GIÁO TRÌNH HÓA VÔ CƠ 12 (ÔN TẬP) - GV: LÊ THỊ THU HÀ

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

GIÁO TRÌNH HÓA VÔ CƠ 12 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

http://daykemquynhon.blogspot.com 

GV:LÊ THỊ THU HÀ 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

Ấ ẠO G Ử - Ệ G Ầ OÀ – LI KẾ ÓA Ọ 

A. CẤU TẠO NGUYÊN TỬ 

I.T À Ầ Ấ ẠO ỦA G Ử 

1.Thành phần cấu tạo nguyên tử : Nguyên tử cấu tạo bởi hai phần 

-Lớp vỏ nguyên tử : 

Gồm các hạt ………………………………………………… 

-Hạt nhân nguyên tử : Gồm các hạt…………………………..……………… 

Proton Nơtron Electron 

Kí hiệu p n e 

Khối lượng (đvC hay u) 1 1 0,00055 

Khối lượng (kg) 1,6726.10 -27 1,6748.10 -27 9,1095.10 -31 

Điện tích nguyên tố 1+ 0 1- 

Điện tích (Culông) 1,602.10 -19 0 -1,602.10 -19 

* Nhận xét chung : 

Nguyên tử được cấu tạo bởi 3 loại hạt cơ bản là:e, p, n. (tổng hạt cơ bản = p + e + n = 2Z + N ) 

 

 

 

Nguyên tử trung hòa điện nên : Z = số proton = số electron 

Hạt không mang điện là nơtron : số nơtron = N 

Khối lượng electron rất nhỏ so với khối lượng p, n nên có thể bỏ qua : A = Z + N 

Nguyên tử bền thoả điều kiện : Z N 1,5 Z 

Hay: 

S S 

Z Với S là tổng số hạt cơ bản 

3,5 3 

Ví dụ: Nguyên tử X có tổng số hạt là 13 .Xác định các loại hạt trong X 

............................................................................................................................................................... 

2.MOL: Là lượng chất chứa 6,023 .10 23 hạt vi mô ( nguyên tử , phân tử , ion …) 

Ví dụ : Tìm khối lượng tính theo gam của 1 nguyên tử Na biết M Na = 23 U hay 23 gam/mol 

Cách 1: Tính theo định nghĩa mol m nguyên tử =M : N ( N=6,023 .10 23 ) 

Vd: Na = 23 gam/mol → → m nguyên tử Na = 

( gam) 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Cách 2:Tính theo định nghĩa U(đvC) Khối lượng nguyên tử: rất nhỏ, được tính bằng u (hoặc 

1 

đvC). Với 1u = . m 12 = 1 

C 

12 12 . 19,9265.10-27 kg → 1u = 1,6605.10 -27 kg.=1,6605 .10 -24 g 

=M.U 

m nguyên tử 

Vd: Na = 23 .U → m nguyên tử Na 

= ………………………………………(gam) 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

ÔN TẬP 1 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial










Cách tính bán kính th c của m t nguyên tử dạng khối c u : 

- Bán kính 1 nguyên tử: V = 

4 

3 π R3 => R = 3V 3 4 

M 

-1 nguyên tử nặng gam m 

nt 

(gam) (N= 6,023.10 23 ; M là nguyên tử lượng) 

N 

V m => V= Hay V= 

D 

Th c tế, nguyên tử cấu tạo rỗng, ph n tinh thể chỉ chiếm a%. Nên : 

a%.V = 

4 

3 M a% 

3 π R3 => R = 3 4 π N D 

1A° = 10 -8 cm = 10 -10 m 

3 M U a% 

3 

(cm) Hay R = 

4 π D (cm) 

Ví dụ : Ở 20 0 C , khối lượng riêng của Fe là 7,85 g/cm 3 .Giả thiết trong tinh thể,các nguyên tử Fe là 

những hình c u chiếm 75% thể tích tinh thể,ph n còn lại là các khe rỗng, khối lượng nguyên tử của 

Fe là 55,85 đvC hay 55,85g/mol thì bán kính g n đúng của m t nguyên tử Fe ở nhiệt đ này là bao 

nhiêu ? 

3 

0 

R = =.........................(cm) =.............(A ) 

3. Ký hiệu nguyên tử : để biểu diễn nguyên tử : 

A: số khối Z: số hiệu nguyên tử X: kí hiệu hóa học của nguyên tố 

27 

Ví dụ: Nhôm có ký hiệu nguyên tử là Al Al có Số p =……Số n =……Số e =……… 

13 

Số khối A =………Điện tích hạt nhân Z+ =……………Số đơn vị điện tích hạt nhân Z= ……… 

II. NGUYÊN TỐ HÓA HỌC & ĐỒNG VỊ 

1. Nguyên tố hóa học : Là tập hợp các nguyên tử có cùng ……………………………… 

2. Đồng vị : Những nguyên tử có cùng số hạt………., khác số hạt……… gọi là những đồng vị. 


3. Tính khối lượng nguyên tử trung bình 

Nếu A1 , A2 , A3 là số khối của mỗi đồng vị. 

x 1 , x 2 , x 3 là tỷ lệ số nguyên tử hay % số nguyên tử tương ứng mỗi đồng vị 

x1A 1+x2A 2+x3A 3 

... 

Thì : KLNT trung bình M= 

x + x + x ... 

1 2 3 




2 ÔN TẬP 


Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM










Vd: Clo có 2 đồng vị tìm nguyên tử lượng trung bìnhcủa Clo 

37 

 

17Cl 

x1 

25% 

 

M = 

35 

17Cl 

x2 

75% 

Vd: : Trong t nhiên, nguyên tố đồng có hai đồng vị là 63 

a) Tìm nguyên tử khối trung bình của đồng 

b) Tìm % khối lượng đồng vị 

63 

29 Cu có trong Cu 2 O 

29 Cu (chiếm 27% về số lương) ) và 65 

29 Cu . 

.................................................................................................................................................................................. 

.................................................................................................................................................................................. 

.................................................................................................................................................................................. 

.................................................................................................................................................................................. 

.................................................................................................................................................................................. 

III. CẤU TRÚC ELECTRON TRONG VỎ NGUYÊN TỬ 

Cấu hình electron của nguyên tử Là cách biểu diễn s phân bố electron trên các lớp và phân lớp. 

* Nguyên lí vững bền: ở trạng thái cơ bản, trong nguyên tử các electron chiếm l n lượt các obitan 

có mức năng lượng từ thấp lên cao : 1s - 2s 2p - 3s 3p 4s 3d - 4p 5s 4d 5p - 6s … 

Cách nhớ trật t các mức năng lượng từ thấp đến cao theo quy t c Klescoski: 

Đọc các m i tên theo chiều từ trên uống và từ gốc đến ngọn . 

L p 1 K 2 

1s 

: 

L p 2 

L p 

L p 4 

L p 5 

L p 6 

L p 7 

2 

L 2s : 

2 

M 3s : 

2 

N 4s : 

2 

O 5s : 

2 

P 6s : 

2 

Q 7s : 

*Viết cấu hình electron theo các bước sau: 

 

2p 

3p 

4p 

5p 

6p 

7p 

Bư c 1:Viết theo thứ t mức năng lượng 

2 2 6 2 6 2 10 6 2 10 6 2 14 10 6 2 2 

1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s 4f 5d 6p 7s 5s ... 


 

Bư c 2: Nếu Z > 20 ếp lại theo thứ t lớp từ trong ra ngoài 

Bư c : M t số trư ng hợp đặc biệt ở các nguyên tố nhóm V B và B: 

6 

6 

6 

6 

6 

6 

3d 

4d 

5d 

6d 

7d 

10 

10 

10 

10 

10 

4f 

5f 

6f 

7f 

14 

14 

14 

14 








̉ 

̉ 

̀ 

̀ 







ạng 

n 

1 d ns 

4 2 

→ 

n 

1 d ns 

5 1 

(Cơ cấu bán bảo hoà bền d 5 ) 




Ví dụ: Viết cấu hình electron của Cr Z 24 

Theo mức năng lượng: 

Theo cấu hình electron: 

Chuyển về cấu hình electron đúng nhất: 

ạng 

n 

1 d ns 

9 2 

→ 

Ví dụ: Viết cấu hình electron của Cu Z 

Theo mức năng lượng: Cu Z 

Theo cấu hình electron: Cu Z 

2 2 6 2 6 2 4 

Cr Z 24 : 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d . 

2 2 6 2 6 4 2 

Cr Z 24 : 1s 2s 2p 3s 3p 3d 4s . 

Chuyển về cấu hình electron đúng nhất: Cu Z 

2 2 6 2 6 5 1 

Cr Z 24 : 1s 2s 2p 3s 3p 3d 4s . 

0 1 

n 1 d ns 

( Cơ cấu bảo hoà bền d 10 ) 

29 ………………………………………… 

29 …………………………………………………… 

29 …………………………………………………… 

29 …………………………………… 

Có thể viết cấu hình thu gọn theo khí hiếm Ne(Z=10) Ar( = 18) Kr(Z-36)… 

Ví dụ: Al(Z=13): 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1 Hay: ................................................................. 

K (Z=19): 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 1 Hay: ........................................................................ 

Fe(Z=26): 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 6 4s 2 Hay: ................................................................... 

Cr(Z=24): 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 5 4s 1 

B. HỆ THỐNG TUẦN HOÀN 

I. Ị L Ầ OÀ 

Hay:.................................................... 

«Tính chất các đơn chất cũng như dạng và tính chất của các hợp chất thay đổi tuần hoàn theo 

chiều tăng điện tích hạt nhân nguyên tử của các nguyên tố » 

II. G Ắ Ắ XẾ Á G RO G BẢ G HTTH 

Ba nguyên tắc 

* Các nguyên tố được s p ếp theo thứ t tăng d n của số điện tích hạt nhân Z. 

* Các nguyên tố có tính chất giống nhau (có cùng electron hoá trị) được ếp trong cùng m t c t. 

* Các nguyên tố có cùng số lớp vỏ nguyên tử ếp chung m t hàng gọi là chu kỳ Mỗi chu kỳ được 


b t đ u bằng kim loại kiềm và kết thúc bằng khí trơ .(trừ chu kỳ 1) 

III. Ấ ẠO BẢ G Ầ OÀ 

1. Ô nguyên tố ố th t c a i nguyên tố bằng số hiệu nguyên tử c a nguyên tố đó. 

ô Z e p 

2. Chu kỳ Số th t chu kỳ = số l p electron 

















Chu kỳ I (chu kỳ đặc biệt) : có.............. nguyên tố họ s. 

Chu kỳ II, III (2 chu kỳ nhỏ) có ............ nguyên tố gồm ….. nguyên tố họ s và …. nguyên tố họ p. 

Chu kỳ IV, V (2 chu kỳ lớn) : có ........... nguyên tố gồm …… nguyên tố họ s, ….. nguyên tố họ p 

và…… nguyên tố họ d 

Chu kỳ VI (chu kỳ hoàn hảo): có 32 nguyên tố gồm … nguyên tố họ s, ….. nguyên tố họ p …… 

nguyên tố họ d và…….. nguyên tố họ f 

Chu kỳ VII (chu kỳ dở dang) gồm có 2 nguyên tố họ s, 14 nguyên tố họ f và m t số nguyên tố họ d. 

3. Nhóm 

Nhóm là c t dọc các nguyên tố có có số electron hóa trị giống nhau nên tính chất hóa học tương t 

nhau 

Mỗi nhóm được chia thành 2 phân nhóm : 

Phân nhóm chính (A): ( A→ V A) 

gồm các nguyên tố họ ………và họ………Có ………..phân nhóm chính(có ………c t) 

Phân nhóm phụ (B) : ( B→V B) 

gồm các nguyên tố họ ………và họ …….. . Có ……… phân nhóm phụ (có ………c t) 

(b t đ u từ chu kỳ…… có nguyên tố họ d, b t đ u từ chu kỳ ………. có nguyên tố họ f ) 

4. C ch x c định vị trí nguyên tố trong HTTH 

Viết đúng cấu hình electron, từ đó suy ra vị trí của m t nguyên tố theo ba ý sau đây: 

a) ố th t nguyên tố = (bằng số proton trong hạt nhân và bằng số electron ở ph n vỏ). 

b) ố th t c a chu kì = số lớp electron. 

c) Số th t Nhó : 

*Nếu electron cuối cùng điền vào phân lớp s hoặc p thì thu c nhóm A. (nguyên tố họ s họ p) 

TT nhó 

A 

số electron l p ngoài c ng (đó c ng là số electron hóa trị). 

*Nếu electron cuối cùng điền vào phân lớp d thì thu c nhóm B. 

STT nhóm B c n d a vào tổng số electron ở hai phân lớp 

Nếu x y 8 thì số thứ t nhóm x y. Ví dụ : [Ar] 3d 3 4s 2 nhóm :……………………………… 

Nếu x y 8,9,10 thu c nhóm V B Ví dụ : [Ar] 3d 6 4s 2 nhóm :……………………………… 

Nếu x y 11 thu c nhóm B Ví dụ : [Ar] 3d 10 4s 1 nhóm :…………………………….. 

Nếu x y 12 thu c nhóm B Ví dụ : [Ar] 3d 10 4s 2 nhóm :…………………………….. 

Ví dụ: Viết cấu hình e ác định vị trí các nguyên tố sau trong HTTH: 

x y 

1 d ns 


Na(Z=11) ....................................................................................................................................... 




n 




DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN










K(Z=19) ........................................................................................................................................ 

Ca(Z=20) ....................................................................................................................................... 

Al(Z=13) ....................................................................................................................................... 

Cl(Z=17) ....................................................................................................................................... 

Br(Z=35) ....................................................................................................................................... 

S(Z=16) ......................................................................................................................................... 

O(Z=8) .......................................................................................................................................... 

P(Z=15) ......................................................................................................................................... 

N(Z=7) .......................................................................................................................................... 

Si(Z=14) ........................................................................................................................................ 

C (Z=6).......................................................................................................................................... 

Fe(Z=26) ....................................................................................................................................... 

Fe 3+ (Z=26) .................................................................................................................................... 

Cr(Z=24) ....................................................................................................................................... 

Cr 2+ (Z=24) .................................................................................................................................... 

Cu(Z=29)....................................................................................................................................... 

Cu + (Z=29) ..................................................................................................................................... 

III.BIẾN ĐỔI TUẦN HOÀN CÁC TÍNH CHẤT THEO CHU KÌ & NHÓM 

Khi Z 

Tăng 

Chu kì 

Nhóm 

O it cao 

nhất 

Hợp chất 

với hidro 

Hợp chất 

hidroxit 

Tính 

Kim loai 

Tính 

Phi kim 

Đ 

âm điện 

BKNT 

Hóa trị 

Với O i 

Oxit & hidroxit 

Axit 

IV. ông thức Oxit cao nhất và hợp chất khí với hydro 

IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA 

RO RO 

2 

2 3 

RH 

ră n 

ROH 

RH 

ră n 

2 

R OH 

2 

RO 

2 

RH 

ră n 

3 

R OH H RO 

3 

2 3 

RO 

2 5 

RH 

4 

3 

RO 

3 

RH RH 

2 

(HNO ) 

3 

H RO H RO 

2 4 

3 4 

Oxyt cao nhất: R 2 O n (n là số thứ t của nhóm A) 

Hợp chất khí v i hydro : RH có n + = 8 

Ba ơ 

RO RO 

2 7 


RH 

HRO 

4 

















%R 2M 

%R 2M 

R O 

= R vd :R O 

= R 

2 n %O 16n 2 3 

%O 16.3 

%R M 

%R M 

RH 

= R vd :RH 

= R 

m %H m 4 

%H 4 

Ví dụ 1: O it cao nhất của nguyên tố R có công thức RO 3 . Hợp chất khí của nó với hiđro có 5,88 % 

hiđro về khối lượng. Tìm R. 

............................................................................................................................................................... 

............................................................................................................................................................... 

Ví dụ 2: Hợp chất khí với hiđro của nguyên tố R là RH 4 . Trong o it cao nhất của R có 53,3 % o i 

về khối lượng. Tìm R. 

............................................................................................................................................................... 

............................................................................................................................................................... 

Ví dụ3: Nguyên tố R thu c nhóm VA. Tỉ lệ về khối lượng giữa hợp chất khí với hiđro và o it cao 

nhất của R là 17 : 71. Xác định tên R. 

........................................................................................................................................................................................ 

........................................................................................................................................................................................ 

....................................................................................................................................................................................... 

Định nghĩa 

Đặc điểm 

Liên kết 


ng tố 


hiệu số đ 

âm điện 

Mục đích 

liên kết 

Liên kết cộng ho trị 

LK CHT không c c LK CHT có c c 

C.LI KẾ OÁ Ọ 

Liên kết hóa học hình thành do các cặp 

electron chung 

Cặp e chung không 

bị lệch về phía nào 

Các nguyên tử phi 

kim giống nhau 

Ví dụ : 

H 2 ,Cl 2 ,N 2 …… 

Cặp e chung bị lệch về 

phía nguyên tử có đ 

âm điện lớn hơn 

Các nguyên tử phi kim 

khác nhau 

Ví dụ : 

HCl,NH 3 ,H 2 S…. 

Liên kết ion 

Liên kết hình thành do l c hút tĩnh điện 

giữa 2 ion mang điện tích trái dấu 

KL ion dương + ne 

PK + me ion âm 

Hai ion trái dấu hút nhau 

Nguyên tử kim loại và nguyên tử phi 

kim điển hình 

Ví dụ :CaCl,CaBr 2 ,K 2 S……. 


< 0,4 0,4 ≤ < 1,7 ≥ 1,7 

Các nguyên tử liên kết với nhau để đạt tới cấu trúc electron của khí hiếm g n nó nhất , 

bền hơn cấu trúc của từng nguyên tử đứng riêng rẽ 














 

Liên kết phối trí:. 




………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

Liên kết ki loại:.......................................................................................................................... 

………………………………………………………………………………………………………… 

 

Liên kết hydro:................................................................................................................................ 

………………………………………………………………………………………………………… 

(Chất tạo được liên kết hydro thư ng có nhiệt đ sôi cao hơn và tan nhiều trong nước hơn so với chất 

không tạo được liên kết hydro) 

Ví dụ : Viết CTCT của các hợp chất sau: 

SO 2 H 2 SO 4 

SO 3 

CO 

Cl 2 O 3 

Cl 2 O 7 

HNO 3 

H 3 PO 4 

HClO 4 

HClO 


















Â BẰ G ÓA Ọ - Ả Ứ G 

A. Ả Ứ G 

1. Kh i niệ 

o Tốc đ phản ứng là đại lượng đặc trưng cho đ biến thiên nồng đ của m t trong các chất 

tham gia phản ứng hoặc sản phẩm tạo thành trong m t đơn vị th i gian . 

o Công thức tính tốc đ trung bình của phản ứng : 

V= 

C 

t 

mol/(l.s) (V 0 ) t = th i gian sau (t 2 ) – th i gian đ u (t 1 ) 

• Đối với chất tham gia (nồng đ giảm d n ) : C = Cđ u – C sau 

• Đối với chất sản phẩm (nồng đ tăng d n ) : C = Csau – C đ u 

Đối với phản ứng tổng quát dạng : a A + b B c C + d D 

V = 

 

C A 

at 

= 

 

C B 

bt 

= 

 

C C 

ct 

= 

 

C D 

dt 

Ví dụ : Cho phản ứng: A + 2B → C Nồng đ ban đ u của A là 0,8 mol/l, của B là 1 mol/l..Sau 10 

phút, nồng đ của B còn 0,6 mol/l. Tìm nồng đ mol/l của các chất sau 10 phút phản ứng .Tính 

tốc đ trung bình của pư theo A, theo B, theo C. pư 

A + 2B → C 

Bđ:.......................................................................................................................................................... 

pư: ......................................................................................................................................................... 

Sau 10 phút........................................................................................................................................... 

...................................................................................................................................................................... 

...................................................................................................................................................................... 

...................................................................................................................................................................... 

2. C c yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ng 

o Ảnh hưởng của nồng độ : Tốc đ phản ứng tỉ lệ thuận với nồng đ các chất tham gia phản ứng 

. 

o Ảnh hưởng của áp suất : (Đối với phản ứng có chất khí tham gia ) : Khi áp suất tăng , tốc đ 

phản ứng tăng (hoặc ngược lại ) 

o Ảnh hưởng của diện tích bề mặt : (Đối với phản ứng có chất r n tham gia) : Khi diện tích bề 


mặt tăng , tốc đ phản ứng tăng . 

o Ảnh hưởng của chất xúc tác : Chất úc tác là chất làm tăng tốc đ phản ứng , nhưng không bị 

tiêu hao trong phản ứng 

o .Ảnh hưởng của nhiệt độ : khi nhiệt đ tăng , tốc đ phản ứng tăng (hoặc ngược lại ) . 

















Thông thường , khi tăng nhiệt đ lên 10 0 C thì tốc đ phản ứng tăng từ 2 đến 4 l n . Số l n tăng đó 

gọi là hệ số nhiệt đ ( ). 

(V 1 và V 2 là tốc đ phản ứng ở nhiệt đ t 1 và t 2 ) 

Ví dụ : Khi tăng nhiệt đ từ 140 o C lên 180 o C thì tốc đ của phản ứng thay đổi như thế nào? Biết cứ 

tăng 10 o C thì tốc đ hản ứng tăng lên 2 l n 

Hệ số nhiệt : γ =................t 1 = ..............(ứng với V 1 ).......t 2 =.................... (ứng với V 2 ) 

............................................................................................................................................................ 

............................................................................................................................................................ 

............................................................................................................................................................ 

B. Â BẰ G ÓA Ọ 

1. hản ứng một chiều: Là phản ứng chỉ xảy ra theo một chiều xác định (không có chiều 

ngược lại) 

a A + b B c C + d D 

2.Phản ng thuận nghịch: Là phản ứng mà trong điều kiện ác định có thể đồng th i ảy ra 

theo hai chiều ngược nhau 

(chiều thuận và chiều nghịch ) 

a A + b B 

(1) 

 

(2) 

c C + d D 

3.Cân bằng hóa học: Là trạng thái của hệ phản ứng thuận nghịch , tại đó tốc đ phản ứng 

thuận và nghịch bằng nhau và nồng đ các chất không thay đổi nữa . Cân bằng hóa học là 

m t cân bằng đ ng . 

4.Biểu th c vận tốc phản ng aA (k) + bB (k) cC(k) + dD (k) 

 

C 

 

D 

V K A B (1) Tốc đ của phản ứng thuận 

T 

T 

C 

 

 

D 

V K C D (2) Tốc đ của phản ứng nghịch 

N 

N 

Khi hệ đạt trạng thái cân bằng : 

k : Hằng số tốc đ của phản ứng. 

V T = V N 

Đối với hệ dị thể ,vận tốc pư chỉ phụ thu c nồng đô chất khí 

Ví dụ : C (R N ) + O 2 ( KH ) → CO 2(KH ) V = K .[ O 2 ] 

Ví dụ : Cho phản ứng thuận nghịch: 2SO 2 + O 2 2SO 3 . 

a/ Khi tăng nồng đ của SO 2 lên 2 l n thì V 1 tăng lên 

A. 8l n B. 2 l n C. 3 l n . 4 l n 

V 1 = K. SO 

2 

V 

V 

. O 

Khi tăng nồng đ của SO 2 lên 2 l n thì: 

2 2 

t2 t 1 

10 

 

V 2 = K. 2 2 

2 

1 


2 SO 

2 

. O 2 =2 V 

1 

= 4 V1 

(Tăng 4 l n) 

b/ Khi tăng thể tích bình gấp 2 l n thì V 1 giảm 

A. 2 l n B. 4 l n C. 6 l n . 8 l n 

















………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

5.Hằng số cân bằng c a phản ng thuận nghịch (K c ) : 

Đối với hệ phản ứng thuận nghịch đồng thể (hệ chỉ gồm chất khí hoăc chất tan trong dung dịch ) 

tổng quát dạng : 

 

a A + b B 

(1) 

 

(2) 

V T = V N (1) = (2) 

K 

K T 

C K N 

(Trong đó A B, 

C 

, 

D 

= c 

 

d 

C D 

A a 

B b 

c C + d D 

, là nồng đ mol/l của các chất A , B , C , ở trạng thái cân bằng ) . 

Đối với hệ phản ứng thuận nghịch dị thể (hệ gồm chất r n và khí) hoặc (hệ gồm chất r n và chất 

tan trong dung dịch ) thì nồng đ của chất r n được coi là hằng số (không có trong biểu thức tính K ) 

Thí dụ : C (r) + CO 2(k) 

CaCO 3(r) 

(1) 

(2) 

(1) 

2CO (k) K c = 

2 

CO 

(2) 

CO 

 

CaO (r) + CO 2(k) K c = [CO 2 ] 

Hằng số cân bằng của m t phản ứng ác định chỉ phụ thu c vào nhiệt đ . 

Đối với m t phản ứng ác định , nếu thay đổi hệ số các chất trong phản ứng thì giá trị hằng số 

cân bằng c ng thay đổi . 

Thí dụ : N 2(k) + 3H 2(k) 

1/2N 2(k) + 3/2 H 2(k) 

(1) 

 

(2) 

2 NH 3(k) Kc 1 = 

Kc 1 Kc 2 và Kc 1 = (Kc 2 ) 2 

2 

NH 

3 

 

N 

H 

3 

(1) 

NH 3(k) Kc 2 = 

NH 

3 

 

(2) 

2 

N 

1/ 

H 

3 / 2 

6. chuyển dịch cân bằng hóa học 

a. Khái niệm : S chuyển dich cân bằng là s phá vỡ trạng thái cân bằng c để chuyển sang trạng 

thái cân bằng mới do các yếu tố bên ngoài (nồng đ , nhiệt đ , áp suất ) tác đ ng lên cân bằng . 

b. Nguyên lí chuyển dịch cân bằng (Lơ satơliê) : M t phản ứng thuận nghịch đang ở trạng thái cân 

bằng , khi chịu m t tác đ ng từ bên ngoài như biến đổi nồng đ , nhiệt đ , áp suất , cân bằng sẽ 

chuyển dịch theo chiều làm giảm tác đ ng bên ngoài đó . 


c. Các yếu tố ảnh hưởng đến cân bằng hóa học 

‣ Ảnh hưởng của nồng độ 

o Khi tăng nồng đ m t chất , cân bằng chuyển dịch theo chiều làm giảm nồng đ chất đó 

o Khi giảm nồng đ m t chất , cân bằng chuyển dịch theo chiều làm tăng nồng đ chất đó 




2 

2 

2 

2 

2 














‣ Ảnh hưởng của nhiệt độ 

Đối với các phản ứng có hiệu ứng nhiệt : H 0 

: Là phản ứng thu nhiệt 

H 0 : Là phản ứng toả nhiệt 

Nếu phản ứng thuận là tỏa nhiệt thì phản ứng nghịch là phản ứng thu nhiệt (và ngược lại ) 

Nh : TĂNG –THU-GIẢM –TOẢ 

Khi tăng nhiệt đ của hệ , cân bằng chuyển dịch theo chiều thu nhiệt ( H 0 

). 

Khi giả nhiệt đ của hệ , cân bằng chuyển dịch theo chiều tỏa nhiệt ( H 0 

). 

‣ Ảnh hưởng của Áp suất: (pư pha khí) 

o Khi tăng áp suất của hệ , cân bằng chuyển dịch theo chiều làm giảm tổng số mol phân tử khí . 

o Khi giảm áp suất của hệ , cân bằng chuyển dịch theo chiều làm tăng tổng số mol phân tử khí 

tử khí . 

Đối với hệ phản ứng thuận nghịch mà có số phân tử khí ở phản ứng thuận bằng số phân tử khí ở 

phản ứng nghịch , thì áp suất không làm chuyển dịch cân bằng . 

Ví dụ : 

0 

V2O 5,450 C 

2SO 2 (k) + O 2 (k) 2SO 3 (k) H = -198 KJ. 

Để nâng cao hiệu suất phản ứng tổng hợp SO 3 (phản ứng dịch chuyển chiều thuận) ta phải: 

Nồng đ :............................................................................................................................................. 

Áp suất:............................................................................................................................................... 

Nhiệt đ :............................................................................................................................................... 

‣ Ảnh hưởng của xúc tác: 

Chất úc tác không có tác dụng làm chuyển dịch cân bằng , nó làm tăng vận tốc pư thuận đồng 

th i làm tăng vận tốc phản ứng nghịch do đó chỉ có tác dụng làm cho phản ứng nhanh chóng đạt 

đến trạng thái cân bằng . 

