Lezen4_2015lr

F O T O ’ S J Ø R G E N K O O P M A N S C H A P
Zo kan het ook!
LITERATUURLES, MAAR DAN ANDERS – Hoe breng je leerlingen
bij dat literatuur verrijkend is? Op het Keizer Karel
College in Amstelveen hebben ze het antwoord: geef vakoverstijgend
literatuuronderwijs, afzonderlijk van de talen.
DOOR MIRJAM NOORDUIJN
‘Wij hebben nog lijm nodig!’ roept een leerling. ‘En een schaar!’
schettert een ander. ‘Pak maar,’ Isabel Maas (54) wijst, ‘op
mijn bureau.’ Ondertussen deelt ze kranten uit aan haar 26
leerlingen die zich in groepjes formeren.
Nee, dit is geen handenarbeid, maar literatuurles in 6 vwo op
het Keizer Karel College in Amstelveen. Het is een woensdagmiddag
in oktober. Het zesde lesuur is net begonnen. Geluid
van schuivende tafeltjes en stoelen sterft weg. De klas van
literatuurdocente Maas roezemoest nog wat, maar gaat dan
serieus aan de slag.
De opdracht: maak, op basis van de in het vorige uur behandelde
literatuurgeschiedenis, uit willekeurig geknipte en geplakte
letters een dadaïstisch gedicht. En daarna, als er tijd
is, een expressionistisch, surrealistisch en Vijftigers-gedicht.
Instructies en enkele voorbeelden als ‘Karawane’ van Hugo
Ball en ‘De zeer oude zingt’ van Lucebert staan op het schoolbord
ter inspiratie.
‘Best bijzonder om te doen,’ vindt een leerlinge. ‘Al is het
lastig om, zoals de dadaïsten, niet te sturen in de woordvolgorde,
om kunst helemaal van het toeval te laten afhangen.
Echt vrij kiezen, dat kunnen mensen toch niet?’
H e t i d e e a l s v e r t r e k p u n t
Dat leerlingen worstelen met de door de dadaïsten omarmde
grilligheid van het toeval vinden de literatuurdocenten geen
probleem. Martijn Koek (46), coördinator van de literatuursectie,
licht toe: ‘De leerlingen lezen, zoals alle nieuwe lezers,
nu eenmaal met een eigentijdse blik. Bij literatuurgeschiedenis
is het idee daarom ons vertrekpunt. Daar zijn de teksten
uit voortgevloeid. Vanuit de geschiedenis onderzoeken we
dan in hoeverre het gedachtegoed uit een bepaalde tijd –
middeleeuwen, renaissance, modernistische periode, enzovoorts
– relevant is voor ons heden.’
Maas: ‘Het gaat dus niet om de eruditie, de kennis over
Shakespeare, maar om hoe zijn werk zich tot onze wereld
verhoudt. Zou hij over de vluchtelingencrisis kunnen schrijven?
Zo ja, hoe? Koek: ‘Dit soort vragen stellen we ook in de toetsen.
Niet de reproductie, maar de toepassing van literatuurhistorische
kennis staat centraal. Op deze denkvragen passen
geen eenduidige antwoorden. Leerlingen kunnen teksten best
bij meerdere stromingen plaatsen. Bij het nakijken staan we
open voor antwoorden die we zelf nog niet hadden bedacht.’
L i t e r a t u u r v e r r i j k t
Naast literatuurgeschiedenis krijgen de bovenbouwleerlingen
havo en vwo ook les in literaire begrippen en literair lezen.
De twee uren vakoverstijgende literatuurlessen per week,
waarbij veertien vakdocenten zijn betrokken, moeten idealiter
leiden tot het besef dat verhalen en gedichten je intellectueel
en emotioneel verrijken.