30.04.2013 Views

El santo de la Ramona..pdf

El santo de la Ramona..pdf

El santo de la Ramona..pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

EL SANTO DE LA RAMONA<br />

- 1 -<br />

<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

Dedicado a María Marín, <strong>la</strong> Bienvenida,<br />

a quien tanto aprecié y <strong>de</strong> <strong>la</strong> que tanto aprendí.<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdan<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

DECORADO. Se trata <strong>de</strong> una casa enguerina normal, ni muy antigua, ni muy mo<strong>de</strong>rna: un<br />

comedor con mesa gran<strong>de</strong>, siete sil<strong>la</strong>s y alguna p<strong>la</strong>nta, cuadro, etc. en don<strong>de</strong> se va a<br />

celebrar un <strong>santo</strong>. Imprescindible un mantel para <strong>la</strong> mesa con puntil<strong>la</strong> <strong>de</strong> ganchillo o simi<strong>la</strong>r.<br />

Por supuesto, en <strong>la</strong> mesa, tramuzos, cacahuetes, mejillones, pastas, cerveza, anís, coñac, un<br />

bizcocho y, si se quiere, algún <strong>de</strong>talle más. A<strong>de</strong>más dos puertas: una que lleva hacia el<br />

interior <strong>de</strong> <strong>la</strong> casa y otra a <strong>la</strong> calle.<br />

VESTUARIO. Es consonancia, también <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>la</strong> normalidad según el personaje.<br />

PERSONAJES. Son siete:<br />

MADRE. Frisa casi en los ochenta pero, lejos <strong>de</strong> ser una anciana al uso, tiene una vitalidad<br />

envidiable.<br />

VICENTE. Es el hijo mayor. Más cerca <strong>de</strong> los sesenta que <strong>de</strong> los cincuenta es, como su madre,<br />

muy vital. Soltero por vocación, le gusta <strong>la</strong> broma y el cachon<strong>de</strong>o.<br />

MARUJA. La segunda <strong>de</strong> <strong>la</strong> familia, ya no cumple los cincuenta. Tiene un genio <strong>de</strong> mil<br />

<strong>de</strong>monios, pero en el fondo, es una mujer muy ingenua. A su hermana pequeña, le<br />

tiene un poco <strong>de</strong> pelusil<strong>la</strong>.<br />

RAMONA. La más pequeña, tendrá unos cuarenta y cinco años. Es muy mujer <strong>de</strong> su casa y lo<br />

quiere todo perfecto. También tiene su carácter pero es más reposada que su<br />

hermana y, como su hermano, <strong>de</strong> vez en cuando, es muy ocurrente.<br />

EL TÍO SEVERINO. Hermano <strong>de</strong> <strong>la</strong> madre, ya ha cumplido los 88 y, por eso, tiene muchos<br />

achaques. Está sordo como una tapia y parece que tiemb<strong>la</strong> a causa <strong>de</strong>l Parkinson. Es<br />

el padrino <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ramoneta y tanto el<strong>la</strong> como sus hermanos lo quieren mucho.<br />

SALVADOR. Marido <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong> y más o menos <strong>de</strong> su edad. Trabaja en el campo y tiene un<br />

carácter bonachón pero si lo buscan lo encuentran. Le gusta <strong>de</strong>jar bien c<strong>la</strong>ro quién es<br />

el que manda en casa.<br />

PACO. Marido <strong>de</strong> <strong>la</strong> Maruja e igualmente, <strong>de</strong> edad parecida a <strong>la</strong> <strong>de</strong> su mujer. También<br />

campiñero y algo tacaño, tiene un carácter fuerte por lo que pelea constantemente<br />

con <strong>la</strong> Maruja. Le gusta <strong>la</strong> poesía y el cantautor Joaquín Sabina.<br />

OTROS DETALLES. Unos calzoncillos b<strong>la</strong>ncos normales y corrientes con un agujero en <strong>la</strong><br />

parte trasera. Un tanga <strong>de</strong> hombre. Una bata <strong>de</strong> baño con bolsillos para Salvador y una toal<strong>la</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>vabo. Un paño <strong>de</strong> cocina y servilletas <strong>de</strong> papel. Un <strong>de</strong><strong>la</strong>ntal con dos bolsillos para<br />

<strong>Ramona</strong>. Un garrote y una boina para el tío Severino. Para Paco, paquete <strong>de</strong> tabaco, mechero<br />

y cenicero.<br />

- 2 -<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

(<strong>El</strong> comedor <strong>de</strong> una casa enguerina. En el centro, una mesa con un mantel b<strong>la</strong>nco que lleva<br />

una puntil<strong>la</strong> <strong>de</strong> ganchillo, surtida con bebida y viandas para celebrar una onomástica. La<br />

<strong>Ramona</strong> y su madre se afanan en terminar <strong>de</strong> arreg<strong>la</strong>r<strong>la</strong>, mientras Salvador, el marido <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Ramona</strong>, se está duchando en el interior <strong>de</strong> <strong>la</strong> casa)<br />

RAMONA (Saliendo con un bizcocho). ¡Madre! ¿Ha puesto ya los mejillones?<br />

MADRE (Con una botel<strong>la</strong> <strong>de</strong> anís en <strong>la</strong> mano). Sí.<br />

RAMONA. ¿Y los tramuzos y los cacaus?<br />

MADRE. Ya están en <strong>la</strong> mesa.<br />

RAMONA. ¿Y el bizcocho?<br />

MADRE. ¡<strong>Ramona</strong>! Si lo acabas <strong>de</strong> poner tú ahí en medio, fil<strong>la</strong> megua…<br />

RAMONA. (Nerviosa). Tiene razón, madre. No m´haga mucho caso que no sé ni an<strong>de</strong><br />

estoy.<br />

MADRE. A mí me lo dirás, prenda, que to los años <strong>la</strong> mateixa. Ni que fueran éstas <strong>la</strong>s<br />

bodas <strong>de</strong> Luis Alonso, en cuenta <strong>de</strong> <strong>la</strong> convidá <strong>de</strong> S. Ramón Nonato en una<br />

casa d‘Engra, ¡collons, con <strong>la</strong> moñaca!<br />

RAMONA. Es que ya sabe usté como soy yo, madre.<br />

MADRE. Sí, bonica, mu fina y mu reperfilá: to apunto y to <strong>de</strong> punta en b<strong>la</strong>nc.<br />

¡Menuda murga los 31 d’Agosto! Si me l’allego a barruntar, en cuenta <strong>de</strong><br />

