LAPORAN - Jabatan Audit Negara

LAPORAN KETUA AUDIT NEGARA TAHUN 2009 NEGERI SEMBILANLAPORANKETUA AUDIT NEGARAAKTIVITI JABATAN/AGENSIDAN PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAANNEGERI SEMBILANTAHUN 2009JABATAN AUDIT NEGARA MALAYSIANo. 15, Aras 1-5Persiaran Perdana, Presint 262518 WILAYAH PERSEKUTUAN PUTRAJAYAwww.audit.gov.myJABATAN AUDIT NEGARAMALAYSIAJH302756 cover n9.indd 110/14/10 2:33:43 PM

LAPORANKETUA AUDIT NEGARAAKTIVITI JABATAN/AGENSIDAN PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAANNEGERI SEMBILANTAHUN 2009JABATAN AUDIT NEGARAMALAYSIA1

KANDUNGAN

ii2

KANDUNGANPERKARAKATA PENDAHULUANINTISARI LAPORANMUKA SURATviixiBAHAGIAN I - AKTIVITI JABATAN/AGENSI KERAJAAN NEGERIPendahuluan 3Jabatan Kerja Raya Negeri SembilanPengurusan Penyenggaraan Jambatan Di Jalan NegeriJabatan Pengairan Dan Saliran Negeri Sembilan, Pejabat Daerah Dan Tanah,Pejabat Pengarah Tanah Dan Galian Negeri Sembilan Dan Badan Kawal SeliaAir Negeri SembilanPengurusan Aktiviti Perlombongan Dan Pengambilan Pasir Serta KesannyaTerhadap Alam SekitarMajlis Perbandaran Port DicksonPengurusan Sisa Pepejal Dan Kesannya Terhadap Alam SekitarMajlis Perbandaran Seremban dan Majlis Perbandaran NilaiPengurusan Penyenggaraan Jalan MajlisYayasan Negeri SembilanPengurusan Pinjaman PendidikanSyarikat Air Negeri SembilanPengurusan Air Tidak Berhasil (NRW)31736507080BAHAGIAN ll - PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERISyarikat Ganda Akademik Sdn. Bhd. 103Syarikat Liberty Capital Sdn. Bhd. 120iii

KATA PENDAHULUAN

vi 2

KATA PENDAHULUAN1. Perkara 106 dan 107 Perlembagaan Persekutuan dan Akta Audit 1957 menghendakiKetua Audit Negara mengaudit aktiviti-aktiviti Jabatan dan Agensi Kerajaan Negeri sertamengemukakan Laporan mengenainya kepada Seri Paduka Baginda Yang di-PertuanAgong dan Duli Yang Maha Mulia Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan. Seri PadukaBaginda Yang di-Pertuan Agong akan menitahkan supaya Laporan itu dibentangkan diParlimen manakala Duli Yang Maha Mulia Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilanmenitahkan supaya laporan itu dibentangkan di Dewan Undangan Negeri Sembilan. Bagimemenuhi tanggungjawab ini, Jabatan Audit Negara telah menjalankan pengauditan prestasiuntuk menilai sama ada sesuatu aktiviti Kerajaan dilaksanakan dengan cekap, ekonomi,berkesan dan mencapai matlamat yang telah ditetapkan.2. Laporan saya mengenai aktiviti Jabatan/Agensi dan pengurusan Syarikat KerajaanNegeri Sembilan Tahun 2009 adalah hasil daripada pengauditan yang dijalankan terhadapaktiviti-aktiviti tertentu yang dilaksanakan di 12 Jabatan/Agensi dan Syarikat Kerajaan Negeriiaitu Jabatan Kerja Raya Negeri Sembilan, Jabatan Pengairan Dan Saliran Negeri Sembilan,Pejabat Daerah Dan Tanah, Pejabat Pengarah Tanah Dan Galian Negeri Sembilan , BadanKawal Selia Air Negeri Sembilan, Majlis Perbandaran Port Dickson, Majlis PerbandaranSeremban, Majlis Perbandaran Nilai, Yayasan Negeri Sembilan, Syarikat Air NegeriSembilan, Syarikat Ganda Akademik Sdn. Bhd. dan Syarikat Liberty Capital Sdn. Bhd.Program/aktiviti yang diaudit adalah berkaitan dengan Pengurusan PenyenggaraanJambatan Di Jalan Negeri, Pengurusan Aktiviti Perlombongan Dan Pengambilan Pasir SertaKesannya Terhadap Alam Sekitar, Pengurusan Sisa Pepejal Dan Kesannya Terhadap AlamSekitar, Pengurusan Penyenggaraan Jalan Majlis, Pengurusan Pinjaman Pendidikan,Pengurusan Air Tidak Berhasil (NRW), Pengurusan Syarikat Ganda Akademik Sdn. Bhd.dan Pengurusan Syarikat Liberty Capital Sdn. Bhd.3. Pengauditan terhadap aktiviti Kerajaan Negeri adalah untuk memastikan semuapolisi, program dan projek yang telah dirancang dilaksanakan dengan jayanya mengikuttempoh yang ditetapkan, spesifikasi dan syarat-syarat kontrak/perjanjian dipatuhi, tiadapembaziran dan mencapai matlamatnya. Pada umumnya, aktiviti-aktiviti yang dilaksanakanoleh Jabatan/Agensi Kerajaan Negeri Sembilan pada tahun 2009 masih menunjukkankelemahan seperti yang saya laporkan dalam Laporan Ketua Audit Negara Terhadap AktivitiJabatan/Agensi Kerajaan Negeri Sembilan Tahun 2008. Di antara kelemahan tersebutadalah kelemahan pengurusan penyenggaraan jambatan di jalan negeri yang tidakmenyeluruh. Kemusnahan alam sekitar dan pencemaran air yang berlaku disebabkankurangnya pemantauan ke atas aktiviti pengambilan pasir sungai. Pengurusan sisa pepejalpula telah sedikit sebanyak memberi kesan kepada alam sekitar. Pelaksanaanpenyenggaraan jalan Majlis boleh dipertingkatkan lagi untuk memberi keselesaan kepadapengguna. Kegagalan untuk mengambil tindakan tegas oleh Yayasan Negeri Sembilanvii

