GCSE Physics - Welsh Terminology (New) - WJEC
GCSE Physics - Welsh Terminology (New) - WJEC
GCSE Physics - Welsh Terminology (New) - WJEC
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
FFISEG 1<br />
1. Cynhyrchu Trydan<br />
GEIRFA TGAU FFISEG CBAC 2011<br />
GWYDDONIAETH A a FFISEG<br />
Aer Air<br />
Atomfa (atomfeydd) Nuclear power station(s)<br />
Celloedd ffotofoltaidd Photovoltaic cells<br />
Cost(au) comisiynu Commissioning cost(s)<br />
Costau datgomisiynu Decommissioning costs<br />
Costau rhedeg Running costs<br />
Cynhyrchu pŵer trydanol Electrical power generation<br />
Defnyddiol Useful<br />
Dwysedd Density<br />
Effeithiau amgylcheddol Environmental impact<br />
Egni Energy<br />
Egni tanwydd Fuel energy<br />
Gorsaf drydan (gorsafoedd trydan) Power station(s)<br />
Gorsaf drydan sydd ddim yn Non-thermal power station<br />
defnyddio gwres<br />
Microgeneradur(on) Micro generator(s)<br />
Pŵer allbwn Power output<br />
Tanwydd Fuel<br />
Tanwydd ffosil Fossil fuel<br />
Trawsnewid Conversion<br />
Trosglwyddo egni Energy transfer<br />
Tyrbin(au) gwynt Wind turbine(s)
2. Trawsyrru Trydan<br />
Cerrynt Current<br />
Craidd-C (creiddiau-C) C-core(s)<br />
Cyflenwad egni Energy supply<br />
Cyflenwad pŵer Power supply<br />
Defnyddiwr User<br />
Dibynadwy Reliable<br />
Dosbarthu trydan Electricity distribution<br />
Foltedd mewnbwn/allbwn Input/output voltage<br />
Folteddau isel/uchel Low/high voltages<br />
Galw newidiol Fluctuating demand<br />
Grid Cenedlaethol National Grid<br />
Is-orsaf(oedd) Substations<br />
Llinellau pwêr Power lines<br />
Model cyfrifiadurol Computer model<br />
<strong>New</strong>idydd codi Step-up transformer<br />
<strong>New</strong>idydd datodadwy Demountable transformer<br />
<strong>New</strong>idydd gostwng Step-down transformer<br />
<strong>New</strong>idydd(ion) Transformer(s)<br />
Pŵer Power<br />
Trawsyrru trydan Electricity transmission
3. Cyflenwi Egni i’r Cartref<br />
Amgylcheddol Environmental<br />
Egni gwynt Wind energy<br />
Egni solar Solar energy<br />
Egni sy’n cael ei drosglwyddo Energy transfer<br />
Ffynhonnell (ffynonellau) egni Energy source(s)<br />
Ffynhonnell egni amgen Alternative energy source<br />
Offer trydanol Electrical Appliance(s)<br />
Unedau sy’n cael eu defnyddio Units used<br />
4. Trosglwyddo Egni<br />
Cynhesu byd-eang Global warming<br />
Cynhyrchu pŵer Power generation<br />
Darfudiad Convection<br />
Dargludiad Conduction<br />
Effeithlonrwydd egni Energy efficiency<br />
Egni allbwn Output energy<br />
Egni allbwn defnyddiol Useful energy output<br />
Egni mewnbwn Input energy<br />
Gorsaf drydan Power station<br />
Mesurydd trydanol Electrical meter<br />
Ôl-troed carbon Carbon footprint<br />
Pelydriad Radiation<br />
Tanwydd ffosil Fossil-fuel<br />
Tegell Kettle<br />
Thermol Thermal<br />
Trawsyrru pŵer Power transmission<br />
Trosglwyddo egni Energy transfer
5. Nodweddion Tonnau<br />
Aer Air<br />