Nh : 

III.Tính pH dung dịch: 

K C chỉ phụ thu c vào nồng đ , nhiệt đ , áp suất không phụ thu c vào xúc tác 

Tính pH dd axit mạnh, bazơ 

ạnh: 

CÔNG THỨC 

pH = -lg [H + ] 

pOH = -lg [OH - ] 

[H + ].[OH - ] = 

pH + pOH = 

pH = a [H + ] = 10 -a 

pOH = b [OH - ] = 10 -b 

MÔ TRƯỜNG 

pH < 7 M i trường axit 

pH > 7 M i trường bazơ 

pH = 7 M i trường trung tính 

[H + ] càng l n pH càng nhỏ 

[OH - ] càng l n pH càng l n 






Ví dụ 1 : pH = 3[H + ] = 10 -3 (mol/l) 

[OH - ] = 10 -4 (mol/l) pOH = 4 pH = 14 – 4 = 10 

12 ÔN TẬP 












Ví dụ 2 :Tr n 250 ml dung dịch hỗn hợp gồm HCl 0,08M và H 2 SO 4 0,01M với dung dịch NaOH 

aM thu được 500 ml dung dịch có pH=12. Tính aM. 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

Ví dụ 3 : Tính thể tích dung dịch Ba(OH) 2 0,025M c n cho vào 100 ml dung dịch gồm HNO 3 và 

HCl có pH=1 để pH của hỗn hợp thu được bằng 2. 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

Ví dụ 4 : 20ml dd HCl có pH = 1 phải cho vào thêm bao nhiêu ml H 2 O thu được dd có pH =2 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

1- Tính pH c a dd axit yếu HA: 

pH = – 1 2 (lg K a + lgC a ) hoặc pH = –lg( C a ) 

2- Tính pH c a dd bazo yếu BOH: 

pOH = – 1 2 (lg K b + lgC b ) hoặc pH = –lg( C b ) 

(V i là độ điện li c a axit trong dung dịch.) 

Nh : 

Lưu ý: công th c này đúng khi C a không quá nhỏ (C a > 0,01M) 

3- Mối liên quan giữa C M , α, Ka 

 

 

pH+ pOH=14 

K a .K b = 10 -14 

 

2 CM 

K a 1 Nếu α










.................................................................................................................................................................. 

.................................................................................................................................................................. 

Ví dụ 5:Tính đ điện ly của a it HCOOH nếu dung dịch 0,46% (d=1g/ml) của ait có pH=3. 

.................................................................................................................................................................. 

.................................................................................................................................................................. 

.................................................................................................................................................................. 

4-Tính pH c a dd h n hợp gồm axit yếu HA (C a )và muối NaA (C muối )( CT GẦN ĐÚNG) 

Ví dụ 6: 

(pK a = - lgK a ) 

Cho dung dịch X chứa hỗn hợp gồm CH 3 COOH 0,1M và CH 3 COONa 0,1M. 

Biết ở 25 o C, Ka của CH 3 COOH là 1,75.10 -5 

X ở 25 o C là 

và bỏ qua s phân li của nước. Giá trị pH của dung dịch 

A. 2,88. B. 4,76. C. 1,00. D. 4,24. 

................................................................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

.................................................................................................................................................................. 

Ví dụ 7: 

của NH 3 là 1,75.10 -5 

K .C A 

pH lg a 

Cmuoi 

K .C B 

pOH lg B 

Cmuoi 

ung dịch X gồm NH 3 0,1M; NH 4 Cl 0,1M. pH của dd X có giá trị là: (cho K b 

) AD:CT tính pOH 

A. 9,24 B. 4,76 C. 8,8 D. 9,42 

................................................................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

Ví dụ 8: Biết hằng số phân li a it của NH 4 

+ 

là Ka = 5.10 -5 . ung dịch gồm NH 4 Cl 0,2M và NH 3 

0,1M có giá trị pH g n đúng nhất là bao nhiêu ? (Gợi ý K a .K b = 10 -14 ) 

A. 1 B. 2 C. 4 D. 5 


................................................................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

















huyên đề: ẠI ƯƠ G KI LOẠI 

BÀI: GIỚI IỆ G 

I.VỊ TRÍ CỦA KIM LOẠI TRONG BẢNG TUẦN HOÀN 

- Nhóm IA (trừ H), nhóm IIA và m t ph n của các nhóm IIIA(trừ B), VA, VA, V A.(Gồm các 

nguyên tố họ s họ p) 

- Các nhóm B (từ B đến V B). (Gồm các nguyên tố họ d ) 

- Họ Lantan và Actini. (Gồm các nguyên tố họ ) 

II.CẤU TẠO CỦA KIM LOẠI 

1.Cấu tạo nguyên tử 

Nguyên tử kim loại đều có ít electron ở lớp ngoài cùng (1, 2 hoặc 3e). 

Bán kính nguyên tử lớn,Năng lượng ion hoá nhỏ hơn so với các phi kim cùng chu kỳ 

2.Cấu tạo tinh thể 

cho e n 

M M ne 

Cation 

→ do đó đặc trưng của kim loại là tính khử 

Ở nhiệt đ thư ng, trừ Hg ở thể lỏng, còn các kim loại khác ở thể r n và có cấu tạo tinh thể. 

a)Mạng tinh thể lục phương :Be, Mg, Zn… 

Các nguyên tử, ion kim loại nằm trên các đỉnh và tâm các mặt của hình lục giác đứng và ba nguyên 

tử, ion nằm phía trong của hình lục giác. 

Trong tinh thể, thể tích của các nguyên tử và ion kim loại chiếm 74%, 

b)Mạng tinh thể lập phương tâ 

diện : Cu, Ag, Au, Al,… 

Các nguyên tử, ion kim loại nằm trên các đỉnh và tâm các mặt 

của hình lập phương. 


M t ô mạng tinh thể có 4 nguyên tử do : 

8 đỉnh .1/8 nguyên tử = 1 nguyêntử 

6 mặt .1/2 nguyên tử = 3 nguyên tử 

c)Mạng tinh thể lập phương tâ 

khối : Li, Na, K, V, Mo,… 

Các nguyên tử,ion kim loại nằm trên các đỉnh và tâm của hình lập phương. 



M t ô mạng tinh thể có 2 nguyên tử do : 

8 đỉnh .1/8 nguyên tử = 1 nguyêntử 

1 tâm . 1 nguyên tử = 1 nguyên tử 





ĐẠI CƯƠNG KIM LOẠI 15 












.Liên kết ki 

loại 

Là liên kết được hình thành do l c hút tĩnh điện giữa các nguyên tử , ion kim loại và các electron 

t do có trong mạng tinh thể kim loại 

III.TÍNH CHẤT VẬT LÝ CỦA KIM LOẠI 

1)Tính d o(dể d t ỏng) : 

Kim loại có tính dẻo là vì các ion dương trong mạng tinh thể kim loại có thể trượt lên nhau dễ dàng 

mà không tách r i nhau nh những electron t do chuyển đ ng dính kết chúng với nhau. 

2)Tính dẫn điện: 

Khi đặt m t hiệu điện thế vào hai đ u dây kim loại, những electron chuyển đ ng t do trong kim 

loại sẽ chuyển đ ng thành dòng có hướng từ c c âm đến c c dương, tạo thành dòng điện. 

Ở nhiệt đ càng cao thì tính dẫn điện của kim loại càng giảm do ở nhiệt đ cao, các ion dương dao 

đ ng mạnh cản trở dòng electron chuyển đ ng. 

)Tính dẫn nhiệt 

Các electron trong vùng nhiệt đ cao có đ ng năng lớn, chuyển đ ng hỗn loạn và nhanh chóng sang 

vùng có nhiệt đ thấp hơn, truyền năng lượng cho các ion dương ở vùng này nên nhiệt đ lan truyền 

được từ vùng này đến vùng khác trong khối kim loại. 

Thư ng các kim loại dẫn điện tốt c ng dẫn nhiệt tốt. 

4)Ánh kim 

Các electron t do trong tinh thể kim loại phản xạ h u hết những tia sáng nhìn thấy được, do đó kim 

loại có vẻ sáng lấp lánh gọi là ánh kim. 

Kết luận: Tính chất vật lí chung của kim loại gây nên bởi sự có mặt của các electron tự do trong 

mạng 

Những cái nhất của kim loại 

- Kim loại d o nhất là Au, sau đó đến Ag, Al, Cu, Sn,… 

- Kim loại dẫn điện, dẫn nhiệt tốt nhất là Ag, sau đó đến Cu, Au, Al, Fe,… 

- Kim loại có khối lượng riêng D < 5 gam/cm 3 là kim loại nhẹ, như : Na, Li, Mg, Al,… 

- Kim loại có khối lượng riêng D > 5 gam/cm 3 là kim loại nặng như :Cr,Fe,Zn, Pb, Ag, Hg,… 

- Kim loại nhẹ nhất là Li, kim loại nặng nhất là Os. 


- Kim loại dễ nóng chảy nhất là Hg (-39 o C). 

- Kim loại khó nóng chảy nhất là W (3410 o C). 

- Kim loại mềm nhất là Cs, kim loại cứng nhất là Cr. 





16 ĐẠI CƯƠNG KIM LOẠI 












1)Ki 

IV. Í Ấ OÁ Ọ G ỦA KI LOẠI : Í K Ử 

Tính chất hóa học chung của kim loại là tính khử (dể bị o y hoá): 

loại t c dụng phi ki 

M → M n+ + ne (n=1,2,3) 

Kim lọai khử phi kim thành ion âm, kim loại bị o i hóa thành ion dương 

Cu + Cl 2 

Al + O 2 

Al + S 

thấp hơn. 

Sn + Cl 2 

o 

t 

………………………… Fe + Cl 2 

o 

t 

…………………………. Fe + S 

o 

t 

…………………………. Hg + S 

o 

t 

……………………. Sn + O 2 




o 

t 

………………………… 

t 

o 

…………………………….. 

t o thuong 

………………….. 

o 

t 

…………………………. 

Các kim loại mạnh (Li → Al,Zn ) khử được N 2 , P ,C ,Si ở nhiệt đ cao: 

Zn + P 

Al + C 

Ca + C 

2)Ki 

o 

t 

………………………… Mg + N 2 

o 

t 

………………………. Al + Si 

o 

o 

t 

……………………… Li + N 2 

loại t c dụng axit 

Axit HCl,H 2 SO 4 loãng 

o 

t 

………………………… 

t 

…………………………… 

tothuong 

…………………… 

-Nhiều kim loại có thể khử được H + trong dung dịch HCl, H 2 SO 4 loãng thành hiđro t do: 

n 

2 

 

n 

M nH M H2 

-Các kim loại đứng sau H trong d y điện hóa như Cu Ag Hg…không thể khử được H + 

Ví dụ : Zn + 2HCl → ZnCl 2 + H 2 ption thu gọn: Zn + 2H + → Zn 2+ + H 2 

Axit có tính oxy ho 

ạnh (HNO 3 , H 2 SO 4 đặc) 

H u hết kim loại (trừ Au, Pt) khử được N +5 

 

của HNO 3 , khử được S 

6 

của H 2 SO 4 đặc đến số o i hóa 

KL+ H 2 SO 4 đặc → Muối + spk { O 2 (↓2) , (↓6), H 2 (↓8) } + H 2 O 

KL+ HNO 3 đặc → Muối + spk {NO 2 (↓1) , NO(↓ ), N 2 (↓10) , N 2 O(↓8) ,NH 4 NO 3 (↓8) } + H 2 O 


Ví dụ: 

Cu + 4HNO 3 → Cu(NO 3 ) 2 + 2NO 2 + 2H 2 O 

Zn + 2H 2 SO 4 đặc → ZnSO 4 + SO 2 + 2H 2 O 

2Fe + 6H 2 SO 4 đặc nóng→ Fe 2 (SO 4 ) 3 + 3SO 2 + 6H 2 O 











)Ki loại t c dụng H 2 O 

Ở nhiệt đ thư ng: Những kim loại khử mạnh như kim loại kiềm (Li,Na, K,Rb,Cs), kiềm thổ 

(Ca, Sr, Ba) khử nước dễ dành ở t o thư ng, tạo dung dịch kiềm. 




cao Ví dụ: 

M + 2nH 2 O → M(OH) n + n 2 H 2 

Ở nhiệt đ cao: M t số kim loại có tính khử trung bình (Fe, Zn…) khử được hơi nước ở nhiệt đ 

3Fe nóng đỏ + 4H 2 O hơi 

o o 

t < 570 C 

Fe 3 O 4 + 4H 2 

Những kim loại có tính khử yếu (Cu, Ag, Hg,…) không khử được nước, dù ở nhiệt đ cao 

4)Ki loại t c dụng dd uối 

-Trừ kim loại kiềm, kiềm thổ, các kim loại khác có thể khử được ion của kim loại khác trong dung 

dịch thành kim loại t do 

Ví dụ: Fe + CuSO 4 → FeSO 4 + Cu ption thu gọn:………………………………… 

Cu + 2AgNO 3 → Cu(NO 3 ) 2 + 2Ag ption thu gọn:………………………………… 

-Nếu là kim loại kiềm hay kiềm thổ (K,Na,Ca,Ba,Li…) thì kim loại pư với H 2 O trước tạo dd kiềm 

sau đó dd kiềm pư với dd muối. 

Ví dụ: Cho K vào dd Al 2 (SO 4 ) 3 xảy ra các pư sau 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………….. 

5)Ki 

loại t c dụng dd kiề 

Ví dụ: 2Al + 2NaOH + 2H 2 O → 2NaAlO 2 + 3H 2 → ption thu gọn:……………………………. 

Zn + 2NaOH → Na 2 ZnO 2 + H 2 → ption thu gọn:……………………………. 

C c chú ý quan trọng: 

1. Với kim loại có nhiều hóa trị (như Fe, Cr), nếu dùng dư axit sẽ tạo muối hóa trị 3 của kim loại (Fe 3+ , Cr 3+ ); nếu 

axit dùng thiếu, dư kim loại sẽ tạo muối hóa trị 2 (Fe 2+ , Cr 2+ ), hoặc có thể tạo đồng th i 2 loại muối. 

Fe + Fe 2 (SO 4 ) 3 → 3FeSO 4 

Fe + 2Fe (NO 3 ) 3 → 3Fe (NO 3 ) 2 

Fe + 2Fe 3+ → 3Fe 2+ 

Vd1: Tính số mol HNO 3 tối thiểu có thể hoà tan hết 5,6 gam Fe biết sau pư tạo khí NO 

……………………………………………………………………………………………………………… 


……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………. 

Vd2: m gam hổn hợp Fe và Cu tác dụng với V litdd HNO 3 2M sau pư thu được 2,4 gam hổn hơp 2 kim 

loại và 2,24lít khí NO(đkc).Tìm V và m. 

















……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………….. 

Vd3:Cho Fe tác dụng hết với H 2 SO 4 đặc nóng thu được khí A và 11,04 gam muối.Tính số gam Fe pư biết 

rằng số mol Fe pư bằng 37,5% số mol H 2 SO 4 phản ứng 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………….. 

2. Nhiều kim loại tác dụng dd a it thì kim loại có tính khử mạnh hơn ưu tiên pư trước 

Vd4: Cho hổn hợp Mg và Fe tác dụng dd HCl 

vì tính khử Mg > Fe nên Mg pư trước khi Mg pư hết thì Fe mới phản ứng 

3. Au,Pt,Al,Fe,Cr không tác dụng HNO 3 đặc ngu i,H 2 SO 4 đặc ngu i 

4. Au tan được trong nước cư ng toan (3V HCl :1V HNO3 ) 

Au + 3HCl + 1HNO 3 → ……………+ NO + ……………………………………….. 

5. Kim loại có tính khử càng mạnh thì khử càng sâu tức là tạo sản phẩm khử có số o y hoá càng thấp 

Thông thư ng chỉ có những kim loại mạnh như Al,Zn ,Mg mới có thể tạo các sản phẩm khử như N 2, 

N 2 O , NH 4 NO 3 . 

6. Kim loại tan trong nước (Na, K, Ba, Ca,…) tác dụng với dd a it chứa H + : có 2 trư ng hợp 

- Nếu dung dịch a it dùng dư: chỉ có phản ứng của kim loại với axit 

- Nếu axit thiếu thì ngoài phản ứng giữa kim loại với axit (xảy ra trước) còn có phản ứng kim loại dư tác 

dụng với nước trong dung dịch 

Vd5: 3,9 gam K tác dụng 100 ml dd H 2 SO 4 0,1M .Tính V khí H 2 thoát ra ở đkc và khối lượng chất tan có 

trong dd sau phản ứng 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………….. 

7. Tính o y hoá của ion NO 3 

: 

Trong môi trư ng trung tính ion NO 

3 

không có tính oxy hoá 

Trong môi trư ng ba o ion NO 3 

có tính o y hoá yếu tác dụng được với Al,Zn tạo spk là NH 3 

…Al + … NO 3 

+ … OH + ……… → … AlO 2 

+ … NH 3 (Tăng 3-giảm 8) 


…Zn + … NO 3 

+ … OH →… 

Trong môi trư ng a it ion NO 3 

có tính o y hoá mạnh : 

2 

ZnO 2 

+ … NH 3 + …………… (Tăng 2-giảm 8) 

…Cu + …H + + … NO 3 

→ … Cu 2 

+ …NO + …H 2 O (Tăng 2-giảm 3) 

















Vd6: Cho hỗn hợp gồm 1,12 gam Fe và 1,92 gam Cu vào 400 ml dung dịch chứa hỗn hợp gồm 

H 2 SO 4 0,5M và NaNO 3 0,2M. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được dung dịch X và khí 

NO (sản phẩm khử duy nhất). Cho V ml dung dịch NaOH 1M vào dung dịch X thì lượng kết tủa thu 

được là lớn nhất. Giá trị tối thiểu của V là: 

A. 360 ml B. 240 ml C. 400 ml D. 120 ml 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

8. Khi cho các kim loại mạnh như Al,Zn,Mg…tác dụng HNO 3 sau pư ngoài sản phẩm khử là khí có thể 

có NH 4 NO 3 trong dung dịch ( đề cho dư dữ kiện hoăc n e cho > n e nhận để tạo khí hoặc dd sau pư tác 

dụng dd kiềm tạo khí) 

Vd7: Cho 2,16g Mg tác dụng với dd HNO 3 dư, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 0,896 lít 

khí NO (đkc) và dung dịch X .Tính khối lượng muối khan thu được khi làm bay hơi dung dịch X? 

…………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………….. 

…………………………………………………………………………………………………………… 

Vd8: .Hoà tan hoàn toàn 13,92 gam Mg vào dung dịch HNO 3 thu được dung dịch A và 1,344 lít hỗn 

hợp khí X gồm N 2 và N 2 O (ở 0 0 C, 2 atm). Thêm m t lượng dư KOH vào dung dịch A, đun nóng thì 

có 0,224 lit khí thoát ra ở đkc Tính % thể tích mỗi khí trong hỗn hợp X? 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

Công th c giải nhanh : Kim loại tác dụng HNO 3 ,H 2 SO 4 đặc 

1. Kim loại tác dụng HNO 3 

- Khi cho Kim loại tác dụng HNO 3 ta c n nhớ các bán phản ứng sau: 

HNO + e NO 

- 

+ NO + H O (giam ) 

3 3 2 2 

HNO + e NO 

- 

+ NO + H O (giam ) 


3 3 2 

HNO + e NO 

- 

+ N O + H O (giam ) 

3 3 2 2 

HNO + e NO 

- 

+ N + H O (giam ) 

3 3 2 2 

HNO + e NO 

- 

+ NH NO + H O (giam ) 

3 3 4 3 2 

Từ đó ta có công thức sau: 














Sản phẩm khử NO 2 NO N 2 O N 2 NH 4 NO 3 

n 2n NO2 4n NO 10n N2 O 12n N2 10n NH4 NO 

HNO 3 

3 




n n NO2 3n NO 8n N2 O 10n N2 8n NH4 NO 3 

NO 

- 

3 

n e = n NO3 - (trong muối) 

m muối = m kim loại + 62n NO3 - (trong muối) 

-Nếu hỗn hợp gồm cả kim loại và o it kim loại phản ứng với HNO 3 (và giả sử tạo ra khí NO) thì: 

n HNO3 (pư) = 4n NO + 2n O (trong oxit KL) 

Do O (trong oxit KL) + 2HNO 3 → H 2 O 

2. Kim loại tác dụng H 2 SO 4 đặc 

2 

H SO + e SO 

- 

+ SO + H O (giam ) 

2 4 4 2 2 

H SO + e SO 

- 

+ S + H O (giam ) 

2 

2 4 4 2 

H SO + e SO 

- 

+ H S + H O (giam ) 

2 

2 4 4 2 2 

Sản phẩm khử SO 2 S H 2 S 

n 2n SO2 4n S 5n H2 S 

H SO 

2 4 

n n SO2 3n S 4n H2 S 

SO 

2- 

4 

n e = 2n SO4 

2-(trong muối) 

m muối = m kim loại + 96 n SO4 

2-(trong muối) 

-Nếu hỗn hợp gồm cả kim loại và o it kim loại phản ứng với HNO 3 (và giả sử tạo ra khí SO 2 ) thì: 

n 

H SO 

2 4 

= 2n SO2 + n O (trong oxit KL) 

Do O (trong oxit KL) + H 2 SO 4 → H 2 O 

Vd1 : Cho 4,8 g m t kim loại R hóa trị tan hoàn toàn trong dung dịch HNO 3 lo ng thu được 1,12 lít khí 

NO duy nhất (đktc). Kim loại R là 

A. Zn. 

C. Fe. 

B. Mg. 

D. Cu. 

Vd2 : Cho 3,2 g Cu tác dụng với dung dịch HNO 3 đặc, dư thì thể tích khí NO 2 (đktc) thu được là 

A. 1,12 lít. 

C. 3,36 lít. 

B. 2,24 lít. 

D. 4,48 lít. 

Vd3 : Cho 21,6 g m t kim loại chưa biết hóa trị tác dụng hết với dung dịch HNO 3 lo ng thu được 6,72 lít 

N 2 O duy nhất (đktc). Kim loại đó là 

A. Na. 

C. Mg. 

B. Zn. 

D. Al. 

Vd4 : Cho 2,4 g Mg tác dụng với dung dịch HNO 3 lo ng, dư thì thu được a gam Mg(NO 3 ) 2 và b gam 

NH 4 NO 3 . Giá trị (a+b) là 

A. 14,80 B. 16,80 


















C. 12,80 D. 8,40 

Vd5 :Hòa tan m gam Al vào dd HNO 3 rất lo ng chỉ thu được hỗn hợp khí gồm 0,015 mol N 2 O và 0,01 

mol NO. Giá trị m là 

A. 13,5 g. 

B. 1,35 g. 

C. 0,81 g. 

D. 8,1 g. 

Vd6 :Cho 3,445g Cu, Zn, Al tác dụng với HNO 3 (lo ng, dư) thu được 1,12 lít NO (đktc, sản phẩm khử 

duy nhất) và a gam muối. Giá trị của a là 

A. 12,745 

B. 11,745 

C. 13,745 

D. 10,745 

Vd7 :Cho 3,2 g Cu tác dụng với dung dịch H 2 SO 4 đặc nóng, dư thì thể tích khí SO 2 (đktc) thu được là 

A. 1,12 lít. 

C. 3,36 lít. 

B. 2,24 lít. 

D. 4,48 lít. 

Vd8 :Hòa tan hoàn toàn 1,84 gam hỗn hợp Fe và Mg trong lượng dư dung dịch HNO 3 thấy thoát ra 

0,04 mol khí NO duy nhất. Số mol Fe và Mg trong hỗn hợp l n lượt là 

A. 0,01 và 0,01. 

C. 0,02 và 0,03. 

B. 0,03 và 0,03. 

D. 0,03 và 0,02. 

Vd9 :Hòa tan hết hỗn hợp A gồm mol Fe và y mol Ag bằng dung dịch hỗn hợp HNO 3 và H 2 SO 4 , có 

0,062 mol khí NO và 0,047 mol SO 2 thoát ra. Đem cô cạn dung dịch sau phản ứng thì thu được 

22,164 gam hỗn hợp các muối khan. Trị số của x và y là: 

A.x = 0,07; y = 0,02 

B. x = 0,08; y = 0,03 

C. x = 0,09; y = 0,01 

D.x = 0,12; y = 0,02 

Vd10 :Hòa tan Fe trong HNO 3 dư thấy sinh ra hỗn hợp khí gồm 0,03 mol NO 2 và 0,02 mol NO. Khối 

lượng Fe bị hòa tan là 

A. 0,56 gam. 

C. 1,68 gam. 

B. 1,12 gam. 

D. 2,24 gam. 

Vd11 :Hoà tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X (Cu, Ag) trong dung dịch chứa HNO 3 và H 2 SO 4 thu được 

dung dịch Y chứa 7,06 gam muối và hỗn hợp khí Z chứa 0,05 mol NO 2 và 0,01 mol SO 2 . Giá trị 

của m là? 

........................................................................................................................................................... 

........................................................................................................................................................... 

Vd12 :Cho 12,9 gam hỗn hợp Al và Mg phản ứng với 100 ml dung dịch hỗn hợp HNO 3 và H 2 SO 4 thu 

được 0,1 mol mối khí SO 2 , NO, N 2 O. Cô cạn dung dịch thu được sau phản ứng được bao nhiêu 

gam muối khan? 

........................................................................................................................................................... 

........................................................................................................................................................... 

Vd13 :Hòa tan hoàn toàn 8g hỗn hợp kim loại bằng dung dịch HNO 3 dư thu được hỗn hợp sản phẩm 

khử gồm 0,1mol NO và 0,2 mol NO 2 ,0,1 mol NH 4 NO 3 .Tìm gam muối và số mol axit phản ứng 

.......................................................................................................................................................... 

............................................................................................................................................... 


Vd14 :Cho tan hoàn toàn 60g hỗn hợp A gồm Zn,Al,trong dung dịch H 2 SO 4 đặc thu được 0,15 mol 

SO 2 0,05mol H 2 S Tìm gam muối và số mol axit phản ứng 

.......................................................................................................................................................... 

............................................................................................................................................... 

















Vd15 : 

(ĐH2015)Cho 7,65 gam hỗn hợp X gồm Al và Al 2 O 3 (trong đó Al chiếm 60% khối lượng) tan 

hoàn toàn trong dung dịch Y gồm H 2 SO 4 và NaNO 3 , thu được dung dịch Z chỉ chứa 3 muối trung 

hòa và m gam hỗn hợp khí T (trong T có 0,015 mol H 2 ). Cho dung dịch BaCl 2 dư vào Z đến khi 

các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 93,2 gam kết tủa. Còn nếu cho Z phản ứng với NaOH thì 

lượng NaOH phản ứng tối đa là 0,935 mol. Giá trị của m gần giá trị nào nhất sau đây? 

A.2,5. B.3,0. C.1,5. D.1,0 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………….. 

3. ạng toán oxy hoá 2 l n bởi HNO 3 , H 2 SO 4 đặc : 

Fe + O 2 h n hợp A (FeO, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 , Fe dư) 

HNO 3 

Hoặc: Fe + O 2 h n hợp A (FeO, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 , Fe dư) 

Công th c tính nhanh: m Fe = 0,7 m hhA + 5,6 n e/trao đổi 

Suy ra khối lượng muối = (m Fe /56). M muối Fe(NO 3 ) 3 

Suy ra khối lượng muối = (m Fe /56)./2 M muối Fe 2 (SO 4 ) 3 

Fe(NO 3 ) 3 + SPK + H 2 O 

2 4 

 

H SO 

Fe 2 (SO 4 ) 3 + SPK + H 2 O 

Vd1 : Đốt m gam s t trong o i thu được 3 gam chất r n X . Hòa tan hết X với HNO 3 lo ng dư giải phóng 

0,56 lít khí NO ( đktc) . Tìm m ?Tìm số mol HNO 3 pư 

Cách1 :............................................................................................................................................. 

Cách 2.............................................................................................................................................. 

.......................................................................................................................................................... 

Vd2 : Hòa tan hết 11,36 gam chất r n X gồm Fe, FeO, Fe 2 O 3 , Fe 3 O 4 trong dd H 2 SO 4 đặc nóng dư thu được 

m gam muối và 1,344 lít khí SO 2 (đktc)là sản phẩm khử duy nhất .Tìm m ?Tìm số mol H 2 SO 4 

pư..................................................................................................................................................................... 

