29.11.2012 Views

megobrobis xidi `qarTlosis~ gazeTi

megobrobis xidi `qarTlosis~ gazeTi

megobrobis xidi `qarTlosis~ gazeTi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

#1 (2)<br />

ianvari,<br />

2011 w.<br />

baTumisa da cxinvalis<br />

mSromelebs<br />

mWidro, megobruli<br />

urTierToba hqondaT<br />

damyarebuli. periodulad<br />

stumrobdnen<br />

erTmaneTs ganaTle bisa<br />

da kulturis dargis,<br />

soflis me ur neobisa<br />

da mrewvelobis mu­<br />

Sakebi. ima r Teboda er­<br />

Toblivi koncertebi,<br />

festivalebi, sportuli<br />

Sejibrebebi.<br />

baTumelebma gadawyvites,cxinvalelebisTvis<br />

eCuqebinaT<br />

<strong>megobrobis</strong> Sadrevani<br />

da mokle droSi<br />

cxinvalis centrSi,<br />

Teatralur moedanze<br />

aages momRerali Sadrevani,<br />

romelsac<br />

<strong>megobrobis</strong> Sadrevani<br />

<strong>megobrobis</strong> Sadrevani<br />

uwodes. yovel saRamos<br />

aq Tavs iyridnen<br />

bavSvebi, mos wavleaxalgazrdoba,mSoblebi,<br />

mSromelebi. aq<br />

Camodiodnen qalaqis<br />

axlo­maxlo soflebis<br />

mosaxleoba, stumrebi,<br />

turistebi. Sadrev­<br />

nis Wavli 6­10 metris<br />

simaRleze adioda,<br />

auzSi dacuravdnen<br />

feradi Tevzebi.<br />

am auzis garSemo,<br />

Sadrevnebis feradov<br />

nebebSi aRizarda<br />

aso biT da aTasobiT<br />

cxinvaleli mozardi.<br />

`qarTl-osi~<br />

sruliad yvela cxinvalelisTvis<br />

fotoze:<br />

megobro bis Sadrevani.<br />

ukana fonze<br />

moCans mravalsarTuliani,<br />

Ta namedrove<br />

Senoba, romelSic<br />

adgilobrivi xelisufleba<br />

iyo gan­<br />

Tavsebuli.<br />

gazeT `qarTl-osis~ pirvel nomers ecnobian cxinvaleli qarTvelebi da osebi TurqeTis<br />

q. stambulSi, qarTul-osuri forumis morigi Sexvedris dros 2010 wlis noemberSi.<br />

alali da gulwrfelisurvilebiTgilocavT<br />

axal ­ 2011<br />

wels! didi imedi<br />

gvaqvs, rom es<br />

weli iqneba qarTveli<br />

da osi<br />

xalxis WeSmariti<br />

Serigebis weli.<br />

Cven, xalxebs<br />

gasayofi araferi<br />

gvaqvs. saukuneebis<br />

manZilze er­<br />

`qarTl-osis~ mkiTxvels!<br />

Tad gvicxovria.<br />

exlac, saqarTvelos<br />

mTel teri<br />

toriaze aTi<br />

aTa sobiT osi<br />

ero vnebis adamiani<br />

cxovrobs<br />

da isini qarTvelebTan<br />

er Tad<br />

usafrTxod, erTgulademsaxurebian<br />

mSobliur<br />

saqarTv elos,<br />

adi deben, amrav­<br />

leben SesaniSnav<br />

tradiciebs ­ na­<br />

Telmironobas,<br />

Zmadnaficobas...<br />

Cveni <strong>gazeTi</strong>,<br />

Tqveni gaze­<br />

Ti ufro nayofierad,<br />

mTeli<br />

mondomebiT mogemsaxurebaT.<br />

kvlavac veliT<br />

Tqvens gamoxmaurebebs,winadadebebs,mo­<br />

mSvidobis, Tanxmobis, urTierTgagebis gziT!<br />

sazogadoebrivi kavSiris - <strong>megobrobis</strong> <strong>xidi</strong> <strong>`qarTlosis~</strong> <strong>gazeTi</strong><br />