<strong>Ramona</strong>, te pongo Remedios.<br />

RAMONA. ¿Remedios, madre? ¿Y por qué?<br />

MADRE. Pa ver si así te <strong>la</strong>s apañabas so<strong>la</strong>, salá. Que m’haces pegar más vueltas que<br />

un dolçainer y yo ya no estoy pa estos trotes.<br />

RAMONA (Ilusionada). ¡Ay, madre! ¿Ha visto qué preciosa está <strong>la</strong> mesa con el mantel?<br />

Parece un altar.<br />

MADRE (Aparte). Pos cuando lo vea tu hermanica. (A <strong>Ramona</strong>) Sí, hija mía, un altar y<br />

más, que me va her <strong>la</strong> puntil<strong>la</strong> <strong>la</strong> tía María <strong>la</strong> Bienvenida y no hay otra<br />

mejor en to <strong>la</strong> contorná. ¡Qué manos tenía ixa mujer p’al punto gancho! ¿Y<br />

pa enmidonar?<br />

To como el armiño. Como el<strong>la</strong> no en d´había dos.<br />

RAMONA. Bien se ve, madre, bien se ve.<br />

- 3 -<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

MADRE. Y ahora <strong>la</strong> tiene el Señor en <strong>la</strong> Gloria y es <strong>de</strong> verdá aquello el Paraíso,<br />

Ramoneta: los angelicos con sus baberetes <strong>de</strong> ganchillo, <strong>la</strong>s santas con sus<br />

mantos b<strong>la</strong>ncos <strong>de</strong> hilo fino que parece bronda, los altares pa que te<br />

cuento… No había dos como el<strong>la</strong>, no en d’había.<br />

RAMONA. ¿Y los <strong>santo</strong>s, madre?<br />

MADRE. Como alguno tenía que acabar como el gato, en el Purgatorio están tos.<br />

RAMONA. ¿Qué dice? Y ¿por qué?<br />

MADRE. Porque s’ha encabotau <strong>la</strong> tía María en enmidonarles los cansoncillos y los<br />

enfelices van tos escaldaus.<br />

RAMONA. Ya m’estrañaba a mí que no sonara <strong>la</strong> f<strong>la</strong>uta ¡con el genio que tenía <strong>la</strong><br />

paisana!<br />

MADRE. Y ahora ha mandau S. Pedro un recau pa dir que no lleven flores a <strong>la</strong>s<br />

iglesias pa ellos, que les hagan ramicos d’ixas carchofetas <strong>de</strong> monte que se<br />

ponen bajo <strong>la</strong> cama pa curar <strong>la</strong>s almorranas, a ver si asina s’ alivian una<br />

mejica.<br />

RAMONA. Madre, y usté ¿cómo sabe to ixo?<br />

MADRE (Haciéndose <strong>la</strong> remolona). Pos, pos…porque lo sé.<br />

RAMONA. Madre, por casualidá no estarán usté y sus vecinas hendo otra vez el<br />

pa<strong>la</strong>ncanero, ¿verdá?<br />

MADRE. Tuma, pos c<strong>la</strong>ro que no. Después <strong>de</strong>l cagachín que vamos pasar <strong>la</strong> última<br />

vez, cuando se va poner a blincar <strong>la</strong> pa<strong>la</strong>ncana y no va parar <strong>de</strong> botar hasta<br />

que se va asc<strong>la</strong>r, ¡ni pensarlo! No vamos cagar mierda buena en medio año.<br />

RAMONA. Menos mal, que no me fío yo <strong>de</strong> <strong>la</strong> metá <strong>de</strong> <strong>la</strong> cuadril<strong>la</strong>…<br />

MADRE (Bajando <strong>la</strong> voz con mucho misterio). Ahora, Ramoneta, hacemos <strong>la</strong> Pija.<br />

RAMONA. ¿La Pija? ¡Ay, Señor! Pero ixo ¿qué es?<br />

MADRE. Pos mira, en un cartonet cuadrau, hay un redon<strong>de</strong>l con to <strong>la</strong>s letras, y<br />

tamién, están tos los números. Ponemos un vasico en el medio bocabajo y<br />

ca una le pone un <strong>de</strong>do en el culo al vaso. Después, l<strong>la</strong>mamos a algún<br />

espéritu, le preguntamos algo y el vaso se va meneando <strong>de</strong> letra en letra<br />

hasta que nos contesta lo que toca.<br />

RAMONA. ¡Mira si lo sabía yo! La Pija, <strong>la</strong> Pija… Madre, ¡que eso es <strong>la</strong> Ouija, y dicen<br />

qu’es mu peligroso!<br />

- 4 -<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

MADRE. Lo peligroso, chiqueta, es que s’ajuntemos seis mujeres a chugar al Burro to<br />

<strong>la</strong>s tar<strong>de</strong>s.<br />

RAMONA. No me diga…<br />

MADRE. Sí, porque, entre baza y baza, l’hacemos el traje a mida a medio pueblo y si<br />

m’apuras, ¡hasta al cura! Ven una tar<strong>de</strong>, Ramoneta, y charrarás con el<br />

padre…<br />

RAMONA. ¡No lo man<strong>de</strong> Dios! Menudo entretenimiento, astorar a los <strong>de</strong>funtos.<br />

¡Cómo si no tuviéramos prau con los vivos! Ya quisiera yo saber quién <strong>de</strong><br />

toas es <strong>la</strong> espabilá que le pega espentetas al vasico, ¡seréis yongos!<br />

MADRE. Pos has lo que te dé <strong>la</strong> gana y que t’aproveche, hija. Yo m’en voy y ya vendré<br />

luego con el tío Severino.<br />

(Sale)<br />

SALVADOR (Dentro). <strong>Ramona</strong>, ¿S’ha ido ya tu madre?<br />

RAMONA. Sí, Salvador. Y tú, ¿ya has acabau <strong>de</strong> mudarte?<br />

SALVADOR. Pos más bien no.<br />

(Sale Salvador con <strong>la</strong> bata <strong>de</strong> <strong>la</strong> ducha y secándose el pelo)<br />

RAMONA. Y, ¿qué esperas, que vaya yo a ponerte <strong>la</strong> bolcá?<br />

SALVADOR. ¡Menuda bolcá si to fuera como ésto! (Se saca unos calzoncillos <strong>de</strong>l bolsillo<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> bata y se los enseña a su mujer. Llevan un enorme agujero en <strong>la</strong> parte <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>trás) ¿Qué les ha pasau a estos cansoncillos?<br />

RAMONA (Titubeando) Pos, pos… (se rehace) que no pasándoles na <strong>de</strong>l otro mundo, los<br />

pobretes, s’han pasau.<br />

SALVADOR. Con lo que yo me los estimaba, ¡los últimos <strong>de</strong> <strong>la</strong> dote que me va her mi<br />

madre! Mercaus, en aquellos tiempos, en ca Perelló…<br />

RAMONA. Ahí es on<strong>de</strong> va pegar tu madre <strong>la</strong> becá: que se va engañar <strong>de</strong> tienda.<br />

