las cadenas de frío y el transporte refrigerado en México - revista de ...
las cadenas de frío y el transporte refrigerado en México - revista de ...
las cadenas de frío y el transporte refrigerado en México - revista de ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
y sin pres<strong>en</strong>tar cambios evi<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong> su<br />
calidad para prestar servicios con nula o<br />
baja calidad que <strong>de</strong>predan <strong>el</strong> mercado al<br />
ofrecer transportación a un costo más<br />
bajo. En otros casos, aunque los productos<br />
perece<strong>de</strong>ros se introduc<strong>en</strong> <strong>en</strong> camiones<br />
<strong>refrigerado</strong>s, <strong>de</strong>spués la carga se<br />
pasa a camiones sin refrigeración y, ya<br />
cerca <strong>de</strong>l <strong>de</strong>stino, se cambia a vehículos<br />
con refrigeración. Esto se hace con <strong>el</strong> fin<br />
<strong>de</strong> abaratar costos, aunque rompe la ca<strong>de</strong>na<br />
<strong>de</strong> <strong>frío</strong> y altera <strong>el</strong> valor <strong>de</strong> los productos<br />
transportados.<br />
Comercio exterior<br />
Una <strong>de</strong>fici<strong>en</strong>cia que también es reflejo <strong>de</strong><br />
la atomización <strong>de</strong> estos servicios, <strong>de</strong> su<br />
fragm<strong>en</strong>tación geográfica, su bajo niv<strong>el</strong><br />
tecnológico y baja calidad es que, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral,<br />
los hombres camión y <strong>las</strong> compañías<br />
<strong>de</strong> <strong>transporte</strong> no su<strong>el</strong><strong>en</strong> ofrecer <strong>transporte</strong><br />
multimodal u otros servicios logísticos, por<br />
lo que <strong>el</strong> cli<strong>en</strong>te ti<strong>en</strong>e que coordinar estas<br />
operaciones <strong>de</strong> manera directa o contratar<br />
a un tercero para que lo haga.<br />
La situación es distinta <strong>en</strong> <strong>el</strong> comercio exterior,<br />
ya que los servicios transfronterizos<br />
<strong>de</strong> <strong>transporte</strong> terrestre requier<strong>en</strong> conv<strong>en</strong>ios<br />
con compañías <strong>de</strong> Estados Unidos, <strong>las</strong><br />
cuales <strong>en</strong>vían carga para exportación a la<br />
frontera y regresan con carga <strong>de</strong> importación.<br />
De esta manera, tanto <strong>el</strong> transportista<br />
nacional como <strong>el</strong> extranjero aprovechan<br />
sus equipos y maximizan ganancias. Para<br />
<strong>el</strong>lo, muchas <strong>de</strong> estas empresas transportistas<br />
cu<strong>en</strong>tan con certificaciones logísticas<br />
para ac<strong>el</strong>erar <strong>el</strong> paso <strong>en</strong> la aduana,<br />
pues <strong>el</strong> retraso <strong>en</strong> <strong>el</strong> cruce <strong>de</strong> los productos<br />
perece<strong>de</strong>ros se refleja <strong>en</strong> <strong>el</strong> acortami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> su tiempo <strong>de</strong> exhibición <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
anaqu<strong>el</strong>. 22 A<strong>de</strong>más, utilizan mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong><br />
justo a tiempo y <strong>de</strong> calidad total.<br />
Por otra parte, <strong>en</strong> cuanto a <strong>las</strong> mercancías<br />
transportadas, se trata <strong>de</strong> productos<br />
alim<strong>en</strong>ticios perece<strong>de</strong>ros, como carnes,<br />
mariscos, pescados, frutas y verduras;<br />
22. Para mayores refer<strong>en</strong>cias a <strong>las</strong> certificaciones<br />
logísticas y su importancia para ac<strong>el</strong>erar<br />
<strong>el</strong> comercio internacional, véase: Salvador<br />
Medina Ramírez, “Certificaciones logísticas”,<br />
Comercio Exterior, vol. 59, núm. 4, <strong>México</strong>,<br />
abril <strong>de</strong> 2009, pp. 247-255.<br />
también se trasladan medicam<strong>en</strong>tos, químicos<br />
y flores. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong>l comercio<br />
exterior, <strong>las</strong> exportaciones su<strong>el</strong><strong>en</strong> ser <strong>de</strong><br />
frutas y verduras, y <strong>las</strong> importaciones se<br />
compon<strong>en</strong> <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral por alim<strong>en</strong>tos procesados<br />
que requier<strong>en</strong> refrigeración (embutidos,<br />
platos preparados y chocolates,<br />
<strong>en</strong>tre otros).<br />
Son los productos químicos, médicos,<br />
flores y hortalizas los que <strong>de</strong>mandan mayor<br />
