrą, zalicza 

się egzamin na ocenę bardzo dobrą niezależnie od średniej z zajęć na III roku. 

Student, który nie przystąpił do egzaminu końcowego w żadnym z 3 terminów i nie przedstawił

dokumentów uzasadniających usprawiedliwienie nieobecności na egzaminie będzie miał wpisaną ocenę 

niedostateczną. Dla studentów z nieobecnością usprawiedliwioną zostanie zorganizowany dodatkowy 

termin egzaminu testowego. 

Egzaminy poprawkowe są egzaminami ustnymi. Termin egzaminu ustala się za pośrednictwem 

sekretariatu Katedry Patomorfologii Klinicznej. 

12.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów 

Wykłady - Semestr zimowy 

Tematyka wykładów 

Imię i nazwisko osoby 

prowadzącej zajęcia 

Wykład 1. 

Wykład 2. 

Wprowadzenie do patomorfologii. Patomorfologia 

procesów adaptacyjnych (zanik, 

Rozrost, przerost, metaplazja). Zwyrodnienia, 

martwice i apoptoza – definicje, 

patomechanizmy, przykłady. 

Krwotoki, przekrwienie i niedokrwienie, 

obrzęk i wstrząs. 

Prof. Przemysław 

Majewski 

Prof. Wiesława 

Biczysko 

Wykład 3. 

Zakrzepica, zatory, zawały, rozsiane wykrzepianie 

wewnątrznaczyniowe. 


Biczysko 

Wykład 4. 

Zapalenia: patomechanizm, definicje, klasyfikacje, 

przykłady. Regeneracja, naprawa, 

bliznowacenie. 

Dr hab. Aldona 

Woźniak, prof. UM 

Wykład 5. 

Choroby o immunologicznym mechanizmie 

uszkodzenia tkanek. Reakcja nadwrażliwości 

typu I, II, III, IV. Amyloidoza. 



Wykład 6. 

Nowotworzenie: definicja, nazewnictwo, 

nowotwory łagodne i złośliwe, różnicowanie, 

dojrzewanie, anaplazja. kataplazja, 

dysplazja. Szerzenie się chorób nowotworowych. 

Wpływ nowotworu na ustrój 

gospodarza. Zespoły rzekomo nowotworowe. 


Majewski

Wykład 7. 

Wykład 8. 

Wykład 9. 

Sprawdzian 

w terminie 

wykładu 

Wykład 10. 

Choroby naczyń krwionośnych: miażdżyca – 

definicja, patomechanizmy, formy morfologiczne, 

powikłania. 

Choroby serca: niewydolność krążenia 

prawokomorowa i lewokomorowa, choroba 

niedokrwienna oraz zawał mięśnia sercowego, 

kardiomiopatie. 

Niedokrwistość – definicje, przykłady, patomechanizm, 

powikłania. Skazy krwotoczne 

– definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. 

Choroby rozrostowe nienowotworowe 

i nowotworowe układu krwiotwórczego 

i limfatycznego - przykłady, patomechanizm, 

postacie morfologiczne, powikłania. 

Sprawdzian testowy 

Dział I ćwiczeń z histokliniki 

Choroby płuc nienowotworowe: rozedma, 

zapalenia płuc, gruźlica, pylice - definicje, 

podziały, patomechanizm, postacie morfologiczne, 

przykłady, powikłania. 


Biczysko 


Majewski 




Majewski/dr hab. 

Aldona Woźniak, 

prof. UM 



Wykład 11. 

Patomorfologia chorób nowotworowych 

płuca: nowotwory łagodne, złośliwe, nowotwory 

neuroendokrynne i stany rzekomonowotworowe. 


Woźniak, prof. UM

Wykład 12. 

Wykład 13. 

Patomorfologia chorób górnego odcinka 

przewodu pokarmowego: zapalenia przełyku, 

przełyk Barretta’a, zapalenia żołądka, 

choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, 

nowotwory przełyku i żołądka. 

Patomorfologia chorób dolnego odcinka 

przewodu pokarmowego: zespoły złego 

wchłaniania, idiopatyczne zapalenia jelit, 

nowotwory łagodne, złośliwe i zmiany 

rzekomo-nowotworowe 


Majewski 


Majewski 

Wykład 14. 

Choroby wątroby i dróg żółciowych: 

zwyrodnienia, zapalenia, marskość, kamica 

żółciowa oraz nowotwory łagodne i 

złośliwe. Choroby nowotworowe i nienowotworowej 

części egzokrynnej trzustki. 


