Poliforum - nr 2

KWARTAlnik NR 2/2015 

TEMAT NuMEru 

budownictwo 

inwentarskie 

DZIEJE SIĘ 

kajaki betonowe 

W numeRze 

wywiad z prof. pp. dr hab. inż. arch. z bromberkiem 

zaprzeczając grawitacji 

inżynier budownictwa poznaje bim

od 

redakcji 

poliforum 

Szanowni Czytelnicy, 

Witamy kolejny rok akademicki, a wraz z nim nasz drugi numer studenckiego magazynu naukowego. 

Na Wasze ręce składamy kolejny numer Poliforum, czasopisma redagowanego przez studentów 

wydziałów budownictwa, inżynierii środowiska oraz architektury Politechniki Poznańskiej. Pierwszy 

numer ukazał się pół roku temu, podczas II Ogólnopolskiej Studenckiej Konferencji Naukowej Budmika’15. 

Mieliście możliwość na własne oczy zobaczyć owoce naszej pracy, zapoznać się z ideą Poliforum 

i dołączyć do naszego zespołu. Dziękujemy za tak liczny odzew i chęć współpracy. Drugi numer czasopisma 

zawiera artykuły studentów uczelni technicznych z całej Polski, liczymy, że to nie koniec naszej 

współpracy i kolejne Koła Naukowe zechcą się do nas przyłączyć – zapraszamy! 

Wszystkim studentom życzymy wytrwałości w zdobywaniu wiedzy, realizacji celów, nie tylko 

naukowych, odważnych decyzji, owocnych badań i radosnych chwil w uczelnianych murach. 

Anna Lenkowska 

Z-ca redaktora naczelnego 

Budowlany magazyn studencki „POLIFORUM” 3

Zespół redakcyjny 

Redaktor naczelny: 

Dawid Sinacki 

Z-ca Redaktora naczelnego: 


Redakcja i edycja: 

Alicja Zimniak 

Artur Tomczak 

Jakub Turbakiewicz 

Skład i okładka: 

Magdalena Malepszak 


konsultacje: 

karolina zielińska 

zdjęcie okładki: 

natalia raczkowska 

zdjęcie wnętrza okładki: 


drugi numer powstał we współpracy 

koło naukowe 

studentów architektury pp 

4 Budowlany magazyn studencki „POLIFORUM”

W Numerze 

Konferencje 6 

Budownictwo 

Konferencje 7 

Inżynieria środowiska 

Aktualności 8 

Nowe inwestycje 

Dzieje się! 9 

regaty kajaków betonowych - brandenburg 2015 

Wywiad 11 

dr hab. inż. arch. Zbigniew Bromberek profesor Politechniki Poznańskiej 

Forum Gdańsk 16 

Czyli ruszamy z budową 

Kurnik 17 

Wspomaganie ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń kurnika ze źródeł OZE 

Domy dla bydła 21 

Budownictwo inwentarskie 

podziemne budowle 26 

Przyszłość budownictwa 

Najwęższy 29 

Dom Kereta w Warszawie 

odnawialne źródła energii 31 

Architektura, prefabrykacja, moduł 38 

na pomoc studentom 

BIM 42 

Inżynier budownictwa poznaje BIM 

Zaprzeczając Grawitacji 43 

Beton oddychający 45 

sposobem na czystsze powietrze w miastach 

Bioreaktory membranowe 47 

nowa przyszłość w technologii oczyszczania ścieków 

Bibliografia 50 

Grafik i zdjęć 


konferencje 

budownictwo 

2-5 grudnia 2015 r., kudowa zdrój - xiv konferencja naukowo-techniczna 

„problemy remontowe w budownictwie ogólnym i obiektach 

zabytkowych - remo 2015" 

Ideą przewodnią programu tej konferencji jest ,,traktowanie remontu i konserwacji jako 

procesu interdyscyplinarnego, w przygotowaniu którego uczestniczą osoby reprezentujące 

różne dziedziny wiedzy, naukowcy i praktycy”. Podjęte zostaną tematy związane 

z naprawą, wzmacnianiem i konserwacją obiektów architektury i budownictwa, diagnostyką 

stanu zachowania obiektów budowlanych oraz problemem rewaloryzacji i modernizacji 

budynków. Planowana jest także jednodniowa wycieczka autokarowa do Pragi. 

Szczegółowe informacje: pzitb.pwr.wroc.pl/remo2015 

10 grudnia 2015 r., warszawa - xxvi konferencja techniczna 

„nowoczesne szkło w fasadach" 

Wydarzenie to organizowane jest przez miesięcznik ,,Świat Szkła” i adresowane jest 

do projektantów konstrukcji przeszklonych, architektów, wykonawców, przedstawicieli 

uczelni technicznych oraz firm zajmujących się elementami szklanymi. Poruszone zostaną 

m.in. tematy związane z projektowaniem BIM, nowymi normami, szkłem cienkim 

i ultra cienkim, elewacjami szklanymi, oceną wytrzymałości mechanicznej. 

Szczegółowe informacje: swiat-szkla.pl 

12 – 14 stycznia 2016 r., bronisławów - konferencja chembud 2016 

„chemia w budownictwie" 

Jest to organizowana przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Materiałów 

Budowlanych konferencja, która ma na celu przybliżenie zagadnień z zakresu 

najnowszych osiągnięć w dziedzinie chemii budowlanej takich jak: nowoczesne rozwiązania 

materiałowe i technologiczne, korozja, ekonomika stosowania nowoczesnych 

materiałów itp. Jest to nowe wydarzenie, które, miejmy nadzieję, na stałe zagości 

w rocznym kalendarzu konferencji o tematyce budowlanej. 

Szczegółowe informacje: sitpmb.pl 

2 – 5 lutego 2016 r., poznań - międzynarodowe targi budownictwa 

i architektury budma 

W roku 2016 targi BUDMA będą obchodzić już swoje 25-lecie swojego istnienia. Jest 

to jedno z najważniejszych wydarzeń tego typu w Polsce. BUDMA jest miejscem prezentacji 

najnowszej oferty ponad 1000 wystawców, innowacyjnych rozwiązań technologicznych, 

jest okazją do pozyskania specjalistycznej wiedzy, wymiany doświadczeń 

oraz spotkań biznesowych. Tej edycji przyświecać będzie hasło: INSPIRACJE•WIEDZA•- 

BIZNES , a program wydarzenia będzie jeszcze bogatszy i bardziej zróżnicowany niż 

w poprzednich latach. 

Szczegółowe informacje: budma.pl 

Hanna Szymczak 


konferencje 

INŻYNIERIA ŚRoDoWISKA 

20-21 kwietnia 2016 r., kraków - edycja ogólnopolskiej Konferencji Naukowej 

oSA „odpady, Środowisko, Atmosfera" 

IGłównym celem konferencji jest prezentacja tematów związanych min. z : problematyką 

odpadów, recyklingiem, ochroną powietrza i wód, budownictwem energooszczędnym 

czy instalacjami HVAC. 

maj 2016 r., białystok - v Międzynarodowa Konferencja Naukowa Inżynieria 

Środowiska Młodym okiem 

Organizowana przez Koło Młodych Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych 

przy Politechnice Białostockiej. Podstawowym celem przedsięwzięcia jest doskonalenie 

własnego warsztatu naukowego oraz sztuki prezentacji, a także dyskusja studentów 

i doktorantów związanych z inżynierią i ochroną środowiska. Sama konferencja 

oraz towarzyszące jej wydarzenia pozwolą na zdobycie nowych doświadczeń, wymianę 

myśli i poglądów oraz poznanie najnowszych technologii stosowanych w inżynierii środowiska. 

Uczestnictwo w konferencji daje szerokie możliwości zaprezentowania siebie, 

swoich osiągnięć i prowadzonych badań oraz poznanie innych punktów widzenia. 

29 maja – 1 czerwca 2016 r., - v ogólnopolski Kongres Inżynierii Środowiska 

Organizowany przez Komitet Inżynierii Środowiska PAN, Polskie Towarzystwo Chemiczne, 

Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Lubelskiej przy udziale Wydziałów i Instytutów 

z dyscypliny Inżynierii Środowiska. Więcej informacji wkrótce. 

21 – 25 czerwca 2016 r., solina - vI Konferencja „Innowacyjne technologie 

energooszczędne", 

Poruszane będą tematy odnawialnych źródeł energii, zużycia energii, fotowoltaiki, 

zmian klimatycznych i wiele innych. 

Magdalena Łosiak, Wiktoria Winter 


aktualności 

nowe inwestycje 

Obraz nowoczesnych, dynamicznych, 

szybko rozwijających się światowych 

aglomeracji nierozerwalnie 

kojarzy się chyba każdemu 

z charakterystycznymi wielokondygnacyjnymi 

obiektami jakimi są 

drapacze chmur. Architekci i projektanci 

konkurują ze sobą tworząc 

coraz to wyższe i bardziej nowoczesne 

zarówno wizualnie jak 

i konstrukcyjnie budowle. Tym razem 

pragniemy przedstawić planowane 

tego typu obiekty, które 

już niedługo mają w przyszłości 

stać się chlubą naszego kraju. 

1. city tower 

• Gdzie: Warszawa 

• Projekt: APA Wojciechowski 

• Powierzchnia: ok. 65 000 m 2 

• Wysokość: 150 m 

• Planowany termin rozpoczęcia 

budowy: wiosna 2015 r. 

2. nowa emilia 


• Projekt: Kuryłowicz & 

Associates 




budowy: brak informacji. 

3. silver tower 

• Gdzie: Poznań 

• Projekt: Sipińscy - Pracownia 

Architektoniczna Ewy 

i Stanisława Sipińskich 




budowy: 2016 r. 

4. mennica legacy tower 


• Projekt: Goettsch Partners 




budowy: grudzień 2015 r. 

5. polski hak 

• Gdzie: Gdańsk 

• Projekt: KD Kozikowski Design 




budowy: wrzesień 2017 r. 




dzieje 

regaty 

betowych kajaków 

się!międzynarodowe 

- brandenburg 2015 

W czerwcu tego 

roku studenci Politechniki 

Poznańskiej wzięli udział 

w „15th German Concrete 

Canoe Regatta 2015” czyli 

międzynarodowych regatach 

betonowych kajaków. 

Zawody te odbywają się co 

dwa lata w Brandemburgii 

w Niemczech, a ich organizatorem 

jest The German 

Cement and Concrete Industries. 

Konkurs skierowany 

jest do studentów uczelni 

z całego świata, polega na 

samodzielnym zaprojektowaniu 

i wykonaniu kajaka 

z betonu oraz wystartowaniu 

nim w wyścigu. Nagrody 

przyznawane są w trzech 

kategoriach: najlepsza konstrukcja, 

najlepszy projekt 

oraz wygrana w regatach. 

Największym wyzwaniem 

dla studentów PP było 

zaprojektowanie odpowiedniego 

składu mieszanki betonowej 

tak, aby była lekka, 

wytrzymała, nienasiąkliwa 

i dała się formować w cienką 

powłokę kajaka. Aby zrealizować 

zadanie 11 osobowa 

grupa spotykała się regularnie 

od listopada 2014 roku. 

Budowę kajaka poprzedziły 

badania w laboratorium, 

podczas których 

przetestowano kilkadziesiąt 

próbek mieszanek betonowych 

oraz włókien zbrojeniowych. 

Podziękowania należą 

się licznym sponsorom, 

którzy udostępnili studentom 

materiały, służyli fachową 

wiedzą oraz wsparli 

ich finansowo. Ostateczny 

model kajaka miał niecałe 

5 metrów długości, 70 cm 

szerokości i ważył nieco ponad 

100 kg. Powłoka miałą 

grubość około 10 mm. Do 

zbrojenia użyto siatki podłogowej 

z tworzywa sztucznego 

oraz włókien stalowych 

amorficznych. 

W regatach uczestniczyło 

wiele drużyn z całej 

Europy. Najlżejszy kajak ważył 

jedynie 16 kg, jednak najszybsza 

okazała się drużyna 

z Holandii. 

Poznańska drużyna 

wystartowała w regatach 

po raz pierwszy, nie udało 

jej się zwyciężyć w żadnej 

z konkurencji, jednak dzięki 

udziałowi w zawodach 

studenci Politechniki Poznańskiej 

zdobyli doświadczenie 

i umiejętności, które 

z pewnością przydadzą się 

w następnych latach - przygotowania 

do kolejnej edycji 

konkursu już się rozpoczęły. 

Artur Tomczak 


Budynek wielofunkcyjny w Cagliari 

Laboratorium Projektowania i Budownictwa 

Katarzyna Kurop 

2015 

GoŚĆ numeru 

wywiad 


wywiad 

wywiad 

dr hab. inż. arch. 

zbigniew bromberek 

profesor politechniki poznańskiej 

W latach 1974-1979 studiował 

Pan architekturę na Politechnice 

Poznańskiej. Jak wspomina 

Pan swoje studia? 

Moje studia to nie tylko Politechnika. 

Studiowałem 

jednocześnie na UAM dwa 

kierunki: socjologię miasta 

i języki, więc było ciężko. 

W tym samym czasie reprezentowałem 

Politechnikę 

w pływaniu, w związku 

z czym mój dzień zaczynał 

się treningiem o godzinie 

6 rano, a kończył kolejnym 

treningiem, który trwał 

do 22:30. Nie było łatwo… 

(śmiech), ale minęło. 

Jakie wspomnienia z czasów 

studenckich najbardziej utkwiły 

Panu w pamięci? 

Tzw. „czterodniówki”. Każda sesja 

wyglądała praktycznie identycznie. 

Przez trzy dni, prawie 

bez snu, przygotowywaliśmy 

projekt, po czym czwartego 

dnia broniliśmy go i wracaliśmy 

do pracy nad następnym projektem, 

i tak przez całą sesję. 

W trakcie studiów wywalczyliśmy 

to, aby nie było więcej niż 

cztery egzaminy w sesji i nie 

więcej niż dwa w jednym dniu, 

co wcześniej było możliwe. 

Łączna ilość godzin zajęć także 

została ograniczona do czterdziestu 

dwóch tygodniowo tyle, 

że w tamtych czasach mieliśmy 

zajęcia sześć dni w tygodniu. 

A czy jest coś negatywnego, co 

pamięta Pan z tamtego okresu? 

Przedmiot, prowadzący? 

Nie. Negatywnie wspominam 

raczej swoją własną bezczelność 

i arogancję. Potrafiłem 

przyjść na egzamin ubrany już 

do wyjazdu i z plecakiem. Plecak 

odłożyłem przy drzwiach, 

a zrobiłem to wobec człowieka, 

którego naprawdę 

szanowałem. Był to egzamin 

u byłego rektora Politechniki 

i „człowieka starej daty”, Pana 

Profesora Wiktora Jankowskiego, 

z geometrii wykreślnej. 

Zostałem słusznie odesłany 

(śmiech). 

Mówi Pan, że miał dużo zajęć. 

Jak w takim razie układało się 

Pana życie studenckie? 

Udzielałem się. Byłem członkiem 

Komisji Zagranicznej Rady 

Uczelnianej Zrzeszenia Studentów 

i jednocześnie byłem 

jednym z inicjatorów założenia 

Koła Studentów Architektury, 

które miało wiele ciekawych 

inicjatyw. Było to jednak „formalne” 

życie studenckie, a na 

to „nieformalne” po prostu czasu 

nie miałem. Ze względu na 

treningi nie bardzo też mogłem 

sobie na jakieś „extra” życie 

pozwolić. Poza tym architektura 

była taka bardzo... „zatomizowana”. 

Ludzie mieli tendencję 

do trzymania się w małych 

grupkach i niedopuszczania do 

nich osób z zewnątrz. A ja akurat 

do żadnej grupy nie należałem. 

Wspomniał Pan o językach. Ile 

języków obcych Pan zna? 

Teraz bym nie powiedział, że 

znam. Nie używałem ich od 

prawie trzydziestu lat, ale studiowałem 

japoński, hiszpański 

i angielski (w wersji amerykańskiej) 

na UAM, oprócz tego 

dość dobrze posługiwałem się 

niemieckim. 


wywiad 

W ‘79 zakończył Pan studia na 

Politechnice? 

Tak, w ‘79. 

Jak się potoczyły Pana losy? 

Studia kończyłem uzyskując 

dwie odznaki Primus Inter Pares, 

najpierw srebrną, a na 

ostatnim roku złotą. (przyp. 

red.: tytuł przyznawany najlepszym 

studentom danej uczelni 

w danym roku, łac. „Najlepszy 

wśród równych sobie”) Zupełnie 

nic mi to nie dało, w związku 

z czym moje życie potoczyło 

się tak samo, jak każdemu 

z moich kolegów. Najpierw 

były uprawnienia budowlane 

w „Miastoprojekcie” (przyp. 

red.: powstałe w 1948 r. poznańskie 

biuro projektowe), 

a potem przeszedłem do pracy 

w Instytucie Środowiskowych 

Podstaw Turystyki i Rekreacji 

na Akademii Wychowania Fizycznego, 

jednocześnie pracując 

w Zakładzie Projektowania 

Wiejskiego Politechniki. Następnie 

pracowałem w Biurze 

Studiów i Projektów Budownictwa 

Lasów Państwowych. Była 

też mała firma architektoniczno-budowlana, 

nie wiem nawet 

czy nadal istnieje. Później 

wyjechałem do Niemiec. Przez 

rok pracowałem w Düsseldorfie 

w znanej firmie RKW (Rhode 

Kellermann Wawrowsky) Architekten+Partner, 

która teraz 

działa także w Polsce, a w Poznaniu 

między innymi projektowała 

zespół biurowy przy ul. 

Murawa i była odpowiedzialna 

za renowację Okrąglaka. 

Dotarłem do informacji, że 

wyjechał Pan do Australii. 

Z polecenia mojego szefa 

z Düsseldorfu, pana Rhode, 

dostałem się do biura najbardziej 

znanego wówczas architekta 

australijskiego – Harry’ego 

Seidlera w Sydney. Była 

to podróż, jak się późnej okazało, 

rozpoznawcza. 

