megobrobis xidi `qarTlosis~ gazeTi
megobrobis xidi `qarTlosis~ gazeTi
megobrobis xidi `qarTlosis~ gazeTi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
#1 (2)<br />
ianvari,<br />
2011 w.<br />
baTumisa da cxinvalis<br />
mSromelebs<br />
mWidro, megobruli<br />
urTierToba hqondaT<br />
damyarebuli. periodulad<br />
stumrobdnen<br />
erTmaneTs ganaTle bisa<br />
da kulturis dargis,<br />
soflis me ur neobisa<br />
da mrewvelobis mu<br />
Sakebi. ima r Teboda er<br />
Toblivi koncertebi,<br />
festivalebi, sportuli<br />
Sejibrebebi.<br />
baTumelebma gadawyvites,cxinvalelebisTvis<br />
eCuqebinaT<br />
<strong>megobrobis</strong> Sadrevani<br />
da mokle droSi<br />
cxinvalis centrSi,<br />
Teatralur moedanze<br />
aages momRerali Sadrevani,<br />
romelsac<br />
<strong>megobrobis</strong> Sadrevani<br />
<strong>megobrobis</strong> Sadrevani<br />
uwodes. yovel saRamos<br />
aq Tavs iyridnen<br />
bavSvebi, mos wavleaxalgazrdoba,mSoblebi,<br />
mSromelebi. aq<br />
Camodiodnen qalaqis<br />
axlomaxlo soflebis<br />
mosaxleoba, stumrebi,<br />
turistebi. Sadrev<br />
nis Wavli 610 metris<br />
simaRleze adioda,<br />
auzSi dacuravdnen<br />
feradi Tevzebi.<br />
am auzis garSemo,<br />
Sadrevnebis feradov<br />
nebebSi aRizarda<br />
aso biT da aTasobiT<br />
cxinvaleli mozardi.<br />
`qarTl-osi~<br />
sruliad yvela cxinvalelisTvis<br />
fotoze:<br />
megobro bis Sadrevani.<br />
ukana fonze<br />
moCans mravalsarTuliani,<br />
Ta namedrove<br />
Senoba, romelSic<br />
adgilobrivi xelisufleba<br />
iyo gan<br />
Tavsebuli.<br />
gazeT `qarTl-osis~ pirvel nomers ecnobian cxinvaleli qarTvelebi da osebi TurqeTis<br />
q. stambulSi, qarTul-osuri forumis morigi Sexvedris dros 2010 wlis noemberSi.<br />
alali da gulwrfelisurvilebiTgilocavT<br />
axal 2011<br />
wels! didi imedi<br />
gvaqvs, rom es<br />
weli iqneba qarTveli<br />
da osi<br />
xalxis WeSmariti<br />
Serigebis weli.<br />
Cven, xalxebs<br />
gasayofi araferi<br />
gvaqvs. saukuneebis<br />
manZilze er<br />
`qarTl-osis~ mkiTxvels!<br />
Tad gvicxovria.<br />
exlac, saqarTvelos<br />
mTel teri<br />
toriaze aTi<br />
aTa sobiT osi<br />
ero vnebis adamiani<br />
cxovrobs<br />
da isini qarTvelebTan<br />
er Tad<br />
usafrTxod, erTgulademsaxurebian<br />
mSobliur<br />
saqarTv elos,<br />
adi deben, amrav<br />
leben SesaniSnav<br />
tradiciebs na<br />
Telmironobas,<br />
Zmadnaficobas...<br />
Cveni <strong>gazeTi</strong>,<br />
Tqveni gaze<br />
Ti ufro nayofierad,<br />
mTeli<br />
mondomebiT mogemsaxurebaT.<br />
kvlavac veliT<br />
Tqvens gamoxmaurebebs,winadadebebs,mo<br />
mSvidobis, Tanxmobis, urTierTgagebis gziT!<br />
sazogadoebrivi kavSiris - <strong>megobrobis</strong> <strong>xidi</strong> <strong>`qarTlosis~</strong> <strong>gazeTi</strong><br />
sazrebebs Semdeg<br />
misamarTze:<br />
q. gori, Tamar<br />
mefis 33/34.<br />
tel.:8(270)77354,<br />
8(270)73257,<br />
www.qartlosi.org,<br />
el. fosta: gazeti@qartlosi.org,info@qartlosi.org.<br />
Tqveni<br />
„qarTl-osis~<br />
redaqcia<br />
<strong>gazeTi</strong>s emblema<br />
Cveni <strong>gazeTi</strong>s mkiTxveli<br />
gamoexmaura emb<br />
lemas, romelzec<br />
mSvi dobis mtredTan<br />
erTad samegobrod<br />
gawvdili xelis CamorTmevaa<br />
asaxuli.<br />
gvinda gagacnoT xelis<br />
CamorTmevis istoria:<br />
cnobilia, rom adamianTa<br />
dRevandeli<br />
Cveuleba _ Sexvedris<br />
dros xelis CamorTmeva,<br />
Soreul warsulSi<br />
warmoiSva.<br />
mravali aTaseuli<br />
wlis win, rodesac<br />
Cveni winaprebi<br />
gauval tyeebsa da<br />
Tvaluwvdenel mindvrebSimonadireobiT<br />
irCendnen Tavs,<br />
cxovreba xifaTebiT<br />
iyo savse da adamianebs<br />
Sorisac gamudmebuli<br />
SuRli da br<br />
Zola mimdinareobda.<br />
amitom, roca ori ucnobi<br />
erTmaneTs xvdeboda,<br />
isini Soridanve<br />
akvirdebodnen<br />
erTmaneTs, Semdeg,<br />
imis dasadastureblad,<br />
rom erTurTi<br />
baton<br />
zurab solomonias!<br />
mogilocav dabadebis<br />
me80 wlis<br />
Tavs. vici, rom Seni<br />
dabadebis dRe 11 martia,<br />
magram im dros<br />
ar mqonda saSualeba,<br />
<strong>gazeTi</strong>dan momeloca.<br />
naTqvamia, `jobs gvian,<br />
vidre arasdroso~.<br />
rom yofiliyo<br />
mSvidobianoba, vici,<br />
cxinvalSi didi sufrac<br />
gaiSleboda<br />
da am mrgval TariRs<br />
mogilocavdnen Seni<br />
naTesavebi, kolegebi,<br />
uamravi Seni pacienti...<br />
gaixarebdnen Seni<br />
Svilebi, SviliSvilebi,<br />
axla ukve _<br />
SvilTaSvilebic...<br />
Tu ar vcdebi, ocdaaT<br />
welze met xans<br />
imuSave cxinvalSi da<br />
am xnis manZilze aqaurebis<br />
didi siyvaruli<br />
da pativiscema<br />
daimsaxure. me vici,<br />
sadmi keTili ganzraxva<br />
amoqmedebdaT<br />
da qva an sxva raime<br />
iaraRi ar hqondaT<br />
xelSi, marjvena xels<br />
gaSlidnen, miuaxlovdebodnenerTmaneTs<br />
da xels kargad<br />
gausinjavdnen.<br />
aTaseulma wlebma<br />
ganvlo mas Semdeg da<br />
dRes gaSlili xeli<br />
da xelis xelze Sexeba<br />
_ CamorTmeva pativiscemisa<br />
da keTili<br />
grZnobebis gamomxatvel<br />
Cvevad iqca<br />
sazogadoebaSi.<br />
<strong>gazeTi</strong>s emblemaSi<br />
CamorTmeuli xeli<br />
qarTvelebsa da osebs<br />
ekuTvniT da<br />
Serigebis am process<br />
mSvidobis mtredi<br />
dahxaris zed.<br />
vasil sabanaZe<br />
� milocva �<br />
rogor natrob, rom<br />
aRdges urTierToba<br />
osebTan, damyardes<br />
mSvidoba, rom Segve<br />
Zlos cxinvalSi Sesvla,<br />
gavlagamovla<br />
iqaur quCebSi, Sexvedra<br />
keTil, Tbil adamianebTan.<br />
Cemo zura, gisurveb<br />
yovelive kargs, bevr<br />
sixaruls Sens col<br />
SvilSi, SviliSvilebsa<br />
da SvilTaSvilebSi.<br />
Seni keTilis msurveli<br />
vasil sabanaZe
2<br />
2011 _Serigebis welia!!!<br />
amonaridebi uwmidesisa da unetaresis,<br />
sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis<br />
ilia II epistoleebidan<br />
is, rac Cve nsa da af <br />
xazebs, Cvensa da sama<br />
Cablos (cxinvalis<br />
regioni) osebs Soris<br />
moxda, Sedegia politikuri<br />
intrigebisa<br />
da mas Cvens xalxebs<br />
Soris urTierTobas<br />
Tan saerTo araferi<br />
aqvs.<br />
Cven gvakavSirebs<br />
sisxliT naTesaoba,<br />
saukuno vani<br />
Tanacxovreba, naTelmironoba,<br />
megobroba<br />
da mravalricxovani<br />
Sereuli ojaxebi,<br />
rac iZleva imeds<br />
imisas, rom adre Tu<br />
gvian aRdgeba da ganaxldeba<br />
Zveli urTierToba<br />
da megobroba<br />
afxazebTanac da<br />
osebTanac.<br />
(saSobao epistole,<br />
2011 weli)<br />
... mimaCnia, rom<br />
CvenisTana patara saxelmwifosTvissagareo<br />
politikaSi,<br />
gansakuTrebiT ki<br />
mezoblebTan urT<br />
ierTobaSi, mTavari<br />
iaraRi diplomatia<br />
da problemebis<br />
mSvidobiani gziT<br />
gadawyveta unda<br />
iyos.<br />
aseve saWiroa pirdapiri<br />
dialogis<br />
dawyeba afxazebTan<br />
da osebTan, raTa aRdges<br />
Cvens xalxebs<br />
Soris ndoba. maT<br />
unda gaacnobie ron,<br />
rom mimdinareobs<br />
msoflio globalizaciis<br />
procesi da<br />
erTad cxovreba Cven<br />
mainc aucileblad<br />
mogviwevs. ar vici, es<br />
maTTvis ramdenad misaRebia,<br />
magram maTi<br />
gadarCenis garantia<br />
swored amaSia.<br />
gasaTvaliswinebelia<br />
isic, rom Tu<br />
aRniSnuli konfliqti<br />
saerTaSoriso<br />
ZalTa dapirispirebis<br />
Sede gia, bunebrivia,<br />
maT gareSe am<br />
problemis mogvareba<br />
gaWirdeba; magram<br />
yvelam unda icodes,<br />
rom Cveni suverenitetis,<br />
teritoriuli<br />
mTlianobisa da er<br />
Tianobis sapirwone<br />
sxva Rirebulebebi ar<br />
arsebobs.<br />
me yovelTvis<br />
imediT var aRvsili<br />
da mjera, adre Tu<br />
gvian saqarTvelo<br />
gaerTiandeba.<br />
(saaRdgomo<br />
epistole, 2010)<br />
locva yovladwmidisa samebisadmi,<br />
saqarTvelos mTlianobisaTvis,<br />
afxazeTisa da samaCablos<br />
dabrunebisaTvis<br />
hoi, yovladwmidao<br />
samebao, erTarsebao, miuw<br />
domelo Zlierebao,<br />
ma mao yovlisampyrobelo,<br />
Zeo mxolodSobilo<br />
da wmidao sulo, erTo<br />
RmerTo, romeli yovlisa<br />
xilulisa da uxilavisa<br />
Semoqmedi xar da ufali,<br />
mizezo yovelTa keTilTao,<br />
momec Cven madli<br />
mosavTa SenTa, didebad<br />
da galobad yovladpatiosansa<br />
da didad Sveniersa<br />
saxelsa Sensa.<br />
samebao wmidao, srulebao<br />
yovelTa arsTao,<br />
mogvaniWe Cven mSvidoba<br />
da simrTele monaTa<br />
amaT SenTa, dedisa RvTisa<br />
wilxdomilisa erisa,<br />
sruliad saqarTvelos<br />
marTlmadidebelTa qristianeTa,<br />
da mas Sina<br />
afxazeTisa da samaCablos<br />
miwa-wylis SvilTa, da<br />
kvalad aRadgine erToba<br />
da mTlianoba qveynisa<br />
Cvenisa da RvTivdaculoba<br />
sazRvarTa CvenTa.<br />
samebao yovladwmidao,<br />
miuwvdomelo da<br />
gamoukvlevelo, romeli<br />
marTlmsajulebiTa<br />
SeniTa moawev samarTlad<br />
risxvasa Cven zeda<br />
codvaTa CvenTaTvis, Sen<br />
SegivrdebiT da gevedrebiT<br />
saxiero ufalo,<br />
moxede mowyalebiTa da<br />
lmobierebiT afxazeTisa<br />
da samaCablos miwawyalsa<br />
zeda mkvidrsa<br />
ersa Cvensa, mravalgzis<br />
kveTebulsa da SeWirvebulsa<br />
mZlavrebisagan<br />
borotisaTa da ganamtkice<br />
da daicev igi<br />
yovlisagan sikvdilSemosilisa<br />
wylulebisa,<br />
zedamosvlisagan ucxo<br />
TeslTasa, urTierTmtrobisa,<br />
siZulvilisa da<br />
SurisZiebisagan.<br />
2008 wlis 8 marts<br />
`saqarTvelos invalid<br />
me omarTa da daRupul<br />
mebrZolTa meuRleTa<br />
kav Siris~ (Tavmjdomare<br />
manana mebuke) iniciativiT<br />
Seiqmna `qalTa<br />
moZraoba mSvidobisa da<br />
usafrTxoebisaTvis~, romlis<br />
mizania xeli Seuwyos<br />
qalTa aqtiur monawileobas<br />
konfliqtebis<br />
prevenciis, marTvis da<br />
mSvidobismSeneblobis<br />
procesebSi. samoqalaqo<br />
aqtivobasa da mSvidobismSeneblobis<br />
sakiTxebSi<br />
saTanadod momzadebis<br />
Semdeg, moZraobis wevri<br />
ukve mzad aris pirdapiri<br />
dialogi awarmoos<br />
cxinvalSi mcxovreb qalbatonebTan<br />
romelime<br />
mesame qveyanaSi. qalTa<br />
moZraobis upiratesobaa<br />
is, rom dialogSi monawileoben<br />
uSualod konfliqtSi<br />
dazaralebuli<br />
devnilebi orive mxridan.<br />
2008 wlis seqtember-<br />
Si, agvistos omis erTi<br />
Tvis Tavze, baqoSi Sedga<br />
Sexvedra didi da patara<br />
liaxvis xeobidan devnilebsa<br />
da qalaq cxinvalSi<br />
mcxovreb os qalbatonebs<br />
Soris, romelic, bunebrivia,<br />
ormxrivi emociebisa<br />
da braldebebis<br />
fonze warimarTa. miuxedavad<br />
amisa, dialogi<br />
Sedga da daigegma<br />
samomavlo Sexvedrebic.<br />
aseTi tipis Sexvedrebi<br />
dResac grZeldeba da<br />
misi mizania erTiani<br />
samoqalaqo sazogadoebis<br />
Seqmna, romelic<br />
ibrZolebs mSvidobisa<br />
siyvarulis zeimi<br />
1989 weli berlinis<br />
ked lis aRebis welia.<br />
swo red am wlidan iRebs<br />
sa Taves siyvarulis zeimi,<br />
ro melic berlinSi<br />
imar Teba da masSi erT<br />
milionze meti adamiani<br />
mo na wileobs. mozeimeni<br />
Camodian sxvadasxva<br />
kuTxidan. aris SeZaxilebi,<br />
Jivil-xivili, xalxi<br />
* * *<br />
mixa svams Tavisi colis<br />
sadRegr Zelos:<br />
_ joo, igeTi kai<br />
coli myav. igeTi kai<br />
meojaxe, igeTi keTili,<br />
igeTi lamazi da Wkviani<br />
roma... eniT auwereli...<br />
sadRegrZelos awyvetinebs<br />
gverdze<br />
mjdomi mitua:<br />
_ joo, mixav,<br />
Sen igre aqeb e<br />
mag Sen colsa,<br />
roma gayidvai<br />
xo ar upireb,<br />
ha?..<br />
iumori<br />
da usafrTxoebisaTvis<br />
regionSi. amasTan, proeqtiT<br />
gaTvaliswinebuli<br />
yvela RonisZieba mimdinareobs<br />
paralelur reJim-<br />
Si cxinvalsa da gorSi.<br />
periodulad tardeba<br />
erToblivi treningebi<br />
mesame qveyanaSi qarTveli<br />
da osi qalbatonebisTvis,<br />
raTa adgilebze<br />
mimdinare mosamzadebeli<br />
swavlebebi iyos erTi da<br />
igive Tematikis. garda<br />
amisa, es xels uwyobs<br />
am ori izolirebuli<br />
sazogadoebis daaxloebas<br />
da yoveli momdevno<br />
Sexvedra sul ufro<br />
nayofieri xdeba. Tu<br />
gaviTvaliswinebT imas,<br />
rom Sexvedrebi apolitikuri<br />
xasiaTisaa da<br />
qalTa moZraobis damfuZneblebic<br />
mkveTrad<br />
usvamen amas xazs, ra<br />
SeiZleba iyos saerTo<br />
pirobiTi sazRvris iqiT<br />
da aqeT mcxovrebi adamianebisTvis?<br />
