SORGINAK EGON BADAUDE - Hobekuntza
SORGINAK EGON BADAUDE - Hobekuntza
SORGINAK EGON BADAUDE - Hobekuntza
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
1B maila<br />
Mitologia<br />
Ipuinak<br />
Sorginak<br />
Ataza honetan sorginez<br />
hitz egingo dugu.<br />
Horretarako:<br />
a. Hainbat sorginen<br />
deskripzioak irakurri<br />
eta sortuko dituzu.<br />
b. Sorginei buruzko<br />
ipuin batzuk irakurri eta<br />
ahoz azaltzeko ipuin<br />
baten eskema egingo<br />
duzu. Honez gain,<br />
komiki batean falta<br />
diren aditz laguntzaileak<br />
jarriko dituzu.<br />
<strong>SORGINAK</strong><br />
<strong>EGON</strong> <strong>BADAUDE</strong><br />
AUTOIKASKUNTZA
T UTOREAREN<br />
ORRIA<br />
A<br />
ATAZA: <strong>SORGINAK</strong> <strong>EGON</strong> <strong>BADAUDE</strong><br />
(2:30)<br />
HAINBAT SORGINEN DESKRIPZIOAK IRAKURRI ETA SORTUKO DITU.<br />
TUTORETZAN<br />
Ikasleak sorgin baten deskripzioa irakurriko dizu, eta zuk irudietan zein sorgin deskribatu dizun asmatu<br />
beharko duzu. Bide batez zuzenketak egingo dituzu.<br />
Irudiei begira berak sortutako esaldiak egia edo gezurra diren esan beharko duzu, eta, bide batez, esaldiak<br />
zuzenduko dituzu.<br />
Ikasleak egindako sorgin baten deskripzioa emango dizu zuzen dezazun.<br />
MINTZA SAIOAN EDO MINTZA-LAGUNAREKIN<br />
Ezagutzen dituen sorgin istorioak zerrendatu eta aukeratutako sorgina deskribatuko du. Gainontzekoek<br />
zein istoriotako sorgina den asmatu beharko dute.<br />
B<br />
SORGINEI BURUZKO IPUIN BATZUK IRAKURRI ETA AHOZ AZALTZEKO IPUIN BATEN ESKEMA EGINGO DUZU. HONEZ<br />
GAIN, KOMIKI BATEAN FALTA DIREN ADITZ LAGUNTZAILEAK JARRIKO DITUZU.<br />
TUTORETZAN<br />
“Sorgina eta usoa” ipuina gustuko izan duten galdetuko diegu.<br />
“Sorginen seinalea” gramatika ariketan zailtasun berezirik izan duten galdetuko diegu.<br />
MINTZA SAIOAN EDO MINTZA-LAGUNAREKIN<br />
"Zapataria eta sorginak" ipuina kontatuko du ikasleak, baina bi amaiera emango dizkio. Bata, berak<br />
asmatutakoa eta bestea, irakurri duena. Gainontzekoek, ikasleak asmatutakoa zein ote den asmatzen<br />
saiatuko dira , eta gustuko amaierak izan diren esango dute.<br />
Mintza saioan gaiaz aritzeko proposamena<br />
<strong>SORGINAK</strong> <strong>EGON</strong><br />
<strong>BADAUDE</strong><br />
Sorginak deskribatu, istorio bati amaierak asmatu, eta gaiaz hitz egin<br />
Txikitan sorginen beldur ote ginen komentatuko dugu.<br />
Sorginen irudiekin jolas bat egingo dugu:<br />
- Hirunaka ikasleek hiruna sorgin deskribatuko dituzte (ikus 16. eta 17. orriak).<br />
- Gainontzekoek 5. orriari begiratuta deskribatu dituzten sorginen zenbakiak<br />
apuntatuko dituzte ezkutuan.<br />
- Amaieran ea asmatu dugun ikusiko dugu. Deskripzioetan zer gehiago esan<br />
zitekeen ere komentatuko dugu irudiei begira.<br />
Ipuin bat irakurriko dugu, eta bikoteka amaiera bat asmatuko diogu (ikus 17. orria).<br />
- Bikote bakoitzak idatzi duena dinamizatzaileari emango dio, eta berak amaiera<br />
guztiak irakurriko ditu ozen norena den esan eta erakutsi gabe.<br />
- Ikasle bakoitzak amaiera bat aukeratuko du, eta arrazoiak emango ditu.<br />
- Amaiera arrakastatsuenak zeintzuk izan diren ikusiko dugu.<br />
Ezagutzen ditugun sorgin istorio guztiak zerrendatuko ditugu, eta gustukoenak<br />
zeintzuk izan diren komentatuko dugu.<br />
Oharra: 16. eta 17. orriak ez zaizkio ikasleari fotokopiatu behar, mintza saiorako baitira.<br />
2
I KASLEAREN<br />
ORRIA<br />
ATAZA: <strong>SORGINAK</strong> <strong>EGON</strong> <strong>BADAUDE</strong><br />
A<br />
HAINBAT SORGINEN DESKRIPZIOAK IRAKURRI ETA SORTUKO DITUZU.<br />
EGINKIZUNAK<br />
"Denetariko sorginak" ariketan irakurri bi<br />
deskripzioak dagozkion irudiarekin lotu.<br />
Ondoren idatzi beste deskripzio bat (4.-5. orr.).<br />
ZUZENKETAK<br />
Erantzunak 12. orrian.<br />