W którym to było roku? 

To było w roku 1990. Pobyt trwał 

tylko kilka miesięcy. Wróciłem 

do Polski, ale w Australii tak 

mi się spodobało, że złożyłem 

w ambasadzie wniosek o stały 

pobyt i uzyskałem go – jak najbardziej 

legalną drogą (śmiech). 

Studiował Pan na University of 

Queensland? 

Tak, studiowałem na University 

of Queensland (UQ) w Brisbane, 

ale nie od razu. Trafiłem 

do Australii w okresie, 

w którym miał miejsce kryzys 

określony przez ówczesnego 

premiera Australii, Paula Keatinga, 

jako „kryzys, który Australia 

musiała mieć”. Musiała 

czy nie musiała, ale w roku, 

w którym znalazłem się w Australii, 

ponad połowa spośród 

architektów zatrudnionych 

zaledwie dwa lata wcześniej 

już nie miała pracy. W związku 

z tym przez krótką chwilę 

byłem kompletnie bez zajęcia, 

ale długo nie wytrzymałem 

i podjąłem studia. Osiedliłem 

się w tropikach, w Townsville, 

toteż jedyną możliwością studiowania, 

a więc i poprawienia 

moich umiejętności językowych 

aby „utrzymać się na 

fali”, było studiowanie czegoś, 

co oferowano lokalnie – i był 

to MBA. (przyp. red.: ang. Master 

of Bussines Administration). 

Zdecydowałem się na 

Central Queensland University 

w Rockhampton. Jeszcze 

w trakcie studiów MBA dostałem 

się na studia doktoranckie 

na UQ, jednym z czterech 

najlepszych uniwersytetów 

australijskich, w stolicy stanu. 

Tam pod kierunkiem profesora 

Stevena Szokolaya, z pochodzenia 

Węgra, skończyłem 

doktorat w rekordowym czasie 

dwóch lat i dziewięciu miesięcy. 

Rekordowym jak na warunki 

australijskie? 

W Polsce chyba też niewielu 

ludzi kończy doktorat w czasie 

poniżej 3 lat. 

Drugi raz wybrałby Pan tę 

samą drogę? 

Przyznam szczerze, że studia 

architektoniczne wybrałem 

drogą eliminacji. Odrzucałem 

te kierunki, których studiować 

bym nie mógł lub nie chciał, 

i została architektura. Zawsze 

uważałem, że do studiowania 

medycyny mam za słabą 

pamięć, a do studiowania na 

Wyższej Szkole Morskiej miałem 

za słabe zdrowie, więc 

zostałbym wyeliminowany 

podczas egzaminu wstępnego. 

Moim marzeniem było zostać 

marynarzem, najlepiej kapitanem 

jakiegoś dużego kontenerowca 

albo innego zbiornikowca 

(śmiech). Z uwagi jednak 

na niedoskonały wzrok było to 

niemożliwe, więc stanęło na 

architekturze. No i w końcu: 

nie ma tego złego... Studia architektoniczne 

w Polsce były 


wywiad 

wtedy naładowane przedmiotami 

inżynierskimi. Program 

był bardziej rozbudowany 

w stosunku do tego, co dzisiaj 

studiuje się na architekturze. 

To mi dało niebagatelną przewagę 

nad kontrkandydatami 

w momencie, w którym okazało 

się, że w Australii jest ciężko 

o pracę. Byłem tam postrzegany 

jako osoba, która jest prawie 

inżynierem budownictwa. 

A Harry Seidler był wręcz zachwycony 

moimi umiejętnościami, 

mimo, że na tle moich 

kolegów ze studiów wcale tak 

wyjątkowo nie wypadałem. 

Świadczy to także o tym, jaki 

poziom przygotowania zawodowego 

oferowały studia 

w Polsce. Po tych studiach 

mogłem iść w każdym kierunku, 

w którym chciałem. Kiedyś 

właśnie w ten sposób się do 

tego podchodziło. Studiowało 

się to, co się lubi, a o tym kim 

się będzie z zawodu myślało 

się już po studiach. Teraz jest 

inne podejście: trzeba studiować 

to, co daje szanse zatrudnienia. 

Tak to właśnie wygląda. I to 

było w 1995 roku, gdy otrzymał 

Pan tytuł doktora. Zgadza się ? 

Tak w ‘95 roku. 

Mam informację, że w 2002 zaczął 

Pan pracę na University of 

Tasmania, czy to prawda? 

Nie od razu. Zaraz po doktoracie 

pracowałem króciutko na University 

of Queensland, po czym, 

kiedy zaoferowano mi stanowisko 

profesora wizytującego 

w Chinach, w Nankinie, wyjechałem 

na dwa lata do Chin. 

W którym to było roku? 

To było w 1996 roku i do 1998 

byłem w Chinach. Potem wróciłem 

na University of Queensland, 

a w 2002 roku przeniosłem się na 

Tasmanię. 

Jak Pan wspomina Chiny? To było 

zderzenie kulturowe? 

To był przedziwny czas i przedziwne 

miejsce. Chiny zmieniały się 

w niesamowitym tempie. W czasie 

swojego pobytu w Chinach 

wyjechałem na letnie wakacje do 

Polski. Kiedy wróciłem trudno mi 

było poznać miejsce, z którego 

wyjeżdżałem! 

Aż tak? 

Tak. Na przykład, w czasie kiedy 

już wyjeżdżałem z Chin, czyli 

w roku 1998, rozpoczynano budowę 

metra w Szanghaju. W tej 

chwili metro w Szanghaju jest już 

najdłuższym metrem na świecie 

i ma prawie tysiąc kilometrów 

długości! To świadczy o tym, w jakim 

tempie oni to wszystko robią. 

Albo taki Nankin. Słowo „nankin”, 

a po chińsku „nanjing” znaczy 

południowa stolica. (Pekin czyli 

„beijing” to z kolei „północna stolica”.) 

Nankin to stare, historyczne 

miasto, otoczone murami, które 

można przejść na piechotę z jednego 

końca na drugi w ciągu jednego 

dnia mimo, że liczy trzy i pół 

miliona mieszkańców. Nankin był 

stolicą Chin do połowy XIX wieku 

i ponownie w czasie kiedy Czang 

Kaj-szek był prezydentem. Było 

ono znane ze swojego kameralnego 

charakteru i platanowych 

alei. A teraz słyszę, że w Nankinie 

zbudowano bodajże szósty 

pod względem wysokości budynek 

na świecie. To się po prostu 

w głowie nie mieści! Miasto, które 

nadal jest otoczone murem, bo 

jestem przekonany, że nie wyburzono 

muru z dynastii Ming. 

A jak wysoki jest ten mur? 

Mur przy Xuan-wu Hu (Jeziorze 

Czarnego Wojownika, w tłumaczeniu 

na język polski) miał wysokość 

około 20 metrów. Xuan-wu 

Hu to sztuczne jezioro, które od 

zachodniej strony stanowiło zaporę 

przed dostaniem się pod 

mury miasta. 

Pamięta Pan długość tego 

muru? 

Nie, nie pamiętam. Jakieś 60 kilometrów? 

Miasto było bardzo 

gęsto zabudowane. Pamiętam, 

jak kiedyś obudziło mnie wycie 

syreny. Zastanawiałem się cóż to 

takiego może być. Wyło i wyło. 

Wyszedłem na balkon i okazało 

się, że straż pożarna próbowała 

dojechać do pożaru budynku 

naprzeciwko mojego. Przez trzy 

godziny nie mogli przejechać. 

Po prostu uliczka była wąziutka, 

do tego zastawiona kramami. 

Te kramy trzeba było najpierw 

porozbierać, żeby straż mogła 

dojechać. Oczywiście budynek 

spłonął. 

To daje do myślenia, jak miasto 

było zabudowane. Proszę 

powiedzieć, co takiego najważniejszego 

wyniósł Pan z pobytu 

w Chinach? 

Chyba stałem się nieco bardziej 

pokorny. Zrozumiałem, że bywają 

rzeczy, o których mi się 

nawet nie śniło. Nawet Australia 

to nie było tak wielkie prze- 


Zależy na co patrzeć. Jeżeli chodzi 

o postawę studentów, to 

byli oni bardziej wymagający 

wobec wykładowców, chętniej 

pytali, bardziej się interesowali. 

Widzieli swoje studia w taki 

sposób, jaki dopiero zaczyna 

być widoczny w Polsce, czyli 

jako tylko stopień w karierze 

zawodowej. Chcieli się czegoś 

dowiedzieć i nauczyć, aby pochwalić 

się tym przed potenwywiad 

życie. Wprawdzie przy wizytach 

w Polsce, kiedy byłem pytany jak 

tam w tej Australii jest, mówiłem: 

„inaczej”. To znaczy co? Jak jest 

w Australii na ulicach? Inaczej. 

A domy? Inne. No... wszystko 

było inne. Jednak było to niczym 

w porównaniu z Chinami. Nankin 

leży nad rzeką Jangcy, jest odległy 

o 300km od Szanghaju, gdzie znajduje 

się ujście Jangcy do morza. 

Rzeka ma tam taką szerokość, że 

stojąc na jednym brzegu trudno 

dostrzec drugi, tym bardziej, że 

zamglenie i smog powodują słabą 

widoczność. Było to pierwsze 

miejsce od ujścia, w którym była 

możliwość wybudowania – 5-kilometrowego! 

– mostu przez Jangcy, 

bo w miejscach w dół rzeki 

było po prostu jeszcze za szeroko. 

To są właśnie rzeczy, które świadczą 

choćby o skali tego miasta 

i tego kraju. 

Kiedy Pan wracał, to łezka w oku 

się zakręciła, że już Pan musi 

wracać do Australii, czy jednak 

stwierdził Pan, że swoje przeżył 

i dobrze, że wraca? 

Chętnie pojechałbym jeszcze raz 

do Chin. Chętnie pojechałbym, 

żeby zobaczyć, jak daleko zaszły 

zmiany. Rozmawiałem nawet 

o pracy na chińskim campusie 

uniwersytetu liverpoolskiego 

w zupełnie w nowym mieście, 

zbudowanym od podstaw już po 

tym, jak stamtąd wyjechałem. 

Nowe miasto, i jeszcze z campusem 

uniwersyteckim, i to jednego 

z lepszych uniwersytetów w Europie… 

Ale zrezygnowałem z tego 

pomysłu. 

Ale rozumiem, że to byłaby bardziej 

taka podróż krajoznawcza 

niż osiedlenie się na stałe? 

Mentalność tych ludzi też mnie 

interesuje i przemiany tej mentalności. 

Na przykład, człowiek 

biały w Chinach jest nazywany 

„dużym nosem”. Tak bardzo 

się różnimy tym szczegółem 

anatomicznym od Chińczyków. 

Kiedy Chińczycy widzieli 

„duży nos” na ulicy, to gromadzili 

się wokół niego. Kiedy ja 

byłem w Chinach w całym tym 

3,5-milionowym mieście, stolicy 

Jiangsu, najbogatszej prowincji 

Chin, która przyciągała 

inwestorów zagranicznych, 

było nas w sumie 47 obcokrajowców. 

Wszystkich nas mieli 

policzonych. Było tam takie 

biuro, które nazywało się Wai-ban, 

czyli „biuro zagraniczne”, 

dla obsługi obcokrajowców. 

I wozili nas do zakładów 

pracy oraz różnych ciekawych 

miejsc, żeby nam pokazać Chiny. 

Oczywiście to były Chiny 

z okna autobusu i nie były to 

te prawdziwe Chiny. Ale prawdziwe 

Chiny też zobaczyłem. 

Byłem nawet zaproszony na 

wesele w jednej wsi, gdzie nie 

było elektryczności, kanalizacji, 

bieżącej wody, a to było zaledwie 

200 czy 250km od Nankinu. 

I taka ciekawostka z punktu 

widzenia ogrzewnictwa... Nie 

wiem czy to się już zmieniło, 

ale sądzę, że chyba jeszcze 

nie: prawo zabraniało instalowania 

systemów grzewczych 

w budynkach na południe od 

Jangcy. W Nankinie, który położony 

jest na południowym 

brzegu Jangcy, widziałem śnieg 

leżący na ulicach, a nie wolno 

było montować grzejników! 

Takie jest prawo. Chciałbym 

zobaczyć, jak to dzisiaj wygląda. 

Nie wyobrażam sobie tych 

nowoczesnych super-wysokich 

budynków bez porządnej klimatyzacji 

i ogrzewania. 

Wtedy wrócił Pan z powrotem 

do Australii, tak? 

Tak. Wkrótce wygrałem konkurs 

na UTas (University of Tasmania) 

na koordynatora grupy przedmiotów, 

które się w Australii 

nazywają Architectural Technology. 

To jest coś, czego w Polsce 

nie ma. Przedmiot, który 

sytuuje się pomiędzy architekturą, 

inżynierią środowiska i budownictwem. 

Specjalizowałem 

się w kwestiach komfortu wewnątrz 

budynków, zresztą moja 

praca doktorska była właśnie 

temu poświęcona. W związku 

z czym w Australii byłem widziany 

nie tyle jako architekt, mimo, 

że mam kilkadziesiąt zrealizowanych 

projektów, co właśnie technolog, 

technik, budowlaniec... 

Proszę mi powiedzieć, jak to 

się stało, że Niemcy, Australia, 

Chiny potem znowu Australia 

i wrócił Pan do Polski. 

To przez względy rodzinne. 

Czy jak Pan teraz porównuje 

np. nauczanie tutaj i w Australii, 

to widzi Pan duże różnice? 


wywiad 

cjalnym pracodawcą. W Polsce, 

przyznam szczerze, taka 

postawa nie jest powszechna, 

niewielu studentów stara się poszerzać 

swoją wiedzę czy umiejętności. 

Poza tym jest ogromna 

różnica jeśli chodzi o możliwości 

techniczne. W Szkole Architektury 

i Projektowania, w której pracowałem 

na UTas, każdy student 

miał zagwarantowany dostęp do 

komputera szkolnego. Mieliśmy 

3 laboratoria wyposażone w szybkie 

komputery z wielkoformatowymi 

ekranami i pełnym oprogramowaniem. 

Praktycznie każdy 

student musiał przejść przez pełny 

cykl szkolenia w zakresie technik 

CAD-owskich. Wiele projektów 

było wykonywanych też na rzecz 

miasta, np. projektowaliśmy i budowaliśmy 

przystanki autobusowe. 

Studenci architektury musieli 

dokonać odpowiednich obliczeń 

i wykonać to wszystko własnymi 

rękami w warsztacie. Warsztaty 

były zaś wyposażone do tego 

stopnia, że można było pracować 

w drewnie, w metalu, i zrobić 

prawie wszystko. Nam tego jeszcze 

tu brakuje. Może jeśli nieco 

zmieni się podejście do edukacji 

w Polsce, kiedy studentów będzie 

mniej, być może zaczniemy iść 

w tym kierunku. 

Jakby mógł Pan jeszcze powiedzieć 

kilka słów o sobie. Czym się 

Pan interesuje? Może chciałby 

się Pan podzielić jakąś historią 

o sobie? 

Czym się interesuję? Sportem 

we wszelkich odmianach. Zawsze 

mnie to interesowało. Jeszcze 

w szkole podstawowej reprezentowałem 

szkołę w piłce ręcznej. 

Byłem zawodnikiem MKS Poznań 

w kajakarstwie, w szkole średniej 

zdobyłem puchar w strzelaniu 

sportowym. Miałem drugie 

miejsce w dzielnicy w biegach 

przełajowych, byłem też rekordzistą 

dzielnicy Grunwald 

szkół średnich w pływaniu. Na 

studiach znów to samo: reprezentowałem 

Politechnikę, byłem 

wielokrotnym mistrzem 

i wicemistrzem Politechniki w pływaniu. 

Byłem też akademickim 

wicemistrzem Poznania w pływaniu. 

Po skończeniu studiów zacząłem 

biegać. Wystartowałem 

już w tym pierwszym Maratonie 

Pokoju, który miał miejsce w 1979 

roku. Ciągle przechowuję dyplom 

z podpisem redaktora Hopfera, 

sławnego sprawozdawcy sportowego 

Telewizji Polskiej. Do tej 

pory ukończyłem ponad 80 maratonów 

i półmaratonów. Byłem 

trzeci w mistrzostwach Queenslandu 

w żeglarstwie w klasie 505. 

Jeżeli chodzi o wspinaczkę wysokogórską, 

samotnie wybrałem 

się w 2000 roku na Aconcaguę 

(przyp. red. najwyższy szczyt Andów, 

w Ameryce Południowej – 

6962m n.p.m.). Jest to najwyższy 

szczyt, na jakim do tej pory byłem. 

Nie wiem, czy kiedykolwiek wejdę 

wyżej. Była to w ogóle absolutnie 

zwariowana wyprawa. Poszedłem 

sam, bez namiotu (spałem owinięty 

w „space-blanket”), bez jakiegoś 

zaplecza kuchennego, poza 

sezonem wspinaczkowym, a więc 

w gorszych warunkach. W teoretycznie 

gorszych warunkach, bo 

ja zawsze twierdziłem, że „mam 

układy z pogodą”. Tak więc życie 

prowadziłem, prowadzę i jeszcze 

– mam nadzieję – przez jakiś czas 

będę prowadził raczej ciekawe. 

A do tego skończyłem podstawową 

szkołę muzyczną i średnią muzyczną, 

mogę więc powiedzieć, że 

mam przygotowanie muzyczne. 

To też pomaga. 

Na jakim instrumencie Pan gra 

i jaka jest Pana ulubiona muzyka? 

Na fortepianie. Podoba mi się 

muzyka barokowa. Nie tylko 

Bach, ale i Telemann, i Händel. 

Przepadam też za rockiem, blues 

rockiem i funkiem. Nie stronię 

od muzyki ludowej np. bułgarska 

muzyka chóralna albo muzyka 

andyjska czy Bhangra to jest 

coś, czego uwielbiam słuchać. 

