XX. mendeko testuliburuetako pertsona ezagunak ... - Mendebalde

More documents

Recommendations

Info

hauen bidez erregulatzen da eskoletan irakatsiko dena, horrelaxe bermatzen delarik ikasle guztien ezagutzaren bateratzea (Apple 1993). Liburu berezi horietan, maila jakin batean eta dagokion ezagutza arloan irakatsiko dena guztiz mugatuta dago, baita azalduta ere, ezen beharrezko diren azalpen teorikoak prestatuta baitaude, eta horrekin batera, gauzak hobeto ulertzeko lagungarriak diren irudiak ere badira. Ikasleak ulertu eta ikasiko duena prest dago. Gimenoren hitzetan (1995), ikasle bakoitzak bere liburua dauka, ikasle guztiek liburu bera. Horretara, liburua da kultura komuna bermatzen duen tresna. Bestalde, XVI. mendearen erdialdetik datorren gertakaria da, orduko eskoletako ikasleentzat sortu baitzen irakaskuntza simultaneoa. Sasoi hartarik heldu zaigun geletako irudia da hau: ikasle guztiek irakaslearen agindupean aritzea liburu berberarekin ekintza berean. Curriculum ofizialaren eta irakaslearen bitartean kokatzen da testuliburua. Gainera, curriculumaren interpretazioa egiteaz gain, irakasleei aurkeztu ere egiten zaie erabil dezaten. Modu zuzen-zuzenean erabil daiteke gainera, ez da behar besterik, liburua bera nahikoa baita gelako lana bideratzeko. Liburuetan bertan landuko diren edukietatik gora, mailako helburuak lortzeko beharrezko metodologiaren berri ere ematen da, ikasleak betetzeko ekintzen bidez. Batzuetan, ikasleak ebaluatzeko balio duten ariketak ere bertan agertzen dira. Azkenean, liburuan datorrena izango da eskolan irakatsi eta ikasiko dena, Apple-k (1996: 24) dioen moduan, son el artefacto que constituye el curriculum real en la mayoría de las escuelas. Argitaletxeen esku daude irakasleak, eurek ez baitaukate beharrezko litzatekeen prestakuntza berezirik gelarako material guztiak sortzeko. Area-k (1994: 85-113) irakasleek testuliburuekiko duten menpekotasuna azaltzeko autore desberdinek aurkitutako arrazoiak honela laburtzen ditu: - Curriculumaren egitura, irakasleriaren lan baldintzak eta beraien formazioa dira gaitasun ezaren nahiz kontrol ezaren errudunak laneko betebeharren aurrean, irakaste-ikaste prozesuen planifikazioa, garapena eta ebaluazioa, hain zuzen. - Asko dira betebehar horien ondorioz eskatzen zaizkion lanak: edukiak aukeratu eta antolatzeaz gain, ikasle bakoitzaren eskakizunak eta beharrak erantzutea eta bere kideekin batera ikastetxeak berak eskatzen dituenak betetzea. Ezin ahaztuko dugu berea dela gelako irakaskuntza zehatzaren erantzukizuna, berak prestatu, berak garatu, berak materialak aukeratu eta behar denean sortuko dituela. Horrez gain, ebaluazioa ere bete egin behar du. -Egoera honen aurrean zeregin batzuk konpontzen lagunduko dion tresna da testuliburua, ezinbestekoa, bestalde, gelarako plangintza egina duten tresnak baitira. Orduan nola ez erabili Ez dauka behar besteko erarik planifikazio propioa sortzeko ez eta bere tresneria prestatzeko aukerarik ere. Hori horrela, ezaguna da gaurko eskolan testuliburuen bidezko curriculum ofiziala eta haren aplikazio zehatza bilatzen dela. Gainera, irakasle eta gurasoen artean ez dago liburua ezbaian jartzeko abagunerik, dakitelarik hezkuntza arduradunek gainbegiratu eta onespena emana diotela eta halakoak izanda tresna legalak direla, seguruak, zuzenak, edo horrela hartu behar direnak, saldu ere horrela saltzen dira eta. Irakaskuntzarako liburugintza berezitua da bestalde, testuliburuok ezin baitira argitaratu, saldu edo irakaskuntzan erabili administrazioaren onarpena barik. Aldez aurretiko kontrola pasatzen duten liburu bakarrak dira. Erraza