LUYỆN TẬP TÍNH CHẤT CỦA CACBON, SILIC VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG – HÓA HỌC 11(BCB) THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

MỞ ĐẦU 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

1. Lý do chọn đề tài 

Giáo dục là nền tảng của xã hội, là tiền đề để quyết định sự phồn vinh của 

đất nước. Giáo dục cung cấp những hiểu biết, những kho tàng về tri thức khoa 

học, đời sống. Giáo dục còn góp phần hình thành, bồi dưỡng nhân cách, kĩ năng 

sống tốt đẹp cho các thế hệ học sinh. 

Sự phát triển kinh tế – xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá đặt ra những 

yêu cầu mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho 

sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Một trong những định 

hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính 

hàn lâm, kinh viện, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình 

thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học. Định 

hướng quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học là phát huy tính tích cực, 

tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc 

của người học. Đó cũng là những xu hướng quốc tế trong cải cách phương pháp 

dạy học ở nhà trường phổ thông. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về 

đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh 

mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ 

động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối 

truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách 

nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri 

thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức 

hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu 

khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và 

học”. Để thực hiện tốt mục tiêu về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT theo 

Nghị quyết số 29-NQ/TW, cần có nhận thức đúng về bản chất của đổi mới 

phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học và một số 

biện pháp đổi mới phương pháp dạy học theo hướng này. Vì vậy, phát triển 

chương trình giáo dục phổ thông dựa trên tiếp cận năng lực là một lựa chọn tất 

yếu khách quan và phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội. Theo đó, việc dạy 

học không phải là “tạo ra kiến thức”, “truyền đạt kiến thức” hay “chuyển giao 

kiến thức” mà phải làm cho người học học cách đáp ứng hiệu quả các đòi hỏi cơ 

bản liên quan đến môn học và có khả năng vượt ra ngoài phạm vi môn học để 

chủ động thích ứng với cuộc sống sau này. 

Một khi mục tiêu giáo dục đã thay đổi thì toàn bộ các thành tố của quá 

trình giáo dục, bao gồm cả nội dung, phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá 

cũng phải chuyển đổi một cách đồng bộ, nhất quán. Bản thân tôi là từng là một 

học sinh, sinh viên được đào tạo từ cách dạy học truyền thống. Khi ra trường, là 

giáo viên vẫn sử dụng nhiều lối tư duy cũ, nhận thấy bản thân cần từng bước học 

hỏi, thay đổi dần phương pháp dạy học để đáp ứng với nhu cầu và xu thế của 

giáo dục hiện đại. Chính vì vậy tôi đã mạnh dạn sử dụng một vài kiểu dạy học 

phân hoá để làm quen dần với các bước thiết kế bài dạy theo hưóng “lấy học 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÝ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

1/30 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








sinh là trung tâm của quá trình dạy học”. Tôi nhận thấy không phải bất kì một 

bài giảng hóa học nào cũng lựa chọn cách thức dạy học giống nhau. Giữ nguyên 

một tiêu chí là “phát huy tích tích cực hoạt động”, “khuyến khích phát triển năng 

lực nhận thức của học sinh”, tùy vào đặc trưng của từng bài mà ta lựa chọn 

phương pháp dạy học phù hợp. 

Hóa học là một trong những ngành khoa học mũi nhọn ở thế kỉ XXI, đang 

được sự quan tâm không chỉ của giới khoa học mà còn là của cả xã hội. Trong 

Hóa học, đặc biệt là các lĩnh vực nghiên cứu về các chất để ứng dụng vào thực 

tiễn, đã đạt được những thành tựu không chỉ có tầm quan trọng về mặt lí luận 

mà còn có những giá trị thực tiễn rất lớn lao. 

Chương trình Hóa học 11 tiếp tục nghiên cứu về các chất phi kim gắn liền 

với thực tế giúp HS củng cố niềm tin vào khoa học hiện đại trong việc nhận thức 

bản chất của các hiện tượng hóa học. HS có ý thức vận dụng các tri thức, kỹ năng 

học được vào cuộc sống, lao động, học tập. Xây dựng ý thức tự giác và thói quen 

bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ môi trường sống, có thái độ hành vi đúng đắn trong cuộc 

sống. Tuy nhiên để thiết kế được bài giảng hay, học sinh hứng thú và tích cực thì 

không phải là dễ dàng, đặc biệt là trong các bài luyện tập. Để những giờ luyện tập 

không còn khô khan, nhàm chán thì chính các thầy cô giáo phải đổi mới, sử dụng 

các phương pháp và kỹ thuật dạy học tạo cho học sinh hứng thú và tích cực chủ 

động nhằm hình thành và phát triển năng lực học sinh. Chính vì vậy, tôi đã lựa 

chọn đề tài “DẠY HỌC BÀI 19: LUYỆN TẬP TÍNH CHẤT CỦA CACBON, 

SILIC VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG – HÓA HỌC 11(BCB) THEO 

HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH” với mong muốn đề tài của 

mình sẽ góp phần thiết thực vào việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. 

2. Mục đích nghiên cứu 

Vận dụng phương pháp và kỹ thuật dạy học hiện đại trong việc tổ chức 

dạy học bài 19. Luyện tập: Tính chất của cacbon, silic và các hợp chất của 

chúng (tiết 1) – Hóa học 11 ban cơ bản theo hướng phát triển năng lực của học 

sinh, nâng cao hiệu quả của việc dạy và học. 

3. Nhiệm vụ nghiên cứu 

- Nghiên cứu cơ sở lý luận của phương pháp dạy học hiện đại theo hướng 

phát triển năng lực. 

- Phân tích nội dung kiến thức bài 19. Luyện tập: Tính chất của cacbon, 

silic và các hợp chất của chúng (tiết 1) – Hóa học 11 (BCB), nhằm xác định các 

nội dung có thể sử dụng phương pháp dạy học hiện đại từ đó thiết kế các giáo 

án, chủ đề trong dạy học. 


- Thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá hiệu quả và tính khả thi của đề tài. 

4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 

- Khách thể nghiên cứu: Học sinh 2 lớp 11 trường THPT Đa Phúc. 

2/30 















- Đối tượng nghiên cứu: Tính chất của cacbon, silic và các hợp chất của 

chúng (tiết 1) – Hóa học 11 (BCB). 

5. Phương pháp nghiên cứu 

- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nghiên cứu các tài liệu về cơ sở lí 

luận phát triển năng lực, dạy học tích cực trong Hóa học, sách giáo khoa, sách 

giáo viên, chuẩn kiến thức kĩ năng, có liên quan đến dạy học theo hướng phát 

triển năng lực học sinh. 

+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tổ chức sử dụng giáo án có sử dụng 

phương pháp dạy học hiện đại theo định hướng phát triển năng lực của học sinh. 

+ Phương pháp thực nghiệm: Sử dụng thực nghiệm sư phạm trên hai lớp 

đối chứng và thực nghiệm nhằm kiểm chứng tính đúng đắn và hiệu quả của đề tài. 






3/30 











NỘI DUNG 

I. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 

I.1. Cơ sở lí luận về dạy học hóa học theo định hướng phát triển năng 

lực học sinh. 