sazrebebs Semdeg<br />

misamarTze:<br />

q. gori, Tamar<br />

mefis 33/34.<br />

tel.:8(270)77354,<br />

8(270)73257,<br />

www.qartlosi.org,<br />

el. fosta: gazeti@qartlosi.org,info@qartlosi.org.<br />

Tqveni<br />

„qarTl-osis~<br />

redaqcia<br />

<strong>gazeTi</strong>s emblema<br />

Cveni <strong>gazeTi</strong>s mkiTxveli<br />

gamoexmaura emb<br />

lemas, romelzec<br />

mSvi dobis mtredTan<br />

erTad samegobrod<br />

gawvdili xelis CamorTmevaa<br />

asaxuli.<br />

gvinda gagacnoT xelis<br />

CamorTmevis istoria:<br />

cnobilia, rom adamianTa<br />

dRevandeli<br />

Cveuleba _ Sexvedris<br />

dros xelis CamorTmeva,<br />

Soreul warsulSi<br />

warmoiSva.<br />

mravali aTaseuli<br />

wlis win, rodesac<br />

Cveni winaprebi<br />

gauval tyeebsa da<br />

Tvaluwvdenel mindvrebSimonadireobiT<br />

irCendnen Tavs,<br />

cxovreba xifaTebiT<br />

iyo savse da adamianebs<br />

Sorisac gamudmebuli<br />

SuRli da br­<br />

Zola mimdinareobda.<br />

amitom, roca ori ucnobi<br />

erTmaneTs xvdeboda,<br />

isini Soridanve<br />

akvirdebodnen<br />

erTmaneTs, Semdeg,<br />

imis dasadastureblad,<br />

rom erTurTi­<br />

baton<br />

zurab solomonias!<br />

mogilocav dabadebis<br />

me­80 wlis­<br />

Tavs. vici, rom Seni<br />

dabadebis dRe 11 martia,<br />

magram im dros<br />

ar mqonda saSualeba,<br />

<strong>gazeTi</strong>dan momeloca.<br />

naTqvamia, `jobs gvian,<br />

vidre arasdroso~.<br />

rom yofiliyo<br />

mSvidobianoba, vici,<br />

cxinvalSi didi sufrac<br />

gaiSleboda<br />

da am mrgval TariRs<br />

mogilocavdnen Seni<br />

naTesavebi, kolegebi,<br />

uamravi Seni pacienti...<br />

gaixarebdnen Seni<br />

Svilebi, SviliSvilebi,<br />

axla ukve _<br />

SvilTaSvilebic...<br />

Tu ar vcdebi, ocdaaT<br />

welze met xans<br />

imuSave cxinvalSi da<br />

am xnis manZilze aqaurebis<br />

didi siyvaruli<br />

da pativiscema<br />

daimsaxure. me vici,<br />

sadmi keTili ganzraxva<br />

amoqmedebdaT<br />

da qva an sxva raime<br />

iaraRi ar hqondaT<br />

xelSi, marjvena xels<br />

gaSlidnen, miuaxlovdebodnenerTmaneTs<br />

da xels kargad<br />

gausinjavdnen.<br />

aTaseulma wlebma<br />

ganvlo mas Semdeg da<br />

dRes gaSlili xeli<br />

da xelis xelze Sexeba<br />

_ CamorTmeva pativiscemisa<br />

da keTili<br />

grZnobebis gamomxatvel<br />

Cvevad iqca<br />

sazogadoebaSi.<br />

<strong>gazeTi</strong>s emblemaSi<br />

CamorTmeuli xeli<br />

qarTvelebsa da osebs<br />

ekuTvniT da<br />

Serigebis am process<br />

mSvidobis mtredi<br />

dahxaris zed.<br />

vasil sabanaZe<br />

� milocva �<br />

rogor natrob, rom<br />

aRdges urTierToba<br />

osebTan, damyardes<br />

mSvidoba, rom Segve­<br />

Zlos cxinvalSi Sesvla,<br />

gavla­gamovla<br />

iqaur quCebSi, Sexvedra<br />

keTil, Tbil adamianebTan.<br />

Cemo zura, gisurveb<br />

yovelive kargs, bevr<br />

sixaruls Sens col­<br />

SvilSi, SviliSvilebsa<br />

da SvilTaSvilebSi.<br />

Seni keTilis msurveli<br />

vasil sabanaZe


2<br />

2011 _Serigebis welia!!!<br />

amonaridebi uwmidesisa da unetaresis,<br />

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis<br />

ilia II epistoleebidan<br />

is, rac Cve nsa da af ­<br />

xazebs, Cvensa da sama­<br />

Cablos (cxinvalis<br />

regioni) osebs Soris<br />

moxda, Sedegia politikuri<br />

intrigebisa<br />

da mas Cvens xalxebs<br />

Soris urTierTobas­<br />

Tan saerTo araferi<br />

aqvs.<br />

Cven gvakavSirebs<br />

sisxliT naTesaoba,<br />

saukuno vani<br />

Tanacxovreba, naTelmironoba,<br />

megobroba<br />

da mravalricxovani<br />

Sereuli ojaxebi,<br />

rac iZleva imeds<br />

imisas, rom adre Tu<br />

gvian aRdgeba da ganaxldeba<br />

Zveli urTierToba<br />

da megobroba<br />

afxazebTanac da<br />

osebTanac.<br />

(saSobao epistole,<br />

2011 weli)<br />

... mimaCnia, rom<br />

CvenisTana patara saxelmwifosTvissagareo<br />

politikaSi,<br />

gansakuTrebiT ki<br />

mezoblebTan urT­<br />

ierTobaSi, mTavari<br />

iaraRi diplomatia<br />

da problemebis<br />

mSvidobiani gziT<br />

gadawyveta unda<br />

iyos.<br />

aseve saWiroa pirdapiri<br />

dialogis<br />

dawyeba afxazebTan<br />

da osebTan, raTa aRdges<br />

Cvens xalxebs<br />

Soris ndoba. maT<br />

unda gaacnobie ron,<br />

rom mimdinareobs<br />

msoflio globalizaciis<br />

procesi da<br />

erTad cxovreba Cven<br />

mainc aucileblad<br />

mogviwevs. ar vici, es<br />

maTTvis ramdenad misaRebia,<br />

magram maTi<br />

gadarCenis garantia<br />

swored amaSia.<br />

gasaTvaliswinebelia<br />

isic, rom Tu<br />

aRniSnuli konfliqti<br />

saerTaSoriso<br />

ZalTa dapirispirebis<br />

Sede gia, bunebrivia,<br />

maT gareSe am<br />

problemis mogvareba<br />

gaWirdeba; magram<br />

yvelam unda icodes,<br />

rom Cveni suverenitetis,<br />

teritoriuli<br />

mTlianobisa da er­<br />

Tianobis sapirwone<br />

sxva Rirebulebebi ar<br />

arsebobs.<br />

me yovelTvis<br />

imediT var aRvsili<br />

da mjera, adre Tu<br />

gvian saqarTvelo<br />

gaerTiandeba.<br />

(saaRdgomo<br />

epistole, 2010)<br />

locva yovladwmidisa samebisadmi,<br />

saqarTvelos mTlianobisaTvis,<br />

afxazeTisa da samaCablos<br />

dabrunebisaTvis<br />

hoi, yovladwmidao<br />

samebao, erTarsebao, miuw<br />

domelo Zlierebao,<br />

ma mao yovlisampyrobelo,<br />

Zeo mxolodSobilo<br />

da wmidao sulo, erTo<br />

RmerTo, romeli yovlisa<br />

xilulisa da uxilavisa<br />

Semoqmedi xar da ufali,<br />

mizezo yovelTa keTilTao,<br />

momec Cven madli<br />

mosavTa SenTa, didebad<br />

da galobad yovladpatiosansa<br />

da didad Sveniersa<br />

saxelsa Sensa.<br />

samebao wmidao, srulebao<br />

yovelTa arsTao,<br />

mogvaniWe Cven mSvidoba<br />

da simrTele monaTa<br />

amaT SenTa, dedisa RvTisa<br />

wilxdomilisa erisa,<br />

sruliad saqarTvelos<br />

marTlmadidebelTa qristianeTa,<br />

da mas Sina<br />

afxazeTisa da samaCablos<br />

miwa-wylis SvilTa, da<br />

kvalad aRadgine erToba<br />

da mTlianoba qveynisa<br />

Cvenisa da RvTivdaculoba<br />

sazRvarTa CvenTa.<br />

samebao yovladwmidao,<br />

miuwvdomelo da<br />

gamoukvlevelo, romeli<br />

marTlmsajulebiTa<br />

SeniTa moawev samarTlad<br />

risxvasa Cven zeda<br />

codvaTa CvenTaTvis, Sen<br />

SegivrdebiT da gevedrebiT<br />

saxiero ufalo,<br />

moxede mowyalebiTa da<br />

lmobierebiT afxazeTisa<br />

da samaCablos miwawyalsa<br />

zeda mkvidrsa<br />

ersa Cvensa, mravalgzis<br />

kveTebulsa da SeWirvebulsa<br />

mZlavrebisagan<br />

borotisaTa da ganamtkice<br />

da daicev igi<br />

yovlisagan sikvdilSemosilisa<br />

wylulebisa,<br />

zedamosvlisagan ucxo<br />

TeslTasa, urTierTmtrobisa,<br />

siZulvilisa da<br />

SurisZiebisagan.<br />

2008 wlis 8 marts<br />

`saqarTvelos invalid<br />

me omarTa da daRupul<br />

mebrZolTa meuRleTa<br />

kav Siris~ (Tavmjdomare<br />

manana mebuke) iniciativiT<br />

Seiqmna `qalTa<br />

moZraoba mSvidobisa da<br />

usafrTxoebisaTvis~, romlis<br />

mizania xeli Seuwyos<br />

qalTa aqtiur monawileobas<br />

konfliqtebis<br />

prevenciis, marTvis da<br />

mSvidobismSeneblobis<br />

procesebSi. samoqalaqo<br />

aqtivobasa da mSvidobismSeneblobis<br />

sakiTxebSi<br />

saTanadod momzadebis<br />

Semdeg, moZraobis wevri<br />

ukve mzad aris pirdapiri<br />

dialogi awarmoos<br />

cxinvalSi mcxovreb qalbatonebTan<br />

romelime<br />

mesame qveyanaSi. qalTa<br />

moZraobis upiratesobaa<br />

is, rom dialogSi monawileoben<br />

uSualod konfliqtSi<br />

dazaralebuli<br />

devnilebi orive mxridan.<br />

2008 wlis seqtember-<br />

Si, agvistos omis erTi<br />

Tvis Tavze, baqoSi Sedga<br />

Sexvedra didi da patara<br />

liaxvis xeobidan devnilebsa<br />

da qalaq cxinvalSi<br />

mcxovreb os qalbatonebs<br />

Soris, romelic, bunebrivia,<br />

ormxrivi emociebisa<br />

da braldebebis<br />

fonze warimarTa. miuxedavad<br />

amisa, dialogi<br />

Sedga da daigegma<br />

samomavlo Sexvedrebic.<br />

aseTi tipis Sexvedrebi<br />

dResac grZeldeba da<br />

misi mizania erTiani<br />

samoqalaqo sazogadoebis<br />

Seqmna, romelic<br />

ibrZolebs mSvidobisa<br />

siyvarulis zeimi<br />

1989 weli berlinis<br />

ked lis aRebis welia.<br />

swo red am wlidan iRebs<br />

sa Taves siyvarulis zeimi,<br />

ro melic berlinSi<br />

imar Teba da masSi erT<br />

milionze meti adamiani<br />

mo na wileobs. mozeimeni<br />

Camodian sxvadasxva<br />

kuTxidan. aris SeZaxilebi,<br />

Jivil-xivili, xalxi<br />

* * *<br />

mixa svams Tavisi colis<br />

sadRegr Zelos:<br />

_ joo, igeTi kai<br />

coli myav. igeTi kai<br />

meojaxe, igeTi keTili,<br />

igeTi lamazi da Wkviani<br />

roma... eniT auwereli...<br />

sadRegrZelos awyvetinebs<br />

gverdze<br />

mjdomi mitua:<br />

_ joo, mixav,<br />

Sen igre aqeb e<br />

mag Sen colsa,<br />

roma gayidvai<br />

xo ar upireb,<br />

ha?..<br />

iumori<br />

da usafrTxoebisaTvis<br />

regionSi. amasTan, proeqtiT<br />

gaTvaliswinebuli<br />

yvela RonisZieba mimdinareobs<br />

paralelur reJim-<br />

Si cxinvalsa da gorSi.<br />

periodulad tardeba<br />

erToblivi treningebi<br />

mesame qveyanaSi qarTveli<br />

da osi qalbatonebisTvis,<br />

raTa adgilebze<br />

mimdinare mosamzadebeli<br />

swavlebebi iyos erTi da<br />

igive Tematikis. garda<br />

amisa, es xels uwyobs<br />

am ori izolirebuli<br />

sazogadoebis daaxloebas<br />

da yoveli momdevno<br />

Sexvedra sul ufro<br />

nayofieri xdeba. Tu<br />

gaviTvaliswinebT imas,<br />

rom Sexvedrebi apolitikuri<br />

xasiaTisaa da<br />

qalTa moZraobis damfuZneblebic<br />

mkveTrad<br />

usvamen amas xazs, ra<br />

SeiZleba iyos saerTo<br />

pirobiTi sazRvris iqiT<br />

da aqeT mcxovrebi adamianebisTvis?<br />

- erToblivi<br />

perioduli biuletenis<br />

gamoSveba qarTul-rusul<br />

da inglisur enebze,<br />

ukve tradiciad qceuli<br />

kmayo filia. ukravs musika,<br />

mRerian. aq erTmaneTis<br />

sanaxavad, siyvarulisTvis<br />

modian.<br />

siyvaruli Trgunavs<br />

zizRs. adamianebi iviwyeben<br />

yovelgvar wyenas,<br />

mtrobas, gasaWirs,<br />

yvela Tanasworia, rac<br />

dadebiTad moqmedebs<br />

fsiqikaze.<br />

* * *<br />

valoda zis TviTmfrinavSi,<br />

romelic turbolentur<br />

zonaSi xvdeba da<br />

iryeva. valodas eSinia da<br />

mTeli Zal-RoniT uyviris<br />

pilots: "nela iare, biWoo".<br />

samwuxarod, TviTmfrinavi<br />

vardeba, namsxvrevebidan ris<br />

vai-vaglaxiT gamofofxdeba<br />

saswauliT gadar-<br />

Cenili valoda da<br />

aseve saswauliT<br />

gadarCenil pilots<br />

daayvedrebs: "aba,<br />

axla Sena mogwons<br />

Seni saqcielio?"<br />

erToblivi aqciebi: 8<br />

marts _ qalTa moZraobis<br />

dafuZnebis dRes, 6<br />

agvistos _ 2008 wlis<br />

agvistos omSi daRupul-<br />

Ta xsovnis dRis aRsaniSnavad<br />

da 21 seqtembers<br />

_ mSvidobis saerTaSoriso<br />

dRis aRsaniSnavad.<br />

gasuli 2010 wlis 26-30<br />

oqtombers ki uprecedento<br />

kvireuli Catarda<br />

gaeros uSiSroebis sab-<br />

Wos rezoluciis 1325<br />

aTi wlisTavis aRsaniSnavad.<br />

swored am rezoluciiT<br />

gaeros uSiSroebis<br />

sabWo mouwodebs gaeros<br />

wevr saxelmwifoebs,<br />

waaxalison qalTa<br />

samSvidobo wamowyebebi<br />

da procesebi, romelic<br />

samSvidobo SeTanxmebaTa<br />

ganxorcilebis yvela<br />

meqanizmSi qalebis CarTvas<br />

uzrunvelyofs.<br />

pirdapiri dialogebis<br />

garda, qalTa moZraobis<br />

erT-erT mTavar mimar-<br />

Tulebad iqca samoqalaqo<br />

sazogadoebis wevrTa<br />

momzadeba aqtiur moqalaqeebad;<br />

maT Soris gansakuTrebuli<br />

monacemebis<br />

2010 wlis 16 dekembers<br />

dasrulda<br />

saerTaSoriso diskusiebis<br />

me­14 raundi<br />

JenevaSi, romelSic<br />

monawileobdnen euTos,<br />

ga erosa da evrokav­<br />

Siris, aseve ruseTisa<br />

da okupi rebuli teritoriebis<br />

sa gangebo<br />

warmomadgen le bi. ma­<br />

Ti mTavari gan sa xilveli<br />

sakiTxi iyo Zalis<br />

gamouyenebloba da saer­<br />

TaSoriso usafrTxoebis<br />

garantiebi.<br />

2010 wlis 23 noembers<br />

saqarTvelos pre zi dentma<br />

mixeil saakaSvilma<br />

evroparlamentis tribunidan<br />

axali samSvidobo<br />

iniciativa gaaxmaura<br />

da gamoacxada<br />

saqarTvelos mzadyofna,<br />

calmxrivad ikisros Zalis<br />

gamouyeneblobis<br />

valdebuleba. saqarTvelom<br />

msgavsi nabijis<br />

gadadgma moiTxova ru­<br />

ianvari, 2011 w.<br />

`qalTa moZraoba mSvidobisa da usafrTxoebisaTvis~<br />

suraTze: moZraobis xelmZRvaneli manana mebuke<br />

(centrSi), nazi beruaSvili (marcxniv), nana sabanaZe<br />

mqoneTa momzadeba lider<br />

qalebad, samomavlod maTi<br />

gadawyvetilebis mimReb<br />

struqturebSi wardgenis<br />

mizniT; calkeuli<br />

qalbatonebi mzaddebian<br />

trenerebad mSvidobismSeneblobis<br />

sakiTxebSi da ukve<br />

Tavad atareben treningebs<br />

axal jgufebTan.<br />

qalTa moZraobis wevrebi<br />

monawileoben baqo-<br />

Si, erevansa Tu gorSi<br />

mimdinare qarTul-azerbaijanul-somxurkonferenciebSi,<br />

`mrgvali<br />

ma gidebis~ muSaobaSi.<br />

gasul 2010 wels Sedga<br />

qalTa moZraobis wevrTa<br />

Svilebisgan dakompleqtebuli<br />

pirveli axalgazrduli<br />

jgufi, romlebic<br />

male CaerTvebian dialogis<br />

procesSi.<br />

proeqtis fargleb-<br />

Si miRebuli codna da<br />

gamocdileba qalTa moZraobis<br />

wevrebs exmareba<br />

TviTrealizaciasa da<br />

droebiTi gansaxlebis<br />

adgilebze integraciaSi.<br />

`qalTa moZraoba mSvidobisa<br />

da usafrTxoebisaTvis~<br />

finansdeba Sveduri<br />

organizaciis "Kvinna<br />

till Kvinna"-s (`qalebi<br />

qalebisaTvis~) mier.<br />

rogorc gaeros meSvide,<br />

aw ukve yofilma<br />

generalurma mdivanma,<br />

nobelis premiis laureatma<br />

kofi ananma brZana:<br />

`mdgradi mSvidoba<br />

miuRwevadia qalTa da<br />

mamakacTa sruli da<br />

Tanaswori monawileobis<br />

gareSe~. Cven vcdilobT,<br />

davamtkicoT es.<br />

nana sabanaZe<br />

Jenevis molaparakebebis me-14<br />

raundi uSedegod dasrulda<br />

seTis federaciisganac,<br />

rogorc konfliqtSi<br />

uSualod monawile mxarisgan.<br />

Jenevis saerTa­<br />

Soriso diskusiebis me­14<br />

raundze saqarTvelos<br />

delegaciam gaaaqtiura<br />

aRniSnuli Tema, magram<br />

ruseTis warmomadgenlebma<br />

ganacxades, rom<br />

Turme, ruseT­saqarTvelos<br />

konfliqti saer­<br />

Tod ar arsebobs. saqarTvelos<br />

delegaciis<br />

xelmZRvanelis, erovnuli<br />

uSiSroebis sabWos<br />

mdivnis giga bokerias<br />

SefasebiT, `16 dekembers<br />

ruseTis qmedebebi<br />

arakonstruqciulobis<br />

yvelanair CarCoebs<br />

gascda da, imedgacruebis<br />

garda, SeSfoTebis SegrZnebac<br />

gaaCina~ (radio<br />

`Tavisufleba~).<br />

mxareebi SeTanxmdnen,<br />

rom morigi, me­15 raundi<br />

2011 wlis 3­4 marts<br />

gaimarTeba.


