THIẾT KẾ BÀI DẠY THEO PHƯƠNG PHÁP “BÀN TAY NẶN BỘT” MÔN HÓA HỌC LỚP 9

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

THIẾT KẾ BÀI DẠY THEO PHƯƠNG PHÁP 

“BÀN TAY NẶN BỘT” MÔN HÓA HỌC LỚP 9 

TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ 1: OXIT 

A. CHUẨN KIẾN THỨC, KĨ NĂNG 

1.Kiến thức 

Biếtđược: 

- Tính chất hóa học: Oxit axit tác dụng được với nước, dung dịch bazơ, oxit bazơ; oxit 

bazơ tác dụng được với nước, dung dịch axit, oxit axit; Sự phân loại oxit. 

- Tính chất, ứng dụng, điều chế CaO, SO 2 . 

2.Kĩ năng 

- Quan sát thí nghiệm, rút ra được tính chất hoá học của oxit bazơ, oxit axit. 

- Dự đoán, kiểm tra và kết luận được về tính chất hoá học của CaO, SO 2 . 

- Viết được các PTHH minh họa tính chất hoá học của một số oxit. 

- Nhận biết một số oxit cụ thể. 

- Tính % khối lượng của oxit trong hỗn hợp hai chất. 

B. PHƯƠNG PHÁP 

- Quan sát. 

-Thí nghiệm nghiên cứu. 

- Hợp tác theo nhóm nhỏ 

C. THIẾT BỊ SỬ DỤNG 

+ Các phiếu học tập hướng dẫn HS hoạt động cá nhân và nhóm; 

+ Dụng cụ hóa chất để tiến hành thí nghiệm theo nhóm HS: Ông nghiệm, ống hút nhỏ 

giọt để lấy hóa chất, ống thổi; Hóa chất P để điều chế P 2 O 5 , S để điều chế SO 2 , nước vôi 

trong... 

+ Dụng cụ và hóa chất để tiến hành thí nghiệm nghiên cứu tính chất hóa học của CaO : 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÝ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Vôi sống CaO, nước H 2 O, dung dịch HCl. 

+ Nếu có điều kiện có thể chuẩn bị: Máy chiếu qua đầu và bản trong hoặc máy tính, 

máy chiếu và màn hình. 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial 

1 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN






+ Vở thí nghiệm của HS 

D. NỘI DUNG 

I. Tính chất hóa học của oxit – Khái quát sự phân loại oxit 

1. Tình huống xuất phát: GV nêu câu hỏi 

P 2 O 5 …) ? 

GV đưa ra tình huống và đặt câu hỏi : 

Ơ lớp 8, các em đã biết gì về hợp chất oxit axit ( thường là oxit của phi kim : SO 2 , CO 2 , 

Oxit axit có những tính chất hóa học nào? 

2.Nêu ý kiến ban đầu về tính chất hóa học của oxit axit 

GV yêu cầu HS làm việc cá nhân và thảo luận trong nhóm, rút ra một số nhận xét ban 

đầu về oxit axit : Oxit axit P 2 O 5 , CO 2 , SO 2 …. tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit, dung 

dịch axit làm quỳ tím hóa đỏ. GV yêu cầu một số HS nêu ý kiến. HS thảo luận để rút ra một số 

ý kiến chung nhất mà HS đã nêu ra. 

HS ghi ý kiến vào vở thí nghiệm. 

3. Đề xuất các câu hỏi: 

GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm đề xuất một số câu hỏi. Có thể HS nêu nhiều câu 

hỏi khác nhau. GV yêu cầu đại diện nhóm HS báo cáo trước lớp, thảo luận chung và thống 

nhất một số câu hỏi. Có thể như sau: 

- Oxit axit có những tính chất hóa học nào? Làm thế nào để biết được các tính chất đó? 

Từ đó GV hướng dẫn HS thảo luận đưa ra các câu hỏi cụ thể hơn. HS có thể đưa ra 

nhiều câu hỏi khác nhau. GV cùng HS xem xét hệ thống lại các câu hỏi cần trả lời. Có thể như 

sau: 

không? 

- Các oxit axit đều có phản ứng với nước tạo thành dung dịch axit làm quỳ tím hóa đỏ 

- Các oxit axit đều có phản ứng với bazo tạo thành muối và nước không? 

- Các oxit axit đều có phản ứng với các oxit bazo tạo thành muối không? 


HS ghi câu hỏi vào vở thí nghiệm. 

4. Đề xuất các thí nghiệm nghiên cứu: 

4.1. Đề xuất thí nghiệm 






DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 




2






GV yêu cầu nhóm HS thảo luận đề xuất các thí nghiệm trả lời cho các câu hỏi đã nêu 

ra. HS có thể đề xuất nhiều thí nghiệm khác nhau. GV hướng dẫn HS thảo luận để chọn 

các thí nghiệm dễ thực hiện, an toàn và có kết quả rõ ràng. Nhóm HS báo cáo kết quả đề 

xuất thí nghiệm, nhận xét, đánh giá bổ sung. 

sau: 

GV cho ý kiến kết luận về một số thí nghiệm nghiên cứu cần thực hiện, Có thể như 

- Thí nghiệm 1: Thổi hơi thở ( có khí CO 2 ) vào ống nghiệm đựng nước có giấy quỳ 

tím. Cho SiO 2 vào ống nghiệm đựng nước có giấy quỳ tím, khuấy nhẹ. 

- Thí nghiệm 2: Thổi hơi thở ( có khí CO 2 ) vào ống nghiệm đựng nước vôi trong. 

Thổi hơi thở ( có khí CO 2 ) vào ống nghiệm đựng Cu(OH) 2 . 

- Thí nghiệm 3: Cho vôi sống CaO vào 2 ống nghiệm( lọ) riêng biệt đựng khí CO 2 và 

CuO, nút kín và để 1 tuần. 

HS ghi các thí nghiệm vào vở thí nghiệm. 

4.2. Tiến hành thí nghiệm 

Trước khi tiến hành mỗi thí nghiệm, GV yêu cầu HS dự đoán. HS có thể đưa ra các 

dự đoán khác nhau. 

HS phát biểu về dự đoán của mình, thảo luận để chốt lại một số dự đoán, thí dụ như: 

- Các oxit axit (CO 2 , SiO 2 ...) đềubcó thể tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit 

làm quỳ tím hóa đỏ. 

- Tất cả các oxit axit CO 2 , SiO 2 đều có phản ứng với bazo ( NaOH và Cu(OH) 2 ) tạo 

thành muối và nước. 

- Các oxit axit CO 2 , SiO 2 đều phản ứng với oxit bazo ( CaO, CuO) tạo thành muối. 

HS phát biểu dự đoán bằng lời và ghi vào vở thí nghiệm. 

GV có thể cho HS tiến hành các thí nghiệm theo nhóm. HS quan sát hiện tượng, mô tả 

hiện tượng, giải thích và ghi kết quả vào vở thí nghiệm. 

GV tổ chức cho HS thảo luận cách tiến hành và thực hiện thí nghiệm 1,2 theo nhóm và 


hoàn thành các nhiệm vụ theo bảng trên. 

Thí nghiệm 3: GV có thể yêu cầu HS thực hiện trước 1 tuần ở nhà và mang đến lớp. 

5. Kết luận, kiến thức mới: 










3






GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày kết quả rút ra từ thí nghiệm. Các HS khác lắng 

nghe, góp ý và hoàn thiện. 

GV yêu cầu HS so sánh dự đoán và kết quả rút ra từ mỗi thí nghiệm để thấy được sự 

khác biệt là gì. 

HS đọc nội dung ở SGK và phát biểu ý kiến kết luận. HS viết PTHH của SO 2 , P 2 O 5 với 

nước, dung dịch NaOH, Na 2 O. 

Từ các nhận xét trên hãy rút ra tính chất của oxit axit và lấy thêm thí dụ minh họa cho 

mỗi tính chất đó. 

GV yêu cầu HS so sánh ý kiến ban đầu về tính chất hóa học của oxit axit với kết quả 

nghiên cứu rút ra về tính chất hóa học của oxit axit. Từ đó yêu cầu HS rút ra nhận xét về một 

số điểm mới đã phát hiện được. 

GV yêu cầu HS tự ghi kết luận về tính chất hóa học của oxit axit và viết phương trình 

hóa học minh họa, chú ý điều kiện phản ứng nếu có. 

Chằng hạn như: 

- Nhiều oxit axit tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit làm quỳ tím hóa đỏ. 

P 2 O 5 + H 2 O →H 3 PO 4 . Axit photphoric. 

CO 2 , SO 2 ... phản ứng với nước tạo thành dung dịch axit cacbonicH 2 CO 3 và axit 

sunfuro H 2 SO 3 làm quỳ tím hóa đỏ. SiO 2 không phản ứng với nước. 

GV chú ý hướng dẫn HS lập công thức của muối tạo thành theo đúng hóa trị. Yêu cầu 

HS đọc tên chất tham gia và sản phẩm để củng cố cách gọi tên , lập công thức của oxit, muối. 

GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày kết quả, nhận xét, bổ sung và hoàn thiện. 

GV cho nhận xét, hoàn thiện 

HS có thể hoàn thành kết quả tìm tòi về tính chất hóa học của oxit axit trong vở thí 

nghiệm theo bảng sau 

Câu hỏi Dự đoán Tiến hành 

thí nghiệm 

Quan 

sát, 

mô tả hiện 

tượng 

Giải thích 

hiện tượng, 

viết PTHH 

( nếu có) 



Kết luận 


kiến 

mới 

thức 








4






1. Các oxit 

axit đều có 

phản 

với 

tạo 

dung 

axit 

ứng 

nước 

thành 

dịch 

làm 

quỳ tím hóa 

đỏ không? 

2. Các oxit 


phản 

với 

tạo 

muối 

nước 

không? 

ứng 

bazo 

thành 

và 

3. Các oxit 


phản 

ứng 

với các oxit 

bazo 

tạo 

thành muối 

không? 

Kết luận 

kiến thức 

mới về tính 

chất hóa 

học chung 

- Nhiều oxit axit có thể tác dụng với nước tạo thành axit làm 

quỳ tím hóa đỏ. 


- Một số oxit axit có thể tác dụng với dung dịch bazo tạo 

thành muối và nước. 


- Một số oxit axit tác dụng với oxit bazo tạo thành muối. 







5 


DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN






của oxit 

axit. 

GV hướng dẫn HS tiếp tục tìm hiểu tính chất hóa học của oxit bazo tương tự như 

đối với oxit axit. 

Chú ý: 

- Nếu có máy chiếu qua đầu, GV có thể sử dụng để giới thiệu câu hỏi, dự đoán, thí 

nghiệm, kết luận... của HS và GV. 

- Nếu có máy tính và máy chiếu, GV có thể sử dụng để giới thiệu phiếu học tập, HS 

trình bày kết quả. Ngoài ra có thể sử dụng đĩa CD giới thiệu hình ảnh một số thí nghiệm 

không có điều kiện thực hiện trên lớp : Thí nghiệm đối chứng, thí nghiệm giải quyết vấn đề... 

để HS có thêm thông tin rút ra nhận xét về tính chất hóa học của oxit. Hoặc có thể giới thiệu 

một số loại oxit cụ thể trong tự nhiên. 

II.Một số oxit quan trọng 


Thí dụ như : các em đã biết tính chất hóa học của oxit bazơ và oxit axit. 

CaO là một oxit bazo. 

CaO có đầy đủ tính chất hóa học của oxit bazo không ? 

2. Nêu ý kiến ban đầu của HS: 

GV yêu cầu HS làm việc cá nhân và thảo luận trong nhóm nhỏ, nêu ý kiến ban đầu 

về tính chất hóa học của CaO. 

Có thể có những ý kiến khác nhau. GV yêu cầu HS phát biểu, nhận xét và hoàn thiện 

về ý kiến ban đầu. 

Có thể là: 

Canxi oxit có các tính chất hóa học sau: 

- Tác dụng với nước tạo thành dung dịch Ca(OH) 2 làm quỳ tím hóa xanh. 

- Tác dụng với oxit axit tạo thành muối. 


- Tác dụng với axit tạo thành muối và nước. 

HS ghi ý kiến ban đầu về tính chất hóa học của CaO vào vở thí nghiệm. 

3. Đề xuất các câu hỏi 










6






GV hướng dẫn HS nêu câu hỏi về tính chất hóa học của CaO. HS suy nghĩ cá nhân, 

thảo luận nhóm về các câu hỏi. GV yêu cầu đại diện nhóm HS phát biểu về các câu hỏi mà 

nhóm nêu ra. 

HS nhận xét, đánh giá các câu hỏi và chọn ra các câu hỏi dùng để nghiên cứu tính 

chất hóa học của CaO. GV hoàn thiện và chốt lại các câu hỏi. 

khác? 

Chẳng hạn như: 

CaO có đầy đủ tính chất hóa học của oxit bazo không? Còn có tính chất hóa học nào 

- CaO có tác dụng với nước tạo thành dung dịch Ca(OH) 2 tan trong nước làm quỳ 

tím hóa xanh không? 

- CaO tác dụng được với tất cả các oxit axit tạo thành muối hay không? Hay chỉ tác 

dụng với một số oxit axit? 

- CaO tác dụng với tất cả các axit tạo thành muối và nước hay không? Hay chỉ tác 

dụng với một số axit? 




GV yêu cầu HS suy nghĩ cá nhân, thảo luận nhóm đề xuất các thí nghiệm nghiên cứu 

trả lời cho từng câu hỏi cụ thể ở trên. GV để HS tự do suy nghĩ và đề xuất các thí nghiệm 

khác nhau. 

HS báo cáo kết quả. HS thảo luận và dưới sự hướng dẫn của GV để đưa ra các thí 

nghiệm cần thực hiện. 

Có thể là một số thí nghiệm sau: 

Thí nghiệm 1: Tác dụng của CaO với nước. 

Cho một mẩu nhỏ vôi sống( chưa bị tở ra) vào ống nghiệm đựng nước. Sau phản ứng 

cho thêm giấy quỳ tím. 


Thí nghiệm 2: Tác dụng của CaO với axit. 

Cho khoảng 2 ml dung dịch axit HCl vào ống nghiệm 1 đựng một mẩu nhỏ vôi sống( 

chưa bị tở ra). Cho axit H 2 SiO 3 vào ống nghiệm đựng CaO. 










7






Thí nghiệm 3: Tác dụng của CaO với oxit axit. 

Cho một mẩu nhỏ CaO vôi sống vào ống nghiệm đựng khí SO 2 , nút kín. 

GV yêu cầu HS ghi các thí nghiệm vào vở thí nghiệm. 


Trước khi tiến hành mỗi thí nghiệm, GV yêu cầu HS nêu dự đoán. 

HS có thể đưa ra các dự đoán khác nhau. GV yêu cầu đại diện nhóm HS phát biểu dự 

đoán, nhận xét và rút về một số dự đoán cơ bản nhất. 

Thí dụ: CaO tác dụng với nước tạo thành Ca(OH) 2 tan hoàn toàn trong nước tạo 

thành nước vôi trong. 

viết PTHH. 

GV yêu cầu HS chú ý bảo đảm an toàn trong thí nghiệm. 

HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm. Quan sát, mô tả hiện tượng xảy ra, giải thích, 

HS thống nhất trong nhóm và ghi vào vở thí nghiệm. 


GV yêu cầu đại diện nhóm HS trình bày kết quả rút ra từ các thí nghiệm. Các HS 

khác lắng nghe và hoàn thiện. 

GV yêu cầu HS so sánh kết quả thí nghiệm với dự đoán trước khi thí nghiệm để 

khẳng định dự đoán đúng, sai. 

HS có thể tham khảo thêm SGK để rút ra kết luận đầy đủ về tính chất hóa học của 

CaO. HS viết các phương trình hóa học, chú ý hiện tượng về màu sắc, trạng thái các chất 

trước và sau phản ứng. 

HS so sánh ý kiến ban đầu và kết luận rút ra từ thí nghiệm nghiên cứu để thấy được 

điểm mới đã phát hiện được về tính chất hóa học của CaO. 

HS ghi kết luận vào vở bài tập ( cột cuối cùng trong bảng). 

Thí dụ: Vôi sống CaO phản ứng mãnh liệt với nước tạo thành vôi tôi Ca(OH) 2 là 

chất rắn, màu trắng. Một phần Ca(OH) 2 vôi tôi tan trong nước tạo thành dung dịch 


Ca(OH) 2 làm quỳ tím hóa xanh, phần còn lại không tan trong nước. Phản ứng tỏa nhiều 

nhiệt. 











8







GV yêu cầu HS ghi kết quả vào bảng trên trong vở thí nghiệm. 

Kết quả có thể hệ thống trong vở thí nghiệm như sau: 

Tính chất hóa học của CaO 

1. Ý kiến ban đầu về tính chất hóa học của CaO: 

Canxi oxit có các tính chất hóa học sau: 

- Tác dụng với nước tạo thành dung dịch Ca(OH) 2 làm quỳ tím hóa xanh. 

