Đánh giá sự ô nhiễm PAHs trong nhựa đường bằng phương pháp GC MS

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

<strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> <strong>sự</strong> <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> <strong>PAHs</strong> trong nhựa 

đường bằng phương pháp GC MS 

STT Chữ viết tắt Nội dung đầy đủ 

1 AOAC 

Hiệp hội các cộng đồng phân tích 

(Association of Analytical Communities) 

2 Ace Acenaphthen 

3 Ant Anthracen 

4 Acy Acenaphthylen 

5 BaP Benzo[a]pyren 

6 BbF Benz(b)fluoranthene 

7 BkF Benzo(k)fluoranthene 

8 BgP Benzo[g,h,i]perylen 

9 Chy Chrysen 

10 DBA Dibenzo[a,h]anthracen 

11 DBP Dibenzo[a,h]pyren 

12 DCM Điclometan 

13 Flu Fluoren 

14 Fluh Fluoranthen 

15 GC 

Sắc ký khí 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÝ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

(Gas chromatography) 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








16 GC/MS 

17 HPLC 

18 IDL 

Sắc ký khí khối phổ 

(Gas chromatography Spectrometry) 

Sắc ký lỏng hiệu năng cao 

(High Performance Liquid Chromatography) 

Giới hạn phát hiện của thiết bị 

(Instrument Detection Limit) 

19 IDP Indeno[1,2,3-c,d]pyren 

20 ILCR Nguy cơ gia tăng ung thư trong cuộc đời 

(Incremental lifetime cancer risk) 

21 IQL Giới hạn định lượng của thiết bị 

22 LOD 

23 LOQ 

24 MDL 

25 MQL 

26 MS 

(Instrument Quantitation Limit) 

Giới hạn phát hiện 

(Limit of Detection) 

Giới hạn định lượng 

(Limit of Quantification) 

Giới hạn phát hiện của phương pháp 

(Method detection limit) 

Giới hạn định lượng của phương pháp 

(Method Quantitation Limit) 

Khối phổ 

(Mass Spectrometry) 

27 Nap Napthalen 


28 <strong>PAHs</strong> Hydrocacbon thơm đa vòng 












(Polycyclic Aromantic Hydrocacbons) 




29 Phe Phenanthren 

30 Pyr Pyren 

31 SD 

32 RSD 

33 SR 

34 USEPA 

Độ lệch chuẩn 

(Standard Deviation) 

Độ lệch chuẩn tương đối 

(Relative Standard Deviation) 

Chất đồng hành 

(Surrogate) 

Cục bảo vệ m<strong>ô</strong>i trường Mỹ 

(United States Environmental Protection Agency) 













DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ 




Hình 1: C<strong>ô</strong>ng thức cấu tạo của 16 <strong>PAHs</strong> được nghiên cứu ......................................... 5 

Hình 2: Sự phân bố <strong>PAHs</strong> giữa 2 pha theo nhiệt độ .................................................. 11 

Hình 3: Quy trình xử lý mẫu ........................................................................................ 24 

Hình 4: Sắc ký đồ 16 chất <strong>PAHs</strong> được nghiên cứu ..................................................... 29 

Hình 5: Một số pic <strong>PAHs</strong> điển hình ............................................................................. 32 

Hình 6: Kết quả khảo sát hiệu suất thu hồi khi sử dụng dung m<strong>ô</strong>i cyclohexane và 

điclometan ...................................................................................................................... 40 

Hình 7: Kết quả hiệu suất thu hồi khi bơm hỗn hợp chuẩn <strong>PAHs</strong> nồng độ vào 4 

mẫu trắng ....................................................................................................................... 42 

Hình 8: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trung bình tại 3 địa điểm nghiên cứu .............................. 48 

Hình 9: Thành phần phần trăm các hợp chất <strong>PAHs</strong> nơi rải nhựa đường đường 

Phạm Văn Đồng đối diện đại học ngoại ngữ ............................................................... 49 


Phạm Văn Đồng phía đại học ngoại ngữ..................................................................... 49 


Cầu Giấy ........................................................................................................................ 50 
















DANH MỤC BẢNG 

Bảng 1: Một số tính chất vật lý của <strong>PAHs</strong> ..................................................................... 3 

Bảng 2: Tổng nồng độ <strong>PAHs</strong> trên pha bụi trong kh<strong>ô</strong>ng khí ở Delhi (Ấn Độ), ng/m 3 . 8 

Bảng 3: Lượng phát thải <strong>PAHs</strong> trung bình hàng năm ước tính ở một số quốc gia .... 9 

Bảng 4: Nồng độ <strong>PAHs</strong> trên mẫu bụi trong kh<strong>ô</strong>ng khí tại Hà Nội năm 2003 ............. 9 

Bảng 5: Khả năng gây ung thư, đột biến gen của các <strong>PAHs</strong>...................................... 12 

Bảng 6: Bảng nồng độ 16 <strong>PAHs</strong> US EPA 610 ............................................................ 21 

Bảng 7: 10 mảnh phổ lớn nhất của 16 <strong>PAHs</strong> được nghiên cứu ................................. 30 

Bảng 8: Mảnh phổ chính và mảnh phổ phụ của 16 <strong>PAHs</strong> được nghiên cứu ........... 31 

Bảng 9: Các phương trình hồi quy tuyến tính mối tương quan giữa tỉ lệ diện tích pic 

và tỉ lệ nồng độ các <strong>PAHs</strong> so với nội chuẩn ................................................................. 33 

Bảng 10: Kết quả tính IDL, IQL .................................................................................. 34 

Bảng 11: Kết quả tính MDL, MQL .............................................................................. 35 

Bảng 12: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong dung dịch rửa giải các hạt XAD-2 trước và sau 

khi làm sạch ................................................................................................................... 36 

Bảng 13: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong dung dịch rửa giải Filter trước và sau khi làm 

sạch ................................................................................................................................ 37 

Bảng 14: Kết quả khảo sát hiệu suất thu hồi khi sử dụng dung m<strong>ô</strong>i cyclohexane và 

điclometan ...................................................................................................................... 39 

Bảng 15: Kết quả hiệu suất thu hồi khi bơm hỗn hợp chuẩn <strong>PAHs</strong> nồng độ vào 4 

mẫu trắng ....................................................................................................................... 41 

Bảng 16: Nồng độ <strong>PAHs</strong> trong pha bụi tại đương Cầu Giấy ...................................... 43 

Bảng 17: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí tại đường Phạm Văn Đồng sau 

khi rải nhựa đường ....................................................................................................... 44 

Bảng 18: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí tại đường Cầu Giấy sau khi rải 


nhựa đường ................................................................................................................... 45 












Bảng 19: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí tại một số địa điểm trên thế giới ......... 46 




Bảng 20: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trung bình tại 3 địa điểm nghiên cứu ............................ 47 

Bảng 21: Các th<strong>ô</strong>ng số đánh <strong>giá</strong> rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> .................................................... 51 

Bảng 22: Kết quả ước lượng rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> ung thư ............................................ 52 
















CHƯƠNG I. TỔNG QUAN .......................................................................................... 2 

1.1. Khái niệm <strong>PAHs</strong>, tính chất vật lý và hóa học ................................................... 2 

1.2. Tính chất vật lý và hóa học của <strong>PAHs</strong> ............................................................... 2 

1.2.1. Tính chất vật lý .............................................................................................. 2 

1.2.2. Tính chất hóa học .......................................................................................... 4 

1.3. Nguồn phát thải <strong>PAHs</strong> vào kh<strong>ô</strong>ng khí ............................................................... 5 

1.3.1. Nguồn tự nhiên: ............................................................................................. 5 

1.3.2. Nguồn do hoạt động của con người: ............................................................ 6 

1.4. Nồng độ <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí ......................................................................... 7 

1.5. Hiện trạng <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> <strong>PAHs</strong> ở Việt Nam .............................................................. 9 

1.6. Dạng tồn tại của <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí .......................................................... 11 

1.7. Tác hại của <strong>PAHs</strong> ............................................................................................... 12 

1.8. Nhựa đường ........................................................................................................ 13 

1.8.1. Nhựa đường là gì ......................................................................................... 13 

1.8.2. <strong>PAHs</strong> trong nhựa đường ............................................................................. 13 

1.9. Các phương pháp xác định <strong>PAHs</strong> .................................................................... 14 

1.9.1. Sắc ký giấy và sắc ký lớp mỏng (TLC) ...................................................... 14 

1.9.2. Sắc ký khí (GC) ............................................................................................ 15 

1.9.3. Sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) ............................................................ 16 

1.10. Các phương pháp xử lý mẫu chiết <strong>PAHs</strong> ra khỏi mẫu khí: ........................ 17 

1.10.1. Chiết soxhlhet ............................................................................................ 17 

1.10.2. Chiết pha rắn ............................................................................................. 18 

1.10.3. Chiết siêu âm .............................................................................................. 18 


CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................ 20 















2.1. Mục tiêu và đối tượng nghiên cứu .................................................................... 20 

2.2. Thiết bị, dụng cụ, hóa chất ................................................................................ 20 

2.2.1. Thiết bị .......................................................................................................... 20 

2.2.2. Dụng cụ ......................................................................................................... 21 

2.2.3. Hóa chất ........................................................................................................ 21 

2.3. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 22 

2.3.1. Phương pháp lấy mẫu ................................................................................. 22 

2.3.2. Quy trình xử lý mẫu .................................................................................... 23 

2.3.3. Phân tích bằng GC-MS ............................................................................... 25 

2.3.4. Phương pháp xác nhận <strong>giá</strong> trị hiệu lực của phương pháp[6,5] ............... 25 

a. Giới hạn phát hiện (LOD), giới hạn định lượng (LOQ) của thiết bị ............ 25 

b. Giới hạn phát hiện (MDL) của phương pháp[4,5] ......................................... 26 

c. Xây dựng đường chuẩn ..................................................................................... 27 

d. Xác định độ chính xác (độ đúng và độ chụm)[4] ............................................ 27 

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .............................................................. 29 

3.1. Phương pháp scan định tính 16 chất có trong hỗn hợp chuẩn <strong>PAHs</strong>: ......... 29 

3.2. Lập đường chuẩn ............................................................................................... 33 

3.3. Giới hạn phát hiện (IDL), giới hạn định lượng (IQL) của thiết bị................ 34 

3.4. Giới hạn phát hiện (MDL), giới hạn định lượng (MQL) của phương pháp: 

.................................................................................................................................... 35 

3.5. Khảo sát các điều kiện tối ưu cho quá trình xử lý mẫu ................................. 36 

3.5.1. Làm sạch vật liệu hấp thụ XAD-2 và Filter: ............................................. 36 

3.5.2. Chọn dung m<strong>ô</strong>i rửa giải qua cột SPE ........................................................ 38 

3.6. <strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> độ chính xác của phương pháp ........................................................ 41 
















3.7. Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí tại một số địa điểm sau khi rải 

nhựa đường: .............................................................................................................. 43 

3.8. Phân bố hàm lượng các <strong>PAHs</strong> trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí ..................................... 46 

3.9. So sánh thành phần phần trăm các hợp chất <strong>PAHs</strong> tại các điểm lấy mẫu .. 49 

3.10. Rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> ............................................................................................ 50 

3.10.1. Độc tính tương đương Benzo(a)pyrene: .................................................. 50 

3.10.2. <strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> ...................................................................... 51 

KẾT LUẬN ................................................................................................................... 54 

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 55 

PHỤ LỤC ...................................................................................................................... 59 













MỞ ĐẦU 




Hydrocacbon thơm đa vòng (polycyclic aromatic hydrocarbons-<strong>PAHs</strong>) là một 

nhóm hợp chất <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> nguy hiểm do chúng có độc tính cao và có mặt nhiều trong m<strong>ô</strong>i 

trường kh<strong>ô</strong>ng khí. <strong>PAHs</strong> có thể được phát thải vào m<strong>ô</strong>i trường khí từ những quá trình 

tự nhiên như núi lửa, cháy rừng. Tuy nhiên các nguồn chủ yếu của <strong>PAHs</strong> trong m<strong>ô</strong>i 

trường là do hoạt động của con người gây ra. Chúng là sản phẩm của quá trình cháy 

kh<strong>ô</strong>ng hoàn toàn hoặc nhiệt phân các hợp chất hữu cơ như dầu mỏ, than đá, gỗ, chất 

thải rắn,… và một số quá trình c<strong>ô</strong>ng nghiệp như sản xuất nh<strong>ô</strong>m, thép, quá trình đúc,… 

<strong>PAHs</strong> là nhóm hợp chất hữu cơ độc hại đối với sức khỏe con người. Rất nhiều 

<strong>PAHs</strong> là những chất gây ung thư và gây đột biến gen. Con người có thể bị <strong>nhiễm</strong> <strong>PAHs</strong> 

qua thức ăn, nước uống, khí thở hoặc trực tiếp tiếp xúc với vật liệu chứa <strong>PAHs</strong>. Thêm 

vào đó, nhiều sản phẩm phản ứng của <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí có thể có độc tính cao 

hơn <strong>PAHs</strong>.Như vậy, để xử lý <strong>PAHs</strong> trong khí thải cũng như kiểm soát các nguồn thải 

phát sinh ra <strong>PAHs</strong> rất cần được quan tâm. Hiện nay, ở Việt Nam và trên thế giới đã có 

rất nhiều nghiên cứu về <strong>PAHs</strong> trong mẫu bụi nhưng lại rất ít trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí, đặc 

biệt là các nơi đang thi c<strong>ô</strong>ng xây dựng, một phần là do quá trình thu mẫu và xử lý mẫu 

phức tạp, vừa phải thu <strong>PAHs</strong> trên mẫu bụi nhưng vẫn đảm bảo lấy mẫu <strong>PAHs</strong> trong 

kh<strong>ô</strong>ng khí. 

Nhựa đường là một hỗn hợp phức tạp chứa các hợp chất béo, alkan vòng, 

hydrocarbon vòng và đặc biệt là các <strong>PAHs</strong>.Các dạng <strong>PAHs</strong> 2-7 vòng được tìm thấy ở 

cả nhựa đường rắn và khí thải nhựa đường trong đó khí thải nhựa đường có xu hướng 

chứa <strong>PAHs</strong> hơn hai vòng, như naphthalene và ít hơn năm vòng như benzo[a]pyrene so 

với nhựa đường rắn.Mục tiêu của nghiên cứu này là xây dựng qui trình phân tích <strong>PAHs</strong> 

trong kh<strong>ô</strong>ng khí tại khu vực đang rải nhựa đường nhằm phân tích đánh <strong>giá</strong> hàm lượng 

các <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí trong quá trình thi c<strong>ô</strong>ng, đánh <strong>giá</strong> rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> đối với 

sức khỏe con người. 






1 











CHƯƠNG I. TỔNG QUAN 

1.1. Khái niệm <strong>PAHs</strong>, tính chất vật lý và hóa học 

Polycyclic aromatic hydrocarbons (viết tắt là <strong>PAHs</strong>) là những hydrocarbon 

thơm đa vòng <strong>giá</strong>p cạnh được cấu tạo từ một số nhân benzene (có ít nhất 2 vòng 

benzen trong phân tử) đính trực tiếp với nhau. Các hợp chất <strong>PAHs</strong> thường được hiểu là 

những hợp chất chỉ chứa hai loại nguyên tử là cacbon và hidro[37]. 

<strong>PAHs</strong> được chia thành 2 nhóm: 

- Nhóm hợp chất có khối lượng phân tử thấp là các <strong>PAHs</strong> có số vòng benzene nhỏ 

hơn 4 vòng. 

- Nhóm hợp chất có khối lượng phân tử cao là các <strong>PAHs</strong> có từ 4 vòng benzene 

trong phân tử trở lên. 

Có hàng trăm <strong>PAHs</strong> riêng rẽ có thể được phát thải vào m<strong>ô</strong>t trường kh<strong>ô</strong>ng khí. 

Các <strong>PAHs</strong> này thường tồn tại trong kh<strong>ô</strong>ng khí ở dạng hỗn hợp phức tạp.Người ta đã 

nghiên cứu và đã xác định được hơn 100 <strong>PAHs</strong> có trên bụi trong kh<strong>ô</strong>ng khí và khoảng 

200 <strong>PAHs</strong> có trong khói thuốc lá.Trong số đó có 16 <strong>PAHs</strong> được quan tâm nhiều nhất 

và được trình bày trên bảng 1.Những <strong>PAHs</strong> này được quan tâm vì chúng có độ độc cao 

hơn các <strong>PAHs</strong> khác và chúng có mặt nhiều trong kh<strong>ô</strong>ng khí. 