Irakurri tutoreari zuk sortutako deskripzioa, eta<br />
irudiei begira zein sorgin den asma dezala.<br />
"Sorginak alderatzen" ariketan esan esaldiak<br />
egia ala gezurra diren eta asmatu beste hainbat<br />
esaldi egia edo gezurra izan daitezkeenak (4. or.).<br />
Erantzunak 12. orrian.<br />
Irakurri tutoreari zuk sortutako esaldiak, eta<br />
irudiei begira esan dezala egia ala gezurra diren.<br />
Egin ezagutzen dituzun sorgin istorioen zerrenda<br />
eta deskriba ezazu horietako sorgin bat (6. or.).<br />
Erakutsi idatzitakoa tutoreari.<br />
Jarri duzuna azaldu ikaskide, mintza-lagun<br />
edota tutoreari, ea zein ipuinetako sorgina<br />
deskribatzen ari zaren asmatzen duten.<br />
B<br />
SORGINEI BURUZKO IPUIN BATZUK IRAKURRI ETA AHOZ AZALTZEKO IPUIN BATEN ESKEMA EGINGO DUZU. HONEZ<br />
GAIN, KOMIKI BATEAN FALTA DIREN ADITZ LAGUNTZAILEAK JARRIKO DITUZU.<br />
EGINKIZUNAK<br />
Irakurri “Sorgina eta usoa” ipuina eta ordenatu<br />
eskema (7. or.).<br />
Erantzunak 12. orrian.<br />
ZUZENKETAK<br />
Irakurri “Zapataria eta sorginak” ipuina eta egin<br />
eskema bat ahoz kontatzeko. Ondoren asmatu<br />
bukaera (8. or).<br />
Azaldu ikaskide, mintza-lagun edota tutoreari<br />
ipuina eta bi amaierak: zurea eta ipuinarena (ikus<br />
12. orrian ipuinarena). Ea zein duten gogokoen!<br />
“Sorginen seinalea” komikian falta diren aditz<br />
laguntzaileak jarri behar dituzu hutsuneetan<br />
(9.-11. orr.).<br />
Erantzunak 13., 14., eta 15. orrietan.<br />
3
DENETARIKO <strong>SORGINAK</strong><br />
Irakurri lehen bi deskripzioak eta asmatu zein irudiri dagozkion. Ondoren,<br />
aukeratu sorgin bat eta zuk idatzi hirugarren deskripzioa.<br />
a<br />
Sorgin hau nahiko itsusia da. Ile argia dauka, baina zapi bat darama, eta ile gehiena ezkutuan geratzen<br />
zaio. Erratza gainean doa ziztu bizian. Mauka motzeko jantzi bat darama, eta gona belaunetaraino geratzen<br />
zaio. Horregatik marradun elastikoak agerian geratzen zaizkio. Ez dakigu ona edo txarra den, baina irudian<br />
norbait izutu nahian dabilela ematen du. Ahoa zabal-zabalik darama, mingaina eta guzti ikusten zaio. Eta oso<br />
sudur luze eta fina dauka. Inguruan zerua besterik ez du.<br />
b<br />
Sorgin hau edabe magiko edota ukendu miragarri bat prestatzen ari dela dirudi. Ile luzea dauka, gerriraino<br />
iristen zaio! Begiak zabal-zabalik ditu, sudurra handia eta itsusia du, eta kokotsa sudurra baino are handiagoa<br />
eta luzeagoa. Apaingarri gisa badu lepoan bere kuttuna izan litekeena zintzilik, baina agian edabe magiko<br />
arriskutsu bat egiteko osagai preziaturen bat gordetzen du bertan! Soineko luze-luzea du. Oinak ez zaizkio<br />
apenas ikusten, eta besoak ere ongi estaliak ditu. Esku batean sugandila bat edo antzeko narrastitxo bat<br />
dauka eta badirudi animaliatxo honek lapikoan bukatuko duela. Beste eskuan koilara handi bat dauka, baina<br />
momentuz sugandilarekin nahikoa lan duenez, ez da edabea eragiten ari.<br />
c<br />
....................................................................................................................................................<br />
....................................................................................................................................................<br />
....................................................................................................................................................<br />
....................................................................................................................................................<br />
....................................................................................................................................................<br />
....................................................................................................................................................<br />