Amledd Frequency<br />
Amsugno Absorb<br />
Arwyneb Surface<br />
Atmosffer Atmosphere<br />
Buanedd Speed<br />
Cyfathrebu Communication<br />
Cysylltiad(au) ffibr optegol Optical fibre link(s)<br />
Effaith tŷ gwydr Greenhouse effect<br />
Ffôn(ffonau) symudol Mobile phone(s)<br />
Golau gweladwy Visible light<br />
Gwactod Vacuum<br />
Isgoch Infra red<br />
Lloeren(ni) geocydamseredig Geosynchronous satellite(s)<br />
Mast ffôn symudol Mobile phone mast<br />
Microdonnau Microwaves<br />
Osgled Amplitude<br />
Pelydrau gama Gamma rays<br />
Pelydrau X X rays<br />
Perygl(on) i iechyd Health risk(s)<br />
Pryder y cyhoedd Public concern<br />
Sbectrwm electromagnetig Electromagnetic spectrum<br />
Tonfedd Wavelength<br />
Tonnau electromagnetig Electromagnetic waves<br />
Tonnau radio Radio waves<br />
Tonnau sain Sound waves<br />
Uwchfioled Ultra violet
6. Pelydriad sy’n Ioneiddio<br />
Ail-wneud To repeat<br />
Allyriadau ymbelydrol Radioactive emissions<br />
Atom(au) Atom(s)<br />
Atomfa(atomfeydd) Nuclear power station(s)<br />
Dadfeiliad ymbelydrol Radioactive decay<br />
Defnydd(iau) gwastraff Waste material(s)<br />
Defnydd(iau) ymbelydrol Radioactive material(s)<br />
Dos(au) Dose(s)<br />
Ffynhonnell artiffisial Artificial source<br />
Ffynhonnell naturiol Natural source<br />
Meddygaeth niwclear Nuclear medicine<br />
Pelydriad cefndir Background radiation<br />
Pŵer treiddio Penetrating power<br />
Rhyngweithio Interact<br />
Treiddio/sy’n treiddio Penetrate/penetrating<br />
Ymbelydredd (niwclear) Radiation (nuclear)<br />
Ymbelydredd alffa, beta, gama Alpha/beta/gamma radiation<br />
(radioactive)
7. Cysawd yr Haul a’i le mewn bydysawd sy’n esblygu<br />
Amsugno Absorb<br />
Atomau nwy Gas atoms<br />
Cyfansoddiad cemegol sêr Chemical composition of stars<br />
Cysawd yr Haul Solar System<br />
Dechreuad y Bydysawd Origin of the universe<br />
Ehangiad y Bydysawd Expansion of the universe<br />
Ehangu To expand<br />
Galaeth y Llwybr Llaethog Milky Way galaxy<br />
Galaethau pell Distant galaxies<br />
Graddfa(graddfeydd) pellter Distance scale(s)<br />
Model y Glec Fawr Big Bang model<br />
Pelydriad cefndir microdonnau Cosmic microwave background<br />
cosmig<br />
radiation<br />
Planed(au) Planet(s)<br />
Rhuddiad cosmolegol Cosmological red shift<br />
Sbectrwm amsugno Absorbtion spectrum<br />
Sbectrwm Spectrum<br />
Y Bydysawd The universe
GWYDDONIAETH YCHWANEGOL a FFISEG<br />
FFISEG 2<br />
Trydan, grymoedd a ffiseg niwclear<br />
1. Cylchedau Trydanol Syml<br />
Amedr(au) Ammeter(s)<br />
Cerrynt Current<br />
Cydran(nau) trydanol Electrical component(s)<br />
Cyfres Series<br />
Cylchedau domestig Domestic circuits<br />
Foltedd Voltage<br />
Foltmedr(au) Voltmeter(s)<br />
Gwifren Wire<br />
Gwrthiant Resistance<br />
Gwrthydd Resistor<br />
Gwrthydd newidiol Variable resistor<br />
Lamp ffilament Filament lamp<br />
Prif gyflenwad Mains<br />
2. Pellter, Buanedd a Chyflymiad<br />