- erToblivi<br />
perioduli biuletenis<br />
gamoSveba qarTul-rusul<br />
da inglisur enebze,<br />
ukve tradiciad qceuli<br />
kmayo filia. ukravs musika,<br />
mRerian. aq erTmaneTis<br />
sanaxavad, siyvarulisTvis<br />
modian.<br />
siyvaruli Trgunavs<br />
zizRs. adamianebi iviwyeben<br />
yovelgvar wyenas,<br />
mtrobas, gasaWirs,<br />
yvela Tanasworia, rac<br />
dadebiTad moqmedebs<br />
fsiqikaze.<br />
* * *<br />
valoda zis TviTmfrinavSi,<br />
romelic turbolentur<br />
zonaSi xvdeba da<br />
iryeva. valodas eSinia da<br />
mTeli Zal-RoniT uyviris<br />
pilots: "nela iare, biWoo".<br />
samwuxarod, TviTmfrinavi<br />
vardeba, namsxvrevebidan ris<br />
vai-vaglaxiT gamofofxdeba<br />
saswauliT gadar-<br />
Cenili valoda da<br />
aseve saswauliT<br />
gadarCenil pilots<br />
daayvedrebs: "aba,<br />
axla Sena mogwons<br />
Seni saqcielio?"<br />
erToblivi aqciebi: 8<br />
marts _ qalTa moZraobis<br />
dafuZnebis dRes, 6<br />
agvistos _ 2008 wlis<br />
agvistos omSi daRupul-<br />
Ta xsovnis dRis aRsaniSnavad<br />
da 21 seqtembers<br />
_ mSvidobis saerTaSoriso<br />
dRis aRsaniSnavad.<br />
gasuli 2010 wlis 26-30<br />
oqtombers ki uprecedento<br />
kvireuli Catarda<br />
gaeros uSiSroebis sab-<br />
Wos rezoluciis 1325<br />
aTi wlisTavis aRsaniSnavad.<br />
swored am rezoluciiT<br />
gaeros uSiSroebis<br />
sabWo mouwodebs gaeros<br />
wevr saxelmwifoebs,<br />
waaxalison qalTa<br />
samSvidobo wamowyebebi<br />
da procesebi, romelic<br />
samSvidobo SeTanxmebaTa<br />
ganxorcilebis yvela<br />
meqanizmSi qalebis CarTvas<br />
uzrunvelyofs.<br />
pirdapiri dialogebis<br />
garda, qalTa moZraobis<br />
erT-erT mTavar mimar-<br />
Tulebad iqca samoqalaqo<br />
sazogadoebis wevrTa<br />
momzadeba aqtiur moqalaqeebad;<br />
maT Soris gansakuTrebuli<br />
monacemebis<br />
2010 wlis 16 dekembers<br />
dasrulda<br />
saerTaSoriso diskusiebis<br />
me14 raundi<br />
JenevaSi, romelSic<br />
monawileobdnen euTos,<br />
ga erosa da evrokav<br />
Siris, aseve ruseTisa<br />
da okupi rebuli teritoriebis<br />
sa gangebo<br />
warmomadgen le bi. ma<br />
Ti mTavari gan sa xilveli<br />
sakiTxi iyo Zalis<br />
gamouyenebloba da saer<br />
TaSoriso usafrTxoebis<br />
garantiebi.<br />
2010 wlis 23 noembers<br />
saqarTvelos pre zi dentma<br />
mixeil saakaSvilma<br />
evroparlamentis tribunidan<br />
axali samSvidobo<br />
iniciativa gaaxmaura<br />
da gamoacxada<br />
saqarTvelos mzadyofna,<br />
calmxrivad ikisros Zalis<br />
gamouyeneblobis<br />
valdebuleba. saqarTvelom<br />
msgavsi nabijis<br />
gadadgma moiTxova ru<br />
ianvari, 2011 w.<br />
`qalTa moZraoba mSvidobisa da usafrTxoebisaTvis~<br />
suraTze: moZraobis xelmZRvaneli manana mebuke<br />
(centrSi), nazi beruaSvili (marcxniv), nana sabanaZe<br />
mqoneTa momzadeba lider<br />
qalebad, samomavlod maTi<br />
gadawyvetilebis mimReb<br />
struqturebSi wardgenis<br />
mizniT; calkeuli<br />
qalbatonebi mzaddebian<br />
trenerebad mSvidobismSeneblobis<br />
sakiTxebSi da ukve<br />
Tavad atareben treningebs<br />
axal jgufebTan.<br />
qalTa moZraobis wevrebi<br />
monawileoben baqo-<br />
Si, erevansa Tu gorSi<br />
mimdinare qarTul-azerbaijanul-somxurkonferenciebSi,<br />
`mrgvali<br />
ma gidebis~ muSaobaSi.<br />
gasul 2010 wels Sedga<br />
qalTa moZraobis wevrTa<br />
Svilebisgan dakompleqtebuli<br />
pirveli axalgazrduli<br />
jgufi, romlebic<br />
male CaerTvebian dialogis<br />
procesSi.<br />
proeqtis fargleb-<br />
Si miRebuli codna da<br />
gamocdileba qalTa moZraobis<br />
wevrebs exmareba<br />
TviTrealizaciasa da<br />
droebiTi gansaxlebis<br />
adgilebze integraciaSi.<br />
`qalTa moZraoba mSvidobisa<br />
da usafrTxoebisaTvis~<br />
finansdeba Sveduri<br />
organizaciis "Kvinna<br />
till Kvinna"-s (`qalebi<br />
qalebisaTvis~) mier.<br />
rogorc gaeros meSvide,<br />
aw ukve yofilma<br />
generalurma mdivanma,<br />
nobelis premiis laureatma<br />
kofi ananma brZana:<br />
`mdgradi mSvidoba<br />
miuRwevadia qalTa da<br />
mamakacTa sruli da<br />
Tanaswori monawileobis<br />
gareSe~. Cven vcdilobT,<br />
davamtkicoT es.<br />
nana sabanaZe<br />
Jenevis molaparakebebis me-14<br />
raundi uSedegod dasrulda<br />
seTis federaciisganac,<br />
rogorc konfliqtSi<br />
uSualod monawile mxarisgan.<br />
Jenevis saerTa<br />
Soriso diskusiebis me14<br />
raundze saqarTvelos<br />
delegaciam gaaaqtiura<br />
aRniSnuli Tema, magram<br />
ruseTis warmomadgenlebma<br />
ganacxades, rom<br />
Turme, ruseTsaqarTvelos<br />
konfliqti saer<br />
Tod ar arsebobs. saqarTvelos<br />
delegaciis<br />
xelmZRvanelis, erovnuli<br />
uSiSroebis sabWos<br />
mdivnis giga bokerias<br />
SefasebiT, `16 dekembers<br />
ruseTis qmedebebi<br />
arakonstruqciulobis<br />
yvelanair CarCoebs<br />
gascda da, imedgacruebis<br />
garda, SeSfoTebis SegrZnebac<br />
gaaCina~ (radio<br />
`Tavisufleba~).<br />
mxareebi SeTanxmdnen,<br />
rom morigi, me15 raundi<br />
2011 wlis 34 marts<br />
gaimarTeba.
ianvari, 2011 w. 3<br />
`dialogs araviTari<br />
al ter nativa ar aqvs,<br />
nebismieri gadauWreli<br />
problema mainc unda gvardebodes<br />
dialogiT. dialogi<br />
gvaZlevs saSualebas,<br />
gavigoT, movusminoT, ra<br />
problemebi awuxebT maT,<br />
ras elian, ra molodinebi<br />
aqvT. es, nebismier SemTxvevaSi,<br />
Cven gaZlevs saSualebas,<br />
gvqondes realuri<br />
suraTi, rom aRviqvaT sworad<br />
is realoba, romelic<br />
arsebobs. aucileblad es<br />
konfliqti unda mogvardes<br />
ara romelime mxaris,<br />
aramed orive mxaris sasargeblod.<br />
aRniSnuli<br />
amocanis SemTxvevaSi erTma<br />
mxarem yovelTvis unda<br />
mousminos meore mxares,<br />
yovelTvis unda qondes<br />
moTmineba da nebisyofa<br />
imisa, rom gaigos, ra undaT<br />
maT da gaagebinos, ra unda<br />
Tavad~, _ qarTuli mxaris<br />
warmomadgeneli.<br />
`axalgazrdoba es momavalia.<br />
mniSvnelovania, Tu<br />
dRes isini xels uwyoben<br />
problemis mogvarebas konfliqtis<br />
mxareebs Soris.<br />
marTalia, maT ar SeuZliaT<br />
politikur doneze problemis<br />
gadawyveta, magram<br />
maT SeuZliaT daiwyon megobroba,<br />
urTierToba, erTmaneTis<br />
siyvaruli. dRes Tu<br />
axalgazrdebi iswavlian<br />
erTmaneTis pativiscemas,<br />
nabijs gadadgamen erTmaneTisken,<br />
Sexvdebian Tundac<br />
mesame qveyanaSi, esec<br />
dadebiTi da pozitiuria,<br />
radgan SevZlebT gavicnoT<br />
erTmaneTi, davaxlovdeT,<br />
gavcvaloT informaciebi.<br />
gavuziaroT STabeWdilebebi,<br />
rac prioritetia<br />
Cveni Sexvedrebis~, _ osuri<br />
mxaris warmomadgeneli.<br />
moldovaSi morigi qar-<br />
Tul-osuri Sexvedra Sedga.<br />
sa moqalaqo sazogadoebis<br />
axal gaz rduli seqtorisaT vis<br />
qarTul-osuri dialogis ganviTarebis<br />
mizniT study viziti<br />
kiSinovSi 6 dRes gagrZelda.<br />
Sexvedrebis pirvel etapze<br />
qarTvelma da osma axalgazrdebma<br />
moldovisa da dnestrispireTis<br />
konfliqtis<br />
Sesaxeb moismines amomwuravi<br />
informacia, meore etapi ki<br />
Sexvedris monawile axalgazrdebs<br />
Soris jgufur samuSaoebs<br />
da diskusias daeTmo.<br />
erTkviriani samuSao vizitis<br />
pirvelma dRem osi<br />
monawileebis gareSe Caiara.<br />
arasaTanado klimaturi<br />
pirobebis Sedegad Seferxebuli<br />
sahaero frenebis mizeziT<br />
maT erTi dRis dagvianebiT<br />
mouxdaT kiSinovSi Camosvla.<br />
faqtobrivad, gacda pirveli<br />
dRe, romelic proeqtis<br />
mixedviT, qarTvel da os<br />
axalgazrdebs Soris informaciis<br />
gacvlas iTvaliswinebda<br />
im situaciis, arsebuli<br />
viTarebis Sesaxeb, romelic<br />
dResaa saqarTvelosa da<br />
cxinvalis<br />
oseTSi.<br />
regionSi/samxreT<br />
Sexvedrebis pirvel dRes<br />
monawileebs `APEDT de mokratiisa<br />
da Tanamona wileobis~-is<br />
eqspertma igor<br />
botanma moldova-dnestrispireTis<br />
konfliqtis istoria<br />
gaacno. 1991 wels moldovis<br />
mier damoukideblobis<br />
gamocxadebas mohyva imave wels<br />
dnestrispireTis slavuri<br />
qarTveli da osi axalgazrdebis Sexvedra moldovaSi<br />
mosaxleobis mier dnestrispireTis<br />
moldavuri respublikis<br />
gamocxadebac, rac<br />
SeiaraRebuli konfliqtiT<br />
gagrZelda. amJamad statusze<br />
molaparakebebi moldovasa da<br />
e.w. dnestrispireTis moldavur<br />
respublikas Soris<br />
mSvidobian, dialogis reJimSi<br />
mimdinareobs, mxareebs Soris<br />
Tavisufali mimosvlis fonze.<br />
pirveli dRis Semdegi<br />
stumrebi iyvnen `Tavisufali<br />
presis asociaciis~<br />
direqtori petru makovei da<br />
giorgi balani, reintegraciis<br />
sakiTxebSi biuros direqtori.<br />
Sexvedrebi dialogis<br />
reJimSi warimarTa da axalgazrdebma<br />
stumrebs kiTxvebi<br />
maTi kompetenciis Sesabamisad<br />
dausves. makoveis informaciiT,<br />
moldovaSi presis Tavisuflebis<br />
kuTxiT normaluri<br />
situaciaa. qveyanaSi ramdenime<br />
damoukidebeli media-organizacia<br />
funqcionirebs. rac<br />
Seexeba reintegraciis biuros<br />
samoqmedo gegmas, giorgi<br />
balani ambobs, rom maTi prioriteti<br />
gaxsnili urTier-<br />
Tobebia.<br />
kiSinovSi Sexvedrebis<br />
meore dRemac eqspertebTan<br />
dialogis formatSi Caiara.<br />
qarTveli da osi monawile<br />
axalgazrdebis kiTxvebs<br />
eqspertma eTnikur sakiTxTa<br />
kvlevaSi igor fivovarma,<br />
arasamTavrobo organizacia<br />
`kontaqtis~ direqtorma<br />
sergei neikovCevma, moldovaSi<br />
euTos misiis xelmZRvanelma<br />
kenet picklesma upasuxes.<br />
`kontaqti~ axalgazrdebs<br />
Soris qarTul-osuri Sexvedrebis<br />
maspinZeli organizaciaa<br />
kiSinovSi. sergei<br />
neikovCevi monawileebs organizaciis<br />
Sesaxeb esaubra.<br />
`kontaqti~ 1996 wlidan muSaobs,<br />
romlis ZiriTadi misia<br />
arasamTavrobo seqtoris ganviTarebis<br />
xelSewyobaa. sergei<br />
neikovCevi ambobs, rom dnestrispireTSi<br />
arasamTavrobo<br />
seqtori xelisuflebis mxridan<br />
kontroldeba da aqedan<br />
gamomdinare `kontaqtis~<br />
samuSao areali jerjerobiT<br />
dnestrispireTs ar moicavs.<br />
moldovaSi euTos misiis<br />
xelmZRvanelis kenet picklesis<br />
gancxadebiT, misia<br />
qveyanaSi 1990 wlidan muSaobs<br />
da aqtiuradaa CarTuli<br />
moldovisa da dnestrispire-<br />
Tis molaparakebebis procesSi.<br />
mSvidobismSeneblobis<br />
Temaze mudmivad axorcieleben<br />
sxvadasxva proeqtebs,<br />
akeTeben seminarebs, sadac<br />
orive mxaris warmomadgenlebi<br />
iReben monawileobas.<br />
moldoveli eqspertebi da<br />
mxaris warmomadgenlebi calsaxad<br />
aRniSnavdnen, rom dnestrispireTi<br />
ruseTis gavlenis<br />
qveSaa da damoukidebloba ara<br />
mosaxleobas, aramed prorusulad<br />
moazrovne garkveul<br />
politikur Zalebs surT,<br />
romlebic amJamad regions<br />
marTaven.<br />
study vizitis farglebSi<br />
Sexvedrebi eqspertebTan Tvi-<br />
TaRiarebul dnestrispireT-<br />
Sic Sedga. miuxedavad imisa,<br />
rom moldova dnestrispireTs,<br />
rogorc damoukidebel<br />
saxelmwifos, ar aRiarebs,<br />
moldovasa da e.w. dnestrispireTis<br />
moldavur respublikas<br />
Soris Tavisufali<br />
mimosvla da savaWro urTierTobebia.<br />
e.w. sazRvris<br />
Tavisuflad gadalaxvis<br />
Semdeg, pirveli Sexvedra<br />
sagareo saqmeTa saministros<br />
iuridiuli ganyofilebis<br />
ufrosTan vitali ignatevTan<br />
Sedga. ignatevi ambobs, rom<br />
maTi mizania, urTierTobebi<br />
moldovasTan, rogorc Tanaswor<br />
saxelmwifosTan hqondeT,<br />
Tumca amave dros aRniSnavs,<br />
rom maTTvis xalxis keTildReoba<br />
ufro mniSvnelovania,<br />
vidre is, Tu ramdeni saxelmwifo<br />
aRiarebs dnestrispireTs.<br />
tiraspolSi Sexvedrebi<br />
Sedga rogorc mTavrobis, aseve<br />
arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebTan.<br />
axalgazrdebs<br />
TavianTi Sexedulebebi gauzi-<br />
ares: politikuri kvlevebis<br />
biuro `mediatori~-s direqtorma<br />
sergei Sirokovma,<br />
analitikur centr «Новый<br />
Век»-is sociologma elena<br />
bobkovam, dnestrispireTis<br />
umaRlesi sabWos deputatobis<br />
kandidatma iuri xorinma. maTi<br />
Sexedulebebi dnetrispire-<br />
Tis damoukideblobis Sesaxeb<br />
araerTgvarovani iyo. zogierTi<br />
ambobda, rom moldovas-<br />
Tan urTierTobis perspeqtivas<br />
mxolod dnestrispireTis aRiarebis<br />
fonze xedavs, zogierTs<br />
ki miaCnda, rom statusis<br />
sakiTxis paralelurad, mniSvnelovania<br />