............................................................................................................................................................. 

Vd3 : Đốt cháy mol Fe bởi o i dư thu được 5,04 gam hỗn hợp A gồm các o it s t. Hoà tan hoàn toàn A 

trong dung dịch HNO 3 thu được 0,035 mol hỗn hợp Y gồm NO, NO 2 . Tỉ khối của Y đối với H 2 là 19. 

Tính .Côcạn dung dịch sau phản ứng được bao nhiêu gam muối khan?Tìm số mol HNO 3 pư 

......................................................................................................................................................................... 

......................................................................................................................................................................... 

......................................................................................................................................................................... 

............................................................................................................................................................ 
















Vd4 : 



(ĐH2015) Cho 8,16 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe 3 O 4 và Fe 2 O 3 phản ứng hết với dung dịch 

HNO 3 loãng (dung dịch Y), thu được 1,344 lít NO (đktc) và dung dịch Z. Dung dịch Z hòa tan tối 

đa 5,04 gam Fe, sinh ra khí NO. Biết trong các phản ứng, NO là sản phẩm khử duy nhất của N +5 . 

Số mol HNO 3 có trong Y là 

A.0,54 mol. B. 0,78 mol. C. 0,50 mol. D. 0,44 mol. 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

I. CẶP OXI HÓA- KHỬ 

BÀI: DÃ IỆ ÓA ỦA KI LOẠI 

Ion kim loại có thể nhận electron để tr thành nguyên tử kim loại, ngược lại nguyên tử kim loại có 

thể như ng electron để trở thành ion dương kim loại 

Ví dụ: Fe 2+ + 2e → Fe 

Cu 2+ + 2e → Cu 

Chất oxi hóa 

Tính o i hóa tăng 

Tính khử giảm 

Fe → Fe 2+ + 2e 

Cu → Cu 2+ + 2e 

Chất khử 

Mỗi chất oxi hóa và chất khử của cùng m t nguyên tố kim loại tạo nên cặp oxi hóa- khử. 

Ví dụ: 

Fe 2+ /Fe là cặp oxy hoá khử của nguyên tố Fe 

Cu 2+ /Cu là cặp oxy hoá khử của nguyên tố Cu 

II. DÃY ĐIỆN HÓA 

1.Dãy điện hóa 

y điện hóa của kim loại là tập hợp những cặp oxi hóa- khử của kim loại được s p xếp theo chiều 

tăng d n tính chất oxi hóa của các ion kim loại và chiều giảm d n tính khử của các kim loại. 

Li + K + Ba 2+ Ca 2+ Na + Mg 2+ Al 3+ Mn 2+ Zn 2+ Cr 3+ Fe 2+ Cd 2+ Ni 2+ Sn 2+ Pb 2+ H + Cu 2+ Fe 3+ Hg + Ag + Hg 2+ Pt 2+ Au 3+ 


Li K Ba Ca Na Mg Al Mn Zn Cr Fe Cd Ni Sn Pb H Cu Fe 2+ Hg Ag Hg + Pt Au 

2.Ý nghĩa 

y điện hóa của kim loại cho phép ta d đoán được chiều của phản ứng giữa 2 cặp oxi hóa- khử. 

Phản ứng giữa 2 cặp oxi hóa- khử chỉ xảy ra theo chiều: 

chất oxi hóa mạnh sẽ oxi hóa chất khử mạnh sinh ra chất oxi hóa yếu hơn và chất khử yếu hơn. 

















Phản ứng giữa 2 cặp oxi hóa – khử là Cu 2+ / Cu và Ag + /Ag sẽ xảy ra theo chiều Ag + oxi hóa 

Cu, tạo thành ion Cu 2+ và Ag 

2 Ag + + Cu → 2Ag + Cu 2+ 

Chất oxi 

hóa mạnh 

Quy t c anpha: 

Ví dụ: Cho d y các cặp o yhóa-khử sau : Fe 3+ /Fe 2+ ;Ag + /Ag.Zn 2+ /Zn ;Fe 2+ /Fe ; Cu 2+ /Cu ; Viết 

các phản ứng ảy . 

Viết lại theo thứ t d y điện hoá: 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………................................................................ 

.............................................................................................................................................................. 

CÁC DẠNG BÀI TẬP KIM LOẠI TÁC DỤNG DUNG DỊCH MUỐI 

Dạng 1: Nếu có nhiều kim loại tác dụng dung dịch chứa m t muối thì kim loại có tính khử mạnh hơn 

phản ứng trước 

Ví dụ : Cho hh kim loại Zn ,Mg tác dụng dd chứa muối AgNO 3 

Tính khử Mg > Zn →Mg pư trước 

…………………………………………………………………………………………………................. 

Dạng 2: Nếu có 1 kim loại tác dụng dung dịch chứa hổn hợp nhiều muối thì ion kim loại nào có tính 

oxy hoá mạnh hơn phản ứng trước 

Ví dụ : Cho kim loại Zn tác dụng dd chứa hh muối AgNO 3 và Cu(NO 3 ) 2 

Tính oxyhoá Ag + > Cu 2+ →Ag + pư trước 

……………………………………………………………………………………………………............. 

Dạng 3: M t kim loại tác dụng với dd chứa m t muối 

‣ Cho m t thanh kim loại tác dụng dd chứa m t muối,sau pư thấy thanh kim loại bị tăng khối lượng có 

nghĩa là kim loại tạo thành nặng hơn kim loại pư tan ra 

∆m↑= m kl (sau) - m kl (trư c) 

Vd: Ngâm đinh Fe vào dd CuSO 4, Fe tan ra Cu tạo thành bám lên cây đinh Fe 

Fe + CuSO 4 → FeSO 4 + Cu 

x mol 

m Fe tan = ……… (gam) 

Chất khử 

mạnh 

x mol 

Chất khử 

yếu 

Chất oxi hóa yếu 


m Cu tạo thành 

= ……….(gam) >………. 

o đó sau pư đinh Fe bị tăng khối lượng 

∆m↑= …………= 8 x (gam) 














‣ Cho m t thanh kim loại tác dụng dd chứa m t muối,sau pư thấy thanh kim loại bị giảm khối lượng có nghĩa 

là kim loại tạo thành nhẹ hơn kim loại pư tan ra 




∆m↓= m kl (trư c) - m kl (sau) 

Vd:Ngâm thanh Zn vào dd CuSO 4, Zn tan ra Cu tạo thành bám lên cây thanh Zn 

Zn 

x mol 

+ CuSO 4 → ZnSO 4 + Cu 

m Zn tan = ………… (gam) 

x mol 

m Cu tạo thành 

= …………(gam)< …………… 

o đó sau pư thanh Zn bị giảm khối lượng 

∆m↑= ………………….= 

x (gam) 

Dạng 4: Nhiều kim loại tác dụng dd ch a nhiều muối 

Cho hỗn hợp Y gồm 2,8 gam Fe và 0,81 gam Al vào 200 ml dung dịch AgNO 3 và Cu(NO 3 ) 2 . Kết thúc 

phản ứng thu được dung dịch và 8,12 gam chất r n (E) gồm 3 kim loại. Cho E tác dụng với HCl dư 

ta thu được 0,672 lít khí H 2 (đktc). Tính nồng đ mol/lit của dung dịch AgNO 3 và Cu(NO 3 ) 2 ban đ u. 

................................................................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

.................................................................................................................................................................. 

Dạng 5: Fe tác dụng dd muối AgNO 3 

Khi cho b t Fe tác dụng AgNO 3 pư ảy ra theo 2 giai đoạn: 

Gđ1: Fe + 2AgNO 3 Fe(NO 3 ) 2 + 2Ag (1) 

Gđ1: AgNO 3 + Fe(NO 3 ) 2 Fe(NO 3 ) 3 + Ag (2) 

Fe Fe Ag 

 

2+ 3+ + 

2+ 

Fe Fe Ag 

(1)+ (2) : Fe + 3AgNO 3 Fe(NO 3 ) 3 + 3Ag 

Nếu biết tỉ lệ mol của Ag + và tỉ lệ mol của Fe ta biết được muối tạo thành sau pư 

Vd1:Cho 1,68 gam b t Fe vào 400ml dd AgNO 3 0,175 M. K.lượng kim loại thu được khi pư kết 

thúc : 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

Vd2:Cho 2,24 g b t Fe td hoàn toàn với dd 150 ml AgNO 3 0,2 M. K.lượng bạc thu được: 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

Vd3:Cho 28g Fe vào dd chứa 1,1 mol AgNO 3 . Kết thúc pư, khối lượng muối khan thu được là 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

Vd4:Cho 11,2 g b t Fe vào 450 ml dd AgNO 3 1M, l c đều đến khi phản ứng kết thúc, khối lượng 

kim loại thu được là 


















………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

Vd5:Cho 3,08 g b t Fe vào 150 ml dd AgNO 3 1M, l c kĩ đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn,thu 

được m gam chất r n. Giá trị của m là 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

Vd6:Cho 1,68 gam b t Fe vào 400ml dd AgNO 3 0,175 M. Số mol chất tan có trong dd sau phản 

ứng: 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

Vd7 : Cho 400ml dd FeCl 2 0,1M vào 300ml dd AgNO 3 0,4M. Phản ứng xảy ra hoàn toàn, kết thúc 

phản ứng thu được bao nhiêu gam chất r n? 

………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………… 

I. KHÁI NIỆM 

BÀI: Ă Ò KI LOẠI VÀ G Ă Ò KI LOẠI 

Ăn mòn kim loại là s phá hủy kim loại hoặc hợp kim do tác dụng của các chất trong môi 

trư ng 

II .HAI DẠNG ĂN MÒN KIM LOẠI 

M → M n+ + ne 

1. Ăn òn hóa học (không phát sinh dòng điện) 

- Ăn mòn hóa học là quá trình o i hóa – khử, trong đó kim loại phản ứng tr c tiếp với các 

chất o i hóa trong môi trư ng 

- Ăn mòn hóa học thư ng ảy ra ở những b phận của thiết bị lò đốt hoặc những thiết bị 

thư ng uyên tiếp úc với hơi nước và khí o i…nhiệt đ càng cao tốc đ ăn mòn càng cao. 

Ví dụ: 3Fe + 4H 2 O Fe 3 O 4 + 4H 2 

2Fe + 3Cl 2 2FeCl 3 

3Fe + 2O 2 Fe 3 O 4 

2. Ăn òn điện hóa học ( phát sinh dòng điện) 

Ăn mòn điện hoá là s phá huỷ kim loại hoặc hợp kim do kim loại 

tiếp úc tr c tiếp với môi trư ng điện ly tạo nên dòng điện 

a) Thí nghiệm: Rót dung dịch H 2 SO 4 lo ng vào cốc thủy tinh rồi 

c m hai thanh kim loại khác nhau, ví dụ m t thanh Zn và m t thanh Cu 


vào cốc. Nối hai thanh kim loại bằng m t dây dẫn có m c nối tiếp với m t điện kế 

b) Hiện tượng: - Khi chưa nối dây dẫn, thanh Zn bị hòa tan và bọt Hiđro thoát ra ở bề mặt 

thanh Zn 

- Khi nối dây dẫn, thanh Zn bị ăn mòn nhanh chóng trong dung dịch điện li, kim điện kế bị 

















lệch, bọt khí H 2 thoát ra ở cả thanh Cu 

a. Giải thích: 

- Khi chưa nối dây dẫn, Zn bị ăn mòn hóa học do phản ứng: 

Zn + 2H + → Zn 2+ + H 2 

nên bọt khí H 2 sinh ra trên bề mặt thanh Zn 

- Khi nối hai thanh Cu và Zn bằng m t dây dẫn, m t pin điện hóa Zn – Cu được hình thành 

, trong đó Zn đóng vai trò c c âm. Các electron đ di chuyển từ c c âm (Zn) đến c c 

dương (Cu) tạo ra dòng điện m t chiều làm kim điện kế bị lệch và làm tăng mật đ 

electron trên thanh Cu. Nh đó m t ph n H + đến nhận electron trên thanh Cu và bị khử 

thành H 2 làm sủi bọt khí trên thanh Cu: 2H + + 2e → H 2 

- Phản ứng điện hóa Zn + 2H + → Zn 2+ + H 2 

Vậy ăn òn điện hóa học là qu trình oxi hóa – khử, trong đó ki loại bị ăn òn do 

t c dụng c a dung dịch chất điện li và có s xuất hiện dòng điện 

c) Điều kiện xảy ra ăn òn điện hóa học: đồng th i cả 3 điều kiện sau: 

- Cặp kim loại khác nhau hoặc kim loại – phi kim khi đó kim loại có tính khử mạnh hơn là c c 

âm bị ăn mòn 

- Các kim loại phải tiếp úc tr c tiếp hoặc gián tiếp với nhau qua dây dẫn 

- Các kim loại cùng tiếp úc với dung dịch chất điện li 

d) Ví dụ : Ăn mòn điện hóa học hợp kim của sắt (gang, thép) trong không khí ẩm 

- Gang, thép là hợp kim Fe – C gồm những tinh thể Fe tiếp úc tr c tiếp với tinh thể C 

- Không khí ẩm có chứa H 2 O, CO 2 , O 2 …tạo ra lớp dung dịch chất điện li phủ lên bề mặt 

gang, thép làm uất hiện vô số pin điện hóa mà Fe là c c âm, C là c c dương 

- Ở c c âm ảy ra s o i hóa: Fe → Fe 2+ + 2e 

- Ở c c dương ảy ra s khử: 2H + + 2e → H 2 và O 2 + 2H 2 O + 4e → 4OH - 

- Tiếp theo: Fe 2+ + 2OH - → Fe(OH) 2 

4Fe(OH) 2 + O 2(kk) + 2H 2 O → 4Fe(OH) 3 

- Theo th i gian Fe(OH) 3 sẽ bị mất nước tạo ra gỉ s t có thành ph n chủ yếu là Fe 2 O 3 .xH 2 O 

III. PHƯƠNG PHÁP CHỐNG ĂN MÒN KIM LOẠI 

1. Phương ph p bảo vệ bề ặt 


Phương pháp bảo vệ bề mặt là phủ lên bề mặt kim loại m t lớp sơn, d u mỡ, chất dẻo hoặc 

tráng, mạ bằng m t kim loại khác. Nếu lớp bảo vệ bị hư, kim loại sẽ bị ăn mòn 

Ví dụ: S t tây là s t tráng thiếc dùng làm h p đ ng th c phẩm vì thiếc là kim loại khó bị o i 

hóa ở nhiệt đ thư ng, màng o it thiếc mỏng và mịn c ng có tác dụng bảo vệ thiếc và thiếc o it 

không đ c lại có màu tr ng bạc khá đẹp. Thiếc là kim loại mềm, dễ bị sây sát. Nếu vết sây sát sâu 














tới lớp s t bên trong thì sẽ ảy ra ăn mòn điện hóa học, kết quả là s t bị ăn mòn nhanh 




2. Phương ph p điện hóa 

Phương pháp bảo vệ điện hóa là dùng m t kim loại có tính khử mạnh hơn làm vật hi sinh để 

bảo vệ vật liệu kim loại. Vật hi sinh và kim loại c n bảo vệ hình thành m t pin điện, trong đó vật hi 

sinh đóng vai trò c c âm và bị ăn mòn 

Ví dụ: Để bảo vệ vỏ tàu biển bằng thép, ngư i ta g n chặt những tấm kẽm vào ph n vỏ tàu ngâm 

trong nước biển. Vì khi g n miếng Zn lên vỏ tàu bằng thép sẽ hình thành m t pin điện, ph n vỏ tàu 

bằng thép là c c dương, các lá Zn là c c âm và bị ăn mòn theo cơ chế: 

- Ở anot (c c âm): Zn → Zn 2+ + 2e 

- Ở catot (c c dương): 2H 2 O + O 2 + 4e → 4OH - 

Kết quả là vỏ tàu được bảo vệ, Zn là vật hi sinh, nó bị ăn mòn 

Nh : 

3 điều kiện ảy ra ăn mòn điện hoá: 

- 2 kim loại khác nhau hoặc kim loại với phi kim,kim loại mạnh là c c âm bị ăn mòn 

- 2 kim loại phải tiếp úc nhau hoặc tiếp úc qua dây dẫn 

- 2 kim loại cùng tiếp úc chất điện ly 

Cơ chế: 

Kim loại mạnh hơn đóng vai trò c c âm bị o y hoá tức là bị ăn mòn 

Kim loại yếu hơn đóng vai trò c c dương không bị ăn mòn (lúc đó môi trư ng điện ly bị o y 

hoá) 

Hợp kim Zn –Cu để ngoài không khí ẩm:xảy ra ăn mòn điện hoá 

C c âm là Zn: Zn bị ăn mòn 

Zn → Zn 2+ + 2e 

C c dương là Cu : Cu không bị ăn mòn 


2H + + 2e → H 2 hoặc O 2 + 2H 2 O + 4e → 4OH - 

















A.NGUYÊN TẮC ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI 

BÀI: I Ế KI LOẠI 

Trong t nhiên chỉ có m t số rất ít kim loại ở trạng thái t do, h u hết các kim loại tồn tại ở 

dạng ion trong các hợp chất hóa học. Muốn chuyển hóa những ion này thành kim loại ta th c hiện 

qu trình khử ion ki loại: M n+ + ne → M 

1. Cao lanh: Al 2 O 3 .2SiO 2 .2H 2 O 

2. Boxit : Al 2 O 3 .nH 2 O 

3. Criolit :Na 3 AlF 6 

4. Cacnalit: KCl.MgCl 2 .6H 2 0 

5. Dolomit:MgCO 3 .CaCO 3 

6. Anotit: CaO.Al 2 O 3 .2SiO 2 

7. Pirit :FeS 2 (pirit s t) 

8. Xementit: Fe 3 C 

9. Hematit : Fe 2 O 3 

B.PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ 

Một số loại quặng d ng điều chế kim loại: 

10. Hematit nâu: Fe 2 O 3 .nH 2 O 

11. Xiderit : FeCO 3 

12. Manhetit: Fe 3 O 4 

13. Pirit đồng:CuFeS 2 

14. Photphorit: Ca 3 (PO 4 ) 2 

15. apatit: 3Ca 3 (PO 4 ) 2 .CaF 2 

16. Xinvinit: NaCl.KCl 

17. Canxit: CaCO 3 

18. Magiezit: MgCO 3 

I.Phương ph p th y luyện ( ùng kim loại có tính khử mạnh khử ion kim loại ra khỏi dd muối) 

- Phương pháp thủy luyện được dùng để điều chế những kim loại có đ hoạt đ ng hóa học 

thấp như Au, Ag, Hg, Cu… 

Ví dụ : Zn + 2Ag + → Zn 2+ + 2Ag 

II.Phương ph p nhiệt luyện ( ùng các chất khử mạnh như C,CO,H 2 ,Al …khử ion kim loại ra 

khỏi o yt ở nhiệt đ cao) 

CO CO 2 (1) 

H 2 + KL-O 

toC 

KL + H 2 O (2) 

Al Al 2 O 3 (3) 

C hh CO, CO 2 (4) 

Điều kiện: 

- KL phải đứng sau Al trong d y hoạt điện hóa ( riêng CO, H 2 khó khử được ZnO) 

K, Ba, Ca, Na, Mg, Al, Zn, Fe.... 

PbO + H 2 Pb + CO Fe 2 O 3 + 3CO 2Fe + 3CO 2 

3Fe 3 O 4 + 8Al 9Fe + 4Al 2 O 3 Cr 2 O 3 + 2Al 2Cr + Al 2 O 3 


MgO + H 2 Không phản ứng Al 2 O 3 + H 2 Không phản ứng 

- Riêng phản ứng (3) gọi là phản ứng nhiệt nhôm 

*Phản ng nhiệt nhôm: Là phản ứng của nhôm với các oxyt kim loại pư này toả nhiều nhiệt 

thư ng dùng để hàn kim loại hàn đư ng ray xe lửa (Hổn hợp tecmit có trong que hàn là hh gồm: 

Fe 2 O 3 và Al) 

















3M x O y + 2y Al → 3 M + yAl 2 O 3 

Tổng quát: M x O y + (CO , H 2 , C , Al) → M +( CO 2 , H 2 O , CO , Al 2 O 3 ) 

Đối với những kim loại kém hoạt đ ng như Hg, Ag chỉ c n đốt cháy quặng c ng thu được kim loại mà 

không c n dùng chất khử 

HgS + O 2 Hg + SO 2 Ag 2 S + O 2 2Ag + SO 2 

III.Phương ph p điện phân 

1)Định nghĩa s điện phân: 

S điện phân là quá trình oxi hóa - khử xảy ra trên bề mặt điện c c, dưới tác dụng của dòng điện m t 

chiều chạy qua chất điện li ở trạng thái nóng chảy hay dung dịch. 

Khi có dòng điện m t chiều đi qua : 

Cation (ion dương) chạy về catot (điện c c âm), tại đó ion dương nhận electron để tạo ra sản phẩm. 

→ Ở CATOT xảy ra Ự KHỬ 

Anion (ion âm) về anot (điện c c dương), tại đó ion âm như ng electron (chất khử) để tạo ra 

sản phẩm. 

→ Ở ANOT xảy ra Ự OXYHOÁ 

2)C ch viết sơ đồ điện phân 

b1: Viết pt điện ly của chất điện phân 

b2: Viết pt electron ảy ra ở các điện c c : ion dương chạy về catot ( - )nhận e 

ion âm chạy về atot ( + ) như ng e 

b3: Tổng hợp 2 quá trình cho và nhận e suy ra phương trình điện phân dạng phân tử 

3)C c phương ph p điện phân(điện c c trơ): 

a.Điện phân các chất nóng chảy: 

ùng điều chế các kim loại mạnh như Na,K,Mg,Ca,Al... 

Bằng cách điên phân nóng chảy muối halogenua,o yt hoặc hydro yt tương ứng 

Ví dụ 1: Điện phân nóng chảy muối NaCl 

nc 

NaCl Na + + Cl - 

Catôt(-) :..................................................... 

Anôt (+) :................................................... 

Ví dụ 2: Điện phân nóng chảy muối CaBr 2 

nc 

CaBr 2 

Catôt(-) :........................................................... 


Anôt (+) :........................................................ 





Phương trình điện phân: 

NaCl 

dpnc 

 


CaBr 2 

dpnc 

 







Ví dụ 3: Điện phân nóng chảy KOH 

KOH 

nc 

 




Ví dụ 4: Điện phân nóng chảy Al 2 O 3 

Al 2 O 3 

nc 

 


Catôt(-) :......................................... 

Anôt (+) :......................................... 


dpnc 

KOH 



Catôt(-) :......................................... 

Anôt(+) :......................................... 


dpnc 

Al 2 O 3 

b.Điện phân dung dịch : ùng để điều chế tất cả các kim loại đứng sau Al đây là pp tạo ra kim 

loại có đ tinh khiết cao 

Thứ t nhận electron ở catot(c c âm) 

Ở cực âm có các ion H + (H 2 O) cation kim loại : ion có tính oxyhoá mạnh hơn ưu tiên nhận elctron 

trước theo chiều mũi tên 

Li + K + Ba 2+ Ca 2+ Na + Mg 2+ Al 3+ (H 2 O) Zn 2+ Fe 2+ Ni 2+ Sn 2+ Pb 2+ H + Cu 2+ Fe 3+ Ag + Hg 2+ Pt 2+ Au 3+ 

Ion 

dương 

Chạy 

về 

Catot 

Ion 

âm 

Chạy 

về 

Anot 

Thứ t như ng electron ở anôt(c c dương) 

Ở cực dương có các anion có tính khử mạnh hơn ưu tiên nhường electron trước theo thứ tự: 

I - > Br - > Cl - > S 2- > CH3COO - > OH - > O 2- 2 

(H2O) > SO ,NO 

Li + K + Ba 2+ Ca 2+ Na + Mg 2+ Al 3+ (H 2 O) Zn 2+ Fe 2+ Ni 2+ Sn 2+ Pb 2+ H + Cu 2+ Fe 3+ Ag + Hg 2+ Pt 2+ Au 3+ 

H 2 O nhận electron tức là H 2 O bị 

khử 

2H O 2e 2OH H 

 

2 2 

on dương kim loại nhận e theo thứ t m i tên 

Ví dụ : hh dd chứa Ag + và Cu 2+ 

Gđ1: Ag + + 1 e → Ag 

Gđ2: Cu 2+ + 2e → Cu 

SO4 2- , NO - 3 

(H 2 O) OH - CH 3 COO - S 2- Cl - Br - I - 

H 2 O như ng electron tức là H 2 O 

bị o y hoá 

1 

H2O 2H O 

2 

2e 

2 

on âm gốc a it như ng e theo thứ t m i tên 

2Cl - → Cl 2 + 2e 

S 2- → S + 2e 

 

4 3 


2CH3COO - → CH 3 – CH 3 + 2CO 2 

2OH - (bazơ) →½ O 2 + H 2 O+ 2e 

+ 2e 














Ví dụ 1: Điện phân dung dịch muối NaCl NaCl Na + + Cl - 

Catôt(-) :........................................................ 

Anôt(+) :............................................................. 




...................................................................... 

Phương trình điện phân: NaCl + H 2 O 

Nếu không có màn ngăn: 

.......................................................................... 

có mn 

......................................................................... 

............................................................................................................................................................ 

............................................................................................................................................................... 

Tương t viết phương trình điện phân các dung dịch 

CaCl 2 + H 2 O 

KBr + H 2 O 

dpdd 

…………………………………………………………………… 

dpdd 

…………………………………………………….......................... 

Vậy :Điện phân muối halogenua của kim loại mạnh từ Li →Al tạo ra: ba o + H 2 + Halogen (X 2 ) 

Ví dụ 2: Điện phân dung dịch muối CuCl 2 CuCl 2 .............................................................. 

Catôt(-) :..................................................... 

................................................................... 

Anôt(+) :....................................................... 

....................................................................... 

dpdd 

Phương trình điện phân: CuCl 2 ............................................................................................ 


ZnCl 2 

FeCl 2 

dpdd 

…………………………………………………………………………………. 

dpdd 

…………………………………………………………………………………… 

Vậy :Điện phân muối halogenua của kim loại sau Al tạo ra: kim loại + Halogen (X 2 ) 

Ví dụ 3: Điện phân dung dịch muối CuSO 4 CuSO 4 .................................................... 


Catôt(-) :......................................... 

Anôt(+) :......................................... 





........................................................ 

Phương trình điện phân: CuSO 4 + H 2 O 

........................................................ 

dpdd 

…………………………………………………… 











AgNO 3 + H 2 O 

dpdd 

…………………………………………………………………………. 




Fe SO 4 + H 2 O 

Vậy :Điện phân muối 

dpdd 

………………………………………………………………………….. 

SO ,NO 

2 

 

4 3 

Ví dụ 4: Điện phân dung dịch muối K 2 SO 4 K 2 SO 4 

……………………………………… 

Catôt(-) :......................................... 

........................................................ 

của kim loại sau Al tạo ra: kim loại + O 2 + Axit 

Anôt(+) :............................................................... 

.............................................................................. 

Phương trình điện phân: ....................................................................................................................... 

Tương t viết phương trình điện phân các dung dịch Na 2 SO 4 ,. KNO 3....... Th c chất là ......................... 

Ví dụ 5: Điện phân dung dịch KOH,NaOH.. KOH .................................................... 

Catôt(-) :......................................... 

........................................................ 

Anôt(+) :............................................................... 

............................................................................. 

Phương trình điện phân: ...................................................................................................................... 

Tương t viết phương trình điện phân các dung dịch,NaOH,Ba(OH) 2 ...Th c chất là ........................ 

Ví dụ 6: Điện phân dung dịch HNO 3, H 2 SO 4.... HNO 3 ............................................................ 

Catôt(-) :......................................... 

........................................................ 

 

Anôt(+) :............................................................... 

.............................................................................. 

Phương trình điện phân: ....................................................................................................................... 

Tương t viết phương trình điện phân các dung dịch HNO 3, H 2 SO 4....... Th c chất là .......................... 


Vậy : Điện phân các dung dịch sau đây th c chất là nước điện phân do đó càng điện phân nồng đ 

dung dịch càng tăng , giải phóng H2 (ở catot) và O 2 (ở anot) 





2 

 

Điện phân muối SO 

4 

,NO3 

của kim loại mạnh từ Li→Al 

Điện phân dung dịch kiềm NaOH,KOH,Ba(OH) 2... 