Arafiad Deceleration<br />
Buanedd Speed<br />
Cyflymder Velocity<br />
Cyflymiad Acceleration<br />
Mudiant Motion
3. Effaith Grymoedd<br />
Anghytbwys Unbalanced<br />
Brasamcan Approximation<br />
Buanedd Speed<br />
Buanedd terfynol Terminal speed<br />
Cofnodydd data Data logger<br />
Cryfder maes disgyrchiant Gravitational field strength<br />
Cyflymder Velocity<br />
Cyfrannedd gwrthdro (mewn<br />
cyfrannedd gwrthdro â…)<br />
Inversely proportional<br />
Cyfrannedd union (mewn Directly proportional<br />
cyfrannedd union â…)<br />
Cysyniad Concept<br />
Cytbwys Balanced<br />
Deddfau mudiant <strong>New</strong>ton <strong>New</strong>ton’s laws of motion<br />
Egni potensial disgyrchiant Gravitational potential energy<br />
Grym cydeffaith Resultant force<br />
Grym(oedd) Force(s)<br />
Gwrthrych Object<br />
Momentwm Momentum<br />
Trac aer Air track<br />
Ymddygiad gwrthrychau Behaviour of objects
4. Rhyngweithiadau rhwng gwrthrychau<br />
Amser adweithio Reaction time<br />
Amser meddwl Thinking time<br />
Bagiau aer Air bags<br />
Bar trawiad o’r ochr Side-impact bar<br />
Catapwlt(catapyltau) Catapult(s)<br />
Cyfanswm y pellter stopio Overall stopping distance<br />
Cyflymu Accelerate<br />
Cynhaliwr pen Head rest<br />
Cywasgran(nau) Crumple zone(s)<br />
Disymudedd Rest<br />
Egni Energy<br />
Egni cinetig Kinetic energy<br />
Egni potensial Potential energy<br />
Gwregys(au) Seat belt(s)<br />
Pellter brecio Braking distance<br />
Pellter meddwl Thinking distance<br />
Terfyn cyflymder Speed limit
5. Hanner Oes Defnyddiau Ymbelydrol a natur Ymbelydredd<br />
Niwclear<br />
Ar hap Random<br />
Cromlin(iau) Curve(s)<br />
Dadfeiliad ymbelydrol Radioactive decay<br />
Defnyddiau ymbelydrol Radioactive materials<br />
Diffyg cydbwysedd Imbalance<br />
Dis Dice<br />
Dyddio carbon Carbon dating<br />
Ffynhonnell ymbelydrol Radioactive source<br />
Hanner oes Half life<br />
Niwclews heliwm Helium nucleus<br />
Niwclysau atomig ansefydlog Unstable atomic nuclei<br />
Niwtron(au) Neutron(s)<br />
Olinydd ymbelydrol Radioactive tracer<br />
Pelydriad gama Gamma radiation<br />
Proton(au) Proton(s)<br />
Taenlen Spreadsheet<br />
Tebygolrwydd Probability<br />
Trin canser Cancer treatment<br />
Ymbelydredd alffa Alpha radiation<br />
Ymbelydredd beta Beta radiation
6. Adeiledd Niwclear, Ymholltiad ac Ymasiad<br />
Adwaith cadwynol cynaliadwy Sustainable chain reaction<br />
Adweithydd(ion) Reactor(s)<br />
Amddiffyn rhag niwtronau a<br />
phelydriad gama<br />
Neutron and gamma shielding<br />
Amsugno Absorption<br />
Ansefydlog Unstable<br />
Cydbwyso To balance<br />
Cyfyngiant Containment<br />
Cyfyngu To contain<br />
Cyfyngu gwasgedd Pressure containment<br />
Cymedrolydd Moderator<br />
Cynnyrch (cynhyrchion) Product(s)<br />
Gwrthdrawiad(au) egni uchel High energy collision(s)<br />
Isotop Isotope<br />
Niwclews atomig Atomic nucleus<br />
Niwtronau araf Slow neutrons<br />
