You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Za <strong>14</strong> Mei <strong>2022</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 uur<br />
Serie<br />
Kamerorkesten<br />
<strong>In</strong> <strong>Search</strong> <strong>of</strong> <strong>Haydn</strong><br />
<strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong><br />
<strong>Eeuw</strong> + <strong>Nicolas</strong> <strong>Altstaedt</strong><br />
Het gratis beschikbaar stellen <strong>van</strong> dit digitale<br />
programmaboekje is een extra service<br />
ter voorbereiding op het concert. Het is<br />
uitdrukkelijk niet <strong>de</strong> bedoeling <strong>de</strong>ze versie<br />
tij<strong>de</strong>ns het concert te raadplegen via je mobiele<br />
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>re concertbezoekers.<br />
Bij voorbaat dank.
Programma<br />
<strong>In</strong> <strong>Search</strong> <strong>of</strong> <strong>Haydn</strong><br />
<strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong><br />
<strong>Eeuw</strong> + <strong>Nicolas</strong> <strong>Altstaedt</strong><br />
Serie<br />
Kamerorkesten<br />
Serie <strong>Orkest</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>18e</strong> <strong>Eeuw</strong><br />
Za <strong>14</strong> mei <strong>2022</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 – 22.15 uur<br />
ca. 60 minuten voor <strong>de</strong> pauze<br />
ca. 40 minuten na <strong>de</strong> pauze<br />
<strong>Nicolas</strong> <strong>Altstaedt</strong> cello, muzikaal lei<strong>de</strong>r<br />
Alexan<strong>de</strong>r Janiczek concertmeester<br />
Staat je mobiele telefoon al uit?<br />
Dank je wel.<br />
2
Programma<br />
Joseph <strong>Haydn</strong> (1732 - 1809)<br />
Celloconcert nr. 1 in C Hob.VIIb:1 (1761/1765)<br />
··<br />
Mo<strong>de</strong>rato<br />
··<br />
Adagio<br />
··<br />
Allegro molto<br />
Symfonie nr. 60 in C ‘Il distratto’ Hob.I:60 (1774)<br />
··<br />
Adagio – Allegro di molto<br />
··<br />
Andante<br />
··<br />
Minuet – Trio<br />
··<br />
Presto<br />
··<br />
Adagio<br />
··<br />
Finale. Prestissimo<br />
Pauze<br />
Symfonie nr. 97 in C Hob.I:97 (1792)<br />
··<br />
Adagio — Vivace<br />
··<br />
Adagio ma non troppo<br />
··<br />
Menuetto. Allegretto — Trio<br />
··<br />
Finale. Presto assai<br />
3
Toelichting<br />
Joseph <strong>Haydn</strong> overleed in 1809 op zijn zevenenzeventigste. Voor die tijd was dat stokoud.<br />
Hij heeft – op <strong>de</strong> laatste paar jaar na – waanzinnig hard gewerkt. En hij werd zel<strong>de</strong>n geplaagd<br />
door gebrek aan inspiratie. Al die factoren hebben een megaoeuvre opgeleverd.<br />
<strong>Haydn</strong> heeft zoveel gecomponeerd dat het op<br />
veel mensen ontmoedigend werkt. Waar moet<br />
je in vre<strong>de</strong>snaam beginnen in het oerwoud<br />
<strong>van</strong> 68 strijkkwartetten, 104 symfonieën,<br />
62 pianosonates en 42 pianotrio’s? En dan<br />
hebben we het nog niet eens over zijn talrijke<br />
vocale composities. Opusnummers, <strong>of</strong> in<br />
<strong>Haydn</strong>s geval Hobokennummers, zeggen<br />
<strong>de</strong> meeste mensen niets. Daarom wor<strong>de</strong>n<br />
bijnamen voor composities zo ongeveer<br />
besprongen. Die kan ie<strong>de</strong>reen tenminste<br />
onthou<strong>de</strong>n. Dus bestaan er veel werken <strong>van</strong><br />
hem met soms uiterst vergezochte bijnamen.<br />
Het vervelen<strong>de</strong> is alleen dat die composities<br />
helemaal niet altijd <strong>de</strong> beste hoeven te zijn.<br />
Maar die met bijnamen wor<strong>de</strong>n nu eenmaal<br />
onthou<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> rest blijft vaak onaangeroerd.<br />
Wie <strong>de</strong> moeite neemt om goed te zoeken<br />
in <strong>Haydn</strong>s gigantische oeuvre kan veel<br />
schitteren<strong>de</strong> muziek tegenkomen, die zel<strong>de</strong>n<br />
<strong>of</strong> nooit wordt uitgevoerd. Vandaag horen we<br />
een symfonie mét een bijnaam, Symfonie nr.<br />