Salwa-Żurawska 

Wykład 15. 

Patomorfologia chorób nienowotworowych 

nerek: zapalenia, cukrzyca, kolagenozy, 

martwica. Nowotwory złośliwe, łagodne i 

stany rzekomo-nowotworowe nerek. 



Wykład 16. 

Choroby nowotworowe i nienowotworowe 

pęcherza moczowego. Choroby męskiego 

układu rozrodczego: zapalenia jąder, 

łagodny przerost prostaty, rak prostaty. 

Nowotwory jąder i prącia. 


Woźniak, prof. UM

Sprawdzian 

w ramach 

wykładów 

Wykład 17. 

Wykład 18. 

Wykład 19. 

Wykład 20. 

Wykład 21. 

Wykład 22. 

Wykłady - Semestr letni 

Tematyka wykładów 

Sprawdzian testowy 

Dział II ćwiczeń z histokliniki 

Choroby nienowotworowe tarczycy, naderczy 

i przysadki (zespoły kliniczno patomorfologiczne, 

które im towarzyszą). Patomorfologia 

chorób nowotworowych gruczołów 

wydzielania wewnętrznego. 

Nowotwory trzonu i szyjki macicy – 

definicje, patogeneza, typy histologiczne. 

Zapalenia jajowodów. Ciąża ektopowa. 

Choroby przenoszone drogą płciową. 

Nienowotworowe i nowotworowe choroby 

jajników. Nienowotworowe i nowotworowe 

choroby gruczołu piersiowego. 

Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów. 

Choroby kości: krzywica, osteoporoza, 

rozmiękanie kości, nowotwory kości. 

Choroby skóry: łagodne i złośliwe rozrosty 

nabłonkowe, znamiona barwnikowe, 

czerniak. 

Krwawienia do ośrodkowego układu 

nerwowego, tętniaki mózgu, udar niedokrwienny 

i krwotoczny mózgu, zatory w 

ośrodkowym układzie nerwowym, zapalenia 

opon mózgowych, zapalenia mózgu, nowotwory 

ośrodkowego układu nerwowego – 

pojęcia podstawowe. 





Aldona Woźniak, 

prof. UM 

Dr med. 

Małgorzata 

Janicka-Jedyńska 

Dr med. Katarzyna 

Iwanik 


Iwanik 




Majewski 

Dr med. Donata 

Jarmołowska- 

Jurczyszyn

Wykład 23. 

Patomorfologia płodu i noworodka: 

wcześniactwo, wewnątrzmaciczne zahamowanie 

wzrostu, niedojrzałość, zespół zaburzeń 

oddychania, urazy okołoporodowe, zakażenia, 

choroba hemolityczna noworodków. 


Biczysko 

Ćwiczenia z histokliniki (mikroskopii wirtualnej) - Semestr zimowy 

Ćwiczenie 1. 

Ćwiczenie 2. 

Ćwiczenie 3. 

Ćwiczenie 4. 

Tematyka ćwiczeń 

Zaburzenia w krążeniu: zakrzepica, 

wstrząs: przekrwienie czynne i bierne, 

krwotoki, zakrzepica, zespół wykrzepiania 

wewnątrznaczyniowego, zatory (płuca, 

ogólnoustrojowe, wodami płodowymi, 

zatory gazowe, choroba kesonowa, 

choroba dekompresyjna, zatory 

tłuszczowe), zawały. 

Zmiany wsteczne i zmiany adaptacyjne: 

wzrost, dojrzewanie i różnicowanie 

komórek, przerost, rozrost, zaniki, 

metaplazja, dysplazja, zwapnienia, 

uszkodzenie komórek, martwice i 

apoptoza. 

Zapalenia: zapalenia ostre i przewlekłe. 

Regeneracja, naprawa, bliznowacenie. 

Mechanizmy biorące udział w odpowiedzi 

zapalnej i czynniki je warunkujące. 

Nowotworzenie - pojęcia podstawowe. 

Diagnostyka laboratoryjna chorób 

nowotworowych (badania cytologiczne, 

histologiczne, immunohistochemia, 

badania DNA, cytometria przepływowa, 

mikroskopia elektronowa). 

Osoba odpowiedzialna 


Majewski / dr med. 

Katarzyna Iwanik 









Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 5. 

Choroby naczyń: etapy powstawania 

blaszki miażdżycowej, stwardnienie tętnic 

Moenckeberga, udary mózgu, zawał serca. 

Guzkowe zapalenie tętnic. Naczyniaki 

krwionośne i limfatyczne. 




