DẠY HỌC TÍCH HỢP LIÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

DẠY HỌC TÍCH HỢP LIÊN MÔN Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

NỘI DUNG
1. Tại sao phải dạy học tích hợp liên môn?
2. Chúng ta đã từng dạy học tích hợp liên môn?
3. Chủ đề tích hợp liên môn

1.TẠI SAO PHẢI DẠY TÍCH HỢP LIÊN MÔN?

- Ngày xưa không có môn học hay có đa môn

- Sự thay đổi quan niệm về mục tiêu bài học

- Nhận thức lại bài học thay vì bài dạy

2. CHÚNG TA ĐÃ TỪNG DẠY TÍCH HỢP LIÊN MÔN?

Dạy học tích hợp là xu hướng chung của thế giới
Một nghiên cứu về khảo sát chương
trình khoảng 20 nước của Viện Khoa
học giáo dục Việt Nam cho thấy 100%
các nước đều xây dựng chương trình
theo hướng tích hợp. Tiêu biểu như
Hàn Quốc, Singapore, Malaysia, Úc,
Pháp, Anh, Hoa Kì, Canada,
Philippines…

Tích hợp nội môn phạm vi hẹp ở THPT

Tích hợp nội môn ở phạm vừa ở THCS
Tích hợp đã có trong các phân môn:
-Cơ học, Điện, Nhiệt học và Quang
học trong môn Vật lý;
- Tiếng Việt, Văn học và Tập làm văn
trong môn Ngữ Văn...

Tích hợp đa môn ở bậc tiểu học

Tích hợp trong phạm vi rộng ở bậc tiểu học

3. CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP LIÊN MÔN
Các mức độ tích hợp trong dạy học KHTN
- Lồng ghép: Đưa các yếu tố nội dung gắn với thực
tiễn, với xã hội, với các môn học khác vào dòng chảy
chủ đạo của nội dung bài học của một môn học. Ở
mức độ lồng ghép, các môn học vẫn dạy riêng rẽ.
- Vận dụng kiến thức liên môn: Ở mức độ này, hoạt
động học diễn ra xung quanh các chủ đề, ở đó người
học cần đến các kiến thức của nhiều môn học để giải
quyết vấn đề đặt ra. Các chủ đề khi đó được gọi là
các chủ đề hội tụ
- Hòa trộn: Đây là mức độ cao nhất của dạy học
tích hợp. Ở mức độ này, tiến trình dạy học là tiến
trình “không môn học”

CHỦ ĐỀ
CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT TRONG CƠ THỂ ĐỘNG VẬT

NỘI DUNG TÍCH HỢP
Môn Hóa học:
Nguyên tử: là phần tử nhỏ nhất của vật chất, không
thể chia nhỏ hơn trong các quá trình hóa học
Phân tử: Phân tử được tạo nên từ 2 hay nhiều
nguyên tử liên kết với nhau. Mỗi phân tử có tên gọi
và một công thức hóa học.
Phân tử đơn chất chỉ chưa 1 loại nguyên tử.
Ví dụ: O 2 , H 2
Phân tử hợp chất chứa 2 hoặc nhiều loại nguyên tử
liên kết với nhau. Ví dụ: H 2 O, CO 2 , CaCO 3 , H 2 SO 4
Hợp chất hữu cơ: (C 2 H 5 OH, CH 3 COOH, C 12 H 22 O 11 …)
Hợp chất vô cơ: (HCl, NaCl, HNO 3 , H 2 S…)

Môn Vật lý:
Trạng thái vật chất là những hình thức khác nhau của
pha của vật chất. Vật chất tồn tại ở 4 trạng thái
Chất rắn có đặc điểm bởi tính chất phản kháng lại sự
thay đổi hình dạng.
Chất lỏng là một chất lưu mà các phân tử cấu tạo nên
nó có liên kết không chặt so với liên kết rắn và có
hình dạng phụ thuộc vào vật chứa nó.
Chất khí là tập hợp các nguyên tử hay phân tử hay
các hạt nói chung trong đó các hạt có thể tự do
chuyển động trong không gian.