- Tác dụng với oxit axit tạo thành muối. 

- Tác dụng với axit tạo thành muối và nước. 

2. Kết quả tìm tòi nghiên cứu 

Câu hỏi Dự đoán Tiến 

- CaO có 

phản 

với 

tạo 

dung 

bazo 

ứng 

nước 

thành 

dịch 

làm 

quỳ tím hóa 

đỏ không? 

2. CaO có 

phản 

với 

ứng 

tất cả 

các axit tạo 

hành 

nghiệm 

thí 

Quan sát, 

mô tả hiện 

tượng. 

Giải thích 

hiện tượng, 

viết PTHH. 



Kết luận 

kến thức mới 

CaOtác 

dụng 

nước 

thành 

với 

tạo 

Ca(OH) 2 Một 

phần 

nhỏ 

Ca(OH) 2 tan 

trong 

tạo 

dung 

nước 

thành 

dịch 

làm quỳ tím 

hóa xanh. 


CaO 

có 

phản ứng với 

một số axit 

tạo 

thành 








9






thành muối 

và 

không? 

nước 

3. CaO có 

phản 

ứng 

với tất cả 

các 

axit 

oxit 

tạo 

thành muối 

không? 

Kết luận 

kiến thức 

mới về tính 

chất hóa học 

của CaO 

CaO có đầy đủ tính chất hóa học của một oxit bazo: 

muối 

nước. 

và 

CaO có phản 

ứng với một 

số oxit axit 

tạo 

muối. 

thành 

- Tác dụng với nước tạo thành bazo kiềm. Ca(OH) 2 tan ít trong 

nước. 

- Tác dụng với nhiều axit tạo thành muối và nước. 

- Tác dụng với nhiều oxit axit tạo thành muối. 









10 


www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial






TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ 2: AXIT 



Biết được: 

- Tính chất hóa học của axit: tác dụng với quỳ tím, với bazơ, oxit bazơ và kim loại. 

- Tính chất, ứng dụng, cách nhận biết axit HCl, H 2 SO 4 loãng và H 2 SO 4 đặc (tác dụng với 

kim loại, tính háo nước). Phương pháp sản xuất H 2 SO 4 trong công nghiệp. 

2.Kĩ năng 

- Quan sát thí nghiệm, rút ra được tính chất hoá học của axit nói chung. 

- Dự đoán, kiểm tra và kết luận được về tính chất hoá học của HCl, H 2 SO 4 loãng, H 2 SO 4 

đặc với kim loại. 

- Viết được các PTHH chứng minh tính chất của H 2 SO 4 loãng và H 2 SO 4 đặc, nóng. 

- Nhận biết được dung dịch axit HCl và dung dịch muối clorua, axit H 2 SO 4 và dung 

dịch muối sunfat. 

- Tính nồng độ hoặc khối lượng dung dịch axit HCl, H 2 SO 4 trongphản ứng. 


- Sử dụng thí nghiệm nghiên cứu, thí nghiệm đối chứng, thí nghiệm giải quyết vấn đề. 

- Tổ chức học tập hợp tác theo nhóm nhỏ. 


- Dụng cụ: ống nghiệm, ống hút, kẹp gỗ, giá ống nghiệm. 

- Hóa chất: Dung dịch HCl, H 2 SO 4 loãng, H 2 SO 4 đặc, H 2 S, HNO 3 , giấy quỳ tím, CaO/ 

CuO, Đinh sắt/ dây đồng/ mảnh đồng, NaOH/ Cu(OH) 2 . 

D. NỘI DUNG 

- Vở thí nghiệm. 

- Phiếu học tập 

- Bảng phụ, bảng nhóm, giấy A0 nếu có. 

- Máy chiếu, máy tính nếu có. 










11 








- Các em đã biết về thành phần, tên gọi axit, công thức axit , một vài axit cụ thể ở 

các bài ở lớp 8 và lớp 9. 

- Axit có những tính chất hóa học nào ? 


HS suy nghĩ cá nhân, thảo luận nhóm nêu một số tính chất hóa học đã biết của axit. 

Đại diện nhóm HS báo cáo kết quả, nhận xét, hoàn thiện. GV nhận xét và tóm tắt lại 

các tính chất của axit mà HS đã nêu được. 

hóa học 8). 

nghiệm. 

HS có thể nêu được như sau : 

- Axit tác dụng với kim loại tạo thành muối và giải phóng khí hiđro ( điều chế hiđro 

- Dung dịch axit làm quỳ tím hóa đỏ ( bài nước, Hóa học 8). 

- Axit tác dụng với oxit bazơ tạo thành muối và nước ( bài oxit, Hóa học 9). 

HS ghi tính chất hóa học của axit và phương trình hóa học tương ứng vào vở thí 


GV dẫn dắt để HS suy nghĩ, thảo luận trong nhóm bàn và đề xuất các câu hỏi tìm 

hiểu về tính chất hóa học của axit. 

HS tự do nêu các câu hỏi. Đại diện nhóm HS báo cáo kết quả, nhận xét, tổng hợp và 

nêu ra các câu hỏi chung. GV nhận xét và cho ý kiến về các câu hỏi đã đề xuất. 

Các câu hỏi có thể như sau: 

- Ngoài các tính chất đã nêu trên, axit còn có tính chất hóa học nào khác? 

- Axit tác dụng với oxit bazo liệu có phản ứng với bazo không? 

Từ các câu hỏi trên, GV có thể hướng dẫn để HS có thể đề xuất các câu hỏi cụ thể 

hơn. GV tập hợp các câu hỏi, yêu cầu HS nhận xét, loại bỏ các câu hỏi trùng lặp, câu hỏi 

chung chung để có các câu hỏi có thể nghiên cứu được. 



Câu 1: Các axit đều làm quỳ tím hóa đỏ như nhau không? 

Câu 2: Các axit có phản ứng với bazo tương tự với oxit bazo tạo thành muối và 

nước không? 








12 








Câu 3: Các axit phản ứng với tất cả kim loại không? đều giải phóng khí hiđro không 

màu hay không? 

Câu 4: Axit có thể phản ứng với muối không? 

HS ghi các câu hỏi cụ thể vào vở thí nghiệm. 



Trên cơ sở các câu hỏi nghiên cứu, GV dẫn dắt HS đề HS đề xuất được thí nghiệm 

trả lời cho từng câu hỏi. 

GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, thảo luận đưa ra ý kiến chung của mỗi nhóm. Đại 

diện nhóm HS báo cáo kết quả của nhóm trên bảng nhóm. 

HS thảo luận, loại bỏ các thí nghiệm trùng lặp, thí nghiệm không có điều kiện thực 

hiện, hệ thống lại các thí nghiệm dễ thực hiện, an toàn, hiện tượng rõ ràng, có thể trả lời 

cho câu hỏi đặt ra. 

GV cho ý kiến hoàn thiện, bổ sung về các thí nghiệm có thể thực hiện được. 

Các thí nghiệm có thể là: 

Thí nghiệm 1: Nhỏ 2-3 giọt dung dịch axit HCl và dung dịch axit H 2 CO 3 riêng biệt 

vào 2 mẩu giấy quỳ tím đặt trong 1 đĩa thủy tinh. 

Thí nghiệm 2: Nhỏ dung dịch H 2 SO 4 loãng vào 2 ống nghiệm riêng biệt đựng 

Cu(OH) 2 và NaOH, lắc nhẹ cho đến khi tan hết. 

Thí nghiệm 3: Cho 1 đinh sắt, cho 1 đoạn dây đồng vào 2 ống nghiệm riêng biệt 

đựng dung dịch HCl. Thực hiện tương tự với dung dịch HNO 3 . 

Thí nghiệm 4: Cho dung dịch axit HCl vào ống nghiệm đựng dung dịch muối canxi 

cacbonat, dung dịch bạc nitrat, dung dịch đồng (II) sunfat. 



GV yêu cầu HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm. Mỗi lớp có thể chia thành 5- 6 


nhóm để nghiên cứu thí nghiệm. 








13 








HS thảo luận về cách tiến hành thí nghiệm, phân công trong nhóm thực hiện các 

nhiệm vụ: Tiến hành thí nghiệm, quan sát mô tả hiện tượng, giải thích hiện tượng và kết 

luận kiến thức mới. 

Trước khi tiến hành mỗi thí nghiệm, HS dự đoán có phản ứng hay không? Có thể có 

hiện tượng gì? 

HS phát biểu dự đoán bằng lời, thảo luận thống nhất và ghi vào vở thí nghiệm. 

Các dự đoán có thể là: 

- Các axit HCl, H 2 CO 3 đều làm đổi màu quỳ tím thành màu đỏ như nhau. 

- Axit H 2 SO 4 phản ứng với NaOH nhưng không phản ứng với Cu(OH) 2 tạo thành 

muối và nước. 

- Axit HCl, HNO 3 đều phản ứng với các kim loại Fe, Cu giải phóng khí hiđro. 

- Axit HCl đều có thể tác dụng với các muối. 

Nhóm trưởng tổ chức cho nhóm tiến hành các hoạt động và ghi kết quả. 

Thảo luận thống nhất về hiện tượng, giải thích, phương trình hóa học và ghi kết quả 

vào vở thí nghiệm. 


GV yêu cầu HS thảo luận, rút ra kết luận, kiến thức mới từ mỗi kết quả thí nghiệm. 

Đồng thời HS so sánh kết quả với dự đoán trước đó với mỗi câu hỏi. 

HS tham khảo nội dung SGK, kết hợp với kết quả thí nghiệm, kết luận từng tính chất 

và rút ra kết luận chung về tính chất hóa học của axit. 

HS so sánh tính chất axit đã tìm được sau thí nghiệm với ý kiến ban đầu đã nêu ra ở 

mục 2 và cho thấy điểm mới phát hiện được về tính chất hóa học của axit. 

GV yêu cầu HS ghi tính chất của axit, viết phương trình hóa học minh họa, chú ý 

điều kiện phản ứng và mức độ ( tất cả, một số, nhiều axit...). 

hidro). 

Thí dụ: 


Axit ( HCl, H 2 SO 4 ) tác dụng với nhiều kim loại tạo thành muối và giải phóng khí 

2HCl + Fe → FeCl 2 + H 2 . 








14 








Cu không phản ứng với dung dịch HCl/ H 2 SO 4 loãng. 

Axit HNO 3 (trừ dung dịch rất loãng) tác dụng với hầu hết các kim loại nhưng không 

giải phóng khí hiđro. 



HS có thể ghi kết quả trong vở thí nghiệm như sau: 

1. Ý kiến ban đầu: 

Các tính chất của axit: 

- Axit tác dụng với kim loại tạo thành muối và giải phóng khí hiđro ( điều chế 

hiđro hóa học 8). 

- Dung dịch axit làm quỳ tím hóa đỏ ( bài nước, Hóa học 8). 

- Axit tác dụng với oxit bazo tạo thành muối và nước( bài oxit, Hóa học 9). 

2. Kết quả tìm tòi nghiên cứu: 


1. Các axit 

đều làm quỳ 

tím hóa đỏ 

như 

không? 

nhau 

- Các axit 

đều làm đổi 

màu quỳ tím 

thành 

đỏ. 

màu 

Thí nghiệm 

Thí 

nghiệm 1: 

Nhỏ 2-3 giọt 

dung 

dịch 

axit HCl và 

dung 

dịch 

axit H 2 CO 3 

riêng 

biệt 

vào 2 mẩu 

giấy quỳ tím 

đặt trong 1 

đĩa thủy tinh. 

Hiện tượng, 

Giải 

thích, 

viết phương 

trình hóa học 

- Với HCl: 

quỳ tím biến 

thành 

đỏ đậm. 

màu 

- Với H 2 CO 3 

quỳ tím biến 

thành 

đỏ nhạt. 

màu 



Kết 

kiến 

mới 

Dung 

HCl 

H 2 CO 3 

luận, 

thức 

dịch 

và 

đều 

làm quỳ tím 

hóa 

nhưng 

đỏ 

mức 

độ đậm, nhạt 

khác nhau. 







15 










2. Các axit 

có phản ứng 

với 

bazo 

tương tự với 

oxit bazo tạo 

thành 

và 

không? 

muối 

nước 

3: Các axit 


tất cả kim 

loại không? 

đều 

phóng 

giải 

khí 

hiđro không? 

axit 

- Các 

đều 


các bazo tạo 

thành 

và nước. 

axit 

muối 

- Các 

đều 


các kim loại 

giải 

khí hiđro. 

phóng 

Thí 

nghiệm 2: 

Nhỏ 

dung 

dịch H 2 SO 4 

loãng vào 2 

ống nghiệm 

riêng 

đựng 

biệt 

Cu(OH) 2 và 

NaOH, 

lắc 

nhẹ cho đến 

khi tan hết. 

Thí 

nghiệm 3: 

Cho 1 đinh 

sắt, cho 1 

đoạn 

dây 

đồng vào 2 

ống nghiệm 

riêng 

đựng 

dịch 

Thực 

biệt 

dung 

HCl. 

hiện 

tương tự với 

dung 

HNO 3 . 

dịch 

- ống nghiệm 

đựng 

Fe+ 

HCl có sủi 

bọt 

khí 

không màu- 

có phản ứng. 


đựng Cu + 

HCl 

có 

tượng 

không 

hiện 

gì- 

không phản 

ứng. 


đựng Fe + 

Axit 

phản 

ứng với một 

số kim loại 

tạo 

thành 

muối và giải 

phóng 

khí 

hidro không 

màu. 

HNO 3 

ứng 

nhiều 

loại 

không 

phóng 

H 2 . 

phản 

với 

kim 

nhưng 


giải 

khí 






16 





HNO 3 

và 






4.Axit có thể 


muối không? 

Kết luận về 

tính chất hóa 

học của axit 

Các 

axit 

đều có thể 

tác dụng với 

các muối. 

Thí 

nghiệm 4: 

Cho 

dịch 

dung 

axit 

HCl vào ống 

nghiệm đựng 

dung 

muối 

cacbonat, 

dung 

bạc 

dung 

đồng 

sunfat. 

dịch 

canxi 

dịch 

nitrat, 

dịch 

(II) 

Cu+ HNO 3 

đều có khí 

màu 

nâu 

thoát ra- có 

phản ứng. 

Chỉ 

PTHH 

HCl. 


viết 

Fe+ 






17 










TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ 3: BAZƠ 




- Tính chất hóa học chung của bazơ (tác dụng với axit), tính chất riêng của kiềm (tác 

dụng với oxit axit, dung dịch muối), tính chất riêng của bazơ không tan trong nước (bị nhiệt 

phân huỷ). 

tan. 

- Tính chất, ứng dụng của NaOH, Ca(OH) 2 , phương pháp sản xuất NaOH từ muối ăn. 

- Thang pH và ý nghĩa giá trị pH của dung dịch 

2.Kĩ năng 

- Tra bảng tính tan để biết một bazơ cụ thể thuộc loại kiềm hoặc bazơ không tan. 

- Quan sát thí nghiệm rút ra được tính chất của bazơ, tính chất riêng của bazơ không 

- Dự đoán, kiểm tra và kết luận được về tính chất hoá học của NaOH, Ca(OH) 2 . 

- Nhận biết được môi trường dung dịch bằng giấy thử pH hoặc giấy quỳ tím, nhận biết 

được dung dịch NaOH và dung dịch Ca(OH) 2 . 

- Viết được các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của bazơ. 

- Tính khối lượng hoặc thể tích dung dịch NaOH và Ca(OH) 2 tham gia phản ứng. 


- Nêu và giải quyết vấn đề 

- Sử dụng thí nghiệm nghiên cứu. 

- Tổ chức cho HS làm việc cá nhân kết hợp học hợp tác theo nhóm. 


qua 

Chuẩn bị dụng cụ và hóa chất để thực hiện thí nghiệm: 


- Giá ống nghiệm, ống nghiệm, công tơhút, kẹp gỗ, nút cao su có ống dẫn khí xuyên 






18 








- Hóa chất: CaO, nước sạch, dung dịch Ca(OH) 2 , giấy quỳ tím , dung dịch 

phenolphtalein, dung dịch axit HCl/H 2 SO 4 , dung dịch muối CuSO 4 và KNO 3 . 

Ngoài ra : Bảng phụ, bảng nhóm hoặc giấy A0, máy tính, máy chiếu, màn hình (nếu 

có)... để hỗ trợ dạy học. 

D. NỘI DUNG 

I. Canxi hiđroxit 


- Các em đã biết tính chất của bazơ. Ca(OH) 2 là một bazơ. 

- Ca(OH) 2 có những tính chất hóa học nào? 


GV yêu cầu HS suy nghĩ, thảo luận theo nhóm bàn nêu ra tính chất của canxi hiđroxit. 

GV yêu cầu các nhóm trình bày, nhận xét, hoàn thiện về tính chất của Ca(OH) 2 . 

HS có thể suy đoán, dựa vào bài oxit, axit, bazo và nêu được tính chất của canxi 

hiđroxit như sau: 

- Canxi hiđroxit ( vôi tôi) là chất tan được trong nước tạo dung dịch canxi hidroxit ( 

nước vôi trong). 

