GIÁO ÁN CHUYÊN ĐỀ CACBON NITO VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CACBON NITO ĐẠI CƯƠNG VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ

www.twitter.com/daykemquynhon 

www.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

www.daykemquynhon.blogspot.com 

www.daykemquynhon.ucoz.com 

Produced by Nguyen Thanh Tu 

MailBox : tuhoahocqn@hotmail.com 

Ngày soạn: 12/10/2015 

Tiết 23 - 26 

Chuyên đề: CACBON VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CACBON 

I. Nội dung chuyên đề:Cacbon và các hợp chất của Cacbon được phân bố theo thời 

lượng 

1. Cacbonvà Cacbon oxit (1 tiết) 

2. Cacbon dioxit và muối cacbonat (1 tiết) 

3. Luyện tập (2 tiết) 

-Tiết 1: Các dạng bài tập của C, CO, muối Cacbonat 

- Tiết 2: Các dạng bài tập của CO 2 tác dụng với dung dịch kiềm 

II. Tổ chức dạy học chuyên đề 

- Theo phân phối chương trình: Tiết 23: Cacbon; Tiết 24: Hợp chất của cacbon; Tiết 

25, 26: Luyện tập. 

II.1. Mục tiêu 

1. Kiến thức 

a. Môn Hóa học 

- Vị trí của cacbon trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, cấu hình electron 

nguyên tử , các dạng thù hình của cacbon, tính chất vật lí (cấu trúc tinh thể, độ cứng, 

độ dẫn điện), ứng dụng 

- Cacbon có tính phi kim yếu (oxi hóa hiđro và kim loại canxi), tính khử ( khử oxi, 

oxit kim loại). Trong một số hợp chất, cacbon thường có số oxi hóa +2 hoặc +4. 

- Tính chất hóa học cơ bản của cacbon: vừa có tính oxi hóa (oxi hóa hiđro và kim 

loại) vừa có tính khử (khử oxi, hợp chất có tính oxi hóa) 

- Tính chất hóa học của CO và CO 2 (CO có tính khử (tác dụng với oxit kim loại), 

CO 2 là một oxit axit, có tính oxi hóa yếu (tác dụng với Mg, C)). 

- Tính chất hóa học của muối cacbonat (nhiệt phân, tác dụng với axit). 

- Cách nhận biết muối cacbonat bằng phương pháp hoá học. 

b. Môn Vật lí 

- Một số dạng thù hình của cacbon có tính chất vật lí khác nhau do cấu trúc tinh thể 

và khả năng liên lết khác nhau. 

- Biết được trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan của C, CO, CO 2 . 

- Biết được trạng thái, màu sắc, tính tan của muối cacbonat. 

c.Môn Sinh học và môi trường 

- Biết được hoạt tính sinh học của CO, CO 2 đối với con người, động thực vật và môi 

trường sống. 

+ Tìm hiểu hiệu ứng nhà kính; 

+ Giải thích vì sao không nên đóng kín cửa khi trong nhà có nhiều cây xanh hoặc đốt 

than sưởi ấm vào mùa đông? 

+ Làm thế nào để biết dưới giếng có khí độc (CO) hoặc nhiều khí thiên nhiên (CH 4 ) 

và không có khí O 2 để tránh khi xuống giếng bị ngạt? 

+ Vai trò của C trong mặt nạ phòng độc. 

- Biết được ứng dụng của một số muối cacbonat trong dược phẩm, ẩm thực. 

BỒI DƯỠNG TOÁN - LÍ - HÓA CẤP 2+3 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








d. Môn Văn học 

- Giải thích được câu “Nước chảy đá mòn” theo quan điểm của môn Hóa học. 

e. Môn Địa lý 

- Giải thích hiện tượng tạo thành thạch nhũ ở các hang động. 

2. Kĩ năng 

a. Hóa học 

- Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của C. 

- Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của CO, CO 2 , muối cacbonat. 

- Quan sát, nhận xét hiện tượng. 

- Làm 1 số bài tập có liên quan. 

+ Tính thành phần % muối cacbonat trong hỗn hợp ; Tính % khối lượng oxit trong 

hỗn hợp phản ứng với CO; tính % thể tích CO và CO 2 trong hỗn hợp khí. 

+ Cách nhận biết muối cacbonat. 

b. Toán 

- Tính thể tích khí ở đktc trong phản ứng hoá học, tính % thể tích trong hỗn hợp khí. 

- Tính toán khối lượng của muối cacbonat trong hỗn hợp. 

c. Vật lí 

- Quan sát thí nghiệm, hình ảnh..., rút ra được nhận xét về tính chất vật lí và hóa học 

của Cacbon và các hợp chất của Cacbon. 

- Phân biệt được muối cacbonat với một số muối khác. 

d. GD KNS 

- Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường sống xung quanh. 

- Giáo dục về ý chí, tính kiên trì của con người. 

- Rèn luyện kỹ năng hoạt động nhóm, thuyết trình trước đám đông,... 

e. Giải thích được một số hiện tượng thực tế khác trong cuộc sống 

- Vì sao khi nấu cơm bị khê, người ta thường bỏ vào nồi cơm một ít mẫu than củi? 

- Vì sao than đá chất thành đống lớn có thể tự bốc cháy? 

- Thành phần chính của đá khô? Chất được sử dụng làm khói trong biểu diễn nghệ 

thuật hay được dùng trong các ly rượu cưới? 

3. Thái độ 

- Say mê, hứng thú học tập, yêu khoa học 

- Sử dụng hiệu quả an toàn tiết kiệm hóa chất, thiết bị thí nghiệm. 

- Ứng dụng của C và hợp chất của C vào mục đích phục vụ đời sống và sản xuất. 

4. Định hướng các năng lực được hình thành 

- Năng lực tự học; hợp tác; 

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học; 

- Năng lực quan sát, phát hiện và giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học; 

- Năng lực tính toán;vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống. 

II.2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 

1. Chuẩn bị của GV 

- Hệ thống câu hỏi có liên quan; 

- Dụng cụ thí nghiệm và hóa chất thí nghiệm; 

2. Chuẩn bị của HS 

- Học sinh ôn lại các kiến thức có liên quan; 

- Nghiên cứu trước các nội dung kiến thức của chương. 












- Chuẩn bị các nội dung bài học mà giáo viên yêu cầu hoàn thành. 

II.3. Phương pháp và kĩ thuật dạy học chủ yếu 

- Phương pháp đàm thoại,hoạt động nhóm,thí nghiệm kiểm chứng; 

- Kĩ thuật công đoạn. 

- Vận dụng kiến thức liên môn vào các tiết dạy. 

II.4. Thiết kế các tiến trình dạy học chuyên đề 









Tiết 23: 

CACBON VÀ CACBON OXIT 




A/ MỤC TIÊU KIẾN THỨC 



- Vị trí của cacbon trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, cấu hình electron 

nguyên tử , các dạng thù hình của cacbon, tính chất vật lí (cấu trúc tinh thể, độ cứng, 

độ dẫn điện), ứng dụng 

- Cacbon có tính phi kim yếu (oxi hóa hiđro và canxi), tính khử (khử oxi, oxit kim 

loại). Trong một số hợp chất, cacbon thường có số oxi hóa +2 hoặc +4. 

- Tính chất hóa học cơ bản của cacbon: vừa có tính oxi hóa (oxi hóa hiđro và kim 

loại) vừa có tính khử (khử oxi, hợp chất có tính oxi hóa) 

- Tính chất hóa học của CO (có tính khử (tác dụng với oxit kim loại)). 


- Một số dạng thù hình của cacbon có tính chất vật lí khác nhau do cấu trúc tinh thể 

và khả năng liên lết khác nhau. 

- Biết được trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan của C, CO. 

c. Môn Sinh học và môi trường 

- Biết được hoạt tính sinh học của CO đối với con người và môi trường sống. 

+ Giải thích vì sao không nên đóng kín cửa khi trong nhà đang đốt than sưởi ấm? 

+ Làm thế nào để biết dưới giếng có khí độc (CO) hoặc nhiều khí thiên nhiên (CH 4 ) 

và không có khí O 2 để tránh khi xuống giếng bị ngạt? 

+ Vai trò của C trong mặt nạ phòng độc. 

2. Kĩ năng 

a. Hóa học 

- Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của C, CO. 


- Làm 1 số bài tập có liên quan: Tính thành phần % muối cacbonat trong hỗn hợp; 

Tính % khối lượng oxit trong hỗn hợp phản ứng với CO; tính % thể tích CO và CO 2 

trong hỗn hợp khí. 

b. Toán 



c. Vật lí 


của C và CO. 

d. GD KNS 




- Vì sao khi nấu cơm bị khê, người ta thường bỏ vào nồi cơm một ít mẫu than củi? 

- Vì sao than đá chất thành đống lớn có thể tự bốc cháy? 















- Ứng dụng của C và CO vào mục đích phục vụ đời sống và sản xuất. 









- Hình ảnh minh họa, video thí nghiệm có liên quan. 





- Phương pháp đàm thoại,hoạt động nhóm; 



D/ TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 

1. Ổn định 

2. Kiểm tra bài củ: Trong quá trình học. 

3. Nội dung bài mới 

Hoạt động 1: Tìm hiểu nội dung kiến thức 

GV: Hướng dẫn HS tìm hiểu các yêu cầu của bài theo phiếu học tập 

- Nội dung: 

+ Nhóm 1: Vấn đề 1; + Nhóm 2: Vấn đề 2; 

+ Nhóm 3: Vấn đề 3; + Nhóm 4: Vấn đề 4. 

- PPDH: Hoạt động nhóm với kỹ thuật công đoạn (5’ – 3’ – 3’ – 3’ –2’) 

Hoạt động 2: Vị trí, cấu hình electron, tinhs chất vật lí của Cacbon 

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS 

NỘI DUNG KIẾN THỨC 

GV: Yêu cầu HS trình bày vấn đề 1. 

HS: Đại diện nhóm 1 trình bày, các 

nhóm khác tiếp tục bổ sung. 

GV: Nhận xét và bổ sung 

1. Vị trí, cấu hình electron nguyên tử 

- TTTN của C: Kim cương và than chì • C ở ô thứ 6, IVA và chu kì 2. 

là C tự do, ở trong khoáng vật (Canxit, • Cấu hình e: 1s 22 s 22 p 2 

Magiezit, Đolomit). 

2. Tính chất vật lí 

- Một số hình ảnh về ứng dụng dựa vào 

Kim cương Than chì 

tính chất vật lí của các dạng thù hình C. Mạng tinh 

- Hướng dẫn HS giải thích một số hiện thể 

tượng, ứng dụng thực tế: 

Tính chất 

+ Vì sao khi nấu cơm bị khê, người ta 

thường bỏ vào nồi cơm một ít than củi? 

+ Vai trò của C trong mặt nạ phòng 

độc? 

- Màu 

- Cứng 

- Dẫn điện 

- Dẫn nhiệt 












Hoạt động 3: TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA CACBON 



GV: Yêu cầu HS trình bày vấn đề 2. 1. Tính khử 

HS: Đại diện nhóm 2 trình bày, các a) Tác dụng với O 2 : 

0 0 


0 + 4 

t 

C+ O2 ⎯⎯→ C O2 


0 + 4 0 + 2 

t 

- Hướng dẫn HS giải thích hiện tượng 

C+ C O2 ⎯⎯→ 2C O 

thực tế: Vì sao than đá chất thành đống b) Tác dụng với hợp chất: 

lớn có thể tự bốc cháy? 

0 + 5 0 + 4 

C+ 4H N O ⎯⎯→ C O + 4NO + 2H O 

t 

3 2 2 2 

c) Tác dụng với Oxit kim loại hoạt động 

trung bình, yếu: 

0 o 

+ 4 

t 

C+ CuO ⎯⎯→ Cu + C O 

0 o 

+ 4 

t 

+ 

2 3 

⎯⎯→ + 

2 

3C 2Fe O 4Fe 3C O 

2. Tính oxy hóa 

a) Tác dụng với H 2 : 2 

b) Tác dụng với kim loại: 

2 

0 0 0 −4 

t , xt 

+ 2 ⎯⎯⎯→ 

4 

C H C H 

0 0 

−4 

t , xt 

C+ Al ⎯⎯⎯→ Al4 

C 3 

3 4 

0 0 

−1 

t , xt 

2 

2C+ Ca ⎯⎯⎯→ Ca C 

Hoạt động 4: CACBON OXIT 



GV: Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi 

trong vấn đề 3. 

HS: Đại diện nhóm 3 trình bày, các I. Tính chất vật lí:(SGK) 


GV: Nhận xét và bổ sung: 

GV vận dụng kiến thức liên môn Sinh 

học và môi trường để bổ sung cho HS 

thông tin về tính độc của CO đối với 

con người và môi trường không khí. 

GV: Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi 


HS: Đại diện nhóm 4 trình bày, các 



II. Tính chất hóa học 

1. Là oxit trung tính 

CO không tác dụng với nước, axit và dung 

dịch kiềm ở điều kiện thường. 

2. Tính khử 

· Cháy trong oxi (không khí): 

2CO + O 2 ⎯⎯→ 

t o 2CO . 2 

· Khử được nhiều oxit kim loại: 

CO + CuO ⎯⎯→ 

t o Cu + CO . 2 

3CO + 2Fe 2 O 3 ⎯⎯→ 

t o 4Fe + 3CO . 2 












III. Điều chế 

1. PTN: HCOOH → CO + H 2 O. 

2. CN: 

· Cho hơi nước đi qua than nóng đỏ: 

C + H 2 O → CO + H 2 . 

Sản phẩm là khí than ướt chứa 44%CO. 

· Sản xuất trong lò gaz: thổi không khí qua 

than nung đỏ: 

C + O 2 ⎯⎯→ 

t o CO . 2 

C + CO 

t 2 ⎯⎯→ 

o 2CO. 

khí lò gaz chứa khoảng 25%CO. 

Hoạt động 5: Luyện tập – Củng cố 



GV: Yêu cầu HS làm một số bài tập củng cố kiến thức 

HS: Hoạt động cá nhân 

GV hướng dẫn HS giải nhanh dạng bài tập số 5 

Ta có: 

CO2 O CaCO3 

B O 

4.Dặn dò,hướng dẫn HS tự học tập ở nhà: 

E.RÚT KINH NGHIỆM: 


n = n = n = 0,16mol ⇒ m = m + m = 13,6 + 0,15.16 = 16g 








Tiết 24: 

CACBON DIOXIT VÀ MUỐI CACBONAT 




I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 



- Tính chất hóa học của CO 2 (CO 2 là một oxit axit, có tính oxi hóa yếu). 

- Tính chất hóa học của muối cacbonat (nhiệt phân, tác dụng với axit). 

- Cách nhận biết muối cacbonat bằng phương pháp hoá học. 


- Biết được trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan của CO 2 . 

- Biết được trạng thái, màu sắc, tính tan của muối cacbonat. 

c. Môn Sinh học và môi trường 

- Hoạt tính sinh học của CO 2 đối với con người, động thực vật và môi trường sống. 

+ Tìm hiểu hiệu ứng nhà kính; 

+ Giải thích vì sao không nên đóng kín cửa khi trong nhà có nhiều cây xanh? 

- Biết được ứng dụng của một số muối cacbonat trong dược phẩm, ẩm thực. 

d. Môn Văn học 

- Giải thích được câu “Nước chảy đá mòn” theo quan điểm của môn Hóa học. 

e. Môn Địa lý 

- Giải thích hiện tượng tạo thành thạch nhũ ở các hang động. 

2. Kĩ năng 

a. Hóa học 

- Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của CO 2 , muối cacbonat. 


- Làm 1 số bài tập có liên quan. 

+ Tính thành phần % muối cacbonat trong hỗn hợp; Tính % khối lượng oxit trong 

hỗn hợp phản ứng với CO; tính % thể tích CO và CO 2 trong hỗn hợp khí. 

+ Cách nhận biết muối cacbonat. 

b. Toán 



c. Vật lí 


của các hợp chất của CO 2 và muối cacbonat. 

- Phân biệt được muối cacbonat với một số muối khác. 

d. GD KNS 


- Giáo dục về ý chí, tính kiên trì của con người. 



- Thành phần chính của đá khô? Chất được sử dụng làm khói trong biểu diễn nghệ 

thuật hay được dùng trong các ly rượu cưới? 















- Ứng dụng của C và hợp chất của C vào mục đích phục vụ đời sống và sản xuất. 

















IV. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG 

1. Ổn định tổ chức: 

2. Kiểm tra bài cũ: Trong quá trình học 

3. Bài mới: 

Hoạt động 1: Tìm hiểu kiến thức của bài 

GV: Hướng dẫn HS tìm hiểu nội dung của toàn bài 

- Nội dung: 

+ Nhóm 1: Vấn đề 5; + Nhóm 2: Vấn đề 6; 

+ Nhóm 3: Vấn đề 7;+ Nhóm 4: Vấn đề 8. 

- PPDH: Hoạt động nhóm, sử dụng kỹ thuật công đoạn (5’ – 3’ – 3’ – 3’ – 2’) 

Hoạt động 1: Tính chất vật lí, ứng dụng của CACBON DIOXIT (CO 2 ) 



GV: Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi 1. Tính chất vật lí 


HS: Đại diện nhóm 1 trả lời, các nhóm 2. Ứng dụng 

khác tiếp tục bổ sung. 


- Tính chất vật lí của CO 2 . 

- Ứng dụng của CO 2 . 

GV sử dụng hình ảnh và kiến thức 

liên môn: 

+ Môn Vật lí và môi trường: Giải 

thích hiệu ứng nhà kính và tác hại của 

nó đối với môi trường. 

+ Môn Sinh học và môi trường: Hoạt 

tính sinh học của CO 2 đối với con 

người, động thực vật Biện pháp 

làm giảm lượng CO 2 sinh ra. 









 

 

 

 

 




+ Hiện tượng thực tế: Đá khô là gì? 

Giải thích hiện tượng khói thoát ra 

trong các buổi biểu diễn hoặc các ly 

rượu cưới. 

Hoạt động 3: Tính chất hóa học và điều chế CO 2 



GV: Hướng dẫn HS hoàn thành các 

phương trình phản ứng và các câu hỏi 


1. Tính chất hóa học 

HS: Đại diện nhóm 2 trình bày, các a, Không cháy và không duy trì sự cháy. 

nhóm khác tiếp tục bổ sung. b, Tính oxy hóa 

o 


t 

2Mg + CO2 

⎯⎯→ 2MgO + C 

- Giải thích hiện tượng thực tế: Vì 

o 

t 

C + CO2 

⎯⎯→ 2CO 

sao không dùng bình chữa cháy để 

dập tắt các đám cháy kim loại? 

c, Là một oxit axit 

- Khi tác dụng với dung dịch kiềm thì nó tạo 

GV: Hướng dẫn HS hoàn thành các 

ra 2 loại muối khác nhau. 

CO2 + 2 NaOH → Na2CO3 + H 

2O 

(1) 

yêu cầu trong vấn đề 7. 

HS: Đại diện nhóm 3 trình bày, các CO2 + NaOH → NaHCO3 

(2) 


CO2 + Ca( OH ) 

2 

→ CaCO3 + H2O 

(1) 


2 CO2 + Ca( OH ) 

2 

→ Ca( HCO3 ) 

2 

(2) 

- Hướng dẫn sơ qua cách làm dạng bài · Xác định sản phẩm tạo thành 

tập CO 2 tác dụng với dung dịch kiềm. Phản ứng: 

− 

2− 

CO + 2OH → CO + H O 

2 3 2 

− 

− 

CO2 + OH → HCO3 

n − 

OH 

Tỉ lệ: α = 

nCO 

2 

 

 

+ Nếu α < 1 thì hế 

ư 

 

 

+ Nếu α = 1 thì hế 

hế 

 

 

 

+ Nếu1 < α < 2 thì 

hế 

hế 

 

 

+ Nếuα = 2 thì hế 

hế 


 

 

+ Nếuα > 2 thì ư 

hế 











2.Điều chế: 

a,PTH: Muối cacbonat + dd HCl 

b,CN: 

- Thu từ việc đốt hoàn toàn than trong các 

quá trình sản xuất. 

- Thu hồi từ quá trình chuyển hóa khí thiên 

nhiên, các sản phẩm dầu mỏ. 

- Từ quá trình nung vôi, lên men rượu. 

Hoạt động 4: Axit Cacbonic và muối Cacbonat 



GV: yêu cầu HS hoàn thành các yêu 1. Axit cacbonic 

cầu trong vấn đề 8. 

- Axit rất yếu. 

HS: Đại diện nhóm 4 trình bày, các - Tạo 2 loại muối CO 2- 3 và HCO - 3 . 

nhóm khác tiếp tục bổ sung. 2. Muối cacbonat 

GV: Nhận xét và bổ sung. 

a. Tính tan 

2 

- Tính axit yếu của axit cacbonic; - Muối CO − 3 

của Na + ,K + , NH + 4 : tan; 

- Phản ứng tổng quát: 

- 

- Đa số muối HCO 3 tan dễ trong nước. 

+ Muối axit tác dụng với dd Bazo; b. Tính chất hóa học 

Muối TH và nước. 

+ Tác dụng với axit 

+ Nhiệt phân muối axit; 

CaCO3 + 2 HCl → CaCl2 + CO2 + H 

2O 

Muối TH, CO 2 và nước; 

NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2 + H 

2O 

+ Nhiệt phân muối trung hòa không 

+ Tác dụng với dd kiềm 

tan Oxit KL + CO 2 . 

NaHCO + NaOH → Na CO + H O 

3 2 3 2 

Ca( HCO3 ) 

2 

+ 2NaOH → Na2CO3 + CaCO3 + H 

2O 

GV vận dụng kiến thức liên môn 

+ Phản ứng nhiệt phân: 

o 

t 

+ Môn Văn: Giải thích câu “Nước 2 NaHCO3 ⎯⎯→ Na2CO3 + CO2 

+ H 

2O 

o 

t 

chảy đá mòn” theo quan điểm của Ca( HCO3 ) 

2 

⎯⎯→ CaCO3 + CO2 

+ H2O 

môn Hóa học. 

o 

t 

CaCO3 ⎯⎯→ CaO + CO2 

+ Môn Địa lý để giải thích sự hình 

thành nên các hang động thạch nhũ. 

c. Ứng dụng 

- CaCO 

+ Vì sao NaHCO 3 được dùng trong 

3 : chất độn trong 1 số nghành CN. 

thành phần của thuốc đau dạ dày? 

- Na 2 CO 3 dùng trong CN thủy tinh, gốm, 

+ Vì sao (NH 4 ) 2 CO 3 được dùng làm 

bột giặt; NaHCO 3 dùng trong CN thực phẩm, 

thành phần chính của bột nở? 

dược phẩm. 




GV: Yêu cầu HS làm một số bài tập củng cố 












4.Dặn dò,hướng dẫn HS tự học tập ở nhà: 










Tiết 25: 

LUYỆN TẬP 

C, CO, MUỐI CACBONAT 




A.MỤC TIÊU KIẾN THỨC 

1. Kiến thức: Củng cố kiến thức về cacbon và hợp chất của cacbon 

2. Kĩ năng: 

- Viết phương trình phản ứng; 

- Các dạng bài tập của C và hợp chất của chúng (CO 2 , muối cacbonat) 

3. Thái độ: Rèn luyện thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc. 

B.PHƯƠNG PHÁP:Kết hợp khéo léo giữa đàm thoại, nêu vấn đề và hoạt động 

nhóm 

C.CHUẨN BỊ: 

1. Giáo viên: Hệ thống câu hỏi và bài tập. 

2. Học sinh: HS lập bảng để thảo luận. 

D.TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 

1. Ổn định : 


3. Nội dung bài mới: 

Hoạt động 1: KIẾN THỨC CẦN NHỚ 



GV: Yêu cầu HS hoàn thành sơ đồ C + O2 

→ CO 

phản ứng: 

CO + O → CO 

2 2 

CO + C → CO 

HS: Hoạt động nhóm. 

o 

t 

CaCO3 ⎯⎯→ CaO + CO2 

GV: Hướng dẫn HS củng cố kiến thức 

CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O 

C và hợp chất của chúng thông qua sơ 


2 

→ CaCO3 + H 

2O 

đồ phản ứng. 