ianvari, 2011 w. 3<br />

`dialogs araviTari<br />

al ter nativa ar aqvs,<br />

nebismieri gadauWreli<br />

problema mainc unda gvardebodes<br />

dialogiT. dialogi<br />

gvaZlevs saSualebas,<br />

gavigoT, movusminoT, ra<br />

problemebi awuxebT maT,<br />

ras elian, ra molodinebi<br />

aqvT. es, nebismier SemTxvevaSi,<br />

Cven gaZlevs saSualebas,<br />

gvqondes realuri<br />

suraTi, rom aRviqvaT sworad<br />

is realoba, romelic<br />

arsebobs. aucileblad es<br />

konfliqti unda mogvardes<br />

ara romelime mxaris,<br />

aramed orive mxaris sasargeblod.<br />

aRniSnuli<br />

amocanis SemTxvevaSi erTma<br />

mxarem yovelTvis unda<br />

mousminos meore mxares,<br />

yovelTvis unda qondes<br />

moTmineba da nebisyofa<br />

imisa, rom gaigos, ra undaT<br />

maT da gaagebinos, ra unda<br />

Tavad~, _ qarTuli mxaris<br />

warmomadgeneli.<br />

`axalgazrdoba ­ es momavalia.<br />

mniSvnelovania, Tu<br />

dRes isini xels uwyoben<br />

problemis mogvarebas konfliqtis<br />

mxareebs Soris.<br />

marTalia, maT ar SeuZliaT<br />

politikur doneze problemis<br />

gadawyveta, magram<br />

maT SeuZliaT daiwyon megobroba,<br />

urTierToba, erTmaneTis<br />

siyvaruli. dRes Tu<br />

axalgazrdebi iswavlian<br />

erTmaneTis pativiscemas,<br />

nabijs gadadgamen erTmaneTisken,<br />

Sexvdebian Tundac<br />

mesame qveyanaSi, esec<br />

dadebiTi da pozitiuria,<br />

radgan SevZlebT gavicnoT<br />

erTmaneTi, davaxlovdeT,<br />

gavcvaloT informaciebi.<br />

gavuziaroT STabeWdilebebi,<br />

rac prioritetia<br />

Cveni Sexvedrebis~, _ osuri<br />

mxaris warmomadgeneli.<br />

moldovaSi morigi qar-<br />

Tul-osuri Sexvedra Sedga.<br />

sa moqalaqo sazogadoebis<br />

axal gaz rduli seqtorisaT vis<br />

qarTul-osuri dialogis ganviTarebis<br />

mizniT study viziti<br />

kiSinovSi 6 dRes gagrZelda.<br />

Sexvedrebis pirvel etapze<br />

qarTvelma da osma axalgazrdebma<br />

moldovisa da dnestrispireTis<br />

konfliqtis<br />

Sesaxeb moismines amomwuravi<br />

informacia, meore etapi ki<br />

Sexvedris monawile axalgazrdebs<br />

Soris jgufur samuSaoebs<br />

da diskusias daeTmo.<br />

erTkviriani samuSao vizitis<br />

pirvelma dRem osi<br />

monawileebis gareSe Caiara.<br />

arasaTanado klimaturi<br />

pirobebis Sedegad Seferxebuli<br />

sahaero frenebis mizeziT<br />

maT erTi dRis dagvianebiT<br />

mouxdaT kiSinovSi Camosvla.<br />

faqtobrivad, gacda pirveli<br />

dRe, romelic proeqtis<br />

mixedviT, qarTvel da os<br />

axalgazrdebs Soris informaciis<br />

gacvlas iTvaliswinebda<br />

im situaciis, arsebuli<br />

viTarebis Sesaxeb, romelic<br />

dResaa saqarTvelosa da<br />

cxinvalis<br />

oseTSi.<br />

regionSi/samxreT<br />

Sexvedrebis pirvel dRes<br />

monawileebs `APEDT de mokratiisa<br />

da Tanamona wileobis~-is<br />

eqspertma igor<br />

botanma moldova-dnestrispireTis<br />

konfliqtis istoria<br />

gaacno. 1991 wels moldovis<br />

mier damoukideblobis<br />

gamocxadebas mohyva imave wels<br />

dnestrispireTis slavuri<br />

qarTveli da osi axalgazrdebis Sexvedra moldovaSi<br />

mosaxleobis mier dnestrispireTis<br />

moldavuri respublikis<br />

gamocxadebac, rac<br />

SeiaraRebuli konfliqtiT<br />

gagrZelda. amJamad statusze<br />

molaparakebebi moldovasa da<br />

e.w. dnestrispireTis moldavur<br />

respublikas Soris<br />

mSvidobian, dialogis reJimSi<br />

mimdinareobs, mxareebs Soris<br />

Tavisufali mimosvlis fonze.<br />

pirveli dRis Semdegi<br />

stumrebi iyvnen `Tavisufali<br />

presis asociaciis~<br />

direqtori petru makovei da<br />

giorgi balani, reintegraciis<br />

sakiTxebSi biuros direqtori.<br />

Sexvedrebi dialogis<br />

reJimSi warimarTa da axalgazrdebma<br />

stumrebs kiTxvebi<br />

maTi kompetenciis Sesabamisad<br />

dausves. makoveis informaciiT,<br />

moldovaSi presis Tavisuflebis<br />

kuTxiT normaluri<br />

situaciaa. qveyanaSi ramdenime<br />

damoukidebeli media-organizacia<br />

funqcionirebs. rac<br />

Seexeba reintegraciis biuros<br />

samoqmedo gegmas, giorgi<br />

balani ambobs, rom maTi prioriteti<br />

gaxsnili urTier-<br />

Tobebia.<br />

kiSinovSi Sexvedrebis<br />

meore dRemac eqspertebTan<br />

dialogis formatSi Caiara.<br />

qarTveli da osi monawile<br />

axalgazrdebis kiTxvebs<br />

eqspertma eTnikur sakiTxTa<br />

kvlevaSi igor fivovarma,<br />

arasamTavrobo organizacia<br />

`kontaqtis~ direqtorma<br />

sergei neikovCevma, moldovaSi<br />

euTos misiis xelmZRvanelma<br />

kenet picklesma upasuxes.<br />

`kontaqti~ axalgazrdebs<br />

Soris qarTul-osuri Sexvedrebis<br />

maspinZeli organizaciaa<br />

kiSinovSi. sergei<br />

neikovCevi monawileebs organizaciis<br />

Sesaxeb esaubra.<br />

`kontaqti~ 1996 wlidan muSaobs,<br />

romlis ZiriTadi misia<br />

arasamTavrobo seqtoris ganviTarebis<br />

xelSewyobaa. sergei<br />

neikovCevi ambobs, rom dnestrispireTSi<br />

arasamTavrobo<br />

seqtori xelisuflebis mxridan<br />

kontroldeba da aqedan<br />

gamomdinare `kontaqtis~<br />

samuSao areali jerjerobiT<br />

dnestrispireTs ar moicavs.<br />

moldovaSi euTos misiis<br />

xelmZRvanelis kenet picklesis<br />

gancxadebiT, misia<br />

qveyanaSi 1990 wlidan muSaobs<br />

da aqtiuradaa CarTuli<br />

moldovisa da dnestrispire-<br />

Tis molaparakebebis procesSi.<br />

mSvidobismSeneblobis<br />

Temaze mudmivad axorcieleben<br />

sxvadasxva proeqtebs,<br />

akeTeben seminarebs, sadac<br />

orive mxaris warmomadgenlebi<br />

iReben monawileobas.<br />

moldoveli eqspertebi da<br />

mxaris warmomadgenlebi calsaxad<br />

aRniSnavdnen, rom dnestrispireTi<br />

ruseTis gavlenis<br />

qveSaa da damoukidebloba ara<br />

mosaxleobas, aramed prorusulad<br />

moazrovne garkveul<br />

politikur Zalebs surT,<br />

romlebic amJamad regions<br />

marTaven.<br />

study vizitis farglebSi<br />

Sexvedrebi eqspertebTan Tvi-<br />

TaRiarebul dnestrispireT-<br />

Sic Sedga. miuxedavad imisa,<br />

rom moldova dnestrispireTs,<br />

rogorc damoukidebel<br />

saxelmwifos, ar aRiarebs,<br />

moldovasa da e.w. dnestrispireTis<br />

moldavur respublikas<br />

Soris Tavisufali<br />

mimosvla da savaWro urTierTobebia.<br />

e.w. sazRvris<br />

Tavisuflad gadalaxvis<br />

Semdeg, pirveli Sexvedra<br />

sagareo saqmeTa saministros<br />

iuridiuli ganyofilebis<br />

ufrosTan vitali ignatevTan<br />

Sedga. ignatevi ambobs, rom<br />

maTi mizania, urTierTobebi<br />

moldovasTan, rogorc Tanaswor<br />

saxelmwifosTan hqondeT,<br />

Tumca amave dros aRniSnavs,<br />

rom maTTvis xalxis keTildReoba<br />

ufro mniSvnelovania,<br />

vidre is, Tu ramdeni saxelmwifo<br />

aRiarebs dnestrispireTs.<br />

tiraspolSi Sexvedrebi<br />

Sedga rogorc mTavrobis, aseve<br />

arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebTan.<br />

axalgazrdebs<br />

TavianTi Sexedulebebi gauzi-<br />

ares: politikuri kvlevebis<br />

biuro `mediatori~-s direqtorma<br />

sergei Sirokovma,<br />

analitikur centr «Новый<br />

Век»-is sociologma elena<br />

bobkovam, dnestrispireTis<br />

umaRlesi sabWos deputatobis<br />

kandidatma iuri xorinma. maTi<br />

Sexedulebebi dnetrispire-<br />

Tis damoukideblobis Sesaxeb<br />

araerTgvarovani iyo. zogierTi<br />

ambobda, rom moldovas-<br />

Tan urTierTobis perspeqtivas<br />

mxolod dnestrispireTis aRiarebis<br />

fonze xedavs, zogierTs<br />

ki miaCnda, rom statusis<br />

sakiTxis paralelurad, mniSvnelovania<br />

is gaxsnili urTierTobebi,<br />

romelic dRes<br />

moldova-dnestrispireTs<br />

Soris arsebobs.<br />

study vizitis bolo dRes<br />

qarTvelma da osma axalgazrdebma<br />

moldova - dnestrispireTs<br />

Soris arsebuli<br />

urTierTobebi ganixiles da<br />

qarTul-osur mxareebs So ris<br />

dialogis ganviTarebis aucileblobaze<br />

isaubres. axalgazrdebi<br />

ramdenime saerTo<br />

sakiTxze Sejerdnen, maT<br />

Soris iyo mxareebs Soris<br />

mimosvlis aRdgenis aucilebloba.<br />

Tumca problemis<br />

mogvarebis gzebis sxvadasxva<br />

prizmaSi ganxilvas hqonda<br />

adgili, miuxedavad amisa,<br />

dialogis aucileblobas<br />

gaesva xazi. aRiniSna, rom<br />

procesSi garda samTavrobo<br />

doneze CarTulobisa, samoqalaqo<br />

sazogadoebis gaaqtiurebacaa<br />

saWiro.<br />

qarTuli mxaris warmomadgeneli:<br />

`seminaris<br />

ganmavlobaSi Cven ZiriTadad<br />

visaubreT moldova-dnestrispireTis<br />

sakiTxebze. am xnis<br />

ganmavlobaSi, CemTvis, rogorc<br />

gverdze mdgomi adamianisaTvis,<br />

es konfliqti warmo-<br />

Cinda erTgvar saintereso<br />

konfliqtad, romelSic aris<br />

Zalian bevri iseTi momenti,<br />

rac pirdapir kavSirSia xandaxan<br />

im konfliqtebTan,<br />

romlebic viTardeba zoga-<br />

dad saqarTveloSi. maT Soris<br />

aris Zalian bevri pozitiuri<br />

momenti, romelic Sesa-<br />

Zlebelia gaTvaliswinebuli<br />

iqnas am konfliqtebis ganmavlobaSi.<br />

me mesmis, rom yvela<br />

konfliqts aqvs Tavisi saxe,<br />

gansxvavebuli istoria da<br />

biografia, magram, miuxedavad<br />

amisa, aris raRac momentebi,<br />

rac SesaZleblobas gvaZlevs<br />

imisas, rom vifiqroT, rom<br />

es aris msgavsi tipis, msgavsi<br />

scenaris konfliqtebi. Tavad<br />

es seminari maZlevs swored<br />

im gancdas, rom arsebobs<br />

SesaZleblobebi nebismieri<br />

problemis gadawyvetisa da<br />

nebismieri problemis mogvarebisa.<br />

mTavari, rac aq aris<br />

gasakeTebeli, is aris, rom<br />

Cven sazogadoebaSi iyos<br />

Zalian maRali analitikuri<br />

TviTSegneba, Zalian maRali<br />

donis aRqma realobis da<br />

gageba imis, rom Tu Cven<br />

gvaqvs konfliqtis mogvarebisken<br />

gezi aRebuli, maSin<br />

unda erToblivad davsxdeT<br />

da movifiqroT, Tu rogori<br />

gzebiT SegviZlia rom<br />

movagvaroT konfliqti.<br />

Cven Zalian bevri ram<br />

gvaqvs saswavli moldovadnestrispireTismolaparakebebidan.<br />

kargia, rom<br />

isini axdenen abstragirebas<br />

da gamoyofas politikuri<br />

statusis sakiTxisa da<br />

konkretuli adamianuri<br />

saWiroebebis ganxilvas Soris.<br />

magaliTad, es gamoixateba<br />

imaSi, rom Svidi komisia<br />

aqvT Seqmnili sxvadasxva<br />

dargebSi da es erToblivi<br />

komisiebi cdiloben gamoimuSaon<br />

garkveuli rekomendaciebi,<br />

gadawyvetilebebi<br />

Tundac kulturis sferoSi<br />

urTierTobebTan, Tundac<br />

adamianis uflebebis sferoSi<br />

urTierTobebTan dakavSirebiT.<br />

es Zalian uwyobs xels,<br />

rom mogvardes bevri konkretuli<br />

sakiTxi. me visurvebdi,<br />

rom igive iyos saqarTvelo-<br />

Si arsebul konflqtebTan<br />

mimarTebaSi. visurvebdi,<br />

rom igive precedents adgili<br />

hqondes saqarTveloSic~.<br />

osuri mxaris warmomadgeneli:<br />

`Cveni saubre bis,<br />

diskusiebis mimdinareobisas,<br />

Cven aRvniSnavdiT erTs _<br />

aucilebelia dialogi nebismier<br />

doneze, es xdeba swored<br />

jer-jerobiT Cvens doneze da<br />

es Zalian kargia, Cemi azriT.<br />

rac Seexeba meores anu politikur<br />

sakiTxebs, romelsac<br />

Cven ganvixilavT, politikur<br />

Temebs, romlebsac vexebiT,<br />

me vityodi, rom Cven kedels<br />

vejaxebiT. me piradad yovelTvis<br />

mesmoda, rom yvela yovelTvis<br />

darCeboda Tavis azrze<br />

da Cven ar varT Sexvedrebis<br />

im formatSi, rom SevexoT<br />

politikur Temebs. Cveni<br />

realuri SesaZleblobebis<br />

SemTxvevaSi, umjobesia ganvixiloT<br />

samoqalaqo proeqtebi,<br />

raTa xalxs hqondes urTier-<br />

Tobis SesaZlebloba. diax,<br />

Cven jer-jerobiT mxolod<br />

vurTierTobT, gavicaniT erTmaneTi<br />

am proeqtis saSualebiT,<br />

davmegobrdiT, SeviyvareT<br />

erTmaneTi, gvaqvs urTierToba,<br />

rac Zalian mniSvnelovania.<br />

axalgazrdoba - es momavalia.<br />

aseT SexvedrebSi<br />

monawileoben axalgazrdebi<br />

oseTidan da saqarTvelodan,<br />

romlebic arian aqtiurebi,<br />

romelTac ainteresebT konfliqtologiis<br />

problemebi,<br />

romelTac ainteresebT oseTis<br />

SigniT arsebuli problemebi,<br />

romelTac undaT qarTuli<br />

azris mosmena. bunebrivia,<br />

es aqtiuri axalgazrdoba<br />

mova xelisuflebaSi, anu, is<br />

adamianebi, romlebic SemdgomSi<br />

movlen saxelisuflebo<br />

organoebSi, SeiZleba iTqvas,<br />

rom aqtiurebi iyvnen axalgazrdobaSi,<br />

Tavad iyvnen am<br />

procesebis monawileebi da<br />

zedmiwevniT garkveulebi arian<br />

sakiTxSi. me vfiqrob, maT<br />

eqnebaT ukve mkafio warmodgena<br />

imaze, rac xdeba saqarTveloSi<br />

da samxreT oseTSi.<br />

am proeqtis saSualebiT Cven<br />

gvaqvs piradi uSualo urTierTobebi<br />

da Cemi azriT, am<br />

pirad urTierTobebs alternativa<br />

ar gaaCnia.<br />

qarTuli mxaris warmomadgeneli:<br />

`me vfiqrob,<br />

rom seminarma warmatebulad<br />

Caiara. Cveni mizani iyo, am<br />

seminaris saSualebiT bevri<br />

ramis swavla da es ganvaxorcieleT.<br />

CemTvis naTelia, rom<br />

osurma jgufmac bevri ram<br />

iswavla da sakmao informacia<br />

miiRo, rom Semdgom gaaanal-<br />

izos es informacia da Sesabamisi<br />

daskvnebi gamoitanos.<br />

kmayofili var. iyo Zalian<br />

keTilganwyobili atmosfero,<br />

ar yofila agresia arc erTi<br />

mxridan. seminaris bolosken<br />

kidev ufro meti siyvaruli<br />

da simpatia vigrZeni maTi<br />

mxridan. mniSvnelovania, rom<br />

davafiqsireT Cveni pozicia,<br />

gavagebineT, rom pozicia<br />

aris ucvleli. Cveni azri<br />

isev iseTia, rom saqarTvelo<br />

suverenuli saxelmwifo unda<br />

iyos. es pozicia ar Secvlila<br />

miuxedavad imisa, rom sakmaod<br />

liberalurebi viyaviT<br />

Sefasebebis dros, gavakritikeT<br />

kidec Cveni mTavroba<br />

sxvadasxva sakiTxebTan<br />

mimarTebaSi.<br />

osur mxaresTan dialogi<br />

udna vawarmooT, CemTvis es<br />

calsaxaa erTmniSvnelovnad.<br />

Ria sazRvari, ra Tqma unda,<br />

- upirveles yovlisa. osebs<br />

unda hqondeT saSualeba,<br />

isargeblon yvela im pirobiT,<br />

romelic saqarTvelos<br />

saxelmwifom Seqmna Tavisi<br />

moqalaqeebisaTvis. unda<br />

izrunos maTze. me amaSi vxedav<br />

konfliqtis mSvidobiani<br />

mogvarebis perspeqtivas. me<br />

vfiqrob, rom moldova-dnestrispireTis<br />

urTierTobebis<br />

magaliTebi ufro osuri<br />

mxarisTvis iyo mniSvnelovani,<br />

radgan maT sakuTari TvaliT<br />

naxes, rom gaucxoebaSi<br />

araferi sasikeTo da dadebiTi<br />

ar aris, rom dnestrispireTi<br />

damoukideblobas ultimatumebiT<br />

aRar iTxovs. tiraspolis<br />

da dnestrispireTis<br />

mosaxleoba mzad aris miiRos<br />

gonivruli gadawyvetileba,<br />

romelic gamoadgeba xalxs<br />

da sasikeTo iqneba adamianebisTvis<br />

da ara im viwro<br />

wrisTvis, romelic xelisuflebaSia<br />

mosuli, romelic<br />

sargeblobs am areulobiT.<br />

me vfiqrob, osuri mxare<br />

ufro mets gamoitans am magaliTidan,<br />

vidre Cven, magram<br />

CvenTvisac es Sexvedra iyo<br />

mniSvnelovani. me momiwia Cemi<br />

adrindeli xedvebis gadaxedva,<br />

Seicvala raRac-raRacebi,<br />

Tumca adrec vfiqrobdi, rom<br />

mxolod mSvidobiani unda<br />

yofiliyo konfliqtis mogvareba,<br />

raSic kidev erTxel<br />

davrwmundi~.<br />

osuri mxaris warmomadgeneli:<br />

`moldovisa da<br />

dnestrispireTis mosaxleoba<br />

ufro axlos arian erTmaneT-<br />

Tan, vidre Cven. Cven sxva<br />

ena gvaqvs. maT erTmaneTis<br />

esmiT, rodesac laparakoben.<br />

magaliTad, dnestrispireli<br />

Tu laparakobs moldavurad,<br />

maT esmiT da piriqiT,<br />

moldavelebs TiTqmis yvelas<br />

esmis rusuli ena. omis<br />

Semdeg dnestrispireTSi erTi<br />

adamianic ar daRupula. ai,<br />

es sasurveli iqneboda Cvens<br />

realobaSi gagveTvaliswinebina<br />

imitom, rom adamianis<br />

sicocxle yvelaze Zvirfasia,<br />

isini erTmaneTis winaaRmdeg<br />

Zalas ar iyeneben. erTxel<br />

gamoiyenes da mixvdnen, rom<br />

es Secdoma iyo da exla<br />

yvelafers amyareben dialogze.<br />

ki, SeiZleba ar<br />

gamosdiT imitom, rom dnestrispirelebi<br />

amboben, rom<br />

moldovaSi ar aris xelmZ-<br />

Rvaneloba, moldovaSi amboben,<br />

rom dnestrispirelebis<br />

pozicia ar awyobT, magram,<br />

rogorc eseTi, isini erTmaneTis<br />

winaaRmdeg Zalas ar<br />

iyeneben. sasurvelia, es pozicia<br />

Cvenc gaviziaroT anu<br />

Zalis argamouyenebloba.<br />

qarTuli mxaris warmo-<br />

(gagrZeleba me-4 gverdze)