SALVADOR. Y ¿se pue saber por qué?<br />

RAMONA. Porque con lo Adán que tú eres, tenía que habérselos encargau al tío<br />

Cerezo y, si no, haber ido a c’al l<strong>la</strong>n<strong>de</strong>ro.<br />

SALVADOR. ¡Pero, Ramoneta…!<br />

RAMONA. ¿Cómo?, ¿ahora soy Ramoneta? ¿Yo que te digo a tú cuando t’en vas a <strong>la</strong><br />

campiña? ¡Que te lleves papel! Pero no, el señor se <strong>de</strong>spacha con una<br />

- 5 -<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

piedra o un pámpano. Luego como l’entra <strong>la</strong> picoreta, arrascón p’arriba y arrascón<br />

p’abajo, ¡ha<strong>la</strong>, qu’es <strong>de</strong> bal<strong>de</strong>s! ¿Y cómo llegan a casa los cansoncillos? Con<br />

un palomino en <strong>la</strong> culera como un pan bendito.<br />

SALVADOR. Para, Ramoneta, que t’emba<strong>la</strong>s.<br />

RAMONA. ¡En ca que m’estrelle! Asina que, <strong>Ramona</strong>, aprepara el jabón <strong>de</strong> sosa y <strong>la</strong>s<br />

dos manos pa restregar. Pos sabes lo que te digo, que ya s´han jubi<strong>la</strong>u y<br />

mejor estarán limpiando polvo que arrascando cascarrias.<br />

SALVADOR (Avergonzado y compungido, mirando los calzoncillos). Es que eran los<br />

últimos que me quedaban, ¡los últimos!<br />

RAMONA (Quitándoselos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s manos). Pos mira, los últimos serán los primeros (se los<br />

mete en el bolsillo <strong>de</strong>l <strong>de</strong><strong>la</strong>ntal). Pero, como tienes una mujer que vale tos los<br />

dineros <strong>de</strong>l mundo, ¡mira! (se saca un tanga <strong>de</strong>l otro bolsillo <strong>de</strong>l <strong>de</strong><strong>la</strong>ntal y se lo<br />

enseña) ¿Qué te parece lo que t’ha comprau? Esto sí qu’está asegurau a to<br />

riesgo y <strong>de</strong> buena marca qu’es.<br />

SALVADOR (Mirándolo con espanto). Ixo, ixo en mi pueblo es un taparrabos, ¡y más roín<br />

qu’el <strong>de</strong> Tarzán! ¿Y <strong>de</strong> quina marca tan fanfarrona dices qu’es esto?<br />

RAMONA. De <strong>la</strong> marca DELMER.<br />

SALVADOR. ¿Quina?<br />

RAMONA. DEL-MER<br />

SALVADOR (Pensativo). Pos en ca no l’ha sentido nombrar yo ixa nunca por <strong>la</strong> tele.<br />

RAMONA. DEL-MER… ¡Del mercau, abelucho! Asina que arrea p’a<strong>de</strong>ntro y te lo<br />

pones o tendrás que ir sin na y con tos los aparejos colgando.<br />

SALVADOR (Suplicando). Ramoneta, ¿por qué m’haces esto? ¿Cómo voy a ir yo con<br />

esta goma por <strong>la</strong> regateta?<br />

RAMONA. Pos arreando, qu’es gerondio. Y afáñate que ahora mismo empezará a<br />

llegar <strong>la</strong> gente. Ha<strong>la</strong>, p’a<strong>de</strong>ntro.<br />

(Sale Salvador)<br />

(Des<strong>de</strong> <strong>la</strong> puerta, se oye a <strong>la</strong> Maruja, <strong>la</strong> hermana mayor <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong>)<br />

MARUJA (Dentro). ¿Se pue<strong>de</strong>?<br />

RAMONA. Se va pudiendo, se va pudiendo, hermanica.<br />

(Entra)<br />

MARUJA. ¡Ay, mi chica! Dame un beso bonica qu’es el día <strong>de</strong> tu <strong>santo</strong>… (se queda<br />

- 6 -<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

atónita al ver <strong>la</strong> mesa, abre mucho los ojos y dice) ¡Ay, <strong>la</strong> ma<strong>la</strong> sota! ¡Ya l’has sacau a <strong>la</strong><br />

madre el mantel <strong>de</strong> <strong>la</strong> tía Bienvenida!<br />

RAMONA. Mujer…<br />

MARUJA. Ni mujer, ni na. Que yo soy <strong>la</strong> mayor y a mí <strong>la</strong> madre me l’ha regateau buen<br />

avío <strong>de</strong> veces. Y tú, c<strong>la</strong>ro, como eres <strong>la</strong> pequeñica… ¡cal<strong>la</strong> que <strong>la</strong><br />

mamprenda!<br />

RAMONA. Maruja, si total tu <strong>santo</strong> es d’aquí a doce días, yo lo <strong>la</strong>vo, lo p<strong>la</strong>ncho, te lo<br />

llevo y ya está.<br />

MARUJA. ¡Ole, qué bien! ¡To solucionau! Y si d’aquí a allá me muero, ¿qué? Y si hoy<br />

se taca o los tíos estos <strong>de</strong> <strong>la</strong> pipanda lo queman con <strong>la</strong> caparra <strong>de</strong>l cigarro,<br />

¿qué? Y si… ?<br />

RAMONA. Prau, Maruja, prau. Ya iremos con cuenta.<br />

MARUJA. ¡Me río yo <strong>de</strong> <strong>la</strong> cuenta con lo brozas que son tos! Pero ya m’encargaré yo<br />

<strong>de</strong> que no le caiga ninguna lámpara, ni menos que le hagan una botana.<br />

RAMONA. ¡Uy, que te veo venir, Maruja!<br />

MARUJA. Pos cuando allegue, que Dios los coja confesaus ¡y colmugaus por si <strong>la</strong>s<br />

moscas! Y cambiando <strong>de</strong> conversación, ¿on<strong>de</strong> está el Salvador?<br />

RAMONA. Está acabando d’endongarse. ¡Salvador, sal, que ya está aquí mi<br />

hermanica!<br />

SALVADOR (Dentro). Ya voy, ya voy…<br />

RAMONA. ¿Y tu marido?<br />

MARUJA. ¿<strong>El</strong> Paco? Aparcando el coche qu’es on<strong>de</strong> mejor lo tiene, quetico y sin<br />

menearse <strong>de</strong>l sitio. Mira, ya lo siento entrar.<br />

PACO. ¡Buenas!<br />

(Entra Paco)<br />

MARUJA. ¡Y tan buenas, esposo! Y más que nunca hoy qu’ acabamos <strong>de</strong> nacer.<br />