Dziękuję za wywiad. 


BuDoWNICTWo 

Forum 

GDAŃSK 

czyli ruszamy z budową! 

2 czerwca bieżącego roku wmurowano 

kamień węgielny pod 

nową inwestycję, która nie tylko 

wzbogaci Trójmiasto o kolejny 

nowoczesny, wielofunkcyjny 

kompleks handlowo-usługowy, 

ale także spowoduje dość drastyczną 

przebudowę układu 

komunikacyjnego w samym 

centrum Gdańska. 

Generalnym wykonawcą 

wybrana została spółka Warbud, 

a za projekt całości odpowiedzialna 

jest pracownia SUD Architekt 

Polska. 

Liczby pozwalające opisać 

tą realizację są naprawdę imponujące: 

teren, który został przeznaczony 

na wykonanie inwestycji 

to 6 ha, planowana powierzchnia 

całkowita Forum Gdańsk to około 

144 tys. m 2 , ilość miejsc parkingowych 

osiągnie liczbę 1100, obiekt 

ma pomieścić ponad 200 lokali 

handlowo-usługowych, a całość 

inwestycji ma pochłonąć aż 800 

mln zł. 

wejść także Centrum Dziedzictwa 

Historycznego Miasta Gdańska, 

czyli nowy główny punkt informacji 

turystycznej. Rewitalizacji poddane 

zostaną również nabrzeża 

kanału Radunii, gdzie planowane 

jest powstanie osłoniętego szklanym 

dachem bulwaru. Częścią 

inwestycji są także wielkowymiarowe, 

wielopoziomowe place publiczne. 

Prace zakończyć się mają 

w roku 2017. Niewątpliwie na 

tym etapie realizacji inwestycja 

ta napsuje krwi mieszkańcom 

Gdańska utrudniając komunikację 

w samym centrum miasta. Fala 

krytyki spadła również na architektoniczny 

zamysł całości. Obok 

zachwytów nad nowoczesną ideą, 

odnaleźć można takie negatywne 

określenia jak „budynek z przerośniętym 

parkingiem”, „druga 

krewetka” czy „martwa ściana”. 

Budowa jednak ruszyła, a teren 

Targów Siennego i Rakowego 

otrzyma zupełnie nowy wymiar. 

Czy lepszy? To będzie można ocenić 

już za 2 lata. • 

Źródła: 

[1] http://www.bryla.pl 

[2] http://www.urbanity.pl 

[3] http://www.trojmiasto.pl 


Część kompleksu będzie 

zlokalizowana na betonowej płycie 

przykrywającej wykop kolejowy 

i znajdujący się tam przystanek 

SKM. W skład całego obiektu ma 

Rys. 1 Forum Gdańsk - widok na plac miejski 


Głównym składnikiem 

obciążeń chłodniczych 

jest ilość ciepła wydzielanego 

przez kury. Dla analizowanego 

budynku jest to wartość okoinżynieria 

środowiska 

wspomaganie ogrzewania 

i chłodzenia pomieszczeń 

kurnika 

ze źródeł oze 

Niniejszy artykuł powstał 

na podstawie własnej pracy 

dyplomowej pod tytułem 

„Wspomaganie ogrzewania 

i chłodzenia pomieszczeń 

kurnika przez źródła odnawialne”. 

Zagadnienie to jest 

o tyle ważne, gdyż w dzisiejszych 

czasach dąży się do intensyfikacji 

chowu zwierząt. Opłacalne 

stają się jedynie wielkoskalowe 

hodowle zwierząt inwentarskich. 

Producenci produktów 

spożywczych pochodzenia zwierzęcego 

stają przed wyzwaniem 

zapewnienia zwierzętom odpowiednich 

warunków w taki sposób, 

aby osiągać jak największe 

zyski przy jak najmniejszych 

kosztach utrzymania. Analizowana 

przeze mnie ferma kurza 

opiera się na chowie ściółkowym 

i została zaprojektowana 

na obsadę do 40 DJP, co oznacza, 

że jednocześnie może tam 

przebywać maksymalnie 10 000 

kur nieśnych. Wymiary budynku 

to 120x15m, z czego większą 

część zajmuje hala produkcyjna. 

Intensywny chów kur 

nieśnych wymaga utrzymania 

odpowiedniego mikroklimatu 

kurnika, na który składa 

się wiele czynników. Oprócz 

odpowiedniej temperatury 

oraz wilgotności należy zwrócić 

uwagę na takie czynniki 

jak oświetlenie, zapylenie 

czy zawartość szkodliwych 

gazów w powietrzu. Kury to 

zwierzęta o najwyższej wśród 

zwierząt inwentarskich temperaturze 

ciała, która wynosi 

około 41°C, dlatego zwierzęta 

te są wrażliwe na wahania 

temperatury. Zalecany zakres 

temperatury kurnika waha 

się miedzy 10-25°C, z czego 

najlepsze wartości produkcji 

uzyskuje się przy temperaturze 

18-20°C. Odpowiednią wilgotność 

w granicach 50-70% 

wilgotności względnej jest 

w stanie zapewnić sprawnie 

działający układ wentylacyjny, 

który dodatkowo ma za zadanie 

odprowadzić zanieczyszczenia 

gazowe pochodzące 

z pomiotu kurzego lub wydzielane 

podczas oddychania. 

Gazem stanowiącym główny 

problem jest amoniak. Jego 

nieprawidłowe odprowadzenie 

powoduje podatność kur 

na infekcje. Konwencjonalny 

system grzejny kurników realizowany 

jest przez nagrzewnice 

powietrza, a powietrze 

wentylacyjne doprowadzane 

jest przez nawiewniki ścienne. 

W swojej pracy postanowiłam 

zaprojektować system klimatyzacji 

dla budynku kurnika. 

Mimo że nie jest to standardowe 

rozwiązanie, według 

mojej opinii posiada ono szereg 

zalet. Po pierwsze, istnieje 

możliwość sterowania ilością 

nawiewanego powietrza. 

Następuje ciągła wymiana 

i odprowadzenie powietrza 

zużytego. Dodatkowo 

zmniejsza to straty ciepła 

przez wentylację z racji zastosowania 

rurowego gruntowego 

wymiennika ciepła typu 

grunt-powietrze oraz rotacyjnego 

wymiennika ciepła jako 

elementu centrali klimatyzacyjnej, 

co prowadzi do wstępnego 

podgrzania powietrza 

nawiewanego. Kolejną zaletą 

jest możliwość regulowania 

parametrów powietrza nawiewanego 

latem. 


inżynieria środowiska 


ło 56kW. O tą samą ilość ciepła 

pomniejszyłam obliczone 

zapotrzebowanie na moc 

cieplną budynku otrzymując 

wartość niespełna 35 kW. 

W dokumentacji projektowej 

jaką otrzymałam od właściciela 

kurnika zawarto schemat 

doboru kotła na potrzeby 

c.o. Dobór opierał się na szacunkowej 

jednostkowej stracie 

ciepła wynoszącej 160W/ 

m2. Dobrano więc kocioł 

o mocy 250 kW, co wg mnie 

jest wartością zawyżoną. 

Swoje obliczenia wykonałam 

metodami szczegółowymi, 

przez co otrzymałam wartość 

najbardziej zbliżoną do 

rzeczywistej. Obniżenie zapotrzebowania 

na moc cieplną 

źródła ciepła uzyskałam 

również przez zastosowanie 

ww. gruntowego wymiennika 

ciepła, który zaprojektowałam 

zakładając podgrzanie 

powietrza nawiewanego 

zimą z temperatury projektowej 

zewnętrznej -18°C do 

0°C. Latem wymiennik ten 

spełnia funkcję chłodzenia 

powietrza nawiewanego 

z projektowej temperatury 

zewnętrznej 30°C do około 

20°C. 

Projektując instalację 

klimatyzacji przeanalizowałam 

dwa modele działania 

systemu w trakcie lata. Pierwszy 

opierał się na zastosowaniu 

pełnej klimatyzacji z użyciem 

chłodnicy jako elementu 

centrali klimatyzacyjnej. Drugi 

natomiast zakładał, że powietrze 

będzie ochładzane jedynie 

przez gruntowy wymiennik 

powietrza, a dodatkowy efekt 

schładzający uzyska się przez 

wprowadzenie powietrza 

Rys. 1 Ferma kurza Źródło: fotografia udostępniona przez właściciela obiektu. 

w ruch przy użyciu sufitowych 

mieszaczy powietrza, co dodatkowo 

wyrówna temperaturę 

w pomieszczaniu. Mimo 

że pierwszy model w pełni 

niweluje obciążenia chłodnicze, 

to analizując przemiany 

powietrza na wykresie Moliera 

otrzymałam temperaturę 

nawiewu wynoszącą około 

8,5°C, przy czym nominalna 

wydajność chłodnicy wynosiłaby 

180 kW. Zastosowanie 

tego rozwiązania niewątpliwie 

wpłynęłoby na opłacalność 

inwestycji. Dodatkowo 

tak niska temperatura nawiewu 

mogłaby doprowadzić do 

wychłodzenia zwierząt, ponieważ 

powietrze to z racji 

większego ciężaru objętościowego 

gromadziłoby się w dolnych 

partiach pomieszczenia 

oddziałując tym samym bezpośrednio 

na zwierzęta. Proponowane 

rozmieszczenie 

nawiewników oraz wywiewników 

spełnia również dodatkową 

funkcję. Wywiewniki 

zostały rozmieszczone w górnych 

partiach pomieszczenia 

tak aby odprowadzać gromadzące 

się ciepłe powietrze, 

natomiast nawiewniki zostały 

umieszczone w dolnych partiach 

pomieszczenia, aby doprowadzić 

świeże powietrze 

bezpośrednio do zwierząt 

oraz aby wyprzeć powietrze 

zużyte. 

Strumień powietrza 

wentylacyjnego został dobrany 

na podstawie zapotrzebowania 

na świeże powietrze 

przez zwierzęta. Wartość ta 

jest zmienna w trakcie roku 

i zimą wynosi minimum 0,6 

m3/(h∙kgdrobiu), natomiast 

latem może być to nawet 5 

m3/(h∙kgdrobiu). Aby nie 

doprowadzić do zbytniego 

przewymiarowania instalacji 

względem zimy, przyjęłam 

jednostkowy strumień powietrza 

równy 1,5 m3/(h∙kgdrobiu), 

co dało całkowity 

strumień powietrza nawiewanego 

w lecie równy 21 000 

m3/h. W celu zaspokojenia 

zapotrzebowania na energię 

elektryczną elementów cen- 




trali wentylacyjnej zaprojektowałam 

system paneli fotowoltaicznych 

umieszczonych 

na dachu budynku. Roczna 

wydajność systemu to 20 300 

kWh. 

Dla pozostałej części 

budynku obejmującej zaplecze 

techniczno-socjalne zaprojektowałam 

system centralnego 

ogrzewania wodnego przy 

użyciu grzejników płytowych 

ściennych bez regulacji parametrów 

powietrza w okresie 

lata. Jako źródło ciepła dobrałam 

kocioł opalany biomasą 

o nominalnej mocy 16 kW. 

Pomieszczeniem szczególnym 

jest magazyn jaj, w którym należy 

utrzymać w ciągu całego 

roku stałą temperaturę o wartości 

17°C. W tym wypadku 

funkcję grzania w trakcie zimy 

spełnia instalacja c.o., a funkcję 

chłodzenia w trakcie lata 

system klimatyzacji. Przewidziano 

zastosowanie chłodnicy 

kanałowej na przewodzie 

doprowadzającym powietrze 

do magazynu jaj. 

Analizując zaprojektowane 

rozwiązania pod 

względem opłacalności otrzymałam 

koszty inwestycji prawie 

czterokrotnie wyższe niż 

w przypadku konwencjonalnego 

rozwiązania. 

Największy nakład 

przypadałby na GWC z racji 

zastosowania wysokiej jakości 

przewodów PP z powłoką 

antybakteryjną. Jednak dzięki 

zastosowaniu technologii 

wykorzystujących odnawialne 

źródła energii możliwe 

byłby obniżenie kosztów 

eksploatacyjnych o około 20 

000 zł/rok. Szacowany czas 

zwrotu kosztów inwestycji 

wynosiłby 38 lat. Możliwe 

byłoby jednak skrócenie 

tego okresu przez zwiększenie 

wydajności systemu fotowoltaicznego 

lub zastosowanie 

nagrzewnicy wodnej 

zamiast elektrycznej. 

Wykorzystanie odnawialnych 

źródeł energii 

w gospodarstwach inwentarskich 

podwyższa prestiż produktów, 

ponieważ na rynku 

można zauważyć zwiększenie 

zainteresowania żywnością 

ekologiczną. Dla właściciela 

może to dodatkowo doprowadzić 

do zmniejszenia 

kosztów eksploatacyjnych. 

Jednak zagadnienie utrzymania 

pożądanych parametrów 

powietrza w kurnikach 

jest dość skomplikowane ze 

względu na specyfikę wynikającą 

z przeznaczenia budynku. 

Projektowanie instalacji 

wewnętrznych wymaga 

szeregu założeń, ponieważ 

literatura nie wyjaśnia dostatecznie 

tematu, zwłaszcza, 

jeżeli chodzi o wartości 

stężeń zanieczyszczeń. Ważną 

zaletą projektanta niewątpliwie 

jest doświadczenie 

w tego typu projektach 

oraz znajomość problemów 

jakie pojawiają się podczas 

eksploatacji systemów utrzymania 

mikroklimatu w tego 

typu budynkach. • 

Elżbieta Gniecioszek 

Rys. 2 Rys. 3 Schemat systemu 


Adaptacja folwarku w Żernikach 

Projektowanie Architektury Wiejskiej 

Jan Szot 

2015 

budownictwo 

inwentarskie 


spodarki Żywnościowej z dnia 7 

października 1997 r. w sprawie 

warunków technicznych, jakim 

powinny odpowiadać budowle 

rolnicze i ich usytuowanie. 

Usytuowanie obiektu na działce 

jest istotną kwestią, ponieważ 

wpływa na ergonomię pracy 

i sprawność obsługi stada. Przy 

projektowaniu obiektu należy 

wziąć pod uwagę fakt, iż obiekty 

inwentarskie stają się farmami 

z coraz liczebniejszą obsadą 

zwierząt obsługiwaną przez specjalistyczne, 

coraz większe maszyny. 

Dodatkowo należy przewidzieć 

miejsce na gromadzenie 

pasz oraz naturalnych odchodów 

zwierzęcych. Dostatecznie 

duża działka pozwoli z łatwością 

usytuować projektowany budynek 

z zachowaniem wymaganych 

3 m (jeżeli ściana budynku 

nie ma okien ani drzwi) lub 4 m 

(jeżeli ściana posiada otwory 

okienne lub drzwiowe) od granicy 

sąsiedniej działki oraz zapewnić 

dogodną komunikację 

i przestrzeń do obsługi stada. 

Idealnym rozwiązaniem dla budynku 

inwentarskiego z wentylacją 

grawitacyjną w postaci 

świetlika kalenicowego jest usytuowanie 

go w osi północ-połutemat 

numeru 

temat numeru 

domy dla 

bydła 

Budownictwo 

inwentarskie 

Prawie 40% mieszkańców naszego 

kraju mieszka na wsi, aż 

66% z nich posiada rodzinne 

gospodarstwa rolne. Część to 

gospodarstwa nakierowane na 

produkcję płodów rolnych, pozostałe 

skupiają się na chowie 

zwierząt. [1] W polskim rolnictwie 

używanych jest około 3,8 

mln budynków inwentarskich 

o wartości 70 mld zł, aż 45% 

z nich powstało przed 1960 rokiem, 

co skutkuje bardzo dużym 

odsetkiem (na poziomie 

75%) zużycia tych budynków. 

Z tego powodu wymagają one 

kompleksowej naprawy lub nawet 

budowy nowego obiektu. 

Nie sposób nie zauważyć 

potencjału jaki drzemie w tym 

sektorze budownictwa. Wzrost 

świadomości gospodarzy, ich coraz 

lepsze wykształcenie, a także 

fundusze unijne, które wciąż napływają 

do polskich rolników, powodują 

ciągły wzrost nakładów 

inwestycyjnych w tym sektorze 

gospodarki. Chęć poprawy wydajności 

i ekonomiczności gospodarstwa 

wiąże się nie tylko z wymianą 

sprzętu i maszyn, ale także budową 

nowych, coraz nowocześniejszych, 

obór, chlewni czy kurników. 

Budynek inwentarski 

Wśród budynków inwentarskich 

wyróżniamy m.in. 

obory, chlewnie, kurniki, gęśniki 

czy stajnie. Ukształtowanie 

i wielkość tych obiektów zależy 

od ich przeznaczenia, wielkości 

stada oraz warunków, jakich 

potrzebują zwierzęta. Muszą 

one również spełniać odpowiednie 

funkcje: chronić stado 

przed szkodliwymi czynnikami 

środowiska oraz warunkami 

klimatycznymi i atmosferycznymi 

oraz zapewniać optymalne 

warunki do życia i rozwoju 

zwierząt. Projektowanie takich 

obiektów, w tym także obór, 

wymaga zatem indywidualnego 

podejścia i przeanalizowania 

wielu czynników. 

Usytuowanie obiektu 

Budynki inwentarskie, 

jak wszystkie obiekty budowlane, 

podlegają zapisom Prawa 

Budowlanego, zatem ich usytuowanie 

na działce budowlanej 

musi być zgodne z jego 

przepisami. Dodatkowo należy 

uwzględnić zapisy Rozporządzenia 

Ministra Rolnictwa i Go- 


temat numeru 

BuDoWNICTWo 

Rys. 1 Chów wolnostanowiskowy na rusztach 

Rys. 2 Chów ściółkowy bezuwięzieniowy 

dnie ze względu na dominujący 

w Polsce zachodni kierunek 

wiatrów, co spowoduje najwydajniejsze 

funkcjonowanie wentylacji. 

