(des)penjant Anna Hernández-Turné -2007- - OC Revista

54
d'un biais arbitrari, l'inegalitat fonsa de representativitat de la
quasi totalitat deis actors, quins que sián, entre lo costat catalan,
en camin de bastison a l'encòp ideologica, linguistica e
politica, e lo costat " occitan " (emplegue lei verguetas per sotalinhar
la diferéncia de representativitat, justament, entre lei dos
adjectius), tot pastat d'amatorisme (lei Catalans i escapavan
pas nimai) e mai que mai de marginalitat. Lo primier, clarament,
servís de modèl au segond, que, sovent, ne'n compren
pas lei reirefons, e ne'n vei nimai pas leis enjòcs e leis estrategias.
L'il.lusió occitana, dins la mesa en scèna prepausada per
Rafanell, es dobla, sens ges de dobte. Es lo fach dei Catalans,
bèu primier, qu'es per elei e dins son contèxt istoric que l'enquèsta
es estada concebuda e redigida. Met en relèu, de son
costat, leis ambiguïtats nombrosas, lei malentenduts, que son
estats quasi de lònga au còr de son interés per la referéncia
occitana, a l'encòp tan pròcha e pasmens tant alunhada. Tant
estrangiera fin finala. Mai aquela illusion contada e explicada,
de l'autre costat dau mirau d'aquel " panoccitanisme " inagantable,
foguèt tanben lo fach de sei protagonistas de la part occitana,
que bastissián, a l'imatge de seis interlocutors de l'autra
man de la frontiera (nocion multipla e sovent contradictòria :
linguistica, politica...), una lenga somiada, una reconstitucion
de lenga, que sei ligams amb lei realitats dau moment ne'n
finissián pas de se desfaire ò, puslèu, de se pas jamai téisser a
l'auçada d'aqueu sòmi, d'aquela illusion. Doas illusions parallèlas,
donc, que son objècte lo trobavan dins una situacion que
se podiá semblar mai ò mens, aquò rai, mai que d'un autre
costat caminavan sus dos camins parallèls, e per aquò incapables
de se rejónher a un moment donat dau temps istoric...
Lo mot que servís de fiu a l'enquèsta d'August Rafanell,
lo vese ieu en ligam dirècte amb lo títol dau libre de 1954 (data
importanta, o avèm vist) de Robèrt Lafont, que Rafanell li fisèt
d'escriure l'epíleg d'aquela enquèsta : Mistral ou l'illusion. Lafont,
dins sa biografia mistralenca, metiá mai ò mens en evidéncia lo
biais que l'autor de Mirèio, pauc a cha pauc, s'èra destacat dau
cors istoric dei causas per s'anar refugiar dins un temps autre,
aparat deis atacs de l'Istòria e dei realitats umanas, tan duras e
tan decebentas. En fons d'aqueu retrach mistralenc, s'i legissiá
tanben l'idèa d'una necessitat de tornar a la realitat, per l'afrontar
e, tant coma se podiá esperar, de la cambiar. L'epilòg lafontenc
dau libre catalan val aprobacion dei resultas, en
conformitat amb lei fachs istorics, de la recèrca de Rafanell. Mai
pas, de segur, de la part especificament occitana d'aquela illusion.
Una part qu'a mon idèa, pasmens, lo libre dins son entier
quita pas de ne mostrar leis aspèctes que lei podriam dire de
doblament illusòris. L'analista de Catalonha, o fai saber d'intrada,
s'es pas donat per tòca d'aparar quin partit que siá dins l'aventura
intellectuala e umana que nos cònta. Pòrta lei peças
d'un dorsier complex e ric a la vista de totei, e son racònte, circonstanciat
e rasonat, sufís a son intelligibilitat. E la dobla illu-