GIÁO TRÌNH MÔN HÓA HỌC XANH LÊ THỊ THANH HƯƠNG - IUH, 2015

155
mt protein phc tp ngha là ngoài protein đn gin còn có mt nhóm ngoi nào đó không
phi protein gi là enzyme hai thành phn.
Phn protein ca enzym hai thanh phn dc gi là apoprotein hay apoenzym, còn
phn không phi protein gi là nhóm ngoi hoc coenzyme.Phn không phi protein
thng là nhng cht hu c đc hiu có th gn cht vào phn protein hoc có th ch liên
kt lng lo và có th tách khi phn protein khi cho thm tích qua màng.Coenzyme là
phn không phi protein ca enzyme trong trng hp khi nó d tách khi phn apoenzyme
khi cho thm tích qua màng bán thm và có th tn ti đc lp. Phn không phi protein
ca enzyme đc gi là nhóm ngoi hay nhóm prosthetic, khi nó liên kt cht ch vi phn
protein ca enzyme bng liên kt đng hóa tr. Mt phc hp hoàn chnh gm c
apoenzyme và coenzyme đc gi là holoenzyme.Mt coenzyme khi kt hp vi các
apoenzyme to thành các holoenzyme khác nhau xúc tác cho quá trìnhchuyn hóa các cht
khác nhau nhng ging nhau v kiu phn ng.Coenzyme trc tip tham gia phn ng xúc
tác, gi vai trò quyt đnh kiu phn ng mà enzyme xúc tác và làm tng đ bn ca
apoenzyme đi vi các yu t gây bin tính.Còn apoenzyme có tác dng nâng cao hot
tínhxúc tác ca coenzyme và quyt đnh tính đc hiu ca enzyme. Các coenzyme thng
là các dn xut ca các vitamin hòa tan trong nc. Cn chú ý là s phân bit coenzyme và
nhóm ngoi ch là tng đi, vì khó có th có mt tiêu chun tht rành mch đ phân bit
“liên kt cht ch” và “liên kt không cht ch”, nht là trong nhng nm gn đây, ngi ta
đã chng minh rng, nhiu coenzyme cng kt hp vào apoenzyme ca chúng bng liên kt
đng hóa tr. Do đó, ngày nay ngi ta ít chú ý đn s phân bit coenzyme và nhóm ngoi.
Ngoài ra, trong thành phn cu to, rt nhiu enzyme có cha kim loi. Thuc loi enzyme
hai thành phn gm có hu ht các enzyme ca các lp 1, 2, 4, 5, 6. Các enzyme thy phân
(lp 3) thng là enzyme mt thành phn có cha ion kim loi hoc đòi hi ion kim loi
làm cofactor (đng yu t).
4.3.12. Cu trúc bc 4 ca enzyme:
Trong nhiu trng hp, các chui polypeptide có cu trúc bc ba có th kt hp vi
nhau to thành phân t enzyme có cu trúc bc bn.Nh vy cu trúc bc bn là cách sp
xp đc trng trong không gian ca các chui polypeptide riêng bit trong phân t
enzyme.n nay ngi ta đã xác đnh rng s ln các enzyme trong t bào đu có cu trúc
bc bn. Các enzyme có cu trúc bc bn là enzyme olygomer và polymer do nhiu đn v
nh cu to nên, mi đn v nh là do mt chui polypeptide. Các đn v nh trong mt
phâm t enzyme có th ging nhau, nhng cng có th khác nhau trong mt v cu to và
chc nng, hoc cng có th mt s ging nhau, mt s khác nhau. Nhng enzyme do
nhiu đn v nh cu to nên còn đc gi là các enzympolymer và các đn v nh đc
gi là polymer (các đn v nh còn đc gi là các màn hoc tiu phn di đn v)
So vi các enzyme monomer, các enzyme có cu trúc bc bn có nhng đim sai
khác sau đây:
- Có trng lng phân t tng đi ln, vào khong hn 100.000
- Phân t thng cha mt vài trung tâm hot đng, có khi có đn 3,4 trung tâm
hot đng.
Kh nng tng tác ca mt trung tâm hot đng vi c cht s ph thuc vào trng
thái chc nng ca các trung tâm hot đng khác.Trong mt sô trng hp, mi tiu phn
có mt trung tâm hot đng nhng s tng tác gia các tiu phn s nh hng đn cu
hình không gian ca trung tâm hot đng trên mi tiu phn, do đó nh hng đn hot