Hoạt động 2: Dạng BT tính khử của C, CO 



GV: Hướng dẫn HS làm dạng bài tập 

về phản ứng nhiệt luyện – thể hiện tính 

khử của C, CO. 

HS: Hoạt động cá nhân. 

2 

CO + NaOH → NaHCO 

2 3 

2 CO + Ca( OH ) → Ca( HCO ) 

2 2 3 2 

Ca( HCO ) + Ca( OH ) → 2CaCO + 2H O 

3 2 2 3 2 

CaCO + CO + H O → Ca( HCO ) 

3 2 2 3 2 

2NaHCO → Na CO + CO + H O 

3 2 3 2 2 

o 

t 

2 3 

+ 

2 

+ 

2 

⎯⎯→ 2 

3 

Na CO CO H O NaHCO 

2 NaHCO + Ca( OH ) → Na CO + CaCO + 2H O 

3 2 2 3 3 2 

Ca( 

HCO ) + 2NaOH → Na CO + CaCO + 2H O 

3 2 2 3 3 2 

Na CO + CaCl → CaCO + 2NaCl 

2 3 2 3 

Na CO + 2HCl → 2NaCl + CO + H O 

2 3 2 2 












BT 2 : Khử m gam hỗn hợp X gồm CuO, 

FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 bằng khí CO ở nhiệt 

độ cao, người ta thu được 40g hỗn hợp 

chất rắn Y và 13,2g khí CO 2 . Tìm giá 

trị m 

BT 3 . Cho luồng khí CO (dư) đi qua 

9,1g hỗn hợp gồm CuO, Al 2 O 3 nung 

nóng đến khi phản ứng hoàn toàn, thu 

được 8,3g chất rắn. Tìm % khối lượng 

CuO trong nỗn hợp đầu 

BT 2 : 

Oxit KL + CO Y + CO 2 . 

Áp dụng ĐL BTKL, ta có: 

m + m = m + m 

oxit KL CO Y CO 2 

13, 2 

n = n = = 0, 295mol 

44 

Với: 

CO CO2 

Do đó: 

m = m + m − m = 40 + 13, 2 − 28.0, 25 = 46, 2g 

BT 3 : 

Ta có: 

Y CO2 

CO 

∆ m = m = 9,1− 8,3 = 0,8g 

0,8 

⇒ nO 

= nCuO 

= = 0,05mol 

16 

⇒ m = 0,05.80 = 4g 

4 

⇒ % 

m 

= .100 = 44% 

Cu 

9,1 

Hoạt động 3: Dạng BT về muối cacbonat 

GV: Hướng dẫn HS làm một số bài tập 

về tính chất hóa học đặc trưng của muối 

cacbonat – phản ứng nhiệt phân. 


BT 4 . Nung 100g hỗn hợp gồm Na 2 CO 3 BT 4 . 

và NaHCO 3 cho đến khối lượng không Phản ứng: 

đổi thu được 69g chất rắn. Tính % khối 2NaHCO 3 Na 2 CO 3 + CO 2 + H 2 O 

lượng mỗi chất rắn trong hỗn hợp đầu 2x x x 

Ta có: 

∆ m = m + m 

BT 5 .Nung 48,8g hỗn hợp NH 4 HCO 3 , 

NaHCO 3 , Ca(HCO 3 ) 2 đến khối lượng 

không đổi, thu được 16,2g bã rắn. Chế 

hoá bã rắn với dd HCl dư, thu được 

2,24 lít khí (đktc). Xác định % khối 

lượng các muối trong hỗn hợp. 

ց 

ց 

CuO 

O 

CO2 H2O 

⇒ 44x 

+ 18x 

= 100 − 69 = 31 

⇒ x = 0,5mol 

Do đó: 

84.2x 

% 

m 

= .100 = 84% 

NaHCO3 

100 

% = 100 − 84 = 16% 

mNa 2CO3 

BT 5 . 

Phương trình phản ứng 












o 

t 

4 3 

⎯⎯→ 

3 

+ 

2 

+ 

2 

NH HCO NH CO H O 

o 

t 

3 

⎯⎯→ 

2 3 

+ 

2 

+ 

2 

2NaHCO Na CO CO H O 

o 

t 

3 2 

⎯⎯→ 

3 

+ 

2 

+ 

2 

Ca( HCO ) CaCO CO H O 

o 

t 

3 

⎯⎯→ + 

2 

CaCO CaO CO 

Na CO + 2HCl → 2NaCl + CO + H O 

2 3 2 2 

CaO + 2HCl → CaCl + H O 

2 2 

Đặt: 

NH4HCO , 

3 NaHCO 

, 

3 Ca( HCO3 ) 2 

n = a n = b n = c 

Ta có: 

m = 79a + 84b + 162c = 48,8 g (1) 

hh 

b 

mcr 

= 106. + 56c 

= 16,2 (2) 

2 

b 2, 24 

nCO 

= = = 0,1 mol (3) 

2 

2 22, 4 

Giải hệ phương trình (1,2,3), ta được: 

a = 0,2mol; b = 0,2mol; c = 0,1mol. 

Vậy: 

79a 

% 

m 

= .100 = 32,4% 

NH4HCO3 

48,8 

84b 

% 

NaHCO 

= .100 = 34,4% 

3 

48,8 

% = 100 − 32,4 − 34, 4 = 33, 2% 

mCa ( HCO3 ) 2 

4.Dặn dò,hướng dẫn HS tự học tập ở nhà: Yêu cầu HS làm 1 số BTVN trong SGK 

và BT thêm. 

E. RÚT KINH NGHIỆM: 









 

 

 

 

Tiết 26: 

LUYỆN TẬP 

CO 2 TÁC DỤNG VỚI DUNG DỊCH KIỀM 




A/ MỤC TIÊU KIẾN THỨC: 

1. Kiến thức: Củng cố kiến thức về cacbon và hợp chất của cacbon 

2. Kĩ năng: 

- Viết phương trình phản ứng; 

- Các dạng bài tập của CO 2 tác dụng với dung dịch kiềm. 

3. Thái độ: Rèn luyện thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc. 

B/ PHƯƠNG PHÁP:Kết hợp khéo léo giữa đàm thoại, nêu vấn đề và hoạt động 

nhóm 

C/ CHUẨN BỊ: 

1. Giáo viên: Hệ thống câu hỏi và bài tập. 

2. Học sinh: HS lập bảng để thảo luận. 

D/ TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 

1. Ổn định : 



Hoạt động 1: KIẾN THỨC CẦN NHỚ 



GV hướng dẫn HS phương pháp giải bài tập ·Phản ứng: 

− 

2− 

dạng CO 2 tác dụng với dung dịch kiềm. 

CO2 + 2OH → CO3 + H 

2O 

· Nếu phù hợp thì có thể bổ sung trường hợp 

− 

− 

CO2 + OH → HCO3 

cụ thể 

n − 

OH 

I/ CO 2 TÁC DỤNG VỚI NaOH: 

·Tỉ lệ: α = 

nCO 

2 

1/ PTPỨ xảy ra theo đúng thứ tự: 

2 NaOH + CO2 → Na2CO3 + H 

2O 

(1) 

· Các trường hợp: 

 

 

Nếu CO 2 dư thì tiếp tục xảy ra phản ứng: 

 

Na2CO3 + H 

2O + CO2 → 2 NaHCO3 

(2) 

+ Nếu α < 1 thì hế 

Tuy nhiên, để thuận tiện trong quá trình tính 

ư 

toán, ta có thể chuyển thành các PTPỨ: 

 

 

CO2 + 2 NaOH → Na2CO3 + H 

2O 

(1) 

 

+ Nếu α = 1 thì hế 

CO2 + NaOH → NaHCO3 

(2) 

 

n 

hế 

NaOH 

2/ Lập tỉ lê: α = để xét các trường hợp sản 

nCO 

2 

phẩm tạo thành. Ta có các trường hợp: 

 

 

 

+ Nếu1 < α < 2 thì 

hế 

hế 


II/ CO 2 TÁC DỤNG VỚI Ca(OH) 2 : 

1/ PTPỨ xảy ra theo đúng thứ tự: 

 

 

+ Nếuα = 2 thì hế 

hế 








 




Ca( OH ) + CO → CaCO + H O (1) 

2 2 3 2 

Nếu CO 2 dư thì kết tủa sẽ bị hòa tan theo phản 

ứng: 

CaCO + H O + CO → Ca( HCO ) (2) 

3 2 2 3 2 

Tuy nhiên, để thuận tiện trong quá trình tính 

toán, ta có thể chuyển thành các PTPỨ: 

CO + Ca( OH ) → CaCO + H O (1) 

2 2 3 2 

2 CO2 + Ca( OH ) 

2 

→ Ca( HCO3 ) 

2 

(2) 

nCO 

2 

2/ Lập tỉ lê: α = để xét các trường hợp 

n 

Ca( OH ) 2 

sản phẩm tạo thành. Ta có các trường hợp: 

· Lưu ý: 

n n CO 

Nếu TH chỉ tạo muối kết tủa: 

2 

Nếu TH tạo 2 muối: 

n = n − n 

↓ 

2 Ca ( OH ) 2 CO2 

↓ = 

 

 

+ Nếuα > 2 thì ư 

hế 

· Lưu ý: 

Nếu TH chỉ tạo muối trung hòa: 

n 

CO 

2− = 

3 

n 

CO 

Nếu TH tạo 2 muối: 

n = n − n 

Hoạt động 2: Dạng BT CO 2 tác dụng với dung dịch kiềm 



GV: Hướng dẫn HS làm dạng BT CO 2 tác dụng 

với dung dịch kiềm. 


BT 1 : Ta có: 

BT 1 :Sục 2,24 lít CO 2 (đktc) vào 750ml dung n 

N aO H 

= 0, 75.0, 2 = 0,15 m ol 

dịch NaOH 0,2M. Số mol của muối thu được? 

2, 24 

nC O 

= = 0,1 m ol 

2 

22, 4 

n 

N aO H 

⇒ α = = 1, 5 

n 

CO 

2− 

3 

C O 2 

2 

OH 

− 

CO 

Cách 1: 

PTPỨ: 

CO + 2 NaOH → Na CO + H O (1) 

2 2 3 2 

x 2x x 

CO + NaOH → NaHCO 

2 3 

y y y 

Giải hệ phương trình: 


(2) 

2 











BT 2 : Hấp thụ 0,672 lít CO 2 (đktc) vào 2 lít 

Ca(OH) 2 0,01M ta thu được m gam kết tủa. 

Giátrị của m là? 

⎧⎪ x + y = nCO 

= 0,1 

2 

⎨ 

⎪⎩ 2x + y = nNaOH 

= 0,15 

⇒ x = y = 0,05mol 

Cách 2: 

Dùng phương pháp đường chéo: 

x 1,5 −1 1 

= = ⇒ x = y 

y 2 −1,5 1 

nCO 

= x+ y = 0,1mol 

2 

Mà 

⇒ x = y = 0,05mol 

BT 2 : 

Ta có: 

nC a ( O H ) 

= 2.0, 01 = 0, 02 m ol 

2 

0, 672 

nC O 

= = 0, 03 m ol 

2 

22, 4 

nC O 2 

⇒ α = = 1, 5 

nC a ( O H ) 2 

Tạo thành 2 muối 

Cách 1: 

PTPỨ: 


2 

→ CaCO 

3 

+ H2O 

(1) 

x x x 

2 CO2 + Ca( OH ) 

2 

→Ca( HCO 

3) 2 

(2) 

2y y y 

Giải hệ phương trình: 

⎧⎪ x + y = nCa ( OH ) 

= 0,02 

2 

⎨ 

⎪⎩ 

x + 2 y = nCO 

0,03 

2 

= 

⇒ x = y = 0,01mol 

Cách 2:Dùng CT đường chéo: 

x 1,5 −1 1 

= = ⇒ x = y 

y 2 −1,5 1 

nCa ( OH ) 

= x+ y = 0,02 mol 

2 

Mà 

⇒ x = y = 0,01mol 

Cách 3: Sử dụng công thức 

· TH tạo thành 2 muối 

nCaCO = 2n 3 Ca( OH ) 

− n 0,01 

2 CO 

= mol 

2 

Hoạt động 3: Dạng bài tập Nhận biết 



GV hướng dẫn HS làm bài tập nhận biết: 












BT 3 . Bằng phương pháp hoá học, hãy 

nhận biết các dd đựng trong các lọ mất 

nhãn sau: HCl, NaOH, Na 2 CO 3 , NaNO 3 , 

Na 3 PO 4 ? 

BT 4 .Nhận biết các dung dịch: KNO 3 , 

Cu(NO 3 ) 2 , FeCl 3 , AlCl 3 , NH 4 Cl? 



BT 3 : 

- Quì tím: Nhận biết HCl, NaOH 

- Dung dịch HCl: Nhận biết Na 2 CO 3 

- Dung dịch AgNO 3 : Nhận biết Na 3 PO 4 

BT 4 : 

- Dùng ddBa(OH) 2 làm thuốc thử. 

- Hiện tượng: 

+ Khí mùi khai NH 4 Cl. 

+ Kết tủa xanh dương Cu(NO 3 ) 2 . 

+ Kết tủa màu đỏ nâu FeCl 3 . 

+ Kết tủa trắng keo, tan dần AlCl 3 . 

4. Củng cố, dặn dò:Ôn chương 1, 2,3,4 (Bỏ silic) chuẩn bị cho thi học kì 













IV. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 

IV.1. HỆ THỐNG CÂU HỎI CHUẨN BỊ CHO CHUYÊN ĐỀ 

Vấn đề 1: Tìm hiểu về C 

• Vị trí, cấu hình e của C; 

• Tính chất vật lí các dạng thù hình của C; 

• Sưu tầm những hình ảnh về ứng dụng của C có trong cuộc sống 

Vấn đề 2: Tìm hiểu về C 

• Xác định số oxy hóa của C trong các hợp chất CH 4 , CO, CO 2 , Na 2 CO 3 . Từ đó, 

dự đoán tính chất hóa học của C. 

• Hoàn thành các phương trình phản ứng và xác định vai trò của C trong các 

phản ứng đó. 

C + H 2 

C + CuO 

C + Al 

C + HNO 3 loãng 

C + O 2 

C + H 2 SO 4 đặc 

C + CO 2 

Vấn đề 3: Tìm hiểu về CO 

• Tính chất vật lí của CO; 

• Nguyên nhân gây độc của khí CO; 

• Các nguồn sinh ra khí CO; 

Vấn đề 4: Tìm hiểu về CO 

• Hoàn thành phương trình phản ứng và xác định vai trò của CO trong các phản 

ứng đó. 

CO + O 2 

CO + CuO 

CO + Fe 2 O 3 

• Ảnh hưởng của khí CO đối với con người, môi trường. 

Vấn đề 5: Tìm hiểu về CO 2 

• Ứng dụng của CO 2 ; 

• Nguồn sinh ra khí CO 2 ; 

• Hiệu ứng nhà kính? Ảnh hưởng của nó đối với môi trường? 

• Ảnh hưởng của CO 2 đối với môi trường, con người? 

• Biện pháp để làm giảm lượng khí CO 2 sinh ra? 


• Hoàn thành các phương trình phản ứng và xác định vai trò của CO 2 trong các 

phản ứng đó. 

CO 2 + NaOH 

CO 2 + H 2 O + Na 2 CO 3 

CO 2 + 2NaOH 

CO 2 + H 2 O + CaCO 3 

CO 2 + Ca(OH) 2 

CO 2 + C 

2CO 2 + Ca(OH) 2 

CO 2 + Mg 


• Tìm hiểu về các sản phẩm tạo thành khi cho CO 2 tác dụng với dung dịch kiềm 

• Xác định các chất có trong hỗn hợp sau phản ứng: 

Cho 11,2 lít CO 2 (đktc) vào 200ml dung dịch NaOH 0,5M; 

Sục 4,48 lít CO 2 (đktc) vào 150ml dung dịch Ca(OH) 2 1M. 












Vấn đề 8: Tìm hiểu về muối cacbonat 

• Tính tan của muối cacbonat, hidrocacbonat; 

• Hoàn thành các phương trình phản ứng: 

Na 2 CO 3 + CO 2 + H 2 O 

NaHCO 3 

Na 2 CO 3 + Ca(OH) 2 

Ca(HCO 3 ) 2 

CaCO 3 + HCl 

NaHCO 3 + HCl 

CaCO 3 + CO 2 + H 2 O 

Ca(HCO 3 ) 2 + NaOH 

CaCO 3 

NaHCO 3 + NaOH 

Na 2 CO 3 

IV.2. BÀI TẬP LUYỆN TẬP PHẦN CACBON VÀ HỢP CHẤT CỦA CACBON 

Dạng 1. VIẾT PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG & PHÂN BIỆT CÁC CHẤT 

Câu 1. Ở nhiệt độ cao cacbon có thể phản ứng với nhiều đơn chất và hợp chất. Lập 

các phượng hóa học sau và nêu vai trò của cacbon trong từng phản ứng 

a. C + S → ? b. C + Al → ? c. C + Ca → ? d. C + H 2 O →? 

e. C + CuO ? f. C + HNO 3 (đâc) → ? g. C + H 2 SO 4 (đặc) → ? 

Câu 2. Hoàn thành các phương trình hóa học sau 

a. CO + O t o 

t 2 ⎯⎯→ ? c. CO + CuO ⎯⎯→ o 

? d. CO + Fe 3 O t o 

4 ⎯⎯→ 

Câu 3. Hoàn thành các phương trình hóa học sau 

t 

a. CO 2 + Mg ⎯⎯→ o 

? b. CO 2 + CaO → ? c. CO 2 (dư) + Ba(OH) 2 → ? 

d. CO 2 + H 2 O →? e. CO 2 +CaCO 3 +H 2 O → ? 

Câu 4. Làm thế nào để loại hơi nước và khí CO 2 có lẫn trong khí CO ? 

Câu 5. Viết các phương trình của các phản ứng chuyển hóa các chất trong sơ đồ sau 

CO 2 →C →CO →CO 2 →CaCO 3 →Ca(HCO 3 ) 2 →CO 2 

Câu 13. Trình bày phương pháp hóa họcphân biệt các chất rắn chứa trong các lọ 

riêng biệt: NaHCO 3 , NaNO 3 , Na 2 SiO 3 , Na 3 PO 4 , NaCl 

Câu 14. Cho 3 bình dung dịch mất nhãn là: A gồm KHCO 3 và K 2 CO 3 , B gồm 

KHCO 3 và K 2 SO 4 , D gồm K 2 CO 3 và K 2 SO 4 . Chỉ dùng dung dịch BaCl 2 và dung dịch 

HCl, nêu cách nhận biết mỗi bình dung dịch mất nhãn trên, viết các phương trình 

phản ứng 

Câu 15. Có 4 muối riêng biệt đựng trong 4 ống nghiệm mất nhãn: NaCl, Na 2 SO 4 , 

CaCO 3 , BaCO 3 . Dùng khí CO 2 và H 2 O để nhận biết các muối trên 

Câu 16. Có 5 lọ mất nhãn, mỗi lọ đựng một trong các dd sau: NaHSO 4 , KHCO 3 , 

Mg(HCO 3 ) 2 , Na 2 SO 3 , Ba(HCO 3 ) 2 . Trình bày cách nhận biết từng dung dịch, Chỉ được 

dùng thêm cách đun nóng 

Câu 17. Bằng phưong pháp hóa học hãy phân biệt: 

a. Các khí SO 2 , CO 2 , NH 3 và N 2 b. Các khí CO 2 ,SO 2 , N 2 , O 2 và H 2 

c. Các khí CO, CO 2 ,SO 2 và SO 3 (khí)d. Các khí Cl 2 ,NH 3 , CO, CO 2 

Câu 18. Nhận biết các lọ mất nhãn chứa các chất sau: 

a. Chất rắn BaSO 4 , BaCO 3 , NaCl,Na 2 CO 3 (Chỉ dùng thêm HCl loãng) 

b. Chất rắn NaCl, Na 2 SO 4 , BaCO 3 ,Na 2 CO 3 (chỉ dùng thêm CO 2 và nước) 

Dạng 2. TÍNH KHỬ CỦA CO 

Câu 3: Dẫn CO đến dư qua 25,6 gam hỗn hợp X gồm Fe 3 O 4; MgO; CuO nung nóng 

cho đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn. Sau phản ứng thu được 20,8 gam chất rắn. 

Mặt khác 0,15 mol hỗn hợp X tác dụng vừa đủ với 225 ml dung dịch HCl 2M. Hãy 












viết các phương trình phản ứng xảy ra và tính % số mol của mỗi chất trong hỗn hợp 

X. 

Câu 45. Khử m gam hỗn hợp X gồm CuO, FeO, Fe 3 O 4 , Fe 2 O 3 bằng khí CO ở nhiệt 

độ cao, người ta thu được 40g hỗn hợp chất rắn Y và 13,2g khí CO 2 . Tìm giá trị m 

Câu 46. Khử 4,64g hỗn hợp X gồm các oxít MgO, FeO, Fe 3 O 4 và Fe 2 O 3 bằng khí CO 

ở nhiệt độ cao, người ta thu được m gam hỗn hợp chất rắn Y và khí Z. Khí Z dẫn qua 

dd Ba(OH) 2 dư thu được 1,97g kết tủa. Tìm giá trị m 

Câu 47. Khử hoàn toàn 6,64g hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 và Fe 2 O 3 bằng CO dư. 

Dẫn hỗn hợp khí sau phản ứng vào dung dịch Ca(OH) 2 dư thu được 8g kết tủa. Tính 

khối lượng Fe thu được 

Câu 48. Cho 31,9g hỗn hợp Al 2 O 3 , ZnO, FeO,CaO tác dụng hết với CO dư nung 

nóng thu được 28,7g hỗn hợp Y. Cho Y tác dụng với dd HCl dư thu được V lít H 2 

(đktc). Tìm thể tích V 

Câu 50. Thổi luồng khí CO qua ống sứ đựng m gam hỗn hợp gồm CuO, Fe 2 O 3 , FeO, 

Al 2 O 3 nung nóng. Khí thoát ra khỏi ống sư được sục vào nước vôi trong dư, thấy có 

15g kết tủa trắng. Sau phản ứng, chất rắn trong ống sứ có khối lượng là 215g. Tìm m 

Câu 51. Cho luồng khí CO đi qua 9,1g hỗn hợp gồm CuO, Al 2 O 3 nung nóng đến khi 

phản ứng hoàn toàn, thu được 8,3g chất rắn. Tìm % khối lượng CuO trong nỗn hợp 

đầu 

Câu 52. Dẫn luồng oxi đi qua than nung đỏ thu được hỗn hợp khí A gồm hai khí có tỉ 

khối so với H 2 là 18. Dẫn hỗn hợp khí này từ từ qua ống sứ chứa 20,0g CuO nung 

nóng. Khí thoát ra được dẫn vào dd Ca(OH) 2 dư thu được 12,0g kết tủa. Đem hỗn 

hợp rắn trong ống sứ hoà tan trong dung dịch HCl dư thì thấy có 3,2g chất không tan. 

