A Journal of Oriental Studies Sayı/Issue - Doğu Edebiyatı

DOĞU ARAŞTIRMALARI 4, 2009/2 25
Ancak Brockelmann söz konusu eserlerin hepsini kullanmamıştır. Daha sınırlı
ve az sayıda kaynaktan hareket ederek eserini ortaya koymuştur.
Brockelmann eserinin başlangıcında yararlandığı kaynakların listesini
vermektedir. Bunlar arasında biyografik ve bibliyografik eserler
bulunmaktadır. İbn Hallikân’ın (681/1282) Vefayâtu’l-A‘yân’ı ve Muhammed
b. Şâkir b. Ahmed el-Kutubî’nin (764-1363) Fevâtu’l-Vefeyât adlı eserlerini
biyografik kaynaklar olarak zikreder. Bibliyografik kaynaklar ise İbnu’n-
Nedim’în Kitabu’l-Fihrist’i, Katip Çelebi’nin Keşfu’z-Zunûn’u ve çok sayıda
kütüphane kataloglarıdır. Bu katalogların listesini eserin ilk cildinin
önsözünde sıralamaktadır. 24 Ek ciltlerin ilkinde asıl ciltteki bu listeye bazı
yeni eserler ve kataloglar ilave etmiştir. 25
B-GAL’a Yönelik Eleştiriler
GAL’a yöneltilen en önemli eleştiriler; kullanımının zorluğu ve
birtakım eksiklikleriyle ilgilidir. Bu eleştiriler arasında asıl ciltlerden ek
ciltlere göndermeler yapılması, eserde geçen bazı kütüphanelerin eserin
başında zikredilen listede yer almaması, eserde kullanılan kısaltmaların
tümünü kapsayan bir listenin bulunmaması, yeni bilgilerin ortaya çıkması
dolayısıyla bazı bilgilerde değişikliğe ihtiyaç duyulması, zaman zaman
yazmalar, müellifi vb. hususlarda hatalara rastlanması sayılabilir. 26
Bu yüzden eserin Arapçaya çevrisinde zikredilen hataların
düzeltilmesine ve eksik bilgilerin giderilmesine çalışılmıştır. Ayrıca
Brockelmann’ın ve GAL’ı Arapçaya çevirenlerin 27 birtakım hatalarına işaret
etmek amacıyla ‘Abdullah Muhammed el-Habeşî tarafından Tashîhu Ahtâi
Brockelmann fî Târîhi’l-Edebi’l-‘Arabî (el-Asl/et-Terceme) adlı bir eser
kaleme alınmıştır. Eserde zikredilen hataların çoğunluğu şahıs isimlerinde ve
kitap isimlerindeki yanlışlıklardan oluşmaktadır.
C-GAL’ın Etkileri
GAL’ın en önemli etkisi Arapça eserlerin ilim dünyasına
kazandırılması hususunda olmuştur. Çünkü GAL’ın yayınlanmasından sonra
değişik ilim dallarıya ilgili el yazma halinde bulunan Arapça eserlerin
basılması hızlanmıştır.
GAL’ın diğer bir etkisi de yeni eserlerin yazılmasına vesile olmasıdır.
GAL’ın yayınlanmasından sonra Corcî Zeydân’ (1861-1914) ın Tarihu
Âdâbi’l-Luğati’l-‘Arabiyye başlıklı eseri ortaya çıkmıştır. İlk baskısı 1911 de
yapılan bu kitap Arap Edebiyatı tarihi konusunda sistemli bir biçimde yazılan
ilk Arapça eser olması dolayısıyla önem taşımaktadır. Zeydân, eserinin
başında faydalandığı kaynaklar arasında Brockelmann’ın eserini de
24 Bkz. Brockelmann, Geschichte der Arabischen Litteratur, Leiden, 1943, I, 3-6.
25 Bkz. Bkz. Brockelmann, GAL, Supplementband, Leiden, 1937, I, 4-13.
26 Bkz. Mehmet Kanar, DİA, “Geschichte der Arabischen Litteratur”, İstanbul, 1996, XIV, 36-37.
27 Arapça çevirisindeki hatalar konusunda yazılan bir makale için bkz. Cevâd ‘Alî, “Te’rîhu’l-
Edebi’l-‘Arabî li Carl Brockelmann”, Mecelletu Mecme‘i’l-‘İlmî el-‘İrakî, Bağdat, 1960, VII,
332-352.