- Canxi hiđroxit có đầy đủ tính chất của bazo kiềm: 

+ Dung dịch làm quỳ tím hóa đỏ, phenolphtalein không màu biến thành màu hồng. 

+ Tác dụng với axit tạo thành muối và nước. 

+ Tác dụng với oxit axit tạo thành muối và nước. 

+ Tác dụng với muối tạo thành muối mới và bazo mới. 

HS ghi ý kiến ban đầu vào vở thí nghiệm. 


GV dẫn dắt để HS đề xuất một số câu hỏi về tính chất của canxi hiđroxit. HS được tự do 

phát biểu ý kiến. GV ghi lại các ý kiến của HS. 

GV yêu cầu HS nhận xét, loại bỏ câu hỏi trùng lặp, câu hỏi quá rộng hoặc quá chung... 


GV hướng dẫn HS thảo luận, hoàn thiện các câu hỏi dùng để nghiên cứu tính chất của 

canxi hidroxit. 









19 








- Câu 1: Canxi hiđroxit có trạng thái, màu sắc như thế nào? Khả năng tan trong nước 

của vôi tôi ít hay nhiều? 

điểm gì? 

không? 

- Câu 2: Dung dịch canxi hiđroxit tác dụng với quỳ tím và phenolphtalein như thế nào? 

- Câu 3: Canxi hiđroxit tác dụng với axit như thế nào? 

- Câu 4: Canxi hiđroxit tác dụng với tất cả các oxit axit không? Muối tạo thành có đặc 

- Câu 5: Canxi hiđroxit tác dụng với tất cả các muối tạo thành muối mới và bazơ mới 




cứu. 

Căn cứ vào từng câu hỏi, GV yêu cầu HS suy nghĩ, thảo luận đề xuất câu hỏi nghiên 

Đại diện nhóm bàn trình bày kết quả, nhận xét, bổ sung và hoàn thiện. 

GV nhận xét và hỗ trợ để chọn ra các thí nghiệm dễ tiến hành, an toàn, đủ để trả lời 

các câu hỏi đã nêu trên. 

Các thí nghiệm có thể là: 

- Thí nghiệm 1: HS quan sát các lọ đựng: vôi tôi. Cho một ít vôi tôi vào nước, dùng đũa 

thủy tinh khuấy nhẹ. Dùng phễu lọc, bông, giấy lọc, cốc để lọc sữa vôi.Quan sát trạng thái 

màu sắc của vôi tôi, sữa vôi, nước vôi trong. 

- Thí nghiệm 2: Cho 1 mẩu giấy quỳ tím và 3-4 giọt dung dịch phenolphthalein không 

màu vào 2 ống nghiệm đựng nước vôi trong. 

- Thí nghiệm 3: Cho từ từ dung dịch HCl vào 3 ống nghiệm đựng riêng biệt: vôi tôi, 

sữa vôi, nước vôi trong có mẩu giấy quỳ tím. 

- Thí nghiệm 4: Thổi từ từ vào ống nghiệm đựng nước vôi trong cho đến khi vẩn đục. 

Tiếp tục thổi cho đến khi vẫn đục tan hết. 


và KNO 3 . 

- Thí nghiệm 5: Nhỏ 4- 5 giọt nước vôi trong vào 2 ống nghiệm đựng dung dịch CuSO 4 









20 








GV yêu cầu HS tiến hành các thí nghiệm để trả lời các câu hỏi đã đặt ra. 

Trước khi tiến hành mỗi thí nghiệm, HS đề xuất dự đoán về mỗi thí nghiệm đó. 

đoán hợp lí. 

GV yêu cầu HS phát biểu tự do, sau đó cho HS nhận xét, đánh giá và giữ lại một số dự 

Thí dụ: Với thí nghiệm 5, HS có thể có những dự đoán khác nhau: 

- Ca(OH) 2 có phản ứng với cả hai muối theo tính chất chung của bazơ kiềm. 

- Ca(OH) 2 chỉ có phản ứng với CuSO 4 và không có phản ứng với KNO 3 vì Cu(OH) 2 tạo 

thành không tan còn KOH tạo thành tan trong nước. 

HS ghi dự đoán vào vở thí nghiệm. 

GV phát dụng cụ, hóa chất, tổ chức cho HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm. 

HS tiến hành thí nghiệm, quan sát hiện tượng, mô tả hiện tượng, giải thích và viết 

phương trình hóa học ( nếu có, nếu được). 


hỏi. 

biệt. 

Từ kết quả thí nghiệm, HS rút ra nhận xét sơ bộ về kiến thức mới, trả lời cho từng câu 

HS so sánh kết quả thí nghiệm với dự đoán trước khi thí nghiệm để tìm thấy sự khác 

Từ đó HS rút ra kết luận về kiến thức mới tính chất hóa học của Ca(OH) 2 . 

Cuối cùng, HS có thể tham khảo SGK nếu cần thiết để có thêm thông tin và kết luận về 

tính chất hóa học của Ca(OH) 2 . 

HS so sánh kiến thức mới với kiến thức sơ bộ ban đầu để thấy được những điểm mới 

đã tìm thấy qua nghiên cứu thí nghiệm. 


GV cho nhận xét, hoàn thiện. 

HS có thể ghi kết quả trong vở thí nghiệm như sau: 

1. Ý kiến ban đầu: 


Các tính chất của Ca(OH) 2 : 

2.Kết quả tìm tòi nghiên cứu: 

Thí dụ như sau: 








21 









1. Canxi 

hiđroxit có 

trạng thái, 

màu sắc như 

thế nào? Khả 

năng tan trong 

nước của vôi 

tôi ít hay 

nhiều? 

2. Dung dịch 

canxi hiđroxit 


quỳ tím và 

phenolphtalein 

như thế nào? 

3.Canxi 

hiđroxit 

tác 

dụng với axit 


4: Canxi 

hiđroxit 

tác 

dụng với tất 

cả các oxit 

Thí nghiệm 

Hiện tượng, 

giải 

thích, 

viết phương 


Kết 

kiến 

mới 

luận, 

thức 

Thí nghiệm 1 Vôi tôi: rắn , 

Thí nghiệm 2 





trắng, ít tan 

trong nước. 

Vôi 

hỗn 

lỏng, 

trắng sữa. 

Nước 

sữa: 

hợp 

màu 

vôi 

trong: Dung 

dịch 

màu 

không 



22 












axit 

Muối 

không? 

tạo 

thành có đặc 

điểm gì? 

5: Canxi 

hiđroxit 

tác 

dụng với tất 

cả các muối 

tạo 

thành 

muối mới và 

bazo 

không? 

mới 

Kết luận về 

tính chất của 

canxi hidroxit 


Ca(OH 2 tồn tại ở các dạng: vôi tôi, vôi sữa, nước vôi trong. 

Có đầy đủ tính chất của bazo tan trong nước: 

- Dung dịch Ca(OH 2 làm quỳ tím hóa xanh và 

phenolphthalein không màu biến thành màu hồng. 

- Tác dụng với axit HCl, H 2 SO 4 … tạo thành muối và nước ( 

cả vôi tôi, vôi sữa, nước vôi trong đều phản ứng). 

- Tác dụng với một số oxit axit CO 2 , SO 2 … có thể tạo thành 

muối trung hòa, muối axit và nước. 

- Dung dịch Ca(OH 2 tác dụng với một số dung dịch muối tạo 

thành bazơ không tan và muối mới. 

TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ 4: MUỐI 


Kiến thức 










23 








- Tính chất hóa học của muối: tác dụng với kim loại, dung dịch axit, dung dịch bazơ, 

dung dịch muối khác, phản ứng nhiệt phân và điều kiện để các phản ứng xảy ra.- Một số tính 

chất, ứng dụng của NaCl, KNO 3 . 

- Khái niệm phản ứng trao đổi và điều kiện để phản ứng trao đổi thực hiện được. 

- Tên, thành phần hoá học, ứng dụng của một số phân bón hoá học thông dụng. 

Kĩ năng 

- Tiến hành được một số thí nghiệm, quan sát giải thích hiện tượng, rút ra được tính 

chất hoá học của muối. 

- Nhận biết được một số muối cụ thể và một số phân bón hoá học thông dụng. 

- Viết được các PTHH minh họa tính chất hóa học của muối. 

- Tính khối lượng hoặc thể tích dung dịch muối trong phản ứng. 


- Sử dụng thí nghiệm nghiên cứu, thí nghiệm đối chứng, thí nghiệm giải quyết vấn đề. 

- Nêu và giải quyết vấn đề. 

- Tổ chức cho HS làm việc độc lập và hợp tác. 


- Các phiếu học tập để hướng dẫn HS làm việc theo cá nhân và nhóm. 

- Dụng cụ: Ông nghiệm sạch, cặp gỗ, giá ống nghiệm, khay đựng dụng cụ, hóa chất. 

- Các lọ đựng dung dịch có contơhút: AgNO 3 , NaCl, BaCl 2 , CuSO 4 , NaOH và dây/ 

mảnh Cu, đinh sắt sạch. 

- Bộ công thức hóa học có thể dính lên bảng tạo cho HS thấy sự trao đổi vị trí của các 

nguyên tử trong phản ứng trao đổi. 

Nếu có điều kiện có thể thêm máy tính, máy chiếu , màn hình để hỗ trợ dạy học. 

- Vở thí nghiệm của HS. 

D. NỘI DUNG 



- Chúng ta đã biết về thành phần, tên gọi, một số tính chất của muối ở lớp 8 và lớp 9. 

- Muối có những tính chất hóa học nào? 









24 








Trước khi tìm hiểu tính chất hóa học của muối GV yêu cầu HS tra bảng tính tan để biết 

cách xác định một số muối tan, ít tan, không tan. Nêu nhận xét về tính tan của muối clorua, 

muối sunfat, muối nitrat...Kĩ năng sử dụng bảng tính tan giúp HS tra cứu và từ đó xác định 

điều kiện để phản ứng trao đổi có thể thực hiện được. 

GV nêu câu hỏi: Chúng ta đã biết muối có tính chất hóa học nào( ở phần oxit, axit, bazơ 

lớp 9, oxi và phản ứng phân hủy ở lớp 8). 

GV có thể gợi ý để HS nhớ lại, có thể nêu tính chất và viết các PTHH minh họa một số 

tính chất của muối. HS có thể nêu các ý kiến khác nhau. GV có thể yêu cầu HS ghi tất cả các ý 

kiến và có thể gộp lại thành ý kiến chung. 

Đầy đủ nhất thì HS có thể nêu được như sau: 

- Muối có thể tác dụng với axit tạo thành muối mới và axit mới: 

Thí dụ phản ứng điều chế khí SO 2 : H 2 SO 4 + Na 2 SO 3 → Na 2 SO 4 + SO 2 (k) + H 2 O 

Chú ý: Do H 2 CO 3 và H 2 SO 3 là axit yếu, không bền nên dễ phân tích thành oxit axit ( 

CO 2 và SO 2 ) và nước. Trong thực tế có hiện tượng sủi bọt khí SO 2 hoặc CO 2 . 

Phản ứng nhận biết dung dịch H 2 SO 4 , HCl: HCl + AgNO 3 → AgCl(r) + HNO 3 . 

- Dung dịch muối có thể tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối mới và bazơ mới: 

2NaOH(dd) + CuSO 4(dd) → Na 2 SO 4(dd) + Cu(OH) 2 (r) 

- Hai dung dịch muối có thể phản ứng với nhau tạo thành hai muối mới: 

Thí dụ: Phản ứng nhận biết dung dịch muối clorua (NaCl) bằng dung dịch AgNO 3 và 

nhận biết dung dịch muối sunfat bằng dung dịch muối BaCl 2 . 

HS viết PTHH. 

- Muối có thể bị phân hủy khi nung nóng 

Thí dụ: Phản ứng xảy ra trong quá trình nung đá vôi để sản xuất vôi sống, phản ứng 

điều chế khí oxi từ KClO 3 , KMnO 4 . 

Tuy nhiên trong thực tế, không phải lớp HS nào cũng có thể nêu đầy đủ như trên. 



GV cho HS suy nghĩ, thảo luận theo nhóm bàn để đề xuất các câu hỏi nghiên cứu. 

Mỗi nhóm HS làm việc độc lập và có thể đề xuất nhiều câu hỏi khác nhau. 








25 








Đại diện nhóm HS báo cáo. GV ghi hết các câu hỏi lên bảng. HS nhận xét và chọn ra 

một số câu hỏi dùng để nghiên cứu tính chất hóa học của muối. 

GV có thể hỗ trợ HS để có các câu hỏi phù hợp, có thể trả lời bằng thí nghiệm. 


Câu hỏi 1: Muối tan trong nước và không tan trong nước có thể tác dụng với axit như 

thế nào? Cần điều kiện gì để phản ứng xảy ra? 

Câu hỏi 2: Muối tan và không tan trong nước tác dụng với bazo như thế nào? Cần điều 

kiện gì để phản ứng xảy ra? 

xảy ra? 

Câu hỏi 3: Muối tác dụng với muối khác như thế nào? Cần điều kiện gì để phản ứng 

Câu hỏi 4: Có phải tất cả các muối đều bị nhiệt phân hủy không? 

Câu hỏi 5: Muối có tác dụng với kim loại không? Mọi phản ứng của muối với kim loại 

đều có thể xảy ra không? 



4.1. Đề xuất các thí nghiệm 

GV yêu cầu HS suy nghĩ cá nhân , thảo luận trong nhóm bàn để đề xuất các thí nghiệm 

sao cho mỗi thí nghiệm có thể trả lời cho một câu hỏi. 

trước lớp. 

Mỗi nhóm tư do đề xuất các thí nghiệm và trình bày trên bảng nhóm rồi treo lên bảng 

Đại diện nhóm trình bày các câu hỏi, thảo luận, bổ sung kết hợp với ý kiến hỗ trợ của 

GV để đưa ra các thí nghiệm đảm bảo: thực hiện trực tiếp, an toàn, kết quả rõ ràng, có thể trả 

lời cho câu hỏi đặt ra. 

Các thí nghiệm có thể là 

Câu hỏi 

Câu hỏi 1: Muối tan trong nước và 

không tan trong nước có thể tác 

dụng với axit như thế nào? Cần điều 

kiện gì để phản ứng xảy ra? 

Thí nghiệm 

Thí nghiệm 1: Cho axit HCl tác dụng với 


3 muối riêng biệt là CaCO 3 , dung dịch 

AgNO 3 , CuSO 4 . 








26 








Câu hỏi 2: Muối tan và không tan 

trong nước tác dụng với bazo như 

thế nào? Cần điều kiện gì để phản 

ứng xảy ra? 

Câu hỏi 3: Muối tác dụng với muối 

khác như thế nào? Cần điều kiện gì 

để phản ứng xảy ra? 

Câu hỏi 4: Có phải tất cả các muối 

đều bị nhiệt phân hủy không? 

Câu hỏi 5: Muối có tác dụng với kim 

loại không? Mọi phản ứng của muối 

với kim loại đều có thể xảy ra 

không? 

4.2.Tiến hành thí nghiệm 

Thí nghiệm 2: Cho 3 muối riêng biệt: 

CaCO 3 , dung dịch Na 2 CO 3 , CuSO 4 tác 

dụng với dung dịch Ca(OH) 2 . 

Thí nghiệm 3: Cho dung dịch BaCl 2 tác 

dụng với 3 muối riêng biệt: Dung dịch 

Na 2 SO 4 , dung dịch CuSO 4 và CaCO 3 . 

Thí nghiệm 4: Nung nóng 2 muối rắn, 

khan riêng biệt: Muối ăn NaCl và 

KMnO4. 

Thí nghiệm 5: Cho đinh sắt vào 2 ống 

nghiệm riêng biệt: dung dịch CuSO 4 và 

dung dịch MgCl 2 . 

Trước khi tiến hành mỗi thí nghiệm, GV yêu cầu HS dự đoán. 

HS có thể nêu ra các dự đoán khác nhau với mỗi thí nghiệm. 

HS trình bày dự đoán theo cá nhân hoặc nhóm. 

GV tổ chức cho HS thảo luận để rút ra một số dự đoán phù hợp. 

Thí dụ như: 

Dự đoán 

- Cả 3 muối đều phản ứng với HCl 

tạo thành muối clorua và axit mới. 

- Chỉ có CuSO 4 cóphản ứng với 

dung dịch Ca(OH) 2 tạo thành kết tủa 

Cu(OH) 2 màu xanh. 

Thí nghiệm 

Thí nghiệm 1: Cho axit HCl tác dụng với 

3 muối riêng biệt là CaCO 3 , dung dịch 

AgNO 3 , CuSO 4 . 

Thí nghiệm 2: Cho 3 muối riêng biệt: 

CaCO 3 , dung dịch Na 2 CO 3 , CuSO 4 tác 


dụng với dung dịch Ca(OH) 2 . 








