Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
10 04/11/2021 ivÈyÈ
www.samajweekly.com
pygfss jfsUsI bfry jFc kmytI qoN sWc kdoN sfhmxy afvygf
ieËrfeIl dy aYn aYs E gruWp ny
pygfss nF df ieWk sfPtvyar
bxfieaf, ijs nfl ivÈv dy hËfrF
lokF dy mobfeIl hYk kr ky AunHF dI
jfs¨sI kIqI geI» ies jfs¨sI ivWc
sYNkVy BfrqI lokF dy nF vI hn» kyNdr
srkfr ny ies kys ivWc suprIm kort
aWgy spWÈt aYPIzyivt pysæ krn qoN
nFh kr idWqI sI» Aus dy ruÉ ƒ
nkfrdy hoey kort ny ikhf ik rfÈtrI
surWiKaf dI duhfeI dy ky lokF dI
jfs¨sI nhIN kIqI jf skdI» suprIm
kort ny afpxy aµqirm hukm nfl
pygfss dI jfs¨sI dI jFc leI iqµn
mYNbrI mfihr kmytI bxf idWqI hY»
cIP jsits dI bYNc ny ies mOky
pRYs dI afËfdI aqy lokqµqr df aihm
QµmH vgYrf keI aihm gWlF khIaF»
suprIm kort dI nON jWjF dI bYNc ny sµn
2017 ny pRfeIvysI AuWqy jo PYslf idWqf
sI, Aus dy afDfr AuWqy kort ny
sµivDfn dI Dfrf 14, 19 aqy 21 hyT
imly pRfeIvysI, ivcfr pRgt krn aqy
i˵dgI dy aiDkfr ƒ nvyN isry qoN
mfnqf idWqI hY» suprIm kort dy
PYsly qoN kyNdr srkfr dI nYiqk pWkoN
hfr idsdI hY, sµivDfnk aqy kfƒnI
pWK aihm hox dy bfvj¨d ienHF sWq
kfrnF kr ky ieh hukm inrfÈf jnk
idsdf hY»
pihlf: ies kys ivWc muWK svfl
ieh sI ik kyNdr jF hornF s¨bf
srkfrF ny pYgfss sfPtvyar dI
vrqoN kIqI hY jF nhIN? srkfr ny
suprIm kort dy sfhmxy qy pfrlImYNt
ivWc ies kys df spWÈt jvfb dyx qoN
nFh kr idWqI» jFc kmytI dy kol
ibafn drj krn aqy irport dyx df
hI aiDkfr hY qF iPr kmytI ƒ ieh
spWÈt jfxkfrI srkfr qoN ikvyN
imlygI?
d¨srf-mfihr kmytI ƒ irport
dyx leI inÈicq smF hWd nhIN qYa
kIqI geI» aWT hÌqy ivWc qF kmytI
bxfAux aqy kfrjkfl imQx dy bfad
pihlI mIitµg ho skygI» jd qWk ieh
kmytI afpxI irport nhIN idµdI, qd
qWk suprIm kort ivWc koeI Tos
suxvfeI dI afs nhIN» lµby arsy
bfad jd lµbI cOVI irport afeI vI
qF qd qWk ieh mfmlf byarQ ho
jfvygf»
qIsrf- ies kys ivWc jFc dy sWq
nukqy imQy gey hn, ijnHF ivWc sfeIbr
surWiKaf dy vWzy pWK vI Èfml hn»
kmytI ies ivWc pIVq lokF dy nfl
s¨bf srkfrF nfl gWl krygI, ies
nfl jFc kmytI df Poks pygfss dI
QF vWzy nIqIgq msilaF AuWqy ho
ivrfg gupqf
jfvygf» ieh PYslf akfdimk qOr
AuWqy vDIaf ho skdf hY, pr ies nfl
p¨ry ivvfd df qfrikk aµq nhIN hovygf»
cOQf- sI bI afeI zfierYktr dy
ivvfd vyly suprIm kort dI inaF
pRikiraf AuWqy svfl AuTy sn» EdoN dy
cIP jsits rµjn gogoeI ny inaF
ivvsQf ƒ Kqry ivWc pfAux dI sfiËÈ
dI jFc leI sfbkf jWj jsits ptnfiek
dI agvfeI ivWc kmytI bxfeI
sI, jo iksy qrksµgq nqIjy AuWqy nhIN
phuµc skI» iesy qrHF KyqIbfVI kfƒnF
bfry suprIm kort dI irport ajy qWk
jnqk nhIN hoeI» aFDrf pRdyÈ ivWc
blfqkfr dy doÈIaF dI puls mukfbly
ivWc mOq bfry suprIm kort dI jFc
kmytI df smF keI vfr vDfieaf
igaf» ies ipCokV ivWc pYgfss jFc
kmytI qoN sfrQk isWty dI afs ikvyN
hovy?
