sakontzen: elikadura subiranotasuna - Hobekuntza - AEK
sakontzen: elikadura subiranotasuna - Hobekuntza - AEK
sakontzen: elikadura subiranotasuna - Hobekuntza - AEK
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
2. maila<br />
Nekazaritza<br />
Osasuna<br />
Ingurumena<br />
Pobrezia<br />
Ataza honetan <strong>elikadura</strong>,<br />
nekazaritza, eta ustiategi<br />
industrialak izango dituzu<br />
hizpide.<br />
Horretarako:<br />
a. Hiru ataletan banatuta<br />
dagoen erreportaje bat<br />
ikusi, ulermena landu eta<br />
apunteak jaso egingo<br />
dituzu.<br />
b. Jasotako apunteen<br />
laguntzarekin, idazlana<br />
egingo duzu eta gaia ahoz<br />
azaltzeko ere prestatuko<br />
duzu.<br />
c. Lexikoa aberasteko ere<br />
lan egingo duzu aurrez<br />
ikusitako erreportajearen<br />
testuan sakonduz.<br />
d. Lexikoa aberasteko ere<br />
lan egingo duzu, baita<br />
aurrez ikusitako<br />
erreportajearen testuan<br />
sakondu ere.<br />
ELIKADURA<br />
AUTOIKASKUNTZA<br />
SUBIRANOTASUNA
T UTOREAREN<br />
ORRIA<br />
ATAZA: ELIKADURA SUBIRANOTASUNA (6:00)<br />
A<br />
ELIKADURA SUBIRANOTASUNARI BURUZKO HIRU BIDEO-PASARTE IKUSI, ULERMENA LANDU, IDEIAK JASO ETA IDAZLAN<br />
BAT EGINGO DU.<br />
TUTORETZAN<br />
“Hegoari begira” bideo-pasarteak zer iruditu zaizkion galdetuko diogu ikasleari.<br />
Idazlana emango dizu zuzen dezazun.<br />
Oharra: Idazlanen zuzenketak egiteko kode bat erabiltzea gomendatzen dugu. Horrela, ikasleak auto-zuzenketa<br />
egiten ohituko ditugu.<br />
MINTZASAIOAN EDO MINTZALAGUNAREKIN<br />
Idazlanean garatu duen gai bera ahoz azalduko du.<br />
B<br />
HIZKUNTZA MAILA ABERASTEKO LAN EGINGO DU, BATEZ ERE, LEXIKOA ABERASTEKO.<br />
TUTORETZAN<br />
“Sakontzen” ariketarekin zer moduz moldatu den galdetuko diogu.<br />
“Gorri” hitzaren esanahiak aztertuko ditugu: berriak egin zaizkion esanahi edo espresioak azalduko dizkizu<br />
(azpimarratu dituenak) eta sortu dituen esaldiak irakurriko dizkizu.<br />
Mintzasaioan gaiaz aritzeko proposamena<br />
ELIKADURA<br />
SUBIRANOTASUNA<br />
“Hegoari begira” bideo-pasarteak ikusi eta gaiaz mintzatu<br />
Hirunaka, 16. orriko definizioak ematen saiatuko gara. Gure <strong>elikadura</strong> ohiturei<br />
buruzko galderak ere erantzungo ditugu.<br />
Talde handian, hirukoteetan esandakoa laburbilduko dugu.<br />
Bideo-pasarteak ikusiko ditugu atalka. Ikusitakoan, bakoitzak atal horretako<br />
bizpahiru ideia jasoko ditu idatziz (bost minutu utziko ditugu), gero komentatzeko:<br />
adostasuna edo desadostasuna, deigarri egin zaiguna, datuak,...<br />
Hirukoteetan, apunteetan jaso dugunari buruz hitz egingo dugu.<br />
Talde handian hirukoteetan esandakoa laburbilduko dugu.<br />
* Bideo-pasarteei buruzko oharra: “Hegoari begira” 4 DVDko bilduma da, euskaltegi<br />
gehienetan banatu zena. Dena den, www.komunikatuz.org gunean dago ikusgai, eta<br />
bertatik deskargatzeko aukera dago.<br />
Oharra: 16. orria ez zaio ikasleari fotokopiatu behar, mintza saiorako baita<br />
2
I KASLEAREN<br />
ORRIA<br />
ATAZA: ELIKADURA SUBIRANOTASUNA<br />
A<br />
ELIKADURA SUBIRANOTASUNARI BURUZKO HIRU BIDEO-PASARTE IKUSI, ULERMENA LANDU, IDEIAK JASO ETA IDAZLAN<br />
BAT EGINGO DUZU.<br />
EGINKIZUNAK<br />
Erantzun gaiari buruzko galderak (4. or.).<br />
Saiatu definizioak ematen (4. or.).<br />
ZUZENKETAK<br />
Erantzunak ondorengo bideo-pasarteetan<br />
topatuko dituzu. Baina zalantzarik izanez gero,<br />
ikus 10. orria.<br />
Galderen erantzunak idazlana egiteko erabilgarri<br />
izango zaizkizu.<br />
Ikusi “Hegoari begira” bideo-pasartea atalka<br />
(Hiru atal dira: Zer da Zergatik Zer egin).<br />
Atal bakoitza ikusitakoan (5.- 7. orr.):<br />
- Egin ulermen ariketa(k).<br />
- Idatzi bizpahiru ideia.<br />
Erantzunak egiaztatzeko ikusi bideo-pasartea<br />
berriro. Zalantzarik baduzu, ikus 10. eta 11. orriak<br />
edo transkripzioa bera (12. -15. orr.).<br />
Jasotako apunteak idazlana egiteko baliagarri<br />
izango zaizkizu.<br />
Jasotako apunteen laguntzarekin, egin gaiari<br />
buruzko idazlana (bi orrialdekoa).<br />
Eman tutoreari egindakoa.<br />
Prestatu duzuna azaldu ikaskide, mintzalagun<br />
edota tutoreari.<br />
B<br />
HIZKUNTZA MAILA ABERASTEKO LAN EGINGO DUZU, BATEZ ERE, LEXIKOA ABERASTEKO.<br />
EGINKIZUNAK<br />
Egin “Sakontzen: <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>”<br />
orriko ariketak (8. or.):<br />
- Sinonimoak idatzi (lehen saioan ez begiratu<br />
aukerak). Aukerak argazkian bertan daude.<br />
- Hitzak euskaraz eman (horretarako transkripzioa<br />
balia dezakezu).<br />
- Hutsuneak bete, aukera egokia eginez.<br />
- Berridatzi hiru esaldiak.<br />
Erantzunak 11. orrian.<br />
Erantzunak 11. orrian.<br />
Erantzunak 11. orrian.<br />
Erantzunak 11. orrian.<br />
ZUZENKETAK<br />
”Gorri” hitzak dituen esanahi ugariak ikusiko<br />
dituzu. Horretarako:<br />
- Idatzi paper batean ezagutzen dituzun “gorri”<br />
hitzarekin osatutako espresio edo esanahi<br />
ezberdinak.<br />
- Irakurri Elhuyar hiztegiko azalpenak eta<br />
azpimarratu berriak zaizkizun espresioak (9. or.).<br />
- Sortu esaldi batzuk horiek erabiliz (9. or.).<br />
Azaldu tutoreari azpimarratu duzuna eta irakur<br />
itzazu esaldiak.<br />
3
ELIKADURARI BURUZ<br />
Gaurkoan <strong>elikadura</strong>z arituko gara. Horretarako bideo-pasarte batzuk ikusiko ditugu gero. Baina hasi aurretik berotu<br />
ditzagun motorrak. Erantzun itzazu beheko galderak eta saiatu eskatzen zaizkizun hitzen definizioak ematen.<br />
NON EROSTEN DITUZU ELIKAGAIAK<br />
ZER KONTSUMITZEN DUZU<br />
ZERI ERREPARATZEN DIOZU ELIKAGAIAK EROSTERAKOAN<br />
ZER DAKIZU HAUEI BURUZ SAIATU DEFINIZIOAK EMATEN:<br />
