Nghiên cứu phân tích giám định dấu vết cao su trong khoa học hình sự bằng một số phương pháp hóa lý (2018)

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN 

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC 

ĐỖ BIÊN GIỚI 

NGHIÊN CỨU PHÂN TÍCH GIÁM ĐỊNH 

DẤU VẾT CAO SU TRONG KHOA HỌC HÌNH SỰ 

BẰNG MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP HÓA LÝ 

LUẬN VĂN THẠC SĨ HÓA HỌC 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÝ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

THÁI NGUYÊN - 2018 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN 

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC 

ĐỖ BIÊN GIỚI 

NGHIÊN CỨU PHÂN TÍCH GIÁM ĐỊNH 

DẤU VẾT CAO SU TRONG KHOA HỌC HÌNH SỰ 

BẰNG MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP HÓA LÝ 

Ngành: Hóa <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> 

Mã số: 8 44 01 18 

LUẬN VĂN THẠC SĨ HÓA HỌC 

Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐẶNG VĂN ĐOÀN 






THÁI NGUYÊN - 2018 








LỜI CAM ĐOAN 




Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên <strong>cứu</strong> của riêng tôi và không 

trùng lặp với bất kỳ công trình khoa học nào khác. Các số liệu, kết quả trong 

luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trên bất kỳ tạp chí nào đến thời 

điểm này ngoài những công trình của tác giả. 

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2018 

Tác giả luận văn 

Đỗ Biên Giới 






a 











LỜI CẢM ƠN 

Trước hết, em xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới TS. Đặng Văn Đoàn- 

Phó Viện trưởng Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an, người đã truyền cho tôi 

tri thức cũng như tâm huyết nghiên <strong>cứu</strong> khoa học, người đã tận tình hướng dẫn, 

giúp đỡ và tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành bản luận văn này. 

Xin chân thành cảm ơn PGS.TS Vũ Công Sáu, Phó Trưởng phòng 4, 

Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực nghiệm 

để hoàn thành luận văn. 

Em xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Hóa học, các thầy 

cô phòng Đào tạo, các thầy cô trong Ban Giám hiệu Trường Đại học Khoa học 

- Đại học Thái Nguyên đã giảng dạy và giúp đỡ em trong quá trình học tập, 

nghiên <strong>cứu</strong>. 

Cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn tới toàn thể gia đình, bạn bè đã luôn 

bên cạnh, ủng hộ và động viên em trong những lúc gặp phải khó khăn để em 

có thể hoàn thành quá trình học tập và nghiên <strong>cứu</strong>. 

Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song do thời gian có hạn, khả năng nghiên 

<strong>cứu</strong> của bản thân còn hạn chế, nên kết quả nghiên <strong>cứu</strong> có thể còn nhiều thiếu 

sót. Em rất mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của các thầy giáo, cô giáo, các 

bạn đồng nghiệp và những người đang quan tâm đến vấn đề đã trình bày trong 

luận văn, để luận văn được hoàn thiện hơn. 

Em xin trân trọng cảm ơn! 

Tác giả luận văn 

Đỗ Biên Giới 






b 








MỤC LỤC 




LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................... a 

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................... b 

MỤC LỤC ................................................................................................. c 

DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................... l 

MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 

1. Tình hình nghiên <strong>cứu</strong> ............................................................................ 1 

2. Tính cấp thiết ......................................................................................... 2 

3. Mục tiêu nghiên <strong>cứu</strong> .............................................................................. 3 

4. Phạm vi nghiên <strong>cứu</strong> ............................................................................... 3 

5. Nội dung nghiên <strong>cứu</strong> ............................................................................. 3 

Chương 1. TỔNG QUAN VỀ CAO SU ................................................. 4 

1.1. Cao <strong>su</strong> và quá trình chế biến <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ................................................... 4 

1.1.1. Cao <strong>su</strong> tự nhiên ................................................................................ 4 

1.1.2. Cao <strong>su</strong> nhân tạo ............................................................................... 7 

1.1.3. Phụ gia sử dụng trong chế biến <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ............................................ 8 

1.2. Các thiết bị sử dụng trong nghiên <strong>cứu</strong> ............................................. 13 

1.2.1. Kính hiển vi điện tử quét tán xạ năng lượng tia X ........................ 13 

1.2.2. Phương pháp phổ hồng ngoại ....................................................... 17 

1.2.3. Phương pháp sắc ký khí khối phổ ................................................. 19 

1.2.4. Quang phổ huỳnh quang tia X ...................................................... 23 

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ........ 25 

2.1. Mẫu nghiên <strong>cứu</strong> ................................................................................ 25 

2.2. Phương pháp nghiên <strong>cứu</strong> .................................................................. 25 

2.3. Thiết bị và hóa chất .......................................................................... 25 


2.3.1. Các thiết bị .................................................................................... 25 

2.3.2. Hóa chất......................................................................................... 26 





c 











2.4. Thực nghiệm .................................................................................... 27 

2.4.1. Làm sạch mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô ....................................................... 27 

2.4.2. <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> lựa chọn dung môi hòa tan mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ..................... 27 

2.4.3. <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> xác định giới hạn phát hiện của mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên IR và 

GC/MS .................................................................................................... 27 

2.4.4. <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên SEM/EDXS ............... 28 

2.4.5. <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên IR .............................. 28 

2.4.6. <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên GC/MS ...................... 28 

2.4.7. <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên XRF ........................... 28 

Chương 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ........................................... 29 

3.1. Lựa chọn điều kiện <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ................................................ 29 

3.1.1. Lựa chọn dung môi hòa tan mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ........................................ 29 

3.1.2. Xác định giới hạn phát hiện mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ....................................... 30 

3.2. Phân <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ................................................................. 32 

3.2.1. Kết quả <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng SEM-EDXS ................... 32 

3.2.2. Phân <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng IR ............................................................... 43 

3.2.3. Phân <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô bằng GC/MS ......................................... 49 

3.2.4. Phân <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng thiết bị XRF ............................................... 56 

3.3. Qui trình <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>giám</strong> định <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ............................................... 65 

3.3.1. Chuẩn bị <strong>giám</strong> định ....................................................................... 65 

3.3.2. Tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> ....................................................................... 66 

3.3.3. Phân <strong>tích</strong> so sánh ........................................................................... 67 

3.3.4. Kết luận ......................................................................................... 67 

3.4. Sơ đồ qui trình <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>giám</strong> định <strong>cao</strong> .......................................... 69 

KẾT LUẬN ............................................................................................ 71 

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 73 






d 








DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 




STT Từ viết tắt Tiếng anh Tiếng việt 

1 

GC/MS 

Gas Chromatography Mass 

Spectometry 

Sắc ký khí khối phổ 

2 IR Infrared Spectroscopy Phổ hồng ngoại 

3 

SEM- 

EDXS 

Scanning Electron Microscope 

Energy Dispersive X-ray 

Spectroscopy 

Kính hiển vi điện tử tán xạ 

năng lượng tia X 

4 NMR Nuclear Magnetic Resonance Cộng hưởng từ hạt nhân 

5 MSD Mass Spectrometer Detector Detectơ khối phổ 

6 NXB Nhà xuất bản 

7 ĐHKHTN Đại học Khoa học Tự nhiên 

8 ĐHQGHN Đại học Quốc gia Hà Nội 

9 XRF X-Ray Fluorescence Phổ huỳnh quang tia X 

10 Kl Khối lượng mẫu 






e 








DANH MỤC CÁC HÌNH 




Hình 1.1. Phản ứng lưu hóa dùng nhiệt độ ........................................ 5 

Hình 1.2. Phản ứng lưu hóa dùng xúc tác Na .................................... 7 

Hình 1.3. Cao <strong>su</strong> silicon ..................................................................... 8 

Hình 1.4. Chất diphenyn guanidin ..................................................... 9 

Hình 1.5. Chất mecaptobenzothiadon .............................................. 10 

Hình 1.6. Sơ đồ khối của thiết bị SEM- EDXS ............................... 14 

Hình 1.7. Sơ đồ máy quang phổ hồng ngoại IR .............................. 17 

Hình 1.8. Sơ đồ khối thiết bị sắc ký khí khối phổ ........................... 20 

Hình 1.9. Cấu tạo detectơ khối phổ ................................................. 20 

Hình 1.10. Nguyên lý phát quang phổ huỳnh quang tia X ................ 23 

Hình 3.1. Mẫu hòa tan trong axeton ................................................ 29 

Hình 3.2. Mẫu hòa tan trong etanol ................................................. 29 

Hình 3.3. Mẫu hòa tan trong metanol .............................................. 29 

Hình 3.4. Mẫu hòa tan trong n-hexan .............................................. 29 

Hình 3.5. Mẫu hòa tan trong điclometan ......................................... 29 

Hình 3.6. Mẫu hòa tan trong triclometan ......................................... 29 

Hình 3.7. Mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 0,25 mg ......................................................... 30 

Hình 3.8. Mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 0,5 mg ........................................................... 30 

Hình 3.9. Mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 1 mg .............................................................. 30 

Hình 3.10. Mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 2 mg .............................................................. 30 

Hình 3.11. Mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có khối lượng 50 mg..................................... 31 

Hình 3.12. Mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 100 mg .......................................................... 31 





Hình 3.16. M1 NEXEN .................................................................... 32 





f 











Hình 3.17. M8 SINCERA ................................................................. 32 

Hình 3.18. M11 HANKOOK ............................................................. 33 

Hình 3.19. A12 HANKOOK ............................................................. 33 

Hình 3.20. M32 HANKOOK ............................................................. 33 

Hình 3.21. M 33 HANKOOK ............................................................ 33 

Hình 3.22. M 34 SINCERA ............................................................... 34 

Hình 3.23. M 35 HANKOOK ............................................................ 34 

Hình 3.24. M40 HANKOOK ............................................................. 34 

Hình 3.25. M15 MAXXIS ................................................................. 34 

Hình 3.26. M 22 MAXXIS ................................................................ 35 

Hình 3.27. M 24 HANKOOK ............................................................ 35 

Hình 3.28. M 2 APPLO ..................................................................... 35 

Hình 3.29. M3 KUMHO .................................................................... 35 

Hình 3.30. M 4 MICHELIN .............................................................. 36 

Hình 3.31. M37 Applo ....................................................................... 36 

Hình 3.32. M 18 APPLO .................................................................. 36 

Hình 3.33. M 20 CHAMPIRO ........................................................... 36 

Hình 3.34. M 21 CHLASIO ............................................................... 37 

Hình 3.35. M30 APPLO .................................................................... 37 

Hình 3.36. M 43 MICHELIN ............................................................ 37 

Hình 3.37. M 42 MICHELIN ............................................................ 37 

Hình 3.38. 2A4 SRC .......................................................................... 38 

Hình 3.39. 2A5 DRC ......................................................................... 38 

Hình 3.40. M 9 NANKANG .............................................................. 38 

Hình 3.41. M 10 YOKOHAMA ........................................................ 38 

Hình 3.42. A13 BRIGDSTON ........................................................... 39 


Hình 3.43. M 14 NANKANG ............................................................ 39 

Hình 3.44. M 23 GOOD YEAR ........................................................ 39 





g 











Hình 3.45. M 25 GOODYEAR ........................................................ 39 

Hình 3.46. M 26 NANKANG ............................................................ 40 

Hình 3.47. M 27.GOODYEAR ......................................................... 40 

Hình 3.42. A13 BRIGDSTON ........................................................... 40 

Hình 3.43. M 14 NANKANG ............................................................ 40 

Hình 3.50. M 39 GOOD YEAR ........................................................ 41 

Hình 3.51. M 5 BRIDGESTON ......................................................... 41 

Hình 3.52. Mẫu M33 NEXEN ........................................................... 43 

Hình 3.53. Mẫu A12 HANKOOK ..................................................... 43 

Hình 3.54. Mẫu M1 NEXEN ............................................................. 43 

Hình 3.55. Mẫu M 22 MAXXIS ........................................................ 43 

Hình 3.56. Mẫu M24 HANKOOK .................................................... 44 

Hình 3.57. Mẫu M 28 HANKOOK ................................................... 44 

Hình 3.58. Mẫu M 34 SINCERA ...................................................... 44 




Hình 3.62. Mẫu M2 APPLO .............................................................. 45 

Hình 3.63. Mẫu M 3 KUMHO .......................................................... 45 

Hình 3.64. Mẫu M4 MICHELIN ....................................................... 45 

Hình 3.65. Mẫu M18 APPLO ............................................................ 45 

Hình 3.66. Mẫu M 20 CHAMPIRO .................................................. 45 

Hình 3.67. Mẫu M 21 CHLASIO ...................................................... 45 

Hình 3.68. Mẫu M 30 APPLO ........................................................... 45 


Hình 3.70. Mẫu M42 MICHELIN ..................................................... 46 


Hình 3.71. Mẫu M 43 MICHELIN .................................................... 46 

Hình 3.72. Mẫu A13BRIGDGESTON .............................................. 46 





h 











Hình 3.73. Mẫu M9 NANKANG ...................................................... 46 

Hình 3.74. Mẫu M 10 YOKOHAMA ................................................ 46 

Hình 3.75. Mẫu M14 NANKANG .................................................... 46 

Hình 3.76. Mẫu M 26 NANKANG ................................................... 47 

Hình 3.77. Mẫu M 27 GOOD YEAR ................................................ 47 




Hình 3.81. Mẫu M5 BRIGDGESTON .............................................. 47 

Hình 3.82. Mẫu A12 HANKOOK ..................................................... 50 

Hình 3.83. Mẫu M1 Nexen ................................................................ 50 

Hình 3.84. Mẫu M 22 MAXXIS ........................................................ 50 




Hình 3.88. Mẫu M33 NEXEN ........................................................... 50 

Hình 3.89. Mẫu M 34 SINCERA ...................................................... 50 



Hình 3.92. Mẫu M2 APPLO .............................................................. 51 

Hình 3.93. Mẫu M3 KUMHO ........................................................... 51 

Hình 3.94. Mẫu M4 MICHELIN ....................................................... 51 


Hình 3.96. Mẫu M 20 CHAMPIRO .................................................. 52 

Hình 3.97. Mẫu M21 CHLASIO ....................................................... 52 




Hình 3.100. Mẫu M42 MICHELIN ..................................................... 52 





i 











Hình 3.101. Mẫu M 43 MICHELIN .................................................... 52 

Hình 3.102. Mẫu M9 NANKANG ...................................................... 53 

Hình 3.103. Mẫu M 10 YOKOHAMA ................................................ 53 

Hình 3.104. Mẫu M14 NANKANG .................................................... 53 

Hình 3.105. Mẫu M 26 NANKANG ................................................... 53 

Hình 3.106. Mẫu M 27 GOODYEAR ................................................. 53 

Hình 3.107. Mẫu M 31 GOODYEAR ................................................. 53 

Hình 3.108. Mẫu 38 GOODYEAR ...................................................... 54 

Hình 3.109. Mẫu 39 GOODYEAR ...................................................... 54 

Hình 3.110. Mẫu A13 RIGDGESTON ................................................ 54 

Hình 3.111. Mẫu M5 BRIGDGESTON .............................................. 54 

Hình 3.112. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-1 ACELERE .............................. 56 

Hình 3.113. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-37 APOLLO .............................. 56 

Hình 3.114. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-3 APOLLO ................................ 56 

Hình 3.115. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-4 ACELERE .............................. 56 

Hình 3.116. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III- 5 GOODYEAR ........................ 57 

Hình 3.117. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III- 6 KUMHO ................................ 57 

Hình 3.118. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III- 7 APOLLO ............................... 57 

Hình 3.119. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-35 HANKOOK ......................... 57 

Hình 3.120. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III- 9 HANKOOK .......................... 58 

Hình 3.121. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-10 HANKOOK ......................... 58 

Hình 3.122. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-12 MICHELIN .......................... 58 

Hình 3.123. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-36 CHAMPIRO INDO ............. 58 

Hình 3.124. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-14 GOODYEAR ....................... 59 




Hình 3.127. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-17 NANKANG ......................... 59 

Hình 3.128. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III- 18 SINCERA............................ 60 





j 











Hình 3.129. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-19 VEXEN ................................ 60 

Hình 3.130. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-21 BRIDGESTONE .................. 60 


Hình 3.132. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-23 NANKAN ............................ 61 

Hình 3.133. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-24 MAXXIS .............................. 61 

Hình 3.134. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-25 TCT KOREA ....................... 61 

Hình 3.135. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-26 SINCERA............................. 61 

Hình 3.136. Phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-27 GOODYEAR ............................... 62 

Hình 3.137. Phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-30 MICHENLIN ............................... 62 

Hình 3.138. Phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-31 CHAMPIRO ................................ 62 

Hình 3.139. Phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-32 CLASSIRO .................................. 62 

Hình 3.140. Phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-33 NANKANG ................................. 63 

Hình 3.141. Phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô III-34 MICHELIN .................................. 63 






k 








DANH MỤC CÁC BẢNG 




Bảng 1.1. Công thức pha chế sản xuất <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô ................................ 12 

Bảng 3.1. Kết quả <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> hàm lượng các nguyên tố bằng SEM- EDXS 42 

Bảng 3.2. Tổng hợp các bước sóng IR ........................................................ 48 

Bảng 3.3. Tổng hợp số chất và diện <strong>tích</strong> ..................................................... 54 

Bảng 3.4. Kết quả <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> hàm lượng các nguyên tố bằng XRF ............. 63 






l 











1. Tình hình nghiên cứu 

MỞ ĐẦU 

Để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các polime, hiện nay trên thế giới sử dụng chủ yếu là máy 

cộng hưởng từ hạt nhân (RMN) để xác định cấu trúc của chất. 

