12.05.2013 Views

La Bibliografía en el proceso de formación de la nacionalidad y la ...

La Bibliografía en el proceso de formación de la nacionalidad y la ...

La Bibliografía en el proceso de formación de la nacionalidad y la ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

No <strong>de</strong>bemos olvidar que <strong>el</strong> catálogo, o mejor dicho, los catálogos se compi<strong>la</strong>n y<br />

publican <strong>en</strong> pl<strong>en</strong>a colonia sin p<strong>en</strong>sar Bachiller 16 que fueran instrum<strong>en</strong>tos que<br />

con <strong>el</strong> tiempo se estudiaran como <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que contribuyeran a <strong>la</strong><br />

profundización <strong>de</strong> <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong>tre criollos y españoles <strong>en</strong> <strong>el</strong> campo<br />

int<strong>el</strong>ectual, por registrarse docum<strong>en</strong>tos que reflejaban <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias<br />

in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tista e integrista. No <strong>de</strong>be pasarse por alto que este <strong>la</strong>boreo se da a<br />

conocer justam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los dos primeros años <strong>de</strong> <strong>la</strong> década d<strong>el</strong> 60, <strong>en</strong> <strong>la</strong> misma<br />

década don<strong>de</strong> estal<strong>la</strong>rá <strong>la</strong> Guerra <strong>de</strong> los Diez Años, y como consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

esa conti<strong>en</strong>da <strong>la</strong> actividad bibliográfica <strong>de</strong>crece; concluida <strong>la</strong> b<strong>el</strong>igerancia, <strong>la</strong><br />

aparición <strong>de</strong> bibliografías se increm<strong>en</strong>ta, <strong>el</strong> propio Bachiller y otros 17<br />

seguidores cultivan <strong>la</strong> bibliografía como medio <strong>de</strong> in<strong>formación</strong> <strong>de</strong> manera<br />

notable, pero <strong>el</strong> reinicio <strong>de</strong> <strong>la</strong> gesta separatista <strong>de</strong> 1895, ocasiona <strong>el</strong> cese<br />

nuevam<strong>en</strong>te d<strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> bibliografía durante <strong>el</strong> siglo XIX.<br />

En los primeros años d<strong>el</strong> siglo xx aparece <strong>la</strong> figura <strong>de</strong> Carlos M. Tr<strong>el</strong>les (1866-<br />

1951) qui<strong>en</strong> <strong>de</strong> forma gigantesca compi<strong>la</strong> <strong>la</strong> <strong>Bibliografía</strong> Cubana, registrando<br />

nuestra producción <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> siglo xvii hasta <strong>el</strong> año 1916 d<strong>el</strong> siglo xx, sin contar<br />

sus obras especializadas 18. Es interesante observar que justam<strong>en</strong>te durante<br />

los años <strong>en</strong> que ti<strong>en</strong>e lugar <strong>la</strong> <strong>en</strong>trada y p<strong>en</strong>etración económica, cultural y<br />

política d<strong>el</strong> imperialismo estadounid<strong>en</strong>se, un individuo busque <strong>la</strong> reafirmación<br />

<strong>de</strong> los valores patrios <strong>en</strong> <strong>la</strong> recuperación <strong>de</strong> todos los impresos cubanos,<br />

precisam<strong>en</strong>te un hombre que admiraba <strong>el</strong> mod<strong>el</strong>o <strong>de</strong> gobierno <strong>de</strong>mocrático <strong>de</strong><br />

los Estados Unidos; sin proponérs<strong>el</strong>o, Tr<strong>el</strong>les, reafirmaba, corroboraba y<br />

<strong>de</strong>mostraba <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una <strong>nacionalidad</strong>.<br />

Sin embargo, estos aspectos r<strong>el</strong>acionados con <strong>la</strong> bibliografía como medio <strong>de</strong><br />

in<strong>formación</strong>, ap<strong>en</strong>as han sido tocados, por tanto urge que <strong>en</strong> <strong>el</strong> quinqu<strong>en</strong>io que<br />

comi<strong>en</strong>za <strong>en</strong> 1991, se estudie y se ahon<strong>de</strong> <strong>en</strong> los análisis <strong>de</strong> los repertorios<br />

retrospectivos <strong>de</strong> <strong>la</strong> bibliografía nacional cubana como fu<strong>en</strong>tes cognoscitivas<br />

para estudiar <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong> cultura y <strong>de</strong> <strong>la</strong> historia a través <strong>de</strong> tales obras, e<br />

indagar <strong>la</strong>s causas objetivas que motivan su surgimi<strong>en</strong>to, y que conviert<strong>en</strong> tales<br />

repertorios <strong>en</strong> termómetros o medidores d<strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>formación</strong><br />

socioeconómica don<strong>de</strong> se compi<strong>la</strong>n y editan. Sólo me resta <strong>la</strong>nzar una<br />

invitación a los historiadores para que junto a los bibliógrafos principiemos a<br />

<strong>la</strong>borar <strong>en</strong> este campo, ap<strong>en</strong>as explorado y que nos <strong>de</strong>para muchas sorpresas<br />

cuando se efectú<strong>en</strong> estudios comparativos d<strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> bibliografía<br />

como medio <strong>de</strong> in<strong>formación</strong> <strong>en</strong> loa República Dominicana, Puerto Rico y Cuba,<br />

y su contribución a <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una conci<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>nacionalidad</strong> y cultura<br />

criol<strong>la</strong> 19.<br />

<strong>Bibliografía</strong><br />

1. Bale, John. Illustrium maioris Britaniae scriptorum, hoc est Anglie,<br />

cambriae ac Scotiae summarum.–Wess<strong>el</strong>, 1548.<br />

2. L<strong>en</strong>í Pin<strong>el</strong>o, Antonio. Epítome <strong>de</strong> <strong>la</strong> biblioteca ori<strong>en</strong>tal y occid<strong>en</strong>tal,<br />

náutica y geográfica.– Madrid, 1679.<br />

3. Equiara y Egur<strong>en</strong>, José. Biblioteca mexicana.– México, 1755. Citado por<br />

María Emilia Josefa Sabor.<br />

4. Sabor, Josefa Emilia. Manual <strong>de</strong> fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> in<strong>formación</strong>.–Bu<strong>en</strong>os Aires :<br />

Editorial Kap<strong>el</strong>usz, 1951.– p. 129.<br />

5

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!