Przepisy prawa regulują 

także minimalne odległości dla 

otwartych i zamkniętych zbiorników 

na płynne odchody zwierzęce. 

Odległości te wynoszą od 

4 do 30 m w zależności od rodzaju 

obiektu z którym graniczą, 

co również należy uwzględnić 

w projekcie budowlanym. 

Technologie chowu 

Kolejnym aspektem 

jaki należy rozważyć przy projektowaniu 

obór jest sposób 

chowu. Wyróżnia się chów 

ściółkowy i bezściółkowy (tzw. 

chów rusztowy) oraz chów 

stanowiskowy i bezuwięziowy. 

Wybór technologii jest istotny 

ze względu na pracochłonność 

obsługi oraz długość życia 

zwierząt. Decyzja o przyjętej 

technologii powinna być 

uwarunkowana możliwościami 

pozyskania ściółki lub słomy 

oraz wywozem odchodów 

zwierzęcych, a także genetyką 

posiadanego stada oraz możliwością 

zwiększenia obsady. 

Wybór technologii wpływa 

także na rozwiązania funkcjonalne 

i wyposażenie obór 

w urządzenia mechaniczne. 

Chów bezuwięziowy 

Chów bezuwięziowy 

cechuje się znacznie większą 

koncentracją bydła i pozwala 

na swobodne przemieszczanie 

się zwierząt wewnątrz 

obory. W Polsce rozróżnia 

się obory boksowe, na głębokiej 

ściółce oraz ściółkowe 

z podłożem samospławialnym. 

W oborach boksowych 

każda krowa powinna 

posiadać co najmniej jeden 

boks o określonych wymiarach 

– zbyt małe boksy nie 

pozwalają na swobodę ruchu 

zwierząt, zbyt duże szybciej 

się zabrudzają – optymalna 

powierzchnia wynosi 8,5 m 2 . 

Wielkość boksów ściśle determinuje 

powierzchnię obiektu. 

Obory wolnostanowiskowe 

na głębokiej ściółce są 

ciepłym i wygodnym dla zwierząt 

sposobem chowu, który 

wiąże się z rzadszymi poślizgnięciami 

i urazami nóg bydła 

w porównaniu z chowem 

bezściółkowym, zapewnia 

również dłuższe przebywanie 

zwierząt w pozycji leżącej. 

Wadą tego typu chowu jest 

duża pracochłonność wynikająca 

z konieczności uzupełniania 

i wymiany ściółki. 

Dodatkowo wiąże się z dużymi 

nakładami pracy przy usuwaniu 

nawozu, czyszczeniu 

zwierząt oraz koniecznością 

obcinania racic. Ze względu na 

proces fermentacji ściółki wydzielane 

są znaczne ilości ciepła, 

dlatego izolacja posadzki 

nie jest aż tak istotną kwestią. 

Chów na rusztach jest najczęstszym 

sposobem chowu 

bezściółkowego. Znacząco 

ułatwia i przyspiesza obsługę, 

jednak jest mniej przyjazny 

dla zwierząt, co wiąże się z koniecznością 

częstszej wymiany 

stada. 

Chów uwięziowy 

W przeciwieństwie 

do chowu wolnostanowiskowego, 

chów uwięziowy 

nie pozwala na swobodne 

przemieszczanie się zwierząt 


Budynki inwentarskie 

cechują się dobrą ciepłochłonnością, 

gdy zmiana klimatu 

zewnętrznego nie powoduje 

przekroczenia optymalnego 

zakresu parametrów wewnątrz 

budynku, oraz gdy nie występują 

zbyt duże wahania wspomnianych 

właściwości. Na wielkość parametrów 

oddziaływuje również liczba 

i masa zwierząt przypadających na 

kubaturę pomieszczenia. Budynek 

inwentarski powinien zapewtemat 

numeru 

Rys. 3 Stanowiska chowu uwięziowego 

Rys. 4 Nowoczesna obora 

wewnątrz obory. Zwierzęta 

przywiązane są uwięziami na 

stanowiskach, które ze względu 

na dobrostan powinny pozwalać 

na pobieranie paszy 

oraz swobodne kładzenie się 

i wstawanie krów, przyjmowanie 

naturalnej pozycji wypoczynkowej 

leżąc i stojąc.Wielkość 

stanowisk jest znacznie 

mniejsza niż wielkość boksów 

w chowie bezuwięziowym. 

Stanowiska umieszczone są 

obok siebie wzdłuż korytarzy 

paszowych i występują 

zarówno w technologii ściółkowej 

jak i bezściółkowej. 

Tego typu chów pozwala na 

sprawniejszą obsługę stada 

i większą obsadę przy tej samej 

powierzchni budynku, 

wymaga jednak wykonania 

podziemnych zbiorników na 

odchody zwierzęce. Wiąże 

się to z dodatkowymi problemami 

wynikającymi z gęstości 

zanieczyszczeń i utrudnionym 

ich wypompowywaniem do 

przepompowni. W związku 

z tym często konieczne jest wyposażenie 

zbiorników w specjalne 

mieszadła łączące części 

gęste z ciekłymi, co dodatkowo 

zwiększa koszty ich wykonania. 

Posadzki inwentarskie 

Coraz częściej chów 

ściółkowy zastępowany jest 

posadzkami rusztowymi, co 

uwarunkowane jest głównie 

łatwością czyszczenia i utrzymania. 

Taka podłoga musi 

spełniać odpowiednie wymogi 

norm i hodowli zwierząt – 

przy ich projektowaniu należy 

uwzględnić ciężar zwierząt, 

możliwość poruszania się po 

nich sprzętu rolniczego oraz 

ich odpowiednią geometrię. 

Ruszty wykonywane 

są zwykle z betonu o wysokiej 

szczelności na bazie kruszywa 

o wygładzonych krawędziach 

odpornego na agresję chemiczną 

związaną z występowaniem 

gnojowicy, w skład 

której wchodzą takie związki 

jak amoniak, siarczany 

i chlorki. Ruszty muszą być 

wytrzymałe i odpowiednio 

chropowate, aby zapobiegać 

poślizgnięciom zwierząt 

i umożliwiać ścieranie racic. 

Ich poszczególne elementy 

powinny być umieszczone 

równolegle i w równych odstępach, 

ze szczelinami o szerokościach 

zgodnych z normami 

tak, aby były bezpieczne do 

stąpania dla zwierząt. 

Mikroklimat budynku 

Zdrowie zwierząt, ich 

produktywność i rentowność 

zależy nie tylko od wyboru technologii 

chowu i poprawności wykonania 

posadzek, ale także od 

warunków klimatycznych jakie 

panują wewnątrz obiektu. Optymalne 

warunki chowu mogą 

być osiągnięte jedynie, gdy 

obora będzie chroniła zwierzęta 

przed wpływem czynników 

zewnętrznych. Odpowiednio 

dobrana izolacja stanowi również 

ochronę całej konstrukcji. 


temat numeru 

niać odpowiednią temperaturę 

w okresie zimy oraz odpływ 

ciepła w lecie, dlatego tak 

ważny jest odpowiedni dobór 

izolacji i zastosowanie otworów 

wywiewnych w ścianach. 

Zbyt mała izolacyjność ścian 

prowadzi do obniżenia temperatury 

i w konsekwencji do 

zawilgocenia ścian, przez które 

ucieka ciepło produkowane 

przez zwierzęta. Wilgotność 

otoczenia sprzyja rozwojowi 

grzybów, pleśni i innych drobnoustrojów, 

które niekorzystnie 

wpływają na zdrowie stada. 

Obsada i masa zwierząt rzutuje 

na bilans cieplny budynku. 

Zwierzęta wydzielają ciepło, 

a zbyt mała ich liczba nie jest 

w stanie wytworzyć wystarczającej 

jego ilości do utrzymania 

odpowiedniej temperatury. 

Najkorzystniejszymi warunkami 

do chowu bydła są częste, 

ale niewielkie zmiany temperatury 

i wilgoci, działające pobudzająco 

i umożliwiające prawidłowe 

działanie organizmu 

pod względem fizjologicznym. 

Materiały izolacyjne 

Aby budynki inwentarskie 

zachowywały odpowiednią 

autonomię cieplną należy 

je odpowiednio ocieplić oraz 

zabezpieczyć przed wilgocią. By 

zapobiec kumulowaniu się ciepła 

w wewnętrznych częściach 

przegrody, izolacje powinny 

być umieszczane wewnątrz 

budynku, a zatem powinny być 

odporne na szereg czynników 

m.in.: zawilgocenie, działanie 

bakterii gnilnych i pleśni, niszczenie 

przez gryzonie i insekty, 

a także charakteryzować się 

niską paro- i wodochłonnością 

oraz niską gęstością właściwą, 

a także być niepalne, bezwonne 

i nietoksyczne, jednak ze 

względu na obecność zwierząt 

i możliwość zniszczenia przez 

nie izolacji, mimo niekorzystniejszym 

warunkom pracy ze 

względu na fizykę budowli 

izolacje umieszcza się po zewnętrznej 

stronie ściany. Jej 

odpowiednie i długotrwałe 

działanie jest możliwe jedynie 

przy poprawnym zabezpieczeniu 

przed działaniem wilgoci. 

Do izolacji budynków 

inwentarskich najczęściej stosuje 

się wełnę mineralną, styropian 

oraz piankę poliuretanową. 

Wszystkie te materiały 

pozwalają osiągnąć odpowiednią 

izolacyjność budynku, jednak 

nie są pozbawione wad. 

Wełna mineralna jest łatwo nasiąkliwa 

i osiada, natomiast styropian 

jest materiałem palnym, 

konieczne jest również jego zabezpieczenie 

przed gryzoniami. 

Nie mniej ważnym aspektem 

jest izolacja posadzki, która jest 

istotna pod względem zachowania 

właściwych warunków 

bytowych zwierząt. Ponieważ 

umieszcza się ją bezpośrednio 

na gruncie, należy zadbać 

o odpowiednie zabezpieczenie 

przed przenikaniem wilgoci 

oraz niskiej temperatury. 

W nowoczesnych oborach coraz 

częściej odchodzi się od 

stosowania izolacji przegród 

budowlanych, kładąc nacisk 

na lepszą i sprawniejszą wentylację. 

Przy stosowaniu najbardziej 

efektywnych do tego 

celu świetlików kalenicowych, 

zwykle wykonywanych z poliwęglanu, 

straty ciepła są na 

tyle duże, że izolowanie 

ścian mija się z celem. Krowy, 

w przeciwieństwie do trzody, 

nie potrzebują stałej temperatury 

chowu i mogą przebywać 

w niższych temperaturach, 

które zimą sięgają w nieizolowanych 

oborach nawet 10 o C. 

Podsumowanie 

Projektowanie budynków 

inwentarskich wymaga 

dokładnego przeanalizowania 

wielu aspektów, m.in. warunków 

chowu, wyboru technologii, 

doboru materiałów czy 

usytuowania obiektu na działce. 

Ważne jest wybranie takich 

rozwiązań, które pozwolą na 

wygodną, bezpieczną i ekonomiczną 

hodowlę, tak aby 

zadowoleni byli zarówno gospodarze 

jak i mieszkańcy projektowanych 

obór. • 


[1] Lorencowicz E., Włodarczyk A. 

„Budownictwo inwentarskie w Polsce - 

stan i tendencje zmian” 

[2] Praca zbiorowa, Instytut Budownictwa, 

Mechanizacji i Elektryfikacji 

Rolnictwa w Warszawie, „Rozwiązania 

obór pod kątem dobrostanu zwierząt 

i ochtrony środowiska w zakresie produkcji 

bydła mlecznego i mięsnego” 

[3] Tomczuk K., Budownictwo inwentarskie 

- lokalizacja i technologia” 

Nowoczesne hale nr 1/2014 

[4] dr hab. Wójcik A., „Ciepłe budynki 

inwentarskie. Cz. 1” Nowoczesne hale, 

nr 1/2014 

[5] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury 

z dnia 12 kwietnia 2002 r. 

w sprawie warunków technicznych 

jakim powinny odpowiadać budynki 

i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 

690 z 2002 r. z późn. zm.) 

[6] Rozporządzenie Ministwa Rolnictwa 

i Gospodarki Żywnościowej z dnia 

7 października 1997 r. w sprawie warunków 

technicznych jakim powinny 

odpowiadać budowle rolnicze i ich 

usytuowanie (Dz. U. nr 132, poz. 877 

z 1997 r.) 


technologie 

na czasie 

Hala Arena Poznań 

Praca rysunkowa 

Anna Mantur - nauczyciel rysunku, Poznań 


temat numeru 

BuDoWNICTWo 

podziemne 

BuDOWLE 

przyszłość budownictwa 

Szybko rozwijająca się infrastruktura 

sprawiła, że za-częto 

poszukiwać sposobów na 

nieograniczone rozrastanie się 

aglomeracji miejskich. Coraz to 

liczniejsze, nowocześniejsze, 

wyższe budynki nadziemne 

powodują bardzo ograniczone 

możliwości rozwoju na 

powierzchni terenu, jak również 

trudniejsze warunki życia 

mieszkańców. Dlatego też 

budownictwo podziemne jest 

nadzieją na rozwiązanie wielu 

problemów współczesnego 

świata. Ma ono wiele zastosowań, 

jednak przede wszystkim 

pozwala na zaoszczędzenie 

miejsca w mia-stach 

o dużej i średniej wiel-kości 

oraz bezpieczne uspraw-nienie 

ruchu transportowego 

oraz kolejowego w górskich 

terenach. 

Budowlą podziemną 

nazywamy przestrzeń zlokalizo-waną 

pod powierzchnią 

skorupy ziemskiej i otoczoną 

ustabi-lizowanym ośrodkiem, 

zwanym górotworem. Nie zalicza 

się do tej grupy fundamentów 

i podpiwniczeń budowli 

naziemnych, a także rurociągów 

i kolektorów instalacji sanitarnych, 

przemysłowych, czy 

też energetycznych. Budowle 

takie charakteryzują się dużymi 

wymiarami, a w szczególności 

wymiarami poprzecznymi, 

co powoduje zwiększoną 

sztywność elementu. [1] 

Ze względu na metodę 

wykonywania budownictwo 

podziemne możemy podzielić 

na: wykonywane metodami 

górniczymi; drążone z zastosowaniem 

tarczy; posadowione 

metodami odkrywkowymi; 

wykonywane metodami specjalnymi. 

Ze względu na funkcję 

możemy wyróżnić następujące 

typy: komunikacyjne 

i miejskie – są to metra, tunele, 

przejścia podziemne, garaże; 

budowle hydrotechniczne 

– związane z zaopatrzeniem 

w wodę; budowle górnicze 

– szyby wentylacyjne, transportowe, 

odwodniające; inne 

– centra handlowe, biblioteki, 

baseny, muzea, archiwa, 

warsztaty, hale sportowe. [2] 

Korzyści 

Największą zaletą budownictwa 

podziemnego jest 

oszczędność miejsca powyżej 

poziomu gruntu w miastach 

o dużej i średniej wielkości. 

Przestrzeń podziemna oferuje 

także bezpieczne usprawnienie 

ruchu transportowego 

oraz kolejowego. Mogą to 

być punkty przesiadkowe dla 

stacji metra, autobusowych, 

tramwajowych czy stacji kolejowych 

– występujące na kilku 

poziomach pozwalają na uzyskanie 

dużej stacji przesiadkowej. 

[4] Takie centrum rozbudowanej 

komunikacji pozwala 

ograniczyć czas oraz zwiększyć 

poczucie bezpieczeństwa podczas 

podróży bezkolizyjnym 

transportem podziemnym. 

Dobry przykład rozwiązania 

przestrzeni podziemnej 

pod względem ruchu 

transportowego istnieje 

w Helsinkach. W centrum 

miasta znajduje się podziemny 

system 3 obwodnic dla 

samochodów ciężarowych, 

które łatwo przemieszczają 

się pod powierzchnią gruntu, 

ograniczając ruch w zabytkowej 

części miasta. Pozwala to 

na łatwiejsze dotarcie samochodom 

osobowym oraz daje 

ludziom swobodę ruchu. 

Izolacyjne właściwości 

Już małe ilości gruntu 

potrafią efektywnie chronić 


BuDoWNICTWo 

Od lewej: Rys 1. Widok na kopuły podziemnego centrum handlowego w Mińsku, Rys. 2 Wnętrze najdłuższego na świecie 

tunelu drogowego, Norwegia 

budowlę podziemną przed 

nadmiernym hałasem, wibracjami 

oraz czynnikami klimatycznymi. 

Śnieg, wiatr, ulewy, 

a w innych regionach Ziemi 

huragany oraz burze śnieżne, 

nie wpływają znacznie na 

taką konstrukcję. Co więcej, 

budowla jest odporna na powodzie 

pod warunkiem zastosowania 

odpowiedniego 

zabezpieczenia przeciwwodne-go 

w postaci zewnętrznego 

oraz wewnętrznego odwodnienia, 

jak również izolacji 

uszczelniających. Budownictwo 

podziemne opiera się 

również działaniu trzęsienia 

ziemi, ponieważ cała konstrukcja 

poddaje się ruchom 

gruntu. [3] 

Warto także wspomnieć 

o temperaturze. Grunt 

od głębokości 15-20 m pod 

powierzchnią terenu posiada 

wzrastającą wraz z głębokością 

oraz nieulegającą wahaniom 

sezonowym temperaturę. Miara 

przyrostu głębokości, przy 

której temperatura zwiększa 

się o stopień Celsjusza nazywany 

jest stopniem geotermicznym. 

Jego średnią wartość przyjmuje 

się 33m/0C. [1] Pozwala to 

na oszczędność energii i jednocześnie 

sprzyja utrzymaniu 

elementów konstrukcyjnych 

w dobrym stanie. 

Koszty 

Istnieje przekonanie, 

że budowle podziemne są 

znacznie droższe w porównaniu 

z budowlami naziemnymi. 

Pogląd ten dotyczy 

głównie kosztów budowy 

tunelu w stosunku do drogi. 