Phân <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên thế giới chủ yếu vào <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> hơi của <strong>cao</strong> <strong>su</strong> khi 

tăng nhiệt độ (hóa hơi tại nhiệt độ <strong>cao</strong> không có o xy) bằng phụ kiện và ghép 

nối với máy <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> sắc ký khí để tìm ra các chất độc hại phục vụ <strong>giám</strong> định 

môi trường. 

Về nguyên tắc, việc <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> bằng các phương pháp quang phổ hồng 

ngoại IR để xác định hình dạng các nhóm chức <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, kính hiển vi điện tử quét 

SEM-EDXS dùng xem hình dạng sợi và thành phần hóa học (C, H, S..), sắc ký 

khí khối phổ GS/MS để xác định thành phần phụ chất hữu cơ (như chất hóa dẻo 

phtalates, hydrocacbon...), quang phổ huỳnh quang quang tia X (XRF). Các 

phương pháp <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> nguyên tố trong <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng máy SEM- EDXS, <strong>phân</strong> 

<strong>tích</strong> nguyên tố bằng quang phổ huỳnh quang tia X và <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> thành phần phụ 

hữu cơ trong <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng GC/MS. 

Trên thế giới và trong nước, chưa có <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> thống kê cũng như chưa có 

các công trình nghiên <strong>cứu</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> đồng thời bằng quang phổ hồng ngoại IR để xác 

định nhóm chất, kính hiển vi điện tử quét SEM- EDXS, quang phổ huỳnh quang 

tia X để xác định thành phần hóa học các nguyên tố (C, H, S..), sắc ký khí khối 

phổ GS/MS để xác định thành phần phụ chất hữu cơ (như chất hóa dẻo phtalates, 

hydrocacbon...), để <strong>giám</strong> định các vụ tai nạn giao thông do va chạm. 

Hiện nay, trong nước, qui trình <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, xác định hàm lượng lưu 

huỳnh được sử dụng bằng 2 phương pháp [8]. 

Phương pháp 1: Nguyên tắc là phần mẫu thử đã biết trước khối lượng 

của than đen đã sấy khô được đốt cháy trong nhiệt lượng kế có bom oxy, sau 


đó mở bom, dùng nước rửa các bề mặt bên trong và gom phần nước rửa vào 

trong cốc. Lưu huỳnh trong phần nước rửa được kết tủa dưới dạng bari <strong>su</strong>lfat, 

được thu lại và cân, tính phần trăm lưu huỳnh. 





1 











Phương pháp 2: Nguyên tắc là phần mẫu thử đã biết trước khối lượng 

của than đen đã sấy khô được nung ở nhiệt độ 1425 °C trong lò đốt có luồng 

oxy. Hỗn hợp lưu huỳnh thoát ra từ phần mẫu thử được cho vào bình chuẩn độ 

có chứa dung dịch axit chlohydric, chuẩn độ, tính phần trăm lưu huỳnh. 

Đặc điểm của 2 phương pháp này, lượng mẫu lớn, mất nhiều thời gian, 

tốn hóa chất, sai số... không áp dụng được cho <strong>giám</strong> định vi <strong>vết</strong>. 

Hiện tại, chưa thấy nghiên <strong>cứu</strong> khoa học nào về nghiên <strong>cứu</strong> xây dựng cơ 

sở khoa học để xây dựng qui trình <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> một số loại <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ở Việt Nam 

bằng 4 phương pháp hóa lý trên để phục vụ <strong>giám</strong> định <strong>dấu</strong> <strong>vết</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trong các 

vụ tai nạn giao thông. Các phương pháp hóa lý nhằm đưa ra phổ nguyên tố, đơn 

chất, hợp chất để phục vụ <strong>giám</strong> định <strong>dấu</strong> <strong>vết</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trong các vụ tai nạn giao 

thông bằng các phương pháp hiện đại IR, SEM-EDXS, XRF, GC/MS để <strong>phân</strong> 

<strong>tích</strong> <strong>giám</strong> định mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô dạng vi <strong>vết</strong>. 

2. Tính cấp thiết 

Hiện nay có rất nhiều các vụ tai nạn giao thông cần giải quyết; các cơ 

quan chức năng thu các mẫu vật (mẫu <strong>dấu</strong> <strong>vết</strong> và mẫu so sánh) để gửi <strong>giám</strong> 

định nhằm giải quyết vụ án chính xác, khách quan, toàn diện. Trong các vụ tai 

nạn giao thông có xuất hiện các <strong>dấu</strong> <strong>vết</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> cần phải <strong>giám</strong> định. Giám định 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong> của xe gây tai nạn và <strong>cao</strong> <strong>su</strong> để lại trên đối tượng bị nạn có cùng loại hay 

khác loại để phục vụ giải quyết các vụ án. 

Do đó cần phải nghiên <strong>cứu</strong> để triển khai <strong>giám</strong> định <strong>cao</strong> <strong>su</strong> để phục vụ 

giải quyết các vụ án, vụ việc tai nạn giao thông đường bộ do va chạm phục vụ 

tốt yêu cầu điều tra, giải quyết vụ việc. 

Những câu hỏi được nêu ra là: Dùng thiết bị hóa lý nào nào để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong>? 

ứng dụng <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> thế nào? hiệu quả đến đâu?...chúng có giống nhau hay khác 

nhau?... Luận văn sẽ phải giải đáp được các câu hỏi trên. 

Với những đòi hỏi nêu trên chúng tôi lựa chọn và thực hiện đề tài 


“<strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> giám định dấu vết <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trong khoa học hình sự bằng 

một số phương pháp hóa lý” là cần thiết đáp ứng kịp thời yêu cầu chiến đấu 

trong lực lượng Công an. 





2 











3. Mục tiêu nghiên cứu 

<strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> xây dựng qui trình <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> một số loại <strong>cao</strong> <strong>su</strong> đang lưu 

hành ở Việt Nam bằng 4 phương pháp hóa lý (IR, SEM- EDXS, XRF và 

GC/MS) để phục vụ <strong>giám</strong> định <strong>dấu</strong> <strong>vết</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trong các vụ tai nạn giao thông 

đường bộ do va chạm. 

4. Phạm vi nghiên cứu 

Đối tượng nghiên <strong>cứu</strong> là 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> các loại lốp xe đã sử dụng. 

Phương tiện nghiên <strong>cứu</strong> gồm: Máy SEM-EDXS, IR, XRF, GS/MS tại Phòng 

<strong>giám</strong> định Hóa pháp lý, Viện khoa học hình sự. 

5. Nội dung nghiên cứu 

- Tổng hợp các kiến thức về <strong>cao</strong> <strong>su</strong> và tính chất của <strong>cao</strong> <strong>su</strong>. 

- <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> về tính năng, tác dụng, cách vận hành của các thiết bị <strong>phân</strong> 

<strong>tích</strong> như: Kính hiển vi điện tử quét (SEM-EDXS); máy quang phổ hồng ngoại 

IR, quang phổ huỳnh quang tia X, máy sắc ký khí khối phổ GC/MS. 

- Thực hiện <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong>; đánh giá kết quả <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> và xác định độ 

tin cậy của phương pháp. Trong đó, tập trung khảo sát tìm ra được dung môi 

hòa tan thành phần phụ <strong>cao</strong> <strong>su</strong>; tìm khối lượng giới hạn <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô 

tô trên các thiết bị quang phổ hồng ngoại IR và sắc ký khí khối phổ GC/MS, 

xác định độ tin cậy của phép <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> XRF. 

- Áp dụng các bước <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> đã nghiên <strong>cứu</strong> để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> 30 mẫu 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong> để lập cơ sở dữ liệu các loại phổ (SEM-EDXS, IR, XRF, GC/MS). Xây 

dựng dữ liệu từ kết quả <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> để phục vụ <strong>giám</strong> định <strong>dấu</strong> <strong>vết</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trong 

các vụ án tai nạn giao thông đường bộ do va chạm. 

- Xây dựng qui trình <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>giám</strong> định các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong>. 






3 











Chương 1 

TỔNG QUAN VỀ CAO SU 

1.1. Cao <strong>su</strong> và quá trình chế biến <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

Cao <strong>su</strong> có tính đàn hồi, có ứng dụng rộng rãi trong đời sống và trong 

kỹ thuật. Trong thực tế <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có 2 dạng khác nhau; <strong>cao</strong> <strong>su</strong> tự nhiên và <strong>cao</strong> 

<strong>su</strong> nhân tạo. 

1.1.1. Cao <strong>su</strong> tự nhiên 

Cao <strong>su</strong> là một chất trùng hợp izopren tự nhiên, nó có công thức chung là 

(C 5 H 8 ) n với số n <strong>phân</strong> tử này rất lớn, trung bình từ 10.000 đến 15.000 [2]. 

Cao <strong>su</strong> tự nhiên ngoài lượng cacbuahydro (C 5 H 8 ) n ra còn có các chất khác 

như anbumin 4,2 %, chất đường, chất hòa tan trong nước. 

Trên mỗi mạch <strong>phân</strong> tử <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có các nhóm phụ, có 30-60 nhóm epoxy, 

10-30 nhóm amin, 3-4 nhóm lacton, 1-4 nhóm cacbonyl, 100-400 nhóm 

anđehyt; chúng gây ra phản ứng trùng hợp trong quá trình bảo quản, sử dụng; 

nên sản phẩm <strong>cao</strong> <strong>su</strong> dễ bị cứng [2]. 

1.1.1.1. Tính chất vật lý 

Cao <strong>su</strong> thiên nhiên có tỷ trọng là 0,92 đến 0,94; mạch <strong>cao</strong> <strong>su</strong> uốn khúc, 

cuộn lại như lò xo nên nó có tính đàn hồi, chịu mài mòn và độ biến hình nhỏ. 

Cao <strong>su</strong> không dẫn điện, dẫn nhiệt nên <strong>cao</strong> <strong>su</strong> được làm vỏ dây điện, đảm bảo 

cách điện đến 25 - 30 kv. Cao <strong>su</strong> không thấm nước và không cho không khí 

đi qua nên được dùng làm áo đi mưa, săm ô tô, máy bay, túi đựng dưỡng khí, 

khí cầu. 

Cao <strong>su</strong> sống và <strong>cao</strong> <strong>su</strong> hỗn luyện có thể tan được trong dung môi như dầu 

xăng, benzen..., <strong>cao</strong> <strong>su</strong> thiên nhiên bị <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> ở 195 °C [5]. 

1.1.1.2. Tính chất hóa học 

a) Kết hợp với lưu huỳnh 


Đây là phản ứng quan trọng nhất của <strong>cao</strong> <strong>su</strong> để trở thành <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lưu hóa. 

Vì trong <strong>phân</strong> tử <strong>cao</strong> <strong>su</strong> còn có những nối đôi (chưa bão hòa hóa trị) nên rất dễ 





4 











dàng kết hợp với lưu huỳnh đặc biệt là ở trên 140 °C. Cao <strong>su</strong> sau khi bị lưu hóa 

mới có khả năng sử dụng trong công nghiệp và đời sống con người Phản ứng 

giữa <strong>cao</strong> <strong>su</strong> và lưu huỳnh trở thành <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lưu hóa theo hình 1.1. 

Hình 1.1. Phản ứng lưu hóa dùng nhiệt độ 

Lưu hóa <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có hai dạng: 

Lưu hoá nóng: Đun nóng <strong>cao</strong> <strong>su</strong> với lưu huỳnh. 

Lưu hoá lạnh: Chế hoá <strong>cao</strong> <strong>su</strong> với dung dịch lưu huỳnh trong 

đi<strong>su</strong>nfuacacbon CS 2 [4]. 

b) Phản ứng oxy hóa 

Dưới tác dụng của ánh sáng, nhiệt độ và không khí, <strong>cao</strong> <strong>su</strong> dễ bị oxy hóa 

làm chảy, dính (gọi là lão hóa) [9]. 

c) Phản ứng với nhóm halogen 

Cao <strong>su</strong> dễ dàng phản ứng với nhóm halogen như: F 2 , Cl 2 , Br 2 , I 2 để tạo 

ra dẫn xuất halogen. Cao <strong>su</strong> clo ổn định với axit và kiềm, làm <strong>cao</strong> <strong>su</strong> chịu cháy 

[10]. 

d) Phản ứng với axit, kiềm 

Cao <strong>su</strong> sống bị axit nitric (HNO 3 ) đặc nóng, axit <strong>su</strong>nfuric (H 2 SO 4 ) 

phá hủy. Đối với axit vô cơ yếu và axit hữu cơ thì làm chậm sự lưu hóa khi 


lưu hóa <strong>cao</strong> <strong>su</strong>. Axit hữu cơ stearic C 17 H 35 COOH có tác dụng tốt làm tăng 

tốc độ lưu hóa. 





5 











Chất kiềm làm cho <strong>cao</strong> <strong>su</strong> được lưu hóa nhanh, Người ta dùng làm chất 

xúc tiến như: Hyđroxyt canxi Ca(OH) 2 , Hyđroxyt magiê Mg(OH) 2 , oxít magiê 

MgO [11]. 

1.1.1.3. Một số sản phẩm của <strong>cao</strong> <strong>su</strong> tự nhiên 

a) Mủ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> tự nhiên 

Cao <strong>su</strong> sống có màu trắng, nằm trong mủ của cây. Mủ là chất lỏng <strong>phân</strong> 

tán trong đó có nước, tỷ lệ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> sống chiếm 40%. Mủ ở thể nhũ tương màu 

sữa trắng hoặc hơi vàng, có khi có màu hồng hoặc màu tro nhạt. Mủ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

gồm vô số hợp chất rất nhỏ gọi là hạt hợp thành. Đường kính trung bình của 

hạt là 0,139 µm-6 µm. Hình dạng của hạt giống như quả lê và gồm 3 lớp: Vỏ 

ngoài là nhựa cây và an-bu-min, ở giữa là 1 màng nhựa có tính đàn hồi và ở 

trong là nhân <strong>cao</strong> <strong>su</strong> sống, cũng là chất nhựa ở thể sệt và dính. 

Mủ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> khi mới lấy từ cây ra có tính kiềm yếu (PH = 7,2), sau một 

thời gian biến thành tính axit (pH từ 6,6 đến 6,9) và sẽ đông đặc lại. Muốn sử 

dụng mủ và đề phòng khỏi đông đặc người ta cho thêm amoniac hay một số 

hóa chất khác [5]. 

b) Cô đặc mủ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

Trong mủ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có khoảng 60 % nước nên cần làm đặc. Làm đặc bằng 

phương pháp ly tâm hay bay hơi, để lắng và lọc. 

Làm đặc bằng phương pháp ly tâm phải dùng máy quay ly tâm có tốc độ 

8000 đến 9000 vòng/phút, sẽ được mủ đông đặc có 61,5 % <strong>cao</strong> <strong>su</strong> sống với tỷ 

trọng 0,914. 

Làm đặc bằng phương pháp bay hơi thì người ta để mủ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> vào một 

thùng chân không ở nhiệt độ 70 °C và cho một số chất ổn định để bảo vệ mủ <strong>cao</strong> 

<strong>su</strong>. Cả hai phương pháp trên được dùng phổ biến trong các vườn <strong>cao</strong> <strong>su</strong> [5]. 

c) Crếp khói 


Mủ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> đặc đưa vào máy cán ép thành những tấm dày 6 mm, đưa qua 

máy luyện vân hoa để chống dính, sau đó rửa sạch, treo vào buồng, sấy hun khói 





6 











từ 7 đến 10 ngày, ở nhiệt độ 45 °C. Ở các vườn <strong>cao</strong> <strong>su</strong> Miền Nam nước ta dùng 

vỏ dừa và gỗ ẩm để hun khói. Sau khi hun khói, trên mặt <strong>cao</strong> <strong>su</strong> sống được phủ 

một lớp phenon, nó có tác dụng bảo vệ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> khỏi bị mốc và bị oxy hóa, người 

ta đóng thành kiện khoảng 100 kg bán ra thị trường với tên là Crếp khói. Trên 

thị trường có 5 loại Crếp khói có ký hiệu là RSS số 1, RSS số 2, RSS số 3, RSS 

số 4, RSS số 5, RSS số 1 là tốt nhất dùng làm săm lốp ô tô. 

Ngoài Crếp khói, còn có Crếp trắng tức là <strong>cao</strong> <strong>su</strong> sống có pha thêm dung 

dịch natri<strong>su</strong>nfit (Na 2 SO 3 ) để làm các sản phẩm màu trắng như lốp xe đạp trắng 

và Crếp đế giầy. Trong Crếp đế giầy có pha thêm điclo đi<strong>su</strong>nfua S 2 Cl 2 nên 

không cần gia nhiệt để lưu hóa [5]. 

1.1.2. Cao <strong>su</strong> nhân tạo 

Hiện nay có hàng trăm loại <strong>cao</strong> <strong>su</strong> nhân tạo được ra đời, dưới đây sẽ nêu 

một số loại <strong>cao</strong> <strong>su</strong> nhân tạo phổ biến. 

1.1.2.1. Cao <strong>su</strong> Natri butadien 

Cao <strong>su</strong> Natri butadien được tổng hợp từ butadien nhờ xúc tác Natri, rồi 

lưu hóa bằng lưu huỳnh theo phản ứng nêu trong hình 1.2. 

Hình 1.2. Phản ứng lưu hóa dùng xúc tác Na 

Butadien có tỷ trọng d = 0,89 được sản xuất sản phẩm dầu mỏ (C 2 H 4 ), từ 

rượu (C 2 H 5 OH), từ công nghiệp than đá [8,12]. 

1.1.2.2. Cao <strong>su</strong> cloropren 

Cao <strong>su</strong> cloropren được trùng hợp từ cloropren, nguyên liệu chính sản 

xuất clopren là acetylen, có tỷ trọng d = 1,21 đến 1,23. Cao <strong>su</strong> cloropren chịu 


nhiệt tốt, bị <strong>phân</strong> hủy ở 258°C. Khi đốt trực tiếp <strong>cao</strong> <strong>su</strong> mới cháy, nó còn chịu 

sức nặng tốt, lâu hỏng, chịu tác dụng dụng của xăng dầu. 