Xác định số mol mỗi khí có trong hỗn hợp A sau khi làm khô. 

Dạng 3. CO 2 TÁC DỤNG VỚI DUNG DỊCH KIỀM 

Câu 2: Sục 2,24 lít (đktc) CO 2 vào 100ml hỗn hợp dung dịch gồm KOH 1M và 

Ba(OH) 2 0,75M. Sau khi khí bị hấp thụ hoàn toàn thấy tạo m g kết tủa. Tính m 

Câu 3: Hấp thụ hết 0,672 lít CO 2 (đktc) vào bình chứa 2 lít dung dịch Ca(OH) 2 

0,01M. Thêm tiếp 0,4gam NaOH vào bình này. Khối lượng kết tủa thu được sau phản 

ứng là? 

Câu 4: Cho 0,012 mol CO 2 hấp thụ bởi 200 ml NaOH 0,1M và Ca(OH) 2 

0,01M.Khối lượng muối được là? 

Câu 5: Hấp thụ 4,48 lít CO 2 (đktc) vào 0,5 lít NaOH 0,4M và KOH 0,2M. Sau phản 

ứng được dung dịch X. Lấy 1/2 X tác dụng với Ba(OH) 2 dư, tạo m gam kết tủa. m và 

tổng khối lượng muối khan sau cô cạn X lần lượt là 

Câu 6: Sục 2,24 lít khí CO 2 (ở đktc) vào 400ml dung dịch A chứa NaOH 1M và 

Ca(OH) 2 0,01M thì thu được bao nhiêu g kết tủa? 

Câu 7: Sục 2,24 lít CO 2 (ở đktc) vào 400ml dung dịch A chứa NaOH 1M và 

Ca(OH) 2 0,01M sẽ thu được bao nhiêu gam kết tủa? 

Câu 8: Cho 0,2688 lít CO 2 (ở đktc) hấp thu hoàn toàn bởi 200ml dung dịch NaOH 

0,1M và Ca(OH) 2 0,01M. Khối lượng muối thu được là? 

Câu 9: Cho V lít khí CO 2 (54,6oC và 2,4atm) hấp thụ hoàn toàn vào 200ml dung 

dịch KOH 1M và Ba(OH) 2 0,75M thu được 23,64g kết tủa. V có giá trị là? 












Câu 10: Cho0,448lítkhí CO 2 (ở 

đktc)hấpthụhếtvào100mldungdịchchứahỗnhợpNaOH0,06M và Ba(OH)20,12M, 

thuđược mgam kết tủa. Giá trị của mlà? 

Câu 11: Cho 112ml khí CO 2 (ở đktc) hấp thụ hoàn toàn bởi 400ml dung dịch 

Ca(OH) 2 ta thu được 0,1g kết tủa. Nồng độ mol/l của dung dịch Ca(OH) 2 là? 

Câu 12: Cho 112ml khí CO 2 (ở đktc) bị hấp thụ hoàn toàn bởi 200ml dung dịch 

Ca(OH) 2 thu được 0,1g kết tủa. Nồng độ mol/l của dung dịch nước vôi trong là? 

Câu 13: Cho 2,24 lít CO 2 (ở đktc) vào 2 lít dung dịch Ca(OH) 2 thu được 6g kết tủa. 

Nồng độ mol/l của dung dịch Ca(OH) 2 là? 

Câu 14: Hấp thụ toàn bộ 0,3 mol CO 2 vào dung dịch chứa 0,25 mol Ca(OH) 2 . khối 

lượng dung dịch sau phản ứng tăng hay giảm bao nhiêu gam? 

Câu 15: Cho 0,14 mol CO 2 hấp thụ hết vào dung dịch chứa 0,11 mol Ca(OH) 2 . Ta 

nhận thấy khối lượng CaCO 3 tạo ra lớn hơn khối lượng CO 2 đã dùng nên khối lượng 

dung dịch còn lại giảm bao nhiêu? 

Câu 16: V lít khí CO 2 (đktc) vào 1,5 lít Ba(OH) 2 0,1M được 19,7 gam kết tủa. Giá 

trị lớn nhất của V là? 

Câu 17: Thổi V ml (đktc) CO 2 vào 300 ml dung dịch Ca(OH) 2 0,02M, thu được 0,2g 

kết tủa. Giá trị V là? 

Câu 18: Thổi V lit (đktc) CO 2 vào 100 ml dung dịch Ca(OH) 2 1M, thu được 6g kết 

tủa. Lọc bỏ kết tủa lấy dung dịch đun nóng lại có kết tủa nữa. Giá trị V là? 

Câu 19: Hấp thụ hết V lít CO 2 (đktc) vào 300 ml dung dịch NaOH x mol/l được 10,6 

gam Na 2 CO 3 và 8,4 gam NaHCO 3 . Giá trị V, x lần lượt là? 

Câu 20: Sục CO 2 vào 200 ml hỗn hợp dung dịch gồm KOH 1M và Ba(OH) 2 0,75M. 

Sau khi khí bị hấp thụ hoàn toàn thấy tạo 23,6 g kết tủa. Tính VCO 2 đã dùng ở đktc 

Dạng 4. NHIỆT PHÂN MUỐI CACBONAT 

Câu 56. Nung 100g hỗn hợp gồm Na 2 CO 3 và NaHCO 3 cho đến khối lượng không đổi 

thu được 69g chất rắn. Tính % khối lượng mỗi chất rắn trong hỗn hợp đầu 

Câu 57: Nếu nung nóng 63,2g CaCO 3 một thời gian rồi cho HCl dư vào thì thu được 

7,17 lít khí (đktc). Tìm hiệu suất của phản ứng nhiệt phân CaCO 3 

Câu 58. Có một hỗn hợp 3 muối NH 4 HCO 3 , NaHCO 3 , Ca(HCO 3 ) 2 . Khi nung 48,8g 

hỗn hợp đó đến khối lượng không đổi thu được 16,2g bã rắn. Chế hóa bã rắn với dd 

HCl dư thu được 2,24 lít khí (đkc). Khối lượng NaHCO 3 trong hỗn hợp là bao nhiêu? 

Câu 59. Nhiệt phân hoàn toàn hỗn hợp chứa MgCO 3 và CaCO 3 có cùng số mol được 

khí A và chất rắn B. Hòa tan B vào nước dư, lọc bỏ kết tủa thu được dung dịch D. 

Hấp thụ hoàn toàn khí A vào dd D, thu được dung dịch chứa muối nào? 

Câu 60. Nhiệt phân hoàn toàn hỗn hợp MgCO 3 và CaCO 3 rồi cho toàn bộ lượng khí 

X thoát ra hấp thụ hoàn toàn vào dd Ca(OH) 2 thu được kết tủa A, dd B. Đun nóng dd 

B lại thấy có kết tủa xuất hiện. Tìm các chất X, A và chất tan trong dung dịch B. Viết 

các phương trình phản ứng minh họa 

Câu 62. Nhiệt phân hoàn toàn 33,6g hỗn hợp A gồm hai muối MgCO 3 và CaCO 3 , 

dẫn khí thoát ra hấp thụ hoàn toàn vào 200,0 ml dung dịch Ba(OH) 2 nồng độ 1,8M thì 

thấy có 66,98g kết tủa. Tính khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp A 

Câu 63. Nhiệt phân hoàn toàn m gam hỗn hợp A gồm MgCO 3 và CaCO 3 cho đến khi 

không còn khí thoát ra được 3,52g chất rắn B và khí C. Cho toàn bộ khí C hấp thụ hết 












bởi 2 lít dd Ba(OH) 2 được 7,88g kết tủa. Đun nóng` tiếp dd lại thấy tạo thêm 3,94g 

kết tủa. Tìm m và nồng độ mol/lit của dd Ba(OH) 2 đã dùng 

Câu 64. khi đun nóng một hỗn hợp Na 2 CO 3 .10H 2 O và NaHCO 3 thu được 22,4 lít khí 

CO 2 (đktc) và 31,8g chất rắn. Xác định % khối lượng hỗn hợp ban đầu 

Câu 65. Có một hỗn hợp 3 muối NH 4 HCO 3 , NaHCO 3 , Ca(HCO 3 ) 2 . Khi nung 48,8g 

hỗn hợp đó đến khối lượng không đổi thu được 16,2g bã rắn. Chế hóa bã rắn với dd 

HCl dư thu được 2,24 lít khí (đkc). Khối lượng NaHCO 3 trong hỗn hợp là? 












Ngày soạn: 12/10/2015 

Tiết 11 – 16 

Chuyên đề: NITO VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA NITO 

I. Nội dung chuyên đề:Nito và các hợp chất của Nito được phân bố theo thời lượng 

1. Cấu tạo, tính chất vật lí, điều chế Nito và các hợp chất của Nito (1 tiết) 

2. Tính chất hóa học của Nito và các hợp chất của Nito (3 tiết) 

-Tiết 1:Tính chất hóa học và ứng dụng của N 2 , NH 3 

- Tiết 2: Tính chất hóa học và ứng dụng của HNO 3 

- Tiết 3: Tính chất hóa học và ứng dụng của muối amoni, muối nitrat 


-Tiết 1: Các dạng bài tập của N 2 , NH 3 , muối amoni 

- Tiết 2: Các dạng bài tập của HNO 3 , muối nitrat 


- Theo phân phối chương trình: Tiết 11: Nito; Tiết 12, 13: Amoniac và muối amoni; 

Tiết 14, 15: Axit nitric và muối nitrat; Tiết 19: Luyện tập. 




- Biết vị trí trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố Nitơ. 

- Biết cấu tạo phân tử, ứng dụng, điều chế trong phòng thí nghiệm và trong công 

nghiệp của N 2 , NH 3 , HNO 3 ; 

- Biết tính chất hoá học, cách nhận biết và ứng dụng của muối amoni, muối nitrat; 

- Hiểu được N 2 rất bền do có liên kết ba, nên N 2 khá trơ ở nhiệt độ thường, nhưng 

hoạt động hơn ở nhiệt độ cao. 

- Hiểu được tính chất hoá học đặc trưng của N 2 : tính oxi hoá (tác dụng với kim loại 

mạnh, với H 2 ), ngoài ra nitơ còn có tính khử (tác dụng với O 2 ). 

- Hiểu được tính chất hoá học của NH 3 : Tính bazơ yếu (tác dụng với H 2 O, dung dịch 

muối, axit) và tính khử (tác dụng với O 2 , Cl 2 ). 

- Hiểu được HNO 3 là một trong những axit mạnh nhất, là chất oxi hoá rất mạnh (oxi 

hoá hầu hết kim loại, một số phi kim, nhiều hợp chất vô cơ và hữu cơ). 


- Biết được trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan của N 2 , NH 3 , HNO 3 , NO, NO 2 , muối 

amoni, muối nitrat. 

- Củng cố cách pha loãng dung dịch axit. 

c.Môn Sinh học 

- Biết được hoạt tính sinh học của N 2 , NH 3 , HNO 3 , muối amoni, muối nitrat đối với 

con người và động thực vật. 

2. Kĩ năng 

a. Hóa học 

- Dự đoán tính chất, kiểm tra dự đoán và kết luận về tính chất hoá học của nitơ và các 

hợp chất của nito; 


Giáo án môn Hóa Học – Lớp 11 – Ban cơ bảnGiáo viên: Bùi Xuân Đông – Trường THPT Tân Lâm 











- Viết các PTHH ở dạng phân tử, ion minh hoạ tính chất hoá học của Nito và các hợp 

chất của Nito; 

b. Toán 

- Tính thể tích khí ở đktc trong phản ứng hoá học, tính % thể tích trong hỗn hợp khí, 

tính thể tích khí amoniac sản xuất được ở đktc theo hiệu suất.phản ứng 

- Tính % về khối lượng của muối amoni trong hỗn hợp. 

- Tính thành phần % khối lượng của hỗn hợp kim loại tác dụng với HNO 3 . 

- Tính thành phần % khối lượng muối nitrat trong hỗn hợp; nồng độ hoặc thể tích 

dung dịch muối nitrat tham gia hoặc tạo thành trong phản ứng . 

c. Vật lí 


của nito và các hợp chất của nito; 

- Cũng cố cách pha loãng dung dịch axit; 

- Phân biệt được muối amoni, muối nitrat với một số muối khác. 

d. Sinh học: Biết tác hại của dung dịch axit để cẩn thận hơn khi tiếp xúc; 

e. Văn học: Vận dụng kiến thức để phân tích, giải thích một số câu ca dao, tục ngữ 

theo quan điểm của môn Hóa học, như: 

“Lúa chiêm lấp ló đầu bờ 

Bỗng nghe tiếng sấm phất cờ mà lên” 

Hay “Không có lửa làm sao có khói” 

f. GD KNS 

- Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường sống xung quanh; 





- Ứng dụng của Nito và hợp chất của Nito vào mục đích phục vụ đời sống và sản 

xuất. 
















- Kĩ thuật công đoạn; 















TIẾT 11:CẤU TẠO, TÍNH CHẤT VẬT LÍ, ĐIỀU CHẾ NITƠ VÀ CÁC HỢP 

CHẤT CỦA NITƠ 

I. MỤC TIÊU 

1. Kiến thức: 

* Biết được: 

- Vị trí trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố nitơ. 

- Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí, ứng dụng, điều chế trong phòng thí nghiệm và 

trong công nghiệp của N 2 và các hợp chất của Nito; 

* Hiểu được: Phân tử nitơ rất bền do có liên kết ba, nên nitơ khá trơ ở nhiệt độ 

thường, nhưng hoạt động hơn ở nhiệt độ cao. 

2. Kĩ năng: 

- Dự đoán tính chất hoá học của nitơ và các hợp chất của nito; 

- Quan sát thí nghiệm, hình ảnh..., rút ra được nhận xét về tính chất vật lí của nito và 

các hợp chất của nito; 

- Tính thể tích khí ở đktc trong phản ứng hoá học, tính % thể tích trong hỗn hợp khí; 

3. Thái độ: 



- Tìm hiểu ứng dụng của Nito và hợp chất của Nito vào mục đích phục vụ đời sống 

và sản xuất của con người. 

II. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC 

- Đàm thoại, thuyết trình, hoạt động nhómvà cá nhân,giao nhiệm vụ cho học sinh. 

- Kỹ thuật công đoạn. 

III. CHUẨN BỊ 

1. Giáo viên: Bài giảng điện tử, giáo án, phiếu học tập với nội dung kiến thức còn 

thiếu. 

2. Học sinh: 

+ Đọc kĩ trước bài và hoàn thành hệ thống câu hỏi có liên quan ở nhà; 

+ Thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi giáo viên yêu cầutrong phiếu học tập; 

IV. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC 

1. Kiểm tra bài cũ: 


Hoạt động 1:GV yêu cầu học sinh cùng tìm hiểu về đặc điểm cấu tạo, tính chất vật lí, 

phương pháp điều chế của Nito và các hợp chất của Nito 

- Phương pháp: Hoạt động nhóm (5 nhóm, 7-8HS/nhóm) 

- Kỹ thuật công đoạn: (Bước 1: 5 phút, các bước sau: 2 phút/bước 15 phút) 

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về N 2 ; + Nhóm 2: Tìm hiểu về NH 3 ; 

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về HNO 3 ; + Nhóm 4: Tìm hiểu về muối Amoni; 

+ Nhóm 5: Tìm hiểu về muối Nitrat. 

- Yêu cầu HS hoàn thành vào phiếu học tập: 

N 2 NH 3 HNO 3 MUỐI AMONI MUỐI NITRAT 

Cấu tạo 

Dự đoán tchh 













Tính chất vật lí 

Điều chế 

Hoạt động 2: Giáo viên hướng dẫn học sinh tổng hợp và kết luận lại kiến thức. 



I/ N 2 : 

GV: Yêu cầu nhóm 1 trình bày phần tìm 1. Cấu tạo: 

hiểu về N 2 theo nội dung trong phiếu học CTCT: ≡ 

tập. 

2. Dự đoán tính chất hóa học: 

HS: Trình bày và trao đổi, thảo luận ·N 2 có liên kết ≡ bền vững trong phân tử 

GV: NX và BS 

nên ở t o thường, N 2 tương đối trơ; ở t o 

+ Yêu cầu HS tìm hiểu thêm về vị trí của cao, N 2 hoạt động mạnh về mặt hóa học. 

0 −3 

Nito trong bảng HTTH. 

N 2 → N :[ O] 

+ Số oxy hóa của N trong hợp chất. · 

0 + 1 + 2 + 4 

+ Quá trình chưng cất phân đoạn không khí N 2 → N, N, N [ K] 

lỏng. 

3. Tính chất vật lí: 

* GV sử dụng kiến thức liên môn để bổ - Chất khí, không màu, không mùi, 

sung: 

không tan trong nước; 

+Môn Vật lí (Trạng thái, màu sắc, mùi vị, - Không duy trì sự sống, sự cháy; 

tính tan của N 2 ; Nhiệt độ ngưng tụ của 4. Điều chế: 

o 

các chất trong không khí khi mô tả quả - Trong PTN: NH 

4NO2 ⎯⎯→ t N2 + 2H 2O 

trình thu N 2 bằng phương pháp chưng - Trong CN: Chưng cất phân đoạn KK 

chất phân đoạn không khí lỏng); lỏng. 

+Môn Sinh học (khả năng duy trì sự cháy 

và sự cháy của N 2 ) 

II/ NH 3 : 

GV: Yêu cầu nhóm 2 trình bày phần tìm 1. Cấu tạo: 

hiểu về NH 3 theo nội dung trong phiếu học 

tập. 

HS: Trình bày và trao đổi, thảo luận CTCT: 

GV: NX và BS 


+ Hướng dẫn HS dựa vào CTCT dự đoán - NH 3 còn dư cặp e tự do ở N Dễ 

tính chất hóa học của NH 3 

nhường cặp e Tính bazo; 

+ Tính tan và trình chiếu TNo biểu diễn - Số oxh của N trong NH 3 là -3 Tính 

tính tan của NH 3 . 

khử. 

+ Trình chiếu thí nghiệm vui: Cho quả 3. Tính chất vật lí: 

trứng vào chai mà không dùng tay. - Chất khí, không màu, mùi khai; 

* Câu hỏi vận dụng. 

- Tan trong nước dung dịch amoniac 

4. Điều chế: 

a) Trong PTN: 

2NH 4 Cl + Ca(OH) 2 CaCl 2 + 2NH 3 + 2H 2 O 

b) Trong CN: 

o 

t , xt , p 

2 

3 

2 ↽ 2 

3 

N + H ⇀ NH 















* GV sử dụng kiến thức mônVật lí để bổ 

sung về trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính 

tan của NH 3 Giáo dục ý thức giữ gìn vệ 

sinh chung khi đi vệ sinh cho HS. 

GV: Yêu cầu nhóm 3 trình bày phần tìm 

hiểu về HNO 3 theo nội dung trong phiếu 

học tập. 

HS: Trình bày và trao đổi, thảo luận 

GV: NX và BS 

+ Vì sao chai đựng dd HNO 3 có màu vàng? 

+ Cách pha loãng dung dịch axit; 

+ Về sơ đồ điều chế HNO 3 trong CN. 

* GV sử dụng kiến thức liên môn để bổ 

sung: 

+ Môn Vật lí (Trạng thái, màu sắc, mùi 

vị, tính tan, sự tỏa nhiệt mạnh khi pha 

loãng của HNO 3 ); 

+ Môn Sinh học(Gây bỏng và v nguy hiểm 

đến sức khỏe của con người khi tiếp xúc 

trực tiếp với axit); 

+ Giáo dục đức tính bình tĩnh, t cẩn thận 

III/ HNO 3 : 

1. Cấu tạo 

CTHH: HNO 3 

CTCT: 

2. Dự đoán tính chất hóa học 

· HNO 3 có đầy đủ tính chất hóa học của 

axit mạnh. 

· Số oxh của N trong HNO 3 là +5 

HNO 3 có tính oxy hóa mạnh. m 

3. Tính chất vật lí 

- Chất lỏng, không màu, tan tốt trong 

nước; 

- Gây bỏng. 

4. Sản xuất: 

a) Trong PTN: 

NaNO 3 + H 2 SO 4 HNO 3 + NaHSO 4 

b) Trong CN: 3 giai đoạn 

· NH 3 NO: 

, 

4 5 4 6 

· NO NO 2 : 

2NO + O 2 2NO 2 

· NO 2 HNO 3 : 

4NO 2 + O 2 + H 2 O HNO 3 














khi pha loãng axit đặc. 

IV/ Muối Amoni 

GV: Yêu cầu nhóm 4 trình bày phần tìm 1. Tính chất vật lí 

hiểu về muối Amoni theo nội dung trong - Muối amoni đều u tan tốt trong nước; 

 

phiếu học tập. 

- Màu của ion trong dung dịch: 

HS: Trình bày và trao đổi, thảo luận Không màu. 

GV: NX và BS 


- Có tính chất hóa học của muối; 

- Có tính khử. 

V/ Muối Nitrat 

GV: Yêu cầu nhóm 5 trình bày phần tìm 1. Tính chất vật lí 

hiểu về muối Nitrat theo nội dung trong - Muối nitrat đều u tan tốt trong nước; 

 

phiếu học tập. 

- Màu của ion trong dung dịch: d 

HS: Trình bày và trao đổi, thảo luận Không màu. 

GV: NX và BS 


- Có tính chất hóa học của muối; 

- Có tính oxy hóa. 

3. Hoạt động 3: Luyện tập 

– Củng cố 

Giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận một số câu hỏi 

Câu hỏi 1: Cho các nhận định sau: 

1. Nitơ là khí không màu, không mùi, không vị, v tan tốt trong nước, không duy trì sự 

cháy, sự hô hấp. 

2. Amoniac là chất khí không màu, có mùi khai, tan rất tốt trong nước. 

3. Dung dịch axit nitric có màu vàng là do axit nitric kém bền bị ị phân hủy thành khí 

NO 2 , khí này hòa tan trong dung dịch làm cho dung dịch HNO 3 có màu vàng. 

4. Tất cả các muối amoni, muối nitrat đều tan tốt trong nước, là chất điện li mạnh. 

Số nhận định đúng là 

A. 2 B. 4 C. 3 D. 1 

Câu hỏi 2: 

Câu hỏi 3: Số oxi hóa của nguyên tố N trong các chất N 2 , NH 3 , HNO 3 lần lượt bằng: 

A. 0, +5, -3 B. 0, -3, +5 C. +5, 0, -3 D. -3, +5, 0 

Câu hỏi 4: Trình bày cấu tạo phân tử các chất N 2 , NH 3 , HNO 3 ? 

4. Dặn dò học sinh học bài 

ở nhà: 

+ Làm bài tập trong phiếu học tập, trong SGK. 












+ Chuẩn bị các nội dung cho tiết sau (Cả lớp đều chuẩn bị) 

V. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY 

.......................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................... 













TIẾT 12: TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA N 2 VÀ NH 3 

I. MỤC TIÊU: 


a. Môn Hóa học: 

- Hiểu được tính chất hoá học đặc trưng của N 2 : tính oxi hoá (tác dụng với kim loại 

mạnh, với H 2 ), ngoài ra nitơ còn có tính khử (tác dụng với O 2 ). 

- Hiểu được tính chất hoá học của NH 3 : Tính bazơ yếu (tác dụng với H 2 O, dung dịch 

muối, axit) và tính khử (tác dụng với O 2 , Cl 2 ). 

b. Môn Vật lí: Biết được trạng thái, màu sắc NO, NO 2 . 

c. Môn Văn: Giải thích được câu “Không có lửa làm sao có khói” theo quan điểm 

môn Hóa học. 

