124 CERÁMICAS HISPANORROMANAS. UN ESTADO DE LA CUESTIÓNBuxeda, J. y Gurt, J. M. (1998): “La caracterització arqueomètrica<strong>de</strong> les àmfores <strong>de</strong> Can Peixau (Badalona)i <strong>la</strong> seva aportació al coneixement <strong>de</strong> <strong>la</strong> producció <strong>de</strong>Pascual 1 al territori <strong>de</strong> Baetulo”, El vi a l’Antiguitat.Economia, producció i comerç al Mediterrani Occi<strong>de</strong>ntal,Actes <strong>de</strong>l 2on Colloqui Internacional d’ArqueologiaRomana, celebrado <strong>de</strong>l 6 al 9 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong>1998 en Badalona, Colleció Monografies Badalonines,nº 14, Museu <strong>de</strong> Badalona, Badalona, pp. 193-217.Carbonell, E. y Folch, J. (1998): “La producció <strong>de</strong> vi id’àmfores a <strong>la</strong> vil<strong>la</strong> <strong>de</strong> can Feu”, El Vi a l’Antiquitat,2on Colloqui Internacional d’Arqueologia Romana,Museu <strong>de</strong> Badalona, pp. 289-293.Coll Conesa, J. (1987): “El horno ibérico <strong>de</strong> Alcalá <strong>de</strong>lJúcar”, Revista <strong>de</strong> Arqueología, nº 80, pp. 16-24.Coll Conesa, J. (1992): “El horno ibérico <strong>de</strong> Alcalá <strong>de</strong>l Júcar.Reflexiones sobre los orígenes <strong>de</strong> <strong>la</strong> cocción cerámicaen hornos <strong>de</strong> tiro directo y doble cámara en <strong>la</strong> Penínsu<strong>la</strong>Ibérica”, Tecnología <strong>de</strong> <strong>la</strong> cocción cerámica <strong>de</strong>s<strong>de</strong><strong>la</strong> Antigüedad a nuestros días, Alicante, pp. 51-63.Coll Conesa, J. (2000): “Aspectos <strong>de</strong> tecnología <strong>de</strong> producción<strong>de</strong> <strong>la</strong> cerámica ibérica”. Actas <strong>de</strong>l Congreso<strong>de</strong> economía ibérica. Saguntum-PLAV, <strong>Ex</strong>tra 3, <strong>Un</strong>iversidad<strong>de</strong> Valencia, pp. 191-207.Coll Conesa, J. (2005): “Hornos y producción <strong>de</strong> cerámicaromana en <strong>la</strong> Comunidad Valenciana”, J. Coll(coord), Recientes investigaciones sobre produccióncerámica en Hispania, pp. 155-173.Cor<strong>de</strong>r, P. H. (1957): “The structure of Romano-Britishpottery kilns”, The Archaeological Journal, 114, pp.10-27.Cuomo di Caprio, N. (1972): “Proposta di c<strong>la</strong>ssificazione<strong>de</strong>lle fornaci per ceramica e <strong>la</strong>terici nell’area italiana.Dal<strong>la</strong> preistoria a tutta l’epoca romana”. Sibrium 11(1971-72), pp. 371-461.Cuomo di Caprio, N. (2007): Ceramica in archeologia2. Antiche tecniche di <strong>la</strong>vorazione e mo<strong>de</strong>rni metodid’indagine. L’Erma di Bretschnei<strong>de</strong>r, Roma.Dufay, B.; Barat, Y. y Raux, S. (1997): Fabriquer <strong>de</strong> <strong>la</strong>vaisselle à l’époque romaine. Archéologie d’un centre<strong>de</strong> production céramique en gaule. La Boissièreécole(Yvelines-France) (Ier et IIIe siècles après J.