60 ‘Il distratto’, een die het zon<strong>de</strong>r bijnaam<br />
moet doen, en dus helaas niet zo vaak<br />
wordt gespeeld, Symfonie nr. 97, en het<br />
Eerste celloconcert, dat wel geregeld op <strong>de</strong><br />
lessenaars staat.<br />
Celloconcert nr. 1<br />
Voor hetzelf<strong>de</strong> geld had<strong>de</strong>n we dit nu<br />
zeer populaire celloconcert nooit te<br />
horen gekregen. Want lange tijd wisten<br />
musicologen alleen dat <strong>Haydn</strong> tussen 1761 en<br />
’65 een celloconcert had gecomponeerd voor<br />
zijn goe<strong>de</strong> vriend Joseph Weigl, <strong>de</strong> virtuoze<br />
solocellist uit het orkest <strong>van</strong> <strong>de</strong> familie<br />
Esterházy. Het was nooit in druk verschenen<br />
en ze dachten dat <strong>de</strong> partituur verloren was<br />
gegaan.<br />
Maar in 1962 doken <strong>de</strong> manuscripten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
losse partijen op in een museum in Praag.<br />
Ca<strong>de</strong>nsen voor <strong>de</strong> solist komen daarin niet<br />
voor, want <strong>Haydn</strong> vertrouw<strong>de</strong> waarschijnlijk<br />
op Weigl om er iets moois <strong>van</strong> te maken.<br />
Dat vrijlaten, en dus vertrouwen geven,<br />
was ook een <strong>van</strong> <strong>Haydn</strong>s manieren om zijn<br />
orkestmusici te vriend te hou<strong>de</strong>n. Ze liepen<br />
met hem weg en noem<strong>de</strong>n hem niet voor niets<br />
‘Pappa <strong>Haydn</strong>’.<br />
Het Celloconcert opent stevig. Weigl kon<br />
waarschijnlijk erg goed dubbelklanken spelen<br />
en <strong>Haydn</strong> maakte daar dankbaar gebruik<br />
<strong>van</strong>. Het twee<strong>de</strong> thema is meer lyrisch <strong>van</strong><br />
karakter. <strong>In</strong> het h<strong>of</strong>felijke Adagio zwijgen <strong>de</strong><br />
hobo’s en <strong>de</strong> hoorns. De cellist krijgt hier<br />
ruimschoots <strong>de</strong> gelegenheid om te laten horen<br />
hoe mooi hij kan ‘zingen’ op zijn instrument. <strong>In</strong><br />
<strong>de</strong> Finale komt een an<strong>de</strong>r aspect <strong>van</strong> Weigls<br />
virtuositeit aan bod. De muziek vereist veel<br />
acrobatiek met <strong>de</strong> strijkstok en we horen<br />
razendsnelle loopjes en ijzingwekkend hoge<br />
noten. Het soms bijna met <strong>de</strong> snelheid <strong>van</strong><br />
het licht wisselen tussen <strong>de</strong> hoogste en <strong>de</strong><br />
laagste registers <strong>van</strong> <strong>de</strong> cello heeft ook vaak<br />
4
Toelichting<br />
iets komisch en daar was <strong>Haydn</strong> niet vies <strong>van</strong>.<br />
Maar zo nu en dan is er ook nog wat ruimte<br />
voor lyriek.<br />
Symfonie nr. 60 ‘Il distratto’<br />
Het gigantische Versailles-achtige paleis<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> vorst Esterházy, waar <strong>Haydn</strong> zomers<br />
werkzaam was als Kapellmeister, ligt<br />
<strong>van</strong> God en alle mensen verlaten in een<br />
moerasgebied, niet ver <strong>van</strong> <strong>de</strong> Oostenrijkse<br />
Neusiedlersee. Het was zo rijk ge<strong>de</strong>coreerd<br />
en <strong>van</strong> zoveel gemakken voorzien dat het<br />
tij<strong>de</strong>ns haar bezoek <strong>de</strong> jaloezie opwekte<br />
<strong>van</strong> Keizerin Maria Theresia.<br />
Het paleis bestaat nog steeds en ligt<br />
tegenwoordig in Hongarije. Er zijn 125<br />
luxueuze vertrekken met prachtige<br />
plafondschil<strong>de</strong>ringen, een kapel, een<br />
bibliotheek met 75.000 boeken, een café<br />
met een biljart en een klein museum met<br />
schil<strong>de</strong>rijen <strong>van</strong> Italiaanse en Hollandse<br />
meesters. Er is een concertzaal voor een paar<br />
hon<strong>de</strong>rd man publiek en een schouwburg,<br />
tevens operatheater, met vierhon<strong>de</strong>rd<br />
zitplaatsen. Naast opera’s wer<strong>de</strong>n er ook<br />
vaak toneelstukken opgevoerd. Zo ook <strong>de</strong><br />
Duitstalige versie <strong>van</strong> <strong>de</strong> Franse komedie<br />