2. Kĩ năng 

a. Hóa học: 

- Dự đoán tính chất, kiểm tra dự đoán và kết luận về tính chất hoá học của N 2 , NH 3 ; 

- Viết các PTHH ở dạng phân tử, ion minh hoạ tính chất hoá học của N 2 , NH 3 ; 

- Giải thích được vì sao trong không khí, vẫn tồn tại khí O 2 , mặc dù N 2 chiếm gấp 4 

lần khí O 2 và N 2 có thể phản ứng được với O 2 ? 

b. Toán: 

- Tính thể tích khí ở đktc trong phản ứng hoá học, tính % thể tích trong hỗn hợp khí, 

tính thể tích khí amoniac sản xuất được ở đktc theo hiệu suất.phản ứng (vận dụng 

theo phương pháp 3 dòng). 

c. Vật lí: Quan sát thí nghiệm, hình ảnh, nhận xét về tính chất hóa học của N 2 , NH 3 ; 

d. GD KNS: 

- Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường sống xung quanh; 


3. Thái độ:Say mê học tập, tìm hiểu và nghiên cứu khoa học. 


- Phương pháp đàm thoại nêu vấn đề; 

- Phương pháp thuyết trình; 

-Phương pháp hoạt động nhóm; 

- Thí nghiệm chứng minh. 

- Kỹ thuật công đoạn. 


1. Giáo viên: Bài giảng điện tử, giáo án, dụng cụ và hóa chấtTNo liên quan bài học. 

2. Học sinh: Trả lời các câu hỏi của giáo viên đã giao. 


1. Kiểm tra bài cũ: Tổ chức cho HS chơi trò chơi Tìm ẩn số sau bức tranh 

Miếng ghép số 1: N ở vị trí nào trong bảng HTTH các nguyên tố hóa học? 

A. Ô số 7, chu kỳ 3, nhóm VA; 

C. Ô số 7, chu kỳ 2, nhóm VA; 

B. Ô số 8, chu kỳ 2, nhóm VIA; 

D. Ô số 8, chu kỳ 3, nhóm VIA. 

Miếng ghép số 2: N 2 là chất …(1)…, không màu, …(2)… trong nước, không duy trì 

sự sống và sự …(3)… 

A. (1) Khí, (2) Không, (3) Cháy; 

C. (1) Khí, (2) Tan tốt, (3) oxy hóa; 

B. (1) Lỏng, (2) Tan, (3) Cháy; 

D. (1) Lỏng, (2) Không, (3) oxy hóa. 













Miếng ghép số 3: NH 3 là khí …. 

A. mùi khai, tan tốt trong nước, nhẹ hơn không khí; 

B. không mùi, tan tốt trong nước, nhẹ hơn không khí; 

C. mùi hắc, không tan trong nước, nặng hơn không khí; 

D. mùi khai, tan tốt trong nước, nặng hơn không khí. 

Miếng ghép số 4: Nguyên tử N trong NH 3 còn dư bao nhiêu cặp e ở lớp ngoài cùng 

chưa tham gia liên kết? 

A. 2 cặp; B. 1 cặp; C. 0 cặp; D. 3 cặp. 

Bức tranh bí ẩn: Trong phòng thí nghiệm, nếu lỡ để thoát khí Cl 2 bay ra ngoài thì ta 

có thể dủng khí nào sau đây là tốt nhất để làm sạch khí Cl 2 ? 

A. khí CO 2 ; B. hơi nước; C. khí O 2 ; D. khí NH 3 . 

Dựa vào bức tranh bí ẩn để dẫn dắt vào bài. 




Hoạt động 1: Tự tìm hiểu tính chất hóa học và ứng dụng của N 2 và NH 3 

GV: Hướng dẫn HS tìm hiểu về tính chất hóa học và ứng dụng của N 2 và NH 3 theo 

nhiệm vụ của từng nhóm đã giao trong phiếu học tập. 

- Phương pháp: Hoạt động nhóm; 

- Kỹ thuật: Công đoạn (4 nhóm – 5’ – 5’ – 2’) (Nhóm 1 trao đổi với nhóm 3, 

+ Nhóm 1, 2: Phiếu học tập 1; 

+ Nhóm 3, 4: Phiếu học tập 2. 

nhóm 2 trao đổi với nhóm 4) 


Hoạt động 2: Tính chất hóa học và ứng dụng của N 2 

I.1. Tính chất hóa học 

GV: Yêu cầu HS nhắc lại đặc điểm * Nhận xét:Khí N 2 tương đối trơ ở nhiệt độ 

cấu tạo của N 2 Nhận xét về khả thường nhưng phản ứng mạnh ở nhiệt độ cao. 

năng phản ứng hóa học và dự đoán 1. Tính oxy hóa 

tính chất hóa học của N 2 . 

a) Tác dụng với KL: Ở t o cao, N 2 tác dụng 


với 1 số KL hoạt động. 

GV: Yêu cầu HS trình bày về tính 

 

3 

chất hóa học của N 2 (Nhóm 1). 

→ 

b) Tác dụng với H 

HS: Hoạt động nhóm 

2 : 

o 

t , xt , p 

GV: Nhận xét và bổ sung về tính chất 

N2 + 3H 2 ↽ ⇀ 2NH3 

hóa học của N 2 . 

2. Tính khử 

3000 

+ Đặc điểm quan trọng của phản ứng 

o C 

N2 + O2 ↽ ⇀ 2NO 

N 2 với H 2 

Ở t o thường: 2NO + O 2 2NO 2 . 

- Phản ứng thuận nghịch; 

Không màu Màu nâu đỏ 

- Có xt, p, t. 

+ Tính chất vật lí cơ bản của một số oxit của 

* GV bổ sung kiến thức liên môn: N thường gặp: 

+ Môn Vật lí (Trạng thái, màu sắc, - N 2 O: khí không màu, khí “vui” 

mùi vị của một số Oxit của Nito - NO: khí không màu, hóa đỏ nâu ngoài K 2 . 

thường gặp trong chương trình); - NO 2 : khí màu đỏ nâu. 

+ Môn Sinh học (Tính độc hại của 

một số Oxit của Nito đối với môi 

trường, với sức khỏe con người); 















+ Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường 

cho HS; 

+ Giải thích được hiện tượng thực 

tế: Vì sao trong không khí, vẫn tồn 

tại khí O 2 , mặc dù N 2 chiếm gấp 4 

lần khí O 2 và N 2 có thể phản ứng 

được với O 2 ? 

I.2. Ứng dụng: 

GV: Yêu cầu HS trình bày những hiểu 

biết về ứng dụng của N 2 . 

HS: Hoạt động nhóm. (Nhóm 2) 


(SGK) 

+ Giải thích hiện tượng thực tế: Nitơ 

phản ứng với nhiều kim loại nhưng 

tại sao trong vỏ Trái Đất không gặp 

một nitrua kim loại nào cả? 

Hoạt động 3: Tính chất hóa học và ứng dụng của NH 3 

II.1. Tính chất hóa học 

GV: Yêu cầu HS nhắc lại cấu tạo và 1. Tính bazo yếu: 

dự đoán tính chất hóa học của NH 3 . - Làm quỳ tím hóa xanh, dung dịch 


phenolphtalein hóa hồng. 

GV: Yêu cầu HS trình bày về tính - Tác dụng với axit: 

chất hóa học của NH 3 (Nhóm 3). 

NH 3 + HCl NH 4 Cl 

HS: Hoạt động nhóm 

2NH 3 + H 2 SO 4 l (NH 4 ) 2 SO 4 


- Tác dụng với dung dịch muối: 

+ Chiếu TNo để chứng minh tính chất 3NH 3 + AlCl 3 3NH 4 Cl + Al(OH) 3 

hóa học của NH 3 : 

2NH 3 + MgSO 4 (NH 4 ) 2 SO 4 + Mg(OH) 2 

- dd NH 3 tạo khói với HCl; 2. Tính khử: 

- dd NH 3 tác dụng với dd muối. 

4NH 3 

+ 3O 2 

→ 2N2 + 6H2O 

+ Tính chất tác dụng với Oxit KL hoạt 

Pt 

động TB, yếu ở nhiệt độ cao KL 

4NH 3 

+ 5O 2 

⎯⎯→ 4NO + 6H2O 

o 

* GV bổ sung kiến thức liên môn: 

t 

2NH 3 

+ 3CuO ⎯⎯→ 3Cu + N2 + 3H2O 

+ Môn Sinh học (Hoạt tính sinh học 

của NH 3 đối với môi trường, với sức 

khỏe con người); 


cho HS; 

II.2. Ứng dụng 

GV: Yêu cầu HS trình bày những hiểu 

biết về ứng dụng của NH 3 . 

HS: Hoạt động nhóm (Đại diện nhóm 

(SGK) 

4 trình bày, các nhóm khác nhận xét). 
















+ Môn Văn: Câu “Không có lửa làm 

sao có khói” theo quan điểm Hóa 

học đúng hay sai? 

+ Môn Sinh học (Hoạt tính sinh học 

của NH 3 đối với môi trường, với sức 

khỏe con người); 


cho HS; 

+ Giải thích 1 số hiện tượng thực tế: 

- Nước tiểu có mùi khai. 

- Vì sao trong phòng thí nghiệm, 

nếu lỡ để thoát khí Cl 2 bay ra ngoài 

thì ta có thể dùng khí NH 3 là tốt nhất 

để làm sạch khí Cl 2 ? 

- Tại sao khi đi gần các sông, hồ 

bẩn vào ngày nắng nóng, người ta 

thường ngửi thấy mùi khai? 

Hoạt động 4: Luyện tập – củng cố 

GV: Yêu cầu HS làm một số bài tập 

để củng cố kiến thức 

* BT1:Cho hỗn hợp khí gồm 1 lít N 2 

và 3 lít H 2 vào bình kín. Sau phản PTPƯ: 

o 

ứng, thu được 3 lít hỗn hợp khí. Tính 

, , 

N2 + 3H 2 ↽ ⇀ 

p xt t 

2NH3 

thể tích NH 3 tạo thành. 

bd 1 3 


pu x 3x 2x 

GV: Hướng dẫn HS làm dạng bài tập: 

cb 1− 

x 3 − 3x 2x 

+ Sử dụng phương pháp 3 dòng. 

+ Cách vận dụng và tính hiệu suất. Ta có: Vhh s 

= 4 − 2x = 3 ⇒ x = 0,5 

+ Cách làm bài toán về thể tích khí Do đó: 

mà không cần chuyển qua số mol. 

VNH 

= 2x = 1l 

3 


x 

H .100 50% 

+ Môn Toán: Kỹ năng tính toán 

pu 

= = 

1 

* BT2:Viết các PTHH theo sơ đồ chuyển hóa sau: 

(1) 

(2) 

(3) 

(4) 

(5) 

N 2 ⎯⎯→ NH 3 ⎯⎯→ NH 4 Cl ⎯⎯→ NH 3 ⎯⎯→ NH 4 NO 3 ⎯⎯→ N 2 O 

HS: Hoạt động cá nhân; 


3. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà: 

+ Làm bài tập trong phiếu học tập. 

+ Nghiên cứu phần tính chất hóa học của HNO 3 : 

V. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY 

.......................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................... 












TIẾT 13: TÍNH CHẤT HÓA HỌC VÀ ỨNG DỤNG CỦA HNO 3 

I. MỤC TIÊU 


a) Môn Hóa học 

- Củng cố tính chất hóa học chung của axit. 

* Biết được: Ứng dụng của HNO 3 

* Hiểu được: 

- HNO 3 là một trong những axit mạnh nhất, là chất oxi hoá rất mạnh (oxi hoá hầu hết 

kim loại, một số phi kim, nhiều hợp chất vô cơ và hữu cơ). 

b) Môn Vật lí: Củng cố trạng thái, màu sắc của NO, NO 2 . 

c) Sinh học: Củng cố kiến thức về tác hại của axit đối với sức khỏe của con người; 

2. Kĩ năng 


- Dự đoán tính chất, kiểm tra dự đoán và kết luận về tính chất hoá học của HNO 3 ; 

- Viết các PTHH ở dạng phân tử, ion minh họa tính chất hoá học của HNO 3 ; 

- Tính thành phần % khối lượng của hỗn hợp kim loại tác dụng với HNO 3 . 

b) Môn Toán học: Rèn luyện kỹ năng tính toán đối với một bài toán Hóa học. 

c) Môn Vật lí: Rèn luyện kỹ năng quan sát thí nghiệm, hình ảnh..., rút ra được nhận 

xét về tính chất hóa học của HNO 3 ; 




- Ứng dụng của HNO 3 vào mục đích phục vụ đời sống và sản xuất của con người. 


- Đàm thoại, thuyết trình, hoạt động nhóm, trực quan; 

- Thí nghiệm nghiên cứu; 

- Kỹ thuật KWL: Tìm hiểu các vấn đề liên quan đến HNO 3 (CTCT, tính chất hóa học) 

với 3 nội dung: Đã biết? Chưa biết? Cần biết? 

(GV chia lớp thành 4 nhóm, hướng dẫn HS nghiên cứu kỹ tài liệu và tự phân chia vai 

trò các thành viên trong nhóm cụ thể) 


1. Giáo viên: Bài giảng điện tử, giáo án, dụng cụ và hóa chất thí nghiệm liên quan. 

2. Học sinh: Trả lời các câu hỏi của giáo viên đã giao. 


1. Ổn định lớp 

2. Kiểm tra bài cũ: Trong quá trình học 




Hoạt động 1: Kiểm tra sự tìm hiểu của học sinh 

GV: Sử dụng kỹ thuật dạy học KWL: 

Yêu cầu đại diện các nhóm lên bảng trình bày sự tìm hiểu của nhóm mình theo các 

nội dung của kỹ thuật về HNO 3 . 

HS: Hoạt động nhóm (Đại diện nhóm lên trình bày các nhóm khác bổ sung) 

Dự kiến các thông tin của học sinh ở phần chuẩn bị: 














Đã biết Cần biết Học được gì 

- Đặc điểm cấu tạo của - Chứng minh HNO 3 có đầy 

HNO 3 . 

đủ tính chất hóa học chung 

- Số oxy hóa của N trong của axit mạnh. 

HNO 3 . 

- Các sản phẩm khử được tạo 

- Dự đoán tính chất hóa học thành khi chất khử tác dụng 

của HNO 3 . 

với HNO 3 loãng và HNO 3 

- Tính chất hóa học chung của đặc. 

axit. 

- Đặc điểm chung về sản 

- Tính oxy hóa mạnh của phẩm khi Kim loại tác dụng 

H 2 SO 4 đặc. 

với HNO 3 . 

- Cách cân bằng phản ứng - Củng cố cách viết phương 

oxy hóa – khử. 

trình phản ứng thể hiện tính 

- Tác hại của axit đối với sức oxy hóa của HNO 3 . 

khỏe của con người. Chứng minh HNO 3 có tính 

oxy hóa mạnh. 

GV: Nhận xét về nội dung và sự trình bày của các nhóm dẫn dắt vào bài mới. 

* GV bổ sung kiến thức mônSinh học nhằm củng cố kiến thức về những tác hại của 

axit đối với sức khỏe của con người. 

Hoạt động 2: Tính chất hóa học của HNO 3 

GV: Làm TNo chứng minh tính chất 

hóa học của HNO 3 . 

* HNO 3 + CaCO 3 

* HNO 3 + Cu 

GV: Yêu cầu HS quan sát TNo, 

nghiên cứu tài liệu để trả lời các câu 

hỏi trong phiếu học tập. 

* Viết PTHH của các phản ứng xảy 

ra (nếu có) trong các trường hợp 

sau, xác định sự thay đổi số oxi hóa 

của nguyên tố nitơ? 

1. Tính axit: 

· HNO 3 có đầy đủ tính chất hóa học của axit 

mạnh. 

CaCO 3 + 2HNO 3 Ca(NO 3 ) 2 + CO 2 + H 2 O 

2. Tính oxy hóa: 

· HNO 3 có tính oxy hóa mạnh. Tùy thuộc vào 

nồng độ axit và độ mạnh yếu của chất khử mà 

HNO 3 có thể cho ra các sản phẩm khử khác 

nhau. 

-HNO 3 đ sp[K] : NO 2 

a. Al + HNO 3 loãng ⎯⎯→ 

-HNO 3 l sp[K]: NO, N 2 , N 2 O, NH 4 NO 3 . 

b. Fe + HNO 3(đặc) ⎯⎯→ 

a) Tác dụng với các KL (-Au, Pt): 

c. M + HNO 3 ⎯⎯→ 

Cu + 4HNO 3đ Cu(NO 3 ) 2 + 2NO 2 + 2H 2 O 

t 

d. C + HNO 

3Cu + 8HNO o 

3(đặc) ⎯⎯→ 

3l 3Cu(NO 3 ) 2 + 2NO + 4H 2 O 

e. FeO + HNO 3 loãng ⎯⎯→ 

• Lưu ý: 

f. Fe(OH) 2 + HNO 3 loãng ⎯⎯→ 

- CT chung: 

g. Fe 2 O 3 + HNO 3(đặc) ⎯⎯→ 

KL + HNO 3 Muối của KL có số oxh cao 


nhất + sp[K] + H 2 O 

GV: Nhận xét, kết luận và bổ sung: 

- Ảnh hưởng của nồng độ HNO 3 . 

- Cách cân bằng pứ O - K 

- Fe, Al với HNO 3 đ, ng. 

- Al, Fe bị thụ động hóa trong HNO 3 đặc, ng. 

b) Tác dụng với PK: 

S + 6HNO 3 đ H 2 SO 4 + 6NO 2 + 2H 2 O 

3C + 4HNO 3 l 4NO + 3CO 2 + 2H 2 O 

c) Tác dụng với hợp chất: 














- Tác dụng với PK, hợp chất khử. 3FeO + 10HNO 3 đ 3Fe(NO 3 ) 3 + NO 2 + 5H 2 O 


+ Môn Vật lí: Củng cố về trạng 

thái, màu sắc của NO, NO 2 , N 2 ; 

+ Môn Sinh học: Củng cố về kiến 

thức tính độc hại của NO, NO 2 đối 

với môi trường, với sức khỏe con 

người); 

+ Giáo dục ý thức bảo vệ môi 

trường cho HS; 

Hoạt động 2: Ứng dụng của HNO 3 

GV: Hướng dẫn HS nêu ứng dụng của HNO 3 . 

SGK 



GV: Yêu cầu HS trả lời một số câu trắc nghiệm củng cố bài học 

Câu 1: Hiện tượng thu được khi cho dd HNO 3(đ) tác dụng với kim loại Cu là? 

A. Có khí màu nâu thoát ra, thu được dd màu xanh. 

B. Có khí không màu hóa nâu trong không khí thoát ra, thu được dd màu xanh. 

C. Có khí màu nâu thoát ra, thu được dd không màu. 

D. Có khí không màu hóa nâu trong không khí thoát ra, thu được dd không màu. 

Câu 2: Dung dịch axit nitric có tính chất hóa học nào sau đây? 

A. Có tính axit yếu, có tính oxi hóa mạnh. 

B. Có tính axit mạnh, có tính oxi hóa mạnh. 

C. Có tính axit yếu, có tính oxi hóa yếu. 

D. Có tính axit mạnh, có tính oxi hóa yếu. 

Câu 3:Để xử lí khí nitơ đioxit (NO 2 ) trong phòng thí nghiệm, người ta thường dùng 

hóa chất nào sau đây? 

A. dd HCl B. dd NaOH C. dd NaCl D. dd H 2 SO 4 

Câu 4:Hợp chất nào không sinh ra khi cho kim loại tác dụng với HNO 3 : 

A. NO B. NO 2 C. N 2 O D. N 2 O 5 

Câu 5: Ở điều kiện thích hợp, axit nitric thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với dãy 

các chất nào sau đây? 

A. Fe, S, NaOH B. Cu, P, Fe 2 O 3 C. Al, C, Cu(OH) 2 D. Cu, P, FeO 

Câu 6: Cho 5,6 gam sắt tác dụng với dung dịch HNO 3 (đặc, nóng, dư) sau khi phản 

ứng kết thúc thu được V lít khí màu nâu (là sản phẩm khử duy nhất ở đktc). Giá trị 

của V là? 

A. 6,72 (l) B. 2,24 (l) C. 4,48 (l) D. 5,60 (l) 

4. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà: 

* BÀI TẬP VỀ NHÀ: 

* CHUẨN BỊ BÀI MỚI (Mỗi học sinh đều chuẩn bị giống nhau) 

V. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY: 

.......................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................... 












TIẾT 14: 

TÍNH CHẤT HÓA HỌC, ỨNG DỤNG CỦA 

MUỐI AMONI VÀ MUỐI NITRAT 



a) Môn Hóa học: 

- Củng cố tính chất hóa học chung của muối. 

* Biết được: 

- Ứng dụng của muối Amoni và muối Nitrat. 

- Cách nhận biết muối amoni, muối nitrat; 

* Hiểu được: 

- Tính chất hóa học riêng của muối Amoni, muối Nitrat (Phản ứng nhiệt phân). 

b) Môn Vật lí: 

- Củng cố trạng thái, màu sắc của muối Amoni Nitrat và các chất có liên quan. 

c) Môn Sinh học và Kỹ thuật nông nghiệp: 

- Vì sao trong công nghiệp thực phẩm, muối (NH 4 ) 2 CO 3 được dùng làm bột nở? 

- Vì sao trong nông nghiệp, người ta không bón vôi và phân đạm amoni hoặc ure 

cùng một lúc? 

d) Môn Văn và Kỹ thuật nông nghiệp: 

Cao dao Việt Nam có câu: 


Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên” 

Câu này mang hàm ý của khoa học hoá học như thế nào? 

2. Kĩ năng: 


- Phân biệt được muối amoni với một số muối khác bằng phương pháp hóa học. 

- Tính % về khối lượng của muối amoni trong hỗn hợp. 

- Tính thành phần % khối lượng muối nitrat trong hỗn hợp; nồng độ hoặc thể tích 

dung dịch muối nitrat tham gia hoặc tạo thành trong phản ứng . 

b) Môn Toán học:Rèn luyện kỹ năng tính toán đối với một bài toán Hóa học. 

c) Môn Vật lí:Rèn luyện kỹ năng quan sát thí nghiệm, hình ảnh..., rút ra được nhận 

xét về tính chất hóa học của HNO 3 ; 

d) Môn Văn: 

- Phân tích một số câu cao dao, tục ngữ, kinh nghiệm dân gian theo quan điểm môn 

Hóa học. 



II. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC: 

- Đàm thoại, thuyết trình, trực quan; 

- Kỹ thuật công đoạn: (Bước 1: 5 phút, các bước sau: 2 phút/bước 15 phút) 

+ Câu 1, 3a: Nhóm 1, 2; 

+ Câu 2b, 3b: Nhóm 3, 4; 

III. CHUẨN BỊ: 

1. Giáo viên: Hình ảnh tư liệu về ứng dụng, video thí nghiệm, giáo án điện tử,... 

2. Học sinh: Làm bài tập theo yêu cầu của giáo viên 













1. Ổn định tổ chức lớp 

2. Kiểm tra bài cũ 

Viết các PTHH của các phản ứng xảy ra (nếu có) trong các trường hợp sau: 

a. Cho dd HNO 3 (đặc, đun nóng) lần lượt tác dụng với: Fe, Cu, P. 

b. Cho dd HNO 3 (loãng) tác dụng với các chất: Cu, Fe 3 O 4 , Al(OH) 3 ? 