terhadap peminjam telah menyebabkan tunggakan bayaran balik pinjaman masih tinggi.Selain itu, pengurusan Air Tidak Berhasil (NRW) yang lemah telah mengakibatkan kadarNRW di Negeri Sembilan tidak mencapai sasaran yang telah ditetapkan. Secara amnya,kelemahan ini menjejaskan imej Kerajaan Negeri dan perkhidmatan awam.4. Semua Pegawai Pengawal yang berkenaan telah dimaklumkan tentang perkara yangdilaporkan untuk pengesahan mereka. Laporan ini juga mengandungi kedudukan masa kiniperkara yang dibangkitkan dalam Laporan saya bagi tahun 2008 untuk memberi gambaransejauh mana tindakan susulan dan pembetulan telah diambil oleh pihak Jabatan/Agensi danSyarikat Kerajaan Negeri terhadap isu yang telah dibangkitkan.5. Di samping memenuhi kehendak perundangan, saya berharap laporan ini dapatdijadikan asas untuk memperbaiki segala kelemahan, memantapkan usahapenambahbaikan dan meningkatkan akauntabiliti dan integriti. Laporan ini juga pentingdalam usaha menangani krisis ekonomi serta menjadikan perkhidmatan awam satumekanisme dalam melaksana dan menterjemah segala program dan dasar awam sepertiuntuk memastikan pemuliharaan alam sekitar dan pengurusan sumber secara mampan,mengurangkan jurang digital masyarakat luar bandar dengan bandar, memberikanperkhidmatan yang berkualiti kepada masyarakat, membasmi kemiskinan, menstrukturkansemula masyarakat Malaysia, meningkatkan aktiviti ekonomi negara, pengukuhan institusikekeluargaan dan menyediakan kemudahan awam yang sempurna. Secara tidak langsungia akan menyumbang ke arah Program Transformasi Negara bagi memenuhi slogan “RakyatDidahulukan, Pencapaian Diutamakan” serta memenuhi keperluan, kepentingan danaspirasi setiap warga Malaysia.6. Saya ingin merakamkan ucapan terima kasih kepada semua pegawaiJabatan/Agensi dan Syarikat Kerajaan Negeri yang telah memberikan kerjasama kepadapegawai saya sepanjang pengauditan dijalankan. Saya juga ingin melahirkan penghargaandan terima kasih kepada semua pegawai saya yang telah berusaha gigih serta memberikansepenuh komitmen untuk menyiapkan Laporan ini.(TAN SRI DATO’ SETIA HAJI AMBRIN BIN BUANG)Ketua Audit NegaraMalaysiaPutrajaya21 Jun 2010viii