Hầu hết các <strong>PAHs</strong> là sản phẩm kh<strong>ô</strong>ng mong muốn từ quá trình cháy kh<strong>ô</strong>ng hoàn 

toàn hoặc nhiệt phân các hợp chất hữu cơ.Chỉ một lượng nhỏ các <strong>PAHs</strong> được phát thải 

từ quá trình sản xuất và sử dụng <strong>PAHs</strong>. 

1.2. Tính chất vật lý và hóa học của <strong>PAHs</strong> 

1.2.1. Tính chất vật lý 

<strong>PAHs</strong> nguyên chất thường tồn tại ở dạng kh<strong>ô</strong>ng màu, màu trắng hoặ màu vàng 

nhạt.Tất cả <strong>PAHs</strong> đều tồn tại ở dạng rắn ở nhiệt độ cao và có mùi. Chúng có áp suất 

hơi thấp và có xu hướng giảm dần theo chiều tăng của khối lượng phân tử. Đặc tính 

này ảnh hưởng tới <strong>sự</strong> hấp phụ của <strong>PAHs</strong> trên pha bụi trong kh<strong>ô</strong>ng khí. Áp suất hơi tăng 

lên một cách rõ rệt theo nhiệt độ kh<strong>ô</strong>ng khí và điều này ảnh hưởng đến hệ số phân bố 

<strong>PAHs</strong> giữa pha bụi và pha khí. Ngoài ra <strong>PAHs</strong> còn có nhiệt độ s<strong>ô</strong>i và nhiệt độ nóng 


chảy cao. Ngoại trử Naphthalen, các <strong>PAHs</strong> rất ít tan trong nước và độ hòa tan giảm dần 





2 











theo chiều tăng khối lượng phân tử. Tuy nhiên chúng tan tốt trong các dung m<strong>ô</strong>i hữu cơ 

và ưa chất béo. Hệ số octan-nước tương đối cao. Th<strong>ô</strong>ng thường <strong>PAHs</strong> hấp thụ yếu tia 

hồng ngoại có bước sóng nằm trong khoảng 7-14 um[9]. Một số tính chất vật lý của 

các <strong>PAHs</strong> được cho trong Bảng 1. 

Tên gọi 

Bảng 1: Một số tính chất vật lý của <strong>PAHs</strong> 

CTPT, Khối 

lượng phân tử 

(g/mol) 

Màu 

Nhiệt 

độ s<strong>ô</strong>i 

(ºC) 

Nhiệt độ 

nóng chảy 

(ºC) 

Độ tan trong 

nước ở 25ºC 

(µg/l) 

Naphthalen C 10 H 8 128 Trắng 81 217,9 3.17x10 4 

Acenaphthylen C 12 H 8 152 90 227 3.93x10 3 

Acenaphthen C 12 H 10 154 Trắng 95 279 3.93x10 3 

Fluoren C 13 H 10 166 Trắng 115 295 1.98x10 3 

Phenanthren C 14 H 10 178 Kh<strong>ô</strong>ng màu 100.5 340 1.29x10 3 

Anthracen C 14 H 10 178 Kh<strong>ô</strong>ng màu 216.4 342 73 

Fluoranthen C 6 H 10 202 Vàng nhạt 108.8 375 260 

Pyren C 16 H 10 202 Kh<strong>ô</strong>ng màu 150.4 393 135 






3 








Benzo[a]anthracen C 18 H 12 228 Kh<strong>ô</strong>ng màu 160.7 400 14 




Chrysen C 18 H 12 228 Kh<strong>ô</strong>ng màu 253.8 295 2,0 

Benzo[b]fluoranthen C 20 H 12 252 Kh<strong>ô</strong>ng màu 168.3 481 1.2 

Benzo[k]fluoranthen C 20 H 12 252 Vàng nhạt 215.7 480 0.76 

Benzo[a]pyren C 20 H 12 252 Hơi vàng 178.1 496 3.8 

Dibenzo[a,h]anthracen C 22 H 14 278 Kh<strong>ô</strong>ng màu 266.6 524 0.5 

Benzo[g,h,i]perylen C 22 H 12 276 Vàng nhạt 278.3 545 0.26 

Indeno[1,2,3,c,d]pyren C 22 H 12 276 Vàng 163,6 536 62 

1.2.2. Tính chất hóa học 

<strong>PAHs</strong> là các hợp chất tương đối trơ về mặt hóa học. Do được cấu tạo từ những 

vòng benzene nên <strong>PAHs</strong> có tính chất của hydrocarbon thơm: chúng có thể tham gia 

phản ứng thế và cộng. <strong>PAHs</strong> còn tham gia phản ứng quang hóa trong kh<strong>ô</strong>ng khí.Sau <strong>sự</strong> 

quang phân của <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí, nhiều sản phẩm oxi hóa được tạo thành, bao 

gồm quinon và edoperoxit.<strong>PAHs</strong> có thể phản ứng với oxit nito, axit nitric để hình thành 

các dẫn xuất nito của <strong>PAHs</strong> và phản ứng với các oxit lưu huỳnh, axit sulfuric trong 

dung dịch để hình thành sulfinic và axit sulfonic. <strong>PAHs</strong> cũng có thể tham gia phản ứng 

với ozon và các hợp chất này có thể cso hoạt tính sinh học và gây đột biến gen[37]. 


Hình 1 trình bày c<strong>ô</strong>ng thức cấu tạo của 16 <strong>PAHs</strong> đã nêu ở trên. 





4 











Hình 1: C<strong>ô</strong>ng thức cấu tạo của 16 <strong>PAHs</strong> được nghiên cứu 

1.3. Nguồn phát thải <strong>PAHs</strong> vào kh<strong>ô</strong>ng khí 

<strong>PAHs</strong> có thể phát thải vào kh<strong>ô</strong>ng khí từ 2 nguồn: nguồn tự nhiên và nguồn do 

hoạt động của con người. 

1.3.1. Nguồn tự nhiên: 

<strong>PAHs</strong> có thể được phát thải từ các quá trình tự nhiên như núi lửa phun, quá trình 

hình thành đá, tạo trầm tích, cháy rừng,…[10] Trong nhiều khu vực, cháy rừng và núi 

lửa phun là hai nguồn tự nhiên chính phát thải <strong>PAHs</strong> vào m<strong>ô</strong>i trường. Tại Canada, mõi 

năm cháy rừng phát thải khoảng 200 tấn <strong>PAHs</strong> và núi lửa phun phát thải khoảng 1,2- 

1,4 tấn benzo[a]pyrene[37]. 






5 











1.3.2. Nguồn do hoạt động của con người: 

Đây là nguồn chủ yếu phát thải vào kh<strong>ô</strong>ng khí. Nguồn thải này có thể gồm các 

dạng chính sau: 

- Quá trình sản xuất và sử dụng <strong>PAHs</strong> 

Phát thải <strong>PAHs</strong> từ quá trình này là kh<strong>ô</strong>ng đáng kể. Chỉ một số ít <strong>PAHs</strong> được sản 

xuất vì mục đích thương mại bao gồm: naphthelene, acenaphthlene, fluorene, 

fluoranthene, pyrene. Các <strong>PAHs</strong> này thường được dùng để sản xuất thuốc nhuộm, chất 

mẩu, sản xuất các chất hoạt động bề mặt, chất phân tán, chất thuộc da, thuốc trừ sâu, 

một số dung m<strong>ô</strong>i, nhựa, chất dẻo, … Trong đó, sản phẩm c<strong>ô</strong>ng nghiệp quan trọng nhất 

là naphthalene. Nó được sử dụng trực tiếp làm chất chống <strong>giá</strong>n. Các sản phẩm <strong>PAHs</strong> 

trên có thể được tách ra từ quá trình chế biến than, chủ yếu là nhựa than đá. 

Naphthalene có thể được tách ra từ <strong>sự</strong> nhiệt phân cặn dầu, olefin,…[37]. 

- Quá trình sản xuất và sử dụng các sản sản phẩm của than đá và dầu mỏ 

Quá trình chuyển đổi than đá (quá trình hóa lỏng và hóa khí), tinh chế dầu, tẩm 

creozot, nhựa than đá, nhựa rải đường từ các nhiên liệu hóa thạch có thể phát sinh ra 

một lượng đáng kể <strong>PAHs</strong>. 

- Quá trình cháy kh<strong>ô</strong>ng hoàn toàn 

Bao gồm các nguồn đun nấu, sưởi ấm trong hộ gia đình sử dụng nhiên liệu than 

đá, than tổ ong, gỗ, mùn cưa, than hoa; các nguồn c<strong>ô</strong>ng nghiệp, nguồn giao th<strong>ô</strong>ng,… 

trong đó các quá trình c<strong>ô</strong>ng nghiệp bao gồm: sản xuất điện đốt than, dầu, lò đốt rác 

thải; sản xuất nh<strong>ô</strong>m (quá trình sản xuất cực anot than từ cốc hóa dầu mỏ và dầu hắc ín); 

sản xuất thép và sắt; đúc,… Nguồn giao th<strong>ô</strong>ng sử dụng nhiên liệu xăng và dầu diesel 

đóng góp một phần quan trọng vào <strong>sự</strong> phát thải <strong>PAHs</strong> vào kh<strong>ô</strong>ng khí. 

Lượng <strong>PAHs</strong> được phát thải vào kh<strong>ô</strong>ng khí từ các dạng nguồn này dao động rất 

lớn, và phụ thuộc vào một số yếu tố như loại nhiên liệu, điều kiện đốt, và các biện pháp 

kiểm soát được ứng dụng. 

Tại Bắc Kinh (Trung Quốc), khói thải giao th<strong>ô</strong>ng, đặc biệt là khói phát sinh từ 

xe sử dụng động cơ diesel, và khói từ bếp lò đốt than trong hộ gia đình là những nguồn 


đóng góp <strong>PAHs</strong> chính vào nồng độ <strong>PAHs</strong> ở đây. Còn ở Mexico, kết quả thu được cho 





6 











thấy khói thải từ giao th<strong>ô</strong>ng và từ lò đốt gỗ, đốt rác là các nguồn quan trọng phát sinh 

<strong>PAHs</strong>. 

1.4. Nồng độ <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí 

<strong>PAHs</strong> tồn tại rất phổ biến trong m<strong>ô</strong>i trường kh<strong>ô</strong>ng khí. Nồng độ của từng <strong>PAHs</strong> 

đơn lẻ biến đổi khác nhau nhưng th<strong>ô</strong>ng thường nằm trong dải từ 0,1-100 ng/m 3 [19]. 

Nồng độ <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí tồn tại một khu vực phụ thuộc vào các điều kiện m<strong>ô</strong>i 

trương khí như nhiệt độ, lượng mưa, lượng tuyết rơi, ánh sáng,… Nồng độ <strong>PAHs</strong> ở 

những vùng xa x<strong>ô</strong>i hẻo lánh thấp hơn so với nhưng vùng đ<strong>ô</strong> thị. Tại các vùng đ<strong>ô</strong> thị 

nồng độ thường rất cao, đặc biệt là ở các khu gần với nguồn giao th<strong>ô</strong>ng và các khu 

c<strong>ô</strong>ng nghiệp. nồng độ <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí trong mùa đ<strong>ô</strong>ng thường cao hơn các mùa 

khác do: 

- Tăng mức phát thải <strong>PAHs</strong> từ việc đốt nhiên liệu để sưởi ấm trong hộ gia đình 

- Tăng phát thải từ nguồn giao th<strong>ô</strong>ng 

- Do điều kiện khí tượng trong mùa đ<strong>ô</strong>ng làm giảm khả năng phân tán chất <strong>ô</strong> 

<strong>nhiễm</strong> 

- Sự phân hủy <strong>PAHs</strong> do phản ứng quang hóa trong mùa đ<strong>ô</strong>ng giảm 

Tại Đức, những vùng bị <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> ở mức th<strong>ô</strong>ng thường có nồng độ BaP trung 

bình dao động từ 2-5 ng/m 3 [7]. Tại những vùng bị <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> nặng thì lượng này là 5-12 

ng/m 3 . Những khu vực gần nguồn giao th<strong>ô</strong>ng, đốt bằng than đá, khu vực c<strong>ô</strong>ng nghiệp, 

nồng độ BaP trung bình là 4-69 ng/m 3 . Có nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy thành 

phố ở Mexico là một trong số những thành phố có tổng nồng độ <strong>PAHs</strong> lớn nhất trên thế 

giới. Tổng nồng độ <strong>PAHs</strong> trên pha bụi trong kh<strong>ô</strong>ng khí trên lòng đường tại Mexico có 

thể lên đến 50-910 ng/m 3 [3]. Nghiên cứu tại Bắc Kinh (Trung Quốc) đã xác định <strong>sự</strong> 

biến đổi nồng độ <strong>PAHs</strong> trên pha bụi theo các mùa trong năm. Theo nghiên cứu nồng độ 

<strong>PAHs</strong> trên pha bụi tại đây nằm trong khoảng 28,53-362,15 ng/m 3 và biến đổi phụ thuộc 

nhiều vào điều kiện m<strong>ô</strong>i trường kh<strong>ô</strong>ng khí. Nồng độ <strong>PAHs</strong> trong mùa đ<strong>ô</strong>ng (trung bình 

là 362,15 ng/m 3 ) cao hơn trong mùa xuân và mùa hè (trung bình lần lượt là 77.98 

ng/m 3 và 28,53 ng/m 3 ). Ngoài ra nghiên cứu còn cho thấy nồng độ <strong>PAHs</strong> trong những 

ngày có tuyết hoặc mưa rơi giảm đáng kể so với những ngày khác trong cùng một 

tháng. Kết quả nghiên cứu ở thủ đ<strong>ô</strong> Dehli (Ấn Độ) cũng cho thấy nồng độ <strong>PAHs</strong> trên 


pha bụi trong mùa đ<strong>ô</strong>ng cao hơn rõ rệt so với mùa hè. Kết quả này thể hiện trên Bảng 





7 











2và Bảng 3 là Lượng phát thải <strong>PAHs</strong> trung bình hàng năm ước tính ở một số quốc 

gia[19]. 

Bảng 2: Tổng nồng độ <strong>PAHs</strong> trên pha bụi trong kh<strong>ô</strong>ng khí ở Delhi (Ấn Độ), ng/m 3 

Tháng 

Năm 

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 

1 - 40 46 42 30 64 19 21 

2 - 32 37 35 31 48 19 28 

3 - - 24 26 29 34 15 29 

4 - - 16 17 13 24 15 29 

5 - 8 7 10 14 25 16 14 

6 - - 11 14 17 12 11 9 

7 13 - 15 17 58 13 15 18 

8 13 12 19 22 51 13 16 11 

9 22 14 27 31 49 19 17 15 

10 19 22 39 42 58 26 26 23 

11 33 26 45 48 49 33 26 39 

12 33 39 48 51 54 35 22 25 

Min 12 7 7 10 11 9 6 9 

Max 33 40 48 51 58 64 26 39 

Trung bình 22 24 28 30 38 29 18 21 

Mùa đ<strong>ô</strong>ng 28 32 43 44 44 41 22 27 


Mùa hè 4 8 14 17 18 24 14 17 





8 








Bảng 3: Lượng phát thải <strong>PAHs</strong> trung bình hàng năm ước tính ở một số quốc gia 




Quốc gia 

Đốt nhiên 

liệu dùng 

trong 

gia 

hộ 

đình 

(Tấn/năm) 

Đốt 

liệu 

các 

máy 

nhiên 

cho 

nhà 

điện 

(Tấn/năm) 

Sản 

c<strong>ô</strong>ng 

nghiệp 

xuất 

(Tấn/năm) 

Giao 

th<strong>ô</strong>ng 

(Tấn/năm) 

Đốtrác 

(Tấn/năm) 

Mỹ 1380 140 3500 2170 1150 8600 

Thụy Điển 142 2 313 47 4 510 

Ba Lan 265 118 320 80 5 800 

Anh 604 6 19 80 6 712 

Đức - - - - - 8218 

Hà Lan - - - - - 1116 

Tổngcộng 

Châu Âu 9863 324 845 - 14090 

1.5. Hiện trạng <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> <strong>PAHs</strong> ở Việt Nam 

Kết quả phân tích mẫu bụi kh<strong>ô</strong>ng khí tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh cho 

thấy hầu hết các khu vực đều <strong>nhiễm</strong> các chất <strong>PAHs</strong>. Các <strong>PAHs</strong> 5, 6 vòng benzen chủ 

yếu liên kết trong bụi mịn (kích thước < 2,1 µm) và <strong>PAHs</strong> 4 vòng benzen hiện diện 

nhiều trong cả bụi mịn và bụi th<strong>ô</strong> (kích thước > 2,1 µm)[1,6]. 