Hoạt động 1: Tìm hiểu về muối amoni và muối nitrat 

GV: Hướng dẫn học sinh sử dụng Kỹ thuật công đoạn:(Bước 1: 7 phút, các bước sau: 

3 phút/bước) 

(Nhóm 1 trao đổi với nhóm 3, 

+ Câu 1, 3a: Nhóm 1, 2; 

+ Câu 2b, 3b: Nhóm 3, 4; 

nhóm 2 trao đổi với nhóm 4) 

Hoạt động 2: Tính chất hóa học và ứng dụng của muối amoni 

GV: Yêu cầu HS nghiên cứu tài liệu để 

trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập. 1. Tính chất hóa học: 

HS: Trình bày 

a) Có đầy đủ tính chất hóa học của muối: 

+ Đại diện nhóm 1: tính chất hóa học NH4Cl + NaOH → NaCl + NH3 ↑ + H 

2O 

+ Đại diện nhóm 3: ứng dụng 

( NH 

4) 2CO3 + 2HCl → 2NH 4Cl + CO2 ↑ + H 

2O 

HS thảo luận. 

NH4Cl + AgNO3 → NH 

4NO3 

+ AgCl ↓ 

GV: Nhận xét, kết luận và bổ sung 

GV:Hướng dẫn HS làm các thí nghiệm b) Phản ứng nhiệt phân: 

 

chứng minh 

* Muối amoni được tạo thành từ ion 

+ TN1. Cho dung dịch (NH 4 ) 2 SO 4 đặc và anion gốc axit không có tính oxy hóa, 

vào dung dịch NaOH đun nóng? khi nhiệt phân sẽ tạo thành NH 3 và axit. 

o 

t 

+ TN2. Đun nóng ống nghiệm có chứa NH 

4Cl ⎯⎯→ NH3 

↑ + HCl 

o 

tinh thể NH 4 Cl, trên miệng ống nghiệm 

t 

( NH 

4) 2CO3 ⎯⎯→ 2NH3 ↑ + CO2 ↑ + H 

2O 

có đậy bằng tấm kính? 

 

* Muối amoni được tạo thành từ ion 

Quan sát hiện tượng xảy ra. 

và anion gốc axit không có tính oxy hóa: 


o 

t 

NH NO ⎯⎯→ N O ↑ + 2H O 

* GV vận dụng kiến thức liên môn: 

+ Môn Vật lí: 

- Củng cố trạng thái, màu sắc của muối 

Amoni và các chất có liên quan. 

+ Môn Sinh học và Kỹ thuật nông 

nghiệp nhằm giải thích một số vấn đề 

trong thực tế: 

- Vì sao trong công nghiệp thực phẩm, 

(NH 4 ) 2 CO 3 được dùng làm bột nở? 

- Vì sao trong nông nghiệp, người ta 

không bón vôi và phân đạm amoni 

hoặc ure cùng một lúc? 

4 3 2 2 

o 

t 

4 2 

⎯⎯→ 

2 

↑ + 2 

2 

NH NO N H O 














Hoạt động 3: Tính chất hóa học và ứng dụng của muối nitrat 

GV: Yêu cầu HS nghiên cứu tài liệu để 

trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập. 

HS: 

1. Tính chất hóa học chung của muối 

+ Đại diện nhóm 1: tính chất hóa học AgNO 

3 

+ HCl → AgCl ↓ + HNO 

3 

+ Đại diện nhóm 3: ứng dụng 

Cu(NO 3) 2 

+ 2 NaOH →Cu( OH ) 

2 

↓ + 2NaNO 

3 

HS thảo luận. 

GV: Nhận xét, kết luận và bổ sung Ba( NO3 ) 

2 

+ Na2 SO4 →BaSO 4 

↓ + 2NaNO 

3 

GV:Hướng dẫn HS làm các thí nghiệm Cu(NO 3) 2 

+ Zn → Cu + Zn( NO3 ) 

2 

chứng minhtính chất hóa học của muối 2. Phản ứng nhiệt phân: 

nitrat kim loại. 

-Muối nitrat của kim loại dễ bị nhiệt phân 

+ TNo: Tìm hiểu thí nghiệm Nhiệt phân hủy. 

muối KNO 3 . 

- Ở nhiệt độ cao, các muối nitrat của kim 

Cách làm: Cho vào ống nghiệm chịu loại có tính oxi hóa mạnh. 

nhiệt một ít tinh thể KNO 3 , tiến hành đun Các trường hợp xảy ra khi nhiệt phân 

nóng đến khi nóng chảy. Khi thấy các bọt hủy muối nitrat của kim loại: 

khí xuất hiện, đưa mẫu than đã được đốt + Kim loại đứng trước Mg: 

nóng đỏ vào ống nghiệm. 

o 

t 

n 

Quan sát hiện tượng xảy ra. 

M ( NO3 ) ⎯⎯→ M ( NO2 ) + O 

n 

n 

2 

2 


+ Kim loại từ Mg đến Cu: 

n 

2M ( NO ) M O 2nNO O 

2 

+ Kim loại sau Cu: 

Lưu ý: 

o 

t 

3 

⎯⎯→ 

n 

2 n 

+ 

2 

+ 

2 

n 

M ( NO ) M nNO O 

2 

o 

t 

3 

⎯⎯→ + 

n 

2 

+ 

2 

t 

2Fe(NO 3 ) 2 ⎯⎯→ o 

Fe 2 O 3 + 4NO 2 + 1 

* GV vận dụng kiến thức liên môn: 

2 O 2 

+ Môn Vật lí: 

- Củng cố trạng thái, màu sắc của muối 

Nitrat và các chất có liên quan. 

+ Môn Văn và Kỹ thuật nông nghiệp: 

Cao dao Việt Nam có câu: 



Câu này mang hàm ý của khoa học 

hoá học như thế nào? 


GV: Hướng dẫn HS làm một số bài tập nhằm củng cố kiến thức vừa học. 


GV: Bổ sung và nhận xét. 

Câu 1:Cho dung dịch NaOH dư vào 150 ml dung dịch (NH 4 ) 2 SO 4 1M đun nóng. 

a/ Viết PTHH ở dạng phân tử và dạng ion thu gọn ? 

b/ Tính thể tích khí (đktc) thu được? 














HD: 


2 NaOH + ( NH ) SO → Na SO + 2NH ↑ + 2H O 

4 2 4 2 4 3 2 

+ − 

NH4 + OH → NH3 ↑ + H2O 

Ta có: nNH = n + = 2n 3 ( NH 

4 

4 ) 

0,3 

NH 

2 SO 

= mol 

4 

Câu 2:Nung nóng 18,8 gam Cu(NO 3 ) 2 một thời gian thu được hỗn hợp chất rắn có 

khối lượng là 12,32g. Khối lượng Cu(NO 3 ) 2 đã bị nhiệt phân là? 

HD: 

Phương trình phản ứng: 

o 

t 

1 

Cu ( NO3 ) 2 

⎯⎯→ CuO + 2NO2 + O2 

2 

x 

2x 

0,5x 

Ta có: ∆ m = mNO 

+ m 108 18,8 12,32 6, 48 0,06 

2 O 

= x = − = => x = mol 

ց 

2 

Câu 3:Trình bày phương pháp hóa học để nhận biết các dung dịch: NaNO 3 , NaCl, 

Na 2 SO 4 , NH 4 Cl, (NH 4 ) 2 SO 4 ? 

HD: 

- Dùng Ba(OH) 2 ; 

- Dùng AgNO 3 . 

4. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà: Tiếp tục làm các bài tập trong phiếu học tập. 

V. Rút kinh nghiệm tiết dạy: 

.......................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................... 












TIẾT 15: 

LUYỆN TẬP (T1) 


1. Kiến thức:Củng cố kiến thức liên quan đến N 2 , NH 3 , muối amoni 

2. Kĩ năng: 

- Viết phương trình phản ứng dạng phân tử, ion 

- Giải các dạng bài toán liên quan đến N 2 , NH 3 và muối amoni 

3. Thái độ:Tư duy logic, khoa học. 


- Đàm thoại, hoạt động nhóm, thảo luận. 


1. GV: Hệ thống câu hỏi và bài tập bám sát SGK và chuẩn kiến thức kĩ năng. 

2. HS: Chuẩn bị bài theo yêu cầu của giáo viên. 


1. Kiểm tra bài cũ: Trong quá trình luyện tập 


Hoạt động của GV và HS 

Nội dung kiến thức 

GV: Hướng dẫn HS làm 1 số bài tập trong phiếu học tập nhằm củng cố kiến thức về 

N 2 , NH 3 và muối amoni. 


Hoạt động 1: Viết phương trình phản ứng 

Bài 1:Viết phương trình phản ứng dưới Bài 1: 

dạng phân tử, ion thu gọn 

a. 

a.HNO 3 và NH 3 

HNO3 + NH3 → NH 

4NO3 

b.NH 4 NO 3 và Ca(OH) 2 

H + + NH3 → NH 

+ 

4 

c. H 2 S và NH 3 . 

b. 

2 NH NO + Ca( OH ) → Ca( NO ) + 2NH + 2H O 

Bài 2: Nhận biết các chất bột đựng 

trong các lọ mất 

nhãn:NH 4 Cl,(NH 4 ) 2 SO 4 , (NH 4 ) 2 CO 3 , 

NH 4 NO 3 . 

Bài 3: Hoàn thành các phương trình 

phản ứng sau: 

a, NH + ? + AlCl → 

b, 

NH 

c, 

NH 

d, 

NH 

3 3 

3 2 

3 2 

3 

o 

t 

+ O ⎯⎯→ 

o 

t , Pt 

+ O ⎯⎯⎯→ 

o 

t 

+ CuO ⎯⎯→ 

4 3 2 3 2 3 2 

NH + 4 

+ OH − → NH3 + H2O 

c. 

NH + H S → NH HS 

Bài 2: 

* Thuốc thử: 

- Dung dịch BaCl 2 ; 

- Dung dịch HCl; 

- Dung dịch AgNO 3 . 

3 2 4 

Bài 3: 

a,3NH + 3 H O + AlCl → Al( OH ) ↓ + 3NH Cl 

3 2 3 3 4 

o 

t 

3 

+ 

2 

⎯⎯→ 

2 

+ 

2 

b,4NH 3O 2N 6H O 


o 

t , Pt 

3 

+ 

2 

⎯⎯⎯→ + 

2 

c,4NH 5O 4NO 6H O 

o 

t 

3 

+ ⎯⎯→ + 

2 

+ 

2 

d,2NH 3CuO 3Cu N 3H O 











Hoạt động 2: Các dạng bài toán cơ bản của NH 3 và muối amoni 

Bài 4: Cho 4 lít N 2 và 14 lít H 2 vào bình Bài 4: 

phản ứng. Hỗn hợp thu được sau phản 

ứng có thể tích bằng 16,4 lít (đktc). Tính PTPƯ: 

o 

thể tích NH 3 tạo thành và hiệu suất phản 

, , 

N + 3H ↽ ⇀ 

p xt t 

2NH 

ứng 

bd 4 14 

Bài 5: Cho dd KOH 0,5M tác dụng với 

50 ml dd (NH 4 ) 2 SO 4 1M. Tính thể tích 

khí tạo thành, thể tích dd KOH phản 

ứng. 

2 2 3 

pu x 3x 2x 

cb 4 − x 14 − 3x 2x 

Ta có: V = 18 − 2x = 16, 4 ⇒ x = 0,8 



.......................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................... 

hh s 

VNH 

= 2x = 1,6l 

3 

Do đó: x 

H 

pu 

= .100 = 20% 

4 

Bài 5: 


2 KOH + ( NH ) SO → K SO + 2NH ↑ + 2H O 

4 2 4 2 4 3 2 

+ − 

NH4 + OH → NH3 ↑ + H2O 

Ta có: n NH 

= n n 2 n 

3 ( NH4 ) 

0,1 mol 

− = + = 

2 SO 

= 

4 


OH 

NH 4 








BÀI TẬP LÝ THUYẾT CỦA HNO 3 VÀ HỢP CHẤT 

TIẾT 16: 

LUYỆN TẬP (T2) 


1. Kiến thức:Củng cố kiến thức liên quan đến HNO 3 , muối nitrat 

2. Kĩ năng: 

- Viết phương trình phản ứng dạng phân tử, ion 

- Giải các dạng bài toán liên quan đến HNO 3 và muối nitrat 

3. Thái độ:Tư duy logic, khoa học. 


- Đàm thoại, hoạt động nhóm, thảo luận. 


1. GV: Hệ thống câu hỏi và bài tập bám sát SGK và chuẩn kiến thức kĩ năng. 

2. HS: Chuẩn bị bài theo yêu cầu của giáo viên. 


1. Ổn định tổ chức lớp 

2. Kiểm tra bài cũ: Trong quá trình luyện tập 




GV: Hướng dẫn HS làm 1 số bài tập trong phiếu học tập nhằm củng cố kiến thức về 

HNO 3 và muối Nitrat. 


Hoạt động 1: Viết phương trình phản ứng 

Bài 1. Hoàn thành sơ đồ phản ứng sau: Bài 1. 




o 

xt , p, 

t 

N + 2H ←⎯⎯⎯ ⎯⎯⎯→ 3NH 

2 2 3 

o 

t 

3 

+ 

2 

⎯⎯→ + 

2 

4NH 5O 4NO 6H O 

4NO + O + 2H O → 4HNO 

2 2 3 

3Cu + 8HNO → 3 Cu( NO ) + 2NO + 4H O 

3, l 

3 2 2 

o 

t 

3 3 2 2 2 

Cu + 4 HNO ⎯⎯→ Cu( NO ) + 2NO + 2H O 

o 

t 

3 3 2 2 2 

5Mg + 12HNO ⎯⎯→ 5 Mg( NO ) + N + 6H O 

Cu( OH ) + 2 HNO → Cu( NO ) + 2H O 

2 3 3 2 2 

t 

2 Cu( NO3 ) 

2 

⎯⎯→ 2CuO + 4NO2 + O2 

Hoạt động 2: Các dạng bài toán cơ bản của HNO 3 và muối Nitrat 

Bài 2.Khi cho 9,1g hỗn hợp gồm Cu và Bài 2. 

Al tác dụng với dung dịch HNO 3 đặc, a) Gọi nCu = x, nAl = y ⇒ mhh 

= 64x + 27y 

= 9,1 

dư, đun nóng, sinh ra 11,2 lít khí NO 2 (ở * C1: 

đktc) duy nhất. 

PTPU: 

o 

a) Tính khối lượng của mỗi kim loại 

t 

Cu + 4 HNO3 ⎯⎯→ Cu( NO3 ) 

2 

+ 2NO2 + 2H 2O 

trong hỗn hợp đầu. 

x x 2x 

b) Tính khối lượng muối tạo thành. 

Al + 6 HNO3 → Al( NO3 ) 

3 

+ 3NO2 + 3H 2O 

GV: nhận xét và bổ sung về phương 

pháp giải: 

y y 3y 

• Phương pháp bảo toàn e 

11,2 

⇒ nNO 

= 2x + 3y = = 0,5mol 

2 

• Cách tính số mol ion Nitrat. 

22,4 

Giải hệ pt: 


o 









⎧64x + 27 y = 9,1 ⎧x 

= 0,1 

⎨ 

⇔ ⎨ 

⎩2x + 3y = 0,5 ⎩y 

= 0,1 

Vậy: m Cu = 6,4g và m Al = 2,7g 

* C2: 

Các quá trình xảy ra: 

2+ 

Cu → Cu + 2e 




x 

2x 

3+ 

Al Al 3e 

y 

→ + 

3y 

N + 1e → N 

+ 5 + 1 

0,5 0,5 

Theo ĐLBT e, ta có: 2x + 3y = 0,2 

Giải hệ pt: 

⎧64x + 27 y = 9,1 ⎧x 

= 0,1 

⎨ 

⇔ ⎨ 

⎩2x + 3y = 0,5 ⎩y 

= 0,1 

Vậy: m Cu = 6,4g và m Al = 2,7g 

b) 

* C1: 

mCu ( NO3 ) 

+ m 

2 Al ( NO3 ) 3 

= 188x + 213y = 40,1g 

* C2: 

m = m + m = m + m 

Ion + Ion− 

KL − 

NO3 

= 9,1+ 62.0,5 = 40,1g 

Hoạt động 3: Trò chơi 

GV: Tổ chức cho HS thực hiện trò chơi theo các nhóm. 

HS: hoạt động nhóm 

GV: nhận xét và bổ sung một số kiến thức còn thiếu và có liên quan. 















........................................................................................................................................... 

........................................................................................................................................... 

........................................................................................................................................ 













IV. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 

IV.1. Câu hỏi chuẩn bị 

Vấn đề 1: Tìm hiểu về đặc điểm cấu tạo, tính chất vật lí, điều chế và dự đoán tính chất 

hóa học của N2 và hợp chất của Nito 

+ Tìm hiểu về N 2 ; 

+ Tìm hiểu về NH 3 ; 

+ Tìm hiểu về HNO 3 ; 

+ Tìm hiểu về muối Amoni; 

+ Tìm hiểu về muối Nitrat. 

Vấn đề 2: Tìm hiểu về tính chất hóa học của N2, NH3 

1.Dựa vào đặc điểm cấu tạo nguyên tử, phân tử nitơ, số oxi hóa của nitơ trong phân tử 

N 2 hãy dự đoán tính chất hóa học cơ bản của nitơ? Theo em phản ứng xảy ra giữa nitơ 

và các chất phải thực hiện ở điều kiện nào? Vì sao? 

2. Viết PTHH của các phản ứng khi cho N 2 tác dụng với Na, Mg, H 2 , O 2 ? Xác định sự 

thay đổi số oxi hóa của nguyên tố nitơ và rút ra kết luận về tính chất hóa học của N 2 ? 

3. Dựa vào đặc điểm cấu tạo phân tử, số oxi hóa của nitơ trong phân tử NH 3 , hãy dự 

đoán tính chất hóa học của amoniac? 

4. Hãy cho biết hiện tượng xảy ra khi: 

a. Cho quỳ tím vào dung dịch NH 3 ? 

b. Cho dung dịch NH 3 vào dung dịch AlCl 3 ? 

c. Cho đũa thủy tinh có nhúng dd NH 3 đặc lại gần đũa thủy tinh có nhúng dd HCl? 

4. Viết các PTHH của các phản ứng xảy ra khi cho dung dịch NH 3 tác dụng với dd 

HCl, H 2 SO 4 , AlCl 3 , FeCl 3 ; Đốt cháy khí NH 3 ? Xác định sự thay đổi số oxi hóa của 

nguyên tố nitơ và rút ra kết luận về tính chất hóa học của amoniac? 

Vấn đề 3: Tìm hiểu về tính chất hóa học của HNO3 

5. Tìm hiểu các vấn đề liên quan đến HNO 3 (CTCT, tính chất hóa học) với 3 nội dung: 

Đã biết? Chưa biết? Cần biết? 

6. Tính chất hóa học chung của axit? 

7. Tính chất của H 2 SO 4 đặc? 

8. Cách cân bằng phản ứng oxy hóa – khử. 

9. Viết các PTHH của các phản ứng xảy ra (nếu có) trong các trường hợp sau: 

a. Cho dd HNO 3 (đặc, đun nóng) lần lượt tác dụng với: Fe, Cu, S, C, P. 

b. Cho dd HNO 3 (loãng) lần lượt tác dụng với các chất: Cu, Fe, Zn, Al, FeO, Fe 3 O 4 , 

Fe 2 O 3 , Fe(OH) 2 , Fe(OH) 3 , Cu(OH) 2 , Al(OH) 3 , CaCO 3 , FeCO 3 ? Trong các phản ứng 

trên, phản ứng nào HNO 3 thể hiện tính oxi hóa, tính axit? 

Vấn đề 4: Tìm hiểu về tính chất hóa học của muối amoni và nitrat 

10. Hãy dự đoán hiện tượng xảy ra khi: 

+ Cho dung dịch (NH 4 ) 2 SO 4 đặc vào dung dịch NaOH đun nóng nhẹ? 

+ Đun nóng ống nghiệm có chứa NH 4 Cl, trên miệng ống nghiệm có đậy bằng tấm 

kính? 

11.Viết PTHH của các phản ứng sau: 

+ Cho dung dịch NH 4 Cl vào dd Ca(OH) 2 ; dung dịch (NH 4 ) 2 SO 4 vào dung dịch NaOH? 

+ Nhiệt phân các muối NH 4 Cl, NH 4 HCO 3 ,(NH 4 ) 2 CO 3 , NH 4 NO 3 , NH 4 NO 2 ? Nhận xét 

về sản phẩm của các phản ứng nhiệt phân? 

12. Trình bày các trường hợp xảy ra khi nhiệt phân muối nitrat của kim loại? Viết các 

PTHH minh họa? 

13.Nêu ứng dụng của: 










a) muối amoni? 

b) muối nitrat? 

14.Hãy tìm hiểu và giải thích các vấn đề sau: 

a) Vì sao trong công nghiệp thực phẩm, muối (NH 4 ) 2 CO 3 được dùng làm bột nở? 

b) Thuốc nổ đen được người Trung Quốc và Việt Nam sử dụng từ nhiều thế kỉ trước 

khi người Châu Âu biết đến thuốc nổ. Hãy nêu thành phần, phản ứng hóa học chủ yếu 

và tác dụng của thuốc nổ đen. Giải thích ý nghĩa của công thức kinh nghiệm: “Nhứt 

đồng thán, bán đồng than, lục đồng diêm”. 

c) Trong cuộc chiến tranh kháng chiến chống Pháp, nhân dân ta đã điều chế diêm tiêu 

(KNO 3 ), thành phần chính của thuốc nổ, bằng cách lấy đất ở trong các hang đá vôi có 

dơi ở trộn với tro bếp rồi dùng nước sôi dội nhiều lần qua hỗn hợp đó để tách ra 

KNO 3 . Hãy giải thích cách làm đó. 

d) Cao dao Việt Nam có câu: 



Câu này mang hàm ý của khoa học hoá học như thế nào? 

e) Ure được sản xuất như thế nào? Tại sao ure được sử dụng rộng rãi? 

f) Vì sao trong nông nghiệp, người ta không bón vôi và phân đạm amoni hoặc ure 

cùng một lúc? 

IV.2. BÀI TẬP 

BÀI TẬP VỀ NITO, AMONIAC, MUỐI AMONI 

Bài 2: Những cặp chất nào sau đây không tồn tại trong dung dịch? Viết phương trình 

phản ứng dưới dạng phân tử , ion thu gọn. 

a.HNO 3 và NH 3 f.NH 4 NO 3 và Ca(OH) 2 k. NH 3 dư và ZnCl 2 . 

b.H 2 S và NH 3 g. . (NH 4 ) 2 SO 4 và BaCl 2 q. NH 3 dư và AgCl. 

c.H 2 SO 3 và NH 3 h.NH 4 Cl và NaNO 3 . 

d.Na 2 SO 4 và Ba(OH) 2 i.NH 3 dư và FeCl 3 . 

e. . (NH 4 ) 2 CO 3 và NaCl j. NH 3 dư và CuSO 4 . 

Bài 3: Nhận biết các lọ mất nhãn chứa các khí:NH 3 ,NO 2 ,CO 2 và NO 

Bài 4: Nhận biết: 

a) Các chất bột đựng trong các lọ mất nhãn: NH 4 Cl,(NH 4 ) 2 SO 4 , (NH 4 ) 2 CO 3 , NH 4 NO 3 . 

b) Các dung dịch sau:HCl, NaOH, Na 2 CO 3 , (NH 4 ) 2 SO 4 và CaCl 2 và NaCl. 