Często przy tym porównaniu 

uwzględnia się jedynie koszty 

inwestycyjnie, nie zwracając 

uwagi na te związane z tytułem 

wykupu terenów oraz 

przeniesienia istniejących już 

obiektów infrastruktury. [3] 

Dodatkowo dochodzą koszty 

utrzymania i eksploatacji drogi, 

które są szczególnie wysokie 

podczas okresu zimowego. 

Dobrą cechą budowli 

podziemnych jest jej długowieczność, 

co w dużym stopniu 

kompensuje poniesione 

koszty podczas budowy. Bardzo 

ważne jest pełne rozpoznanie 

warunków posadowienia 

obiektu. Złe rozpoznanie 

geologiczne, hydrogeologiczne 

czy gazowe może powodować 

zawyżone finanse, 

wstrzymanie robót podziemnych, 

zmianę trasy lub zaniechanie 

budowy. [1] W celu 

obniżenia ostatecznych kosztów 

obserwuje się wykorzystanie 

budowli podziemnej 

jednocześnie do wielu celów. 

[4] 

Ciekawe rozwiązania 

Skandynawia jest w stanie 

pochwalić się wieloma rekordami 

w budownictwie podziemnym, 

ze względu na sprzyjające 

warunki gruntowe. Norwegowie 

na przykład posiadają największą 

na świecie halę widowiskową 

we wnętrzu góry, o wymiarach 

61 x 91 m oraz 25 m 

wysokości. 

W środku można 

zwiedzić wy-stawy dotyczące 

igrzysk norwe-skich oraz 

skorzystać z olimpij-skiego 

lodowiska, czy też pły-walni. 


BuDoWNICTWo 

Co więcej, w tym kraju został 

zbudowany również naj-dłuższy 

na świecie tunel samo- 

-chodowy, wydrążony w litej 

skale, o długości 24,51 km. 

Sta-nowi on ważny odcinek 

trasy łączącej miasta Oslo 

i Bergen. W stolicy Finlandii 

natomiast można odwiedzić 

Skalny Kościół zbudowany wewnątrz 

granitowych skał. Ściany 

tworzy naturalna skała. Na 

zewnątrz widoczna jest jedynie 

miedziana kopuła o średnicy 

24 m, wy-stająca ponad 

kamienne bloki. 

Kolejną ciekawą budowlą 

pod-ziemną jest muzeum 

Luwr w Paryżu. W 1983 

r prezydent Francji przedstawił 

projekt re-nowacji 

pałacu oraz stworzenia 

podziemnego kompleksu 

pod głównym dziedzińcem 

w celu usprawnienia ruchu 

turystycznego. Dziś jest on 

jednym z największych i najczęściej 

od-wiedzanych muzeów 

na świecie. Pod piramidą 

znajduje się główny hall 

wejściowy, z które-go prowadzą 

trzy podziemne ścieżki do 

poszczególnych miejsc w podziemiach. 

W stolicy Białorusi, 

w części podziemnej Placu 

Niepodległości znajduje się 

3-poziomowe centrum handlowe 

wraz z 4-poziomowym 

parkingiem z miejscami dla 

500 samochodów. Podobne 

rozwiązanie możemy napotkać 

w Kijowie, pod głównym 

placem miasta, co ciekawe 

o tej samej nazwie co w Mińsku, 

znajduje się również podziemne 

centrum handlowe. 

Podsumowanie 

Od kilku lat na świecie 

obserwuje się trend coraz 

powszechniejszego budowania 

pod terenem gruntu, 

a wraz z nim intensywny rozwój 

budownictwa podziemnego. Zapotrzebowanie 

cywilizacyjne na 

obiekty podziemne ma na celu 

pozostawienie powierzchni terenu 

ludziom, poprawę życia 

i bezpieczeństwa w dużych 

aglomeracjach miejskich ze 

względu na ruch transportowy. 

Dodatkowo pełni ochronę 

przed klęskami żywiołowymi, 

jak również eliminację hałasu 

i ochronę środowiska naturalnego. 

• 

Marta Frączak 

Źródła: 

[1] Gałczyński S. – Podstawy 

Budownictwa Podziemnego 

[2] http://pracownicy.uwm.edu.pl/ 

[3] https://www.itaaites.org/en/ 

[4] Dlaczego budować pod ziemią? 

http://www.nbi.com.pl/ 

Rys. 3 Wnętrze podziemnego basenu w Helsinkach 


ArChitektura 

NAJ 

WĘŻSZY 

dom kereta w warszawie 

Wiecie, że to właśnie w Polsce 

stoi najwęższy dom na 

świecie? Jego lokatorem jest 

znany izraelski pisarz. Zapraszam 

do lektury. 

Historia rozpoczyna 

się od warszawskiej Woli. 

Jakub Szczęsny, architekt 

z grupy Centrala, spacerując 

po stolicy zainspirował 

się szczeliną między budynkami 

na krańcach ulic Żelaznej 

i Chłodnej. Nie byle jaką 

zresztą szczeliną. To właśnie 

tu pół wieku temu łączyły się 

żydowskie getta: małe i duże. 

Dokładnie tam, gdzie teraz 

stoi bardzo nietypowy dom, 

biegła ulica nad którą później 

powstała słynna kładka. 

Nie każdy mógłby zamieszkać 

w takim miejscu. Potrzebny 

był ktoś, dla kogo ta historia 

ma znaczenie, aby w pełni 

docenić niezwykłą lokalizację, 

aby dom coś symbolizował, 

nie tylko poprzez swoją 

formę. Ktoś o odpowiednim 

poczuciu humoru. Najwęższy 

dom na świecie? Potrzeba tu 

trochę szaleństwa. I wtedy 

Szczęsny zadzwonił do Etgara 

Kereta. 

Keret to izraelski pisarz, 

autor krótkich opowieści, 

który z Warszawą związany 

jest dość mocno. Poznał 

miasto najpierw dzięki opowieściom 

swojej rodziny, 

która przed wojną mieszkała 

w stolicy, a później, już osobiście 

podczas promocji książki. 

W którymś z wywiadów (być 

może nieopatrznie) zadeklarował, 

że chętnie zamieszkałby 

kiedyś w Warszawie, a Jakub 

Szczęsny mu to umożliwił. I to 

w wielkim stylu, choć w małej 

skali. 

Na Woli, gdzie ulica 

Żelazna łączy się z Chłodną 

była kiedyś prawie metrowa 

przestrzeń, dziś jest tam 

wyjątkowy dom. Bo chociaż 

w najwęższym punkcie ma 

tylko 92 centymetry to spełnia 

wszystkie funkcje budynku 

mieszkalnego. 

W przekroju mieszkanie 

to trójkąt z dołączonym 

u dołu prostokątem. Prostokąt 

funkcjonuje jako korytarz 

prowadzący do właściwej 

części mieszkalnej, do której 

wchodzi się przez klapę 

w podłodze. Aby w drewnianej 

podłodze nie było otworu 

w kształcie drzwi, klapa 

musi być zamknięta – tylko 

tak można przejść. Całość ma 

układ przejściowy, bo szerokość 

nie pozwala na jakikolwiek 

inny. Ale jedna i pół kondygnacji 

wystarczają na łóżko, 

maleńką kuchnię, miniaturową 

łazienkę i część jadalną. 

Znalazło się miejsce także na 

najważniejsze - pisanie. Biel 

we wnętrzu optycznie wszystko 

powiększa. Dlatego obiekt, 

wbrew pozorom, nie jest tak 

przytłaczający jak mogłoby 

się wydawać. Brak ostrych kątów 

i wyraźnych linii zamazuje 

kontury, czuje się jedność. 

Ściany zewnętrzne 

wykonano z 5-komorowego 

poliwęglanu, działowe są 

trochę cieńsze. W ciągu dnia 

przepuszczają one światło słoneczne, 

a nocą tworzą teatr 

cieni. Mały rozmiar, ale efektów 

specjalnych dość sporo. 

Materiał konstrukcji budynku 

musiał być wytrzymały, a przy 

tym zajmować jak najmniej 

miejsca, stąd zdecydowano 

się na stal. 


ArChitektura 

Sama lokalizacja jest 

ciekawa nie tylko za względu na 

historię. Z jednej strony powojenny 

budynek z prefabrykatów, 

z drugiej przedwojenna, kiedyś 

należąca do Żydów kamienica. 

Według architekta świetnie 

przedstawia klimat miasta. 

Budynki z różnych epok i bajek 

obok siebie, przypadkowi sąsiedzi. 

Takich przykładów w stolicy 

nie trzeba długo szukać. Warszawa 

to miasto nieposklejanych 

elementów, którym potrzeba 

jakiegoś sensownego połączenia. 

Takim spoiwem – w całkiem 

nowym stylu – jest właśnie dom 

Kereta. 

Keret to izraelski pisarz, 

autor krótkich opowieści, 

który z Warszawą związany 

jest dość mocno. Poznał miasto 

najpierw dzięki opowieściom 

swojej rodziny, która 

przed wojną mieszkała w stolicy, 

a później, już osobiście 

podczas promocji książki. 

W którymś z wywiadów (być 

może nieopatrznie) zadeklarował, 

że chętnie zamieszkałby 

kiedyś w Warszawie, a Jakub 

Szczęsny mu to umożliwił. I to 

w wielkim stylu, choć w małej 

skali. 

Na Woli, gdzie ulica Żelazna 

łączy się z Chłodną była 

kiedyś prawie metrowa przestrzeń, 

dziś jest tam wyjątkowy 

dom. Bo chociaż w najwęższym 

punkcie ma tylko 92 centymetry 

to spełnia wszystkie funkcje budynku 

mieszkalnego. 

W przekroju mieszkanie 

to trójkąt z dołączonym 

u dołu prostokątem. Prostokąt 

funkcjonuje jako korytarz prowadzący 

do właściwej części 

mieszkalnej, do której wchodzi 

się przez klapę w podłodze. 

Aby w drewnianej podłodze 

nie było otworu w kształcie 

drzwi, klapa musi być zamknięta 

– tylko tak można przejść. 

Całość ma układ przejściowy, 

bo szerokość nie pozwala na jakikolwiek 

inny. Ale jedna i pół 

kondygnacji wystarczają na 

łóżko, maleńką kuchnię, miniaturową 

łazienkę i część jadalną. 

Znalazło się miejsce także 

na najważniejsze - pisanie. Biel 

we wnętrzu optycznie wszystko 

powiększa. Dlatego obiekt, 

wbrew pozorom, nie jest tak 

przytłaczający jak mogłoby się 

wydawać. Brak ostrych kątów 

i wyraźnych linii zamazuje kontury, 

czuje się jedność. 

Ściany zewnętrzne 

wykonano z 5-komorowego 

poliwęglanu, działowe są 

trochę cieńsze. W ciągu dnia 

przepuszczają one światło słoneczne, 

a nocą tworzą teatr 

cieni. Mały rozmiar, ale efektów 

specjalnych dość sporo. 

Materiał konstrukcji budynku 

musiał być wytrzymały, a przy 

tym zajmować jak najmniej 

miejsca, stąd zdecydowano 

się na stal. 

Sama lokalizacja jest 

ciekawa nie tylko za względu 

na historię. Z jednej strony powojenny 

budynek z prefabrykatów, 

z drugiej przedwojenna, 

kiedyś należąca do Żydów 

kamienica. Według architekta 

świetnie przedstawia klimat 

miasta. Budynki z różnych epok 

i bajek obok siebie, przypadkowi 

sąsiedzi. Takich przykładów 

w stolicy nie trzeba długo szukać. 

Warszawa to miasto nieposklejanych 

elementów, którym 

potrzeba jakiegoś sensownego 

połączenia. Takim spoiwem – 

w całkiem nowym stylu – jest 

właśnie dom Kereta. • 

Anna Szczepaniak 

Rys. 1 Dom Kereta 



ustawa 

odnawialne źródła energii 

Z dniem 4 maja bieżącego 

roku weszła w życie nowa 

ustawa dotycząca odnawialnych 

źródeł energii. Celem 

ustawy jest dostosowanie 

polskich przepisów do standardów 

obowiązujących w 

wiodących krajach Unii Europejskiej. 

Ustawa przewiduje 

wiele pozytywnych zmian, 

jednak są i takie, które budzą 

pewne wątpliwości. 

Mikroinstalacja i mała instalacja 

W nowej wersji ustawy 

o OZE znajdujemy zmiany dotyczące 

sprzedaży energii z mikroinstalacji 

OZE o mocy do 40 

kW. Poznajemy również nową 

definicję mikro instalacji oraz 

małej instalacji. 

Mikroinstalacja to instalacja 

odnawialnego źródła 

energii o zainstalowanej łącznej 

mocy elektrycznej do 40 

kW lub zainstalowanej łącznej 

mocy cieplnej, lub chłodniczej 

do 70 kW, z wyłączeniem instalacji 

służącej do wytwarzania 

biogazu rolniczego, lub wytwarzania 

energii elektrycznej, ciepła 

albo chłodu z biogazu rolniczego. 

Natomiast w małej instalacji 

łączna moc elektryczna 

plasuje się pomiędzy 40 

kW a 200 kW, lub zainstalowana 

łączna moc cieplna, lub 

chłodnicza powyżej 70 kW do 

300 kW, w której biogaz rolniczy 

również nie może być 

produktem ani substytutem 

w wytwarzaniu energii. 

Zgodnie z art. 4 projektu 

ustawy OZE każdy wytwórca 

energii elektrycznej 

z odnawialnych źródeł energii 

będący osobą fizyczną, który 

wytwarza energię w celu 

własnego wykorzystania, ma 

możliwość sprzedaży niewykorzystanej 

nadwyżki wyprodukowanej 

przez siebie 

energii. Jednak zakład energetyczny 

nie może wypłacić pełnej 

wartości zakupionej energii 

– ma obowiązek zapłacić 

80% średniej ceny energii na 

rynku konkurencyjnym z ubiegłego 

roku. 

Nowelizacja ustawy 

przewidziała możliwość sprzedaży 

nadwyżki wyprodukowanej 

energii również przez 

przedsiębiorstwa. Różnicą 

jest to, że cena energii nie 

wynosi 80% średniej ceny 

energii na rynku konkurencyjnym 

w ubiegłym roku, 

a 100%. 

Ponadto mikro, jak 

i mała instalacja (a także biogazownie 

rolnicze) są zwolnione 

z konieczności uzyskania 

koncesji na prowadzoną 

działalność. Wytwarzanie 

energii w mikro instalacjach 

nie ma już charakteru działalności 

gospodarczej – zatem 

aby wytwarzać energię 

w źródłach o mocy do 40 

kW nie będzie konieczne 

zakładanie działalności gospodarczej 

ani prowadzenie 

księgowości. Jedynym zobowiązaniem 

właściciela instalacji 

jest zgłoszenie operatorowi 

dystrybucji sieciowej, 

że instalacja została podłączona 

do sieci przez uprawnionego 

dystrybutora. 

Słabnące wsparcie dla energetyki 

obywatelskiej 

Powyższe zmiany dotyczące 

mikro i małej instalacji 

w pewien sposób zachęcają 

do przejścia na ekologiczny 

sposób pozyskiwania energii, 

jednak istnieje druga strona 

medalu. Ingerencja prawna 

wyraźnie osłabia ekonomikę 

systemu wsparcia dla właścicieli 

instalacji o mocy do 10 

kW i skutecznie zniechęca do 

inwestycji. 

Według najnowszych 

analiz ekonomicznych Instytutu 

Energetyki Odnawialnej 



Rys. 1 Schemat działania mikroinstalacji 

wykonanych w związku z nowelizacją 

ustawy o odnawialnych 

źródłach energii przedstawionej 

przesz Ministerstwo 

Gospodarki wynika, że przyjęte 

zmiany doprowadzą do 

zatrzymania energetyki prosumenckiej 

w Polsce. 

Nowelizacja miała na 

celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych, 

stało się jednak 

inaczej. W uzasadnieniu 

i ocenie skutków brakuje wielu 

istotnych informacji argumentujących 

celowość wprowadzonych 

zmian: 

- obliczeń wysokości stawek 

taryf gwarantowanych i danych 

dla poszczególnych technologii 

i przedziałów mocy, 

- informacji dotyczących źródeł 

danych, 

- informacji dotyczących podatków 

związanych z produkcją 

energii elektrycznej wytworzonej 

w mikro instalacji 

i sprzedarzą jej nadwyżek, 

- wyceny źródła kosztów instalacji 

oraz prognozy wysokości 

”opłaty OZE” w czasie funkcjonowania 

systemu wsparcia 

(do 2035 roku). 

Ponadto wprowadzono 

skomplikowany wzór, na 

podstawie którego wytwórcy 

energii będą mieli możliwość 

dokonać obliczeń przewidywanych 

kosztów wytworzenia 

energii oraz starać się 

o otrzymanie ceny zakupu 

energii wyższej niż minimalna. 

Obciążenie właściciela 

obowiązkiem obliczenia 

stawki taryfy gwarantowanej 

oraz wprowadzenie sankcji 

w postaci niemożliwości skorzystania 

z taryfy ulgowej 

w przypadku pomyłki w obliczeniach 

w dużym stopniu 

pogarsza dostęp do systemu 

wsparcia, co ostatecznie 

może doprowadzić do całkowitej 

rezygnacji z inwestycji. 

Przepisy powinny być 

przejrzyste, logiczne i jak najbardziej 

uproszczone. Niestety 

nie kierowano się tymi 

zasadami przy ich tworzeniu. 

Obywatel został postawiony 

w trudnej sytuacji. Zrzucanie 

na obywateli odpowiedzialności 

za wyliczenia taryf w taki 

sposób, aby były zgodne z wytycznymi 

dotyczącymi maksymalnej 

wysokości udzielanej 

pomocy publicznej nie powinno 

mieć miejsca. 