Điện phân dung dịch a it mạnh có chứa o i HNO 3,H 2 SO 4, HClO 4... 

c.Điện phân dung dịch điện c c tan là bằng ki loại (anot tan) 

Catot: Qúa trình ảy ra giống điện c c trơ 

Anot: Kim loại làm điện c c có tính khử mạnh nên như ng e tức là bị o y hóa tan ra 

Phương pháp này dùng để mạ kim loại :Vật muốm mạ là catot ,kim loại dùng để mạ làm anot 

Vd1: Điện phân dd AgNO 3 với điện c c làm bằng Ag 

................................................................................................................................................................ 

................................................................................................................................................................ 

................................................................................................................................................................ 

............................................................................................................................................................... 

Vd1: Điện phân dd AgNO 3 với điện c c làm bằng Cu 

................................................................................................................................................................ 

................................................................................................................................................................ 

................................................................................................................................................................ 

4.Tính khối lượng sản phẩ 

Áp dụng công thức Faraday: 

Vd: Cu có A=64, n=2 ; Clo có A=35,5 , n=1 

m: khối lượng chất giải phóng ở điện c c (gam) 

A: khối lượng mol 

n: số electron trao đổi ở điện c c (là hoá trị của A) 

: cư ng đ dòng điện (A) 

t: th i gian điện phân (s) 

F = 96500 

Ý nghĩa hằng số Faraday: 

điện phân thu được: Chỉ tính khối lượng đơn chất 

AIt 

m= 96500n 

+ F: hằng số Faraday là điện tích c a 1 ol electron hay điện lượng c n thiết để 1 mol electron 

chuyển d i trong mạch ở catot hoặc ở anot (F = 1,602.10 -19 .6,022.10 23 ≈ 96500 C.mol -1 ) 

Khi có 96500C tải qua mạch thì có 1 mol e cho hoặc nhận: 


96500 C 1mol electron 





Q = It n e = ? 







Vậy số mol e nhận ở catot = số mol e như ng ở anot 




It 

n= 

e 

96500 




Chú ý - Khối lượng catot tăng chính là khối lượng kim loại tạo thành sau điện phân bám vào 

- m (dung dịch sau điện phân) = m (dung dịch trước điện phân) – (m kết tủa + m khí) 

- Đ giảm khối lượng của dung dịch: Δm = (m kết tủa + m khí) 

- Có thể có các phản ứng phụ ảy ra giữa từng cặp: chất tạo thành ở điện c c, chất tan trong dung 

dịch, chất dùng làm điện c c. 

Ví dụ: 

Điện phân nóng chảy Al 2 O 3 với anot làm bằng than chì thì điện c c bị ăn mòn d n do chúng 

cháy trong o i mới sinh 

C +O 2 → CO 2 

2C +O 2 → 2CO 

+ Phản ứng giữa a it trong dung dịch với kim loại bám trên catot sẽ ảy ra khi qu trình điện 

dpdd 

1 

phân kết thúc 2 AgNO 3 + H 2 O 2Ag + 2HNO 3 + O 2 

2 

3 Ag+ 4HNO 3 3AgNO 3 + NO +2 H 2 O 

Vd1: Điện phân với điện c c trơ dd muối sun at kim loại hóa trị với cư ng đ dòng điện 3A.Sau 

1930 giây,thấy khối lượng catot tăng 1,92g Xác định tên kim loại. 

. Catot: M 2+ + 2e M n e = It/96500 = 

...................................................................................................................................................................... 

...................................................................................................................................................................... 

Vd2: Điện phân 200 ml dd CuSO 4 với các điện c c trơ bằng dòng điện m t chiều I = 19,3A. Khi 

khí b t đ u thoát ra ở cả hai điện c c thì ngừng điện phân. Thể tích khí sinh ra ở anot là 1,12 lít (đktc) 

1. Khối lượng kim loại (gam) sinh ra ở catot là : 

A. 0,32 B. 0,64 C. 3,2 D. 6,4 

Catot: Cu 2+ + 2e Cu Anot: 

1 

H2O 2H O 

2 

2e 

2 

................................................................. 

(Hoặc 2O 2- → O 2 + 4e) 

m Cu = ..................................................... ................................................................................. 

................................................................................................................................................................... 


2. Th i gian điện phân (s) là: 

A. 1000 B. 2000 C. 100 D. 200 

n e = t/96500 → t = ...................................................................................................................... 

................................................................................................................................................................... 

















3. Nồng đ (M) của dd CuSO 4 là: 

A. 0,25 B. 2,5 C. 0,1 D. 0,5 

nCuSO 4 = nCu 2+ = ......................................................................................................................... 

Vd3: Cho dòng điện có cư ng đ 10A đi qua bình điện phân chứa 500 ml dung dịch NaOH 45% 

( =1,05g/ml). Hỏi sau m t th i gian bao lâu dung dịch trong bình đạt nồng đ 50%. 

...................................................................................................................................................................... 

...................................................................................................................................................................... 

...................................................................................................................................................................... 

...................................................................................................................................................................... 

Vd4: Có 200 ml dd CuSO 4 (d = 1,25g/ml) (dd A). Sau khi điện phân dd A, khối lượng của dd giảm đi 8 

gam. Mặt khác, để làm kết tủa hết lượng CuSO 4 dư sau phản ứng điện phân phải dùng hết 1,12 lít H 2 S 

(đktc). Nồng đ % và nồng đ mol của dd CuSO 4 trước khi điện phân là: 

A. 9,6; 0,75 B. 50; 0,5 C. 20; 0,2 D. 30; 0,55 

......................................................................................................................................................................... 

......................................................................................................................................................................... 

......................................................................................................................................................................... 

Vd5: Th c hiện phản ứng điện phân dd chứa m gam hh CuSO 4 và NaCl với điện c c trơ, bình điện phân 

có màng ngăn, cư ng đ dòng điện = 5A đến khi nước bị điện phân tại cả 2 điện c c thì ngừng điện 

phân. ung dịch sau khi điện phân hoà tan vừa đủ 1,6 gam CuO và ở anot có 448 ml khí (đktc) thoát ra. 

Catot : 

......................................................................................................................................................................... 

......................................................................................................................................................................... 

Anot : 

......................................................................................................................................................................... 

......................................................................................................................................................................... 

1. m nhận giá trị là 

A. 5,97 

B. 3,785 

2. Khối lượng dd giảm đi trong quá trình điện phân là: 

C. 4,8 

D. 4,95 


A. 2,59 B. 2,45 C. 3,15 D. 2,95 

3. Th i gian điện phân là 

A. 19’6’’ B. 9’8’’ C. 18’16’’ . 19’18’ 

















nhóm IA 

C : KI LỌAI KI – KI LỌAI KI Ổ - NHÔM 

I. ĐẶC ĐIỂM NGUYÊN TỬ 

BÀI: KI LỌAI KI ( Ó IA) Li, a, K, Rb, s, Fr 

Kim loại kiềm gồm:Liti (Li), Natri (Na), Kali (K), Rubiđi (Rb), Xesi (Cs), Franxi (Fr). Thu c 

Cấu hình electron: ns 1 

là những nguyên tố s, đều có 1e ở lớp ngoài cùng,bán kính nguyên tử lớn, 

dễ như ng electron o đó kim lọai nhóm IA là chất khử mạnh nhất. 

Li (Z=3) 1s 2 2s 1 hay [He]2s 1 

Na (Z=11) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 hay [Ne]3s 1 

K (Z=19) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 1 hay [Ar]4s 1 

II. TÍNH CHẤT VẬT LÝ 

Chất r n màu tr ng bạc và chuyển thành màu ám khi để trong không khí dó tác dụng các chất có 

trong không khí. 

Nhẹ, mềm, dẫn điện và nhiệt tốt.Nhiệt đ nóng chảy, nhiệt đ sôi thấp giảm từ Li Cs ) 

Khối lượng riêng nhỏ. (tăng từ Li Cs ). 

Có mạng tinh thể lập phương tâm khối (kiểu mạng kém đặc khít). 

Màu ngọn lửa đặc trưng của đơn chất và hợp chất: đưa kim loại kiềm (hoặc hợp chất của kim loại 

kiềm ) vào ngọn lửa đèn khí không màu, ta có: 

Kim loại Li Na K Rb Cs 

Màu ngọn lửa Đỏ tía Vàng Tím Đỏ huyết Xanh lơ 

Nhận biết ki loại kiề và hợp chất c a nó bằng ngọn lửa kh ng àu 

III.TÍNH CHẤT HÓA HỌC CHUNG 

Tính khử: M M n+ 

+ ne 

1.T c dụng v i phi ki (Halogen X 2 , O 2 ) 

a.V i halogen 


Ví dụ: 2Na + Cl 2 .................................................................................................. 

b.V i oxi: 

Nhiệt đ thư ng: 4Na + O 2 ................................................................................. 





38 KIM LOẠI NHÓM IA 









t 

Khi đốt nóng trong khí o i: 2Na + O 2 Na 2 O 2(r n) (Natripeoxit) 

t 

Khi đốt nóng trong khí o i: K + O 2 KO 2 (Kalisupeoxit). 




2.T c dụng dung dịch axit HCl, H 2 SO 4 loãng Muối + H 2 

Ví dụ: 2Na + 2HCl .................................................................................................. 

.T c dụng v i H 2 O ở nhiệt độ thường (Li, Na, K, Rb, Cs) 

Ví dụ: 2Na + 2H 2 O .................................................................................................. 

4.T c dụng v i dung dịch uối 

2Na + 2H 2 O (trong dung dịch muối) .................................................................. 

Tạo : 3NaOH + AlCl 3 ...................................................... 

Và tan: NaOH + Al(OH) 3 ......................................................... 

Tạo : NaOH + NH 4 Cl .......................................................................... 

5.T c dụng v i Hidro 

Kim lọai kiềm nóng chảy có thể tác dụng cho hydro. 

t,p 

Ví dụ: 2Na + H 2 2NaH (Natri hidrua) 

6.Na bị cacbonat hóa trong kh ng khí 

Bình thư ng Na có m t lớp tạp chất do Na bị o i hóa (Na 2 O), hút ẩm (NaOH) và cuối cùng bị 

cacbonat hóa (Na 2 CO 3 ) 4Na + O 2 ...................................................... 

IV.ĐIỀU CHẾ 

Na 2 O + 2H 2 O ...................................................... 

2 NaOH + CO 2 ...................................................... 

1.Nguyên tắc: khử ion kim lọai kiềm thành kim loại t do M + + e M 

2. Phương ph p: điện phân nóng chảy muối halogenua hay hidroxit ở dạng khan. 

2NaCl 

4NaOH 

dpnc 

...................................................... 


dpnc 

...................................................... 

V.ỨNG DỤNG: Na, K: làm chất trao đổi nhiệt trong lò phản ứng. 

Cs: dùng chế tạo tế bào quang điện. 





KIM LOẠI NHÓM IA 39 












BÀI: MỘT Ố HỢP CHẤT QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM 

A.NaOH (NATRI HIDROXIT) 

I.Tính chất vật lý 

Chất r n, màu tr ng, không màu, hút ẩm, dễ nóng chảy (322 o C). 

ễ hút ẩm và chảy rửa, tan nhiều trong nước , dễ ăn da và tỏa nhiệt mạnh. 

II.Tính chất hóa học 

ung dịch ba ơ mạnh: NaOHNa + +OH - (làm anh quỳ tím, làm hồng Phenolphtalein). 

1.T c dụng v i dung dịch axit:NaOH + HCl ............................................................... 

2.T c dụng v i oxit axit: t y tỉ lệ số ol NaOH : CO 2 

Nếu tỉ lệ 2:1 2NaOH + CO 2 …………………….( 2OH - + CO 2 CO 3 

2- 

+ H 2 O.) 

Nếu tỉ lệ 1: 1 NaOH + CO 2 …………………… ( OH - + CO 2 HCO 3 2- ) 

3.T c dụng v i dung dịch uối 2NaOH + CuSO 4 Na 2 SO 4 + Cu(OH) 2 

4.T c dụng v i ki lọai (Al, Zn…) Cr: Kh ng phản ng dd NaOH loãng,dd NaOH đặc 

2NaOH + Zn …………………… 

5.Tác dụng v i oxit lưỡng tính 

2NaOH + ZnO …………………… 

2NaOH + Al 2 O 3 ………………… 

2NaOH + Cr 2 O 3 ……………… 

III.Điều chế 

NaOH + Al + H 2 O …………………… 

6.T c dụng v i hidroxit lưỡng tính 

2NaOH + Zn(OH) 2 …………………… 

NaOH + Al(OH) 3 

…………………… 

NaOH + Cr(OH) 3 …………………… 

Phương pháp 1: điện phân dung dịch NaCl có vách ngăn ốp giữa 2 điện c c trơ. 

dpdd 

Phương trình điện phân: 2NaCl + 2H 2 O 2NaOH + H 2 + Cl 2 . 

Nếu không có màn ngăn ốp giữa 2 điện c c thì Cl 2 sẽ phản ứng với dung dịch NaOH: 

Nếu dung dịch lo ng thu được nước javen: 

2NaOH + Cl 2 …………………… 


Nếu dung dịch đặc, nóng thu được Natri clorat: 





6NaOH + 3Cl 2 

o 

100 C 

 

…………………… 













Phương pháp 2: cho ođa tác dụng với nước vôi: 

Na 2 CO 3 + Ca(OH) 2 …………………… 

B.NaCl (NATRI CLORUA) 

Chất r n, màu tr ng, dễ tan trong nước, nhiệt đ nóng chảy 800 o C.Th c phẩm quan trọng cho ngư i và 

gia súc. Nguyên liệu để điều chế nhiều hóa chất quan trọng như: Cl 2 , HCl, NaOH…. 

Được khai thác từ nước biển, quặng muối. 

C.Na 2 CO 3 (NATRI CACBONAT) 

D.NaHCO 3 (NATRI HIDROCACBONAT) 

-Chất r n, màu tr ng, dễ tan trong nước, nhiệt -Chất r n, màu tr ng, ít tan trong nước 

đ nóng chảy 850 o C. (Na 2 CO 3 .10H 2 O.) 

-Là hợp chất lưỡng tính. Có pư kiềm yếu pH > 7 

-Natri cacbonat có pư kiềm pH > 7 

- 

HCO 

2- 

- 

CO 3 + HOH HCO 3 + OH - 3 + HOH H 2 CO 3 + OH - 

Bền v i nhiệt kh ng bị phân h y 

Na 2 CO 3 

t 

 

không bị nhiệt phân 

T c dụng dd axit ạnh: CO 2 . 

Na 2 CO 3 + 2HCl ………………… 

Lưu ý: Cho từ từ dd a it (H + ) vào dung dịch 

muối CO 3 2- (hoặc hỗn hợp CO 3 

2- 

và HCO - 3 ) 

Giai đoạn 1: CO 3 

2- 

Nếu A it dư thì 

+ H + HCO 3 - . 

Giai đoạn 2: HCO 3 - + H + H 2 O + CO 2 . 

Hiện tượng: Ban đ u không có khí ,sau đó có 

khí CO 2 bay lên 

T c dụng v i dung dịch 

kết t a và khí CO 2 

uối Al 3+ , Fe 3+ tạo 

3Na 2 CO 3 + 3H 2 O + Al 2 (SO 4 ) 3 2Al(OH) 3 

+ 3CO 2 + 3Na 2 SO 4 . 

Bền ở nhiệt độ thường, bị phân h y ở nhiệt độ 

cao 

t 

2NaHCO 3 Na 2 CO 3 + CO 2 + H 2 O. 

T c dụng v i dung dịch axit 

NaHCO 3 + HCl NaCl + CO 2 + H 2 O 

→khí CO 2 lập tức bay lên 

T c dụng v i kiề 

Với NaOH: 

NaHCO 3 + NaOH Na 2 CO 3 + H 2 O. 

Với KOH: 

2NaHCO 3 +2KOHNa 2 CO 3 + K 2 CO 3 + 2H 2 O 

Dung dịch NaHCO 3 là hợp chất lưỡng tính 

T c dụng v i dung dịch 

uối 

NaHCO 3 + NaHSO 4 Na 2 SO 4 + H 2 O+CO 2 . 


2NaHCO 3 + + 2 KHSO 4 Na 2 SO 4 + K 2 SO 4 

+ 2 H 2 O+ 2 CO 2 . 















Lưu ý bài to n nhỏ từ từ H + - 

vào dd hổn hợp gồ HCO3 

và 

2- 

CO3 

và ngược lại 

‣ Cho từ từ dd a it (H + ) vào dung dịch muối CO 2- 2- 

3 (hoặc hỗn hợp CO 3 và HCO - 3 )Ban đ u không 

có khí ,sau đó có khí CO 2 bay lên, pư ảy ra theo cơ chế 

2- 

Giai đoạn 1: CO 3 + H + HCO - 3 . 

Giai đoạn 2: HCO 3 

- 

(c và mới) + H + H 2 O + CO 2 . 

Nếu đề bài cho H + không dư tức là n + n 2n 

2 

khi đó dễ thấy n n + n 2 

H HCO3 CO3 

CO2 H CO3 

Vd1: 100ml dd X gồm Na 2 CO 3 1,5M và KHCO 3 1M .Nhỏ từ từ từng giọt cho đến hết 250ml dd 

HCl1M vào sinh ra V lit khí (đkc).Tìm V 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 



2- 

‣ Cho từ từ dd hỗn hợp CO 3 và HCO - 3 vào dung dịch chứa a it (H + ) : ảy ra đồng th i 2 phản ứng 

tạo khí CO 2 lập tức 

2- 

CO 3 + 2H + H 2 O + CO 2 . 

x 2x x 

HCO 3 

- 

+ H + H 2 O + CO 2 . 

y y y 

2- 

Do mỗi giọt dd hỗn hợp nhỏ uống đều chứa CO 3 và HCO - 3 với số mol ion tỉ lệ tương ứng với số 

mol ion ban đ u của mỗi ion nên để tính số mol khí CO 2 ta c n tìm tổng ( +y) 

x n 2- 

CO3 

= 

y n - 

HCO3 

 

2x + y = n 

H 

+ 

n 

Gỉai hệ ta tìm được CO2 

= x + y 

Vd2: Nhỏ từ từ từng giọt 100ml dd X gồm Na 2 CO 3 1,5M và KHCO 3 1M cho đến hết vào 250ml dd 

HCl1M vào sinh ra V lit khí (đkc).Tìm V 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

Vd3:Cốc A đ ng 0,3 mol Na 2 CO 3 và 0,2 mol NaHCO 3 .Cốc B đ ng 0,4 mol HCl . Đổ từ từ cốc A vào cốc 

B số mol khí CO 2 thoát ra có giá trị nào ? 

A. 0,2 B. 0,25 C. 0,4 . 0,5 


Vd4: Cốc A đ ng 0,3 mol Na 2 CO 3 và 0,2 mol NaHCO 3 .Cốc B đ ng 0,4 mol HCl . Đổ từ từ cốc B vào 

cốc A,số mol khí CO 2 thoát ra có giá trị nào ? 

A. 0,25 B. 0,1 C. 0,4 . 0,5 

















Lưu ý bài to n NaOH tác dụng v i axit photphoric H 3 PO 4 ,tác dụng CO 2 , SO 2 

n 

n 

NaOH 

H3PO4 

n 

 

n 

NaH 2 PO 4 , 

H 3 PO 4 dư 

( P 2 O 5 → 2P ; Ba(OH) 2 → 2OH - ) 

Caâu 1: Cho dung dịch chứa 5,88g H 3 PO 4 vào dung dịch chứa 8,4g KOH. Sau phản ứng, trong dung 

dịch muối tạo thành là muối gì khối lượng bao nhiêu gam? 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………. 

Caâu 2: Cho 100 ml dung dịch H 3 PO 4 1M tác dụng với 5 lít dung dịch Ba(OH) 2 0,02M, sau phản ứng ta 

thu được muối gì khối lượng bao nhiêu gam ? 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

Caâu 3: 14,2 gam P 2 O 5 tác dụng 300 ml dd NaOH 1,2M sau phản ứng thu thu được muối gì khối lượng 

bao nhiêu gam ? 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………….. 

 

ản 

Phẩm 

OH 

Nếu M 2+ là Ca 2+ hay Ba 2+ thì xảy ra phản ứng tạo kết tủa như sau: 

Nếu đề bài cho số mol OH - và số mol kết tủa thì số mol CO 2 có 2 trư ng hợp 

 

n 

CO 

= n (1muoi) 

2 

 

- 

 

n 

CO 

= n - n (2muoi) 

2 OH 

P 

1 

NaH 2 PO 4 

,Na 2 HPO 4 

Hay 

CO OH HCO 

 

 

2 3 

 

2 

2 

 

3 

 

2 

CO 2OH CO H O 

CO M MCO 

2 

2 

3 3 




 

 

 

 

n = n (1muoi) 

CO 

CO 

2- 

2 CO3 

n = n - n (2 muoi) 

2- - 

3 OH 

Caâu 4: Hấp thụ hết 0,4 mol CO 2 vào dung dịch chứa 0,5 mol Ca(OH) 2 . Tính khối lượng kết tủa thu 

được. 

A. 40 gam B. 15 gam C. 20 gam D. 30 gam 

2 

Na 2 HPO 4, 

Na 3 PO 4 

NaH 2 PO 4 Na 2 H PO 4 Na 3 PO 4 

CO 

3 

2 

Na 3 PO 4, NaOHdư 













Caâu 5: ung dịch A chứa NaOH 1M và Ca(OH) 2 0,01M. Sục 2,24 lít khí CO 2 vào 400 ml dung dịch A 

ta thu được m t kết tủa có khối lượng là bao nhiêu? 

A. 1,5 g B. 10 g C.4 g D.0,4 g 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

Caâu 6: Hấp thụ V lít CO 2 (đktc) vào 300 ml dung dịch Ba(OH) 2 1M được 19,7 gam kết tủa. Tìm V: 

A. 0,448 và 0,896 B. 2,24 và 11,2 C. 2,24 và 0,448 D. 11,2 và 1,344 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 



Caâu 7: X là dung dịch chứa a mol Ca(OH) 2 . Hấp thụ hết 0,3 mol CO 2 vào X được 2b mol kết tủa, còn 

hấp thụ hết 0,4 mol CO 2 vào X được b mol kết tủa. Vậy giá trị a,b l n lượt là: 

A. 0,25và 0,1 B. 0,15và 0,1 C. 0,2 và 0,1 D. 0,25và 0,15 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………. 

……………………………………………………………………………………………………………… 

Caâu 8: Hấp thụ hoàn toàn 2,688 lít CO 2 (đktc) vào 2,5 lít dung dịch Ba(OH) 2 nồng đ a mol/l được 

15,76 gam kết tủa. Giá trị của a là: 

A. 0,032 B. 0,048 C. 0,06 D. 0,04 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

Caâu 9: Có 2 thí nghiệm : 

+ Hấp thụ hết a mol CO 2 vào dung dịch chứa b mol Ca(OH) 2 được 20 gam kết tủa. 

+ Hấp thụ hết 2a mol CO 2 vào dung dịch chứa b mol Ca(OH) 2 được 30 gam kết tủa 

Tìm các giá trị a và b 

A. 0,2 và 0,3 B. 0,2 và 0,5 C. 0,2 và 0,6 D. 0,2 và 0,35 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

Caâu 10: Sục 9,52 lít SO 2 (đktc) vào 200 ml dung dịch hỗn hợp: NaOH 1M – Ba(OH) 2 0,5M – KOH 

0,5M. Kết thúc phản ứng thu được m gam kết tủa. Trị số của m là: 


A. 16,275 gam 

B. 21,7 gam 

C. 14,775 gam 

D. 17,975 gam . 

















BÀI: KIM LOẠI KIỀM THỔ NHÓM IIA (Be, Mg, Ca, r, Ba, Ra) 

I. ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO 

Thu c nhóm IIA gồm các nguyên tố: beri (Be), magie (Mg), canxi (Ca), stronti (Sr) ,bari (Ba). 

Cấu hình electron: ns 2 là những nguyên tố s, bán kính nguyên tử lớn ,có 2 electron ở lớp ngoài 

cùng,l c liên kết trong mạng tinh thể yếu. 

o đó kim lọai nhóm IIA là chất khử mạnh (yếu hơn kim lọai kiềm). 

Be (Z=4) 1s 2 2s 2 hay [He]2s 2 

Mg (Z=12) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 hay [Ne]3s 2 

Ca (Z= 20) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 hay [Ar]4s 2 


Nhiệt đ nóng chảy và nhiệt đ sôi thấp ( trừ Be)Khối lượng riêng tương đối nhỏ. 

Cứng hơn kim lọai kiềm, nhưng vẫn là kim lọai mềm. 

Be, Mg dạng lục phương. 

Ca và Sr lục phương tâm diện. 

Ba và Ra lục phương tâm khối. 

III.TÍNH CHẤT HÓA HỌC 

1. T c dụng v i phi ki 

a. Phản ng v i oxi 

Tính khử: M M 2+ + 2e 

Trong không khí (ở nhiệt đ thư ng), Be và Mg bị oxi hóa chậm thành màng oxi bền bảo vệ cho 

kim loại. Ca, Sr, Ba tác dụng với oxi của không khí mạnh hơn. Khi bị đốt nóng chứng cháy sáng trong 

không khí tạo oxit 

2M + O 2 

0 

t 

b.Phản ng tốt v i halogen tạo 

M + Cl 2 

c.Phản ng v i c c phi ki 

Ca + 2C 

Ba + S 

............................................................................................ 

0 

t 

2.T c dụng v i dung dịch axit : 

uối halogenua 

............................................................................................ 

yếu hơn (C, , P…) khi nung đến nhiệt độ cao 


0 

t 

.............................................................................................. 

0 

t 

............................................................................................ 





KIM LOẠI NHÓM IIA 45 












a.V i HCl, H 2 SO 4 loãng: giải phóng H 2 

M + 2HCl ............................................................................................ 

b.V i H 2 SO 4 đặc, HNO 3 : 

o các kim loại nhóm A (thư ng gặp Mg) có tính khử mạnh vì vậy có thể khử N của dd HNO 3 

lo ng uống số o i hóa thấp như N (N 2 O), N (N 2 ), và đặc biệt là (NH 4 NO 3 ) 

M + HNO 3( rất lo ng) …………….. + NH 4 NO 3 + …………………………………. 

.T c dụng v i nư c ở nhiệt độ thường: 

Be không phản ứng.Mg khử H 2 O rất chậm (ở nhiệt đ thư ng g n như không phản ứng ).Ca, Sr, 

Ba phản ứng m nh liệt 

Ví dụ: 

Ca + 2H 2 O .................................................................................... 

4.T c dụng dd uối: 

o Ca, Sr, Ba tác dụng với dd muối CuCl 2 dung dịch muối NH 4 Cl 

Ba + 2H 2 O ................................................................................... 

Ba(OH) 2 + CuCl 2 ......................................................................... 

Ba(OH) 2 + 2NH 4 Cl ..................................................................... 

o Mg tác dụng với dd muối 

Mg + CuSO 4 ............................................................................................ 

Chú ý: Mg + 2FeCl 3 ............................................................................................ 

Nhưng: Mg + FeCl 2 ............................................................................................ 

IV. ỨNG DỤNG 

Be: tạo hợp kim cứng, bền, đàn hồi dùng làm vỏ tàu…. 

Mg: tạo hợp kim nhẹ, bền dùng chế tạo máy bay, tên lửa… 

V. ĐIỀU CHẾ 

+1 

Nguyên t c: Khử ion kim lọai nhóm A thành kim lọai M 2+ 

Phương pháp: điện phân nóng chảy muối halogenua MX 2 . 

0 

N 3 

+5 

+ 2e M 






MX 2 

dpnc 

............................................................................................ 

46 KIM LOẠI NHÓM IIA 









BÀI: MỘT Ố HỢP CHẤT QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI CANXI 




I. CaO – CANXI OXIT (VÔI SỐNG) 

1)Lý tính: chất rắn, 

2)Hóa tính: Là oxit bazơ 

a.T c dụng v i nư c 

àu trắng, nhiệt độ nóng chảy 2585 o C 

CaO + H 2 O ..............................................phản ứng toả nhiệt 

b.T c dụng v i dung dịch axit: CaO + 2HCl ............................................. 

c.T c dụng v i oxit axit CaO + CO 2 ............................................. 