is gaxsnili urTierTobebi,<br />
romelic dRes<br />
moldova-dnestrispireTs<br />
Soris arsebobs.<br />
study vizitis bolo dRes<br />
qarTvelma da osma axalgazrdebma<br />
moldova - dnestrispireTs<br />
Soris arsebuli<br />
urTierTobebi ganixiles da<br />
qarTul-osur mxareebs So ris<br />
dialogis ganviTarebis aucileblobaze<br />
isaubres. axalgazrdebi<br />
ramdenime saerTo<br />
sakiTxze Sejerdnen, maT<br />
Soris iyo mxareebs Soris<br />
mimosvlis aRdgenis aucilebloba.<br />
Tumca problemis<br />
mogvarebis gzebis sxvadasxva<br />
prizmaSi ganxilvas hqonda<br />
adgili, miuxedavad amisa,<br />
dialogis aucileblobas<br />
gaesva xazi. aRiniSna, rom<br />
procesSi garda samTavrobo<br />
doneze CarTulobisa, samoqalaqo<br />
sazogadoebis gaaqtiurebacaa<br />
saWiro.<br />
qarTuli mxaris warmomadgeneli:<br />
`seminaris<br />
ganmavlobaSi Cven ZiriTadad<br />
visaubreT moldova-dnestrispireTis<br />
sakiTxebze. am xnis<br />
ganmavlobaSi, CemTvis, rogorc<br />
gverdze mdgomi adamianisaTvis,<br />
es konfliqti warmo-<br />
Cinda erTgvar saintereso<br />
konfliqtad, romelSic aris<br />
Zalian bevri iseTi momenti,<br />
rac pirdapir kavSirSia xandaxan<br />
im konfliqtebTan,<br />
romlebic viTardeba zoga-<br />
dad saqarTveloSi. maT Soris<br />
aris Zalian bevri pozitiuri<br />
momenti, romelic Sesa-<br />
Zlebelia gaTvaliswinebuli<br />
iqnas am konfliqtebis ganmavlobaSi.<br />
me mesmis, rom yvela<br />
konfliqts aqvs Tavisi saxe,<br />
gansxvavebuli istoria da<br />
biografia, magram, miuxedavad<br />
amisa, aris raRac momentebi,<br />
rac SesaZleblobas gvaZlevs<br />
imisas, rom vifiqroT, rom<br />
es aris msgavsi tipis, msgavsi<br />
scenaris konfliqtebi. Tavad<br />
es seminari maZlevs swored<br />
im gancdas, rom arsebobs<br />
SesaZleblobebi nebismieri<br />
problemis gadawyvetisa da<br />
nebismieri problemis mogvarebisa.<br />
mTavari, rac aq aris<br />
gasakeTebeli, is aris, rom<br />
Cven sazogadoebaSi iyos<br />
Zalian maRali analitikuri<br />
TviTSegneba, Zalian maRali<br />
donis aRqma realobis da<br />
gageba imis, rom Tu Cven<br />
gvaqvs konfliqtis mogvarebisken<br />
gezi aRebuli, maSin<br />
unda erToblivad davsxdeT<br />
da movifiqroT, Tu rogori<br />
gzebiT SegviZlia rom<br />
movagvaroT konfliqti.<br />
Cven Zalian bevri ram<br />
gvaqvs saswavli moldovadnestrispireTismolaparakebebidan.<br />
kargia, rom<br />
isini axdenen abstragirebas<br />
da gamoyofas politikuri<br />
statusis sakiTxisa da<br />
konkretuli adamianuri<br />
saWiroebebis ganxilvas Soris.<br />
magaliTad, es gamoixateba<br />
imaSi, rom Svidi komisia<br />
aqvT Seqmnili sxvadasxva<br />
dargebSi da es erToblivi<br />
komisiebi cdiloben gamoimuSaon<br />
garkveuli rekomendaciebi,<br />
gadawyvetilebebi<br />
Tundac kulturis sferoSi<br />
urTierTobebTan, Tundac<br />
adamianis uflebebis sferoSi<br />
urTierTobebTan dakavSirebiT.<br />
es Zalian uwyobs xels,<br />
rom mogvardes bevri konkretuli<br />
sakiTxi. me visurvebdi,<br />
rom igive iyos saqarTvelo-<br />
Si arsebul konflqtebTan<br />
mimarTebaSi. visurvebdi,<br />
rom igive precedents adgili<br />
hqondes saqarTveloSic~.<br />
osuri mxaris warmomadgeneli:<br />
`Cveni saubre bis,<br />
diskusiebis mimdinareobisas,<br />
Cven aRvniSnavdiT erTs _<br />
aucilebelia dialogi nebismier<br />
doneze, es xdeba swored<br />
jer-jerobiT Cvens doneze da<br />
es Zalian kargia, Cemi azriT.<br />
rac Seexeba meores anu politikur<br />
sakiTxebs, romelsac<br />
Cven ganvixilavT, politikur<br />
Temebs, romlebsac vexebiT,<br />
me vityodi, rom Cven kedels<br />
vejaxebiT. me piradad yovelTvis<br />
mesmoda, rom yvela yovelTvis<br />
darCeboda Tavis azrze<br />
da Cven ar varT Sexvedrebis<br />
im formatSi, rom SevexoT<br />
politikur Temebs. Cveni<br />
realuri SesaZleblobebis<br />
SemTxvevaSi, umjobesia ganvixiloT<br />
samoqalaqo proeqtebi,<br />
raTa xalxs hqondes urTier-<br />
Tobis SesaZlebloba. diax,<br />
Cven jer-jerobiT mxolod<br />
vurTierTobT, gavicaniT erTmaneTi<br />
am proeqtis saSualebiT,<br />
davmegobrdiT, SeviyvareT<br />
erTmaneTi, gvaqvs urTierToba,<br />
rac Zalian mniSvnelovania.<br />
axalgazrdoba - es momavalia.<br />
aseT SexvedrebSi<br />
monawileoben axalgazrdebi<br />
oseTidan da saqarTvelodan,<br />
romlebic arian aqtiurebi,<br />
romelTac ainteresebT konfliqtologiis<br />
problemebi,<br />
romelTac ainteresebT oseTis<br />
SigniT arsebuli problemebi,<br />
romelTac undaT qarTuli<br />
azris mosmena. bunebrivia,<br />
es aqtiuri axalgazrdoba<br />
mova xelisuflebaSi, anu, is<br />
adamianebi, romlebic SemdgomSi<br />
movlen saxelisuflebo<br />
organoebSi, SeiZleba iTqvas,<br />
rom aqtiurebi iyvnen axalgazrdobaSi,<br />
Tavad iyvnen am<br />
procesebis monawileebi da<br />
zedmiwevniT garkveulebi arian<br />
sakiTxSi. me vfiqrob, maT<br />
eqnebaT ukve mkafio warmodgena<br />
imaze, rac xdeba saqarTveloSi<br />
da samxreT oseTSi.<br />
am proeqtis saSualebiT Cven<br />
gvaqvs piradi uSualo urTierTobebi<br />
da Cemi azriT, am<br />
pirad urTierTobebs alternativa<br />
ar gaaCnia.<br />
qarTuli mxaris warmomadgeneli:<br />
`me vfiqrob,<br />
rom seminarma warmatebulad<br />
Caiara. Cveni mizani iyo, am<br />
seminaris saSualebiT bevri<br />
ramis swavla da es ganvaxorcieleT.<br />
CemTvis naTelia, rom<br />
osurma jgufmac bevri ram<br />
iswavla da sakmao informacia<br />
miiRo, rom Semdgom gaaanal-<br />
izos es informacia da Sesabamisi<br />
daskvnebi gamoitanos.<br />
kmayofili var. iyo Zalian<br />
keTilganwyobili atmosfero,<br />
ar yofila agresia arc erTi<br />
mxridan. seminaris bolosken<br />
kidev ufro meti siyvaruli<br />
da simpatia vigrZeni maTi<br />
mxridan. mniSvnelovania, rom<br />
davafiqsireT Cveni pozicia,<br />
gavagebineT, rom pozicia<br />
aris ucvleli. Cveni azri<br />
isev iseTia, rom saqarTvelo<br />
suverenuli saxelmwifo unda<br />
iyos. es pozicia ar Secvlila<br />
miuxedavad imisa, rom sakmaod<br />
liberalurebi viyaviT<br />
Sefasebebis dros, gavakritikeT<br />
kidec Cveni mTavroba<br />
sxvadasxva sakiTxebTan<br />
mimarTebaSi.<br />
osur mxaresTan dialogi<br />
udna vawarmooT, CemTvis es<br />
calsaxaa erTmniSvnelovnad.<br />
Ria sazRvari, ra Tqma unda,<br />
- upirveles yovlisa. osebs<br />
unda hqondeT saSualeba,<br />
isargeblon yvela im pirobiT,<br />
romelic saqarTvelos<br />
saxelmwifom Seqmna Tavisi<br />
moqalaqeebisaTvis. unda<br />
izrunos maTze. me amaSi vxedav<br />
konfliqtis mSvidobiani<br />
mogvarebis perspeqtivas. me<br />
vfiqrob, rom moldova-dnestrispireTis<br />
urTierTobebis<br />
magaliTebi ufro osuri<br />
mxarisTvis iyo mniSvnelovani,<br />
radgan maT sakuTari TvaliT<br />
naxes, rom gaucxoebaSi<br />
araferi sasikeTo da dadebiTi<br />
ar aris, rom dnestrispireTi<br />
damoukideblobas ultimatumebiT<br />
aRar iTxovs. tiraspolis<br />
da dnestrispireTis<br />
mosaxleoba mzad aris miiRos<br />
gonivruli gadawyvetileba,<br />
romelic gamoadgeba xalxs<br />
da sasikeTo iqneba adamianebisTvis<br />
da ara im viwro<br />
wrisTvis, romelic xelisuflebaSia<br />
mosuli, romelic<br />
sargeblobs am areulobiT.<br />
me vfiqrob, osuri mxare<br />
ufro mets gamoitans am magaliTidan,<br />
vidre Cven, magram<br />
CvenTvisac es Sexvedra iyo<br />
mniSvnelovani. me momiwia Cemi<br />
adrindeli xedvebis gadaxedva,<br />
Seicvala raRac-raRacebi,<br />
Tumca adrec vfiqrobdi, rom<br />
mxolod mSvidobiani unda<br />
yofiliyo konfliqtis mogvareba,<br />
raSic kidev erTxel<br />
davrwmundi~.<br />
osuri mxaris warmomadgeneli:<br />
`moldovisa da<br />
dnestrispireTis mosaxleoba<br />
ufro axlos arian erTmaneT-<br />
Tan, vidre Cven. Cven sxva<br />
ena gvaqvs. maT erTmaneTis<br />
esmiT, rodesac laparakoben.<br />
magaliTad, dnestrispireli<br />
Tu laparakobs moldavurad,<br />
maT esmiT da piriqiT,<br />
moldavelebs TiTqmis yvelas<br />
esmis rusuli ena. omis<br />
Semdeg dnestrispireTSi erTi<br />
adamianic ar daRupula. ai,<br />
es sasurveli iqneboda Cvens<br />
realobaSi gagveTvaliswinebina<br />
imitom, rom adamianis<br />
sicocxle yvelaze Zvirfasia,<br />
isini erTmaneTis winaaRmdeg<br />
Zalas ar iyeneben. erTxel<br />
gamoiyenes da mixvdnen, rom<br />
es Secdoma iyo da exla<br />
yvelafers amyareben dialogze.<br />
ki, SeiZleba ar<br />
gamosdiT imitom, rom dnestrispirelebi<br />
amboben, rom<br />
moldovaSi ar aris xelmZ-<br />
Rvaneloba, moldovaSi amboben,<br />
rom dnestrispirelebis<br />
pozicia ar awyobT, magram,<br />
rogorc eseTi, isini erTmaneTis<br />
winaaRmdeg Zalas ar<br />
iyeneben. sasurvelia, es pozicia<br />
Cvenc gaviziaroT anu<br />
Zalis argamouyenebloba.<br />
qarTuli mxaris warmo-<br />
(gagrZeleba me-4 gverdze)
4<br />
(me-3 gverdidan)<br />
madgeneli: `moldovisa da<br />
dnestrispireTis warmomadgenlebTan<br />
Sexvedrisas gavaanalize,<br />
rom dnestrispireTis<br />
warmomadgenlebs surT simSvide.<br />
maTTvis mniSvnelovania<br />
ekonomikuri stabiluroba.<br />
me rogorc davinaxe, maTTvis<br />
ufro meti mniSvneloba aqvs<br />
am yvelafers, vidre _ ra<br />
statusiT vis SemadgenlobaSi<br />
iqneba.<br />
Cemi azriT mniSvnelovania,<br />
rom os axalgazrdebTan urTierTobaSi<br />
Cven unda gamovi-<br />
CinoT iniciativa, movusminoT<br />
maT, vagrZnobinoT, rom isini,<br />
rogorc saqarTvelos danarCeni<br />
qarTvelni da maT<br />
Soris, sxva erovnebis moqalaqeebi,<br />
mniSvnelovanni arian.<br />
saqarTvelos xibli xom<br />
mravaleTnikurobaSia. maSin<br />
isini dafiqrdebian, mixvdebian,<br />
rom Cven gvaRelvebs maTi<br />
azri, maTi bedi, Tu isini<br />
ra mdgomareobaSi arian. me<br />
vfiqrob, rom axalgazrdobam<br />
am kuTxiT unda imuSaos. rac<br />
ufro met proeqtSi CavebmebiT<br />
erTad qarTveli da osi<br />
axalgazrdebi, saerTo saqmeebs<br />
ganvaxorcielebT qarTulosuri<br />
Temebis sasargeblod,<br />
miT ufro meti Sansi iqneba<br />
konfliqtis daregulirebisa<br />
sazogadoebriv doneze.<br />
gaaadvilebs aRniSnul urTierTobebs,<br />
im stereotipebis<br />
dangrevas, romelic erovnuli<br />
niSniT adamianebis negatiur<br />
aspeqtSi moxseniebas<br />
iTvaliswinebs. konfliqtis<br />
daregulirebisaTvis da<br />
axalgazrdebis CarTulobis<br />
kuTxiT mniSvnelovania, rom<br />
qarTvelma axalgazrdebma<br />
ar aRiqvan es teritoria<br />
mxolod teritoriad, aramed<br />
iq macxovrebel xalxTan<br />
erTad. axalgazrdobam unda<br />
gadadgas nabijebi am xalxis<br />
ndobis mosapoveblad, Tundac<br />
aseTi saxis proeqtebSi Car-<br />
Tulobis kuTxiT. qarTveli<br />
da osi axalgazrdebis Sexvedrebi<br />
sxvadasxva proeqtebis<br />
farglebSi, maTi CarTuloba,<br />
ase vTqvaT, dialogis ganviTarebaSi<br />
mniSvnelovania,<br />
rom erTmaneTis mosmenis,<br />
sxvadasxva faqtebis ganxilvis<br />
Semdeg sxvadasxva logikur<br />
daskvnebamde mivdivarT, rac<br />
mTavaria, Cven Cveni daskvnebi<br />
gamogvaqvs da ara viRacis<br />
mier mowodebuli. paralelurad<br />
amisa, Cndeba ndobis<br />
faqtoric, rac dialogis<br />
rodesac vsaubrobT qar-<br />
Tul-osuri urTierTobis<br />
daregulirebaze, ar<br />
SeiZleba ar gavixsenoT am<br />
mimarTulebiT giorgi davi-<br />
Tis Ze TogoSvilis moRvaweoba.<br />
igi am ori xalxis<br />
istoriaSi SemorCa rogorc<br />
uaRresad patiosani, principuli,<br />
niWieri mecnieri.<br />
giorgi TogoSvili<br />
daibada kaspis raionis<br />
s. TogoianSi, 1932 wels.<br />
daamTavra s. qvemoWalis<br />
saSualo skola da swavla<br />
ganagrZo goris saxelmwifo<br />
pedagogiur institutSi<br />
istoriis fakultetze,<br />
romlis damTavrebis Semdeg<br />
Cairicxa saqarTvelos<br />
mecnierebaTa akademiis ivane<br />
javaxiSvilis saxelobis<br />
istoriis, arqeologiisa da<br />
qarTveli da osi axalgazrdebis Sexvedra moldovaSi<br />
ganviTarebisaTvis Zalian<br />
mniSvnelovania~.<br />
osuri mxaris warmomadgeneli:<br />
`arsobrivad es<br />
konfliqtebi erTgvaria anu<br />
dnestrispireTic icavs Tavis<br />
damoukideblobas da samxreT<br />
oseTi icavda da icavs Tavis<br />
damoukideblobas. gvaRiara<br />
ruseTma da rigma qveynebma.<br />
momavalSi aucilebelia sxva<br />
qveynebmac gvcnon. principSi<br />
problematika msgavsia, xazs<br />
gavusvam, rom rac Seexeba<br />
damoukideblobis dacvas<br />
dnestrispireTis mxridan,<br />
SeiZleba iTqvas, rom es erTi<br />
eria, xolo Cvens SemTxvevaSi<br />
eTnosi gansxvavdeba. ra Tqma<br />
unda, pozitivebis gadmotana<br />