....................................................................................................................................................<br />
....................................................................................................................................................<br />
....................................................................................................................................................<br />
<strong>SORGINAK</strong> ALDERATZEN<br />
Esan lehen bi esaldiak egia ala gezurra diren eta asma itzazu egia edo gezurra izan daitezkeen beste hainbat<br />
esaldi beheko formak erabiliz.<br />
1. Lehen irudiko sorginaren sudurra bosgarren irudiko sorginarena bezain luzea da.<br />
2. Hirugarren irudiko sorginaren erratza ez da bosgarren irudiko sorginarena bezain malgua.<br />
baino ...-ago(ak) ........................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................................<br />
ez / baino ...-ago(ak) .................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................................<br />
bezain ........................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................................<br />
ez / bezain .................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................................<br />
4
<strong>SORGINAK</strong><br />
Gainontzekoei egokitu zaizun sorginaren deskribapena azalduko diezu, eta haiek irudi hauen artean<br />
identifikatuko dute. Kontuz, irudi batzuk antzekoak dira-eta!<br />
1 2<br />
3<br />
4 5<br />
6<br />
7<br />
8 9<br />
10 12<br />
11<br />
5
IPUINETAKO PERTSONAIAK<br />
Zerrenda itzazu sorginak agertzen diren ipuin, istorio, film zein telesail guztiak (zeuk ezagutzen dituzunak, jakina).<br />
1. ................................................................................................................<br />
2. ................................................................................................................<br />
3. ................................................................................................................<br />
4. ................................................................................................................<br />
5. ................................................................................................................<br />
6. ................................................................................................................<br />
7. ................................................................................................................<br />
8. ................................................................................................................<br />
9. ................................................................................................................<br />
10. ..............................................................................................................<br />
11. ..............................................................................................................<br />
12. ..............................................................................................................<br />
Aukeratu hauetako ipuin, istorio, edota film bat eta prestatu azalpena: istorioaren nondik norako nagusiak,<br />
sorgina nolakoa den,... Deskripzioa egiten laguntzeko hemen duzu galdera sorta bat.<br />
NOLAKOA DA FISIKOKI?<br />
- Nolako gorputza dauka? Eta aurpegia? Badu<br />
gauza berezirik (garatxoak, sudur handia,...)?<br />
- Nola janzten da normalean?<br />
INGURUA:<br />
- Zer dauka inguruan? Sorginen gauzak dira?<br />
- Zertarako erabiltzen ditu?<br />
- Zeintzuk botere ditu? Zer daki egiten?<br />
NOLAKOA DA IZAERAZ?<br />