Để có thể xây dựng một bài giảng theo hướng tiếp cận năng lực học sinh, 

trước hết, tôi đã đi tìm hiểu cơ sở lí luận về dạy học theo định hướng phát triển 

năng lực học sinh, cụ thể là nghiên cứu về : khái niệm năng lực, phân loại năng 

lực, năng lực đặc thù cần hình thành ở môn hóa học, đặc trưng cơ bản của 

phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực, phương pháp dạy học 

hiện đại nhằm phát triển năng lực nhận thức của học sinh. 

I.1.1. Khái niệm năng lực 

Phạm trù năng lực thường được hiểu theo các cách khác nhau và mỗi 

cách hiểu có những thuật ngữ tương ứng: 

(1) Năng lực hiểu theo nghĩa chung nhất là khả năng mà cá nhân thể 

hiện khi tham gia một hoạt động nào đó ở một thời điểm nhất định. Chẳng hạn, 

khả năng giải toán, khả năng nói tiếng Anh…, thường được đánh giá bằng các 

trắc nghiệm trí tuệ. 

(2) Năng lực là khả năng thực hiện hiệu quả một nhiệm vụ, một hành 

động cụ thể, liên quan đến một lĩnh vực nhất định dựa trên cơ sở hiểu biết, kĩ 

năng, kĩ xảo và sẵn sàng hành động. 

Người học có năng lực hành động về một loại, lĩnh vực hoạt động nào đó 

cần hội đủ các dấu hiệu cơ bản sau: 

- Có kiến thức hay hiểu biết hệ thống, chuyên sâu về loại, lĩnh vực hoạt 

động. 

- Biết cách tiến hành hoạt động hiệu quả và đạt kết quả phù hợp với mục 

đích. 

- Hành động có kết quả, ứng phó linh hoạt, hiệu quả trong những điều 

kiện mới, không quen thuộc. 

Từ đó, có thể đưa ra một định nghĩa về năng lực hành động, đó là: “năng 

lực là khả năng huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính tâm 

lý cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,… để thực hiện thành công một 

loại công việc trong một bối cảnh xác định”. 


Năng lực của cá nhân được đánh giá qua phương thức và kết quả hoạt 

động của cá nhân đó khi giải quyết các vấn đề của cuộc sống. Có thể xem xét 

riêng một cách tương đối phẩm chất và năng lực, nhưng hiểu theo nghĩa rộng 

(năng lực nguời) bao gồm cả phẩm chất và năng lực hiểu theo nghĩa hẹp. 

4/30 















I.1.2. Phân loại năng lực 

Khái niệm năng lực hành động và khái niệm kĩ năng không có sự tương 

đồng. Kĩ năng chỉ được định nghĩa là khả năng thực hiện dễ dàng, chính xác một 

hành động có tính phức hợp và khả năng thích ứng trong các điều kiện đang thay 

đổi. Trong khi năng lực hành động được định nghĩa như là một khái niệm định 

hướng theo chức năng, một hệ thống phức hợp hơn, toàn diện hơn, có sự kết hợp 

của, nhiều thành tố như các khả năng nhận thức, kĩ năng, thái độ và chứa cả các 

thành phần phi nhận thức như động cơ, xúc cảm, giá trị đạo đức,…trong một bối 

cảnh có ý nghĩa. 

Phân loại năng lực: 

- Năng lực chung: Năng lực chung là những năng lực cơ bản, thiết yếu hoặc 

cốt lõi… làm nền tảng cho mọi hoạt động của con người trong cuộc sống và lao 

động nghề nghiệp. Một số năng lực cốt lõi của học sinh THPT: Năng lực tự học, 

năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực tự quản lý, năng lực giao 

tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông, 

năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực tính toán. 

- Năng lực chuyên biệt: Là những năng lực được hình thành và phát triển trên 

cơ sở các năng lực chung theo định hướng chuyên sâu, riêng biệt trong các loại 

hình hoạt động, công việc hoặc tình huống, môi trường đặc thù, cần thiết cho 

những hoạt động chuyên biệt, đáp ứng yêu cầu hạn hẹp hơn của một hoạt động 

như Toán học, Âm nhạc, Mĩ thuật, Thể thao, Địa lí,… 

I.1.3. Dạy học hóa học theo định hướng phát triển năng lực: 

Đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện bước chuyển từ chương 

trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là 

từ chỗ quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh 

vận dụng được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, phải thực hiện 

chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách 

học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm 

chất. Tăng cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên – học sinh 

theo hướng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên 

cạnh việc học tập những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên 

môn cần bổ sung các chủ đề học tập tích hợp liên môn nhằm phát triển năng lực 

giải quyết các vấn đề phức hợp. 

Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người học, hình thành 

và phát triển năng lực tự học (sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, tìm kiếm 

thông tin…), trên cơ sở đó trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo 

của tư duy. Có thể chọn lựa một cách linh hoạt các phương pháp chung và 

phương pháp đặc thù của môn học để thực hiện. Tuy nhiên dù sử dụng bất kỳ 

phương pháp nào cũng phải đảm bảo được nguyên tắc “Học sinh tự mình hoàn 

thành nhiệm vụ nhận thức với sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên”. 


5/30 















Chương trình giáo dục định hướng năng lực dạy học định hướng kết quả 

đầu ra nhằm mục tiêu phát triển năng lực người học: 

a - Về nội dung: 

- Học nội dung chuyên môn → có năng lực chuyên môn: Có tri thức 

chuyên môn để ứng dụng vận dụng trong học tập và cuộc sống. 

- Học phương pháp chiến lược → có năng lực phương pháp: lập kế 

hoạch học tập, làm việc có phương pháp học tập, thu thập thông tin 

đánh giá. 

- Học giao tiếp xã hội → có năng lực xã hội: hợp tác nhóm học cách 

ứng xử, có tinh thần trách nhiệm khả năng giải quyết trong các mối 

quan hệ hợp tác. 

- Học tự trải nghiệm đánh giá → có năng lực nhân cách: Tự đánh giá 

để hình thành các chuẩn mực giá trị đạo đức. 

b - Chuẩn đầu ra: 

- Phẩm chất: Yêu gia đình quê hương đất nước, nhân ái, khoan dung, 

trung thực … 

- Năng lực chung: năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng 

lực sáng tạo, … 

- Năng lực chuyên biệt: Trong các môn học ở trường phổ thông, 

Hóa học là môn học có điều kiện thuận lợi để triển khai đổi mới dạy 

học và đánh giá theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh. 

I.1.4. Năng lực đặc thù cần hình thành ở bộ môn hóa học. 

Theo PGS.TS Đặng Thị Oanh - Giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà 

Nội, trong chương trình giáo dục phổ thông, mỗi môn học đều có đặc thù riêng 

và có thế mạnh để hình thành và phát triển đặc thù của môn học. Và trong môn 

Hóa học bao gồm 6 năng lực đặc thù: 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học 

Qua các bài học, học sinh sẽ nghe và hiểu được nội dung các thuật ngữ 

hóa học, danh pháp hóa học và các biểu tượng hóa học (kí hiệu, hình vẽ, mô 

hình cấu trúc các phân tử các chất, các liên kết hóa học). Các em sẽ viết và biểu 

diễn đúng công thức hóa học của các hợp chất vô cơ và các hợp chất hữu cơ các 

dạng công thức, đồng đẳng, đồng phân. Ngoài ra, các em còn nhận biết và rút ra 

được các quy tắc đọc tên và đọc đúng tên theo các danh pháp khác nhau đối với 

các hợp chất hữu cơ. Trình bày và vận dụng được các thuật ngữ hóa học, danh 

pháp hóa học và hiểu được ý nghĩa của chúng. 


