07.12.2012 Views

GCSE Physics - Welsh Terminology (New) - WJEC

GCSE Physics - Welsh Terminology (New) - WJEC

GCSE Physics - Welsh Terminology (New) - WJEC

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

FFISEG 1<br />

1. Cynhyrchu Trydan<br />

GEIRFA TGAU FFISEG CBAC 2011<br />

GWYDDONIAETH A a FFISEG<br />

Aer Air<br />

Atomfa (atomfeydd) Nuclear power station(s)<br />

Celloedd ffotofoltaidd Photovoltaic cells<br />

Cost(au) comisiynu Commissioning cost(s)<br />

Costau datgomisiynu Decommissioning costs<br />

Costau rhedeg Running costs<br />

Cynhyrchu pŵer trydanol Electrical power generation<br />

Defnyddiol Useful<br />

Dwysedd Density<br />

Effeithiau amgylcheddol Environmental impact<br />

Egni Energy<br />

Egni tanwydd Fuel energy<br />

Gorsaf drydan (gorsafoedd trydan) Power station(s)<br />

Gorsaf drydan sydd ddim yn Non-thermal power station<br />

defnyddio gwres<br />

Microgeneradur(on) Micro generator(s)<br />

Pŵer allbwn Power output<br />

Tanwydd Fuel<br />

Tanwydd ffosil Fossil fuel<br />

Trawsnewid Conversion<br />

Trosglwyddo egni Energy transfer<br />

Tyrbin(au) gwynt Wind turbine(s)