7 











Khuyết điểm của Cao <strong>su</strong> cloropren là khó thao tác, khó ép hình. Khi hỗn 

luyện Cao <strong>su</strong> cloropren, các chất phối hợp khó <strong>phân</strong> tán vào <strong>cao</strong> <strong>su</strong> và tốc độ 

lưu hóa Cao <strong>su</strong> cloropren chậm hơn <strong>cao</strong> <strong>su</strong> thiên nhiên một nửa thời gian nên 

phải sử dụng nhiều chất xúc tiến hơn [13]. 

1.1.2.3. Cao <strong>su</strong> Butadien-styren 

Cao <strong>su</strong> Butadien-styren là chất trùng hợp của butadien và styren, tùy theo 

tỷ lệ hai chất này cho trùng hợp mà chúng ta có các loại <strong>cao</strong> <strong>su</strong> khác nhau. Cao 

<strong>su</strong> Butadien-styren hiện được điều chế với khối lượng rất lớn dùng trong công 

nghiệp sản xuất săm lốp ô tô, <strong>cao</strong> <strong>su</strong> tấm, đế giầy. 

Trên thị trường Cao <strong>su</strong> Butadien-styren do Nga sản xuất có ký hiệu CKC, 

nước Đức sản xuất ký hiệu Buna-S, nước Mỹ sản xuất ký hiệu GR-S 

Cao <strong>su</strong> Butadien-styren có nhược điểm là cường lực và tính chịu nhiệt 

kém hơn <strong>cao</strong> <strong>su</strong> thiên nhiên. Cao <strong>su</strong> Butadien-styren không chịu được dầu 

khoáng và xăng dầu. Tuy vậy giá thành của nó rẻ hơn các loại <strong>cao</strong> <strong>su</strong> nhân tạo 

khác [14]. 

1.1.2.4. Cao <strong>su</strong> silicon 

Cao <strong>su</strong> silicon có công thức cấu trúc như nêu trong hình 1.3. Cao <strong>su</strong> 

silicon có độ bền <strong>cao</strong> với hóa chất và nhiệt. 

Hình 1.3. Cao <strong>su</strong> silicon 

1.1.3. Phụ gia sử dụng trong chế biến <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

1.1.3.1. Chất xúc tiến 


Chất xúc tiến cho vào <strong>cao</strong> <strong>su</strong> để làm giảm thời gian lưu hóa, các chất xúc 

tiến có hai loại, chất xúc tiến hữu cơ và vô cơ. 





8 











a) Chất xúc tiến vô cơ 

Chất xúc tiến vô cơ như: oxit magiê (MgO), oxit chì (PbO) và các chất 

kiềm như vôi tôi hyđroxyt canxi Ca(OH) 2 , natribicacbonat (Na 2 CO 3 ). Các chất 

có ứng dụng nhiều trong công nghiệp <strong>cao</strong> <strong>su</strong> thường dùng là: 

- Oxit magiê (MgO), dùng cho các loại <strong>cao</strong> <strong>su</strong> cứng và thời gian lưu hóa 

tương đối dài, lượng sử dụng từ 5 đến 10 %. 

- Vôi tôi thường sử dụng trong <strong>cao</strong> <strong>su</strong> cứng và <strong>cao</strong> <strong>su</strong> dính với kim loại. 

Lượng dùng từ 10 đến 15 % đối với <strong>cao</strong> <strong>su</strong> cứng và từ 4 đến 5 % đối với <strong>cao</strong> 

<strong>su</strong> mềm. Dùng vôi tôi có thiếu sót là sản phẩm bị giòn và chóng mòn [15]. 

b) Chất xúc tiến hữu cơ 

Chất xúc tiến hữu cơ dần dần thay thế chất xúc tiến vô cơ, nó rút ngắn 

thời gian lưu hóa nhiều, có loại <strong>cao</strong> <strong>su</strong> dùng xúc tiến hữu cơ chỉ lưu hóa 8 phút 

đã chín. 

dùng là: 

Chất xúc tiến hữu cơ có hàng chục chất, trong công nghiệp <strong>cao</strong> <strong>su</strong> thường 

- Chất xúc tiến D (điphenyn guanidin) là chất bột màu trắng, không có 

vị, nóng chảy ở 145-147 °C, thường được dùng trong chế tạo săm lốp và đặc 

biệt dùng trong <strong>cao</strong> <strong>su</strong> chế tạo thực phẩm như ống <strong>cao</strong> <strong>su</strong> dẫn rượu, dẫn sữa, 

núm vú... vì nó không có vị, không độc, lượng sử dụng từ 1-2 %, nó có công 

thức hóa học hình 1.4. 

Hình 1.4. Chất diphenyn guanidin 

- Chất xúc tiến M (mecaptobenzothiadon), là chất bột màu vàng, để trong 

không khí dễ bay hơi, có vị đắng, nóng chảy ở 172 °C đến 174 °C. Chất xúc tiến 

M chủ yếu trong công nghiệp săm lốp ô tô. Chất xúc tiến M rất tốt, làm cho <strong>cao</strong> 


<strong>su</strong> lưu hóa ổn định, chịu mòn tốt, nâng <strong>cao</strong> tính năng vật lý <strong>cao</strong> <strong>su</strong>. Lượng dùng từ 

1 đến 2 %. Nó có công thức hóa học như nêu trong hình 1.5 [16]. 





9 











c) Chất trợ xúc tiến 

Hình 1.5. Chất mecaptobenzothiadon 

Chất trợ xúc tiến pha vào <strong>cao</strong> <strong>su</strong> để làm tăng hoạt tính của chất xúc tiến, 

tức là làm quá trình lưu hóa nhanh chóng hơn. Chất trợ xúc tiến đại bộ phận là 

oxit kẽm (ZnO) và axit stearic (C 17 H 35 COOH) [16]. 

d) Chất chống lão hóa 

Các sản phẩm <strong>cao</strong> <strong>su</strong> để lâu sẽ bị hư hỏng, có thể mất hẳn tính đàn hồi, 

thường bị nứt rạn hoặc chảy, dính lại. Trong công nghiệp <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, hiện tượng 

này gọi là bị lão hóa. 

Nguyên nhân của sự lão hóa là do tác dụng của không khí, ánh sáng, 

nhiệt độ...gây ra. Ngoài ra trong <strong>cao</strong> <strong>su</strong> nếu có một số kim loại như đồng, sắt, 

mangan cũng làm cho <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bị lão hóa nhanh. Khi sản xuất <strong>cao</strong> <strong>su</strong> người ta 

cho thêm chất phòng lão hóa nhằm mục đích làm chậm quá trình o xy hóa, nâng 

<strong>cao</strong> tính ổn định của <strong>cao</strong> <strong>su</strong> và kéo dài thời gian sử dụng. Chất chống lão hóa 

có hai loại, chất chống lão hóa vật lý và chất chống lão hóa hóa học [18]. 

- Chất chống lão hóa vật lý 

Chất chống lão hóa vật lý thường là những chất phủ bên ngoài mặt các 

sản phẩm để ngăn cách ánh sáng, oxy tác dụng. Chúng ta thường thấy ở mặt 

ngoài những chiếc lốp ô tô mới đều có phun một lớp mỏng parafin và sáp 

ong. 

- Chất chống lão hóa hóa học 

Chất phòng lão hóa hóa học có tác dụng chủ yếu chống sự lão hóa do 

ánh sáng và nhiệt. Trong nhà máy <strong>cao</strong> <strong>su</strong> thường dùng phenyl-α-naptylamin 


(chất phòng lão hóa A) chỉ cần từ 1 đến 3 % các hóa chất nói trên đã nâng <strong>cao</strong> 

hiệu <strong>su</strong>ất sử dụng của <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lên rất nhiều [20]. 





10 











1.1.3.2. Chất thao tác 

Chất thao tác là chất pha vào <strong>cao</strong> <strong>su</strong> để giúp thao tác dễ dàng, rút ngắn 

thời gian chế tạo và nâng <strong>cao</strong> tính năng vật lý của <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, các loại chất <strong>phân</strong> 

tán [21]. 

a) Chất làm mềm. Các chất này cho vào làm mềm <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, có tác dụng 

làm giảm tiêu hao năng lượng của máy gia công, tăng thêm sức bám của <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

với vải, giảm thấp nhiệt độ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> khi lưu hóa. Chất làm mềm thường dùng là: 

Parafin, vadơlin, colofan, dầu thông, nhựa đường, axit stearic [22]. 

b) Chất làm giảm tốc độ lưu hóa. Người ta thường dùng axit octohydrobenzoic 

và nitrodiphenynamin pha vào <strong>cao</strong> <strong>su</strong> để tránh hiện tượng lưu hóa sớm khi chưa 

cần thiết [23]. 

c) Chất làm tăng độ cứng. Chất làm tăng độ cứng thường dùng 

parabenzendiamin, benzidin...làm tăng độ cứng của <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, dễ dàng cho việc 

lên khuôn [24]. 

d) Chất xử lý mặt ngoài. Chất này làm dễ dàng khi chế tạo và sản phẩm 

sẽ đẹp, người ta thường dùng bột tan <strong>su</strong>nfat magiê (MgSO 4 ), kẽm stearat [24]. 

1.1.3.3. Chất độn 

Chất độn là chất phụ gia làm tăng khối lượng <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, giảm giá thành sản 

phẩm. Các chất độn không làm ảnh hưởng đến tính năng vật lý mà còn làm tăng 

thêm tính năng vật lý có lợi cho <strong>cao</strong> <strong>su</strong>. 

Trong công nghiệp <strong>cao</strong> <strong>su</strong> người ta thường dùng canxi cacbonat 

(CaCO 3 ), bari <strong>su</strong>nfat (BaSO 4 ), magiê cacbonat (MgCO 3 )... 

Muội than đen là chất độn rất tốt, để <strong>cao</strong> <strong>su</strong> chịu mài mòn, dai, mềm, chịu 

uốn... Sản phẩm <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có màu đen tốt hơn các màu khác [24]. 

1.1.3.4. Chất tạo màu 

Người ta thường dùng chất tạo màu là các oxit kim loại như: Kẽm oxit 


(ZnO), sắt oxit (Fe 2 O 3 ), titan oxit, than, để pha vào <strong>cao</strong> <strong>su</strong>. Yêu cầu đối với các 

chất màu: 





11 











- Không bị đổi màu khi lưu hóa <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

- Không phai màu ra tay, và không phai màu khi gặp ánh sáng 

- Không làm giảm chất lượng <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

Sự lão hóa của <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ngoài ánh sáng phần lớn cũng quyết định bởi màu 

sắc. Tác dụng chống ánh sáng của các màu trắng, vàng, lục là lớn nhất nên làm 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong> ít bị lão hóa hơn [25]. 

1.1.3.5. Chất tạo xốp 

Sản xuất loại <strong>cao</strong> <strong>su</strong> xốp như đế dép, mặt vợt bóng bàn...người ta phải 

pha chất tạo xốp (thường gọi là chất nở). Khi lưu hóa <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, chất này sẽ sinh 

khí bay ra và làm xốp <strong>cao</strong> <strong>su</strong>. Chất nở thường dùng là: Natri hiđrocacbonat 

NaHCO 3 , amoni cacbonat (NH 4 ) 2 CO 3 ... Chất này pha nhiều hay ít tùy vào độ 

xốp mong muốn của <strong>cao</strong> <strong>su</strong> thành phẩm [5, 26]. Công thức pha chế các chất để 

sản xuất <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô được nêu ở bảng 1.1. 

Bảng 1.1. Công thức pha chế sản xuất <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô 

STT Nguyên vật liệu Tỉ lệ phần trăm (% theo khối lượng) 

1 Cao <strong>su</strong> sống 63,49 

2 Lưu huỳnh 1,74 

3 Xúc tiến M 

(mecaptobenzothiadon) 

0,48 

4 Kẽm oxit 3,17 

5 Axit stearic 1,91 

6 Chất chống lão hóa 0,63 

7 Muội than đen 28,58 


8 Tổng 100 





12 











1.2. Các thiết bị sử dụng trong nghiên cứu 

1.2.1. Kính hiển vi điện tử quét tán xạ năng lượng tia X 

1.2.1.1. Nguyên lý hoạt động 

Kính hiển vi điện tử quét tán xạ năng lượng tia X (SEM-EDXS) là một 

công cụ rất hữu ích để nghiên <strong>cứu</strong> hình thái học bề mặt của vật liệu. 

SEM-EDXS là một loại kính hiển vi điện tử có thể tạo ra ảnh với độ <strong>phân</strong> 

giải <strong>cao</strong> của bề mặt mẫu vật bằng cách sử dụng một chum điện tử (chùm các 

electron) hẹp quét trên bề mặt mẫu. Việc tạo ảnh của mẫu vật được thực hiện 

thông qua việc ghi nhận và <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các bức xạ phát ra từ tương tác của chùm 

điện tử với bề mặt mẫu vật. 

Nguyên lý hoạt động của phương pháp SEM- EDXS là sử dụng chùm tia 

điện tử để tạo ảnh và <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> thành phần nguyên tố mẫu nghiên <strong>cứu</strong>. 

Khi một chùm tia điện tử hẹp có bước sóng khoảng vài Å đập vào mẫu 

sẽ phát ra các chùm tia điện tử phản xạ và truyền qua. Các điện tử phát xạ và 

truyền qua này được đi qua các hệ khuếch đại và điều biến để thành một tín 

hiệu ánh sáng. Mỗi điểm trên mẫu cho một điểm tương ứng trên màn ảnh. Độ 

sáng tối trên màn ảnh phụ thuộc vào lượng điện tử thứ cấp tới bộ thu và bề 

mặt nghiên <strong>cứu</strong> [17]. 

1.2.1.2. Cấu tạo của thiết bị 

Thiết bị SEM- EDXS gồm các bộ phận chính sau: nguồn electron; thấu 

kính điện từ; cuộn dây quét; đầu dò electron tán xạ và đầu dò electron thứ cấp; 

khoang chứa mẫu, hình 1.6. 






13 











Hình 1.6. Sơ đồ khối của thiết bị SEM- EDXS 

a) Nguồn electron: Để có nguồn electron người ta sử dụng một số 

kỹ thuật sau: 

- Nguồn phát xạ nhiệt điện tử. Bộ phận này gồm các bộ phận chính là 

dây đốt làm bằng vật liệu vonfram W, platin Pt hoặc lantan hexaborit LaB 6. .. 

Dây đốt này đóng vai trò là cực catot. Đặt 1 điện áp DC vào dây đốt để đốt 

nóng nó cho phát xạ electron. Do bị đốt nóng nên ống phát xạ nhiệt thường có 

tuổi thọ không <strong>cao</strong> và độ đơn sắc của chùm điện tử thường kém. Ưu điểm của 

kỹ thuật này là rẻ tiền và không đòi hỏi chân không siêu <strong>cao</strong>. 

- Nguồn phát xạ điện trường. Kỹ thuật này sử dụng ống phát xạ điện 

trường (Field Emission Gun, FEG) có dạng mũi nhọn bằng W hoặc LaB. 

Điện trường ở đầu mũi nhọn rất lớn (>107v/cm). Điện trường mạnh làm bật 

các electron ra khỏi mũi nhọn. Ống phát xạ electron này phải đặt trong môi 

trường chân không siêu <strong>cao</strong> từ 7,5.10 -9 đến 4,56.10 -8 torr. FEG có tuổi thọ rất 


<strong>cao</strong> (khoảng 1000 giờ), cường độ chùm điện tử lớn và độ đơn sắc rất <strong>cao</strong>. 

Nhược điểm của kỹ thuật này là đắt tiền và đòi hỏi môi trường chân không 

siêu <strong>cao</strong>. 





14 











b) Anot. Điện trường hướng từ anot đến catot tạo lực hút mạnh electron 

và làm tăng tốc electron hướng đến anot xuống mẫu vật. Điện áp đặt vào anot 

khoảng 10-50kV. Điện tử sau khi được anot tăng tốc ở thế đã nêu dẫn đến làm 

tăng vận tốc electron khi ra khỏi anot có thể lớn hơn 200.000km/s [17]. 

c) Thấu kính điện từ. Thấu kính điện từ là thiết bị dùng để hội tụ hoặc 

làm lệch chùm hạt mang điện <strong>tích</strong> (điện tử, ion...) dưới tác dụng của lực từ do 

từ trường trong thấu kính tác dụng lên chùm hạt. Thấu kính điện từ gồm một 

hệ các cuộn dây cuốn quanh lõi làm bằng vật liệu từ mềm. Khả năng hội tụ 

hoặc làm lệch chùm hạt có thể thay đổi nhờ thay đổi từ trường trong thấu kính. 

Do lực Lorent trong Thấu kính điện từ không bằng nhau dọc theo trục nên khi 

electron đi qua sẽ bị lực tác dụng làm cho quỹ đạo của nó có dạng xoắn ốc 

[17]. 

d) Vật kính mẫu. Tương tác của chùm điện tử với mẫu có 2 kiểu tán xạ 

của điện tử trên vật liệu: Đàn hồi (elastic), tạo ra điện tử tán xạ ngược 

(backscattered electrons, BSE) và không đàn hồi (inelastic), tạo ra điện tử thứ 

cấp (secondary electrons). 

- Đàn hồi (elastic), tạo ra điện tử tán xạ ngược (backscattered electrons, 

BSE). Năng lượng điện tử thay đổi rất ít ( Dùng 

<strong>phân</strong> <strong>tích</strong> về độ tương phản thành phần hóa học vùng ảnh sáng hơnZ lớn 

vùng ảnh tối hơnZ nhỏ. Dò tìm BSE: Dùng thiết bị phát hiện rào cản bề mặt 

(<strong>su</strong>rface barrier detector). 