Ćwiczenie 6. 

Ćwiczenie 7. 

Choroby serca: niewydolność lewo- i 

prawo-komorowa serca. Zawał mięśnia 

serca. Gorączka reumatyczna, zapalenia 

wsierdzia, nadciśnienie, kardiomiopatie. 

Zaburzenia w zakresie krwiotworzenia i 

przemiany hemoglobiny: hematopoeza, 

niedokrwistości, retikulocytoza. Żelazica 

wątroby. Zaburzenia w zakresie krwinek 

białych: białaczki, chłoniaki, histiocytozy, 

aplazja szpiku. Typy choroby Hodgkina, 

chłoniaki przewodu pokarmowego. 







Ćwiczenie 8. Sprawdzian z działu I: ćwiczenia 1 – 7. 


Majewski /dr hab. 

Aldona Woźniak 

prof. UM 

Ćwiczenie 9. 

Ćwiczenie 10. 

Choroby płuc: rozedma, przewlekłe 

zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, typy 

zapalenia płuc, ostra niewydolność 

oddychania dorosłych, pylice. Zespół 

płucno sercowy. Nowotwory płuc 

Choroby układu pokarmowego: choroba 

wrzodowa, zapalenie wyrostka 

robaczkowego, rak przełyku i żołądka, 

polipy nowotworowe i nienowotworowe, 

rak okrężnicy. 






Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 11. 



Choroby wątroby i dróg żółciowych: 

zapalenia wątroby (marskość), nowotwory 

wątroby. Choroby trzustki: zapalenia 

trzustki, martwica Balserowska. 

Choroby układu dokrewnego: zespół 

Waterhouse-Friederichsena, zapalenia 

tarczycy, nowotwory tarczycy, nowotwory 

przysadki, zespół pustego siodła 

tureckiego. Choroby nadnerczy. 

Choroby nerek: odmiedniczkowe i 

kłębuszkowe zapalenia nerek, nadciśnienie 

w chorobach nerek. Nerki w skrobiawicy. 

Cukrzyca i powikłania. Nowotwory nerek. 











Choroby męskiego układu rozrodczego: 

zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, 

rak prostaty. Nowotwory jąder (germinalne). 

Choroby skóry: znamiona, czerniak 

złośliwy, nowotwory nabłonkowe. 





Choroby żeńskiego układu rozrodczego: 

ciąża pozamaciczna, endometrioza, 

nowotwory macicy, nowotwory jajnika, 

zaśniad groniasty, kosmówczak. Choroby 

gruczołu piersiowego: zmiany włóknistotorbielowate, 

rak piersi. 





Choroby układu nerwowego: zakażenia 

ośrodkowego układu nerwowego, choroby 

naczyniowe ośrodkowego układu 

nerwowego. Nowotwory ośrodkowego 

układu nerwowego 



Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 17. Sprawdzian z działu II: ćwiczenia 9 – 16 



Aldona Woźniak 

prof. UM 

Ćwiczenia sekcyjne - Semestr letni 

Ćwiczenie 1. 

Ćwiczenie 2, 3, 4 

Ćwiczenie 5. 

Seminarium 1. 

Tematyka ćwiczeń 

Wprowadzenie: przepisy prawne i zasady 

techniki sekcyjnej zwłok 

Omówienie bieżącego lub archiwalnego 

przypadku sekcyjnego: 

a) zagadnienia związane z chorobą 

podstawową oraz patomechanizmem zgonu 

pacjenta, 

b) sekcja zwłok, 

c) ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i 

sformułowanie rozpoznania sekcyjnego. 

1.Omówienie bieżącego lub archiwalnego 

przypadku sekcyjnego: 

a)zagadnienia związane z chorobą 

podstawową oraz patomechanizmem 

zgonu pacjenta, 

b)sekcja zwłok, 

c)ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i 

sformułowanie rozpoznania sekcyjnego. 

2.Zaliczenie ćwiczeń sekcyjnych 

Seminaria - Semestr letni 

Tematyka seminariów 

Nowotwory i choroby nienowotworowe 

ośrodkowego układu nerwowego i przysadki 

Osoba odpowiedzialna 


Jurczyszyn 


Jurczyszyn 


Jarmołowska- 

Jarmołowska- 

Jarmołowska- 

Jurczyszyn 




Jarmołowska – 

Jurczyszyn

Seminarium 2. 

Seminarium 3. 

Seminarium 4. 

Seminarium 5. 

Seminarium 6. 