Elikadura <strong>subiranotasuna</strong>: ..................................................................................................................................<br />
..................................................................................................................................<br />
Via Campesina: ..................................................................................................................................................<br />
.................................................................................................................................................<br />
Ustiategi industriala: ...........................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................<br />
Produktu ekologikoak: ........................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................<br />
Dumping-a: .........................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
Trasngenikoak: ...................................................................................................................................................<br />
...................................................................................................................................................<br />
4
1. ELIKADURA SUBIRANOTASUNA. ZER DA<br />
a. Esan bideo-pasartean ikusitakoaren arabera esaldi hauek zuzenak ala okerrak diren:<br />
1. “Elikadura <strong>subiranotasuna</strong>” euren nekazaritza, abeltzaintza eta arrantza defendatzeko herrialde ezberdinek<br />
sortutako Nazioarteko Elkarte bat da.<br />
2. Euren ustez, azken urte hauetan <strong>elikadura</strong> ohiturak ez dira hainbeste aldatu. Jendeak ez du gustuko “janari<br />
zaborra” eta produktu ekologikoak nahiago ditu.<br />
3. Via Campesinak ustiategi txiki eta ertainen nekazaritza eta abeltzaintza aldarrikatzen ditu.<br />
4. Paulek dio <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong> geure kulturarekin lotua dagoela, eta oso baliagarria dela.<br />
5. Asierrek dio Hegoaldeko jendea goseak jota hiltzen ari den bitartean, hemen <strong>elikadura</strong>rekin zerikusia duten<br />
gaixotasunak agertzen ari direla.<br />
6. Arantzak honela definitu du <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>; hemen ekoiztea, nahiz eta kanpoan saldu.<br />
b. Idatzi atal honetako bizpahiru ideia: adostasuna edo desadostasuna azaldu, deigarri izan zaizuna, datuak,...<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................<br />
.......................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................<br />
....................................................................................................................<br />
....................................................................................................................<br />
....................................................................................................................<br />
5
2. ELIKADURA SUBIRANOTASUNA. ZERGATIK<br />
a. Esan bideo-pasartean ikusitakoaren arabera esaldi hauek zuzenak ala okerrak diren:<br />
1. Janari faltaren arrazoi nagusiak justizia eta berdintasun eza dira.<br />
2. 80ko hamarkadatik aurrera nagusitu den politika honela laburbildu liteke: herri bakoitzak produktu jakin bat edo bi<br />
ekoitzi behar ditu, gero beste herrialdeetara eramateko. Eta falta zaizkionak kanpotik ekarri.<br />
3. Politika horri esker, Hegoaldeko herri gehienek <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>ri eustea lortu dute.<br />
4. Nazioarteko Merkataritza Erakundea, 90az geroztik garrantzi handia lortu duen erakunde independentea da.<br />
5. Nazioarteko Merkataritza Erakundeak zera proposatzen du: produktuak edonongoak izanik ere, edonon saldu ahal<br />
izatea, zerga eta arantzelik gabe.<br />
6. Laburbilduz, merkataritzaren liberalizazioak nekazari txikien ahultzea eragin du, transnazionalen mesederako.<br />
7. Iparraldeko gobernu askok euren enpresei diru-laguntzak ematen dizkiete, Hegoaldeko gobernuek ez bezala.<br />
Gauzak horrela, Hegoaldeko nekazari txikiek ezin dira prezio horiekin lehiatu.<br />
8. Esportaziorako monolaborantzak belaunaldiz belaunaldi transmititu den jakintza kulturalaren galeraz gain, epe<br />
luzera lurraren ahultzea eta kutsadura eragingo ditu.<br />
9. Munduan Hegoaldetik Iparraldera ematen den emigrazioa Hegoaldeko herrietan barna gertatzen dena baino<br />
handiagoa da.<br />
10. Ekologistek eta nekazari txikiek uste dute hemendik urte edo hamarkada gutxira, laborategietan sortutako<br />
espezie idorrei esker, nekazari txikiak ere izurriteei aurre egiteko moduan izango direla.<br />
b. Idatzi atal honetako bizpahiru ideia: adostasuna edo desadostasuna azaldu, deigarri izan zaizuna, datuak,...<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
...............................................................................................................................<br />
.......................................................................................................................<br />
...................................................................................................................<br />
..................................................................................................................<br />
.................................................................................................................<br />
.................................................................................................................<br />
...................................................................................................................<br />