Điều chế: phân h y đ v i ở nhiệt độ cao 

CaCO 3 

0 

t 

............................................. 

Muốn tăng hiệu suất c n: tăng t o 900 o C và giảm nồng đ khí CO 2 . 

Ứng dụng: d ng trong c ng nghiệp, xây d ng ,n ng nghiệp... 

NHỚ 

1- Tính tan trong nước , : CaO tan ,BaO tan, SrO tan, MgO không tan. 

2- Tác dụng với nước dung dịch ba ơ kiềm: (chỉ có CaO, SrO và BaO tác dụng) 

3- Tác dụng với CO 2 muối: (chỉ có CaO, SrO và BaO tác dụng) 

II. Ca(OH) 2 – CANXI HIDROXIT (NƯỚC VÔI) 

1.Lý tính: chất rắn, 

àu trắng, ít tan trong nư c 

2.Hóa tính: là 1 dung dịch bazơ (yếu hơn dd NaOH) 

a. T c dụng dung dịch axit 

Ca(OH) 2 + 2HCl ................................................................................... 

b. T c dụng v i oxit axit 

ẫn CO 2 vào dung dịch nước vôi trong, dd có kết tủa tr ng: 

Ca(OH) 2 + CO 2 .......................................................(1) 

Thêm tiếp CO 2 cho đến dư, kết tủa bị hòa tan, dd trong suốt trở lại: 


CaCO 3 + H 2 O + CO 2 .............................................(2) 

Từ (1) và (2), ta có: Ca(OH) 2 + 2CO 2 ............................................. 

c. T c dụng v i dd uối 

Ca(OH) 2 + Na 2 CO 3 .................................................................. 

















1:1 

Chú ý: Ca(OH) 2 + NaHCO 3 CaCO 3 + NaOH + H 2 O. 

1:2 

Ca(OH) 2 + 2NaHCO 3 CaCO 3 + Na 2 CO 3 + 2H 2 O. 

III. CaCO 3 - CANXI CACBONAT (ĐÁ VÔI) 

1.Lý tính: chất rắn trắng, kh ng tan trong nư c 

2.Hóa tính: là 

a. T c dụng dung dịch axit 

uối c a axit yếu và kh ng bền. 

CaCO 3 + 2HCl ................................................... 

CaCO 3 + 2CH 3 COOH ............................................. 

b. Ở nhiệt độ thấp bị hòa tan dần trong nư c có ch a CO 2 

CaCO 3 + H 2 O + CO 2 .............................................(1) 

Ca(HCO 3 ) 

0 

 

t CaCO 3 + H 2 O + CO 2 (2) 

(1) & (2) giải thích s âm th c của nước mưa đối với núi đá vôi và giải thích s tạo thành thạch 

nh trong hang đ ng 

c. Bị phân h y ở nhiệt độ cao (900 o C) 

CaCO 3 ............................................. 

Ứng dụng Làm vật liệu ây d ng: sản uất vôi sống.Làm nguyên liệu sản uất imăng, đất đèn… 

IV. CaSO 4 - CANXI SUNFAT (THẠCH CAO) 

Chất r n, màu tr ng, tan ít trong nước.Tùy lượng nước kết tinh, có 3 lọai thạch cao 

Thạch cao sống CaSO 4 .2H 2 O bền ở nhiệt đ thư ng dùng sản uất i măng 

Thạch cao nung CaSO 4 .H 2 O hoặc Ca O 4 .0,5H 2 O dùng đúc tượng, bó ương g y... 

Thạch cao khan CaSO 4 không tan trong nước 

Ứng dụng 

Thạch cao nung CaSO 4 .H 2 O hoặc Ca O 4 .0,5H 2 O dùng để đúc tượng, bó ương g y, làm phấn 

viết bảng, làm chất kết dính trong vật liệu ây d ng 

I. ĐỊNH NGHĨA 

0 0 

160 c 1000 c 

4 2 

 

4 2 4 2 

 

4 

CaSO .2H O CaSO .H O (CaSO .0,5H O) CaSO 


BÀI : NƯỚC CỨNG 

Nước có chứa nhiều ion Ca 2+ và Mg 2+ gọi là nước cứng. 





48 KIM LOẠI NHÓM IIA 









Nước không chứa hay chứa rất ít ion Ca 2+ và Mg 2+ gọi là nước mềm 

II. PHÂN LOẠI: Phân loại nư c c ng d a vào ion â 

có trong nư c c ng 




Nước cứng tạm th i ngoài Ca 2+ và Mg 2+ còn chứa ion HCO 

: Ca(HCO 3 ) 2 hay Mg(HCO 3 ) 2 . 

Nước cứng vĩnh cửu ngoài Ca 2+ và Mg 2+ 2 

còn chứa Cl ,SO 4 : CaSO 4 , MgSO 4 , CaCl 2 và MgCl 2 . 

Nước cứng toàn ph n là tổng c ng 2 đ cứng trên: CaSO 4 , MgSO 4 , CaCl 2 và MgCl 2 

Ca(HCO 3 ) 2 ,Mg(HCO 3 ) 2 . 

III. TÁC HẠI CỦA NƯỚC CỨNG 

• Làm mất tính tẩy rửa của à phòng, làm vải sợi mau mục nát: 

2C 17 H 35 COONa + Ca 2+ (C 17 H 35 COO) 2 Ca + 2Na + . 

• Tạo lớp cặn trong nồi hơi gây l ng phí chất đốt, bịt kín ống dẫn chất đốt 

Ca(HCO 3 ) 2 

0 

t 

............................................. 

• Làm th c phẩm lâu chín và giảm mùi vị. 

IV. PHƯƠNG PHÁP LÀM MỀM NƯỚC CỨNG 

Nguyên t c: giảm nồng đ ion Ca 2+ và Mg 2+ bằng cách chuyển chúng vào hợp chất không tan hay 

thay thế chúng bằng ion khác. M 2+ + CO 3 

2- 

1. Phương ph p kết t a 

MCO 3 

a) Đun nóng trước khi dùng để làm mềm nước cứng tạm th i: 

M(HCO 3 ) 2 

0 

t 

............................................. 

b) Dùng dd Ca(OH) 2 vừa đ sẽ làm mềm nước cứng tạm th i: 

Ca(OH) 2 + M(HCO 3 ) 2 ............................................. 

c) Dùng Na 2 CO 3 sẽ làm mềm nước cứng tạm th i và vĩnh cửu: 

M(HCO 3 ) 2 + Na 2 CO 3 MCO 3 + 2NaHCO 3 

MCl 2 + Na 2 CO 3 ............................................. 


MSO 4 + Na 2 CO 3 ............................................. 

- Ta có thể dùng muối K 2 CO 3 , Na 3 PO 4 , K 3 PO 4 ….để làm mềm nước cứng. 

2. Phương ph p trao đổi ion: cho nước cứng chảy qua chất trao đổi ion (ionit), ion Ca 2+ và 

Mg 2+ sẽ bị hấp thụ và thế vào đó là các ion như Na + , H + …. Ta được nước mềm. 

3 

















I. VỊ TRÍ, CẤU TẠO NGUYÊN TỬ 

Khối lượng nguyên tử: 27 

BÀI: NHÔM ( Al = 27 ) 

Cấu hình electron:Al(Z=13) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1 nguyên tố họ p , số thứ t 13, chu kì 3, nhóm A. 


Chất r n, màu tr ng bạc, nhẹ ( = 2.7 g/cm 3 )Nhiệt đ nóng chảy 660 o C; nhiệt đ sôi 2060 o C. 

ễ dát mỏng, dễ kéo sợi. ẫn điện, nhiệt tốt. 

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC 

1.T c dụng v i phi ki 

Tính khử: Al Al 3+ + 3e 

Nhiệt đ thư ng: Al kết hợp với o i tạo lớp o it mỏng, bền bảo vệ Al không bị o i hóa tiếp. 

2Al + 3O 2 

2Al + 3Cl 2 

0 

t 

............................................. 

0 

t 

............................................. 

HO 2 

2Al + 3I 2 ............................................. 

2.T c dụng v i dung dịch axit 

• Với HCl, H 2 SO 4 loãng: 2Al + 6HCl 2AlCl 3 + 3H 2 

• Với H 2 SO 4 và HNO 3 đặc ngu i: Al không phản ứng. 

• Với HNO 3 loãng, HNO 3 và H 2 SO 4 đặc, nóng: 

Al + 4HNO 3 loãng ……………… + NO +……………………. 

Al + 6HNO 3 đặc, nóng ………………… + 3NO 2 +…………………………… 

2Al + 6H 2 SO 4 đặc, nóng …………………+ 3SO 2 + ………………………….. 

o Al có tính khử mạnh vì vậy có thể khử 

0 

(N 2 O), N (N 2 ), và đặc biệt là (NH 4 NO 3 ) 

N 3 

của dd HNO 3 lo ng uống số o i hóa thấp như 

8Al + 30HNO 3 loãng ……………… + 3NH 4 NO 3 + ……………………………….. 

3.T c dụng v i oxit ki lọai M X O Y (pư nhiệt nh ) 

+5 

N 


+1 

N 





2yAl + 3M x O y 

0 

t 

yAl 2 O 3 + 3xM 

Hỗn hợp Tec it có trong que hàn gồ Al và Fe 2 O 3 

50 NHÔM 






Vd: 2Al + Fe 2 O 3 

0 

t 

............................................. 







4.T c dụng v i H 2 O 

Lớp o it Al 2 O 3 bảo vệ Al không tác dụng với nước ở bất kỳ nhiệt đ nào. 

Nếu phá bỏ lớp bảo vệ, Al tác dụng với nước ở nhiệt đô thư ng: 

2Al + 6H 2 O 2Al(OH) 3 + 3H 2 

Phản ứng dừng lại vì lớp Al(OH) 3 bảo vệ không cho Al tiếp úc với nước. 

Kết luận: Trên th c tế Al và các vật dụng bằng nhôm không phản ứng với nước ở nhiệt đô thư ng 

5.T c dụng v i Bazơ 

Với dung dịch ba ơ kiềm: 

Al + H 2 O + NaOH …………………………… 

Zn + 2NaOH …………………………… 

Chú ý :Al,Zn đều tác dụng với dung dịch bazơ, dung dịch axit nhưng không gọi Al,Zn là chất 

lưỡng tính 

ùng pư này giải thích vì sao Al tác dụng dễ dàng với nước trong dung dịch kiềm 

• ung dịch NaOH phá hủy lớp Al 2 O 3 ở lớp ngòai: 

2NaOH + Al 2 O 3 …………………………… 

• Al sẽ phản ứng với nước: 2Al + 6H 2 O 2Al(OH) 3 + 3H 2 (1) 

• ung dịch NaOH phá hủy lớp bảo vệ Al(OH) 3 : 

NaOH + Al(OH) 3 NaAlO 2 + 2H 2 O.(2) 

Kết luận: dung dịch NaOH giữ vai trò hòa tan màng bảo vệ Al 2 O 3 ,Al(OH) 3 tạo điều kiện cho Al 

khử H 2 O dễ dàng. 

Từ (1) và (2), ta có: 2Al + 2H 2 O + 2NaOH 2NaAlO 2 + 3H 2 

6.T c dụng v i Muối 

Chú ý: 

2Al + 3CuSO 4 ............................................. 


Al + 3FeCl 3 ............................................. 

Sau pư nếu Al dư : 2Al + 3FeCl 2 ............................................. 

IV. ỨNG DỤNG 

Làm vật liệu hàng không, ây d ng, trang trí nhà cửa… 





NHÔM 51 












ùng làm dây dẫn cao thế, thiết bị nhiệt. 

Chế tạo hợp kim tecmit (Al,Fe 2 O 3 )dùng trong phản ứng nhiệt nhôm,hàn đư ng ray, hàn kim loại 

Giấy nhôm dùng gói th c phẩm. 

V. SẢN XUẤT NHÔM 

1. Nh trong t nhiên: chỉ hiện diện ở dạng hợp chất như: 

Đất sét: Al 2 O 3 .2SiO 2 .2H 2 O. 

Boxit: Al 2 O 3 .nH 2 O. 

Mica: Al 2 O 3 .K 2 O.6SiO 2 . 

Criolit: 3NaF.AlF 3 .(Na 3 AlF 6 ) 

2. Nguyên tắc sản xuất Al: điện phân nóng chảy Al 2 O 3 khan trong criolit 

Giai đọan 1 

Chuẩn bị chất điện li nóng chảy ta tr n lẫn Al 2 O 3 khan với Criolit(3NaF .AlF 3 )nóng chảy nhằm: 

• Hạ đ nóng chảy của Al 2 O 3 (khỏang 900 o C) , tiết kiệm năng lượng. 

• Tạo chất lỏng có tính dẫn điện cao hơn. 

• Tạo hỗn hợp lỏng không cho Al nóng chảy bị o i hóa trong không khí. 

Giai đọan 2: thiết bị điện phân 

C c âm (than chì): khử Al 3+ thành Al. 

Al 3+ + 3e Al. 

C c dương: (thỏi than chì) o i hóa O 2- thành O 2 . 

2O 2- O 2 + 4e 

(O 2 tạo ra đốt cháy than chì tạo khí CO ,CO 2 )do đó sau m t th i gian phải thay thế 

c c dương C + O 2 → CO 2 

2C + O 2 →2CO 

Phương trình điện phân: 2Al 2 O 3 

 

4Al + 3O 2 

Ví dụ : Tính khối lượng o yt nhôm và lượng than chì c n dùng để sản uất 5,4 tấn nhôm cho rằng lương 

than chì bị o y thoát ra ở c c dương o y hoá hết thành CO 2 .Cho hiệu suất mỗi pư đều đạt 80% 

……………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………… 

dpnc 

criolit 






52 NHÔM 









BÀI: MỘT Ố HỢP CHẤT QUAN TRỌNG CỦA NHÔM 




I. NHÔM OXIT Al 2 O 3 

1)Lý tính 

Chất r n, không tan và không tác dụng với nước, t nc = 2050 o C.Có trong quặng mỏ (bo it), đá quý (Rubi, 

Saphia… ) 

2)Hóa tính 

a. Là hợp chất lưỡng tính 

Tác dụng với dd a it: Al 2 O 3 + 6HCl ............................................. 

Tác dụng với dd kiềm: 

2NaOH + Al 2 O 3 ............................................. 

b. Là hợp chất rất bền v i nhiệt:kh ng bị khử bởi : H 2 ,C, CO…tạo Al 

2000 C 

Trong lò điện: 2Al 2 O 3 + 9C Al 4 C 3 + 6CO. 

)Điều chế 

t 

Nhiệt phân 2Al(OH) 3 ............................................. 

t 

2Al(NO 3 ) 3 ............................................. 

II. NHÔM HIDROXIT Al(OH) 3 

1. Lý tính: Kết t a keo trắng, kh ng tan trong nư c 

2. Hóa tính 

a. Tính lưỡng tính 

Tác dụng với dd a it: Al(OH) 3 + 3HCl ............................................. 

Tác dụng với dd kiềm: NaOH + Al(OH) 3 ............................................. 

b. Tính ké bền v i nhiệt 

900 C 

2Al(OH) 3 ............................................. 

c. V i dung dịch a oniac 

Al(OH) 3 không phản ứng dung dịch amoniac (không tan trong dd NH 3 ) 

Zn(OH) 2 ,Cu(OH) 2 , Ni(OH) 2 ,AgCl …tan trong dung dịch amoniac do tạo phức 

3. Điều chế 

o 

Nhỏ từ từ cho tới dư dung dịch NH 3 vào dung dịch muối Al 3+ 

AlCl 3 + 3NH 3 + 3H 2 O ............................................. 

o 





NHÔM 53 













Nhỏ từ từ vừa đủ dung dịch NaOH vào dung dịch muối Al 3+ (không làm ngược lại) 

AlCl 3 + 3NaOH ............................................. 

Nhỏ từ từ dung dịch HCl lo ng vừa đủ vào dung dịch muối AlO 2 

- 

NaAlO 2 + HCl + H 2 O ............................................. 

ẫn CO 2 từ từ cho tới dư vào dung dịch muối AlO 2 - : 

NaAlO 2 + 2H 2 O + CO 2 ............................................. 

III. NHÔM SUNFAT Al 2 (SO 4 ) 3 

Phèn chua K 2 SO 4 .Al 2 (SO 4 ) 3 .24H 2 O. hay KAl(SO 4 ) 2 .12H 2 O. 

Phèn nhôm M 2 SO 4 .Al 2 (SO 4 ) 3 .24H 2 O. hay MAl(SO 4 ) 2 .12H 2 O.( M là Li,K,Na hoặc NH 4 ) 

- Ứng dụng: làm trong nước. 

K 2 SO 4 .Al 2 (SO 4 ) 3 .24H 2 O 2K + + 2Al 3+ + 4SO 4 

2- 

Al 3+ + 3H.OH 

Al(OH) 3 + 3H + . 

+ 24H 2 O. 

- Al(OH) 3 khi kết tủa dạng keo sẽ gom tụ các vẩn đục trong nước l ng uống làm nước trong. 

IV. NHÔM CLORUA AlCl 3 

- ùng làm chất úc tác trong công nghiệp tổng hợp hữu cơ 

V. CACBUA NHÔM Al 4 C 3 

Al 4 C 3 + 12H 2 O ............................................. 

Al 4 C 3 + 12HCl ............................................. 

Phản ng nhiệt nh 

2yAl + 3M x O y 

TOÁN NHIỆT NHÔM 

:là phản ứng của Al với o it kim lọai sau Al ở nhiệt đ cao: 

yAl 2 O 3 + 3xM 

- Nếu phản ứng không hoàn toàn (H< 100%) thì sau phản ứng sẽ chứa hh 4 chất r n : 

Al dư (phản ứng với dd NaOH. tạo khí ) 

 

t 

 


Al 2 O 3 tạo thành ( tan trong dung dịch a it, kiềm nhưng không tạo khí) 

M tạo thành( phản ứng với dd a it.tạo khí ) 





 

M x O y dư ( tan trong dd a it nhưng không tạo khí) 

- Nếu phản ứng hoàn toàn (H =100%) thì sau phản ứng sẽ chứa : 

54 NHÔM 









 

 

 

TH1: Al dư ,Al 2 O 3 và kim loại M tạo thành M tạo thành 

TH2: M x O y dư ,Al 2 O 3 và kim loại M tạo thành M tạo thành 

TH3: M x O y và Al phản ứng vừa đủ sau pư chỉ có Al 2 O 3 và kim loại M tạo thành 




-Hiệu suát phản ứng nhiệt nhôm: 

n 

Al 

pu 2 3pu 

H 

(Al) 

= 100 H 

(Fe2O 3) 

= 100 

n 

Al 

bd 2 3bd 

Câu 1 : Tr n 5,4 gam b t Al với 17,4g b t Fe 3 O 4 rồi tiến hành phản ứng nhiệt Al(giả sử chỉ xảy ra 

phản ứng khử Fe 3 O 4 thành Fe) .Hòa tan hoàn toàn hh chất r n sau phản ứng bằng dd H 2 SO 4 lo ng, dư 

thì thu được 5,376 lít H 2 (đktc). Hiệu suất phản ứng là. 

A. 62,5 % B. 20% C. 60% D. 80% 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………….. 

Câu 2 : Hh X gồm Al và Fe 2 O 3 . Lấy 85,6gam X đem nung nóng để th c hiện phản ứng nhiệt nhôm, 

sau m t th i gian thu được m gam chất r n Y. Chia Y làm 2 ph n bằng nhau: 

- Ph n 1: Hòa tan trong dd NaOH dư thấy thoát ra 3,36lít khí (đktc) và còn lại m 1 gam chất không tan. 

- Ph n 2: Hòa tan hết trong dd HCl thấy thoat ra 10,08 lít khí (đktc). 

Ph n trăm khối lượng Fe trong Y là? 

A. 18% B. 39,25% C. 19,6% D. 40% 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 


Câu 3 : Cho hh A khối lượng m gam b t Al và FexOy. Tiến hành phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp A 

trong điều kiện không có o i được hh B .Nghiền nhỏ và tr n đều rồi chia làm haiph n 

Ph n I có khối lượng 14,49 gam được hoà tan hết trong dd HNO3 đun nóng đượcdd C và 3,696 lít khí 

NO đktc . 

Ph n II tác dụng với lượng dư dd NaOH đun nóng thấy thoát ra 0,336 lít khí đktc vàcòn lại 2,52 gam 

chất r n không tan .các phản ứng xảy ra hoàn toàn .Xác định công thức của oxit s t 

NHÔM 55 



n 

n 

Fe O 

Fe O 












…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………..... 

................................................................................................................................................................... 

Câu 4 : (ĐH 2015)Tiến hành phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp X gồm 0,03 mol Cr 2 O 3 ; 0,04 mol FeO và a 

mol Al. Sau m t th i gian phản ứng, tr n đều, thu được hỗn hợp chất r n Y. Chia Y thành hai ph n 

bằng nhau. Ph n m t phản ứng vừa đủ với 400 ml dung dịch NaOH 0,1M (loãng). Ph n hai phản ứng 

với dung dịch HCl lo ng, nóng (dư), thu được 1,12 lít khí H 2 (đktc). Giả sử trong phản ứng nhiệt 

nhôm, Cr 2 O 3 chỉ bị khử thành Cr. Ph n trăm khối lượng Cr 2 O 3 đ phản ứng là 

A. 20,00% . B. 66,67% . C. 33,33% . D. 50,00% . 

Giải 

-Hiểu rằng: Crom, Crom(III)oxit không phản ứng với dung dịch NaOH loãng 

Tính oxyhóa của Fe 2+ >Cr 3+ nên FeO pư trước vì Cr 2 O 3 đ pư nên FeO đ bị khử hết thành Fe 

Chất r n Y + dung dịch NaOH 

Al dư , Al 2 O 3 + NaOH NaAlO 2 n Alban đầu = n NaOH = 0,08 (mol) 



…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………….… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………... 

Câu 5 : Cho 

gam Al và y gam FeO đem nung nóng th c hiện phản ứng nhiệt nhôm trong điều kiện 

không có không khí ta được chất r n A ,đem A hòa tan trong dd NaOH dư thu được V lít H2 đkc và m 

gam r n B.Tìm s liên quan giữa x,y và m.Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn 

x y-m V 

A. = + 

9 8 11,2 

x y-m V 

B. = + 

27 16 22,4 

V 

m V 

C. x + y = m + D. x + y = + 

22,4 56 22,4 

Gợi ý: Quy đổi hh ban đ u thành Fe,O,Al rồi dùng bảo toàn e 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 


…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………………………….. 





56 NHÔM 












CÔNG THỨC GIẢI NHANH MUỐI NHÔM,MUỐI KẼM 

I. Khi cho dung dịch kiề OH - vào hh dd ch a Al 3+ hoặc dd ch a H + và Al 3+ 

Gọi a là mol Al 3+ , b số mol kết tủa tan bớt là Kết tủa còn lại là (a-b) (n↓đề cho) 

H + + OH - → H 2 O Al 3+ + 3 OH - → Al(OH) 3 Al(OH) 3 + OH - → AlO - 2 + 2H 2 O 

Tính lượng NaOH cần cho vào dung dịch Al 3+ để thu được lượng kết t a theo yêu cầu (Dạng 

này có 2 kết quả) 

C ng th c: 

n OH = 3n - 

n OH - = 4n Al 3+ - n 

Tính lượng NaOH cần cho vào h n hợp dung dịch Al 3+ và H + để thu được lượng kết t a theo 

yêu cầu (Dạng này có 2 kết quả) 

C ng th c: n = n 3n 

OH - H 

+ n OH - = n + 

H 4n Al 3+ - n 

II. Khi cho dung dịch axit H + vào hh dd ch a AlO - 2 hoặc dd ch a OH - và AlO - 2 

Gọi a là mol AlO - 2 , b số mol kết tủa tan bớt là Kết tủa còn lại là (a-b) (n↓đề cho) 

H + + OH - → H 2 O H + + AlO - 2 + H 2 O → Al(OH) 3 3H + + Al(OH) 3 → Al 3+ + 3H 2 O 

Tính lượng HCl cần cho vào dung dịch NaAlO 2 để thu được lượng kết t a theo yêu cầu 

(Dạng này có 2 kết quả) 

C ng th c: 

n = 4n - 3 n 

n 

H 

= n hoặc + 

H AlO 

- 2 

Tính lượng HCl cần cho vào h n hợp dd NaAlO 2 hoặc dd NaOH vàNaAlO 2 thu được lượng 

kết t a theo yêu cầu (Dạng này có 2 kết quả) 

C ng th c: n = n + - n 

H OH hoặc n = n + 4n - 3n 

OH 

- AlO 

- 2 

III. Khi cho dung dịch kiề OH - vào hh dd Zn 2+ hoặc dd ch a H + và Zn 2+ 

H 

Gọi a là mol Zn 2+ , b số mol kết tủa tan bớt là Kết tủa còn lại là a-b (n↓đề cho) 

H + + OH - → H 2 O Zn 2+ + 2 OH - →Zn(OH) 2 Zn(OH) 2 + 2OH - 2 

→ ZnO + 2H 2 O 

Tính lượng NaOH c n cho vào dung dịch Zn 2+ để thu được lượng kết tủa theo yêu c u (Dạng này 

có 2 kết quả): 

C ng th c: 

n = 2n hoặc n = 4n - 2n 


OH - 

 

OH- Zn2+ 

Tính lượng NaOH c n cho vào hỗn hợp dung dịch Zn 2+ và H + để thu được lượng kết tủa theo yêu c u 

(Dạng này có 2 kết quả) 

C ng th c: n = n + + 2n hoặc n = n + + 4n - 2n 

OH - 

H 

 

OH- H Zn2+ 

 

 

2 





NHÔM 57 










1/ C n cho m t thể tích dung dịch NaOH 1M lớn nhất là bao nhiêu vào dung dịch chứa đồng th i 0,6mol 

AlCl 3 và 0,2mol HCl để uất hiện 39gam kết tủa. 

.......................................................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................................................... 

2/ C n cho bao nhiêu lít dung dịch HCl 1M vào dung dịch chứa 0,7mol NaAlO 2 để thu được 39 gam kết 

tủa 

.......................................................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................................................... 

3/ Thể tích dung dịch HCl 1M c c đại c n cho vào dung dịch chứa đồng th i 0,1mol NaOH và 0,3mol 

NaAlO 2 là bao nhiêu để uất hiện 15,6gam kết tủa? 

.......................................................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................................................... 

4/ Cho dd chứa 0,1 mol NaAlO 2 , tác dụng với dd HCl . Sau phản ưng thu được 6,24 gam kết tủa . Tìm 

số mol HCl đ phản ứng 

.......................................................................................................................................................................... 

.......................................................................................................................................................................... 

5/ Cho V lít dung dịch NaOH 2M vào dung dịch chứa 0,1 mol Al 2 (SO 4 ) 3 và 0,1 mol H 2 SO 4 đến khi 

phản ứng hòan toàn, thu được 7,8 gam kết tủa. Giá trị lớn nhất của V để thu được lượng kết tủa trên là: 

A. 0,45 B. 0,35 

C. 0,25 D.0,05 

6/ Cho dung dịch chứa 2,8 gam NaOH tác dụng với dung dịch chứa 3,42 gam Al 2 (SO 4 ) 3 . Sau phản ứng 

khối lượng kết tủa thu được là: 

A. 3,12 gam. B. 2,34 gam. 

C. 1,56 gam. D. 0,78 gam. 

7/ Cho a mol AlCl 3 vào 200g dung dịch NaOH 4% thu được 3,9g kết tủa. Giá trị của a là: 

A. 0,05 B. 0,0125 

C. 0,0625 D 0,125 

8/ Hoà tan hoàn toàn 0,3 mol hỗn hợp gồm Al và Al 4 C 3 vào dung dịch KOH (dư), thu được a mol hỗn 

hợp khí và dung dịch X. Sục khí CO2 (dư) vào dung dịch X, lượng kết tủa thu được là 46,8 gam. Giá trị 

của a là 

A. 0,55. B. 0,60. 

C. 0,40. D. 0,45. 

9/ Nhỏ từ từ 0,25 lít dung dịch NaOH 1,04M vào dung dịch gồm 0,024 mol FeCl 3 ; 0,016 mol Al 2 (SO 4 ) 3 

và 0,04 mol H2SO4 thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 2,568. B. 1,560. 

C. 4,128. D. 5,064. 

10/ Rót từ từ 400 ml dung dịch HCl 2M vào 200 ml dung dịch NaAlO 2 1M. Tính khối lượng kết tủa thu 

được? 