Năng lực nghiên cứu và thực hành hóa học 

6/30 















Năng lực này bao gồm các năng lực tiến hành thí nghiệm, sử dụng và vận 

dụng thí nghiệm; năng lực quan sát, mô tả, giải thích các hiện tượng tự nhiên. 

Học sinh được yêu cầu mô tả và giải thích được các hiện tượng thí 

nghiệm và rút ra những kết luận về tính chất của chất. Các bài học sẽ giúp các 

em sử dụng thành thạo các đồ dùng thí nghiệm. Các em sẽ tiến hành lắp đặt các 

bộ dụng cụ cần thiết cho từng thí nghiệm, hiểu được tác dụng của từng bộ phận, 

biết phân tích sự đúng sai trong cách lắp. Tiếp theo, các em sẽ tiến hành độc lập 

các thí nghiệm nghiên cứu, tìm kiếm và thu được những kiến thức cơ bản để 

hiểu biết giới tự nhiên và kĩ thuật. Thông qua các bài học, các em sẽ mô tả rõ 

ràng cách tiến hành thí nghiệm, mô tả chính xác các hiện tượng thí nghiệm, giải 

thích một cách khoa học các hiện tượng thí nghiệm đã xảy ra và viết được các 

phương trình hóa học và rút ra được những kết luận cần thiết. 

Năng lực tính toán 

Thông qua các bài tập hóa học sẽ hình thành năng lực tính toán cho học 

sinh. Các em sẽ có thể vận dụng thành thạo phương pháp bảo toàn (bảo toàn 

khối lượng, bảo toàn điện tích, bảo toàn electron…) trong việc tính toán giải các 

bài toán hóa học. 

Học sinh còn có thể sử dụng thành thạo phương pháp đại số trong toán học 

và mối liên hệ với các kiến thức hóa học để giải các bài toán hóa học. Đồng thời sử 

dụng hiệu quả các thuật toán để biện luận và tính toán các dạng bài toán hóa học. 

Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học 

Qua quá trình học tập trên lớp, học sinh sẽ phân tích được tình huống, 

phát hiện và nêu được tình huống có vấn đề trong học tập, trong cuộc sống. 

Các em sẽ thu thập và làm rõ các thông tin có liên quan đến vấn đề. Đề 

xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề, lựa chọn được giải 

pháp phù hợp. Ngoài ra, học sinh còn đề xuất được giả thuyết khoa học khác 

nhau. Lập được kế hoạch để giải quyết vấn đề đặt ra. Thực hiện kế hoạch độc 

lập sáng tạo hoặc hợp tác trên cơ sở các giả thuyết đã đề ra. 

Môn hóa học sẽ giúp các em học sinh thực hiện và đánh giá giải pháp 

giải quyết vấn đề, suy ngẫm về cách thức và tiến trình giải quyết vấn đề để điều 

chỉnh và vận dụng trong bối cảnh mới. 

Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 

Quá trình học tập sẽ giúp học sinh có năng lực hệ thống hóa kiến thức, 

phân loại kiến thức hóa học, hiểu rõ đặc điểm, nội dung, thuộc tính của loại kiến 

thức hóa học đó. Khi vận dụng kiến thức chính là việc lựa chọn kiến thức một 

cách phù hợp với mỗi hiện tượng, tình huống cụ thể xảy ra trong cuộc sống, tự 

nhiên và xã hội. 


Học sinh sẽ định hướng được các kiến thức hóa học một cách tổng hợp 

7/30 















và khi vận dụng kiến thức hóa học phải ý thức rõ ràng về loại kiến thức hóa học 

đó được ứng dụng trong các lĩnh vực gì, ngành nghề gì trong cuộc sống. 

Các em sẽ phát hiện và hiểu rõ được các ứng dụng của hóa học trong các 

vấn đề thực phẩm, sinh hoạt, y học, sức khỏe, khoa học thường thức, sản xuất 

công nghiệp, nông nghiệp và môi trường. Đồng thời tìm mối liên hệ và giải 

thích được các hiện tượng trong tự nhiên và các ứng dụng của hóa học trong 

cuộc sống và trong các lĩnh vực đã nêu trên dựa vào các kiến thức hóa học và 

kiến thức liên môn khác. 

Thêm vào đó, các em sẽ chủ động sáng tạo lựa chọn phương pháp, cách 

thức giải quyết vấn đề. Có năng lực hiểu biết và tham gia thảo luận về các vấn 

đề hóa học liên quan đến cuộc sống thực tiễn và bước đầu biết tham gia nghiên 

cứu khoa học để giải quyết các vấn đề đó. 

Năng lực sáng tạo 

Môn hóa học sẽ giúp học sinh đề xuất được câu hỏi nghiên cứu cho một 

vấn đề hay chủ đề học tập cụ thể; đề xuất giả thuyết nghiên cứu phù hợp với câu 

hỏi nghiên cứu một cách khoa học, sáng tạo. 

Học sinh sẽ đề xuất phương án thực nghiệm tìm tòi để kiểm chứng giả 

thuyết nghiên cứu, thực hiện phương án thực nghiệm. Sau đó, các em sẽ xây 

dựng báo cáo kết quả nghiên cứu và trình bày kết quả nghiên cứu một cách khoa 

học, sáng tạo. 

I.1.5. Đặc trưng cơ bản của đổi mới phương pháp dạy học theo định 

hướng phát triển năng lực học sinh. 

Việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực 

thể hiện qua bốn đặc trưng cơ bản sau: 

Một, dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập, giúp học 

sinh tự khám phá những điều chưa biết chứ không thụ động tiếp thu những tri 

thức được sắp đặt sẵn. Giáo viên là người tổ chức và chỉ đạo học sinh tiến hành 

các hoạt động học tập phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã 

biết vào các tình huống học tập hoặc tình huống thực tiễn… 

Hai, chú trọng rèn luyện cho học sinh biết khai thác sách giáo khoa và 

các tài liệu học tập, biết cách tự tìm lại những kiến thức đã có, suy luận để tìm 

tòi và phát hiện kiến thức mới… Định hướng cho học sinh cách tư duy như phân 

tích, tổng hợp, đặc biệt hoá, khái quát hoá, tương tự, quy lạ về quen… để dần 

hình thành và phát triển tiềm năng sáng tạo. 


Ba, tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác, lớp học trở 

thành môi trường giao tiếp giáo viên – học sinh và học sinh - học sinh nhằm vận 

dụng sự hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá nhân, của tập thể trong giải quyết 

các nhiệm vụ học tập chung. 

8/30 















Bốn, chú trọng đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học trong suốt 

tiến trình dạy học thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập (đánh giá lớp học). Chú 

trọng phát triển kỹ năng tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh với nhiều 

hình thức như theo lời giải/đáp án mẫu, theo hướng dẫn, hoặc tự xác định tiêu 

chí để có thể phê phán, tìm được nguyên nhân và nêu cách sửa chữa các sai sót. 