Celem nadrzędnym 

Ministerstwa Gospodarki 

było usunięcie wątpliwości 

'technicznych' i prawnych 

w zakresie pomocy publicznej 

oraz dopracowanie przepisów 

o pomocy publicznej 

i wprowadzenie takich zmian 

aby możliwość skorzystania 

przez obywateli z rozwiązań 

ustawowych była zrozumiała, 

a tym samy w pewnym stopniu 

zachęcająca. Niestety wynik 

działań Ministerstwa Gospodarki 

poniekąd minął się 

z celem. 

Pozytywne rozwiązania 

Mimo szeregu niekorzystnych 

decyzji w nowej 

ustawie o odnawialnych 

źródłach energii pozytywnie 

należy ocenić dopracowanie 

przepisów z ostatecznym i jednoznacznym 

potwierdzeniem 

intencji ustawodawcy. Dowiadujemy 

się, że: 

- stawki taryf gwarantowanych 

są przyznawane na całość 

zaoferowanej energii (bez 

rozstrzygania co to są niezdefiniowane 

w prawie energetycznym 

i podatkowym „nadwyżki”), 

- są przyznawane na 15 lat dla 

wszystkich inwestorów, którzy 

uzyskali prawo do taryfy 

zanim przekroczona zostanie 

ogólna moc 800 MW w mikro 

źródłach sprzedających 

energię, wykluczenie nieprzejrzystego 

łączenia innych form 

wsparcia dla wytwórcy energii 



z mikroinstalacji o mocach do 

10 kW korzystającego z taryf 

FiT (byłoby to dobre, uproszczone 

rozwiązanie pod warunkiem, 

że taryfy FiT byłby 

prawidłowo określone, bez 

przerzucania odpowiedzialności 

pomiędzy „donatorów” 

i „regulatorów”). 

Jednak i tutaj znalazł 

się haczyk na przyszłego, 

potencjalnego właściciela 

mikroinstalacji. Nowelizacja 

proponuje obniżenie wysokości 

pierwotnych taryf bazowych 

dla wybranych technologii. 

Tym samym – przy 

określonej wysokości taryf 

– nowymi przepisami zwiększa 

koszty dla wszystkich 

technologii (notabene nieokreślonych 

w sposób konkretny), 

bez zwiększania wysokości 

pierwotnych taryf. 

Podsumowanie 

Lektura stron Dziennika 

Ustaw dotyczących nowelizacji 

prawa regulującego 

zasady produkcji 

energii elektrycznej z odnawialnych 

źródeł energii po 

niekąd daje dobre światło 

na upowszechnianie po 

zyskiwania energii ze źródeł 

niekonwencjonalnych. 

Poniekąd, ponieważ 

na przyszłego właściciela 

„przydomowej 

fabryki energii” czeka szereg 

utrudnień i zawiłości prawnych, 

które skutecznie mogą 

go zniechęcić do podjęcia 

decyzji o inwestycji. Niekonwencjonalne 

źródła energii 

są naszą przyszłością. Niefortunnie 

napotykamy na 

swojej drodze utrudnienia 

w osiągnięciu wyznaczonego 

celu – jak największego 

wykorzystania tego co nam 

daje natura. Nie należy się 

jednak zniechęcać, warto 

trochę powalczyć z pułapkami 

prawnymi i być dumnym 

z bycia eko. • 

Agnieszka Kaczor 

Źródła: 

[1] http://dziennikustaw.gov.pl/DU 

[2] http://odnawialnezrodlaenergii.pl/ 

[3] http://ekosun.pl/ 

[4] http://www.reo.pl/ 

[5] http://gramwzielone.pl/ 

[6] http://portalkomunalny.pl/ 

[7] http://www.ieo.pl/ 

[8] http://www.ekocde.pl/ 

Rys. 2 Mikroinstalacja na dachu 


architektura 

zaprzeczając 

grawitacji 

Skoki narciarskie cieszą się 

w Polsce sporym zainteresowaniem 

już od ponad piętnastu 

lat. Zorientowani kibice 

wiedzą, że ostatni cykl Pucharu 

Świata był w pewien sposób 

przełomowy dla tej dyscypliny, 

nie tylko ze względu 

na aż dwóch zawodników na 

pierwszym miejscu w klasyfikacji 

generalnej. Na mamuciej 

skoczni w Vikersund po raz 

pierwszy w historii słoweński 

zawodnik Peter Prevc osiągnął 

magiczną granicę 250 

metrów, bijąc dotychczasowy 

rekord świata, jednak już 

dzień później Norweg Anders 

Fannemel poprawił go, lecąc 

na odległość 251,5 metrów. 

Kolejna granica ludzkich możliwości 

została pokonana. 

Niejedna skocznia narciarska 

zdaje się naginać prawa 

grawitacji. Wystarczy spojrzeć 

na wieże, nie pnące się pionowo 

w górę, a wystrzelające pod 

kątem bez żadnego dodatkowego 

punktu podparcia, aby zadać 

sobie pytanie: jakim cudem to 

właściwie stoi? Jak to zostało 

skonstruowane? 

Każdy obiekt charakteryzuje 

się swoim własnym 

rozwiązaniem zależnym od warunków 

naturalnych i indywidualnego 

podejścia konstruktora. 

W artykule zostaną omówione 

trzy najbardziej spektakularne 

(wg subiektywnej oceny 

autora) przykłady skoczni narciarskich 

o wieżach w konstrukcji 

wspornikowej. 

Heini-Klopfer-Schanze 

Lokalizacja: Oberstdorf, Niemcy 

Projekt budowlany: 

Heini Klopfer 

Rok budowy: 1950 

Przebudowy: 1973, 1997 

Wielkość skoczni: HS 213 

Punkt konstrukcyjny: K 185 

Oficjalny rekord skoczni: 

225,5 m Harri Olli (Finlandia), 

14.02.2009 

Skocznia HS 213 

w Oberstdorfie, Heini-Klopfer- 

-Schanze, jest jedną z pięciu 

tak zwanych mamucich skoczni 

(punkt HS położony dalej niż 

185 m, punkt K 145-200 m) 

na świecie, będących obecnie 

w użytkowaniu. Ostatnią modernizację 

przechodziła w 1997 

roku. Nie jest to największa 

skocznia, ale została uznana za 

najpiękniejszą i najbezpieczniejszą 

do lotów, bowiem jej 

zeskok ma naturalny profil, 

wybudowany bezpośrednio na 

górskim zboczu i dobrze osłonięty 

od wiatru przez otaczający 

las. Jednak uwagę przede 

wszystkim przykuwa żelbetowa 

wieża obiektu. Wysoka na 72 m, 

o wysięgu 57 m, zakotwiona za 

pomocą czterdziestu stalowych 

lin utwierdzonych w skalnym 

podłożu na głębokości 14 m, 

góruje nad okolicą przyciągając 

oko. Na fundamenty wieży 

skoczni zużyto około 500 m3 

betonu ciężkiego. Sama wieża 

wykonana została z betonu 

lekkiego, natomiast jej dwa tarasy 

z elementów prefabrykowanych. 

Stabilność konstrukcji 

zapewnia dodatkowe 80 zakotwionych 

lin. 

Formę wieży skoczni 

Heini-Klopfer-Schanze cechuje 

niezwykła smukłość i dynamizm, 

a układ tarasów na 

jej szczycie oraz okrągłe okna 

tworzą intrygujący kontrast 

budowli z otoczeniem: jest to 

obiekt w duchu architektury 

marynistycznej, czyli inspirowanej 

estetyką okrętów, a położony 

w samym sercu gór. 

Poza terminami zawodów 

w lotach narciarskich 

skocznia otwarta jest dla turystów, 

którzy mogą wjechać na 


ARCHITEKTuRA 

Rys. 1 Schemat wieży skoczni Heini-Klopfer-Schanze, ilustracja własna na podstawie sepp-weiler.com 

wieżę startową windą poprowadzoną 

ukośnie pod rozbiegiem. 

Ciekawostką jest, że 

skocznia otrzymała swoją nazwę 

od jednego z trzech inicjatorów 

jej budowy, Heinricha „Heiniego” 

Klopfera, który był zarówno 

skoczkiem narciarskim, jak i architektem. 

Po zakończeniu sportowej 

kariery zaprojektował on 

około 250 skoczni na całym świecie, 

a w latach 1955-1968 był 

oficjalnym ekspertem od skoczni 

narciarskich w Międzynarodowej 

Federacji Narciarskiej FIS. 

Große Olympiaschanze 

Lokalizacja: Garmisch-Partenkirchen, 

Niemcy 

Projekt: Terrain:Loenhart&Mayr, 

Mayr|Ludescher|Partner 

(ostatnia przebudowa) 


Przebudowy: 1950, 1978, 

1996, 2007 




143,5 m Simon Ammann 

(Szwajcaria), 01.01.2010 

Kolejną ciekawą realizacją 

jest ostatnia przebudowa 

skoczni olimpijskiej Große 

Olympiaschanze w Garmisch- 

-Partenkirchen. Za jej projekt 

odpowiada biuro architektoniczne 

Terrain: Loenhart&Mayr, we 

współpracy z biurem konstrukcyjnym 

Mayr|Ludescher|Partner. 

Ukończona w przeciągu 

roku, od 1 stycznia 2008 nieprzerwanie 

gości noworoczny 

konkurs skoków narciarskich, 

rozgrywany w ramach Turnieju 

Czterech Skoczni. 

„Olimpijski wspornik”, 

jak nazwali skocznię zawodnicy, 

swoją formą nawiązywać 

ma do górzystego ukształtowania 

terenu wokół obiektu, 

łącząc je z rzeźbiarską ekspresją 

– chociaż istnieją także 

teorie, że za inspirację posłużył 

damski but na wysokim 

obcasie. W swoim projekcie 

architekci chcieli przedstawić 

dynamizm dyscypliny oraz 

szaleńcze zmaganie z grawitacją. 

Struktura nowej 

skoczni Große Olympiaschanze 

została zaprojektowana 

jako przestrzenna stalowa kratownica 

wykonana z zakrzywionych 

prętów o przekroju 

dwuteowym. Montaż obiektu 

rozpoczął się od złożenia całej 

konstrukcji „na płasko” i połączeniu 

z dwoma podporami nieprzesuwnymi 

o stosunkowo płytkim 

fundamentowaniu. Dopiero 

później odchylono ją do docelowego 

kąta 35 stopni i połączono 

z bulą skoczni. W celu zapewnienia 

odpowiedniej stabilności 

niezbędne było dodatkowe zakotwienie 

w ziemi za pomocą lin 

stalowych. 


architektura 

Konstrukcja skoczni 

pokryta została półprzezroczystymi 

panelami z poliwęglanu. 

Za dnia ich wygląd zmienia się 

wraz z warunkami oświetleniowymi 

– o różnych porach dnia 

i przy różnej pogodzie skocznia 

prezentuje się nieco inaczej, 

w nocy zaś panele umożliwiają 

wykorzystanie zainstalowanego 

pod spodem systemu 

iluminacji. 

Holmenkollbakken 

Lokalizacja: Oslo, Norwegia 

Projekt: JDS Architects, Norconsult, 

Grindaker, Metallplan 

(ostatnia przebudowa) 


Przebudowy: 1914, 1928, 1952, 

1963, 1981, 1993, 1999, 2011 




141,0 m Andreas Kofler 

(Austria), 05.03.2011 

Najnowszą wartą uwagi 

realizacją jest nowa skocznia 

Holmenkollbakken, zaprojektowana 

przez znane biuro 

JDS Architects we współpracy 

z konstruktorami z Norconsult 

na Mistrzostwa Świata w Oslo 

w 2011 roku. Skocznie wyróżnia 

przede wszystkim sposób, w jaki 

architektom udało się połączyć 

wszystkie dodatkowe obiekty, 

takie jak stanowisko trenerskie 

czy wieża sędziowska, w jedną 

zintegrowaną z zeskokiem, płynną 

i dynamiczną formę. Sama 

wieża skoczni ma 58 m wysokości 

i 69 m długości. 

Także w tym wypadku 

konstrukcję rozwiązano jako 

stalową kratownicę przestrzenną, 

jednak o znacznie bardziej 

skomplikowanym układzie, rozdzielającą 

się na dwa „ramiona”, 

z dodatkową strukturą pod 

progiem skoczni. Każdy węzeł 

tej kratownicy jest unikalny. Tak 

złożona struktura wymagała nie 

tylko wykonania jej dokładnego 

komputerowego modelu w trójwymiarze, 

ale także przeprowadzenia 

symulacji łączenia poszczególnych 

elementów w celu 

bieżącej kontroli rzeczywistego 

procesu. 

Dzięki zaprojektowaniu 

takiej konstrukcji, na którą zużyto 

w sumie ponad 1200 ton stali, 

nie tylko wszystkie niezbędne elementy 

funkcjonalne zostały połączone 

w zwartą całość, ale także 

zapewniono osłonięcie zeskoku 

przed działaniem wiatru. 

W wypadku Holmenkollbakken za 

nietuzinkowy wygląd skoczni odpowiada 

obciągnięcie konstrukcji 

gęstą siatką ze stali nierdzewnej. 

Brak igelitu uniemożliwia 

skoki na Holmenkollen 

przy braku śniegu, jednak nowa 

skocznia i tak stała się jedną 

z głównych atrakcji turystycznych 

Oslo za sprawą mieszczącego 

się pod nią Muzeum 

Narciarstwa oraz wspaniałej 

panoramy miasta widocznej 

z jej wieży. W zeszłym roku turystom 

zaoferowano zjazd linowy 

wzdłuż rozbiegu skoczni, 

a w marcu tego roku pomieszczenia 

na szczycie wieży, gdzie 

w trakcie zawodów skoczkowie 

czekają na swój występ, zamieniono 

wraz z tarasem widokowym 

na apartament, w którym 

nocleg można było wygrać za 

pośrednictwem portalu airbnb. 

Jak na tym tle wypadają 

polskie skocznie narciarskie? 

W Polsce jak dotąd nie powstał 

żaden obiekt, w którym wykorzystano 

by śmiałą konstrukcję 

Rys. 2 Schemat skoczni Große Olympiaschanze Rys. 3 Schemat budowy skoczni Große Olympiaschanze 


architektura 

wspornikową. Wielka Krokiew 

to skocznia o naturalnym profilu, 

z kolei wieża Wisły Malinki 

hołduje zupełnie innej, neomodernistycznej 

estetyce, o stosunkowo 

prostym rozwiązaniu 

konstrukcyjnym. Więcej dużych 

skoczni w Polsce nie ma i nic nie 

zapowiada aby w najbliższym 

czasie miało się to zmienić. Pomarzyć 

zawsze jednak można. 

Jeżeli w Finlandii jeszcze kilka 

lat temu całkiem poważnie planowano 

budowę zadaszonej 

skoczni mamuciej, to dlaczego 

nie życzyć nam obiektu, na widok 

którego ludzie będą pytać: 

„Ale jakim cudem to w ogóle 

stoi?”. • 

[5] http://jdsa.eu/hop/ 

[6] http://www.tekla.com/company/ 

news/world-famous-holmenkollen-skijump-modeled-tekla-bim-software 

Joanna Baszyńska 

Źródła: 

[1] http://www.sepp-weiler.com/techdaten.htm 

[2] http://de.wikipedia.org/wiki/Heini_Klopfer 

[3] http://terrain.de/oss-ski-jump-garmisch-partenkirchen/ 

[4] http://www.mayr-ludescher.com/ 

olympic-ski-jump-garmisch-partenkirchen.html 

Od góry: rys. 4 Skocznia Große Olympiaschanze; rys. 5 Schemat skoczni Holmenkollbakken 


BuDoWNICTWo 

architektura, prefabrykacja, 

moduł 

na pomoc studentom 

Budownictwo to gałąź przemysłu, 

która najbardziej sceptycznie 

podchodzi do zmian 

z uwagi na obszerność i cenę 

inwestycji, jak i głęboko zakorzenione 

przekonanie o tym, 

czym budynek jest, a czym 

być nie powinien. 

Kontekst społeczny 

Postrzegana konieczność 

ukończenia studiów w celu 

zdobycia dobrze płatnej pracy 

wymusza masowe migracje 

młodych ludzi do dużych miast. 

Tam natomiast koszt wynajmu 

jest ogromny, a coraz częściej 

zdarza się, że aglomeracje nie są 

w stanie przyjąć napływających 

studentów (Delft lub Kopenhaga). 

Dla wysokiej klasy uniwersytetów 

to poważny problem, 

bowiem najlepsi studenci wybierając 

uczelnie, uwzględniają 

dodatkowe usługi przez nie oferowane, 

w tym zakwaterowanie 

[1]. W tym kontekście władze 

uniwersyteckie rozważają jak 

szybko i tanio rozwiązać problem. 

Tu z pomocą przychodzi 

budownictwo modularne. 

Specyfika 

Modularna architektura 

odnosi się do systemu złożonego 

z mniejszych komponentów 

łączonych ze sobą. Moduły tyczą 

się jednostek (unit) gotowych 

do złożenia, ale również 

samych połączeń elementów 

konstrukcyjnych jak i komponentów 

ścian, dachów lub 

fundamentów. Unit umożliwia 

nieskończoną liczbę kombinacji 

użytkowych i jest dostarczany 

wraz z pakietem mediów 

do podłączenia. Klient, tak jak 

w przypadku elektroniki czy 

samochodów, otrzymuje gotowy 

produkt, co znacząco ogranicza 

jego cenę. Wspomniane 

systemy często dostarczane są 

w systemie „zaprojektuj-wybuduj”, 

co stanowi ułatwienie dla 

klienta, ograniczając nieporozumienia 

między architektem 

a wykonawcą. Domy modularne 

mogą być wykonane z każdego 

konstrukcyjnego materiału, 

a budowane w kontrolowanym 

środowisku fabrycznym łatwiej 

osiągają wymagania budynków 

niskoenergetycznych i pasywnych 

poprzez eliminację błędów 

wykonawczych i mostków 

termicznych. Choć idea obiektów 

modułowych rozwija się 

głównie w krajach o wysokich 

kosztach pracy robotników, 

wydaje się ona być idealnym 

rozwiązaniem problemu rosnącego 

zapotrzebowania na 

tanie mieszkania w kampusach 

uniwersyteckich. Budynki modułowe 

z racji znacznej uniwersalności 

projektu dają duże 

możliwości zastosowań po zakończeniu 

swojej uprzedniej 

funkcji. Realizuje to dzisiejszy 

trend tworzenia budynków elastycznych, 

przystosowanych do 

dynamicznie rozwijających się 

miast ze zmiennymi potrzebami. 