- Không đàn hồi (inelastic): Điện tử thứ cấp (secondary electrons). Điện 

tử thứ cấp năng lượng khoảng 5-10eV và mức ngưỡng là 50eV. Điện tử thứ cấp 

phát ra từ bề mặt mẫu ở độ sâu vài nanomét. 

Số điện tử thứ cấp không phụ thuộc vào thành phần nguyên tố bề mặt, 


chỉ phụ thuộc vào hình thái bề mặt, cho hình ảnh 2 chiều của bề mặt mẫu, dò 

tìm điện tử thứ cấp, dùng ống nhân quang nhấp nháy [17]. 





15 











e) Hệ bơm chân không. Không khí tán xạ, chân không, không tán xạ. Thông 

thường áp <strong>su</strong>ất trong hệ thống máy SEM- EDXS vào khoảng 2,5.10 -5 Pa . 

f) Một số kỹ thuật đo sử dụng trong phương pháp SEM - EDXS 

Các kỹ thuật đo sau đây được sử dụng trong phương pháp SEM: Huỳnh 

quang catot (Cathodoluminescence); vi <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> tia X (X-ray microanalysis), với 

Phổ tán xạ năng lượng tia X (EDXS, energy dispersive X-ray spectroscopy) và 

Phổ tán xạ sóng tia X (WDXS, wavelength dispersive X-ray spectroscopy); Phổ 

điện tử Auger (AES, Auger Electron Spectroscopy); Phổ vi điện tử quét <strong>phân</strong> 

cực (SEMPA, scanning electron microscopy with polarisation analysis). 

g) Ưu điểm của kỹ thuật đo SEM- EDXS 

- Có thể <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> mà không cần phá hủy mẫu vật. 

- Có thể hoạt động ở chân không thấp. 

- Thao tác điều khiển đơn giản, dễ sử dụng hơn. 

- Giá thành thấp. 

h) Nhược điểm của kỹ thuật đo SEM- EDXS 

- Độ <strong>phân</strong> giải thấp hơn TEM (transmission electron microscope). 

- Chỉ cho hình ảnh của các bề mặt dẫn điện. Nếu bề mặt không dẫn điện 

thì phải phủ lên bề mặt 1 lớp dẫn điện (C, Au, Cr, Pd) [17]. 

i) Chuẩn bị mẫu <strong>phân</strong> <strong>tích</strong>. Làm sạch như: nước, dung môi hoặc các 

vật liệu khác có thể bay hơi khi đặt trong chân không. Các mẫu vật phải lắp 

thật vững chắc. Những mẫu bằng kim loại có thể đặt trực tiếp vào đo trong 

SEM- EDXS. Những mẫu không phải là kim loại cần phải được phủ lên bề 

mặt một lớp dẫn điện. 

1.2.1.3. Ứng dụng 

Nhờ khả năng phóng đại và tạo ảnh mẫu rất rõ nét và chi tiết, hiển vi điện 

tử quét SEM - EDXS có các ứng dụng sau: 


- Cho biết thông tin về tinh thể. Các nguyên tử được sắp xếp như thế nào 

trong vật; quan hệ trực tiếp giữa cách sắp xếp này và đặc tính của vật liệu. 





16 











- Cho biết thông tin bề mặt vật liệu. Những nét đặc trưng của bề mặt một 

vật, bố cục của nó. Quan hệ trực tiếp giữa những nét đặc trưng này và những 

tính chất của vật liệu. 

- Cho biết hình dạng các hạt trong vật liệu. Hình dạng và kích thước của 

những hạt tạo thành vật quan hệ trực tiếp giữa những cấu trúc này và những 

đặc tính của vật liệu. 

- Cho biết thành phần vật liệu. Các nguyên tố và hợp chất mà vật có và 

quan hệ giữa số lượng của chúng; mối quan hệ trực tiếp giữa thành phần và tính 

chất của vật liệu [17]. 

1.2.2. Phương pháp phổ hồng ngoại 

1.2.2.1. Nguyên lý hoạt động 

Phương pháp phổ hồng ngoại làm việc dựa trên nguyên lý sau [6]: Khi 

các <strong>phân</strong> tử hấp thụ năng lượng từ bên ngoài có thể dẫn đến quá trình quay, dao 

động xung quanh vị trí cân bằng của nó. Tùy theo năng lượng kích thích lớn 

hay nhỏ có thể xảy ra quá trình quay, dao động hay cả quay và dao động đồng 

thời. Để kích thích các quá trình trên có thể sử dụng tia sáng vùng hồng ngoại 

(phổ hồng ngoại). 

Bức xạ hồng ngoại liên quan đến phần phổ điện từ nằm giữa vùng khả 

kiến và vùng vi sóng có bước sóng nằm trong vùng hồng ngoại giữa 4000 và 

400 cm -1 [6]. Sơ đồ khối của thiết bị quang phổ hồng ngoại được nêu trong 

hình 1.7. 






Hình 1.7. Sơ đồ máy quang phổ hồng ngoại IR 

17 











a) Sự xuất hiện của quang phổ quay 

Đối với các <strong>phân</strong> tử gồm hai nguyên tử có khối lượng khác nhau (như 

oxit cacbon CO, axit clohydric HCl) có thể xếp vào mẫu quay của hai quả tạ có 

khối lượng m 1 và m 2 . Giả thuyết và trong quá trình quay thì khoảng cách giữa 

hai nguyên tử không thay đổi. Để kích thích <strong>phân</strong> tử quay, người ta thường 

dùng nguồn vi sóng cho nên phổ này được gọi là phổ vi sóng hoặc dùng tia 

sáng vùng hồng ngoại xa cho nên người ta còn gọi quang phổ quay là quang 

phổ hồng ngoại xa [6]. 

b) Sự xuất hiện của quang phổ dao động 

Đối với các <strong>phân</strong> tử gồm hai nguyên tử (CO, HCl), người ta xếp vào mẫu 

hai hòn bi nối với nhau bởi một chiếc lò xo. Khoảng cách bình thường giữa hai 

hòn bi đó là r 0 , nếu giữ chặt một hòn bi và kéo hòn bi kia ra một đoạn D r rồi thả 

tự do thì nó sẽ dao động quanh vị trí cân bằng với biên độ D r không đổi. Mẫu 

này được gọi là dao động tử điều hòa. 

- Dao động quay của <strong>phân</strong> tử. Khi kích thích năng lượng thích hợp 

thường xảy ra quá trình <strong>phân</strong> tử vừa quay vừa dao động gọi là dao động quay 

của <strong>phân</strong> tử. 

- Dao động chuẩn của <strong>phân</strong> tử. Các nguyên tử trong <strong>phân</strong> tử dao động 

theo ba hướng gọi là dao động chuẩn của <strong>phân</strong> tử. Đối với <strong>phân</strong> tử có cấu tạo 

nằm trên đường thẳng. Các dao động chuẩn có cùng một mức năng lượng gọi 

là dao động thoái biến. Người ta <strong>phân</strong> biệt dao động chuẩn thành hai loại: 

Thứ nhất, dao động hóa trị là những dao động làm thay đổi chiều dài liên kết 

của các nguyên tử trong <strong>phân</strong> tử nhưng không làm thay đổi góc liên kết. 

Thứ hai, dao động biến dạng là những dao động làm thay đổi góc liên kết 

nhưng không làm thay đổi chiều dài liên kết của các nguyên tử trong <strong>phân</strong> tử. 


Mỗi loại dao động còn được <strong>phân</strong> chia thành dao động đối xứng và bất 

đối xứng [6]. 





18 











1.2.2.2. Các yếu tố làm dịch chuyển tần số dao động đặc trưng 

Tần số dao động của các nguyên tử phụ thuộc vào hằng số lực của liên 

kết và khối lượng của chúng. Do đó các nhóm chức khác nhau có tần số hấp 

thụ khác nhau và nằm trong vùng từ 5000-200 cm -1 . 

Ảnh hưởng của dung môi, nồng độ, nhiệt độ và trạng thái tập hợp đến vị 

trí của các cực đại hấp thụ. 

- Dung môi: Dung môi có ảnh hưởng đến sự thay đổi vị trí của các cực 

đại hấp thụ tùy theo độ <strong>phân</strong> cực của chúng. 

- Nồng độ dung dịch cũng gây ảnh hưởng đến sự thay đổi vị trí của đỉnh 

hấp thụ, đặc biệt đối với các chất có khả năng tạo cầu liên kết hiđro như ancol, 

phenol, amin… 

- Ảnh hưởng của nhóm thế. Các nhóm thế trong <strong>phân</strong> tử cũng gây ảnh 

hưởng đến sự thay đổi vị trí đỉnh hấp thụ tùy theo nhóm thế gây hiệu ứng cảm 

ứng hay liên hợp. 

- Phức chất: Khi tạo phức, tần số hấp thụ đặc trưng của nhóm chức thay 

đổi theo kim loại trung tâm và số phối trí [6]. 

1.2.3. Phương pháp sắc ký khí khối phổ 

1.2.3.1. Nguyên lý làm việc 

Sắc ký khí là quá trình tách các chất trong một hỗn hợp mẫu ở trạng thái 

khí. Chất mang (pha động) là pha khí, còn mẫu có thể là ở trạng thái khí hay 

trạng thái lỏng hoặc rắn (mẫu rắn phải hóa hơi) [3,7]. 

Sắc ký khí được ghép nối với rất nhiều loại detectơ khác nhau; trong đó 

có detectơ khối phổ, detectơ quang hóa ngọn lửa, detectơ ion hóa ngọn lửa,… 

Trong nghiên <strong>cứu</strong> của đề tài sử dụng detectơ khối phổ (MS) <strong>phân</strong> giải thấp. 

Pha động sử dụng trong sắc ký khí khối phổ thường dùng là khí Heli. 


Các khí sau đây được dùng trong kỹ thuật sắc ký khí là các khí trơ Nitơ, Heli, 

Argon, Hyđro [3,7]. 





19 











1.2.3.2. Cấu tạo của thiết bị sắc ký khí và detectơ khối phổ 

2.3. và 2.4. 

- Thiết bị sắc ký khí và detectơ khối phổ (GC/MS) được nêu trong hình 

Hình 1.8. Sơ đồ khối thiết bị sắc ký khí khối phổ 

Hình 1.9. Cấu tạo detectơ khối phổ 

Trong thiết bị sắc ký khí khối phổ có các bộ phận chính sau đây: nguồn 

cấp khí mang; bộ phận bơm mẫu; cột tách và buồng điều nhiệt; detectơ; hệ 

thống máy tính. 

- Detectơ khối phổ. Nguyên tắc chung: Khi cho một chất ở trạng thái khí 

va chạm với một dòng electron thì <strong>phân</strong> tử chất có thể bật ra 1 hay 2 electron 

để trở thành các ion dương mang điện <strong>tích</strong> 1 hay 2 hoặc là <strong>phân</strong> tử chất có thể 

tiếp nhận electron để trở thành ion âm, gọi là ion hóa <strong>phân</strong> tử. Khi va chạm 

mạnh hơn thì <strong>phân</strong> tử còn có thể bị phá vỡ ra thành nhiều phần khác nhau mang 


điện <strong>tích</strong> dương hay âm. Sau đó MS tách và đo khối lượng của tất cả các ion 

này và ghi chúng trên một bản đồ phổ. 





20 











Một chất có thể sinh ra nhiều ion khối, nhưng khi định lượng, thông 

thường, người ta chỉ dùng 1 số khối để định lượng. 

Phổ khối không xác định trực tiếp khối lượng của ion mà xác định tỷ lệ 

giữa khối lượng (m) và điện <strong>tích</strong> (z) của ion (m/z), thông thường điện <strong>tích</strong> ion 

là 1, đôi khí <strong>phân</strong> tử lớn điện <strong>tích</strong> ion sẽ >1 

Detectơ khối phổ có thể đứng một mình để đo phổ khối lượng chất tinh 

khiết hay nó được ghép nối với GC, LC (sắc ký lỏng) hay sắc ký mao quản. 

Kỹ thuật <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> khối phổ phải trải qua các bước sau: 

+ Hóa khí mẫu: mẫu được dẫn vào một bình chứa ở đó áp <strong>su</strong>ất có thể 

giảm đến 10 -6 mmHg sau đó dòng khí này được dẫn vào buồng ion hóa để sản 

ra các ion, lượng mẫu có thể nhận được rất nhỏ 10 -13 g/giây. 

+ Sản ra nguồn ion sử dụng các phương pháp sau: Ion hóa nhờ các tia 

hay các <strong>phân</strong> tử mang năng lượng (electron, photon, hạt nhân); ion hóa nhờ 

điện trường mạnh; ion hóa nhờ sự phóng điện; ion hóa nhờ sự đốt nóng (nguồn 

nhiệt tia Lazer); ion hóa qua sự tương tác với các ion (ion hóa học). Thực tế 

trong phương pháp <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các hợp chất hữu cơ người ta sử dụng phương 

pháp ion hóa qua sự va chạm electron. 

Phương pháp va chạm electron là dòng khí được dẫn đi qua 1 dòng 

electron thẳng góc với nó, tùy thuộc vào năng lượng của dòng electron này lớn 

hay nhỏ mà các ion được sản ra nhiều hay ít, người ta thấy rằng hiệu <strong>su</strong>ất chung 

của các ion được sản ra tốt nhất là ở năng lượng 70 ev. Tùy theo năng lượng 

của loại ion này nhiều hay ít. 

+ Tách các ion theo khối lượng: 


Nguyên tắc là dựa trên sự khác nhau về khối lượng của ion hơn là sự 

khác biệt về điện <strong>tích</strong>. 





21 











Trước tiên tăng tốc độ cho các ion, nhờ cho qua một điện trường mạnh 

(800V đến 8000V), vận tốc của các ion được tính theo công thức: 

V = √ 2eU 

m 

Trong đó: e: Điện <strong>tích</strong> ion. 

U: Thế tăng tốc. 

m: Khối lượng. 

V: Vận tốc. 

Tốc độ này ở trong máy <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> đạt 100 km/giây. Sau khi tăng tốc các 

ion được bay qua 1 từ trường do hai nam châm hình móng ngựa gây ra, đường 

bay của chúng sẽ bị lệch khác nhau do tác dụng của từ trường với bán kính lệch 

R, công thức tính: 

Trong đó: 

R: Bán kính lệch. 

m: Khối lượng ion. 

e: Điện <strong>tích</strong> ion. 

R 2 = m e . 2U 

H: Cường độ từ trường. 

m/e: Số khối của các ion. 

H 2 

Với thiết bị GC/MS thì hỗn hợp khí mang và ion hóa của máy khối phổ 

để ion hóa mẫu chất. Tuy nhiên tốc độ dòng khí ở cột sắc ký ra vào khoảng 0,2 

- 2 ml/phút (sắc ký mao quản), nên người ta phải giảm tốc độ dòng khí khi đưa 

vào buồng ion là nhỏ hơn 0,2 ml/phút, thế ion hóa của máy khoảng 20 ev nhỏ 

hơn thế ion hóa của He (24,582 ev) do đó đảm bảo các <strong>phân</strong> tử khí He không 


bị ion hóa, thế ion hóa 20 ev ít hơn 70 ev dẫn đến độ nhạy của máy bị hạn chế, 

do vậy người ta phải tách khí He trước khi vào buồng ion hóa [7]. 





22 











1.2.4. Quang phổ huỳnh quang tia X 

1.2.4.1. Nguyên lý 

Phương pháp huỳnh quang tia X (XRF: X-Ray Fluorescence) là hiện 

tượng huỳnh quang xuất hiện do các electron của nguyên tử bị kích thích bằng 

nguồn năng lượng tia X chuyển từ trạng thái cơ bản sang trạng thái năng lượng 

<strong>cao</strong>, rồi sau đó lại bức xạ năng lượng về trạng thái ban đầu thoát ra bức xạ gọi 

là huỳnh quang. Nguồn kích thích bằng tia X. 

Phổ huỳnh quang tia X là một trong những kĩ thuật <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> được sử 

dụng rộng rãi nhất hiện nay để xác định các nguyên tố chính và nguyên tố 

<strong>vết</strong> của các mẫu (chủ yếu <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các chất vô cơ). Nó có thể <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> đến 

80 nguyên tố với phổ rộng của độ nhạy, nồng độ phát hiện từ 100% cho đến 

vài phần triệu. Nó là phương pháp nhanh và có thể <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> số lượng lớn 

các <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> chính xác trong khoảng thời gian tương đối ngắn (khoảng 2 

phút/lần đo). 

1.2.4.2. Cấu tạo của thiết bị XRF 






Hình 1.10. Nguyên lý phát quang phổ huỳnh quang tia X 

23 











1.2.4.3. Ứng dụng của thiết bị XRF 

Thiết bị XRF dùng <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> thành phần vật của khoáng vật, xác định 

các thành phần nguyên tố trong tờ tiền, trong giấy, thành phần màu, sơn, mực, 

thành phần tóc, móng tay, thủy tinh, trang sức, thuốc lá thuốc súng, các chất 

độc vô cơ, các hàng hóa giả, các hóa chất. Phân biệt mực in và mực pho tô, 

<strong>phân</strong> <strong>tích</strong> nhanh các thành phần vàng, bạc, đồng và các loại đá quí. Xác định 

các kim loại như: Cd, Pb, Br, Hg, Sn, Cu, Ag, Bi, Cl, Cd, Pb, Cr... Thiết bị XRF 

di động có hệ thống chống va đập, chống nước, tản nhiệt nhanh. máy được cho 

trong va ly, bảo quản và vận xách di động. Thiết bị XRF để trong phòng thí 

nghiệm và còn có loại di động. 

Thiết bị <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> XRF di động phù hợp với tiêu chuẩn IEC, phương 

pháp 62.321, theo qui tắc của Ủy ban An toàn sản phẩm tiêu dùng (CPSC). Đây 

là phương pháp <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> nhanh khoảng 2 phút trong một lần đo, pin dùng <strong>phân</strong> 

<strong>tích</strong> trong khoảng 10 tiếng liên tục. dễ dàng sử dụng, giới hạn phát hiện thấp. 