I.2. Luyện tập trong quá trình dạy học hóa học ở trường phổ thông 

I.2.1. Khái niệm hoàn thiện kiến thức, ôn tập và luyện tập 

• Khái niệm luyện tập 

- Theo Đại từ điển tiếng Việt trang 1067: “luyện tập: làm đi làm lại 

nhiều lần, duy trì thường xuyên để thông thạo, nâng cao kỹ năng”. 

- Trong dạy học, luyện tập là vừa củng cố, hệ thống hóa kiến thức vừa 

rèn luyện khả năng vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề, các bài 

toán được đặt ra sao cho khả năng giải quyết vấn đề được sử dụng một 

cách thuần thục nhất. 

• Khái niệm ôn tập 

- Theo Đại từ điển tiếng Việt trang 1305: “ôn tập: học lại để nhớ, để 

nắm chắc”. 

- Trong dạy học, ôn tập là làm chính xác, củng cố và hệ thống hóa 

kiến thức. 

• Khái niệm hoàn thiện kiến thức: 

- Hoàn thiện kiến thức là làm sáng tỏ thêm các biểu tượng 

về vật thể và hiện tượng nghiên cứu bằng cách phân biệt, so sánh, 

đối chiếu chúng, làm chính xác sâu sắc thêm các khái niệm bằng cách 

tách riêng những dấu hiệu bản chất, thiết lập mối liên hệ giữa các khái 

niệm và khái quát hóa hơn nữa các kiến thức đã thu được. 

- Khi hoàn thiện kiến thức, kiến thức được ôn tập, lặp lại nhưng 

hướng tập trung hơn vào việc làm chính xác hóa, đào sâu, củng cố và 

vận dụng. Vì thế có thể nói vắn tắt, hoàn thiện kiến thức là ôn tập, củng 

cố và vận dụng kiến thức. 

I.2.2. Tình hình dạy học bài luyện tập môn hóa học ở trường THPT 

Trong thực tế dạy học, nhiều giáo viên đã không phân biệt rõ mục đích 

yêu cầu của kiểu bài ôn tập và luyện tập. 


- Bài ôn tập: củng cố và hệ thống hóa một lượng khá lớn kiến thức 

lý thuyết thuần túy như ôn tập cuối một chương, ôn tập cuối một học 

kỳ, ôn tập cuối năm, …Không chú trọng nhiều đến việc rèn luyện kỹ 

năng giải quyết vấn đề của học sinh. 

9/30 















- Bài luyện tập: vừa củng cố, hệ thống hóa kiến thức vừa rèn luyện 

khả năng vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề một cách thuần 

thục. Luyện tập phải được tiến hành thường xuyên. 

Như vậy, yêu cầu của bài luyện tập về phạm vi kiến thức sẽ không rộng 

bằng bài ôn tập nhưng yêu cầu rèn luyện kỹ năng lại được xem trọng hơn. 

Ngoài ra một số giáo viên đã không bảo đảm thời gian dành cho việc luyện 

tập hoặc làm việc đó một cách hình thức. Ví dụ như giáo viên chỉ nhắc lại, thuật lại 

một cách tóm tắt những điều đã giảng, không biết dùng nhiều phương pháp khác 

nhau để giúp học sinh tự củng cố kiến thức và rèn luyện kỹ năng. Cá biệt có một 

số giáo viên còn nhầm lẫn giữa một tiết luyện tập vàmột tiết sửa bài tập. 

I.2.3. Những nhiệm vụ trí, đức dục của bài luyện tập trong 

dạy học hóa học ở trường phổ thông 

* Nhiệm vụ trí dục 

- Về kiến thức: Trang bị cho học sinh những cơ sở khoa học của 

hóa học ở mức độ cần thiết, cung cấp một hệ thống kiến thức hóa học 

phổ thông, cơ bản, hiện đại, thiết thực. 

- Về kĩ năng: Phát triển các kĩ năng bộ môn hóa học, kĩ năng giải 

quyết vấn đề để phát triển năng lực nhận thức và năng lực hành động 

cho học sinh như: 

+ Biết quan sát thí nghiệm, phân tích, dự đoán, kết luận và kiểm tra 

kết quả… 

+ Biết làm việc với tài liệu giáo khoa và các tài liệu tham 

khảo: Tóm tắt nội dung chính, phân tích và kết luận. 

+ Biết thực hiện một số thí nghiệm hóa học độc lập và theo nhóm. 

+ Biết cách làm việc hợp tác với các học sinh khác trong 

nhóm nhỏ để hoàn thành một nhiệm vụ tìm tòi nghiên cứu. 

+ Biết vận dụng để giải quyết một số vấn đề đơn giản của cuộc sống 

hàng ngày có liên quan đến hóa học. 

+ Biết lập kế hoạch để giải một bài tập hóa học, thực hiện một vấn 

đề thực tế, một thí nghiệm, một đề tài nhỏ có liên quan đến hóa học… 

* Nhiệm vụ đức dục 


- Hình thành thế giới quan duy vật biện chứng thông qua việc làm 

sáng tỏ một số khái niệm quan trọng của thế giới quan duy vật khoa học. 

- Giáo dục đạo đức, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân: 

lòng nhân ái, lòng yêu nước, yêu lao động, tinh thần quốc tế, sự tuân 

10/30 















thủ pháp luật, sự tôn trọng và bảo vệ thiên nhiên. 

- Tiếp tục hình thành và phát triển ở học sinh thái độ tích cực như: 

+ Hứng thú học tập bộ môn hóa học. 

+ Có ý thức trách nhiệm đối với một vấn đề của cá nhân, tập thể, 

cộng đồng có liên quan đến hóa học. 

+ Nhìn nhận và giải quyết vấn đề một cách khách quan, trung thực 

trên cơ sở phân tích khoa học. 

+ Có ý thức vận dụng những điều đã biết về hóa học vào cuộc sống 

và vận động người khác cùng thực hiện. 

I.2.4. Các nguyên tắc và phương pháp dạy học khi thiết kế bài luyện tập 

* Các nguyên tắc thiết kế bài luyện tập 

Mục tiêu các bài luyện tập là củng cố, hệ thống hóa lại những kiến thức 

học sinh đã học, đồng thời rèn một số kĩ năng để giải một số bài tập hóa học 

nên khi thiết kế kiểu bài này sao cho tránh rơi vào cách học như một tiết sửa 

bài tập GV phải thiết kế sao cho linh hoạt, nhẹ nhàng, lôi cuốn học sinh vào 

các hoạt động, có thể áp dụng nhiều hình thức dạy học khác nhau nhằm phát 

huy tối đa tính tích cực học tập của học sinh. 

Khi thiết kế các bài luyện tập cần đảm bảo các nguyên tắc sau: 

1. Xác định đúng mục tiêu của bài luyện tập. 

2. Lựa chọn nội dung phù hợp với mục tiêu đã đề ra. 

3. Đảm bảo tính chính xác khoa học. 

4. Phù hợp với trình độ học sinh đảm bảo tính phân hóa theo các loại 

đối tượng. 

5. Lựa chọn phương pháp dạy học thích hợp nhằm phát huy tính 

tích cực học tập của học sinh. 