INTISARI LAPORAN

INTISARI LAPORANBAHAGIAN I -AKTIVITI JABATAN/AGENSI KERAJAAN NEGERI1. Jabatan Kerja Raya Negeri Sembilan - Pengurusan Penyenggaraan JambatanDi Jalan NegeriSebagai sebuah Jabatan teknikal yang mempunyai kepakaran dan kemahiran dalambidang kejuruteraan, Jabatan Kerja Raya (JKR) bertanggungjawab untuk menjalankanpemeriksaan dan menyenggara jambatan di seluruh negeri. Dalam Rancangan MalaysiaKesembilan (RMKe-9), JKR Negeri Sembilan telah membelanjakan sejumlah RM9.33 jutabagi projek menggantikan empat jambatan di jalan negeri daripada 10 jambatan yangdirancang kerana kekangan peruntukan. Selain itu JKR Negeri Sembilan turut membaik pulihdua jambatan lain sebagai projek kecemasan. Pada keseluruhannya, pengurusanpenyenggaraan jambatan jalan negeri adalah kurang memuaskan. Antara kelemahan yangdikenal pasti ialah JKR Negeri tidak mengguna pakai garis panduan yang disediakan untukmenjalankan pemeriksaan jambatan jalan negeri seperti mana yang dilaksanakan oleh IbuPejabat JKR Kuala Lumpur untuk pemeriksaan jambatan bagi jalan-jalan persekutuan dandaftar inventori jambatan di jalan negeri yang tidak lengkap. Tindakan segera perlu diambilbagi memantapkan dan mempertingkatkan pengurusan penyenggaraan jambatan di jalanjalannegeri.2. Jabatan Pengairan Dan Saliran Negeri Sembilan, Pejabat Daerah Dan Tanah,Pejabat Pengarah Tanah Dan Galian Negeri Sembilan Dan Badan Kawal SeliaAir Negeri Sembilan - Pengurusan Aktiviti Perlombongan Dan PengambilanPasir Serta Kesannya Terhadap Alam SekitarPengeluaran pasir merupakan salah satu sumber ekonomi Kerajaan Negeri Sembilanyang menjana hasil melalui bayaran royalti di mana sejumlah RM1.6 juta telah dikutip padatahun 2007 hingga 2009. Aktiviti ini dijalankan sama ada di atas tanah milik kerajaan ataumilik individu. Pemberian permit untuk mengeluarkan pasir adalah di bawah tanggungjawabPejabat Daerah Dan Tanah dengan mengambil kira ulasan teknikal daripada JabatanPengairan Dan Saliran Negeri Sembilan (JPSNS), Jabatan Mineral Dan Geosains (JMG) danJabatan Alam Sekitar Negeri Sembilan (JASNS) untuk menilai kesesuaian pengambilanpasir dari segi kawasan, sumber dan potensi pencemaran kepada alam sekitar. Kajian Auditmendapati pengurusan pengambilan pasir di Negeri Sembilan adalah kurang memuaskankerana berlaku pencemaran yang mengakibatkan penurunan kualiti air sungai, kemusnahantebing sungai dan perubahan rejim sungai di kawasan yang ada aktiviti pengambilan pasir.Semakan juga mendapati syarat pentadbiran dan teknikal berkenaan pengambilan pasiryang dikeluarkan oleh JPSNS tidak dipatuhi dan penguatkuasaan Akta Air 1920 (Pindaan2007) yang berperanan melindungi pencemaran sungai oleh Badan Kawal Selia Air Negeriixi