Phân <strong>tích</strong> dễ dàng, màn hình màu, tự động, không dùng vật tư, hóa chất. Có dữ 

liệu 100.000 phổ, có kết nối máy in, wifi, Bluetooth, không cần dây, kết nội 

mạng thiết bị điện thoại, máy tính. Báo cáo kết quả có hình ảnh phổ. Phân <strong>tích</strong> 

không lấy mẫu, không phá hủy mẫu. 






24 











2.1. Mẫu nghiên cứu 

Chương 2 

PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

Các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô được lấy từ các lốp ô tô mới thải bỏ trong vòng 

1 tháng. Cao <strong>su</strong> được lấy theo chủng loại của các hãng sản xuất được sử dụng 

nhiều nhất ở Việt Nam. 

Mỗi mẫu thu 100 gam cho vào túi nilon 2 lớp, sạch và lưu giữ ở 5 o C 

trong phòng thí nghiệm. 

2.2. Phương pháp nghiên cứu 

- Phương pháp nghiên <strong>cứu</strong> <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> thống kê là thu thập các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

lốp ô tô đang lưu hành ở Việt Nam để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên các phương tiện SEM- 

EDXS, IR, GC/MS nhằm điều tra cơ bản. 

- Phương pháp trao đổi chuyên gia. 

- Phương pháp hội thảo. 

2.3. Thiết bị và hóa chất 

2.3.1. Các thiết bị 

Các thiết bị sử dụng gồm: Máy quang phổ hồng ngoại IR Nicolet IS50 

FT-IR Thermo Scientific; máy sắc ký khí khối phổ GC/MS Agilent Technologies 

6890N Network GC System; và máy SEM-EDXS, Quanta FEI. 

Các thiết bị này được sử dụng tại Phòng <strong>giám</strong> định hóa pháp lý, thuộc 

viện Khoa học hình sự, Bộ Công an. 

2.3.1.1. Điều kiện vận hành máy quang phổ phổ hồng ngoại 

- Khoảng bước sóng ghi phổ: 400 - 4000 cm -1 

- Tốc độ quét ghi phổ: 32 phổ/phút 

- Mẫu sử dụng ghi phổ là mẫu rắn ép cùng với KBr. 


- Sấy KBr trong 2 giờ bằng tủ sấy tại nhiệt độ 110 °C. 

- Cân 80 mg KBr nghiền kỹ, ép viên, chạy nền. 

- Cân 79 mg KBr và 1 mg mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô, nghiền kỹ, ép viên chạy. 





25 











2.3.1.2. Điều kiện vận hành máy sắc ký khí khối phổ 

- Cột sắc ký khí mao quản: DB1 được nhồi Methtyl siloxane, kích cỡ: 

30.0 m250µm0.25µm. 

- Nhiệt độ buồng bơm mẫu: 285 °C 

- Nhiệt độ bộ ghép nối GC-MS: 285 °C 

- Nhiệt độ cột: 50° (3'), 15°/phút, 295°(5') 

- Chế độ ghi phổ: Tổng ion. 

- Mẫu <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> ở thể dung dịch. 

2.3.1.3. Điều kiện vận hành máy ghi phổ tán xạ năng lượng tia X (SEM- 

EDXS), model Quanta 400, Hãng FEI-EDAX 

- Mẫu đo thể rắn. 

- Nguồn năng lượng 30 kev 

- Độ <strong>phân</strong> giải 127 ev 

- Dải năng lượng 0-30 kev 

- Kỹ thuật đo tán xạ năng lượng tia X (EDXS). 

- Định lượng Standardless. 

2.3.1.4. Điều kiện vận hành máy quang phổ tia X 

- Máy nhãn hiệu XGT-52000, hãng Horiba 


- Nguồn năng lượng: 30 kev 

- Thời gian đo: 100 giây 

- Dải năng lượng: 0-30 kev 

- Định lượng: Standardless. 

2.3.2. Hóa chất 


Các hóa chất là: kali bromua, metanol, etanol, n-hexan, axeton, diclometan, 

nước cất 2 lần đã loại bỏ ion kim loại. 





26 











2.4. Thực nghiệm 

2.4.1. Làm sạch mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô 

100g mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô được làm sạch trong phòng thí nghiệm. Sử dụng 

các phương pháp làm sạch như: dùng dao cạo phần bụi, dùng kẹp gắp loại bỏ phần 

bụi, dùng giấy lau phần bẩn, dùng nước để làm sạch các <strong>vết</strong> bẩn. 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp 

ôtô được chia thành 3 nhóm theo các hãng sản xuất để nghiên <strong>cứu</strong>. 

Nhóm 1 gồm: 10 mẫu lốp ô tô gồm HANKOOK (6 Mẫu), NEXEN (2 

mẫu), MAXXIS (1 mẫu), SINCERA (1 mẫu). 

Nhóm 2 gồm: 10 mẫu lốp ô tô gồm APLLO (4 mẫu), MICHELIN (3 

mẫu), CHLASIRO (1 mẫu), CHAMPIRO (1 mẫu), KUMHO (1 mẫu). 

Nhóm 3 gồm: 10 mẫu lốp ô tô gồm, NANKANG (3 mẫu), GOODYEAR 

(4 mẫu), YOKOHAMA (1 mẫu), BRIDGESTONE (2 mẫu). 

2.4.2. <strong>Nghiên</strong> cứu lựa chọn dung môi hòa tan mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

Cân 6 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ôtô kí hiệu M30, mỗi mẫu lấy 1 g, nghiền nhỏ và cho 

vào 4 mL các dung môi sau: Axeton, etanol, metanol, n-hexan, diclometan, 

triclometan. Ngâm mẫu trong 24 giờ tại nhiệt độ phòng thí nghiệm, lọc để loại 

bỏ tạp chất, cho vào lọ <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên thiết bị GC/MS để thu phổ, xác định độ 

<strong>cao</strong>, diện <strong>tích</strong> píc, mẫu nào có nhiều píc và có diện <strong>tích</strong> píc lớn nhất thì dung 

môi hòa tan là tốt nhất. 

Phổ GC/MS của mẫu hòa tan trong các dung môi khác nhau được nêu 

trong chương 3. 

2.4.3. <strong>Nghiên</strong> cứu xác định giới hạn phát hiện của mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên IR và 

GC/MS 

Xác định giới hạn phát hiện của mẫu trên các máy: Máy SEM-EDXS lượng 

mẫu cho vào cố định, mẫu có đường kính từ 100 nm đến 1mm, (khối lượng 0,1 

mg). Các máy IR, GC/MS cần xác định giới hạn khối lượng <strong>cao</strong> <strong>su</strong> để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong>. 


Để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng máy quang phổ hồng ngoại IR và máy sắc ký khí khối 

phổ GC/MS thì cần phải biết khối lượng mẫu đưa vào <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> là bao nhiêu để 





27 











các píc trong phổ đảm bảo yêu cầu một phổ chính xác, khoa học. Triển khai thực 

nghiệm, lựa chọn các khối lượng mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> dùng cho <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> hồng ngoại IR 

là: 0,25 mg; 0,5 mg; 1 mg; 2 mg <strong>cao</strong> <strong>su</strong> và khối lượng <strong>cao</strong> <strong>su</strong> dùng cho <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> 

GC/MS là: 50 mg; 100 mg; 200 mg; 300 mg; 400 mg. 

2.4.4. <strong>Nghiên</strong> cứu <strong>phân</strong> tích các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên SEM/EDXS 

Sau khi làm sạch sẽ tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên thiết bị kính hiển 

vi điện tử quét SEM/EDXS. Để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> cần phải chuẩn bị mẫu có kích thước 

khoảng từ 100 µm đến 1 mm, tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> SEM/EDXS. 

2.4.5. <strong>Nghiên</strong> cứu <strong>phân</strong> tích các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên IR 

Sau khi làm sạch <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, tìm được khối lượng <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> phù hợp, tiến 

hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng máy hồng ngoại IR. Để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> cần phải 

chuẩn bị 1 mg mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> nghiền với 79 mg KBr, tiến hàng nghiền mẫu, ép tạo bánh, 

<strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên IR. 

2.4.6. <strong>Nghiên</strong> cứu <strong>phân</strong> tích các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên GC/MS 

Phân <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên máy sắc ký khí khối phổ GC/MS. Điều 

kiện <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> như sau: 

Máy sắc ký khí khối phổ (GC/MS); nhãn hiệu HP Agilent technologies 

6890 N, MS 5973; cột DB1 được nhồi Methtyl siloxane, kích cỡ: 30.0 

m250µm0.25µm. 

Bơm mẫu: inlets, không chia dòng, nhiệt độ: 285°C, 

Tốc độ dòng 1ml/phút, áp <strong>su</strong>ất: 9,87 psi 

Lò đốt : 50°(3'), 15°/phút, 295°(5') 

Detectơ: MS, chế độ scan (40-500). 

2.4.7. <strong>Nghiên</strong> cứu <strong>phân</strong> tích các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên XRF 

Sau khi làm sạch sẽ tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên thiết bị XRF. 

Để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> cần phải chuẩn bị mẫu có kích thước khoảng 1 mm, tiến hành 

<strong>phân</strong> <strong>tích</strong> XRF. 


Tiến hành đo lần lượt 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ôtô. 

Các bước đo bao gồm: Đưa mẫu vào buồng đo; đo mẫu dưới điều kiện 

áp <strong>su</strong>ất không khí thường; chụp ảnh mẫu, chọn điểm, lấy nét và đo. 





28 











Chương 3 

KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 

3.1. Lựa chọn điều kiện <strong>phân</strong> tích <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

3.1.1. Lựa chọn dung môi hòa tan mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

Sau khi ngâm các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trong 24 giờ tại nhiệt độ phòng thí nghiệm. 

Tiến hành lọc để loại bỏ tạp chất, cho <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> dịch chiết trên GC/MS. Phổ 

GC/MS của mẫu hòa tan trong các dung môi khác nhau được nêu dưới đây. 

Hình 3.1. Mẫu hòa tan trong axeton 

Hình 3.2. Mẫu hòa tan trong etanol 

Hình 3.3. Mẫu hòa tan trong metanol Hình 3.4. Mẫu hòa tan trong n-hexan 






Hình 3.5. Mẫu hòa tan trong 

điclometan 

Hình 3.6. Mẫu hòa tan trong 

triclometan 

29 











Nhận xét: Dung môi etanol và metanol hòa tan kém các chất phụ gia; n 

hexan và axeton hòa tan được tương đối các chất phụ gia; còn CH 2 Cl 2 và CHCl3 

hòa tan tốt nhất các chất phụ gia. Nhưng CH 2 Cl 2 ít độc và giá thành hợp lý. Như 

vậy đã lựa trọn được dung môi hòa tan chất phụ trong <strong>cao</strong> <strong>su</strong> là CH 2 Cl 2 . 

3.1.2. Xác định giới hạn phát hiện mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

Trên cơ sở lượng mẫu đã lấy dùng để xác định giới hạn phát hiện mẫu 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên máy Quang phổ hòng ngoại và sắc ký khí khối phổ. Khối lượng mẫu 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên máy IR là 0,25 mg; 0,5 mg; 1 mg; 2 mg. Khối lượng mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

trên GC/MS là 50 mg; 100 mg; 200 mg; 300 mg; 400 mg đều được pha trong 

2 mL dung môi điclometan. Kết quả <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> xác định giới hạn phát hiện mẫu 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong> được chỉ ra ở các phần dưới đây. 

3.1.2.1. Xác định khối lượng <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên IR 

Absorbance 

Absorbance 

0.070 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

0.025 

0.020 

0.015 

0.010 

0.005 

0.000 

0.135 

0.130 

0.125 

0.120 

0.115 

0.110 

0.105 

0.100 

0.095 

0.090 

0.085 

0.080 

0.075 

0.070 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

3000 

2917.82 

2849.46 

2500 

2000 

Wavenumbers (cm-1) 

1507.51 1541.561557.30 

1488.59 

1455.96 1472.41 

1435.72 

1339.05 1374.71 

Hình 3.7. Mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 0,25 mg 

3003.37 

3000 

2919.76 

2850.72 

2500 

2000 

1500 

1590.96 

1500 

1443.50 

1372.51 

1305.41 

1029.07 

1000 

1030.70 

1000 

877.13 

878.20 

829.15 

720.18 

656.47 668.97 680.83 

727.52 

Absorbance 

0.075 

0.070 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

0.025 

0.020 

0.015 

0.010 

0.005 

0.000 

3121.89 

3004.16 

3000 

2918.24 

2849.70 

2500 

2000 


1748.15 

1683.18 1697.91 

1716.15 

1669.86 

1635.97 1647.17 

Hình 3.8. Mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 0,5 mg 



Hình 3.9. Mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 1 mg 

Absorbance 

0.080 

0.075 

0.070 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

3000 

2917.55 

2849.15 

2500 

2000 

1857.87 



Khối lượng <strong>cao</strong> <strong>su</strong> dùng <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> phù hợp là 1 mg trong 79 mg KBr cho 

1590.92 

1541.47 1557.52 

1507.44 

1500 

1500 

1488.54 

1435.78 1456.00 

1444.56 

1370.51 

1339.00 

1031.40 

1000 

1029.70 

1000 

917.34 

877.32 

877.71 

830.58 

720.05 

668.92 682.23 

674.12 

533.54 





30 











phổ hồng ngoại IR rõ nét, các píc <strong>cao</strong> hơn nhiều lần píc nhiễu, diện <strong>tích</strong> píc lớn. 

Như vậy khối lượng <strong>cao</strong> <strong>su</strong> là 1 mg phù hợp, <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> tốt. 

3.1.2.2. Xác đinh giới hạn khối lượng mẫu <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên máy GC/MS 

Hình 3.11. Mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có khối lượng 50 mg 






Chuẩn bị 5 mẫu có khối lượng là : 100 mg, 200 mg, 300 mg, 400 mg; 





31 











các mẫu cắt nhỏ, cho vào ống nghiệm, cho 2 ml CH 2 Cl 2 đều vào các ống, để 24 

h tại nhiệt độ phòng, lọc, cho vào lọ , <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> GC/MS. 

Kết quả thu được: Mẫu có khối lượng 200, 300, 400 mg hòa tan trong 2 mL 

CH 2 Cl 2 , để trong 24 giờ, tại nhiệt độ phòng là phù hợp. Các píc đảm bảo lớn hơn 

10 lần chiều <strong>cao</strong> píc nhiễu. Vậy khối lượng <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô cần <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> là 200 mg/2ml 

CH 2 Cl 2 (tương ứng 0,1mg/µl, lượng mẫu thực tế <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên GC/MS). 

3.2. Phân tích các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

3.2.1. Kết quả <strong>phân</strong> tích các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng SEM-EDXS 

Các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có kích thước khoảng từ 100 µm đến 1 mm, tiến hành <strong>phân</strong> 

<strong>tích</strong> SEM-EDXS. Kết quả ghi phổ được nêu trong các phần dưới đây. 

3.2.1.1. Phổ SEM-EDXS <strong>cao</strong> <strong>su</strong> nhóm 1 

(2 mẫu). 

HANKOOK (6mẫu), NEXEN (2 mẫu), MAXXIS (2 mẫu), SINCERA 

Hình 3.16. M1 NEXEN 

Stt Nguyên tố Khối lượng % 

1 C 97,30 

2 Zn 1,39 

3 S 1,32 

Hình 3.17. M8 SINCERA 


1 C 97,41 

2 Zn 1,42 

3 S 1,17 






32 











Hình 3.18. M11 HANKOOK 


1 C 97,58 

2 Zn 1,07 

3 S 1,35 



1 C 97,05 

2 Zn 01,60 

3 S 01,35 

Hình 3.19. A12 HANKOOK 

Stt Nguyên tố Khối lượng 

% 

1 C 97,70 

2 Zn 1,36 

3 S 0,94 

Hình 3.21. M 33 HANKOOK 


1 C 97,23 

2 Zn 01,49 

3 S 01,28 






33 











Hình 3.22. M 34 SINCERA 


1 C 97,23 

2 Zn 01,73 

3 S 01,04 



1 C 97,25 

2 Zn 01,41 

3 S 01,35 



1 C 97,43 

2 Zn 01,34 

3 S 01,23 

Hình 3.25. M15 MAXXIS 


1 C 98,11 

2 Zn 00,64 

3 S 01,25 






34 











Hình 3.26. M 22 MAXXIS 


1 C 97,07 

2 Zn 01,53 

3 S 01,40 

3.2.1.2. Phổ SEM/EDXS <strong>cao</strong> <strong>su</strong> nhóm 2 



1 C 97,85 

2 Zn 01,13 

3 S 01,03 

MMICHELIN (3 mẫu), APPLO (4 mẫu), CLASIO (1 mẫu), KUMHO 

(1 mẫu), CHAMPIRO (1 mẫu). 