4<br />

(me-3 gverdidan)<br />

madgeneli: `moldovisa da<br />

dnestrispireTis warmomadgenlebTan<br />

Sexvedrisas gavaanalize,<br />

rom dnestrispireTis<br />

warmomadgenlebs surT simSvide.<br />

maTTvis mniSvnelovania<br />

ekonomikuri stabiluroba.<br />

me rogorc davinaxe, maTTvis<br />

ufro meti mniSvneloba aqvs<br />

am yvelafers, vidre _ ra<br />

statusiT vis SemadgenlobaSi<br />

iqneba.<br />

Cemi azriT mniSvnelovania,<br />

rom os axalgazrdebTan urTierTobaSi<br />

Cven unda gamovi-<br />

CinoT iniciativa, movusminoT<br />

maT, vagrZnobinoT, rom isini,<br />

rogorc saqarTvelos danarCeni<br />

qarTvelni da maT<br />

Soris, sxva erovnebis moqalaqeebi,<br />

mniSvnelovanni arian.<br />

saqarTvelos xibli xom<br />

mravaleTnikurobaSia. maSin<br />

isini dafiqrdebian, mixvdebian,<br />

rom Cven gvaRelvebs maTi<br />

azri, maTi bedi, Tu isini<br />

ra mdgomareobaSi arian. me<br />

vfiqrob, rom axalgazrdobam<br />

am kuTxiT unda imuSaos. rac<br />

ufro met proeqtSi CavebmebiT<br />

erTad qarTveli da osi<br />

axalgazrdebi, saerTo saqmeebs<br />

ganvaxorcielebT qarTulosuri<br />

Temebis sasargeblod,<br />

miT ufro meti Sansi iqneba<br />

konfliqtis daregulirebisa<br />

sazogadoebriv doneze.<br />

gaaadvilebs aRniSnul urTierTobebs,<br />

im stereotipebis<br />

dangrevas, romelic erovnuli<br />

niSniT adamianebis negatiur<br />

aspeqtSi moxseniebas<br />

iTvaliswinebs. konfliqtis<br />

daregulirebisaTvis da<br />

axalgazrdebis CarTulobis<br />

kuTxiT mniSvnelovania, rom<br />

qarTvelma axalgazrdebma<br />

ar aRiqvan es teritoria<br />

mxolod teritoriad, aramed<br />

iq macxovrebel xalxTan<br />

erTad. axalgazrdobam unda<br />

gadadgas nabijebi am xalxis<br />

ndobis mosapoveblad, Tundac<br />

aseTi saxis proeqtebSi Car-<br />

Tulobis kuTxiT. qarTveli<br />

da osi axalgazrdebis Sexvedrebi<br />

sxvadasxva proeqtebis<br />

farglebSi, maTi CarTuloba,<br />

ase vTqvaT, dialogis ganviTarebaSi<br />

mniSvnelovania,<br />

rom erTmaneTis mosmenis,<br />

sxvadasxva faqtebis ganxilvis<br />

Semdeg sxvadasxva logikur<br />

daskvnebamde mivdivarT, rac<br />

mTavaria, Cven Cveni daskvnebi<br />

gamogvaqvs da ara viRacis<br />

mier mowodebuli. paralelurad<br />

amisa, Cndeba ndobis<br />

faqtoric, rac dialogis<br />

rodesac vsaubrobT qar-<br />

Tul-osuri urTierTobis<br />

daregulirebaze, ar<br />

SeiZleba ar gavixsenoT am<br />

mimarTulebiT giorgi davi-<br />

Tis Ze TogoSvilis moRvaweoba.<br />

igi am ori xalxis<br />

istoriaSi SemorCa rogorc<br />

uaRresad patiosani, principuli,<br />

niWieri mecnieri.<br />

giorgi TogoSvili<br />

daibada kaspis raionis<br />

s. TogoianSi, 1932 wels.<br />

daamTavra s. qvemoWalis<br />

saSualo skola da swavla<br />

ganagrZo goris saxelmwifo<br />

pedagogiur institutSi<br />

istoriis fakultetze,<br />

romlis damTavrebis Semdeg<br />

Cairicxa saqarTvelos<br />

mecnierebaTa akademiis ivane<br />

javaxiSvilis saxelobis<br />

istoriis, arqeologiisa da<br />

qarTveli da osi axalgazrdebis Sexvedra moldovaSi<br />

ganviTarebisaTvis Zalian<br />

mniSvnelovania~.<br />

osuri mxaris warmomadgeneli:<br />

`arsobrivad es<br />

konfliqtebi erTgvaria anu<br />

dnestrispireTic icavs Tavis<br />

damoukideblobas da samxreT<br />

oseTi icavda da icavs Tavis<br />

damoukideblobas. gvaRiara<br />

ruseTma da rigma qveynebma.<br />

momavalSi aucilebelia sxva<br />

qveynebmac gvcnon. principSi<br />

problematika msgavsia, xazs<br />

gavusvam, rom rac Seexeba<br />

damoukideblobis dacvas<br />

dnestrispireTis mxridan,<br />

SeiZleba iTqvas, rom es erTi<br />

eria, xolo Cvens SemTxvevaSi<br />

eTnosi gansxvavdeba. ra Tqma<br />

unda, pozitivebis gadmotana<br />

SeiZleba Cvens urTierTobebSi,<br />

magram me vfiqrob, es rTuli<br />

iqneba. maTTan sxvagvaradaa,<br />

aris politikuri Zalebi,<br />

romlebsac aqvT uTanxmoeba,<br />

magram xalxi erTia da saz-<br />

Rvris gadakveTisas ar aris<br />

erovnuli gansxvavebebi da<br />

es aadvilebs gadaadgilebas.<br />

Cvens SemTxvevaSi konfliqtis<br />

mogvarebas mxolod samxreT<br />

oseTis damoukideblobis aRiarebaSi<br />

vxedav.<br />

Cven gavigeT, rom dnestrispireTSi<br />

sawarmo uSvebs<br />

produqcias da es sawarmo<br />

daregistrirebulia moldovaSi<br />

da maT SeuZliaT gaitanon<br />

Tavisi produqcia moldovaSi,<br />

ruseTSi da rig qveynebSi. Cven<br />

SemTxvevaSi, ra Tqma unda, es ar<br />

gamova imitom, rom sazRvrebi<br />

daketilia da sasurvelia<br />

iyos satransporto, satvirTo<br />

mimosvla. rodesac sazRvari<br />

daketilia, ar aris ekonomikuri<br />

ganviTareba da Cvens SemTxvevaSi<br />

respublikas uWirs ganviTareba.<br />

Tundac kanoni okupirebuli<br />

teritoriebis Sesaxeb blokavs<br />

yvela RonisZiebas, ase rom,<br />

kargi iqneboda dnestrispireTmoldaveTis<br />

magaliTisaTvis<br />

migvebaZa~.<br />

osuri mxaris warmomadgeneli:<br />

`Zalian kargia,<br />

rom mesame mxaris daxmarebiT<br />

saSualeba gveZleva aseTi<br />

saxis Sexvedrebis Catarebis,<br />

sadac ganvixilavT socialur-ekonomiur<br />

sakiTxebs araformalur<br />

doneze. Zalian<br />

kargi iqneba, praqtikulad<br />

Tu SevZlebT erTmaneTs davexmaroT,<br />

magaliTad, im xalx-<br />

Tan dakavSirebiT, romlebic<br />

arakanonierad imyofebian<br />

cixeebSi da ugzo-ukvlod<br />

arian dakargulebi.<br />

sazRvris Tavisufali gadaadgilebis<br />

momenti, romelsac<br />

Cven aq vxedavT (moldovadnestrispireTis<br />

magaliTze),<br />

Zalian sainteresoa, magram<br />

ramdenad realuria es Cven<br />

situaciaSi, es ukve rTuli<br />

sakiTxia, radgan es ar aris<br />

damokidebuli sazogadoebriv<br />

saqmianobaze, es ufro<br />

politikuri sakiTxia. ratom<br />

aris es ase? amaze pasuxi<br />

ukve politikosebma ician. me<br />

politikosi ara var da ar<br />

vwyvet am sakiTxebs, magram me,<br />

rogorc ubralod xelovnebis<br />

da kulturis warmomadgeneli,<br />

mocemul momentSi<br />

SemiZlia vTqva, rom araoficialur<br />

doneze rac SeiZleba<br />

gakeTdes, es aris dialogi da<br />

ormxrivi Sexvedrebi.<br />

ra Tqma unda, samxreT ose-<br />

Ti unda darCes Tavis poziciaze.<br />

es ar aris mxolod Cemi<br />

sakuTari azri, ase fiqroben<br />

samxreT oseTSi. man moipova<br />

Tavisufleba, damoukidebloba<br />

da es misTvis Zalian mniSvnelovania,<br />

is Tavis momavals<br />

aseTi saxiT xedavs da ukan<br />

moxedva ar unda~.<br />

osuri mxaris warmomadgeneli:<br />

`Cveni study<br />

viziti iyo realurad study<br />

viziti, radgan Zalian bevri<br />

informacia miviRe da viswavle.<br />

aucileblad gavuziareb<br />

miRebul codnas Cem megobrebs,<br />

axloblebs, naTesavebs,<br />

axalgazrdebs.<br />

ra Tqma unda, sainteresoa,<br />

aq rogor xdeba konfliqtebis<br />

mogvarebis gzebis<br />

Zieba, rogor viTardeba urTierTobebidnestrispireTsa<br />

da moldovas Soris da<br />

rogor axerxeben problemebis<br />

gadaWras adgilobriv doneze.<br />

me imedi maqvs, rom Cvenc<br />

male mivalT iqamde, rom<br />

mivaRwevT Tavisufal gadaadgilebas,<br />

es iqneba SesaZlebeli.<br />

es rogor moxdeba, ranairad<br />

gadawydeba, politikosebis<br />

gadasawyvetia, Cven mxolod<br />

davelodebiT, rogor ganvi-<br />

Tardeba movlenebi. es iqneba<br />

sabaJos gavliT Tu sxva meqanizmebiT,<br />

es Cveni gadasawyveti<br />

araa, magram Cven Cveni<br />

mxridan vimedovnebT, rom arc<br />

Tqveni respublika, arc Cveni<br />

respublika ar dauSlis Sexvedrebs<br />

da dialogs ojaxis<br />

wevrebis, debis, Zmebis, naTesavebis<br />

doneze imitom, rom<br />

Cven yvelani kavkasielebi<br />

varT, rac ar unda iyos, unda<br />

gvaxsovdes, rom kavkasielebi<br />

erTi didi ojaxi varT da<br />

is xalxi, visac ar surs<br />

Cveni megobrulad cxovreba,<br />

vimedovneb, rom mivlen im<br />

azramde, rom kavkasia ar<br />

unda aafeTqon. unda moxdes<br />

megobruli urTierTobis<br />

damyareba, simSvidis damyareba<br />

da siwynare. CemTvis Zalian<br />

sasiamovno iyo yvelasTan<br />

urTierToba. Zalian saintereso<br />

axalgazrdebi iRebdnen<br />

monawileobas. me ver vityvi,<br />

rom yvelaferze SevTanxmdiT,<br />

yvelaferi mogvewona, magram<br />

aRsaniSnavia, rom dialogi<br />

Sedga da yoveli mxare saubrobda<br />

gulwrfelad. didi<br />

madloba yvelas!~<br />

Tina asaTiani, qarTuli<br />

mxaris warmomadgeneli<br />

(qarTuli jgufis koordinatori,<br />

`konfliqtebisa<br />

da molaparakebebis saerTa-<br />

Soriso centri~): `bolo<br />

ori dRe SedarebiT rTuli<br />

iyo da mosalodnelic iyo,<br />

rom ase iqneboda. sirTule<br />

imaSi ar iyo, rom vTqvaT,<br />

vinme vinmes raime cuds eubneboda,<br />

sirTule imaSi mdgomareobda,<br />

rom bolomde ar<br />

ixsnebodnen adamianebi. es<br />

gamoixateboda gadalaparakebebSi,<br />

CacinebebSi, diskomforti<br />

imis gamo, rom ver<br />

dagvitova fundamenturi Sromebi<br />

eTnografiis institutis<br />

aspiranturaSi. Semdeg aqve<br />

dainiSna umcros mecniermuSakad,<br />

Tavi gamoiCina perspeqtiulobiT,<br />

ris gamoc<br />

airCies institutis kavkasiis<br />

xalxebis istoriis ganyofilebis<br />

gamged.<br />

giorgi TogoSvilis fundamenturi<br />

Sromebi mieZRvna<br />

saqarTvelo-oseTis urTier-<br />

Tobis istoriis sakiTxebs.<br />

misi pirveli monografia<br />

`saqarTvelo-oseTis<br />

urTierTobaTa istoriidan<br />

uZvelesi droidan<br />

XIV saukunis damlevamde~<br />

gamoqveynda 1958 wels. am<br />

Temaze daicva sakandidato<br />

disertacia. meore Sroma<br />

`saqarTvelo-oseTis urT-<br />

ierToba XV-XVIII saukuneebSi~<br />

gamoica 1969 wels.<br />

amave wels gamosca mesame<br />

wigni `qarTveli da osi<br />

xalxebis urTierToba~. 1971<br />

wels bolo ori wignis<br />

mixedviT daicva disertacia<br />

istoriis mecnierebaTa doqtoris<br />

samecniero xarisxis<br />

mosapoveblad.<br />

aRniSnul fundamentur<br />

SromebSi giorgi TogoSvilma<br />

maRal mecnierul doneze<br />

gaaSuqa saqarTvelo-oseTis<br />

ekonomikuri, politikuri<br />

da kulturuli urTier-<br />

Tobebis sakiTxebi uZvelesi<br />

droidan 1921 wlamde.<br />

1977 wels giorgi<br />

TogoSvili aqveynebs meoTxe<br />

wigns `vaxuSti bagrationi<br />

oseTisa da osebis Sesaxeb~,<br />

sadac gaSuqebulia vaxuStis<br />

Sexedulebani osi xalxis<br />

istoriuli ganviTarebis<br />

ZiriTad etapebze. saerTod,<br />

giorgi TogoSvils qarTvel-osi<br />

da CrdiloeT kavkasiis<br />

xalxebis urTierTobis<br />

sakiTxebze gamoqveynebuli<br />

aqvs aTze meti sayuradRebo<br />

naSromi.<br />

giorgi TogoSvili samecniero<br />

muSaobasTan erTad<br />

eweoda pedagogiur da<br />

sazogadoebriv muSaobasac.<br />

igi arCeuli iyo saqarTvelos<br />

ssr mecnierebaTa<br />

akademiis ivane javaxiSvilis<br />

saxelobis istoriis,<br />

arqeologiisa da eTnografiis<br />

institutis spe-<br />

ambob, risi Tqmac ginda.<br />

sabednierod, Cven kmayofilebi<br />

davrCiT, rom pozitiuri<br />

ganwyobiT davamTavreT es<br />

Sexvedra. bolosken moxerxda<br />

is, rom Sesrulda erTerTi<br />

Cveni mizani, - gagviCnda<br />

ndoba erTmaneTis mimarT.<br />

es TavisTavad ar mosula,<br />

es Zalian didi ostatobis<br />

da Zalisxmevis Sedegad<br />

movida, Cveni monawileebis<br />

didi moTminebiT da didi<br />

mondomebiT. akeTebdnen imas,<br />

rac iyo sakeTebli maTi<br />

mxridan da ra Tqma unda,<br />

wamyvanebis mxridanac, romlebic<br />

Zalian didi yuradRebiT<br />

arian CarTulebi am procesSi,<br />

romlebsac saTanado<br />

codna da gamocdileba gaaCniaT.<br />

es Sexvedra imiT iyo<br />

swored saintereso, rom is<br />

gamowvevebi, rac Segveqmna am<br />

SexvedraSi, Cven erTad gadavlaxeT,<br />

erTianobis gancda<br />

iyo mniSvnelovani. me rodesac<br />

vbrundebi saqarTveloSi<br />

da saangariSo Sexvedrebze<br />

vsaubrobT Semdgar Sexvedraze<br />

os axalgazrdebTan,<br />

zogadad procesze, zogjer<br />

zogierTi monawile ver igebs,<br />

raze vsaubrobT. me vfiqrob<br />

am jgufSi yvela monawiles<br />

kargad esmis, razea saubari,<br />

ra gavakeTeT da ra miRwevebi<br />

gvaqvs. kargi, warmatebuli<br />

saswavlo procesis Semdeg<br />

Cven movaxerxeT is, rom saboloo<br />

jamSi Cven am adamianebTan,<br />

am jgufTan SevqmeniT<br />

ndobis, gaziarebis da aRiarebis<br />

atmosfero~.<br />

oliver vole, koordinatori,<br />

`bergofi mSvidobis<br />

mxardaWera~: `Cveulebriv,<br />

ase Ti tipis konfliqtebis<br />

mogvarebaSi sakmaod aqtualuria<br />

axalgazrdebis roli.<br />

axalgazrda Taobam unda<br />

xeli Seuwyos urTierTobebis<br />

Camoyalibebas sxvadasxva gziT.<br />

gamomdinare situaciidan saqarTveloSi<br />

da samxreT oseT-<br />

Si, aseve afxazeTSi (Tumca<br />

amjerad Cven SevexeT mxolod<br />

samxreT oseTs), rodesac<br />

vakvirdebi axalgazrda<br />

Taobis rols, optimisturad<br />

ganvewyobi. am axalgazrdebs<br />

namdvilad aqvT unari<br />

urTierTobis damyarebisa<br />

pozitiuri da mSvidobiani<br />

gziT. rac Seexeba study<br />

vizitis dialogis nawils<br />

samxreT oseTisa da saqarTvelos<br />

warmomadgenel axalgazrdebs<br />

Soris, me vifqrob,<br />

Cven warmatebas mivaRwieT.<br />

miuxedavad imisa, rom Sex-<br />

cializebuli samecniero<br />

sabWos wevrad, zrdida aspirantebs.<br />

xSirad niSnavdnen<br />

mas oficialur oponentad.<br />

gamodioda samecniero da<br />

politikuri xasiaTis moxsenebebiT<br />

samecniero konferenciebze<br />

da mSromelTa<br />

masebis winaSe. 1974 wlidan<br />

SeTavsebiT muSaobda<br />

samxreT oseTis (cxinvalis)<br />

saxelmwifo pedagogiur<br />

institutSi da igi studentTa<br />

sayvarel maswavleblad<br />

iqna aRiarebuli.<br />

giorgi TogoSvils didi<br />

amocanebi hqonda dasaxuli.<br />

igi daexmareboda qarTulosuri<br />

konfliqtis mogvarebas.<br />

samwuxarod, 1989<br />

wlis noemberSi igi moulodnelad<br />

gardaicvala,<br />

magram dagvitova fundamen-<br />

ianvari, 2011 w.<br />

vedrebze sxvadasxva tipis<br />

adamianebi monawileoben da<br />

Cveni proeqtis farglebSi<br />

gamarTuli yvela Sexvedra<br />

gansxvavebulia, aSkarad SesamCnevi<br />

da sasiamovnoa, rom<br />

yvela monawiles aqvs saer-<br />

To miswrafeba samSvidobo<br />

molaparakebis, urTier-<br />

Tobebis mSvidobiani gziT<br />

mogvarebis survili. yvela<br />

maTgani momxrea Ria da gam-<br />

Wvirvale sazRvris arsebobis,<br />

raTa xalxs hqondes Sexvedris<br />

da urTierTobis saSualeba~.<br />

erTkviriani urTierTobis<br />

Semdeg qarTul-osuri saswavlo<br />