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe 

przewodu pokarmowego 


układu oddechowego. 


narządu rodnego i sutka 

Nowotwory wątroby, trzustki i gruczołów 

ślinowych oraz patomorfologia zapaleń 

wątroby 

Nowotwory układu moczowego, prostaty i 

patomorfologia kłębuszkowych chorób 

nerek 


Iwanik 


Biczysko 

Lek. med. 

Katarzyna 

Bednarek-Rajewska 





Seminarium 7. Patomorfologia chorób serca Prof. Przemysław 

Majewski 


gruczołów dokrewnych i skóry 

Dr med. 

Seminarium 8. 

Małgorzata 

Janicka-Jedyńska 

Seminarium 9. 

Nowotwory i zmiany rzekomo 

nowotworowe tkanek miękkich 

Dr med. Paweł 

Kurzawa 

Seminarium 10. 

1. Nowotwory układu chłonnego 

2. Zaliczenie zajęć – sprawdzian testowy 

1.Dr med. Janusz 

Kaczmarek 

2.Dr hab. Aldona 

Woźniak, 

prof. UM 

13. Organizacja zajęć: 

Zajęcia z patomorfologii na III roku odbywają się zgodnie z planem zajęć z Dziekanatu: 

1. Wykłady z patomorfologii (23 wykłady x 2 godziny) dla studentów III roku Wydziału 

Lekarskiego I w roku akademickiego 2015/2016 odbywają się w Sali Wykładowej im. 

Święcickiego Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu 

Medycznego w Poznaniu ul. Polna 33 w poniedziałki w godzinach od 13 30 do 15 00 

począwszy od dnia 28 września 2015 roku. 

2. Ćwiczenia z mikroskopii wirtualnej (17 ćwiczeń x 4 godziny) dla studentów III roku 

Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 odbywają się w salach ćwiczeń

(4, 5, 6 i 8) na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 

29 września (wtorek) 2015 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat. 

3. Ćwiczenia sekcyjne zblokowane (1 tydzień - 4 ćwiczenia x 3 godziny i 1 ćwiczenie 

piątkowe x 4 godziny) dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku 

akademickim 2015/2016 odbywają się w Sali Sekcyjnej na parterze budynku Zakładu 

Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 07 marca (poniedziałek) 2016 roku, od 

poniedziałku do czwartku w godzinach od 08 15 do 10 30 i w piątek od 08 15 do 11 15 . 

4. Seminaria zblokowane (2 tygodnie - 10 seminariów x 4 godziny) dla studentów III roku 

Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 odbywają się w budynku 

Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 22 lutego (poniedziałek) 2016 

roku, od poniedziałku do piątku w godzinach od 08 15 do 11 45 z uwzględnieniem 30 

minutowej przerwy. 

Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej: 

Internet: platforma WISUS 

REGULAMIN ZAJĘĆ: 

Regulamin ćwiczeń z histokliniki (mikroskopii wirtualnej) dla studentów III roku 

Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 

Ćwiczenia trwają 17 tygodni (4 godziny tygodniowo) i odbywają się w salach ćwiczeń (4, 5, 

6 i 8) na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 29 

września 2015 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat (z wyjątkiem odrabiania 

zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów). Jeden asystent prowadzi 

ćwiczenia z połową grupy studenckiej. 

1. Ćwiczenia obejmują następujące działy: 

a) patologię ogólną, patologię naczyń i serca oraz patologię układu krwiotwórczego, 

b) patologię układu oddechowego, układu pokarmowego i układu dokrewnego oraz 

patologię układu moczowego, męskiego układu rozrodczego, żeńskiego układu 

rozrodczego, sutka, skóry, układu kostno-stawowego i układu nerwowego. 

2. Po ukończeniu pierwszego i drugiego działu odbywa się sprawdzian, na którym 

obowiązuje rozpoznanie i omówienie preparatów w formie ustnej oraz ocenia się 

opanowanie wiadomości z materiału teoretycznego danego działu w formie testowej. 

Sprawdziany testowe będą odbywać się w terminach wykładu z patomorfologii po 

ukończeniu danego działu. Zdanie sprawdzianów ustnych (rozpoznanie i omówienie

preparatów) i testowych (pozytywna ocena od 60% prawidłowych odpowiedzi) i 

zaliczenie wszystkich ćwiczeń jest warunkiem zaliczenia zajęć. 

