12.05.2013 Views

propuesta interpretativa de la música andina colombiana en formato ...

propuesta interpretativa de la música andina colombiana en formato ...

propuesta interpretativa de la música andina colombiana en formato ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Seatribuyea<strong>la</strong>dinámica<strong>de</strong>lhab<strong>la</strong>popu<strong>la</strong>r<strong>la</strong>pérdida<strong>de</strong><strong>la</strong>letrar,puestoqueya<br />

para mediados <strong>de</strong>l siglo XVI era corri<strong>en</strong>te el uso <strong>de</strong>l término tiple. Estos<br />

antece<strong>de</strong>ntes explican por qué, durante el siglo XVIII, como lo afirma el<br />

cordofonista e investigador colombiano Manuel Bernal, los instrum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong><br />

registro agudo, <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> <strong>la</strong> guitarra, pasan <strong>de</strong> ser l<strong>la</strong>mados discante a ser<br />

l<strong>la</strong>madostiple.(Puerta,David.CitadoporBernal, 2000:56).Esteinstrum<strong>en</strong>to,hoy<br />

emblemanacional,setransformaapartir<strong>de</strong><strong>la</strong>guitarrar<strong>en</strong>ac<strong>en</strong>tista.Lasprimeras<br />

refer<strong>en</strong>ciasciertas<strong>de</strong>suexist<strong>en</strong>cia<strong>en</strong>Colombiadatan<strong>de</strong>1791.Poseemástilcon<br />

trastes,tapayaros<strong>en</strong>forma<strong>de</strong>ocho,caja<strong>de</strong>fondop<strong>la</strong>noycuatroór<strong>de</strong>nestriples,<br />

cuerdas<strong>de</strong>aceroycobre,tradicionalm<strong>en</strong>tepulsadasconlos<strong>de</strong>dos.Segúndatos<br />

publicados por <strong>la</strong> Orquesta <strong>de</strong> Cuerdas Nogal (1995), el tiple se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong> <strong>en</strong><br />

Colombia durante el siglo XIX. De t<strong>en</strong>er cuatro cuerdas, pasa a ocho cuerdas<br />

hacia1880yluegoadoce,apartir<strong>de</strong>1890.<br />

Actualm<strong>en</strong>te,elinstrum<strong>en</strong>toposeedocecuerdasmetálicasdistribuidas<strong>en</strong>cuatro<br />

ór<strong>de</strong>nes triples, <strong>de</strong> acero <strong>la</strong>s tres primeras y afinadas al unísono. Los ór<strong>de</strong>nes<br />

segundo,terceroycuartoconstan<strong>de</strong>unacuerda<strong>de</strong>acero<strong>en</strong>torchada,dispuesta<br />

<strong>en</strong>treotrasdoscuerdastambién<strong>de</strong>acero,yafinadaunaoctavaabajoconre<strong>la</strong>ción<br />

a<strong>la</strong>s doscuerdas <strong>la</strong>terales.Aquíradicalomásvaliosoyoriginal<strong>de</strong>linstrum<strong>en</strong>to.<br />

Su respuesta tímbrica es riquísima y <strong>de</strong>sborda <strong>la</strong> escritura conv<strong>en</strong>cional. No<br />

obstante, amerita seña<strong>la</strong>r una limitación real que le es propia: <strong>la</strong> restricción que<br />

pres<strong>en</strong>ta<strong>en</strong>elámbito<strong>de</strong>lossonidosgraves.<br />

Eltiplees uninstrum<strong>en</strong>totranspositor,cuyaafinaciónmás comúnsolíaser<strong>en</strong>Si<br />

bemol. Des<strong>de</strong> <strong>la</strong> década <strong>de</strong> los och<strong>en</strong>ta es objeto frecu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> exploración por<br />

parte <strong>de</strong> instrum<strong>en</strong>tistas y constructores. Actualm<strong>en</strong>te se fabrican tiples afinados<br />

<strong>en</strong>Do,conloquesebuscaobt<strong>en</strong>erunsonidomásbril<strong>la</strong>nteyfacilitarsuejecución<br />

<strong>en</strong> altura real. Así, el instrum<strong>en</strong>to acompañante, <strong>de</strong> uso estrictam<strong>en</strong>te popu<strong>la</strong>r<br />

g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te tañido, rasgueado o golpeado sobre <strong>la</strong> tapa, ofrece hoy nuevos<br />

12

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!