....................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................<br />
.................................................................................................................<br />
................................................................................................................<br />
6
3. ELIKADURA SUBIRANOTASUNA. ZER EGIN<br />
a. Bideo-pasartean ikusitakoaren arabera elkartu esaldi hasierak eta bukaerak (adi, amaiera bat soberan dago).<br />
1. Vía Campesina...<br />
2. Bertan, 86 herrialdetako sindikatu eta elkarteak biltzen<br />
dira ...<br />
3. Justizian eta ingurumenaren errespetuan oinarritutako ...<br />
4. Munduan milioika gizaki goseak jota eta miseria gorrian<br />
egotea ...<br />
5. Baliabideak (lurra, ura, teknologia, ezaguera,...) ...<br />
6. Milioika nekazari txiki eta pobre ...<br />
7. Gaurko globalizazioa ...<br />
8. Elkartasunean oinarritutako gizarte eredua lortzeko ...<br />
... ez da kasualitatea.<br />
... <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>ren alde borrokatzen den<br />
nazioarteko erakunde nagusia da.<br />
... besteak beste, EHNE sindikatua.<br />
... baztertuta daude.<br />
... gero eta esku gutxiagotan daude.<br />
... beste globalizazio mota bat aldarrikatzen du.<br />
... gero eta mobilizazio handiagoak egitea da alternatiba.<br />
... berekoia eta bidegabea da.<br />
... gero eta zabalduago dago.<br />
b. Bideo-pasartean ikusitakoaren arabera aldarrikapen hauetako batzuk ez dira zuzenak. Zeintzuk<br />
Vía Campesinak defendatzen duen <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>k nazioarteko nekazari mugimenduaren<br />
hainbat aldarrikapen historiko biltzen ditu:<br />
Bertako produktore txikien familiako nekazaritzari, abeltzaintzari eta arrantzari gobernuek laguntza<br />
ukatzea, leku bateko eta besteko nekazarien prezioen artean bidegabeko lehia ekiditeko.<br />
Lurraldeari lotutako nekazaritza ustiapenak defendatzea, hurbilen dagoen populazioari begira, herri<br />
eta nazio merkatuetako beharrak asetzeko, eta esportazioa geroagorako uztea.<br />
Bertako eta jatorrizko herrien kultura eta hizkuntza errespetatzen dituzten heinean, enpresa<br />
transnazionalak erakartzeko pizgarriak jar ditzatela gobernuek.<br />
Nekazaritza erreforma osoa, latifundioa amaitzeko eta nekazari txiroei lurra, ura, baliabideak eta<br />
maileguak eskaintzeko.<br />
Nekazaritza produktuen prezioak hobetzea, nekazarien lana benetan duina izateko, eta «dumping-a»<br />
bukatzea.<br />
Produktu transgenikoak debekatzea, horiek ingurumenean eta gizakien osasunean duten eragina<br />
segurantza osoz ezagutzen ez den bitartean.<br />
c. Idatzi atal honetako bizpahiru ideia: adostasuna edo desadostasuna azaldu, deigarri izan zaizuna, datuak,...<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
............................................................................................................................<br />
............................................................................................................................<br />
.............................................................................................................................<br />
7
SAKONTZEN: ELIKADURA SUBIRANOTASUNA<br />
1. ariketa: Idatzi hitz bakoitzaren ondoan bere sinonimoa<br />
(irudian dituzu aukerak), betiere testuinguruan duen<br />
esanahia kontuan hartuta (testuan azpimarraturik daude).<br />
2. ariketa: Eman ondorengo hitzak euskaraz.<br />
Hitza burura ez badatorkizu, bilatu erreportajearen<br />
transkripzioan.<br />
HEDATU: .............................<br />
MENDEAN: ..........................<br />
LEGEZ: ...............................<br />
ORO HAR: ...........................<br />
GAINERAKO: .......................<br />
ZURA: ................................<br />
GAUZATU: ...........................<br />
PRODUKZIOA: ......................<br />
UGARI: ...............................<br />
BERMATU: ...........................<br />
ESATERAKO: ........................<br />
APURTU: .............................<br />
IDOR: ............................<br />
TXIRO: ................................<br />
OROKORREAN<br />
EGURRA<br />
GAINONTZEKO<br />
EKOIZPENA<br />
GERTATU, EGIN<br />
ASKO<br />
ZABALDU<br />
KONTROLPEAN<br />
ZIURTATU<br />
BEHARTSU<br />
BEZALA<br />
PUSKATU<br />
ADIBIDEZ<br />
LEHOR<br />
DECADA: ................................................................<br />
GANANCIAS: ...........................................................<br />
COMPETENCIA: .......................................................<br />
PERDIDAS: .............................................................<br />
ABONO: .................................................................<br />
CONDICIONES DE VIDA: ............................................<br />
GRANO: .................................................................<br />
ESPLOTACION INDUSTRIAL: .......................................<br />
PROMOCIONAR: ......................................................<br />
SACIAR: .................................................................<br />
RECURSOS: ...........................................................<br />
INFLUENCIA: ...........................................................<br />
EGOISTA: ...............................................................<br />
INJUSTO: ...............................................................<br />
3. ariketa: Bete hutsuneak behean aukeran dauden hitzez baliatuz:<br />
“Zer defendatzen du VIA CAMPESINAk <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong> ........................................... (1) aldarrikatzean”<br />