Sembilan tidak dilaksanakan. Adalah diharapkan koordinasi dan pemantauan di antara Jabatanyang terlibat dengan pengambilan pasir dapat dipertingkatkan lagi untuk melindungikepentingan alam sekitar. Undang-undang dan peraturan yang berkaitan juga perludikuatkuasakan untuk memastikan kemusnahan alam sekitar dapat dibendung.3. Majlis Perbandaran Port Dickson - Pengurusan Sisa Pepejal Dan KesannyaTerhadap Alam SekitarPelaksanaan perkhidmatan pembersihan dan pelupusan sisa pepejal secarapenswastaan di Majlis Perbandaran Port Dickson (MPPD), Negeri Sembilan telah muladilaksanakan sejak tahun 2002 selaras dengan arahan Kementerian Perumahan DanKerajaan Tempatan bagi tujuan meningkatkan kecekapan kerja-kerja pembersihan danpelupusan sisa pepejal. MPPD telah memperuntukkan sejumlah RM22.50 juta bagi tahun2007 hingga 2009. SWM Environment Sdn. Bhd. (SWMESB) telah dilantik sebagaikontraktor yang bertanggungjawab untuk melaksanakan kerja-kerja pembersihan danpelupusan sisa pepejal di Mukim Jimah, Linggi, Pasir Panjang, Port Dickson dan Si Rusa.Tapak pelupusan sisa pepejal di Sua Betong dan Bukit Palong merupakan dua tapak yangdiselia oleh pihak MPPD. Beberapa kelemahan telah dikenal pasti semasa kajian audit inidijalankan seperti longgokan sisa pepejal secara haram, ketiadaan kolam larutan resap,ketiadaan kemudahan asas di tapak pelupusan, tempoh perjanjian konsesi telah luput danaspek pemantauan yang tidak teratur. Tindakkan penguatkuasaan terhadap kesalahanpembuangan sampah haram dan pemantauan pengurusan tapak pelupusan sisa pepejalperlu dipergiatkan lagi oleh MPPD bagi memastikan kelemahan dapat diatasi.4. Majlis Perbandaran Seremban (MPS) Dan Majlis Perbandaran Nilai (MPN)- Pengurusan Penyenggaraan Jalan MajlisBagi memastikan kerja penyenggaraan jalan dapat dilakukan dari semasa ke semasa,sumber peruntukan yang mencukupi juga penting untuk memastikan keadaan jalan rayasentiasa dalam keadaan selamat dan selesa digunakan oleh pengguna jalan raya. Bagitempoh tahun 2007 hingga 2009, MPS dan MPN masing-masing memperuntukkan sejumlahRM26.20 juta dan RM10.31 juta bagi kerja yang melibatkan penyenggaraan jalan iaitutermasuklah jalan, longkang, papan tanda, lampu jalan dan membaiki cerun. Padakeseluruhannya kerja-kerja penyenggaraan jalan MPS dan MPN adalah pada tahap yangmemuaskan. Bagaimanapun ianya boleh dipertingkatkan lagi bagi memastikanpenyenggaraan jalan dapat dilaksanakan dengan cekap dan teratur. Terdapat beberapakelemahan yang dikenal pasti menyebabkan kemudahan yang disediakan tidak dapatdigunakan dengan baik dan selesa oleh orang awam antaranya seperti permukaan jalanyang rosak, bahu jalan berlubang dan tidak sempurna, jalan pecah selepas diturap semuladan pembersihan longkang yang tidak sempurna. Pihak Majlis hendaklah melaksanakanpemantauan dan pemeriksaan jalan raya secara berkala bagi memastikan jalan raya dalamkeadaan selamat.xii

