Estate planning

Schematisch kunnen de transacties bij het innemen of sluiten van optieposities als volgt worden weergegeven:
Koper
Schrijver
Opening optiepositie Openingsaankoop Openingsverkoop
Sluiting optiepositie
Sluitingsverkoop
Uitoefening
Sluitingsaankoop
Aanwijzing
Afloop
Optiecontracten kunnen worden gesloten tussen een aanmerkelijkbelanghouder en een derde, bijvoorbeeld een
familielid. De wetgever is beducht geweest voor optieconstructies in familieverband. Met dergelijke constructies zou
de aanmerkelijkbelangheffing kunnen worden ontgaan of zou een aanmerkelijkbelanghouder zonder heffing van
schenkbelasting aanzienlijke geldbedragen aan zijn kinderen doen toekomen. De wetgever heeft daarom een aantal
optietransacties in de aanmerkelijkbelangheffing getrokken. Doordat het aanmerkelijkbelangregime niet geldt voor
alle optietransacties lijkt het erop dat de wetgever niet alle lekken heeft gedicht. Hierna wordt kort het wettelijk
regime voor opties beschreven. Daarna wordt aan de hand van enkele voorbeelden geïllustreerd welke vermogensplanning
mogelijk is.
10.3 Wettelijk regime
In hoofdstuk 4 van de Wet IB 2001 is de aanmerkelijkbelangregeling beschreven. Kortweg geldt dat een aanmerkelijk
belang aanwezig is bij een bezit van 5% van het geplaatste aandelenkapitaal. Het inkomen uit aan merkelijk
belang bestaat uit reguliere voordelen (dividenden) en vervreemdingsvoordelen (verkoop winst aandelen).
Het inkomen uit aanmerkelijk belang wordt belast tegen 25%.
Voor opties op aandelen zijn enkele bijzondere wettelijke bepalingen geschreven. Op grond van artikel 4.4 juncto 4.6
letter b Wet IB 2001 wordt een calloptie (derhalve een recht om te kopen) gelijkgesteld aan het aandeel waar het
betrekking op heeft. De houder van een calloptie op 5% van de aandelen heeft derhalve een aanmerkelijk belang.
De wetgever heeft niets geregeld voor de schrijver van een calloptie of voor de houder en schrijver van een putoptie.
Op grond van artikel 4.30 Wet IB 2001 is de verkrijgingsprijs van de bij uitoefening van een calloptie verkregen aandelen
gelijk aan de reeds bij het totstandkomen van de optie betaalde optiepremie plus de uitoefenprijs van de optie.
Op grond van artikel 4.31 Wet IB 2001 is de door een aanmerkelijkbelanghouder ontvangen premie voor het
schrijven van een calloptie een vervreemdingsvoordeel. Deze is bij die aanmerkelijkbelanghouder belast op het
moment van het aangaan van het optiecontract.
Ten slotte wordt in artikel 4.32 Wet IB 2001 een regeling gegeven voor putopties. Putopties worden alleen in het
aanmerkelijk belang getrokken bij de houder als de putoptie wordt uitgeoefend en bij de schrijver als hij wordt aangewezen.
Voor de houder van een putoptie geldt dat hij de betaalde optiepremie bij uitoefening van zijn optie mag
aftrekken van zijn vervreemdingswinst.
De schrijver van een putoptie moet de ontvangen optiepremie bij aanwijzing van zijn optie aftrekken van de
verkrijgingsprijs van zijn aandelen.
Wat opvalt is dat de wetgever niets heeft geregeld voor de situatie dat iemand ongedekt (dat wil zeggen: zonder de
onderliggende aandelen te bezitten) een calloptie schrijft. Een putoptiepremie wordt soms wel en soms niet in de
aanmerkelijkbelangheffing betrokken. Hierna wordt aan de hand van een tweetal voorbeelden geïllustreerd welke
vermogensplanning hierdoor mogelijk lijkt.
58
PKF Wallast – Estate planning