Le distrait (<strong>de</strong> verstrooi<strong>de</strong> man) <strong>van</strong> Jean-<br />
François Regnard en <strong>Haydn</strong> kreeg opdracht<br />
om daar toneelmuziek bij te schrijven.<br />
Die partituur heeft hij in 1774 omgetoverd<br />
tot een zes<strong>de</strong>lige symfonie. <strong>Haydn</strong> was dol<br />
op muzikale grappen en heeft met hoorbaar<br />
genoegen geprobeerd dat verstrooi<strong>de</strong><br />
karakter te vatten in muziek. Zo lijkt het<br />
twee<strong>de</strong> thema <strong>van</strong> het openings<strong>de</strong>el twee<br />
keer zoetjesaan in slaap te vallen, tot het<br />
bijna onhoorbaar is, waarna het plotseling<br />
wordt wakker geschud door het voltallige<br />
orkest. En even later doet <strong>Haydn</strong> als<strong>of</strong> hij zelf<br />
is vergeten met welke symfonie hij ook weer<br />
bezig was. We horen namelijk een dui<strong>de</strong>lijk<br />
citaat uit zijn ‘Abschiedssinfonie’, nr. 45. Het<br />
menuet is boers en in het mid<strong>de</strong>n<strong>de</strong>eltje<br />
– het Trio – loopt er door verstrooidheid<br />
weer wat mis: <strong>de</strong> strijkers nemen <strong>de</strong><br />
zaak al hardhandig over als <strong>de</strong> hobo nog<br />
niet uitgesproken is. Het woeste vier<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>el is een potpourri <strong>van</strong> Oost-Europese<br />
volksliedjes. En het Adagio daarna heeft<br />
wel wat <strong>van</strong> een oud gregoriaans gezang.<br />
<strong>In</strong> <strong>de</strong> finale horen we weer wat slapstick.<br />
Want daarin stokt <strong>de</strong> muzikale voortgang<br />
plotseling, omdat <strong>de</strong> violen zogenaamd zijn<br />
vergeten om te stemmen en dat alsnog even<br />
pontificaal doen.<br />
Waarschijnlijk <strong>van</strong>wege alle muzikale<br />
kol<strong>de</strong>r werd <strong>de</strong>ze Zestigste symfonie al<br />
snel mateloos populair. Toen Keizerin Maria<br />
Theresia jaren later aan <strong>Haydn</strong> vroeg <strong>of</strong><br />
hij hem nog een keer wil<strong>de</strong> uitvoeren, was<br />
hij daar niet zo blij mee. Hij schaam<strong>de</strong> zich<br />
blijkbaar een beetje voor <strong>de</strong>ze jeugdzon<strong>de</strong><br />
en betitel<strong>de</strong> <strong>de</strong> symfonie als ‘oubollige<br />
flauwekul’.<br />
Symfonie nr. 97<br />
Als <strong>Haydn</strong> zijn Zevenennegentigste<br />
symfonie componeert zijn we achttien jaar<br />
ver<strong>de</strong>r. <strong>In</strong> september 1790 wordt <strong>Haydn</strong><br />
ontheven <strong>van</strong> zijn drukke werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
5
Toelichting<br />
voor het vorstenhuis Esterházy. De nieuwe<br />
vorst Anton heeft niet zoveel met muziek<br />
en heft het geldverslin<strong>de</strong>n<strong>de</strong> orkest en koor<br />
groten<strong>de</strong>els op.<br />
<strong>Haydn</strong> wordt, als dank voor <strong>de</strong>rtig jaar<br />
trouwe dienst, in feite gepensioneerd en<br />
krijgt een ruim jaargeld. Maar hij zit nog<br />
vol leven en staat op het hoogtepunt <strong>van</strong><br />
zijn compositorische kunnen. Dan staat<br />
impresario en violist Johann Peter Salomon<br />
bij hem op <strong>de</strong> stoep en nodigt hem uit om<br />
een concertreis naar Engeland te maken.<br />
Salomon heeft al een tijd een bloeien<strong>de</strong><br />
concertorganisatie in Lon<strong>de</strong>n, op dat<br />
moment <strong>de</strong> muzikale ho<strong>of</strong>dstad <strong>van</strong> Europa.<br />
<strong>Haydn</strong> en hij wor<strong>de</strong>n het eens over een<br />
minimumhonorarium <strong>van</strong> 1200 pond. Om<br />
een i<strong>de</strong>e te krijgen over <strong>de</strong> hoogte <strong>van</strong> dat<br />
bedrag: 50 à 100 pond is in die tijd voldoen<strong>de</strong><br />
als jaarinkomen voor <strong>de</strong> kleine bourgeoisie<br />
en een gentleman heeft zo’n 300 pond per<br />
jaar nodig om in stijl te kunnen leven.<br />