Hình 3.28. M 2 APPLO 


1 C 97,85 

2 Zn 01,09 

3 S 01,06 

Hình 3.29. M3 KUMHO 


1 C 97,87 

2 Zn 01,17 


3 S 00,96 





35 











Hình 3.30. M 4 MICHELIN 


1 C 97,56 

2 Zn 01,26 

3 S 01,18 

Hình 3.32. M 18 APPLO 

Stt Nguyên tố Trọng lượng % 

1 C 97,05 

2 Zn 01,86 

3 S 01,10 

Hình 3.31. M37 Applo 


1 C 97,68 

2 Zn 01,05 

3 S 01,26 

Hình 3.33. M 20 CHAMPIRO 


1 C 97,53 

2 Zn 01,10 

3 S 01,37 






36 











Hình 3.34. M 21 CHLASIO 


1 C 97,26 

2 Zn 01,25 

3 S 01,49 



1 C 97,79 

2 Zn 01,16 

3 S 01,05 

Hình 3.35. M30 APPLO 


1 C 98,00 

2 Zn 00,84 

3 S 01,16 



1 C 97,45 

2 Zn 01,38 


3 S 01,17 





37 











Hình 3.38. 2A4 SRC 


1 C 91,02 

2 O 03,36 

3 Zn 02,25 

4 Si 01,77 

5 S 01,60 

3.2.1.3. Phổ SEM/EDXS <strong>cao</strong> <strong>su</strong> nhóm 3 

Hình 3.39. 2A5 DRC 


1 C 96,41 

2 Zn 01,99 

3 S 01,60 

BRIDGESTON (2 mẫu), GOOD YEAR (6 mẫu), NANKANG (3 mẫu), 

YOKOHAMA (1 mẫu). 


Hình 3.40. M 9 NANKANG 

Hình 3.41. M 10 YOKOHAMA 





38 











Stt Nguyên tố Khối lượng 

% 

1 C 97,79 

2 Zn 01,14 

3 S 01,06 

Hình 3.42. A13 BRIGDSTON 


1 C 97,64 

2 Zn 01,36 

3 S 01,00 


1 C 97,64 

2 Zn 01,08 

3 S 01,28 



1 C 97,58 

2 Zn 01,31 

3 S 01,11 






Hình 3.44. M 23 GOOD YEAR 

Hình 3.45. M 25 GOODYEAR 

39 












1 C 97,71 

2 Zn 00,76 

3 S 01,53 



1 C 97,78 

2 Zn 01,24 

3 S 00,98 


1 C 97,45 

2 Zn 01,57 

3 S 00,98 

Hình 3.47. M 27.GOODYEAR 


1 C 97,83 

2 Zn 00,89 

3 S 01,29 






Hình 3.42. A13 BRIGDSTON 


40 












1 C 97,98 

2 Zn 00,77 

2 S 01,25 

Hình 3.50. M 39 GOOD YEAR 


1 C 97,52 

2 Zn 00,74 

2 S 01,74 


1 C 97,98 

2 Zn 00,78 

2 S 01,24 

Hình 3.51. M 5 BRIDGESTON 


1 C 97,85 

2 Zn 01,13 

2 S 01,03 

3.2.1.4. Đặc trưng về thành phần hóa học của mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên 

SEM/EDXS 

Trên cơ sở kết quả <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> 3 nhóm <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng SEM/EDXS có thể 


tổng hợp thành phần đặc trưng của các chất trong các vật liệu này như nêu trong 

bảng 3.1. 





41 











Bảng 3.1. Kết quả <strong>phân</strong> tích hàm lượng các nguyên tố bằng SEM-EXDS 

Stt 

Mẫu 

Hàm lượng 

C (%) 


Zn (%) 


S (%) 

1 M32 HANKOOK 97,05 1,60 1,35 

2 M18 APPLO 97,05 1,86 1,10 

3 M33 HANKOOK 97,23 1,49 1,28 

4 M40 HANKOOK 97,25 1,41 1,35 

5 M21 CHLASIO 97,26 1,25 1,49 

6 M1 NEXEN 97,30 1,39 1,32 

7 M8 SINCERA 97,41 1,42 1,17 

8 M35 HANKOOK 97,43 1,34 1,23 

9 M42 MICHELIN 97,45 1,38 1,17 

10 M25 GOOD YEAR 97,45 1,57 0,98 

11 M39 GOOD YEAR 97,52 0,74 1,74 

12 M 20 CHAMPIRO 97,53 1,10 1,37 

13 M4 MICHELIN 97,56 1,26 1,18 

14 M5 BRIDGESTON 97,56 1,27 1,17 

15 M11 HANKOOK 97,58 1,07 1,35 

16 M1 NANKANG 97,58 1,31 1,11 

17 M10 YOKOHAMA 97,64 1,08 1,28 

18 A13 BRIGDSTON 97,64 1,36 1,00 

19 M37 APPLO 97,68 1,05 1,26 

20 A12 HANKOOK 97,70 1,36 0,94 

21 M23 GOOD YEAR 97,71 0,76 1,53 

22 M26 NANKANG 97,78 1,24 0,98 

23 M9 NANKANG 97,79 1,14 1,06 

24 M43 MICHELIN 97,79 1,16 1,05 

25 M27 GOOD YEAR 97,83 0,89 1,29 

26 M2 APPLO 97,85 1,09 1,06 

27 M3 KUMHO 97,87 1,17 0,96 


28 M24 HANKOOK 97,85 1,13 1,03 

29 M30 APPLO 98,00 0,84 1,16 

30 M15 MAXXIS 98,11 0,64 1,25 





42 











Absorbance 

Absorbance 

Nhận xét. 

- Về định tính <strong>cao</strong> <strong>su</strong> cho chủ yếu 3 nguyên tố chính là C, Zn, S. 

- Về định lượng, tính thành phần các nguyên tố trong một mẫu cho kết quả. 

+ Hàm lượng phần trăm C dao động từ 97,05% đến 98,11%. 

+ Hàm lượng phần trăm Zn dao động từ 0,64 % đến 1,86 %. 

+ Hàm lượng phần trăm S dao động từ 0,94 % đến 1,74 %. 

3.2.2. Phân tích <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng IR 

Sau khi làm sạch, xác định khối lượng <strong>phân</strong> <strong>tích</strong>, sẽ tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các 

mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên máy quang phổ hồng ngoại IR. Để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên quang phổ hồng 

ngoại cần phải thực hiện các bước sau. 

- Sấy KBr 2 giờ trong tủ sấy tại nhiệt độ 110 °C. 

- Cân 80 mg KBr nghiễn kỹ, ép viên, chạy nền. 

- Cân 79 mg KBr và 1 mg mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô, nghiền kỹ, ép viên chạy. 

- Phân <strong>tích</strong> và lưu giữ kết quả. 

3.2.2.1. Phân <strong>tích</strong> 10 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> nhóm 1 

Phổ IR của 10 mẫu: HANKOOK (6 mẫu); SINCERA (1 mẫu); MAXXIS (1 

mẫu); NEXEN (2 mẫu). 

0.43 

0.42 

0.41 

0.40 

0.39 

0.38 

0.37 

0.36 

0.35 

0.34 

0.33 

0.32 

0.31 

0.30 

0.29 

0.036 

0.034 

0.032 

0.030 

0.028 

0.026 

0.024 

0.022 

0.020 

0.018 

0.016 

0.014 

0.012 

0.010 

0.008 

0.006 

0.004 

0.002 

0.000 

3000 

2917.39 

2500 

2000 


Hình 3.52. Mẫu M33 NEXEN 

3002.67 

3000 

2917.19 

2849.12 

2500 

2000 


1633.10 1651.56 1659.36 

1712.72 1727.56 2849.16 

1731.92 

1682.181696.02 1715.13 

1634.281645.461651.58 1668.17 

1514.44 1538.28 1557.47 

1500 

1444.84 1462.65 

1556.81 

1520.24 1532.20 1539.11 

1505.571495.72 

1487.50 

1455.02 1470.86 

1434.85 

1500 

1338.04 1373.47 

1304.86 

1027.70 

1000 

1079.16 

1016.03 

1000 

876.25 

876.66 

828.97 

720.02 

656.01 668.64 

723.80 

617.54 

Absorbance 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

0.025 

0.020 

0.015 

0.010 

0.005 

3003.66 

3000 

2919.13 

2850.27 

2500 

2000 


Hình 3.53. Mẫu A12 HANKOOK 


Hình 3.54. Mẫu M1 NEXEN 

Absorbance 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

0.025 

0.020 

0.015 

0.010 

3000 

2918.13 

2849.56 

2500 

2000 

1753.59 

1691.541709.79 1725.69 


1597.73 

1500 

1640.791657.961677.19 

1598.44 1630.56 

1529.70 1547.53 1565.37 

1512.53 

1492.94 

Hình 3.55. Mẫu M 22 MAXXIS 

1500 

1443.73 

1461.341478.18 

1440.84 

1374.49 

1377.61 

1305.05 

1303.28 

1077.13 

1033.33 

1000 

1077.36 

1030.71 

1000 

877.98 

827.92 

876.61 

727.86 

668.97 

668.76 682.14 

532.35 





43 











Absorbance 

Absorbance 

Absorbance 

0.110 

0.105 

0.100 

0.095 

0.090 

0.085 

0.080 

0.075 

0.070 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

3000 

2917.56 

2849.43 

2500 

2000 


1632.881643.66 1651.151659.63 

1598.88 

1537.62 1573.79 

1494.421504.111513.96 1531.02 1548.67 

1462.021484.73 

1444.47 

Hình 3.56. Mẫu M24 HANKOOK 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

0.025 

0.020 

0.015 

0.010 

0.005 

3004.10 

3000 

2918.06 

2849.56 

2500 

2000 


Hình 3.58. Mẫu M 34 SINCERA 

0.090 

0.085 

0.080 

0.075 

0.070 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

0.025 

0.020 

0.015 

0.010 

0.005 

0.000 

3000 

2917.49 

2849.25 

2500 

2000 


Hình 3.60. Mẫu M 32 HANKOOK 


1716.01 

1638.26 

1635.35 

1500 

1500 

1507.12 1541.47 

1500 

1447.31 

1373.64 

1435.51 

1304.26 

1374.89 

1079.28 

1000 

1032.30 

1000 

1026.72 

1000 

831.76 

876.17 

829.32 

696.59 729.41 

668.80 

721.70 

720.03 

533.76 

534.47 

Absorbance 

Absorbance 

Absorbance 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

0.025 

0.020 

0.015 

0.010 

0.005 

3000 

2918.01 

2849.56 

2500 

2000 

1730.41 



0.14 

0.13 

0.12 

0.11 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

3000 

2918.16 

2849.65 

2500 

2000 


1644.22 1659.74 

1633.31 

1691.45 

1641.05 1598.31 1630.73 1657.89 


0.22 

0.20 

0.18 

0.16 

0.14 

0.12 

0.10 

0.08 

0.06 

0.04 

3003.99 

3000 

2917.92 

2849.52 

2500 

2000 


Hình 3.61. Mẫu M 35 HANKOOK 


Phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> của 10 mẫu gồm: APPOLO (4 Mẫu), MICHELIN (3 mẫu), 

CHLASIO (1mẫu), CHAMPIRO (1 mẫu), KUMHO (1 mẫu). 

1556.18 

1514.27 

1538.17 

1500 

1512.731529.881547.76 

1493.19 

1500 

1461.131478.72 

1441.81 

1592.19 

1444.38 

1374.56 

1500 

1373.06 

1304.02 

1440.69 

1375.48 

1304.66 

1082.48 

1031.73 

1000 

1031.73 

1000 

877.14 

831.17 

1031.52 

1000 

828.61 

720.70 

720.19 

668.85 683.42 

876.98 

728.87 

541.63 





44 








0.18 

0.17 

2917.82 

0.10 

2917.19 




Absorbance 

Absorbance 

Absorbance 

Absorbance 

0.16 

0.15 

0.14 

0.13 

0.12 

0.11 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.15 

0.14 

0.13 

0.12 

0.11 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.02 

0.140 

0.135 

0.130 

0.125 

0.120 

0.115 

0.110 

0.105 

0.100 

0.095 

0.090 

0.085 

0.080 

0.075 

0.070 

0.065 

0.060 

0.055 

3003.98 

3000 

2849.41 

2500 

2000 


Hình 3.62. Mẫu M2 APPLO 

3003.86 

3000 

2918.68 

2849.75 

2500 

2000 


Hình 3.64. Mẫu M4 MICHELIN 

3003.45 

3000 

2918.92 

2849.97 

2500 

2000 

1879.71 


Hình 3.66. Mẫu M 20 CHAMPIRO 

0.11 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

3003.67 

2917.50 

2849.22 

1875.29 

1834.50 

1787.39 1815.98 

1853.83 

1632.28 

1596.67 

1726.24 1765.43 

1692.27 1710.52 

1658.78 1677.78 

1631.451641.901650.39 

1547.991565.94 1598.59 

1500 

1500 

1598.68 

1439.39 

1443.08 

1493.86 1513.34 1530.54 

1500 

1461.641478.62 

1442.19 

1513.00 1530.13 

1493.41 

1375.05 

1375.07 

1443.02 

1376.96 

1304.91 

1373.90 

1304.86 

1303.85 

1236.75 

1031.96 

1000 

1020.93 

1000 

1031.34 

1083.01 

1033.26 

1000 

829.66 

877.58 

828.60 

965.23 

876.93 

823.04 

729.52 

728.97 

830.76 

693.60 

728.88 

668.83 

725.76 

537.94 

Absorbance 

Absorbance 

Absorbance 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.02 

0.01 

0.00 

0.14 

0.13 

0.12 

0.11 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.02 

0.01 

0.00 

0.14 

0.13 

0.12 

0.11 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

3000 

2848.94 

2500 

2000 


Hình 3.63. Mẫu M 3 KUMHO 

3000 

2917.58 

2849.21 

2500 

2000 



3003.61 

3000 

2923.46 

2851.12 

2500 

2000 

1873.25 


Hình 3.67. Mẫu M 21 CHLASIO 


0.03 

0.02 

3000 

2500 

2000 


1500 

1000 

Absorbance 

0.085 

0.080 

0.075 

0.070 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

0.025 

0.020 

0.015 

0.010 

0.005 

0.000 

3003.90 

3000 

2917.67 

2849.34 

2500 

2000 


1709.04 1720.34 

1611.33 

1500 

1630.10 

1597.41 

1500 

1546.87 

1433.24 

1444.47 

1500 

1500 

1438.80 

1431.61 

1375.38 

1375.09 

1031.20 

1000 

963.99 

1030.37 

1000 

1077.59 

1031.14 

1000 

1030.97 

1000 

876.29 

876.64 

877.01 

876.67 

778.27 

697.58 729.20 

799.28 

799.79 

693.06 719.79 

694.10 730.14 

693.67 730.05 

536.02 





Hình 3.68. Mẫu M 30 APPLO 


45 








0.22 

0.20 

1440.69 

0.085 

0.080 

0.075 

2920.05 

1438.74 




Absorbance 

0.18 

0.16 

0.14 

0.12 

0.10 

0.08 

0.06 

0.04 

3003.99 

3000 

2917.92 

2849.52 

2500 

2000 


Hình 3.70. Mẫu M42 MICHELIN 


1592.19 

1500 

1375.48 

1304.66 

1031.52 

1000 

876.98 

728.87 

Absorbance 

0.070 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

0.025 

0.020 

0.015 

0.010 

3003.91 

3000 

2500 

2000 


Hình 3.71. Mẫu M 43 MICHELIN 

Phổ IR <strong>cao</strong> <strong>su</strong> của 10 mẫu gồm: GOODYEAR (4 mẫu), NANGKANG 

(3 Mẫu), BRIGDGESTON (2 Mẫu), YOKOHAMA (1 Mẫu). 

Absorbance 

0.14 

0.13 

0.12 

0.11 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.02 

0.01 

3003.66 

3000 

2917.42 

2849.17 

2500 

2000 


Hình 3.72. Mẫu A13BRIGDGESTON 

Absorbance 

0.12 

0.11 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.02 

0.01 

3000 

2920.60 

2850.66 

2500 

2000 

1727.50 


1727.72 

1632.88 

1633.34 

1500 

1538.10 

1500 

1444.74 

1445.12 

1384.45 

1034.53 

1000 

1030.33 

1000 

876.30 

664.48 

668.58 

534.12 

500 

419.82 

525.01 

471.83 

500 

418.73 

Absorbance 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.02 

0.01 

0.00 

3003.24 

3000 

2917.57 

2849.34 

2500 

2000 

1738.13 


Hình 3.73. Mẫu M9 NANKANG 


Hình 3.74. Mẫu M 10 YOKOHAMA 

Absorbance 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.02 

0.01 

0.00 

3003.31 

3000 

2918.71 

2849.94 

2500 

2000 



1632.93 

1632.80 

1500 

1500 

1433.93 

1433.77 

1545.08 1560.64 1595.75 2850.19 

1500 

1374.88 

1304.34 

1375.31 

1304.05 

1031.57 

1030.41 

1000 

1032.54 

1000 

964.77 

1000 

876.86 

829.99 

729.60 

729.34 

877.15 

828.96 

500 

500 

690.88 

720.58 

669.05 





46 








0.055 

0.050 

2917.57 

0.038 

0.036 

2920.47 

0.034 




Absorbance 

Absorbance 

0.045 

0.040 

0.035 

0.030 

0.025 

0.020 

0.015 

0.010 

0.005 

3002.52 

3000 

2849.48 

2500 

2000 

1737.50 


Hình 3.76. Mẫu M 26 NANKANG 

0.14 

0.13 

0.12 

0.11 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.02 

0.01 

0.00 

3003.86 

3000 

2922.83 

2851.52 

2500 

2000 


Hình 3.78. Mẫu M 31 GOOD YEAR 

Absorbance 

0.12 

0.11 

0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.02 

0.01 

0.00 

3000 

2918.82 

2849.84 

2500 

2000 

1865.88 

1789.72 


1632.48 

1633.18 

1537.16 1548.53 

1513.53 

1500 

1500 

1693.99 1713.98 1731.19 

1651.22 

1614.39 

1633.44 1644.24 1659.82 

1538.20 1556.59 

1494.60 1504.77 1514.34 

1500 

1444.11 1462.15 

1384.30 

1445.28 

1434.38 

1384.38 

1106.00 

1000 

1034.92 

1000 

1032.65 

1000 

963.44 

876.65 

828.63 

832.97 

720.03 

719.46 

729.06 

668.77 696.34 

541.18 

500 

500 

500 

471.73 

442.50 

418.87 

Absorbance 

Absorbance 

Absorbance 

0.032 

0.030 

0.028 

0.026 

0.024 

0.022 

0.020 

0.018 

0.016 

0.014 

0.012 

0.010 

0.008 

0.006 

0.004 

0.002 

3003.16 

3000 

2850.45 

2500 

2000 



0.10 

0.09 

0.08 

0.07 

0.06 

0.05 

0.04 

0.03 

0.02 

0.01 

0.00 

3000 

2919.10 

2850.05 

2500 

2000 



0.080 

0.075 

0.070 

0.065 

0.060 

0.055 

0.050 

0.045 

0.040 

3000 

2921.21 

2851.40 

2500 

2000 

1661.11 


Hình 3.80. Mẫu M 39 GOOD YEAR Hình 3.81. Mẫu M5 BRIGDGESTON 

3.2.2.4. Tổng hợp số liệu <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> IR của 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 


Trên cơ sở <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có thể tổng hợp các số liệu về các 

đỉnh phổ đặc trưng khi <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu này trên IR ở bảng 3.2. 