27 








- Chỉ Na 2 SO 4 có phản ứng với dung 

dịch BaCl 2 tạo thành kết tủa trắng. 

- Muối ăn không bị phân hủy ở nhiệt 

độ cao. 

- Cả hai trường hợp đều có phản 

ứng, có chất rắn bám vào đinh sắt. 


Tiến hành thí nghiệm: 

Thí nghiệm 3: Cho dung dịch BaCl 2 tác 

dụng với 3 muối riêng biệt: Dung dịch 

Na 2 SO 4 , dung dịch K 2 SO 3 và CaCO 3 . 

Thí nghiệm 4: Nung nóng 2 muối rắn, 

khan riêng biệt: Muối ăn NaCl và 

KMnO 4 . 

Thí nghiệm 5: Cho đinh sắt vào 2 ống 

nghiệm riêng biệt: dung dịch CuSO 4 và 

dung dịch MgCl 2 . 

Mỗi nhóm thí nghiệm thảo luận về cách tiến hành, phân công nhiệm vụ mỗi thành viên : 

thực hiện thí nghiệm, quan sát hiện tượng, mô tả hiện tượng, giải thích hiện tượng và viết 

PTHH nếu được. 

Đại diện nhóm báo cáo kết quả, thảo luận toàn lớp. 

Các thành viên trong nhóm thống nhất và ghi vào vở thí nghiệm. 


Thí nghiệm 

Thí nghiệm 1: Cho axit HCl tác dụng 

với 3 muối riêng biệt là CaCO 3 , 

dung dịch AgNO 3 , CuSO 4 . 


Hiện tượng, giải thích và viết phương 


- CaCO 3 + HCl: sủi bọt khí do có phản 

ứng tạo thành khí CO 2 theo PTHH: 

CaCO 3 + 2HCl →CaCl 2 + CO 2 (k)+H 2 O 

- AgNO 3 + HCl: Kết tủa trắng do tạo 

thành AgCl theo PTHH: 

AgNO 3 +HCl →HNO 3 + AgCl(r, trắng). 

- CuSO 4 + HCl: Không có hiện tượng gì 


do không xảy ra phản ứng. 








28 








của muối. 

Trên cơ sở kết quả của mỗi thí nghiệm, HS suy nghĩ đưa ra kết luận về mỗi tính chất 

Sau đó sẽ tổng hợp lại để đưa ra kết luận về tính chất hóa học của muối. 

HS tham khảo thêm thông tin trong SGK để có cơ sở đầy đủ hơn rút ra kết luận về tính 

chất hóa học của muối. 

HS so sánh kết luận với ý kiến ban đầu về tính chất hóa học của muối và rút ra điểm 

mới đã tìm được. 

Đại diện nhóm trình bày kết quả, chia sẻ thông tin. HS thảo luận về kết luận để thống 

nhất về kiến thức mới. 

Câu hỏi 


Câu hỏi 1: Muối 

tan trong nước 

và không tan 

trong nước có 

thể tác dụng với 

axit như thế 

nào? Cần điều 

kiện gì để phản 

ứng xảy ra? 

Câu hỏi 2 

Câu hỏi 3... 

Kết luận về tính 

chất hóa học 

Thí nghiệm Hiện tượng, giải thích và 

Thí nghiệm 

1: Cho axit 

HCl 

tác 

dụng với 3 

muối riêng 

biệt 

CaCO 3 , 

dung 

AgNO 3 , 

CuSO 4 . 

là 

dịch 

viết phương trình hóa học 

- CaCO 3 + HCl: sủi bọt khí 

do có phản ứng tạo thành khí 

CO 2 theo PTHH: 

CaCO 3(r) + 2HCl 

CaCl 2 + CO 2 (k)+ H 2 O 

- AgNO 3 + HCl: Kết tủa trắng 

do tạo thành AgCl theo 

PTHH: 

AgNO 3 (dd) + HCl 

→ HNO 3 + AgCl(r, trắng). 

- CuSO 4 + HCl: Không có 

hiện tượng gì do không xảy ra 

phản ứng. 

Kết luận kiến 

thức mới 

- Muối có thể 


axit tạo thành 

muối mới và 

axit mới. 

- Điều kiện: 

Axit 

hoặc 

muối mới tạo 

thành hoặc là 

chất rắn hoặc 

là chất khí. 


- Muối có thể tác dụng với axit tạo thành muối mới và axit 

mới. 




29 












của muối 

- Dung dịch muối có thể tác dụng với dung dịch bazo tạo 

thành muối mới và bazo mới. 

- Dung dịch muối có thể tác dụng với dung dịch muối khác 

tạo thành hai muối mới. 

Điều kiện để các phản ứng trên thực hiện được là: Có chất rắn 

hoặc chất khí tạo thành sau phản ứng 

- Dung dịch muối có thể tác dụng với kim loại tạo thành 

muối mới và kim loại mới. 

- Một số muối khan có thể bị phân hủy ở nhiệt độ cao. 









30 








TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ 5: 

TÍNH CHẤT CỦA KIM LOẠI – DÃY HOẠT ĐỘNG HÓA 


muối. 

Kiến thức 


- Tính chất vật lí của kim loại. 

HỌC CỦA KIM LOẠI 

- Tính chất hoá học của kim loại: Tác dụng với phi kim, dung dịch axit, dung dịch 

- Dãy hoạt động hoá học của kim loại K, Na, Mg, Al, Zn, Fe , Pb, H, Cu, Ag, Au. 

Ýnghĩa của dãy hoạt động hoá học của kim loại. 

Kĩ năng 

- Quan sát thí nghiệm cụ thể, rút ra được tính chất hoá học của kim loại và dãy hoạt 

động hóa học của kim loại. 

- Vận dụng được ý nghĩa dãy hoạt động hóa học của kim loại để dự đoán kết quả một 

phản ứng của kim loại cụ thể với dung dịch axit, với nước, dung dịch muối. 

hai kim loại. 

- Tính khối lượng của kim loại trong phản ứng, thành phần % khối lượng của hỗn hợp 


- Nêu và giải quyết vấn đề. 

- Sử dụng thí nghiệm nghiên cứu. 

- Đàm thoại 

- Tổ chức cho HS làm việc độc lập và hợp tác theo nhóm nhỏ. 


cồn, kẹp gỗ. 

Dụng cụ , hóa chất: Búa và dây nhôm, Đèn có dây dẫn và phích cắm điện, dây thép, đèn 


- Máy chiếu qua đầu và bản trong(nếu có điều kiện), bảng phụ, giấy Ao để giao bài tập, 

chữa bài tập, chốt kiến thức cần nhớ. 








31 








GV có thể yêu cầu HS chuản bị một số vật dụng bằng kim loại để nghiên cứu tính chất 

vật lí của kim loại. 

- Hai cốc thuỷ tinh, 6 ống nghiệm 

- Na kim loại, đinh sắt, phenolphtalein, Dây đồng/ mảnh đồng, dây bạc, Dung dịch 

FeSO 4 , dung dịch CuSO 4 , Dung dịch AgNO 3 , HCl 

- Vở thí nghiệm 

D. NỘI DUNG 

I. Tính chất vật lý của kim loại 


GV có thể nêu tình huống : Chúng ta đã biết kim loại có nhiều ứng dụng trong đời 

sống, sản xuất. Để sử dụng kim loại có hiệu quả cần phải hiểu tính chất của nó trong đó có 

tính chất vật lí. 

Kim loại có những tính chất vật lí quan trọng nào? 


HS có thể nêu một số tính chất của kim loại đã biết ở môn Khoa học lớp 5, lớp 8. 

GV tổng hợp lại các ý kiến, yêu cầu HS thảo luận, hoàn thiện. 

HS có thể nêu được một số tính chất vật lí của kim loại như sau: 

- Kim loại có khả năng dẫn điện, dẫn nhiệt,có tính dẻo, có ánh kim... 


GV cho HS suy nghĩ, thảo luận theo nhóm bàn để đề xuất các câu hỏi nghiên cứu. 

Mỗi nhóm HS làm việc độc lập và có thể đề xuất nhiều câu hỏi khác nhau. 

Đại diện nhóm HS báo cáo. GV ghi hết các câu hỏi lên bảng. HS nhận xét và chọn ra 

một số câu hỏi dùng để nghiên cứu tính chất vật lí của kim loại. 

GV có thể hỗ trợ HS để có các câu hỏi phù hợp, có thể trả lời bằng thí nghiệm. 


Câu hỏi 1: Tính dẻo của kim loại được thể hiện như thế nào? Mọi kim loại đều có độ 


dẻo như nhau không? 

Câu hỏi 2: Khả năng dẫn điện của kim loại được biểu hiện như thế nào? có phải tất cả 

các kim loại đều có khả năng dẫn điện như nhau không? 








32 








Câu hỏi 3: Khả năng dẫn nhiệt của kim loại được thể hiện như thế nào? có phải tất cả 

các kim loại đều có khả năng dẫn nhiệt nnhư nhau không? 

Câu hỏi 4: Ánh kim của kim loại thể hiện như thế nào? Mọi kim loại có ánh kim như 

nhau không? 



4.1. Đề xuất các thí nghiệm 

GV yêu cầu HS suy nghĩ cá nhân, thảo luận trong nhóm bàn để đề xuất các thí nghiệm 

sao cho mỗi thí nghiệm có thể trả lời cho một câu hỏi. 

Mỗi nhóm có thể đề xuất các thí nghiệm riêng và trình bày trên bảng nhóm rồi treo lên 

bảng trước lớp. 

Đại diện nhóm HS trình bày các thí nghiệm, thảo luận, bổ sung kết hợp với ý kiến hỗ 

trợ của GV để đưa ra các thí nghiệm đảm bảo: thực hiện trực tiếp, an toàn, kết quả rõ ràng, có 

thể trả lời cho câu hỏi đặt ra. 

Các thí nghiệm tương ứng với mỗi câu hỏi có thể là: 

Câu hỏi 

Câu hỏi 1: Tính dẻo của kim loại 

được thể hiện như thế nào? Mọi kim 

loại đều có độ dẻo như nhau không? 

Câu hỏi 2: Khả năng dẫn điện của 

kim loại được biểu hiện như thế nào? 

có phải tất cả các kim loại đều có 

khả năng dẫn điện như nhau không? 

Câu hỏi 3: Khả năng dẫn nhiệt của 

kim loại được thể hiện như thế nào? 

có phải tất cả các kim loại đều có 

khả năng dẫn nhiệt nnhư nhau 

Thí nghiệm 

Thí nghiệm 1: Dùng búa đinh đập dập 1 

đoạn dây nhôm. 

Dùng tay cuộn giấy nhôm gói kẹo, cuộn 

tấm nhôm mỏng, lá kẽm mỏng, dây nhôm 

mảnh, dây phanh xe đạp... 

Thí nghiệm 2: Nối bóng đèn qua dây dẫn 

với nguồn điện và bật công tắc. 

Có thể bật công tắc điện để làm sáng đèn, 

làm quạt chạy…trong lớp học. 

Thí nghiệm 3: Cầm và hơ dây thép, dây 



nhôm... trên ngọn lửa đèn cồn. 



Hoặc chạm tay vào quai nồi nấu thức ăn, 

quai ấm đun nước ở gia đình từ khi bất 

33 












không? 

Câu hỏi 4: Ánh kim của kim loại thể 

hiện như thế nào? Mọi kim loại có 

ánh kim như nhau không? 


đầu đun cho đến khi cảm thấy rất nóng. 

Thí nghiệm 4: Dùng bối kim loại đánh 

nồi đánh trắng bên ngoài ấm nhôm, nồi 

nhôm. Dùng giấy nháp đánh sạch bề 

ngoài của đinh sắt, dây nhôm. 

Dùng chanh đánh bề mặt của nhẫn vàng, 

bạc rồi rửa sạch. 

Quan sát vẻ sáng của bề mặt của đồ vật 

bằng vàng, bạc, nhôm, sắt, kẽm... 

Trước khi tiến hành mỗi thí nghiệm, GV yêu cầu HS dự đoán. 

HS có thể nêu ra các dự đoán khác nhau với mỗi thí nghiệm. 

HS trình bày dự đoán theo cá nhân hoặc nhóm. 

GV tổ chức cho HS thảo luận để rút ra một số dự đoán phù hợp. 


Dự đoán 

- Dây nhôm bị cán thành tấm bẹt ra. 

- Giấy nhôm bị vo lại, dây nhôm, dây 

đồng bị cuộn lại theo hình dạng nhất 

định… 

- Đèn bật sáng. 

- Quạt quay. 

Thí nghiệm 

Thí nghiệm 1: Dùng búa đinh đập dập 1 

đoạn dây nhôm. 

Dùng tay vo giấy nhôm gói kẹo, cuộn 

tấm nhôm mỏng, lá kẽm mỏng, dây nhôm 

mảnh, dây phanh xe đạp, dây đồng 

mảnh... 

Thí nghiệm 2: Nối bóng đèn với nguồn 

điện và bật công tắc. 

Có thể bật công tắc điện để làm sáng đèn, 

làm quạt chạy…tại lớp học 

- Tay cảm nhận được có sự nóng lên. Thí nghiệm 3: Cầm và hơ dây thép, dây 

nhôm... trên ngọn lửa đèn cồn. 


Chạm tay vào quai nồi nấu rau hoặc thức 

ăn, quai ấm đun nước ở gia đình. 



- Bề mặt của nhôm, sắt, vàng , bạc Thí nghiệm 4: Dùng bối kim loại đánh 


34 












đều có vẻ sáng lấp lánh khác nhau. 


Tiến hành thí nghiệm: 

trắng bên ngoài ấm nhôm, nồi nhôm. 

Dùng giấy nháp đánh sạch bề ngoài của 

đinh sắt, dây nhôm. 

Dùng chanh đánh bề mặt của nhẫn vàng, 

bạc rồi rửa sạch. 

Quan sát vẻ sáng của bề mặt của đồ vật 

bằng vàng, bạc, nhôm, sắt, kẽm... 

Mỗi nhóm thí nghiệm thảo luận về cách tiến hành, phân công nhiệm vụ mỗi thành viên : 

Mục đích thí nghiệm, thực hiện thí nghiệm, quan sát hiện tượng, mô tả hiện tượng, giải thích 

hiện tượng. 

Đại diện nhóm báo cáo kết quả, thảo luận toàn lớp. 

Các thành viên trong nhóm thống nhất và ghi vào vở thí nghiệm. 


Thí nghiệm 

Thí nghiệm 3: Cầm và hơ dây thép, 

dây nhôm... trên ngọn lửa đèn cồn. 

Chạm tay vào quai nồi nấu rau hoặc 

thức ắn, quai ấm đun nước ở gia 

đình. 


Hiện tượng, giải thích 

Tay ta cảm nhận được sự ấm dần và nóng 

hơn. 

Đó là do nhiệt của ngọn lửa đã truyền qua 

kim loại làm nóng dây thép, dây nhôm, 

nồi và làm tay ta nóng lên. 

Trên cơ sở kết quả của mỗi thí nghiệm, HS suy nghĩ đưa ra kết luận về tính chất vật lí 

của kim loại. Sau đó sẽ tổng hợp lại để đưa ra kết luận về tính chất vật lí của kim loại. 

HS tham khảo thêm thông tin trong SGK để có cơ sở đầy đủ hơn rút ra kết luận về tính 


chất vật lí của kim loại . 

HS so sánh kết luận với ý kiến ban đầu về tính chất vật lí của kim loại và rút ra điểm 

mới đã tìm được. 








35 








Đại diện nhóm trình bày kết quả, chia sẻ thông tin. HS thảo luận về kết luận để thống 

nhất về kiến thức mới. 


Câu hỏi Thí nghiệm Hiện tượng, giải 

Câu hỏi 1 

Câu hỏi 2 

Câu hỏi 3: Khả 

năng dẫn nhiệt 

của kim loại 

được thể hiện 

như thế nào? có 

phải tất cả các 

kim loại đều có 

khả năng dẫn 

nhiệt nnhư nhau 

không? 

Câu hỏi 4 

Câu hỏi 5 

Kết luận về tính 

chất vật lí của 

kim loại 

Thí nghiệm 3: Cầm 

và hơ dây thép, dây 

nhôm, dây đồng... 

trên ngọn lửa đèn 

cồn. 

Chạm tay vào quai 

nồi nấu rau hoặc 

thức ắn, quai ấm 

đun nước ở gia 

đình. 

thích 

Tay ta cảm nhận 

được sự ấm dần và 

nóng hơn. 

Thời gian tay cảm 

nhận được từ dây 

đồng, nhôm, sắt là 

khác nhau. 

Đó là do nhiệt của 

ngọn lửa đã truyền 

qua kim loại làm 

nóng dây thép, 

dây nhôm, nồi và 

làm tay ta nóng 

lên. Kim loại khác 

nhau khả năng dẫn 

nhiệt khác nhau. 


thức mới 

Khả năng dẫn nhiệt 

của kim loại thể 

hiện ở chỗ nhiệt có 

thể truyền dẫn từ 

nguồn nhiệt qua 

dây kim loại đến 

một vật. 