SeiZleba Cvens urTierTobebSi,<br />
magram me vfiqrob, es rTuli<br />
iqneba. maTTan sxvagvaradaa,<br />
aris politikuri Zalebi,<br />
romlebsac aqvT uTanxmoeba,<br />
magram xalxi erTia da saz-<br />
Rvris gadakveTisas ar aris<br />
erovnuli gansxvavebebi da<br />
es aadvilebs gadaadgilebas.<br />
Cvens SemTxvevaSi konfliqtis<br />
mogvarebas mxolod samxreT<br />
oseTis damoukideblobis aRiarebaSi<br />
vxedav.<br />
Cven gavigeT, rom dnestrispireTSi<br />
sawarmo uSvebs<br />
produqcias da es sawarmo<br />
daregistrirebulia moldovaSi<br />
da maT SeuZliaT gaitanon<br />
Tavisi produqcia moldovaSi,<br />
ruseTSi da rig qveynebSi. Cven<br />
SemTxvevaSi, ra Tqma unda, es ar<br />
gamova imitom, rom sazRvrebi<br />
daketilia da sasurvelia<br />
iyos satransporto, satvirTo<br />
mimosvla. rodesac sazRvari<br />
daketilia, ar aris ekonomikuri<br />
ganviTareba da Cvens SemTxvevaSi<br />
respublikas uWirs ganviTareba.<br />
Tundac kanoni okupirebuli<br />
teritoriebis Sesaxeb blokavs<br />
yvela RonisZiebas, ase rom,<br />
kargi iqneboda dnestrispireTmoldaveTis<br />
magaliTisaTvis<br />
migvebaZa~.<br />
osuri mxaris warmomadgeneli:<br />
`Zalian kargia,<br />
rom mesame mxaris daxmarebiT<br />
saSualeba gveZleva aseTi<br />
saxis Sexvedrebis Catarebis,<br />
sadac ganvixilavT socialur-ekonomiur<br />
sakiTxebs araformalur<br />
doneze. Zalian<br />
kargi iqneba, praqtikulad<br />
Tu SevZlebT erTmaneTs davexmaroT,<br />
magaliTad, im xalx-<br />
Tan dakavSirebiT, romlebic<br />
arakanonierad imyofebian<br />
cixeebSi da ugzo-ukvlod<br />
arian dakargulebi.<br />
sazRvris Tavisufali gadaadgilebis<br />
momenti, romelsac<br />
Cven aq vxedavT (moldovadnestrispireTis<br />
magaliTze),<br />
Zalian sainteresoa, magram<br />
ramdenad realuria es Cven<br />
situaciaSi, es ukve rTuli<br />
sakiTxia, radgan es ar aris<br />
damokidebuli sazogadoebriv<br />
saqmianobaze, es ufro<br />
politikuri sakiTxia. ratom<br />
aris es ase? amaze pasuxi<br />
ukve politikosebma ician. me<br />
politikosi ara var da ar<br />
vwyvet am sakiTxebs, magram me,<br />
rogorc ubralod xelovnebis<br />
da kulturis warmomadgeneli,<br />
mocemul momentSi<br />
SemiZlia vTqva, rom araoficialur<br />
doneze rac SeiZleba<br />
gakeTdes, es aris dialogi da<br />
ormxrivi Sexvedrebi.<br />
ra Tqma unda, samxreT ose-<br />
Ti unda darCes Tavis poziciaze.<br />
es ar aris mxolod Cemi<br />
sakuTari azri, ase fiqroben<br />
samxreT oseTSi. man moipova<br />
Tavisufleba, damoukidebloba<br />
da es misTvis Zalian mniSvnelovania,<br />
is Tavis momavals<br />
aseTi saxiT xedavs da ukan<br />
moxedva ar unda~.<br />
osuri mxaris warmomadgeneli:<br />
`Cveni study<br />
viziti iyo realurad study<br />
viziti, radgan Zalian bevri<br />
informacia miviRe da viswavle.<br />
aucileblad gavuziareb<br />
miRebul codnas Cem megobrebs,<br />
axloblebs, naTesavebs,<br />
axalgazrdebs.<br />
ra Tqma unda, sainteresoa,<br />
aq rogor xdeba konfliqtebis<br />
mogvarebis gzebis<br />
Zieba, rogor viTardeba urTierTobebidnestrispireTsa<br />
da moldovas Soris da<br />
rogor axerxeben problemebis<br />
gadaWras adgilobriv doneze.<br />
me imedi maqvs, rom Cvenc<br />
male mivalT iqamde, rom<br />
mivaRwevT Tavisufal gadaadgilebas,<br />
es iqneba SesaZlebeli.<br />
es rogor moxdeba, ranairad<br />
gadawydeba, politikosebis<br />
gadasawyvetia, Cven mxolod<br />
davelodebiT, rogor ganvi-<br />
Tardeba movlenebi. es iqneba<br />
sabaJos gavliT Tu sxva meqanizmebiT,<br />
es Cveni gadasawyveti<br />
araa, magram Cven Cveni<br />
mxridan vimedovnebT, rom arc<br />
Tqveni respublika, arc Cveni<br />
respublika ar dauSlis Sexvedrebs<br />
da dialogs ojaxis<br />
wevrebis, debis, Zmebis, naTesavebis<br />
doneze imitom, rom<br />
Cven yvelani kavkasielebi<br />
varT, rac ar unda iyos, unda<br />
gvaxsovdes, rom kavkasielebi<br />
erTi didi ojaxi varT da<br />
is xalxi, visac ar surs<br />
Cveni megobrulad cxovreba,<br />
vimedovneb, rom mivlen im<br />
azramde, rom kavkasia ar<br />
unda aafeTqon. unda moxdes<br />
megobruli urTierTobis<br />
damyareba, simSvidis damyareba<br />
da siwynare. CemTvis Zalian<br />
sasiamovno iyo yvelasTan<br />
urTierToba. Zalian saintereso<br />
axalgazrdebi iRebdnen<br />
monawileobas. me ver vityvi,<br />
rom yvelaferze SevTanxmdiT,<br />
yvelaferi mogvewona, magram<br />
aRsaniSnavia, rom dialogi<br />
Sedga da yoveli mxare saubrobda<br />
gulwrfelad. didi<br />
madloba yvelas!~<br />
Tina asaTiani, qarTuli<br />
mxaris warmomadgeneli<br />
(qarTuli jgufis koordinatori,<br />
`konfliqtebisa<br />
da molaparakebebis saerTa-<br />
Soriso centri~): `bolo<br />
ori dRe SedarebiT rTuli<br />
iyo da mosalodnelic iyo,<br />
rom ase iqneboda. sirTule<br />
imaSi ar iyo, rom vTqvaT,<br />
vinme vinmes raime cuds eubneboda,<br />
sirTule imaSi mdgomareobda,<br />
rom bolomde ar<br />
ixsnebodnen adamianebi. es<br />
gamoixateboda gadalaparakebebSi,<br />
CacinebebSi, diskomforti<br />
imis gamo, rom ver<br />
dagvitova fundamenturi Sromebi<br />
eTnografiis institutis<br />
aspiranturaSi. Semdeg aqve<br />
dainiSna umcros mecniermuSakad,<br />
Tavi gamoiCina perspeqtiulobiT,<br />
ris gamoc<br />
airCies institutis kavkasiis<br />
xalxebis istoriis ganyofilebis<br />
gamged.<br />
giorgi TogoSvilis fundamenturi<br />
Sromebi mieZRvna<br />
saqarTvelo-oseTis urTier-<br />
Tobis istoriis sakiTxebs.<br />
misi pirveli monografia<br />
`saqarTvelo-oseTis<br />
urTierTobaTa istoriidan<br />
uZvelesi droidan<br />
XIV saukunis damlevamde~<br />
gamoqveynda 1958 wels. am<br />
Temaze daicva sakandidato<br />
disertacia. meore Sroma<br />
`saqarTvelo-oseTis urT-<br />
ierToba XV-XVIII saukuneebSi~<br />
gamoica 1969 wels.<br />
amave wels gamosca mesame<br />
wigni `qarTveli da osi<br />
xalxebis urTierToba~. 1971<br />
wels bolo ori wignis<br />
mixedviT daicva disertacia<br />
istoriis mecnierebaTa doqtoris<br />
samecniero xarisxis<br />
mosapoveblad.<br />
aRniSnul fundamentur<br />
SromebSi giorgi TogoSvilma<br />
maRal mecnierul doneze<br />
gaaSuqa saqarTvelo-oseTis<br />
ekonomikuri, politikuri<br />
da kulturuli urTier-<br />
Tobebis sakiTxebi uZvelesi<br />
droidan 1921 wlamde.<br />
1977 wels giorgi<br />
TogoSvili aqveynebs meoTxe<br />
wigns `vaxuSti bagrationi<br />
oseTisa da osebis Sesaxeb~,<br />
sadac gaSuqebulia vaxuStis<br />
Sexedulebani osi xalxis<br />
istoriuli ganviTarebis<br />
ZiriTad etapebze. saerTod,<br />
giorgi TogoSvils qarTvel-osi<br />
da CrdiloeT kavkasiis<br />
xalxebis urTierTobis<br />
sakiTxebze gamoqveynebuli<br />
aqvs aTze meti sayuradRebo<br />
naSromi.<br />
giorgi TogoSvili samecniero<br />
muSaobasTan erTad<br />
eweoda pedagogiur da<br />
sazogadoebriv muSaobasac.<br />
igi arCeuli iyo saqarTvelos<br />
ssr mecnierebaTa<br />
akademiis ivane javaxiSvilis<br />
saxelobis istoriis,<br />
arqeologiisa da eTnografiis<br />
institutis spe-<br />
ambob, risi Tqmac ginda.<br />
sabednierod, Cven kmayofilebi<br />
davrCiT, rom pozitiuri<br />
ganwyobiT davamTavreT es<br />
Sexvedra. bolosken moxerxda<br />
is, rom Sesrulda erTerTi<br />
Cveni mizani, - gagviCnda<br />
ndoba erTmaneTis mimarT.<br />
es TavisTavad ar mosula,<br />
es Zalian didi ostatobis<br />
da Zalisxmevis Sedegad<br />
movida, Cveni monawileebis<br />
didi moTminebiT da didi<br />
mondomebiT. akeTebdnen imas,<br />
rac iyo sakeTebli maTi<br />
mxridan da ra Tqma unda,<br />
wamyvanebis mxridanac, romlebic<br />
Zalian didi yuradRebiT<br />
arian CarTulebi am procesSi,<br />
romlebsac saTanado<br />
codna da gamocdileba gaaCniaT.<br />
es Sexvedra imiT iyo<br />
swored saintereso, rom is<br />
gamowvevebi, rac Segveqmna am<br />
SexvedraSi, Cven erTad gadavlaxeT,<br />
erTianobis gancda<br />
iyo mniSvnelovani. me rodesac<br />
vbrundebi saqarTveloSi<br />
da saangariSo Sexvedrebze<br />
vsaubrobT Semdgar Sexvedraze<br />
os axalgazrdebTan,<br />
zogadad procesze, zogjer<br />
zogierTi monawile ver igebs,<br />
raze vsaubrobT. me vfiqrob<br />
am jgufSi yvela monawiles<br />
kargad esmis, razea saubari,<br />
ra gavakeTeT da ra miRwevebi<br />
gvaqvs. kargi, warmatebuli<br />
saswavlo procesis Semdeg<br />
Cven movaxerxeT is, rom saboloo<br />
jamSi Cven am adamianebTan,<br />
am jgufTan SevqmeniT<br />
ndobis, gaziarebis da aRiarebis<br />
atmosfero~.<br />
oliver vole, koordinatori,<br />
`bergofi mSvidobis<br />
mxardaWera~: `Cveulebriv,<br />
ase Ti tipis konfliqtebis<br />
mogvarebaSi sakmaod aqtualuria<br />
axalgazrdebis roli.<br />
axalgazrda Taobam unda<br />
xeli Seuwyos urTierTobebis<br />
Camoyalibebas sxvadasxva gziT.<br />
gamomdinare situaciidan saqarTveloSi<br />
da samxreT oseT-<br />
Si, aseve afxazeTSi (Tumca<br />
amjerad Cven SevexeT mxolod<br />
samxreT oseTs), rodesac<br />
vakvirdebi axalgazrda<br />
Taobis rols, optimisturad<br />
ganvewyobi. am axalgazrdebs<br />
namdvilad aqvT unari<br />
urTierTobis damyarebisa<br />
pozitiuri da mSvidobiani<br />
gziT. rac Seexeba study<br />
vizitis dialogis nawils<br />
samxreT oseTisa da saqarTvelos<br />
warmomadgenel axalgazrdebs<br />
Soris, me vifqrob,<br />
Cven warmatebas mivaRwieT.<br />
miuxedavad imisa, rom Sex-<br />
cializebuli samecniero<br />
sabWos wevrad, zrdida aspirantebs.<br />
xSirad niSnavdnen<br />
mas oficialur oponentad.<br />
gamodioda samecniero da<br />
politikuri xasiaTis moxsenebebiT<br />
samecniero konferenciebze<br />
da mSromelTa<br />
masebis winaSe. 1974 wlidan<br />
SeTavsebiT muSaobda<br />
samxreT oseTis (cxinvalis)<br />
saxelmwifo pedagogiur<br />
institutSi da igi studentTa<br />
sayvarel maswavleblad<br />
iqna aRiarebuli.<br />
giorgi TogoSvils didi<br />
amocanebi hqonda dasaxuli.<br />
igi daexmareboda qarTulosuri<br />
konfliqtis mogvarebas.<br />
samwuxarod, 1989<br />
wlis noemberSi igi moulodnelad<br />
gardaicvala,<br />
magram dagvitova fundamen-<br />
ianvari, 2011 w.<br />
vedrebze sxvadasxva tipis<br />
adamianebi monawileoben da<br />
Cveni proeqtis farglebSi<br />
gamarTuli yvela Sexvedra<br />
gansxvavebulia, aSkarad SesamCnevi<br />
da sasiamovnoa, rom<br />
yvela monawiles aqvs saer-<br />
To miswrafeba samSvidobo<br />
molaparakebis, urTier-<br />
Tobebis mSvidobiani gziT<br />
mogvarebis survili. yvela<br />
maTgani momxrea Ria da gam-<br />
Wvirvale sazRvris arsebobis,<br />
raTa xalxs hqondes Sexvedris<br />
da urTierTobis saSualeba~.<br />
erTkviriani urTierTobis<br />
Semdeg qarTul-osuri saswavlo<br />
turi dasrulda. bolo<br />
saRamos damSvidobebis droc<br />
dadga. Ramis 2 saaTze sastumros<br />
holSi qarTvelma da<br />
osma axalgazrdebma erTmaneTs<br />
megobruli xeli gauwodes.<br />
mSvidobis mSeneblobis procesi<br />
xom ndobiT iwyeba,<br />
ndoba am saswavlo turis<br />
ganmavlobaSi mniSvnelovani<br />
monapovari iyo... marTalia,<br />
agvistos omis Semdeg Tavidan,<br />
magram ndobis mSenebloba<br />
mainc daiwyo.. marTalia<br />
nela, magram es procesi mainc<br />
viTardeba.. mTavari xom<br />
survilia da neba imisa, rom<br />
meore mxaris warmomadgenels<br />
mousmino da misi problema<br />
gaiTaviso.. saerTo survili<br />
mSvidoba da ganviTarebaa,<br />
saerTo survili dialogis<br />
reJimis aqtiuri gagrZelebaa...<br />
ase nel-nela da nabij-nabij<br />
saerTo problema erTad dai-<br />
Zleva. qarTveli da osi axalgazrdebi<br />
erTmaneTs axlo<br />
momavalSi kvlav Sexvedris<br />
imediT daemSvidobnen.<br />
qarTvel da os, qarTvel<br />
da afxaz axalgazrdebs<br />
Soris Sexvedrebi dialogis<br />
ganviTarebis mizniT periodulad<br />
moldovasa da kosovoSi<br />
imarTeba. proeqts axorcieleben<br />
organizaciebi: `iqv<br />
paqs qristi~ - utrexi, `bergofi<br />
mSvidobis mxardaWera~<br />
- berlini, `konfliqtebisa<br />
da molaparakebebis saerTa-<br />
Soriso centri~ - Tbilisi,<br />
`msoflio Zaladobis gareSe~<br />
- afxazeTi, `socialurekonomikuri<br />
da kulturuli<br />
ganviTarebis saagento~ - cxinvalis<br />
regioni/samxreT oseTi.<br />
p.s. garkveuli mizezebis<br />
gamo qarTveli da osi<br />
monawileebis komentarebi<br />
saxelebis miTiTebis gareSea<br />
dabeWdili.<br />
qeTi kapanaZe<br />
sazogadoebrivi kavSiri _<br />
<strong>megobrobis</strong> <strong>xidi</strong> „qarTlosi~<br />
turi Sromebi, romlebic<br />
Tanamedrove qarTvel da os<br />