- Zure ustez nolakoa da normalean (gaiztoa,<br />
ona, alaia, erretxina, azkarra, tuntuna,...)?<br />
EKINTZAK:<br />
- Zer egiten du istorioan?<br />
- Zein da bere eginkizuna?<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................<br />
6
SORGINA ETA USOA<br />
Irakurri ipuin hau eta begiratu hiztegian ulertzen ez duzun guztia.<br />
SORGINA ETA USOA<br />
Bazen behin familia zoriontsu bat: senar-emazteak eta ume jaioberria. Auzoko<br />
guztiek miresten zuten familia hura: "Ah ze bikote ederra, eta semea zer esanik ez!".<br />
Behin batean emaztea zuhaitz baten itzalpean zegoen haurtxoa magalean<br />
hartuta. Atso itsusi bat hurbildu eta...<br />
- "Kaixo polit hori. Ilea orrazten utziko didazu?"<br />
- "Ez, eskerrik asko, ez daukat orrazteko premiarik",<br />
- "Nik uste komeni zaizula. Utzidazu, utzidazu!",<br />
- "Tira, komenigarria dela uste baduzu,... orraztu!"<br />
Eta orrazten hasi zen. Baina atso temati hura sorgina zen, sorgin maltzurra, eta orratz beltz bat sartu<br />
zion lepoan. Orratza sartu eta emakumea uso bilakatu zen. Usoa, bai: hegoak zabaldu eta, pla-pla-pla, alde<br />
egin zuen! Atsoak, berehala, emakumearen tokia hartu zuen: zuhaitzaren itzalean eseri zen haurtxoa magalean<br />
jarrita. Auzokoak, haurra atso ezezagun itsusi haren eskuetan ikusita, harritu egiten ziren.<br />
- "Aizu, nor zara zu?"<br />
Eta sorginak gezurra.<br />
- "Ume honen ama! Nor izango naiz, bada! Itxuraldatuta nago, bai, lehen emakume ederra nintzen, baina<br />
sorgin gaizto batek itxura hau eman zidan"<br />
Hasieran inork ez zion sinetsi, baina hainbestetan esaten zuenez gauza bera, azkenerako denek ziria<br />
irentsi zuten. Baita senarrak ere. Sorginak emakumea ordezkatzea eta etxe zoriontsu hartan sartzea lortu<br />
zuen.<br />
Etxeak lorategi polit bat zeukan eta egun hartatik aurrera egunero uso zuri bat hurbiltzen zen bertara.<br />
Senarrari uso hura asko gustatu eta harrapatzen saiatzen zen. Sorginak, berriz,:<br />
-"Zertarako nahi duzu uso nazkagarri hori! Ea! Goazen barrura!"<br />
Baina behin, zorionez, senarrak usoa harrapatu zuen. Gizonak burua laztandu zionean, zerbait arraro<br />
aurkitu zion. Horixe arraroa! Orratz beltza zeukan kokotean sartuta. Gizonak orratza atera eta usoa emakume<br />
ederra bilakatu zen! Bere emaztea zen!<br />
Emakumeak gertatutakoaren berri eman zuenean, herritarrek sorgina atxilotu zuten. Enparantzan<br />
epaitu eta herritik bota egin zuten.<br />
Hemen ipuinaren eskema jarri dizugu, baina desordenaturik dago. Ordenatuko al duzu?<br />
..... - Atsoa sorgina zen, eta orratz bat sartu zion andreari lepoan.<br />
..... - Atsoak guztiak konbentzitu zituen: sorgin gaizto batek itxura aldatu zion.<br />
..... - Atsoak ilea orraztu zion andreari.<br />
..... - Uso zuri bat joaten zen familiaren lorategira.<br />
..... - Atsoak andrearen lekua hartu zuen.<br />
..... - Emaztea eta haurtxoa lasai zeuden eta atso bat hurbildu zen.<br />
..... - Sorgina harrapatu, epaitu eta herritik bota zuten.<br />
..... - Andrea uso bihurtu zen.<br />
..... - Behin senarrak usoa hartu eta kokotean zuen orratza kendu zion.<br />
..... - Familia bat zoriontsu bizi zen.<br />
..... - Usoa emakume bihurtu zen berriro, eta emazteak dena kontatu zion senarrari.<br />
7
ZAPATARIA ETA <strong>SORGINAK</strong><br />
Irakurri ipuin honen zati hau eta asmatu amaiera.<br />
ZAPATARIA ETA <strong>SORGINAK</strong><br />
ZAPATARIA ETA <strong>SORGINAK</strong><br />
Behin herrixka batean sorgin talde bat bizi zen. Emakumeok zaletasun zantar bat zuten: herritarren<br />
sotoetako ardoa edatea. Larunbat gauero biltzen ziren, soto batera joan eta bertan zegoen ardo guztia<br />
edaten zuten. Sorginetako bat zapatariaren emaztea zen, eta zapataria susmo txarrak hartuta zegoen.<br />
Zer gertatzen zen jakiteko, larunbat gau batean zapataria zelatan geratu zen. Oheratu eta lasterrera<br />