Bảng 4 thể hiện kết quả trung bình tại ba địa điểm, mỗi địa điểm đo 60 mẫu 

trong thời gian từ tháng 10 năm 2002 đến tháng 1 năm 2003[1]. 

Bảng 4: Nồng độ <strong>PAHs</strong> trên mẫu bụi trong kh<strong>ô</strong>ng khí tại Hà Nội năm 2003 

Cácchất thuộc họ <strong>PAHs</strong> Hàm lượng <strong>PAHs</strong> (ng/m 3 ) 






9 











Thượng Đình 

20 o 59,5 N 

105 o 47,83E 

Bách Khoa 

21 o 00,02 N 

105 o 50,87 E 

Naphtalene 0.98 0.85 0.58 

Acenaphthylene 0.04 0.07 0.10 

Acenapthlene 0.05 0.11 0.03 

Fluorene 0.07 0.03 0.07 

Phenanthrene 0.89 0.06 10.76 

Anthracene 0.34 0.31 1.26 

Fluoranthene 2.93 3.54 9.20 

Pyrene 3.96 4.24 10.53 

Benz(a)anthracene 25.81 10.48 41.78 

Chrysene 6.18 6.78 29.69 

Chương Dương 

21 o 02,01 N 

105 o 51,32 E 

Benz(b)fluoranthene 67.71 77.07 128.41 

Benzo(k)fluoranthene 7.31 7.11 10.38 

Benzo(a)pyrene 7.19 4.77 9.59 

Indeno(1,2,3-cd)pyrene 19.02 13.73 17.90 

Dibenz(a,h)anthracene 11.96 8.26 11.83 

Benzo(ghi)perylene 14.44 6.89 13.52 

Tổng 168.88 144.93 295.63 






10 











1.6. Dạng tồn tại của <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí 

Trong kh<strong>ô</strong>ng khí <strong>PAHs</strong> tồn tại ở hai dạng: hấp phụ trên các hạt bụi lơ lửng và ở 

dạng khí. Sự phân bố <strong>PAHs</strong> giữa hai pha này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: 

- Nhiệt độ kh<strong>ô</strong>ng khí 

- Áp suất hơi của <strong>PAHs</strong> 

- Nồng độ bụi 

- Yếu tố khác: kích thước, diện tích bề mặt, bản chất của hạt bụi 

Đường cong biểu diễn thể hiện <strong>sự</strong> phân bố <strong>PAHs</strong> giữa pha hơi và bụi được trình 

bày trên Hình 2. Ở đây trục hoành chỉ nhiệt độ còn trục tung bên trái chỉ phần trăm 

<strong>PAHs</strong> trên pha bụi còn trục tung bên phải chỉ phần trăm <strong>PAHs</strong> trên pha hơi. Như vậy ở 

điều kiện thường khi nhiệt độ khí khoảng 25 o C thì lượng <strong>PAHs</strong> trên pha bụi có thể 

chiếm đến 90%. <strong>PAHs</strong> có phân tử lượng thấp dễ bay hơi hơn, chủ yếu tồn tại ở pha khí, 

các <strong>PAHs</strong> có phân tử lượng lớn hơn, kém bay hơi hơn lại chủ yếu tồn tại trên pha 

bụi[1]. 


Hình 2:Sự phân bố <strong>PAHs</strong> giữa 2 pha theo nhiệt độ 





11 











1.7. Tác hại của <strong>PAHs</strong> 

<strong>PAHs</strong> có khả năng lan truyền đi rất xa trong m<strong>ô</strong>i trường. Nhiều sản phẩm phản 

ứng của chúng trong kh<strong>ô</strong>ng khí có độc tính cao hơn bản thân <strong>PAHs</strong>. Con người có thể 

bị <strong>nhiễm</strong> <strong>PAHs</strong> th<strong>ô</strong>ng qua thức ăn, nước uống, khí thở, hoặc trực tiếp tiếp xúc với các 

vật liệu có chứa <strong>PAHs</strong>. Trong kh<strong>ô</strong>ng khí, gần 90% <strong>PAHs</strong> nằm trên bụi PM10 nên 

chúng dễ đi vào và lắng đọng ở trong phổi[1]. 

Các <strong>PAHs</strong> thường gây hại khi tiếp xúc với liều lượng nhỏ trong một thời gian 

dài. Rất nhiều <strong>PAHs</strong> là những chất gây ung thư và gây đột biến gen. Ngoài ra, <strong>PAHs</strong> 

còn có thể gây tổn thương cho da, dịch cơ thể, sức đề kháng,… Khả năng ung thư của 

một <strong>PAHs</strong> có thể được biểu thị qua hệ số độc tương đương của nó (Toxic Equivalent 

Factor-TEF). Trong đó, hệ số độc tương đương biểu thị khả năng gây ung thư tương 

đối của 1 <strong>PAHs</strong> so với BaP. Những <strong>PAHs</strong> trong phân tử có 2 đến 3 vòng benzene thì 

khả năng gây ung thư và đột biến gen thường rất yếu. Chỉ những <strong>PAHs</strong> có 4 đến 5 

vòng thơm trở lên mới bắt đầu xuất hiện khả năng đó. Tuy nhiên hoạt tính ung thư 

thường chỉ tập trung vào các <strong>PAHs</strong> có 4, 5, 6 vòng thơm. Các <strong>PAHs</strong> có cấu trúc phân 

tử góc cạnh có hoạt tính ung thư nguy hiểm hơn cấu trúc thẳng, hoặc cấu trúc dày 

đặc[1]. Khả năng gây ung thư, đột biến gen của các <strong>PAHs</strong> được tóm tắt qua Bảng 5: 

Bảng 5: Khả năng gây ung thư, đột biến gen của các <strong>PAHs</strong> 

<strong>PAHs</strong> 

Khả năng gây 

đột biến gen 

12 

Khả năng 

gây ung thư 

Hệ số độc 

tương đương 

Naphtalen - ? 0.001 

Acenaphthylene ? KNC 0.001 

Acenaphthene ? ? 0.001 

Fluorene - - 0.001 

Phenanthrene ? ? 0.001 

Antraxen - - 0.01 

Fluoranthene + + 0.001 


Pyrene ? ? 0.001 

Benzo[a]antraxen + + 0.1 















Chrysene + + 0.01 

Benzo(e)pyrene + ? 0.1 

Benzo[b]fluoranthene + + 0.1 

Benzo[k]fluoranthene + + 0.1 

Benzo(a)pyrene + + 1 

Dibenzo(a,h)anthracen + + 1 

Benzo[g,h,i]perylene + - 0.01 

Indeno[1,2,3-c,d]pyrene + + 0.1 

1.8. Nhựa đường 

1.8.1. Nhựa đường là gì 

Nhựa đường (bitumen) là vật liệu xây dựng được sản xuất bởi chưng cất dầu th<strong>ô</strong> 

trong lọc dầu và nó bao gồm rất nhiều kiểu và loại. nhựa đường là chất lỏng nhớt màu 

đen hoặc bán rắn loại mà kh<strong>ô</strong>ng bay hơi ở nhiệt độ thường và mềm dần dần khi có 

nhiệt tác động[15-17]. 

1.8.2. <strong>PAHs</strong> trong nhựa đường 

Nhựa đường chứa một hỗn hợp phức tạp các hợp chất béo, alkan vòng, 

hydrocarbon vòng, <strong>PAHs</strong> và các hợp chất dị vòng chứa nitrogen, oxygen, và các 

nguyên tử lưu huỳnh và các kim loại. tuy nhiên, hầu hết các dữ liệu phân tích sẵn có 

tập trung vào <strong>PAHs</strong>. Các phân tích nguyên tố chỉ ra rằng hầu hết nhựa đường chứa các 

hydrocarbon sơ cấp, ví dụ carbon 79-88%, hydrogen 7-13%, lưu huỳnh từ lượng vết- 

8%, oxygen 2-8%, nitrogen 3%, và các kim loại vanadi và nickel cỡ ppm [31]. Thành 

phần cấu tạo chính xác của nhựa đường biến đổi phụ thuộc vào độ phức tạp hóa học 

của dầu th<strong>ô</strong> gốc và các quá trình sản xuất. hơn nữa, các sản phẩm của các quá trình lọc 

dầu khác, ví dụ chất gây cháy(flux) hoặc dung m<strong>ô</strong>i từ sản phẩm chưng cất dầu, có thể 

được trộn lẫn với nhựa đường để đạt được cấu trúc mong muốn. do vậy, kh<strong>ô</strong>ng có hai 

sản phẩm nhựa đường nào là giống nhau về mặt hóa học, và các phép phân tích hóa 






13 











học kh<strong>ô</strong>ng thể kh<strong>ô</strong>ng thể được sử dụng để xác định chính xác cấu trúc hóa học hoặc 

thành phần cấu tạo hóa học của nhựa đường. 

<strong>PAHs</strong> có mặt trong dầu th<strong>ô</strong> và th<strong>ô</strong>ng thường lượng thấp hơn trong nhựa 

đường[35]. Điều này là vì quy trình lọc chính sử dụng cho sản xuất nhựa đường, loại 

bỏ hầu hết các hợp chất có khối lượng phân tử tương đối thấp với nhiệt độ s<strong>ô</strong>i thấp, bao 

gồm <strong>PAHs</strong> từ 3 đến 7 vòng, và bởi vì nhiệt độ cao nhất tham gia vào sản xuất chất cặn 

chân kh<strong>ô</strong>ng trong khoảng từ 350 o C đến 450 o C và kh<strong>ô</strong>ng đủ cao để bắt đầu hình thành 

<strong>PAHs</strong> đáng kể. mặc dù hầu hết <strong>PAHs</strong> được loại bỏ trong suốt quá trình sản xuất, lượng 

dư các <strong>PAHs</strong> 2-7 vòng được tìm thấy ở cả nhựa đường rắn và khí thải nhựa đường. khí 

thải nhựa đường có xu hướng chứa <strong>PAHs</strong> hơn hai vòng, như naphthalene và ít hơn năm 

vòng như benzo[a]pyrene, hơn nhựa đường rắn[31]. 

Sản phẩm nhựa đường được điều chỉnh để đáp ứng các yêu cầu trong cơ sở của 

tính chất vật lý hơn trong cấu trúc hóa học. nhựa đường tan trong carbon disulfide, 

chloroform, ether và acetone, tan một phần trong các dung m<strong>ô</strong>i hữu cơ vòng và kh<strong>ô</strong>ng 

tan trong nước ở 20 o C[18]. 

Trong quá trình thi c<strong>ô</strong>ng rải nhựa đường, ở nhiệt độ cao một lượng lớn <strong>PAHs</strong> từ 

nhựa đường rắn có thể phát thải ra kh<strong>ô</strong>ng khí và tồn tại ở 2 pha là pha khí và pha bụi 

mịn lơ lửng. Việc phân tích hàm lượng các <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí vì thế là rất cần thiết 

để đánh <strong>giá</strong> nguy cơ rủi ro đến sức khỏe con người th<strong>ô</strong>ng qua phơi <strong>nhiễm</strong>. 

1.9. Các phương pháp xác định <strong>PAHs</strong> 

Để phân tích các <strong>PAHs</strong> hiện nay chủ yếu sử dụng các phương pháp sắc kí như 

sắc kí lớp mỏng (TLC), sắc kí khí (GC) và sắc kí lỏng hiệu năng cao (HPLC). 

1.9.1. Sắc ký giấy và sắc ký lớp mỏng(TLC) 

Có 3 hệ sắc ký giấy để xác định hợp chất <strong>PAHs</strong> trong mẫu m<strong>ô</strong>i trường: 

- Tarbell đã dung loại giấy tẩm N,N-dimetylforrmamite (DMF) và n-hexan bào 

hòa DMF để làm pha động. Hệ sắc ký này đã được áp dụng để tách <strong>PAHs</strong> trong 

các mẫu m<strong>ô</strong>i trường sau khi tách phân đoạn bằng oxit[11]. 

- Bergmal Gruenwald đã sử dụng giấy axetyl hóa và hệ thống dung m<strong>ô</strong>i toluene : 


methanol: nước (1:10:1)[11]. 





14 











- Wieland và Kracht thì sử dụng methanol: ete: nước (4:4:1) để tách <strong>PAHs</strong>. Sauk 

hi tách bằng sắc ký giấy, <strong>PAHs</strong> được xác định bằng phương pháp phổ tử ngoại 

hoặc huỳnh quang với dịch chiết hoặc trực tiếp trên giấy. Ngày nay, phương 

pháp sắc ký giấy dần được thay thế bằng phương pháp sắc ký lớp mỏng[11]. 

Các loại vật liệu khác nhau dùng để tách PAHS là silica gel, alumina, florisil, 

cellulose,…khi sử dụng TLC hấp phụ, phân tách (pha thường hoặc pha đảo). 

Độ phân giải kém đối với phần lớn <strong>PAHs</strong> trong phạm vi khoảng làm việc 10 cm, 

thực tế được khắc phục bằng kỹ thuật TLC 2 chiều. 

1.9.2. Sắc ký khí (GC) 

Do <strong>PAHs</strong> là các hợp chất bán bay hơi (semivolatile), kỹ thuật sắc ký khí cũng 

thường được sử dụng để xác định <strong>PAHs</strong>. Cột nhồi ban đầu được thay thế bằng cột mao 

quản (thủy tinh-silica đồng nhất, bề mặt phủ lớp liên kết hóa học đặc biệt-các nhóm 

chức-có độ phân cực khác nhau tạo thành pha tĩnh, dài 10-50 m, thậm chí lên đến 

100m) với khả năng phân giải cao cho các <strong>PAHs</strong>. Các pha tĩnh kh<strong>ô</strong>ng phân cực chủ 

yếu được ứng dụng là: methylpolysiloxane, 5% phenylmethylpolysiloxane, 94% 

methylpolysiloxane và nhiều chất khác được sử dụng để tách một vài <strong>PAHs</strong> kh<strong>ô</strong>ng tan 

trong pha kh<strong>ô</strong>ng phân cực. 

Để xác định <strong>PAHs</strong> đã được tách sau khi qua cột thường sử dụng detector ion 

hóa ngọn lửa (FID). Detector này cho độ nhạy cao và giới hạn phát hiện là 100 pg với 

phenanthrene, 500 pg với benzo[a] pyrene, và khoảng 1 ng benzo[ghi] perylene. Độ 

nhạy của FID cao hơn 300 lần so với ECD vì đầu dò ái điện tử (ECD) kh<strong>ô</strong>ng thích hợp 

cho các hợp chất này. 

Gần đâysắc ký khí ghép nối hồng ngoại chuyển đổi Fourier đã trở nên phổ biến 

trong việc xác định <strong>PAHs</strong>. Với kỹ thuật này có thể phân biệt <strong>PAHs</strong> mẹ và các dẫn xuất 

của chúng. Giới hạn phát hiện khoảng 1 ng và còn thấp hơn nữa với benzo(e)pyrene và 

chrysene. 

Khối phổ là thiết bị lý tưởng nhất khi ghép nối với sắc ký mao quản có độ phân 

giải cao vì có thể cung cấp th<strong>ô</strong>ng tin bổ sung về cấu trúc phân tử. 


Năm 2016, Androniki Maragkidou và cộng <strong>sự</strong> đã sử dụng phương pháp sắc .ký 

khí khối phổ để phân tích hợp chất <strong>PAHs</strong> trong mẫu bụi nhà. Điều kiện sắc ký: Cột 

15 















mao quản Rxi-PAH (40 m x 0,18 mm x 0,07 µm), khí mang được sử dụng là Heli, thể 

tích bơm mẫu 1 µl, chế độ bơm mẫu kh<strong>ô</strong>ng chia dòng, nhiệt độ phun 285 o C, nhiệt độ lò 

100 o C giữ trong 1 phút, nhiệt độ đầu là 210 o C, nhiệt độ thứ hai là 3 o C/phút đến 260 o C, 

nhiệt độ thứ ba là 11 o C/phút đến 320 o C. Khối phổ vận hành ở chế độ ion hóa (EI) 70 

eV và 230 o C[8]. 