“Potentzia ekonomiko handien –Estatu Batuen, ........................................... (2) –, mendean dago”<br />
“Hegoaldeko herri askotan, lur sail zabalak erosi dituzte merke-merke, eta, ............................................ (3),<br />
nazioarteko nekazaritza produkzioa kontrolpean edukitzea lortu. ............................................ (4), merkataritzaren<br />
liberalizazioan, galtzaileak nekazari txiki eta pobreak dira. Marrazo eta sardinen arteko borroka da, ahul eta<br />
boteretsuen artekoa, lehia ez baitago aukera berdintasunean oinarrituta.<br />
............................................ (5), potentzia handiek proposatzen duten liberalizazioa gezurrezkoa da. Iparraldeko<br />
gobernu askok «dumping» delakoa ezartzen dute. ............................................ (6), beren enpresei diru-laguntzak<br />
ematen dizkiete, <strong>elikadura</strong> produktuak merke-merke esportatu ahal izateko.”<br />
“............................................ (7), enpresa transnazional handiek «produktu transgenikoak»<br />
............................................ (8) ekoizten dituzte. Ingeniaritza genetikoa............................................ (9), espezie<br />
batzuen osaera genetikoa aldatzen da, beste espezie bateko gene batekin, esaterako.”<br />
HORRELA<br />
DELAKOA<br />
-REN BIDEZ<br />
LABURBILDUZ<br />
HAU DA<br />
DIRELAKOAK<br />
HORREZ GAIN<br />
BESTE ALDE BATETIK<br />
BATEZ ERE<br />
4. ariketa: Berridatzi itzazu honako esaldiak eskatzen zaizun forma erabilita:<br />
1. 90eko hamarkadaz geroztik, erakunde honek garrantzi handia hartu du.<br />
……………………......……….. aurrera, ………………………………............................……………………………….<br />
2. Hegoaldeko nekazariek ez dute prezio horiekin lehiatzerik.<br />
……………………………….………… ezin ……………………………………..................................…………………<br />
3. Urte edo hamarkada batzuk barru kalteak eragin ditzakete oreka ekologikoan.<br />
Hemendik …………………………………………………………………………….....................................…………….<br />
8
GORRI<br />
Azter ditzagun GORRI hitzak euskaraz dituen esanahi ugariak.Irakurri Elhuyar hiztegian topatu duguna eta<br />
azpimarratu orain arte ezezagunak zitzaizkizun esanahiak. Ondoren, sortu esaldi berriak espresio horiek erabilita.<br />
1 iz./izond.<br />
[kolorea] rojo; [kolore gorrikoa] rojo, -a, colorado, -a,<br />
bermejo, -a; arrebol<br />
• Gorria da ostadarraren lehen kolorea: el rojo es el<br />
primer color del arco iris.<br />
• Piper gorria baino gorriagoa: más rojo que un<br />
pimiento rojo.<br />
• Musu-gorria zen: tenía las mejillas coloradas.<br />
• Goiz gorri: arrebol matutino.<br />
• Aurpegia gorri-gorri zuela: con la cara muy colorada.<br />
• Goi gorri: arrebol (cielo de color rojizo).<br />
• Elastiko gorri-urdina: camiseta roja y azul.<br />
• Gorriz jantzita: vestido de rojo.<br />
• Gurutze Gorria: la Cruz Roja.<br />
2 iz./izond. ardoa<br />
rosado<br />
• Ardo gorria: vino rosado.<br />
• Gorri bat atera ezazu: sírvame un rosado.<br />
3 iz./izond. politikan<br />
rojo, -a, comunista, de izquierdas, revolucionario, -a<br />
• Gorria zen, hots, errepublikazalea: era rojo, es decir,<br />
republicano.<br />
• Gorriek elizak erre zituztela: que los rojos quemaron<br />
iglesias.<br />
4 iz./izond.<br />
Ik. elgorri<br />
5 izond. ilea, bizarra<br />
rubio, -a, rojizo, -a<br />
• Bizar gorria: barba rubia.<br />
6 izond. tabakoa<br />
rubio<br />
• Tabako gorria eta beltza: tabaco rubio y negro.<br />
7 izond.<br />
cruento, -a, terrible, descarnado, -a, atroz, encarnizado,<br />
-a, extremo, -a, duro, -a, riguroso, -a; crudo, -a, intenso,<br />
-a, penetrante<br />
• Negu gorria: invierno crudo.<br />
• Miseria gorrian: miseria extrema.<br />
• Gose gorria: hambre canina.<br />
• Behar gorrian: en una pobreza extrema.<br />
• Barau gorria: ayuno duro.<br />
• Lotsa gorria: vergüenza atroz.<br />
• Gudu gorria: combate encarnizado.<br />
• Damu gorria: terrible pesar.<br />
• Min gorria: dolor intenso.<br />
8 izond.<br />
desnudo, -a, en cueros; pleno, -a, mismísimo, -a;<br />
simple, sencillo, -a<br />
• Gure mendiak soil eta gorri gelditu dira: nuestros<br />
montes han quedado pelados y desnudos.<br />
• Larru gorritan, biluzik: en cueros, desnudos.<br />
• Kale gorrian utzi dituzte: los han dejado en plena calle.<br />
• Egun gorrian: en pleno día.<br />
• Astegun gorriarekin, haragia eltzean: en un simple<br />
día de labor, (ponen) carne en el puchero.<br />
9 iz.<br />
gules, rojo heráldico<br />
10 iz.<br />
colorete<br />
Hiztegia.net / Elhuyar hiztegia<br />
ESALDIAK:<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................<br />
9
ZUZENKETA ORRIA<br />
HITZEN DEFINIZIOAK<br />
DEFINIZIOAK:<br />
- ELIKADURA SUBIRANOTASUNA: Kanpoko botere ekonomiko handien aurrean, euren nekazaritza, abeltzaintza<br />
eta arrantza defendatzeko eta euren <strong>elikadura</strong> mota bultzatzeko herrialdeek duten eskubidea.<br />
- VIA CAMPESINA: Nekazari txikien sindikatu askok osatutako nazioarteko sarea; bertan, EHNE euskal<br />
sindikatua dago.<br />
- USTIATEGI INDUSTRIALAK: Kopuru handietan ekoizten diren lur sailak. Normalean produktu kimikoez baliatzen<br />
dira eta askotan elikagai transgenikoak ekoizten dituzte.<br />
- PRODUKTU EKOLOGIKOAK: Ingurumena kaltetu gabe sortu edo ekoizten diren elikagai zein gauzak.<br />
- DUMPING-A: Gobernuen diru-laguntzetan oinarritutako politika, enpresek produkzio kosteak baino prezio<br />
merkeagoak ipini ahal izateko.<br />
- TRASNGENIKOAK: Genetikoki aldatutako nekazaritza espezieak.<br />
1. ELIKADURA SUBIRANOTASUNA. ZER DA<br />
ERANTZUNAK:<br />
1. “Elikadura <strong>subiranotasuna</strong>” euren nekazaritza, abeltzaintza eta arrantza defendatzeko herrialde<br />