pµjvF, ies kys ƒ isrÌ isafsI
ivvfd jF pRfeIvysI dy pWKoN dyKxf glq
hY» ies kys ivWc vWzy nyqf, aPsr,
mµqrI, jWj, vkIl aqy pWqrkfrF dy
mobfeIl Ìon hYk krky, jfs¨sI dy
gµBIr doÈ hn» jy ieh kµm ivdyÈI
ÈkqIaF vWloN kIqf igaf hY qF ies
nfl rfÈtrI surWiKaf qy pRB¨sWqf ƒ
vWzf Kqrf hY, afeI tI kfƒn anusfr
aijhy kys sfeIbr aWqvfd aprfD dy
Gyry ivWc afAuNdy hn» isivl jFc dy
nfl aijhy kysF ivWc puls aqy sI bI
afeI vWloN aprfDk prcf drj hox
df hukm hoxf cfhIdf hY» ijs nfl ik
sb¨q nÈt nf ho skx, pr jFc kmytI
bxn bfad ies kys dI aprfiDkqf
AuWqy hfly koeI kfrvfeI hoxI muÈkl
lWgdI hY»
CyvF- pWCmI bµgfl srkfr ny
ies kys dI jFc leI suprIm
kort dy sfbkf jWj jsits lokur
dI pRDfngI nfl jFc kimÈn
bxfieaf sI, ijs AuWqy ajy
ËubfnI rok lWgI hY» jy jsitss
lokur dI jFc kimÈn nfl mfihr
mYNbrF ƒ joV idWqf jFdf qF
aijhy kimÈn ƒ jFc krn dy
leI vWD ivafpk aiDkfr huµdy»
sWqvF-suprIm kort ny 12
irWtF AuWqy aµqirm hukm idµdy
hoey ikhf ik aijhy jfs¨sI kFz
nfl afrvylIan icµqf pYdf huµdI
hY» tYlIPon nfl ingrfnI dy
bfry surWiKaf kvc bxfAux dy
leI pI X¨ sI aYl kys ivWc
1997 ivWc suprIm kort ny
ieiqhfsk PYslf idWqf sI»
kyNdrI gRih mµqrflf ny idWlI
puls smyq 10 surWiKaf
eyjµsIaF ƒ izjItl ingrfnI
leI 20 dsµbr 2018 ƒ
aiDkfrq kIqf sI» ieµtrnYt qy
izjItl Xug ivWc ivdyÈI
kµpnIaF aqy srkfrI eyjµsIaF
dI ingrfnI nfl lokF dI
surWiKaf leI ajy qWk koeI
kfƒnI poRtokfl nhIN bixaf»
suprIm kort dy agly hukmF qWk
aijhI koeI ivvsQf bx sky qF
pygfss kys ivWc inafiek dKl
sfrQk sfbq ho skdf hY»
asloN bdly hoey hflfq ivWc hox vflIaF hn pµjfb asYNblI dIaF coxF
pµjfb ies vkq coxF vfly Aus
cOk ivWc puWjx vflf hY, ijWQy jf ky Aus
ƒ socxf pYxf hY ik Aus ƒ ikµny sfry
isafsI rfhF ivWcoN ikhVy ieWk AuWqy
cWlxf cfhIdf hY» ieh coxF vI Aus
leI j¨ey vFg hox qF koeI hYrfnI nhIN
hoxI cfhIdI» ipClIaF vfrIaF ivWc
koeI suKfvIN srkfr pWly nhIN sI pY
skI aqy ies vfrI iPr ijWdF df
Gcolf peI jFdf hY, hfl dI GVI koeI
suKfvF sbWb bxdf njær nhIN afAuNdf
qy sµkyq eydF dy hn ik ieh Gcolf hor
vD skdf hY» purfxIaF isafsI iDrF
ivWcoN kFgrs dy kursI-XuWD ny ies
vfrI ieWk nvIN isafsI iDr sfhmxy
af KVox dy hflfq bxf idWqy hn aqy
ies nvIN iDr dI agvfeI leI sfbkf
muWK mµqrI kYptn amirµdr isµG
pihl kr cuWkf hY» akflI dl vI
ipClI vfrI vflf ies vfrI nhIN hoxf,
Aus ivWcoN suKdyv isµG ZINzsf aqy
rxjIq isµG bRhmpurf vrgy sfrI
Aumr dy akflI afg¨ pfsy ho cuWky hn
aqy AunHF dI QF Auh lok akflI dl
ivWc vD cuWky hn, ijhVy nf sækloN