turi dasrulda. bolo<br />

saRamos damSvidobebis droc<br />

dadga. Ramis 2 saaTze sastumros<br />

holSi qarTvelma da<br />

osma axalgazrdebma erTmaneTs<br />

megobruli xeli gauwodes.<br />

mSvidobis mSeneblobis procesi<br />

xom ndobiT iwyeba,<br />

ndoba am saswavlo turis<br />

ganmavlobaSi mniSvnelovani<br />

monapovari iyo... marTalia,<br />

agvistos omis Semdeg Tavidan,<br />

magram ndobis mSenebloba<br />

mainc daiwyo.. marTalia<br />

nela, magram es procesi mainc<br />

viTardeba.. mTavari xom<br />

survilia da neba imisa, rom<br />

meore mxaris warmomadgenels<br />

mousmino da misi problema<br />

gaiTaviso.. saerTo survili<br />

mSvidoba da ganviTarebaa,<br />

saerTo survili dialogis<br />

reJimis aqtiuri gagrZelebaa...<br />

ase nel-nela da nabij-nabij<br />

saerTo problema erTad dai-<br />

Zleva. qarTveli da osi axalgazrdebi<br />

erTmaneTs axlo<br />

momavalSi kvlav Sexvedris<br />

imediT daemSvidobnen.<br />

qarTvel da os, qarTvel<br />

da afxaz axalgazrdebs<br />

Soris Sexvedrebi dialogis<br />

ganviTarebis mizniT periodulad<br />

moldovasa da kosovoSi<br />

imarTeba. proeqts axorcieleben<br />

organizaciebi: `iqv<br />

paqs qristi~ - utrexi, `bergofi<br />

mSvidobis mxardaWera~<br />

- berlini, `konfliqtebisa<br />

da molaparakebebis saerTa-<br />

Soriso centri~ - Tbilisi,<br />

`msoflio Zaladobis gareSe~<br />

- afxazeTi, `socialurekonomikuri<br />

da kulturuli<br />

ganviTarebis saagento~ - cxinvalis<br />

regioni/samxreT oseTi.<br />

p.s. garkveuli mizezebis<br />

gamo qarTveli da osi<br />

monawileebis komentarebi<br />

saxelebis miTiTebis gareSea<br />

dabeWdili.<br />

qeTi kapanaZe<br />

sazogadoebrivi kavSiri _<br />

<strong>megobrobis</strong> <strong>xidi</strong> „qarTlosi~<br />

turi Sromebi, romlebic<br />

Tanamedrove qarTvel da os<br />

axalgazrdebs didad daexmarebaT<br />

am ori moZme eris<br />

urTierTobis istoriis<br />

garkvevaSi.<br />

vasil sabanaZe


ianvari, 2011 w. 5<br />

saukuneebis manZilze<br />

mravali tradicia arsebobda<br />

liaxvis xeobaSi.<br />

cnobilma mweralma da<br />

mTargmnelma daviT kasraZem<br />

ZuZumteobis karg<br />

tradicias garkveuli<br />

adgili dauTmo Tavis<br />

SemoqmedebaSi. am mxriv<br />

sainteresoa misi romani<br />

`Cemi samaCablo~. samwuxarod,<br />

mweralma ver<br />

moaswro misi srulad<br />

gamoqveyneba. daumTavrebeli<br />

romani 1915 wels<br />

aris gamocemuli. avtori<br />

samaCablos soflis<br />

cxovrebis fonze asaxavs<br />

im drois politikur<br />

da socialur suraTs.<br />

nawarmoebi xasiaTdeba<br />

lakonuri da mkafio<br />

stiliT, personaJTa da<br />

situaciaTa reliefuri<br />

xatviT. gansakuTrebuli<br />

yuradRebaa gamaxvilebuli<br />

qarTvelTa da osTa<br />

saukeTeso tradiciebze<br />

_ ZuZumteobasa da<br />

naTelmironobaze.<br />

romani faqtiur masalebzea<br />

agebuli. samaCablos<br />

Tavadi zaal maCabeli<br />

peterburgSi imyofeboda.<br />

misma fexmZime meuRlem _<br />

makine ciciSvilma javis<br />

raionis sofel gufTidan<br />

Camoiyvana zaalis naTlideda<br />

_ maxaTia, romelic<br />

aseve orsulad iyo da<br />

orivem erTdroulad<br />

ZuZumteoba liaxvis xeobaSi<br />

ilogines. kneina makine<br />

uZuZuri gamodga, maxa-<br />

Tias ki kargi rZe hqonda<br />

da jer zaalis erTaderT<br />

memkvidres _ leos<br />

gamokvebavda xolme, mere<br />

ki - Tavis gigos. cota<br />

rom wamoizardnen, maxa-<br />

Tia Tavis sofel gufTaSi<br />

dabrunda, gigo ki leosTan<br />

darCa. aq, leosgan<br />

Seiswavla gigom werakiTxva,<br />

leo ki misgan Widaobas<br />

swavlobda, curvas,<br />

nadirobas, Tevzaobas.<br />

TerTmeti wlis levani<br />

iseTi goliaTi gaizarda,<br />

rom rusuli cxenis nals<br />

drekda, xolo oci wlisa<br />

_ vercxlis maneTians<br />

ceriT yurTamde grexda.<br />

romanSi sainteresod<br />

aris aRwerili levanis<br />

parizidan dabruneba. am<br />

SexvedrisTvis sagangebod<br />

moemzada Tavadi zaali.<br />

javidan anTimozma Camoiyvana<br />

ramdenime aTeuli<br />

batkani, dekeuli, wamoiRo<br />

yveli, erbo, ludi, arayi.<br />

gufTidan maxaTiam Camoitana<br />

xabiZginebisTvis<br />

saWiro masala...<br />

romanSi dadebiTad aris<br />

gamoyvanili os-qarTveli<br />

mRvdeli begizovi,<br />

romelic osebs sul<br />

imas CasCiCinebda, rom nu<br />

asdevT mama vostorgovis<br />

politikas, romelsac sar-<br />

Culad qarTvelebisa da<br />

Serigeba, mxolod Serigeba!<br />

aza Tibilova aTeuli<br />

wlebis manZilze cxinvalis<br />

pirvel da meo-<br />

Txe saSualo skolebSi<br />

aswavlida qarTul enasa<br />

da literaturas da<br />

paralelurad uambobda<br />

bavSvebs qarTvelebisa<br />

da osebis urTierTobis<br />

istorias. is muSaobda<br />

agreTve cxinvalis<br />

skola-internatSi, sadac<br />

ZiriTadad osi erovnebis<br />

bavSvebi swavlobdnen.<br />

maT uambobda osebisa da<br />

qarTvelebis erTad brZolis<br />

istoriebs saerTo<br />

mtris winaaRmdeg.<br />

qalbatoni aza axalgazrdobidanve<br />

werda leqsebs,<br />

dokumentur moTxrobebs,<br />

narkvevebs, novelebs. dRes<br />

gvinda SemogTavazoT misi<br />

leqsi Serigebaze:<br />

vizeimoT Serigeba<br />

liaxvis piras dgas Cveni<br />

bina,<br />

aqve, mis ZirSi `nikoloz<br />

wmida~.<br />

roca fiqrebi Sors<br />

gamtyorcnian,<br />

me mTebis Ziras sicocxle<br />

minda.<br />

sicocxle minda, radgan<br />

mdinaris<br />

da mTebis CurCuls vusmen<br />

cismare.<br />

sasixarulo momavals<br />

Wvreten,<br />

meubnebian: `tanjva ikmare~.<br />

sicocxle minda, radgan<br />

mdinare<br />

iwmindeba da kamkama xdeba.<br />

mTebis simwvanes simSvide<br />

moaqvs,<br />

guls rom saTuTad<br />

esalmuneba.<br />

liaxvs zevidan davyureb<br />

diliT<br />

da vimeoreb `vah, droni,<br />

droni...~<br />

misgan pasuxad SxuiliT vismen:<br />

`isev movlian lamazni<br />

droni~.<br />

mTano, maRalno, liaxvo,<br />

Smago,<br />

ar daizaroT, axmiandiT<br />

mtkbarad.<br />

macneT momavlis sidiade<br />

laRad,<br />

warsuls ukve ar Cavagdeb<br />

arad.<br />

xalxTa Zmoba, maqsim<br />

rilskis darad,<br />

daamkvidreT Tqvens garSemo<br />

myarad.<br />

vizeimoT Serigeba, Zmoba,<br />

davrCeT Zmebad samudamod,<br />

marad.<br />

osebis gadakideba udevso.<br />

daviT kasraZe 1923<br />

wels baTumis gazeT<br />

`mwvervalis~ redaqtori<br />

iyo. misi nawarmoebebidan<br />

aRsaniSnavia `iberiis<br />

dedofali~, `rusTaveli~,<br />

`giSris karavi~, `roskipi~,<br />

`erekles xmali~<br />

da sxva. daviT kasraZem<br />

Targmna lev tolstois,<br />

gogolis, turgenevis da<br />

sxvaTa nawarmoebebi.<br />

unda aRiniSnos, rom<br />

samaCablo, liaxvis xeoba,<br />

cxinvali daviT kasraZis<br />

mudmivi safiqrali iyo...<br />

tanjavda is rTuli situacia,<br />

romelic sufevda<br />

am kuTxeSi, nerviulobda<br />

rusul politikaze,<br />

romelic safuZveli iyo<br />

qarTvelebsa da osebs<br />

Soris daZabulobis gaRrmavebisa.<br />

vasil sabanaZe<br />

enatreba<br />

cxinvali<br />

Tina lacabiZe cxinval-<br />

Si baRebis quCaze cxovrobda.<br />

swavlobda cxinvalis saxelmwifo<br />

institutSi. mravlad<br />

hyavda naTesavebi da amxanagebi<br />

ara marto qarTvelebi, aramed<br />

osebic. gaTxovebis Semdeg zugdidSi<br />

dasaxlda. Zalian ganicada<br />

qarTul-osuri konfliqti.<br />

zugdididan Camodioda gorSi,<br />

gazeT `Sida qarTlis` redaqciaSi,<br />

mohqonda werilebi,<br />

narkvevebi, leqsebi qarTulosur<br />

urTierTobebze... mkiTxvels<br />

vTavazobT erT-erT leqss<br />

misi Semoqmedebidan:<br />

vasil sabanaZe<br />

~*~<br />

RmerTo...<br />

RmerTo...<br />

wvima mosTqvams...<br />

qari kvnesis,<br />

dums liaxvis xeoba,<br />

mze sizmrebis ablabudas<br />

ocnebiT exveoda! _<br />

arc sufruli, arc mayruli,<br />

arc lxini, arc Zeoba...<br />

marto qarTvelT?! _<br />

sulgrZel osTac<br />

dahkargviaT mxneoba.<br />

ferflad qceul karmidamoT,<br />

ZmaT nasisxlar velmindors<br />

RvTismSobeli gvapatiebs?<br />

qriste RmerTi Segvindobs?<br />

RmerTo... RmerTo,<br />

dagvibrune<br />

meobac da zeobac.<br />

kvlav simSvide daumkvidre<br />

Cems liaxvis xeobas!<br />

qarTul-osuri konfliqtis<br />

fonze ukve<br />

ramdenime welia trialebs<br />

dimitri ivanes Ze<br />

sanakoevis figura. bunebrivia,<br />

ibadeba kiTxva:<br />

_ vin aris igi? saidan<br />

gamoCnda?<br />

rogorc misi biografiuli<br />

monaceme bidan<br />

irkveva, di m it ri sanakoevi<br />

da badebulia q. cxinvalSi,<br />

1969 wlis 10 maiss. aqve<br />

daamTavra #12 saSualo<br />

skola, Semdeg cxinvalis<br />

saxelmwifo pedagogiuri<br />

institutis fizikamaTematikis<br />

fakulteti.<br />

samxedro samsaxuri gaiara<br />

litvaSi. 1993 wels igi<br />

daniSnes samxreT oseTis<br />

Tavdacvis saministros<br />

safinanso ganyofilebis<br />

ufrosad. 1994-1996 wleb-<br />

Si arCeuli iyo samxreT<br />

oseTis umaRlesi sabWos II<br />

mowvevis deputatad.<br />

1996 wels dainiSna e.w.<br />

Cveneburma kacma gaze-<br />

Ti amogvitana. `qarTlosi~<br />

ewera saTaurad da<br />

striqon-striqon rom<br />

wavikiTxeT, cremlebs<br />

ve R ar vikavebdiT. Tavidan<br />

bolomde <strong>gazeTi</strong> mouwodebda<br />

Serigebas, urTierTgagebas<br />

da maSinve<br />

gagvaxsenda is dro, roca<br />

atenis xeobaSi, soflebSi:<br />

bnavisi, wedisi, RvereTi,<br />

levitana, bobnevi, biisi,<br />

boSuri - mcxovrebi<br />

osebi naTesaurad, naTelmironulad,<br />

megobrulad<br />

vcxovrobdiT. Cven, atenis<br />

xeobis maRal soflebSi<br />

mcxovrebi osebi ZiriTa-<br />

aTeuli wlebis manZilze,<br />

javis raionSi, gufTas zemoT,<br />

mdinare liaxvze gadebuli<br />

iyo <strong>xidi</strong>, romelzec Tavisuflad<br />

moZraobdnen msubuqi<br />

da satvirTo avtomanqanebi.<br />

transkavkasiis avtomagistralis<br />

mSeneblobisas<br />

am midamoebSi daaproeqtes<br />

axali <strong>xidi</strong>s mSenebloba.<br />

aRsaniSnavia, rom transkavkasiis<br />

avtomagistralis mSeneblobis<br />

proeqti momzadda<br />

moskovSi. maSin aba, vin<br />

ifiqrebda, rom windaxeduli<br />

Canafiqri iyo. aq iseTi <strong>xidi</strong><br />

iyo dagegmili, romelzec<br />

SeiZleboda gaevlo 60-80<br />

tonis transports.<br />

� deda ikiTxeo,<br />

kvici iyideo.<br />

� dedis gamomcxvari<br />

kveri gemrieliao.<br />

� dedis piri rom<br />

iwyevleba, ZuZuebi<br />

ilocebao.<br />

� dedis win mimaval<br />

kvics mgeli<br />

SeWamso.<br />

� dedis locva<br />

erTad vaSenoT mSvidoba!<br />

samxreT oseTis respublikis<br />

Tavdacvis ministrad,<br />

iyo aseve mTavrobis Tavmjdomarec.<br />

mogvianebiT<br />

mas adgilobriv xelisuflebasTan<br />

problemebi<br />

Seeqmna.<br />

daaxloebiT am dros,<br />

2005 wlis zafxulidan,<br />

saqarTvelos xelisuflebam<br />

samxreT oseTis<br />

alternatiuli mTavrobis<br />

Seqmna daiwyo.<br />

2006 wlis noemberSi,<br />

yofili olqis im teritoriebze,<br />

romelsac<br />

qarTuli mxare akontrolebda,<br />

arCevnebi<br />

Catarda, ris Sedegadac<br />

dimitri sanakoevi<br />

alternatiuli mTavrobis<br />

pirdapiri gziT arCeul<br />

meTaurad gamocxadda.<br />

proqarTulma, droebiTma<br />

administraciam<br />

cxinvalidan or kilometrSi<br />

sofel qurTaSi<br />

daido bina. 2007 wlis<br />

isev erTad viqnebiT<br />

dad mivdevdiT mesaqonleobas.<br />

aTasobiT suli<br />

cxvari, Zroxa, xari, cxeni<br />

gvyavda. aba, imodena<br />

suls, imaTgan moweul<br />

yvels, karaqs, matyls<br />

Cven rogor movixmardiT<br />

da migvqonda gorSi,<br />

TbilisSi, xaSurSi, cxinvalSi<br />

da sxva qalaqeb-<br />

Si. es tkbili cxovreba<br />

mogviSala 1990-1992<br />

wlebSi atexilma Cxubma,<br />

uazro da windauxedavma<br />

Sinaomebma. bevri Cvengani<br />

devnilad iqca, aqeT-iqiT<br />

gaifantnen, magram Rmer-<br />

Tma gadmogvxeda da miwynarda<br />

aqauroba.<br />

<strong>xidi</strong> liaxvze<br />

gadioda wlebi da am<br />

xidze mgzavrobda mSvidobiani<br />

mosaxleoba,<br />

turistebi, damsveneblebi...<br />

magram, 2008 wlis<br />

avadsaxsenebeli konfliqtis<br />

dros, Crdilo<br />

kavkasiidan, rokis gvirabis<br />

gamovliT cxinvalSi<br />

Semovida 100 da<br />

met toniani tanki,<br />

javSantrasportiori,<br />

mZime samxedro teqnika.<br />

mosaxleobis mier mSvidobis<br />

da <strong>megobrobis</strong><br />

xidad wodebuli <strong>xidi</strong><br />

moulodnelad gadaiqca<br />

adamianTa xocvis, omis,<br />

andazebi dedaze<br />

ufskrulidan amogiyvanso.<br />

� dedas yovelTvis<br />

alersi undao.<br />

� dedis xeliT<br />

naWmevi, Sxamic rom<br />

iyos, tkbiliao.<br />

� dedis CawveTebul<br />

cremlze ia<br />

amodiso.<br />

zafxulSi, saqarTvelos<br />

parlamentma samxreT ose-<br />

Tis droebiTi administraciul-teritoriuli<br />

erTeuli Seqmna da iq<br />

droebiTi saxelmwifo<br />

mmarTvelobis ganxorcieleba<br />

sanakoevis mTavrobas<br />

daakisra.<br />

_ Tuki Cven SevrigdebiT,<br />

Tuki erTad<br />

daviwyebT Senebas, yvelas<br />

davanaxebT, rogor<br />

cxovrobdnen qarTvelebi<br />

da osebi, _ aRniSnavda<br />

dimitri sanakoevi<br />

qarTvelebisa da osebis<br />

urTierTobis sakiTxebze<br />

saubrisas, _ me msurs<br />

mSvidoba. modiT, erTad<br />

vaSenoT igi!<br />

Tumca, Tbilisis gegmebs,<br />

samxreT oseTis erTian<br />

qarTul saxelmwifoSi<br />

dabrunebis Taobaze, 2008<br />

wlis agvistoSi ruseTis<br />

samxedro agresiam da<br />

okupaciam SeuSala xeli.<br />

axla Cven soflebSi<br />

isev Zveleburad, naTesaurad<br />

vcxovrobT. ganaxlda<br />

mimosvla Cvens qarTvel<br />

naTesavebTan, megobrebTan.<br />

gagvaxara gazeTma `qarTlosi~.<br />

RmerTma warmateba<br />

misces am <strong>gazeTi</strong>s mesveurebs,<br />

mivulocavT axal<br />

wels da vusurvebT winsvlas,<br />

gamarjvebiT! pirveli<br />

nomeri ki wavikiTxeT da<br />

axla mouTmenlad veliT<br />

morig nomrebs. gvjera,<br />

<strong>gazeTi</strong>s TanamSromlebi<br />

Cvenamdec amovlen da<br />

gaecnobian Cvens cxovrebas.<br />

goris raioni, atenis<br />

xeobis mcxovrebni<br />

veragobis xidad. magram<br />

iqneb dadges dro, roca<br />

am xids mosaxleoba isev<br />

mSvidobiani miznebisTvis<br />

gamoiyenebs.<br />

� Svili, momdure<br />

dedisa, urCia Tavis<br />

Tavisa.<br />

� Svilma xelis<br />

gul ze erbo­kvercxic<br />

rom moiwvas, dedis amags<br />

mainc ver gadaixdiso<br />

� kargi Svili dedis<br />

gulis vardiao.<br />

� avi Svili dedmamis<br />

maginebeliao.