<strong>In</strong> Lon<strong>de</strong>n wordt <strong>Haydn</strong><br />
als een popster vereerd en<br />
heeft hij <strong>de</strong> beschikking<br />
over een orkest met <strong>de</strong><br />
beste musici ter wereld.<br />
Als <strong>Haydn</strong> zijn plannen vertelt aan zijn<br />
dierbare, 24 jaar jongere vriend Wolfgang<br />
Ama<strong>de</strong>us Mozart, is die doodsbang dat <strong>de</strong><br />
58-jarige <strong>Haydn</strong> zo’n riskante on<strong>de</strong>rneming<br />
niet zal overleven. De lange reis ging namelijk<br />
ook door het revolutionaire Frankrijk. Daarom<br />
probeert Mozart <strong>Haydn</strong> op an<strong>de</strong>re gedachten<br />
te brengen en zegt: ‘Maar Pappa, je spreekt<br />
nauwelijks vreem<strong>de</strong> talen’. Waarop <strong>Haydn</strong><br />
antwoordt: ‘O, maar mijn taal verstaan ze<br />
over <strong>de</strong> hele wereld’. En hij krijgt gelijk<br />
want hij wordt in Lon<strong>de</strong>n als een popster<br />
vereerd – en betaald. Hij heeft daar <strong>de</strong><br />
beschikking over een veel groter orkest dan<br />
hij gewend is en dat bemand wordt door <strong>de</strong><br />
beste musici ter wereld. Salomon zit aan<br />
<strong>de</strong> eerste lessenaar. Voor dit topensemble<br />
schrijft <strong>Haydn</strong> een aantal op maat gesne<strong>de</strong>n<br />
symfonieën, waaron<strong>de</strong>r <strong>de</strong> <strong>van</strong>daag te spelen<br />
Zevenennegentigste. Omdat <strong>de</strong> <strong>de</strong>adline<br />
angstig dichtbij komt moet <strong>Haydn</strong> alles uit<br />
<strong>de</strong> kast halen om hem op tijd af te krijgen.<br />
Zijn liefje in Lon<strong>de</strong>n, Rebecca Schroeter,<br />
schrijft hem in een brief dat ze zich ernstig<br />
zorgen maakt over zijn gezondheid, omdat<br />
ze hoor<strong>de</strong> dat hij vijf uur achtereen aan het<br />
componeren was en zich <strong>de</strong> dag daarop niet<br />
goed voel<strong>de</strong>. ‘En waarom zou je? Jij, die al<br />
zoveel prachtige en betoveren<strong>de</strong> composities<br />
hebt geschreven’.<br />
<strong>In</strong> die Zevenennegentigste symfonie doet<br />
<strong>Haydn</strong> een aantal opmerkelijke dingen.<br />
De langzame inleiding is op zich al een<br />
harmonisch won<strong>de</strong>r en eindigt met een<br />
akkoord dat vol spanning in <strong>de</strong> lucht blijft<br />
hangen. Ver<strong>de</strong>rop hoor je hoe hij <strong>de</strong> blazers<br />
laat groeien door ze een ho<strong>of</strong>drol te geven,<br />
zachtjes begeleid door <strong>de</strong> strijkers. Zoals<br />
eer<strong>de</strong>r vermeld wist <strong>Haydn</strong> erg goed hoe<br />
je een orkest te vriend moest hou<strong>de</strong>n.<br />
<strong>In</strong> het Andante bouw<strong>de</strong> hij een an<strong>de</strong>re<br />
aandachtstrekker in: hij laat <strong>de</strong> violen in <strong>de</strong><br />
6
Toelichting<br />
<strong>de</strong>r<strong>de</strong> variatie een passage ‘sul ponticello’<br />
spelen – dat wil zeggen dicht bij <strong>de</strong> kam<br />
gestreken – waardoor er een snerpend geluid<br />
ontstaat. <strong>Haydn</strong> maakte dat stukje expres<br />
zo lelijk mogelijk, om het publiek – zo’n<br />
duizend man – in verwarring te brengen.<br />
<strong>In</strong> het Menuet haalt hij een an<strong>de</strong>re truc uit.<br />
Tegen het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> het tussenstuk, het<br />
Trio, horen we <strong>de</strong> concertmeester – in die<br />
tijd dus Salomon – een octaaf hoger spelen<br />
dan <strong>de</strong> rest <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste violen. <strong>Haydn</strong><br />
was Salomon dankbaar, omdat hij hem naar<br />
Lon<strong>de</strong>n had gehaald. Maar typisch voor hem<br />
schreef hij er een beetje pesterig boven:<br />
‘Salomon solo, ma piano’. Dus: ‘Je mag even<br />
opvallen, maar hou het wel beschei<strong>de</strong>n, hè’.<br />
Dit Trio doet trouwens een beetje <strong>de</strong>nken<br />