PACO (A <strong>Ramona</strong>). Un par <strong>de</strong> besos, cuñá. Muchos años que lo celebremos juntos, ¡y<br />

tú que lo pagues! (<strong>la</strong> besa)<br />

RAMONA (Aparte). Hay que ver el mamandungo, como s’arrasca an<strong>de</strong> le pica.<br />

PACO. ¡Quina mesa más apañá! Si parece esto La Zarzue<strong>la</strong>… ¿Has visto, Maruja?<br />

- 7 -<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


MARUJA. Que va, m’ha quedau ciega <strong>de</strong> zabucón.<br />

(Sale Salvador, al que, como le molesta el tanga, lo vemos <strong>de</strong><br />

vez en cuando llevarse <strong>la</strong> mano al trasero para estirar <strong>la</strong> goma)<br />

- 8 -<br />

<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

SALVADOR. ¡Ché, ya estamos tos! (A Paco le da <strong>la</strong> mano y le palmotea <strong>la</strong> espalda) ¿Cómo<br />

va ixo, fargandán? (A Maruja) Ven aquí que t’arree dos besos, f<strong>la</strong>menca (<strong>la</strong><br />

besa)<br />

RAMONA. Enga, amos a asentarse y a herse el pisico<strong>la</strong>bis.<br />

(Se sientan y empiezan a comer y beber.<br />

Paco pincha un mejillón y antes <strong>de</strong> sacarlo <strong>de</strong>l p<strong>la</strong>to…)<br />

MARUJA (Aparte) Ay, <strong>la</strong> Mare <strong>de</strong> Deu, ¡que me taca el mantel! (A Paco, dándole una<br />

palmada en <strong>la</strong> mano) ¿Qué es, que no había otra cosa que punchar? ¡En<br />

cuenta con tocar los mejillones! ¡Come tramuzos!<br />

RAMONA (Aparte).Ya empezamos.<br />

PACO. Pero, ¿qué te pasa hoy, mujer? ¿T’ha picau algún bicho?<br />

MARUJA. Pos sí, antes d’entrar un ardacho y <strong>de</strong>spués una sagristana mu espabilá.<br />

PACO (Aparte). Ya sabes quién es el <strong>la</strong>garto, Paquito.<br />

RAMONA (Aparte) Ya sabes quién es <strong>la</strong> <strong>la</strong>gartija, Ramoneta.<br />

SALVADOR. Y eso, ¿a <strong>santo</strong> <strong>de</strong> qué?<br />

MARUJA. Lo segundo al <strong>de</strong> tu mujer y lo otro, ahora lo sabréis, más que na pa que<br />

estéis avisaus.<br />

PACO (Aparte). Ya empieza <strong>la</strong> troná.<br />

MARUJA. ¡Pos que casi nos matamos con el coche viniendo p’aquí!<br />

RAMONA (Asustada). ¿Y cómo ha sido eso?<br />

SALVADOR (A<strong>la</strong>rmado). ¿Qué ha pasau, cuñá?<br />

MARUJA (Seña<strong>la</strong>ndo a Paco) Aquí, el señor condutor que, en <strong>la</strong>s Cuatro Esquinas en<br />

cuenta <strong>de</strong> mirar el espejico, s’ha quedau embacorau mirándole el culo a<br />

una jovenacha y, en eso, subía uno por S. Antón a toa castaña y por un<br />

pelico no l’amos estampau contra <strong>la</strong> casa <strong>de</strong> Martí.<br />

PACO (Aparte). Ahora vas y lo cascas. (A Maruja) Mujer, ixo son cosas que pasan, gajes<br />

<strong>de</strong>l oficio…<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

MARUJA. ¡Pos que te pasen a tú solo! ¡No tienes tú pocos oficios, matarile! Y cál<strong>la</strong>te,<br />

Paco, que hoy voy atravesá y ya me conoces…<br />

PACO. Pos que yo sepa, en ca en d’hay <strong>de</strong> peores, que no va ser yo el que va arramb<strong>la</strong>r<br />

con un ganau d’ovejas en <strong>la</strong> recta el río.<br />

MARUJA. ¡C<strong>la</strong>ro, porque ya se guardan el<strong>la</strong>s! A aquel li van endosar <strong>de</strong> mote “<strong>El</strong><br />

silencio <strong>de</strong> los cor<strong>de</strong>ros”, pero tú, como sigas <strong>la</strong> marcha, tú vas a ser<br />

“Laurence d’Arabia”<br />

PACO. ¿Y por qué, señora vidiente?<br />

(La <strong>Ramona</strong> y Salvador se ríen por lo bajini)<br />

MARUJA. Porque, tal y como veo yo el ajo <strong>de</strong> mal parau en <strong>la</strong> boleta <strong>de</strong> cristal, un día<br />

d’estos, cara a <strong>la</strong> redonda que hay antes <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Casas Nuevas, t’has<br />

d’encaramitar en <strong>la</strong> chepa d’uno <strong>de</strong> los dos camellos ixos qu’han p<strong>la</strong>ntau<br />

allí.<br />

PACO (Con con<strong>de</strong>scen<strong>de</strong>ncia). Maruja, ya será menos, mujer.<br />

SALVADOR. Ixo, Maruja. No <strong>de</strong>sajeremos tanto. A<strong>de</strong>más, lo que en d’hay en <strong>la</strong><br />

rotonda, no son dos camellos…<br />

MARUJA. ¿A no? ¿Y se pue saber qué son, señor menistro?<br />

SALVADOR. Dos bai<strong>la</strong>rines.<br />

MARUJA. ¡Arrea costipau si ves tú el parecido!<br />

RAMONA. Que sí, hermanica, que son dos bai<strong>la</strong>rines.<br />

MARUJA. Ya s’estáis quedando con mí. ¿Que ixos dos armatostes <strong>de</strong> guierro son dos<br />

bai<strong>la</strong>rines? Y qué bai<strong>la</strong>n el Fred Astaire y <strong>la</strong> Ginger Rogers (pronuncia tal y<br />

como se escribe), ¿<strong>la</strong> raspa o el baile S. Vito?<br />

PACO. Qu’es <strong>de</strong> veras, Maruja, que lo va dir el que los va her, el ascultor.<br />

MARUJA. Pos hay que tener barra pa herlos y pa dirlo. Dos bai<strong>la</strong>rines, ¡ni que<br />

fuéramos más tontos que Pichota por ser <strong>de</strong> pueblo!<br />

(Paco se saca el paquete <strong>de</strong> tabaco, se encien<strong>de</strong> un cigarrillo y <strong>de</strong>ja el paquete y<br />

el mechero en <strong>la</strong> mesa. La Maruja se lo quita <strong>de</strong> <strong>la</strong> boca y lo apaga en el cenicero)<br />