Kim loại có tính 

dẫn nhiệt. 

Kim loại khác nhau 

thì khả năng dẫn 

nhiệt khác nhau. 

- Kim loại có tính dẻo, tính dẫn nhiệt, tính dẫn điện, có 


ánh kim. 




Tính dẻo thể hiện ở khả năng kim loại dễ kéo sợi, dát 

mỏng. Tính dẫn điện, dẫn nhiệt của kim loại thể hiện ở khả 

36 












năng truyền nhiệt, điện từ nguồn nhiệt, nguồn điện đến một 

vật qua kim loại. 

Ánh kim của kim loại thể hiện ở vẻ sáng lấp lánh trên bề 

mặt của nó. 

- Kim loại khác nhau thì tính dẻo, khả năng dẫn nhiệt, 

khả năng dẫn điện, vẻ sáng cũng khác nhau. 









37 








II. Dãy hoạt động hoá học của kim loại 


Ta đã biết một số tính chất hóa học của kim loại. 

Các kim loại khác nhau thì khả năng phản ứng với các chất là khác nhau. Sự khác nhau 

đó cụ thể như thế nào ? 

giảm dần? 

Các kim loại được sắp xếp cụ thể như thế nào theo chiều mức độ hoạt động hóa học 


GV có thể cho HS thảo luận xem HS đã biết gì về hoạt động hóa học khác nhau của các 

kim loại ở những bài học trước. 

HS có thể nêu nhiều ý kiến khác nhau. GV hệ thống các ý kiến lại và yêu cầu HS nhận 

xét, loại bỏ ý kiến trùng lặp để có một số ý kiến chung, tương đối thống nhất về sự hoạt động 

khác nhau của kim loại. 

HS có thể nêu : 

- Kim loại sắt hoạt động hơn kim loại đồng, kim loại K, Na hoạt động hóa học mạnh 

hơn nhôm, magie, sắt, đồng… 

HS ghi các câu hỏi vào vở thí nghiệm. 

- Sự hoạt động khác nhau của kim loại thể hiện khi kim loại tác dụng với nước, với phi 

kim, với dung dịch axit, với dung dịch muối : điều kiện xảy ra phản ứng, mức độ phản ứng 

nhanh hay chậm… 

Ta đã biết kim loại khác nhau thì khả năng phản ứng với phi kim với dung dịch axit, với 

dung dịch muối khác nhau. Ta nói mức độ hoạt động của các kim loại là khác nhau. 


Từ ý kiến ban đầu về dãy hoạt động hóa học của kim loại, GV yêu cầu HS đề xuất các 

câu hỏi nghiên cứu xây dựng dãy hoạt động hóa học của kim loại. 

HS có thể tự do đề xuất câu hỏi và trình bày trước lớp theo bảng nhóm hoặc đọc để GV 


ghi vào góc bảng. 

GV yêu cầu HS nhận xét, thảo luận để có thể có những câu hỏi tốt. 

Có thể có các câu hỏi như sau : 








38 








1. Có thể so sánh mức độ hoạt động của Na, Fe bằng cách cho 2 kim loại này tác dụng 

với nước được không ? Kim loại nào hoạt động hóa học mạnh hơn ? Dấu hiệu để nhận biết là 

gì? 

2. Có thể so sánh mức độ hoạt động của Fe, Cu bằng cách cho 2 kim loại này tác dụng 

với dung dịch HCl được không ? Kim loại nào hoạt động hóa học mạnh hơn ? Dấu hiệu để 

nhận biết là gì? 

3. Có thể so sánh mức độ hoạt động của Fe, Cu, Ag bằng cách cho kim loại Fe, Cu tác 

dụng với dung dịch AgNO 3 và ngược lại cho Cu tác dụng với dung dịch FeCl 2 , Ag tác dụng 

với dung dịch FeCl 2 , CuCl 2 được không ? Kim loại nào hoạt động hóa học mạnh hơn ? Dấu 

hiệu để nhận biết là gì? 

HS ghi các câu hỏi vào vở thí nghiệm. 



Căn cứ vào các câu hỏi đã đề xuất, HS thảo luận nhóm đưa ra một số thí nghiệm. 

Các nhóm HS làm việc độc lập để đề xuất các thí nghiệm. 

Đại diện nhóm HS trình bày kết quả. 

HS nhận xét, hoàn thiện. 

GV cho ý kiến để lựa chọn thí nghiệm có thể tiến hành, an toàn, có thể so sánh mức độ 

hoạt động của các kim loại rõ ràng. 

Các thí nghiệm nghiên cứu để trả lời câu hỏi có thể như sau: 

Câu hỏi 

Câu hỏi 1 : Bằng cách nào có thể so 

sánh mức độ hoạt động của kim loại 

Fe và Cu? 



Cu và Ag? 



1.Thí nghiệm 1: 

Thí nghiệm 

Cho đinh sắt Fe vào dung dịch CuSO 4 

và cho mảnh Cu vào dung dịch FeCl 2 . 

2.Thí nghiệm 2 

Cho mảnh / dây Cu vào dung dịch 

AgNO 3 và cho dây/ nhẫn Ag vào dung 


dịch CuSO 4 . 

3.Thí nghiệm 3. 



Cho đinh sắt Fe và dây Cu vào 2 ống 






39 








Fe và Cu với hiđro? 



Na và Fe? 


nghiệm. 

nghiệm đựng dung dịch HCl. 


Cho mẫu nhỏ Na và 1 đinh sắt sạch vào 

2 cốc nước cất riêng biệt. 

GV yêu cầu HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm. 

Trước khi tiến hành thí nghiệm, GV yêu cầu HS dự đoán kết quả. 

HS có thể đưa ra các dự đoán khác nhau và trình bày dự đoán của mình trong vở thí 

Các nhóm HS tiến hành : Nêu mục đích của thí nghiệm, làm thí nghiệm, quan sát mô tả 

hiện tượng, giải thích và rút ra nhận xét so sánh mức độ hoạt động của các cặp kim loại trong 

thí nghiệm. 

Có thể có kết quả như sau : 

Câu hỏi 1 : 

Câu hỏi Thí nghiệm Quan sát mô tả hiện tượng, giải 

Bằng 

cách nào có thể so 

sánh mức độ hoạt 

động của kim loại Fe 

và Cu? 


Bằng 



động của kim loại 

Cu và Ag? 


Cho đinh sắt Fe vào 

dung dịch CuSO 4 và cho 

mảnh Cu vào dung dịch 

FeCl 2 . 

2.Thí nghiệm 2 

Cho mảnh / dây Cu vào 

dung dịch AgNO 3 và cho 

dây/ nhẫn Ag vào dung 

dịch CuSO 4 . 

thích, viết PTHH 


Fe(r, trắng)+ CuSO 4( dd, xanh) → 

Cu ( r, đỏ) + FeSO 4(dd, o màu) 

Cu + FeCl 2 không có hiện tượng 

xảy ra. 



Fe đẩy Cu ra khỏi dung dịch muối, 

Cu không đẩy được Fe. 

Fe hoạt động hóa học mạnh hơn Cu. 







40 











Bằng 




Fe và Cu với hiđro? 


Bằng 




Na và Fe? 



Cho đinh sắt Fe và dây 

Cu vào 2 ống nghiệm 

đựng dung dịch HCl. 


Cho mẫu nhỏ Na và 1 

đinh sắt sạch vào 2 cốc 

nước cất riêng biệt. 


Fe+ 2HCl → FeCl 2 +H 2 . 

Cu + HCl không phản ứng. 

Fe đẩy hiđro ra khỏi dung dịch axit 

còn Cu thì không. 

Fe hoạt động hóa học mạnh hơn H 

và Cu. 


GV yêu cầu HS rút ra kiến thức mới sau mỗi thí nghiệm. 

2Na + 2H 2 O → 2NaOH + H 2 . 

Fe + H 2 O: Không phản ứng. 

Na hoạt động hóa học mạnh hơn Fe. 

Sau đó HS có thể tham khảo thêm SGK để đưa ra dãy hoạt động hóa học của kim loại. 

HS so sánh kiến thức mới với ý kiến ban đầu về dãy hoạt động hóa học của kim loại. 

Có thể có hiến thức mới như sau: 

Câu hỏi Thí nghiệm Quan sát mô tả 


Bằng cách nào 

có thể so sánh 

mức độ hoạt 

động của kim 

loại Fe và Cu? 


Cho đinh sắt Fe 

vào dung dịch 

CuSO 4 và cho 

mảnh Cu vào 

dung 

FeCl 2 . 

dịch 

hiện tượng, giải 

thích, viết PTHH 


Fe(r, 

CuSO 4( dd, xanh) → 

trắng)+ 

Cu ( r, đỏ) + FeSO 4(dd, o 

màu) 

Cu + FeCl 2 không 

Kết luận kiến thức 

mới 

Fe đẩy Cu ra khỏi 

dung dịch muối, Cu 

không đẩy được Fe. 

Fe hoạt động hóa học 



mạnh hơn Cu. 

Ta xếp: Fe, Cu 

41 












Câu hỏi 2 : 2.Thí nghiệm 2 

Câu hỏi 3 : 3.Thí nghiệm 3. 

Câu hỏi 4 : 4.Thí nghiệm 4. 

Kiến thức mới 

có hiện tượng xảy 

ra. 

- Các kim loại sắp xếp theo chiều mức độ hoạt động hóa học 

giảm dần: Dãy hoạt động hóa học kim loại: 

Na, Fe, (H), Cu, Ag. 

- Dãy hoạt động hóa học kim loại: 

K, Na, Mg, Al,Zn, Fe, Pb, (H), Cu, Ag, Au. 









42 








TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ 6: NHÔM, SẮT 


Kiến thức 


- Tính chất hóa học: Nhôm, sắt có những tính chất hóa học chung của kim loại, nhôm, 

sắt không phản ứng với H 2 SO 4 đặc, nguội, nhôm phản ứng được với dung dịch kiềm, sắt là 

kim loại có nhiều hóa trị. 

Kĩ năng 

- Dự đoán, kiểm tra và kết luận được về tính chất hóa học của nhôm và sắt. Viết các 

PTHH minh họa. 

- Nhận biết được nhôm và sắt bằng phương pháp hoá học. 

- Tính thành phần % khối lượng của hỗn hợp bột nhôm sắt; tính khối lượng nhôm hoặc 

sắt tham gia phản ứng hoặc sản xuất được theo hiệu suất. 


- Nêu và giải quyết vấn đề 

- Sử dụng thí nghiệm kiểm chứng. 

- Tổ chức cho HS làm việc độc lập kết hợp với hợp tác theo nhóm nhỏ. 

- Thảo luận toàn lớp. 


6 khay dụng cụ hoá chất dành cho 6 nhóm. Mỗi khay gồm: 

- 1 dây nhôm, 3 lá Nhôm 

- 1 lọ dung dịch NaOH 

- 1 giá TN gồm 5 ống nghiệm nhỏ, 1 kẹp gỗ, 1 mảnh giấy ráp. 

- Dây sắt quấn hình lò xo 

- Bình đựng khí clo 

- Đèn cồn, kẹp gỗ. 


- Dung dịch FeCl 2 

Nếu có đĩa hình thí nghiệm 9, máy tính và máy chiếu. 

Thí nghiệm HS: 




43 












và đinh sắt. 

* Mỗi nhóm HS: Giá thí nghiệm, 2 ống nghiệm đựng dung dịch CuSO 4 , dung dịch HCl 

- Dung dịch FeCl 2, , FeCl 3 

Đĩa hình thí nghiệm: Al phản ứng với clo hoặc lưu huỳnh. 

D. NỘI DUNG 

I. Nhôm 


Nhôm là kim loại có nhiều ứng dụng trong đời sống và sản xuất. Tại sao nhôm có nhiều 

ứng dụng như vậy? Ta cần tìm hiểu tính chất hóa học của nhôm để có thể sử dụng đồ dùng 

nhôm an toàn và hiệu quả. 

Nhôm có tính chất hóa học nào? 

Nhôm có phản ứng với dung dịch kiềm không? 


khác nhau. 

GV yêu cầu HS dự đoán tính chất hoá học của nhôm. Hs có thể đưa ra nhiều dự đoán 

Sau đây có thể là dự đoán đầy đủ nhất: 

Căn cứ vào tính chất hoá học của kim loại, vị trí của nhôm trong dãy hoạt động hoá học 

dự đoán: nhôm có những tính chất hoá học của kim loại nói chung. Nhôm còn có khả năng 

phản ứng với dung dịch kiềm. 


GV yêu cầu HS đề xuất các câu hỏi nghiên cứu tính chất hóa học của nhôm. Các nhóm 

HS đưa ra các câu hỏi khác nhau. 

GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày, nhận xét, hoàn thiện. 

Có thể có câu hỏi như sau : 

Ngoài tính chất hóa học chung của kim loại, nhôm còn có tính chất hóa học nào khác ? 

Nhôm có phản ứng với dung dịch kiềm như thế nào ? 




GV có thể yêu cầu HS đề xuất thí nghiệm để trả lời cho câu hỏi trên. 








44 








Các nhóm HS thảo luận để đề xuất thí nghiệm cần thực hiện. 

Mỗi nhóm HS đưa ra một đề xuất và trình bày kết quả. 

Phương án tốt nhất có thể là : Cho dây nhôm vào 3 ống nghiệm đựng 3 dung dịch 

NaOH đặc, KOH đặc, Ba(OH) 2 đặc có nút cao su gắn với ống dẫn khí có vuốt nhọn. 

Phương án có thể chấp nhận là : Cho dây nhôm vào 3 ống nghiệm đựng 3 dung dịch 

NaOH đặc có nút cao su gắn với ống dẫn khí có vuốt nhọn. 

HS ghi vào vở thí nghiệm. 


thể xảy ra. 

chất này. 

Trước khi các nhóm tiến hành thí nghiệm, GV yêu cầu các nhóm dự đoán hiện tượng có 

Mỗi nhóm HS có thể đưa ra dự đoán của nhóm, trình bày trước lớp. 

Các dự đoán có thể là : 

- Al không phản ứng với dung dịch kiềm NaOH... vì kim loại nói chung không có tính 

- Al có phản ứng với dung dịch kiềm NaOH... vì Al 2 O 3 là oxit lưỡng tính nên có thể tác 

dụng với kiềm NaOH. 

- Al có thể phản ứng với dung dịch kiềm NaOH... có khí thoát ra. 

Nhóm trưởng phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm: Nêu mục đích thí 

nghiệm, tiến hành thí nghiệm, quan sát mô tả hiện tượng, giải thích. 

Tiến hành thí nghiệm: HS cho đoạn dây nhôm hoặc bột nhôm vào 3 ống nghiệm đựng 3 

dung dịch NaOH đặc có nút cao su gắn với ống dẫn khí có vuốt nhọn. Một lúc sau đưa que 

đóm đang cháy vào đầu vuốt nhọn. Quan sát hiện tượng xảy ra trong ống nghiệm và đầu vuốt 

nhọn, môt tả hiện tượng, giải thích. 

Hiện tượng: Sủi bọt khí. Có khí không màu thoát ra ở đầu vuốt nhọn. 

Khi châm lửa, khí cháy có ngọn lửa màu xanh. Đó là do Al đã phản ứng với dung dịch 

kiềm giải phóng khí hidro. 



Từ kết quả thí nghiệm, nhóm HS thảo luận và rút ra kết luận: Al có phản ứng với 

dung dịch kiềm có giải phóng khí hidro. 








45 








HS so sánh kết quả thí nghiệm với dự đoán và với ý kiến ban đầu về tính chất hóa 

học của nhôm để tìm ra điểm mới. 

HS ghi kết quả vào vở thí nghiệm. 

Một số tính chất hóa học của nhôm có thể tiến hành tìm tòi nghiên cứu tương tự. 

II. Sắt 

1. Tình huống xuất phát: 

GV có thể nêu tình huống và nêu vấn đề như sau: Chúng ta đã biết tính chất của kim 

loại nói chung và nhôm. Sắt là một kim loại có nhiều ứng dụng trong đời sống và sản xuất. Sắt 

có tính chất hóa học như thế nào? 



HS có thể dự đoán về tính chất hóa học của sắt từ vị trí của sắt trong dãy hoạt động hóa 

học và tính chất hóa học của kim loại. 

kiến chung. 

HS làm việc theo nhóm nêu tính chất hóa học của sắt. HS thảo luận và thống nhất ý 

Có thể dự đoán như sau: Sắt có tính chất của kim loại nóichung : tác dụng với phi kim, 

với dung dịch axit, với dung dịch muối của kim loại kém hoạt động hơn.. 



nếu cần. 

GV yêu cầu HS đề xuất các câu hỏi nghiên cứu từ ý kiến ban đầu. 

Các nhóm HS làm việc độc lập, có thể đưa ra ý kiến khác nhau. 