Bài 5: Hoàn thành các phương trình phản ứng sau: 

a, 

NH + HCl → e, NH3 + ? + AlCl3 

→ 




b, 

NH 

3 

+ H SO → 

3 2 4 

1:1 

3 

+ H 

2SO4 

⎯⎯→ 

f , NH 

3 2 

o 

t 

+ O ⎯⎯→ 

o 

t , Pt 

c, 

NH 

g, 

NH3 + O2 

⎯⎯⎯→ 

o 

d, NH3 + ? + MgSO4 

→ 

t 

h, 

NH3 

+ CuO ⎯⎯→ 

Bài 6: Cần lấy bao nhiêu lít N 2 và H 2 (đktc) để điều chế được 51 gam NH 3 , biết hiệu 

suất phản ứng là 25% 

Bài 7: Cho 4 lít N 2 và 14 lít H 2 vào bình phản ứng. Hỗn hợp thu được sau phản ứng có 

thể tích bằng 16,4 lít (đktc). Tính thể tích NH 3 tạo thành và hiệu suất phản ứng 

Bài 8: Một hỗn hợp A gồm 2 khí N 2 và H 2 theo tỉ lệ 1:3. Tạo phản ứng giữa N 2 và H 2 

cho ra NH 3 . Sau phản ứng thu được hỗn hợp khí B. Tỉ khối hơi của A đối với B là 0,6 

a, Tính hiệu suất của phản ứng 

b, Cho hỗn hợp khí B qua nước thì còn lại hỗn hợp khí C. Tính tỉ khối của A đối với C 













Bài 9: Dẫn 1 lít hỗn hợp NH 3 và O 2 có tỉ lệ thể tích 1:1 về số mol đi qua ống đựng xúc 

tác Pt nung nóng. Khí nào không phản ứng hết, còn thừa bao nhiêu lít? 

Bài 10: Đun nóng hỗn hợp gồm 200g NH 4 Cl và 200g CaO. Từ lượng khí NH 3 tạo ra, 

điều chế được 224 ml dung dịch NH 3 30% (D=0,892g/ml). Tính hiệu suất phản ứng? 

Bài 11: Từ 10m 3 hỗn hợp N 2 và H 2 lấy theo tỉ lệ 1:3 về thể tích có thể sản xuất được 

bao nhiêu m 3 NH 3 ? Biết hiệu suất chuyển hoá là 95% (các khí đo ở cùng điều kiện) 

Bài 12: Hỗn hợp N 2 và H 2 có tỉ khối so với không khí bằng 0,293. Tính % về thể tích 

của các khí trong hỗn hợp. 

Bài 13: Để điều chế 102g NH 3 . Tính thể tích N 2 và H 2 tham gia phản ứng ở điều kiện 

tiêu chuẩn. Nếu hiệu suất là 20%. 

Bài 14: Trong bình phản ứng có 40 mol N 2 và 160 mol H 2 . áp suất của hỗn hợp khí lúc 

đầu là 400 atm, nhiệt độ trong bình được giữ không đổi. Biết hiệu suất của phản ứng 

là 25% tính Số mol các khí trong hỗn hợp sau phản ứng? 

Bài 15: Hỗn hợp N 2 và H 2 có tỉ lệ số mol là 1:3 được lấy vào bình phản ứng có dung 

tích 20 lít, áp suất của hỗn hợp khí lúc đầu là 372 at và nhiệt độ là 427 o C 

a, Tính số mol N 2 và H 2 có lúc đầu? 

b, Tính số mol các khí trong hỗn hợp sau phản ứng biết hiệu suất của phản ứng là 

20%. 

Bài 17: Cho 1,2 lít NH 3 (đktc) tác dụng với 16g CuO, t o thu được N 2 và chất rắn X. 

a, Tính thể tích khí N 2 thu được đktc. 

b, Tính khối lượng CuO đã phản ứng. 

c, Tính thể tích dung dịch HCl 2M để tác dụng hết với chất rắn X. 

Bài 18: Cho 4,48 lít NH 3 (đktc) vào nước vừa đủ 100 ml dung dịch. Cho vào dung dịch 

này 100 ml dung dịch H 2 SO 4 1M. Tính C M của các ion trong dung dịch thu được. 

Bài 19: Cho dung dịch KOH 0,5M tác dụng với 50 ml dung dịch (NH 4 ) 2 SO 4 nồng độ 

1M. Tính thể tích khí tạo thành, thể tích dung dịch KOH phản ứng và nồng độ mol/l 

của các ion trong dung dịch thu được. 

Bài 20: Hoà tan ở nhiệt độ phòng 0,963 gam NH 4 Cl vào 100 ml dung dịch Ba(OH) 2 

0,165M. Tính nồng độ mol/l của các chất trong hỗn hợp (coi thể tích dung dịch không 

thay đổi khi hoà tan chất rắn). Dung dịch thu được có phản ứng axit hay bazơ. 

Bài 21: Hoà tan ở nhiệt độ phòng 0,963 gam NH 4 Cl vào 100 ml dung dịch Ba(OH) 2 

0,165M. Tính nồng độ mol/l của các chất trong hỗn hợp (coi thể tích dung dịch không 

thay đổi khi hoà tan chất rắn). Dung dịch thu được có phản ứng axit hay bazơ. 

Bài 22: Trộn 3 lít NO với 10 lít không khí. Tính thể tích NO 2 tạo thành và thể tích hỗn 

hợp khí sau phản ứng?(biết O 2 chiếm 1/5 thể tích không khí, phản ứng xảy ra hoàn 

toàn, thể tích các khí đo ở cùng điều kiện) 

Bài 23: Trộn 50 ml hỗn hợp NO và N 2 với 25 ml không khí, thu được hỗn hợp khí có 

thể tích bằng 70 ml. Thêm vào hỗn hợp này 145 ml không khí thì thể tích bằng 200 

ml. Tính thành phần phần trăm theo thể tích của hỗn hợp đầu 

Bài 24: Trộn 6 lít NO với 8 lít O 2 . Tính thể tích khí thu được và thành phần % thể tích 

các khí trong hỗn hợp. Các thể tích khí được đo trong cùng điều kiện. 

Bài 25: Trộn 14 lít khí NO với 15 lít không khí. Tính thể tích khí NO 2 tạo thành và thể 

tích hỗn hợp khí thu được. Coi thể tích không khí chỉ gồm N 2 và O 2 , các thể tích ở 

cùng điều kiện. 

Bài 26: Cho dung dịch chứa amoni nitrat tác dụng vừa đủ với dung dịch kiềm của kim 

loại hóa trị II thu được 4,48 lít khí ở đktc và dung dịch X chứa 26,1 gam muối. 













Bài 27: Cho dung dịch NH 3 đến dư vào 20 ml dung dịch Al 2 (SO 4 ) 3 x mol/l. Lọc lấy 

chất kết tủa và cho vào 100 ml dung dịch NaOH 0,2M thì kết tủa vừa tan hết. Giá trị 

của x? 

Bài 28: Nung m gam hỗn hợp gồm NH 4 HCO 3 và (NH 4 ) 2 CO 3 đến khi phản ứng hoàn 

toàn thu được 13,44 lít khí NH 3 (đktc) và 11,2 lít khí CO 2 (đktc). Giá trị của m là? 

Bài 29: Cho 100 ml dung dịch X chứa Al(NO 3 ) 3 0,2M, Cu(NO 3 ) 2 0,1M và AgNO 3 

0,2M tác dụng với dung dịch NH 3 dư thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là? 

BÀI TẬP VỀ HNO3 VÀ MUỐI NITRAT 

Bài 30:Hoàn thành các phương trình phản ứng sau: 

1. CuO + HNO 3 → 

2. Fe 2 O 3 + HNO 3 → 

3. Na 2 CO 3 + HNO 3 loãng → 

4. Zn + HNO 3 đ → 

5. Zn + HNO 3 loãng → 

6. Fe + HNO 3 loãng → 

7. Fe + HNO 3 đ, n → 

8. Mg + HNO 3 loãng → 

9. Mg + HNO 3 đ → 

10. Ag + HNO 3 loãng → 

11. Ag + HNO 3 đ → 

12. Cu + HNO 3 loãng → 

13. Cu + HNO 3 đ → 

14. C + HNO 3 đ → 

15. S + HNO 3 loãng → 

16. P + HNO 3 loãng → 

17. P + HNO 3 đ → 

18. FeO + HNO 3 đ → 

19. Fe 3 O 4 + HNO 3 loãng → 

20. Fe 3 O 4 + HNO 3 đ → 

21. FeS 2 + HNO 3 → Fe(NO 3 ) 3 + NO + H 2 SO 4 + H 2 O 

22. FeS + HNO 3 → Fe(NO 3 ) 3 + Fe 2 (SO 4 ) 3 + NO + H 2 O 

23. Cu 2 S + HNO 3 → Cu(NO 3 ) 2 + CuSO 4 + NO 2 + H 2 O 

Bài 31: Cho 8,32 g Cu tác dụng vừa đủ với 120 ml dung dịch HNO 3 sau phản ứng 

thu được 4,928 lít (đktc) hỗn hợp NO và NO 2 . Tính số mol của HNO 3 ban đầu. 

Bài 32: Hoà tan hoàn toàn 5,2 g kim loại M vào dung dịch HNO 3 dư thu được 1,008 

lít (đktc) hỗn hợp 2 khí NO và N 2 O là sản phẩm khử duy nhất. Sau phản ứng khối 

lượng dung dịch tăng lên 3,78 g so với ban đầu. Tìm số mol HNO 3 phản ứng. 

Bài 33: Cho 2,16 g Mg tác dụng với dung dịch HNO 3 (dư). Phản ứng xảy ra hoàn 

toàn thu được 0,896 lít NO (đktc) và dung dịch X. Khối lượng muối trong dung dịch 

X là 

Bài 34: Cho 3,84 g Cu tác dụng với 80 ml dung dịch hỗn hợp gồm HNO 3 1M và HCl 

1M sẽ thu được tối đa bao nhiêu lít NO (đktc)? 

Bài 37: Cho 8,4 g Fe tác dụng với 400ml dung dịch HNO 3 1M, sau phản ứng thu 

được dung dịch X và sản phẩm khử duy nhất là NO. Cô cạn dung dịch X thì thu được 

bao nhiêu g muối khan? 

Bài 38: Cho 11,2 g Fe vào 1lít dung dịch HNO 3 0,6M thu được dung dịch X và NO 

là sản phẩm khử duy nhất. Cô cạn dung dịch X thì thu được bao nhiêu g muối khan? 













Bài 39: Cho 17,7 g hỗn hợp Cu, Zn, Mg tác dụng với dung dịch HNO 3 dư thu được 

dung dịch X, cô cạn dung dịch X thu được 67,3g muối khan(không có 

NH 4 NO 3 ).Nung hỗn hợp muối khan này đến khối lượng không đổi thì thu được bao 

nhiêu g chất rắn? 

Bài 40: Cho 16,6 g hỗn hợp X gồm Al, Mg, Cu tác dụng với dung dịch HNO 3 loãng, 

dư thu được dung dịch Y, cô cạn Y thu được 91g muối khan (không chứa NH 4 NO 3 ). 

Mặt khác cho 13,3g X tác dụng với O 2 dư thì thu được bao nhiêu g oxit? 

Bài 41:Hoà tan hoàn toàn 0,368 g hỗn hợp Al và Zn cần vừa đủ 2,5 lít dung dịch 

HNO 3 0,01M thì không thấy có khí thoát lên, sau phản ứng ta thu được 3 muối. Tính 

% về số mol của Al có trong hỗn hợp. 

Bài 42:Hoà tan hoàn toàn 23,1g hỗn hợp Al, Mg, Zn, Cu bằng dung dịch HNO 3 

loãng, dư thu được dung dịch A và hỗn hợp khí B gồm 0,2 mol NO và 0,1 mol N 2 O 

(không còn sản phẩm khử khác). Tính số mol HNO 3 đã phản ứng và khối lượng muối 

khan thu được khi cô cạn A 

Bài 43:Cho 11,36 g hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 và Fe 3 O 4 phản ứng hết với dung 

dịch HNO 3 loãng (dư), thu được 1,344 lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc) và 

dung dịch X. Cô cạn dung dịch X thu được m g muối khan. Giá trị của m là? 

Bài 44:Cho 61,2 g hỗn hợp X gồm Cu và Fe 3 O 4 tác dụng với dung dịch HNO 3 loãng, 

đun nóng và khuấy đều. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 3,36 lít khí 

NO (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc), dung dịch Y và còn lại 2,4 g kim loại. Cô cạn 

dung dịch Y, thu được m g muối khan. Giá trị của m là? 

Bài 45:Cho 2,236 g hỗn hợp A dạng bột gồm Fe và Fe 3 O 4 hòa tan hoàn toàn trong 

100ml dung dịch HNO 3 có nồng độ C (mol/l), có 246,4 l khí NO (đktc) thoát ra. Sau 

phản ứng còn lại 0,448 g kim loại. Trị số của C là 

Bài 46:Cho 18,5g hỗn hợp gồm Fe, Fe 3 O 4 vào dung dịch HNO 3 loãng, đun nóng. 

Khuấy kỹ để phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 0,1 mol khí NO (sản phẩm khí duy 

nhất), dung dịch X và 1,46g kim loại. Khối lượng muối nitrat trong dung dịch X là? 

Bài 47:Nhiệt phân hoàn toàn 31,65 gam hỗn hợp gồm NaNO 3 và Zn(NO 3 ) 2 thu được 

hỗn hợp khí X có tỉ khối so với H 2 bằng 20,3077. Khối lượng Zn(NO 3 ) 2 trong hỗn 

hợp ban đầu? 

Bài 48:Nhiệt phân hoàn toàn 1,88g một muối nitrat của kim loại hoá trị II thấy thoát 

ra 0,56 lít hỗn hợp khí (đktc). Công thức của muối là? 

Bài 49:Nhiệt phân hoàn toàn m gam hỗn hợp muối KNO 3 và Fe(NO 3 ) 2 thu được 

12,32 lít hỗn hợp khí (đktc) có tỉ khối so với H 2 là 232/11. Giá trị của m là? 

Bài 50:Nhiệt phân hoàn toàn m gam muối Cu(NO 3 ) 2 thu được chất rắn có khối lượng 

bằng (m -1,08) gam. Giá trị của m là 

Bài 51:Nung hoàn toàn 54,2 g hỗn hợp NaNO 3 và KNO 3 thu được 6,72 lít (đktc) khí 

A. % khối lượng của NaNO 3 trong hỗn hợp ban đầu là 

Bài 52:Nhiệt phân hoàn toàn 34,65 gam hỗn hợp gồm KNO 3 và Cu(NO 3 ) 2 , thu được 

hỗn hợp khí X (tỉ khối của X so với khí hiđro bằng 18,8). Khối lượng Cu(NO 3 ) 2 trong 

hỗn hợp ban đầu là 

Bài 53:Đem nung một khối lượng Cu(NO 3 ) 2 sau một thời gian dừng lại, làm nguội, 

rồi cân thấy khối lượng giảm 0,54g. Vậy khối lượng Cu(NO 3 ) 2 đã bị nhiệt phân là? 

Bài 54:Nhiệt phân hoàn toàn 4,7 gam muối nitrat của kim loại M thu được 2 gam 

chất rắn. Công thức của muối là. 













Bài 55:Cho 1,92 g Cu vào 100ml dung dịch chứa đồng thời KNO 3 0,16M và H 2 SO 4 

0,4M thấy sinh ra một chất khí có tỉ khối so với H 2 là 15 và dung dịch A. Thể tích khí 

sinh ra (ở đktc) là? 












Ngày soạn: 

Tiết 28-33 

CHUYÊN ĐỀ: ĐẠI CƯƠNG VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ 

I. Nội dung chuyên đề:Đại cương về hóa học hữu cơđược phân bố theo thời 

lượng 

1. Các khái niệm cơ bản về Hóa hữu cơ và phép phân tích nguyên tố (1 tiết) 

2. Xác định CTPT hợp chất hữu cơ dựa vào sản phẩm cháy (2 tiết) 

-Tiết 1:Dựa vào CTTQ, CTPT đơn giản nhất 

- Tiết 2: Dựa vào sản phẩm cháy 

3. Xác định CTCT hợp chất hữu cơ (2 tiết) 

-Tiết 1: Thuyết cấu tạo hóa học 

- Tiết 2: Đồng đẳng, đồng phân 



- Theo phân phối chương trình: Tiết 28: Mở đầu về Hóa hữu cơ; Tiết 29, 30: Công 

thức phân tử hợp chất hữu cơ; Tiết 31, 32: Cấu trúc phân tử hợp chất hữu cơ; Tiết 

33: Luyện tập. 



a) Môn Hóa: 

−Khái niệm hoá hữu cơ và hợp chất hữu cơ, đặc điểm chung của hợp chất hữu cơ. 

−Phân loại hợp chất hữu cơ theo thành phần nguyên tố (hiđrocacbon và dẫn xuất). 

−Các loại công thức của hợp chất hữu cơ: CTTQ, CTĐGN, CTPT và CTCT. 

−Sơ lược về phân tích nguyên tố: Phân tích định tính, phân tích định lượng. 

−Nội dung thuyết cấu tạo hoá học; Khái niệm đồng đẳng, đồng phân. 

− Liên kết cộng hoá trị trong phân tử chất hữu cơ. 

Trọng tâm: 

−Đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ. 

−Phân tích nguyên tố: phân tích định tính và phân tích định lượng 

− Cách thiết lập công thức đơn giản nhất và công thức phân tử. 

−Nội dung thuyết cấu tạo hoá học, chất đồng đẳng, chất đồng phân 

− Liên kết đơn, bội (đôi, ba) trong phân tử chất hữu cơ 

b) Môn Toán:Củng cố các kiến thức về Toán học nhằm vận dụng để giải các bài 

toán Hóa học có liên quan. 

c) Môn Lí:Củng cố các kiến thức vềtrạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan của một 

chất nhằm vận dụng để giải các bài toán Hóa học có liên quan. 

d) Môn Sinh: Cung cấp cho học sinh một số kiến thức về vai trò sinh học của một 

số chất có trong thực tế. 

2. Kĩ năng 


−Tính được phân tử khối của chất hữu cơ dựa vào tỉ khối hơi. 

−Xác định được công thức phân tử khi biết các số liệu thực nghiệm. 


Giáo án môn Hóa Học – Lớp 11 – Ban cơ bản 


Giáo viên: Bùi Xuân Đông – Trường THPT Tân Lâm 










−Phân biệt được hiđrocacbon và dẫn xuất của hiđrocacbon theo thành phần phân 

tử. 

− Viết được công thức cấu tạo của một số chất hữu cơ cụ thể. 

− Phân biệt được chất đồng đẳng, chất đồng phân dựa vào công thức cấu tạo cụ 

thể. 

b) Môn Toán: Củng cố các kỹ năng tính toán để giải các bài toán Hóa học. 








- Năng lực tính toán; vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống. 




- Dụng cụ mô tả cấu trúc phân tử trực quan; 






- Phương pháp đàm thoại, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân; 

- Kĩ thuật công đoạn; dự án nhỏ (giao nhiệm vụ cụ thể từng nhóm trước). 













TIẾT 28: 

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ HÓA HỮU CƠ 

VÀ PHÉP PHÂN TÍCH NGUYÊN TỐ 







−Khái niệm, phân loại, đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ. 

−Sơ lược về phân tích nguyên tố: Phân tích định tính, phân tích định lượng. 

−Các loại công thức của hợp chất hữu cơ: CTTQ, CTĐGN, CTPT và CTCT. 

b) Môn Toán: Củng cố các kiến thức về Toán học nhằm vận dụng để giải các bài 


c) Môn Sinh: Cung cấp cho học sinh một số kiến thức về vai trò sinh học của một 


2. Kĩ năng: 


−Phân biệt được hiđrocacbon và dẫn xuất hiđrocacbon theo thành phần phân tử. 

→ Trọng tâm: 

−Đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ. 

−Phân tích nguyên tố: phân tích định tính và phân tích định lượng. 

3. Tình cảm, thái độ:Rèn luyện thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc. 

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 

1. Giáo viên: Chuẩn bị hệ thống câu hỏi lớn để thực hiện trong toàn bộ chuyên đề. 

2. Học sinh: Căn cứ vào tài liệu, hoàn thành hệ thống câu hỏi cho trước. 

III. PHƯƠNG PHÁP: Kết hợp giữa đàm thoại, nêu vấn đề và hoạt động nhóm 



2. Kiểm tra bài cũ: Trong giờ học 


Hoạt động 1: Khái niệm, phân loại, đặc điểm chung của hợp chất hữu cơ 


NỘI DUNG 

GV: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi số 1. I. Khái niệm: (SGK) 


II. Phân loại: (SGK) 


III. Đặc điểm chung: (SGK) 

Hoạt động 2: Sơ lược về phân tích nguyên tố 


NỘI DUNG 

GV: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi số 2. 1. Phân tích định tính: 


a. Mục đích: Xác định các nguyên tố có 


trong hợp chất hữu cơ. 

b. Nguyên tắc: (SGK) 

c. Phương pháp: (SGK) 

GV: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi số 3. 2. Phân tích định lượng: 


a. Mục đích: Xác định hàm lượng các 


nguyên tố có trong hợp chất hữu cơ. 














GV: Hướng dẫn HS làm BT minh họa 

VD 1 : (BT 3/tr.91 – SGK) Oxy hóa 

hoàn toàn 0,6g hợp chất hữu cơ A thu 

được 0,672 lít CO 2 (đktc) và 0,72g 

H 2 O. Tính khối lượng các nguyên tố 

có trong A. 

VD 2 : (BT 4/tr.91 – SGK)Oxy hóa 

hoàn toàn 0,67g − rồi dẫn 

sản phẩm oxy hóa qua bình 1 đựng 

dung dịch H 2 SO 4 đặc, sau đó qua bình 

2 đựng dung dịch nước vôi trong dư. 

Kết quả cho thấy khối lượng bình 1 

tăng 0,63g và bình 2 có 5g kết tủa. 

Tính khối lượng các nguyên tố trong 

− . 


GV: Nhận xét và bổ sung cách làm. 

* Hướng dẫn: Dạng bài toán khi cho 

sản phẩm cháy lần lượt qua bình 1 

(đựng dung dịch H 2 SO 4 đặc, CuSO 4 

khan, P 2 O 5 , …) và bình 2 (dung dịch 

kiềm) 

Ta có: 

+ Ở bình 1: ∆ 

↑ = . 

+ Ở bình 2: ∆ 

↑ = ; 

n 

= n ; 

CO2 CaCO3 

∆ 

m 

= m 

b CO 

+ m 

ր 2 H2O 

; …… 

* GV vận dụng kiến thức môn Sinh 

học để bổ sung về – : 

+ -caroten là gì? 

+ Tác dụng của -caroten 

+ Thiếu -caroten thì như thế nào? 

+ Cần ăn bao nhiêu một ngày? 

+ Bổ sung như thế nào? 

+ Thực phẩm nào nhiều nhất? 

b. Nguyên tắc: (SGK) 

c. Phương pháp: (SGK) 

d. Biểu thức tính: 

m = 12. n ; m = 2. n 

C CO2 H H 2O 

m = 28. n ; m = a − m − m − m 

N N2 

O C H N 

VD1: 

Ta có: 

0,672 

mC 

= 12. nCO 

= 12. = 0,36g 

2 

22, 4 

0,72 

mH 

= 2. nH 2. 0,08 

2O 

= = g 

18 

m = 0,6 − m − m = 0,16g 

O C H 

VD2: 

Ta có: 

* ∆ m = m = 0, 6 3 g 

b ր 

1 

H 

2 

0, 6 3 

⇒ m 

H 

= 2 . = 0, 0 7 g 

1 8 

5 

* n 

C a C O 

= n 

0, 0 5 

3 C O 

= = 

2 

1 0 0 

⇒ m = 1 2 .0, 0 5 = 0, 6 g 

C 

* m = 0, 6 7 − m − m = 0 

O C H 


O 













Hoạt động 3: Các loại công thức hóa học trong hóa hữu cơ 


NỘI DUNG 

GV: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi số 4. 1. Công thức tổng quát (CTTQ): Xác 


định được thành phần nguyên tố tạo 


nên hợp chất. 