6. Sử dụng phối hợp và linh hoạt các phương pháp dạy học đã xác 

định để hoạt động hóa người học. 

7. Tăng cường sử dụng các phương tiện và đồ dùng dạy học một 

cách hợp lí. 


8. Đảm bảo tính sư phạm. 

* Các phương pháp dạy học chính khi thiết kế bài luyện tập 

Khi thiết kế bài luyện tập, ngoài việc xác định mục tiêu bài học, lựa 

chọn nội dung phù hợp thì việc chọn phương pháp dạy học cũng quan trọng 

11/30 















không kém, vì phương pháp dạy học, những hình thức và cách thức hoạt động 

của giáo viên và học sinh trong môi trường dạy học sẽ góp phần phát triển các 

năng lực của cá nhân và đạt được mục tiêu dạy học. 

Các phương pháp dạy học chính thường sử dụng khi dạy kiểu bài luyện 

tập là: 

- Phương pháp đàm thoại gợi mở: Đây là phương pháp hiệu quả nhất khi 

giáo viên khơi gợi cho học sinh nhớ lại kiến thức cũ, hay nêu một vấn đề mới 

cho học sinh giải quyết vấn đề. 

- Phương pháp hoạt động nhóm: Đây là phương pháp rất hiệu quả khi giáo 

viên giao công việc cho học sinh chuẩn bị trước, cả giáo viên và học sinh chủ 

động về mặt thời gian trong tiết học. Ngoài ra sử dụng phương pháp này còn 

tập cho học sinh có kĩ năng sinh hoạt nhóm, kĩ năng trình bày trước đám đông, 

bước đầu tập nghiên cứu khoa học. 

- Phương pháp dạy học bằng hoạt động: Đây là phương đòi hỏi giáo viên 

phải chú ý khai thác đặc thù của bộ môn hóa học thiết kế các hoạt động đa 

dạng, phong phú giúp học sinh chủ động, tự mình củng cố và hệ thống hóa 

được các kiến thức đã học. 

- Phương pháp trò chơi: Đây là phương pháp giúp học sinh học mà chơi, 

chơi mà học, làm cho tiết học sôi nổi, học sinh hứng thú trong học tập và yêu 

thích bộ môn. 

- Phương pháp Grap dạy học: Đây là phương pháp giúp học sinh hệ thống 

hóa kiến thức giống kiểu sơ đồ tư duy, phương pháp thường sử dụng trong các 

bài phải hệ thống hóa một lượng kiến thức tương đối nhiều, ví dụ như bài luyện 

tập chương. 

- Sử dụng bài tập: Đây là phương pháp giúp giáo viên kiểm tra mức độ tiếp 

thu bài giảng và vận dụng kiến thức như thế nào tùy thuộc từng đối tượng 

học sinh, đồng thời rèn cho học sinh kĩ năng giải bài tập hóa học, khuyến 

khích các cách giải sáng tạo ở học sinh. 

Khi dạy bài luyện tập giáo viên cần sử dụng phối hợp các phương pháp 

trên để bài giảng có kết quả cao. 

I.2.5. Qui trình thiết kế bài luyện tập 

Khi thiết kế giáo án các bài luyện tập chúng tôi thực hiện theo các bước sau: 

- Bước 1: Nghiên cứu mục tiêu của chương. 


- Bước 2: Tìm hiểu điều kiện vật chất của nhà trường và trình độ học 

sinh. 

- Bước 3: Thiết kế hệ thống các câu hỏi (chú ý kiến thức trọng tâm và 

phù hợp với trình độ của học sinh). Câu hỏi có thể xây dựng dưới hình thức 

12/30 















trắc nghiệm khách quan hoặc tự luận. Câu hỏi có thể do giáo viên thiết kế 

hoặc giáo viên gợi ý cho học sinh thiết kế. 

- Bước 4: Thiết kế luật chơi (nếu sử dụng phương pháp trò chơi); thiết kế 

các thí nghiệm ở dạng lượng nhỏ (nếu sử dụng thí nghiệm). Các thí nghiệm 

này giúp học sinh vận dụng các kiến thức đã học để giải thích hiện tượng 

quan sát được. 

- Bước 5: Tham khảo ý kiến đồng nghiệp để chỉnh sửa. 

- Bước 6: Hoàn thiện bài giảng sau thực nghiệm. 

II. THIẾT KẾ BÀI LUYỆN TẬP TRONG CHƯƠNG TRÌNH HÓA 11 

(BCB) THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH 

Bài 19. LUYỆN TẬP: 

I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 

1. Kiến thức 

TÍNH CHẤT CỦA CACBON - SILIC 

VÀ HỢP CHẤT CỦA CHÚNG (tiết 1) 

- Nêu được tính chất của cacbon, silic và hợp chất của chúng. 

- Hệ thống hóa được tính chất của các chất quan trọng. 

- Giải thích được mối quan hệ giữa các chất với nhau. 

- Hệ thống được các kiến thức trong chương về cacbon, silic và các hợp 

chất của chúng. 

- Vận dụng viết được các phương trình phản ứng hóa học chuyển hóa giữa 

các chất. 

- Làm được một số bài tập trắc nghiệm tổng hợp của chương. 

2. Kĩ năng 

- Viết phương trình phản ứng chuyển hóa giữa các chất với nhau. 


- Quan sát thí nghiệm, nhận biết các chất. 

- Vận dụng kiến thức để giải thích một số vấn đề trong thực tế đời sống. 

3. Thái độ 





13/30 











- Tinh thần đoàn kết, hoạt động tập thể. 

- Tích cực, hăng hái trong học tập. 

- Yêu thích bộ môn hóa học. 

- Có tình cảm gần gũi với thiên nhiên, từ đó có ý thức bảo vệ môi trường. 

4. Định hướng phát triển năng lực 

- Tự học. 

- Năng lực hợp tác. 

- Tư duy hóa học. 

- Năng lực sáng tạo. 

- Sử dụng ngôn ngữ hóa học. 

- Làm việc nhóm, sử dụng công nghệ thông tin, nghiên cứu, nêu và giải 

quyết vấn đề. 

II. CHUẨN BỊ 

1. Giáo viên 

Giáo án; bài giảng điện tử; video thực nghiệm; trò chơi khởi động; tranh 

ảnh sưu tầm; đồ dùng phục vụ tiết dạy. 

2. Học sinh 

Ôn tập các kiến thức về cacbon, silic và hợp chất của chúng. 

III. KĨ THUẬT DẠY HỌC, PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 

1. KTDH: Kĩ thuật chia nhóm, kĩ thuật giao nhiệm vụ, kĩ thuật động não. 

2. PPDH: Phương pháp sơ đồ tư duy, trực quan tìm tòi, dạy học nhóm, 

vấn đáp – tìm tòi. 

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 

1. Ổn định tổ chức (1 phút) 

- Kiểm tra sĩ số: Vắng: 

2. Hoạt động dạy học 


GV: Hôm nay chúng ta sẽ hệ thống hóa và khắc sâu kiến thức của cacbon, 

silic và hợp chất của chúng qua bài: 

Bài 19. Luyện tập 





14/30 











Tính chất của cacbon, silic và hợp chất của chúng (Tiết 1) 

Trước khi vào bài học ngày hôm nay, chúng ta sẽ tham gia hoạt động 

khởi động: Trò chơi “Đuổi hình bắt chữ”. 