Năm 2010, Reddithota J. Krupadam và các cộng <strong>sự</strong> đã xác định <strong>sự</strong> có mặt các 

hợp chất đa vòng thơm <strong>PAHs</strong> trong mẫu bụi kh<strong>ô</strong>ng khí bằng phương pháp GC/MS. 

Các tác giả đã sử dụng hệ thống sắc ký khí Varian 3800 kết nối detector khối phổ 

Varian 4D. Thể tích bơm mẫu là 1µl và thực hiện bới bộ phận lấy mẫu Varian 8200 (3 

m x 0,53 mm). Cột DB-5MS. Khí mang là khí Heli. Nhiệt độ phun là 40 o C/phút, sau đó 

lập trình 200-300 o C/phút đến nhiệt độ cuối. Nhiệt độ lò 80 o C trong 3 phút đầu, sau khi 

đạt đến 80 o C cài đặt nhiệt độ lò 320 o C giữ trong 10 phút. Khi nhiệt độ lò đạt đến 320 o C 

mẫu được bơm vào hệ thống GC/MS[9]. 

Mặc dù đã có những pha tĩnh chịu nhiệt độ cao, thực tế phân tích <strong>PAHs</strong> cho thấy 

GC chỉ xác định <strong>PAHs</strong> có trọng lượng phân tử








phút. Nồng độ axetonitril tăng lên 100% trong 25 phút và giữ ở 100% trong 5 phút. 

Hiệu suất thu hồi của phương pháp đạt từ 73%-99%[28]. 

Năm 2007, Trang Dong, Byeong-Kyu Lee và các cộng <strong>sự</strong> dã sử dụng phương 

pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao để xác định hợp chất <strong>PAHs</strong> trong mẫu bụi ở đ<strong>ô</strong> thị tại 

thành phố Hàn Quốc. Trong bài báo này, các tác giả đã sử dụng thiết bị HPLC ghép nối 

detector 310UV ở bước sóng 260 nm, cột Chromspher 5 (4,6 mm. 150 mm), pha động 

là hỗn hợp axetonitril và nước, với phương pháp xử lý gradient, tốc độ dòng 1ml/ phút 

ở 35 o C. 

1.10. Các phương pháp xử lý mẫu chiết <strong>PAHs</strong> ra khỏi mẫu khí: 

Trước khi phân tích <strong>PAHs</strong> bằng các phương pháp sắc kí, các <strong>PAHs</strong> cần được 

tách ra khỏi nền mẫu bằng các phương pháp phù hợp như chiết Soxhlet, chiết pha rắn 

và chiết siêu âm. 

1.10.1. Chiết soxhlhet 

Chiết Soxhlet là một trong những phương pháp truyền thống được sử dụng rộng 

rãi để xác định các chất <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> hữu cơ. Đây là kỹ thuật chiết phổ biến nhất vì thiết bị 

đơn giản, thuận tiện ứng dụng cho nhiều loại hợp chất và nhiều nền mẫu rắn khác nhau. 

Dung m<strong>ô</strong>i thường được sử dụng để chiết các hợp chất này theo phương pháp chiết 

Soxhlet là diclometan hay hỗn hợp hexan/axeton, hexan:diclometan... Phương pháp 

chiết Soxhlet thường có hiệu suất chiết cao do sử dụng lượng dung m<strong>ô</strong>i lớn và thời 

gian chiết lâu, độ thu hồi thường đạt trên 90%. 

Do phương pháp chiết sohxlet đơn giản, dễ làm và tiết kiệm dung m<strong>ô</strong>i nên được 

nhiều nhà nghiên cứu sử dụng để chiết <strong>PAHs</strong> từ mẫu bụi khí. Năm 1992, C.H.Marvin 

và cộng <strong>sự</strong> đã sử dụng phương pháp chiết Soxhlet để chiết <strong>PAHs</strong> trừ mẫu trầm tích và 

mẫu bụi khí bằng cách sử dụng 350 ml dung m<strong>ô</strong>i diclometan trong 24 giờ và 350 ml 

metan trong 24 giờ, với chu kỳ cho dung m<strong>ô</strong>i điclometan là 12 phút, và 25 phút cho 

dung m<strong>ô</strong>i metan[12]. Năm 1994, C.Escriva’ và các cộng <strong>sự</strong> đã sử dụng kĩ thuật chiết 

Sohxlet từ mẫu bụi hạt bằng 250 ml điclometan và chiết trong vòng 12 giờ ở 60 o C đạt 

được độ thu hồi trong khoảng 48-60%[11]. Năm 2002, Anders Christensen và các cộng 

<strong>sự</strong> cũng sử dụng chiết Sohxlet trong vòng 18 giờ ở tốc độ 5 chu kỳ/h với 170 ml dung 


m<strong>ô</strong>i điclometan cho <strong>PAHs</strong> trong mẫu bụi đ<strong>ô</strong> thị [7]. Năm 2013, nhà nghiên cứu 





17 











Evelyn.de.F.Guimaraes cùng các cộng <strong>sự</strong> đã sử dụng phương pháp chiết soxhlet bằng 

cách lấy 140mg mẫu bụi đ<strong>ô</strong> thị chiết với 120 ml điclometan trong 12 giờ. Năm 2007, 

Maria Rosaria Mannino và các cộng <strong>sự</strong> cũng sử dụng kỹ thuật chiết soxhlet trong 24 

giờ với dung m<strong>ô</strong>i điclometan sau đó dịch chiết được lọc qua pipet Pasteur đã được làm 

đầy bằng NA2SO4[16]. 

1.10.2. Chiết pha rắn 

Chiết pha rắn là quá trình chuyển chất tan (chất cần phân tích) từ pha lỏng sang 

pha rắn. Pha rắn có thể là các hạt silicagel xốp, các polime hữu cơ hoặc các loại nhựa 

trao đổi ion hay than hoạt tính. Đây là phương pháp chuẩn bị mẫu, làm giàu và làm 

sạch mẫu phân tích. Năm 2013, nhà nghiên cứu Evelyn.de.F.Guimaraes cùng các cộng 

<strong>sự</strong> đã sử dụng phương pháp chiết pha rắn để xác định các hợp chất <strong>PAHs</strong> trong mẫu 

bụi đ<strong>ô</strong> thị. Cột chiết được sử dụng là cột SiO2 đã được làm sạch bằng dung dịch n- 

hexan, và sau đó cột chiết được rửa giải với 3ml n-hexan/ toluene (9:1)[28]. Năm 2015, 

Trifa M. Ahmed và cộng <strong>sự</strong> cũng sử dụng kỹ thuật chiết pha rắn xác định hợp chất 

O<strong>PAHs</strong> và <strong>PAHs</strong> trong bụi đ<strong>ô</strong> thị và khí thải động cơ. Cột chiết Silica (100 mg Isolute, 

IST, UK) được thêm 3 ml hexan trước khi sử dụng, sau đó cột chiết được rửa giải bằng 

1,5 ml toluen. Năm 2016, Androniki Maragkidou và cộng <strong>sự</strong> sử dụng cột chiết pha rắn 

Florisil (1g) để xác định hợp chất <strong>PAHs</strong> trong mẫu bụi nhà, và rửa giải các <strong>PAHs</strong> ra 

khỏi cột bằng 15 mL 50% Hexan/điclometan[28]. 

1.10.3. Chiết siêu âm 

Phương pháp chiết siêu âm tạo <strong>sự</strong> tiếp xúc hiệu quả hơn giữa chất phân tích và 

dung m<strong>ô</strong>i chiết so với phương pháp lắc th<strong>ô</strong>ng thường, tạo kết quả về độ thu hồi tốt hơn, 

tốn ít thời gian và dung m<strong>ô</strong>i hơn phương pháp chiết Soxhlet. Đây là phương pháp chiết 

hiện đại với nhiều ưu điểm như tốc độ chiết nhanh, tiết kiệm dung m<strong>ô</strong>i và thích hợp với 

lượng nhỏ nên rất nhiều nghiên cứu đã sử dụng phương pháp này. Năm 2002, Anders 

Christensen và các cộng <strong>sự</strong> đã sử dụng chiết siêu âm để xác định hợp chất <strong>PAHs</strong> trong 

mẫu bụi đ<strong>ô</strong> thị. Dịch chiết được thêm 5ml axeton trong 10 phút và nối với bể siêu âm 

Brason 8210, CT, USA, làm tối đa 20 mẫu. Sau khi chiết, dịch chiết được lọc qua 

màng lọc nylon 0,2 µm[7]. Năm 2008, Mahmoud A.Hasamen và cộng <strong>sự</strong> cũng sử 


dụng kỹ thuật chiết siêu âm để xác định hợp chất <strong>PAHs</strong> trong mẫu bụi đường tại 

Greater Cairo, Ai Cập. Cân 5g bụi đường và thêm vào mỗi mẫu 50 ml axeton, sau đó 

18 















mẫu chiết siêu âm trên thiết bị Bransonic model 2510 trong 15 phút và đưa mẫu đi lọc 

[19]. Năm 1994, C. Escrivá và cộng <strong>sự</strong> xác định <strong>PAHs</strong> trong mẫu bụi hạt bằng phương 

pháp chiết siêu âm mẫu bụi hạt với 5ml axetonitril sau đó dịch chiết đưa đi lọc trên 

giấy lọc Millipore FHLP 01300. Phương pháp đạt được độ thu hồi trong khoảng từ 76- 

99%. Năm 1992, C.H.Marvin và cộng <strong>sự</strong> đã sử dụng phương pháp chiết siêu âm để xác 

định hợp chất PAH trong mẫu trầm tích và mẫu bụi kh<strong>ô</strong>ng khí bằng 50ml dung m<strong>ô</strong>i 

điclometan[12]. Năm 2009, Agnieszka Mikolajczuk và cộng <strong>sự</strong> chiết mẫu bụi với 30 

ml hỗn hợp dung m<strong>ô</strong>i hexan/axeton (1:1) ba lần, mỗi lần 30 phút, sau đó dịch chiết đưa 

đi lọc trên thiết bị lọc sợi thủy tinh TCLP[21]. 

Kết luận 

Các <strong>PAHs</strong> là các hợp chất có độc tính cao, rất nguy hiểm đến sức khỏe con 

người, nhiều chất trong đó đã được xếp loại chất độc loại I, có khả năng gây ung thư. 

Trong quá trình thi c<strong>ô</strong>ng rải nhựa đường, một lượng lớn <strong>PAHs</strong> có thể phát thải ra 

kh<strong>ô</strong>ng khí gây <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong>. Để xác định <strong>PAHs</strong> các phương pháp sắc kí như sắc kí khí 

(GC), sắc kí lỏng hiệu năng cao (HPLC) thường được sử dụng. Tuy nhiên, trong số các 

phương pháp phân tích, phương pháp sắc kí khí GC kết hợp với detector MS là phù 

hợp nhất để xác định hàm lượng nhỏ của <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí do có giới hạn phát 

hiện thấp và khả năng phân tách cao. Ngoài ra để tách các <strong>PAHs</strong> ra khỏi mẫu kh<strong>ô</strong>ng 

khí trước khi phân tích trên các thiết bị sắc kí, phương pháp chiết siêu âm và chiết pha 

rắn cho thấy nhiều ưu điểm như độ thu hồi cao, tốc độ chiết nhanh, tiết kiệm dung m<strong>ô</strong>i 

và thích hợp với lượng nhỏ mẫu. 






19 











CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

2.1. Mục tiêu và đối tượng nghiên cứu 

<strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> mức độ <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí tại khu vực thi c<strong>ô</strong>ng rải nhựa 

đường. Ở Việt Nam và trên thế giới đã có rất nhiều nghiên cứu về <strong>PAHs</strong> trong mẫu bụi 

nhưng lại rất ít trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí, đặc biệt là các nơi đang thi c<strong>ô</strong>ng xây dựng, một 

phần là do quá trình thu mẫu và xử lý mẫu phức tạp, vừa phải thu <strong>PAHs</strong> trên mẫu bụi 

nhưng vẫn đảm bảo lấy mẫu <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí. Mục tiêu của nghiên cứu này là 

đưa ra một quy trình phân tích <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí tại khu vực rải nhựa đường bằng 

phương pháp GC/MS. 

Đối tượng nghiên cứu là 16 <strong>PAHs</strong> có khả năng gây ung thư theo US EPA đã liệt 

kê trong Bảng 6trong m<strong>ô</strong>i trường kh<strong>ô</strong>ng khí nơi rải nhựa đường tại một số khu vực ở 

Hà Nội. 

Nội dung nghiên cứu: 

- <strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> qui trình phân tích <strong>PAHs</strong> bằng phương pháp sắc kí khí khối phổ GC- 

MS: dựng đường chuẩn, xác định LOD, LOQ, độ lặp RSD, hiệu suất thu hồi 

- Khảo sát tối ưu qui trình xử lí mẫu: làm sạch vật liệu hấp phụ và filter; lựa chọn 

dung m<strong>ô</strong>i rửa giải. 

- Áp dụng phân tích tại 3 địa điểm tại Hà Nội 

- <strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> <strong>PAHs</strong> và nguy cơ rủi ro do phơi <strong>nhiễm</strong> 

2.2. Thiết bị, dụng cụ, hóa chất 

2.2.1. Thiết bị 

- Thiết bị sắc ký khí khối phổ GC/MS QP 2010 của Shimadzu, Nhật Bản 

- Máy c<strong>ô</strong> cất chân kh<strong>ô</strong>ng của hãng Buchi, Thụy Sỹ 

- Bộ c<strong>ô</strong> mẫu Nitơ N-EVAP, Nhật Bản 

- Hệ lọc nước deion Nanopure, Thermo, Mỹ 

- Máy lắc yellow line, Mỹ 

- Tủ sấy dụng cụ UNB500, Memmert, Đức 

- Tủ hút 


- Cân phân tích Melter Thụy Sỹcó độ chính xác 10 -5 g 





20 











- Thiết bị siêu âm Transsonic T700/H Elma, Áo 

2.2.2. Dụng cụ 

- Phễu lọc thủy tinh 

- Ống đong 100 ml, 250 ml, 500 ml 

- Ống nghiệm chia vạch 15 ml 

- Cốc thủy tinh 50 ml, 100 ml, 250 ml 

- Lọ thủy tinh nâu (vial) đựng mẫu 1 ml, 3ml 

- Pipet Pasteur, micropipette 

- Kim hút mẫu và microxilanh cỡ 10 µl, 50 µl và 100 µl, 1ml 

- Giấy lọc GF-B 37mm, đường kính 0.8 um, MERCK 

- Filters lọc, cartridges 

- Ống đu<strong>ô</strong>i chuột 

2.2.3. Hóa chất 

- Dung dịch chuẩn gốc <strong>PAHs</strong> bao gồm: 

+ Hỗn hợp chuẩn <strong>PAHs</strong> (16 hợp chất) US EPA 610 được pha trong cyclohexane 

có nồng độ trình bày trong Bảng 6: 

Bảng 6: Bảng nồng độ 16 <strong>PAHs</strong> US EPA 610 

Tên chất phân tích 

Nồng độ (ug/mL) 

1 Naphtalene 1000 

2 Acenapthlene 1000 

3 Acenaphthylene 2000 

4 Fluorene 200 

5 Phenanthrene 100 

6 Anthracene 100 

7 Pyrene 100 


8 Fluoranthene 200 





21 











9 Benz(a)anthracene 100 

10 Chrysene 100 

11 Benzo(k)fluoranthene 100 

12 Benz(b)fluoranthene 200 

13 Benzo(a)pyrene 100 

14 Indeno(1,2,3-cd)pyrene 100 

15 Dibenz(a,h)anthracene 200 

16 Benzo(ghi)perylene 200 

+ Chất đồng hành: Nap-d8, Acy-d8, Phe-d10, Ant-d10, Fluh-d10, Pyr-d10, 

BaA-d12, BaP-d12, BgP-d12, Chy-d12 nồng độ 100 ng/mL. 