akflI njær afAuNdy hn qy nf akloN
akflIpuxy vflI koeI gWl AunHF ivWc
lWBdI hY» afm afdmI pfrtI ivWc vI
ipClI vfrI qoN bfad Prk ipaf hY»
ies df Aus vkq df AuWBrvF afg¨ aqy
pµjfb dI ivDfn sBf ivWc pihlI vfrI
agvfeI krn vflf hrivµdr isµG
P¨lkf Aus ƒ CWz ky suprIm kort dy
kys lVn vfly kµm ruWJ cuWkf hY» Aus
dI QF afg¨ bxfieaf igaf suKpfl
isµG Kihrf vI ies pfrtI df KihVf
CWzx ipWCoN pihlF pµjfbI eykqf pfrtI
bxf ky pfrlImYNt cox liVaf aqy iPr
keI icr sVkF AuWqy Guµmx dy bfad
Esy kFgrs pfrtI ivWc jf viVaf hY,
ijs ƒ CWz ky eyDr afieaf sI» ies
vfrI ivDfn sBf coxF dOrfn agvfeI
krn vfly ies pfrtI dy afg¨ ƒ keI
musæklF ho skdIaF hn»
ienHF sfiraF qoN alokfr gWl ieh
hY ik ies vfr kyNdr ivWc rfj krdI
BfrqI jnqf pfrtI dI lIzrisæp
pµjfb ivWc vI pWCmI bµgfl vrgI
lVfeI bxfAux dy m¨z ivWc jfpdI hY»
ipCly sfl qoN cWl rhy iksfn sµGrsæ
dOrfn ieh pfrtI ieWk qrHF K¨µjy lWgI
rhI sI qy ies dy lIzrF ƒ mIitµgF
krn qoN lY ky iksy dy ivafh-sæfdI jF
mrny-prny df aPsos krn leI
jFidaF ƒ vI Gyr ky ijvyN jælIl kIqf
jf irhf sI, asIN ieh kihµdy sF ik hr
gWl dI hWd huµdI hY, iksfnF ƒ hWd
nhIN tWpxI cfhIdI qy eydF rfhF ivWc
iksy ƒ jælIl nhIN krnf cfhIdf, pr
koeI suxdf nhIN sI, ijs kfrn Bfjpf
lIzrisæp vI hor qoN hor kOV KFdI geI
aqy ienHF coxF mOky kOV kWZx dy m¨z
ivWc hY» AunHF ny pihlF kuJ isWK
lIzrF ƒ afpxy vWl iKWicaf, iPr kuJ
lIhoN lWQy ‘isWK ivdvfn’ khfAuNdy
sWjx gµZ ky AunHF ƒ pfrtI ahudy dy ky
nfl qoiraf qy Aus ipWCoN kFgrs df
kbfVf krn ipWCoN Aus ƒ CWz ky afey
kYptn amirµdr isµG dy nfl qfr joV
leI ik aglIaF coxF iml ky lVFgy»
kYptn amirµdr isµG dy kol ies
vkq ieWko ieWk insæfnf Aus pfrtI dy
qWpV rolx df hY, ijs nfl mF-bfp dy
vkq qoN sFJ sI qy ijs ny BfvyN do vfrI
muWK mµqrI vI bxfieaf sI, aµq ivWc
byafbr¨ kr ky k¨cy qoN kWZ idWqf sI»
Aus ƒ Bfjpf dy ijWqx jF iksy hor dy
pYr hyT btyrf afAux nfl koeI Prk
nhIN pYNdf, isrP do KfihsæF hn ik
ieWk pµjfb ivWc kFgrs nhIN ijWqxI
cfhIdI qy d¨srI ieh ik hr hflq
nvjoq isµG isWD¨ ƒ ijWqx qoN rokxf
hY» ies mksd leI Auh Bfjpf
jiqµdr pƒ
lIzrisæp nfl iksy vI iksm df
smJOqf krn leI iqafr hY aqy aWgoN
Bfjpf lIzrisæp Aus ƒ pµjfb df
suvyNd¨ aiDkfrI bxf ky vrqx leI
iqafr bYTI hY»
ajy Auh smF nhIN afieaf ik koeI
ieh BivWKbfxI kr sky ik aglI
vfrI pµjfb ivWc PlfxI pfrtI ijWqygI,
pr ieWk gWl keI lok kihµdy hn ik
Bfjpf ies vfrI ies rfj df cox
mYdfn eynf ku qWqf krn qWk jfvygI,
ijµnf aWj qWk kdI hoieaf nhIN» asIN