aan een dorpsorkest. <strong>In</strong> <strong>de</strong> briljante en bijna<br />
supersonisch snelle Finale komen we flar<strong>de</strong>n<br />
tegen uit <strong>de</strong> voorafgaan<strong>de</strong> <strong>de</strong>len, waardoor<br />
<strong>de</strong> symfonie een hechter bouwwerk wordt.<br />
Een procedure waar Ludwig <strong>van</strong> Beethoven,<br />
die een paar jaar later bij <strong>Haydn</strong> in <strong>de</strong> leer<br />
ging, veel <strong>van</strong> heeft geleerd. En <strong>Haydn</strong><br />
probeert <strong>de</strong> verwachtingen <strong>van</strong> het publiek<br />
on<strong>de</strong>ruit te halen door het slot een paar keer<br />
uit te stellen.<br />
Thijs Bonger<br />
7
Biografieën<br />
Componist<br />
Joseph <strong>Haydn</strong><br />
Joseph <strong>Haydn</strong> (1732 - 1809)<br />
werd geboren in een arme<br />
Oostenrijkse familie. Op<br />
achtjarige leeftijd werd hij<br />
sopraan in het knapenkoor<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Stephansdom in<br />
Wenen. Omdat hij <strong>de</strong> baard<br />
in <strong>de</strong> keel kreeg en hij maar<br />
kattenkwaad bleef uithalen,<br />
werd hij door <strong>de</strong> dirigent uit<br />
het koor gezet.<br />
<strong>Haydn</strong> besloot componist<br />
te wor<strong>de</strong>n. Hij speel<strong>de</strong><br />
mee in ensembles, gaf<br />
muziekon<strong>de</strong>rricht en<br />
begeleid<strong>de</strong> zangers als<br />
Nicola Porpora, die hem<br />
in contact bracht met<br />
beken<strong>de</strong> operacomponisten<br />
als Christoph Willibald<br />
Gluck en Karl Ditters von<br />
Dittersdorf. <strong>In</strong> 1755 kreeg<br />
<strong>Haydn</strong> een vaste betrekking<br />
als kapelmeester aan het<br />
h<strong>of</strong> <strong>van</strong> graaf von Morzin in<br />
Lukawitz. Toen dit orkest in<br />
1761 werd opgeheven, trad<br />
<strong>Haydn</strong> in Eisenstadt in dienst<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> familie Esterházy,<br />
waar hij tot 1790 zou blijven.<br />
<strong>Haydn</strong> kreeg er volop <strong>de</strong><br />
gelegenheid muzikaal te<br />
experimenteren en stond aan<br />
<strong>de</strong> wieg <strong>van</strong> <strong>de</strong> sonatevorm,<br />
<strong>de</strong> klassieke symfonie en het<br />
strijkkwartet. <strong>In</strong> <strong>de</strong> laatste<br />
jaren <strong>van</strong> zijn leven schreef<br />
hij vooral religieuze muziek,<br />
waaron<strong>de</strong>r Die Schöpfung en<br />
een aantal missen.<br />
8
Biografieën<br />
Uitvoeren<strong>de</strong>n<br />
<strong>Nicolas</strong> <strong>Altstaedt</strong><br />
Cello<br />
De Duits-Franse cellist<br />
<strong>Nicolas</strong> <strong>Altstaedt</strong> (1982)<br />
ontving <strong>de</strong> Borletti<br />
Buitoni Trust Fellowship<br />
in 2009. Hij won een<br />
duizelingwekkend aantal<br />
concoursen en prijzen,<br />
waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> Beethovenring<br />
Bonn (2015), <strong>de</strong> Musikpreis<br />
<strong>de</strong>r Stadt Duisburg (2018)<br />
en <strong>de</strong> Credit Suisse Young<br />
Artist Award (2010) er maar<br />
enkele zijn.<br />
Laatstgenoem<strong>de</strong> prijs<br />
lanceer<strong>de</strong> zijn internationale<br />
carrière nadat hij<br />
<strong>de</strong>buteer<strong>de</strong> met <strong>de</strong> Wiener<br />
Philharmoniker on<strong>de</strong>r leiding<br />
<strong>van</strong> Gustavo Dudamel bij het<br />
Lucerne Festival. Als BBC<br />
New Generation Artist 2010-<br />
2012 soleer<strong>de</strong> hij met alle<br />
BBC-orkesten en ook met<br />
<strong>de</strong> belangrijkste orkesten<br />
in an<strong>de</strong>re Europese lan<strong>de</strong>n,<br />
Rusland, Zuid-Amerika,<br />
Japan, Australië en Nieuw-<br />
Zeeland. <strong>In</strong> 2012 werd hij<br />
artistiek lei<strong>de</strong>r <strong>van</strong> het<br />
Lockenhaus Chamber Music<br />
Festival, op aanbeveling<br />
<strong>van</strong> zijn voorganger Gidon<br />