3. W ramach 4-godzinnych ćwiczeń odbywa się: 

a) wprowadzenie do ćwiczeń, podczas którego studenci referują zagadnienia ujęte w 

planie ćwiczeń z uwzględnieniem danych klinicznych i obrazów morfologicznych, 

b) pokaz prezentacji multimedialnej, 

c) oglądanie i omówienie preparatów histologicznych z zastosowaniem mikroskopii 

wirtualnej i mikroskopii świetlnej, 

d) omówienie następnego ćwiczenia. 

4. Ćwiczenia zalicza asystent. O formie zaliczenia (sprawdzenia wiadomości 

teoretycznych) informuje studentów podczas pierwszego ćwiczenia. 

5. Asystent wystawia ocenę końcową za dwa działy ćwiczeń z histokliniki, na podstawie 

ocen uzyskanych podczas ćwiczeń oraz sprawdzianu ustnego i testowego. 

a) Ocenę końcową za dział ćwiczeń z histokliniki ustala się na podstawie ocen 

uzyskanych w trakcie ćwiczeń (1/3), ze sprawdzianu testowego (1/3) i sprawdzianu 

ustnego (1/3). 

b) Do średniej za III rok studiów liczą się oceny końcowe z 2 działów ćwiczeń z 

histokliniki, ocena uzyskana po zakończeniu ćwiczeń sekcyjnych i ocena końcowa 

uzyskana po zakończeniu bloku seminariów z patologii narządowej. 

6. W przypadku uzyskania końcowej oceny niedostatecznej za dział ćwiczeń z 

histokliniki, studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego poprawiania końcowej 

oceny niedostatecznej, u osoby prowadzącej zajęcia, we wspólnie uzgodnionym 

terminie. 

7. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń pozytywnej oceny 

końcowej do czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma 

prawo do zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika 

Zakładu Patomorfologii Klinicznej. 

8. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności, asystent prowadzący ćwiczenia, 

wyznacza termin odrobienia zajęć. Student nie posiada uprawnień do 

nieusprawiedliwionej nieobecności. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych 

nieobecności zgłasza się studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne 

przyjęcie na ćwiczenia uzależnia się od decyzji Dziekana 

9. Do sprawdzianów po 1 i 2 dziale student musi mieć zaliczone wszystkie ćwiczenia.

10. Na salach ćwiczeniowych nie wolno palić papierosów i pić napojów oraz prowadzić 

głośnych rozmów. 

11. Obowiązuje odbywanie ćwiczeń w grupach wyznaczonych przez Dziekanat (z 

wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów). 

12. Studenci, którzy nie otrzymają zaliczenia zajęć z patomorfologii na III roku, nie mogą 

przystąpić do egzaminu końcowego. 

Regulamin ćwiczeń sekcyjnych dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w 

roku akademickim 2015/2016 

1. Ćwiczenia trwają 1 tydzień (3 godziny dziennie od poniedziałku do czwartku i 4 

godziny w piątek) i odbywają się w sali sekcyjnej na parterze budynku Zakładu 

Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 07 marca 2016 roku w terminach 

wyznaczonych przez Dziekanat. 

2. Zajęcia rozpoczynają się o godz. 8 15 i kończą się od poniedziałku do czwartku o godz. 

10 30 a w piątek do godz. 11 15 

3. W ramach 3 godzinnych zajęć odbywa się: 

a) wprowadzenie do ćwiczeń, podczas którego asystent omawia zagadnienia związane 

z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu pacjenta 

b) sekcja zwłok lub prezentacja archiwalnych przypadków sekcyjnych w przypadku 

braku sekcji zwłok w danym dniu ćwiczeń. 

c) wspólne ustalenie przyczyny zgonu pacjenta. 

4. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność na wszystkich zajęciach oraz uzyskanie 

pozytywnej oceny z testu. Test jednokrotnego wyboru przeprowadzany jest w ostatnim 

dniu zajęć sekcyjnych w dodatkowej 4 godzinie. 

5. Do średniej za III rok studiów liczą się: ocena uzyskana po zakończeniu ćwiczeń 

sekcyjnych, oceny końcowe z 2 działów ćwiczeń z histokliniki i ocena końcowa 

uzyskana po zakończeniu bloku seminariów z patologii narządowej. 

6. W przypadku oceny niedostatecznej studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego 

poprawiania oceny u dr n. med. Donaty Jarmołowskiej Jurczyszyn asystenta 

odpowiedzialnego za przebieg ćwiczeń z diagnostyki sekcyjnej, we wspólnie 

uzgodnionym terminie. 

7. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do 

czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do 

zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Katedry

Patomorfologii. 

8. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności, asystent prowadzący ćwiczenia, 

wyznacza termin odrobienia zajęć. Student nie posiada uprawnień do 

nieusprawiedliwionej nieobecności. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych 

nieobecności zgłasza się studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne 

przyjęcie na ćwiczenia uzależnia się od decyzji Dziekana 

9. Obowiązuje odbywanie ćwiczeń w grupach wyznaczonych przez Dziekanat (z 

wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów). 

10. W czasie drugiej części zajęć (sekcja) studenci zobowiązani są ubierać fartuchy 

ochronne, otrzymane przed ćwiczeniami. 

11. Na sali sekcyjnej należy zachować powagę stosowną do miejsca, nie wolno prowadzić 

głośnych rozmów. 

12. Studenci, którzy nie otrzymają zaliczenia zajęć z patomorfologii na III roku nie mogą 

przystąpić do egzaminu końcowego. 

Regulamin seminariów z patomorfologii narządowej dla studentów III roku Wydziału 

Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 

1. Seminaria z patomorfologii narządowej trwają 2 tygodnie (4 godziny dziennie), i 

odbywają się w sali ćwiczeniowej 3 i 6 na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii 

Klinicznej, począwszy od dnia 22 lutego 2016 roku w terminach wyznaczonych przez 

Dziekanat. 

2. Seminaria dla dwóch grup równoczasowo rozpoczynają się o godz. 08 15 i kończą się o 

godz. 11 45 z uwzględnieniem 30 minutowej przerwy. Seminarium dla każdej grupy 

studenckiej prowadzone jest oddzielnie, w dwóch salach przez dwóch asystentów. 

3. Na zakończenie zajęć seminaryjnych obowiązuje zdanie sprawdzianu wyjściowego, 

obejmującego materiał omówiony w czasie seminariów. Zdanie wyjściówki i 

odrobienie wszystkich seminariów jest warunkiem zaliczenia zajęć. Sprawdzian 

końcowy ma miejsce w ostatnim dniu zajęć. 

4. Do sprawdzianu wyjściowego może przystąpić wyłącznie student, który zaliczył 

wszystkie seminaria. 

5. Nieobecność usprawiedliwia na podstawie przedłożonych dokumentów osoba 

odpowiedzialna za organizację zajęć z patomorfologii na III roku Wydziału 

Lekarskiego I dr hab. med. Aldona Woźniak, prof. UM lub prof. dr hab. Przemysław 

Majewski. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych nieobecności zgłasza się

studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne przyjęcie na zajęcia 

uzależnia się od decyzji Dziekana. 

6. W przypadku nieobecności na zajęciach seminaryjnych, odrobienie zajęć 

umożliwia się tylko tym studentom, którzy przedstawią udokumentowane 

usprawiedliwienie. Termin odrabiania zaległych zajęć uzgadnia się z osobą 

odpowiedzialną za organizację zajęć z patomorfologii na III roku Wydziału 

Lekarskiego I, dr hab. med. Aldoną Woźniak, prof. UM lub prof. dr hab. 

Przemysławem Majewskim. Student ten może przystąpić do sprawdzianu 

wyjściowego dopiero po uzupełnieniu i zaliczeniu zaległości. 

7. W wypadku nie zdania sprawdzianu wyjściowego student ma prawo do dwukrotnego 

poprawienia oceny, w terminie uzgodnionym z osobą kierującą organizacją zajęć. Nie 

zgłoszenie się w tym terminie powoduje nie zaliczenie zajęć. 

8. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do 

czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do 

zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Zakładu 

Patomorfologii Klinicznej. 

Student może przystąpić do egzaminu końcowego z patomorfologii po uzyskaniu zaliczenia 

ze wszystkich zajęć na III roku, na które składają się: ocena końcowa uzyskana po zaliczeniu 

bloku seminariów z patologii narządowej, ocena uzyskana po zaliczeniu ćwiczeń sekcyjnych 

oraz oceny końcowe uzyskane po zaliczeniu 2 działów ćwiczeń z histokliniki. 

PROGRAM ZAJĘĆ: 

Szczegółowy program zajęć opracowany przez dziekanat WLI podano powyżej. W trakcie 

zajęć na student powinien opanować wiedzę o zmianach morfologicznych organizmu 

człowieka w chorobie i cierpieniu; zrozumienie strukturalnych i czynnościowych zmian w 

komórkach, tkankach i narządach, jako miejscu chorobowego procesu; poznanie technik 

morfologicznych, immunologicznych i molekularnych, które pozwalają wyjaśnić, 

dlaczego i w jaki sposób objawy, które wystąpiły u chorego składają się na całościowy 

obraz choroby. 