1692.94 

1590.81 

1632.42 1658.56 

1632.76 

1500 

1513.61 1530.74 

1493.81 

1500 

1500 

1444.09 

1444.13 

1445.00 

1384.08 

1384.46 

1371.41 

1305.25 

1078.94 

1032.38 

1000 

1034.26 

1000 

1029.42 

962.62 

963.34 

1000 

876.56 

876.56 

828.33 

878.95 

720.01 

719.78 

797.62 

654.70 668.86 

668.85 696.55 

720.01 

674.63 

517.36 534.11 552.45 

500 

500 

441.92 468.93 

418.99 

471.64 

419.10 





47 











Bảng 3.2. Tổng hợp các bước sóng IR 

Stt Mẫu Số sóng cm -1 

1 M31 GOODYEAR 2923 1445 1633 2851 1035 729 

2 M27 GOODYEAR 2920 1444 1078 1032 2850 1632 

3 M43 MICHELIN 2920 1439 2850 1030 1375 877 

4 M38 GOODYEAR 2919 2850 1445 1632 1034 1384 

5 A 12 HANKOOK 2919 1443 2850 1033 1077 1597 

6 M39 GOODYEAR 2919 1434 2850 1033 1614 963 

7 M14 NANKANG 2919 1434 2850 1032 1632 729 

8 M26 NANKANG 2918 2850 1444 1106 1633 720 

9 M28 HANKOOK 2918 2850 1444 1031 1373 720 

10 M9 NANKANG 2918 2849 1434 1031 729 1633 

11 M18 APPLO 2918 2849 1030 1444 876 720 

12 M 40 HANKOOK 2918 1461 1082 1031 2858 1598 

13 M22 MAXXIS 2918 1461 1077 1030 2850 682 

14 M30 APPLO 2918 1442 2849 1031 1559 729 

15 M2 APPLO 2918 1439 2849 1033 1375 1597 

16 M37 APPLO 2918 1439 1030 2849 1077 1375 

17 M33 NEXEN 2917 2849 1445 1633 668 1027 

18 M32 HANKOOK 2917 2849 1436 1635 1026 720 

19 M3 KUMHO 2917 2849 1433 1031 963 1611 

20 A 13 BRIGDGESTON 2917 2849 665 1444 1034 1632 

21 M24 HANKOOK 1462 1079 2917 2849 729 831 

22 M5 BRIGDGESTON 1444 1029 2921 2851 675 1371 

23 M20 CHAMPIRO 1443 2919 1373 1033 1083 2850 

24 M4 MICHELIN 1443 2919 1020 2849 1632 729 

25 M42 MICHELIN 1440 2917 1032 2849 729 1592 

26 M35 HANKOOK 1440 1031 2917 2850 1529 728 

27 M1 NEXEN 1435 1079 1016 2917 2845 723 

28 M34 SINCERA 1032 2918 2850 534 1447 1638 


29 M21 CLASIO 1031 1431 2923 1630 2851 730 

30 M10 YOKOHAMA 669 1030 2920 1445 1633 2850 





48 











Nhận xét: 

- Phổ hồng ngoại của 30 mẫu lốp ô tô cho nhiều píc 

- Tỷ lệ chiều <strong>cao</strong> các píc trong các mẫu khác nhau 

- Trong 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> không có phổ hồng ngoại nào trùng khớp nhau. 

Dự đoán các píc tương đương với các liên kết và nhóm chức như sau: 

- Dao động của píc khoảng 2800, 2950 cm -1 thuộc liên kết C-H, =C-H. 

- Dao động của píc khoảng 1500 - 1653 cm -1 thuộc liên kết C=C. 

- Dao động của píc khoảng 1000 - 1300 cm -1 thuộc liên kết C-C, C-O. 

- Dao động của píc khoảng 1290 - 1330 cm -1 thuộc liên kết C-S. 

3.2.3. Phân tích <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô bằng GC/MS 

Tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên máy sắc ký khí khối phổ GC/MS. Để 

<strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên GC/MS cần phải thực hiện các bước sau: 

- Cân 200 g <strong>cao</strong> <strong>su</strong> hòa tan trong 2 ml dung môi CH 2 CL 2 

- Mẫu bảo quản trong ống nghiệm, nắp kín, để tại nhiệt độ phòng 24 h. 

- Lọc sạch, chất lỏng chuyển vào lọ, tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> GC/MS và lưu giữ 

kết quả <strong>phân</strong> <strong>tích</strong>. 

Điều kiện <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong>. 

Mẫu được cho vào lọ <strong>phân</strong> <strong>tích</strong>, sử dụng máy sắc ký khí khối phổ (GC/MS); 

nhãn hiệu HP Agilent technologies 6890 N, MS 5973; cột DB1 được nhồi 

Methtyl siloxane, kích cỡ: 30.0 m250µm0.25µm. 

Bơm mẫu: inlets, không chia dòng, nhiệt độ: 285°C, 

Tốc độ dòng 1ml/phút, áp <strong>su</strong>ất: 9,87 psi 

Lò đốt : 50°(3'), 15°/phút, 295°(5') 

Derectơ: MS, chế độ scan (40-500). 

3.2.3.1. Phân <strong>tích</strong> Cao <strong>su</strong> nhóm 1 


Phổ GC/MS của 10 mẫu HANKOOK (6 mẫu); SINCERA (1 mẫu); 

MAXXIS (1 mẫu); NEXEN (2 mẫu). 





49 











Hình 3.82. Mẫu A12 HANKOOK 

Hình 3.84. Mẫu M 22 MAXXIS 


Hình 3.83. Mẫu M1 Nexen 








Hình 3.88. Mẫu M33 NEXEN 

Hình 3.89. Mẫu M 34 SINCERA 

50 












3.2.3.2. Phân <strong>tích</strong> Cao <strong>su</strong> lốp ô tô nhóm 2 


Phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> của 10 mẫu gồm: APPOLO (4 Mẫu), MICHELIN (3 mẫu), 

CHLASIO (1mẫu), CHAMPIRO (1 mẫu), KUMHO (1 mẫu). 


Hình 3.94. Mẫu M4 MICHELIN 

Hình 3.93. Mẫu M3 KUMHO 







51 











Hình 3.96. Mẫu M 20 CHAMPIRO 


Hình 3.97. Mẫu M21 CHLASIO 



Hình 3.100. Mẫu M42 MICHELIN Hình 3.101. Mẫu M 43 MICHELIN 





52 











3.2.3.3. Phân <strong>tích</strong> Cao <strong>su</strong> nhóm 3 

Phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> của 12 mẫu gồm: GOODYEAR (6 mẫu), NANGKANG (3 

Mẫu), BRIGDGESTON (2 Mẫu), YOKOHAMA (1 Mẫu). 



Hình 3.103. Mẫu M 10 YOKOHAMA 

Hình 3.105. Mẫu M 26 NANKANG 






Hình 3.106. Mẫu M 27 

Hình 3.107. Mẫu M 31 GOODYEAR 

53 








GOODYEAR 




Hình 3.108. Mẫu 38 GOODYEAR 

Hình 3.109. Mẫu 39 GOODYEAR 

Hình 3.110. Mẫu A13 RIGDGESTON Hình 3.111. Mẫu M5 BRIGDGESTON 

3.2.3.4. Tổng hợp số liệu <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> GC/MS của 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

Các số liệu <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> GC/MS của 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong>. Mỗi mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> được 

<strong>phân</strong> <strong>tích</strong> lặp lại 3 lần và lấy kết quả trung bình, bảng 3.3. 

Bảng 3.3. Tổng hợp số chất và diện tích 

Số Số đo s tại Số đo s tại Số đo s tại Số đo s tại 

Stt Mẫu 

chất 17,74’ 18,79’ 19,41’ 19,74’ 

1 M 27 75 11.858.388 1.154.275 2.568.969 1.563.143 

2 M 10 74 3.691.353 932.069 4.421.461 2.722.920 

3 A 12 55 1.310.439 889.975 2.233.057 2.079.993 


4 M 31 45 3.015.922 3.008.659 5.810.256 3.785.405 

5 M 3 39 5.978.393 839.275 12.337.407 3.449.956 





54 











6 M 30 36 4.282.569 452.860 8.378.028 2.026.465 

7 M 38 36 3.600.487 377.318 2.163.571 1530120 

8 M 2 36 1.705.862 584.641 5.802.535 1.472.057 

9 A 13 33 1.547.031 68.676 12.783.339 2.256.300 

10 M 18 31 28.577.954 717.634 8.980.603 1.678.916 

11 M 9 31 13.762.008 286.786 2.918.177 3.189.424 

12 M 39 30 2.328.551 189.846 1.857.361 1.031.444 

13 M 26 30 1.916.397 944.421 4.294.315 3.255.622 

14 M 42 29 2.026.570 604.385 2.300.057 614.178 

15 M 28 25 2.824.892 459.328 5.723.674 1.743.243 

16 M 14 25 2.599.846 0 6.421.905 4.484.507 

17 M 20 25 1.326.405 235.409 2.813.558 2.009.961 

18 M 37 25 815.407 294.835 3.086.636 805.336 

19 M 5 24 6.554.463 813.753 2.245.231 817.434 

20 M 4 24 4.266.290 307.497 2.195.708 485.816 

21 M 40 23 3.318.419 610.150 5.231.337 1.855.480 

22 M 1 23 1.105.611 458.132 930.093 1.126.013 

23 M 32 23 280.883 461.344 1.206.683 880.464 

24 M 24 22 5.150.103 481.672 5.789.957 1.718.711 

25 M 43 22 2.543.461 485.988 3.322.628 1.022.537 

26 M 21 22 496.258 348.482 243.118 1.322.047 

27 M 22 21 1.084.427 368.441 693.194 1.293.971 

28 M 35 21 567.514 418.052 1.350.746 1.328.400 

29 M 33 17 1.528.245 1.102.629 1.808.516 576.127 

30 M 34 10 876.151 151.099 1.095.127 0 

Nhận xét: Phổ GC/MS của 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô cho nhiều píc 


- Tỷ lệ cường độ mỗi píc khác nhau trong một phổ cũng như trong 30 

phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ôtô. 





55 











- Không có phổ GC/MS nào trùng nhau. 

3.2.4. Phân tích <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng thiết bị XRF 

30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên thiết bị XRF, mỗi mẫu <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> 3 lần cho 

kết quả trung bình như sau: 

Hình 3.112. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô 

III-1 ACELERE 

Nt Zn S Si Ca Fe 

Kl:% 45.10 49.00 5.03 0.59 0.29 


III-3 APOLLO 


III-37 APOLLO 


Kl:% 59.68 32.86 5.07 2.08 0.30 


III-4 ACELERE 






56 









Kl:% 64.26 30.34 4.27 0.97 0.16 


Kl:% 46.91 45.76 5.55 1.02 0.76 





III- 5 GOODYEAR 


Kl:% 51.11 33.95 7.64 1.73 0.24 


III- 7 APOLLO 


III- 6 KUMHO 


Kl:% 49.11 33.95 15.03 1.66 0.25 



III-35 HANKOOK 





57 









Kl:% 53.63 36.76 8.03 1.29 0.28 


Kl:% 46.69 38.99 7.87 6.09 0.36 





III- 9 HANKOOK 


Kl:% 45.63 42.10 10.49 1.49 0.29 


III-12 MICHELIN 

Hình 3.121. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

ô tô III-10 HANKOOK 


Kl:% 45.20 37.22 10.25 6.96 0.37 

Hình 3.123. Phổ mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

ô tô III-36 CHAMPIRO INDO 






58 









Kl:% 52.63 42.11 4.55 0.61 0.11 


Kl:% 51.53 35.19 10.33 2.48 0.48 





III-14 GOODYEAR 



Nt Zn S Si Ca Fe Nt Zn S Si Ca Fe 

Kl:% 38.67 53.12 5.67 1.57 0.97 Kl:% 37.79 52.35 7.21 1.83 0.83 





III-17 NANKANG 





59 









Kl:% 37.99 49.40 9.45 2.49 0.67 


Kl:% 56.04 35.20 5.41 3.16 0.18 





III- 18 SINCERA 


Kl:% 47.96 43.35 5.43 3.04 0.23 


III-21 BRIDGESTONE 


III-19 VEXEN 


Kl:% 45.26 43.72 6.94 2.91 1.17 








60 









Kl:% 51.95 38.70 6.25 2.70 0.41 


Kl:% 40.05 49.72 49.72 2.28 0.42 





III-23 NANKAN 


Kl:% 52.47 35.61 8.20 3.48 0.24 


III-25 TCT KOREA 


III-24 MAXXIS 


Kl:% 43.20 43.86 6.91 5.70 0.32 



III-26 SINCERA 





61 









Kl:% 47.65 42.32 7.47 2.17 0.39 


Kl:% 52.80 38.25 7.31 1.18 0.45 




Hình 3.136. Phổ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô 



Kl:% 40.03 48.22 10.21 1.38 0.16 


III-31 CHAMPIRO 


III-30 MICHENLIN 


Kl:% 48.06 44.87 5.74 1.19 0.14 



III-32 CLASSIRO 

Nt Zn S Si Ca Fe Nt Zn S Si Ca Fe 





62 








Kl:% 43.49 48.15 5.77 5.77 0.45 Kl:% 45.38 43.75 8.47 2.15 0.24 





III-33 NANKANG 


Kl:% 49.12 35.55 10.06 4.98 0.29 


III-34 MICHELIN 


Kl:% 55.13 32.67 8.69 3.05 0.46 

Bảng thống kê hàm lượng các nguyên tố theo thứ tự như bảng 3.4. 

Bảng 3.4. Kết quả <strong>phân</strong> tích hàm lượng các nguyên tố bằng XRF 

Hàm 

Hàm Hàm 

Hàm Hàm 

lượng 

lượng lượng 

STT 

Mẫu 


Zn 

Ca Fe 

S (%) Si (%) 

(%) 

(%) (%) 

1 APOLLO INDIA III-3 64.26 30.34 4.27 0.97 0.16 


3 NANKANG JP III-17 56.04 35.20 5.41 3.16 0.18 

4 MICHELIN THAILAN III-34 55.13 32.67 8.67 3.05 0.46 



6 SINCERA INDONESIA III-26 52.80 38.25 7.31 1.18 0.45 

7 MICHELIN CANADA III-12 52.63 42.11 4.55 0.61 0.11 





63 











Hàm 

Hàm Hàm 

Hàm Hàm 

lượng 


STT 

Mẫu 


Zn 

Ca Fe 

S (%) Si (%) 

(%) 

(%) (%) 

8 NANKAN P.R.C III-23 52.47 35.61 8.20 3.48 0.24 

9 BRIDGESTONE JP III-21 51.95 38.70 6.25 2.70 0.41 

10 CHAMPIRO INDONESIA III-36 51.53 35.19 10.33 2.48 0.48 

11 GOODYEAR MALAYSIA III-5 51.11 39.29 7.64 1.73 0.24 

12 NANKANG TAIWAN III-33 49.12 35.55 10.06 4.98 0.29 

13 KUMHO KOREA III-6 49.11 33.95 15.03 1.66 0.25 

14 MICHELIN THAILAN III-30 48.87 44.87 5.74 1.19 0.14 

15 SINCERA INDONESIA III-18 47.96 43.35 5.43 3.04 0.23 

16 TCT KOREA III-25 47.65 42.32 7.47 2.17 0.39 

17 ACELERE INDIA III-4 46.91 45.76 5.55 1.02 0.76 

18 HANKOOK KOREA III-35 46.69 38.99 7.87 6.09 0.36 


20 CLASSIRO INDONESIA III-32 45.38 43.75 8.47 2.15 0.24 

21 VEXEN KOREA III-19 45.26 43.72 6.94 2.91 1.17 


23 ACELERE INDIA III-1 45.01 49.00 5.03 0.59 0.29 

24 CHAMPIRO INDONESIA III-31 43.49 48.15 5.77 2.15 0.45 

25 MAXXIS THAILAN III-24 43.2 43.86 6.91 5.7 0.32 



28 

EGANT (GOODYEAR) MALAYSIA III- 

14 

38.67 53.12 5.67 1.57 0.97 







64 











STT 

30 

Mẫu 

DURAPLUSGOODYEAR 

INDONESIA III-15 

Hàm 

lượng 

Zn 

(%) 

Hàm 

lượng 

S (%) 

Hàm 

lượng 

Si (%) 

Hàm 

lượng 

Ca 

(%) 

Hàm 

lượng 

Fe 

(%) 

37.79 52.35 7.21 1.83 0.83 

Từ bảng trên cho thấy, phương pháp quang phổ huỳnh quang tia X, khi 

<strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> cho định tính và thành phần khối lượng tương đối các các 

nguyên tố Zn, S, Si, Ca và Fe. Khi số lượng và thành phần các nguyên tố khác 

nhau ta có 2 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> khác nhau; khi 2 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có cùng số nguyên tố và 

có thành phần nguyên tố giống nhau như mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> số 12, 13 nhưng hàm 

lượng S và Ca khác nhau. Căn cứ vào phép so sánh vậy sẽ có kết luận 2 mẫu 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong> cùng loại hay khác loại dựa vào quang phổ huỳnh quang tia X. 