Kremer. <strong>In</strong> 20<strong>14</strong> werd hij<br />
artistiek directeur <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>Haydn</strong> Philharmonie,<br />
waarmee hij regelmatig<br />
optreedt in het Weense<br />
Konzerthaus, het Esterházy<br />
Festival en onlangs op<br />
tournee ging in zowel<br />
China als Japan. Atstaedt is<br />
eveneens artistiek directeur<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Pfingstfestspiele<br />
Ittingen 2019 en 2023. Hij<br />
was artist in resi<strong>de</strong>nce 19/20<br />
bij het SWR Symphonie<br />
<strong>Orkest</strong> on<strong>de</strong>r leiding <strong>van</strong><br />
Teodor Currentzis en Artist<br />
in Fokus bij <strong>de</strong> Alte Oper<br />
Frankfurt. An<strong>de</strong>re recente<br />
foto: Marco Borggreve<br />
hoogtepunten waren een<br />
tournee met B’Rock en René<br />
Jacobs. <strong>Altstaedt</strong> brengt veel<br />
nieuwe muziek in première<br />
<strong>van</strong> componisten als Thomas<br />
Adès, Jörg Widmann,<br />
Thomas Larcher, Fazil Say,<br />
Sebastian Fagerlund en<br />
Helena Winkelman. Nieuwe<br />
concerti <strong>van</strong> Erkki-Sven<br />
Tüür en Márton Illés zijn in<br />
opdracht. Als dirigent werd<br />
hij uitgenodigd door het SWR<br />
Symphonieorchester, het<br />
Orchestre Philharmonique<br />
<strong>de</strong> Radio France, het Aurora<br />
Orchestra, het Zürcher<br />
Kammerorchester, het<br />
Scottish Chamber Orchestra<br />
en het Orquesta Nacional <strong>de</strong><br />
España.<br />
9
Biografieën<br />
<strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong><br />
Het <strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong> werd in<br />
1981 door Frans Brüggen,<br />
Lucy <strong>van</strong> Dael en een<br />
aantal vrien<strong>de</strong>n opgericht.<br />
Het orkest bestaat uit<br />
circa vijftig le<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong><br />
gehele wereld, twintig<br />
nationaliteiten.<br />
Zes <strong>of</strong> meer keer per jaar<br />
komt het orkest bijeen voor<br />
internationale tournees. De<br />
musici, individueel bekend<br />
als specialisten op het<br />
gebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> achttien<strong>de</strong><br />
en vroeg negentien<strong>de</strong>eeuwse<br />
muziek, spelen op<br />
authentieke instrumenten <strong>of</strong><br />
kopieën. <strong>In</strong> augustus 20<strong>14</strong><br />
moest het orkest afscheid<br />
nemen <strong>van</strong> Frans Brüggen.<br />
Door zijn overlij<strong>de</strong>n kwam<br />
aan <strong>de</strong> samenwerking <strong>van</strong><br />
het orkest en zijn Founding<br />
Father een ein<strong>de</strong>. De<br />
orkestle<strong>de</strong>n hebben besloten<br />
om <strong>de</strong> traditie <strong>van</strong> zes <strong>of</strong><br />
meer tournees per jaar te<br />
continueren met gasten en<br />
gastdirigenten.<br />
10
Biografieën<br />
Eerste viool<br />
Alexan<strong>de</strong>r Janiczek<br />
(concertmeester)<br />
Marc Destrubé<br />
Franc Polman<br />
Irmgard Schaller<br />
Annelies <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Vegt<br />
Hannah Visser<br />
Sophie We<strong>de</strong>ll<br />
Twee<strong>de</strong> viool<br />
Sayuri Yamagata<br />
Matthea <strong>de</strong> Muynck<br />
Hans Christian Euler<br />
Guya Martinini<br />
Paula Perez<br />
Dirk Vermeulen<br />
Gustavo Zarba<br />
Altviool<br />
Emilio Moreno<br />
Marten Boeken<br />
Antonio Clares<br />
Yoshiko Morita<br />
Cello<br />
Albert Brüggen<br />
Bartolomeo Dandolo-<br />
Marchesi<br />
Rainer Zipperling<br />
Contrabas<br />
Margaret Urquhart<br />
Robert Franenberg<br />
Fluit<br />
Michael Schmidt-Casdorff<br />
<strong>In</strong>go Nelken<br />
Hobo<br />
Frank <strong>de</strong> Bruine<br />
Alayne Leslie<br />
Fagot<br />
Hugo Arteaga<br />
Bernat Gili<br />
foto: Annelies <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Vegt<br />
Hoorn<br />
Stefan Blonk<br />
Nina Daigremont<br />
Trompet<br />
<strong>Nicolas</strong> Isabelle<br />