emaztea altxatu eta sukaldera joan zen. Han, laratzetik zintzilik zegoen lapikoan eskuak sartu eta gorputza<br />
igurtzi zuen. Hori egin bezain laster tximiniatik atera zen. Zapatariak gauza bera egin zuen: gorputza<br />
igurtzi eta tximiniatik hegan atera. Herriko soto batera iritsi zen. Bere<br />
emaztea eta beste sorgin asko zeuden han.<br />
Sorginetako bat buruzagia zen eta beste guztiak honen inguruan<br />
ibiltzen ziren ardoa edaten eta dantzan. Zapataria ere dantzan hasi zen.<br />
Emakumeek, buruzagiaren ondotik igarotzerakoan, musua ematen zioten<br />
ipurdian. Zapatariak lanerako erabiltzen zuen orratza aldean zeraman eta<br />
bere txanda iritsi zenean, musua eman beharrean ziztatu egin zuen.<br />
Bigarren txanda iritsi zitzaionean, sorgin buruzagiak esan zion:<br />
- Zu segi aurrera eta ez eman musurik, bizarraz ziztatu egiten nauzu-eta.<br />
Dantzan eta musuka aritzen ziren bitartean, sorginek ardoa edaten zuten etengabe. Sorginetako<br />
batek doministiku egin zuen, eta...<br />
........................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................<br />
Egin ipuinaren eskematxo bat gero ipuina ahoz azaldu ahal izateko.<br />
1. Herri batean sorgin talde bat bizi zen.<br />
2. Sorginek herritarren sotoetako ardoa edaten zuten larunbatero.<br />
3. Sorgin bat zapatariaren emaztea zen, eta zapatariak horren susmoa zeukan.<br />
.........................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................................<br />
8
SORGIN SEINALEA<br />
Komiki honetan neska batek sorginekin bizi izandako esperientzia kontatuko digu. Kontakizunean aditz batzuk<br />
falta dira. Aditzak idatzi behar dituzu. Kontuan hartu:<br />
-Neska horrek bere esperientzien berri emango digu. Orduan, kontakizunaren zati batzuetan honelako<br />
aditzak erabiliko ditu: "ni joan NINTZEN", "nik egin NUEN / NITUEN", “niri esan ZIDAN / ZIDATEN",<br />
"niri eman ZIDATEN / ZIZKIDATEN",...<br />
- Beste batzuetan berak ikusitakoak kontatuko dizkigu, baina beste batzuek egindakoak: "joan ZEN<br />
/ZIREN", "egin ZUEN / ZUTEN / ZITUEN / ZITUZTEN", "eman ZION / ZIZKION / ZIZKIOTEN /ZIOTEN",...<br />
Esan zer gertatu<br />
zitzaizun!<br />
Zuek, jaun-andere agurgarriok,<br />
badakizue nor naizen;<br />
umezurtza eta eskalea naiz.<br />
Egun batean Elbira<br />
Goitiarekin topo egin<br />
.......................<br />
Gau hartan bertan,<br />
Uztaritze inguruko haritz<br />
handi baten ondora<br />
joateko esan<br />
.......................<br />
Han gizon aberats bat<br />
aurkituko ...............-la<br />
eta berak lagunduko<br />
.......................-la esan<br />
...............................<br />
Horrela ez nuen diru<br />
gehiago eskatu beharko.<br />
Bere hitzekin burua berotu<br />
...................... eta<br />
esandako lekura joan<br />
..............................<br />
Leku bakarti hartan mehatxu<br />
izugarriak egin ......................<br />
Gurutzea zapaltzeko esan<br />
.................... eta Jainkoari uko<br />
egiteko ere esan......................<br />
Gero hatzak ahoan sartu<br />
.........................eta gurutze<br />
santuaren gainera gonbitoak<br />
bota...............................<br />
Ondoren bere etxera joan<br />
ginen.<br />
Etxean zapo handi eta nazkagarri<br />
bat........................ eltze<br />
batean eta makilatxo batez jo<br />
....................... lerde zikin bat<br />
ateratzeko.<br />
Lerde hori, sorgin-belarra, urriloaren<br />
zainak, bataiatu gabeko ume baten<br />
begia eta urkatu baten giza-hazia nahasi<br />
eta ukendua egin .................................<br />
Ukendu horrekin bere gorputza igurtzi<br />
................................................<br />
Gero galtzarpetik hartu eta leihotik atera<br />
ginen hegan.<br />
9
SORGIN SEINALEA<br />