Student powinien opanować umiejętności rozważania przyczyn, mechanizmów i skutków 

wybranych (najczęściej spotykanych) chorób, zwłaszcza nowotworowych oraz 

rozumienia na tej podstawie zaburzeń czynnościowych; opanować umiejętności ustalenia 

rokowania; rozumienia i prawidłowej interpretacji wyników badań diagnostycznych 

morfologicznych; znajomości wskazań do wykonywania badań morfologicznych;

znajomości możliwości stosowania technik specjalnych oraz zasad pobierania i 

zabezpieczania materiału tkankowego. 

Opis przedmiotu: 

Patologia ogólna i szczegółowa (narządowa); podstawowe reakcje komórek i tkanek na 

nieprawidłowe bodźce leżące u podłoża choroby; podstawowe składniki procesu 

chorobowego: przyczyny (etiologia), mechanizmy rozwoju choroby (patogeneza), zmiany 

struktury (patomorfologia) i konsekwencje czynnościowe (w aspekcie klinicznym); 

podstawowe działy zmian w patologii: zaburzenia w krążeniu, zmiany wsteczne, 

zapalenia i nowotwory, zjawiska podobne lub wspólnie leżące u podstaw tych działów, 

uchwytna dla zmysłów i instrumentów (rozdzielczość). 

Zaburzenia w krążeniu: zjawiska chorobowe związane z upośledzeniem funkcjonowania 

naczyń krwionośnych, chłonnych, serca i płynów, które znajdują się w sercu, naczyniach, 

przestrzeniach pozakomórkowych i w komórkach, skutki niedokrwienia i niedotlenienia, 

uszkodzenia po reperfuzji, cechy morfologiczne uszkodzeń odwracalnych i 

nieodwracalnych, przyczyny i skutki zawału. 

Zmiany wsteczne: zaniki, zwyrodnienia, martwice, odniesienie do podstawowych torów 

metabolicznych. 

Zapalenia: naczyniowe, komórkowe i humoralne składowe procesu, specjalne układu 

reakcji zależne od gatunków drobnoustrojów i umiejscowienie choroby; osobnicze 

właściwości chorych zależnych i od nich cech dziedzicznych i przebytych chorób. 

Nowotwory: podstawy klasyfikacji nowotworów i ich mianownictwo, główne 

mechanizmy nowotworzenia, sposoby szerzenia się nowotworów, czynniki ryzyka dla 

głównych grup nowotworów, wpływ choroby nowotworowej na ustrój chorego oraz 

ustroju chorego na biologię nowotworu; charakterystyka głównych grup nowotworów 

występujących w układzie oddechowym, przewodzie pokarmowym, układzie moczowopłciowym, 

skórze i ośrodkowym układzie nerwowym. 

Histoklinika i kliniczno-morfologiczne aspekty chorób zwłaszcza nowotworowych: 

tkanek miękkich, układu krążenia, układu oddechowego, ośrodkowego układu 

nerwowego, przewodu pokarmowego, wątroby, trzustki, ślinianek, narządów płciowych, 

narządów dokrewnych, układu moczowego, układu krwiotwórczego, układu chłonnego, 

skóry oraz patomorfologii płodu, noworodka i dzieci.

PROGRAM NAUCZANIA 

Wymagania wstępne: W Zakładzie Patomorfologii Klinicznej nie prowadzimy 

wejściówek, czy taż innych form sprawdzenia wiadomości przed przystąpieniem do cyklu 

ćwiczeń z histokliniki, ćwiczeń sekcyjnych i seminariów z patologii narządowej. 

Przygotowanie do zajęć: Student na ćwiczenia z histokliniki i seminaria z patologii 

narządowej przychodzi przygotowany, w oparciu o zalecane podręczniki i wykłady z 

patomorfologii oraz wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i histologii zdobytą podczas 

zajęć na pierwszych latach studiów. Wstępne przygotowanie studentów umożliwia 

prowadzenie zajęć w formie dyskusji studentów z prowadzącym zajęcia. Tematyka 

ćwiczeń sekcyjnych zależy od aktualnie omawianej autopsji i dlatego student wszelkie 

informacje o omawianych zagadnieniach otrzymuje w trakcie zajęć. 