6<br />

cxinvalis qarTuli Teatris msaxiobebi<br />

Sermadin cxovrebovi<br />

cxinvalis saxelmwifo<br />

Teatris qarTul dasSi<br />

bevri niWieri osi msaxiobi<br />

moRvaweobda. maT<br />

bevri saintereso klasikosis<br />

gmiri gaacocxles<br />

scenaze. maT Soris iyvnen<br />

saqarTvelos damsaxurebuli<br />

artistebi: raisa<br />

plieva, griSa qoqoevi,<br />

zaur gasievi, Sermadin<br />

cxovrebovi da msaxiobi<br />

_ izolda bepieva.<br />

minda amaTgan erTerT<br />

niWier msaxiobze<br />

gavamaxvilo yuradReba,<br />

pirovnebaze, romelTanac<br />

piradad mxvda bedniereba,<br />

Cemi cxinvalSi moRvaweobis<br />

dros, scenaze vyofiliyavi<br />

misi partniori.<br />

es pirovneba gaxldaT<br />

saqarTvelos damsaxurebuli<br />

artisti _ Sermadin<br />

cxovrebovi.<br />

igi daibada 1929 wlis<br />

8 noembers, cxinvalSi,<br />

xolo misi Semoqmedebi-<br />

Ti moRvaweoba cxinvalis<br />

TeatrSi 1955 wlidan<br />

daiwyo.<br />

1955 wlidan sicocxlis<br />

bolomde 180-mde<br />

roli aqvs naTamaSebi.<br />

yvelas CamoTvla gami-<br />

Wirdeba. minda cxinvalel<br />

mayurebels Sevaxseno<br />

mis mier gansaxierebuli<br />

rolebi. iyo iseTi<br />

speqtaklebi, sadac erTmaneTisTvispartniorobac<br />

gagviwevia: i. vakelis<br />

`Samili~ _ gromoxovi,<br />

n. dumbaZis `sabraldebo<br />

incidentebis prevenciisa da<br />

maTze reagirebis meqanizmis<br />

samuSao jgufis Sexvedra ergneTSi<br />

dekembris Sua ricxvebSi<br />

Sedga. mxareebis warmomadgenlebi<br />

qarTul da osur_<br />

rusul saguSagoebs Soris<br />

mowyobil karavSi Seikribnen.<br />

Sexvedras evrokavSiris sadamkvirveblo<br />

misiis xelmZRvaneli<br />

saqarTveloSi hans iorg<br />

haberi, euTos specialuri<br />

warmomadgeneli bolaT nurgalievi,<br />

saqarTvelos Sinagan<br />

saqmeTa saministros analitikuri<br />

centris xelmZRvaneli<br />

SoTa utiaSvili, postkonfliqtur<br />

sakiTxebSi de faqto<br />

respublikis prezidentis<br />

specialuri warmomadgenlis<br />

moadgile merab Cigoevi da<br />

rusuli egreT wodebuli<br />

sasazRvro nawilis xelmZRvanelebi<br />

eswrebodnen.<br />

mxareebma dRis wesrigiT<br />

gaTvaliswinebuli 10 sakiTxi<br />

� adamiani jojoxeTsac<br />

eCvevao.<br />

� avadmyofi rom<br />

morCeba, eqimi SesZuldebao.<br />

� apaties melasao,<br />

moumata kbenasao.<br />

� aqlemis da nemsis<br />

qurdi orive<br />

qurdiao.<br />

suraTze: scena speqtaklidan `xanuma~.<br />

saqarTvelos damsaxurebuli msaxiobebi:<br />

Sermadin cxovrebovi da raisa plieva.<br />

daskvna~ _ SoSia, `xatia<br />

xedavs mzes~ _ gebelsi,<br />

a. cagarelis `xanuma~ _<br />

akof dardimandianci, g.<br />

baTiaSvilis `daukariT<br />

gitarebi siyvarulze~ _<br />

zazas mama, servantesis<br />

`lamanCeli~ _ pietro,<br />

ilia WavWavaZis `glaxis<br />

naambobi~ _ firuz-aRa,<br />

grigol laRiZis `taxtis<br />

memkvidre~ (sulxan-sabas<br />

nawarmoebis mixedviT) _<br />

sulxan saba da mravali<br />

sxva.<br />

1977 wels saqarTvelos<br />

kulturis saministrom<br />

da Teatralurma sazogadoebam<br />

didi zeimiT<br />

aRniSna cxinvalis saxelmwifo<br />

Teatris qarTuli<br />

dasis 100 da osuri<br />

dasis 70 wlis iubile.<br />

zeimze mowveulni iyvnen<br />

stumrebi saqarTvelos<br />

yvela kuTxidan da Crdilo<br />

oseTidan. es gaxl-<br />

ergneTis Sexvedris Sedegebi<br />

ganixiles, romlebic okupirebuli<br />

teritoriebis mosaz-<br />

Rvre raionSi usafrTxoebis<br />

problemas, sarwyavi da sasmeli<br />

wylis sakiTxebs, orive mxares<br />

dakavebul pirTa mdgomareobas<br />

da maTi gaTavisuflebis<br />

perspeqtivas Seexeboda. evrokavSiris<br />

sadamkvirveblo misiis<br />

xelmZRvanelis hans iorg<br />

haberis gancxadebiT, mxareebi<br />

pozitiurad arian ganwyobilni<br />

saTanamSromlod da cxeli<br />

xazis meSveobiT samarTaldamcavebi<br />

incidentebis aRmosafxvrelad<br />

imuSaveben.<br />

euTos specialuri warmomadgenlis<br />

bolaT nurgalievis<br />

TqmiT, mxareebma konfliqtis<br />

zonaSi bolo xans momxdari<br />

incidentebi ganixiles.<br />

sxvadasxva problemur sakiTxze<br />

msjelobas ki Semdeg Sexvedraze<br />

gaagrZeleben.<br />

ergneTis Sexvedraze dRis<br />

wesrigSi orive mxares daka-<br />

qarTuli<br />

andazebi<br />

� batoni cxenze<br />

ver Sejda da mejinibes<br />

gauwyrao.<br />

� bevri gamzrdelis<br />

xelSi ymawvili daiCagrebao.<br />

� boroti Svilis<br />

dedasa ra moaSorebs<br />

daT ori eris, osi da<br />

qarTveli xelovanebis<br />

didi zeimi. rogorc<br />

yovelTvis, zeimis `meore<br />

ganyofileba~ javaSi banketiT<br />

aRiniSna. sazeimo<br />

sufras uZRveboda cnobili<br />

reJisori da sazogado<br />

moRvawe, GTeatris<br />

reformatori _ dodo<br />

aleqsiZe.<br />

Teatralurma sazogadoebam<br />

da kulturis<br />

saministrom saiubileo<br />

welTan dakavSirebiT<br />

saqarTvelos damsaxurebuli<br />

artistis wodeba<br />

mianiWa qarTuli da<br />

osuri dasis rig msaxiobebs.<br />

maT Soris - Sermadin<br />

cxovrebovs.<br />

Sermadin cxovrebovi<br />

gardaicvala 1992 wlis<br />

10 seqtembers devnilobaSi.<br />

Ggeno nafiSvili<br />

cxinvalis qarTuli<br />

Teatris msaxiobi.<br />

vebul pirTa gaTavisuflebis<br />

sakiTxic dadga, Tumca,<br />

rogorc Sinagan saqmeTa<br />

saministros analitikuri<br />

centris xelmZRvanelma SoTa<br />

utiaSvilma aRniSna,- jer<br />

mxolod sakiTxis ganxilva<br />

daiwyo, konkretuli SeTanxmeba<br />

ki miRweuli ar aris.<br />

am Sexvedris Semdeg cnobili<br />

gaxda, rom qarTuli<br />

mxare okupirebul teritoriaze<br />

mcxovreblebs qarTuli<br />

mxaris mier kontrolirebad<br />

teritoriaze gadaadgilebis<br />

uflebas kerZod, gadaadgilebis<br />

msurvelma 10 dRiT adre unda<br />

acnobos adgilobriv policias<br />

dagegmili vizitis Sesaxeb.<br />

incidentebis prevenciisa da<br />

maTze reagirebis meqanizmis<br />

samuSao jgufis morigi Sexvedra<br />

21 ianvars gaimarTeba.<br />

goga afciauri<br />

radio `Tavisufleba~<br />

2010 wlis dekemberi<br />

sevdasa!<br />

� gveli garedan<br />

aris Wreli, adamiani<br />

Signidano.<br />

� gonieri kaci<br />

qveyanas amSvenebs,<br />

ugunuri _ qveynis<br />

bargiao.<br />

� did xes didi<br />

nafoti scvivao.<br />

ianvari, 2011 w.<br />

fiqrobs cxinvalSi dabrunebaze<br />

Tamar Salvas asuli kabulova<br />

Tavisi qceviT, znexasiaTiT,<br />

SorsmWvretelobiT<br />

ganasaxierebs pirovnebas,<br />

romelsac Rrmad, safuZvlianad<br />

esmis, Tu ra sargebloba<br />

moaqvs qarTvelebisa<br />

da osebis erTad cxovrebas,<br />

erTad saqmianobas.<br />

mSoblebi qalbaton Tamars<br />

erovnebiT osebi hyavdnen, magram<br />

ojaxSi laparakobdnen rogorc<br />

osurad, ise qarTulad. saskolo<br />

asakisa rom gaxda, mSoblebs<br />

didi fiqri ar dasWirebiaT<br />

imaze, Tu romel skolaSi<br />

unda mieyvanaT bavSvi pirvel<br />

klasSi da miiyvanes cxinvalis<br />

#4 qarTul saSualo skola-<br />

Si. Tanaklaselebs egonaT, rom<br />

gauWirdeboda qarTulad swavla,<br />

magram roca dailaparaka,<br />

yvelas gaukvirda misi uaqcento<br />

qarTuli. saSualo skola<br />

ise daamTavra, rom `friadze~<br />

dabali niSani arasodes miuRia.<br />

mere cxinvalis saxelmwifo<br />

pedagogiur institutSi fizikamaTematikis<br />

fakultetic qar-<br />

Tulad daamTavra.<br />

skolaSic da institutSic<br />

aqtiurobda, sazogadoebriv<br />

saqmianobaSi gatacebiT iyo<br />

Cabmuli, amitom institutis<br />

damTavrebisTanave komkavSiris<br />

cxinvalis saqalaqo komitet-<br />

Si seqtoris gamged daniSnes,<br />

uwmindesma da unetaresma<br />

ilia meorem sazogado moRvaweebi<br />

wminda giorgis saxelobis<br />

oqros ordenebiT<br />

daajildova. samebis sapartiarqo<br />

taZarSi saSobao<br />

RvTismsaxurebis aRvlenis Semdeg,<br />

sruliad saqarTvelos<br />

kaTalikos-patriarqma, mcxeTa-<br />

Tbilisis mTavarepiskoposma,<br />

biWvinTisa da cxum-afxazeTis<br />

mitropolitma ilia meorem<br />

mrevls tradiciuli qadagebiT<br />

mimarTa, mrevls<br />

Sobis dadgoma<br />

miuloca, Semdeg ki,<br />

oTx sazogado moRvawes<br />

eklesiis umaRlesi<br />

jildo _ wminda<br />

giorgis saxelobis<br />

oqros ordeni gadasca.<br />

uwmindesis gadawyveti<br />

lebiT, afxazeTSi<br />

kulturis<br />

ganviTarebaSi gamor-<br />

Ceuli RvawlisTvis<br />

wminda giorgis ordeniT<br />

svetlana qecba<br />

dajildovda, qarTvelebsa<br />

da afxazebs<br />

Soris urTierTobebis<br />

gan mtkicebisTvis<br />

dajildovda zurab<br />

Ciqovani, filosofiisa<br />

da fsiqologiis dargSi TvalsaCino<br />

wvlilisaTvis - akademikosi,<br />

fsiqologiis mecnierebaTa<br />

doqtori SoTa nadiraSvili.<br />

eklesiis umaRlesi jildo -<br />

wminda giorgis oqros ordeni<br />

mwerlobaSi didi RvawlisaTvis<br />

mzia xeTagurs gadaeca.<br />

qalbatoni mzia xeTaguri<br />

1946 wlis 14 marts daibada<br />

TbilisSi. bavSvoba cxinvalSi<br />

gaatara. deda olqis mTavari<br />

pediatri qristine TediaSvili<br />

iyo, mama vladimer<br />

xeTaguri - cnobili qoreo-<br />

suraTze: sabWoTa qalTa komitetis wevri<br />

Tamara kabulova trikotaJis fabrikis<br />

muSebTan. 1983 weli<br />

mere komkavSiris samxreT<br />

oseTis saolqo komitetSi<br />

saerTo ganyofilebis gamged<br />

gadaiyvanes. male meore mdivnad<br />

airCies.<br />

1971-1973 wlebSi sabWoTa<br />

kavSiris komunisturi partiis<br />

ce ntralur komitetTan<br />

arsebuli umaRlesi partiuli<br />

skolis msmeneli iyo. ukan,<br />

mSobliur qalaqSi dabrunebuli,<br />

partiis cxinvalis saqalaqo<br />

komitetis ganyofilebis<br />

gamged daniSnes, Semdeg ki _<br />

mdivnad.<br />

1974-1979 wlebSi muSaobda<br />

samxreT oseTis saxalxo<br />

deputatTa saolqo<br />

sabWos aRmaskomis Tavmjdo-<br />

grafi, suxiSvilebis ansamblis<br />

pirveli mocevave.<br />

Tbilisis niWier bavSvTa<br />

aTwledi fortepianos<br />

ganxriT daasrula. Semdeg -<br />

Tbilisis Teatraluri institutis<br />

Teatrmcodneobis<br />

fakulteti. literaturis<br />

umaRlesi kursebi moskov-<br />

Si daamTavra, sakandidato<br />

xarisxi rogorc Teatrmcodnem,<br />

moskovSi miiRo.<br />

erTxans musikis maswavle-<br />

blad muSaobda, pianisti koncertebze<br />

gamodioda, quTaisis<br />

TeatrSi msaxiobad miwveuli<br />

iyo, muSaobda: kinostudia<br />

"qarTul filmSi" sascenaro<br />

ganyofilebaSi, gamomcemloba<br />

"meranSi" redaqtorad, ganyofilebis<br />

gamged almanax "dramaturgiaSi".<br />

2000 wlidan 10<br />

wlis ganmavlobaSi, galaktion<br />

tabiZis saxl-muzeumSi muSaobis<br />

dros, aRsaniSnavia misi<br />

Tavdadeba da Rvawli didi<br />

poetis saxelis ukvdavsayofad.<br />

miRebuli aqvs: maiakovskis,<br />

maris moadgiled. 1979-1980<br />

wlebSi saqarTvelos kompartiis<br />

samxreT oseTis saolqo<br />

komitetis mdivnad. 1980-1986<br />

wlebSi iyo samxreT oseTis<br />

saxalxo deputatTa sab-<br />

Wos aRmaskomis Tavmjdomare,<br />

xolo 1987 wlidan muSaobda<br />

saqarTvelos ssr uzenaesi<br />

sabWos prezidiumis Tavmjdomaris<br />

moadgiled.<br />

unda iTqvas, rom osi qalbatonebidan<br />

aseTi sapasuxismgeblo<br />

Tanamdebobebi aravis<br />

hqonia. igi cdilobda, Tavisi<br />

wvlili Seetana qarTulosuri<br />

konfliqtis mogvarebis<br />

saqmeSi, magram ver SeZlo.<br />

vasil sabanaZe<br />

`o, uwmindeso! ra siyvaruliT gamomarCie<br />

codvilTa Soris!~<br />

* * *<br />

ar micxovria, iqneb, amaod...<br />

iqneb mec SevZel cotaodeni...<br />

viT gaimete, eris mamao,<br />

wminda giorgis oqros ordeni!<br />

o, uwmindeso! ra siyvaruliT<br />

gamomarCie codvilTa Soris!<br />

win gadamixsen gza dafaruli ­<br />

ase Zvirfasi da ase Sori!<br />

wminda giorgis naTeli adgas<br />

axla Cems cxinvals, monasters<br />

Tiris<br />

da aris WirTa naTmeni radgan,<br />

gabrwyinebuli cremlebiT stiris!<br />

mzia xeTaguri<br />

Sio mRvimelis, ivane maCablis,<br />

mayvala mrevliSvilis<br />

premiebi. Tbilisis meriis<br />

jildo mwerlobaSi Setanili<br />

RvawlisTvis; dajildoebulia<br />

Rirsebis ordeniT.<br />

gamocemuli aqvs 21 krebuli,<br />

maT Soris - leqsebi, moTxrobebi,<br />

publicistika, piesebi.<br />

sxvadasxva enidan Targmna mravali<br />

leqsi da prozauli nawarmoebi.<br />

litvis saxelganTqmu;li<br />

poeti qalis salomea nerisis<br />

saiubileo dReebSi<br />

miiRo premia gamor-<br />

Ceuli gamosvlisa da<br />

saqarTvelos saukeTesod<br />

warmoCenisTvis.<br />

- gamaogna da<br />

gamaoca patriarqis<br />

jildom, Tumca Cems<br />

cxovrebaSi aseTi<br />

moulodneloba xSirad<br />

yofila,-gviTxra<br />

qalbatonma mziam,<br />

- literaturul<br />

konkursebSi Segnebulad<br />

ar vmonawileob.<br />

SesaZloa es Cemi<br />

axirebaa da vcdebi.<br />

vfiqrob, am dros<br />

Sedegebi winaswar<br />

gansazRvrulia da<br />

konkursi mxolod<br />

formalurad tardeba.<br />

leqsebs, romelTac sisxliT<br />

da cremliT vqmni, ver<br />

davayeneb kiTxvis niSnis qveS,<br />

mxolod imitom, rom viRac<br />

biurokratma xeli gadausvas an<br />

xeli gausvas romelime gvars.<br />

premiebi ki TavisTavad,<br />

moulodnelad modis. Cems<br />

cxovrebaSi saswaulebi xdeba<br />

am TvalsazrisiT.<br />

qalbatonma mziam patriarqs<br />

madlierebis niSnad leqsi miuZ-<br />