Modułowe budynki mogą 

być przeniesione w inne miejsce, 

tam gdzie są w danej chwili 

potrzebne. 

Szansa dla przemysłu 

Tradycyjny sposób wykonania 

budynków to przede 

wszystkim długi czas realizacji. 

Pieniądze z budżetu inwestycji 

wydawane są w dużym stopniu 

na robociznę i materiały 

kupione z niepotrzebnym zapasem. 

W przypadku projektu 

w technologii modułowej 

ilość roboczogodzin jest ograniczona, 

a choć faza projektowa 

jest dłuższa, to połączona 

z konsultacjami ze specjalistami 

znacząco ogranicza czas 

przeznaczony na fazę wykonawczą. 

Zastosowanie najświeższych 

sposobów zarządzania, 

zawartych w idei LEAN 

oraz zarządzanie jakością na 


BuDoWNICTWo 

Rys. 1 Studenckie domy DUWO biura Mecanoo w Delft 

każdym etapie produkcyjnym 

dają szansę na zmaksymalizowanie 

zysków poprzez zminimalizowanie 

strat i zużycia 

materiałów. Jeden projekt to 

możliwość standaryzacji, szybkiego 

uczenia się i zwiększenia 

efektywności. Projektant 

i wykonawca nabiera biegłości 

w konstruowaniu z każdym kolejnym 

projektem. 

Modułowa dla studentów 

Rosnąca liczba studentów 

w Delft doprowadziła 

do propozycji interesującego 

rozwiązania. Biuro architektoniczne 

Mecanoo zostało 

poproszone przez Fundację 

DUWO o przygotowanie projektu 

szybkiego i efektywnego, 

który pozwoliłby rozwiązać 

problem braku mieszkań 

dla studentów zagranicznych. 

Projekt założył wysoką prefabrykację 

obiektów, mimo to 

proces projektowania nie był 

długi, gdyż od powstania koncepcji 

obiektu do oddania go 

do użytku minął niecały rok. 

Wyprodukowane wcześniej 

w warunkach fabrycznych moduły 

zostały wsunięte w wybudowany 

stalowy szkielet. Uniwersytet 

Techniczny w Delft 

może poszczycić się trzema 

nowymi budynkami mieszczącymi 

łącznie 186 modułów 

mieszkalnych [2]. 

Dla budowy dormitoriów 

dla studentów architektury 

Politechniki Katalońskiej 

zdefiniowano konkretne 

wymagania: zapewnienie 

komfortu mieszkalnego studentom, 

osiągnięcie certyfikatu 

energetycznego Minergie 

(poniżej 38 KWh/m 2 ) oraz użycie 

systemu modułowego. Zrealizowany 

przez HARQUITECTES 

i DATAAE projekt jest efektywny 

energetycznie również za 

sprawą użytych materiałów 

z recyklingu. Spośród 62 zaproponowanych 

jednostek 

57 przeznaczono na potrzeby 

mieszkalne, pozostała piątka 

przeznaczona jest na użytek 

wspólnoty i funkcje komunikacyjne. 

Ograniczenie zużycia 

materiału do minimum 

poprzez pozostawienie widocznych 

elementów konstrukcyjnych 

oddaje szczerość 

i prostotę rozwiązania. Projekt 

odznacza się ograniczeniem 

wpływu na środowisko 

poprzez redukcję odpadów 

i emisji dwutlenku węgla. 

Spełnienie takich wymagań 

w projekcie jest bez wątpienia 

pouczające dla przyszłych architektów 

[3]. 

Ciekawą ideę przedstawia 

też projekt domu 

Rys. 2 Dom studencki Zuiderzeeweg biura Fact Architects w Amsterdamie 


inżynieria BuDoWNICTWo środowiska 

studenckiego Zuiderzeeweg 

w Amsterdamie projektu Fact 

Architects, który zakłada tymczasową 

lokalizację obiektu. 

W późniejszym terminie cały 

budynek zostanie przeniesiony 

w swoje ostateczne miejsce. 

Projekt przygotowany 

jest zatem tak, aby pasował 

do różnych warunków środowiskowych. 

Wyrazem zastosowanych 

rozwiązań ma być 

wytrzymała fasada z ciemnego 

drewna [4]. 

Warto wspomnieć również 

o Aarhus, które problem 

mieszkań dla studentów rozwiązało 

za pomocą tymczasowych 

mieszkań z przeprojektowanych 

przemysłowych kontenerów. 

Przyniosło to ogromny sukces, 

uznanie wśród studentów i międzynarodową 

rozpoznawalność. 

W podobny sposób do problemu 

podeszło francuskie biuro 

Cattani Architects projektując 

100 mieszkań przy użyciu starych 

kontenerów, tworząc wyjątkowe 

studenckie osiedle Cite 

a Docks w Le Havre [5]. 

Nowe możliwości 

Architektura modularna daje 

duże pole do popisu projektantom, 

oferując także szczególnie 

ważny atut, jakim jest 

ekonomiczna zasadność projektu. 

Domy modularne są 

nie tylko szybkie w wykonaniu 

i efektywne energetycznie, 

lecz narzucają też nowy, 

ciekawy trend. Architektura 

kontenerowa jest już mocno 

zakorzeniona w świadomości 

projektantów, a coraz częściej 

powstają przecież pomysły dotykające 

tematu architektury 

modułowej. Biorąc pod uwagę 

fakt, że jest ona coraz częściej 

uznawana przez urzędy i instytucje, 

należy oczekiwać, że 

liczba realizacji modułowych 

będzie wzrastać. • 


Źródła: 

[1] http://universitypost.dk/article/clearing-student-housing-chaos 

[2] http://www.mecanoo.nl/Projects/ 

project/55/Student-Housi 

[3] http://www.harquitectes.com/projectes/habitatges-universitaris-santcugat-harquitectes/ 

[4] http://www.factarchitects.nl/ 

[5] http://alberto-cattani-architecte. 

blogspot.com/2010/10/residence-pour-etudiants-le-havre.html 

Rys.3 Dom studencki projektu HARQUITECTES i DATAAE w Katalonii 


Wydział Architektury Politechniki Poznańskiej 

Wizualizacja projektu dyplomowego na zlecenie 

Łukasz Gać - Visualizations-arch.com 

INnowacje 

bim 


BuDoWNICTWo 

inżynier budownictwa poznaje 

bim 

Rzeczywistość świata budowlanego 

jest obecnie w trakcie 

bardzo intensywnego rozwoju, 

narzędzia i efekty pracy 

inżyniera budownictwa podlegają 

właśnie przełomowym 

zmianom. Wobec wszystkich 

uczestników zaangażowanych 

w projektowanie i wykonawstwo 

budynku stawiane są rosnące 

wymagania odnośnie 

czasu opracowania projektu, 

płynności dostaw materiałów 

i produktów budowlanych, 

trwałości, kosztów i jakości finalnego 

obiektu. Nowa organizacja 

pracy wraz z technologią 

BIM wychodzą naprzeciw tym 

wymaganiom. Nieuniknione 

stało się zastąpienie dotychczasowych 

narzędzi CAD zastosowaniem 

jednego, wspólnego 

modelu budynku w pełnym 

cyklu budowlanym, począwszy 

od koncepcji, poprzez projektowanie 

architektoniczne, konstrukcyjne 

i instalacyjne, w czasie 

realizacji budowy i montażu 

wyposażenia, aż do momentu 

oddania gotowego obiektu inwestorowi. 

Nawet mimo braku lat 

doświadczenia w branży budowlanej, 

masz swoją szansę, 

by włączyć się poprzez BIM 

(Building Information Modeling 

- modelowanie informacji o budynku) 

w najnowszy sposób postrzegania 

świata z wykorzystaniem 

technologii rzeczywistości 

wirtualnej: VR. Ponieważ coraz 

więcej firm stosuje BIM w codziennej 

praktyce, pojawiają się 

liczne oferty pracy przeznaczone 

dla specjalisty, administratora, 

koordynatora czy menadżera 

w zakresie BIM. Weź pod uwagę, 

że realia przyszłości inżynierii 

budowlanej to konieczność 

posługiwania się technologią 

BIM, równie sprawnie jak narzędziami 

CAD. 

W przeciwieństwie do 

bogatego doświadczenia zawodowego, 

BIM możesz poznać 

przez aktywność na tym 

polu podczas studiów. Nie trać 

tej szansy. Absolwenci znający 

BIM mają przewagę na rynku 

pracy, ponieważ firmy szukają 

najbardziej kreatywnych i zdolnych 

młodych talentów chłonących 

nowe technologie. A jakie 

umiejętności pomogą Ci się 

wyróżnić? Jak odnoszą się one 

do BIM? 

Koncentracja na atrakcyjnym 

budowaniu 

Inżynierowie budownictwa, 

a więc i Ty, są twórcami 

wielu rodzajów obiektów, 

od kompleksów mieszkalnych 

i budynków użyteczności publicznej, 

przez infrastrukturę 

komunikacyjną, na budowlach 

monumentalnych takich jak 

stadiony czy tamy kończąc. 

Oprogramowanie BIM może 

być bardzo bogate w informacje 

wizualne i narzędzia do 

projektowania wyjątkowych 

konstrukcji spełniających niestandardowe 

wymagania. 

Aplikacje BIM udostępniają 

inżynierom stosowne narzędzia 

do projektowania nawet 

najbardziej wyrafinowanych 

struktur, wykonanych z wszelakich 

materiałów i produktów 

budowlanych. Możliwe jest 

za ich pomocą opracowanie 

różnorodnych rozwiązań konstrukcyjnych, 

istotnie wzbogacających 

portfolio projektanta. 

Ukazanie potencjału eliminacji 

problemu 

Radzenie sobie z wyzwaniami 

i rozwiązywanie problemów 

jest stałym elementem 

funkcjonowania branży budowlanej. 

Jako od inżyniera, oczekuje 

się od Ciebie skutecznego 

dostarczenia żądanych wyników, 

przy równoczesnej identyfikacji 


BuDoWNICTWo 

i ostatecznym unikaniu błędów, 

niespójności i konfliktów. Najmniejsze 

pomyłki mogą być 

kosztowne i istotnie opóźnić 

czas budowy, podnieść koszty 

i wpłynąć na wynik finansowy 

kontraktu. Kwestie te mogą być 

zidentyfikowane i rozwiązane 

dzięki zastosowaniu narzędzi 

BIM. BIM daje Ci praktyczną 

szansę na bezproblemowe 

„przejście” przez proces budowy 

poprzez zidentyfikowanie 

i rozwiązanie wszelkich 

potencjalnych zagrożeń dla 

bezpieczeństwa i niespójności 

projektowych już na etapie projektowania. 

Wygraj myśleniem w jedności 

Konstruktorzy zawsze 

współpracują z architektami 

i innymi specjalistami budowlanymi. 

Interdyscyplinarna 

praca i umiejętności komunikacyjne 

mają fundamentalne 

znaczenie dla każdego, kto 

pracuje w branży budowlanej. 

Jednak różne priorytety, 

wartości i metody pracy mogą 

utrudniać realizację ostatecznego 

celu. 

Narzędzia BIM narzucają 

podstawy komunikacji 

i współpracy. BIM sprzyja dostępności 

i przejrzystości projektu, 

wymianie informacji 

i integracji środowisk, co z kolei 

daje Ci oraz innym specjalistom 

szansę zsynchronizowania 

wysiłków we wczesnym 

etapie procesu budowlanego. 

Brak uporządkowania informacji 

i integracji różnorodnych 

modeli projektowych, 

przekształcone są w BIM 

w projekt spójny, możliwy do 

równoległego wykorzystania 

przez wielu użytkowników 

oraz gwarantujący znaczne 

zmniejszenie utraty danych 

w czasie integracji projektu. 

Pozwala Ci to tym samym na 

podejmowanie optymalnych 

decyzji w zakresie projektowania. 

Pamiętaj o LEAN 

Budowanie i projektowanie 

zgodne z zasadami 

organizacji i zarządzania Lean 

jest dzisiaj bardziej aktualne 

niż kiedykolwiek wcześniej. 

W budownictwie zasady myślenia 

zgodne z Lean obejmują 

prowadzenie procesów budowlanych 

przy zachowaniu 

minimalnych kosztów i maksymalnej 

wartości dla klienta 

mając na uwadze cały okres 

powstawania, a także użytkowania 

budynku. 

Inżynierowie budownictwa, 

do których zaliczamy 

już być może i Ciebie, są 

codziennie odpowiedzialni 

za identyfikowanie możliwości 

podnoszenia wydajności i obniżenia 

kosztów wznoszenia 

i utrzymania budynku. 

BIM to kompleksowa 

metoda osiągnięcia efektywnego 

wyniku, ponieważ pomaga 

ona zaprojektować i zaplanować 

w szczegółach inwestycję, 

tym samym obniżyć wymagane 

koszty, zmniejszyć liczbę koniecznych 

przeróbek obiektu, 

ograniczyć ilości odpadów budowlanych 

oraz zoptymalizować 

organizację pracy w biurze 

projektowym i na budowie. 

Im dokładniejsze planowanie 

przed rozpoczęciem budowy, 

tym mniej problemów i opóźnień 

na etapie wykonawczym, 

co owocuje tańszym prowadzenie 

budowy. 

Tekla to firma, która 

rozpoznała moment technologiczny 

i zintensyfikowała swoje 

zaangażowanie w przygotowaniu 

kolejnego pokolenia liderów 

BIM. Stworzono specjalną ofertę 

zarówno dla placówek edukacyjnych, 

jak i również wprost dla 

studentów. Uczniowie z całego 

świata poznają oprogramowanie 

Tekla Structures podczas 

studiów na kierunkach budowlanych 

oraz w czasie szkoleń 

i kursów BIM. Uczą się rzeczywistych 

korzyści pracy w ramach 

otwartej platformy BIM, a także 

narzędzi komunikacji i współpracy 

ze wszystkimi branżami zaangażowanymi 

w procesie projektowania 

i budowy. Coroczny 

konkurs modeli Tekla Global BIM 

Awards pozwala podziwiać niektóre 

z sukcesów nowoczesnego 

projektowania. Studenci z całego 

świata konkurują, aby ich model 

Tekla Structures BIM zajął wysokie 

miejsce wśród najbardziej 

kultowych projektów na całym 

świecie. 

Jeśli chcesz zdobyć 

przewagę na konkurencyjnym 

rynku i odpowiedzialnie budować 

swoją przyszłość, dołącz 

online do kampusu Tekla 

w społeczności akademickiej 

studentów. Odwiedź stronę internetową 

campus.tekla.com. 

Utwórz darmowe konto użytkownika, 

pobierz za darmo materiały 

edukacyjne Tekla Structures 

w wersji dostosowanej do 

Twoich potrzeb. Rozpocznij poznawanie 

narzędzi BIM. Zostań 

specjalistą. • 

Adam Glema 


Virtel Zwei Plus - wizualizacje dla Atelier Thomas Pucher - 

zwycięski projekt w międzynarodowym konkursie na nową dzielnicę w Wiedniu 

Łukasz Gać - Visualizations-arch.com 

ekologiczne 

technologie 


udownictwo 

beton 

oddychający 

-sposobem na czystsze powietrze 

w miastach 

W ciągu ostatnich lat liczebność 

ludzi w miastach ciągle 

rośnie. Wraz ze wzrostem 

liczby mieszkańców, wzrasta 

także ilość samochodów, 

będących jednym z głównych 

źródeł zanieczyszczenia 

atmosfery związkami 

azotu. Poprawienie jakości 

powietrza w miastach od 

zawsze stanowiło istotny 

problem. Wraz ze wzrostem 

zainteresowania ochroną 

środowiska oraz wdrażaniu 

nowych norm środowiskowych, 

przyjętych przez państwo 

jak i Unię Europejską, 

powstają coraz to nowsze 

technologie, mające na celu 

polepszenie jakości środowiska, 

w tym powietrza. 

Jedną z takich technologii 

jest oddychający beton. 

Oddychający beton to 

koncepcja niewykorzystywana 

jeszcze na skalę przemysłową, 

ale testowana zarówno w warunkach 

laboratoryjnych jak 

i terenowych. Jest to idea betonu 

zawierającego ditlenek 

tytanu- TiO 2 

. To właśnie on odpowiada 

za to, że materiał ten 

jest ekologiczny, gdyż „oddycha” 

i usuwa zanieczyszczenia. 

Dzięki swoim właściwościom, 

może stanowić rozwiązanie, 

na wymienione we wstępie 

problemy aglomeracji.[4] 

Spaliny samochodowe 

stanowią główne źródło zatruwania 

powietrza w miastach. 

Wraz ze wzrostem liczby samochodów 

rośnie także koncentracja 

tych zanieczyszczeń. 

Duże stężenie chemikaliów 

nie pozostaje obojętne wobec 

środowiska, odbija się na 

zdrowiu ludzi, zwierząt i roślin, 

przyczynia się do powstawania 

efektu szklarniowego na terenach 

zabudowanych. W składzie 

spalin możemy wyróżnić 

m.in. takie związki jak: aldehydy, 

tlenki węgla, tlenki azotu, 

tlenki siarki, węglowodory czy 

ozon.[5] Wszystkie wymienione 

związki są bardzo szkodliwe, 

jednakże warto poświęcić 

uwagę właśnie tlenkom azotu, 

bo to właśnie one są jednym 

z groźniejszych składników 

skażających atmosferę. Są one 

niemal dziesięciokrotnie bardziej 

szkodliwe niż tlenki węgla 

i kilkukrotnie od tlenków 

siarki. Najczęściej wstępującymi 

odmianami są tlenek azotu 

i ditlenek azotu. Są one bezbarwne, 

bezwonne, bezsmakowe. 