PACO. Pero, ¿qué te pasa hoy, Maruja? ¡No <strong>de</strong>jas vivir ni a Cristo!<br />

MARUJA. Que me s’han roto toas <strong>la</strong>s tripas <strong>de</strong> golpe. Que a mí hoy, no hay quien me<br />

taque ni me queme el mantel <strong>de</strong> <strong>la</strong> tía Bienvenida por éstas (cruza los <strong>de</strong>dos<br />

índice y pulgar y los besa)<br />

- 9 -<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


PACO. ¡Ah, collons! ¿Ixe era el misterio? ¿Por ixo tanto dar faena?<br />

RAMONA (Aparte). ¡Ay, madre!<br />

- 10 -<br />

<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

MARUJA. Por ixo y porque no tienes trel<strong>la</strong>t. (Coge el paquete <strong>de</strong> tabaco <strong>de</strong> <strong>la</strong> mesa) ¿No<br />

ves que aquí pone “Fumar pue<strong>de</strong> matar”?<br />

PACO. Mira por on<strong>de</strong> me sale ahora. Regüegos, Maruja, tamién mata trabajar y no<br />

pone el letrero ixe ni a <strong>la</strong> entrá <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fábricas, ni en los caminos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

campiñas, ¡nos ha jodío con <strong>la</strong> cop<strong>la</strong>!<br />

SALVADOR. Di que sí, Paco, y ¡vivan los fumadores y los tíos bragaus!<br />

MARUJA. <strong>Ramona</strong>, que s’está rifando una chufa y tu marido lleva tos los numericos…<br />

RAMONA. ¡Salvador, punto en boca y mut!<br />

MARUJA. Déjalo, que le voy a contestar. Mira cuñau, <strong>de</strong> que vivan no me quejo, pero<br />

que vivan lo que puedan, porque el día que tú y el Paco caduquéis, ¡que los<br />

pague el entierro <strong>la</strong> Tabacalera!<br />

RAMONA. ¡Ahí, valiente!<br />

PACO. Ves, Salvador, como en ca va estar acertau mi compadre Sabina, “<strong>El</strong> f<strong>la</strong>co <strong>de</strong><br />

Úbeda”, cuando va dir (recita): “Que el día que yo me muera, <strong>la</strong> que más<br />

me va a llorar, va a ser <strong>la</strong> Tabacalera”<br />

SALVADOR. ¡Di que sí, porque éstas…!<br />

MARUJA (Levantando el <strong>de</strong>do índice) ¡Y una higa pa los dos! No, pa los tres, mejor. A<br />

buen árbol s’arriman éstos, que no lo hay más perdido, más borrachín y<br />

más rabalero, ¿eh, <strong>Ramona</strong>?<br />

RAMONA (Asiente con <strong>la</strong> cabeza)<br />

PACO (Indignado). Maruja, que l’estás faltando a un gran poeta y no te lo consiento.<br />

MARUJA. ¡Ya salió <strong>la</strong> poesía! Pos mira lo que te digo, déjate <strong>de</strong> poesías, porque en<br />

una rabotá vais a <strong>la</strong> calle el tabaco, tú, Martínez Sabina y <strong>la</strong>s calzas <strong>de</strong> tu<br />

agüe<strong>la</strong>.<br />

RAMONA. Va, Maruja, tengamos el <strong>santo</strong> en paz, bonica, que t’encien<strong>de</strong>s como los<br />

mistos <strong>de</strong> traca…<br />

MARUJA. Ixo, tengamos el <strong>santo</strong> en paz y mañana ya iremos a <strong>la</strong> zarpa <strong>la</strong> greña.<br />

Chiquetes, ¿hais visto cuántos venti<strong>la</strong>ores han puesto en <strong>la</strong> sierra?<br />

SALVADOR. Cualquiera no los ve, que ya no se pue her ni un retratico sin que te lo<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


cague una pa<strong>la</strong> d’ixas b<strong>la</strong>ncas.<br />

PACO. Pero siendo <strong>la</strong> gran custión, <strong>la</strong> energía, ¡hay que co<strong>la</strong>borar, Salvador!<br />

SALVADOR. Según sea el precio, concuñau.<br />

- 11 -<br />

<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

MARUJA (Entusiasmada). Pero Salvador, tú no te maginas cuando los pongan tos en<br />

marcha, lo fresquicos que vamos a estar en el lugar. To <strong>la</strong> basca s’en d’irá<br />

pa <strong>la</strong> Canal y en <strong>la</strong> Bufera, ¡hasta se podrán tomar baños turcos!<br />

(La <strong>Ramona</strong>, Salvador y Paco se mondan <strong>de</strong> risa)<br />

SALVADOR. Quina ocurrencia has tenido, cuñá. Ixo les faltaba a los d’Anna p’ acabar<br />

<strong>de</strong> redon<strong>de</strong>ar el negocio…<br />

PACO. Pero Maruja, bonica, ¿por qué no te cal<strong>la</strong>s?<br />

MARUJA. ¿Hais sentido a D. Juan Carlos I? (A Paco) ¿Tú que t´has creído, que soy yo<br />

el pariente ixe que les ha salido a los Chavos en <strong>la</strong>s Américas?<br />

PACO. Pos mira, en el genio ¡hermanicos <strong>de</strong> leche!<br />

MARUJA. No te digo que no, marido. Y lo que tampoco te voy a dir es <strong>de</strong> quién eres<br />

tú hermanico, por no ofen<strong>de</strong>r más que na, al género animal, amos.<br />

RAMONA. Fin <strong>de</strong>l segundo asalto y <strong>de</strong> <strong>la</strong> brega o los trenco el rabo <strong>la</strong> granera en el<br />

lomo a <strong>la</strong> una y al otro.<br />

(Llega Vicente, el hermano mayor <strong>de</strong> <strong>la</strong> Maruja y <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong>)<br />

VICENTE (Dentro y pregonando) ¡Pellejero, que me voy! ¡<strong>El</strong> tío pellejero! ¡Que me voy y<br />

lo merco todo!<br />

RAMONA. Maruja, ¿conoces a ixe qu’entra amotinando?<br />

MARUJA. <strong>El</strong> bucarán <strong>de</strong>l Vicente es. Ay, <strong>Ramona</strong>, que cuando lo siento me<br />

da por pensar si <strong>la</strong> madre no tendría algo con Emilio Estre<strong>la</strong>.<br />

