Euskal Literatura V

Orixe, Lizardi, Loramendi, Lauaxeta, Intza... idazlerik bikaiñenen
sailla, eta sail onen biran eundaka geiago, geure izkera
gaizkatu nairik auzka gorrian.
Aintzagarriak ziran, izan ere, orduko lan-irritsa ta batasun
anaikorra. Alkar xuzpertu bearra! Bilbao'ko «Euzko Gaztedija»
ezta egungo bear aiña txalotua izango, orretan egin zuen lanagatik.
Ba-zituen bere zalañtzak, gaur bezela nunbait. Baiña barnean
zekarren, urduri, geroaren aal ezkutua. Ez du opa bizi
erosorik, ondo ulertzen du-ta taiu orren ondorena; ez, ezta ori
bere izangoa: erpiñerago jo nai du. Aldi ankerrak izanik ere,
xuzpertu ta gudara: erri izan nai du, ta iñoiz ere ez gatzai,
suntsidura. Ez áur-erostarik, luma artu ta burrukara. Ez du,
bear bada, Jerusalen berririk jasoko; baiña alegiñak erre bai
nagiak esnatzeko. Bakoitzak al dezaken neurrian erria duintzen
eta eraikitzen ariko da: Ikasiz, idatziz, itzaldiz, teatruz,
mendirik mendi ibilliz..., esku-mende zeuzkan tresna guztikin.
Ni garai artan eta gaurkoan ankarkulo bizi izana nauzute;
ordukoa ikusi nuen gazte nintzala, oraingoa ikusi dakust urteen
goitiberan laban dagidala. Gure elertían begira beti, joan-garai
ura aztertu nai izan dut pizkat, ainbat paper eta aldizkari ikusmiratuaz
batez ere. Konturatu naizenez, ekiñaldi ausarta izan
zan ura. Azken ale bi auek orren dirdai erdi-illa besterik ez
duzu. Baiña ez orregatik meritu gabea,
JARRAIBIDE EZ TXARRA.—Aldikada artako euskaltzaleak, ezin
dezakegu uka, eredugarri dira guztiontzat. Zarrak eta gazteak,
alkar-uztartuak, orduan egin zuten lana ez zaigu jarraibidle
makal. Joanak eman bear digu biotza oraiñari gogoz
eltzeko; aiek, igazitako urteetako euskaltzale bipillak egin
zutena, eredutzat artu bear dugu gaurko kenkan aien antzera
ari gaitezen. Aien egiña ikusia dugu, gaurkoen ekiña alangoa
gogo.
Gaurko gaztediak —zaarrai ere ez iñausi ezer—lortu duten
garaipenik baüotsuena, nun-nai euskal zaletasuna loratan jartzea
izan da. Au zabal aitortu bearra dago, egiak ezpaitu arpegi
10