ezberdinek sortutako Nazioarteko Elkarte bat da. GEZURRA<br />
2. Euren ustez, azken urte hauetan <strong>elikadura</strong> ohiturak ez dira hainbeste aldatu. Jendeak ez du gustuko<br />
“janari zaborra” eta produktu ekologikoak nahiago ditu. GEZURRA<br />
3. Via Campesinak ustiategi txiki eta ertainen nekazaritza eta abeltzaintza aldarrikatzen ditu. EGIA.<br />
4. Paulek dio <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong> geure kulturarekin lotua dagoela, eta oso baliagarria dela. EGIA.<br />
5. Asierrek dio Hegoaldeko jendea goseak jota hiltzen ari den bitartean, hemen <strong>elikadura</strong>rekin zerikusia<br />
duten gaixotasunak agertzen ari direla. EGIA.<br />
6. Arantzak honela definitu du <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>; hemen ekoiztea, nahiz eta kanpoan saldu.<br />
GEZURRA.<br />
2. ELIKADURA SUBIRANOTASUNA. ZERGATIK<br />
ERANTZUNAK:<br />
1. Janari faltaren arrazoi nagusiak justizia eta berdintasun eza dira. EGIA<br />
2. 80ko hamarkadatik aurrera nagusitu den politika honela laburbildu liteke: herri bakoitzak produktu<br />
jakin bat edo bi ekoitzi behar ditu, gero beste herrialdeetara eramateko. Eta falta zaizkionak kanpotik<br />
ekarri. EGIA<br />
3. Politika horri esker, Hegoaldeko herri gehienek <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>ri eustea lortu dute. GEZURRA<br />
4. Nazioarteko Merkataritza Erakundea, 90az geroztik garrantzi handia lortu duen erakunde independentea<br />
da. GEZURRA<br />
5. Nazioarteko Merkataritza Erakundeak zera proposatzen du: produktuak edonongoak izanik ere,<br />
edonon saldu ahal izatea, zerga eta arantzelik gabe. EGIA<br />
6. Laburbilduz, merkataritzaren liberalizazioak nekazari txikien ahultzea eragin du, transnazionalen<br />
mesederako. EGIA<br />
7. Iparraldeko gobernu askok euren enpresei diru-laguntzak ematen dizkiete, Hegoaldeko gobernuek ez<br />
bezala. Gauzak horrela, Hegoaldeko nekazari txikiek ezin dira prezio horiekin lehiatu. EGIA<br />
8. Esportaziorako monolaborantzak belaunaldiz belaunaldi transmititu den jakintza kulturalaren galeraz<br />
gain, epe luzera lurraren ahultzea eta kutsadura eragingo ditu. EGIA<br />
9. Munduan Hegoaldetik Iparraldera ematen den emigrazioa Hegoaldeko herrietan barna gertatzen dena<br />
baino handiagoa da. GEZURRA<br />
10. Ekologistek eta nekazari txikiek uste dute hemendik urte edo hamarkada gutxira, laborategietan<br />
sortutako espezie idorrei esker, nekazari txikiak ere izurriteei aurre egiteko moduan izango direla.<br />
GEZURRA<br />
10
ZUZENKETA ORRIA<br />
3. ELIKADURA SUBIRANOTASUNA. ZER EGIN<br />
ESALDIAK BERE OSOTASUNEAN:<br />
1. Vía Campesina / <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>ren alde borrokatzen den nazioarteko erakunde nagusia da.<br />
2. Bertan, 86 herrialdetako sindikatu eta elkarteak biltzen dira / besteak beste, EHNE sindikatua.<br />
3. Justizian eta ingurumenaren errespetuan oinarritutako / beste globalizazio mota bat aldarrikatzen du.<br />
4. Munduan milioika gizaki goseak jota eta miseria gorrian egotea / ez da kasualitatea<br />
5. Baliabideak (lurra, ura, teknologia, ezaguera,...) / gero eta esku gutxiagotan daude<br />
6. Milioika nekazari txiki eta pobre / baztertuta daude.<br />
7. Gaurko globalizazioa / berekoia eta bidegabea da.<br />
8. Elkartasunean oinarritutako gizarte eredua lortzeko, / gero eta mobilizazio handiagoak egitea da alternatiba.<br />
ALDARRIKAPEN HAUEK EZ DIRA ZUZENAK (DATU OKERRAK AZPIMARRATURIK DAUDENAK DIRA):<br />
Bertako produktore txikien familiako nekazaritzari, abeltzaintzari eta arrantzari gobernuek laguntza ukatzea,<br />
leku bateko eta besteko nekazarien prezioen artean bidegabeko lehia ekiditeko<br />
Bertako eta jatorrizko herrien kultura eta hizkuntza errespetatzen dituzten heinean, enpresa transnazionalak<br />
erakartzeko pizgarriak jar ditzatela gobernuek.<br />
SAKONTZEN: ELIKADURA SUBIRANOTASUNA<br />
SINONIMOAK:<br />
ITZULPENAK:<br />
HEDATU- ZABALDU<br />
MENDEAN- KONTROLPEAN<br />
LEGEZ- BEZALA<br />
ORO HAR- OROKORREAN<br />
GAINERAKO- GAINONTZEKO<br />
ZURA- EGURRA<br />
GAUZATU- GERTATU, EGIN<br />
PRODUKZIOA- EKOIZPENA<br />
UGARI- ASKO<br />
BERMATU- ZIURTATU<br />
ESATERAKO- ADIBIDEZ<br />
APURTU- PUSKATU<br />
IDORRAK- LEHORRAK<br />
TXIRO- BEHARTSU, POBRE<br />
DECADA: HAMARKADA<br />
GANANCIAS: ETEKINAK<br />
COMPETENCIA: LEHIA<br />
PERDIDAS: GALERAK<br />
ABONO: ONGARRRI<br />
CONDICIONES DE VIDA: BIZI-BALDINTZAK<br />
GRANO: HAZI<br />
ESPLOTACION INDUSTRIAL: USTIAPEN INDUSTRIALA<br />
PROMOCIONAR: SUSTATU<br />
SACIAR: ASETU<br />
RECURSOS: BALIABIDEAK<br />
INFLUENCIA: ERAGIN<br />
EGOISTA: BEREKOI (NEUREKOI, ZEUREKOI,…)<br />
INJUSTO: BIDEGABE<br />
HUTSUNEETAN KOKATU BEHARREKOA:<br />
1 delakoa / 2 batez ere / 3 horrela / 4 laburbilduz / 5 horrez gain<br />
6 hau da / 7 beste alde batetik / 8 direlakoak / 9 -ren bidez<br />
BERRIDAZKETAK:<br />
1. 90eko hamarkadaz geroztik, erakunde honek garrantzi handia hartu du.<br />
90eko hamarkadatik aurrera, erakunde honek garrantzi handia hartu du.<br />
2. Hegoaldeko nekazariek ez dute prezio horiekin lehiatzerik<br />
Hegoaldeko nekazariak ezin dira prezio horiekin lehiatu.<br />
3. Urte edo hamarkada batzuk barru kalteak eragin ditzakete oreka ekologikoan<br />
Hemendik urte edo hamarkada batzuetara kalteak eragin ditzakete oreka ekologikoan.<br />
11
TRASKRIPZIOA<br />
1. BIDEO PASARTEA: ZER DA (6’11)<br />
9. kap. «ELIKADURA SUBIRANOTASUNA».<br />
(Gurutzegrama) Kanpoko botere ekonomiko handien aurrean, euren nekazaritza, abeltzaintza eta<br />
arrantza defendatzeko eta euren <strong>elikadura</strong> mota bultzatzeko herrialdeek duten eskubidea. ELIKADURA<br />