2. Trawsyrru Trydan<br />

Cerrynt Current<br />

Craidd-C (creiddiau-C) C-core(s)<br />

Cyflenwad egni Energy supply<br />

Cyflenwad pŵer Power supply<br />

Defnyddiwr User<br />

Dibynadwy Reliable<br />

Dosbarthu trydan Electricity distribution<br />

Foltedd mewnbwn/allbwn Input/output voltage<br />

Folteddau isel/uchel Low/high voltages<br />

Galw newidiol Fluctuating demand<br />

Grid Cenedlaethol National Grid<br />

Is-orsaf(oedd) Substations<br />

Llinellau pwêr Power lines<br />

Model cyfrifiadurol Computer model<br />

<strong>New</strong>idydd codi Step-up transformer<br />

<strong>New</strong>idydd datodadwy Demountable transformer<br />

<strong>New</strong>idydd gostwng Step-down transformer<br />

<strong>New</strong>idydd(ion) Transformer(s)<br />

Pŵer Power<br />

Trawsyrru trydan Electricity transmission


3. Cyflenwi Egni i’r Cartref<br />

Amgylcheddol Environmental<br />

Egni gwynt Wind energy<br />

Egni solar Solar energy<br />

Egni sy’n cael ei drosglwyddo Energy transfer<br />

Ffynhonnell (ffynonellau) egni Energy source(s)<br />

Ffynhonnell egni amgen Alternative energy source<br />

Offer trydanol Electrical Appliance(s)<br />

Unedau sy’n cael eu defnyddio Units used<br />

4. Trosglwyddo Egni<br />

Cynhesu byd-eang Global warming<br />

Cynhyrchu pŵer Power generation<br />

Darfudiad Convection<br />

Dargludiad Conduction<br />

Effeithlonrwydd egni Energy efficiency<br />

Egni allbwn Output energy<br />

Egni allbwn defnyddiol Useful energy output<br />

Egni mewnbwn Input energy<br />

Gorsaf drydan Power station<br />

Mesurydd trydanol Electrical meter<br />

Ôl-troed carbon Carbon footprint<br />

Pelydriad Radiation<br />

Tanwydd ffosil Fossil-fuel<br />

Tegell Kettle<br />

Thermol Thermal<br />

Trawsyrru pŵer Power transmission<br />

Trosglwyddo egni Energy transfer


5. Nodweddion Tonnau<br />

Aer Air<br />

Amledd Frequency<br />

Amsugno Absorb<br />

Arwyneb Surface<br />

Atmosffer Atmosphere<br />

Buanedd Speed<br />

Cyfathrebu Communication<br />

Cysylltiad(au) ffibr optegol Optical fibre link(s)<br />

Effaith tŷ gwydr Greenhouse effect<br />

Ffôn(ffonau) symudol Mobile phone(s)<br />

Golau gweladwy Visible light<br />

Gwactod Vacuum<br />

Isgoch Infra red<br />

Lloeren(ni) geocydamseredig Geosynchronous satellite(s)<br />

Mast ffôn symudol Mobile phone mast<br />

Microdonnau Microwaves<br />

Osgled Amplitude<br />

Pelydrau gama Gamma rays<br />

Pelydrau X X rays<br />

Perygl(on) i iechyd Health risk(s)<br />

Pryder y cyhoedd Public concern<br />

Sbectrwm electromagnetig Electromagnetic spectrum<br />

Tonfedd Wavelength<br />

Tonnau electromagnetig Electromagnetic waves<br />

Tonnau radio Radio waves<br />

Tonnau sain Sound waves<br />

Uwchfioled Ultra violet


6. Pelydriad sy’n Ioneiddio<br />

Ail-wneud To repeat<br />

Allyriadau ymbelydrol Radioactive emissions<br />

Atom(au) Atom(s)<br />

Atomfa(atomfeydd) Nuclear power station(s)<br />

Dadfeiliad ymbelydrol Radioactive decay<br />

Defnydd(iau) gwastraff Waste material(s)<br />

Defnydd(iau) ymbelydrol Radioactive material(s)<br />

Dos(au) Dose(s)<br />

Ffynhonnell artiffisial Artificial source<br />

Ffynhonnell naturiol Natural source<br />

Meddygaeth niwclear Nuclear medicine<br />

Pelydriad cefndir Background radiation<br />

Pŵer treiddio Penetrating power<br />

Rhyngweithio Interact<br />

Treiddio/sy’n treiddio Penetrate/penetrating<br />

Ymbelydredd (niwclear) Radiation (nuclear)<br />

Ymbelydredd alffa, beta, gama Alpha/beta/gamma radiation<br />

(radioactive)