Beldur izugarria pasa<br />
...................... han behean<br />
etxeak eta soroak ikusi<br />
.......................-enean.<br />
Hegaldia azkarra izan<br />
.....................................<br />
Baso batera iritsi ginen;<br />
jende asko .....................<br />
han.<br />
Aulki dotore batean eserita deabrua .............................., eta<br />
inguruan sorgin asko.<br />
Erabat ikaratu ......................<br />
Elbirak eskutik hartu eta<br />
deabruaren aurrean<br />
belaunikatzeko esan ..............<br />
Deabruak atzea eman<br />
........................ eta ipurdian<br />
musu emateko agindu<br />
..............................<br />
Nazka ematen .................,<br />
baina egin .........................<br />
Orduan nire bizkar gainean<br />
jarri .........................bere<br />
atzapar ikaragarri hura eta...<br />
.. azkazalak sartu<br />
........................ Gero zapo bat<br />
eman ..................... eta<br />
urrezko lau txanpon zorrotxo<br />
batean, eta inguruko ume<br />
batzuekin putzuaren ertzean<br />
zapo-talde bat zaintzeko<br />
agindu...............................<br />
10
SORGIN SEINALEA<br />
Putzuaren ondotik sorginak ikusi<br />
............................ Banan-banan joan<br />
........................... deabruarengana,<br />
egindako gaiztakeria guztien berri<br />
ematera.<br />
Sorginek euren aitortza<br />
bukatu.......................-enean,<br />
deabruak arropa luze bat<br />
jantzi .......................... eta<br />
mezaren antzeko zeremonia<br />
bat egin............................<br />
Deabruzko meza itsusi hura<br />
bukatu zenean, deabrua<br />
Elbirarengana hurbildu<br />
....................... Elbira...................<br />
akelarreko erregina, eta larrua<br />
jotzen hasi .......................<br />
Harrituta gelditu<br />
......................... Deabrua<br />
denekin ibili ........ larrutan.<br />
Gizonezkoekin atzetik<br />
egiten ...................... eta<br />
emakumeekin atzetik eta<br />
aurretik.<br />
Gauza itsusi haiek<br />
bukatu ....................-<br />
enean, eta sorginak su<br />
handi baten inguruan<br />
dantzan ari.................<br />
bitartean, andre hori<br />
deabruaren gainean jarri<br />
..................<br />
Eta hegan joan ................<br />
hodeietara. Handik hauts<br />
zikin batzuk bota ...............<br />
deabruak. Hauts horiek<br />
ekaitzak sortzen dituzte.<br />
11
ZUZENKETA ORRIA<br />
DENETARIKO <strong>SORGINAK</strong><br />
ERANTZUNAK:<br />
A-9, B-7<br />
<strong>SORGINAK</strong> ALDERATZEN<br />
ERANTZUNAK:<br />
1-G, 2-G<br />
SORGINA ETA USOA<br />
ERANTZUNAK:<br />
SORGINA ETA USOA<br />
4. - Atsoa sorgina zen, eta orratz bat sartu zion andreari lepoan.<br />
7. - Atsoak guztiak konbentzitu zituen: sorgin gaizto batek itxura aldatu zion.<br />
3. - Atsoak ilea orraztu zion andreari.<br />
8. - Uso zuri bat joaten zen familiaren lorategira.<br />
6. - Atsoak andrearen lekua hartu zuen.<br />
2. - Emaztea eta haurtxoa lasai zeuden eta atso bat hurbildu zen.<br />
11. - Sorgina harrapatu, epaitu eta herritik bota zuten.<br />
5. - Andrea uso bihurtu zen.<br />
9. - Behin senarrak usoa hartu eta kokotean zuen orratza kendu zion.<br />
1. - Familia bat zoriontsu bizi zen.<br />
10. - Usoa emakume bihurtu zen berriro, eta emazteak dena kontatu zion senarrari.<br />
ZAPATARIA ETA SORGINA<br />
IPUINAREN AMAIERA:<br />
ZAPATARIA ETA <strong>SORGINAK</strong><br />
Dantzan eta musuka aritzen ziren bitartean, sorginek ardoa edaten zuten etengabe. Sorginetako<br />
batek doministiku egin zuen eta zapatariak "San Blas" erantzun. Bat-batean emakume guztiak<br />
desagertu egin ziren. Zapataria bakarrik geratu zen sotoan.<br />
Biharamunean etxeko morroiak ardotan joan zirenean zapataria aurkitu zuten sotoan. Ez zen<br />