-C).Service archéologique départemental <strong>de</strong>s Yvelines.Duhamel, P. (1979): “Morphologie et évolution <strong>de</strong>s fourscéramiques en Europe Occi<strong>de</strong>ntale –protohistoire,mon<strong>de</strong> celtique et Gaule romaine–”, Acta praehistoricaet archaeologica 9/10 (1978-79), pp. 49-76.Echallier, J. C. y Montagu, J. (1985): “Données quantitativessur <strong>la</strong> préparation et <strong>la</strong> cuisson en four a bois<strong>de</strong> reconstitutions actuelles <strong>de</strong> poteries grecques et romaines”,Documents D’archéologie Méridionale, nº 8,pp. 141-145.Estévez Morales, J. A. (2001): “Consi<strong>de</strong>raciones sobre <strong>la</strong>forma <strong>de</strong> e<strong>la</strong>boración <strong>de</strong> un grupo <strong>de</strong> cerámicas comunesromanas altoimperiales proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> AugustaEmerita”, Gómez Tubío, B.; Respaldiza, M. Á.y Pardo Rodríguez, Mª L. (eds.), III Congreso Nacional<strong>de</strong> Arqueometría, <strong>Un</strong>iversidad <strong>de</strong> Sevil<strong>la</strong>, Madrid,pp. 251-260.Fletcher, D. (1965): “Tipología <strong>de</strong> los hornos cerámicosromanos en España”, Archivo Español <strong>de</strong> Arqueología,XXXVIII, n os 111-112, pp. 170-174.García Ramos, G. et alii (1992): Estudio <strong>de</strong> piezas cerámicasarqueológicas <strong>de</strong> Salobreña y su entorno, enre<strong>la</strong>ción con los yacimientos <strong>de</strong> arcil<strong>la</strong>s cerámicas<strong>de</strong> <strong>la</strong> región. Salobreña.Gisbert, J. A. (1987): “La producció <strong>de</strong> vi al territori <strong>de</strong> Dianiumdurant l’Alt Imperi: el taller d’àmfores <strong>de</strong> <strong>la</strong> vil.<strong>la</strong>romana <strong>de</strong> l’Almadrava (Set<strong>la</strong>-Mirarrosa-Miraflor)”, IColloqui d’arqueologia romana. El vi a l’Antiguitat.Economia, producció i comerç al Mediterrani Occi<strong>de</strong>ntal.Museu <strong>de</strong> Badalona, pp. 104-118.Gisbert, J. A. (1999): “El alfar <strong>de</strong> L’Almadrava (Set<strong>la</strong>-Mirarosa-Miraflor)–Dianium–. Materiales <strong>de</strong> construccióncerámicos. Producción y aproximación a su funcionalida<strong>de</strong>n <strong>la</strong> arquitectura <strong>de</strong>l complejo artesanal”, M.Benda<strong>la</strong>, C. Rico y L. Roldán, El Ladrillo y sus <strong>de</strong>rivadosen <strong>la</strong> época romana. Monografías <strong>de</strong> ArquitecturaRomana 4, Madrid, pp. 65-102.González B<strong>la</strong>nco, A. (2005): “La cerámica <strong>de</strong>l alfar <strong>de</strong> <strong>la</strong>Maja (Ca<strong>la</strong>horra, <strong>la</strong> Rioja)”, Recientes investigacionessobre producción cerámica en Hispania, Valencia,pp. 75-94.González B<strong>la</strong>nco, A. et alii (1998): “El alfar <strong>de</strong> La Maja abrelos secretos <strong>de</strong> su biblioteca. Comienzan a aparecermasivamente los fragmentos cerámicos con inscripciones<strong>de</strong>l alfarero G. Valerio Verdullo (campaña <strong>de</strong>excavaciones <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 1994)”, Estrato, 6, pp. 37-47.Gurt, J. Mª. et alii (1991): “The study of Hispanic Terra Sigil<strong>la</strong>tafrom kilns of P<strong>la</strong> d’Abel<strong>la</strong> (Catalonia): A preli minaryanalysis”, Archaeological Sciences 1989. Pro ceedings ofa Conference on the Application of Scientific Techniquesto Archaeology, Oxford, pp. 36-45.