Trạng thái rắn Trạng thái lỏng Trạng thái khí
Có hình dạng cố định
Có hình dạng của vật chứa
nó
Có hình dạng của vật chứa
nó
Có thể đặt cố định ở một vị trí Có thể đổ ra được Lan tỏa một cách nhanh
chóng
Rất khó để xuyên qua Khá dễ dàng xuyên qua Rất dễ dàng xuyên qua
Rất khó nén Khó nén Dễ nén

Môn: Sinh học
Sự vận chuyển vật chất trong Hệ tiêu hóa
+ Tiêu hóa nội bào:
Chất dinh dưỡng → không bào tiêu hóa → tế bào chất
(phần thức ăn không được tiêu hóa sẽ ra khỏi tế bào
bằng cách xuất bào)
+ Túi tiêu hóa:
Thức ăn → miệng → túi tiêu hóa → miệng → Chất thải
+ Ống tiêu hóa:
Thức ăn → miệng → thực quản → dạ dày → ruột non →
ruột già → hậu môn → phân

Sự vận chuyển vật chất trong Hệ tiêu hóa

Sự vận chuyển vật chất trong Hệ hô hấp
+ Vận chuyển qua bề mặt cơ thể:
Không khí ↔ bề mặt da ↔ cơ thể
+ Vận chuyển qua hệ thống ống khí:
Không khí ↔ lỗ thở ↔ ống khí
+ Vận chuyển qua mang:
Không khí → miệng → mang → không khí
+ Vận chuyển qua ống dẫn khí vào phổi
Không khí ↔ khoang mũi ↔ hầu ↔ khí quản ↔ phế
quản ↔ phổi

Sự vận chuyển vật chất trong Hệ hô hấp

Sự vận chuyển vật chất trong Hệ tuần hoàn
Sản phẩm của quá trình biến đổi vật chất ở các hệ tiêu
hóa và hô hấp được vận chuyển bằng con đường máu
đến các tế bào như sau:
+ Hệ tuần hoàn hở:
Tim → động mạch →khoang cơ thể → tim
+ Hệ tuần hoàn kín:
Tim →động mạch →mao mạch →tĩnh mạch →tim

Sự vận chuyển vật chất trong Hệ tuần hoàn

Sự biến đổi vật chất trong Hệ tiêu hóa
Biến đổi cơ học (lí học)
+ Ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa: thức ăn được
biến đổi cơ học nhờ không bào tiêu hóa di chuyển trong
tế bào chất
+ Ở đông vật có túi tiêu hóa: Thức ăn được biến đổi cơ
học nhờ sự co bóp trong túi tiêu hóa
+ Ở động vật có ống tiêu hóa: Thức ăn được biến đổi cơ
học nhờ sự hoạt động co bóp ở các bộ phận của ống
tiêu hóa

Biến đổi hóa học
+ Ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa: Thức ăn được
biến đổi hóa học nhờ enzyme từ lizoxom thủy phân
+ Ở đông vật có túi tiêu hóa: Thức ăn được biến đổi hóa
học nhờ enzyme thủy phân chất dinh dưỡng phức tạp
thành chất đơn giản trong lòng túi tiêu hóa
+ Ở động vật có ống tiêu hóa: Thức ăn được biến đổi
hóa học nhờ sự hoạt động của hệ thống enzyme đặc
trưng với mỗi loại phân tử thức ăn biến những chất phức
tạp thành đơn giản trong ống tiêu hóa
Những chất hữu cơ đơn giản sẽ được hấp thu vào máu
đi đến tế bào tại đó sảy ra quá trình tiêu hóa nội bào.
Những chất không tiêu hóa được trong ống tiêu hóa sẽ
thành phân và được di chuyển ra ngoài

Biến đổi sinh học
Ở nhiều động vật có cơ quan tiêu hóa chuyên biệt
còn có thêm sự biến đổi các chất có trong thức ăn
nhờ vi sinh vật.
Ví dụ: thú ăn thực vật nhờ vi sinh vật phá vỡ thành tế
bào và tiết ra enzyme tiêu hóa xenlulozo