7. Cysawd yr Haul a’i le mewn bydysawd sy’n esblygu<br />

Amsugno Absorb<br />

Atomau nwy Gas atoms<br />

Cyfansoddiad cemegol sêr Chemical composition of stars<br />

Cysawd yr Haul Solar System<br />

Dechreuad y Bydysawd Origin of the universe<br />

Ehangiad y Bydysawd Expansion of the universe<br />

Ehangu To expand<br />

Galaeth y Llwybr Llaethog Milky Way galaxy<br />

Galaethau pell Distant galaxies<br />

Graddfa(graddfeydd) pellter Distance scale(s)<br />

Model y Glec Fawr Big Bang model<br />

Pelydriad cefndir microdonnau Cosmic microwave background<br />

cosmig<br />

radiation<br />

Planed(au) Planet(s)<br />

Rhuddiad cosmolegol Cosmological red shift<br />

Sbectrwm amsugno Absorbtion spectrum<br />

Sbectrwm Spectrum<br />

Y Bydysawd The universe


GWYDDONIAETH YCHWANEGOL a FFISEG<br />

FFISEG 2<br />

Trydan, grymoedd a ffiseg niwclear<br />

1. Cylchedau Trydanol Syml<br />

Amedr(au) Ammeter(s)<br />

Cerrynt Current<br />

Cydran(nau) trydanol Electrical component(s)<br />

Cyfres Series<br />

Cylchedau domestig Domestic circuits<br />

Foltedd Voltage<br />

Foltmedr(au) Voltmeter(s)<br />

Gwifren Wire<br />

Gwrthiant Resistance<br />

Gwrthydd Resistor<br />

Gwrthydd newidiol Variable resistor<br />

Lamp ffilament Filament lamp<br />

Prif gyflenwad Mains<br />

2. Pellter, Buanedd a Chyflymiad<br />

Arafiad Deceleration<br />

Buanedd Speed<br />

Cyflymder Velocity<br />

Cyflymiad Acceleration<br />

Mudiant Motion


3. Effaith Grymoedd<br />

Anghytbwys Unbalanced<br />

Brasamcan Approximation<br />

Buanedd Speed<br />

Buanedd terfynol Terminal speed<br />

Cofnodydd data Data logger<br />

Cryfder maes disgyrchiant Gravitational field strength<br />

Cyflymder Velocity<br />

Cyfrannedd gwrthdro (mewn<br />

cyfrannedd gwrthdro â…)<br />

Inversely proportional<br />

Cyfrannedd union (mewn Directly proportional<br />

cyfrannedd union â…)<br />

Cysyniad Concept<br />

Cytbwys Balanced<br />

Deddfau mudiant <strong>New</strong>ton <strong>New</strong>ton’s laws of motion<br />