Mục đích: 

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG ( 5 phút) 

- Tạo tâm thế học tập cho học sinh, giúp học sinh có hứng thú khi vào bài. 

- Nêu được một số chất đã học trong chương 3. 

Phương pháp: 

Tổ chức trò chơi “Đuổi hình bắt chữ”. 

Định hướng phát triển năng lực: 

- Tư duy hóa học. 

- Năng lực sáng tạo. 

- Sử dụng ngôn ngữ hóa học. 

Hoạt động của 

Giáo viên (GV) 

GV tổ chức cho 

học sinh chơi trò 

chơi: 

“Đuổi hình bắt 

chữ”. 

GV phổ biến luật 

chơi: 

Trò chơi này các 

em đã được biết 

trên truyền hình. 

- Trên màn hình có 

các hình ảnh. 

+ Mỗi hình ảnh 

tương ứng với một 

từ khóa là một 

công thức phân tử 

hoặc tên gọi của 

Hoạt động 

của học sinh 

(HS) 

HS nghe GV 

phổ biến luật 

chơi. 

Nội dung cần đạt 


15/30 















chất trong những 

bài đã học của 

chương này. 

- Nhiệm vụ: Tìm ra 

từ khóa trong mỗi 

hình ảnh đưa ra. 

Các em giơ tay 

giành quyền trả lời 

và được trả lời liên 

tục trong thời gian 

là 10 giây. 

- Nội dung hình 

ảnh: 

+ Hình ảnh 1: 

Than chì (Than chì 

là một dạng thù 

hình của C). 

+ Hình ảnh 2: CO. 

HS tham gia 

trò chơi: 

Quan sát 

hình ảnh, suy 

nghĩ, trả lời 

độc lập. 

Hình ảnh 1 

Đ á p á n : T h a n c h ì 

Hình ảnh 2 

01987654321 

c 


Đ á p á n : CO 

01987654321 





16/30 









Cacbon đioxit. 

Hình ảnh 3 





Thạch anh (Thạch 

anh có thành phần 

chính là SiO2). 

GV lần lượt gọi 

học sinh trả lời. 

GV: Ghi các chất 

C, CO, CO2, SiO2 

lần lượt lên bảng 

với mỗi từ khóa 

trong phần chơi. 

GV nhận xét và 

dẫn dắt vào bài 

mới. 

C 

MxOy 

Đ á p á n : C a c b o n đ 

01987654321 

i o x i t 

Hình ảnh 4 

Đ á p á n : T h ạ c h a n h 

01987654321 






GV: Qua phần 

khởi động, các em 


17/30 










đã vừa nhắc lại 4 

chất đã học trong 

chương 3. 

Vậy ngoài các chất 

trên, trong chương 

3 chúng ta còn 

nghiên cứu các 

chất nào nữa? 

GV: Trong các 

chất đó chúng ta 

chủ yếu tập trung 

nghiên cứu 6 chất 

quan trọng này. 

Ghi thêm 2 chất 

nữa: Si, muối 

cacbonat. 

GV: Hoàn thiện sơ 

đồ tư duy đơn giản. 

Mục tiêu: 

Nghe GV 

nhận xét và 

dẫn dắt vào 

bài mới. 

HS trả lời: 

Si, H2CO3, 

H2SiO3, 

muối 

cacbonat, 

muối silicat. 

B. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP ( 33 phút) 

- Hệ thống hóa kiến thức của cacbon, silic và hợp chất quan trọng. 

- Viết được các phương trình hóa học chuyển hóa giữa các chất. 

Phương pháp: Phương pháp trực quan tìm tòi, vấn đáp – tìm tòi, hoạt 

động nhóm, tổ chức trò chơi. 


Định hướng phát triển năng lực: 

Tự học, tư duy hóa học, sáng tạo, sử dụng ngôn ngữ hóa học, năng lực hợp 

tác, làm việc nhóm, nghiên cứu, nêu và giải quyết vấn đề. 

18/30 












Nội dung 1: Củng cố kiến thức 

cần nắm vững. (15 phút) 

I. Kiến thức cần nắm vững 




GV: Để làm rõ hơn tính chất của 

các chất này, chúng ta chuyển 

sang hoạt động số 2 với tên gọi: 

“Ai nhanh hơn” (Cá nhân). 

GV: - Cô có các câu hỏi liên quan 

đến tính chất của các chất trên 

- Sau khi cô đọc xong câu hỏi, bạn 

nào giơ tay nhanh hơn sẽ được trả 

lời. 

GV: Chiếu từng câu hỏi lên màn 

hình. Ứng với mỗi câu trả lời của 

HS, gv hoàn thiện sơ đồ tư duy. 

Câu 1: Nêu các số oxi hóa có thể 

có của C và Si? 

ĐA: -4, 0, +2, +4. 

GV: Từ số oxihóa của C và Si 

cho biết tính chất hóa học cơ bản 

của chúng? 

Câu 2: Cho phản ứng sau: 

3CO + Fe2O3 → 2Fe + 3CO2 

Phản ứng trên chứng minh tính 

chất gì của CO? 

ĐA: Tính khử. 

t o 

HS: Trả 

lời từng 

câu hỏi. 

HS: 

Hoàn 

thiện dần 

sơ đồ tư 

duy 

trong 

phiếu 

học tập 

số 1. 






19/30 











Câu 3: Nêu hiện tượng xảy ra khi 

sục khí CO2 vào dung dịch nước 

vôi trong dư? 

ĐA: Vẩn đục (kết tủa). 

Câu 4: Tại sao không dùng CO2 

để dập tắt các đám cháy magiê? 

ĐA: Vì Mg cháy trong CO2. 

2Mg + CO2 → 2MgO + C 

GV: Em hãy cho biết vai trò của 

CO2 trong phản ứng trên? 

Câu 5: Phản ứng nào của SiO2 

được ứng dụng để khắc chữ lên 

thủy tinh? 

ĐA: SiO2 + 4HF → SiF4 + 2H2O 

Câu 6: Các em xem đoạn video 

sau: (video: Thí nghiệm của HS 

làm thực tế) 

Dung dịch X tác dụng với các chất 

và thu được hiện tượng theo bảng 

sau: 

Vậy, X là: 

t o 


A. Na2CO3 B. NaHCO3 

C. NaCl D. NaOH 





ĐA: B 


20/30 







GV: Với mỗi câu hỏi, GV chốt 

kiến thức trên sơ đồ tư duy. 




GV: Như vậy sau phần “Ai nhanh 

hơn”, cô và các em đã hoàn thành 

sơ đồ tư duy về các chất C, Si và 

hợp chất quan trọng của chúng. Từ 

đó, ta đã so sánh được điểm giống 

và khác nhau giữa chúng. Ngoài ra 

còn một số các chất khác các em 

về nhà tiếp tục xây dựng thêm. 