axalgazrdebs didad daexmarebaT<br />
am ori moZme eris<br />
urTierTobis istoriis<br />
garkvevaSi.<br />
vasil sabanaZe
ianvari, 2011 w. 5<br />
saukuneebis manZilze<br />
mravali tradicia arsebobda<br />
liaxvis xeobaSi.<br />
cnobilma mweralma da<br />
mTargmnelma daviT kasraZem<br />
ZuZumteobis karg<br />
tradicias garkveuli<br />
adgili dauTmo Tavis<br />
SemoqmedebaSi. am mxriv<br />
sainteresoa misi romani<br />
`Cemi samaCablo~. samwuxarod,<br />
mweralma ver<br />
moaswro misi srulad<br />
gamoqveyneba. daumTavrebeli<br />
romani 1915 wels<br />
aris gamocemuli. avtori<br />
samaCablos soflis<br />
cxovrebis fonze asaxavs<br />
im drois politikur<br />
da socialur suraTs.<br />
nawarmoebi xasiaTdeba<br />
lakonuri da mkafio<br />
stiliT, personaJTa da<br />
situaciaTa reliefuri<br />
xatviT. gansakuTrebuli<br />
yuradRebaa gamaxvilebuli<br />
qarTvelTa da osTa<br />
saukeTeso tradiciebze<br />
_ ZuZumteobasa da<br />
naTelmironobaze.<br />
romani faqtiur masalebzea<br />
agebuli. samaCablos<br />
Tavadi zaal maCabeli<br />
peterburgSi imyofeboda.<br />
misma fexmZime meuRlem _<br />
makine ciciSvilma javis<br />
raionis sofel gufTidan<br />
Camoiyvana zaalis naTlideda<br />
_ maxaTia, romelic<br />
aseve orsulad iyo da<br />
orivem erTdroulad<br />
ZuZumteoba liaxvis xeobaSi<br />
ilogines. kneina makine<br />
uZuZuri gamodga, maxa-<br />
Tias ki kargi rZe hqonda<br />
da jer zaalis erTaderT<br />
memkvidres _ leos<br />
gamokvebavda xolme, mere<br />
ki - Tavis gigos. cota<br />
rom wamoizardnen, maxa-<br />
Tia Tavis sofel gufTaSi<br />
dabrunda, gigo ki leosTan<br />
darCa. aq, leosgan<br />
Seiswavla gigom werakiTxva,<br />
leo ki misgan Widaobas<br />
swavlobda, curvas,<br />
nadirobas, Tevzaobas.<br />
TerTmeti wlis levani<br />
iseTi goliaTi gaizarda,<br />
rom rusuli cxenis nals<br />
drekda, xolo oci wlisa<br />
_ vercxlis maneTians<br />
ceriT yurTamde grexda.<br />
romanSi sainteresod<br />
aris aRwerili levanis<br />
parizidan dabruneba. am<br />
SexvedrisTvis sagangebod<br />
moemzada Tavadi zaali.<br />
javidan anTimozma Camoiyvana<br />
ramdenime aTeuli<br />
batkani, dekeuli, wamoiRo<br />
yveli, erbo, ludi, arayi.<br />
gufTidan maxaTiam Camoitana<br />
xabiZginebisTvis<br />
saWiro masala...<br />
romanSi dadebiTad aris<br />
gamoyvanili os-qarTveli<br />
mRvdeli begizovi,<br />
romelic osebs sul<br />
imas CasCiCinebda, rom nu<br />
asdevT mama vostorgovis<br />
politikas, romelsac sar-<br />
Culad qarTvelebisa da<br />
Serigeba, mxolod Serigeba!<br />
aza Tibilova aTeuli<br />
wlebis manZilze cxinvalis<br />
pirvel da meo-<br />
Txe saSualo skolebSi<br />
aswavlida qarTul enasa<br />
da literaturas da<br />
paralelurad uambobda<br />
bavSvebs qarTvelebisa<br />
da osebis urTierTobis<br />
istorias. is muSaobda<br />
agreTve cxinvalis<br />
skola-internatSi, sadac<br />
ZiriTadad osi erovnebis<br />
bavSvebi swavlobdnen.<br />
maT uambobda osebisa da<br />
qarTvelebis erTad brZolis<br />
istoriebs saerTo<br />
mtris winaaRmdeg.<br />
qalbatoni aza axalgazrdobidanve<br />
werda leqsebs,<br />
dokumentur moTxrobebs,<br />
narkvevebs, novelebs. dRes<br />
gvinda SemogTavazoT misi<br />
leqsi Serigebaze:<br />
vizeimoT Serigeba<br />
liaxvis piras dgas Cveni<br />
bina,<br />
aqve, mis ZirSi `nikoloz<br />
wmida~.<br />
roca fiqrebi Sors<br />
gamtyorcnian,<br />
me mTebis Ziras sicocxle<br />
minda.<br />
sicocxle minda, radgan<br />
mdinaris<br />
da mTebis CurCuls vusmen<br />
cismare.<br />
sasixarulo momavals<br />
Wvreten,<br />
meubnebian: `tanjva ikmare~.<br />
sicocxle minda, radgan<br />
mdinare<br />
iwmindeba da kamkama xdeba.<br />
mTebis simwvanes simSvide<br />
moaqvs,<br />
guls rom saTuTad<br />
esalmuneba.<br />
liaxvs zevidan davyureb<br />
diliT<br />
da vimeoreb `vah, droni,<br />
droni...~<br />
misgan pasuxad SxuiliT vismen:<br />
`isev movlian lamazni<br />
droni~.<br />
mTano, maRalno, liaxvo,<br />
Smago,<br />
ar daizaroT, axmiandiT<br />
mtkbarad.<br />
macneT momavlis sidiade<br />
laRad,<br />
warsuls ukve ar Cavagdeb<br />
arad.<br />
xalxTa Zmoba, maqsim<br />
rilskis darad,<br />
daamkvidreT Tqvens garSemo<br />
myarad.<br />
vizeimoT Serigeba, Zmoba,<br />
davrCeT Zmebad samudamod,<br />
marad.<br />
osebis gadakideba udevso.<br />
daviT kasraZe 1923<br />
wels baTumis gazeT<br />
`mwvervalis~ redaqtori<br />
iyo. misi nawarmoebebidan<br />
aRsaniSnavia `iberiis<br />
dedofali~, `rusTaveli~,<br />
`giSris karavi~, `roskipi~,<br />
`erekles xmali~<br />
da sxva. daviT kasraZem<br />
Targmna lev tolstois,<br />
gogolis, turgenevis da<br />
sxvaTa nawarmoebebi.<br />
unda aRiniSnos, rom<br />
samaCablo, liaxvis xeoba,<br />
cxinvali daviT kasraZis<br />
mudmivi safiqrali iyo...<br />
tanjavda is rTuli situacia,<br />
romelic sufevda<br />
am kuTxeSi, nerviulobda<br />
rusul politikaze,<br />
romelic safuZveli iyo<br />
qarTvelebsa da osebs<br />
Soris daZabulobis gaRrmavebisa.<br />
vasil sabanaZe<br />
enatreba<br />
cxinvali<br />
Tina lacabiZe cxinval-<br />
Si baRebis quCaze cxovrobda.<br />
swavlobda cxinvalis saxelmwifo<br />
institutSi. mravlad<br />
hyavda naTesavebi da amxanagebi<br />
ara marto qarTvelebi, aramed<br />
osebic. gaTxovebis Semdeg zugdidSi<br />
dasaxlda. Zalian ganicada<br />
qarTul-osuri konfliqti.<br />
zugdididan Camodioda gorSi,<br />
gazeT `Sida qarTlis` redaqciaSi,<br />
mohqonda werilebi,<br />
narkvevebi, leqsebi qarTulosur<br />
urTierTobebze... mkiTxvels<br />
vTavazobT erT-erT leqss<br />
misi Semoqmedebidan:<br />
vasil sabanaZe<br />
~*~<br />
RmerTo...<br />
RmerTo...<br />
wvima mosTqvams...<br />
qari kvnesis,<br />
dums liaxvis xeoba,<br />
mze sizmrebis ablabudas<br />
ocnebiT exveoda! _<br />
arc sufruli, arc mayruli,<br />
arc lxini, arc Zeoba...<br />
marto qarTvelT?! _<br />
sulgrZel osTac<br />
dahkargviaT mxneoba.<br />
ferflad qceul karmidamoT,<br />
ZmaT nasisxlar velmindors<br />
RvTismSobeli gvapatiebs?<br />
qriste RmerTi Segvindobs?<br />
RmerTo... RmerTo,<br />
dagvibrune<br />
meobac da zeobac.<br />
kvlav simSvide daumkvidre<br />
Cems liaxvis xeobas!<br />
qarTul-osuri konfliqtis<br />
fonze ukve<br />
ramdenime welia trialebs<br />
dimitri ivanes Ze<br />
sanakoevis figura. bunebrivia,<br />
ibadeba kiTxva:<br />
_ vin aris igi? saidan<br />
gamoCnda?<br />
rogorc misi biografiuli<br />
monaceme bidan<br />
irkveva, di m it ri sanakoevi<br />
da badebulia q. cxinvalSi,<br />
1969 wlis 10 maiss. aqve<br />
daamTavra #12 saSualo<br />
skola, Semdeg cxinvalis<br />
saxelmwifo pedagogiuri<br />
institutis fizikamaTematikis<br />
fakulteti.<br />
samxedro samsaxuri gaiara<br />
litvaSi. 1993 wels igi<br />
daniSnes samxreT oseTis<br />
Tavdacvis saministros<br />
safinanso ganyofilebis<br />
ufrosad. 1994-1996 wleb-<br />
Si arCeuli iyo samxreT<br />
oseTis umaRlesi sabWos II<br />
mowvevis deputatad.<br />
1996 wels dainiSna e.w.<br />
Cveneburma kacma gaze-<br />
Ti amogvitana. `qarTlosi~<br />
ewera saTaurad da<br />
striqon-striqon rom<br />
wavikiTxeT, cremlebs<br />
ve R ar vikavebdiT. Tavidan<br />
bolomde <strong>gazeTi</strong> mouwodebda<br />
Serigebas, urTierTgagebas<br />
da maSinve<br />
gagvaxsenda is dro, roca<br />
atenis xeobaSi, soflebSi:<br />
bnavisi, wedisi, RvereTi,<br />
levitana, bobnevi, biisi,<br />
boSuri - mcxovrebi<br />
osebi naTesaurad, naTelmironulad,<br />
megobrulad<br />
vcxovrobdiT. Cven, atenis<br />
xeobis maRal soflebSi<br />
mcxovrebi osebi ZiriTa-<br />
aTeuli wlebis manZilze,<br />
javis raionSi, gufTas zemoT,<br />
mdinare liaxvze gadebuli<br />
iyo <strong>xidi</strong>, romelzec Tavisuflad<br />
moZraobdnen msubuqi<br />
da satvirTo avtomanqanebi.<br />
transkavkasiis avtomagistralis<br />
mSeneblobisas<br />
am midamoebSi daaproeqtes<br />
axali <strong>xidi</strong>s mSenebloba.<br />
aRsaniSnavia, rom transkavkasiis<br />
avtomagistralis mSeneblobis<br />
proeqti momzadda<br />
moskovSi. maSin aba, vin<br />
ifiqrebda, rom windaxeduli<br />
Canafiqri iyo. aq iseTi <strong>xidi</strong><br />
iyo dagegmili, romelzec<br />
SeiZleboda gaevlo 60-80<br />
tonis transports.<br />
� deda ikiTxeo,<br />
kvici iyideo.<br />
� dedis gamomcxvari<br />
kveri gemrieliao.<br />
� dedis piri rom<br />
iwyevleba, ZuZuebi<br />
ilocebao.<br />
� dedis win mimaval<br />
kvics mgeli<br />
SeWamso.<br />
� dedis locva<br />
erTad vaSenoT mSvidoba!<br />
samxreT oseTis respublikis<br />
Tavdacvis ministrad,<br />
iyo aseve mTavrobis Tavmjdomarec.<br />
mogvianebiT<br />
mas adgilobriv xelisuflebasTan<br />
problemebi<br />
Seeqmna.<br />
daaxloebiT am dros,<br />
2005 wlis zafxulidan,<br />
saqarTvelos xelisuflebam<br />
samxreT oseTis<br />
alternatiuli mTavrobis<br />
Seqmna daiwyo.<br />
2006 wlis noemberSi,<br />
yofili olqis im teritoriebze,<br />
romelsac<br />
qarTuli mxare akontrolebda,<br />
arCevnebi<br />
Catarda, ris Sedegadac<br />
dimitri sanakoevi<br />
alternatiuli mTavrobis<br />
pirdapiri gziT arCeul<br />
meTaurad gamocxadda.<br />
proqarTulma, droebiTma<br />
administraciam<br />
cxinvalidan or kilometrSi<br />
sofel qurTaSi<br />
daido bina. 2007 wlis<br />
isev erTad viqnebiT<br />
dad mivdevdiT mesaqonleobas.<br />
aTasobiT suli<br />
cxvari, Zroxa, xari, cxeni<br />
gvyavda. aba, imodena<br />
suls, imaTgan moweul<br />
yvels, karaqs, matyls<br />
Cven rogor movixmardiT<br />
da migvqonda gorSi,<br />
TbilisSi, xaSurSi, cxinvalSi<br />
da sxva qalaqeb-<br />
Si. es tkbili cxovreba<br />
mogviSala 1990-1992<br />
wlebSi atexilma Cxubma,<br />
uazro da windauxedavma<br />
Sinaomebma. bevri Cvengani<br />
devnilad iqca, aqeT-iqiT<br />
gaifantnen, magram Rmer-<br />
Tma gadmogvxeda da miwynarda<br />
aqauroba.<br />
<strong>xidi</strong> liaxvze<br />
gadioda wlebi da am<br />
xidze mgzavrobda mSvidobiani<br />
mosaxleoba,<br />
turistebi, damsveneblebi...<br />
magram, 2008 wlis<br />
avadsaxsenebeli konfliqtis<br />
dros, Crdilo<br />
kavkasiidan, rokis gvirabis<br />
gamovliT cxinvalSi<br />
Semovida 100 da<br />
met toniani tanki,<br />
javSantrasportiori,<br />
mZime samxedro teqnika.<br />
mosaxleobis mier mSvidobis<br />
da <strong>megobrobis</strong><br />
xidad wodebuli <strong>xidi</strong><br />
moulodnelad gadaiqca<br />
adamianTa xocvis, omis,<br />
andazebi dedaze<br />
ufskrulidan amogiyvanso.<br />
� dedas yovelTvis<br />
alersi undao.<br />
� dedis xeliT<br />
naWmevi, Sxamic rom<br />
iyos, tkbiliao.<br />
� dedis CawveTebul<br />
cremlze ia<br />
amodiso.<br />
zafxulSi, saqarTvelos<br />
parlamentma samxreT ose-<br />
Tis droebiTi administraciul-teritoriuli<br />
erTeuli Seqmna da iq<br />
droebiTi saxelmwifo<br />
mmarTvelobis ganxorcieleba<br />
sanakoevis mTavrobas<br />
daakisra.<br />
_ Tuki Cven SevrigdebiT,<br />
Tuki erTad<br />
daviwyebT Senebas, yvelas<br />
davanaxebT, rogor<br />
cxovrobdnen qarTvelebi<br />
da osebi, _ aRniSnavda<br />
dimitri sanakoevi<br />
qarTvelebisa da osebis<br />
urTierTobis sakiTxebze<br />
saubrisas, _ me msurs<br />
mSvidoba. modiT, erTad<br />
vaSenoT igi!<br />
Tumca, Tbilisis gegmebs,<br />
samxreT oseTis erTian<br />
qarTul saxelmwifoSi<br />
dabrunebis Taobaze, 2008<br />
wlis agvistoSi ruseTis<br />
samxedro agresiam da<br />
okupaciam SeuSala xeli.<br />
axla Cven soflebSi<br />
isev Zveleburad, naTesaurad<br />
vcxovrobT. ganaxlda<br />
mimosvla Cvens qarTvel<br />
naTesavebTan, megobrebTan.<br />
gagvaxara gazeTma `qarTlosi~.<br />
RmerTma warmateba<br />
misces am <strong>gazeTi</strong>s mesveurebs,<br />
mivulocavT axal<br />
wels da vusurvebT winsvlas,<br />
gamarjvebiT! pirveli<br />
nomeri ki wavikiTxeT da<br />
axla mouTmenlad veliT<br />
morig nomrebs. gvjera,<br />
<strong>gazeTi</strong>s TanamSromlebi<br />
Cvenamdec amovlen da<br />
gaecnobian Cvens cxovrebas.<br />
goris raioni, atenis<br />
xeobis mcxovrebni<br />
veragobis xidad. magram<br />
iqneb dadges dro, roca<br />
am xids mosaxleoba isev<br />
mSvidobiani miznebisTvis<br />
gamoiyenebs.<br />
� Svili, momdure<br />
dedisa, urCia Tavis<br />
Tavisa.<br />
� Svilma xelis<br />
gul ze erbokvercxic<br />
rom moiwvas, dedis amags<br />
mainc ver gadaixdiso<br />
� kargi Svili dedis<br />
gulis vardiao.<br />
� avi Svili dedmamis<br />
maginebeliao.