SALVADOR (Pregonando). ¡Ye chiquetes, carreguéeu qu’el porte molt barat!<br />

PACO (Pregonando). ¡Sal molida!<br />

RAMONA (A Maruja). No ves a éstos, seguro que Estre<strong>la</strong> hacía horas estraordinarias.<br />

(Entra Vicente)<br />

VICENTE. ¡Bona nit a tutom! (A <strong>Ramona</strong>) Ven aquí que te felecite el Tete (le da un<br />

achuchón y dos besos).<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


RAMONA (Quitándoselo <strong>de</strong> encima). No seas borrego y agarra cahira, Jordi Pujol.<br />

- 12 -<br />

<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

MARUJA (Mirando a su hermano con pena). ¡Será esto lástima! Un hermanico tan bien<br />

p<strong>la</strong>ntau y que en ca sea fadrí a sus años…<br />

VICENTE. Y a mucha honra y por los años que me que<strong>de</strong>n, Marujín, que aquí al que<br />

piu<strong>la</strong> lo engabio<strong>la</strong>n. ¿O no, cuñaus? Yo, como el tío Severino, fadrí pa<br />

siempre y “genio y fegura hasta <strong>la</strong> sepoltura”<br />

MARUJA. Tú y el tío Severino, ay, ¡qué dos patas pa un banco!<br />

VICENTE (Pregonando). ¡Polos, cortes y mantecaus he<strong>la</strong>us! Che, cuando es verano,<br />

¡cuánto m’acuerdo <strong>de</strong>l Churrero cuando en d’ iba con el carret por <strong>la</strong>s calles<br />

<strong>de</strong>l lugar! Asina salía <strong>de</strong> S. José, nos hacía a tos los chiquetes unos<br />

<strong>de</strong>sgraciaus.<br />

SALVADOR. Ya pues dirlo, que mentira no es.<br />

VICENTE. Si hubiera habido que ponerle música al traile, <strong>la</strong> pieza se l<strong>la</strong>maría “Tocata<br />

y fuga <strong>de</strong> <strong>la</strong> espar<strong>de</strong>ña”, oreginal <strong>de</strong>l maestro Chapín.<br />

PACO. Ixo mesmico, ¡y con orquesta y coros!<br />

VICENTE. Si a primeros <strong>de</strong> setiembre no cabía un alma en ca Olcina pa herse<br />

espar<strong>de</strong>ñas nuevas. ¡To <strong>la</strong>s mujeres <strong>de</strong>l pueblo hendo co<strong>la</strong>!<br />

SALVADOR. ¡Qué tiempos aquéllos! Los he<strong>la</strong>us en el carret y el culo bien caliente.<br />

VICENTE (Remedando). “Mama, ¡yo quiero un polo!”, “Mama, cómprame un polo”<br />

Asina tos los moñacos. Hasta que <strong>la</strong> madre se quitaba <strong>la</strong> espar<strong>de</strong>ña y pimpam,<br />

pim-pam, no te quedaba por espolsar ni un melímetro <strong>de</strong>l pantalón.<br />

¿Tú no t’acuerdas, Ramoneta?<br />

RAMONA. Pos no mucho.<br />

MARUJA. ¿Cómo se va a acordar, si <strong>la</strong> tana se <strong>la</strong> llevábamos siempre yo y tú? <strong>El</strong><strong>la</strong>,<br />

como era <strong>la</strong> pequeñica, casi to <strong>la</strong>s tar<strong>de</strong>s sacaba algo <strong>de</strong> <strong>la</strong> pancha <strong>de</strong>l<br />

carret, ¡menuda avispa!<br />

(En ese momento Vicente acaba <strong>de</strong> pinchar otro mejillón y…)<br />

MARUJA. Vicente, <strong>de</strong>ja enseguida el palillo y el mejillón en el p<strong>la</strong>to que como te caiga<br />

una gota en el mantel, t’estampo.<br />

PACO (Aparte). ¡Dará caguera esta mujer!<br />

VICENTE (A Maruja). Pos mira, hermanica, si no es con el palillo, “con <strong>la</strong> sarpa” que<br />

disen los d‘Anna (lo coge con <strong>la</strong> mano y se lo come).<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


MARUJA. Y <strong>la</strong> sarpa ixa que dises, ¿on<strong>de</strong> <strong>la</strong> vas a restregar ahora?<br />

VICENTE. En <strong>la</strong> figa ta tía qu’es <strong>la</strong> mía, Marujín.<br />

- 13 -<br />

<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

RAMONA. Va, <strong>de</strong>jarse <strong>de</strong> bobás. Y tú, Salvador, sácale un trapo pa que se torque mi<br />

hermanico porque estas servilletas (coge una <strong>de</strong> papel con dos <strong>de</strong>dos) no<br />

valen na. ¡Ah, y una cerveza! que <strong>la</strong> que queda ya no está fresca.<br />

(Se levanta Salvador y camina hacia <strong>la</strong> puerta <strong>de</strong> <strong>la</strong> cocina <strong>de</strong> <strong>la</strong> manera que ya sabemos)<br />

MARUJA. ¿Y el tío Severino, qué dice <strong>la</strong> madre, que da ma<strong>la</strong>s noches, Vicentín?<br />

VICENTE. Pos na más que vellea, hermanica.<br />

(Entra Salvador con <strong>la</strong> cerveza y el paño <strong>de</strong> cocina <strong>de</strong> <strong>la</strong> manera<br />

que ya sabemos y se lo da a Vicente)<br />

VICENTE (A Salvador). Che, cuñau, ¿qué te pasa qu’estás tan <strong>de</strong>sficioso?<br />

SALVADOR (Avergonzado). ¿A mí? Na, no me pasa na.<br />

RAMONA (Aguantándose <strong>la</strong> risa y guiñando un ojo a su hermano). ¿Qué le va a pasar,<br />

Tete? Pos na <strong>de</strong> na.<br />

VICENTE. Paco, ¿tú no lo encuentras una mijica torbaico?<br />

PACO. Pos ahora que lo dices, sí. Asina como si le punchara algo en salva sea <strong>la</strong> parte.<br />

MARUJA. Ay, <strong>Ramona</strong>, que ya has hecho una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s tuyas. ¡Y parecía tonta cuando <strong>la</strong><br />

cambiamos por <strong>la</strong> burra! ¿Eh, Vicente? Pero que mañana salen ésta y el<br />

Salvador en el Pánico enguerino aunque no sé por qué, me lo chugo.<br />

SALVADOR. Mira <strong>la</strong> hermanica cómo <strong>la</strong> conoce. Pos sí, ahí o en <strong>la</strong> página <strong>de</strong> socesos<br />