Đại điện nhóm HS trình bày, nhận xét, bổ sung và hoàn thiện. GV hỗ trợ và hoàn thiện 

Các câu hỏi có thể là: 

Câu hỏi 1: Sắt tác dụng với các phi kim khác nhau O 2 , S, Cl 2 có tạo ra oxit, muối trong 

đó hóa trị của sắt giống nhau không? 


Câu hỏi 2: Sắt tác dụng với dung dịch HCl, H 2 SO 4 loãng, tạo thành dung dịch muối 

sắt(II) hay muối sắt(III)? Sắt tác dụng với H 2 SO 4 đặc như thế nào? 








46 








Câu hỏi 3: Sắt tác dụng với dung dịch muối của kim loại hoạt động yếu hơn như 

AgNO 3 , CuSO 4 ...thường tạo sản phẩm là muối sắt(II) hay muối sắt(III)? 




hợp. 

Căn cứ vào các câu hỏi nghiên cứu đặt ra, HS thảo luận để đề xuất các thí nghiệm phù 

Mỗi nhóm HS có thể nêu ra các thí nghiệm khác nhau và trình bày trước lớp. 

GV tổng hợp các thí nghiệm và có thể hỗ trợ cho HS để chọn các thí nghiệm có thể tiến 

hành nhanh, rõ hiện tượng, an toàn. 

Các thí nghiệm tương ứng với các câu hỏi có thể như sau: 

Câu hỏi 

Câu hỏi 1: Sắt tác dụng với các phi 

kim khác nhau O 2 , S, Cl 2 có tạo ra 

oxit, muối trong đó hóa trị của sắt 

giống nhau không? 

Câu hỏi 2: Sắt tác dụng với dung 

dịch HCl, H 2 SO 4 loãng, tạo thành 

dung dịch muối sắt(II) hay muối 

sắt(III)? Sắt tác dụng với H 2 SO 4 đặc 


Câu hỏi 3: Sắt tác dụng với dung 

dịch muối của kim loại hoạt động 

yếu hơn như AgNO 3 , 

CuSO 4 ...thường tạo sản phẩm là 

muối sắt(II) hay muối sắt(III)? 

Thí nghiệm 

Thí nghiệm 1: Đốt sắt trong khí oxi, đốt 

hỗn hợp bột sắt + bột lưu huỳnh, đốt sắt 

trong khí clo. 

Thí nghiệm 2: 

Thả đinh sắt vào dung dịch HCl, H 2 SO 4 

loãng. So sánh dung dịch thu được với 

dung dịch muối sắt(II) và muối sắt(III). 

Cho đinh sắt vào ống nghiêm đựng 

H 2 SO 4 đặcnguội. Một lúc sau đun nóng 

ống nghiệm. 


Thí nghiệm 3: Thả đinh sắt vào dung 

dịch AgNO 3 và CuSO 4 loãng. 





47 













HS nhận dụng cụ, hóa chất và tiến hành thí nghiệm theo nhóm. 

Trước khi tiến hành thí nghiệm, GV yêu cầu HS dự đoán: Phản ứng có xảy ra hay 

không? Muối tạo thành là muối sắt(II) hay muối sắt(III)? 

Mỗi nhóm HS thảo luận, ghi và trình bày kết quả. 

HS ghi dự đoán vào phiếu thí nghiệm. 

HS tiến hành từng thí nghiệm, nêu hiện tượng, giải thích và viết PTHH. 

Thí nghiệm 1: Có thể cho HS tiến hành trực tiếp. Nếu có thể thì cho HS quan sát hình 

ảnh thí nghiệm ở đĩa CD-Rom thí nghiệm hóa học 8,9. 

Thí nghiệm 2,3: HS trực tiếp tiến hành thí nghiệm. Chú ý cho HS so sánh sản phẩm 

dung dịch muối sắt tạo thành với dung dịch muối sắt(II), muối sắt(III) để xác định hóa trị của 

sắt. 

Qua kết quả thí nghiệm trên, GV yêu cầu HS rút ra nhận xét chung về ảnh hưởng của 

thành phần môi trường đến sự ăn mòn kim loại. 

HS ghi kết quả quan sát vào vở thí nghiệm. 

Câu hỏi Thí nghiệm Hiện tượng, giải thích, 

Câu hỏi 1: Sắt tác dụng 

với các phi kim khác 

nhau O 2 , S, Cl 2 có tạo ra 

oxit, muối trong đó hóa 

trị của sắt giống nhau 

không? 


với dung dịch HCl, 

H 2 SO 4 loãng, tạo thành 

dung dịch muối sắt(II) 

hay muối sắt(III)? Sắt tác 

Thí nghiệm 1: Đốt sắt 

trong khí oxi, đốt hỗn hợp 

bột sắt + bột lưu huỳnh, 

đốt sắt trong khí clo. 


Thả đinh sắt vào dung 

dịch HCl, H 2 SO 4 loãng. 

So sánh dung dịch thu 

được với dung dịch muối 



PTHH 







48 





dụng với H 2 SO 4 đặc như 

thế nào? 

sắt(II) và muối sắt(III). 

Cho đinh sắt vào ống 







với dung dịch muối của 

kim loại hoạt động yếu 

hơn như AgNO 3 , 

CuSO 4 ...thường tạo sản 

phẩm là muối sắt(II) hay 

muối sắt(III)? 


nghiêm đựng H 2 SO 4 

đặcnguội. 

Một lúc sau 

đun nóng ống nghiệm. 

Thí nghiệm 3: Thả đinh 

sắt vào dung dịch AgNO 3 

và CuSO 4 loãng. 

Từ kết quả thí nghiệm, HS rút ra kết luận về kiến thức mới sau mỗi thí nghiệm và kết 

luận chung về tính chất hóa học của sắt sau ba thí nghiệm. 

Nhóm HS làm việc hợp tác đưa ra kết luận, trình bày, nhận xét, hoàn thiện. 

GV theo dõi và hỗ trợ. 

HS so sánh kết quả thí nghiệm với dự đoán trước mỗi thí nghiệm, so sánh kết luận kiến 

thức mới với ý kiến ban đầu về tính chất hóa học của sắt để tìm ra điểm khác biệt. 

như: 

HS có thể tham khảo nội dung SGK để hoàn thiện kết luận của mình. 

Các kết quả tìm tòi nghiên cứu có thể trình bày trong vở thí nghiệm theo bảng. Thí dụ 


Câu hỏi 1: Sắt tác 

dụng với các phi 

kim khác nhau O 2 , 

S, Cl 2 có tạo ra 

oxit, muối trong 

Thí nghiệm 1: Đốt sắt 

trong khí oxi, đốt hỗn 

hợp bột sắt + bột lưu 

huỳnh, đốt sắt trong 

khí clo. 

thích, PTHH 


thức mới 

Sắt tác dụng với 

oxi, lưu huỳnh, 

clo tạo thành 


oxit, muối trong 

đó sắt có hóa trị 






49 








đó hóa trị của sắt 

giống nhau không? 


dụng với dung 

dịch HCl, H 2 SO 4 

loãng, tạo thành 

dung dịch muối 

sắt(II) hay muối 

sắt(III)? 

Sắt tác 

dụng với H 2 SO 4 

đặc như thế nào? 


dụng với dung 

dịch muối của kim 

loại hoạt động yếu 

hơn như AgNO 3 , 

CuSO 4 ...thường 

tạo sản phẩm là 

muối sắt(II) hay 

muối sắt(III)? 


Thả đinh sắt vào dung 

dịch HCl, H 2 SO 4 

loãng. So sánh dung 

dịch thu được với 

dung dịch muối sắt(II) 

và muối sắt(III). 

Cho đinh sắt vào ống 

nghiêm đựng H 2 SO 4 

đặcnguội. Một lúc sau 

đun nóng ống nghiệm. 


Thả 

đinh sắt vào dung dịch 

AgNO 3 và CuSO 4 

loãng. 

II hoặc III. 

Sắt tác dụng với 

dung dịch HCl. 

H 2 SO 4 loãng tạo 

thành muối sắt 

(II). 

Sắt thụ động 

trong H 2 SO 4 

đặc 

nguội 

nhưng phản ứng 

với H 2 SO 4 đặc 

nóng tạo thành 

muối sắt(III). 

Muối sắt tạo 

thành thường là 

muối sắt(II). 

TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ 7: SỰ ĂN MÒN KIM 

LOẠI VÀ BẢO VỆ KIM LOẠI KHÔNG BỊ ĂN MÒN 



Kiến thức 





50 












loại. 

- Khái niệm về sự ăn mòn kim loại và một số yếu tố ảnh hưởng đến sự ăn mòn kim 

- Cách bảo vệ kim loại không bị ăn mòn. 

Kĩ năng 

- Quan sát một số thí nghiệm, rút ra được nhận xét về một số yếu tố ảnh hưởng đến sự 

ăn mòn kim loại. 

- Nhận biết được hiện tượng ăn mòn kim loại trong thực tế. 

- Vận dụng để bảo vệ được một số đồ vật kim loại trong gia đình. 


− Nêu và giải quyết vấn đề 

− Tổ chức cho HS học độc lập và hợp tác. 

- Sử dụng thí nghiệm nghiên cứu 


- Chuẩn bị thí nghiệm như hình 2.19 trang 65 SGK Hóa học 9. 

D. NỘI DUNG 


Chúng ta đã biết sự ăn mòn kim loại đã gây ra nhiều tổn hại cho nền kinh tế. Để bảo vệ 

kim loại khỏi ăn mòn cần tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến sự ăn mòn. 

Môi trường đã ảnh hưởng đến sự ăn mòn kim loại như thế nào? 



Dựa vào kiến thức thực tiễn trong đời sống, HS có thể nêu lên một số ý kiến khác nhau 

về ảnh hưởng của thành phần môi trường đến sự ăn mòn kim loại. 

kim loại. 

Nhóm HS thảo luận, trình bày kết quả, nhận xét và hoàn thiện. 

HS có thể nêu lên ý kiến là: Nước, không khí, ánh sáng... có ảnh hưởng đến sự ăn mòn 



Dựa vào ý kiến ban đầu ở trên, HS đề xuất các câu hỏi nghiên cứu. 


Nhóm HS thảo luận, trình bày kết quả, nhận xét, hoàn thiện. 

GV có thể hỗ trợ HS nếu cần. 

Các câu hỏi nghiên cứu có thể là: 








51 








mòn không? 

Câu hỏi 1: Kim loại được đặt trong môi trường không khí khô thì kim loại có bị ăn 

Câu hỏi 2: Kim loại được đặt trong môi trường nước và không khí thì kim loại có bị ăn 

mòn không? Nhanh hay chậm? 

Câu hỏi 3: Kim loại được tiếp xúc với oxi và nước mặn thì kim loại bị ăn mòn không? 

Nhanh hay chậm? 

Câu hỏi 4: Kim loại được đặt trong môi trường nước sạch, không có không khí thì kim 

loại có bị ăn mòn không? 




Căn cứ vào các câu hỏi đã nêu trên, HS cần đề xuất các thí nghiệm nghien cứu các yếu 

tố ảnh hưởng đến sự ăn mòn kim loại như thế nào? 

trợ của GV. 

HS làm việc cá nhân và hợp tác trong nhóm , thảo luận đề xuất các thí nghiệm với sự hỗ 

HS báo cáo kết quả, nhận xét, hoàn thiện để chọn ra các thí nghiệm thích hợp. 

Các thí nghiệm có thể trả lời các câu hỏi nêu ra. 

Câu hỏi 

Câu hỏi 1: Kim loại được đặt trong 

môi trường không khí khô thì kim 

loại có bị ăn mòn không? 


môi trường nước và không khí thì 

kim loại có bị ăn mòn không? Nhanh 

hay chậm? 

Câu hỏi 3: Kim loại được tiếp xúc 

với oxi và nước mặn thì kim loại bị 

ăn mòn không? Nhanh hay chậm? 


môi trường nước sạch, không có 

không khí thì kim loại có bị ăn mòn 

Thí nghiệm 

1.Cho vào đáy ống nghiệm khô, sạch một 

lớp vôi sống rồi phủ một lớp bông khô lên 

trên. Đặt đinh sắt sạch vào ống nghiệm. 

Nút kín ống nghiệm bằng nút cao su. 

2.Cho vào ống nghiệm 

khoảng 2-3 ml 

nước sạch. Thả vào ống nghiệm một đinh 

sắt sạch. 

3.Cho ống nghiệm khoảng 2-3ml dung 

dịch muối ăn. Thả đinh sắt sạch vào ống 

nghiệm. 


4.Cho khoảng 5 ml nước cất vào ống 

nghiệm. Thả đinh sắt sạch vào ống 

nghiệm. 








52 





không? 

Cho vào ống nghiệm 1 ít dầu nhờn khoảng 

1 ml. 








HS nhận dụng cụ, hóa chất để tiến hành thí nghiệm. 

Trước khi tiến hành thí nghiệm, HS cần nêu ra dự đoán về kết quả thí nghiệm. 


Nhóm HS tiến hành thí nghiệm, mô tả hiện tượng, giải thích. 

Các thí nghiệm này HS cần thực hiện trước ở nhà hoặc ở phòng thí nghiệm trước đó ít 

nhất 1 tuần để có thể có hiện tượng rõ ràng. 

GV chú ý hướng dẫn HS trước khi làm thí nghiệm, cần lau khô dầu mỡ bám ngoài đinh 

sắt. Nếu có hiện tượng gì khác cần tìm hiểu để giải quyết vấn đề đặt ra. 

GV yêu cầu HS nêu vai trò của CaO, nút trong thí nghiệm 1, vai trò của lớp dầu nhờn 

trong thí nghiệm 4, giải thích tại sao ống nghiệm 2,3 không cần nút kín? 

HS ghi kết quả, trình bày kết quả trước lớp. 

HS ghi kết quả vào phiếu thí nghiệm. 


Từ kết quả thí nghiệm, nhóm HS thảo luận để rút ra kết luận kiến thức mới. 

HS so sánh kết quả mỗi thí nghiệm với dự đoán trước đó và so sánh kết luận chung với 

ý kiến ban đầu về ảnh hưởng của môi trường đến sự ăn mòn kim loại để thấy sự khác biệt. 

Đại diện nhóm HS trình bày trước lớp về kết quả, nhận xét, bổ sung, hoàn thiện. 

GV cho ý kiến bổ sung và hoàn thiện nếu cần. 

Có thể tóm tắt kết quả tìm tòi nghiên cứu theo bảng sau: 







thích 

Kết luận 

Nhận xét về mức độ 


53 








Câu 1 Cho vào đáy ống 

Câu 2 

nghiệm khô, sạch một 

lớp vôi sống rồi phủ 

một lớp bông khô lên 

trên. Đặt đinh sắt sạch 

vào ống nghiệm. 

Nút kín ống nghiệm 

bằng nút cao su. 

Cho vào ống nghiệm 

khoảng 2-3 ml nước 

sạch. Thả vào ống 

nghiệm một đinh sắt 

sạch. 

Câu 3 Cho ống nghiệm 

Câu 4 

khoảng 2-3ml dung 

dịch muối ăn. Thả đinh 

sắt sạch vào ống 

nghiệm. 

Cho khoảng 5 ml nước 

cất vào ống nghiệm. 

Thả đinh sắt sạch vào 

ống nghiệm. 

Cho vào ống nghiệm 1 

ít dầu nhờn khoảng 1 

ml. 

Đinh sắt không bị gỉ. 

CaO có tác dụng hút 

hơi nước trong 

không khí. 

Sắt không bị oxi hóa 

trong không khí khô. 

Đinh sắt bị gỉ. Đó là 

do sắt đã bị ăn mòn 

do phản ứng với oxi 

và nước. 

Đinh sắt bị gỉ nhiều 

hơn ở 2. Đó là do sắt 

đã bị ăn mòn do tác 

dụng 

nước muối. 

của oxi và 

Đinh sắt không bị gỉ. 

Lớp dầu nhờn có tác 

dụng ngăn không 

cho oxi hòa tan 

trong nước. Sắt 

không bị ăn mòn 

trong nước cất. 

ăn mòn kim loại 

Không bị ăn mòn 

ăn mòn kim loại xảy 

ra chậm 

ăn mòn kim loại xảy 

ra nhanh hơn. 

Không bị ăn mòn. 

Kết luận: sự ăn mòn kim loại phụ thuộc vào môi trường mà kim loại tiếp xúc. 


TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ 8: ANCOL ETYLIC 


Kiến thức 




54 













- Công thức phân tử, công thức cấu tạo, đặc điểm cấu tạo. 

- Tính chất vật lí: Trạng thái, màu sắc, mùi, vị , tính tan, khối lượng riêng, nhiệt độ sôi. 

- Khái niệm độ rượu. 

- Tính chất hóa học: Phản ứng với natri, với axit axetic, phản ứng cháy. 

- Ứng dụng: Làm nguyên liệu, dung môi trong công nghiệp. 

- Phương pháp điều chế ancol etylic từ tinh bột, đường hoặc từ etilen. 

Kĩ năng 

- Quan sát mô hình phân tử, thí nghiệm, mẫu vật, hình ảnh... rút ra được nhận xét về đặc 

điểm cấu tạo phân tử và tính chất hoá học. 