Egni potensial disgyrchiant Gravitational potential energy<br />

Grym cydeffaith Resultant force<br />

Grym(oedd) Force(s)<br />

Gwrthrych Object<br />

Momentwm Momentum<br />

Trac aer Air track<br />

Ymddygiad gwrthrychau Behaviour of objects


4. Rhyngweithiadau rhwng gwrthrychau<br />

Amser adweithio Reaction time<br />

Amser meddwl Thinking time<br />

Bagiau aer Air bags<br />

Bar trawiad o’r ochr Side-impact bar<br />

Catapwlt(catapyltau) Catapult(s)<br />

Cyfanswm y pellter stopio Overall stopping distance<br />

Cyflymu Accelerate<br />

Cynhaliwr pen Head rest<br />

Cywasgran(nau) Crumple zone(s)<br />

Disymudedd Rest<br />

Egni Energy<br />

Egni cinetig Kinetic energy<br />

Egni potensial Potential energy<br />

Gwregys(au) Seat belt(s)<br />

Pellter brecio Braking distance<br />

Pellter meddwl Thinking distance<br />

Terfyn cyflymder Speed limit


5. Hanner Oes Defnyddiau Ymbelydrol a natur Ymbelydredd<br />

Niwclear<br />

Ar hap Random<br />

Cromlin(iau) Curve(s)<br />

Dadfeiliad ymbelydrol Radioactive decay<br />

Defnyddiau ymbelydrol Radioactive materials<br />

Diffyg cydbwysedd Imbalance<br />

Dis Dice<br />

Dyddio carbon Carbon dating<br />

Ffynhonnell ymbelydrol Radioactive source<br />

Hanner oes Half life<br />

Niwclews heliwm Helium nucleus<br />

Niwclysau atomig ansefydlog Unstable atomic nuclei<br />

Niwtron(au) Neutron(s)<br />

Olinydd ymbelydrol Radioactive tracer<br />

Pelydriad gama Gamma radiation<br />

Proton(au) Proton(s)<br />

Taenlen Spreadsheet<br />

Tebygolrwydd Probability<br />

Trin canser Cancer treatment<br />

Ymbelydredd alffa Alpha radiation<br />

Ymbelydredd beta Beta radiation


6. Adeiledd Niwclear, Ymholltiad ac Ymasiad<br />

Adwaith cadwynol cynaliadwy Sustainable chain reaction<br />

Adweithydd(ion) Reactor(s)<br />

Amddiffyn rhag niwtronau a<br />

phelydriad gama<br />

Neutron and gamma shielding<br />

Amsugno Absorption<br />

Ansefydlog Unstable<br />

Cydbwyso To balance<br />

Cyfyngiant Containment<br />

Cyfyngu To contain<br />

Cyfyngu gwasgedd Pressure containment<br />

Cymedrolydd Moderator<br />

Cynnyrch (cynhyrchion) Product(s)<br />

Gwrthdrawiad(au) egni uchel High energy collision(s)<br />

Isotop Isotope<br />

Niwclews atomig Atomic nucleus<br />

Niwtronau araf Slow neutrons<br />

Rhif niwcleon Nucleon number<br />

Rhif proton Proton number<br />

Rhodenni rheoli Control rods<br />

Rhyddhau egni To release energy<br />

Trawsnewid To transform<br />

Ymasiad niwlcear Nuclear fusion<br />

Ymholltiad niwclear Nuclear fission


TGAU FFISEG<br />

FFISEG 3<br />

Electromagneteg, tonnau, damcaniaeth ginetig, niwcliosynthesis<br />

1. Electromagneteg<br />

Allbwn Output<br />

Anwythiad electromagnetig Electromagnetic induction<br />

Anwytho To induce<br />

Cerrynt Current<br />

Coil cynradd Primary coil<br />

Coil eilaidd Secondary coil<br />

Coil(iau) plân Plane wire(s)<br />

Creiddiau-C C-cores<br />

Cryfder maes magnetig Magnetic field strength<br />

Cylchdroi To rotate/rotation<br />

Effaith modur Motor effect<br />

Generadur trydan c.e. syml Simple a.c. electric generator<br />

Grym Force<br />

Gwifren (gwifrau) syth Straight wire(s)<br />

Maes (meysydd) magnetig Magnetic field(s)<br />

Magnet(au) bar Bar magnet(s)<br />

Mewnbwn Input<br />

Modur c.u.syml Simple d.c. motor<br />

<strong>New</strong>idydd(ion) Transformer(s)<br />

<strong>New</strong>idydd codi Step-up transformer<br />

<strong>New</strong>idydd datodadwy Demountable transformer<br />

<strong>New</strong>idydd gostwng Step-down transformer<br />

Troad (troadau) Turn(s)


2. Priodweddau tonnau a sut maent yn cael eu defnyddio i<br />

ymchwilio i adeiledd y ddaear<br />

Adeiledd Structure<br />

Adlewyrchiad mewnol Internal reflection<br />

Adlewyrchiad mewnol cyflawn Total internal reflection<br />

Anhyblyg Rigid<br />

Ardaloedd cysgodol Shadow zones<br />

Buanedd tonnau Speed of waves<br />

Cofnodion seismig Seismic records<br />

Craidd sy’n hylifol Liquid core<br />

Craidd y Ddaear Earth’s core<br />

Daeargryn(feydd) Earthquake(s)<br />

Endosgop(au) Endoscope(s)<br />

Ffawt Fault<br />

Ffibr(au) optegol Optical fibre(s)<br />

Ffin plân Plane boundary<br />

Geoffisegwyr Geo-physicists<br />

Lledaeniad Propagation<br />

Mantell sy’n solet Solid mantle<br />

Mantell y Ddaear Earth’s mantle<br />

Oediad amser Lag time / time delay<br />

Osgiliad Oscillation<br />

Plygiant Refraction<br />

Seismig Seismic<br />

Tanc crychdonni Ripple tank<br />

Tonnau ardraws Transverse waves<br />

Tonnau arhydol Longitudinal waves<br />

Tonnau arwyneb Surface waves<br />

Tonnau plân Plane waves<br />

Tonnau sain Sound waves<br />

Tonnau-P (cynradd) P-waves<br />

Tonnau-S (eilaidd) S-waves<br />

Treiddio To penetrate<br />

Uwchganolbwynt daeargryn Epicentre of an earthquake


3. Mudiant<br />

Amodau Conditions<br />

Buanedd Speed<br />

Cyflymder Velocity<br />

Cyflymiad Acceleration<br />

Deddf cadwraeth momentwm Law of conservation of momentum<br />

Deddfau mudiant <strong>New</strong>ton <strong>New</strong>ton’s laws of motion<br />