SUBIRANOTASUNA.<br />
Azken urteotan <strong>elikadura</strong> ohiturak izugarri aldatu dira munduan. Globalizazio ekonomiko neoliberala dago<br />
horien atzean. «Janari zaborra», arazo ekologikoak, gosea, kulturak deuseztatzea,... Fenomeno horiek<br />
guztiak lotuta daude. Hegoaldeko eta Iparraldeko nekazari txikiek «<strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>» delakoa<br />
aldarrikatzen dute. Ikus dezagun zer den «<strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>».<br />
ZER DA<br />
«Elikadura <strong>subiranotasuna</strong>» kontzeptua VIA CAMPESINA nazioarteko nekazari txikien erakundeak proposatu<br />
zuen lehenengoz, 1996an.<br />
Eta zer defendatzen du VIA CAMPESINAk <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong> delakoa aldarrikatzean Ustiategi<br />
txiki eta ertainen nekazaritza eta abeltzaintza; herri bakoitzaren kultura eta bertako baserritarren eta<br />
arrantzaleen jardunbideen aniztasuna; eta ekologiari dagokionez, iraunkorrak diren tradiziozko teknikak.<br />
Hori guztia da gaur egun munduan gero eta gehiago hedatzen ari den nekazaritza eta abeltzaintza eredu<br />
industrializatuaren aurkako alternatiba bakarra.<br />
(Paul Nicholson, EHNE)<br />
Elikadura <strong>subiranotasuna</strong> da oso baliagarria geurendako. Guk defenditzen dugu nekazal politikak<br />
lehentasuna ematen dauena Euskal Herriari. Elikadura bertoko bat. Elikadura lotuta geure kulturakin,<br />
lotuta geure nekazal baldintzekin.<br />
(Asier Bastarrika, OTARRA)<br />
Elikadura subirautza da, herri bakoitzak duen eskubidea bere nekazaritza politika eta <strong>elikadura</strong> politika<br />
garatzeko.<br />
(Arantza Arrien, EHNE)<br />
Guk hemen ulertzen dugu <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong> dela hemen ekoiztea, batez be, hemen jateko.<br />
Hurbiltasunak ematen daben… beno, batetik ziurtasunagatik , ia berme bat da produktu hori eta<br />
kontsumitzaile ezagutzea, gure ustez. Eta hurbiletik jarraitu ahal da.<br />
Inposatzen ari den eredu industriala esportaziorako lur sail erraldoietan eta kalitate gutxiko elikagaien<br />
ekoizpenean oinarrituta dago. Munduko kontsumitzaileen gustuak berdintzen saiatzen da, enpresa<br />
transnazionalek merkatu globala mendean izateko.<br />
(Asier Bastarrika, OTARRA)<br />
Ari gera kate erraldoien eta multinazionalen menpe erortzen eta elikatzeko edonondik datozen gauzak<br />
behar ditugu baina bertako sare eta egitura ekonomiko guztia desegiten ari da.<br />
Nekazaritza eta abeltzaintza ustiategi industrial trinkoek, askotan, kontsumitzaileen osasunaren kontra<br />
jokatzen dute. Gehien-gehienetan, horiek ez dakite produkzio prozesua zelakoa den, eta ez zaizkie<br />
azaltzen elikagaietan egiten diren esku sartze genetikoak.<br />
(Asier Bastarrika, OTARRA)<br />
Alde batetik ikusten dugu Hegoaldeko herrietan nola jendea goseak akabatzen duen baina hemen ere,<br />
nola gaixotasun asko sortzen ari den <strong>elikadura</strong>rekin zerikusia daukana, ezta<br />
Gainera, <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong> da munduko gose eta desnutrizioari aurre egiteko irtenbide bakarra<br />
epe luzerako, geroago ikusiko dugun legez.<br />
(Publizitatea eta galdera)<br />
12
TRASKRIPZIOA<br />
2. BIDEO PASARTEA: ZERGATIK (7´10)<br />
Munduan, 800 milioi pertsonak sufritzen dituzte gosea edo desnutrizioa. Egunean 100.000 gizaki hiltzen dira gosez.<br />
Oro har, janari faltaren gakoak injustizia eta ezberdintasuna dira. Irtenbidea, beraz, ez dago nekazaritzako hobekuntza<br />
teknikoetan bakarrik, baizik eta aldaketa sozio-ekonomiko eta erabaki politikoetan. Ikus dezagun zergatik.<br />
80ko hamarkadaren hasieratik hona, politika neoliberalak ezarri dira Hirugarren Munduko edo Hegoaldeko herri<br />
gehienetako nekazaritzan. Politika horien defendatzaileen ustez, herri bakoitzak produktu bat edo gutxi batzuk ekoitzi<br />
behar ditu, beti esportazioari begira. Gainerako produktuak kanpotik inportatu behar dira, jendearen <strong>elikadura</strong> barne.<br />
Lehen, lurrik onenak herri populazioarentzako <strong>elikadura</strong> ekoiztekoak ziren batez ere. Gero, kakaoaren, azukrearen edo<br />
kafearen esportaziorako monolaborantza sail handi bihurtu ziren, eta baso tropikalek kalitatezko zura produzitzera jo<br />
zuten, Iparraldeko herrietan saltzeko.<br />
Horrenbestez, Hegoaldeko herri gehienek <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong> galdu zutela esaten da. Zergatik Hegoaldeko<br />
herrietako esportazio produktuen prezioak, Iparraldean erosten dituzten enpresa transnazionalek inposatuta, urtero-urtero<br />
jaisten direlako. Afrikako, Erdialdeko Amerikako, Asiako eta abarreko milioika nekazari, beren familientzako elikagai<br />
inportatuak erosi ahal izateko, lantzen dituzten esportaziorako kakaoaren edo kafearen prezioen mende daude. Eta<br />
prezio horiek bat-batean jaisten diren bakoitzean, milaka familiak gosea sufritzen dute.<br />
90eko hamarkadaz geroztik, erakunde batek garrantzi handia hartu du munduko merkataritzan: Nazioarteko<br />
Merkataritza Erakundeak. Potentzia ekonomiko handien –Estatu Batuen, batez ere–, mendean dago. Mendebaldeko<br />
potentzia horiek merkataritza liberalizazio osoa proposatzen dute erakunde horren barruan. Hau da, edozein motatako<br />
produktuak edozein enpresak edonon saldu ahal izatea, muga-zergarik edo arantzelik gabe. Liberalizazio horren<br />
defendatzaileek zer diote horren alde Nekazaritza, elikagaien produkzioa eta merkaturatzea berpiztu, Hegoaldeko<br />
ekonomia modernizatu eta pobrezia eta gosea gutxitu egingo liratekeela. Baina, benetan, zer gertatu da orain arte<br />