Jonathan Impett<br />
Pauken<br />
Lola Mlacnik<br />
11
Verwacht<br />
Beethovens revolutie en een<br />
krankzinnig vioolconcert<br />
Scottish Chamber Orchestra<br />
+ Vil<strong>de</strong> Frang<br />
Serie<br />
Kamerorkesten<br />
Do 22 mei <strong>2022</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 uur<br />
Een wereld <strong>van</strong> <strong>de</strong>tail en intimiteit gaat schuil achter<br />
Beethovens grootse Eroica en Schumanns Vioolconcert.<br />
Het Scottish Chamber Orchestra brengt <strong>de</strong>ze<br />
meesterwerken tot leven in <strong>de</strong> slanke bezetting waarvoor<br />
<strong>de</strong> werken ooit geschreven zijn. Schumanns vioolconcert<br />
is tij<strong>de</strong>ns zijn leven wel aangevoerd als bewijs voor zijn<br />
krankzinnigheid; violiste Vil<strong>de</strong> Frang tovert het om tot<br />
pure lyriek. De Schotse componist James MacMillan legt in<br />
Eleven een verband tussen voetbal en muziek.<br />
Het Scottish Chamber Orchestra maakt al furore sinds <strong>de</strong><br />
oprichting in 1974. Jonge dirigenten zoals Jukka-Pekka<br />
Saraste en Ivor Bolton zetten er hun eerste schre<strong>de</strong>n naar<br />
bekendheid, nu houdt <strong>de</strong> briljante Rus Maxim Emelyanychev<br />
het orkest jong en nieuwsgierig. Niet voor niets schreef BBC<br />
Music Magazine dat het Scottish Chamber Orchestra ‘een<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> beste ensembles in zijn soort ter wereld moet zijn.’<br />
Met <strong>de</strong> passie die Emelyanychev bij zijn musici oproept, krijgt<br />
Beethovens Der<strong>de</strong> symfonie <strong>de</strong> gloedvolle vertolking die het<br />
revolutionaire werk verdient.<br />
Vil<strong>de</strong> Frang<br />
foto: Marco Borggreve<br />
Programma: James MacMillan Eleven (Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
première) / Robert Schumann Vioolconcert in d WoO 23<br />
Ludwig <strong>van</strong> Beethoven Symfonie nr. 3 ‘Eroica’<br />
12
Seizoen <strong>2022</strong>-2023<br />
Serie Kamerorkesten<br />
De serie Kamerorkesten biedt <strong>de</strong> beste internationale kamerorkesten en solisten,<br />
die volledig tot hun recht komen in <strong>de</strong> akoestiek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Grote Zaal. Holland Baroque,<br />
Amsterdam Sinfonietta, Concerto Copenhagen en <strong>de</strong> Aka<strong>de</strong>mie für Alte Musik klinken<br />
als een klok en solisten als Lucie Horsch, Kristian Bezui<strong>de</strong>nhout en Isabelle Faust wor<strong>de</strong>n<br />
opgetild tot grote hoogte. Symfonische allure met kamermuzikale verfijning.<br />
zo 4 <strong>de</strong>c / 20.15 uur<br />
Slotconcert Pianoduo Festival Amsterdam<br />
Pianoduo Scholtes & Janssens, Silver Garburg Piano Duo + New European Ensemble<br />
za 11 feb / 20.15 uur<br />
Lucie in the Sky with Diamonds<br />
Amsterdam Sinfonietta + Lucie Horsch<br />
di <strong>14</strong> feb / 20.15 uur<br />
Bach & Eisler<br />
Holland Baroque + Thomas Oliemans<br />
vr 17 mrt / 20.15 uur<br />
De essentie <strong>van</strong> Mozart en Beethoven<br />
Concerto Copenhagen + Kristian Bezui<strong>de</strong>nhout<br />
zo <strong>14</strong> mei / 20.15 uur<br />
Swinging Thirties<br />
Symfonieorkest Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
vr 2 juni / 20.15 uur<br />
De grote Telemann<br />
Aka<strong>de</strong>mie für Alte Musik Berlin + Isabelle Faust<br />
13
Verwacht<br />
za 21 mei / 20.15 uur<br />
Zonson<strong>de</strong>rgangen<br />
Brodsky Quartet +<br />
Virpi Räisänen<br />
zo 29 mei / 20.15 uur<br />
Songs <strong>of</strong> Nature<br />
B’Rock Orchestra en<br />
Muziektheater Transparant<br />
Mei<br />
Kijk Muziek<br />
zo 15 mei<br />
13.30 uur<br />
Dromenblazers (6+)<br />
Oorkaan + Nieuw<br />
Amsterdams Klarinet<br />
Kwartet<br />
13.30 + 15.30 uur /<br />
Kleine Zaal<br />
ImpulZ (2+)<br />
Theater <strong>de</strong> Spiegel<br />
ma 16 mei / 20.30 uur<br />
Anouar Brahem Quartet<br />
do 19 mei / 20.15 uur<br />
MARS<br />
Klangforum Wien<br />