ardo tanta bat ere geratzen eta erru guztia zapatariari leporatu zioten. Egurtzeko puntuan<br />
zeudenean zapatariak gertatutako guztia zehatz-mehatz kontatu zien, eta morroiek sinistu. Puf!<br />
Eskerrak horri!<br />
12
ZUZENKETA ORRIA<br />
SORGIN SEINALEA<br />
Esan zer gertatu<br />
zitzaizun!<br />
Zuek, jaun-andere agurgarriok,<br />
badakizue nor naizen;<br />
umezurtza eta eskalea naiz.<br />
Egun batean Elbira<br />
Goitiarekin topo egin<br />
__nuen________.<br />
Gau hartan bertan,<br />
Uztaritze inguruko haritz<br />
handi baten ondora<br />
joateko esan<br />
__zidan________.<br />
Han gizon aberats bat<br />
aurkituko __nue____-la<br />
eta berak lagunduko<br />
___zida______-la esan<br />
__zidan_______.<br />
Horrela ez nuen diru<br />
gehiago eskatu beharko.<br />
Bere hitzekin burua berotu<br />
_zitzaidan_________<br />
eta esandako lekura joan<br />
nintzen__________.<br />
Leku bakarti hartan mehatxu<br />
izugarriak egin _<br />
zizkidan__________.<br />
Gurutzea zapaltzeko esan<br />
_zidan________ eta Jainkoari<br />
uko egiteko ere esan<br />
__zidan_______.<br />
Gero hatzak ahoan sartu<br />
_zizkidan_________ eta<br />
gurutze santuaren gainera<br />
gonbitoak bota<br />
____nituen_____.<br />
Ondoren bere etxera joan<br />
ginen.<br />
Etxean zapo handi eta nazkagarri<br />
bat _zegoen________<br />
eltze batean eta makilatxo<br />
batez jo _zuen________<br />
lerde zikin bat ateratzeko.<br />
Lerde hori, sorgi-nbelarra, urriloaren<br />
zainak, bataiatu gabeko ume baten<br />
begia eta urkatu baten giza-hazia nahasi<br />
eta ukendua egin<br />
_zuen_____________.<br />
Ukendu horrekin bere gorputza igurtzi<br />
__zuen_______.<br />
Gero galtzarpetik hartu eta leihotik atera<br />
ginen hegan.<br />
13
ZUZENKETA ORRIA<br />
Beldur izugarria pasa<br />
_nuen______ han<br />
behean etxeak eta soroak<br />
ikusi __nitu________-<br />
enean.<br />
Hegaldia azkarra izan<br />
_zen_____.<br />
Baso batera iritsi ginen;<br />
jende asko<br />
_zegoen________ han.<br />
Aulki dotore batean eserita deabrua _zegoen_______, eta<br />
inguruan sorgin asko.<br />
Erabat ikaratu<br />
__nintzen_______.<br />
Elbirak eskutik hartu eta<br />
deabruaren aurrean belaunikatzeko<br />
esan<br />
__zidan_____.<br />
Deabruak atzea eman<br />
zidan________ eta ipurdian<br />
musu emateko agindu<br />
_zidan________.<br />
Nazka ematen<br />
__zuen________, baina egin<br />
___nuen______.<br />
Orduan nire bizkar gainean<br />
jarri _zen______ bere atzapar<br />
ikaragarri hura eta...<br />
... azkazalak sartu<br />
__zizkidan___________.<br />
Gero zapo bat eman<br />
___zidan________ eta<br />
urrezko lau txanpon zorrotxo<br />
batean, eta inguruko ume<br />
batzuekin putzuaren ertzean<br />
zapo-talde bat zaintzeko agindu<br />
__________.
ZUZENKETA ORRIA<br />
Putzuaren ondotik sorginak ikusi<br />
___nituen_______. Banan-banan<br />
joan __ziren________ deabruarengana,<br />
egindako gaiztakeria guztien<br />
berri ematera.<br />
Sorginek euren aitortza<br />
bukatu _zute________-<br />
enean, deabruak arropa luze<br />
bat jantzi __zuen________<br />
eta mezaren antzeko zeremonia<br />
bat egin<br />
__zuen________.<br />
Deabruzko meza itsusi hura<br />
bukatu zenean, deabrua<br />
Elbirarengana hurbildu<br />
_zen_______. Elbira<br />
_zen______ akelarreko erregina,<br />
eta larrua jotzen hasi<br />
___ziren______.<br />
Harrituta gelditu<br />
__nintzen________.<br />
Deabrua denekin ibili<br />
__zen____ larrutan.<br />
Gizonezkoekin atzetik<br />
egiten __zuen______ eta<br />
emakumeekin atzetik eta<br />
aurretik.<br />
Gauza itsusi haiek<br />
bukatu __zire________-<br />
enean, eta sorginak su<br />
handi baten inguruan<br />
dantzan ari<br />
_ziren_______ bitartean,<br />
andre hori deabruaren<br />
gainean jarri<br />
__zen______.<br />
Eta hegan joan<br />
_ziren_______ hodeietara.<br />