da, beraz, testuliburua ikaste-irakaste prozesuen kontrol tresna bihurtzea, bertan islatzen diren ezagutzen bidez gizarte eredu jakina proposatzen den neurrian. Testuliburuetako testu idatzian eta ikonografian aurki daitezke, bestalde, sasoi bakoitzeko gizartearen balio, ideologia edo estereotipoak. Testuliburuaren irakurketak emango digu sasoian sasoiko curriculumaren berri. Oso tresna garrantzizkoa da, datu asko gordetzen ditu eta. Hala eta guztiz ere, ez dugu behar den neurrian baloratzen. Ez dira behar bezala jagon. Ez diraute inon gordeta; ez eskola, ez argitaletxe, ez unibertsitateetan ez dago testuliburuen fondorik. Ados gaude Chopin-ekin (2000:113), testuliburua jagotea guztiz bertan behera lagata egon dela dioenean. Hainbestean non desagertzeko zorian ere badiren. Euskal Herrian berton ere ez dugu aurkitu testuliburuen bildumarik eta, kasu batzuetan, guztiz zaila izan zaigu behar genuena aurkitzea. Hausnartu beharreko arazoa da hau, ardura hartu beharrekoa, lehengo zein oraingo liburuen errolda egiteke baitago. Uste dugu hain ondare aberatsa, ikerketarako hainbesteko balioa duen liburugintza berandu baino lehen bildu behar dela. Aipagarria da zentzu honetan Harper-rek ematen dituen arrazoiak gogoan hartzea, alegia, testuliburuak arakaturik, bestelako dokumentu pedagogikoen gainetik bertan islatuta aurki daitekeela sasoi oso bateko informazioa zein filosofia, oro har, bizitzari buruzkoa zein eskola eta pedagogiaren gainekoa (Delgado 1983:352-358). Liburuetan islatuko da gizartearen ezagutza legitimoa eta benetakoa, egiazko ezagutza moduan ulertu eta onartuko dena. Era horretan ikasliburuak irakasten dutena normaltasun osoz onartuko da, egia balitz legez. Bizitzan ordea, talde espezifikoa da ikasliburuen egilea, ezagutza ofiziala mugatzen duena, ez gizarte © <strong>Mendebalde</strong> Kultur Alkartea, 2002 74
osoa. Ondorioz, talde horren ideologia izango da liburuetan agertzen den kultura ezaugarriak baldintzatuko dituena: Son una expresión de las construcciones concretas de la realidad, de las particulares maneras de seleccionar y organizar el vasto universo de conocimientos posibles. Encarnan la visión de alguien respecto a lo que cabe considerar legítimo en materia de conocimiento y de cultura (Delgado 1983). Horrenbestez, testuliburuak talde jakinen eskuetan dauden neurrian, talde horien ikuspuntua islatuko dutela adierazten dugu, erabili ere errealitatea interpretatzeko euren jokamoldea baitarabilte eta transmititu nahi dituzten ezagutzak aukeratu egiten baitituzte. Hurrengo belaunaldiei irakasteko edukiak hautatzen dituztenean, errealitatea partzialki ulertzeko joera agertzen da, errealitatea ezinbestean distortsionatuz. Eskolak, oraingoak ere, egia bat eta bakarra irakasten du, estatuari komeni zaiona, talde soziokultural txikiak saihestuz. Euskaldunok ez dugu geure historia, geure izaerarekiko guztia eskolan ikasteko aukerarik, are gutxiago geure kulturan oinarritutako eskola izaterik. Choppin-en esanetan (2000:107-141) testuliburuek kultura bat, ideologia bat transmititzen duten indar handiko hedabideak dira. Ikasliburuak eragin handikoak dira, komunikabideekin alderagarriak, eurek erabiltzen dituzten teknika berberak erabiltzen baitituzte nahi dutena irakasteko. A través de los textos, los ejemplos, las imágenes, el libelo de los títulos, se desliza, sin que sus coetáneos sean realmente conscientes de ello, toda una temática en la cual las clases dominantes se ven reflejadas e intentan echar los cimientos de la identidad de la nación entera (Choppin 2000:109). Liburuek betetzen duten zeregina estatuaren batasunerako garrantzi