VD: C x H y O z 

2. Công thức phân tử (CTPT): Xác định 

được thành phần, hàm lượng của mỗi 

nguyên tố tạo nên hợp chất. 

VD: C 2 H 4 O 2 

3. Công thức đơn giản nhất (CT ĐGN): 

Biểu thị tỉ lệ tối giản về số nguyên tử 

của các nguyên tố trong phân tử. 

VD: CH 2 O (CH 2 O) n 

4. Công thức cấu tạo (CTCT): Cho biết 

thành phần, hàm lượng các nguyên tố 

và vị trí liên kết của mỗi nguyên tử các 

nguyên tố trong hợp chất hữu cơ. 

VD: CH 3 – CH 2 – CH 2 – OH. 

4. Củng cố, dặn dò: 

- Hướng dẫn HS củng cố phần tính khối lượng các nguyên tố và ý nghĩa các 

loại công thức trong hóa hữu cơ. 

- Hướng dẫn HS về nhà làm tiếp các câu hỏi đã cho trước và bài tập trong SGK. 

V. RÚT KINH NGHIỆM: 

…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 











Tiết 29: 

XÁC ĐỊNH CTPT HỢP CHẤT HỮU CƠ 

DỰA VÀO SẢN PHẨM CHÁY 






a) Môn Hóa học: Biết cách thiết lập công thức phân tử hợp chất hữu cơ dựa vào 

sản phẩm cháy. 



c) Môn Lí: Củng cố các kiến thức về trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan của một 


2. Kĩ năng: 




→ Trọng tâm:Cách thiết lập công thức phân tử. 

b) Môn Toán: Củng cố kỹ năng tính toán trong một bài toán Hóa học. 

3. Thái độ: Tạo hứng thú học tập cho HS. 









Hoạt động 1: CÁC BƯỚC XÁC ĐỊNH CTPT HỢP CHẤT HỮU CƠDỰA 

VÀO KHỐI LƯỢNG (HOẶC % KHỐI LƯỢNG) CÁC NGUYÊN TỐ 


Nội dung 

GV: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi số 5 – 

làm theo cách 2. 

* Các bước: 


B1. Tính khối lượng (hoặc % khối 


lượng) các nguyên tố có trong hợp chất 

hữu cơ CTTQ của hợp chất hữu cơ. 

B2. Tính PTK của hợp chất hữu cơ. 

B3. Xác định CTPT dựa vào khối lượng 

(hoặc % khối lượng) các nguyên tố có 

trong hợp chất hữu cơ 

Lập tỉ lệ: 

mC mH 

mO mN 

a 

= = = = 

12x y 16z 14t M 

M 12.x 1.y 16.z 14.t 

Hoặc = = = = 

100 %C %H %O %N 














GV: Yêu cầu HS làm VD củng cố 

VD 1 :Oxy hóa hoàn toàn 0,6g hợp 

chất hữu cơ A thu được 0,672 lít CO 2 

(đktc) và 0,72g H 2 O. 

a) Tính khối lượng các nguyên tố 

có trong A. 

b) Xác định CTPT của hợp chất hữu 

cơ A, biết = 30. 

 

VD1: 

a) Ta có: 

m C = 0,36g; 

m H = 0,08g; 

m O = 0,16g 

Đặt CTTQ của A là C x H y O z 

b) Ta có: M A = 30.2 = 60 

Tỉ lệ: 

0,36 0,08 0,16 0,6 

= = = 

12x y 16z 

60 

⎧x 

= 3 

⎪ 

⇒ ⎨y 

= 8 ⇒ CTPT A: 

C3H8O 

⎪ 

⎩z 

= 1 

Hoạt động 2: CÁC BƯỚC XÁC ĐỊNH CTPT HỢP CHẤT HỮU CƠ 

DỰA VÀO CÔNG THỨC ĐƠN GIẢN NHẤT 


Nội dung 

GV: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi số 5 – * Các bước: 


B1. Tính khối lượng (hoặc % khối 


lượng) các nguyên tố có trong hợp chất 


hữu cơ CTTQ của hợp chất hữu cơ. 


B3. Xác định CTPT dựa vào CT ĐNG 

Lập tỉ lệ 

GV: Yêu cầu HS làm VD để củng cố 


hoàn toàn 0,67g − rồi 

dẫn sản phẩm oxy hóa qua bình 1 

đựng dung dịch H 2 SO 4 đặc, sau đó 

qua bình 2 đựng dung dịch nước vôi 

trong dư. Kết quả cho thấy khối 

lượng bình 1 tăng 0,63g và bình 2 có 

5g kết tủa. 

a) Tính khối lượng các nguyên tố 

mC mH 

mO mN 

x : y : z : t = : : : 

12 1 16 14 

% C % H % O % N 

Hoặc x : y : z : t = : : : 

12 1 16 14 

Biến đổi hệ thức trên về tỉ lệ giữa các 

số nguyên, tối giản nhất. Thế x, y, z, t 

vào CT C x H y O z N t suy ra công thức 

đơn giản nhất 

Từ PTK để tìm giá trị n 

VD2: 

a) Ta có: 

* ∆ m = m = 0, 63 g 

b ր 

1 

H O 

0, 63 

⇒ mH 

= 2. = 0, 07 g 

18 


2 













trong − . 

b) Xác định CTPT của − 

, biết khi hóa hơi 5,36g 

− thì thu được thể tích 

đúng bằng thể tích của 0,32g O 2 trong 

cùng điều kiện. 



5 

* nCaCO 

= n 0,05 

3 CO 

= = 

2 

100 

⇒ m = 12.0,05 = 0,6g 

C 

* m = 0,67 − m − m = 0 

O C H 

b) Tỉ lệ: 

mC 

mH 

0,6 0,07 

x : y = : = : 

12 1 12 1 

= 0,05 : 0,07 = 5: 7 

CT của hợp chất hữu cơ là (C 5 H 7 ) n . 

Mà VA = VO ⇔ n 

2 A 

= nO 

2 

5,36 0,32 

⇒ = ⇒ M 

A 

= 536 

M 

A 

32 

Do đó: M A = 67n = 536 n = 8 

Vậy CTPT của A là C 40 H 56 . 




GV: Hướng dẫn HS làm 1 số BT theo BT 1 : 

2 cách để củng cố các bước làm. * Cách 1: 

BT 1 : Hợp chất Y chứa C, H, O. Đốt Ta có : 

cháy hoàn toàn 0,88g Y thu được 

1,76 

mC 

= 12. nCO 

= 12. = 0,48g 

2 

1,76 gam CO 2 và 0,72 gam H 2 O. 

44 

 

≈ 3,04. 

0,72 

 

mH 

= 2. nH 2. 0,08 

2O 

= = g 

Xác định CTPT của Y. 

18 

m = 1,76 − m − m = 1,2 g 

GV sử dụng kiến thức của môn Sinh 

học để giới thiệu qua một số đặc 

điểm Sinh học của đồng phân etyl 

axetat trong cuộc sống của CTPT 

vừa mới tìm được trong bài trên. 

O C H 

MY 

= 29.3,04 = 88,16 

Tỉ lệ: 

0, 48 0,08 1, 2 1,76 

= = = 

12x y 16z 

88 

⇒ x = 4, y = 8, z = 2 

⇒ CTPT : C4H8O2 

* Cách 2: 

Ta có: 

0,48 0,08 1,2 

x : y : z : t = : : 

12 1 16 

= 2 : 4 :1 

CTPT ĐGN của Y: (C 2 H 4 O) n . 

Mặt khác, ta có: 

M Y = 44n = 88 n = 2 

Do đó, CTPT của Y là C 4 H 8 O 2 . 














BT 2 : (BT 3/tr.95 – SGK): Đốt cháy 

hoàn toàn 0,3g chất A (C, H, O) thu 

được 0,44g CO 2 và 0,18g H 2 O. Thể 

tích hơi của 0,3g A bằng thể tích của 

0,16g O 2 (cùng điều kiện) 



BT 2 : 

* Cách 1: 

Ta có : 

0,44 

mC 

= 12. nCO 

= 12. = 0,12 g 

2 

44 

0,18 

mH 

= 2. nH 2. 0,02 

2O 

= = g 

18 

m = 0,3− m − m = 0,16 g 

O C H 

0,3 0,16 

V = V ⇒ n = n ⇒ = ⇒ M = 60 

A O2 A O2 

A 

MA 

32 

Tỉ lệ: 

0,12 0,02 0,16 0,3 

= = = 

12x y 16z 

60 

⇒ x = 2, y = 4, z = 2 

⇒ CTPT : C H O 

* Cách 2: 

Ta có: 

2 4 2 

0,12 0,02 0,16 

x : y : z : t = : : 

12 1 16 

= 1: 2 :1 

CTPT ĐGN của Y: (CH 2 O) n . 

Mặt khác, ta có: 

M Y = 30n = 60 n = 2 

Do đó, CTPT của Y là C 2 H 4 O 2 . 




…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 











Tiết 30 

XÁC ĐỊNH CTPT HỢP CHẤT HỮU CƠ 

DỰA VÀO SẢN PHẨM CHÁY 






a) Môn Hóa:Biết cách thiết lập công thức phân tử hợp chất hữu cơ dựa vào sản 

phẩm cháy. 



c) Môn Lí: Củng cố các kiến thức về trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan của một 


2. Kĩ năng: 



→ Trọng tâm: Cách thiết lập công thức phân tử. 

3. Thái độ: Tạo hứng thú học tập cho HS. 









Hoạt động 1: CÁC BƯỚC XÁC ĐỊNH CTPT HỢP CHẤT HỮU CƠ 

DỰA VÀO PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG CHÁY 


Nội dung 

GV: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi số 5 – * Các bước: 




B2. Xác định CTPT dựa vào phương 


trình phản ứng cháy của hợp chất hữu 

cơ 

y z y 

CxH yOz 

+ ( x + − ) O2 → xCO2 + H 

2O 

4 2 2 

y 

1 

x 

2 

nA nCO n 

2 H2O 

GV: Yêu cầu HS làm VD củng cố: 

nCO 

2n 2 H2O 

M −12x − y 

VD 1 : (BT 3/tr.91 – SGK) Oxy hóa ⇒ x = ; y = ⇒ z = 

nA 

nA 

16 

hoàn toàn 0,6g hợp chất hữu cơ A thu 

được 0,672 lít CO 2 (đktc) và 0,72g 

H 2 O. Xác định CTPT của hợp chất 

VD1: 

hữu cơ A, biết = 30. 

 

Đặt CTTQ của A là CxHyOz 















hoàn toàn 0,67g − rồi dẫn 

sản phẩm oxy hóa qua bình 1 đựng 

dung dịch H 2 SO 4 đặc, sau đó qua bình 

2 đựng dung dịch nước vôi trong dư. 

Kết quả cho thấy khối lượng bình 1 

tăng 0,63g và bình 2 có 5g kết tủa. 

Xác định CTPT của − , 

biết khi hóa hơi 5,36g − 

thì thu được thể tích đúng bằng thể 

tích của 0,32g O 2 trong cùng điều 

kiện. 



Ta có: M A = 60 n A = 0,01mol. 

Pứ: 

y z y 

CxH yOz 

+ ( x + − ) O2 → xCO2 + H 

2O 

4 2 2 

0,01 0,01x 

0,005y 

nCO 

2 

x = = 3 

nA 

Do đó: 

2nH2O 

y = = 8 

nA 

Mà M A = 12x + y + 16z = 60 z = 1 

Vậy CTPT của A là C 3 H 8 O. 

VD 2 : 


Ta có: 

* M = 536 n A = 0,00125mol. 

* ∆ m = m = 0, 63g 

b ր 

1 

H O 

2 

0, 63 

⇒ nH 0, 035 

2O 

= = mol 

18 

5 

* nCaCO 

= n 0,05 

3 CO 

= = mol 

2 

100 

Pứ: 

y z y 

CxH yOz 

+ ( x + − ) O2 → xCO2 + H 

2O 

4 2 2 

0,00125 0,00125x 

0,000625y 

nCO 

2 

x = = 40 

nA 

Do đó: 

2nH2O 

y = = 56 

nA 

Mà M A = 12x + y + 16z = 536 z = 0 

Vậy CTPT của A là C 40 H 56 . 




GV: Hướng dẫn HS làm 1 số BT theo BT1: 

cách 3 để củng cố các bước làm. Đặt CTTQ của Y là CxHyOz 

BT 1 : Hợp chất Y chứa C, H, O. Đốt Ta có: 

cháy hoàn toàn 0,88g Y thu được 1,76 * M = 88 n Y = 0,01mol. 

gam CO 2 và 0,72 gam H 2 O. 

≈ 1,76 

* nCO 

= = 0,04mol 

2 

44 

3,04. Xác định CTPT của Y. 














BT 2 : (BT 3/tr.95 – SGK): Đốt cháy 

hoàn toàn 0,3g chất A (C, H, O) thu 

được 0,44g CO 2 và 0,18g H 2 O. Thể 

tích hơi của 0,3g A bằng thể tích của 

0,16g O 2 (cùng điều kiện) 

BT4: Đốt cháy hoàn toàn 7,2g chất 

hữu cơ A rồi cho sản phẩm lần lượt 

qua bình 1 chứa H 2 SO 4 đặc và bình 2 

chứa dung dịch nước vôi trong. Sau 

thí nghiệm thấy bình 1 tăng 3,6g và 

bình 2 thu được 30g kết tủa. Khi hóa 

hơi 3,6g A thu được một thể tích đúng 

bằng thể tích của 1,6g O 2 ở cùng điều 

kiện. Xác định CTPT của A. 


0,72 

= = 0,04mol 

18 

Pứ: 

y z y 

CxHyOz 

+ ( x + − ) O2 → xCO 

2 

+ H2O 

4 2 2 

0,01 0,01x 

0,005 y 

* nH 2O 

nCO 

2 

x = = 4 

nA 

Do đó: 

2nH2O 

y = = 8 

nA 

Mà M A = 12x + y + 16z = 88 z = 2 

Vậy CTPT của A là C 4 H 8 O 2 . 

BT2: 

Ta có : 

0,44 

* nCO 

= = 0,01 mol 

2 

44 

0,18 

* nH 0,01 

2O 

= = mol 

18 

0,3 0,16 

* V = V ⇒ n = n ⇒ = ⇒ M = 60 

A O2 A O2 

A 

MA 

32 

n A = 0,005mol 

Pứ: 

y z y 

CxH yOz 

+ ( x + − ) O2 → xCO2 + H 

2O 

4 2 2 

0,005 0,005x 

0,0025y 

nCO 

2 

x = = 2 

nA 

Do đó: 

2nH2O 

y = = 4 

nA 

Mà M A = 12x + y + 16z = 60 z = 2 


BT4 


Ta có: 

* V = V ⇒ n = n 


A O2 A O2 

3,6 1,6 

⇒ = ⇒ M 

A 

= 72 

M 32 

A 














* ∆ m = m = 3, 6g 

b ր 

1 

H O 

2 

3, 6 

⇒ nH 0, 2 

2O 

= = mol 

18 

30 

* nCaCO 

= n 0,3 

3 CO 

= = mol 

2 

100 

Pứ: 

y z y 

CxH yOz 

+ ( x + − ) O2 → xCO2 + H 

2O 

4 2 2 

0,1 0,1x 

0,05y 

nCO 

2 

x = = 3 

nA 

Do đó: 

2nH2O 

y = = 4 

nA 

Mà M A = 12x + y + 16z = 72 z = 2 





…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 

…………………………………………………………………………………......... 











TIẾT 31: 

XÁC ĐỊNH CTCT HỢP CHẤT HỮU CƠ 





1. Kiến thức: Nội dung thuyết cấu tạo hoá học. 

2. Kĩ năng:Viết được công thức cấu tạo của một số chất hữu cơ cụ thể. 

3. Thái độ: Phát huy khả năng tư duy, tinh thần học tập tích cực của học sinh. 


1. Giáo viên: Giáo án, Mô hình phân tử CH 4 , C 2 H 4 , C 2 H 2 , C 3 H 8 . 

2. Học sinh: Học bài cũ, chuẩn bị bài mới trước khi đến lớp. 




2. Kiểm tra bài cũ: Đốt cháy hoàn toàn 4,6 g một hợp chất hữu cơ A thu 4,48 lít 

CO 2 (đtkc) và 5,4 gam H 2 O; Tỉ khối hơi của A so với hiđro là 23. Lập CTPT của 

A? 


Hoạt động 1: Thuyết cấu tạo hóa học 


NỘI DUNG 

GV: Yêu cầu HS trình bày các đặc điểm của 1. Nội dung: Gồm 3 luận điểm: 

thuyết cấu tạo hóa học. 

+ Đồng thời, GV cho HS quan sát bằng mô 

hình các chất quen thuộc, đơn giản,… 


GV: Nhận xét và bổ sung về các nội dung 

đã nêu trong thuyết cấu tạo hóa học. 

- VD: 

a. Luận điểm 1: Trong phân tử hợp 

chất hữu cơ, các nguyên tử liên kết 

với nhau theo đúng hóa trị và theo 

một thứ tự nhất định. Thứ tự đó gọi 

là cấu tạo hóa học. Sự thay đổi thứ 

H 

H 

tự liên kết đó tức là thay đổi cấu tạo 

hóa học sẽ tạo ra một chất khác. 

- VD: 

H C O C 

H 

H 

methoxymethane 

H 

b. Luận điểm 2: Trong phân tử hợp 

chất hữu cơ, cacbon có hóa trị 4; 

Nguyên tử cacbon không những có 

thể liên kết với nguyên tử của 

nguyên tố khác mà còn có thể liên 

kết với nhau tạo thành mạch cacbon 

(vòng, không vòng, nhánh, không 

nhánh). 

c. Luận diểm 3: Tính chất của các 

chất phụ thuộc vào thành phần phân 

tử (bản chất, số lượng các nguyên 

tử) và cấu tạo hóa học (thứ tự liên 














kết các nguyên tử). 

2. Ý nghĩa:Giúp giải thích hiện 

tượng đồng đẳng, đồng phân. 

Hoạt động 2: Viết công thức cấu tạo 


NỘI DUNG 

GV: Yêu cầu HS viết CTCT của những chất có CTPT sau: 

a) C 4 H 10 ; b) C 3 H 8 O; c) C 4 H 8 ; d) C 4 H 10 O. 


GV: Nhận xét và bổ sung, hướng dẫn cách viết CTCT. 

a) 

b) 

c) 

+ Hóa trị của các 

nguyên tố khác trong 

hợp chất hữu cơ: H 

(I), O (II), Cl (I), N 

(III),… 

d) 

4. Củng cố, dặn dò:Hướng dẫn HS về nhà làm tiếp các câu hỏi đã cho trước và 

bài tập trong SGK. 

V. RÚT KINH NGHIỆM:…………………………………………………… 











Tiết 32 

XÁC ĐỊNH CTCT HỢP CHẤT HỮU CƠ 





1. Kiến thức:Biết được : 

− Khái niệm đồng đẳng, đồng phân. 

− Liên kết cộng hoá trị. 

b) Môn Sinh: Cung cấp cho học sinh một số kiến thức về vai trò sinh học của một 


2. Kĩ năng:Phân biệt được chất đồng đẳng, chất đồng phân dựa vào CTCT. 

→Trọng tâm: 

−Chất đồng đẳng, chất đồng phân 

− Liên kết đơn, bội (đôi, ba) trong phân tử chất hữu cơ 

3. Thái độ: Kích thích sự hứng thú với bộ môn, phát huy khả năng tư duy của HS 


1. Giáo viên: Giáo án, hệ thống câu hỏi và bài tập liên quan. 

2. Học sinh: Học bài cũ, chuẩn bị bài mới trước khi đến lớp. 




2. Kiểm tra bài cũ: 

- Viết các CTCT có thể có của C 6 H 12 , C 4 H 8 ? 


Hoạt động 1: Đồng đẳng, đồng phân 


NỘI DUNG 

GV: Hãy nhận xét các dãy chất (1), 

(2), (3) có trong ví dụ? 

1. Đồng đẳng: 


a. Ví dụ: Ta các dãy hidrocacbon sau: 

GV: (1), (2), (3) được gọi là các dãy (1) CH 4 , C 2 H 6 , C 3 H 8 , C 4 H 10 ... 

đồng đẳng. 

(2) C 2 H 4 , C 3 H 6 , C 4 H 8 , C 5 H 10 ... 

GV: Khái niệm đồng đẳng là gì? (3) CH 3 OH, C 2 H 5 OH, C 3 H 7 OH... 


(1), (2), (3) : là các dãy đồng đẳng. 

b. Khái niệm:SGK 

GV: Dựa vào ví dụ, hãy nêu khái 

niệm đồng phân? 


GV: Cho một vài ví dụ các chất là 

đồng phân của nhau ? 


2. Đồng phân: 

a. Ví dụ: 

CH 3 -CH 2 OH CH 3 -O-CH 3 

- Hai chất có cùng CTPT, khác về CTCT 

nên chúng có tính chất hóa học khác nhau. 

b. Khái niệm:SGK 

* Có nhiều loại đồng phân : 

- Đồng phân cấu tạo (gồm đồng phân về bản 

chất nhóm chức, vị trí nhóm chức, mạch C) 

- Đồng phân lập thể (khác nhau về vị trí 

không gian) 














Hoạt động 2: LIÊN KẾT HÓA HỌC VÀ CẤU TRÚC PHÂN TỬ 


NỘI DUNG 

GV: Yêu cầu HS trả lời hệ thống 

câu hỏi: 

- Liên kết thường gặp trong hợp chất hữu cơ 

+ Liên kết CHT là gì? Cho ví dụ? là LKCHT, gồm liên kết δ và liên kết Л. 

+ Có những loại LKCHT nào đã - Sự tổ hợp của liên kết δ và Л tạo thành 

học? Đặc điểm loại LK đó. liên kết dôi hoặc ba (liên kết bội). 

+ Độ bền của mỗi loại LKCHT đó. 1. Liên kết đơn: 

HS : Hoạt động cá nhân. 

- Do 1 cặp electron tạo thành, được biểu 

GV: Nhận xét và bổ sung cách biểu diễn bằng 1 gạch nối giữa 2 nguyên tử. 

diễn các loại CTCT. 

- Liên kết б bền. 

2. Liên kết đôi: 


diễn bằng 2 gạch nối giữa 2 nguyên tử. 

- Gồm 1б bền và 1Л kém bền. 

3. Liên kết ba: (1б và 2Л) 


diễn bằng 3 gạch nối giữa 2 nguyên tử. 

- Gồm 1б bền và 2Л kém bền. 

* Các liên kết đôi và ba gọi là liên kết bội. 

* Độ bền của LK: 

+ LK б > LK Л 

+ LK ≡ > LK = > LK – 

Hoạt động 3: LUYỆN TẬP 


NỘI DUNG 

BT:Viết các đồng phân của chất có CTPT là 

a)C 4 H 11 N. b) C 5 H 12 . c) C 4 H 9 Cl. d) C 3 H 9 N. 