calidad <strong>en</strong> los servicios <strong>de</strong> <strong>transporte</strong><br />
<strong>refrigerado</strong>, ya sea porque se trata <strong>de</strong><br />
productos p<strong>el</strong>igrosos y <strong>de</strong> manejo <strong>de</strong>licado,<br />
o bi<strong>en</strong> porque ti<strong>en</strong><strong>en</strong> alto valor para la<br />
exportación.<br />
Conclusiones<br />
Las <strong>ca<strong>de</strong>nas</strong> <strong>de</strong> <strong>frío</strong> ti<strong>en</strong><strong>en</strong> sus oríg<strong>en</strong>es<br />
<strong>en</strong> la necesidad <strong>de</strong> transportar productos<br />
perece<strong>de</strong>ros por gran<strong>de</strong>s distancias,<br />
para lo cual <strong>el</strong> ing<strong>en</strong>io humano inv<strong>en</strong>tó <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
la cosecha <strong>de</strong> hi<strong>el</strong>o hasta los sistemas<br />
refrigerantes mo<strong>de</strong>rnos. Gracias a estos<br />
avances se pudo lograr <strong>el</strong> <strong>transporte</strong> <strong>de</strong><br />
productos perece<strong>de</strong>ros <strong>de</strong>s<strong>de</strong> regiones<br />
muy distantes hasta los lugares don<strong>de</strong> se<br />
consum<strong>en</strong>. De esta manera nacieron <strong>las</strong><br />
<strong>ca<strong>de</strong>nas</strong> <strong>de</strong> <strong>frío</strong>, que preservan productos<br />
susceptibles a los cambios <strong>de</strong> temperatura,<br />
mediante una diversidad <strong>de</strong> tecnologías<br />
y procesos logísticos.<br />
La importancia económica y social <strong>de</strong> estas<br />
<strong>ca<strong>de</strong>nas</strong> <strong>de</strong> <strong>frío</strong> consiste sobre todo<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> abastecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> calidad<br />
y <strong>en</strong> <strong>el</strong> traslado <strong>de</strong> productos médicos<br />
indisp<strong>en</strong>sables para la salud pública. Asimismo,<br />
ayudan al <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> los productores<br />
e intermediarios al garantizar <strong>el</strong> valor<br />
<strong>de</strong> los productos s<strong>en</strong>sibles al <strong>frío</strong>.<br />
En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> <strong>México</strong>, se ha observado una<br />
dicotomía respecto a <strong>las</strong> <strong>ca<strong>de</strong>nas</strong> <strong>de</strong> <strong>frío</strong>:<br />
quiénes <strong>las</strong> usan y quiénes no. Las implicaciones<br />
<strong>de</strong> <strong>el</strong>lo son r<strong>el</strong>evantes, ya que <strong>en</strong>traña<br />
no sólo <strong>en</strong>ormes pérdidas económicas<br />
y riesgos <strong>de</strong> salud pública, sino también<br />
ing<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>sperdicios <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> un<br />
país don<strong>de</strong> una gran cantidad <strong>de</strong> pobres<br />
subsiste con lo mínimo.<br />
Una <strong>de</strong> <strong>las</strong> razones <strong>de</strong> lo anterior está <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
auto<strong>transporte</strong> <strong>refrigerado</strong> nacional, dada<br />
la car<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> infraestructura para movilizar<br />
<strong>las</strong> mercancías por otros medios. En<br />
este sector conviv<strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>transporte</strong> <strong>refrigerado</strong><br />
<strong>de</strong> calidad, r<strong>el</strong>acionado con <strong>el</strong> comercio<br />
internacional y los gran<strong>de</strong>s almac<strong>en</strong>es<br />
que se conc<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> ciertas áreas y rutas,<br />
con <strong>el</strong> <strong>transporte</strong> <strong>de</strong> baja o nula calidad, ligado<br />
al abastecimi<strong>en</strong>to popular, pres<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> resto <strong>de</strong> la nación. Este último explica<br />
la <strong>en</strong>orme pérdida <strong>de</strong> productos perece<strong>de</strong>ros,<br />
que limita <strong>el</strong> progreso <strong>de</strong> muchos<br />
productores.<br />
A su vez, la car<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una infraestructura<br />
a<strong>de</strong>cuada para la ca<strong>de</strong>na <strong>de</strong> <strong>frío</strong> es una gran<br />
área <strong>de</strong> oportunidad, que redituaría gran<strong>de</strong>s<br />
ganancias económicas y sociales para<br />
<strong>México</strong>.<br />
Ca<strong>de</strong>nas <strong>de</strong> <strong>frío</strong> 1017