Rvna, romelsac aqve gTavazobT.<br />

www.open.ge


ianvari, 2011 w. 7<br />

stambulSi adgilobrivi<br />

droiT saRamos 9<br />

saaTze CavfrindiT. daRlilebi<br />

viyaviT, magram<br />

kidev 2 saaTiT aeroportSi<br />

gaCerebas uyoymanod<br />

davTanxmdiT. sintas<br />

gauxarda. sinta depondti<br />

holandiuri "IKV PAX<br />

CHRISTI" -is warmomadgenelia.<br />

am organizaciis<br />

iniciativiT gaimarTa<br />

stambulSi qarTul-osuri<br />

samoqalaqo forumis warmomadgenlebis<br />

Sexvedra.<br />

moskovi-stambulis reisic<br />

male daeSva, magram Cveni<br />

osi megobrebi gamosasvlelSi<br />

ar Candnen.<br />

cota xanSi Temur<br />

cxovrebovi xuT axalgazrda<br />

gogosTan erTad<br />

gamoCnda. aSkarad esiamovnaT<br />

qarTuli delegaciis<br />

daxvedra. me da<br />

Temuri erTmaneTs mxarze<br />

veamboreT. osuri tradiciis<br />

mixedviT, kacebi<br />

erTmaneTs ar kocnian da<br />

misalmebisas ase iqcevian.<br />

dagvianebis mizezic<br />

male gavarkvieT, Turqi<br />

mesazRvreebi daeWvebulan,<br />

erT kacs xuTi simpaTiuri<br />

gogo ratom mohyavda<br />

stambulSi. gaarkvies, rom<br />

Temuri sutiniori ar iyo.<br />

sastumro `iasmak sul-<br />

TanSi~ davbinavdiT da<br />

meore dResve samuSaos<br />

SevudeqiT: forumis momavali<br />

wlis samoqmedo gegma<br />

da proeqtebi unda Segvedgina.<br />

manamde ki tradiciuli<br />

gacnobiT daviwyeT.<br />

osur delegaciaSi<br />

sami Jurnalisti, erTi<br />

iuristi da ori rigiTi<br />

cxinvaleli iyo. qarTul<br />

delegaciaSi arasamTavrobo<br />

organizaciebis<br />

warmomadgenlebi Warbobdnen.<br />

aqve gavigeT,<br />

rom qarTul-osuri samoqalaqo<br />

forumis es Sexvedra<br />

kiTxvis niSnis qveS<br />

idga: cxinvalidan orma<br />

uari Tqva monawileobaze.<br />

isini gvwerdnen, rom<br />

am saxis SexvedrebSi azrs<br />

veRar xedavdnen. cxovrebovsac<br />

ase rom efiqra<br />

da saswrafod axali<br />

wevrebi ar epovna, Sexvedra<br />

CaiSleboda. magram<br />

gazeT `21-e saukunis~<br />

redaqtorma sxvagvarad<br />

gadawyvita. misi azriT,<br />

dialogs alternativa ara<br />

aqvs. am dialogis gamo<br />

wina, holandiuri Sexvedris<br />

Semdeg mas cxinvalSi<br />

sastikad gauswordnen _<br />

moRalated gamoacxades da<br />

cxinvalis centrSi daundoblad<br />

scemes. TavdamsxmelTa<br />

Soris de-faqto<br />

respublikis deputatebic<br />

iyvnen. cxovrebovma<br />

iarebi moiSuSa da axla<br />

stambulSi gamoemarTa<br />

qarTvelebTan Sesaxvedrad,<br />

Tan axali adamianebic<br />

wamoiyvana.<br />

omze ar gvisau-<br />

momaval Sexvedramde<br />

bria, arc imis garkveva<br />

dagviwyia, vin isrola<br />

pirvelma. omis Semdgom<br />

adamianur problemebze<br />

saubars ucremlod ar<br />

Cauvlia. cxinvalelma<br />

Jurnalistma _ Tamar<br />

teraSvilma aRniSna, rom<br />

Zmebi enatreba, romlebic<br />

saqarTveloSi cxovroben;<br />

mesame welia maTTvis Tvali<br />

ar moukravs. gza Tu<br />

gaixsneba, pirvel rigSi,<br />

Tamari Zmebs moinaxulebs.<br />

Zmebis ambavs Tamari<br />

Tvalcremliani gviambobs.<br />

cremlebi sxvebis<br />

TvalebSic gamoCnda.<br />

gansakuTrebiT dali<br />

nerviulobda. dali doijaSvili<br />

cxinvalis Teatris<br />

msaxiobi iyo. 20 wlis<br />

win devnilad iqca da<br />

axla Tbilisis erT-erT<br />

sastumroSi cxovrobs.<br />

ai, ase cremlebiT<br />

da Zveli ambebis gaxsenebiT<br />

gavicaniT erTmaneTi.<br />

am cremlebma da<br />

erTmaneTis problemebis<br />

gaziarebam ki, rogorc<br />

Semdgom dReebSi davrwmundi,<br />

ndoba warmoSva.<br />

sul erTad viyaviT,<br />

gaTenebamde vsaubrobdiT,<br />

yvelaferi gvainteresebda<br />

erTmaneTis Sesaxeb.<br />

_ cota xnis win cxinvalSi<br />

patara gamokiTxva<br />

Cavatareo, _ miyveba Temuri.<br />

erT ojaxSi mivedi,<br />

romelsac omis dros<br />

Svili daeRupa da<br />

vekiTxebi, ras ityviT,<br />

saqarTvelosTan saz-<br />

Rvari rom gaixsnas<br />

meTqi. xelebi gaasavsaves,<br />

ras ambob, ar gvindao.<br />

mere ojaxis diasaxliss<br />

vkiTxe, rogorc vici,<br />

Tqvens Svils Tqveni<br />

dac glovobs, romelic<br />

saqarTveloSi cxovrobsmeTqi.<br />

_marTali xaro,<br />

mere im dis naxva ar ginda-meTqi?<br />

kio, _ mipasuxa<br />

da dafiqrda. bolos ase<br />

daasrula _ meSinia xmamaRla<br />

vTqva, sazRvris<br />

gaxsnis momxre rom varo.<br />

miambobda Temuri am<br />

istorias da daJinebiT<br />

ambobda, rom adamianebs<br />

mimosvlis ufleba unda<br />

mieceT. sawinaaRmdego arc<br />

Cven gvaqvs araferi, magram,<br />

samwuxarod, es Cvens doneze<br />

ar wydeba-meTqi. hoda,<br />

Zlieri samoqalaqo sazogadoeba<br />

rom gvyavdes, amis<br />

gakeTeba bevrad advili<br />

iqneboda. amas mTavrobebi<br />

ewinaaRmdegebiano.<br />

saintereso iyo osuri<br />

delegaciisgan erTi winadadeba<br />

_ saerTaSoriso<br />

organizaciebma os axalgazrdebs<br />

evropuli gana-<br />

Tlebis Sansi unda miscen.<br />

osur sazogadoebaSi ruse-<br />

Tis mimarT imedgacrueba<br />

yoveldRiurad matulobs.<br />

arc malaven, rom ruseTSi<br />

korufcia arnaxul masStabebs<br />

aRwevs da iq Rirseuli<br />

ganaTlebis miReba<br />

TiTqmis SeuZlebelia.<br />

gulistkiviliT aRniSnavdnen,<br />

rom axalgazrdebis<br />

umetesobam cxinvalSi,<br />

iaraRis xelSi daWerisa<br />

da sangrebis gaTxris meti<br />

araferi icis. roca omis<br />

safrTxe aRar aris, maT<br />

yvelaze rTuli periodi<br />

udgaT. es axalgazrdebi<br />

sakuTar Tavs veRar pouloben<br />

da fsiqikuri problemebi<br />

da depresia ewyebaT.<br />

amitom zogi alkoholSi<br />

da zogic narkotikSi<br />

poulobs Svebas.<br />

axla yvela mSeneblobis<br />

process akvirdeba Turme<br />

cxinvalSi. am sferoSic<br />

yvelaferi rigze ver aris,<br />

adamianebs usamarTlobis<br />

gancda uCndebaT, magram<br />

vxvdebiT, rom Cveni problema<br />

dangreul saxlebSi<br />

ki ara, dangreul urTierTobebSiao<br />

,- miTxra<br />

osuri delegaciis erTerTma<br />

wevrma. arc is<br />

damales osma kolegebma,<br />

rom evropisgan Segnebulad<br />

qmnian cxinvalSi<br />

mtris xats. maTi azriT,<br />

evropis mtris miTi male<br />

unda daimsxvres.<br />

maTac ainteresebdaT,<br />

rogor cxovroben Cveni<br />

devnilebi. Cvenc Seulamazeblad<br />

vuTxariT, rom<br />

kotejebSi, romlebic<br />

maT dauriges, iataki<br />

male gafuWda, kedlebi<br />

dasvelda, Weridan<br />

wyali Camovida. - maT<br />

Tavze Weri mainc aqvT,<br />

Cveni dazaralebulebis<br />

nawili ki isev karvebSi<br />

cxovrobso, - dananebiT<br />

aRniSna erTma.<br />

axla rac Seexeba proeqtebs.<br />

Temuris azriT,<br />

kargi iqneba Tu eqskombatantebis<br />

- yofili<br />

mebrZolebis Sexvedra<br />

holandiaSi, kunZul<br />

teqselze moewyoba. simboluria,<br />

rom am kun-<br />

Zulze, sadac qarTvelebma<br />

nacistebis winaaRmdeg<br />

ajanyeba moawyves, 40<br />

osic yofila. sainteresoa,<br />

rogor Sexvdebian<br />

mebrZolebi erTmaneTs?<br />

raze isaubreben? saerTo<br />

enas Tu gamonaxaven?<br />

saerTo ena Cven, Jurnalistebma<br />

swrafad<br />

movZebneT. patara saproeqto<br />

gegmac ki davwereT,<br />

romelic rogorc qar-<br />

Tul, ise osur mediaSi<br />

siZulvilis enis gamoyenebas<br />

exeba. xSirad Tvalyurs<br />

vadevneb osur televizias,<br />

saidanac `faSisti<br />

qarTvelebi~, `saakaSistebi~<br />

da ase Semdeg uxvad<br />

ibneva. Cveni mediac xSir-<br />

ad scodavs, roca ama Tu<br />

im kriminaluri istoriis<br />

dros osebs banditebad<br />

da maradiorebad moixseniebs<br />

xolme.<br />

erTi filmi gamaxsenda,<br />

romlis Sinaarsi os<br />

kolegebsac vuambe. films<br />

`sastumro ruandaSi~ hqvia,<br />

sadac erTi patara radiosadguri<br />

Zaladobisken<br />

mowodebiT konfliqts<br />

aRvivebs da es sabolood<br />

saSinel genocidSi gadaizrdeba...<br />

Cveni delegaciis erTi<br />

wevri, <strong>megobrobis</strong> <strong>xidi</strong>s<br />

_ <strong>`qarTlosis~</strong> Tavmjdomare,<br />

megi bibiluri<br />

omis droindel pozitiur<br />

istoriebs agrovebs.<br />

istoriebs, roca<br />

qarTvelebi da osebi<br />

erTmaneTs exmarebodnen.<br />

Cemda gasakvirad, araerTi<br />

aseTi istoria movismine.<br />

am CanafiqriT osi<br />

kolegebic kmayofilni<br />

darCnen. finali ki, sam<br />

enaze am istoriebis wignad<br />

gamocema iqneba.<br />

erTad xuT dRes viyaviT.<br />

bolo dRes, dilis<br />

5 saaTamde visxediT yvela.<br />

miuxedavad imisa, rom<br />

os kolegebs win momqancveli<br />

gza hqondaT,<br />

dasveneba aravis<br />

ufiqria. vsvamdiT luds<br />

da saxaliso istoriebs<br />

vixsenebdiT. maT ki win<br />

marTlac didi gza hqondaT<br />

_ stambuli-moskovi,<br />

moskovi-minvodi, minvodi-vladikavkazi<br />

da<br />

vla dikavkazi-cxinvali. xumrobiT<br />

vuTxari, TbilisSi<br />

wamodiT da axalgoridan<br />

CadiT cxinvalSi-meTqi.<br />

gaeRimaT, albaT, eg<br />

droc movao.<br />

<strong>gazeTi</strong> `baTumelebi~ #47,<br />

goga afciauri<br />

radio `Tavisuflebis~<br />

Jurnalisti<br />

qarTul-osuri urTierTobebi<br />

daniel WonqaZe da<br />

vasil coraevi<br />

Tanamedrove Taobam<br />

unda icodes, Tu saukuneebis<br />

manZilze erToblivi<br />

muSaobiT rogor<br />

viTardeboda qarTulosuri<br />

mecniereba,<br />

kultura, ganaTleba.<br />

erToblivi muSaobiT<br />

ra warmatebebs aRwevdnen<br />

mecnierebis, skolis,<br />

kulturis moRvaweebi.<br />

aviRoT Tundac erTi<br />

konkretuli faqti. mecxramete<br />

saukunis 30-40-ian<br />

wlebSi Crdilo oseTSi,<br />

kerZod, vladikavkazis<br />

oseTis sasuliero komisiaSi<br />

moRvaweobda mRvdeli<br />

giorgi WonqaZe, romelic<br />

vladikavkazis kulturulsaganmanaTleblo<br />

da sasuliero<br />

aRmzrdelobiT<br />

muSaobas eweoda.<br />

metad sainteresoa<br />

gi orgi WonqaZis Svilis,<br />

cnobili qarTveli<br />

mwerlis, `suramis<br />

cixis~avtoris _ daniel<br />

WonqaZis moRvaweoba 1851-<br />

1855 wlebSi, kavkavSi,<br />

Semdeg Tbilisis sasuliero<br />

seminariaSi, sadac<br />

igi osur enas aswavlida.<br />

cnobili faqtia, rom<br />

daniel WonqaZis merxis<br />

megobari iyo osi<br />

mwerali vasil coraevi.<br />

igi daniel WonqaZesTan<br />

erTad moRvaweobda jer<br />

vladikavkazis sasuliero<br />

saswavlebelSi, xolo Sem-<br />

mogilocavT metad<br />

saWiro da drouli <strong>gazeTi</strong>s<br />

`qarTl-osis~dafuZnebasa<br />

da gamoSvebas. didad<br />

gamixarda da sulieri<br />

kmayofileba ganvicade,<br />

rom dRis sinaTle<br />

ixila iseTi Sinaarsis<br />

da mimarTulebis beWdviTma<br />

organom, romelic<br />

qarTvelebsa da osebs<br />

Soris Zmobisa da naTelmironobis<br />

saukunovan<br />

tradiciebze mogviTxrobs.<br />

mudam tkbilad masxendeba<br />

is wlebi, roca<br />

cxinvalSi, saqalaqo<br />

biblioTekaSi vmuSaobdi,<br />

sadac periodulad<br />

vatarebdiT qarTuli da<br />

osuri wignebis sajaro<br />

ganxilvebs, mkiTxvelTa<br />

deg Tbilisis sasuliero<br />

seminariaSi. aRsaniSnavia,<br />

rom orivem safuZvlianad<br />

icoda qarTuli da osuri<br />

enebi. maT erToblivad<br />

Seagroves osuri zRaprebi,<br />

Tqmulebebi, igavarakebi,<br />

romlebic 1868<br />

wels akademikos Sifrinis<br />

redaqciiT petrogradSi<br />

calke wignad gamosces<br />

saTauriT: `osuri<br />

teqstebi Segrovebuli d.<br />

WonqaZisa da v. coraevis<br />

mier~. am naSromma bevrs<br />

misca stimuli xalxuri<br />

Tqmulebis Sevsebisa da<br />

mecnieruli damuSavebisTvis.<br />

daniel WonqaZisa da<br />

vasil coraevis urTier-<br />

Tobebi dRes bevrisTvis<br />

cnobili ar aris.<br />

arada, saWiroa axalgazrdobam<br />

icodes, Tu ra<br />

sargebloba moaqvs ori<br />

pirovnebis, Semoqmedis<br />

erTobliv muSaobas ori<br />

eris urTierTobis ganmtkicebis<br />

saqmeSi.<br />

amalia sauri<br />

gazeT `qarTl-osis~<br />

damfuZnebels, q-n megi bibilurs<br />

redaqtors, baton vasil sabanaZes<br />

eva marTali iyo,<br />

roca adams uTxra, vaSli<br />

RmerTis saCuqariao.<br />

arc erTi xili ar aris<br />

iseTi dieturi, wvniani,<br />

tonusuri, damamSvidebeli,<br />

glucidebiT mdidari,<br />

rogorc vaSli.<br />

frangebi amboben: dRe-<br />

Si sami cali vaSli Tu<br />

miirTviT, eqims saerTod<br />

konferenciebs, Sexvedrebs<br />

qarTvel da os mwerlebTan,<br />

poetebTan, msaxiobebTan...<br />

im korpusSi, sadac<br />

biblioTeka iyo ganTavsebuli,<br />

cxovrobdnen literaturisa<br />

da xelovnebis<br />

warmomadgenlebi, romlebic<br />

xSirad gvstumrobdnen.<br />

imedi maqvs, rom gaze-<br />

Tis axal-axali nomrebi<br />

gagvaxarebs saintereso,<br />

Sinaarsiani da mimzidveli<br />

statiebiT, romelic<br />

Tavis mxriv xels Seuwyobs<br />

qarTvelebisa da<br />

osebis Serigebas, ndobis<br />

aRdgenas.<br />

julieta CikvilaZe<br />

devnili cxinvalidan<br />

idealuri xili bibliidan<br />

dagaviwyebTo. vaSls mavne<br />

qolesterinisagan damcavi<br />

efeqti gaaCnia.<br />

vaSlis kani 4-6-jer met<br />

vitamins Seicavs, vidre<br />

rbilobi, amitom vaSls nu<br />

gaTliT da ise miirTviT.<br />

lamazmanebi vaSlisagan<br />

niRbebs ikeTeben, radgan<br />

vaSli SesaniSnavad wmends<br />

da asufTavebs saxis kans.