vr 20 mei / 20.15 uur<br />
FIBER X The Rest is Noise<br />
Edition <strong>2022</strong><br />
za 21 mei / <strong>14</strong>.15 uur<br />
Rhapsody in red-white-blue<br />
IJ-Salon<br />
zo 22 mei / 16.00 uur /<br />
Kleine Zaal<br />
Born in the USA<br />
Nieuw Amsterdams Peil<br />
zo 22 mei / 20.15 uur<br />
Beethovens revolutie<br />
en een krankzinnig<br />
vioolconcert<br />
Scottish Chamber Orchestra +<br />
Vil<strong>de</strong> Frang<br />
wo 25 mei / 20.15 uur<br />
#uncut<br />
Ne<strong>de</strong>rlands Kamerkoor<br />
vr 27 mei / 20.15 uur<br />
Herr Tartüff (1925)<br />
Olga Pashchenko + Jed<br />
Wentz<br />
za 28 mei / 20.15 uur<br />
Een weergaloos duo<br />
Leif Ove Andsnes + Marc-<br />
André Hamelin<br />
zo 29 mei / 11.00 uur /<br />
Kleine Zaal<br />
Huygens’ Cosmotheoros<br />
Melle Weijters + Ere<br />
Lievonen<br />
SoundLAB Workshop<br />
Maak je eigen muziek met <strong>de</strong><br />
won<strong>de</strong>rlijkste instrumenten.<br />
Voor kin<strong>de</strong>ren (7+) met<br />
volwassenen. Elke zondag,<br />
13.00 uur in <strong>de</strong> Atriumzaal.<br />
Kaartjes via muziekgebouw.nl.<br />
WannaSwing<br />
Op <strong>de</strong> ka<strong>de</strong> voor het<br />
Muziekgebouw staat <strong>de</strong><br />
interactieve muziekinstallatie<br />
WannaSwing <strong>van</strong> theatermaakster<br />
Caecilia Thunissen<br />
en scenograaf Jan Boiten. Acht<br />
schommels sturen composities<br />
aan <strong>van</strong> he<strong>de</strong>ndaagse<br />
componisten als Joey Roukens,<br />
Mayke Nas en Rob Zuidam.<br />
Zie voor meer informatie<br />
muziekgebouw.nl/wannaswing<br />
Huil <strong>van</strong> <strong>de</strong> Wolff<br />
Elke 22e <strong>van</strong> <strong>de</strong> maand klinkt om<br />
20.00 uur het geluidsmonument<br />
Huil <strong>van</strong> <strong>de</strong> Wolff <strong>van</strong> Martijn<br />
Padding ter herinnering aan<br />
oprichter <strong>van</strong> het Muziekgebouw<br />
Jan Wolff (1941 - 2012).<br />
Zie voor meer informatie<br />
muziekgebouw. nl/huil<strong>van</strong><strong>de</strong>wolff<br />
<strong>14</strong>
Foto: Erik <strong>van</strong> Gurp<br />
4’33 grand café<br />
Kom voor <strong>of</strong> na het concert eten<br />
in 4’33 Grand café. Reserveren:<br />
020 788 2090 <strong>of</strong> 433grandcafe.nl.<br />
Bij <strong>de</strong> prijs inbegrepen<br />
Reserveringskosten zijn bij <strong>de</strong><br />
kaartprijs inbegrepen.<br />
Ook een drankje, tenzij an<strong>de</strong>rs<br />
vermeld op je concertkaartje.<br />
Rondom het concert<br />
- Na aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het concert heb je<br />
geen toegang meer tot <strong>de</strong> zaal.<br />
- Zet je mobiele telefoon uit voor<br />
aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het concert.<br />
- Het maken <strong>van</strong> beeld- <strong>of</strong><br />
geluidsopnamen in <strong>de</strong> zaal alleen<br />
met schriftelijke toestemming.<br />
- Algemene Bezoekersvoorwaar<strong>de</strong>n<br />
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />
Steun het Muziekgebouw<br />
<strong>In</strong>komsten uit kaartverkoop <strong>de</strong>kken<br />
ten <strong>de</strong>le onze kosten. Word vriend<br />
<strong>of</strong> doneer: met jouw extra steun<br />
kunnen we concerten op het<br />
hoogste niveau blijven organiseren.<br />
Meer informatie:<br />
muziekgebouw.nl/steunons<br />
Op <strong>de</strong> hoogte blijven?<br />
Blijf op <strong>de</strong> hoogte <strong>van</strong> nieuw<br />
geboekte concerten <strong>of</strong> an<strong>de</strong>r<br />
nieuws. Volg ons via onze<br />
e-nieuwsbrief (aanmel<strong>de</strong>n op<br />
muziekgebouw.nl), Facebook,<br />
Twitter <strong>of</strong> <strong>In</strong>stagram.<br />
Dank!<br />
Wij kunnen niet zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> steun <strong>van</strong><br />
onze vaste subsidiënten en Vrien<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />
daarvoor zeer erkentelijk.<br />
Druk binnenwerk<br />
druk & printservice<br />
15