Dibwys Negligible<br />

Disgyrchiant Gravity<br />

Egni cinetig Kinetic energy<br />

Ffrithiant Friction<br />

Ffrwydrad(au) Explosion(s)<br />

Grymoedd allanol External forces<br />

Gwrthdrawiad(au) Collision(s)<br />

Momentwm Momentum<br />

Mudiant Motion<br />

Mudiant heb gyflymiad Unaccelerated motion<br />

Rhyngweithiad Interaction<br />

Rhyngweithio To interact<br />

4. Damcaniaeth Ginetig<br />

Cyfaint Volume<br />

Cysonyn Constant<br />

Darfudiad Convection<br />

Dargludiad Conduction<br />

Dwysedd Density<br />

Electronau symudol Mobile electrons<br />

Gwasgedd nwyon Pressure of gases<br />

Kelvin Kelvin<br />

Mudiant moleciwlau Molecular motion<br />

<strong>New</strong>idyn Variable<br />

Sero absoliwt Absolute zero<br />

Tymheredd Temperature<br />

Ymddygiad moleciwlau Molecular behaviour


5. Tarddiad yr Elfennau Cemegol<br />

Adwaith (adweithiau) niwclear Nuclear reaction(s)<br />

Adweithydd(ion) Reactant(s)<br />

Bodolaeth/bodoli Existence/ to exist<br />

Cawr coch Red giant<br />

Clec Fawr Big bang<br />

Corrach brown Brown dwarf<br />

Corrach coch Red dwarf<br />

Corrach gwyn White dwarf<br />

Craidd seren Core of a star<br />

Corblaned Dwarf planet<br />

Cwympo tuag i mewn dan Gravitational collapse<br />

ddisgyrchiant<br />

Cydbwysedd Balance<br />

Cyfrwng rhyngserol Interstellar medium<br />

Cylchred oes sêr Life-cycle of stars<br />

Cynnyrch (cynhyrchion) Product(s)<br />

Difodi Annihilate<br />

Elfennau Elements<br />

Grym disgyrchiant Gravitational force<br />

Gwasgedd nwy Gas pressure<br />

Gwasgedd pelydriad Radiation pressure<br />

Gwrthronyn electron Antiparticle of an electron<br />

Niwcliosynthesis Nucleosynthesis<br />

Ymasiad niwclear Nuclear fusion<br />

Ôl prif ddilyniant Post main-sequence<br />

Plisg Shells<br />

Prif ddilyniant Main sequence<br />

Sefydlogrwydd Stability<br />

Sêr cawr Giant stars<br />

Sêr mas solar Solar-mass stars<br />

Sêr masfawr Massive stars<br />

Seren niwtron Neutron star<br />

Terfyn Limit


Twll du Black hole<br />

Uwchnofa Supernova<br />

Y Bydysawd The universe<br />

Ymasiad Fusion<br />

Ymholltiad niwclear Nuclear fission


Ffiseg TGAU<br />

Geirfa ychwanegol ddefnyddiol<br />

… gwneud (gan ddyn) Man-made<br />

Amser talu yn ôl Payback time<br />

Arsylw(adau) Observation(s)<br />

Bar trawiad o’r ochr Side-impact bar<br />

Canfod To detect<br />

Cerrynt gweithio Working current<br />

Cludo To carry<br />

Cyfradd cyfrif Count rate<br />

Cyfradd(au) Rating(s)<br />

Cyfradd(au) pŵer Power rating<br />

Dyfais gwefru ffôn symudol Mobile phone charger<br />

Ffitiad(au) golau Light fitting(s)<br />

Ffotogelloedd Photocells<br />

Ffwrn Oven<br />

Grym llusgiad Drag force<br />

Gwregys asteroidau Asteroid belt<br />

Gwresogi Heating<br />

Gwydro dwbl Double glazing<br />

Gwydr dwbl Double glazed<br />

Hyd oes Lifetime<br />

Lid Lead<br />

Modiwl lleuad Lunar module<br />

<strong>New</strong>id / addasu Adjust<br />

Ôl-rocedi Retro-rockets<br />

Plwton Pluto<br />

Stof Hob<br />

Teclyn rheoli o bell Remote control<br />

Thermodrydanol Thermoelectric<br />

Torrwr cylched bychan Mcb<br />

Trydan dŵr Hydroelectric<br />

Tywyn Glow<br />

Wedi’i gywasgu Compressed

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!