HORNOS ROMANOS EN ESPAÑA. ASPECTOS DE MORFOLOGÍA Y TECNOLOGÍA 125Juan Tovar, L. C. (1985a): “Los alfares <strong>de</strong> cerámica sigil<strong>la</strong>taen <strong>la</strong> Penínsu<strong>la</strong> Ibérica”, Revista <strong>de</strong> Arqueología, no.44 (I). Madrid, pp. 32-45.Juan Tovar, L. C. (1985b): “Los alfares <strong>de</strong> cerámica sigil<strong>la</strong>taen <strong>la</strong> Penínsu<strong>la</strong> Ibérica”, Revista <strong>de</strong> Arqueología,no. 45 (II). Madrid, pp. 32-45.Juan Tovar, L. C. (1995): “La investigación sobre <strong>la</strong>s industriascerámicas <strong>de</strong> época romana en Hispania: elprograma Officina”, Anuario <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Un</strong>iversidad InternacionalSEK, nº 1, pp. 11-22.Juan Tovar, L. C. y Bermú<strong>de</strong>z, A. (1989): “Hornos <strong>de</strong>época republicana en Cataluña. Fontscal<strong>de</strong>s”, Revista<strong>de</strong> Arqueología, 98, pp. 40-47.Juan Tovar, L. C. et alii (1986): “Medio natural y medioeconómico en <strong>la</strong> industria: el taller iberorromano <strong>de</strong>Fontscal<strong>de</strong>s (Valls, Alt Camp, Tarragona)”, Butlletí Arqueològic,época V, 8.Laubenheimer, F. (1990): Sallèles d’Au<strong>de</strong>, DAF, 26.Le Ny, F. (1988): Les Fours <strong>de</strong> tuiliers gallo-romains, Documentsd’Archéologie Française, 12, París.Luezas, R. A. et alii (1992): “El alfar romano <strong>de</strong> La Maja.(Ca<strong>la</strong>horra) Horno II”. Estrato, 4, pp. 29-34.Luzón, J. M. (1973): “<strong>Ex</strong>cavaciones en Itálica. Estratigrafíaen el Pajar <strong>de</strong> Artillo”, <strong>Ex</strong>cavaciones Arqueológicasen España, 78, pp. 16-23.Martín Ortega, M. A. (1980): “Dos forns antics <strong>de</strong> ceràmica:els d’Orriols i Sant Miquel <strong>de</strong> Fluvià”, Annals <strong>de</strong> l’Institutd’Estudis Gironins, vol. XXV, 1. (1979-80), pp. 97-105.Martínez, S. et alii (1993): “Estudi arqueomètric <strong>de</strong>ls fornsi producció ceràmica d’un taller romà <strong>de</strong> L<strong>la</strong>franc”,Cypse<strong>la</strong>, nº X, Girona, pp. 101-104.Mezquiriz, M. A. (1983): “Alfar romano en Bezares”, Cua<strong>de</strong>rnos<strong>de</strong> Investigación. Tom. IX, fasc. 1, pp. 167-173.Peacock, D. P. S. (1982): Pottery in the Roman World.London.Poveda Navarro, A. M. (1998): “<strong>Un</strong>a nueva Figlina <strong>de</strong> <strong>la</strong>Hispania Citerior. La <strong>officina</strong> <strong>de</strong> L. Eros”, Espacio,Tiempo y Forma, Serie II, Historia Antigua, t. 1, pp.271-293.Rincón, J. M. y Moreno, M. (1995): “Archaeometric Characterizationof ‘Terrae Sigil<strong>la</strong>ta’ ceramics from Spain”,P. Vincenzini (ed.), The Ceramics Cultural Heritage.Proceedings of the 8th CIMTEC-World Ceramic Congressand Forum on New Materials (Florencia 1994),Monographs in Materials and Society, nº 2, Faenza,Techna, pp. 325-330.Sotomayor, M. (1969): “Hornos romanos <strong>de</strong> ánforas en Algeciras”,X Congreso Nacional <strong>de</strong> Arqueología (Mahon1967), pp. 389-399.Tuset, F. y Buxeda, J. (1994): “La cerámica Terra Sigil<strong>la</strong>taHispánica Avanzada (TSHA) <strong>de</strong> Clunia: Segunda mitad<strong>de</strong>l siglo II-siglo III d. C.”, Actas <strong>de</strong>l 1º Congresso <strong>de</strong>Arqueologia Peninsu<strong>la</strong>r, Oporto 1993, Trabalhos <strong>de</strong>Antropologia e Etnologia, Vol. 35, nº 1, Oporto, pp.355-363.Vendrell-Saz. M. et alii (1992): “La producción <strong>de</strong> ánforasromanas <strong>de</strong>l taller <strong>de</strong> Can Feu (Barcelona): caracterizaciónquímica y mineralógica”, Boletín <strong>de</strong> <strong>la</strong>Sociedad Españo<strong>la</strong> <strong>de</strong> Mineralogía, nº 15, pp. 1-10.Vernhet, A. (1981): “<strong>Un</strong> four <strong>de</strong> <strong>la</strong> Graufesenque (Aveyron).La cuisson <strong>de</strong>s vases sigillés”, Gallia, XXXIX, 1,pp. 25-43.