Handik hauts zikin batzuk<br />
bota __zituen_________<br />
deabruak. Hauts horiek<br />
ekaitzak sortzen dituzte.<br />
15
M INTZA<br />
SAIORAKO<br />
ORRIA<br />
"Sorginak egon badaude"<br />
NOLAKOA DA FISIKOKI?<br />
- Nolako gorputza dauka?<br />
- Eta aurpegia? Badu gauza berezirik (garatxoak, sudur handia,...)?<br />
- Nola dago jantzita?<br />
NOLAKOA DA IZAERAZ?<br />
- Nola dago une honetan (haserre, pozik,...)?<br />
- Zure ustez zergatik dago horrela?<br />
- Zure ustez nolakoa da normalean (gaiztoa, ona,...)?<br />
INGURUA:<br />
- Zer dauka inguruan?<br />
- Sorginen gauzak dira?<br />
- Zertarako erabiltzen ditu?<br />
EKINTZAK:<br />
- Zer egiten ari da?<br />
- Zer egiten du normalean, zure ustez?<br />
NOLAKOA DA FISIKOKI?<br />
- Nolako gorputza dauka?<br />
- Eta aurpegia? Badu gauza berezirik (garatxoak, sudur handia,...)?<br />
- Nola dago jantzita?<br />
NOLAKOA DA IZAERAZ?<br />
- Nola dago une honetan (haserre, pozik,...)?<br />
- Zure ustez zergatik dago horrela?<br />
- Zure ustez nolakoa da normalean (gaiztoa, ona,...)?<br />
INGURUA:<br />
- Zer dauka inguruan?<br />
- Sorginen gauzak dira?<br />
- Zertarako erabiltzen ditu?<br />
EKINTZAK:<br />
- Zer egiten ari da?<br />
- Zer egiten du normalean, zure ustez?<br />
16
NOLAKOA DA FISIKOKI?<br />
- Nolako gorputza dauka?<br />
- Eta aurpegia? Badu gauza berezirik (garatxoak, sudur handia,...)?<br />
- Nola dago jantzita?<br />
NOLAKOA DA IZAERAZ?<br />
- Nola dago une honetan (haserre, pozik,...)?<br />
- Zure ustez zergatik dago horrela?<br />
- Zure ustez nolakoa da normalean (gaiztoa, ona,...)?<br />
INGURUA:<br />
- Zer dauka inguruan?<br />
- Sorginen gauzak dira?<br />
- Zertarako erabiltzen ditu?<br />
EKINTZAK:<br />
- Zer egiten ari da?<br />
- Zer egiten du normalean, zure ustez?<br />
ZAPATARIA ETA <strong>SORGINAK</strong><br />
Behin herrixka batean sorgin talde bat bizi zen. Emakumeok zaletasun zantar bat zuten: herritarren<br />
sotoetako ardoa edatea. Larunbat gauero biltzen ziren, ZAPATARIA soto batera joan eta bertan ETAzegoen <strong>SORGINAK</strong><br />
ardo guztia edaten<br />
zuten. Sorginetako bat zapatariaren emaztea zen, eta zapataria susmo txarrak hartuta zegoen.<br />
Zer gertatzen zen jakiteko, larunbat gau batean zapataria zelatan geratu zen. Oheratu eta lasterrera<br />
emaztea altxatu eta sukaldera joan zen. Han, laratzetik zintzilik zegoen lapikoan eskuak sartu eta gorputza<br />
igurtzi zuen. Hori egin bezain laster tximiniatik atera zen. Zapatariak gauza bera egin zuen: gorputza igurtzi<br />
eta tximiniatik hegan atera. Herriko soto batera iritsi zen. Bere emaztea eta beste sorgin asko zeuden han.<br />
Sorginetako bat buruzagia zen eta beste guztiak honen inguruan<br />
ibiltzen ziren ardoa edaten eta dantzan. Zapataria ere dantzan hasi zen.<br />
Emakumeek, buruzagiaren ondotik igarotzerakoan, musua ematen zioten<br />
ipurdian. Zapatariak lanerako erabiltzen zuen orratza aldean zeraman eta<br />
bere txanda iritsi zenean, musua eman beharrean ziztatu egin zuen.<br />
Bigarren txanda iritsi zitzaionean, sorgin buruzagiak esan zion:<br />
- Zu segi aurrera eta ez eman musurik, bizarraz ziztatu egiten nauzu-eta.<br />
Dantzan eta musuka aritzen ziren bitartean, sorginek ardoa edaten<br />
zuten etengabe. Sorginetako batek doministiku egin zuen, eta...<br />
ASMATU AMAIERAK. HONA HEMEN GURE AMAIERA:<br />
... zapatariak "San Blas" erantzun. Bat-batean emakume guztiak desagertu egin ziren. Zapataria bakarrik<br />
geratu zen sotoan.<br />
Biharamunean etxeko morroiak ardotan joan zirenean zapataria aurkitu zuten sotoan. Ez zen ardo tanta<br />
bat ere geratzen eta erru guztia zapatariari leporatu zioten. Egurtzeko puntuan zeudenean zapatariak<br />
gertatutako guztia zehatz-mehatz kontatu zien, eta morroiek sinistu. Puf! Eskerrak horri!<br />
17
Change language