GV: Để khắc sâu hơn nữa về các 

tính chất hóa học chúng, đặc biệt 

sự chuyển hóa giữa các chất với 

nhau, chúng ta chuyển sang phần 

tiếp theo. (II. Bài tập) 

Nội dung 2: Vận dụng viết 

phương trình phản ứng. (18 

phút) 

GV: Tổ chức Hoạt động nhóm: 

GV: Giao nhiệm vụ: 

- Lớp chia thành 4 nhóm: Nhóm 1, 

Nhóm 2, Nhóm 3, nhóm 4. Mỗi 

nhóm sẽ cử 1 đội trưởng. 

- Cả 4 nhóm hoạt động chung 1 

nội dung: Viết các phương trình 

hóa học chuyển hóa giữa các chất 

(Phiếu học tập số 2) trong thời 

gian 3 phút. 

Yêu cầu: Trong mỗi phương trình: 

chất tham gia phản ứng và chất 

sản phẩm đều có mặt trong dãy 

chất này. 

II. Bài tập 






- Mỗi phương trình được viết ra 

mảnh dán. 

21/30 











- Các em viết được càng nhiều 

phương trình càng tốt, vì đây sẽ là 

tư liệu cho hoạt động tiếp theo. 

GV: Chiếu nội dung của hoạt 

động này. 

Cho các chất sau: C, CO, CO2, 

NaHCO3, Na2CO3, Si, SiO2, 

Na2SiO3. Viết tất cả các phương 

trình hóa học chuyển hóa giữa 

các chất trên. 

GV: Sau 3 phút, các em bắt đầu 

trò chơi tiếp sức. 

GV: Phổ biến luật chơi: 1 phút. 

Các nhóm cử từng bạn lên viết 

phương trình phản ứng lần lượt từ: 

Nhóm 1→ Nhóm 2 → Nhóm 3→ 

Nhóm 4 

Trong thời gian tối đa 2 phút. 

Sao cho: 

- Phản ứng sau không trùng với 

phản ứng trước. 

- Mỗi nhóm chọn 2 bạn tiếp sức 

dán phương trình hóa học lên 

bảng. 

- Nhóm nào có được nhiều phương 

trình đúng nhất sẽ chiến thắng. 

GV: Trò chơi bắt đầu. 

GV: Trò chơi kết thúc, GV gọi HS 

chữa bài, chuẩn kiến thức. 

GV: Lưu ý phản ứng chứng minh 

tính axit yếu của H2SiO3 (yếu hơn 

H2CO3). 

HS: 

Nghe lời 

dẫn của 

GV 

HS: 

Hoạt 

động 

nhóm4 

nhóm 

cùng viết 

các 

phương 

trình 

chuyển 

hóa (3 

phút). 

HS: chơi 

tiếp sức. 

22/30 

Cho các chất sau: 

C, CO, CO2, NaHCO3, 

Na2CO3, Si, SiO2, Na2SiO3. 

Viết các phương trình hóa 

học chuyển hóa giữa các 

chất trên. 

Bài giải 

1) C + O2 

⎯ o 

t 

⎯→ 

⎯ o 

t 

2) CO + CuO ⎯→ 

CO2 

⎯ o 

t 

3) C + CO2 ⎯→ 

CO2 

Cu + 


2CO 

4) CO2 + NaOH → NaHCO3 

5) CO2 + 2NaOH → Na2CO3 

+ H2O 












⎯ o 

t 

6) CO2 + 2Mg ⎯→ 

2MgO 

C + 




⎯ o 

t 

7) 2NaHCO3 ⎯→ 

Na2CO3 + CO2 + H2O 

8) NaHCO3 + NaOH → 

Na2CO3 + H2O 

9) NaHCO3 + HCl → NaCl 

+ CO2 + H2O 

11) Na2CO3 + 2HCl → 

2NaCl + CO2 + H2O 

12) SiO2 + 2NaOH n/c → 

Na2SiO3 + H2O 

13) CO2 + H2O + Na2SiO3 → 

Na2CO3 + H2SiO3 

14) Si + O2 

⎯ o 

t 

⎯→ 

SiO2 

15) Si + 2NaOH + H2O → 

Na2SiO3 + 2H2 

C. CỦNG CỐ, DẶN DÒ (6 phút) 

Mục đích: Củng cố lại tính chất của cacbon, silic và hợp chất của chúng. 

Phương pháp: Dùng câu hỏi trắc nghiệm và phần mềm IRS. 

1. Củng cố ( 5 phút) 

- GV Chiếu câu hỏi trắc nghiệm 

CÂU HỎI CỦNG CỐ: 

Câu 1. X là hợp chất ở dạng keo, không tan trong nước, khi mất một phần 

nước có khả năng hút ẩm. X là: 


A. Na2SiO3 B. Al(OH)3 C. H2SiO3 D. SiO 

Câu 2. Dung dịch đậm đặc của Na2SiO3 và K2SiO3 được gọi là: 





23/30 











A. Thủy tinh lỏng B. Silicagen 

C. Thạch anh D. Cao lanh 

Câu 3. Cacbon không phản ứng với chất nào sau đây? 

A. NaOH B. Al C. O2 D. HNO3 

Câu 4. CO2 và SiO2 cùng phản ứng với chất nào sau đây? 

A. Dung dịch NaOH loãng C. Tác dụng với axit HF 

B. Dung dịch NaOH đặc nóng. D. Tác dụng với Na2CO3 

Câu 5. Cặp chất nào sau đây không xảy ra phản ứng hóa học? 

A. CO2 và NaOH B. CO2 và C 

C. SiO2 và HCl D. Si và NaOH 

Câu 6. Cặp chất nào sau đây không tồn tại trong cùng một dung dịch? 

A. Na2SiO3 và H2CO3 C. NaHCO3 và NaCl 

B. Na2CO3 và KCl D. KHCO3 và CaCl2 

- HS: Trả lời bằng IRS. 

2. Dặn dò ( 1 phút) 

Các em về nhà ôn tập các kiến thức bài hôm nay, để tiết luyện tập tiếp 

theo, chúng ta củng cố thêm các dạng bài tập khác nữa. 






24/30 











PHIẾU HỌC TẬP 

BÀI 19: LUYỆN TẬP 

TÍNH CHẤT CỦA CACBON, SILIC VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG 

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1: Kiến thức cần nắm vững 

“Ai nhanh hơn” (Hoạt động cá nhân) 

Các em trả lời các câu hỏi ôn tập kiến thức để hoàn thành sơ đồ tuy 

duy. (Ai giơ tay nhanh hơn sẽ được quyền trả lời) 






25/30 











PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2: Bài tập 

(Hoạt động nhóm): Trò chơi tiếp sức 

Cho các chất sau: C, CO, CO2, NaHCO3, Na2CO3, Si, SiO2, Na2SiO3. 

Viết các phương trình hóa học chuyển hóa giữa các chất trên. Ghi rõ điều 

kiện phản ứng nếu có. 

Hoạt động 1: Mỗi nhóm viết các phương trình chuyển hóa các chất 

trên ra miếng dán. 

....................................................................................................................... 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

................................................................................................................................. 

..................................................................................................................... 

Hoạt động 2: Trò chơi tiếp sức 

Mỗi nhóm lần lượt dán các phương trình phản ứng hóa học lên bảng. 