gauzatu den liberalizazioren ondorioz Iparraldeko enpresa transnazionalek soilik handitu dituztela euren etekinak.<br />
Hegoaldeko herri askotan, lur sail zabalak erosi dituzte merke-merke, eta, horrela, nazioarteko nekazaritza produkzioa<br />
kontrolpean edukitzea lortu. Laburbilduz, merkataritza liberalizazioan, galtzaileak nekazari txiki eta pobreak dira.<br />
Marrazo eta sardinen arteko borroka da, ahul eta boteretsuen artekoa, lehia ez baitago aukera berdintasunean oinarrituta.<br />
Horretaz gain, potentzia handiek proposatzen duten liberalizazioa gezurrezkoa da. Iparraldeko gobernu askok<br />
«dumping» delakoa ezartzen dute. Hau da, beren enpresei diru-laguntzak ematen dizkiete, <strong>elikadura</strong> produktuak<br />
merke-merke esportatu ahal izateko. Ondorioa Hegoaldeko nekazarien porrota da, haiek ez baitute beren gobernuaren<br />
diru-laguntzarik, eta, beraz, ez dute prezio horiekin lehiatzerik.<br />
Tradiziozko lur sail txikien ordez, esportaziorako monolaborantza sail handi-handiak ezartzea, gainera, izugarrizko<br />
galera kulturala da. Nekazaritzan eskuko teknika ugari desagertzen ari dira. Teknika horiei esker, komunitateen <strong>elikadura</strong><br />
bermatu da belaunaldiz belaunaldi, eta ingurumena errespetatu dute. Esportaziorako nekazaritza industrialak, ordea,<br />
energia asko kontsumitzen du, epe luzerako lurra ahultzen duten pestizida eta ongarri ugari behar ditu, eta hondakin<br />
kutsagarri asko botatzen ditu erreka eta lakuetara.<br />
Lur sail txikien desagerpenaren ondorioz, milioika nekazari joan dira herrietatik hirietara, eta, ondorioz, «miseriazko<br />
gerrikoak» sortu dira hirien inguruko aldeetan; horietan, bizi baldintzak oso gogorrak dira. Munduan Hegoaldeko<br />
herrietan gertatzen den barruko emigrazio hori askoz handiagoa da Hegoaldetik Iparralderantz gertatzen dena baino.<br />
Beste alde batetik, enpresa transnazional handiek «produktu transgenikoak» direlakoak ekoizten dituzte. Ingeniaritza<br />
genetikoaren bidez, espezie batzuen osaera genetikoa aldatzen da, beste espezie bateko gene batekin, esaterako.<br />
Helburuak honako hauek dira, besteak beste: izurriteei aurre egiteko erresistentzia sortzea, lurra urratu behar ez izatea,<br />
produktuen itxura estetikoa aldatzea eta abar. Produktu transgeniko horiek lur sail zabal-zabaletan eta ia langilerik gabe<br />
ekoizten dira; nekazari txikien mugimenduak eta ekologistak horien aurka borrokatzen dira. Ikus dezagun zergatik:<br />
- Alde batetik, kontsumitzaileen osasunagatik. Produktu horiekin, Izadiak milioika urtez sortu dituen muga biologikoak<br />
apurtzen dituzte, eta gene batzuen aldaketak beste batzuetan aldaketak sor ditzake. Orain ez, baina urte edo hamarkada<br />
batzuk barru kalteak eragin ditzakete oreka ekologikoan eta giza ondasunean.<br />
- Bestetik, justiziagatik. Produktu transgenikoen ikerketa, ekoizpena eta salmenta, izan ere, monopolio gisa jokatzen<br />
duten enpresa transnazional talde txiki-txiki baten mende daude. Adibidez, laborategi handi horiek hazirik sortzen ez<br />
duten espezie idorrak garatzen dituzte. Zertarako Nekazariak, hazi horiek, haziak fabrikatzen dituzten enpresei<br />
erostera behartzeko.<br />
13
TRASKRIPZIOA<br />
3. BIDEO PASARTEA: ZER EGIN (4´26)<br />
Elikadura <strong>subiranotasuna</strong>ren alde borrokatzen den nazioarteko erakunde nagusia Vía Campesina da.<br />
(Paul Nicholson, EHNE)<br />
Via Campesina da baserritarren mugimendu internazionala, bai organizaziño Iparrekuek, eta Hegoaldekuek. Da<br />
mobimiento barri bat borrokatzen dabena baserritarren eskubideen alde, baina ere bai beste gizarte eredu baten alde.<br />
Bertan, 86 herrialdetako sindikatu eta elkarteak biltzen dira. Besteak beste, Euskal Herriko EHNE nekazarien sindikatua.<br />
(Paul Nicholson, EHNE)<br />
Geure organizaziñoan baserritar asko dagoz afiliatua, igual 150.000 mundu osotik, bai Brasil, esaterako lur gabeko<br />
baserritarrak, edo India, edo Indionesia, Afrika, Amerika, eta Europa. Eta Europan, pertsona bat oso ezagun bat<br />
izango da horregaz, Jose Bove.<br />
Vía Campesina oso garrantzitsua izan da globalizazio neoliberalaren aurkako mugimenduaren barruan; elkartasun,<br />
berdintasun, justizia eta ingurumenaren errespetuan oinarritutako beste globalizazio mota bat aldarrikatzen du.<br />
(Paul Nicholson, EHNE)<br />
Konturatu genduen, Europa eta munduan zehar nekazal eta <strong>elikadura</strong> erabakiak hartzen zirela geure partizipaziño<br />
barik eta geure izenean jende askok egiten zabela berba. Orduntxe guk lehenengotatik ikusi dugu baserritarren krisisa<br />
ez dela krisis bat bakarrik Euskal Herrian, baina dala mundu osoan.<br />
Vía Campesinak defendatzen duen <strong>elikadura</strong> <strong>subiranotasuna</strong>k nazioarteko nekazari mugimenduaren hainbat<br />
errebindikazio historiko biltzen ditu:<br />
- Bertako produktore txikien familiako nekazaritzari, abeltzaintzari eta arrantzari gobernuek laguntza eta babesa<br />
ematea, eta tradiziozko teknikak eta bertako jardunbideak sustatzea. Lurraldeari lotutako nekazaritza ustiapenak<br />
defendatzea, hurbilen dagoen populazioari begira, herri eta nazio merkatuetako beharrak asetzeko, eta esportazioa<br />
geroagorako uztea.<br />
- Bertako eta jatorrizko herrien kultura eta nortasuna errespetatzen dituen nekazaritza, abeltzaintza eta arrantza<br />
defendatzea, enpresa transnazionalen botereari aurre eginez.<br />
- Nekazaritza erreforma osoa, latifundioa amaitzeko eta nekazari txiroei lurra, ura, baliabideak eta maileguak<br />
eskaintzeko.<br />
- Nekazaritza produktuen prezioak hobetzea, nekazarien lana benetan duina izateko, eta «dumping-a» bukatzea.<br />
