+ Descargar revista nº 1 (PDF) - Centro Gallego de Vitoria

Mercedes Espiño, da Mesa pola Normalización
Lingüística
O curruncho dos
apelidos (I)
Con esta sección, que se irá repetindo
nos próximos nœmeros da revista do
Centro galego de Vitoria-Gasteiz, queremos
ir facendo un estudo do significado
e da orixe dos apelidos galegos. Non pretendemos
un estudo heráldico dos diferentes
brasóns dos apelidos, nen da antiga
nobreza das familias. Niso doutores
ten a Santa Madre Igrexa que o saberán
facer moito mellor ca nós. Só desexamos
dar unha pequena información sobre o
significado dos apelidos.
A orixe dos apelidos está na necesidade
de especificar, de distinguir á persoa
cando o nome propio se repite con
moita frecuencia. Nacen na Idade Media
e, a partir de aí, é usual achegar, xunto co
nome da persoa á que se fai referencia,
outro apelativo para identificala mellor.
Podemos dividir en catro grandes grupos
apelidos:
1.- Moitos deles son p a t r o n í m i c o s , é
d i c i r, teñen a sœa orixe no nome do pai, e
p r i m i t ivamente tiñan o significado de
«fillo de». Case todos eles adxuntan o
nome do pai e a terminación - E Z , que é un
sufixo de procedencia xermánica e que
significa «fillo de». Por exemplo: S á n ch e z
(fillo de Sancho), Fernández (fillo de
31
Fernando), R o d r í g u e z (fillo de Rodrigo),
M í g u e z (fillo de Miguel), Pérez (fillo de
Pe d r o ) . . .
Incluímos dentro destes apelidos patronímicos
os apelidos que son nomes de persoa.
Poden ir acompañados ou non da preposición
de, que se refería tamén a «fillo de»:
Alonso, Bernal, Clemente, Fra n c i s c o ,
To m é . . . D e Clemente, D e Francisco, D e
Santiago...
2.- Outros apelidos tiveron a sœa orixe
na profesión ou ocupación que tiña o primeiro
portador: B e s t e i r o (correspóndese co
español Ballestero), Cabaleiro, Carniceiro,
Crego, Escribán, Escudeiro, Fe r r e i r o ,
Guerreiro, Meleiro, Ovelleiro, Va q u e i r o . . .
3.- Moitos outros apelidos fan referencia a
topónimos ou reférense ao lugar de procedencia
da persoa: Ameneiro, Arcos, Areal,
Carballal, Carballeira, Casal, Castro, Liñares,
Lourido, Maceira, Souto, Vilar, Varcia ou
Barcia...
4.- Algúns teñen a súa orixe en alcumes,
baseados en nomes de animais ou características
da persoa, que os levou por primeira
vez: Calvo, Coello, Gago, Raposo, Rubio,
Tato, Seisdedos, Formoso...
Quen teña interese en saber a orixe ou significado do seu nome ou apelido, pode dirixirse
á revista Raiola do Centro Galego de Vitoria-Gasteiz e tentaremos compracelo.