pWCmI bµgfl dIaF coxF dy vkq kyNdr
srkfr dIaF eyjµsIaF ƒ EQy cWldI
cox dOrfn vI kysF dI jFc krn bhfny
coxvyN isafsI lIzrF dy ipWCy lWgIaF
aqy AunHF ƒ qoV ky Bfjpf nfl
joVdIaF vyK cuWky hF» pµjfb ivWc Aus
qoN vWD ieh Kyz hox df mfhOl bx cuWkf
hY» EQy ijµnIaF eyjµsIaF vrqIaF
geIaF sn, pµjfb ivWc AunHF qoN ieWk
vWD vrqx vfsqy rfh ies leI KuWlH
igaf hY ik bfrzr sikErtI Pors df
aiDkfr Kyqr Pfijælkf, iProjæpur,
Jbfl, ajnflf, zyrf bfbf nfnk jF
dInf ngr qoN vDf ky mukqsr sfihb,
kot kp¨rf qoN huµdf ibafs diraf nfl
kdy lihµdy pfsy qy kdI tWp ky cVHdy
pfsy qWk jfx lWg ipaf hY» ieh Pors
cWldI cox dy dOrfn dysæ dI surWiKaf dy
nFa AuWqy pfiksqfn nfl sFJ dy bhfny
hyT lokF dI pYV dWbx leI iks vyly
iks ipµz jF sæihr dy iks afg¨ dI
KWbI-sWjI bFh igxy jFdy lokF ƒ aWDI
rfq Gyrn qur pvygI, ies df iksy ƒ
hfl dI GVI koeI aµdfjæf nhIN ho
skdf» jdoN pµjfb ivWc POj lWgI huµdI
sI, EdoN kFgrsI afg¨ afpxy ivroDIaF
ƒ dbfAux leI POjI aPsrF qoN eydF dy
kµm krvfAux qoN nhIN sn iJjkdy huµdy
qy aglI ivDfn sBf cox mOky ieho kuJ
koeI d¨srI iDr krvf skdI hY» ies
nfl pµjfb df rfjnIqk nksæf bdilaf
njær af skdf hY qy Aus nksæy
ivWcoN jdoN agly sfl dI ivDfn sBf
coxF dI pRikiraf vWl vyKIdf hY qF Auh
njæfry njær pYNdy hn, ijnHF bfry pihlF
kdI soicaf nhIN sI igaf» kuJ lok
ieh gWl kihµdy hn ik bI aYWs aYWP df
aiDkfr Kyqr vDfAux df PYslf ajy
p¨rI qrHF lfg¨ nhIN hoieaf qF Auh ieh
gWl BuWl jFdy hn ik jµm¨-ksæmIr
ivWcoN jdoN Dfrf iqµn sO sWqr qoVI geI
sI, Aus mqf svyry pfrlImYNt dy hyTly
hfAUs lok sBf ivWc pysæ kIqf igaf qy
sæfm ƒ pfs krvf ilaf sI» Bfjpf dy
kol dovF hfAUsF ivWc eynI bhu-igxqI
mOj¨d hY ik Aus dy aWgy aiVWkf bxn
dI iksy dI smrWQf hI nhIN qy ieh kµm
agly mhIny hox vfly srd ruWq dy
sYsæn ivWc vI krvfieaf jf skdf hY»
pµjfb ivWc coxF df aYlfn hox qoN
pihlF ieh kµm Bfjpf afrfm nfl
krvf lvygI qy iPr hflfq vI bdl
jfxgy»
eydF dy hflfq ivWc svfl
isrP ieWk rfj pµjfb df nhIN,
ies nfl dysæ ivWc pYx vfly pRBfv
df hY» ijhVf Bfjpf dI cVHq df
rWQ pWCmI bµgfl ivWc mmqf
bYnrjI dI agvfeI ny rok idWqf
sI, pµjfb dIaF coxF df nqIjf Aus
pRBfv df BivWK qYa krn vflf ho
skdf hY» ies leI ijhVy afg¨
ies vyly ienHF coxF ƒ isrP pµjfb
dIaF smJ ky zµg-tpfAU Pfrm¨ly
qy Pfrm¨lIaF socx aqy morcy
guµdx qWk dI gWl socdy hn, AunHF
ƒ aWgy qWk socxf pvygf» ieh
coxF bhuq Kfs ho skdIaF hn»
pµjfb dy lokF ƒ ienHF coxF aqy
ienHF nfl juVy hflfq bfry dWsx
dI ijæmyvfrI vI pµjfb dI
lIzrisæp dI hY»