<strong>de</strong>l diario. Ya veremos, cuñá.<br />

RAMONA (Aparte). Ramoneta, qu’el que avisa no es traidor…<br />

VICENTE. <strong>El</strong> tío Severino, ixe es el que va a salir en los piriódicos como un día d’estos<br />

pille a <strong>la</strong> madre medio alvertida y l’emboque una zamarrá.<br />

RAMONA. No me digas, Vicente.<br />

VICENTE. Pos sí, que <strong>la</strong> dau <strong>la</strong> chochera por creerse qu’está en <strong>la</strong> mili y, como allí era<br />

corneta, en cuanto siente que canta el pollo <strong>de</strong>l gallinero, se pone firme y<br />

hace que toca el “Quinto levanta”. Y to ixo ¡a <strong>la</strong>s cinco <strong>la</strong> mañana!<br />

(La Maruja, <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong> y sus maridos, empiezan a reírse)<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

VICENTE. Asina que, álsate Vicente y ahí lo tienes en cansoncillos, en medio el cuarto<br />

(se levanta y hace que toca <strong>la</strong> corneta) tutu tututu tutu tutu tutu, tutu tututu<br />

tutu tutu tu. Y cuando abro <strong>la</strong> puerta, se cuadra y me dice: “A sus ór<strong>de</strong>nes,<br />

mi comandante” ¡Me cagüen sos! ¡Quin polvo!<br />

(Ahora, todos, menos Vicente, ríen a carcajadas)<br />

VICENTE. Sí, reírse, reírse, vosotros que no madrugáis. Pero lo mejor en ca no lo<br />

sabéis: cuando no voy yo y acu<strong>de</strong> <strong>la</strong> madre, se cuadra tamién y le dice: “¡A<br />

sus ór<strong>de</strong>nes, mi sargento!”<br />

SALVADOR. Asina queda <strong>de</strong>mostrau que en <strong>la</strong> vejez está <strong>la</strong> sabeduría, ¿no Paco?<br />

PACO. Sí, señor. T’has espresau como un libro abierto, Salvador.<br />

MARUJA. <strong>Ramona</strong>, arréale un carchot a tu marido y yo l’arrearé una bascollá al mío,<br />

tanta chuf<strong>la</strong> ya a costa <strong>de</strong> <strong>la</strong> suegra.<br />

(Ahora son el tío Severino, hermano <strong>de</strong> <strong>la</strong> madre <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong>, y <strong>la</strong> madre, los que entran)<br />

MADRE (Dentro). ¡<strong>Ramona</strong>, que ya amos allegau!<br />

RAMONA. Pasen, madre.<br />

(Entran <strong>de</strong>spacio <strong>de</strong>l bracete)<br />

RAMONA (Yendo hacia el tío Severino). ¡Mira mi padrino! ¡Estará temp<strong>la</strong>u! Y qué guapo<br />

es (le da dos besos). Pasen y aséntense, madre.<br />

MARUJA (Se levanta y se le acerca). ¡Tío Severino! Ay, este agüelet, ¡tiene que durar<br />

más que el culo d’un mortero en un bancal! (lo besa). (A su madre) Y con<br />

usté, tengo yo un asuntico, pero ya charraremos d’ixo d’aquí una meaja.<br />

SEVERINO (Poniéndose <strong>la</strong> mano <strong>de</strong>trás <strong>de</strong> <strong>la</strong> oreja) Mantes, ¿qué <strong>de</strong>cís? Es que no siento<br />

na.<br />

MADRE. ¡Ya vamos! (Gritándole) ¡Que cada día estás más joven! (Aparte) Por <strong>la</strong> mano<br />

atrás.<br />

SEVERINO (Que sigue sin enterarse). ¿Sí? Ah, pos bueno.<br />

(Se sientan)<br />

RAMONA. ¿Qué quiere comer, tío? ¿Un peacico <strong>de</strong> bizcocho?<br />

SEVERINO. ¿Quéee? Ah, sí, ya en tengo ochenta y ocho.<br />

RAMONA. Madre, ¿qué dice este hombre?<br />

- 14 -<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


MADRE. Que ya tiene ochenta y ocho años.<br />

RAMONA. ¡Collins con el tiniente!<br />

MARUJA. ¿Y qué quiere beber? ¿Una copeta d’ anís?<br />

SEVERINO. ¿Quéee? Ah, sí. En abril.<br />

MARUJA. No es menester que diga na, madre, que ya sé: los va cumplir en abril.<br />

- 15 -<br />

<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

VICENTE. ¡Cómo se nota que no lo conocéis! Ahora veréis: ¡tío! (con gestos le dice que<br />

qué quiere comer y qué quiere beber) ¿eh?<br />

SEVERINO. ¡Ah…! Pos, ponerme un peacico <strong>de</strong> bizcocho y una copeta d’ anís.<br />

MARUJA. ¡Recontra! Pa este viaje no necesitaba yo el saquet <strong>de</strong> <strong>la</strong> berenda.<br />

RAMONA. Madre, ¿que qué le pasa? ¿No quiere tomarse na?<br />

MADRE. Ramoneta, es que, con estos calores está una algo triá.<br />

MARUJA. A ver si es que <strong>la</strong> bezoná viene <strong>de</strong> camino…<br />

RAMONA (A su madre). ¿Quiere que le saque algo?<br />

MADRE. No, Ramoneta, no es menester con to lo qu’en d’hay aquí… Mira, pa que no<br />

digas que te lo <strong>de</strong>sprecio, un par <strong>de</strong> mejillonetes sí que me comería…<br />

MARUJA (Poniéndose en pie <strong>de</strong> un bote). Ixo, ¡por encima <strong>de</strong> mi caláver! Esto qué es<br />

¿S. Ramón o S. Mejillón? Porque qu’estos tres tengan el capricho, es por<br />

enstinto, pero usté, madre… <strong>Ramona</strong>, quita ixe p<strong>la</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> mesa, o d’aquí<br />

p’a<strong>la</strong>nte, yo no te conozco.<br />

MADRE. Pero, Maruja…<br />

RAMONA (Aparte). Ahora esplota <strong>la</strong> bomba.<br />

MARUJA. Ni Maruja, ni Marujín, ni Marujeta, ni <strong>la</strong> madre que me parió qu’es usté. To<br />