Sự biến đổi vật chất trong hệ hô hấp
Quá trình biến đổi chất khí được thực hiện nhờ hệ hô
hấp, kết quả của quá trình biến đổi này thể hiện sự thay
đổi trong trong thành phần chất khí khi hít vào và thở ra.
Loại khí Không khí hít vào Không khí thở ra
O 2 20,96% 16,40%
CO 2 0,03% 4,10%
N 2 79,01% 79,50%

- Ý nghĩa Sinh học của sự chuyển hóa vật chất:
Động vật là sinh vật dị dưỡng chỉ có thể tồn tại và
phát triển được nhờ chuyển hóa vật chất trong cơ
thể. Quá trình chuyển hóa vật chất bao gồm các giai
đoạn cơ bản là: vận chuyển và biến đổi vật chất
trong cơ thể.
Tùy theo bản chất hóa học của các loại vật chất khác
Tùy theo bản chất hóa học của các loại vật chất khác
nhau mà chúng sẽ được vận chuyển bằng các cơ
chế vật lí tương ứng. Sự chuyển hóa vật chất có ý
nghĩa vô cùng quan trọng đối với sự sống còn của
cơ thể động vật.

Thứ nhất: các kiến thức trong mỗi nội dung hoặc mỗi chủ đề liên
môn, tích hợp cần hấp dẫn đối với học sinh từ đó tạo sự đam mê
khi học sinh giải quyết các tình huống thực tiễn, qua đó việc ghi
nhớ kiến thức không còn máy móc mà là một sự đương nhiên của
qui trình tư duy.

Thứ 2: các chủ đề tích hợp, liên môn cần được bố cục logic về nội
dung và hợp lí về trình tự giúp cho học sinh không phải học lại nhiều lần
cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau.

Thứ 3 : trong quá trình dạy học bộ môn, mỗi giáo viên phải dạy
những kiến thức có liên quan đến các môn học khác và vì vậy cần
có sự am hiểu về những kiến thức liên môn liên quan và các kiến
thức tổng hợp.

Thứ 4: giáo viên là người tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động
học của học sinh cả ở trong và ngoài lớp học. Giáo viên các bộ
môn liên quan chủ động hơn trong sự phối hợp, hỗ trợ lãn nhau
trong dạy học

ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN DẠY THLM
ĐÀO TẠO ĐẠI CƯƠNG THEO TỪNG NHÓM MÔN KHOA HỌC Ở
BẬC ĐẠI HỌC
Theo định hướng “Liberal Art Education” đối với sinh viên sư
phạm ở năm 2.

Đào tạo bồi dưỡng giáo viên về tích hợp, phương pháp dạy
học theo dự án và nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dung

Đưa nội dung chủ đề tích hợp liên môn là chủ đề tự chọn
bắt buộc vào chương trình đào tạo giáo viên ở các trường
ĐHSP và ĐHGD

Kết luận
Dạy học tích hợp liên môn tiếp cận theo 1 hướng mới, đó là
thông qua việc tích hợp liên môn giúp cho người học giải quyết các vấn
đề trong cuộc sống dựa trên cơ sở kiến thức của nhiều môn học liên
quan.
Để dạy học tích hợp liên môn có hiệu quả cần hiểu rõ bản chất
của liên môn và tích hợp, những điều kiện cần và đủ, những yếu tố liên
quan đến quá trình tương tác giữa các môn học cũng như tính độc lập
tương đối của chúng trong một chỉnh thể thống nhất.
Bản chất của việc dạy học là việc người thế hệ trước giúp
người thế hệ sau những hiểu biết về không gian sinh tồn của mính để
thế hệ sau ngày càng thích ứng cao hơn với môi trường sống, và tích
hợp liên môn là một trong những phương pháp giúp cho quá trình này
trở nên hiệu quả hơn.

Trân trọng cảm ơn !