(Miếng dán có gắn nam châm và phân biệt màu của các nhóm khác nhau) 





26/30 











III. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 

Để có được một kết quả cụ thể hơn về việc áp dụng phương pháp dạy học 

theo hướng phát triển năng lực học sinh vào dạy học bài luyện tập với học sinh 

học ở trường THPT, tôi đã tiến hành cho HS làm bài kiểm tra 15 phút tại 3 lớp 

11 trường THPT Đa Phúc, Sóc Sơn, Hà Nội. Sau khi thống kê kết quả thực 

nghiệm sư phạm, tôi thu được kết quả cụ thể như sau: 

Kết quả thực nghiệm (điểm số, tỉ lệ %) 

Lớp/sĩ số 

11A: 42 HS 

(Đối chứng 1) 

11B: 42 HS 

(Thực nghiệm) 

11D: 41 HS 

(Thực nghiệm) 

Xuất sắc 

(9 – 10) 

05 

(11,9%) 

15 

(35,7%) 

10 

(24,4%) 

Khá, giỏi 


15 

(35,7%) 

20 

(47,6%) 

22 

(52,4%) 

27/30 

Trung bình 


16 

(38,1,0%) 

7 

(16,7%) 

9 

(21,4%) 

Yếu, kém 

(





KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 




1. Kết luận 

Qua sự quan sát các giờ học được thiết kế theo định hướng phát triển 

năng lực học sinh, chúng tôi nhận thấy trong giờ học HS hứng thú và làm việc 

tích cực hơn. Đặc biệt với các tiết luyện tập được thiết kế dưới dạng trò chơi, 

hay tiết luyện tập có sử dụng bài tập thực nghiệm thì tiết học vô cùng sôi nổi, 

HS hứng thú với môn học. Trong các tiết học này HS bộc lộ được kĩ năng làm 

việc nhóm, biết lập kế hoạch để giải các bài tập hóa học, biết tự mình hệ thống 

hóa cũng như củng cố các kiến thức đã học. Sau giờ học, khi trò chuyện cùng 

HS các em luôn bày tỏ ý muốn được học nhiều bài dưới hình thức trò chơi, hay 

các bài học có thí nghiệm hóa học, theo các em, vừa học vừa chơi luôn tạo 

được hứng thú nhưng qua đó các em cũng ghi nhớ kiến thức tốt hơn, nhất là 

với những kiến thức liên quan đến những câu hỏi mà trong khi chơi các em 

không trả lời được. 

Đối với GV khi dạy các bài luyện tập theo giáo án được thiết kế thì các 

tiết học đã thật sự gây hứng thú không chỉ cho HS mà ngay cả GV cũng cảm 

thấy rất thích thú. Với các bài luyện tập, khi dạy bằng giáo án thiết kế theo 

phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực nêu trên, HS làm việc chủ 

động, tích cực hơn, nhất là các em biết tự mình hệ thống hóa, diễn đạt thành lời 

các kiến thức đã học, nghĩa là các em đã chuyển các kiến thức từ sách vở thành 

kiến thức của riêng mình. Các thí nghiệm dùng để giải các bài tập thực 

nghiệm thực sự làm HS say mê giúp các em mô tả giải thích đúng các hiện 

tượng hóa học, HS từng bước một làm quen với việc nghiên cứu khoa học. 

Trên đây là một kinh nghiệm nhỏ của tôi được rút ra từ thực tế giảng 

dạy, có thể còn những khiếm khuyết, tôi mong được sự đóng góp ý kiến của 

các thầy cô và bạn bè đồng nghiệp. 

2. Khuyến nghị 

2.1. Tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện quy trình thiết kế và vận dụng 

phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học của 

bộ môn Hóa học. 

2.2. Tăng cường hơn nữa việc bồi dưỡng kiến thức về các phương pháp 

dạy học hiện đại cũng như các kĩ thuật dạy học hiện đại trong dạy học theo định 

hướng phát triển năng lực cho HS cho GV ở các trường THPT và sinh viên ở 

các trường sư phạm trên cả nước. 


2.3. Từng bước triển khai việc dạy HS học bằng phương pháp dạy học 

hiện đại trong nhà trường nhằm làm phong phú thêm hệ thống phương pháp dạy 

học Hóa học theo hướng phát triển năng lực học sinh, nâng cao chất lượng dạy 

và học. 





28/30 











Trên đây là vài kinh nghiệm nhỏ tôi rút ra từ quá trình dạy học và ôn luyên 

thi học sinh giỏi có hiệu quả tốt cho học sinh. Đây chính là mục đích của tôi khi 

nghiên cứu đề tài này, mong rằng các biện pháp mà tôi đã áp dụng sẽ được các 

thầy cô giáo góp ý để các lớp tiếp theo tôi áp dụng hiệu quả hơn . 

Trong khuôn khổ thời gian và khả năng cá nhân còn nhiều hạn chế, qúa 

trình viết không tránh khỏi lúng túng và thiếu sót. Rất mong hội đồng khoa học 

các cấp đóng góp thêm để cho đề tài được hoàn chỉnh hơn. 

Tôi xin chân thành cảm ơn! 

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG 

ĐƠN VỊ 

Hà Nội, ngày 15 tháng 5 năm 2018 

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của 

mình viết, không sao chép nội dung 

của người khác. 

Đỗ Thị Hồng Hảo 






29/30 











TÀI LIỆU THAM KHẢO 

1. NGHỊ QUYẾT HỘI NGHỊ TRUNG ƯƠNG 8 KHÓA XI VỀ ĐỔI MỚI CĂN 

BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO (Số: 29-NQ/TW ngày 4 tháng 

11 năm 2013) 

2. GS. TSKH Nguyễn Cương (chủ biên), TS Nguyễn Mạnh Dung. Phương 

pháp dạy học hóa học (tập 1) – NXB Đại Học Sư Phạm, 2010. 

3. Nguyễn Văn Cường (2006), Dự án phát triển giáo dục THPT – Đổi mới 

phương pháp dạy học – Một số vấn đề chung, Hà Nội. 

4. Đặng Thị Oanh (chủ biên ) – Phạm Ngọc Bằng – Trương Duy Quyền – 

Lương Văn Tâm – Lê Hải Nam. Ôn tập, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập hóa 

học 11 – NXB Đại Học Sư Phạm, 2009. 

5. PGS.TS Nguyễn Thị Sửu (chủ biên). Phương pháp dạy học hóa học (tập 2) – 

NXB Khoa Học và Kĩ Thuật Hà Nội, 2007 

6. Nguyễn Xuân Trường, Quách Văn Long. Phương pháp chọn lọc giải nhanh 

bài tập trắc nghiệm hóa học 11. NXB Giáo Dục Việt Nam, 2012. 

7. Nguyễn Xuân Trường (chủ biên). Hóa học 11- cơ bản. NXB Giáo Dục Việt 

Nam, 2011. 

8. Tony Buzan, Barry Buzan (2009), Sơ đồ tư duy, NXB Tổng hợp TPHCM. 

9. Tài liệu tập huấn: Xây dựng các chuyên đề dạy học và kiểm tra, đánh giá theo 

định hướng phát triển năng lực học sinh môn hoá học- năm 2014. 

10. Tài liệu tập huấn: Phương pháp và kỹ thuật dạy học định hướng phát triển 

năng lực ở trường THPT. 






30/30

LUYỆN TẬP TÍNH CHẤT CỦA CACBON, SILIC VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG – HÓA HỌC 11(BCB) THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?