6<br />
cxinvalis qarTuli Teatris msaxiobebi<br />
Sermadin cxovrebovi<br />
cxinvalis saxelmwifo<br />
Teatris qarTul dasSi<br />
bevri niWieri osi msaxiobi<br />
moRvaweobda. maT<br />
bevri saintereso klasikosis<br />
gmiri gaacocxles<br />
scenaze. maT Soris iyvnen<br />
saqarTvelos damsaxurebuli<br />
artistebi: raisa<br />
plieva, griSa qoqoevi,<br />
zaur gasievi, Sermadin<br />
cxovrebovi da msaxiobi<br />
_ izolda bepieva.<br />
minda amaTgan erTerT<br />
niWier msaxiobze<br />
gavamaxvilo yuradReba,<br />
pirovnebaze, romelTanac<br />
piradad mxvda bedniereba,<br />
Cemi cxinvalSi moRvaweobis<br />
dros, scenaze vyofiliyavi<br />
misi partniori.<br />
es pirovneba gaxldaT<br />
saqarTvelos damsaxurebuli<br />
artisti _ Sermadin<br />
cxovrebovi.<br />
igi daibada 1929 wlis<br />
8 noembers, cxinvalSi,<br />
xolo misi Semoqmedebi-<br />
Ti moRvaweoba cxinvalis<br />
TeatrSi 1955 wlidan<br />
daiwyo.<br />
1955 wlidan sicocxlis<br />
bolomde 180-mde<br />
roli aqvs naTamaSebi.<br />
yvelas CamoTvla gami-<br />
Wirdeba. minda cxinvalel<br />
mayurebels Sevaxseno<br />
mis mier gansaxierebuli<br />
rolebi. iyo iseTi<br />
speqtaklebi, sadac erTmaneTisTvispartniorobac<br />
gagviwevia: i. vakelis<br />
`Samili~ _ gromoxovi,<br />
n. dumbaZis `sabraldebo<br />
incidentebis prevenciisa da<br />
maTze reagirebis meqanizmis<br />
samuSao jgufis Sexvedra ergneTSi<br />
dekembris Sua ricxvebSi<br />
Sedga. mxareebis warmomadgenlebi<br />
qarTul da osur_<br />
rusul saguSagoebs Soris<br />
mowyobil karavSi Seikribnen.<br />
Sexvedras evrokavSiris sadamkvirveblo<br />
misiis xelmZRvaneli<br />
saqarTveloSi hans iorg<br />
haberi, euTos specialuri<br />
warmomadgeneli bolaT nurgalievi,<br />
saqarTvelos Sinagan<br />
saqmeTa saministros analitikuri<br />
centris xelmZRvaneli<br />
SoTa utiaSvili, postkonfliqtur<br />
sakiTxebSi de faqto<br />
respublikis prezidentis<br />
specialuri warmomadgenlis<br />
moadgile merab Cigoevi da<br />
rusuli egreT wodebuli<br />
sasazRvro nawilis xelmZRvanelebi<br />
eswrebodnen.<br />
mxareebma dRis wesrigiT<br />
gaTvaliswinebuli 10 sakiTxi<br />
� adamiani jojoxeTsac<br />
eCvevao.<br />
� avadmyofi rom<br />
morCeba, eqimi SesZuldebao.<br />
� apaties melasao,<br />
moumata kbenasao.<br />
� aqlemis da nemsis<br />
qurdi orive<br />
qurdiao.<br />
suraTze: scena speqtaklidan `xanuma~.<br />
saqarTvelos damsaxurebuli msaxiobebi:<br />
Sermadin cxovrebovi da raisa plieva.<br />
daskvna~ _ SoSia, `xatia<br />
xedavs mzes~ _ gebelsi,<br />
a. cagarelis `xanuma~ _<br />
akof dardimandianci, g.<br />
baTiaSvilis `daukariT<br />
gitarebi siyvarulze~ _<br />
zazas mama, servantesis<br />
`lamanCeli~ _ pietro,<br />
ilia WavWavaZis `glaxis<br />
naambobi~ _ firuz-aRa,<br />
grigol laRiZis `taxtis<br />
memkvidre~ (sulxan-sabas<br />
nawarmoebis mixedviT) _<br />
sulxan saba da mravali<br />
sxva.<br />
1977 wels saqarTvelos<br />
kulturis saministrom<br />
da Teatralurma sazogadoebam<br />
didi zeimiT<br />
aRniSna cxinvalis saxelmwifo<br />
Teatris qarTuli<br />
dasis 100 da osuri<br />
dasis 70 wlis iubile.<br />
zeimze mowveulni iyvnen<br />
stumrebi saqarTvelos<br />
yvela kuTxidan da Crdilo<br />
oseTidan. es gaxl-<br />
ergneTis Sexvedris Sedegebi<br />
ganixiles, romlebic okupirebuli<br />
teritoriebis mosaz-<br />
Rvre raionSi usafrTxoebis<br />
problemas, sarwyavi da sasmeli<br />
wylis sakiTxebs, orive mxares<br />
dakavebul pirTa mdgomareobas<br />
da maTi gaTavisuflebis<br />
perspeqtivas Seexeboda. evrokavSiris<br />
sadamkvirveblo misiis<br />
xelmZRvanelis hans iorg<br />
haberis gancxadebiT, mxareebi<br />
pozitiurad arian ganwyobilni<br />
saTanamSromlod da cxeli<br />
xazis meSveobiT samarTaldamcavebi<br />
incidentebis aRmosafxvrelad<br />
imuSaveben.<br />
euTos specialuri warmomadgenlis<br />
bolaT nurgalievis<br />
TqmiT, mxareebma konfliqtis<br />
zonaSi bolo xans momxdari<br />
incidentebi ganixiles.<br />
sxvadasxva problemur sakiTxze<br />
msjelobas ki Semdeg Sexvedraze<br />
gaagrZeleben.<br />
ergneTis Sexvedraze dRis<br />
wesrigSi orive mxares daka-<br />
qarTuli<br />
andazebi<br />
� batoni cxenze<br />
ver Sejda da mejinibes<br />
gauwyrao.<br />
� bevri gamzrdelis<br />
xelSi ymawvili daiCagrebao.<br />
� boroti Svilis<br />
dedasa ra moaSorebs<br />
daT ori eris, osi da<br />
qarTveli xelovanebis<br />
didi zeimi. rogorc<br />
yovelTvis, zeimis `meore<br />
ganyofileba~ javaSi banketiT<br />
aRiniSna. sazeimo<br />
sufras uZRveboda cnobili<br />
reJisori da sazogado<br />
moRvawe, GTeatris<br />
reformatori _ dodo<br />
aleqsiZe.<br />
Teatralurma sazogadoebam<br />
da kulturis<br />
saministrom saiubileo<br />
welTan dakavSirebiT<br />
saqarTvelos damsaxurebuli<br />
artistis wodeba<br />
mianiWa qarTuli da<br />
osuri dasis rig msaxiobebs.<br />
maT Soris - Sermadin<br />
cxovrebovs.<br />
Sermadin cxovrebovi<br />
gardaicvala 1992 wlis<br />
10 seqtembers devnilobaSi.<br />
Ggeno nafiSvili<br />
cxinvalis qarTuli<br />
Teatris msaxiobi.<br />
vebul pirTa gaTavisuflebis<br />
sakiTxic dadga, Tumca,<br />
rogorc Sinagan saqmeTa<br />
saministros analitikuri<br />
centris xelmZRvanelma SoTa<br />
utiaSvilma aRniSna,- jer<br />
mxolod sakiTxis ganxilva<br />
daiwyo, konkretuli SeTanxmeba<br />
ki miRweuli ar aris.<br />
am Sexvedris Semdeg cnobili<br />
gaxda, rom qarTuli<br />
mxare okupirebul teritoriaze<br />
mcxovreblebs qarTuli<br />
mxaris mier kontrolirebad<br />
teritoriaze gadaadgilebis<br />
uflebas kerZod, gadaadgilebis<br />
msurvelma 10 dRiT adre unda<br />
acnobos adgilobriv policias<br />
dagegmili vizitis Sesaxeb.<br />
incidentebis prevenciisa da<br />
maTze reagirebis meqanizmis<br />
samuSao jgufis morigi Sexvedra<br />
21 ianvars gaimarTeba.<br />
goga afciauri<br />
radio `Tavisufleba~<br />
2010 wlis dekemberi<br />
sevdasa!<br />
� gveli garedan<br />
aris Wreli, adamiani<br />
Signidano.<br />
� gonieri kaci<br />
qveyanas amSvenebs,<br />
ugunuri _ qveynis<br />
bargiao.<br />
� did xes didi<br />
nafoti scvivao.<br />
ianvari, 2011 w.<br />
fiqrobs cxinvalSi dabrunebaze<br />
Tamar Salvas asuli kabulova<br />
Tavisi qceviT, znexasiaTiT,<br />
SorsmWvretelobiT<br />
ganasaxierebs pirovnebas,<br />
romelsac Rrmad, safuZvlianad<br />
esmis, Tu ra sargebloba<br />
moaqvs qarTvelebisa<br />
da osebis erTad cxovrebas,<br />
erTad saqmianobas.<br />
mSoblebi qalbaton Tamars<br />
erovnebiT osebi hyavdnen, magram<br />
ojaxSi laparakobdnen rogorc<br />
osurad, ise qarTulad. saskolo<br />
asakisa rom gaxda, mSoblebs<br />
didi fiqri ar dasWirebiaT<br />
imaze, Tu romel skolaSi<br />
unda mieyvanaT bavSvi pirvel<br />
klasSi da miiyvanes cxinvalis<br />
#4 qarTul saSualo skola-<br />
Si. Tanaklaselebs egonaT, rom<br />
gauWirdeboda qarTulad swavla,<br />
magram roca dailaparaka,<br />
yvelas gaukvirda misi uaqcento<br />
qarTuli. saSualo skola<br />
ise daamTavra, rom `friadze~<br />
dabali niSani arasodes miuRia.<br />
mere cxinvalis saxelmwifo<br />
pedagogiur institutSi fizikamaTematikis<br />
fakultetic qar-<br />
Tulad daamTavra.<br />
skolaSic da institutSic<br />
aqtiurobda, sazogadoebriv<br />
saqmianobaSi gatacebiT iyo<br />
Cabmuli, amitom institutis<br />
damTavrebisTanave komkavSiris<br />
cxinvalis saqalaqo komitet-<br />
Si seqtoris gamged daniSnes,<br />
uwmindesma da unetaresma<br />
ilia meorem sazogado moRvaweebi<br />
wminda giorgis saxelobis<br />
oqros ordenebiT<br />
daajildova. samebis sapartiarqo<br />
taZarSi saSobao<br />
RvTismsaxurebis aRvlenis Semdeg,<br />
sruliad saqarTvelos<br />
kaTalikos-patriarqma, mcxeTa-<br />
Tbilisis mTavarepiskoposma,<br />
biWvinTisa da cxum-afxazeTis<br />
mitropolitma ilia meorem<br />
mrevls tradiciuli qadagebiT<br />
mimarTa, mrevls<br />
Sobis dadgoma<br />
miuloca, Semdeg ki,<br />
oTx sazogado moRvawes<br />
eklesiis umaRlesi<br />
jildo _ wminda<br />
giorgis saxelobis<br />
oqros ordeni gadasca.<br />
uwmindesis gadawyveti<br />
lebiT, afxazeTSi<br />
kulturis<br />
ganviTarebaSi gamor-<br />
Ceuli RvawlisTvis<br />
wminda giorgis ordeniT<br />
svetlana qecba<br />
dajildovda, qarTvelebsa<br />
da afxazebs<br />
Soris urTierTobebis<br />
gan mtkicebisTvis<br />
dajildovda zurab<br />
Ciqovani, filosofiisa<br />
da fsiqologiis dargSi TvalsaCino<br />
wvlilisaTvis - akademikosi,<br />
fsiqologiis mecnierebaTa<br />
doqtori SoTa nadiraSvili.<br />
eklesiis umaRlesi jildo -<br />
wminda giorgis oqros ordeni<br />
mwerlobaSi didi RvawlisaTvis<br />
mzia xeTagurs gadaeca.<br />
qalbatoni mzia xeTaguri<br />
1946 wlis 14 marts daibada<br />
TbilisSi. bavSvoba cxinvalSi<br />
gaatara. deda olqis mTavari<br />
pediatri qristine TediaSvili<br />
iyo, mama vladimer<br />
xeTaguri - cnobili qoreo-<br />
suraTze: sabWoTa qalTa komitetis wevri<br />
Tamara kabulova trikotaJis fabrikis<br />
muSebTan. 1983 weli<br />
mere komkavSiris samxreT<br />
oseTis saolqo komitetSi<br />
saerTo ganyofilebis gamged<br />
gadaiyvanes. male meore mdivnad<br />
airCies.<br />
1971-1973 wlebSi sabWoTa<br />
kavSiris komunisturi partiis<br />
ce ntralur komitetTan<br />
arsebuli umaRlesi partiuli<br />
skolis msmeneli iyo. ukan,<br />
mSobliur qalaqSi dabrunebuli,<br />
partiis cxinvalis saqalaqo<br />
komitetis ganyofilebis<br />
gamged daniSnes, Semdeg ki _<br />
mdivnad.<br />
1974-1979 wlebSi muSaobda<br />
samxreT oseTis saxalxo<br />
deputatTa saolqo<br />
sabWos aRmaskomis Tavmjdo-<br />
grafi, suxiSvilebis ansamblis<br />
pirveli mocevave.<br />
Tbilisis niWier bavSvTa<br />
aTwledi fortepianos<br />
ganxriT daasrula. Semdeg -<br />
Tbilisis Teatraluri institutis<br />
Teatrmcodneobis<br />
fakulteti. literaturis<br />
umaRlesi kursebi moskov-<br />
Si daamTavra, sakandidato<br />
xarisxi rogorc Teatrmcodnem,<br />
moskovSi miiRo.<br />
erTxans musikis maswavle-<br />
blad muSaobda, pianisti koncertebze<br />
gamodioda, quTaisis<br />
TeatrSi msaxiobad miwveuli<br />
iyo, muSaobda: kinostudia<br />
"qarTul filmSi" sascenaro<br />
ganyofilebaSi, gamomcemloba<br />
"meranSi" redaqtorad, ganyofilebis<br />
gamged almanax "dramaturgiaSi".<br />
2000 wlidan 10<br />
wlis ganmavlobaSi, galaktion<br />
tabiZis saxl-muzeumSi muSaobis<br />
dros, aRsaniSnavia misi<br />
Tavdadeba da Rvawli didi<br />
poetis saxelis ukvdavsayofad.<br />
miRebuli aqvs: maiakovskis,<br />
maris moadgiled. 1979-1980<br />
wlebSi saqarTvelos kompartiis<br />
samxreT oseTis saolqo<br />
komitetis mdivnad. 1980-1986<br />
wlebSi iyo samxreT oseTis<br />
saxalxo deputatTa sab-<br />
Wos aRmaskomis Tavmjdomare,<br />
xolo 1987 wlidan muSaobda<br />
saqarTvelos ssr uzenaesi<br />
sabWos prezidiumis Tavmjdomaris<br />
moadgiled.<br />
unda iTqvas, rom osi qalbatonebidan<br />
aseTi sapasuxismgeblo<br />
Tanamdebobebi aravis<br />
hqonia. igi cdilobda, Tavisi<br />
wvlili Seetana qarTulosuri<br />
konfliqtis mogvarebis<br />
saqmeSi, magram ver SeZlo.<br />
vasil sabanaZe<br />
`o, uwmindeso! ra siyvaruliT gamomarCie<br />
codvilTa Soris!~<br />
* * *<br />
ar micxovria, iqneb, amaod...<br />
iqneb mec SevZel cotaodeni...<br />
viT gaimete, eris mamao,<br />
wminda giorgis oqros ordeni!<br />
o, uwmindeso! ra siyvaruliT<br />
gamomarCie codvilTa Soris!<br />
win gadamixsen gza dafaruli <br />
ase Zvirfasi da ase Sori!<br />
wminda giorgis naTeli adgas<br />
axla Cems cxinvals, monasters<br />
Tiris<br />
da aris WirTa naTmeni radgan,<br />
gabrwyinebuli cremlebiT stiris!<br />
mzia xeTaguri<br />
Sio mRvimelis, ivane maCablis,<br />
mayvala mrevliSvilis<br />
premiebi. Tbilisis meriis<br />
jildo mwerlobaSi Setanili<br />
RvawlisTvis; dajildoebulia<br />
Rirsebis ordeniT.<br />
gamocemuli aqvs 21 krebuli,<br />
maT Soris - leqsebi, moTxrobebi,<br />
publicistika, piesebi.<br />
sxvadasxva enidan Targmna mravali<br />
leqsi da prozauli nawarmoebi.<br />
litvis saxelganTqmu;li<br />
poeti qalis salomea nerisis<br />
saiubileo dReebSi<br />
miiRo premia gamor-<br />
Ceuli gamosvlisa da<br />
saqarTvelos saukeTesod<br />
warmoCenisTvis.<br />
- gamaogna da<br />
gamaoca patriarqis<br />
jildom, Tumca Cems<br />
cxovrebaSi aseTi<br />
moulodneloba xSirad<br />
yofila,-gviTxra<br />
qalbatonma mziam,<br />
- literaturul<br />
konkursebSi Segnebulad<br />
ar vmonawileob.<br />
SesaZloa es Cemi<br />
axirebaa da vcdebi.<br />
vfiqrob, am dros<br />
Sedegebi winaswar<br />
gansazRvrulia da<br />
konkursi mxolod<br />
formalurad tardeba.<br />
leqsebs, romelTac sisxliT<br />
da cremliT vqmni, ver<br />
davayeneb kiTxvis niSnis qveS,<br />
mxolod imitom, rom viRac<br />
biurokratma xeli gadausvas an<br />
xeli gausvas romelime gvars.<br />
premiebi ki TavisTavad,<br />
moulodnelad modis. Cems<br />
cxovrebaSi saswaulebi xdeba<br />
am TvalsazrisiT.<br />
qalbatonma mziam patriarqs<br />