<strong>la</strong> vida plorándole el mantel <strong>de</strong> <strong>la</strong> tía Bienvenida ¿y se lo <strong>de</strong>ja a mi<br />

hermanica antes que a mí? Y como en ca no tiene prau, se l’antojan los<br />

mejillones… ¿Y si le cai una chorritera, qué? ¡Que s’esquile <strong>la</strong> Maruja que<br />

pa su <strong>santo</strong> no hay mantel!<br />

MADRE. Tienes to <strong>la</strong> razón, hija mía. No ha estau bien lo que ha hecho <strong>la</strong> madre. Yo<br />

guardaba esta joya (coge <strong>la</strong> puntil<strong>la</strong> <strong>de</strong>l mantel con <strong>la</strong> mano y hace pucheros) sin<br />

estrenar<strong>la</strong> pa vosotras. Pero, esta <strong>Ramona</strong> es tan sa<strong>la</strong>mera, que cuando me<br />

lo va pedir, no va saber yo dirle que no, siendo que faltaba tan poco pa tu<br />

<strong>santo</strong> y tamién lo podías lucir tú.<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

MARUJA. Va madre, no chemeque más que ya s´ha acabau. Pero mire lo que le voy a<br />

dir, cuando <strong>la</strong> Ramoneta arrime <strong>la</strong> mesa, me tiene usté que <strong>la</strong>var, p<strong>la</strong>nchar<br />

y enmidonar el mantel como si no hubiera salido nunca <strong>de</strong>l caixón on<strong>de</strong> lo<br />

tenía amagau, ¿estamos? Y <strong>la</strong> prósima vez, ¡cuidaíco con <strong>la</strong> legétima!<br />

MADRE. ¡Mirar mi Maruja <strong>la</strong> pólvora que tiene! Es una escupiñá <strong>de</strong> su padre. Pero así<br />

me gustan a mí <strong>la</strong>s mujeres <strong>de</strong> mi casa, que sepan <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r lo suyo. ¡Mu<br />

bien, hija mía! (Aparte, mirando al cielo) María <strong>la</strong> Bienvenida, tú qu’estás en<br />

el Cielo ¡aprepárate mañana cuando agarre el pa<strong>la</strong>ncanero!<br />

RAMONA. Pos así tos conformes y felices. ¡Amos a brindar pa celebrarlo! (levantan<br />

todos los vasos y brindan) ¡Vivan to los <strong>de</strong> mi sangre y los agregaus!<br />

VICENTE. Amén (apura el vaso).<br />

PACO. Lo mismo digo (apura el vaso).<br />

SALVADOR. Pos si ya está to dicho, arriba, abajo, en el medio y to pa mí (apura el<br />

vaso).<br />

MARUJA. ¡Ay, Paco! Que se está hendo tar<strong>de</strong> pa ir a ver el teatro.<br />

PACO (Mirando el reloj). Me cagüen <strong>la</strong> mar, ¡ámonos Maruja!<br />

RAMONA.Pero qué prisa los ha entrau, ¿que qué hay?<br />

MARUJA. ¿Pos no t’has enterau por el bando y por los papeles? Que hacen sainetes<br />

enguerinos en <strong>la</strong> Casa <strong>la</strong> Cultura, ¡y hay uno <strong>de</strong> <strong>la</strong> Chava!<br />

SALVADOR. ¿Otra vez <strong>la</strong> Doloretes?<br />

MARUJA. No, éste es nuevo. Se l<strong>la</strong>ma “<strong>El</strong> <strong>santo</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong>”.<br />

RAMONA. Ay, Salvador, quin comboy ¡Que vamos a salir en el teatro y no me lo<br />

quiero per<strong>de</strong>r! ¿Amos?<br />

SALVADOR. Ixo, no lo tengo yo mu c<strong>la</strong>ro.<br />

VICENTE. Antes, amos d’her una porra. Van veinte euros a qu’es Salvador el que se<br />

tira el primer cuesco.<br />

SALVADOR. ¡De eso mismamente <strong>de</strong>piendía, que no me fío un pelo <strong>de</strong> l’autora! Yo, pa<br />

ixas cosas soy mu mirau.<br />

RAMONA. Eso será según y con quién, esposo. Que cualquiera diría qu’en <strong>la</strong> vida has<br />

trencau un p<strong>la</strong>to y menos unos cansoncillos…<br />

VICENTE. Pos los retiro. Veinte y diez más, a que el que se lo tira es Paco.<br />

- 16 -<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán


<strong>El</strong> Santo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Ramona</strong><br />

PACO. Otro, y por qué no te los pones tú, que tamién estás ujerau. Yo tamién voto por<br />

tú, concuñau: cuarenta a qu’es Salvador.<br />

SALVADOR (Perplejo). ¿Tú tamién? ¡Qué bárbaro! (Rehaciéndose) Pos yo no voy a ser<br />

menos espléndido, cincuenta a qu’es Vicente.<br />

VICENTE. Van <strong>la</strong>s diez mil a qu’es el tío Severino.<br />

MADRE. Éste, ¿pobret y sordo, hendo fuerza? Mal asunto pa mí que ya no m’acuerdo<br />

<strong>de</strong> bolcar moñacos. Ámonos pa casa, Severino, qu’esto es cosa <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

joventut. Hasta mañana, familia (le hace una seña a su hermano).<br />

SEVERINO. ¡Bona nit!<br />

LOS DEMÁS. Hasta mañana.<br />

(Se van <strong>de</strong>l bracete poco a poco)<br />

PACO. Pos ámonos tamién nosotros y a ver quién es el que cobra.<br />

VICENTE. Enga, amos.<br />

SALVADOR. Ir vosotros <strong>de</strong><strong>la</strong>nte y vais pil<strong>la</strong>ndo sitio.<br />

MARUJA. Pos no tardar que aquello se pone <strong>de</strong> bot en bot.<br />

(Se van el Vicente, el Paco y <strong>la</strong> Maruja)<br />

RAMONA. Pero, ¿por qué no nos vamos nosotros tamién, Salvador?<br />

SALVADOR. Porque me <strong>de</strong>bes una y no te <strong>la</strong> perdono. Pon atención: yo d’aquí no me<br />

meneo hasta que me saques los cansoncillos <strong>de</strong> mi madre, que ya está bien<br />

d’her el cabrón.<br />

RAMONA. ¡Pero si están ujeraus!<br />

SALVADOR. ¡Pos mejor! Asina, si se presenta <strong>la</strong> ocasión, el pedo, esta noche, me lo<br />

tiro yo que lo llevo libre ¡y cuento los cuarenta <strong>de</strong>l roñoso <strong>de</strong> tu cuñau!<br />

RAMONA. Ixe es mi Salvador. Y ¡que viva el macho ibérico en ca que sea una meaja!<br />

SALVADOR. ¿Me cambio y nos vamos, Ramoneta?<br />

RAMONA. Pero a escape, Salvador, que en acabar aquí, en <strong>la</strong> Casa <strong>de</strong> <strong>la</strong> Cultura…<br />

RAMONA y SALVADOR. ¡Empieza <strong>la</strong> función!<br />

- 17 -<br />

Mª Amparo Garrigós Cerdán

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!