handikoa da. Liburuak ezinbestekoak dira estatuko hizkuntza eta kulturaren batasunerako. Berez XIX. mendean Estatu-nazioak sortu zirenetik eta eurekin irakaskuntza sistemak, liburuek estatuaren osterantzeko sinboloek -diruak eta banderak kasu- duten garrantzi maila bera dute, eta eurak bezala, bateratze sozial eta kulturalean parte hartzen dute. Euskarri idatzidunak dira liburuak eta bi kode erabiltzen ditu informazioa lantzeko, testu idatzia eta ikonografia. Autore batzuen ustez, testu idatzia da informazioaren euskarri nagusia, bera da ildoa markatuko duena, ikonoak testuaren laguntzaileak izanik. Motibatzeko edo informazio idatzia argiago ulertzeko baino ez duela balio diote batzuek, ahaztuta nonbait batzuetan irudi batek mila berbak baino gehiago balio duela. Uste dugu kode biak erabiltzen direla informazioa azaltzeko, albistegietan egiten den antzera, eta biak ere indartsuak izanik, informazio bera modu desberdinean lantzen laguntzen dutela, ikaslearengan lortzen duten eragina handiagotuz. Irudiak ez du testurik behar informatzeko, bera da nahikoa eta. Askotan informazioa emateko testua baino eragingarriagoa da. Ikonoak transmititzen duen informazioa handiagoa da testuak transmititzen duena baino (Deforge 1991). Testuaren bidez ere nahi dena esan daiteke, ez da derrigorrezkoa irudia, baina ikasliburuetan biak era batera erabiltzen dira - beti erabili dira-, gaia azaltzeko. Azkenean biek batera egiten duten indarra da ikaste prozesua bultzatuko duena, ikasketa bera hobeto finkatuz. Kode biak batera erabiliz eragingarritasun handiagoa lortzen da. Kode osagarriak dira, mezua emateko modu desberdinak, batak zeinu linguistikoa eta besteak ikonikoa erabiliz. Testuliburuen gainean burututako ikerketetan mezu idatzia zein ikonografikoa, biak aztertu izan dira. Sarritan ikuspuntu desberdinetatik, baina biei ematen zaie ikergai bihurtzeko adinako estatusa. Argitu behar dugu, hezkuntza arloan behintzat, didaktika, soziologia, eta hezkuntzaren teoria sailak direla gehienetan azterketa mota horietan aritzen direnak. Ezin ahaztu baina, gai horren inguruan hizkuntzalaritzak zein kazetaritzak edo historia arloak mezu idatziaren gainean egindakoak. Cassany-k dio (1991: 34-44) kode idatziaren ezaugarria dela funtsezkoa den informazioa agertzea, nahiz eta batzuetan informazio betegarria edo osagarria ere azaltzen den. Idatziz ematen den informazioa ordenatuta dago, sekuentziatua, diskurtsoaren ulergarritasunak azalpen ordenatua eta logikoa behar du eta. Ahozko kodearekin konparatuz, idatzizkoak ez dauka ahozkoaren batbatekotasuna, testuliburua eraikitzen denetik irakurri arteko bitartea dago, egileak idazten duenetik eta irakurleak -ikasleak- darabilen artekoa. Esaten denak garrantzia badauka, esaten ez dena ere baloratu beharrekoa da, ez presentziak edo ausentziak diskurtsoa era batekoa izatera darama eta. Diskurtsoaren ezaugarria da partziala izatea, beti ere aukeratzea inplikatzen duelako. Aukeratze prozesu bikoitza egiten da, alde batetik esan nahi dena hautatzen da, eta bestetik esplizitatzen dena eta ezkutuan geratzen dena banatzen dira. Modu honetan, errealitatea moldatu edo aldatu ere egin daiteke, diskurtsoaren neutraltasuna edo objektibotasuna deuseztatuz. Ezkutuko curriculumaren bidez - esan barik esanez-, errealitatearen aspektu © <strong>Mendebalde</strong> Kultur Alkartea, 2002 75
Page 1: XX. mendeko testuliburuetako pertso
Page 5 and 6: Pertsonaia lekutzeko era desberdina
Page 7: 18,5 generoa 2,7 3. Irudia 78,5 Biz

XX. mendeko testuliburuetako pertsona ezagunak ... - Mendebalde

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?