madlierebis niSnad leqsi miuZ-<br />
Rvna, romelsac aqve gTavazobT.<br />
www.open.ge
ianvari, 2011 w. 7<br />
stambulSi adgilobrivi<br />
droiT saRamos 9<br />
saaTze CavfrindiT. daRlilebi<br />
viyaviT, magram<br />
kidev 2 saaTiT aeroportSi<br />
gaCerebas uyoymanod<br />
davTanxmdiT. sintas<br />
gauxarda. sinta depondti<br />
holandiuri "IKV PAX<br />
CHRISTI" -is warmomadgenelia.<br />
am organizaciis<br />
iniciativiT gaimarTa<br />
stambulSi qarTul-osuri<br />
samoqalaqo forumis warmomadgenlebis<br />
Sexvedra.<br />
moskovi-stambulis reisic<br />
male daeSva, magram Cveni<br />
osi megobrebi gamosasvlelSi<br />
ar Candnen.<br />
cota xanSi Temur<br />
cxovrebovi xuT axalgazrda<br />
gogosTan erTad<br />
gamoCnda. aSkarad esiamovnaT<br />
qarTuli delegaciis<br />
daxvedra. me da<br />
Temuri erTmaneTs mxarze<br />
veamboreT. osuri tradiciis<br />
mixedviT, kacebi<br />
erTmaneTs ar kocnian da<br />
misalmebisas ase iqcevian.<br />
dagvianebis mizezic<br />
male gavarkvieT, Turqi<br />
mesazRvreebi daeWvebulan,<br />
erT kacs xuTi simpaTiuri<br />
gogo ratom mohyavda<br />
stambulSi. gaarkvies, rom<br />
Temuri sutiniori ar iyo.<br />
sastumro `iasmak sul-<br />
TanSi~ davbinavdiT da<br />
meore dResve samuSaos<br />
SevudeqiT: forumis momavali<br />
wlis samoqmedo gegma<br />
da proeqtebi unda Segvedgina.<br />
manamde ki tradiciuli<br />
gacnobiT daviwyeT.<br />
osur delegaciaSi<br />
sami Jurnalisti, erTi<br />
iuristi da ori rigiTi<br />
cxinvaleli iyo. qarTul<br />
delegaciaSi arasamTavrobo<br />
organizaciebis<br />
warmomadgenlebi Warbobdnen.<br />
aqve gavigeT,<br />
rom qarTul-osuri samoqalaqo<br />
forumis es Sexvedra<br />
kiTxvis niSnis qveS<br />
idga: cxinvalidan orma<br />
uari Tqva monawileobaze.<br />
isini gvwerdnen, rom<br />
am saxis SexvedrebSi azrs<br />
veRar xedavdnen. cxovrebovsac<br />
ase rom efiqra<br />
da saswrafod axali<br />
wevrebi ar epovna, Sexvedra<br />
CaiSleboda. magram<br />
gazeT `21-e saukunis~<br />
redaqtorma sxvagvarad<br />
gadawyvita. misi azriT,<br />
dialogs alternativa ara<br />
aqvs. am dialogis gamo<br />
wina, holandiuri Sexvedris<br />
Semdeg mas cxinvalSi<br />
sastikad gauswordnen _<br />
moRalated gamoacxades da<br />
cxinvalis centrSi daundoblad<br />
scemes. TavdamsxmelTa<br />
Soris de-faqto<br />
respublikis deputatebic<br />
iyvnen. cxovrebovma<br />
iarebi moiSuSa da axla<br />
stambulSi gamoemarTa<br />
qarTvelebTan Sesaxvedrad,<br />
Tan axali adamianebic<br />
wamoiyvana.<br />
omze ar gvisau-<br />
momaval Sexvedramde<br />
bria, arc imis garkveva<br />
dagviwyia, vin isrola<br />
pirvelma. omis Semdgom<br />
adamianur problemebze<br />
saubars ucremlod ar<br />
Cauvlia. cxinvalelma<br />
Jurnalistma _ Tamar<br />
teraSvilma aRniSna, rom<br />
Zmebi enatreba, romlebic<br />
saqarTveloSi cxovroben;<br />
mesame welia maTTvis Tvali<br />
ar moukravs. gza Tu<br />
gaixsneba, pirvel rigSi,<br />
Tamari Zmebs moinaxulebs.<br />
Zmebis ambavs Tamari<br />
Tvalcremliani gviambobs.<br />
cremlebi sxvebis<br />
TvalebSic gamoCnda.<br />
gansakuTrebiT dali<br />
nerviulobda. dali doijaSvili<br />
cxinvalis Teatris<br />
msaxiobi iyo. 20 wlis<br />
win devnilad iqca da<br />
axla Tbilisis erT-erT<br />
sastumroSi cxovrobs.<br />
ai, ase cremlebiT<br />
da Zveli ambebis gaxsenebiT<br />
gavicaniT erTmaneTi.<br />
am cremlebma da<br />
erTmaneTis problemebis<br />
gaziarebam ki, rogorc<br />
Semdgom dReebSi davrwmundi,<br />
ndoba warmoSva.<br />
sul erTad viyaviT,<br />
gaTenebamde vsaubrobdiT,<br />
yvelaferi gvainteresebda<br />
erTmaneTis Sesaxeb.<br />
_ cota xnis win cxinvalSi<br />
patara gamokiTxva<br />
Cavatareo, _ miyveba Temuri.<br />
erT ojaxSi mivedi,<br />
romelsac omis dros<br />
Svili daeRupa da<br />
vekiTxebi, ras ityviT,<br />
saqarTvelosTan saz-<br />
Rvari rom gaixsnas<br />
meTqi. xelebi gaasavsaves,<br />
ras ambob, ar gvindao.<br />
mere ojaxis diasaxliss<br />
vkiTxe, rogorc vici,<br />
Tqvens Svils Tqveni<br />
dac glovobs, romelic<br />
saqarTveloSi cxovrobsmeTqi.<br />
_marTali xaro,<br />
mere im dis naxva ar ginda-meTqi?<br />
kio, _ mipasuxa<br />
da dafiqrda. bolos ase<br />
daasrula _ meSinia xmamaRla<br />
vTqva, sazRvris<br />
gaxsnis momxre rom varo.<br />
miambobda Temuri am<br />
istorias da daJinebiT<br />
ambobda, rom adamianebs<br />
mimosvlis ufleba unda<br />
mieceT. sawinaaRmdego arc<br />
Cven gvaqvs araferi, magram,<br />
samwuxarod, es Cvens doneze<br />
ar wydeba-meTqi. hoda,<br />
Zlieri samoqalaqo sazogadoeba<br />
rom gvyavdes, amis<br />
gakeTeba bevrad advili<br />
iqneboda. amas mTavrobebi<br />
ewinaaRmdegebiano.<br />
saintereso iyo osuri<br />
delegaciisgan erTi winadadeba<br />
_ saerTaSoriso<br />
organizaciebma os axalgazrdebs<br />
evropuli gana-<br />
Tlebis Sansi unda miscen.<br />
osur sazogadoebaSi ruse-<br />
Tis mimarT imedgacrueba<br />
yoveldRiurad matulobs.<br />
arc malaven, rom ruseTSi<br />
korufcia arnaxul masStabebs<br />
aRwevs da iq Rirseuli<br />
ganaTlebis miReba<br />
TiTqmis SeuZlebelia.<br />
gulistkiviliT aRniSnavdnen,<br />
rom axalgazrdebis<br />
umetesobam cxinvalSi,<br />
iaraRis xelSi daWerisa<br />
da sangrebis gaTxris meti<br />
araferi icis. roca omis<br />
safrTxe aRar aris, maT<br />
yvelaze rTuli periodi<br />
udgaT. es axalgazrdebi<br />
sakuTar Tavs veRar pouloben<br />
da fsiqikuri problemebi<br />
da depresia ewyebaT.<br />
amitom zogi alkoholSi<br />
da zogic narkotikSi<br />
poulobs Svebas.<br />
axla yvela mSeneblobis<br />
process akvirdeba Turme<br />
cxinvalSi. am sferoSic<br />
yvelaferi rigze ver aris,<br />
adamianebs usamarTlobis<br />
gancda uCndebaT, magram<br />
vxvdebiT, rom Cveni problema<br />
dangreul saxlebSi<br />
ki ara, dangreul urTierTobebSiao<br />
,- miTxra<br />
osuri delegaciis erTerTma<br />
wevrma. arc is<br />
damales osma kolegebma,<br />
rom evropisgan Segnebulad<br />
qmnian cxinvalSi<br />
mtris xats. maTi azriT,<br />
evropis mtris miTi male<br />
unda daimsxvres.<br />
maTac ainteresebdaT,<br />
rogor cxovroben Cveni<br />
devnilebi. Cvenc Seulamazeblad<br />
vuTxariT, rom<br />
kotejebSi, romlebic<br />
maT dauriges, iataki<br />
male gafuWda, kedlebi<br />
dasvelda, Weridan<br />
wyali Camovida. - maT<br />
Tavze Weri mainc aqvT,<br />
Cveni dazaralebulebis<br />
nawili ki isev karvebSi<br />
cxovrobso, - dananebiT<br />
aRniSna erTma.<br />
axla rac Seexeba proeqtebs.<br />
Temuris azriT,<br />
kargi iqneba Tu eqskombatantebis<br />
- yofili<br />
mebrZolebis Sexvedra<br />
holandiaSi, kunZul<br />
teqselze moewyoba. simboluria,<br />
rom am kun-<br />
Zulze, sadac qarTvelebma<br />
nacistebis winaaRmdeg<br />
ajanyeba moawyves, 40<br />
osic yofila. sainteresoa,<br />
rogor Sexvdebian<br />
mebrZolebi erTmaneTs?<br />
raze isaubreben? saerTo<br />
enas Tu gamonaxaven?<br />
saerTo ena Cven, Jurnalistebma<br />
swrafad<br />
movZebneT. patara saproeqto<br />
gegmac ki davwereT,<br />
romelic rogorc qar-<br />
Tul, ise osur mediaSi<br />
siZulvilis enis gamoyenebas<br />
exeba. xSirad Tvalyurs<br />
vadevneb osur televizias,<br />
saidanac `faSisti<br />
qarTvelebi~, `saakaSistebi~<br />
da ase Semdeg uxvad<br />
ibneva. Cveni mediac xSir-<br />
ad scodavs, roca ama Tu<br />
im kriminaluri istoriis<br />
dros osebs banditebad<br />
da maradiorebad moixseniebs<br />
xolme.<br />
erTi filmi gamaxsenda,<br />
romlis Sinaarsi os<br />
kolegebsac vuambe. films<br />
`sastumro ruandaSi~ hqvia,<br />
sadac erTi patara radiosadguri<br />
Zaladobisken<br />
mowodebiT konfliqts<br />
aRvivebs da es sabolood<br />
saSinel genocidSi gadaizrdeba...<br />
Cveni delegaciis erTi<br />
wevri, <strong>megobrobis</strong> <strong>xidi</strong>s<br />
_ <strong>`qarTlosis~</strong> Tavmjdomare,<br />
megi bibiluri<br />
omis droindel pozitiur<br />
istoriebs agrovebs.<br />
istoriebs, roca<br />
qarTvelebi da osebi<br />
erTmaneTs exmarebodnen.<br />
Cemda gasakvirad, araerTi<br />
aseTi istoria movismine.<br />
am CanafiqriT osi<br />
kolegebic kmayofilni<br />
darCnen. finali ki, sam<br />
enaze am istoriebis wignad<br />
gamocema iqneba.<br />
erTad xuT dRes viyaviT.<br />
bolo dRes, dilis<br />
5 saaTamde visxediT yvela.<br />
miuxedavad imisa, rom<br />
os kolegebs win momqancveli<br />
gza hqondaT,<br />
dasveneba aravis<br />
ufiqria. vsvamdiT luds<br />
da saxaliso istoriebs<br />
vixsenebdiT. maT ki win<br />
marTlac didi gza hqondaT<br />
_ stambuli-moskovi,<br />
moskovi-minvodi, minvodi-vladikavkazi<br />
da<br />
vla dikavkazi-cxinvali. xumrobiT<br />
vuTxari, TbilisSi<br />
wamodiT da axalgoridan<br />
CadiT cxinvalSi-meTqi.<br />
gaeRimaT, albaT, eg<br />
droc movao.<br />
<strong>gazeTi</strong> `baTumelebi~ #47,<br />
goga afciauri<br />
radio `Tavisuflebis~<br />
Jurnalisti<br />
qarTul-osuri urTierTobebi<br />
daniel WonqaZe da<br />
vasil coraevi<br />
Tanamedrove Taobam<br />
unda icodes, Tu saukuneebis<br />
manZilze erToblivi<br />
muSaobiT rogor<br />
viTardeboda qarTulosuri<br />
mecniereba,<br />
kultura, ganaTleba.<br />
erToblivi muSaobiT<br />
ra warmatebebs aRwevdnen<br />
mecnierebis, skolis,<br />
kulturis moRvaweebi.<br />
aviRoT Tundac erTi<br />
konkretuli faqti. mecxramete<br />
saukunis 30-40-ian<br />
wlebSi Crdilo oseTSi,<br />
kerZod, vladikavkazis<br />
oseTis sasuliero komisiaSi<br />
moRvaweobda mRvdeli<br />
giorgi WonqaZe, romelic<br />
vladikavkazis kulturulsaganmanaTleblo<br />
da sasuliero<br />
aRmzrdelobiT<br />
muSaobas eweoda.<br />
metad sainteresoa<br />
gi orgi WonqaZis Svilis,<br />
cnobili qarTveli<br />
mwerlis, `suramis<br />
cixis~avtoris _ daniel<br />
WonqaZis moRvaweoba 1851-<br />
1855 wlebSi, kavkavSi,<br />
Semdeg Tbilisis sasuliero<br />
seminariaSi, sadac<br />
igi osur enas aswavlida.<br />
cnobili faqtia, rom<br />
daniel WonqaZis merxis<br />
megobari iyo osi<br />
mwerali vasil coraevi.<br />
igi daniel WonqaZesTan<br />
erTad moRvaweobda jer<br />
vladikavkazis sasuliero<br />
saswavlebelSi, xolo Sem-<br />
mogilocavT metad<br />
saWiro da drouli <strong>gazeTi</strong>s<br />
`qarTl-osis~dafuZnebasa<br />
da gamoSvebas. didad<br />
gamixarda da sulieri<br />
kmayofileba ganvicade,<br />
rom dRis sinaTle<br />
ixila iseTi Sinaarsis<br />
da mimarTulebis beWdviTma<br />
organom, romelic<br />
qarTvelebsa da osebs<br />
Soris Zmobisa da naTelmironobis<br />
saukunovan<br />
tradiciebze mogviTxrobs.<br />
mudam tkbilad masxendeba<br />
is wlebi, roca<br />
cxinvalSi, saqalaqo<br />
biblioTekaSi vmuSaobdi,<br />
sadac periodulad<br />
vatarebdiT qarTuli da<br />
osuri wignebis sajaro<br />
ganxilvebs, mkiTxvelTa<br />
deg Tbilisis sasuliero<br />
seminariaSi. aRsaniSnavia,<br />
rom orivem safuZvlianad<br />
icoda qarTuli da osuri<br />
enebi. maT erToblivad<br />
Seagroves osuri zRaprebi,<br />
Tqmulebebi, igavarakebi,<br />
romlebic 1868<br />
wels akademikos Sifrinis<br />
redaqciiT petrogradSi<br />
calke wignad gamosces<br />
saTauriT: `osuri<br />
teqstebi Segrovebuli d.<br />
WonqaZisa da v. coraevis<br />
mier~. am naSromma bevrs<br />
misca stimuli xalxuri<br />
Tqmulebis Sevsebisa da<br />
mecnieruli damuSavebisTvis.<br />
daniel WonqaZisa da<br />
vasil coraevis urTier-<br />
Tobebi dRes bevrisTvis<br />
cnobili ar aris.<br />
arada, saWiroa axalgazrdobam<br />
icodes, Tu ra<br />
sargebloba moaqvs ori<br />
pirovnebis, Semoqmedis<br />
erTobliv muSaobas ori<br />
eris urTierTobis ganmtkicebis<br />
saqmeSi.<br />
amalia sauri<br />
gazeT `qarTl-osis~<br />
damfuZnebels, q-n megi bibilurs<br />
redaqtors, baton vasil sabanaZes<br />
eva marTali iyo,<br />
roca adams uTxra, vaSli<br />
RmerTis saCuqariao.<br />
arc erTi xili ar aris<br />
iseTi dieturi, wvniani,<br />
tonusuri, damamSvidebeli,<br />
glucidebiT mdidari,<br />
rogorc vaSli.<br />
frangebi amboben: dRe-<br />
Si sami cali vaSli Tu<br />
miirTviT, eqims saerTod<br />
konferenciebs, Sexvedrebs<br />
qarTvel da os mwerlebTan,<br />
poetebTan, msaxiobebTan...<br />
im korpusSi, sadac<br />
biblioTeka iyo ganTavsebuli,<br />
cxovrobdnen literaturisa<br />
da xelovnebis<br />
warmomadgenlebi, romlebic<br />
xSirad gvstumrobdnen.<br />
imedi maqvs, rom gaze-<br />
Tis axal-axali nomrebi<br />
gagvaxarebs saintereso,<br />
Sinaarsiani da mimzidveli<br />
statiebiT, romelic<br />
Tavis mxriv xels Seuwyobs<br />
qarTvelebisa da<br />
osebis Serigebas, ndobis<br />
aRdgenas.<br />
julieta CikvilaZe<br />
devnili cxinvalidan<br />
idealuri xili bibliidan<br />
dagaviwyebTo. vaSls mavne<br />
qolesterinisagan damcavi<br />
efeqti gaaCnia.<br />
vaSlis kani 4-6-jer met<br />
vitamins Seicavs, vidre<br />
rbilobi, amitom vaSls nu<br />
gaTliT da ise miirTviT.<br />
lamazmanebi vaSlisagan<br />
niRbebs ikeTeben, radgan<br />
vaSli SesaniSnavad wmends<br />
da asufTavebs saxis kans.