- Viết các PTHH dạng công thức phân tử và công thức cấu tạo thu gọn. 

- Phân biệt ancol etylic với benzen . 

- Tính khối lượng ancol etylic tham gia hoặc tạo thành trong phản ứng có sử dụng độ 

rượu và hiệu suất quá trình. 



Sử dụng thí nghiệm, quan sát và nghiên cứu tài liệu 

Chuẩn bị các đồ dùng thí nghiệm cho các nhóm: Cốc thủy tinh, ống đong chia vạch ml, 

tấm thủy tinh, đèn cồn, ống nghiệm, đĩa thủy tinh, nước, ancol etylic. 

Bút dạ, giấy khổ lớn. 

D. NỘI DUNG 


− Theo em rượu (ancol) etylic có những ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày? Ancol 

etylic có tác dụng như thế nào đến sức khỏe con người? Những hiểu biết của em về ancol 

etylic (trạng thái, màu sắc, tính tan, có tham gia phản ứng cháy được không...)? 



ancol etylic. 



GV yêu cầu HS mô tả bằng lời những hiểu biết ban đầu của mình vào vở thí nghiệm về 






55 








− GV: yêu cầu HS trình bày quan điểm của các em về vấn đề trên (GV có thể cho HS 

làm việc theo nhóm) 

− HS: có thể nêu ra các ý kiến khác nhau về ancol etylic như: uống rượu có hại cho sức 

khỏe, tan tốt trong nước… 


Từ nhứng ý kiến ban đầu của HS do các nhóm đề xuất, GV tập hợp thành các nhóm 

biểu tượng ban đầu rồi hướng dẫn HS so sánh sự giống nhau và khác nhau của các ý kiến 

trên, sau đó giúp các em đề xuất các câu hỏi liên quan đến nội dung kiến thức tìm hiểu về 

ancol etylic. 

− HS: Dưới sự hướng dẫn của GV, có thể nêu ra các câu hỏi liên quan như: 

+ Ancol etylic tan tốt trong nước vậy nó có tính chất giống như nước không? 

+ Ancol có tác dụng với Na không? 

+ Trong tự nhiên ancol etylic có ở đâu? 

+ Ancol etylic có ứng dụng gì trong cuộc sống hàng ngày? v.v… 

− GV: tập hợp các câu hỏi của các nhóm (chỉnh sửa và nhóm các câu hỏi phù hợp với 

nội dung tìm hiểu về thành phần của không khí), ví dụ: 

nước? 

+ Ancol etylic có tham gia phản ứng cháy không? 

+ Cấu tạo của ancol etylic như thế nào, có điểm gì giống và khác nhau so với phân tử 

+ Thành phần phân tử ancol có chứa các nguyên tố hóa học nào? 

+ Ancol etylic được dùng để làm gì? 

+ Ancol etylic có thể hòa tan được những chất nào?v.v… 



GV tổ chức cho HS thảo luận, đề xuất thí nghiệm nghiên cứu để tìm hiểu các kiến thức 

về ancol etylic, HS có thể đề xuất nhiều cách khác nhau, GV nên chọn cách thí nghiệm, quan 


sát và nghiên cứu tài liệu như sau: 

− GV đưa cho mỗi nhóm HS: Cốc thủy tinh, ống đong chia vạch ml, tấm thủy tinh, đèn 

cồn, ống nghiệm, đĩa thủy tinh, nước, ancol etylic. 




56 












− GV yêu cầu mỗi nhóm đề xuất cách tiến hành thí nghiệm và quan sát hiện tượng (HS 

có thể nghiên cứu sách giáo khoa, đốt cháy ancol etylic trong đĩa thủy tinh sau đó úp 

tấm kính thủy tinh lên, một lúc lấy tấm kính ra thấy xuất hiện giọt nước chứng tỏ trong 

ancol có chứa nguyên tử H) 


− GV lưu ý cung cấp đồ dùng thí nghiệm, yêu cầu HS nghiên cứu tiến hành thí nghiệm 

để đạt được mục đích nghiên cứu có nghĩa là tìm được câu trả lời cho câu hỏi. (GV 

không mô tả trước cách tiến hành thí nghiệm cho HS làm theo). 

− GV lưu ý HS quan sát (trạng thái của các chất, có tan trong nước không, có khí tạo 

thành...). GV yêu cầu HS dự đoán sản phẩm xảy ra và viết các phương trình phản ứng. 

−Khi HS tiến hành thí nghiệm GV bao quát lớp, đi tới các nhóm để hướng dẫn thêm, 

điều chỉnh các sai lầm, giúp đỡ HS (nếu cần thiết). 

− GV nên nhắc nhở động viên HS làm thí nghiệm độc lập, không nên làm theo ý tưởng 

của nhóm khác. Nếu HS copy ý tưởng của nhóm khác mà chưa đúng GV nên động viên 

HS lần sau phải chủ động và tự tin vào khả năng của mình vì hiểu biết của các nhóm 

khác cũng chưa chắc đã chính xác 

CHÚ Ý: 

− Trước khi tiến hành thí nghiệm nghiên cứu, GV yêu cầu HS viết dự đoán vào vở thí 

nghiệm theo các mục: Câu hỏi, dự đoán, cách tiến hành thí nghiệm, hiện tượng quan sát được, 

rút ra kết luận. 

− HS tiến hành thí nghiệm và nghiên cứu tài liệu theo nhóm để tìm câu trả lời và điền 

thông tin vào các mục còn lại trong vở thí nghiệm. 


− GV tổ chức cho các nhóm HS báo cáo kết quả sau khi đã tiến hành thí nghiệm và 

nghiên cứu tài liệu. 



Khi HS tiến hành thí nghiệm xong, GV yêu cầu các nhóm thảo luận (GV nên chọn các 


nhóm có nhiều sai lầm nên trình bày trước để các nhóm khác bổ sung và hoàn thiện). 






57 








− GV hướng dẫn cho HS so sánh lại với các suy nghĩ ban đầu của mình ở phần 2 để 

khắc sâu kiến thức. 

- Khi thảo luận GV cố gắng hướng cho HS dẫn đến kiến thức trọng tâm của bài và 

đi tới kết luận tính tan, trạng thái, độ rượu, thành phần phân tử, công thức cấu tạo, tính chất 

hóa học của ancol etylic, điều chế ancol etylic. Đặc biệt lưu ý đến ảnh hưởng của ancol etylic 

đối với sức khỏe con người cũng như ứng dụng của ancol etylic trong công nghiệp cũng như 

trong đời sống hàng ngày. 









58 








TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ 9: AXIT AXETIC 


Kiến thức 


- Công thức phân tử, công thức cấu tạo, đặc điểm cấu tạo của axit axetic. 

- Tính chất vật lí: Trạng thái, màu sắc, mùi, vị, tính tan, khối lượng riêng, nhiệt độ sôi. 

- Tính chất hóa học: là một axit yếu, có tính chất chung của axit; tác dụng với ancol 

etylic tạo thành este; khái niệm phản ứng este hoá. 

- Ứng dụng : Làm nguyên liệu trong công nghiệp, sản xuất giấm ăn 

- Phương pháp điều chế axit axetic bằng cách lên men ancol etylic. 

Kĩ năng 

- Quan sát thí nghiệm, mô hình, hình ảnh phân tử axit axetic, mẫu vật rút ra được nhận 

xét về cấu tạo phân tử, tính chất hoá học. 

phản ứng. 

- Dự đoán, kiểm tra và kết luận được về tính chất hóa học của axit axetic. 

- Viết được các PTHH minh hoạ cho tính chất hoá học của axit axetic. 

- Phân biệt axit axetic với ancol etylic và chất lỏng khác. 

- Tính nồng độ axit hoặc khối lượng dung dịch axit axetic tham gia hoặc tạo thành trong 




- Chuẩn bị các đồ dùng thí nghiệm cho các nhóm:Ống nghiệm, đèn cồn, cốc thủy tinh, 

ống dẫn khí, giá sắt, dung dịch axit axetic, quỳ tím, dung dịch phenolphthalein, CuO, Zn, 

Na 2 CO 3 , H 2 SO 4 , ancol etylic. 

- Bút dạ, giấy khổ to. 

D. NỘI DUNG 


1. Tình huống xuất phát: 








59 








GV nêu tình huống: Khi lên men dung dịch ancol etylic loãng thu được dấm ăn đó 

chính là dung dịch axit axetic nồng độ 2-5%. Vậy theo các em thành phần của axit axetic có 

chứa các nguyên tố hóa học nào? Nó có những tính chất và ứng dụng gì? 


axit axetic. 

theo nhóm) 


− GV: yêu cầu HS trình bày quan điểm của các em về vấn đề trên (GV cho HS làm việc 

− HS: có thể nêu ra các ý kiến khác nhau: 

+ Axit axetic có tan trong nước không? 

+Axit axetic có tính chất gì giống với các chất đã học? 

+Ngoài tác dụng làm dấm ăn, axit axetic còn được ứng dụng trong những lĩnh vực nào 

của cuộc sống?... 


Từ những ý kiến ban đầu của HS do các nhóm đề xuất, GV tập hợp thành các nhóm 


trên, sau đó giúp các em đề xuất các câu hỏi liên quan đến nội dung kiến thức tìm hiểu về axit 

axetic. 

nào? Tại sao 


+ Thành phần của axit axetic có chứa các nguyên tố hóa học nào? 

+ Axit axetic có tính chất nào giống và khác với ancol etylic? Đó là những phản ứng 

+... 


nội dung tìm hiểu về axit axetic). 

sao? 

+ Axit axetic có phản ứng với Na không? 


+ Axit axetic có tính chất gì giống và khác với các axit vô cơ khác (HCl, H 2 SO 4 ...)? Tại 

+ Axit axetic có phản ứng được với ancol etylic không? 




60 












+ Axit axetic có sẵn trong tự nhiên không? Nếu có thì ở đâu? 

+ Điều chế axit axetic bằng cách nào? 




vềaxit axtic, HS có thể đề xuất nhiều cách khác nhau, GV nên chọn cách thí nghiệm, quan sát 

và nghiên cứu tài liệu như sau: 

−GV đưa cho mỗi nhóm HS các chất: Kẽm, axit clohiđric, cục vôi sống nhỏ, nước, 

thanh củi, que đóm. (tùy từng đối tượng HS mà GV có thể yêu cầu thêm một số thí nghiệm 

khác như: thổi hơi vào ống nghiệm đựng nước và ống nghiệm đựng nước vôi trong...) 

- GV yêu cầu mỗi nhóm làm các thí nghiệm: Ống nghiệm, đèn cồn, cốc thủy tinh, ống 

dẫn khí, giá sắt, dung dịch axit axetic, quỳ tím, dung dịch phenolphthalein, CuO, Zn, Na 2 CO 3 , 

H 2 SO 4 , ancol etylic. 


- GV lưu ý cung cấp đồ dùng thí nghiệm, yêu cầu HS nghiên cứu tiến hành thí 

nghiệm để đạt được mục đích nghiên cứu có nghĩa là tìm được câu trả lời cho câu hỏi. (GV 

không mô tả trước cách tiến hành thí nghiệm cho HS làm theo). 

- GV lưu ý HS quan sát (trạng thái của chất, chất rắn có tan không, có xuất hiện 

chất khí hay kết tủa không, nghiên cứu SGK đặc biệt phần ứng dụng). GV yêu cầu HS dự 

đoán sản phẩm xảy ra và viết các phương trình phản ứng. 

- Khi HS tiến hành thí nghiệm GV bao quát lớp, đi tới các nhóm để hướng dẫn 

thêm, điều chỉnh các sai lầm, giúp đỡ HS (nếu cần thiết). 

- GV nên nhắc nhở động viên HS làm thí nghiệm độc lập, không copy làm theo ý 

tưởng của nhóm khác. 

CHÚ Ý: 




rút ra kết luận. 








61 















- Khi HS tiến hành thí nghiệm xong, GV yêu cầu các nhóm thảo luận (GV nên 

chọn các nhóm có nhiều sai lầm nên trình bày trước để các nhóm khác bổ sung và hoàn thiện). 

GV nên ghi ra một góc riêng của bảng để tổng kết về các phản ứng hóa học thể hiện tính chất 

của axit axetic và so sánh tính chất giống và khác với axit vô cơ khác (tùy đối tượng HS có thể 

giải thích vì sao không bắt buộc). 









62 








TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ 10: CHẤT BÉO 


Kiến thức 


- Khái niệm chất béo, trạng thái thiên nhiên, công thức tổng quát của chất béo đơn giản 

là (R- COO) 3 C 3 H 5 , đặc điểm cấu tạo. 

- Tính chất vật lí: Trạng thái, tính tan. 

- Tính chất hoá học: Phản ứng thủy phân trong môi trường axit và trong môi trường 

kiềm ( phản ứng xà phòng hoá). 

nghiệp. 

- Ứng dụng: Là thức ăn quan trọng của người và động vật, là nguyên liệu trong công 

Kĩ năng 

- Quan sát thí nghiệm, hình ảnh... rút ra được nhận xét về công thức đơn giản, thành 

phần cấu tạo và tính chất. 

-Viết được PTHH phản ứng thuỷ phân của etyl axetat trong môi trường axit và môi 

trường kiềm. 

- Phân biệt chất béo (dầu ăn, mỡ ăn) với hiđrocacbon ( dầu, mỡ công nghiệp), 

- Tìm khối lượng xà phòng thu được theo hiệu suất. 




Chuẩn bị các đồ dùng thí nghiệm cho các nhóm: Ống nghiệm, đèn cồn, kẹp gỗ, nước, 

chất béo lỏng, dung dịch NaOH, dung dịch NaCl, dầu ăn, lạc, khoai, đỗ, dừa, gạo, rau 

muống,.. 

Bút dạ, giấy khổ lớn 

D. NỘI DUNG 


1. Tình huống xuất phát: GV đặt vấn đề 

Chất béo là thành phần quan trọng trong bữa ăn hàng ngày của chúng ta. Vậy theo các 

em chất béo là gì? Có ở đâu, thành phần và tính chất của nó như thế nào? 




63 














trạng thái, màu sắc và tính chất của oxi. 

− GV: yêu cầu HS trình bày quan điểm của các em về vấn đề trên (GV có thể cho HS 

làm việc theo nhóm) 

− HS: có thể nêu ra các ý kiến khác nhau về những hiểu biết của mình về chất béo … 


Từ những ý kiến ban đầu của HS do các nhóm đề xuất, GV tập hợp thành các nhóm 


trên, sau đó giúp các em đề xuất các câu hỏi liên quan đến nội dung kiến thức tìm hiểu về chất 

béo. 

béo? v.v… 


+ Chất béo có tan trong nước không, tan trong những chất nào? 

+ Trong thành phần bữa ăn hàng ngày những thực phẩm nào cung cấp chất béo? 

+ Tại sao chất béo lại có trong thành phần bữa ăn hàng ngày? Có phải để cung cấp chất 


nội dung tìm hiểu về chất béo…), ví dụ: 

+ Chất béo có sẵn trong tự nhiên không? Nếu có thì ở đâu? 

+ Chất béo có cấu tạo như thế nào? Thành phần có chứa nguyên tố hóa học nào? 

+ Chất béo có tác dụng gì? v.v… 




về chất béo, HS có thể đề xuất nhiều cách khác nhau, GV nên chọn cách thí nghiệm, quan sát 

và nghiên cứu tài liệu như sau 


−GV đưa cho mỗi nhóm HS: Ống nghiệm, đèn cồn, kẹp gỗ, nước, chất béo lỏng, dung 

dịch NaOH, dung dịch NaCl, xăng, dầu ăn, lạc, khoai, đỗ, dừa, gạo, rau muống,.. 








64 








GV yêu cầu mỗi nhóm đề xuất cách tiến hành thí nghiệm và quan sát hiện tượng (HS có 

thể nghiên cứu sách giáo khoa, tùy đối tượng HS có thể gợi ý cho HS làm thí nghiệm phản 

ứng xà phòng hóa: cho chất béo lỏng vào 2 ống nghiệm, thêm nước và NaOH đặc lần lượt 

vào, đặt cả 2 ống vào nước nóng già 70-80 o trong 5-10’.) 


- GV lưu ý cung cấp đồ dùng thí nghiệm, yêu cầu HS nghiên cứu tiến hành thí 

nghiệm để đạt được mục đích nghiên cứu có nghĩa là tìm được câu trả lời cho câu hỏi. (GV 

không mô tả trước cách tiến hành thí nghiệm cho HS làm theo. 

- GV lưu ý HS quan sát (trạng thái các chất trước và sau thí nghiệm, ..). Nếu quan 

sát hiện tượng chưa rõ HS có thể làm lại thí nghiệm đến khi thu được kết quả rõ ràng. 

- Khi HS tiến hành thí nghiệm GV bao quát lớp, đi tới các nhóm để hướng dẫn 

thêm, điều chỉnh các sai lầm, giúp đỡ HS (nếu cần thiết). 