Rhif niwcleon Nucleon number<br />
Rhif proton Proton number<br />
Rhodenni rheoli Control rods<br />
Rhyddhau egni To release energy<br />
Trawsnewid To transform<br />
Ymasiad niwlcear Nuclear fusion<br />
Ymholltiad niwclear Nuclear fission
TGAU FFISEG<br />
FFISEG 3<br />
Electromagneteg, tonnau, damcaniaeth ginetig, niwcliosynthesis<br />
1. Electromagneteg<br />
Allbwn Output<br />
Anwythiad electromagnetig Electromagnetic induction<br />
Anwytho To induce<br />
Cerrynt Current<br />
Coil cynradd Primary coil<br />
Coil eilaidd Secondary coil<br />
Coil(iau) plân Plane wire(s)<br />
Creiddiau-C C-cores<br />
Cryfder maes magnetig Magnetic field strength<br />
Cylchdroi To rotate/rotation<br />
Effaith modur Motor effect<br />
Generadur trydan c.e. syml Simple a.c. electric generator<br />
Grym Force<br />
Gwifren (gwifrau) syth Straight wire(s)<br />
Maes (meysydd) magnetig Magnetic field(s)<br />
Magnet(au) bar Bar magnet(s)<br />
Mewnbwn Input<br />
Modur c.u.syml Simple d.c. motor<br />
<strong>New</strong>idydd(ion) Transformer(s)<br />
<strong>New</strong>idydd codi Step-up transformer<br />
<strong>New</strong>idydd datodadwy Demountable transformer<br />
<strong>New</strong>idydd gostwng Step-down transformer<br />
Troad (troadau) Turn(s)
2. Priodweddau tonnau a sut maent yn cael eu defnyddio i<br />
ymchwilio i adeiledd y ddaear<br />
Adeiledd Structure<br />
Adlewyrchiad mewnol Internal reflection<br />
Adlewyrchiad mewnol cyflawn Total internal reflection<br />
Anhyblyg Rigid<br />
Ardaloedd cysgodol Shadow zones<br />
Buanedd tonnau Speed of waves<br />
Cofnodion seismig Seismic records<br />
Craidd sy’n hylifol Liquid core<br />
Craidd y Ddaear Earth’s core<br />
Daeargryn(feydd) Earthquake(s)<br />
Endosgop(au) Endoscope(s)<br />
Ffawt Fault<br />
Ffibr(au) optegol Optical fibre(s)<br />
Ffin plân Plane boundary<br />
Geoffisegwyr Geo-physicists<br />
Lledaeniad Propagation<br />
Mantell sy’n solet Solid mantle<br />
Mantell y Ddaear Earth’s mantle<br />
Oediad amser Lag time / time delay<br />
Osgiliad Oscillation<br />
Plygiant Refraction<br />
Seismig Seismic<br />
Tanc crychdonni Ripple tank<br />
Tonnau ardraws Transverse waves<br />
Tonnau arhydol Longitudinal waves<br />
Tonnau arwyneb Surface waves<br />
Tonnau plân Plane waves<br />
Tonnau sain Sound waves<br />
Tonnau-P (cynradd) P-waves<br />
Tonnau-S (eilaidd) S-waves<br />
Treiddio To penetrate<br />
Uwchganolbwynt daeargryn Epicentre of an earthquake
3. Mudiant<br />
Amodau Conditions<br />
Buanedd Speed<br />
Cyflymder Velocity<br />
Cyflymiad Acceleration<br />
Deddf cadwraeth momentwm Law of conservation of momentum<br />
Deddfau mudiant <strong>New</strong>ton <strong>New</strong>ton’s laws of motion<br />
Dibwys Negligible<br />
Disgyrchiant Gravity<br />
Egni cinetig Kinetic energy<br />
Ffrithiant Friction<br />
Ffrwydrad(au) Explosion(s)<br />
Grymoedd allanol External forces<br />
Gwrthdrawiad(au) Collision(s)<br />