+ Chất nội chuẩn Chy-d12 nồng độ 1000 ng/mL. 

- Silicagel 60 kích thước hạt 0,063-0,02 mm (Merck, Đức) được nung trong 16 

giờ ở nhiệt độ 150 o C, sau đó để nguội trong bình hút ẩm 

- Các dung m<strong>ô</strong>i tinh khiết n-hexan, điclometan, axetone, cyclohexane, nước cất 

- Khí N2 kỹ thuật 99% dùng để đuổi dung m<strong>ô</strong>i 

- Khí He tinh khiết 99,999% dùng làm khí mang cho thiết bị GC/MS 

- Giấy lọc đường kính 4 inch của Tisch Environmental, Inc (Mỹ) 

2.3. Phương pháp nghiên cứu 

2.3.1. Phương pháp lấy mẫu 

Mẫu được thu bằng một hệ thiết bị đặc biệt, gồm đầu filter được gắn cartridge 

chứa vật liệu hấp phụ XAD-2. Mẫu được hút với tốc độ 2 L/phút trong vòng 4h. Mẫu 

bụi chứa <strong>PAHs</strong> sẽ được bám trên filter còn mẫu khí chứa <strong>PAHs</strong> sẽ được hấp phụ vào 

vật liệu XAD-2. Hình ảnh thiết bị lấy mẫu được trình bày ở Hình 14 phần phụ lục. 

Sau khi lấy mẫu về, các filter và các cartridge được vận chuyển trong bóng tối 


và được bảo quản ở tủ lạnh sâu với nhiệt độ -20 o C. 





22 








Lưu ý: 




- Vật liệu hấp thụ XAD-2 và Filter trước khi sử dụng phải được làm sạch: 

Chiết soxhlet trong 2 chu kỳ 24h với 300 mL điclometan. Sau khi chiết dùng khí 

N 2 để làm kh<strong>ô</strong>. 

- Mẫu được thu tại khu vực rải nhựa đường, trong nghiên cứu này, 8 mẫu được 

lấy tại đường Phạm Văn Đồng khu vực đối diện Đại học ngoại ngữ (khu vực 

Phạm Văn Đồng 1) và khu vực Đại học Ngoại ngữ (khu vực Phạm Văn Đồng 2) 

sau khi nhựa đường được rải 36 tiếng vào ngày 20 tháng 4 năm 2018, 4 mẫu 

được lấy tại đường Cầu Giấy sau khi nhựa đường được rải 10 tiếng ngày 21 

tháng 4 năm 2018. 

2.3.2. Quy trình xử lý mẫu 

Mẫu được xử lý qua 3 giai đoạn: chiết tách, làm giàu và làm sạch. Sau cùng mẫu 

được đem đi phân tích trên thiết bị sắc ký khí. 

Quy trình xử lý mẫu được tóm tắt như sau: 

- Các filter và vật liệu hấp thụ XAD-2 được chuyển vào ống nghiệm 15mL có nút 

đậy. Cho vào mỗi ống nghiệm 5mL dung m<strong>ô</strong>i điclometan, sau đó thêm 10 uL 

dung dịch chuẩn chất đồng hành Nap-d8, Acy-d8, Phe-d10, Ant-d10, Fluh-d10, 

Pyr-d10, BaA-d12, BaP-d12, BgP-d12 nồng độ 100 ng/mL. Sau đó lắc trong 5 

phút rồi đem chiết siêu âm trong 20 phút. Lặp lại quá trình chiết 3 lần. 

- Sau khi chiết mẫu, dịch chiết được cho qua cột chiết pha rắn. Mỗi cột chiết được 

nhồi 1 g silicagel và 0.3 g natri sulfate. Tráng rửa ống nghiệm và cột bằng 3 mL 

điclometan sau mỗi lần qua cột. 

- Cuối cùng c<strong>ô</strong> dịch chiết về 1 mL bằng bộ c<strong>ô</strong> Ni tơ. Thêm 10 uL nội chuẩn 

Chrysene-d12 nồng độ 1ug/mL và phân tích bằng máy sắc ký khối phổ. 

Quy trình được tóm tắt trong Hình 3: 






23 








Filter và vật liệu XAD-2 




10 uLSR: Nap-d8, Acyd8, 

Phe-d10, Ant-d10, 

Thêm 5mL DCM 

Fluh-d10, Pyr-d10, BaAd12, 

BaP-d12, BgPd12(100 

ng/mL) Lắc với máy lắc votex 

trong 5 phút 

Chiết siêu âm trong 20 phút 

Chiết qua cột SPE 

Rửa cột với 3 mL DCM 

C<strong>ô</strong> ni tơ về 1 mL 

Bơm 1 uL vào 

GC/MS 

Hình 3: Quy trình xử lý mẫu 

Thêm 10 uL nội 

chuẩn Chrysened12(1000 

ng/mL) 






24 











2.3.3. Phân tích bằng GC-MS 

Sau khi được xử lý, mẫu được phân tích trên hệ thống sắc ký khí khối phổvới 

các điều kiện phân tích như sau: 

- Cột sắc ký SH-Rxi-5Sil MS (30 m x 0,25 mm; 0,25 µm) của Shimadzu 

- Nhiệt độ buồng bơm mẫu: 300 o C 

- Chế độ bơm mẫu: kh<strong>ô</strong>ng chia dòng, thời gian kh<strong>ô</strong>ng chia dòng: 1 phút. 

- Khí mang Heli, tốc độ dòng 1,0 mL/phút 

- Chương trình nhiệt độ : 50 o C (giữ trong 2 phút), tăng lên 10 o C/ phút lên 300 o C 

(giữ trong 10 phút). Tổng thời gian phân tích là 37.5 phút 

- Nhiệt độ bộ phận kết nối sắc ký và khối phổ: 300 o C 

- Bộ tiêm mẫu tự động 

- Thể tích bơm mẫu: 1 µl 

Khối phổ 

- Nguồn ion hóa: EI 70 eV 

- Nhiệt độ nguồn ion : 230 o C 

- Thời gian cắt dung m<strong>ô</strong>i: 5.4 phút 

2.3.4. Phương pháp xác nhận <strong>giá</strong> trị hiệu lực của phương pháp[6,5] 

a. Giới hạn phát hiện (LOD), giới hạn định lượng (LOQ) của thiết bị 

Giới hạn phát hiện (LOD) là nồng độ thấp nhất của chất phân tích mà hệ thống 

phân tích còn cho tín hiệu phân tích khác có nghĩa so với tín hiệu mẫu trắng hay tín 

hiệu nền. 

Giới hạn định lượng (LOQ): Là nồng độ thấp nhất của chất phân tích mà hệ 

thống phân tích định lượng được tín hiệu phân tích khác có ý nghĩa định lượng với tín 

hiệu mẫu trắng hay tín hiệu của nền. 

Giới hạn phát hiện và giới hạn định lượng của thiết bị dựa vào sai số giữa các 

lần bơm bơm dung dịch có nồng độ nhỏ của chất cần phân tích lên thiết bị. Ban đầu 

tiến hành bơm lặp dung dịch này từ 7 đến 10 lần, thể tích bơm mẫu là 2 µl. Sau đó tính 


độ lệch chuẩn SD theo c<strong>ô</strong>ng thức: 





25 











trong đó: 

SD: độ lệch chuẩn; 

= ∑ 

 

 

− 

, 

− 1 

Xi: hàm lượng chất phân tích trong mẫu lặp I; 

X: hàm lượng trung bình chất phân tích trong mẫu lặp; 

N: số mẫu lặp. 

Từ đó xác định giới hạn phát hiện của thiết bị (LOD), đây là giới hạn định tính: 

LOD = 3 x SD 

Và giới hạn định lượng của thiết bị: 

LOQ = 10 x SD 

<strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> LOD đã tính được: tính R =R/LOD 

- Nếu 4 < R < 10 thì nồng độ dung dịch thử là phù hợp vàLOD tính được là đáng 

tin cậy 

- Nếu R < 4 thì phải dùng dung dịch thử đậm đặc hơn, hoặcthêm một ít chất 

chuẩn vào dung dịch thử đã dùng và làmlại thí nghiệm và tính lại R 

- Nếu R > 10 thì phải dùng dung dịch thử loãng hơn, hoặcpha loãng dung thử đã 

dùng và làm lại thí nghiệm và tính lạiR 

b. Giới hạn phát hiện (MDL)của phương pháp[4,5] 

Theo định nghĩa của EPA, MDL là giới hạn phát hiện của phương pháp, là nồng 

độ thấp nhất của chất phân tích có thể đo và báo cáo lớn hơn 0 với mức độ tin cậy là 

99%, tiến hành bằng cách xử lý nhiều mẫu lặp theo phương pháp xử lý mẫu của quy 

trình phân tích. MDL được tính theo c<strong>ô</strong>ng thức: 

MDL=tx(n−1, 1−∝=0.99)xSD 

Trong đó, n là số thí nghiệm, thường là 7 nên t (6,0.99)=3.14 nênMDL=3.14S, với S là 


độ lệch chuẩn. 





26 











Và giới hạn định lượng của phương pháp được tính theo c<strong>ô</strong>ng thức: 

c. Xây dựng đường chuẩn 

MQL = 10 x SD 

Đường chuẩn sử dụng là đường chuẩn có sử dụng nội chuẩn. Đây là một 

phương pháp rất hữu ích cho GC-MS. Nội chuẩn thêm vào để đo máy, với nồng độ phù 

hợp và giống nhau. 

Để phù hợp với nồng độ <strong>PAHs</strong> trong khí nhựa đường, đường chuẩn được lập 

trong khoảng nồng độ1-20 đến 500-10000 ng/mL. Mỗi điểm chuẩn được thêm vào một 

lượng nội chuẩn chrysene-d12 sao cho nồng độ là kh<strong>ô</strong>ng đổi nồng độ 10 ng/mL. 

Đường chuẩn được đánh <strong>giá</strong> dựa theo hệ số hồi quy tuyến tính (R) hoặc độ 

chệch các điểm nồng độ (∆): 

- Hệ số hồi quy tuyến tính R > 0.995. 

- Giá trị độ chệch ∆ kh<strong>ô</strong>ng được vượt quá ±15%. 

d. Xác định độ chính xác (độ đúng và độ chụm)[4] 

- Độ đúng: 

Độ đúng của phương pháp là khái niệm chỉ mức độ gần nhau giữa <strong>giá</strong> trị trung 

bình của kết quả thử nghiệm và <strong>giá</strong> trị thực hoặc <strong>giá</strong> trị được chấp nhận là đúng. 

Đối với đa số mẫu phân tích, <strong>giá</strong> trị thực kh<strong>ô</strong>ng thể biết một cách chính xác, tuy 

nhiên nó có thể có một <strong>giá</strong> trị quy chiếu chấp nhận là đúng. 

Để đánh <strong>giá</strong> độ đúng, cần xác định độ thu hồi. 

Độ thu hồi được xác định dựa trên kĩ thuật thêm chuẩn. Lượng chất chuẩn thêm 

vào mẫu phân tích phải đảm bảo sao cho nồng độ của chất cần nghiên cứu sau khi thêm 

chuẩn nằm trong khoảng đã khảo sát. Độ thu hồi (R%) được tính như sau: 

= − 

. 100% 

 

Trong đó C spike : nồng độ của mẫu thêm chuẩn 


C blank : nồng độ của mẫu nền 





27 











- Độ chụm: 

C 0 nồng ng độ ban đầu khi thêm chuẩn 

Trong nhiều trường hợp các phép thử nghiệm trên những ng đối đ tượng và với 

những điều kiện n khác nhau thường kh<strong>ô</strong>ng cho kết quả giống nhau. Điều Đ này do các sai 

số ngẫu nhiên của mỗi i quy trình gây ra, ta kh<strong>ô</strong>ng thể kiểm soát được c hoàn toàn các yếu y 

tố ảnh hưởng đến kết t quả thử nghiệm. Do đó, để kiểm soát được c các sai số s này, phải 

dùng đến độ chụm. Độ chụm chỉ phụ thuộc vào sai số ngẫu u nhiên và kh<strong>ô</strong>ng liên quan 

đến <strong>giá</strong> trị thực. Để đánh <strong>giá</strong> độ chụm thì độ lặp lại được đánh <strong>giá</strong>. 

Độ lặp lại thể hiện n mức độ gần nhau của các kết quả đo, là mức m độ thống nhất 

của các kết quả thử riêng biệt khi quy trình phân tích được áp dụng lặp l lại trên cùng 

một mẫu. Độ lặp lại được c thể hiện bằng độ lệch chuẩn tương đối i RSD%. Tiến hành thì 

nghiệm lặp lại 5 lần. Tính độ lệch chuẩn tương đối RSD% của a hàm lượng l chất phân 

tích. Các c<strong>ô</strong>ng thức c tính toán như sau: 

Giá trị trung bình: 

Trong đó 

kết quả của mỗi lần n thí nghiệm. 

Độ lệch chuẩn: 

là <strong>giá</strong> trị trung bình số học của tập hợp các <strong>giá</strong> trịị xi còn xi là <strong>giá</strong> trị 

Độ lệch chuẩn tương đối: 

Độ thu hồi chấp p nhận và Độ lặp lại tối đa chấp nhận tại i các nồng n độ khác nhau 


theo AOAC được liệt t kê ở Bảng 23 và 24 phần phụ lục. 





28 








CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 




3.1. Phương pháp scan định tính 16 chất có trong hỗn hợp chuẩn <strong>PAHs</strong>: 

Khi chạy chế độ scan với dung dịch chuẩn nồng độ 50-1000 ng/mL, trên sắc ký 

đồxuất hiện 16 pic(Hình 4) : 

Hình 4: Sắc ký đồ 16 chất <strong>PAHs</strong> được nghiên cứu 

Các pic thu được khá sắc nhọn và tách rời khỏi nhau, kh<strong>ô</strong>ng chất nào có hiện 

tượng chồng pic. 

Định danh các pic tương ứng với mỗi chất trong hỗn hợp chuẩn <strong>PAHs</strong> dựa trên 

các mảnh xuất hiện của pic tương ứng với chất như sau: 






29 








Bảng 7: 10 mảnh phổ lớn nhất của 16 <strong>PAHs</strong> được nghiên cứu 




Hợp chất 

10 mảnh m/z lớn nhất 

Naphthalene 128 129 127 51 64 102 126 63 77 75 

Acenaphthylene 153 154 152 76 151 63 75 155 77 150 

Acenaphthylene 152 153 151 76 150 63 75 154 126 74 

Fluorene 166 165 167 82 163 164 139 83 63 69 

Phenanthrene 178 176 179 76 152 177 89 88 151 150 

Anthracene 178 179 176 77 89 152 151 76 88 150 

Pyrene 202 203 200 201 101 100 199 88 198 87 

Fluoranthene 202 203 200 201 101 100 88 199 174 175 

Benz[a]anthracene 228 226 229 114 113 227 101 112 224 100 

Chrysene 228 226 229 227 114 225 224 202 200 230 

Benzo[k]fluoranthene 252 253 250 126 125 113 251 124 112 248 

Benz[b]fluoranthene 252 253 250 126 125 113 251 112 124 248 

Benzo[a]pyrene 252 253 250 126 125 251 113 248 124 112 

Indeno[1,2,3-cd]pyrene 276 277 274 138 137 275 136 28 124 125 

Dibenz[a,h]anthracene 278 279 276 139 138 277 274 137 125 280 

Benzo[ghi]perylene 276 277 138 137 274 275 136 124 125 272 

Sau khi định danh được các chất, ghi lại thời gian lưu của mỗi chất, kết quả 

được trình bày trong Bảng 8: 






30 








Bảng 8: Mảnh phổ chính và mảnh phổ phụ của 16 <strong>PAHs</strong> được nghiên cứu 




Tên chất 

Thời gian lưu 

(phút) 

Mảnh phổ chính 

M/Z 

Mảnh phổ phụ 

Nap 7,802 128 129, 127 

Acy 11,157 153 154, 152 

Ace 11,501 152 153, 151 

Flu 12,46 166 165, 167 

Phe 14,137 178 176, 179 

Ant 14,224 178 176, 179 

Fluh 16,163 202 200, 203 

Pyr 16,577 202 200, 203 

BaA 19,406 228 226, 229 

Chy 19,508 228 226, 229 

BeA 22,617 252 250, 253 

BbkF 22,699 252 250, 253 

BaP 23,603 252 250, 253 

IDP 27,076 276 277, 274 

DB1P 27,217 278 279, 276 

BgP 27,834 276 277, 138 

Chy-d12 19,427 240 241, 236 






31 








Một vài pic sắc c ký được trình bày ở Hình 5. Hình ảnh pic của 16 <strong>PAHs</strong> được 

nghiên cứu được c trình bày ở bang 25 phần phụ lục. 