- GV yêu cầu HS dự đoán sản phẩm của phản ứng xà phòng hóa và viết phương 

trình phản ứng. 

- GV nên nhắc nhở động viên HS làm thí nghiệm độc lập, không nên làm theo ý 

tưởng của nhóm khác. 

CHÚ Ý: 



dự đoán sản phẩm và viết phương trình phản ứng. 








Khi HS tiến hành thí nghiệm xong, GV yêu cầu các nhóm thảo luận (GV nên chọn các 


nhóm có nhiều sai lầm nên trình bày trước để các nhóm khác bổ sung và hoàn thiện). Với các 

nhóm làm thí nghiệm chưa thành công GV yêu cầu theo dõi bài trình bày của nhóm khác để 

tìm ra nguyên nhân cũng như tìm ra các thao tác cũng như thủ thuật để thí nghiệm thành công 


65 














- Khi thảo luận GV cố gắng hướng cho HS dẫn đến kiến thức trọng tâm của bài và 

đi tới kết luận về thành phần và tính chất hóa học của chất béo, nhất là ứng dụng của chất béo. 

---------------------------------------------------- 

TIẾT 13 – BÀI : MỘT SỐ BAZƠ QUAN TRỌNG 

(tt) 

 



I . MỤC TIÊU : 

1) Kiến thức: Biết được 

- Ca(OH) 2 có đủ TCHH của một dd bazơ, dẫn ra được PTHH minh hoạ cho mỗi tính chất. 

- Những ứng dụng quan trọng của Ca(OH) 2 trong đời sống. 

-Thang pH và ý nghĩa giá trị pH của dung dịch . 

2) Kĩ năng : 

- Dự đoán , kiểm tra và kết luận được tính chất hóa học của Ca(OH) 2 

- Viết được các PTHH minh họa tính chất hóa học của Ca(OH) 2 . 

- Nhận biết được dung dịch NaOH và dung dịch Ca(OH) 2 

- Tính khối lượng hoặc thể tích dung dịch Ca(OH) 2 tham gia phản ứng 

3) Thái độ : 

- Biết cách xử lí vệ sinh môi trường dựa vào ứng dụng của vôi. 

II . PHƯƠNG PHÁP : 

- Nêu và giải quyết vấn đề . 

- Sử dụng thí nghiệm , quan sát và nghiên cứu tài liệu . 

- Phương pháp Bàn tay nặn bột , kĩ thuật sơ đồ tư duy . 

III . THIẾT BỊ SỬ DỤNG : 

- Đồ dùng dạy học: cho mỗi nhóm 

+ bút dạ, bảng phụ , bảng nhóm hoặc giấy A 0 , máy tính , máy chiếu , màn hình … 

+ Ống nghiệm, ống hút, cốc thuỷ tinh, đũa thuỷ tinh, giấy lọc, khay, giá để. 

+ Ca(OH) 2 rắn, dd Ca(OH) 2 , dd HCl, ddH 2 SO 4 , quỳ tím,dd phenolphtalein. 

- Đồ dung học sinh : 

+ Bút dạ , giấy khổ lớn 

+ Vở thực hành , phiếu thực hành . 

IV . NỘI DUNG : 

1) Ổn định tình hình lớp: (1 / )-Điểm danh HS trong lớp 

- Chuẩn bị kiểm tra bài cũ 



66 












2 ) Kiểm tra bài cũ: (5 // ) 

H : Cho các chất sau: CuO, CO 2 , CO,SO 3 ,H 2 SO 4 ,Fe(OH) 3 . Dd NaOH tác dụng với những 

chất nào ? Viết PTHH . 

Đáp án : 

* dd NaOH tác dụng với: SO 3 , H 2 SO 4, CO 2 

H 2 SO 4 + 2NaOH Na 2 SO 4 + 2H 2 O 

2NaOH + SO 3 Na 2 SO 4 + H 2 O. 

2NaOH + CO 2 Na 2 CO 3 + H 2 O. 

3 ) Giảng bài mới : 

* ) Giới thiệu bài :(1 / ) 

Ca(OH) 2 là bazơ quan trọng có nhiều ứng dụng trong đời sống sản xuất. Vậy tính chất của 

Ca(OH) 2 có gì giống và khác NaOH? Tiếp tục tìm hiểu qua tiết 13. 

* ) Tiến trình bài dạy : 

Tg HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG 

B. CANXI HIĐROXIT, THANG pH: 

5 // I: TÍNH CHẤT: 

1. Pha chế dung dịch Ca(OH) 2 : 

?Nêu cách pha chế dung 

dịch canxihiđroxit. 

*Làm TN pha chế dung 

dịch canxihiđroxit 

vôi sữa 

nước 

vôi 

trong 

vôi sữa 

- Quan sát, mô tả hiện 

tượng và kết luận? 

* Bổ sung: Ở nhiệt độ 

phòng, 1lít dd Ca(OH) 2 

chỉ chứa gần 2g Ca(OH) 2 . 

- Hoà tan Ca(OH) 2 vào nước 

- Lọc vôi sữa 

* Quan sát cách pha chế dd 

Ca(OH) 2 . 

* Hoà tan tạo nước vôi màu 

trắng như sữa.( vôi sữa) 

-Lọc thu dd Ca(OH) 2 trong 

suốt, còn lại chất rắn trắng trên 

phễu lọc 

-Kết luận: Ca(OH) 2 ít tan trong 

nước. 



B. CANXI HIĐROXIT, 

THANG pH: 

I.TÍNH CHẤT: 

1. Pha chế dung dịch 

Ca(OH) 2 : 

-Hoà tan Ca(OH) 2 vào 

nước được vôi nước 

(màu trắng). 

-Lọc, thu dd Ca(OH) 2 

trong suốt (nước vôi 

trong) 

* Ca(OH) 2 ít tan trong 

nước 



67 












Phần tan tạo thành dung dịch 

bazơ 

2. TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦACANXIHI ĐROXIT 

HOẠT ĐỘNG 1 : TÌNH HUOÁNG XUAÁT PHAÙT 

TG HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG 

3 / Canxihiđroxit là bazơ . 

-Vậy dung dịch Ca(OH) 2 có 

những tính chất hoá học nào 

? HS lắng nghe 

HOẠT ĐỘNG 2 : NEÂU YÙ KIEÁN BAN ÑAÀU CUÛA HOÏC SINH 


5 / - Yêu cầu cá nhân suy nghĩ và 

thảo luận nhóm dự đoán TCHH 

của canxihiđroxit biểu diễn 

bằng lời hoặc bằng sơ đồ tư 

duy và ghi vào vở thực hành ý 

kiến ban đầu của mình . 

- Thảo luận nhóm đề xuất các 

câu hỏi về các ý kiến ban đầu.( 

biểu diễn bằng sơ đồ tư duy.) 

. 

HOẠT ĐỘNG 3 : ÑEÀ XUAÁT CAÂU HOÛI 


8/ - Yêu cầu học sinh thảo luận 

nhóm để đề xuất các câu hỏi về 

các ý kiến ban đầu. 

- Dẫn dắt để học sinh đề xuất 

các câu hỏi về tính chất hóa 

học của Ca(OH) 2. 

- Các nhóm báo cáo kết quả 

- GV tập hợp thành các nhóm 

biểu tượng ban đầu rồi hướng 

dẫn HS so sánh sự giống nhau 

- Thảo luận nhóm đề xuất câu 

hỏi từ các ý kiến ban đầu 

* Các câu hỏi có thể là: 

- Dung dịch canxihiđroxit làm 

quỳ tím và phenolphtalein 

chuyển sang màu gì? 

- Dung dịch canxihiđroxit tác 

dụng với những axit nào? Sản 









68 








và khác nhau của các ý kiến 

trên , sau đó giúp các em đề 

xuất các câu hỏi lien quan đến 

nội dung kiến thức tìm hiểu về 

tính chất hóa học của Ca(OH) 2 . 

Hướng dẫn học sinh nhận xét, 

thảo luận hoàn thiện các câu 

hỏi dùng để nghiên cứu tính 

chất hóa học của Ca(OH) 2 

phẩm là gì? 

- Dung dịch canxihiđroxit tác 

dụng với những oxit axit nào? 

Muối tạo thành có đặc điểm gì? 

HOẠT ĐỘNG 4 : ÑEÀ XUAÁT CAÙC THÍ NGHIEÄM NGHIEÂN CÖÙU 


12 / - Yêu cầu học sinh thảo luận 

đề xuất các thí nghiệm nghiên 

cứu dựa vào từng câu hỏi đã đề 

xuất. 

+ Các nhóm báo cáo kết quả 

+ Hướng dẫn học sinh chọn 

các thí nghiệm dễ tiến hành, an 

toàn. 

- Cho các nhóm HS làm các TN 

kiểm tra. 

- Quan sát hiện tượng, giải 

thích, viết PTHH và kết luận 

- Thảo luận đề xuất các thí 

nghiệm nghiên cứu dựa vào từng 

câu hỏi đã đề xuất. 

* Các thí nghiệm có thể là: 

-TN1: Cho 1 mẫu giấy quỳ tím , 

3 giọt phenolphtalein vào 2 ống 

nghiệm đựng dd nước vôi trong. 

- TN2: Nhỏ dd HCl vào 2 ống 

nghiệm đựng vôi sữa, nước 

vôi(có dung dịch phenolphtalein) 

- TN3: Thổi từ từ vào ống 

nghiệm đựng nước vôi trong . 

* Nhóm HS làm TN: 

- Quan sát hiện tượng, giải thích, 

viết PTHH và kết luận vào vở 

thực hành 

và bảng nhóm. 

1/TN1: Cho 1 mẫu giấy quỳ tím , 

3 giọt phenolphtalein vào 2 ống 

nghiệm đựng dd nước vôi trong 




ddCa(OH) 2 

. 






69 







qtím 

ddphenolphtalein 




quỳ tím hoá xanh, 

phenolphtalein hóa đỏ. 

2/TN2: Phản ứng với dd HCl (có 

pha vài giọt dd phenolphtalein.) 

HCl 

HCl 

d d 

Ca(ỌH) 2 

có phenol... 

vôi sữa 

(1) (2) 

(1) màu đỏ biến mất.tạo thành 

dung dịch không màu trung tính 

là muối. 

(2) - Màu trắng -> dd không màu 

3/ TN3: Phản ứng với CO 2 : 

CO 2 

Dd Ca(OH) 2 

nước vôi vẩn đục, do tạo 

thành CaCO 3 . Tiếp tục thổi nữa 

thì kết tủa tan tạo thành dung 

dịch trong suốt. 

PTHH 

Ca(OH) 2 + 2HCl CaCl 2 + 

2H 2 O. 

Ca(OH) 2 + CO 2 CaCO 3 + 

H 2 O. 

CaO 3 + CO 2 + H 2 O 

Ca(HCO 3 ) 2 

*.Thổi CO 2 vào dd NaOH 

không tạo kết tủa dùng CO 2 

để phân biệt 2 dd trên. 



70 














HOẠT ĐỘNG 5 : KẾT LUẬN , KIẾN THỨC MỚI 


5 / - Yêu cầu các nhóm báo cáo 

kết quả . 

- Yêu cầu các nhóm so sánh kết 

quả thí nghiệm với dự đoán 

ban đầu của các nhóm 

-> Rút ra kết luận về tính chất 

hóa học của Ca(OH) 2 . 

- Yêu cầu học sinh đọc sách 

giáo khoa tìm hiểu thêm về 

TCHH của Ca(OH) 2 

- Gọi đại diện nhóm trình bày 

kết quả . 

-Giáo viên cho nhận xét, hoàn 

thiện kiến thức. 

? Nhận xét chung về TCHH của 

Ca(OH) 2 

?Để nhận biết dd Ca(OH) 2 ta 

dùng thuốc thử nào? 

?Để nhận biết dd Ca(OH) 2 và 

dd NaOH ta dùng thuốc thử 

nào? 

- Các nhóm báo cáo kết quả 

- Đọc sách giáo khoa tìm hiểu 

thêm về TCHH của Ca(OH) 2 

- Làm quỳ tím hoá xanh, dung 

dịch phenolphtalein không màu 

hoá đỏ. 

-Tác dụng với oxitaxit và axit 

tạo muối và nước. 

Ca(OH) 2 + CO 2 CaCO 3 + 

H 2 O. 

Ca(OH) 2 + 2HCl CaCl 2 + 

2H 2 O. 

* Ngoài ra Ca(OH) 2 còn tác 

dụng với dung dịch muối. 

=> Ca(OH) 2 có đầy đủ TCHH 

của 

bazơ tan. 

quỳ tím , phenolphtalein 

Khí CO 2 

- Khí CO 2 







71 










Bảng chuẩn kiến thức 

Câu hỏi Thí nghiệm Quan sát mô tả hiện 

tượng, giải thích, viết 

PTHH. 

- Dung dịch -TN1: Cho 1 mẫu quỳ tím hoá 

canxihiđroxit làm giấy quỳ tím , 3 xanh,phenolphtalein hóa 

quỳ tím và 

giọtphenolphtalein đỏ. 

phenolphtalein vào 2 ống nghiệm 

chuyển sang màu gì? đựng dd nước vôi 

trong. 

- Dung 

dịchcanxihiđroxit 

tác dụng với những 

axit nào? Sản phẩm 

là gì? 

- Dung 

dịchcanxihiđroxit 

tác dụng với những 

oxit axit nào? Muối 

tạo thành có đặc 

điểm gì? 

Kiến thức mới 


thức mới. 

-Làm quỳ tím hoá 

xanh, 

phenolphtalein 

không màu hoá đỏ. 

Tác dụng với 

- TN2: Nhỏ dd (1) màu đỏ biến mất Tác dụng với axit 

HCl vào 2 ống tạo thành dung dịch tạo muối và nước. 

nghiệm đựng vôi 

sữa, nước vôi(có 

dung dịch 

phenolphtalein) 

không màu trung tính là 

muối. 

(2) Màu trắng -> dd 

không màu 

Ca(OH) 2 + 2HCl 

CaCl 2 + H 2 O 

- TN3: Thổi từ từ nước vôi vẩn đục, do 

Ca(HCO 3 ) 2 

vào ống nghiệm tạo thành CaCO 3 . Tiếp oxitaxit tạo muối 

đựng nước vôi tục thổi nữa thì kết tủa và nước. 

trong . 

tan tạo thành dung dịch 

trong suốt. 

PTHH 

Ca(OH) 2 + CO 2 CaCO 3 

+ H 2 O. 

CaCO 3 + CO 2 + H 2 O 

* Dung dịch canxi hiđroxit có đầy đủ TCHH 



72 














của bazơ tan 

- Làm quỳ tím hoá xanh, phenolphtalein 

không màu hoá đỏ. 

- Tác dụng với axit, oxit axit tạo muối và 

nước. 

Ca(OH) 2 + 2HCl CaCl 2 + 2H 2 O. 

Ca(OH) 2 + CO 2 CaCO 3 + H 2 O. 

*Dùng CO 2, quỳ tím,dung dịch phenolphtalein 

để phân biệt dung dịch Ca(OH) 2 . 

- Ngoài ra Ca(OH) 2 còn tác dụng với dung 

dịch muối. 







73 





TÀI LIỆU THAM KHẢO 






1. Georger Charpak (chủ biên) (Người dịch: Đinh Ngọc Lân), Bàn tay nặn bột - khoa học ở 

trường tiểu học, NXBGD 1999. 

2. Nguyễn Vinh Hiển, Hoạt động quan sát và thí nghiệm trong dạy và học thực vật học ở 

trung học cơ sở, NXBGD, 2006. 

3. Bùi Phương Nga (chủ biên), Học tích cực, Tài liệu tập huấn giáo viên, Dự án giáo dục 

THCS vùng khó khăn nhất, Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2011. 

4. Nguyễn Xuân Thành (chủ biên), Nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và tài liệu bổ 

trợ trong phương pháp dạy học tích cực, Tài liệu tập huấn giáo viên, Dự án giáo dục THCS 

vùng khó khăn nhất, Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2011. 

5. Đỗ Hương Trà, Các kiểu tổ chức dạy học hiện đại trong dạy học Vật lí ở trường phổ thông, 

NXBĐHSP, 2011. 

6. Vũ Anh Tuấn - Giới thiệu giáo án hoá học lớp 8 THCS – NXBGD(2005) 

7. Vũ Anh Tuấn - Giới thiệu giáo án hoá học lớp 9 THCS – NXB Hà Nội (2006) 

8. Vũ Anh Tuấn - Tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng THCS (2009) 

9. Vũ Anh Tuấn - Thực hành thí nghiệm hoá học lớp 8 THCS (2006) 

10. Vũ Anh Tuấn - Thực hành thí nghiệm hoá học lớp 9 THCS (2007) 

11. Website: http://lamapvietnam.edu.vn/lamap/index.php 

12. Website: http://www.lamap.fr/ 







74

THIẾT KẾ BÀI DẠY THEO PHƯƠNG PHÁP “BÀN TAY NẶN BỘT” MÔN HÓA HỌC LỚP 9

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?