15.05.2013 Views

Marzo en los refraneros español, griego moderno y de ... - Paremia

Marzo en los refraneros español, griego moderno y de ... - Paremia

Marzo en los refraneros español, griego moderno y de ... - Paremia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Car<strong>los</strong> Alberto Crida Álvarez 35<br />

expresadas <strong>en</strong> <strong>los</strong> refranes agrupados por Gargallo (2003: 44), <strong>en</strong> castellano: “Si marzo vuelve<br />

el rabo, no quedará oveja ni pastor <strong>en</strong>zamarrado”; “Cuando marzo vuelve el rabo, no queda<br />

oveja con pelleja ni pastor <strong>de</strong>samarrado”; “Cuando <strong>Marzo</strong> vuelve <strong>de</strong> cabo, ni <strong>de</strong>ja carnero<br />

<strong>en</strong>c<strong>en</strong>cerrado, ni pastor <strong>en</strong>zamarrado”; <strong>en</strong> catalán: Si el març gira la cua, d’ovella, no <strong>en</strong> <strong>de</strong>ixa<br />

ni una; <strong>en</strong> portugués: Se Março dá <strong>de</strong> rabo, nem fica ovelha parida, nem pastor açamarrado; Já<br />

Março dá ao rabo. Lo mismo expresan <strong>los</strong> refranes: “La vaca, marzo la hace y marzo la mata y<br />

Las abejas y las vacas, <strong>en</strong> marzo estiran la pata”, por eso se aconseja “Las tar<strong>de</strong>s <strong>de</strong> marzo,<br />

recoge tu ganado” (Cantera y Sevilla 31-32). Tales son las dificulta<strong>de</strong>s climáticas para<br />

sobrellevar el mes <strong>de</strong> marzo que <strong>en</strong> <strong>griego</strong> su superación se ha tomado como ejemplo, <strong>en</strong><br />

s<strong>en</strong>tido figurado, <strong>en</strong> una locución clausal usada cuando algui<strong>en</strong> sobrepasa una situación difícil:<br />

Πρίτσι Μάρτη σ’ έβγαλα (Kapsalis Π310, V<strong>en</strong>ize<strong>los</strong> Π251) [Toma marzo, te saqué (a<strong>de</strong>lante)],<br />

la cual incluye una interjección que expresa burla y m<strong>en</strong>osprecio y requiere el acompañami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> una gesticulación acor<strong>de</strong>. La misma interjección aparece <strong>en</strong> Πρίτσι Μάρτη µου τα ξεχείµασα<br />

τα κατσικάκια µου (V<strong>en</strong>ize<strong>los</strong> Π252) [Toma marzo mío, inverné mis cabritos]. También se dice<br />

Μάρτη, Μάρτη σ’ έβγαλα (Michail 20) [<strong>Marzo</strong>, marzo te saqué (= te superé, te saqué a<strong>de</strong>lante)].<br />

Esta imag<strong>en</strong> está tomada <strong>de</strong> un cu<strong>en</strong>to popular tradicional, <strong>en</strong> que una anciana se alegra porque<br />

cree haber superado <strong>los</strong> rigores <strong>de</strong> este mes, sin t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que marzo es muy inestable<br />

climatológicam<strong>en</strong>te. No es poco trabajo para la g<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l campo y <strong>de</strong> la montaña superar el<br />

invierno y salvar el ganado <strong>de</strong>l frío <strong>de</strong> marzo y <strong>de</strong> la falta <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tos, por eso se dice<br />

ufanam<strong>en</strong>te: Στην ποµπή σου, Μάρτη µου, τ’ αρνοκάτσικά µου τα ξεχείµασα (Kapsalis Σ204) [En<br />

tu séquito, marzo mío, mis cor<strong>de</strong>ros y cabras inverné] o se ruega paci<strong>en</strong>cia a <strong>los</strong> pobres<br />

animales: Ζήσε, µαύρε µου, το Μάρτη και το Μάη θα ’χω τριφύλλι για σε (Kapsalis Ζ10) [Vive,<br />

negro mío, <strong>en</strong> marzo y abril t<strong>en</strong>dré trébol para ti].<br />

6. NIEVE DE MARZO<br />

Respecto a la nieve <strong>de</strong> marzo, el pueblo <strong>griego</strong> ha observado su poca consist<strong>en</strong>cia, por lo<br />

que ha formulado comparaciones s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciosas, con s<strong>en</strong>tido metafórico, que reflejan este hecho<br />

<strong>en</strong> forma irónica: Στέρεο σαν του Μάρτη το χιόνι (Michail 20) [Consist<strong>en</strong>te como la nieve <strong>de</strong><br />

marzo], Τα λόγια του είναι στέρεα σαν του Μαρτίου το χιόνι (Kapsalis Τ64) [Las palabras <strong>de</strong> él<br />

son sólidas como la nieve <strong>de</strong> marzo], Τόσ’ ήταν η αγάπη τους σαν του Μαρτιού το χιόνι,/<br />

οπού το ρίχνει από βραδύς και το πρωί το λιώνει (Kapsalis Τ580) [Tanto era el amor <strong>de</strong><br />

el<strong>los</strong> como la nieve <strong>de</strong> marzo,/ que la echa <strong>de</strong> noche y a la mañana la fun<strong>de</strong>], ΄Ετσι είναι η<br />

αγάπη µου, σαν του Μαρτίου το χιόνι,/ όπου το ρίχνει από βραδύς και το πρωί το λιώνει<br />

(Kapsalis Ε322) [Así es mi amor, como la nieve <strong>de</strong> marzo,/ que la echa <strong>de</strong> noche y a la mañana<br />

la fun<strong>de</strong>]. La misma observación sobre la nieve <strong>de</strong> marzo, pero sólo <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido llano, registran<br />

las paremias italianas: La neve marzolina, dura dalla sera alla mattina y La neve marzolina,<br />

vi<strong>en</strong>e la sera e va via la mattina. Por eso se expresa el <strong>de</strong>seo <strong>en</strong> <strong>español</strong> <strong>de</strong> que No dure más el<br />

mal <strong>de</strong> mi vecina que la nieve marcelina (Cantera y Sevilla 33).<br />

Por otra parte, <strong>en</strong>contramos la sigui<strong>en</strong>te paremia griega, con s<strong>en</strong>tido metafórico, para indicar<br />

mala suerte: Στης γριάς το διάσελο το Μάρτη πέφτει χιόνι (Kapsalis Σ206) [En el paso<br />

montañoso <strong>de</strong> la vieja <strong>en</strong> marzo cae nieve]; algo así como “llover sobre mojado” o “Los males<br />

nunca vi<strong>en</strong><strong>en</strong> so<strong>los</strong>”.<br />

7. SOL DE MARZO<br />

<strong>Marzo</strong> pue<strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tarse con días soleados y muy calurosos, que hay que evitar por ser<br />

peligrosos, como indican <strong>los</strong> sigui<strong>en</strong>tes refranes <strong>griego</strong>s: Ο ήλιος το Μάρτη τρυπά του βοδιού το<br />

κέρατο/ το τοµάρι (Kapsalis Ο117) [El sol <strong>de</strong> marzo traspasa el cuerno/ el cuerpo <strong>de</strong>l buey],<br />

<strong>Paremia</strong>, 16: 2007, pp. 29-43. ISSN 1132-8940.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!