Momentwm Momentum<br />
Mudiant Motion<br />
Mudiant heb gyflymiad Unaccelerated motion<br />
Rhyngweithiad Interaction<br />
Rhyngweithio To interact<br />
4. Damcaniaeth Ginetig<br />
Cyfaint Volume<br />
Cysonyn Constant<br />
Darfudiad Convection<br />
Dargludiad Conduction<br />
Dwysedd Density<br />
Electronau symudol Mobile electrons<br />
Gwasgedd nwyon Pressure of gases<br />
Kelvin Kelvin<br />
Mudiant moleciwlau Molecular motion<br />
<strong>New</strong>idyn Variable<br />
Sero absoliwt Absolute zero<br />
Tymheredd Temperature<br />
Ymddygiad moleciwlau Molecular behaviour
5. Tarddiad yr Elfennau Cemegol<br />
Adwaith (adweithiau) niwclear Nuclear reaction(s)<br />
Adweithydd(ion) Reactant(s)<br />
Bodolaeth/bodoli Existence/ to exist<br />
Cawr coch Red giant<br />
Clec Fawr Big bang<br />
Corrach brown Brown dwarf<br />
Corrach coch Red dwarf<br />
Corrach gwyn White dwarf<br />
Craidd seren Core of a star<br />
Corblaned Dwarf planet<br />
Cwympo tuag i mewn dan Gravitational collapse<br />
ddisgyrchiant<br />
Cydbwysedd Balance<br />
Cyfrwng rhyngserol Interstellar medium<br />
Cylchred oes sêr Life-cycle of stars<br />
Cynnyrch (cynhyrchion) Product(s)<br />
Difodi Annihilate<br />
Elfennau Elements<br />
Grym disgyrchiant Gravitational force<br />
Gwasgedd nwy Gas pressure<br />
Gwasgedd pelydriad Radiation pressure<br />
Gwrthronyn electron Antiparticle of an electron<br />
Niwcliosynthesis Nucleosynthesis<br />
Ymasiad niwclear Nuclear fusion<br />
Ôl prif ddilyniant Post main-sequence<br />
Plisg Shells<br />
Prif ddilyniant Main sequence<br />
Sefydlogrwydd Stability<br />
Sêr cawr Giant stars<br />
Sêr mas solar Solar-mass stars<br />
Sêr masfawr Massive stars<br />
Seren niwtron Neutron star<br />
Terfyn Limit
Twll du Black hole<br />
Uwchnofa Supernova<br />
Y Bydysawd The universe<br />
Ymasiad Fusion<br />
Ymholltiad niwclear Nuclear fission
Ffiseg TGAU<br />
Geirfa ychwanegol ddefnyddiol<br />
… gwneud (gan ddyn) Man-made<br />
Amser talu yn ôl Payback time<br />
Arsylw(adau) Observation(s)<br />
Bar trawiad o’r ochr Side-impact bar<br />
Canfod To detect<br />
Cerrynt gweithio Working current<br />
Cludo To carry<br />
Cyfradd cyfrif Count rate<br />
Cyfradd(au) Rating(s)<br />
Cyfradd(au) pŵer Power rating<br />
Dyfais gwefru ffôn symudol Mobile phone charger<br />
Ffitiad(au) golau Light fitting(s)<br />
Ffotogelloedd Photocells<br />
Ffwrn Oven<br />
Grym llusgiad Drag force<br />
Gwregys asteroidau Asteroid belt<br />
Gwresogi Heating<br />
Gwydro dwbl Double glazing<br />
Gwydr dwbl Double glazed<br />
Hyd oes Lifetime<br />
Lid Lead<br />
Modiwl lleuad Lunar module<br />
<strong>New</strong>id / addasu Adjust<br />
Ôl-rocedi Retro-rockets<br />
Plwton Pluto<br />
Stof Hob<br />
Teclyn rheoli o bell Remote control<br />
Thermodrydanol Thermoelectric<br />
Torrwr cylched bychan Mcb<br />
Trydan dŵr Hydroelectric<br />
Tywyn Glow<br />
Wedi’i gywasgu Compressed