Nap 

Flu 

Acy 

Phe 

Hình 5: Một số pic <strong>PAHs</strong> điển hình 


Ace 

Ant 





32 











3.2. Lập đường chuẩn 

Đường chuẩn được lập trong khoảng nồng độ1-20 đến 500-10000 ng/mL. Nội 

chuẩn Chry-d12 được thêm vào với nồng độ 10 ng/mL. 

Đường chuẩn biểu diễn qua phương trình dạng y = ax + b, trong đó y là tỷ lệ 

diện tích pic của chất phân tích với nội chuẩn, x là tỷ lệ nồng độ của chúng với nội 

chuẩn. Đường chuẩn được lập với hỗn hợp chuẩn từ 1-20 ng/mL đến 500-10000 

ng/mL. Kết quả các đường chuẩn được lập trên phần mềm của thiết bị cũng như sử 

dụng phần mềm Microsoft Excel. Phương trình của các đường chuẩn (16 chất) và hệ số 

tương quan tuyến tính tương ứng được tóm tắt trong bảng9 và Hình chi tiết được liệt kê 

trong Bảng 27 ở phần phụ lục. 

Bảng 9: Các phương trình hồi quy tuyến tính mối tương quan giữa tỉ lệ diện tích pic 

Chất phân tích 

và tỉ lệ nồng độ các <strong>PAHs</strong> so với nội chuẩn 

Phương trình hồi quy 

Bình phương hệ số 

hồi quy (R 2 ) 

Napthalene Y = 0.443X - 0.132 0.9996 

Acenaphthylene Y = 0.420X - 0.611 0.9996 

Acenaphthelene Y = 0.264X - 1.046 0.9978 

Fluorene Y = 0.270X - 2.151e-002 0.9995 

Phenanthrene Y = 0.359X - 6.634e-003 0.9994 

Anthracene Y = 0.354X - 5.407e-002 0.9993 

Fluoranthene Y = 0.358X - 5.784e-002 0.9995 

Pyrene Y = 0.373X - 1.557e-002 0.9996 

Benz(a)anthracene Y = 0.360X - 8.176e-002 0.9989 

Chrysene Y = 0.361X - 6.603e-002 0.9991 


Benz(b)fluoranthene Y = 0.402X - 0.270 0.9989 





33 











Benzo(K)fluoranthene Y = 0.434X - 0.133 0.9992 

Benzo(a)pyrene Y = 0.330X - 0.146 0.9983 

Indeno(1,2,3-cd)pyrene Y = 0.597X - 0.474 0.9981 

Dibenz(a,h)anthracene Y = 0.317X - 0.503 0.9973 

Benzo(ghi)pyrylene Y = 0.697X - 0.748 0.9985 

Bảng cho thấy các đường chuẩn phân tích đều có hệ số tương quan R2 > 0,995, 

chứng tỏ mối liên quan tuyến tính giữa tỷ lệ nồng độ chất phân tích và tỷ lệ diện tích 

pic của chúng. Do vậy, 16 đường chuẩn này sẽ được sử dụng để tính toán nồng độ chất 

phân tích trong dịch bơm trên thiết bị. 

3.3. Giới hạn phát hiện (IDL), giới hạn định lượng (IQL) của thiết bị 

Để xác định giới hạn phát hiện và giới hạn định lượng của thiết bị, bơm lặp lại 7 

lần hỗn hợp <strong>PAHs</strong> ở nồng độ 5-100 ng/mL,2.5-50 ng/mL và 1-20 ng/mLvà trên thiết bị 

GC-MS, kết quả được cho ở Bảng 10. 

Bảng 10:Kết quả tính IDL, IQL 

Chất phân tích SD IDL 

(ng/mL) 

IQL 

(ng/mL) 

X (C tb ) 

(ng/mL) 

X/LOD 

Napthalene 0.48 1.44 4.79 11.63 8.09 

Acenaphthylene 1.98 5.95 19.81 46.74 7.85 

Acenaphthelene 1.27 3.81 12.7 26.90 7.06 

Fluorene 0.49 1.46 4.85 11.35 7.80 

Phenanthrene 0.16 0.48 1.59 4.46 9.3 

Anthracene 0.16 0.47 1.6 2.58 5.48 


Fluoranthene 0.18 0.55 1.81 3.13 5.70 





34 











Pyrene 0.24 0.71 2.37 5.54 7.79 

Benz(a)anthracene 0.42 1.25 4.17 7.45 5.95 

Chrysene 0.21 0.63 2.1 5.68 9.01 

Benz(b)fluoranthene 0.59 1.76 5.86 16.32 9.28 

Benzo(K)fluoranthene 0.19 0.58 1.9 4.35 7.50 

Benzo(a)pyrene 0.44 1.32 4.40 8.76 6.64 

Indeno(1,2,3-cd)pyrene 0.44 1.33 4.42 12.77 9.6 

Dibenz(a,h)anthracene 0.52 1.56 5.2 9.98 6.4 

Benzo(ghi)pyrylene 0.36 1.08 3.60 8.02 7.43 

Kết quả phân tích thu được <strong>giá</strong> trị IDL đối với các <strong>PAHs</strong> nghiên cứu nằm trong 

khoảng từ 0.47 đến 5.95 ng/mL và <strong>giá</strong> trị IQL1.6đến 19.81 ng/mL. Các <strong>giá</strong> trị này đều 

thỏa mãn điều kiện X (nồng độ trung bình)/LOD trong khoảng 4-10. 

3.4. Giới hạn phát hiện (MDL), giới hạn định lượng (MQL) của phương pháp: 

Kết quả giới hạn phát hiện và giới hạn định lượng của phương pháp khi sử dụng 

các nồng độ thêm chuẩn của <strong>PAHs</strong> nồng độ 5-100 ng/mL được trình bày ở Bảng 11. 

Bảng 11: Kết quả tính MDL, MQL 

Chất phân tích SD MDL 

35 

(ng/mL) 

MQL 

(ng/mL) 

Napthalene 3.64 11.45 36.45 


Acenaphthelene 0.80 2.52 8.03 

Fluorene 1.22 3.84 12.23 



Anthracene 0.12 0.38 1.21 
















Pyrene 0.50 1.58 5.04 


Chrysene 0.41 1.27 4.05 


Benzo(K)fluoranthene 0.25 0.80 2.53 




Benzo(ghi)pyrylene 0.21 0.64 2.05 

Kết quả từ bảng cho thấy <strong>giá</strong> trị giới hạn phát hiện của phương pháp nằm trong 

khoảng 0.38-11.45 ng/mL và <strong>giá</strong> trị giới hạn định lượng của phương pháp trong 

khoảng 1.21-36.45 ng/mL. 

3.5. Khảo sát các điều kiện tối ưu cho quá trình xử lý mẫu 

3.5.1. Làm sạch vật liệu hấp thụ XAD-2 và Filter: 

Các hạt hấp thụ XAD-2 và các Filters thường bị <strong>nhiễm</strong> bẩn từ nhà sản xuất. Do 

vậy chúng phải được làm sạch trước khi sử dụng theo quy trình sau: 

Các hạt XAD-2 và Filters được chiết soxhlet với 300 mL dung m<strong>ô</strong>i điclo metan 

trong 2 chu kỳ 24h. Sau mỗi chu kỳ thay dung m<strong>ô</strong>i sạch. Sau khi chiết được làm kh<strong>ô</strong> 

bằng ni tơ. 

Kiểm tra làm sạch: rửa giải 300 mg XAD-2 và 1 filter trước và sau khi chiết. 

Kết quả phân tích các <strong>PAHs</strong> trong dung dịch rửa giải được cho trong Bảng 12 và Bảng 

13. 

Bảng 12: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong dung dịch rửa giải các hạt XAD-2 trước và sau 


khi làm sạch 


Nồng độ (ng/mL) 





36 








Trước khi chiết 

Sau khi chiết 




Naphtalene 152 ND 

Acenaphthylene 8.93 ND 

Acenapthlene ND ND 

Fluorene 2.52 ND 

Phenanthrene 3.09 ND 

Anthracene 3.93 ND 

Fluoranthene ND ND 

Pyrene ND ND 

Benz(a)anthracene ND ND 

Chrysene ND ND 

Benz(b)fluoranthene 4.62 ND 

Benzo(k)fluoranthene ND ND 

Benzo(a)pyrene ND ND 

Indeno(1,2,3-cd)pyrene 4.74 ND 

Dibenz(a,h)anthracene ND ND 

Benzo(ghi)perylene 6.72 ND 

Bảng 13: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong dung dịch rửa giải Filter trước và sau khi làm 


sạch 

Trước khi chiết 

Nồng độ (ng/mL) 

Sau khi chiết 


Naphtalene ND ND 





37 











Acenaphthylene 17.89 ND 

Acenapthlene ND ND 

Fluorene ND ND 

Phenanthrene ND ND 

Anthracene 1.89 ND 

Fluoranthene 2.03 ND 

Pyrene ND ND 

Benz(a)anthracene 18.76 ND 

Chrysene 16.46 ND 

Benz(b)fluoranthene 177.08 ND 

Benzo(k)fluoranthene 56.98 ND 

Benzo(a)pyrene 34.9 ND 

Indeno(1,2,3-cd)pyrene 139.01 ND 

Dibenz(a,h)anthracene 60.4 ND 

Benzo(ghi)perylene 155.2 ND 

(ND-kh<strong>ô</strong>ng phát hiện) 

Từ Bảng 12 và 13có thể thấy trong XAD-2 khi mua từ nhà sản xuất hàm lượng 

một số <strong>PAHs</strong> như Napthalene, acenaphthylen tương đối cao, còn trong Filter đa số các 

<strong>PAHs</strong> đều rất cao, trong khoảng từ 1.89 ng/mL đến 177.08 ng/mL. Tuy nhiên sau khi 

rửa sạch, hàm lượng các <strong>PAHs</strong> đều nằm dưới giới hạn phát hiện. Kết quả trên cho thấy 

cả XAD-2 và Filter đều bị <strong>nhiễm</strong> bẩn bởi các hợp chất <strong>PAHs</strong>, nhưng đã được làm sạch 

sau khi chiết soxhlet bằng điclometan. 

3.5.2. Chọn dung m<strong>ô</strong>i rửa giải qua cột SPE 

Cột SPE được nhồi 1 g silica gel. Dùng 5mL dung m<strong>ô</strong>i để rửa giải qua cột dung 


dịch chuẩn nồng độ 50-1000 ug/mL. Tham khảo một số bài báo về <strong>PAHs</strong>, dung m<strong>ô</strong>i 

thường được dùng là cyclohexane và điclometan. 





38 








Kết quả khảo sát hiệu quả của dung m<strong>ô</strong>i được cho ở bảng 14: 




Bảng 14: Kết quả khảo sát hiệu suất thu hồi khi sử dụng dung m<strong>ô</strong>i cyclohexane và 

điclometan 

Chất phân tích Dung m<strong>ô</strong>i cyclohexane Dung m<strong>ô</strong>i dichoro methane 

Naphtalene 112% 88% 

Acenaphthylene 101% 103% 

Acenapthlene 116% 105% 

Fluorene 73% 103% 

Phenanthrene 82% 92% 

Anthracene 95% 105% 

Fluoranthene 50% 111% 

Pyrene 86% 112% 

Benz(a)anthracene 27% 110% 

Chrysene 24% 106% 

Benz(b)fluoranthene 11% 107% 

Benzo(k)fluoranthene 12% 107% 

Benzo(a)pyrene 22% 105% 

Indeno(1,2,3-cd)pyrene 0% 83% 

Dibenz(a,h)anthracene 0% 75% 

Benzo(ghi)perylene 14% 82% 






39 








140% 




120% 

100% 

80% 

60% 

40% 

20% 

0% 

Hình 6: Kết quả khảo sát hiệu suất thu hồi khi sử dụng dung m<strong>ô</strong>i cyclohexane và 

điclometan 

Từ Bảng 14và Hình 6 ta có thể thấy khi sử dụng dung m<strong>ô</strong>i cyclohexane thì một 

số <strong>PAHs</strong> bị giữ lại trên cột SPE, dẫn đến hiệu suất thu hồi của các chất đó rất thấp, như 

Indeno(1,2,3-cd)pyrene và Dibenz(a,h)anthracene hiệu suất 0%, Benz(b)fluoranthene 

hiệu suất 11%, Benzo(k)fluoranthene hiệu suất 12%. Khi sử dụng dung m<strong>ô</strong>i 

Điclometan thì hiệu suất thu hồi của các <strong>PAHs</strong> đều đạt ngưỡng chấp nhận được của 

tiêu chuẩn AOAC 2007.01 là từ 70-120 %. 

dung m<strong>ô</strong>i cyclohexan 

dung m<strong>ô</strong>i điclometan 

Vậy dung m<strong>ô</strong>i Điclometan sẽ phù hợp để sử dụng hơn cyclohexane. 






40 











3.6. <strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> độ chính xác của phương pháp 

Độ chính xác của phương pháp được tính th<strong>ô</strong>ng qua độ thu hồi. Tiến hành thêm chuẩn 

nồng độ 25-500 ng/mL vào 4 mẫu trắng sau đó thực hiện giống như quy trình xử lý 

mẫu và đo mẫu. Kết quả hiệu suất thu hồi được cho ở Bảng 15: 

Bảng 15: Kết quả hiệu suất thu hồi khi bơm hỗn hợp chuẩn <strong>PAHs</strong> nồng độ vào 4 

mẫu trắng 

Chất phân tích m 1 m 2 m 3 m 4 m tb m 0 H SD RSD 

Naphtalene 210.1 212.4 213.5 212.3 150.6 241. 

Acenaphthylene 401.7 409.6 406.9 407.8 406.5 484. 

Acenapthlene 211.9 212.1 211.9 211.4 211.8 248. 

0 

0 

8 

88.0% 1.11 1% 

84.0% 3.37 1% 

85.1% 0.30 0% 

Fluorene 48.5 46.3 48.1 46.9 47.4 48.6 97.6% 1.02 2% 

Phenanthrene 25.6 24.2 26.2 26.2 25.5 24.2 105.6 

% 

0.94 4% 

Anthracene 23.2 21.9 22.7 23.2 22.7 24.2 94.0% 0.61 3% 

Fluoranthene 43.5 42.1 41.7 46.5 43.4 48.5 89.6% 2.17 5% 

Pyrene 21.2 20.6 20.3 22.6 21.1 23.5 90.1% 1.02 5% 

Benz(a)anthracene 21.5 21.0 22.6 22.5 21.0 24.3 90.1% 0.78 4% 

Chrysene 20.6 19.8 19.6 21.4 20.35 24.2 84.1% 0.82 4% 

Benz(b)fluoranthene 41.9 41.3 40.3 44 41.8 48.6 86.2% 1.56 4% 

Benzo(k)fluoranthene 22.3 20.6 20.5 22.0 21.3 24.1 88.6% 0.93 4% 

Benzo(a)pyrene 19.6 20.1 19.6 21.1 20.1 22.7 88.5% 0.71 4% 


Indeno(1,2,3-cd)pyrene 20 19.8 18.2 20.0 19.5 25.1 77.7% 0.87 4% 





41 








Dibenz(a,h)anthracene 37.9 30.7 35.4 39.0 35.7 48.2 74.2% 1.84 5% 




Benzo(ghi)perylene 34.7 34.6 33.7 35.3 34.5 48.3 71.6% 0.66 2% 

120% 

100% 

80% 

60% 

40% 

20% 

Hình 7: Kết quả hiệu suất thu hồi khi bơm hỗn hợp chuẩn <strong>PAHs</strong> nồng độ vào 4 

mẫu trắng 

0% 

hiệu suất thu hồi 

Từ bảng 15 và Hình 7 có thể thấy rằng độ thu hồi thu được khá cao nằm trong 

khoảng 71.6% đến 105%. Các <strong>giá</strong> trị đều có thể chấp nhận được và phù hợp với yêu 

cầu của tiêu chuẩn quốc tế AOAC 2007.01. Trong tiêu chuẩn cho phép hiệu suất thu 

hồi tương ứng với phương pháp này là từ 70-120% với từng hợp chất <strong>PAHs</strong>. 