A.15,6 gam 

B.7,8 gam 

C.11,7 gam 

D.3,9 gam 

11/ Cho 2,7 gam Al vào 100 ml dung dịch NaOH 2,0 M thu được dung dịch A. Thêm dung dịch chứa 

0,45 mol HCl vào dung dịch A thì lượng kết tủa thu được là: 

A.3,90 gam. 

B.1,30 gam. 

C.7,80 gam. 

D.2,34 gam 

12/ Khi cho 100 ml dd HCl 0,2 M vào 200 ml dd NaAlO 2 0,075 M khối lượng kết tủa thu được là: 

A.3,12 gam. 

B.0,52 gam. 

C.1,17 gam. 

D.0 gam 

13/ Cho 200 ml ddNaOH vào 200 ml dung dịch 200 ml dung dịch AlCl 3 2M, thu được m t kết tủa, nung 

kết tủa đến khối lượng không đổi được 5,1 gam chất r n. Nồng đ mol/lít của dung dịch NaOH là: 

A.1,5 M và 7,5 M B.1,5 M và 3M. 

C.1M và 1,5 M. 

D.2M và 4M 







58 NHÔM 













14/ Cho 3,42 gam Al 2 (SO 4 ) 3 vào 50ml dung dịch NaOH, thu đợc 1,56 gam kết tủa và dung dịch X. Nồng 

đ mol/lớt của dung dịch NaOH là: 

A. 0,6 mol/lit B.1,2 mol/lit 

C.2,4mol/lit 

D.3,6 mol/lit 

15/ Cho V lít dung dịch NaOH 1M vào dung dịch chứa 0,1 mol Al 2 (SO 4 ) 3 và 0,1 mol H 2 SO 4 đến khi 

phản ứng hoàn toàn, thu đợc 7,8 gam kết tủa. Giá trị lớn nhất của V để thu được lượng kết tủa trên là: 

A.0, 5 lít 

B.0,7 lít 

C. 0,9 lít D.1,2 lít 

16/ Cho V lit dung dịch NaOH 0,35 M tác dụng với 2 lit dung dịch AlCl 3 0,1 M, lượng kết tủa thu đợc là 

7,8 gam, giá trị V lớt lớn nhất là: 

A.2,0 lít B.1,0 lít 

C.1,5 lít 

D. 3,0 lít 

17/ Cho V lít dung dịch HCl 0,5 M vào 2lít dung dịch KAlO 2 0,2 M thu đợc 15,6 gam kết tủa keo. giá trị 

V lít lớn nhất là: 

A.2,0 lít 

B. 5,0 lít 

C. 1,5 lít D.2,5 lít 

18/ Cho 200ml dung dịch H 2 SO 4 0,25 M vào 4lít dung dịch KAlO 2 0,1 M thu đợc a gam kết tủa. Giá trị 

của a gam là: 

A.7,8 gam 

B.1,56 gam 

C. 2,34 gam D.1,17 gam. 

19/ Tr n dd chứa mol AlCl 3 với dd chứa y mol NaOH. Để thu đợc kết tủa c n cú tỷ lệ 

A. x:y=1:4 B. x:y1:4 

20/ M t dung dịch hỗn hợp chứa a mol NaAlO 2 và a mol NaOH tác dụng với m t dung dịch chứa b mol 

HCl. Điều kiện để thu được kết tủa sau phản ứng là: 

A.a = b B.a = 2b. 

C.b = 5a. 

D.a 

21/ Thêm m gam kali vào 300ml dung dịch chứa Ba(OH) 2 0,1M và NaOH 0,1M thu được dung dịch X. 

Cho từ từ dung dịch X vào 200ml dung dịch Al 2 (SO 4 ) 3 0,1M thu được kết tủa Y. Để thu được lượng kết 

tủa Y lớn nhất thì giá trị của m là 

A. 1,59. B. 1,17. 

C. 1,71. D. 1,95. 

22/ Hoà tan hoàn toàn m gam ZnSO 4 vào nước được dung dịch X. Nếu cho 110 ml dung dịch KOH 2M 

vào X thì thu được 3a gam kết tủa. Mặt khác, nếu cho 140 ml dung dịch KOH 2M vào X thì thu được 2a 

gam kết tủa. Giá trị của m là 

A. 17,71. B. 16,10. 

C. 32,20. D. 24,15. 






NHÔM 59 









huyên đề: Ắ - CROM - 

BÀI: ẮT ( Fe = 56 ) 

Ồ G 




I. VỊ TRÍ, CẤU TẠO NGUYÊN TỬ 

S t ở ô thứ 26, nhóm VIIIB, chu kì 4 

Cấu hình electron: Fe (Z=26): 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 6 4s 2 hay [Ar]3d 6 4s 2 


Fe 2+ : [Ar]3d 6 Fe Fe 2+ + 2e Fe 2+ có ……e ngoài cùng 

Fe 3+ : [Ar]3d 5 Fe Fe 3+ + 3e Fe 3+ có ……….e ngoài cùng 

S t nguyên chất là kim loại có màu tr ng hơi ám, dẻo, dễ rèn, nhiệt đ nóng chảy 1540 o C 

S t có tính nhiễm từ khí bị nam châm hút. 

ẫn điện kém và giảm d n :Ag > Cu > Au > Al > Fe 

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC 

Fe có tính khử trung bình 

Nguyên tử Fe có thể bị oxi hóa thành ion Fe 2+ hay Fe 3+ tùy thu c vào chất o i hóa đ tác dụng với 

Fe. Chất oxi hóa mạnh như Cl 2 , HNO 3 , H 2 SO 4 đặc nóng…o i hóa Fe thành Fe 3+ ; chất oxi hóa yếu 

hơn như HCl, H 2 SO 4 loãng, m t số dung dịch muối…o i hóa Fe thành Fe 2+ 

1.T c dụng v i phi ki 

t 

2Fe + 3Cl 2 …………………………………………. ………….. 

Fe + Br 2 

Fe + I 2 

Fe + S 

t 

3Fe + 2O 2 

2.T c dụng v i axit 

• Với HCl, H 2 SO 4 lo ng: tạo muối Fe (II) + H 2 

0 

t 

0 

 

0 

t 

 

0 

t 

 

0 

………………………………………………………… 

………………………………………………………….. 

…………………………………………………………. 

…………………………………………………….. 






Ví dụ: Fe + H 2 SO 4 

Fe + 2HCl 

…………………………………………………………………. 

………………………………………………………………… 

• Với H 2 SO 4 và HNO 3 đặc ngu i: Fe không phản ứng. 

60 SẮT 












• Với HNO 3 loãng, HNO 3 và H 2 SO 4 đặc, nóng: 

Fe + 4HNO 3 loãng …………………………………………………………………. 

Fe + 6HNO 3 đặc, nóng ……………………………………………………………… 

2Fe + 6H 2 SO 4 đặc, nóng ………………………………………………………………. 

Nếu sau phản ng Fe dư , Fe khử tiếp Fe 3+ tạo uối Fe 2+ 

Fe dư + 2H 2 SO 4 đặc 

………………………………………………………………. 

3Fe dư + 8HNO 3 loãng ………………………………………………………………… 

Đề bài cho Fe tác dụng với lượng tối thiểu H 2 SO 4 ,HNO 3 hoặc cho Fe dư tác dụng với lượng 

H 2 SO 4 ,HNO 3 thì sau phản ứng đều tạo muối Fe 2+ 

3.Tác dụng v i dung dịch muối: Fe khử được ion c a các kim loại đ ng sau nó. 

Ví dụ: Fe + CuSO 4 

Fe + Fe 2 (SO 4 ) 3 

4.T c dụng v i H 2 O 

Ở nhiệt đ thư ng s t không khử nước 

………………………………………………………….. 

………………………………………………………….. 

Ở nhiệt đ cao khi bị nung nóng đỏ Fe khử được hơi nước: 

t 570 C 

Ví dụ: Fe + H 2 O ……………………………………………………… 

t 570 C 

Fe + H 2O ………………………………………………………. 

* Đặc biệt : Ở t 0 thư ng s t không bị o i hóa trong khí o i khô , khí clo khô và nước không hòa tan 

o i , clo. Nhưng trong không khí ẩm hay trong nước có hòa tan o i , s t dễ dàng bị o i hóa thành Fe 3+ 

tạo gỉ s t nâu đỏ 

4Fe + 3O 2 + 6H 2 O …………………………………………………… 

I. HỢP CHẤT SẮT (II) 

BÀI: MỘT Ố HỢP CHẤT QUAN TRỌNG CỦA ẮT 

Tính chất hóa học đặc trưng của hợp chất s t (II) là tính khử (dễ bị oxi hóa) ngoài ra hợp chất 

s t (II) còn có tính oxy hoá 

1. Tính khử (đặc trưng) 

a. ắt (II) oxit: FeO 

0 0 

0 0 






Ví dụ: 3FeO + 10HNO 3 loãng 

0 

t 

…………………………………………………………… 

SẮT 61 









4 FeO + O 2 ……………………………………………………………………. 

b. ắt (II) hidroxit: Fe(OH) 2 

4Fe(OH) 2 + O 2 + 2H 2 O 

 

…………………………………………………………… 




2Fe(OH) 2 + O 2 

3Fe(OH) 2 + 10HNO 3 

c. Muối sắt (II) 

………………………………………………………………… 

…………………………………………………………… 

2FeCl 2 + Cl 2 …………………………………………………………… ……. 

FeSO 4 

FeSO 4 

+ KMnO 4 + H 2 SO 4 …………………………………………………. 

+ K 2 Cr 2 O 7 + H 2 SO 4 ………………………………………………… 

FeS + H 2 SO 4 đặc …………………………………………………………… 

FeS 2 + H 2 SO 4 đặc ………………………………………………………….. 

FeS 2 + 11O 2 2Fe 2 O 3 + 8SO 2 

FeS 2 + 18HNO 3 

………………………………………………………………. 

FeS + 6HNO 3 ………………………………………………………………..... 

FeCO 3 + 4HNO 3 

… …………………………………………………………… 

2FeCO 3 + 4H 2 SO 4 đặc ………………………………………………………….. 

FeS 

+ HNO 3 ………………………………………………………………………………………… 

Fe(NO 3 ) 2 + AgNO 3 ……………………………………………………………………………………. 

FeCl 2 + HCl + NaNO 3 … ……………………………………………………………………………… 

FeSO 4 + H 2 SO 4 + KNO 3 ........................................................................ 

Phương trình ion thu gọn: 

 

3Fe 2+ + NO 3 - + 4H + 

……………………………………………………… 


Chú ý: FeO , Fe(OH) 2 khi tác dụng với HCl hay H 2 SO 4 loãng tạo muối s t (II) 

Ví dụ: FeO + 2HCl ………………………………………………………….. 





Fe(OH) 2 + 2HCl ……………………………………………………… 

Nhưng FeCl 2 , FeO , Fe(OH) 2 khi tác dụng với HNO 3 hay H 2 SO 4 đặc tạo muối s t (III) và sản phẩm 

62 SẮT 









khử 

FeO + HNO 3 

………………………………………………………………….. 




Fe(OH) 2 + HNO 3 ………………………………………………………………….. 

Fe(NO 3 ) 2 + HNO 3 …………………………………………………………………. 

2. Tính oxi hóa 

t 

FeO + CO …………………………………………………………………………… 

FeSO 4 + Zn ………………………………………………………………………. 

II. HỢP CHẤT SẮT (III) : Hợp chất sắt (III) chỉ có tính oxi hóa 

1. Sắt (III) oxit: Fe 2 O 3 

- Là oxit bazơ: tác dụng với axit tạo muối s t (III) và nước. 

Ví dụ: 

Fe 2 O 3 + 6HCl ……………………………………………………………………… 

Fe 2 O 3 + 6HNO 3 …………………………………………………………………… 

- Bị CO, H 2 , Al khử thành Fe ở nhiệt đ cao pư ảy ra theo nhiều giai đoạn: 

Fe 2 O CO 

3 0 Fe 3 O 4 CO 

CO 

FeO Fe 

0 

0 

t 

Ví dụ: Fe 2 O 3 + CO 

0 

t 

………………………………………………………….. 

t 

Fe 3 O 4 + CO 0 

……………………………………………………………… 

FeO 3 + CO 

0 

t 

………………………………………………………………. 

t 

Vậy : Fe 2 O 3 + CO 0 

dư ………………………………………………. 

Điều chế: phân hủy Fe(OH) 3 ở nhiệt đ cao. 

Ví dụ: 2Fe(OH) 3 

0 

t 

0 

t 

…………………………………………………………… 

2. Sắt (III) hidroxit: Fe(OH) 3 Tác dụng với axit: tạo muối và nước 

t 

Ví dụ: Fe(OH) 3 + 3H 2 SO 0 

4 ………………………………………………….. 

Điều chế: cho dung dịch kiềm tác dụng với muối s t (III). 

t 


FeCl 3 + 3NaOH ……………………………………………………………………. 





SẮT 63 









3. Muối sắt (III): Có tính oxi hóa (dễ bị khử) 

Ví dụ: Fe + 2FeCl 3 ………………………………………………………………... 




Cu + 2FeCl 3 ………………………………………………………………… 

Hợp chất s t( ) o i hoá m t số hợp chất có tính khử : 

2FeCl 3 + 2KI ……………………………………………………………………….. 

FeCl 3 + 

H 2 S ………………………………………………………………………. 

FeCl 3 dư + Mg ……………………………………………………………………….. 

FeCl 3 + Mg dư …………………………………………………………………………. 

Chú ý : Fe 3 O 4 ( em như là hỗn hợp FeO.Fe 2 O 3 ). Là chất r n màu nâu, không tan trong nước. 

- Tính bazơ: Fe 3 O 4 + 8HCl …………………………………………………………… 

Fe 3 O 4 + 4H 2 SO 4 loãng …………………………………………………………………….. 

- Tính khử: 2Fe 3 O 4 + 10H 2 SO 4 đặc …………………………………………………… 

Fe 3 O 4 + 10HNO 3 ……………………………………………………… 

- Tính oxi hoá: Thể hiện khi tác dụng với các chất khử thông thư ng như C, CO, H 2 , Al: 

Fe 3 O 4 + 4CO 

0 

t 

…………………………………………………………… 

TỔNG QUÁT VỀ PHẢN ỨNG CỦA Fe x O y VỚI AXIT 

FeO + 2HCl → FeCl 2 + H 2 O 

3FeO + 10HNO 3 loãng → 3Fe(NO 3 ) 3 + NO + 5H 2 O 

FeO + 4HNO 3 đặc 

o 

t 

Fe(NO 3 ) 3 + NO 2 + 2H 2 O 

FeO + H 2 SO 4 loãng → FeSO 4 + H 2 O 

2FeO + 4H 2 SO 4 đặc 

o 

t 

Fe 2 O 3 + 6HCl → 2FeCl 3 + 3H 2 O 

Fe 2 (SO 4 ) 3 + SO 2 + 4H 2 O 

Fe 2 O 3 + 6HNO 3 → 2Fe(NO 3 ) 3 + 6H 2 O 

Fe 2 O 3 + 3H 2 SO 4 → Fe 2 (SO 4 ) 3 + 3H 2 O 


Fe 3 O 4 + 8HCl → FeCl 2 + 2FeCl 3 + 4H 2 O 

3Fe 3 O 4 + 28HNO 3 loãng → 9Fe(NO 3 ) 3 + NO + 14H 2 O 

Fe 3 O 4 + 10HNO 3 đặc 

o 

t 

3Fe(NO 3 ) 3 + NO 2 + 5H 2 O 

Fe 3 O 4 + 4H 2 SO 4 loãng → FeSO 4 + Fe 2 (SO 4 ) 3 + 4H 2 O 




64 SẮT 













2Fe 3 O 4 + 410H 2 SO 4 đặc 

Tổng quát: 

o 

t 

3Fe 2 (SO 4 ) 3 + SO 2 + 10H 2 O 

Fe x O y + 2y HCl x FeCl 2y/x + y H 2 O) 

3Fe x O y 

Fe x O y 

2Fe x O y 

+ (12x - 2y) HNO 3 3x Fe(NO 3 ) 3 + (3x – 2y) NO + (6x – y) H 2 O 

+ (6x - 2y) HNO 3 x Fe(NO 3 ) 3 + (3x – 2y) NO 2 + (3x – y) H 2 O 

+ (6x - 2y) H 2 SO 4 x Fe 2 (SO 4 ) 3 + (3x – 2y) SO 2 + (3x – y) H 2 O 

Nhận xét: m t oxit s t tác dụng với m t axit có tính oxi hóa mạnh, thì hệ số cân bằng của pt đối với 

khí sinh ra luôn là (3x – 2y). Như vậy, với Fe 2 O 3 (tức x= 2, y=3) thì hệ số (3x – 2y) = 0, tức là 

không có khí sinh ra. 

Tóm lại, Fe 2 O 3 tương tác với axit oxi hóa theo quy luận của m t o it ba ơ với m t a it bình thư ng 

chỉ cho ra muối và nước. 

Nhiệt phân hợp chất sắt II: Th ng thường có 2 giai đoạn 

Giai đoạn 1: nhiệt phân 

Giai đoạn 2: tương tác giữa các sản phẩm tạo thành (nếu có) 

Ví dụ: nhiệt phân Fe(NO 3 ) 2 đến khối lượng không đổi ta thu được Fe 2 O 3 

GĐ : 4 Fe(NO 3 ) 2 

GĐ2: 4 FeO + O 2 

4 Fe(NO 3 ) 2 

0 

t 

…………………………………………………………………… 

0 

t 

0 

t 

………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………. 

Vậy nhiệt phân Fe(NO 3 ) 2 có hay không có mặt không khí đều tạo Fe 2 O 3 

Ví dụ: Nung Fe(OH) 2 trong không khí đến khối lượng không đổi, ta thu được Fe 2 O 3 

GĐ : Fe(OH) 2 

GĐ2: 4 FeO + O 2 

4 Fe(OH) 2 + O 2 

o 

t 

khong co kk 

 

0 

t 

……………………………………………………………………. 

………………………………………………………………………. 

0 

t 

kk 

……………………………………………………………………. 


Ví dụ: Nung Fe(OH) 2 trong không khí ẩm đến khối lượng không đổi, ta thu được Fe 2 O 3 





GĐ : 4 Fe(OH) 2 + O 2 + 2 H 2 O → 4 Fe(OH) 3 

GĐ2: 4 Fe(OH) 3 

0 

t 

2 Fe 2 O 3 + 4 H 2 O 

SẮT 65 









4 Fe(OH) 2 + O 2 

0 

t 

kk 

2 Fe 2 O 3 + 4 H 2 O 




Ví dụ: Nung FeCO 3 trong không khí đến khối lượng không đổi, ta có: 

GĐ1: FeCO 3 

GĐ2: 4 FeO + O 2 

0 

t 

kk 

4 FeCO 3 + O 2 

……………………………………………………………………. 

0 

t 

kk 

……………………………………………………………………. 

……………………………………………………………………. 

Ví dụ: Nung Fe(OH) 3 có hay không có mặt không khí đều tạo Fe 2 O 3 

2Fe(OH) 3 

Fe 2 O 3 + 3 H 2 O 

Nhiệt phân uối nitrat có trường hợp: 

uối nitrat 

c a KL 

o 

t 

 

o 

t 

 

Trư c Mg 

Li K Ca Na 

Từ Mg→Cu 

Sau Cu 

Hg , Ag, Pt , Au 

Sản phẩm muối nitrit +O 2 Oxyt + NO 2 + O 2 Kim loại + NO 2 + O 2 

Vd: t 

NaNO 0 

t 

3 NaNO 2 +O 2 Cu(NO 3 ) 0 

t 

2 CuO + AgNO 3 0 

Ag + 

2NO 2 + ½ O 2 NO 2 + ½ O 2 






66 SẮT 












BÀI: ẢN XUẤT GANG 

Gang:Là hợp kim c a Fe và C trong đó C chiếm 2%-5% ngoài ra còn có lượng nhỏ Mn,S,Si.. 

I. SẮT TRONG TỰ NHIÊN 

M t số quặng s t 

- Quặng hematit có : Hematit đỏ : . . . . . . . . . . 

- Quặng manhetit : . . . . . . . . . . 

- Quặng iderit : . . . . . . . . . . 

- Quặng Pirit s t : . . . . . . . . . . 

II.SẢN XUẤT GANG : 

1. Nguyên liệu 

Hematit nâu : . . . . . . . . . . 

o Quặng s t : Chứa 30% s t trở lên, có ít P,S. 

o Than cốc : cung cấp nhiệt, tạo chất khử, tạo gang. 

o Chất chảy : chất chảy CaCO 3 , hoặc SiO 2 . 

o Không khí : Đốt cháy than cốc tạo chất khử CO và cung cấp nhiệt lượng 

2. Nguyên tắc sản xuất gang 

Khử o it s t bằng chất khử CO ở nhiệt đ cao (Phương pháp nhiệt luyện). Trong lò cao s t có số 

o i hóa cao bị khử d n uống số o i hóa thấp 

+ 8 

3 3 

+2 0 

Fe O F e O FeO Fe 

2 3 3 4 

3. Những phản ng xảy ra trong qu trình sản xuất gang 

a. Phản ng tạo chất khử CO : Ở trên nồi lò 

- Không khí nóng cháy với C : C + O 2 → . . . . . 

- CO 2 đi lên gặp C : CO 2 + C → . . . . . 

b. C c phản ng khử Oxit sắt 

- Ở ph n trên thân lò ở 400 o 400 

C : 3Fe 2 O 3 + CO C . . . . . . + . . . . . 

- Ở giữa thân lò 500 - 600 o 500 

C : Fe 3 O 4 + CO 

600 

 

C . . . . . + . . . . . 

- Ở ph n dưới thân lò 700 - 800 o 700 

C: FeO + CO 

800 

 

C . . . . ……….+ . . . . . 

Ở đây c ng có phản ứng phân hủy CaCO 3 và tạo ỉ CaSiO 3 


c. tạo thành gang 

S t r n từ thân lò uống bụng lò có t 0 = 1.500 o C. S t nóng chảy hòa tan m t ph n C và m t lượng 

nhỏ: Mn, Si, ... tạo thành gang. 

0 

0 

0 





SẮT 67 












BÀI: ẢN XUẤT THÉP 

Thép :Là hợp kim c a Fe và C trong đó C chiếm 0,01%- 2% ngoài ra còn có lượng nhỏ Mn,Cr,Si,Ni.. 

I. NGUYÊN LIỆU ĐỂ SẢN XUẤT THÉP 

- Gang tr ng, gang ám hoặc s t thép phế liệu. 

- Không khí hoặc o i. 

- Nhiên liệu : d u ma ut hoặc khí đốt. 

- Chất chảy : CaO hoặc SiO 2 . 

II. NGUYÊN TẮC SẢN XUẤT THÉP 

O i hóa các nguyên tố trong gang (Si, Mn, C, S, P) thành o it, nhằm làm giảm hàm lượng của 

chúng ,ta được thép. 

III. Những phản ng hóa học xảy ra trong quá trình luyện gang thành thép 

1. Phản ng tạo thép 

Không khí giàu o i hoặc o i sẽ o i hóa các tạp chất trong gang : trước hết Mn và Si bị o i hóa. 

Si + O 2 ...................................................................................................................... 

Mn + O 2 

........................................................................................................................ 

Tiếp đến C bị o i hóa thành CO ở 1.200 o C. : 2C + O 2 .......................................... 

Rồi đến S bị o i hóa thành SO 2 . : S + O 2 ....................................... 

Sau đó đến P 4P + 5O 2 ........................................ 

Sau cùng m t ph n Fe bị o i hóa thành FeO : 2Fe + O 2 ............................. 

- Mn khử lại FeO thành Fe : Mn + FeO . . . . . . . . . . . .. 

- Gia tăng m t lượng C nhất định trong s t nóng chảy để được loại thép có hàm lượng C mong 

muốn. 

2. Phản ng tạo xỉ 

Ở nhiệt đ cao các o it a it như SiO 2 , P 2 O 5 tác dụng các o it ba ơ như CaO tạo ỉ Silicat, Photphat 

dễ nóng chảy, tỉ khối nhỏ , 

3CaO + P 2 O 5 Ca 3 (PO 4 ) 2 

CaO + SiO 2 CaSiO 3 






68 SẮT 












I.VỊ TRÍ – CẤU HÌNH ELECTRON 

BÀI: RO VÀ Ợ Ấ ỦA RO 

Cấu hình electron: Cr (Z=24): 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 5 4s 1 hay [Ar]3d 5 4s 1 

Ô thứ 24, thu c nhóm VIB, chu kì 4nguyên tố họ d 

Cr 2+ : [Ar]3d 4 Cr 3+ : [Ar]3d 3 

II.TÍNH CHẤT HÓA HỌC: Tính khử mạnh hơn s t, các số oxi hóa thư ng gặp của crom là: +2 , 

+3 , +6 

1. Tác dụng với phi kim: 

t 

- Tác dụng với o i: 4Cr + 3O 2 dư 

.......................................................... 

0 

t 

- Tác dụng với halogen: 2Cr + 3Cl 2 

................................................................ 

2. Tác dụng với axit 

- Tác dụng với dung dịch a it HCl và H 2 SO 4 loãng Muối crom( ) + H 2 : 

Cr + 2HCl ..................................................................................................................... 

Cr + H 2 SO 4 loãng ........................................................................................................ 

0 

Nếu có mặt o i không khí, muối Cr( ) chuyển thành muối Cr( ): 

2CrCl 2 + O 2 + 2HCl ................................................................................................. 

2CrSO 4 + O 2 + H 2 SO 4 ............................................................................................... 

- ung dịch H 2 SO 4 đặc, nóng: 

2Cr + 6H 2 SO 4 

0 

t 

…………………………………………………………… …… 

- ung dịch HNO 3 : Cr tác dụng với dung dịch HNO 3 tạo thành Cr(NO 3 ) 3 , nước và các sản phẩmb 

ứng với số o i hoá thấp hơn của nitơ (NH 4 NO 3 ; N 2 ; N 2 O ; NO ; NO 2 ). 

Ví dụ: 

Cr + 6HNO 3 (đặc) 

0 

t 

……………………………………………………………… 

Chú ý: *Cr không tan trong dung dịch HNO 3 đặc ngu i ,dung dịch H 2 SO 4 đặc ngu i 


*Cr không tan trong dung dịch NaOH dù đặc hay loãng 

*Cr 2 O 3 chỉ tan trong dd kiề đặc . 

*Cr(OH) 3 tan trong dd kiềm 





CROM 69 












III.Hợp chất c a Cro : 

I.HỢP CHẤT CROM (II) : 

Có tính khử 

-CrO là oxit bazo 

-Cr(OH) 2 Hydroxyt là ba ơ 

1. Crom (II) oxit CrO : 

-Là m t oxit bazơ tác dụng với HCl , H 2 SO 4 

lo ng tạo thành muối crom( ) 

CrO +2HCl ……………………… 

-CrO có tính khử : trong kk 

4CrO +O 2 ....................................... 

2. Crom (II) hydroxyt Cr(OH) 2 

-là chất r n,màu vàng,điều chế từ 

CrCl 2 + 2NaOH……………………… 

- Cr(OH) 2 có tính khử , trong không khí 

Cr(OH) 2 bị o y hóa thành Cr(OH) 3 : 

4Cr(OH) 2 + O 2 +2H 2 O ........................... 

- Cr(OH) 2 là một bazơ : 

Cr(OH) 2 + HCl ....................... 

3. Muối cro (II) : Muối crom ( ) có tính khử 

mạnh: 

4CrCl 2 + 4HCl + O 2 ................................. 

2CrCl 2 + Cl 2 ................................. 

2CrSO 4 + 2H 2 SO 4 (đặc) Cr 2 (SO 4 ) 3 + SO 2 + 

2H 2 O 

Phèn cromkali: 

K 2 SO 4 .Cr 2 (SO 4 ) 3 .24H 2 O 

hoặc KCr(SO 4 ) 2 .12H 2 O 

Phèn cromkali có màu anh tím , được dùng để 

thu c da , làm chất c m màu trong ngành nhu m 

vải . 

II.HỢP CHẤT CROM (III) : 

Có tính khử và tính o yhóa 

-Cr 2 O 3 oxit lưỡng tính 

-Cr(OH) 3 Hydroxyt lưỡng tính 

1. Crom (III) oxit Cr 2 O 3 : Cr 2 O 3 là m t oxit 

lưỡng tính , tan trong a it và kiềm đặc 

Cr 2 O 3 +6HCl…………………………….. 