Powodują one występowanie 

patologii klinicznych, 

takich jak zaburzenie pracy 

oskrzeli czy rozedmę płuc. 

Z obu wymienionych substancji 

chemicznych, najbardziej 

śmiercionośny jest właśnie 

dwutlenek azotu. Wchodzi on 

w kontakt z wodą, w wyniku 

czego powstaje kwas azotowy 

– silnie żrąca, bezbarwna 

ciecz. Jest on także niebezpieczny 

ze względu na silne 

właściwości utleniające i dużą 

łatwość zapoczątkowywania 

reakcji chemicznych. Ponad 

to tlenki azotu są odpowiedzialne 

za powstawanie ozonu 

przypowierzchniowego powodującego 

problemy z oddychaniem 

i problemy u osób 

z chorobami układu krążenia. 

[3] Właśnie nieprzewidywalność 

tego związku w środowisku 

naturalnym stanowi 

istotny problem ekologiczny. 

Z ratunkiem jednak, przybywa 

beton z dodatkiem TiO 2 

. 

Tlenek tytanu(IV) jest 

dodawany do zaprawy betonowej 

wraz z wodą (rzadziej 

wprowadzany w postaci gazowej). 

Występuje on wtedy 

w postaci nanocząsteczek, 

przyjaznych środowisku.[4] 

Pełni on funkcję fotokatalizatora, 

aktywnie usuwającego 

NOx z powietrza w aglomeracjach 

miejskich. Dzięki 


udownictwo 

swoim właściwościom jest on 

w stanie obniżyć o prawie 20% 

przenikanie spalin samochodowych 

do atmosfery. Ponadto 

producenci zapewniają 

minimum 40 lat gwarancji 

na działanie tej technologii, 

co jest spowodowane tym, iż 

TiO 2 

nie zostaje wykorzystywany 

w procesie oczyszczania 

powietrza – nie zużywa 

się. Pełni on rolę katalizatora 

aktywowanego promieniami 

słonecznymi. W wyniku ich 

działania dochodzi do reakcji 

fotokatalitycznego utleniania 

związków azotu, które potem 

są gromadzone na powierzchni 

betonu w postaci soli (jony 

NO 3- ) łatwospłukiwalnej przez 

deszcz.[1] 

Argumentem przemawiającym 

za stosowaniem tej 

technologii jest również niewielki 

wzrost ceny w porównaniu 

do materiałów tradycyjnych. 

Przykładem jest ścieżka 

rowerowa w Nowej Soli w Polsce, 

koszt której wyniósł 1,6 

mln złotych co było droższe 

o około 15% w porównaniu do 

inwestycji z wykorzystaniem 

materiałów tradycyjnych. [1] 

Jednym z podstawowych 

zagadnień dręczących 

osoby zajmujące się udoskonalaniem 

tej technologii jest 

używania ditlenku tytanu 

w aspekcie zdrowia ludzi. Jako 

domieszka jest on wprowadzany 

do betonu w postaci 

nanocząsteczek, które mają 

negatywny wpływ na zdrowie 

ludzkie np. przy dostaniu 

się do płuc. Pomimo ścisłego 

związania z betonem naukowcy 

nie mają pewności, czy 

wraz z okresem użytkowania 

nie nastąpi uwolnienie cząstek 

TiO 2 

. Nie jest jednak pewne, 

że tak uwolnione cząsteczki 

będą dla nas szkodliwe. Dużą 

rolę w ocenie ich szkodliwości 

odgrywają między innymi 

jak przebiega proces produkcji 

ditlenku tytanu oraz jakich 

związków użyto do jego wytworzenia. 

Problem ten jest 

nadal nierozstrzygnięty z uwagi 

na małą liczbę prowadzonych 

badań w tym kierunku. 

[2] 

W czasach dążenia do 

jak najlepszego usuwania negatywnych 

skutków działalności 

człowieka technologia 

oddychającego betonu jest 

tematem godnym uwagi. Ze 

względu na ciągły rozwój ludzkości 

musimy również dbać 

o otaczające nas środowisko. 

Technologia ta nie będzie 

prawdopodobnie ratunkiem 

w walce z samochodowymi 

zanieczyszczeniami, ale na 

pewno będzie jednym z jej 

elementów. • 

Michał Bursa 

Adrian Jagłowski 

Rys. 1 Struktura betonu oddychającego 

Źródła: 

[1] http://blog-budowlany.blogspot. 

com/2012/10/oddychajacy-beton-co- 

-to-takiego.html 

[2] http://kopalniawiedzy.pl/ 

dwutlenek-tytanu-TiO2-katalizatory-bezpieczenstwo-nanoczasteczek-Anne-Beeldens-Belgian-Road-Research-Centre-Anil-Kumar-Suresh-Oak- 

-Ridge-National-Laboratory,11929 

[3] http://laboratoria.net/artykul/12580.html 

[4] http://www.dissertations.wsu.edu/ 

Thesis/Fall2011/m_burton_112111. 

pdf 

[5] http://pl.wikipedia.org/wiki/Spaliny 



nowa przyszłość 

BIo reaktory membranowe 

w technologii oczyszczania ścieków 

Technologia bioreaktorów 

membranowych MBR (ang. 

Membrane Biological Reactor) 

jest jedną z najnowocześniejszych 

i najskuteczniejszych 

technik w dziedzinie 

oczyszczania ścieków. Na 

polskim rynku jest praktycznie 

nieznana, lecz dynamicznie 

rozwija się w zachodniej 

Europie, a także na całym 

świecie. 

Współczesne oczyszczalnie 

ścieków komunalnych 

borykają się z problemami, które 

mogą być rozwiązane poprzez 

zastosowanie technologii bioreaktorów 

membranowych, która 

oparta jest na połączeniu „klasycznego 

procesu osadu czynnego” 

z membranową separacją 

ścieków oczyszczonych. Procesy 

membranowe są technikami 

pozwalającymi na separację 

zanieczyszczeń na poziomie 

molekularnym lub jonowym. 

Separacja zanieczyszczeń może 

zachodzić na powierzchni lub 

w porowatej strukturze membran. 

Do procesów membranowych 

najczęściej stosowanych 

w oczyszczaniu wody, ścieków 

i odnowie wody należą: odwrócona 

osmoza (OO), nanofiltracja 

(NF), ultrafiltracja (UF), mikrofiltracja 

(MF) i elektrodializa (ED). 

Procesy te pozwalają na usunięcie 

z oczyszczanych roztworów 

składników (cząstek, cząsteczek 

i jonów) o wymiarach w zakresie 

od 101 do ok. 10-3 μm [1]. 

Rys. 1 Przekrój przez membranę[6] 

W układzie klasycznym 

oczyszczanie ścieków zachodzi 

w komorach osadu czynnego, 

a w osadniku wtórnym następuje 

oddzielenie biomasy od 

oczyszczonych ścieków. Efektywność 

procesu w głównej 

mierze zależy od aktywności 

osadu czynnego w reaktorze 

biologicznym oraz prawidłowej 

pracy osadnika wtórnego. 

Technologia membranowego 

oczyszczania ścieków (MBR) 

umożliwia dużo bardziej zaawansowane 

oczyszczanie ścieków 

w stosunku do „technologii 

klasycznej”. Opiera się na 



trzech podstawowych etapach: 

- oczyszczanie mechaniczne, 

gdy zanieczyszczenia stałe opadają 

na dno komory wstępnej 

lub są wychwytywane przez filtry 

o średnicy oczek około 3 mm 

- oczyszczanie biologiczne przez 

specjalne szczepy bakterii żywiące 

się substancjami zawartymi 

w ściekach 

- oczyszczanie fizyczne na specjalnych 

membranach, najczęściej 

połączonych w moduły (od 

tego jakie membrany zastosowano 

zależy ostateczna skuteczność 

filtracji) [2] 

Szczegółowy opis oczyszczania 

ścieków w reaktorach MBR 

W technologii bioreaktora 

membranowego MBR 

komora osadu czynnego jest 

zblokowana z membranowym 

modułem ultrafiltracyjnym 

(odpowiadający funkcjonalnie 

osadnikowi wtórnemu), który 

separuje zawiesinę biomasy 

od biologicznie oczyszczonych 

ścieków. Klarowny odpływ odprowadzany 

jest do odbiornika, 

natomiast zatężona biomasa 

powraca do komory biologicznej. 

Ultrafiltracja pozwala na 

utrzymanie w reaktorze biologicznym 

o wiele wyższego 

stężenia osadu czynnego (8-12 

g/l), niż jest to dopuszczalne dla 

osadników wtórnych. 

W technologii MBR nie 

ma konieczności stosowania 

osadników wstępnych (duże steżenie 

a także długi wiek osadu 

nie grozi przeciążeniem osadnika). 

Dzięki temu następuje efektywniejszy 

proces nitryfikacji, 

który jest najbardziej wrażliwym 

procesem oczyszczaniu ścieków, 

oraz niski przyrost osadu, który 

jest na tyle zagęszczony, że urządzenia 

i obiekty gospodarki osadowej 

są optymalnie dobierane 

do mniejszych objętości osadu 

[3]. 

Filtracja w module membranowym 

Oddzielenie cząstek od 

roztworu jest mechanizmem sitowym 

– przez mikroporowatą 

membranę przechodzą cząstki 

o średnicy mniejszej niż pory 

membrany, które wykonane są 

ze specjalnych włókien kapilarnych 

(typu „hollow-fiber”) 

o średnicy 0,03 – 0,04 μm. Pojedyncze 

włókna są mocowane 

w pakiety, które zanurzone 

w osadzie czynnym tworzą 

moduły. Filtracja odbywa się 

od zewnętrznej strony rurki do 

wewnątrz przy zastosowaniu 

lekkiego podciśnienia wytwarzanego 

przez pompę filtratu. 

Membrany mogą być instalowane 

w samej komorze osadu 

czynnego lub w dodatkowym reaktorze 

(typu cross-flow). Podczas 

filtracji do powierzchni zewnętrznej 

materiału membrany przywiera 

osad, który może powodować 

zmniejszenie ich wydajności. Aby 

oblepienie się osadu nie uniemożliwiało 

dalszej filtracji, kapilary 

unoszą się swobodnie w ściekach 

i są cyklicznie omywane pęcherzykami 

powietrza wprowadzonego 

od dołu wiązki membran. 

Dodatkowo, w celu zapobiegania 

zapychania się membran automatycznie 

stosowane jest napowietrzanie, 

przepłukiwanie filtratem 

w przeciwprądzie oraz kresowe 

czyszczenie chemiczne [2]. 

Zalety technologii membranowego 

oczyszczania ścieków 

Technologia MBR ma 

wiele plusów między innymi 

otrzymuje się wysoką jakość 

ścieków oczyszczonych, która 

jest uniezależniona od charakterystyki 

sedymentacyjnej 

osadu czynnego. Oczyszczone 

Rys. 1 Schemat oczyszczania ścieków w bioreaktorze membranowym [6] 



ścieki można wykorzystać jako 

wodę technologiczną, która 

nie zawiera zawiesiny a także 

jest pozbawiona większości 

wirusów i bakterii. Eliminacja 

budowy osadnika wtórnego 

daje możliwość pominięcia 

osadnika wstępnego. Wysokie 

stężenie biomasy w reaktorze 

pozwala na krótszy czas przetrzymywania 

ścieków, a także 

nawet 3-krotne zmniejszenie 

kubatury komory osadu czynnego. 

Długi wiek osadu wpływa 

na zwiększenie efektywności 

procesu oczyszczania ścieków 

oraz mniejszą produkcję osadu 

nadmiernego. Dzięki zastosowaniu 

technologii MBR można 

zwiększyć przepustowość 

i przyjmowani większych ładunków 

zanieczyszczeń bez 

konieczności prowadzenia kosztownych 

i pochłaniających teren 

inwestycji. Jest to technologia 

szczególnie polecana dla terenów 

atrakcyjnych turystycznie, 

przy modernizacji z wykorzystaniem 

istniejących obiektów oraz 

przy zżucie ścieków oczyszczonych 

do odbiorników wymagających 

szczególnej ochrony takich 

jak: małe cieki wodne, jeziora 

czy wody kąpieliskowe. Niestety 

wadą oczyszczalni membranowej 

jest wysoki koszt zakupu 

oraz skomplikowana eksploatacja 

[4]. Podsumowując, bioreaktory 

membranowe mogą być 

przydatne w oczyszczaniu wód 

zawierających zanieczyszczenia 

trudne do usunięcia z wody 

w procesachkonwencjonalnych, 

a ponadto nie powodują powstawania 

zanieczyszczeń wtórnych. 

W przypadku stosowania 

procesów membranowych 

zmniejszone jest zapotrzebowanie 

na dezynfekant, gdyż może 

być wymagana jedynie dezynfekcja 

profilaktyczna zabezpieczająca 

wodę przed wtórnym 

skażeniem bakteriologicznym 

w systemie dystrybucji. • 

Faustyna Adamczuk 

Magdalena Biernacka 

Źródła: 

[1] Oczyszczanie wody, A. L. Kowal, M. 

Świderska-Bróż, Wydanie szóste, Wydawnictwo 

naukowe PWN, Warszawa - 

Wrocław 2009, ISBN 978-83-01-15871 

[2] http://www.ekowodrol.pl/files/ 

foldery/biologiczne-reaktory-membranowe-mbr.pdf/ 

[ 7 czerwca 2015 r.] 

[3] http://www.wehrle-umwelt.com/ [ 

7 czerwca 2015] 

[4] http://www.budujemydom.pl/ 

woda-i-kanalizacja/14880-jak-dzialaja- 

-membranowe-oczyszczalnie-sciekow/ 

[ 7 czerwca 2015 r.] 

[5] Bodzek M., Konieczny K., Wykorzystanie 

technik membranowych 

w uzdatnianiu wody, Oficyna Wydawnicza 

Projprzem – Eko, Bydgoszcz 

2005. 

[6] http://www.ekowodrol.pl/files/ 

foldery/biologiczne-reaktory-membranowe-mbr.pdf/ 

[ 7 czerwca 2015 r. ] 

Rys. 2 Podział filtracji membranowej ze względu na wielkość zatrzymanych cząstek 


ibliografia 

grafik i zdjęć 

forum gdańsk czyli ruszamy z budową 

Rys.1 http://www.bryla.pl/bryla/1,85301,18275599,Rusza_budowa_Forum_Gdansk__WIZUALIZACJE_.html 

wspomaganie ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń kurnika przez oze 

Rysunki i zdjęcia w artykule pochodzą z pracy dyplomowej autora. 

domy dla bydła - budownictwo inwentarskie 

Rys.1 http://www.agrobudownictwo.pl/upload/aktualnosci/822daec09c9aaa35385034fccb8116bf.jpg 

Rys.2 http://phu-gama.com/media/products/174ff474b6997d20b007395dddb298ca/images/thumbnail/ 

big_1Folder_Wyposa_enie_ob_r_-_DRUK-3.jpg?lm=1378968692 

Rys.3 http://phu-gama.com/media/products/174ff474b6997d20b007395dddb298ca/images/thumbnail/ 

big_Folder_Wyposa_enie_ob_r_-_DRUK-3.jpg?lm=1378966429 

Rys.4 http://zdgrodziec.icieszyn.pl/images/photos/8.jpg 

budowle podziemne - przyszłość budownictwa 

Rys.1 http://mediacacheec0.pinimg.com/736x/99/17/dd/9917dd052237b25ff01f40e6f6b126fd.jpg 

Rys.2 https://www.flickr.com/photos/memeflux/3887626515/ 

Rys.3 http://www.voxeurop.eu/files/images/article/Helsinki-underground.jpg?1302792129 

NAJWĘŻSZY - Dom kereta w warszawie 

Rys.1 materiały prasowe/ archirama.muratorplus.pl © 2012Rys.2 mostostal.waw.pl/uploads/realisation 

TEMAT BEZ NAZWY ustawa 

Rys.1 http://pvsunpower.pl/?pl_instalacje-fotowoltaiczne,9 

Rys.2 http://fotowoltaika.coral.com.pl/pl~5,mnc_view-realizacje-0-11-0-mikroinstalacje.html 

inżynier budownictwa poznaje bim 

Rysunki i zdjęcia w artykule są własnością jego autora 

zaprzeczając grawitacji 

Rys.1 ilustracja własna na podstawie sepp-weiler.com 

Rys.2 ilustracja własna na podstawie mayr-ludescher.com 

Rys.3 ilustracja własna na podstawie mayr-ludescher.com 

Rys.4 zdjęcie własne 

Rys.5 ilustracja własna na podstawie e-architect.co.uk 

architektura, prefabrykacja, moduł - na pomoc studentom 

Rys.1 http://www.mecanoo.nl/DesktopModules/40fingers/Images/img.ashx?mode=icon&out=img&h=0&w=1500&File=/Portals/_default/Mecanoo/PRProjects/55/20140715-143835.jpg&Q=70 

Rys.2 http://images.adsttc.com/media/images/5013/aac1/28ba/0d39/6300/07b3/medium_jpg/stringio. 

jpg?1414407101 

Rys.3 http://www.harquitectes.com/wp-content/uploads/2014/09/912-harquitectes-habitatges-universitaris-sant-cugat-04.jpg 

beton oddychający - sposobem na czystsze powietrze w miastach 

Rys. 1 http://www.cementwaterproofer.com/photo/pl4121986-breathable_mortar_concrete_waterproofing_agent_water_based_cement_slurry.jpg 

bioreaktory membranowe - nowa przyszłość w technologii oczyszczania 

Rys.1 chemiabudowlana.info 

Rys.2 chatazgliny.pl 



koło naukowe 

studentów architektury pp 

w kolejnym numerze 

building 

information 

modeling 

domy na wodzie 

konserwacja 

zabytków

Poliforum - nr 2

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?