Cũng theo tiêu chuẩn AOAC 2007.01 [19] giới hạn cho phép độ lặp tại của 

phương pháp RSD nhỏ hơn 15%. Qua kết quả của bảng , ta có thể thấy RSD nhỏ hơn 

5% phù hợp với tiêu chuẩn được c<strong>ô</strong>ng bố quốc tế. Điều này thể hiện phương pháp có 

độ chính xác cao, phù hợp để áp dụng phân tích các hợp chất <strong>PAHs</strong>. 

hiệu suất thu hồi 






42 











3.7. Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí tại một số địa điểm sau khi rải nhựa 

đường: 

Kết quả đo nồng độ <strong>PAHs</strong> trong pha bụi tại địa điểm đường Cầu Giấy ở Bảng 16 cho 

thấy nồng độ của các <strong>PAHs</strong> là rất nhỏ, phần lớn dưới giới hạn phát hiện của phương 

pháp, chỉ phát hiện thấy một số <strong>PAHs</strong> như Napthalene, Fluorene, Benzo(ghi)perylene 

nhưng với hàm lương nhỏ từ 4.32 đến 23.98 ng/mL. 

Bảng 16: Nồng độ <strong>PAHs</strong> trong pha bụi tại đương Cầu Giấy 

Nồng độ đo trên máy (ng/mL) 

Chất phân tích Mẫu 1 Mẫu 2 Mẫu 3 

Naphtalene 4.32 17.29 3.76 


Acenapthlene 0.00 0.00 0.00 

Fluorene 5.30 23.83 4.57 


Anthracene 0.00 0.00 0.00 


Pyrene 0.83 2.07 0.73 


Chrysene 0.00 0.00 0.00 


Benzo(k)fluoranthene 0.00 0.00 0.00 










43 











Do vậy, trong các thí nghiệm sau, chúng t<strong>ô</strong>i sẽ gộp 2 pha bụi (được hâp thụ trên 

filter) và pha khí (được hấp thụ trên XAD-2) và xác định nồng độ tổng của PAHS 

trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí. 

Kết quả xác định hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí sau khi rải nhựa đường tại 

đường Phạm Văn Đồng (sau 36h rải) và đường Cầu Giấy (sau 10 h rải) được biểu diễn 

trong các Bảng 17 và Bảng 18. 

Bảng 17: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí tại đường Phạm Văn Đồng sau 


khi rải nhựa đường 

Đường Phạm Văn Đồng (sau 36h rải nhựa đường)(ng/m 3 ) 

Đường Phạm Văn Đồng 1 Đường Phạm Văn Đồng 2 

Naphtalene 116.65 184.31 152.39 120.88 187.65 157.75 108.23 145.08 

Acenaphthylene 33.43 37.04 48.76 34.47 57.95 0.00 38.39 38.91 

Acenapthlene ND ND 30.00 0.00 38.56 ND ND ND 

Fluorene 7.93 10.79 11.24 10.14 13.63 13.10 7.80 8.96 

Phenanthrene 8.17 10.63 10.10 8.20 10.26 10.67 7.09 6.55 

Anthracene ND ND ND ND ND ND ND ND 

Fluoranthene 4.52 5.34 5.21 4.55 6.42 6.11 5.18 5.08 

Pyrene 2.22 2.70 2.52 2.02 3.44 3.24 2.41 2.43 

Benz(a)anthracene ND ND ND ND ND ND ND 5.42 

Chrysene 4.05 ND ND 4.33 ND ND ND ND 

Benz(b)fluoranthene 13.88 ND ND ND ND ND ND ND 

Benzo(k)fluoranthene ND ND ND ND ND ND ND ND 

Benzo(a)pyrene ND ND ND ND ND 10.34 ND ND 

Indeno(1,2,3-cd)pyrene ND ND ND ND ND ND ND ND 


Dibenz(a,h)anthracene ND ND ND ND ND ND ND ND 





44 











Benzo(ghi)perylene 21.29 21.35 21.46 ND ND 24.83 ND ND 

Tổng <strong>PAHs</strong> 212.14 272.16 281.68 184.59 317.91 226.05 169.11 212.43 

Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trung 

bình 

237.64 231.37 

Bảng 18: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí tại đường Cầu Giấy sau khi rải 

nhựa đường 

Chất phân tích Đường Cầu Giấy (sau 10h rải) (ng/m 3 ) 

Naphtalene 385.71 305.12 547.73 


Acenapthlene ND ND ND 

Fluorene 31.68 77.79 36.35 

Phenanthrene 21.10 66.50 22.50 

Anthracene ND ND ND 


Pyrene 6.77 9.72 6.82 

Benz(a)anthracene ND 0.00 0.00 

Chrysene ND ND ND 

Benz(b)fluoranthene ND ND ND 

Benzo(k)fluoranthene ND ND ND 

Benzo(a)pyrene ND ND ND 

Indeno(1,2,3cd)pyrene ND ND ND 

Dibenz(a,h)anthracene ND ND ND 







45 











Tổng <strong>PAHs</strong> 530.78 544.71 723.82 

Hàm lượng <strong>PAHs</strong> 

trung bình 

599.77 

Kết quả phân tích thu mẫu tại 3 địa điểm cho thấy tổng hàm lượng các <strong>PAHs</strong>: ở 

đường Phạm Văn Đồng 1 là 231.37 (ng/m 3 ),đường Phạm Văn Đồng 2 là 

237.64(ng/m 3 ), đường Cầu Giấy là 599.77(ng/m 3 ). Ta có thể thấy phía bên trái và bên 

phải đường Phạm Văn Đồng kết quả kh<strong>ô</strong>ng khác nhau nhiều, và thấp hơn khá nhiều so 

với đường Cầu Giấy. Kết quả khác nhau này là vì thời gian lấy mẫu ở đường Phạm 

Văn Đồng là sau 36 h rải nhựa đường, còn ở Cầu Giấy là sau 10h. Do các <strong>PAHs</strong> là các 

chất bán bay hơi ở nhiệt độ thường nhưng lúc rải nhựa đường thì nhiệt độ rất cao, một 

phần nữa là do các <strong>PAHs</strong> bị phân hủy khi gặp ánh sáng, nên theo thời gian <strong>PAHs</strong> sẽ 

phân tán và phân hủy ở ngoài m<strong>ô</strong>i trường. 

Hàm lượng <strong>PAHs</strong> của một số nghiên cứu về <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí trên thế giới được 

liệt kê ở Bảng 19: 

Bảng 19: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí tại một số địa điểm trên thế giới 

Tên nước 

Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí 

(ng/m 3 ) 

Ấn Độ[25] 850.2 

Đài Loan[30] 203.9 

London, Anh [33] 166.00 

Từ bảng trên cho thấy rằng hàm lượng <strong>PAHs</strong> ở các địa điểm nghiên cứu nằm ở 

mức trung bình. Hàm lượng <strong>PAHs</strong> tại nước phát triển như Anh rất thấp (166.00 ng/m 3 ), 

ở nước đang phát triển như Ấn Độ hàm lượng rất cao (850.2 ng/m 3 ). 

3.8. Phân bố hàm lượng các <strong>PAHs</strong> trong mẫu kh<strong>ô</strong>ng khí 

Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trung bình 3 địa điểm được cho ở Bảng 20: 






46 








Bảng 20: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trung bình tại 3 địa điểm nghiên cứu 




Chất phân tích Phạm Văn Đồng 1 Phạm Văn Đồng 2 Cầu Giấy 

Naphtalene 143.55 149.68 412.85 


Acenapthlene 30.00 38.56 ND 

Fluorene 10.03 10.87 48.61 


Anthracene ND ND ND 


Pyrene ND ND 7.77 

Benz(a)anthracene ND 5.42 ND 

Chrysene 4.20 ND ND 

Benz(b)fluoranthene 13.88 ND ND 

Benzo(k)fluoranthene ND ND ND 

Benzo(a)pyrene ND 10.34 ND 

Indeno(1,2,3-cd)pyrene ND ND ND 

Dibenz(a,h)anthracene ND ND ND 







47 











450.00 

400.00 

350.00 

300.00 

250.00 

200.00 

150.00 

100.00 

Hình 8: Hàm lượng <strong>PAHs</strong> trung bình tại 3 địa điểm nghiên cứu 

Từ Bảng20 và biểu đồ Hình 8 cho thấy rằng hàm lượng Napthalene lớn vượt trội 

so với các <strong>PAHs</strong> khác (hàm lượng từ 143.55 đến 412.85 ng/m 3 ), một số chất như 

Fluoranthene, Pyrene, Benz(a)anthracene, Benz(b)fluoranthene, Chrysene phát hiện 

với nồng độ thấp (hàm lượng từ 4.20 đến 13.88 ng/m 3 ), một số chất như Anthracene, 

Benzo(k)fluoranthene, Indeno(1,2,3-cd)pyrene, Dibenz(a,h)anthracene kh<strong>ô</strong>ng phát 

hiện. 

50.00 

0.00 

Nhìn chung hàm lượng từng <strong>PAHs</strong> tại đường Cầu Giấy cao hơn tại Phạm Văn 

Đồng. Một số <strong>PAHs</strong> sau chỉ phát hiện tại một địa điểm, Chrysene và 

Benz(b)fluoranthene chỉ phát hiện tại đường Phạm Văn Đồng 1, Benz(a)anthracene và 

Benzo(a)pyrene chỉ phát hiện tại đường Phạm Văn Đồng 2, Pyrene chỉ phát hiện thấy 

tại đường Cầu Giấy. 

So sánh với ngưỡng chất thải cho phép ở Bảng 26 phần phụ lục, hàm lượng 

<strong>PAHs</strong> tại 3 địa điểm vẫn nằm trong mức cho phép của Quy Chuẩn Kỹ Thuật Quốc 

GiaVề Ngưỡng Chất Thải Nguy Hại (QCVN 07: 2009/BTNMT). 

Phạm Văn Đồng 1 

Phạm Văn Đồng 2 

Cầu Giấy 

Theo [24, 32], tỉ lệ của Flu/(Flu+Pyr) từ 0.2-0.5 cho thấy nguồn phát thải chính 


từ động cơ chạy xăng, so sánh với kết quả của chúng t<strong>ô</strong>i, tại đường Cầu Giấy có tỉ lệ 





48 











Flu/(Flu+Pyr) là 0.577, cho thấy rằng ngoài nhựa đường là nguồn n phát thải chính và có 

đóng góp một phần từ các phương tiện chạy bằng xăng. 

3.9. So sánh thành phần n phần trăm các hợp chất <strong>PAHs</strong> tại các điểm lấy mẫu 

0% 0% 

Phe 

Fluh 3% 

4% 

0% 

0% 

Flu 

2% 0% 

Ace 

11% 

Chy BbF 

2% 5% 

Acy 

14% 

Hình 9: Thành phần n phần trămcác hợp chất <strong>PAHs</strong> nơi rải i nhựa đường đường 

Phạm Văn Đồng đối diện 

đại học ngoại ngữ 

BaA 

2% 

0% 

Flu 

2% 

0% 

Phe 

Fluh 3% 

4% 

Ace 

13% 

BgP 

8% 

BaP 

3% 

Acy 

15% 

0% 

Hình 10: Thành phần n phần trăm các hợp chất <strong>PAHs</strong> nơi rải i nhựa đường đường 

Phạm Văn Đồng phía đại học ngoại ngữ 


0% 

BgP 

8% 

Nap 

52% 

Nap 

50% 





0%0% 0% 0% 49 











Phe 

6% Fluh 

8% 

0% 

0% 

Acy 

10% 

Hình 11: Thành phần n phần trăm các hợp chất <strong>PAHs</strong> nơi rải i nhựa đường đường 

Cầu Giấy 

Từ 3 biểu đồ Hình 

9, 10 và 11 chỉ ra rằng thành phần n Naphtahlene lu<strong>ô</strong>n trên 

50% ở cả 3 địa điểm, tiếp theo đến Acenaphthylen với tỉ lệ trên 10%. Như vậy, các 

<strong>PAHs</strong> được tìm thấy tại i 3 địa điểm lấy mẫu chủ yếu là các hợp p chất chứa 2-3 vòng 

benzene. Điều này đúng với lý thuyết vì các hợp chất t <strong>PAHs</strong> có phân tử t lượng thấp dễ 

bay hơi hơn và hấp thụ vào XAD-2 và Filter tốt hơn. 

3.10. Rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong>m 

3.10.1. Độc tính tương đương Benzo(a)pyrene: 

Định lượng khả năng gây độc được tính như là tổng tiềm m năng tương đương 

Benzo(a)pyrene (BaP TPE) cho các <strong>PAHs</strong> và BaP TPE được c tính tính toán bằng b việc 

sử dụng yếu tố tiềm năng tương đương (PEFs)[39]. BaP TPE là tổng tiềm năng gây 

ung thư được ước c tính liên quan đến BaP đối với tất cả <strong>PAHs</strong> gây ung thư và được tính 

theo c<strong>ô</strong>ng thức dưới đây: 

Flu 

2% 

Pyr BgP 

1%0% 

4% 

Nap 

69% 

BaP TPE (ng/m 3 ) = C× TEF or PEF 

trong đó, C là nồng độ của từng <strong>PAHs</strong>, TEF/PEF là hệ số tương đương cho từng <strong>PAHs</strong> 

(CCME, 2010). Giá trị TEF của Nap, Acy, Acen, Flu, Phen, Anth, Flan, Pyr, BaA, 

Chry, BbF, BkF, BaP, BghiP, IP and DBA tương ứng là 0.001, 0.001, 0.001, 0.001, 


0.001, 0.01, 0.001, 0.001, 001, 0.1, 0.01, 0.1, 0.1, 1, 1, 0.1 và 0.01 [40]. 





50 











3.10.2. <strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> 

Độc tính tương đương BaP (BaP TPE) được sử dụng để tính toán đánh <strong>giá</strong> rủi ro 

phơi <strong>nhiễm</strong>. Nguy cơ gia tăng ung thư trong cuộc đời (Incremental lifetime cancer risk- 

ILCR) được tính dựa trên phương trình dưới đây[27,36]: 

 

× × 

× 

× × 

= 

× × 

 

× × 

× × × × × 

 

= 

× × 10 

Carcinogenic Risk = ILCR inhal + ILCRd ermal 

trong đó, ILCR là nguy cơ gia tăng ung thư trong cuộc đời, CS là tổng các mức <strong>PAHs</strong> 

được chuyển đổi dựa vào độc tính tương đương BaP dựa vào TEF. CSF là hệ số dốc 

gây ung thư (mgkg -1 ngày -1 ), BW là khối lượng cơ thể (kg), AT là tuổi thọ trung bình 

(năm), EF là tần suất tiếp xúc (ngày năm -1 ), ED là thời gian tiếp xúc (năm), 

IRInhalation là tốc độ hít vào (m 3 ngày -1 ), SA là diện tích tiếp xúc bề mặt da (cm 2 ), AF 

là hệ số dính vào da (mg cm 2 h -1 ), ABS là phần hấp thụ qua da và PEF hệ số phát thải 

hạt (m 3 kg -1 ). Tất cả các th<strong>ô</strong>ng số được sử dụng trong các m<strong>ô</strong> hình này cho trẻ em (6 

tuổi) và người lớn (24 tuổi), dựa trên Hướng dẫn <strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> Rủi ro của USEPA và các 

xuất bản liên quan. Các th<strong>ô</strong>ng số được trình bày trong Bảng 21: 

Bảng 21: Các th<strong>ô</strong>ng số đánh <strong>giá</strong> rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> 

Yếu tố tiếp xúc 

Người 

lớn 

Trẻ em 

Tài liệu tham khảo 

Diện tích da bị tiếp xúc, SA (cm 2 ) 2145 1150 [21,36] 

Hệ số dính vào da, AF (mg/cm 2 ) 0.07 0.2 [39] 

Tần suất tiếp xúc, EF(ngày/năm) 180 180 [21] 

Thời gian tiếp xúc, ED (năm) 24 6 [40] 


Khối lượng cơ thể, BW (kg) 58.6 15 [21,34,40] 





51 











Thời gian trung bình, AT (ngày) 25550 25550 [21] 

Phần hấp thụ qua da, ABS 0.13 0.13 [39,40] 

Tốc độ hít vào,IR (m 3 /ngày) 12.8 7.6 [21,34,37] 

Hệ số phát thải hạt, PEF (m 3 /kg) 1.36x10 9 1.36x10 9 [40] 

CSF inhal , (mg/kg/ngày) 3.85 3.85 [27] 

CSF dermal , (mg/kg/ngày) 25 25 [27] 

Dựa theo phương trình trên, ta có thể ước lượng mức độ phơi <strong>nhiễm</strong> <strong>PAHs</strong> qua con 

đường hít thở và tiếp xúc qua da trung bình của 3 địa điểm như sau: 

Bảng 22: Kết quả ước lượng rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> ung thư 

Tổng BaP eq được 

chuyển đổi (CS) 

52 

Người lớn 

Trẻ em 

ILCR inhal 24.49 2.41x10 -9 8.88x10 -10 

ILCR dermal 24.49 3.25x10 -5 3.08x10 -5 

Nguy cơ ung thư(CR) 3.25x10 -5 3.08x10 -5 

Từ Bảng 22ta có thể thấy rằng rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> <strong>PAHs</strong> qua đường tiếp xúc da 

lớn hơn rất nhiều lần so với đường hít thở (gấp 10000 lần). Vì vậy, hít phải các hạt bụi 

là kh<strong>ô</strong>ng đáng kể so với con đường phơi <strong>nhiễm</strong> tiếp xúc qua da. Giá trị ILCR ≤ 10-6 là 

an toàn, ILCR >10 -4 chỉ ra rằng có nguy cơ phơi <strong>nhiễm</strong> cao, ILCR nằm trong khoảng 

10-6 đến 10-4 cho thấy có khả năng phơi <strong>nhiễm</strong>[37]. Giá trị ILCR của chúng t<strong>ô</strong>i thu 

được thu được khoảng 3x10-5 cho thấy cho thấy rằng phát thải các <strong>PAHs</strong> tại nơi rải 

nhựa đường có khả năng phơi <strong>nhiễm</strong> ung thư. 