GV: Nhận xét và bổ sung, đồng thời tiếp tục hướng dẫn HS cách viết đồng phân 

các chất. 

a) 














b) 

c) 

d) 

CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 Cl CH 3 CH CH 2 CH 3 

1-chlorobutane 

CH 3 CH 2 CH 2 

propan-1-amine 

CH 3 CH NH 2 

NH 2 

CH 3 

Cl 

2-chlorobutane 

CH 3 

CH 3 C Cl 

CH 3 

2-chloro-2-methylpropane 

propan-2-amine 

4. Củng cố, dặn dò:Hướng dẫn HS về nhà làm tiếp các câu hỏi đã cho trước và 

bài tập trong SGK. 


..................................................................................................................................... 

..................................................................................................................................... 

..................................................................................................................................... 

..................................................................................................................................... 

..................................................................................................................................... 

..................................................................................................................................... 











Tiết 33. 

LUYỆN TẬP 





1. Kiến thức: Củng cố kiến thức về: 

- Hợp chất hữu cơ, phân loại hợp chất hữu cơ, các loại công thức biểu diễn HCHC 

- Đồng đẳng, đồng phân 

2. Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng giải bài tập lập công thức phân tử và viết công thức 

cấu tạo của một số hợp chất đơn giản. 


- Rèn luyện thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc. 

- Xây dựng tính tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch và tạo cơ sở cho các em 

yêu thích môn hóa học. 


1. Giáo viên: Giáo án, hệ thống câu hỏi và bài tập liên quan. 

2. Học sinh: Học sinh chuẩn bị bài tập ở nhà trước. 

III. PHƯƠNG PHÁP:Kết hợp giữa đàm thoại, nêu vấn đề và hoạt động nhóm 





HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨC 

Hoạt động 1: Luyện tập 

GV: Yêu cầu HS làm 1 số BT 

BT1: 

Câu 1. Đốt cháy hoàn toàn chất hữu cơ 

6,72 

nO 

= = 0,3mol 

2 

A cần vừa đủ 6,72 lít O 2 (ở đktc) thu 

22,4 

được 13,2g CO 2 và 5,4g nước. 

5,4 

nH2O 

= = 0,3mol 

a) Xác định CTPT A, biết tỉ khối hơi của 

Ta có: 18 

13,2 

A đối với He là 7,5. 

nCO 

= = 0,3mol 

2 

44 

b) Viết CTCT có thể có của A. 

M 

A 

= 7,5.4 = 30 

Đặt CTTQ của A là C x H y O z . 

Áp dụng ĐL BTKL, ta có: 

m = m + m − m = 9g 

Câu 2. Đốt cháy hoàn toàn 10,4g chất 

A CO2 H2O O2 

9 

⇒ nA 

= = 0,3mol 

30 

Do đó: 

nCO 

2 

x = = 1 

n 

A 

2nH2O 

y = = 2 

n 


A 

30 −12x 

− y 

z = = 1 

16 

CTPT của A là CH 2 O. 













hữu cơ A rồi cho sản phẩm lần lượt qua 

bình 1 chứa H 2 SO 4 đặc và bình 2 chứa 

dung dịch nước vôi trong. Sau thí 

nghiệm thấy bình 1 tăng 3,6g và bình 2 

thu được 30g kết tủa. Khi hóa hơi 5,2g A 

thu được một thể tích đúng bằng thể tích 

của 1,6g O 2 ở cùng điều kiện. 

a) Xác định CTPT của A. 

b) Viết CTCT của A. 


GV: Nhận xét và bổ sung về các cách 

làm của HS. 

BT2: 


Ta có: 

* V = V ⇒ n = n 

A O2 A O2 

1 

5,2 1,6 

⇒ = ⇒ M 

A 

= 104 

M 32 

A 

* ∆ m = m = 3, 6g 

b ր 

H O 

2 

3, 6 

⇒ nH 0, 2 

2O 

= = mol 

18 

30 

* nCaCO 

= n 0,3 

3 CO 

= = mol 

2 

100 

Pứ: 

y z y 

CxH yOz 

+ ( x + − ) O2 → xCO2 + H 

2O 

4 2 2 

0,1 0,1x 

0,05y 

nCO 

2 

x = = 3 

nA 

Do đó: 

2nH2O 

y = = 4 

nA 

Mà M A = 12x + y + 16z = 72 z = 2 


Hoạt động 2: Kiểm tra 15 phút 

Câu 1. Đốt cháy hoàn toàn m (g) chất hữu cơ A cần 0,8g O 2 thu được 1,1g CO 2 và 

0,45g H 2 O. Biết thể tích khi hóa hơi 6g A đúng bằng thể tích của 3,2g O 2 ở cùng 

điều kiện. 

a) Tính m 

b) Xác định CTPT của A. 

c) Viết CTCT của A. 

Câu 2. Viết các đồng phân cấu tạo có cùng CTPT C 4 H 10 O. 

4. Củng cố, dặn dò: Chuẩn bị ôn tập học kỳ theo đề cương 


..................................................................................................................................... 

..................................................................................................................................... 

..................................................................................................................................... 

..................................................................................................................................... 

..................................................................................................................................... 

..................................................................................................................................... 














III. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 

III.1. CÂU HỎI CHUẨN BỊ 

Câu 1:Khái niệm, phân loại, đặc điểm chung của hợp chất hữu cơ. 

Câu 2:Mục đích của phép phân tích định tính. Cách xác định nguyên tố C, H, N. 

Câu 3:Mục đích của phép phân tích định lượng. Thiết lập công thức tính khối 

lượng các nguyên tố C, H, N, O có trong hợp chất hữu cơ dựa vào sản phẩm đốt 

cháy. 

• Vận dụng để làm bài số 3, 4/tr.91 – SGK. 

Câu 4: Nêu đặc điểm, ý nghĩa của các loại công thức mà em biết: 

+ Công thức tổng quát (CTTQ) 

+ Công thức phân tử đơn giản nhất (CTPT ĐGN) 

+ Công thức thực nghiệm 

+ Công thức phân tử (CTPT) 

+ Công thức cấu tạo (CTCT). 

Câu 5:Các bước xác định CTPT của hợp chất hữu cơ dựa vào sản phẩm cháy. 

* Gợi ý: 

• Bước 1: Xác định phẩn tử khối (M A ) 

• Bước 2: Xác định khối lượng các nguyên tố (C, H, O, N…) có trong A. 

• Bước 3: Thiết lập công thức phân tử: 

+ Cách 1: Thông qua CTPT ĐGN 

+ Cách 2: Dựa vào khối lượng các nguyên tố có trong hợp chất hữu cơ. 

+ Cách 3: Dựa vào phương trình phản ứng cháy. 

• Vận dụng để làm bài tập 3, 4, 5/tr.95, 2/tr.107 – SGK. 

Câu 6: Nêu nội dung của thuyết cấu tạo hóa học. Cho ví dụ. 

Câu 7: Nêu khái niệm đồng đẳng, đồng phân. Viết đồng phân của các chất có cùng 

công thức phân tử là C 3 H 7 Cl, C 4 H 10 . 

Câu 8: Các loại liên kết hóa học trong hợp chất hữu cơ. 

* LƯU Ý: 

+ Chuyên đề được nghiên cứu trong 6 tiết, trong đó: Tiết 1 (Câu 1, 2, 3, 4), tiết 2, 3 

(Câu 5), tiết 4, 5 (Câu 6, 7, 8) và tiết 6 (Luyện tập, kiểm tra, đánh giá). 

+ Chỉ cần trình bày các ý chính, công thức, không cần trình bày các bài tập vào 

phần thuyết trình trước. 

III.2. BÀI TẬP 

* PHƯƠNG PHÁP KHỐI LƯỢNG 

Câu 1. Đốt cháy hoàn toàn một chất hữu cơ A gồm C, H, N thu được 22,4 lít 

CO 2 ; 1,12 lít N 2 ; và 4,5g H 2 O. Xác định CTPT ĐGN của A. 

Câu 2. Đốt cháy 3,1g chất hữu cơ A cần vừa đủ 0,225mol O 2 . Sản phẩm cháy 

gồm 4,4g CO 2 ; 0,56 lít N 2 (ở 0 o C và 2at) và hơi nước. Xác định CTPT ĐGN của A. 

Câu 3. Đốt cháy hoàn toàn 2,64g Hidrocacbon A thu được 4,032 lít khí CO 2 (ở 

đktc). Tìm CTPT ĐGN của A? 














Câu 4. Đốt cháy hoàn toàn chất hữu cơ A cần vừa đủ 6,72 lít O 2 (ở đktc) thu 

được 13,2g CO 2 và 5,4g nước. Xác định CTPT A, biết tỉ khối hơi của A đối với He 

là 7,5. 

Câu 5. Đơn chất hoàn toàn a (g) Hidrocacbon A thu được 0,05mol CO 2 và 1,08g 

nước. Tìm a và xác định CTPT của A, biết tỉ khối hơi của A đối với H 2 là 36. 

Câu 6. Đốt cháy hoàn toàn chất hữu cơ A cần 0,8g O 2 thu được 1,1g CO 2 và 0,45g 

H 2 O. Xác định CTPT của A, biết thể tích khi hóa hơi 6g A đúng bằng thể tích của 

3,2g O 2 ở cùng điều kiện. 

Câu 7. Đốt cháy hoàn toàn 0,282g chất hữu cơ A rồi cho sản phẩm sinh ra lần 

lượt qua bình 1 đựng CaCl 2 khan và bình 2 đựng KOH dư. Sau thí nghiệm, thấy 

bình tang 0,194g và bình 2 tăng them 0,8g. mặt khác, đốt cháy 0,186g A thì thu 

được 22,4ml N 2 (ở đktc), biết phân tử A chỉ chứa 1 nguyên tử N. Xác định CTPT 

của A. 

Câu 8. Đốt cháy hoàn toàn 10,4g chất hữu cơ A rồi cho sản phẩm lần lượt qua 

bình 1 chứa H 2 SO 4 đặc và bình 2 chứa dung dịch nước vôi trong. Sau thí nghiệm 

thấy bình 1 tăng 3,6g và bình 2 thu được 30g kết tủa. khi hóa hơi 5,2g A thu được 

một thể tích đúng bằng thể tích của 1,6g O 2 ở cùng điều kiện. Xác định CTPT của 

A. 

Câu 9. Đốt cháy hoàn toàn a(g) H.C A rồi cho sản phẩm cháy được dẫn qua 1 

bình chứa nước vôi trong dư ở 0 o C, thu được 3g chất kết tủa, đồng thời bình nặng 

thêm 1,68g. Tính a và xác định CTPT của A, biết tỉ khối hơi của A đối với CH 4 là 

2,5. 

Câu 10. Đốt cháy hoàn toàn 0,118g chất hữu cơ A. sản phẩm cháy được dẫn qua 

bình 1 chứa P 2 O 5 rồi bình 2 chứa CaO khan. Sau thí nghiệm, thấy bình 1 tăng 

0,09g và bình 2 tăng 0,176g. mặt khác, đun nóng 0,059g A với CuO dư thu được 

11,2cm 3 N 2 (ở đktc). Xác định CTPT của A, biết tỉ khối hơi của A đối với H 2 là 

29,5. 

Câu 11. Đốt cháy hoàn toàn 1,08g chất X rồi cho sản phẩm cháy vào trong bình 

chứa dung dịch Ba(OH) 2 thì thấy bình nặng thêm 4,6g; đồng thời tạo thành 6,475g 

muối axit và 5,91g muối trung hòa. Xác định CTPT của A, biết tỉ khối hơi của A 

đối với He là 13,5. 

Câu 12. Đốt cháy hoàn toàn 1,152g Hidrocacbon X rồi cho toàn bộ sản phẩm cháy 

qua dung dịch Ba(OH) 2 dư thu được 3,94g kết tủa và dung dịch Y. Cô cạn dung 

dịch Y rồi nung đến khối lượng không đổi thu được 4,59g chất rắn. Tìm CTPT của 

X và tính thể tích khí CO 2 thu được khi cô cạn dung dịch Y (ở đktc). 

Câu 13. Đốt cháy hoàn toàn 1,12g chất hữu cơ A rồi cho sản phẩm cháy trong 

dung dịch Ba(OH) 2 dư thấy khối lượng bình chứa tăng 3,36g và = 1,5 . 

Tìm CTPT của A, biết tỉ khối hơi của A đối với H 2 nhỏ hơn 30. 














Câu 14. Đốt cháy hoàn toàn 18g chất hữu cơ A cần vừa đủ 16,8 lít O 2 (ở đktc). 

Cho sản phẩm cháy gồm CO 2 và H 2 O có tỉ lệ thể tích: 

= . Xác định CTPT 

 

của A, biết tỉ khối hơi của A đối với H 2 là 36. 

* PHƯƠNG PHÁP THỂ TÍCH 

Câu 15. Một hỗn hợp gồm 5 cm 3 một H.C X ở thể khí và 30 cm 3 O 2 lấy dư. Sau 

khi đốt cháy hoàn toàn và làm lạnh thu được 20 cm 3 mà 15 cm 3 bị hấp thụ bởi 

dung dịch KOH. Biết thể tích các khí đo ở cùng điều kiện. Công thức phân tử của 

X? 

Câu 16. Đốt cháy hoàn toàn 1 lít hợp chất hữu cơ X cần 5 lít oxi, thu được 3 lít khí 

CO 2 và 4 lít hơi nước. Biết thể tích các khí đo ở cùng điều kiện. CTPT của X là? 

Câu 17. Đốt 200 cm 3 hơi hợp chất hữu cơ A ( C,H,O) với 900 cm 3 O 2 dư trong một 

khí nhiên kế. Sau khi phản ứng kết thúc thu được 1300 cm 3 hỗn hợp khí và hơi. Sau 

khi cho hơi nước ngưng tụ, hỗn hợp chỉ còn 700 cm 3 và sau khi cho hấp thụ vào 

dung dịch KOH chỉ còn 100 cm 3 . Công thức phân tử của A là? 

Câu 18. Đốt cháy hoàn toàn 10 cm 3 một hợp chất hữu cơ M ở thể khí phải dùng 

hết 225 cm 3 không khí ( chứa 20% thể tích O 2 ) thu được 30 cm 3 CO 2 và 30 cm 3 hơi 

H 2 O. Các thể tích đo ở cùng điều kiện. Xác định CTPT của M. 

Câu 19. Hỗn hợp X gồm hiđrocacbon A và CO 2 . Đốt cháy 0,5 lít hỗn hợp X với 

2,5 lít O 2 dư. Sau khi phản ứng kết thúc thu được 3,4 lít hỗn hợp khí và hơi, tiếp 

tục làm lạnh chỉ còn 1,8 lít và sau khi cho qua dung dịch KOH chỉ còn 0,5 lít. 

CTPT của A? 

Câu 20. Cho 400ml một hỗn hợp gồm N 2 và 1 H.C vào 900 ml oxi (dư) rồi đốt . 

Thể tích hỗn hợp thu được sau khi đốt là 1,4(l). Sau khi cho nước ngưng tụ thì còn 

800ml hỗn hợp. Cho lội qua dd KOH thấy còn 400ml khí. Xác định CTPT của 

hợp chất trên; biết rằng các thể tích khí đo ở cùng đk. 

Câu 21. Đốt cháy hoàn toàn 100ml hơi chất A cần 250ml Oxi tạo ra 200ml CO 2 và 

200ml hơi nước (các thể tích khí được đo ở cùng điều kiện nhiệt độ, áp suất).Tìm 

CTPT của A? 

III.3. THÔNG TIN BỔ SUNG 

1. Beta caroten 

Beta caroten là gì? 

Beta caroten là tiền chất của vitamin A, giúp cơ thể phòng tránh được tình 

trạng thiếu hụt vitamin A, ngăn chặn mù lòa, làm lành mạnh hóa hệ miễn dịch... 

Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách bổ sung cho phù hợp. 

Beta caroten là tiền chất của vitamin A nhưng nó không chỉ có vai trò như 

những gì mà vitamin A có. Nó còn sở hữu những hoạt dụng sinh học rộng rãi khác 

độc lập với loại vitamin này. 














Carotenoid là những chất có màu vàng, cam và hơi pha đỏ. Nó có nhiều 

trong thực vật mà không hề xuất hiện trong động vật, cũng như các thực phẩm có 

nguồn gốc động vật. 

Carotenoid, một số loại được chuyển hoá thành vitamin A trong cơ thể nên 

đôi khi nó còn được gọi với cái tên quen thuộc hơn là tiền chất của vitamin A trong 

thực vật. Bởi vitamin A thì chỉ có trong động vật nên đây cũng là một nguồn bổ 

sung tốt vitamin A cho những người ăn thuần chay. 

Tác dụng của beta carotene? 

Như đã nói ở trên, nó là tiền chất của vitamin A nên nó là nguồn cung cấp 

vitamin A tự nhiên, dồi dào cho cơ thể. Vitamin A đóng vai trò cho khả năng của 

thị giác và sự phát triển của trẻ em nên nó cũng có tác dụng làm mắt thêm sáng, 

nhìn thêm tinh. Nó tốt cho trẻ em và người cao tuổi. Nó lại còn có chức năng làm 

lành mạnh hoá hệ miễn dịch nên tốt cho người mới ốm dậy. 

Beta caroten còn làm hết sạch những nguyên tử ôxy tự do đang dư thừa điện 

tử trong da. Đây là những nguyên tử được hình thành ở da khi da bị phá huỷ bởi tia 

cực tím. Nó làm da bị lão hoá, nhăn nhúm, thô ráp, xù xì, không khoẻ mạnh. Beta 

caroten làm hết những tác hại này do nó làm hết những gốc điện tử tự do. Nó xứng 

đáng được thêm vào trong công thức làm đẹp. 

Bên cạnh đó, beta caroten còn sở hữu trong mình một khả năng chống ôxy 

hoá ưu việt vì nó có tác dụng khử hết gốc tự do dư thừa trong cơ thể. Chúng ta nên 

nhớ gốc tự do làm hư hỏng màng tế bào nghiêm trọng, nó làm tổn thương các bào 

quan, nó liên quan chặt chẽ với quá trình lão hoá, xuống cấp của nhan sắc, tuổi trẻ, 

nó còn là nguyên nhân gây ra nhiều căn bệnh chưa có lời giải chính thức như ung 

thư. Vì thế, có beta caroten chúng ta có thể tránh được tất cả những thứ này, bảo vệ 

màng tế bào, chậm lại lão hoá, ngăn ngừa ung thư. 

Thiếu beta caroten có nguy hiểm không? 

Sự có mặt của beta caroten sẽ giúp phòng tránh được tình trạng thiếu hụt 

vitamin A, do đó ngăn chặn được mù loà ở trẻ. Nhất là những trẻ em được nuôi 

dưỡng bằng chế độ ăn chay không sử dụng thực phẩm có nguồn gốc động vật. 

Ở một số công trình nghiên cứu, người ta thấy beta caroten làm vững mạnh 

hoá một số phản ứng miễn dịch. Vì thế mà khi thiếu hụt hoạt chất này, các phản 

ứng miễn dịch trở nên kém hoạt hoá. Hoặc khả năng chống nhiễm khuẩn của cơ 

thể sẽ không còn mạnh nữa. Ví dụ như khả năng làm tăng số lượng tế bào bạch cầu 

và tăng sức mạnh của tế bào giết tự nhiên. 

Thiếu hụt beta caroten có thể làm cho da của bạn dễ bị tổn thương hơn bởi 

ánh nắng mặt trời. Vì thế mà trong các mỹ phẩm bảo vệ da, người ta cũng thường 

xuyên sử dụng beta caroten tự nhiên. 

Một số loại bệnh ung thư như ung thư phổi, ung thư dạ dày sẽ không giảm 

được nhiều nguy cơ nếu trong chế độ ăn bị thiếu hụt hàm lượng beta caroten. Đó là 

vì beta caroten làm giảm tổng hợp các dấu ấn ung thư trong chu trình phát triển của 

các loại ung thư này. Không những thế, nó còn làm giảm nguy cơ của bệnh tim 

mạch. 

Cần ăn bao nhiêu một ngày? 














Theo những khuyến cáo hiện tại, chúng ta không nên bổ sung lượng beta 

caroten quá lượng quy định của vitamin A. 

Liều quy định của vitamin A là 900µg cho nam và 700µg cho nữ. Và liều 

lượng an toàn của beta caroten tương đương là khoảng 10mg trong một ngày. 

Còn nếu chúng ta bổ sung beta caroten dưới dạng tự nhiên trong thực phẩm 

thì chúng ta yên tâm là sẽ không sợ bị quá liều. 

Thực phẩm nào nhiều nhất? 

Chúng ta nên nhớ là beta caroten chỉ xuất hiện trong thực vật nên muốn có 

nhiều beta caroten thì chúng ta cần tích cực sử dụng rau, củ, quả. 

Những thực vật mà có màu vàng, cam và những loại rau có lá màu xanh đậm 

rất giàu beta caroten. 

Có thể kể ra ở đây một số loại củ quả như bí ngô, cà rốt, khoai lang, xoài, đu 

đủ, đào. Một số loại rau khuyên dùng như bắp cải, rau diếp, cải xoăn, cải xong, củ 

cải. Một số thực phẩm khác là đậu Hà Lan, quả anh đào, mận. 

Chỉ có một điều lưu ý, beta caroten được hấp thu chủ yếu ở ruột non. Nó rất 

cần có sự hỗ trợ của dầu, mỡ hoặc chất béo. Nó cũng cần có sự tham gia của mật 

nên trong khi bổ sung những thực phẩm này chúng ta nên lưu ý tới những điểm 

riêng đó. Tốt nhất là chúng ta nên chế biến thành các món xào, nấu có dầu thì 

lượng beta caroten sẽ được hấp thu tối đa. 

2. Etyl axetat 

Axetat etyl được dùng rộng rãi làm dung môi cho các phản ứng hóa 

học cũng như để thực hiện công việc chiết các hóa chất khác. Tương tự, nó cũng 

được dùng trong sơn móng tay và thuốc tẩy sơn móng tay hay dùng để 

khử cafêin của các hạt cà phê hay lá cần sa. 

Axetat etyl cũng có mặt trong một số loại kẹo, hoa quả hay nước hoa do nó 

bay hơi rất nhanh và để lại mùi nước hoa trên da. Nó tạo ra hương vị tương tự như 

của các loại quả đào, mâm xôi hay dứa. Đây là một đặc trưng của phần lớn các 

este. 

Axetat etyl có mặt trong rượu vang. Nó được coi là một chất gây ô nhiễm 

khi ở nồng độ cao, khi các loại rượu vang để lâu trong không khí. Ở nồng độ cao 

trong rượu vang, nó được coi là chất tạo ra mùi vị lạ, là vị chua bất thường do bị 

thủy phân dần dần để trở thành axít axetic. 

Axetat etyl là một chất độc có hiệu lực để sử dụng trong thu thập và nghiên 

cứu côn trùng. Trong các lọ chứa axetat etyl, hơi của nó sẽ giết chết côn trùng rất 

nhanh mà không làm hỏng hình dạng của chúng. Do không hút ẩm nên axetat etyl 

cũng giữ cho côn trùng đủ mềm để có thể thực hiện các công việc ép xác tiếp theo. 

3. Giấm ăn 

Ở dạng giấm, các dung dịch axit axetic (nồng độ khối lượng của axit 4% đến 

18%) được dùng trực tiếp làm gia vị, và cũng làm chất trộn rau và trong các thực 

phẩm khác. Giấm ăn (table vinegar) thì loãng hơn (4% đến 8%), trong khi loại 

giấm trộn thương mại thì nồng độ cao hơn. Lượng axit axetic dùng làm giấm 

không chiếm tỉ lệ lớn trên thế giới, nhưng là một ứng dụng nổi tiếng và được dùng 

từ rất lâu.

GIÁO ÁN CHUYÊN ĐỀ CACBON NITO VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CACBON NITO ĐẠI CƯƠNG VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?