8<br />
Zmobis sadRegrZelo<br />
os mwerlebs<br />
moyvrebs Soris siZulvili sikvdils<br />
udris,<br />
gulSi isev Zmobis cecxli agizgizda.<br />
momenatra, megobrebo, Tqveni ludi,<br />
Tqveni sufra da osuri xabizgina.<br />
ganSorebam gagviTeTra ukve Tmebi,<br />
gvian mivxvdiT, rogor mwared<br />
mogvatyues.<br />
ki batono, me dRes TqvenTan daviTvrebi,<br />
siyvaruliT SevaerTeb gulTan gulebs.<br />
ki batono, wyenac unda daviviwyoT,<br />
gulma miTxra Zvel gzas nuRar<br />
datovebo...<br />
Cemi leqsi Zmobis sadRegrZelo iyos,<br />
alaverdi TqvenTana var, batonebo!<br />
minda, madloba<br />
gadavuxado yvela<br />
gulisxmier adamians,<br />
vinc gaWirvebis<br />
dros adamians mxar-<br />
Si amoudga, ara aqvs<br />
mniSvneloba, qarTveli<br />
iqneba Tu osi...<br />
es omi Cveni saerTo<br />
tkivilia...<br />
rogorc politologebi<br />
aRniSnaven, yvela<br />
SeiaraRebuli konfliqti<br />
Tavisi arsiT unikaluria...<br />
rac Seexeba<br />
qarTul-afxazur da qar-<br />
Tul-osur konfliqtebs,<br />
maTi unikaluroba imaSi<br />
vlindeba, rom xSirad<br />
erTmaneTTan dapirispirebuli<br />
qarTvelebi, osebi<br />
Tu afxazebi, erTurTis<br />
sicocxlis gadasarCenad<br />
Tavs ar zogavdnen. ase<br />
iyo 2008 wlis agvistos<br />
omis drosac. am<br />
istoriebs mogviTxroben<br />
konfliqtis epicentrSi<br />
moxvedrili qarTvelebi,<br />
romelebic osi erovnebis<br />
adamianebma gadaarCines.<br />
erT-erTi istoria ki<br />
qarTveli qalis mier<br />
rusi jariskacis gadar-<br />
Cenis faqtze metyvelebs.<br />
agvisto, 2008 weli,<br />
luiza nasuaSvili:<br />
vcxov robdi cxinval-<br />
Si 1991 wlamde. vmuSaobdi<br />
buRaltrad<br />
qarxanaSi. pirveli omis<br />
Semdeg gadavedi sacxovreblad<br />
sofel TamaraSenSi,<br />
magram muSaoba ar Semiwyvetia,<br />
kargi urTier-<br />
Toba mqonda cxinvalis<br />
macxovreblebTan. 2008<br />
wlis agvistos movlenebis<br />
dros ar damitovebia<br />
Cemi sacxovrebeli, radgan<br />
saxlSi maRalwneviani<br />
avadmyofi meuRle myavda<br />
da Tan imedi mqonda, rom<br />
ar iqneboda mSvidobiani<br />
mosaxleobis darbeva-Seviwroveba.<br />
magram movlenebi<br />
tragikulad ganviTarda.<br />
daviT axlouri<br />
Tanadgomis istoriebi<br />
10 agvistos me da Cemi<br />
meuRle iaraRis muqariT<br />
osi erovnebis mebrZolebma<br />
wagviyvanes cxinvalis<br />
winaswari dakavebis izolatorSi.<br />
Cemi meuRlis mdgomareoba<br />
TandaTan mZimdeboda.<br />
mas saswrafod<br />
esaWiroeboda wnevis damaregulirebelimedikamenti.<br />
am situaciidan<br />
gamosavals ver vxedavdi,<br />
radgan danarCeni patimrebi<br />
uares mdgomareobaSi<br />
iyvnen, saknidan gamoyavdaT<br />
da fizikurad uswordebodnen.<br />
am fonze ver<br />
vbedavdi vinmesTvis wamlis<br />
Txovnas. rodesac<br />
Cemi meuRlis janmrTelobis<br />
mdgomareobam<br />
kritikul zRvars miaRwia,<br />
mec gavbede da Cvens<br />
osi erovnebis zedamxedvels<br />
wamali vTxove. mas<br />
saSineli reaqcia hqonda,<br />
yvirili damiwyo. imedi<br />
gadamewura, qmari xelidan<br />
mecleboda. ramodenime<br />
xanSi am zedamxedvelma<br />
uxeSad momixmo Tavisken,<br />
SeSinebuli mivuaxlovdi<br />
da Cemda gasakvirad erTi<br />
firfita Zliermoqmedi<br />
wnevis damwevi wamali<br />
momca. saswrafod gamovbrundi<br />
da meuRle gulSi<br />
Cavikari imedianad... mere<br />
mivxvdi, rom is zedamxedveli<br />
ase uxeSad, Turme,<br />
sxvebis dasanaxad meqceoda.<br />
rom ara am zedamxedvelis<br />
gulisxmiereba, Cemi<br />
meuRle sikvdils ver<br />
milocva abel<br />
CikvilaZes<br />
gilocavT dabadebis<br />
meoT xmoce wlisTavs.<br />
rTuli da daZabuli<br />
cxovrebis gza ganvleT,<br />
magram iyo xalisiani,<br />
Sinaarsiani, lamazi periodebic.<br />
gixarodaT Tqvens<br />
mSobliur cxinvalSi<br />
cxovreba. gyavdaT keTili<br />
megobrebi, mezoblebi,<br />
axloblebi. samwuxarod,<br />
Sida aSlilobam, gautanlobam<br />
daarRvia Cveni<br />
myudroeba. Tqvenc da<br />
Cvenc gagvityda janmrTeloba,<br />
magram imedi unda<br />
viqonioT, rom gvian,<br />
magram mainc davbrundebiT<br />
mSobliur cxinvalSi.<br />
imediTa da keTili<br />
survilebiT, _<br />
vasil sabanaZe<br />
gadaurCeboda. minda madloba<br />
gadavuxado yvela<br />
gulisxmier adamians, vinc<br />
gaWirvebis dros adamans<br />
mxarSi amoudga, ara aqvs<br />
mniSvneloba, qarTveli<br />
iqneba Tu osi... es omi<br />
Cveni saerTo tkivilia...<br />
juba tetunaSvili<br />
(sof. tirZnisi): 2009<br />
wlis 22 agvistos sxva<br />
qarTvelebTan erTad mec<br />
tyved aRmovCndi. cxinvalSi<br />
vyavdiT. miWirs<br />
im dReebis gaxseneba...<br />
iZulebiT gvamuSavebdnen,<br />
cxinvalis quCebs vasuf-<br />
TavebdiT... micvalebulebs<br />
gvamarxinebdnen. tyveebi<br />
ver uZlebdnen emociur<br />
fons da sasowarkveTilebaSi<br />
vardebodnen. 24<br />
agvistos aTamde qarTvelTan<br />
erTad mSier-mwyurvalni<br />
quCaSi visxediT<br />
da Semdeg brZanebebs<br />
velodiT. Tavs iqiT gza<br />
ar gvqonda, Seuracxyofas<br />
gvayenebdnen, yoveldRiurad<br />
badragi gvcemda da<br />
gvaginebda. erTi moxuci<br />
osi mogviaxlovda da piradad<br />
mommarTa: `qarTvelo,<br />
wamo nagavi gadamiyare!~<br />
gadavylape damcireba da<br />
gavyevi. mivefareT Tu<br />
ara badragis Tvals, es<br />
moxuci osi momitrialda,<br />
xelSi vedro momawoda,<br />
Cumad miTxra: `bodiSi,<br />
Svilo, ase rom mogmarTe.<br />
mag `ZaRlebis~<br />
meSinia... am vedroSi saWmelia<br />
da gTxov, sxvebsac<br />
gaunawile...~ namdvilad<br />
ar velodi aseT adamian-<br />
Tan Sexvedras. gaognebuli<br />
gamovbrundi, arasdros<br />
damaviwydeba moxucis<br />
cremlmoreuli, saTno<br />
Tvalebi... am moxucma<br />
gvixsna SimSilisagan...<br />
(gagrZeleba iqneba)<br />
megi bibiluri<br />
sazogadoebrivi kavSiri<br />
_ <strong>megobrobis</strong><br />
<strong>xidi</strong> `qarTlosi~<br />
bagrat meoTxes dedam,<br />
dedofalma mariamma, bizantiidan<br />
Camouyvana sacole,<br />
TviT keisris Zmiswuli, saxelad<br />
elene, romelic male<br />
gardaicvala. meuRlis gardacvalebidan<br />
erTi wlis<br />
Tavze bagrat meoTxem colad<br />
SeirTo osTa mefis usdures<br />
asuli _ borena. borena sakmaod<br />
ganaTlebuli da mSvenierebiT<br />
savse qaliSvili iyo.<br />
im droisaTvis bizantia<br />
cdilobda Tavisi politikuri<br />
orientaciis qveS moeqcia saqarTvelo,<br />
rasac xels uwyobda<br />
qveynis Sina aSlilobac.<br />
bagratma, rogorc osTa siZem,<br />
osebis samxedro Zalebi gamoiyena<br />
samefoSi wesrigis dasamyareblad,<br />
urCi feodalebis dasamorCileblad<br />
da gareSe mtrebis winaaRmdeg<br />
sabrZolvelad.<br />
bagratma 40 000 osi<br />
sazogadoebaSi iSvia-<br />
Tia iseTi danaklisi,<br />
romelsac daviwyeba ar<br />
uweria. qarTuli Teatris<br />
niWieri wamyvani<br />
msaxiobi, saqarTvelos<br />
damsaxurebuli artisti<br />
jemal goCaSvili swored<br />
erT-erTi maTgania.<br />
Zir-Zvel samaCabloSi<br />
dabadebulma, niWierma<br />
ymawvilma Tavadve gaikvlia<br />
gza, romelSic<br />
xeli Seuwyo gangebis<br />
mier naboZebma Cinebulma<br />
xmam, metyvelebam,<br />
plastikam da musikalurobam.<br />
jemal goCaSvili<br />
jer kidev skolis<br />
periodSi gansaxierebulma<br />
`patara kaxma~ (patara<br />
kaxis rolSi) da `baSiaCukma~(abdulSahilis<br />
rolSi) umal aqcia<br />
skolis varskvlavad.<br />
jemal goCaSvilis repertuari<br />
mravalferovani<br />
iyo Tematurad, Janrobrivad,<br />
stilisturad. igi<br />
yvelgan marTali, damajerebeli,<br />
emociuri da<br />
artistizmiT aRsavse iyo.<br />
am keTilsindisierebisa<br />
da profesionalizmis<br />
gamo jemal goCaSvili<br />
mayureblisa da kolegebisTvis<br />
sayvarel pirovnebad<br />
iqca. 1965 wlidan<br />
moyolebuli, mTeli Tavisi<br />
sicocxlis manZilze<br />
100-ze meti roli aqvs<br />
gansaxierebuli.<br />
Cveni mxarisTvis<br />
yvelaze kritikul da<br />
mZime wlebSi, 1991 wlidan<br />
ibrZoda Teatris<br />
gadasarCenad, ibrZoda<br />
moTminebiT, erTgulebiT,<br />
saqmisadmi didi<br />
siyvaruliT. igi Tavisi<br />
damfuZnebeli da<br />
gamomcemeli<br />
megi bibiluri<br />
profesiiT cdilobda<br />
eSvela samSoblosTvis,<br />
xalxisTvis. miuxedavad<br />
didi gaWirvebisa, Tavis<br />
kolegebTan erTad suliT<br />
ar ecemoda. TeatrSi<br />
idgmeboda speqtaklebi<br />
da baton jemalis<br />
mier naTamaSebi rolebi<br />
xalxs kmayofilebas ani-<br />
Webda, mSobliur adgilebSi<br />
dabrunebis imeds<br />
ar ukargavda, sulier<br />
sakvebs aZlevda maT.<br />
batoni jemalis megobrebma,<br />
axloblebma kargad<br />
viciT, Tu ra ganuzomel<br />
siyvaruls da tkivils<br />
atarebda igi samaCabloze,<br />
ra siTboTi ixseniebda<br />
Tavis os kolegebs, rogor<br />
surda qarTul-osuri<br />
ur Ti erTobebis aRdgena.<br />
vamayobT SeniT, Cveno<br />
jemal, Seni bavSvobis<br />
megobrebi da erTguli mayureblebi,<br />
gansakuTrebiT<br />
liaxvis xeobis mosaxleoba,<br />
radgan Sen iyavi keTilSobili,<br />
brw yin vale adamiani,<br />
SesaniSnavi megobari,<br />
simarTlisaTvis da samSoblosaTvis<br />
mebrZoli kaci,<br />
mSobliur kuTxeze, xeiTze<br />
ianvari, 2011 w.<br />
bagrat meoTxe _ osebis siZe<br />
gamoiyvana mterTan sabr-<br />
Zolvelad.<br />
Tavis mxriv, bagrat meoTxe<br />
megobrulad xels umarTavda<br />
oseTs(aq igulisxmeba dRevandeli<br />
CrdiloeT oseTi). man<br />
`mravlad gauxsna sxvadasxva saxis<br />
skolebi, maswavleblebad daniSna<br />
qarTvelni da berZnebic~.<br />
bagrat meoTxes droidan<br />
Sio mRvimis monasterSi oseTisaTvis<br />
mzaddebodnen saeklesio<br />
moRvaweebi. zaqaria WiWinaZe<br />
wers: `maSin Sio mRvime iyo<br />
osTaTvis igi, rac aToni da<br />
aTina qarTvelTaTvis~. Sio<br />
mRvimis monasterSi ganaTleba<br />
miRebuli saeklesio pirebi<br />
xels uwyobdnen oseTSi mravalferovani<br />
qarTuli kulturis<br />
gacnoba-gavrcelebas.<br />
marTalia, is periodebi,<br />
iseve rogorc sxva periodebi,<br />
omebiT da sisxlisRvriT<br />
dauviwyari danaklisi<br />
es Cveni istoriaa<br />
xasiaTdeboda,<br />
magram<br />
bagrat meo-<br />
Txe da misi<br />
meuRle _<br />
borena poulobdnen<br />
dros, ojaxurisimyudroviT<br />
ecxovraT.<br />
bagrat meo-<br />
Txe iyo<br />
~kaci umSvenieresaTa~, kaci,<br />
romelsac avma wuTisofelma<br />
es daaswavla: `vidre TualiTa<br />
ara vixilo, ara viwamo~.<br />
bagratisa da borenas colqmroba<br />
iyo nimuSi imisa, Tu<br />
rogori unda iyos qarTulosuri<br />
ojaxi.<br />
qeTo sauri<br />
goris raionis s. atenis<br />
sajaro skolis moswavle<br />
TavdaviwyebiT Seyvarebuli.<br />
jemal goCaSvils rom<br />
kiTxes, ras usurvebda<br />
sakuTar xalxs, upasuxa:<br />
`minda, Cemi xalxi gavamxnevo,<br />
vusurvo, suliT ar<br />
daecnen, iyvnen optimistebi<br />
da sjerodeT, rom<br />
Cven aucileblad davbrundebiT<br />
ukan. vusurveb<br />
Cvens sayvarel da saamayo<br />
Teatrs sakuTar keraze<br />
male dabrunebas~.<br />
Cvenma sayvarelma pedagogma<br />
da cxinvalis #1<br />
qarTuli saSualo skolis<br />
direqtorma vaxtang kasra-<br />
Zem didi siyvarulis niSnad<br />
`mercxala biWi~ Searqva<br />
jemals. igi gaWirvebulTa<br />
qomagi iyo da mxolod<br />
sikeTes, siyvaruls da<br />
siTbos afrqvevda, amitom<br />
gvjera, sasufevelSi daido<br />
bina, aseTi vaJkacebis<br />
adgili ufalTanaa da maT<br />
sikvdili ver moereva.<br />
ganisvene mSvidad. Seni<br />
saxeli maradiulad<br />
darCeba Cvens gulebSi!<br />
naTela daTaSvili<br />
eTer qumaritova<br />
zamira meSvildiSvili<br />
leri salamaZe<br />
mTavari redaqtori<br />
vasil sabanaZe<br />
gTxovT, gagviziaroT Tqveni mosazrebebi, survilebi, winadadebebi:<br />
tel.: 8 (270)77354, 8(270)73257, www.qartlosi.org.<br />
el. fosta: gazeti@qartlosi.org, info@qartlosi.org.<br />
daakabadona nino didberuaSvilma