- Produktu transgenikoak debekatzea, horiek ingurumenean eta gizakien osasunean duten eragina segurantza osoz<br />
ezagutzen ez den bitartean.<br />
Munduan milioika gizaki goseak eta miseria gorrian egotea ez da kasualitatea. Zergatia ezberdintasuna da.<br />
Nazioarteko nekazaritza eta merkataritza politikak Iparraldeko herrietako botere handiek inposatuak dira. Baliabideak<br />
–lurra, basoak, itsasoak, ura, teknologia eta ezaguera, adibidez– gero eta esku gutxiagotan daude, eta milioika<br />
nekazari txiki eta pobre baztertuta daude. Irtenbidea botere erraldoi horien aurkako borrokak ekarriko du. Gaurko<br />
globalizazioa berekoia eta bidegabea da. Beraz, berdintasun eta elkartasunean oinarritutako gizarte eredua lortzeko<br />
bidean, gero eta mobilizazio handiagoak egitea da, oraingoz, alternatiba bakarra.<br />
ERREPASA DEZAGUN:<br />
1. Nekazari txikien sindikatu askok osatutako nazioarteko sarea; bertan, EHNE euskal sindikatua dago. VIA<br />
CAMPESINA.<br />
2. Gobernuen diru-laguntzetan oinarritutako politika, enpresek produkzio kostuak baino prezio merkeagoak ipini ahal<br />
izateko. DUMPING.<br />
3. Genetikoki aldatutako nekazaritza espezieak. TRANSGENIKOAK.<br />
14
ERANSKINA<br />
HEGOARI BEGIRA<br />
Ataza honetako hiru bideo-pasarteak “Hegoari begira” izeneko lanetik atera ditugu.<br />
12 gai jorratzen dituen lana da. Hauexek dira atalak:<br />
1. Garapena<br />
2. Globalizazioa<br />
3. Kanpo zorra<br />
4. Kooperazioa<br />
5. Bidegabeko trukea<br />
6. Garapen jasangarria<br />
7. Bidezko merkataritza<br />
8. Emigrazioa<br />
9. Elikadura <strong>subiranotasuna</strong><br />
10. Pentsaera bakarra<br />
11. Inperialismoa<br />
12. Herri indigenak<br />
Kapitulu bakoitzak 22-23 minutu irauten ditu eta hiru ataletan banatuta daude:<br />
ZER DA ZERGATIK ZER EGIN<br />
4 DVDtan jasoa dago bilduma osoa eta aspaldi banatu genituen <strong>AEK</strong>-ko euskaltegietan. Beraz, begiratu<br />
apaletan (honezkero ezagutzen ez badituzue). “Atazen ikus-entzunezkoak 2” DVD bilduman ere badira<br />
pasarte batzuk (Ikus 31. eta 32. pasarteak, atazari dagozkionak).<br />
Dena den, bilduma osoa Interneten<br />
dago ikusgai (Euskaltuben, besteak<br />
beste).<br />
Honako helbidean ere topatuko<br />
dituzu: http://www.komunikatuz.org<br />
(Hemen, deskargatzeko aukera<br />
izango duzu).<br />
15
M INTZASAIORAKO<br />
ORRIA<br />
“Elikadura <strong>subiranotasuna</strong>”<br />
NON EROSTEN DITUZUE ELIKAGAIAK<br />
ZER KONTSUMITZEN DUZUE<br />
ZERI ERREPARATZEN DIOZUE EROSKETAK EGITERAKOAN<br />
ZER DAKIZUE HAUEI BURUZ SAIATU DEFINIZIOAK EMATEN:<br />
Elikadura <strong>subiranotasuna</strong>: .........................................................................................................<br />
.........................................................................................................<br />
Via Campesina: .........................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................<br />
Ustiategi industriala: ..................................................................................................................<br />
...................................................................................................................<br />
Produktu ekologikoak: ...............................................................................................................<br />
...............................................................................................................<br />
Dumping-a: ................................................................................................................................<br />
...................................................................................................................................<br />
Trasngenikoak: ..........................................................................................................................<br />
...........................................................................................................................<br />
NON EROSTEN DITUZUE ELIKAGAIAK<br />
ZER KONTSUMITZEN DUZUE<br />
ZERI ERREPARATZEN DIOZUE EROSKETAK EGITERAKOAN<br />
ZER DAKIZUE HAUEI BURUZ SAIATU DEFINIZIOAK EMATEN:<br />
Elikadura <strong>subiranotasuna</strong>: .........................................................................................................<br />
.........................................................................................................<br />
Via Campesina: .........................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................<br />
Ustiategi industriala: ......................................................................................................<br />
.......................................................................................................<br />
Produktu ekologikoak: ...............................................................................................................<br />
...............................................................................................................<br />
Dumping-a: ................................................................................................................................<br />
..................................................................................................................................<br />
Trasngenikoak: ..........................................................................................................................<br />
.............................................................................................................................<br />
16
Change language