8<br />

Zmobis sadRegrZelo<br />

os mwerlebs<br />

moyvrebs Soris siZulvili sikvdils<br />

udris,<br />

gulSi isev Zmobis cecxli agizgizda.<br />

momenatra, megobrebo, Tqveni ludi,<br />

Tqveni sufra da osuri xabizgina.<br />

ganSorebam gagviTeTra ukve Tmebi,<br />

gvian mivxvdiT, rogor mwared<br />

mogvatyues.<br />

ki batono, me dRes TqvenTan daviTvrebi,<br />

siyvaruliT SevaerTeb gulTan gulebs.<br />

ki batono, wyenac unda daviviwyoT,<br />

gulma miTxra ­ Zvel gzas nuRar<br />

datovebo...<br />

Cemi leqsi Zmobis sadRegrZelo iyos,<br />

alaverdi TqvenTana var, batonebo!<br />

minda, madloba<br />

gadavuxado yvela<br />

gulisxmier adamians,<br />

vinc gaWirvebis<br />

dros adamians mxar-<br />

Si amoudga, ara aqvs<br />

mniSvneloba, qarTveli<br />

iqneba Tu osi...<br />

es omi Cveni saerTo<br />

tkivilia...<br />

rogorc politologebi<br />

aRniSnaven, yvela<br />

SeiaraRebuli konfliqti<br />

Tavisi arsiT unikaluria...<br />

rac Seexeba<br />

qarTul-afxazur da qar-<br />

Tul-osur konfliqtebs,<br />

maTi unikaluroba imaSi<br />

vlindeba, rom xSirad<br />

erTmaneTTan dapirispirebuli<br />

qarTvelebi, osebi<br />

Tu afxazebi, erTurTis<br />

sicocxlis gadasarCenad<br />

Tavs ar zogavdnen. ase<br />

iyo 2008 wlis agvistos<br />

omis drosac. am<br />

istoriebs mogviTxroben<br />

konfliqtis epicentrSi<br />

moxvedrili qarTvelebi,<br />

romelebic osi erovnebis<br />

adamianebma gadaarCines.<br />

erT-erTi istoria ki<br />

qarTveli qalis mier<br />

rusi jariskacis gadar-<br />

Cenis faqtze metyvelebs.<br />

agvisto, 2008 weli,<br />

luiza nasuaSvili:<br />

vcxov robdi cxinval-<br />

Si 1991 wlamde. vmuSaobdi<br />

buRaltrad<br />

qarxanaSi. pirveli omis<br />

Semdeg gadavedi sacxovreblad<br />

sofel TamaraSenSi,<br />

magram muSaoba ar Semiwyvetia,<br />

kargi urTier-<br />

Toba mqonda cxinvalis<br />

macxovreblebTan. 2008<br />

wlis agvistos movlenebis<br />

dros ar damitovebia<br />

Cemi sacxovrebeli, radgan<br />

saxlSi maRalwneviani<br />

avadmyofi meuRle myavda<br />

da Tan imedi mqonda, rom<br />

ar iqneboda mSvidobiani<br />

mosaxleobis darbeva-Seviwroveba.<br />

magram movlenebi<br />

tragikulad ganviTarda.<br />

daviT axlouri<br />

Tanadgomis istoriebi<br />

10 agvistos me da Cemi<br />

meuRle iaraRis muqariT<br />

osi erovnebis mebrZolebma<br />

wagviyvanes cxinvalis<br />

winaswari dakavebis izolatorSi.<br />

Cemi meuRlis mdgomareoba<br />

TandaTan mZimdeboda.<br />

mas saswrafod<br />

esaWiroeboda wnevis damaregulirebelimedikamenti.<br />

am situaciidan<br />

gamosavals ver vxedavdi,<br />

radgan danarCeni patimrebi<br />

uares mdgomareobaSi<br />

iyvnen, saknidan gamoyavdaT<br />

da fizikurad uswordebodnen.<br />

am fonze ver<br />

vbedavdi vinmesTvis wamlis<br />

Txovnas. rodesac<br />

Cemi meuRlis janmrTelobis<br />

mdgomareobam<br />

kritikul zRvars miaRwia,<br />

mec gavbede da Cvens<br />

osi erovnebis zedamxedvels<br />

wamali vTxove. mas<br />

saSineli reaqcia hqonda,<br />

yvirili damiwyo. imedi<br />

gadamewura, qmari xelidan<br />

mecleboda. ramodenime<br />

xanSi am zedamxedvelma<br />

uxeSad momixmo Tavisken,<br />

SeSinebuli mivuaxlovdi<br />

da Cemda gasakvirad erTi<br />

firfita Zliermoqmedi<br />

wnevis damwevi wamali<br />

momca. saswrafod gamovbrundi<br />

da meuRle gulSi<br />

Cavikari imedianad... mere<br />

mivxvdi, rom is zedamxedveli<br />

ase uxeSad, Turme,<br />

sxvebis dasanaxad meqceoda.<br />

rom ara am zedamxedvelis<br />

gulisxmiereba, Cemi<br />

meuRle sikvdils ver<br />

milocva abel<br />

CikvilaZes<br />

gilocavT dabadebis<br />

meoT xmoce wlisTavs.<br />

rTuli da daZabuli<br />

cxovrebis gza ganvleT,<br />

magram iyo xalisiani,<br />

Sinaarsiani, lamazi periodebic.<br />

gixarodaT Tqvens<br />

mSobliur cxinvalSi<br />

cxovreba. gyavdaT keTili<br />

megobrebi, mezoblebi,<br />

axloblebi. samwuxarod,<br />

Sida aSlilobam, gautanlobam<br />

daarRvia Cveni<br />

myudroeba. Tqvenc da<br />

Cvenc gagvityda janmrTeloba,<br />

magram imedi unda<br />

viqonioT, rom gvian,<br />

magram mainc davbrundebiT<br />

mSobliur cxinvalSi.<br />

imediTa da keTili<br />

survilebiT, _<br />

vasil sabanaZe<br />

gadaurCeboda. minda madloba<br />

gadavuxado yvela<br />

gulisxmier adamians, vinc<br />

gaWirvebis dros adamans<br />

mxarSi amoudga, ara aqvs<br />

mniSvneloba, qarTveli<br />

iqneba Tu osi... es omi<br />

Cveni saerTo tkivilia...<br />

juba tetunaSvili<br />

(sof. tirZnisi): 2009<br />

wlis 22 agvistos sxva<br />

qarTvelebTan erTad mec<br />

tyved aRmovCndi. cxinvalSi<br />

vyavdiT. miWirs<br />

im dReebis gaxseneba...<br />

iZulebiT gvamuSavebdnen,<br />

cxinvalis quCebs vasuf-<br />

TavebdiT... micvalebulebs<br />

gvamarxinebdnen. tyveebi<br />

ver uZlebdnen emociur<br />

fons da sasowarkveTilebaSi<br />

vardebodnen. 24<br />

agvistos aTamde qarTvelTan<br />

erTad mSier-mwyurvalni<br />

quCaSi visxediT<br />

da Semdeg brZanebebs<br />

velodiT. Tavs iqiT gza<br />

ar gvqonda, Seuracxyofas<br />

gvayenebdnen, yoveldRiurad<br />

badragi gvcemda da<br />

gvaginebda. erTi moxuci<br />

osi mogviaxlovda da piradad<br />

mommarTa: `qarTvelo,<br />

wamo nagavi gadamiyare!~<br />

gadavylape damcireba da<br />

gavyevi. mivefareT Tu<br />

ara badragis Tvals, es<br />

moxuci osi momitrialda,<br />

xelSi vedro momawoda,<br />

Cumad miTxra: `bodiSi,<br />

Svilo, ase rom mogmarTe.<br />

mag `ZaRlebis~<br />

meSinia... am vedroSi saWmelia<br />

da gTxov, sxvebsac<br />

gaunawile...~ namdvilad<br />

ar velodi aseT adamian-<br />

Tan Sexvedras. gaognebuli<br />

gamovbrundi, arasdros<br />

damaviwydeba moxucis<br />

cremlmoreuli, saTno<br />

Tvalebi... am moxucma<br />

gvixsna SimSilisagan...<br />

(gagrZeleba iqneba)<br />

megi bibiluri<br />

sazogadoebrivi kavSiri<br />

_ <strong>megobrobis</strong><br />

<strong>xidi</strong> `qarTlosi~<br />

bagrat meoTxes dedam,<br />

dedofalma mariamma, bizantiidan<br />

Camouyvana sacole,<br />

TviT keisris Zmiswuli, saxelad<br />

elene, romelic male<br />

gardaicvala. meuRlis gardacvalebidan<br />

erTi wlis<br />

Tavze bagrat meoTxem colad<br />

SeirTo osTa mefis usdures<br />

asuli _ borena. borena sakmaod<br />

ganaTlebuli da mSvenierebiT<br />

savse qaliSvili iyo.<br />

im droisaTvis bizantia<br />

cdilobda Tavisi politikuri<br />

orientaciis qveS moeqcia saqarTvelo,<br />

rasac xels uwyobda<br />

qveynis Sina aSlilobac.<br />

bagratma, rogorc osTa siZem,<br />

osebis samxedro Zalebi gamoiyena<br />

samefoSi wesrigis dasamyareblad,<br />

urCi feodalebis dasamorCileblad<br />

da gareSe mtrebis winaaRmdeg<br />

sabrZolvelad.<br />

bagratma 40 000 osi<br />

sazogadoebaSi iSvia-<br />

Tia iseTi danaklisi,<br />

romelsac daviwyeba ar<br />

uweria. qarTuli Teatris<br />

niWieri wamyvani<br />

msaxiobi, saqarTvelos<br />

damsaxurebuli artisti<br />

jemal goCaSvili swored<br />

erT-erTi maTgania.<br />

Zir-Zvel samaCabloSi<br />

dabadebulma, niWierma<br />

ymawvilma Tavadve gaikvlia<br />

gza, romelSic<br />

xeli Seuwyo gangebis<br />

mier naboZebma Cinebulma<br />

xmam, metyvelebam,<br />

plastikam da musikalurobam.<br />

jemal goCaSvili<br />

jer kidev skolis<br />

periodSi gansaxierebulma<br />

`patara kaxma~ (patara<br />

kaxis rolSi) da `baSiaCukma~(abdulSahilis<br />

rolSi) umal aqcia<br />

skolis varskvlavad.<br />

jemal goCaSvilis repertuari<br />

mravalferovani<br />

iyo Tematurad, Janrobrivad,<br />

stilisturad. igi<br />

yvelgan marTali, damajerebeli,<br />

emociuri da<br />

artistizmiT aRsavse iyo.<br />

am keTilsindisierebisa<br />

da profesionalizmis<br />

gamo jemal goCaSvili<br />

mayureblisa da kolegebisTvis<br />

sayvarel pirovnebad<br />

iqca. 1965 wlidan<br />

moyolebuli, mTeli Tavisi<br />

sicocxlis manZilze<br />

100-ze meti roli aqvs<br />

gansaxierebuli.<br />

Cveni mxarisTvis<br />

yvelaze kritikul da<br />

mZime wlebSi, 1991 wlidan<br />

ibrZoda Teatris<br />

gadasarCenad, ibrZoda<br />

moTminebiT, erTgulebiT,<br />

saqmisadmi didi<br />

siyvaruliT. igi Tavisi<br />

damfuZnebeli da<br />

gamomcemeli<br />

megi bibiluri<br />

profesiiT cdilobda<br />

eSvela samSoblosTvis,<br />

xalxisTvis. miuxedavad<br />

didi gaWirvebisa, Tavis<br />

kolegebTan erTad suliT<br />

ar ecemoda. TeatrSi<br />

idgmeboda speqtaklebi<br />

da baton jemalis<br />

mier naTamaSebi rolebi<br />

xalxs kmayofilebas ani-<br />

Webda, mSobliur adgilebSi<br />

dabrunebis imeds<br />

ar ukargavda, sulier<br />

sakvebs aZlevda maT.<br />

batoni jemalis megobrebma,<br />

axloblebma kargad<br />

viciT, Tu ra ganuzomel<br />

siyvaruls da tkivils<br />

atarebda igi samaCabloze,<br />

ra siTboTi ixseniebda<br />

Tavis os kolegebs, rogor<br />

surda qarTul-osuri<br />

ur Ti erTobebis aRdgena.<br />

vamayobT SeniT, Cveno<br />

jemal, Seni bavSvobis<br />

megobrebi da erTguli mayureblebi,<br />

gansakuTrebiT<br />

liaxvis xeobis mosaxleoba,<br />

radgan Sen iyavi keTilSobili,<br />

brw yin vale adamiani,<br />

SesaniSnavi megobari,<br />

simarTlisaTvis da samSoblosaTvis<br />

mebrZoli kaci,<br />

mSobliur kuTxeze, xeiTze<br />

ianvari, 2011 w.<br />

bagrat meoTxe _ osebis siZe<br />

gamoiyvana mterTan sabr-<br />

Zolvelad.<br />

Tavis mxriv, bagrat meoTxe<br />

megobrulad xels umarTavda<br />

oseTs(aq igulisxmeba dRevandeli<br />

CrdiloeT oseTi). man<br />

`mravlad gauxsna sxvadasxva saxis<br />

skolebi, maswavleblebad daniSna<br />

qarTvelni da berZnebic~.<br />

bagrat meoTxes droidan<br />

Sio mRvimis monasterSi oseTisaTvis<br />

mzaddebodnen saeklesio<br />

moRvaweebi. zaqaria WiWinaZe<br />

wers: `maSin Sio mRvime iyo<br />

osTaTvis igi, rac aToni da<br />

aTina qarTvelTaTvis~. Sio<br />

mRvimis monasterSi ganaTleba<br />

miRebuli saeklesio pirebi<br />

xels uwyobdnen oseTSi mravalferovani<br />

qarTuli kulturis<br />

gacnoba-gavrcelebas.<br />

marTalia, is periodebi,<br />

iseve rogorc sxva periodebi,<br />

omebiT da sisxlisRvriT<br />

dauviwyari danaklisi<br />

es Cveni istoriaa<br />

xasiaTdeboda,<br />

magram<br />

bagrat meo-<br />

Txe da misi<br />

meuRle _<br />

borena poulobdnen<br />

dros, ojaxurisimyudroviT<br />

ecxovraT.<br />

bagrat meo-<br />

Txe iyo<br />

~kaci umSvenieresaTa~, kaci,<br />

romelsac avma wuTisofelma<br />

es daaswavla: `vidre TualiTa<br />

ara vixilo, ara viwamo~.<br />

bagratisa da borenas colqmroba<br />

iyo nimuSi imisa, Tu<br />

rogori unda iyos qarTulosuri<br />

ojaxi.<br />

qeTo sauri<br />

goris raionis s. atenis<br />

sajaro skolis moswavle<br />

TavdaviwyebiT Seyvarebuli.<br />

jemal goCaSvils rom<br />

kiTxes, ras usurvebda<br />

sakuTar xalxs, upasuxa:<br />

`minda, Cemi xalxi gavamxnevo,<br />

vusurvo, suliT ar<br />

daecnen, iyvnen optimistebi<br />

da sjerodeT, rom<br />

Cven aucileblad davbrundebiT<br />

ukan. vusurveb<br />

Cvens sayvarel da saamayo<br />

Teatrs sakuTar keraze<br />

male dabrunebas~.<br />

Cvenma sayvarelma pedagogma<br />

da cxinvalis #1<br />

qarTuli saSualo skolis<br />

direqtorma vaxtang kasra-<br />

Zem didi siyvarulis niSnad<br />

`mercxala biWi~ Searqva<br />

jemals. igi gaWirvebulTa<br />

qomagi iyo da mxolod<br />

sikeTes, siyvaruls da<br />

siTbos afrqvevda, amitom<br />

gvjera, sasufevelSi daido<br />

bina, aseTi vaJkacebis<br />

adgili ufalTanaa da maT<br />

sikvdili ver moereva.<br />

ganisvene mSvidad. Seni<br />

saxeli maradiulad<br />

darCeba Cvens gulebSi!<br />

naTela daTaSvili<br />

eTer qumaritova<br />

zamira meSvildiSvili<br />

leri salamaZe<br />

mTavari redaqtori<br />

vasil sabanaZe<br />

gTxovT, gagviziaroT Tqveni mosazrebebi, survilebi, winadadebebi:<br />

tel.: 8 (270)77354, 8(270)73257, www.qartlosi.org.<br />

el. fosta: gazeti@qartlosi.org, info@qartlosi.org.<br />

daakabadona nino didberuaSvilma

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!