Wymagania końcowe: Student zobowiązany jest do opanowania wiedzy w zakresie 

podanym w programie zajęć. Stopień opanowania wiedzy sprawdzany jest na bieżąco w 

trakcie ćwiczeń i seminariów oraz w formie sprawdzianów ustnych i testowych 

odbywających się na zakończenie dwóch działów z histokliniki, sprawdzianu końcowego 

zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego seminaria z patologii 

narządowej. 

14.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny 

Egzamin teoretyczny – kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny, 

testowy) 

1. Egzamin końcowy w pierwszym terminie jest egzaminem testowym, z pytaniami 

jednokrotnego wyboru. Do pierwszego terminu egzaminu muszą przystąpić 

obowiązkowo wszyscy studenci 3 roku. Po konsultacji z samorządem studenckim 

ustala się trzy terminy egzaminu testowego. 

2. O ostatecznej ocenie z przedmiotu decyduje wynik testu egzaminacyjnego 

stanowiący 70% oceny końcowej i średnia z wszystkich ocen uzyskanych w czasie 

zaliczeń z zajęć z patomorfologii stanowiąca 30% oceny końcowej. 

Przykład 

Średnia ocen w czasie zajęć z patomorfologii = 3,4 (30% oceny końcowej) 

Ocena z testu egzaminacyjnego = 4,5 (70% oceny końcowej) 

Łączna ocena za egzamin i zajęcia z patomorfologii = 4,17 (100%) 

Ocena końcowa za egzamin = 4,0

Ocena wpisana do indeksu – 4,0 (dobry), ponieważ: 

do - 2,99 niedostateczny 

3,00 - 3,39 dostateczny 

3,40 - 3,79 dość dobry 

3,80 - 4,19 dobry 

4,20 - 4,59 ponad dobry 

4,60 - 5,00 bardzo dobry 

3. Zgodnie z regulaminem studenci, którzy uzyskali na egzaminie testowym ocenę 

bardzo dobrą, zalicza się egzamin na ocenę bardzo dobrą niezależnie od średniej z 

zajęć na III roku. 

4. Student, który nie przystąpił do egzaminu końcowego w żadnym z 3 terminów i nie 

przedstawił dokumentów uzasadniających usprawiedliwienie nieobecności na 

egzaminie będzie miał wpisaną ocenę niedostateczną. Dla studentów z 

nieobecnością usprawiedliwioną zostanie zorganizowany dodatkowy termin 

egzaminu testowego. 

Egzaminy poprawkowe są egzaminami ustnymi. Termin egzaminu ustala się za 

pośrednictwem sekretariatu Katedry Patomorfologii Klinicznej. 

Egzamin praktyczny – kryterium zaliczenia: nie dotyczy III roku 

Zaliczenie – kryterium zaliczenia: student otrzymuje zaliczenie III roku po zaliczeniu 

dwóch sprawdzianów cząstkowych odbywających się w trakcie ćwiczeń z histokliniki, 

sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego 

seminaria z patologii narządowej. Stopień na sprawdzianie z histokliniki wystawiany jest 

na podstawie wyniku testu, sprawdzianu ustnego i średniej oceny uzyskanej w czasie 

ćwiczeń. Szczegółowe zasady zaliczania zajęć na III roku zostały podane w regulaminach 

zajęć. 

15.Literatura: 

Obowiązkowa: 

1. Kumar, Cotran, Robbins: „Robbins Patologia.” Wydanie II polskie pod redakcją 

Włodzimierza T. Olszewskiego. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner 

Wrocław, 2014. 

Uzupełniająca: 

1. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: „Patologia znaczy słowo o chorobie”.

Wydanie drugie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2009. 

2. Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: „Patomorfologia kliniczna”. Wydanie III, 

PZWL, Warszawa, 2007. 

3. Edmund Chróścielewski, Stefan Raszeja: „ Sekcja zwłok”. Wydanie IV, PZWL, 

Warszawa, 1990. 

16.Studenckie koło naukowe 

Opiekun koła: dr n. med. Katarzyna Iwanik 

Tematyka: głównymi zagadnieniami badań naukowych są: patomorfologia 

onkologiczna przewodu pokarmowego, endokrynologiczna, układu moczowego i 

mikroskopia elektronowa. 

Miejsce spotkań: Zakład Patomorfologii Klinicznej - studenci pracują w 

pracowniach Zakładu Patomorfologii Klinicznej, uczestnicząc czynnie w 

realizacjach zadań badawczych Katedry. 

17. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora 

18. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku 

przedmiotów koordynowanych)

1. Patomorfologia - UMP

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?