3.3. Qui trình <strong>phân</strong> tích <strong>giám</strong> định <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

3.3.1. Chuẩn bị giám định 

3.3.1.1. <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> kỹ nội dung sự việc xảy ra và các yêu cầu <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> đã ghi 

<strong>tích</strong> không. 

- Kiểm tra mẫu vật gửi <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> có đúng và đủ như trong yêu cầu <strong>phân</strong> 

- <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> biên bản khám nghiệm hiện trường 

- <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> tính chất vụ việc. 

+ Các đối tượng tại hiện trường trong vụ tai nạn giao thông. 

+ Đối tượng gây nạn bỏ chạy trong vụ tai nạn giao thông. 

+ Các vụ án buôn bán <strong>cao</strong> <strong>su</strong>. 

3.3.1.2. <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> đối tượng giám định 

- Xác định sơ bộ mẫu là <strong>cao</strong> <strong>su</strong> hay là chất liệu khác 


- Xác đinh vị trí mẫu nằm trên vật mang 

- Xác định các tạp chất bị lẫn 





65 











3.3.1.3. Lựa chọn phương pháp và thiết bị giám định 

Thiết bị: Kính hiển vi điện tử quét SEM-EDXS, Quang phổ hồng ngoại 

IR, phổ huỳnh quang tia X, Sắc ký khí khối phổ GC/MS. 

Phương pháp so sánh: Giám định các loại mẫu trong cùng điều kiện, 

cùng thiết bị. 

3.3.1.4. Lựa chọn vật tư, hoá chất, thuốc thử, dụng cụ <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> 

- Chuẩn bị các phương pháp <strong>phân</strong> <strong>tích</strong>, điều kiện <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> tối ưu. 

- Phương pháp xử lý mẫu, sử dụng hóa chất: Nước để làm sạch. 

Diclometan để hòa tan, KBr để ép viên. 

- Chọn phương tiện <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> phù hợp với từng loại mẫu <strong>giám</strong> định. 

3.3.2. Tiến hành <strong>phân</strong> tích 

3.3.2.1. Làm sạch mẫu 

- Tách chất bẩn khỏi mẫu, lấy phần mẫu sạch 

- Mẫu bẩn được làm sạch bằng nước. 

3.3.2.2. Phân <strong>tích</strong> 

- Các yêu cầu cảm quan. 

+ Trạng thái 

+ Mầu sắc 

+ Mùi 

- Phân <strong>tích</strong> các chỉ tiêu hóa lý (sử dụng một hay nhiều phương pháp) 

* Phương pháp xác định thành phần các nguyên tố bằng kính hiển vi điện 

tử quét SEM-EDXS. 

Sau khi làm sạch sẽ tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên thiết bị kính hiển 

vi điện tử quét SEM-EDXS. Để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> cần phải chuẩn bị mẫu có kích thước 

khoảng từ 100 µm đến 1 mm, tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> SEM-EDXS và lưu giữ kết quả. 

* Phương pháp xác định các nhóm chức bằng phổ hồng ngoại IR 

Để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên quang phổ hồng ngoại cần phải thực hiện các bước sau: 


- Sấy KBr khoảng 2 giờ trong tủ sấy tại nhiệt độ 110 °C 

- Cân 80 mg KBr nghiền kỹ, ép viên, chạy nền 

- Cân 79 mg KBr và 1 mg mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô, nghiền kỹ, ép viên chạy IR. 





66 











Tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> IR và lưu giữ kết quả. 

quang tia X 

* Phương pháp xác định các chất hữu cơ bằng sắc ký khí khối phổ 

Để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> trên GC/MS cần phải thực hiện các bước sau: 

Cân 200 mg <strong>cao</strong> <strong>su</strong> hòa tan trong 2 ml dung môi CH 2 Cl 2 

Mẫu bảo quản trong ống nghiệm, nắp kín, để tại nhiệt độ phòng 24 h. 

Lọc sạch, chất lỏng chuyển vào lọ, chạy GC/MS <strong>phân</strong> <strong>tích</strong>. 

* Phương pháp xác định thành phần các nguyên tố bằng quang phổ huỳnh 

- Mẫu cắt lát mỏng kích cỡ 1 mm 

- Máy XGT-52000, hãng Horiba 


- Nguồn năng lượng: 30 kev 

- Thời gian đo: 100 giây 

- Dải năng lượng: 0-30 kev 

- Định lượng: Standardless. 

Tiến hành đo và lưu giữ kết quả 

3.3.2.3. Giám định mẫu đối chứng 

Phân <strong>tích</strong> mẫu đối chứng trong cùng một điều kiện <strong>giám</strong> định để so sánh. 

3.3.3. Phân tích so sánh 

- Căn cứ vào kết quả <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> đặc điểm, các chỉ tiêu cảm quan của mẫu 

<strong>giám</strong> định và mẫu so sánh. 

- Căn cứ vào kết quả <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> bằng phương pháp hóa lý như độ hòa tan 

của mẫu vật cần <strong>giám</strong> định và mẫu so sánh. 

- Căn cứ vào kết quả sắc ký đồ của các phương pháp hóa lý của mẫu vật 

cần <strong>giám</strong> định và mẫu so sánh để <strong>giám</strong> định so sánh. 


- Tổng hợp kết quả và kết luận. 

3.3.4. Kết luận 

- Mẫu gửi <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> (ký hiệu A) là <strong>cao</strong> <strong>su</strong> (hay không phải là <strong>cao</strong> <strong>su</strong>), 





67 











cùng loại (hay không cùng loại) với mẫu ký hiệu M gửi so sánh. 

- Mẫu gửi <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> (ký hiệu A) là <strong>cao</strong> <strong>su</strong> (hay không phải là <strong>cao</strong> <strong>su</strong>), 

đồng nhất (hay không đồng nhất) với mẫu ký hiệu M gửi so sánh (khi tiến hành 

song song với <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>dấu</strong> và có kết luận đồng nhất). 






68 








3.4. Sơ đồ qui trình <strong>phân</strong> tích <strong>giám</strong> định <strong>cao</strong> 




<strong>Nghiên</strong> cứu, 

lựa chọn phương 

pháp, phương tiện và 

hóa chất <strong>phân</strong> tích 

Bước 

2 

Phân <strong>tích</strong> <strong>cao</strong> 

<strong>su</strong> lốp ô tô trên 

máy XRF, cho 

hàm lượng các 

nguyên tố 

Bước 

1 CHUẨN BỊ PHÂN TÍCH 


<strong>su</strong> lốp ô tô trên 

máy SEM, cho 

hàm lượng các 

nguyên tố 

Chuẩn bị 

mẫu <strong>giám</strong> định 

Chụp ảnh mẫu <strong>giám</strong> định 

và mẫu so sánh 

TIẾN HÀNH GIÁM ĐỊNH 

Phân <strong>tích</strong> 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô 

tô trên máy 

IR cho hình 

dáng đường 

phổ 

Bước 

3 GIÁM ĐỊNH SO SÁNH 

So sánh những nhận 

xét, cảm quan 

So sánh các tính chất 

vật lý 

Tổng hợp kết quả đưa ra kết luận 

<strong>phân</strong> tích 

Chuẩn bị 

mẫu so sánh 


<strong>su</strong> lốp ô tô 

trên máy 

GC/MS cho 

số lượng và 

độ <strong>cao</strong> pic 

So sánh các phổ của các 

phương pháp hóa lý 






69 








Bước 

4 

KẾT LUẬN 




Mẫu gửi <strong>phân</strong> tích (ký hiệu A) 

là <strong>cao</strong> <strong>su</strong> (hay không phải là 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong>), cùng loại (hay không 

cùng loại) với mẫu (ký hiệu M) 

gửi so sánh. 

Mẫu (ký hiệu A) là <strong>cao</strong> <strong>su</strong> 

(hay không phải là <strong>cao</strong> <strong>su</strong>), đồng 

nhất (hay không đồng nhất) với 

mẫu (ký hiệu M) gửi so sánh (khi 

có kết quả của vết khớp). 






70 











KẾT LUẬN 

Đề tài “<strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>giám</strong> định <strong>dấu</strong> <strong>vết</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trong khoa học 

hình sự bằng một số phương pháp hóa lý” đã thu được những kết quả sau: 

- Tiến hành nghiên <strong>cứu</strong> thực nghiệm. Phân <strong>tích</strong> 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong>; nội dung 

thực nghiệm và kết quả chỉ ra như sau: 

+ Cần phải sử dụng dung môi hòa tan đối với các thành phần phụ trong 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong>. Các dung môi để thử là: Gồm 6 dung môi sau: Aceton, etanol, metanol, 

n-hexane, diclometan, triclometan. Kết quả thực nghiệm đã chỉ ra dung môi 

hòa tan thành phần phụ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> phù hợp là diclometan. 

+ Xác định giới hạn phát hiện của mẫu trên máy quang phổ hồng ngoại, 

máy sắc ký khí khối phổ. Kết quả thu được khối lượng <strong>cao</strong> <strong>su</strong> dùng <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> IR 

phù hợp là 1 mg trong 79 mg KBr cho phổ hồng ngoại rõ nét, các píc <strong>cao</strong> hơn 

nhiều lần píc nhiễu, diện <strong>tích</strong> píc lớn. Khối lượng <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ô tô dùng cho <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> 

sắc ký khí khối phổ GC/MS cần là 200 mg/2ml CH 2 Cl 2 là phù hợp. 

+ Tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên thiết bị kính hiển vi điện tử quét 

SEM-EDXS. Để <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> cần chuẩn bị mẫu có kích thước khoảng từ 100 µm đến 1 

mm, tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> SEM-EDXS và lưu giữ kết quả. Về định tính <strong>cao</strong> <strong>su</strong> cho chủ 

yếu 3 nguyên tố chính là C, Zn, S. Về định lượng, tính thành phần các nguyên tố 

trong một mẫu cho kết quả: 

* Hàm lượng phần trăm C dao động từ 97,05% đến 98,11% 

* Hàm lượng phần trăm Zn dao động từ 0,64 % đến 1,86 % 

* Hàm lượng phần trăm S dao động từ 0,94 % đến 1,74 % 

+ Tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng quang phổ hồng ngoại IR để 

xác định mối tương giữa chiều <strong>cao</strong> và diện <strong>tích</strong> giữa các píc với nhau. Tiến 

hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô chia làm 3 nhóm. Kết quả thu được là 30 

phổ của 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, các thông tin thu được như sau: 


* Phổ hồng ngoại của 30 mẫu lốp ô tô cho nhiều píc 

* Tỷ lệ chiều <strong>cao</strong> các píc trong các mẫu khác nhau 





71 











* Không có phổ hồng ngoại nào của các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trùng khớp nhau. 

+ Tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> bằng sắc ký khí khối phổ 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> chia làm 

3 nhóm. Kết quả sẽ thu được là: 

học. 

* Phổ GC/MS của 30 mẫu lốp ô tô cho nhiều píc, cho biết nhiều chất hóa 

* Tỷ lệ cường độ các píc cho biết tỷ lệ cường độ các chất khác nhau trong 

một phổ cũng như các phổ. 

* Không có phổ GC/MS của các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> lốp ô tô nào trùng nhau. 

+ Tiến hành <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> trên thiết bị huỳnh quang tia X. mẫu 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong> có kích cỡ khoảng 1 mm, làm sạch, đưa vào <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> và lưu giữ kết quả. Kết 

quả cho thấy; mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> có 5 nguyên tố là Zn, S, Si, Ca và Fe. Hàm lượng tương 

đối của các nguyên tố vô cơ trong mẫu dao động như sau: 

* Hàm lượng phần trăm Zn dao động từ 37,79 % đến 64,26 % 

* Hàm lượng phần trăm S dao động từ 30,734 % đến 53,12 % 

* Hàm lượng phần trăm Si dao động từ 4,27 % đến 15,03 % 

* Hàm lượng phần trăm Ca dao động từ 0,59 % đến 6,96 % 

* Hàm lượng phần trăm Fe dao động từ 0,16 % đến 0,796 % 

- Đưa ra qui trình <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>giám</strong> định <strong>cao</strong> <strong>su</strong> ngắn gọn, đầy đủ, khoa học 

và áp dụng ngay vào thực tế <strong>giám</strong> định tại Viện Khoa học hình sự. 

Đề tài đã nghiên <strong>cứu</strong> <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> thành công 30 mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> bằng bốn 

phương pháp <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> SEM-EDXS, XRF, IR, và GC/MS. Đây là cơ sở khoa 

học tin cậy để xây dựng atlat hàng loạt các mẫu <strong>cao</strong> <strong>su</strong> khác để phục vụ <strong>giám</strong> 

định so sánh khi có mẫu <strong>dấu</strong> <strong>vết</strong> <strong>cao</strong> <strong>su</strong> để lại trên hiện trường và xe bị nạn, 

giúp định hướng điều tra và khám phá vụ án. 






72 











I. Tiếng Việt 

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

1. Ngô Duy Cường (2003), Hóa học các hợp chất <strong>cao</strong> <strong>phân</strong> tử, NXB 

ĐHQGHN. 

2. Lê Xuân Hiền (2011), Biến đổi hóa học <strong>cao</strong> <strong>su</strong> thiên nhiên và ứng dụng,Viện 

Khoa học và công nghệ Việt Nam, bộ sách chuyên khảo ứng dụng và phát 

triển công nghệ <strong>cao</strong>, NXB Khoa học Tự nhiên và Công nghệ. 

3. Đỗ Quang Huy (2000), Sắc ký khí lý thuyết và thực hành, Giáo trình 

Trường ĐHKHTN, Hà Nội. 

4. Phạm Như Mai, Nguyễn Ngọc Thụ (1968), Tìm hiểu về <strong>cao</strong> <strong>su</strong> và sản xuất 

<strong>cao</strong> <strong>su</strong>, NXB Khoa học, Hà Nội. 

5. Nguyễn Hữu Trí (2014), Khoa học kỹ thuật công nghệ <strong>cao</strong> <strong>su</strong> thiên nhiên, 

NXB trẻ. 

6. Nguyễn Đình Triệu (2001), Các phương pháp <strong>phân</strong> <strong>tích</strong> vật lý và hóa lý, 

NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội. 

7. Phạm Hùng Việt (2004), Sắc ký khí cơ sở lý thuyết và khả năng ứng dụng, 

NXB ĐHQGHN. 

8. Phụ gia <strong>cao</strong> <strong>su</strong>, than đen, xác định hàm lượng lưu huỳnh (2010), TCVN 5597. 

II. Tiếng Anh 

9. A. P. Kuriakose and G. Rạendran (1995), Eur. Polym. J., Vol 31, Is<strong>su</strong>e 6, 

pp 595-602. 

10. A. R. R. Menon, C. K. S. Pillai and G. B. Nando (1988), Polym. J., Vol 

39, Is<strong>su</strong>e 17, pp 4033-4036. 

11. A. R. R. Menon, C. K. S. Pillai and G. B. Nando (1988), Eur. Polym. J., 

Vol 34, Is<strong>su</strong>e 7, pp 923-929. 


12. A. M. sadequl, U-S. Ishiaku and B. T. Poh. Eur. Polym. J., Vol 34, Is<strong>su</strong>e 

4, pp 711-719. 





73 











13. C. M. Kok (1985), Eur. Polym. J., Vol 21, Is<strong>su</strong>e 6, pp 579-582. 

14. C. M. Kok (1986), Eur. Polym. J., Vol 22, Is<strong>su</strong>e 12, pp 1015-1016. 

15. C. M. Kok (1987), Eur. Polym. J., Vol 23 Is<strong>su</strong>e 8, pp 611-615. 

16. D.L. Kaplan (1998), Biôplymers from Renewable Resources, Springer 

Verlag, Berlin Heidelberg, pp 223-254. 

17. E. Baken, E. Bathelt, K. Driessen, M. Hayles, O. Thompson (2005), 

Quanta basic Training Course, FEI Applications Laboratory SEM, 

Eindhoven, The Netherlands. 

18. H. M. Costa, T.A.S.Abrentes, R.C.R.Nuns, L.L.Y. Visconte and C. R. G. 

Furtado(2003), Polymer testing, Vol 22, Is<strong>su</strong>e 7, pp 769-777. 

19. H. Ismail, Z. Ahmad and Z. A. Mohd Ishak (2010), Polimer Testing. Vol 


20. J. Travas-Sejdic, J. Jelencic, M. bravar and Z. Frobe. Eur. Polym. J., Vol 


21. K. Hulmel and F. J. Santos Rodrigues (2000), Polym., Vol 41, Is<strong>su</strong>e 9, pp 

3167-3172. 

22. Kalaprasad Gopalan Nair, Alain Dufresne (2003), Biomacromolecules, 4, 

657-665. 

23. L.D. Field, S. Sternhell, J.R. Kalman (1995), Organic structures from 

spectra. John Willey & Sons, New York. 

24. Line Gueissaz, Genevie`ve Massonnet (2012), Tire traces - 

Discrimination and classification of pyrolysis-GC/MS profiles, Forensic 

Science International, P 12. 

25. Mortenseng K., Mainkm, Anderssonam, M. (2005), Anal Bioanal Chem, 

382, 1084. 

26. M. Nasir and G. K. and G. K. Eur (1988), Polym. J., Vol 24, Is<strong>su</strong>e 8, pp 


733-736. 





74

Nghiên cứu phân tích giám định dấu vết cao su trong khoa học hình sự bằng một số phương pháp hóa lý (2018)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?