Cr 2 O 3 + NaOH……………………………. 

(natri cromit) 

- Cr 2 O 3 màu lục thẫm được dùng tạo màu lục cho 

đồ sứ , đồ thủy tinh. 

2.Crom(III)hydroxyt Cr(OH) 3 

-- là chất r n ,màu anh điều chế 

CrCl 3 + 3NaOH……………………………….. 

-Cr(OH) 3 là hydroxyt lưỡng tính tan trong dd kiềm 

,tan trong axit 

Cr(OH) 3 +NaOH .......................... 

Cr(OH) 3 + HCl ............................ 

. Muối cro (III): 

-Vừa thể hiện tính khử vừa thể hiện tính o i hoá: 

- Zn khử muối Cr(III) thành muối Cr(II) . 

CrCl 3 + Zn …………………………….. 

- Trong môi trường kiềm , Br 2 oxi hóa muối Cr(III) 

thành Cr(VI) . 

NaCrO 2 + Br 2 + NaOH …………………… 

CrO 2 

- 

+ Br 2 + OH - CrO 4 2- + 

Br - + H 2 O 


Cr 3+ + Br 2 + OH - CrO 4 2- + Br - + H 2 O 





70 CROM 












III.HỢP CHẤT CROM (VI) 

Có tính oxyhóa 

Oxit CrO 3 , hiđro it H 2 Cr 2 O 7 , H 2 CrO 4 là axit 

1.Crom (VI) oxit CrO 3 

CrO 3 là chất r n màu đỏ thẫm. CrO 3 có tính o i hóa mạnh. M t số chất vô cơ và hữu cơ như S, P, C, 

NH 3 , C 2 H 5 OH ...bốc cháy t khi thiếp úc với CrO 3 , đồng th i CrO 3 bị khử thành Cr 2 O 3 . 

CrO 3 + NH 3 .................................................................................................................. 

CrO 3 + S ......................................................................................................................... 

CrO 3 + P .................................................................................................................... 

CrO 3 + C .................................................................................................................... 

CrO 3 + C 2 H 5 OH ........................................................................................................ 

CrO 3 là m t o it a it, tác dụng với nước tạo thành hỗn hợp a it cromic H 2 CrO 4 và a it đicromic 

H 2 Cr 2 O7 

CrO 3 + H 2 O ...................................................................................................................... 

2CrO 3 + H 2 O ..................................................................................................................... 

Hai a it này không tách được ở dạng t do, chỉ tồn tại trong dung dịch. Nếu tách khỏi dung dịch, 

chúng sẽ bị phân hủy trở thành CrO 3 

2.Muối cro at và đicro at: bền 

Giữa các ion CrO 4 2 và ion Cr 2 O 7 2 có s chuyển hóa lẫn nhau theo cân bằng hóa học : 

Cr 2 O 7 

2 

2CrO 4 

2 

+ 2H + 

+ 2OH 2CrO 4 

2 

+ H 2 O 

(da cam) ( vàng ) 

2CrO 4 

2 

+ 2H + Cr 2 O 7 

2 

( vàng ) (da cam) 

+ H 2 O 

 

 

Cr 2 O 7 

2 

+ H 2 O 

- Các muối cromat và đicromat có tính oxi hóa mạnh , đặc biệt trong môi trư ng a it , muối 

Cr(V ) bị khử thành muối Cr( ) 

K 2 Cr 2 O 7 + SO 2 + H 2 SO 4 ………………………………………………………. 

K 2 Cr 2 O 7 + KI+ 

H 2 SO 4 ………………………………………………………. 


K 2 Cr 2 O 7 + H 2 S+ H 2 SO 4 ……………………………………………………. 





K 2 Cr 2 O 7 + 

HCl……………………………………………………. 

CROM 71 












I.VỊ TRÍ – CẤU HÌNH ELECTRON 

Ô thứ 29, thu c nhóm IB, chu kì 4,nguyên tố họ d 

BÀI: Ồ G VÀ Ợ Ấ ỦA Ồ G 

Cấu hình electron: Cu (Z=29) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 10 4s 1 hay [Ar]3d 10 4s 1 

II.TÍNH CHẤT HÓA HỌC 

Cu 2+ : [Ar]3d 9 Cu Cu 2+ + 2e Cu 2+ có ……e ngoài cùng 

Cu + : [Ar]3d 10 Cu Cu + + 1e Cu + có ……….e ngoài cùng 

Là kim loại kém hoạt đ ng, có tính khử yếu. 

1.Tác dụng v i phi kim 

Ví dụ: 2Cu + O 2 

0 

t 

..................................................................................................................... 

CuO + Cu ............................................................................................................. 

Cu + Cl 2 .............................................................................................................. 

Cu + S ............................................................................................................ 

2.Tác dụng v i axit 

a.V i axit HCl và H 2 SO 4 loãng: Cu không phản ng 

Nhưng: 2Cu + 4HCl + O 2 ........................................................................................... 

Cu + H 2 SO 4 + O 2 ............................................................................................................. 

b.V i axit HNO 3 , H 2SO 4 đặc, nóng 

t 

Cu + 2H 2 SO 0 

4 đặc ......................................................................................................... 

Cu + 4HNO 3 đặc 

0 

t 

................................................................................................................... 

t 

3Cu + 8HNO 0 

3 loãng ................................................................................................................. 

III.HỢP CHẤT CỦA ĐỒNG 

1.Đồng (II) oxit 

CuO là chất r n màu đen. 

Là oxit bazơ: tác dụng với axit và oxit axit 

CuO + H 2 SO 4 ......................................................................................................................... 

Có tính oxi hóa: dễ bị H 2 , CO , C khử thành Cu kim loại. : 

CuO + H 2 

o 

t 

o 

t 

o 

t 


0 

t 

.............................................................................................................................. 

o 

t 

CuO + CO ..................................................................................................................... 





72 ĐỒNG 












3CuO + 2NH 3 ................................................................................................................ 

CuO được điều chế bằng cách nhiệt phân Cu(OH) 2 , Cu(NO 3 ) 2 , CuCO 3 .Cu(OH) 2 ,... 

2Cu(NO 3 ) 2 ......................................................................................................... 

CuCO 3 .Cu(OH) 2 ............................................................................................ 

(Đông cacbonat bazo) 

2.Đồng (II) hidroxit 

- Là m t bazơ chất r n màu anh tác dụng với axit tạo muối và nước. 

- Dễ bị nhiệt phân: Cu(OH) 2 

Cu(OH) 2 + 2HCl .......................................................................... 

0 

t 

................................................................................... 

- Cu(OH) 2 tan dễ dàng trong dung dịch NH 3 tạo ra dung dịch có màu anh thẫm gọi là nước Svayde 

3.Đồng (II) sunfat, Cu O 4 

Cu(OH) 2 + 4NH 3 [Cu(NH 3 ) 4 ](OH) 2 

CuSO 4 ở dạng khan là chất r n màu tr ng. Khi hấp thụ nước tạo thành muối hiđrat CuSO 4 .5H 2 O là 

tinh thể màu anh trong suốt. o vậy CuSO 4 khan được dùng để phát hiện dấu vết của nước trong các 

chất lỏng. 

o 

t 

o 

t 

o 

t 

CuSO 4 + 5 H 2 O CuSO 4 .5H 2 O 

tinh thể màu tr ng 

VI.ỨNG DỤNG CỦA ĐỒNG 

1. Hợp kim của đồng có nhiều ứng dụng trong CN: 

a) Đồng thau: là hợp kim Cu-Zn (Zn chiếm 45%). 

b) Đồng bạch: là hợp kim Cu-Ni (Ni chiếm 25%). 

c) Đồng thanh là hợp kim Cu-Sn. 

d) Hợp ki Cu-Au (2:1) “Vàng tây” 

tinh thể màu anh 

2. Đơn chất đồng ứng dụng d a vào tính dẽo, dẫn điện, tính bền. 






ĐỒNG 73 










BÀI: Ơ LƯỢ V KI LOẠI K Á 

TÍNH CHẤT VẬT LÝ CỦA Ni, Zn, n, Pb, Ag, Au 

NIKEN KẼM BẠC THIẾC VÀNG CHÌ 

Kí hiệu Ni(Z=28) Zn(Z=30) Ag (Z=47) Sn(Z=50) Au(Z=79) Pb(Z=82) 

Vị trí 

Cấu 

hình 

electron 

ố oxi 

hóa 



Tính 

chất 

Vật lý 

- Ô 28 

- Chu kì 4 

-Nhóm VIIIB 

[Ar] 

3d 8 4s 2 

1) NIKEN 

: 

+2 (phổ biến) 

+3 

- K.loại nặng 

- Rất cứng 

- Màu tr ng 

bạc 

t nc =1455C 

- Ô 30 

- Chu kì 4 

- Nhóm IIB 

[Ar] 

3d 10 4s 2 

- Ô 47 

- Chu kì 5 

- Nhóm IB 

[Kr] 

4d 10 5s 1 

+2 (phổ biến) +1 (phổ biến) 

+2 ; +3 


- Giòn ở nhiệt 

đ phòng; ẻo 

(100-150C) 

-Màu lam nhạt 

- t nc =419,5C 

- t sôi =906C 


- Mềm, dẻo 

-Màu tr ng 

- ẫn điện, dẫn 

nhiệt tốt nhất 

- t nc =960,5C 

- Ô 50 

- Chu kì 5 

- Nhóm IVA 

[Kr] 

4d 10 5s 2 5p 2 

+2 (phổ 

biến) 

+4 


- ẻo 

-Màu tr ng 

bạc 

- t nc =232C 

- t sôi =2620C 

- Ô 79 

- Chu kì 6 

- Nhóm IB 

[Xe] 

4f 14 5d 10 6s 1 

+3(phổbiến) 

+1 


- Mềm, dẻo 

-Màu vàng 

- ẫn điện, 

dẫn nhiệt 

tốt nhất 

(Au< Ag, Cu) 

t nc =1063C 

TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA Ni, Zn, n, Pb, Ag, Au 

2Ni + O 2 

2NiO 

TCHH 

tC 

Ni + Cl 2 NiCl 2 

ễ tan trong a it nitric đặc nóng : 

Ni + 6HNO 3 

0 

2) KẼM 2Zn + O 2 

tC 2ZnO 

) THIẾC 

0 

500 C 

 

0 

0 

tC 

Ni(NO 3 ) 3 + 3NO 2 + 3H 2 O 

tC 

Zn+ Cl 2 ZnCl 2 

Zn + 4HNO 3(đ) Zn(NO 3 ) 2 + 2NO 2 + 2H 2 O 

3Zn + 8HNO 3(loãng) 3Zn(NO 3 ) 2 + 2NO + 4H 2 O 

T NH KHỬ : Zn > Ni > Sn 

0 

0 

tC 

Sn + O 2 SnO 2 

0 

tC 

Sn + Cl 2 SnCl 4 

0 

tC 

Sn + 2S SnS 2 

Axit HCl, H 2 SO 4 loãng tạo muối Sn 2+ (PƯ chậm) 

Sn + 2HCl SnCl 2 + H 2 

- Ô 82 

- Chu kì 6 

- Nhóm IVA 

[Xe] 

4f 14 5d 10 6s 2 6p 2 

+2(phổbiến) 

+4 


- ẻo 

-Màu tr ng 

hơi anh 

t nc =327,4C 

t sôi =1745C 

Ghi chú 

Ở tC thư ng Ni 

bền với H 2 O, 1 

số dd a it, không 

khí do màng oxit 

bảo vệ 

Ở tC thư ng Zn 

bền với H 2 O, 

không khí do 

màng o it hoặc 

cacbonat baz 

bảo vệ 


Ở tC thư ng Sn 

không bị không 

khí oxi hóa do 

màng o it bảo vệ 





74 MỘT SỐ KIM LOẠI KHÁC 












4) CHÌ 

Sn + H 2 SO 4(loãng) SnSO 4 + H 2 

Axit HNO 3 , loãng, tạo muối Sn 2+. 

3Sn + 8HNO 3(loãng) 3Sn(NO 3 ) 2 + 2NO + 4H 2 O 

Axit HNO 3 đặc, H 2 SO 4 đặc tạo hợp chất Sn 4+. 

Sn + 4HNO 3(đ) H 2 SnO 3 + 4NO 2 + H 2 O 

Axit metastanic 

(không tan trong a it và kiềm) 

Sn tan trong dd kiềm đặc: 

Sn + 2KOH + 2H 2 O K 2 [Sn(OH) 4 ] + H 2 

T NH KHỬ : Zn > Ni > Sn >Pb 

Axit HCl, H 2 SO 4 loãng : không phản ứng do muối chì không 

tan bao bọc Pb. 

Pb tan trong nước, khi có mặt không khí 

2Pb + 2H 2 O + O 2 2Pb(OH) 2 

Pb tan nhanh trong Axit H 2 SO 4 đặc tạo muối tan : 

Pb + 3H 2 SO 4(đ) Pb(HSO 4 ) 2 + SO 2 + 2H 2 O 

Pb tan nhanh trong dd HNO 3 , tan chậ trong HNO 3 đặc: 

3Pb + 8HNO 3(loãng) 3Pb(NO 3 ) 2 + 2NO + 4H 2 O 

Pb + 4HNO 3(dặc) Pb(NO 3 ) 2 + 2NO 2 + 2H 2 O 

Ở tC thư ng Pb 

bền với H 2 O, 

không khí do 

màng o it bảo vệ 

5) Bạc T NH KHỬ : Zn > Ni > Sn >Pb > Ag Ag bền trong 

Axit HCl, H 2 SO 4 loãng : không phản ứng 

không khí ngay 

cả ở nhiệt đ cao 

Axit HNO 3 đặc, H 2 SO 4 đặc, nóng tạo hợp chất Ag +. 

6) Vàng 

I.BẠC 

tC 

Ag + 2HNO 3(đ) AgNO 3 + NO 2 + H 2 O 

Ag có màu đen khi tiếp úc với KK hoặc nước có mặt hydro 

sunfua 

4Ag + 2H 2 S + O 2 2Ag 2 S + 2H 2 O 

Bị oxi hóa bởi O 3 

2Ag + O 3 → Ag 2 O + O 2 

T NH KHỬ : Zn > Ni > Sn >Pb > Ag > Au 

Au chỉ tan trong nước cư ng toan 

Au + HNO 3 + 3HCl AuCl 3 + NO + 2H 2 O 

tC 

Au-Hg Hg + Au 

(hỗn hống) -chất r n màu tr ng 

tC 

Au + NaCN Na[Au(CN) 2 ] 

ỨNG DỤNG 

Bạc tinh khiết được dùng để chế tạo đồ trang sức, vật trang trí, mạ bạc cho những vật bằng kim loại, 

chế tạo m t số linh kiện trong kỹ thuật vô tuyến, chế tạo c quy ( c quy Ag – Zn có hiệu điện thế 

1,85 V) 

Chế tạo hợp kim, ví dụ hợp kim Ag – Cu, hợp kim Ag – Au. Những hợp kim này dùng làm đồ trang 

sức, b đồ ăn, đúc tiền,... 

0 

0 

0 


Ion Ag + (dù nồng đ rất nhỏ chỉ khoảng 10 -10 mol/ lít) có khả năng sát trùng, diệt khuẩn 




MỘT SỐ KIM LOẠI KHÁC 75 













II.VÀNG 

Vàng được dùng để chế tạo đồ trang sức, mạ vàng cho những vật trang trí. Ph n lớn vàng dùng chế 

tạo hợp kim: Au – Cu, Au – Ag, Au – Ni,... 

III.NIKEN 

Ph n lớn Ni dùng chế tạo hợp kim. Ni có tác dụng làm tăng đ bền, chống ăn mòn và chịu nhiệt đ 

cao. Ví dụ: 

- Hợp kim Inva Ni – Fe không dãn nở theo nhiệt đ , được dùng trong kỹ thuật vô tuyến, rơle nhiệt 

- Hợp kim đồng bạch Cu – Ni có tính bền vững cao, không bị ăn mòn dù trong môi trư ng nước 

biển, dùng chế tạo chân vịt tàu biển, tuabin cho đ ng cơ máy bay phản l c 

M t ph n nhỏ Ni được dùng: 

- Mạ lên các kim loại khác, có tác dụng chống ăn mòn. 

- Làm chất xúc tác ( b t Ni) trong nhiều phản ứng hóa học 

- Chế tạo c quy Cd – Ni (có hiệu điện thế 1,4V), c quy Fe – Ni 

VI.KẼM 

Ph n lớn Zn dùng để bảo vậ bề mặt các vật bằng s t thép chống ăn mòn như dây thép, tấm lợp, thép 

lá. Kẽm dùng để chế tạo hợp kim như hợp kim Cu – Zn (đồng thay), hợp kim Cu – Zn – Ni, hợp 

kim 

Cu – Al – Zn,...những hợp kim này có tính chất bền cao, chống ăn mòn, được dùng chế tạo các chi 

tiết máy, đồ trang sức và trang trí...Kẽm được dùng chế tạo pin điện hóa như pin Zn- Mn là loại pin 

được dùng phổ biến nhất hiện nay ( pin Văn Điển, pin Con Thỏ...); pin không khí- kẽm. M t số hợp 

chất của kẽm được dùng trong y học 

V.THIẾC 

Thiếc dùng để tráng lên bề mặt các vật bằng s t thép, vỏ h p đ ng th c phẩm, nước giải khác, có 

tác dụng chống ăn mòn, tạo vẻ đẹp và không đ c hại. Thiếc được dùng để chế tạo các hợp kim, thí 

dụ hợp kim Sn – Sb – Cu có tính chịu ma sát, dùng chế tạo ổ trục quay. Hợ kim Sn – Pb có nhiệt 

đ c nóng chảy thấp (180 o C) dùng chế tạo thiếc hàn. 

VI.CHÌ 

Chì được sử dụng r ng rãi trong công nghiệp điện: làm vỏ dây cáp, vỏ bình c quy, chế tạo các điện 

c c trong c uy chì. Chì được dùng chế tạo các thiết bị sản xuất a it sun uric, như tháp hấp thụ, ống 

dẫn a it...Chì được dùng chế tạo các hợp kim không mài mòn các trục quay, nên được dùng làm ổ 


trục. Hợp kim chì dùng chế tạo que hàn. Chì có tác dụng hấp thụ tia gamma, nên dùng để ngăn cản 

chất phóng xạ 





76 MỘT SỐ KIM LOẠI KHÁC 












Ca c da ng ba i ta p đo thi cơ ba n trong ho a ho c 

Dạng 1: hổi từ từ khí O2 đến dư vào dung dịch chứa a mol a(O )2 hoặc Ba(O )2. au phản 

ứng thu được b mol kết tủa. 

CO 2 + Ca(OH) 2 CaCO 3 + H 2 O CO 2 + H 2 O + CaCO 3 Ca(HCO 3 ) 2 

a n 

2 n 

Ca( OH ) n 2 

CaCO max 

b n 

Ca 

CaCO 

3 3 

Số mol kết tủa 

a 

b 

x a y 2a Số mol CO 2 

Theo đồ thị 

Theo CT giải nhanh 

Số mol CO 2 đ phản ứng là: x = b (mol) n = n 

 

(2 trư ng hợp) y = 2a - b (mol). n 

CO 

= n - n 

 

CO 2 

2 

OH 

- 

Caâu 1: Thổi khí CO 2 vào 100g dung dịch Ca(OH) 2, ta được kết quả như đồ thị bên.Tìm nồng đ 

ddCa(HCO 3 ) 2 tạo thành sau phản ứng? 

Caâu 2: 

Thổi khí CO 2 vào dung dịch Ba(OH) 2, ta được kết quả như đồ thị bên.Tìm x 






Caâu 3: 

Thổi khí CO 2 vào dung dịch Ba(OH) 2, ta được kết quả như đồ thị bên.Tìm x 

77 PHỤ LỤC 












Caâu 4: Thổi khí CO 2 vào dung dịch Ba(OH) 2, ta được kết quả như đồ thị bên.Tìm x 

Caâu 5: Thổi khí CO 2 vào dung dịch Ba(OH) 2, ta được kết quả như đồ thị bên.Tìm x 

. 

Caâu 6: Hòa tan hoàn toàn 11,2 gam CaO và H 2 O thu được dung dịch A. Sục khí CO 2 vào dung dịch A, qua 

quá trình khảo sát ngư i ta lập đồ thị của phản ứng như sau:Giá trị của x,y,t là: 

Số mol kết t a 

kết t a 

0,06 

a 

t x y 

Câu 6 : Thổi khí CO 2 vào dd Ca(OH) 2 được đồ thị sau .Tìm a,b 

Số mol kết tủa 

Số mol CO 2 






b 

0,24 0,48 Số mol CO 2 

78 www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

PHỤ LỤC 











Dạng 2: Rót từ từ dung dịch kiềm đến dư vào dung dịch chứa a mol muối Al3+ . au phản ứng 

thu được b mol kết tủa. 

Al 3+ + 3 OH - Al(OH) 3 

Al(OH) 3 + OH - AlO 2 - + 2 H 2 O 

a n 3 n ( ) max b n 

Al 

Al OH Al( OH ) 

3 3 

Số mol kết tủa Al(OH) 3 

a 

b 

Số mol OH - 

x 3a y 4a 



Số mol OH - đ phản ứng là: x = 3b (mol) n = 3n 

 

(2 trư ng hợp) y = 4a - b (mol). n = 4n 3 -n 

Caâu 7: Khi nhỏ từ từ dung dịch KOH đến dư vàodung dịch AlCl 3 được đồ như sau,tìm 

Caâu 8: 

OH 

OH 

- 

Al 

A.0,12 B.0,14 C.0,15 D.0,2 

Khi nhỏ từ từ dung dịch KOH đến dư vàodung dịch AlCl 3 được đồ như sau,tìm 

A.0,412 B.0,456 C.0,515 D.0,546 






Caâu 9: 

Khi nhỏ từ từ dung dịch KOH đến dư vàodung dịch AlCl 3 được đồ như sau,tìm 

A.0,426 B.0,415 C.0,412 D.0,405 

PHỤ LỤC www.facebook.com/daykemquynhonofficial 79 











Caâu 10: Khi nhỏ từ từ dung dịch NaOH đến dư vàodung dịch AlCl 3 được đồ như sau,tìm 

A.0,17 B.014 C.0,15 D.0,18 

Caâu 11: Khi nhỏ từ từ dung dịch NaOH đến dư vàodung dịch AlCl 3 được đồ như sau,tìm 

A.0,80 B.0,86 C.0,84 D.0,82 

Caâu 12: Nhỏ từ từ dd NaOH đến dư vàodung dịch AlCl 3 được đồ như sau,tìm biểu thức liên hệ giữa và y 

A.3y - x=1,44 B.3y - x=1,24 C.3y+x=1,24 D.3y+x=1,44 


Caâu 13: Khi nhỏ từ từ dung dịch NaOH đến dư vàodung dịch AlCl 3 được đồ như sau,tìm tỉ lệ :y 

A. 5:4 

B. 6:7 

C. 4:5 

D. 7:6 





PHỤ LỤC 












Dạng3: Rót từ từ dung dịch kiềm đến dư vào dung dịch chứa a mol muối Al 3+ và H + . au phản 

ứng thu được b mol kết tủa. 

H + + OH - H 2 O Al 3+ + 3 OH - Al(OH) 3 Al(OH) 3 + OH - AlO 2 - + 2 H 2 O 

a 

b 

Số mol kết tủa Al(OH) 3 

Số mol OH - 

c x 3a y 4a 



* Số mol OH - đ phản ứng là: x = c + 3b (mol) n = n - + + 3n 

(2 trư ng hợp) y = c + 4a - b (mol). n - = n + + 4n 3 -n 

 

OH 

max 

min 

H 

OH H Al 

Caâu 14: Khi nhỏ từ từ dung dịch NaOH đến dư vào dung dịch chứa a mol HCl và b mol AlCl 3 được đồ như 

sau,tìm tỉ lệ a:b và tìm số mol NaOH(t mol) tối thiểu để kết tủa tan hếtA.2:1và 3,2 B.1:1 và 

3,6 C.2:3và 3,6 D.4:3và 3,2 

Sè mol Al(OH) 3 

0,4 

0,8 2,0 2,8 t Sè mol OH - 

Caâu 15: Khi nhỏ từ từ dung dịch NaOH đến dư vào hổn hợp dung dịch chứa HCl và AlCl 3 được đồ như 

sau,tìm tỉ lệ : a 







PHỤ LỤC 











b 

a 

A.5,0 B.5,2 C.4,8 D.5,4 

Dạng 4: Rót từ từ dung dịch kiềm đến dư vào dung dịch chứa a mol muối Zn 2+ . au phản ứng 

thu được b mol kết tủa. 

Zn 2+ + 2 OH - Zn(OH) 2 (1) 

Zn(OH) 2 + 2OH - 

Số mol Zn(OH) 2 

ZnO + 2 H 2 O (2) 

2- 

2 

a n 2 n ( ) max b n 

Zn 

Zn OH Zn( OH ) 

2 2 

x 2a y 4a 



* Số mol OH- đ phản ứng là: x = 2b (mol) n = 2n 

OH - 

(2 trư ng hợp) y = 4a - 2b (mol) 

Caâu 16: 

Caâu 17: 

ChoKOH vào dd ZnCl 2 được kết quả như hình vẽ .Tìm 

Cho KOH vào dd ZnCl 2 được kết quả như hình vẽ .Tìm 

n OH- = 4n Zn2+ 

- 2n 

Số mol OH - 







PHỤ LỤC 











Caâu 18: 

Caâu 19: 

Cho NaOH vào dd ZnCl 2 được kết quả như hình vẽ .Tìm 

Cho NaOH vào dd ZnCl 2 được kết quả như hình vẽ .Tìm 

Dạng 5: Rót từ từ dung dịch axit đến dư vào dung dịch chứa a mol muối AlO2- 

hoặc ZnO2 2-. au phản ứng thu được b mol kết tủa. 

a) Nhỏ từ từ H + vào dd muối aluminat H + + AlO 2 - +H 2 O Al(OH) 3 (1) 

a 

b 

Số mol Al(OH) 3 

Al(OH) 3 + 3 H +- Al 3+ + 3 H 2 O (2) 

a n n b n 

AlO 

Al( OH ) max Al( OH ) 

2 

3 3 

x a y 4a 


Số mol H + 



* Số mol H + đ phản ứng là: x = b (mol) 

n = n 

H 

(2 trư ng hợp) y = 4a - 3b (mol). n = 4n - 3n 

2 

b) Nhỏ từ từ H + vào dd muối zincat 

2H + + 

2 

ZnO - 2 

Zn(OH) 2 Zn(OH) 2 + 2H +- Zn 2+ + 2 H 2 O 



H 

+ 

AlO 











a n n b n 

ZnO 

2 Zn( OH ) max Zn( OH ) 

2 

2 2 

Số mol Zn(OH) 2 




a 

b 

b 

x 2a y 4a 


Số mol H + 


* Số mol H + đ phản ứng là: x = 2b (mol) n = 2n 

(2 trư ng hợp) y = 4a - 2b (mol). n 

2 

H 

= 4n ZnO 

- 2n 

2 

Caâu 20: Nhỏ từ từ đến dư KOH vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol HCl và x mol ZnSO 4 ta quan sát hiện 

tượng theo đồ thị hình bên (số liệu tính theo đơn vị mol). Giá trị của x (mol) là: 

Caâu 21: Cho đồ thị biểu diễn mối liên hệ giữa lượng ion H + và lượng kết tủa Al(OH)3 trong phản ứng của dung dịch 

chứa ion H + với dung dịch chứa ion AlO - 2 . như sau : 

Với x là nồng đ mol/l của dung dịch HCl. Khối lượng kết tủa trong 2 trư ng hợp đều là a (gam). D a vào đồ thị, giá 

trị của a là 

A. 0,78. B. 0,936. C. 1,95. D. 0,468. 


H 

 






PHỤ LỤC 








Dạng đặc biệt : CO2 tác dụng dd Ca(OH)2 ,Ba(OH)2,NaOH,KOH 

Gđ 1:ĐỒ THỊ ĐI LÊN 




Gđ 2 ,3 :ĐỒ THỊ ĐI NGANG 

Gđ4 : ĐỒ THỊ ĐI XUỐNG 

Caâu 1: Dung dịch A chứa a mol Ba(OH) 2 ,cho m gam NaOH vào dd A sau đó thổi khí CO 2 dư vào ta 

được đồ thị như hình vẽ .Tìm giá trị (a+m) 

Caâu 2: X là dung dịch chứa NaOH và 0,15 mol Ba(OH) 2 . Sục từ từ CO 2 vào X, lượng kết tủa tạo thành 

được mô tả trong đồ thị dưới đây 

A. 0,2 B. 0,4 C. 0,3 D. 0,15 

Số mol NaOH ban đ u là bao nhiêu? 