Một số nghiên cứu trên thế giới về rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong>, nghiên cứu <strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> nguy 

cơ sức khỏe của những người tiếp xúc với <strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí của SandroFhoerner 

và các cộng <strong>sự</strong> [29], nghiên cứu trong kh<strong>ô</strong>ng khí giao th<strong>ô</strong>ng và c<strong>ô</strong>ng nhân làm việc gần 

các con đường tại Curitiba-Brazil, <strong>giá</strong> trị ILCRinhal cỡ khoảng 10-9, <strong>giá</strong> trị này tương 

đương đương với nghiên cứu của chúng t<strong>ô</strong>i. Điều này cho thấy rằng việc hít phải các 


<strong>PAHs</strong> trong kh<strong>ô</strong>ng khí giao th<strong>ô</strong>ng tại các con đường ở Curitiba-Brazil nằm ở mức an 

toàn. Với nghiên cứu <strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> nguy cơ phơi <strong>nhiễm</strong> và ung thư của <strong>PAHs</strong> trong bụi 















đường của thành phố Asansol, Ấn Độ của Manash Gope và các cộng <strong>sự</strong> [23], <strong>giá</strong> trị 

nguy cơ ung thư (CR) thu được nằm trong khoảng 10-5 đến 10-6, nằm trong mức có 

khả năng phơi <strong>nhiễm</strong> ung thư. 






53 








KẾT LUẬN 




Trong quá trình thực hiện đề tài, chúng t<strong>ô</strong>i thu được một số kết quả như sau: 

- Hoàn thiện quy trình phân tích đồng thời 16 <strong>PAHs</strong> bằng phương pháp chiết siêu 

âm, làm sạch bằng phương pháp sử dụng cột chiết pha rắn và sau đó được định 

lượng bằng phương pháp GC/MS. Hoàn thiện quy trình làm sạch các vật liệu lấy 

mẫu như XAD-2 và Filter. Quy trình phân tích với hiệu suất cao nằm trong 

khoảng 71.6% đến 105.00% với RSD dưới 5%. Giới hạn phát hiện và giới hạn 

định lượng của thiết bị và của phương pháp khá thấp, IDL trong khoảng 0.47- 

5.95 ng/mL, IQL trong khoảng 1.6-19.81 ng/mL; MDL trong khoảng 0.38-11.45 

ng/mL và MQL trong khoảng 1.21-36.45 ng/mL. 

- Kết quả phân tích mẫu thu được tại 3 địa điểm cho thấy hàm lượng tổng các 

<strong>PAHs</strong>: đường Phạm Văn Đồng 1 có tổng hàm lượng <strong>PAHs</strong> trung bình là 275.63 

ng/m 3 , đường Phạm Văn Đồng 2 có tổng hàm lượng <strong>PAHs</strong> trung bình là 299.13 

ng/m 3 , đường Cầu Giấy có tổng nồng độ <strong>PAHs</strong> trung bình là 599.77 ng/m 3 . Các 

<strong>PAHs</strong> đều nằm ở ngưỡng cho phép theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về một số 

chất độc hại trong kh<strong>ô</strong>ng khí xung quanh. 

- <strong>Đánh</strong> <strong>giá</strong> được rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> và nguy cơ ung thư của <strong>PAHs</strong> đối với các 

nhóm lứa tuổi khác nhau và qua các con đường khác nhau: rủi ro phơi <strong>nhiễm</strong> 

qua con đường hít thở là kh<strong>ô</strong>ng đáng kể, chủ yếu là qua da. Nguy cơ ung thư các 

<strong>PAHs</strong> trong nhựa đường trung bình tại 3 địa điểm nghiên cứu nằm ở mức có khả 

năng phơi <strong>nhiễm</strong> ung thư. 

Chúng t<strong>ô</strong>i mong rằng, với kết quả phân tích trong khóa luận này sẽ góp phần 

vào việc quan trắc và đánh <strong>giá</strong> hiện trạng <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> của nhóm hợp chất có khả năng gây 

ung thư thuộc nhóm đa vòng thơm tại Hà Nội. Từ đó xem xét và có thể đưa ra giải 

pháp phù hợp để từng bước loại bỏ nhóm hợp chất này ra khỏi m<strong>ô</strong>i trường. 






54 











Tài liệu tiếng việt:. 

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

1. Nghiêm Trung Dũng (2006), bài giảng kỹ thuật xử lý <strong>ô</strong> <strong>nhiễm</strong> khí, viện khoa 

học và c<strong>ô</strong>ng nghệ m<strong>ô</strong>i trường, trường đại học bách khoa hà nội 

2. Nguyễn Hữu Đĩnh, Trần Thị Đà, Ứng dụng các phương pháp phổ trong nghiên 

cứu cấu trúc, Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh thực phẩm quốc gia (2010) 

3. Lê Tiến Mạnh (2008), Phân lập, tuyển chọn và nghiên cứu khả năng phân hủy 

sinh học hydrocacbon thơm của một số vài chủng vi khuẩn được phân lập từ nước <strong>ô</strong> 

<strong>nhiễm</strong> dầu tại Quảng Ninh, Luận văn thạc sĩ khoa học, Đại học Thái Nguyên 

4. Tạ Thị Thảo (2010), Bài Giảng Chuyên đề thống kê trong hóa phân tích, Đại 

học khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội 

5. Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh thực phẩm quốc gia (2010), Thẩm định 

phương pháp trong phân tích hóa học và vi sinh, Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, 

Hà Nội. 

6. Phạm Hùng Việt (2003), Cơ sở lý thuyết của phương pháp sắc ký khí, Nhà xuất 

bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 

Tài liệu tiếng anh: 

7. Albert L. Juhasz, Naidu R. (2000), “Biorenejation of high molecular weight 

polycyclic aromatic hydrocacbons: a review of the microbial degradation of 

Benzo[a]Pyren”, International Biodeterioration & Biodegradation, 45(1), pp. 57-88. 

8. Anders Christensen, Conny Östman and Roger Westerholm (2002), 

“Determination of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (<strong>PAHs</strong>) in urban dust and diesel 

particulate matter using ultrasonic assisted extraction and on line LC-GC-MS”, 

Analytical Sciences, 23(6), pp. 667-671. 

9. B.Maliszewska-Kordybach (1999), “ Sources, Concentrations, Fate and Effect 

of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (<strong>PAHs</strong>) in thhe Environment”, Polish Journal of 

Environmental Studies, Vol.8, No.3, pp.131-136. 


10. Canadian Environmental Protection Act, polycyclic aromatic hydrocarbons, 

minister of supply and services Canada 1994, catalogue no . en 40-215/42E 

55 















11. Célia A. Alves, Ana M. Vicente, Danilo Custódio, Mário Cerqueira, Teresa 

Nunes, Casimiro Pio, Franco Lucarelli (2017), “Polycyclic aromatic hydrocarbons and 

their derivatives (nitro-<strong>PAHs</strong>, oxygenated <strong>PAHs</strong>, and azaarenes) in PM2.5 from 

Southern European cities”, Science of the Total Environment, Vol.597, pp. 494-504. 

12. Chen B.H., & Lin Y.S., (1997), “Formation of policiclic aromatic hydrocacbons 

during processing of duck meat”, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 45(4), 

pp. 1394-1403. 

13. Ferreira-Baptista, L.; De Miguel, E. Geochemistry and risk assessment of street 

dust in Luanda, Angola: A tropical urban environment. Atmos. Environ. 2005, 39, 

4501–4512 

14. H. Marvin, L.Allan and B.E. Mccarry(1992), “A comparison of ultrasonic 

extraction and soxhlet extraction of polycyclic aromatisc hydrocacbons from sediment 

and air particulate material”, Inrern J Environ Anal Chem, Vol 49, pp 221-230 

15. IARC (1985). Polynuclear aromatic compounds, Part 4, Bitumen, coal-tars and 

derived products, shale-oils and soots, IARC Monogr Eval Carcinog Risk Chem Hum, 

35: 1-247. PMID:2991123 

16. IARC (1987). Overall evaluations of carcinogenicity: an updating of IARC 

Monographs volumes 1 to 42. IARC Monogr Eeval Carcinog Risk Chem Hum suppl, 

7: 1-440. PMID:3482203 

17. IARC (2010). Some non-heterocyclic polycyclic aromatic hydrocarbon and 

some related exposures. IARC Monogr Eeval Carcinog Risk Chem Hum, 92: 1-852. 

PMID:21141735 

18. IPCS; International Program on Chemical Safety (2004). Concise International 

Chemical Assessment Document 59: Asphalt (Bitumen), Geneva, Switzerland: World 

Helth Organization 

19. Kartz, C.Chan, H.Tosine, và T . Sakuma (1979), Polycyclic Aromatic 

Hydrocarbons,Ann Arbor Sci. Public, Michigan 

20. Li-Bin LIU, Yuki HASHI, Min LIU, yanlin WEI, jin-ming Lin (2007), 

determination of particle-associated polycyclic aromatic hydrocarbons in urban air of 

Beijing by GC-MS, analytical sciences, vol 23. No. 6, p.667 






56 











21. Li, R.Z.; Zhou, A.J.; Dong, F.; Wu, Y.D.; Zhang, P.; Yu, J. Distribution of 

metals in urban dusts of Hefei and health risk assessment. Environ. Sci. 2011, 32, 

2261–2268. (In Chinese) 

22. Luo,D, Yu, Q, Yin.H, Feng.Y (2007), “Humic acid-bonded silica as a novel 

sorbent for solid-phase extraction of benzo[a]pyrene in edible oils”, Analytical 

Chimica Acta, 588(2), pp. 261-267 

23. Manash Gope, Reginald Ebhin Masto, Joshy George, Srinivasan Balachandran, 

Exposure and cancer risk assessment of polycyclic aromatic hydrocarbons (<strong>PAHs</strong>) in 

the street dust of Asansol city, India, Sustainable Cities and Society 

24. Masao Kishida, Kiyoshi Imamura, Norimichi Takenaka, Yasuaki Maeda, Pham 

Hung Viet, Hiroshi Bandow (2008), “Concertrations of Atmospheric Polycyclic 

Aromatic Hydrocacbon in Particulate Matter and the Gaseous Phase at road sites in Ha 

Noi, Viet Nam”, Bull Environ Contam Toxicol, 81, pp. 174-179 

25. Neeri, 2006. Ambient air quality status for ten cities of India. Report (1991- 

2005). National Environmental Engineering Research Institude, Nagpur. 

26. NeffJ.M, “polycyclic aromatic hydrocarbons”, fund of qua.toxic, 1995 

27. Peng, C.; Chen, W.P.; Liao, X.L.; Wang, M.E.; Ouyang, Z.Y.; Jiao, W.T.; Bai, 

Y. Polycyclic aromatic hydrocarbons in urban soils of Beijing: Status, sources, 

distribution and potential risk. Environ. Pollut. 2011, 159, 802–808. 

28. Safety and Environmental Asurance Center (2003), <strong>PAHs</strong>: An Ecotoxicological 

Perpective, Sharnbrool, Bedford, UK. 

29. Sandro Froehner, Marcell Maceno, Karina Scurupa Machado and Marianne 

Grube, Health risk assessment of inhabitants exposed to <strong>PAHs</strong> particulate matter in air, 

Journal of Environmental Science and Health, Part A (2011) 46, 817–823 

30. Sheu HL, Lee WJ, Lin SJ, Fang G-C, Chang HC, You WC (1997) Particle 

bound PAH content in ambient air. Environ Pollut 96:369–82 

31. Speight JG (2000). Asphalt. In: Kirk-Othmer encyclopedia of chemical 

technology. New York, USA: John Wiley & Sons, Inc., pp. 1-33 

32. To Thi Hien,Pham Phuong Nam, Sadanaga Yasuhiro, Kameda Takayuki (2007), 

Comparision of particle – phase polycyclic aromatic hydrocarbon and their variability 

cause in the ambient air in Ho Chi Minh, Vietnam and in Osaka, Japan, during 2005- 


2006”, Science of the Total Environment, 382, pp.70-81. 





57 











33. Vyskocil A, Fiala Z, Chénier V, Krajak V, Ettlerova E, Bukac J, Viau C, 

Emminger S (2000) Assessment of multipathway exposure of small children to PAH. 

Environ Toxicol Pharm 8:111–118 

34. Wang, Z.S.; Wu, T.; Duan, X.L.; Wang, S.; Zhang, W.J.; Wu, X.F.; Yu, Y.J. 

Research of inhalation rate exposure factors of Chinese people in environmental health 

risk assessment. Res. Environ. Sci. 2009, 22, 1171–1175. (In Chinese) 

35. Wang, Z.S.; Duan, X.L.; Liu, P.; Nie, J.; Huang, N.; Zhang, J.L. Human 

exposure factors of Chinese people in environmental health risk assessment. Res. 

Environ. Sci. 2009, 22, 1164–1170. (In Chinese) 

36. Wang, Z.; Li, S.Q.; Chen, X.M.; Lin, C.Y. Estimates of the exposed dermal 

surface area of Chinese in view of human health risk assessment. J. Saf. Environ. 2008, 

8, 152–156. (In Chinese) 

37. Warshawsky D, Trosset RP and Bingham E (1979): Carcinogenic potential of 

petroleum hydrocarbons: a critical review of the literatures. J Environ Pathol Toxicol, 

3: 483-563. PMID:397958 

38. WHO (1998), Selected non – Heterocyclic polycyclic Aromatic Hydrocarbons, 

Geneva 

39. US. Environmental Protection Agency (US EPA). Risk Assessment Guidance 

for Superfund Volume I: Human Health Evaluation Manual. Part E, Supplemental 

Guidance for Dermal Risk Assessment Final; U.S. Environmental Protection Agency: 

Washington, DC, USA, 2004 

40. US. Environmental Protection Agency (US EPA). Supplemental Guidance for 

Developing Soil Screening Level for Superfund Sites. OSWER 9355.4-24. Office of 

Solid Waste and Emergency Response; U.S. Environmental Protection Agency: 

Washington, DC, USA, 2001 






58

Đánh giá sự ô nhiễm PAHs trong nhựa đường bằng phương pháp GC MS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?