Caâu 3: 

Thổi khí CO 2 vào dd chứa hổn hợp Ca(OH) 2 và NaOH ta được đồ thị bên,Tìm giá trị của x 

A.0,64 B.0,58 C.0,68 D.0,74 

















Caâu 4: Thổi khí CO 2 vào dd chứa hổn hợp Ca(OH) 2 và KOH ta được đồ thị bên,Tìm giá trị của x 

A.0,12 B.0,11 C.0,13 D,0,10 

Caâu 5: Thổi khí CO 2 vào dd chứa hổn hợp Ca(OH) 2 và KOH ta được đồ thị bên,Tìm giá trị của x 

A.0,45 B.0,42 C.0,48 D.0,60 


















NGUYÊN TẮC SO SÁNH NHIỆT ĐỘ SÔI CỦA HỢP CHẤT HỮU CƠ 

*Nguyên tắc 1. 

*Nguyên tắc 2. 

Hai hợp chất có c ng khối lượng hoặc khối lượng xấp xỉ nhau thì hợp chất nào có liên kết hiđro bền 

hơn sẽ có nhiệt độ s i cao hơn. 

Ví dụ 1:So sánh nhiệt đ sôi của CH 3 COOH và C 3 H 7 OH. 

- Cả hai đều có khối lượng phân tử bằng 60. Nhưng CH 3 COOH có liên kết hiđro bền hơn liên kết hiđro 

trong C 3 H 7 OH. Nên nhiệt đ sôi của CH 3 COOH cao hơn nhiệt đ sôi của C 3 H 7 OH. 

Hai hợp chất có cùng khối lượng hoặc khối lượng xấp xỉ nhau thì hợp chất nào có liên kết hiđro sẽ có nhiệt 

độ sôi cao hơn. 

*Nguyên tắc 2: 

Ví dụ 2 : So sánh nhiệt đ sôi của CH 3 OH và CH 3 CHO.- CH 3 OH có M=32. CH 3 CHO có M=44. 

CH 3 OH có liên kết hiđro, CH 3 CHO không có liên kết hiđro, nên CH 3 OH có nhiệt đ sôi cao hơn CH 3 CHO. 

M càng l n nhiệtt độ s i càng cao 

Hai hợp chất cùng kiểu liên kết hiđro, hợp chất nào có khối lượng lớn hơn sẽ có nhiệt đ sôi cao hơn. 

Ví dụ 1: So sánh nhiệt đ sôi của CH 3 OH và C 2 H 5 OH. 

- Cả hai đều có cùng kiểu liên kết hidro, nhưng khối lượng của C 2 H 5 OH=46> khối lượng của CH 3 OH=32. 

nên C 2 H 5 OH có nhiệt đ sôi cao hơn CH 3 OH. 

Ví dụ 2:So sánh nhiệt đ sôi của C 2 H 6 và C 3 H 8 . 

- Cả hai đều không có liên kết hiđro, khối lượng của C 3 H 8 lớn hơn khối lượng của C 2 H 6 nên C 3 H 8 có nhiệt 

đ sôi lớn hơn. 

*Nguyên tắc . 




Đồng phân cis có nhiệt độ s i cao hơn đồng phân trans 

Ví dụ: nhiệt đ sôi của cis but-2-en cao hơn trans but-2-en. 

Mạch C kh ng phân nh nh có nhiệt độ s i cao hơn 

ạch C có phân nh nh 

Ví dụ: nhiệt đ sôi của ancol butylic cao hơn nhiệt đ sôi ancol isobutylic 

Hai hợp chất có khối lượng xấp xỉ nhau, hợp chất nào có liên kết ion sẽ có nhiệt độ sôi cao hơn. 

Ví dụ : So sánh nhiệt đ sôi của CH 3 COONa và CH 3 COOH. 

-CH 3 COONa không có liên kết hiđro nhưng là hợp chất ion nên nhiệt đ sôi của CH 3 COONa cao hơn. 


Hai hợp chất hữu cơ đều kh ng có liên kết hiđro, có khối lượng xấp xỉ nhau thì hợp chất nào có tính 

phân c c hơn sẽ có nhiệt độ s i cao hơn. 

Ví dụ: So sánh nhiệt đ sôi của HCHO và C 2 H 6. 

- Hai hợp chất trên đều không có liên kết hiddro và khối lượng bằng nhau, nhưng HCHO có tính phân c c 

hơn nên có nhiệt đ sôi cao hơn. 





PHỤ LỤC 87 









I.Nhận biết Cation: 

huyên đề: PHÂN BIỆT M S CHẤ VÔ Ơ 

Mẫu 

Thuốc thử Hiện tượng Phản ng 




thử 

Na + 

K + 

Rb + 

Li + 

NH 4 

+ 

Dùng dây Pt 

nhúng vào dd 

muối ,đem đốt 

trên 

ngọn lửa không 

màu 

d kiềm 

Khí mùi khai, làm quì 

tím ẩm hóa anh 

Ba 2+ Dd H 2 SO 4 dư tr ng không tan trong 

a it dư 

Dd K 2 CrO 4 

Dd K 2 Cr 2 O 7 

màu vàng tươi 

Al 3+ d kiềm mạnh tr ng, tan trong kiềm 

dư tạo dd không màu 

Cr 3+ d kiềm mạnh anh, tan trong kiềm 

dư tạo dd màu anh 

Fe 3+ d kiềm nâu đỏ, không tan 

trong kiềm dư 

Dd SCN - 

Ion thioxianat 

on phức màu đỏ máu 

Fe 2+ d kiềm tr ng anh, không tan 

trong kiềm dư ; trong 

không khí chuyển sang 

vàng rồi thành màu nâu 

đỏ 

Ngọn lửa có màu vàng chói 

Ngọn lửa có màu tím hồng 

Ngọn lửa có màu đỏ huyết 

Ngọn lửa có màu đỏ tía 

NH 4 

+ 

+ OH - NH 3 + H 2 O 

Ba 2+ + SO 4 

2- 

BaSO 4 

Ba 2+ + CrO 4 

2- 

BaCrO 4 

2Ba 2+ + Cr 2 O 7 

2- 

+ H 2 O 2BaCrO 4 + 2H + 

Al 3+ + 3OH - → Al(OH) 3 

Al(OH) 3 + OH - → AlO - 2 + 2H 2 O 

Cr 3+ + 3OH - → Cr(OH) 3 

Cr(OH) 3 + OH - → CrO - 2 + 2H 2 O 

3 

 

Fe OH Fe OH 

3 ( ) 3 

 

3 

 

Fe SCN Fe SCN 

3 ( ) 3 

2 

 

Fe 2 OH Fe( OH ) 

2 

 

4 Fe( OH ) O 2H O 4 Fe( OH ) 

2 2 2 3 

Dd MnO 4 (mt Dd MnO 4 mất màu tím MnO 2 2 3 

4 

5Fe 8H Mn 5Fe 4H2O 

axit) 

hồng 






Cu 2+ 

Màu 

d kiềm mạnh 

xanh lam, không tan 


2 

 

Cu OH Cu OH 

2 ( ) 2 

 










xanh 

lam 

Dd 

NH 3 

xanh lam, tan trong dd 

NH 3 dư (do tạo phức) 

2 

 

Cu 2NH3 2H2O 2 NH4 Cu( OH ) 

2 

 

Cu OH NH Cu NH OH 

2 

( ) 

2 

4 

3 

[ ( 

3) 4] 2 

 




Dd Ni 2+ 

Màu 

xanh lá 

cây 

Pb 2+ 

Dd 

d kiềm mạnh 

NH 3 

anh lục, không tan 


anh lục, tan trong dd 

NH 3 dư (do tạo phức) 

2 

 

Ni OH Ni OH 

2 ( ) 2 

 

2 

 

Ni 2NH3 2H2O 2 NH4 Ni( OH ) 

2 

 

Ni OH NH Ni NH OH 

2 

( ) 

2 

6 3 

[ ( 

3) 6] 2 

PbS đen Pb 2+ + S 2 PbS 

Hg 2+ HgS đỏ Hg 2+ + S 2 HgS 

Fe 2+ FeS đen Fe 2+ + S 2 FeS 

Cu 2+ Na 2 S, H 2 S CuS đen Cu 2+ + S 2 CuS 

Cd 2+ CdS vàng Cd 2+ + S 2 CdS 

Ni 2+ NiS đen Ni 2+ + S 2 NiS 

Mn 2+ MnS hồng nhạt Mn 2+ + S 2 MnS 

Cu 2+ xanh, tan trong dd NH 3 dư Cu(OH) 2 + 4NH 3 [Cu(NH 3 ) 4 ](OH) 2 

Zn 2+ dd NH 3 tr ng, tan trong dd NH 3 dư Zn(OH) 2 + 4NH 3 [Zn (NH 3 ) 4 ](OH) 2 

Ag + tr ng, tan trong dd NH 3 dư AgCl + 2NH 3 [Ag (NH 3 ) 2 ]Cl 

Chú ý : 

-CuS,PbS,Ag 2 S : đen không tan trong nước không tan trong axit 

-ZnS,FeS …không tan trong nước nhưng tan trong a it 

-Al(OH) 3 , Cr(OH) 3 Zn(OH) 2 , Pb(OH) 2 ,Sn(OH) 4 là các hydro yt lưỡng tính tan được trong dd axit 

,dd kiềm 

- Zn(OH) 2 , Cu(OH) 2 ,AgCl ,Ni(OH) 2 các kết tủa này tan được trong dd NH 3 do tạo phức chất 


 

















II.NHẬN BIẾT ANION: 

Mẫu 

thử 

Cl 

Br 

I 3 

Thuốc thử Hiện tượng Phản ng 

AgNO 3 

tr ng 

vàng nhạt 

vàng đậm 

Cl + Ag + 

ánh sáng) 

Br + Ag + 

ánh sáng) 

I + Ag + 

sáng) 

AgCl (hóa đen ngoài 

AgBr (hóa đen ngoài 

AgI (hóa đen ngoài ánh 

PO vàng 

PO 3 

+ 3Ag + 4 

Ag 3 PO 4 

4 

S 2 

đen S 2 + 2Ag + Ag 2 S 

CO tr ng 

CO 2 

+ Ba 2+ 3 

BaCO 3 (tan trong HCl) 

3 

2 

SO tr ng SO 2 

+ Ba 2+ 3 

3 

BaSO 3 (tan trong HCl) 

BaCl 2 

2 

+ Ba 2+ BaSO 

tr ng 

4 (không tan trong 

SO 2 

SO 

4 

4 

HCl) 

2 

CrO vàng tươi CrO 2 

+ Ba 2+ 4 

BaCrO 4 

4 

2 

* Các ion CO 3 , PO 3 4 , SO 2 3 , HPO 2 4 cũng tạo kết tủa trắng với ion Ba 2 

, nhưng các kết 

tủa đó đều tan trong axit HCl và HNO 3 loãng riêng BaSO 4 không tan. 

S 2 

Pb(NO 3 ) 2 đen S 2 + Pb 2+ PbS 

CO Sủi bọt khí CO 2 

+ 2H + 3 

CO 2 + H 2 O (không mùi) 

3 

2 

SO Sủi bọt khí SO 2 

+ 2H + 3 

3 

SO 2 + H 2 O (mùi h c) 

HCl 

Sủi bọt khí S + 2H + H 2 S (mùi trứng thối) 

S 2 

2 

SiO keo 

SiO 2 

+ 2H + 3 

H 2 SiO 3 

3 

2 

HCO t 

2 HCO 

Đun nóng Sủi bọt khí 

0 

2 

CO 2 + CO 

+ H 2 O 

3 

3 

3 

Hoặc cho 

2 

HSO t 

Ba(OH) 2 C 

2 HSO SO 

Sủi bọt khí 

0 

2 

2 + SO 

+ H 2 O 

3 

3 

3 


NO 

3 

Vụn Cu, 

H 2 SO 4 

Khí màu nâu 

3Cu + 8 H + +2NO - 3 3Cu 2+ + 2NO+4H 2 O 

2NO + O 2 2NO 2 














III.NHẬN BIẾT KHÍ: 




Khí Thuốc thử Hiện tượng Phản ng 

SO 2 

Cl 2 

- Quì tím ẩm Hóa hồng 

- dd Br 2 

- dd KMnO 4 Mất màu 

SO 2 + Br 2 + 2H 2 O 2HBr + H 2 SO 4 

SO 2 + 2KMnO 4 + 2H 2 O 2H 2 SO 4 + 2MnSO 4 + K 2 SO 4 

- nước vôi trong Làm đục SO 2 + Ca(OH) 2 CaSO 3 + H 2 O 

- Quì tím ẩm 

- dd (KI+hồ tinh 

b t) 

Lúc đ u xuất hiện màu 

đỏ sau đó mất màu 

Không màu xám 

Cl 2 + H 2 O HCl + HClO 

HClO HCl + [O] ; [O] O 2 

Cl 2 + 2KI 2KCl + I 2 

Hồ tinh b t + I 2 dd màu xanh tím 

dd Br 2 Mất màu 5Cl 2 + Br 2 + 6H 2 O 2HBrO 3 + 10HCl 

O 3 dd KI/quỳ tím quỳ tím hoá xanh 

KI + O 3 + H 2 O I 2 + 2KOH + O 2 

KOH + quỳ tím xanh 

N 2 - Que diêm đỏ Que diêm t t 

- Quì tím ẩm Hóa xanh 

NH 4 

NH 3 -dd phenolphtalein Hóa hồng 

+ OH NH 3 + H 2 O 

- khí HCl Tạo khói tr ng NH 3 + HCl NH 4 Cl 

NO - Oxi không khí Không màu nâu 2NO + O 2 2NO 2 

NO 2 - Khí màu nâu, mùi h c, làm quì tím hóa đỏ 3NO 2 + H 2 O 2HNO 3 + NO 

CO 2 

- nước vôi trong Làm đục CO 2 + Ca(OH) 2 CaCO 3 + H 2 O 

- quì tím ẩm Hóa hồng 

CO 

- dd PdCl 2 đỏ, bọt khí CO 2 CO + PdCl 2 + H 2 O Pd + 2HCl + CO 2 

- CuO (t 0 ) Màu đen đỏ 

t 

CO + CuO (đen) 

0 

Cu (đỏ) + CO 2 

- Đốt cho sản phẩm vào CuSO 4 khan không 

màu tạo thành màu xanh 

CuSO 4 + 5H 2 O CuSO 4 .5H 2 O 

H 2 

- CuO (t 0 0 

) CuO (đen) Cu (đỏ) H 2 + CuO (đen) 

t Cu (đỏ) + H 2 O 

O 2 - Que diêm đỏ Bùng cháy 

HCl 

H 2 S 

- Quì tím ẩm Hóa đỏ 

- AgNO 3 Kết tủa tr ng HCl + AgNO 3 AgCl+ HNO 3 

- Quì tím ẩm Hóa hồng 

- O 2 

Cl 2 

SO 2 

Kết tủa vàng 

FeCl 3 

KMnO 4 

2H 2 S + O 2 2S + 2H 2 O 

H 2 S + Cl 2 S + 2HCl 

2H 2 S + SO 2 3S + 2H 2 O 

H 2 S + 2FeCl 3 2FeCl 2 + S + 2HCl 


3H 2 S+2KMnO 4 2MnO 2 +3S+2KOH+2H 2 O 

5H 2 S+2KMnO 4 +3H 2 SO 4 2MnSO 4 +5S+K 2 SO 4 +8H 2 O 

- PbCl 2 Kết tủa đen H 2 S + Pb(NO 3 ) 2 PbS+ 2HNO 3 

dd Br 2 Mất màu H 2 S + 4Br 2 + 4H 2 O 8HBr + H 2 SO 4 

H 2 O(Hơi) CuSO 4 khan Tr ng hóa xanh CuSO 4 + 5H 2 O CuSO 4 .5H 2 O 

as 

















Một số lý thuyết cần ghi nh : 

1. Công thức và tên gọi tương ứng của : 

a) Muối Iot: Muối ăn + ( K hoặc KIO 3 ) 

b) Diêm tiêu Natri: NaNO 3 

c) NitroPhotka: (NH 4 ) 2 HPO 4 và KNO 3 

d) Amophot: (NH 4 ) 2 HPO 4 và NH 4 H 2 PO 4 

e) Tecmit: Al, Fe 2 O 3 ( que hàn ) 

f) Phèn chua:K 2 SO 4 .Al 2 (SO 4 ) 3 .24H 2 O = KAl(SO 4 ) 2 .12H 2 O 

g) Phèn nhôm:M 2 SO 4 .Al 2 (SO 4 ) 3 .24H 2 O ( với M làLi + , Na + , NH 4 + ) 

h) Phèn Crom-Kali:K 2 SO 4 .Cr 2 (SO 4 ) 3 .24H 2 O = KCr(SO 4 ) 2 .12H 2 O 

i) Phèn s t amoni:(NH 4 )2SO 4 .Fe 2 (SO 4 ) 3 .24H 2 O 

j) Thach cao sống: CaSO 4 .2H 2 O 

k) Thạch cao nung: CaSO 4 .H 2 O hoặc CaSO 4 .0,5H 2 O(dùng đúc tượng,bó ương) 

l) Thạch cao khan: CaSO 4 

m) Thép (Chứa 0,01 – 2% C) Gang (Chứa 2 – 5% C) 

2. Các loại tinh thể: 

Khái 

niệm 

Đặc tính 

Vd: 

Liên kết 

Tinh thể ion Tinh thể nguyên tử Tinh thể phân tử Tinh thể kim loại 

Hình thành từ ion 

mang điện tích trái 

dấu 

Bền, khó nóng 

chảy, khó bay hơi 

NaCl… 

LK ion 

Hình thành từ các 

nguyên tử 

Nhiệt đ nóng chảy 

và nhiệt đ sôi cao 

Kim cương,Than 

chì… 

LK c ng hoá trị 

Hình thành từ các 

phân tử 

Nhiệt đ nóng 

chảy và nhiệt đ 

sôi thấp,kém bền 

Nước đá, iot,P 

tr ng….. 

L c tương tác yếu 

giửa các phân tử 

Hình thành từ ion 

kim loại và e t do 

Ánh kim, dẫn điện 

và dẫn nhiệt tốt, 

dẻo 


Kim loại 

LK kim loại 

















- Các kim loại có kiểu mạng tinh thể lục phương: Mg, Be, Zn. 

- Lập phương tâm diện: Ca, Sr, Al, Cu. 

- Lập phương tâm khối: Li, Na, K, Rb,Cs, Ba, Cr. 

3. Quy luật biến đổi : 

- Axit hipocloro (HClO) HClO HClO 2 HClO 3 HClO 4 : Tính a it tăng , Tính o y hoá giảm 

- Axit cloro (HClO 2 ) 

- Axit cloric (HClO 3 ) 

- Axit pecloric (HClO 4 ) HF HCl HBr HI: Tính a it tăng,Tính khử tăng 

4. PP sun at để điều chế HX: 

NaX + H 2 SO 4 đặc → HX + NaHSO 4 (X là F, Cl , NO 3 không là Br , I) 

5. Nhiệt phân muối nitrat có 3 trư ng hợp: 

muối nitrat 

của KL 

Trước Mg 

Li K Ca Na 

Từ Mg→Cu 

Sau Cu 

Hg , Ag, Pt , Au 

Sản phẩm muối nitrit +O 2 Oxyt + NO 2 + O 2 Kim loại + NO 2 + O 2 

Vd: t 

NaNO 0 

t 

3 NaNO 2 +O 2 Cu(NO 3 ) 0 

t 

2 CuO + AgNO 3 0 

Ag + 

2NO 2 + ½ O 2 NO 2 + ½ O 2 

6. Tính chất vật lý kim loại 

a) Tính dẻo: Kim loại có tính dẻo nhất Au, Ag, Al, Cu, Sn 

b) Tính dẫn điện: Kim loại cótính dẫn điện tốt Ag, Cu, Al, Fe 

c) Tính dẫn nhiệt: Kim loại có tính dẫn nhiệt tốt Ag, Cu, Al, Fe 

d) Khối lượng riêng: Lớn nhất Osimi (Os), nhỏ nhất Liti (Li) 

e) Nhiệt đ nóng chảy: Thấp nhất Hg, cao nhất Vonfam (W) 

f) Tính cứng: Cứng nhất Crom (Chỉ thua Kim cương) thấp nhất Cs 

7. M t số pư hay quên: 

2Ag + O 3 Ag 2 O ( đen) +O 2 

4Ag + 2H 2 S + O 2 2Ag 2 S (đen) + 2H 2 O 

Au + HNO 3 + 3HCl AuCl 3 + 2H 2 O + NO 

2Ni + O 

2 

2NiO 

Ni + Cl 2 

NiCl 2 

t 

0 

Sn + HNO 3 lo ng →Sn(NO 3 ) 2 + NO + H 2 O 

Sn + HNO 3 đặc →Sn(NO 3 ) 4 + NO 2 + H 2 O 

Sn + 2HCl → SnCl 2 + H 2 

o 

500 C 


















Sn +O 2 → SnO 2 

Na 2 S 2 O 3 + H 2 SO 4 S↓ + SO 2 + Na 2 SO 4 + H 2 O 

8. Các nhận định sau đây đều đúng : 

a) Các chất, ion tác dụng được với axit và bazo: HCO 3 - , H 2 PO 4 - , HPO 4 2- , HS - ,H 2 NRCOOH, 

,H 2 NRCOOR ,Al, Al 2 O 3 , Al(OH) 3 , Zn,ZnO, Zn(OH) 2 , Be, BeO, Be(OH) 2 , Pb,Pb(OH) 2 , Sn, Sn(OH) 2 , 

Cr 2 O 3 , Cr(OH) 3 . 

b) Al, Zn không phải là kim loại lưỡng tính. 

c) Những chất tác dụng được với kiềm đặc, nóng: Cr 2 O 3 , Si, SiO 2 , SnO 2 , Pb(OH) 2 , Pb, Sn, Sn(OH) 2 

d) Các ion tạo kết tủa sau đó kết tủa tan được trong dung dịch NH 3 dư: Ag + , Ni 2+ ,Cu 2+ ,Zn 2+ 

e) Các muối sun ua không tan trong nước nhưng tan trong a it :FeS,ZnS,MgS… 

Các muối sun ua không tan trong nước không tan trong axit :PbS,CuS,Ag 2 S… 

f) Các polime được điều chế từ pư trùng ngưng là: nilon-6, nilon-7,lapsan, nilon-6,6 (đồng trùng 

ngưng),nh a novolac, rezol. 

g) Các polime được điều chế từ pư trùng hợp: tất cả (trừ các polime điều chế từ pư trùng ngưng ở 

trên). Ví dụ: buna, PVC, PE, PVA….Lưu ý: tơ visco, a etat được điều chế từ pư thông thư ng 

(không trùng ngưng, c ngnhư trùng hợp). 

9. Chú ý : 

-Tính a it H 2 S < H 2 CO 3 < H 2 SO 3 

-Tính a it HCl < CH 3 COOH < H 2 CO 3 < C 6 H 5 OH < H 2 O< C 2 H 5 OH 

-Tính a it H 2 CO 3 mạnh hơn HClO, C 6 H 5 OH ,H 2 SiO 3 , Al(OH) 3 (HAlO 2 .H 2 O ) nên có thể đẩy các a it 

này ra khỏi muối 

Vd: CO 2 + H 2 O + NaAlO 2 Al(OH) 3 + NaHCO 3 

2CO 2 +2 H 2 O + Na 2 SiO 3 H 2 SiO 3 + 2NaHCO 3 

CO 2 + H 2 O + NaClO HClO + NaHCO 3 

CO 2 + H 2 O + C 6 H 5 ONa C 6 H 5 OH + NaHCO 3 

Tính bazo: Amin no bậc 2 > amin no bậc1 > NH 3 > Amin thơm 

10. Polime được hình thành các Monome 

Nilon-6: a it ε-aminocaproic:H 2 N(CH 2 ) 5 COOH. (trùng ngưng) hoặc trùng hợp vòng caprolactam 

Nilon-7: a it ω-aminoenantoic: H 2 N (CH 2 ) 6 COOH. 

Lapsan: đồng trùng ngưng a it terephtalic p-HOOC-C 6 H 4 -COOH và etylenglycol C 2 H 4 (OH) 2 . 


Nilon-6,6: đồng trùng ngưng a it adipic HOOC-(CH 2 ) 4 -COOH và hexamylendiamin: 

H 2 N(CH 2 ) 6 NH 2 . 

Thủy tinh hữu cơ: trùng hợp monome: CH 2 =C(CH 3 )COOCH 3 hoặc CH 2 =CH-COOCH 3 

11. Cấu trúc polyme: 

Các chất có cấu trúc mạch phân nhánh: amilopectin và glycogen. 

















Không gian: cao su lưu hóa, nh a bakelit (hay rezit). 

Không phân nhánh (mạch thẳng): còn lại, ví dụ: buna, PE, PVC… 

12. Những chất làm mất màu dung dịch brom: axit không no, andehit, ancol không no, ete không 

no, phenol, catechol, re o inol, hidroquinon,anilin, styren và đồng đẳng…., SO 2 , Cl 2 , xicloankan 

vòng ba cạnh, Br 2 , Fe 2+ ,HCOOH, este của axit fomic,muối của a it omic….. 

13. Các chất tác dụng brom khan: Xeton,ben en,toluen (đều là loại pư thế) 

14. Những chất tác dụng Cu(OH) 2 : 

Các axit 

Các ancol đa có 2 nhóm OH kế cận,Gluco ,Fructo o,Saccaro ,Manto 

Các andehyt (↓ đò gạch) 

Cac peptit trừ đipeptit,protein (pư màu biure tạo phức màu tím anh) 

Oligopeptit 2- 10 gốc α- amino axit .Polipeptit: 11-50 gốc α- amino axit 

15. Khả năng thế trên vòng ben en phụ thu c vào nhóm thế X 

16. Thuỷ phân cacbohydrat: 

Các monosaccarit không bị thủy phân là: glucozo, fructozo. 

X đẩy e : thế o-,p- và dể thế nhất (ankyl,OH,NH 2 Halogen…) 

X rút e : thế m- khó thế nhất (-COOH,-CHO,-NO 2 …… ) 

Các disaccarit bị thủy phân: mantozo(tạo 2 gốc α-glucoz), saccarozo (tạo 2 gốc α-gluco và β- 

fructoz) 

Các polisaccarit bị thủy phân: tinh b t (tạo α-glucoz), xenlulozo(tạo β-glucoz) 

17. Tinh b t được tạo bởi : amilozo (mạch thẳng ,tan trong nước,liên kết α-1,4glicozit) và 

amilopectin (mạchphân nhánh ,không tan trong nước, liên kết α-1,4glicozit và liên kết α-1,4glicozit) 

18. Các chất cho pư tráng gương : RCHO,HCOOH,HCOOR,HCOONH 4, Glucozo,Fructozo,Mantoz 

.Trong đó Andehit HCHO, HCOOH, HCOONH 4 tác dụng với AgNO 3 /NH 3 tạo ra muối vô cơ: 

(NH 4 ) 2 CO 3 . Còn tất cả các andehit còn lại tạo muối R(COONH 4 )a. 

19. 5 loại thuốc nổ :TNT,TNB,TNG,XENLULO TR N TRAT, 2,4,6-TRI NITRO PHENOL 

20. 5 LOẠ CAO SU :Caosu buna,cao su clopren,caosu isopren.caosubuna-S,caosu buna-N 

21. Tên m t số hợp chất thơm hay quên 

Cumen :C 6 H 5 -CH(CH 3 ) 2 


Xilen: CH 3 -C 6 H 4 -CH 3 

Crezol: HO-C 6 H 4 -CH 3 

axit picric: (2,4,6-tri nitro phenol) 

H C C CH 

2 2 

Alen

GIÁO TRÌNH HÓA VÔ CƠ 12 (ÔN TẬP) - GV: LÊ THỊ THU HÀ

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?