5. Yayasan Negeri Sembilan - Pengurusan Pinjaman PendidikanYayasan Negeri Sembilan (Yayasan) telah ditubuhkan pada tahun 1979 dan adalahantara Badan Kerajaan yang menawarkan kemudahan pembiayaan pendidikan secarabiasiswa dan pinjaman kepada Anak-anak Negeri Sembilan yang layak memasuki InstitusiPengajian Tinggi Awam (IPTA), politeknik, kolej yang diiktiraf oleh Kerajaan Malaysia danUniversiti di luar negara. Kelemahan pengurusan secara keseluruhannya dilihat dari aspekpembayaran balik pinjaman. Sehingga tahun 2009, tunggakan bagi bayaran balik pinjamanadalah sejumlah RM8.19 juta atau 12.5% daripada keseluruhan pinjaman berjumlahRM65.56 juta yang melibatkan 3,021 peminjam. Peningkatan tunggakan bayaran balikpinjaman pendidikan adalah kerana kegagalan peminjam membuat bayaran balik, bayaranbalik tidak mengikut jadual dan peminjam tidak memaklumkan penangguhan bayaran balik.Yayasan perlu mengkaji kemampuan dalam memberi pinjaman pada masa akan datanguntuk kekal sebagai badan pemberi pinjaman pendidikan. Kelemahan lain yang diperhatikanialah masalah yang dihadapi oleh Yayasan untuk memproses dan menjana maklumat yangtepat dan kemas kini daripada Sistem Pengurusan Pinjaman Pendidikan Yayasan NegeriSembilan (SPPYNS) kerana teknologi yang jauh ketinggalan. Usaha untuk menggantikanSPPYNS juga didapati belum berhasil kerana sistem baru gagal disiapkan dalam tempohyang ditetapkan walaupun telah lebih daripada tiga tahun dibangunkan dan belumdiserahkan kepada Yayasan.6. Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS) - Pengurusan Air Tidak Berhasil (NRW)SAINS telah menerima peruntukan sejumlah RM166 juta daripada KementerianTenaga, Teknologi Hijau Dan Air (KeTTHA) di bawah RMKe-9 bagi melaksanakan programNRW secara holistik. Kadar NRW di Negeri Sembilan pada tahun 2007 adalah merupakanyang kedua tertinggi daripada 13 negeri iaitu 53.1%. Bagi tahun 2008 dan 2009 tiadaperubahan bagi NRW di Negeri Sembilan di mana masih kekal di tahap melebihi 50%berbanding tahap kebangsaan pada kadar 37%. Pada tahun 2008, SAINS menganggarkankehilangan hasil dari NRW berjumlah RM40 juta setahun. Beberapa isu yang ditemuiantaranya kadar NRW yang tidak mencapai sasaran Key Performance Indicator (KPI)Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN), pengiraan imbangan air tidak tepat danpeningkatan semula kadar NRW. Kelemahan ini berlaku disebabkan oleh kekurangankakitangan dalam penyenggaraan dan pemantauan secara berterusan serta kepakaran danperalatan yang tidak mencukupi. Pada keseluruhannya, pengurusan NRW di NegeriSembilan adalah kurang memuaskan dan memerlukan penambahbaikan bagi mengekalkankadar NRW selaras dengan objektif NRW SAINS.xiii

BAHAGIAN II - PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERI7. Syarikat Ganda Akademik Sdn. Bhd.Ganda Akademik Sdn. Bhd. (GASB) telah ditubuhkan pada Julai 1993 danmerupakan sebuah syarikat milik penuh Yayasan Negeri Sembilan (Yayasan). Modaldibenarkan adalah RM5 juta dan setakat Jun 2008 modal berbayar berjumlah RM3.55 juta.GASB menjalankan perniagaan pendidikan di dua buah pusat pengajian di bawah JabatanPembangunan Kemahiran, Kementerian Sumber Manusia. Pengurusan aktiviti utamanyayang meliputi pengendalian dua buah pusat pengajian adalah kurang memuaskan di manaterdapat beberapa kelemahan seperti pengurusan aset yang lemah dan tunggakan sewaserta tunggakan pinjaman dari Yayasan yang masih belum dapat dilunaskan. Prestasikewangannya yang dilihat daripada margin keuntungan menunjukkan pulangan negatif yangsemakin meningkat sementara trend nisbah semasa semakin menurun dari tahun 2006hingga 2008. Bagaimanapun kedudukan kewangan GASB adalah bertambah baik padatahun 2009 kerana bantuan Pakej Rangsangan Ekonomi oleh Kerajaan yang telah dapatmengatasi masalah kerugian terkumpul yang dialaminya bagi tempoh tahun 2006 hingga2008. Kelemahan yang dikenal pasti memerlukan langkah mengurangkan kos operasi,melupuskan aset yang usang, menstrukturkan semula organisasi dan mempromosikanproduk syarikat dengan lebih agresif.8. Syarikat Liberty Capital Sdn. Bhd.Liberty Capital Sdn. Bhd. (LCSB) merupakan sebuah syarikat milik penuh YayasanNegeri Sembilan (Yayasan) dengan pelaburan sejumlah RM1.1 juta (100%) dan ditubuhkanpada 1 Julai 1993. Objektif penubuhan LCSB adalah untuk meningkatkan keputusanpeperiksaan bagi mata pelajaran kritikal iaitu Matematik, Sains dan Bahasa Inggeris dikalangan pelajar luar bandar. LCSB menguruskan tiga buah pusat tuisyen milik Yayasaniaitu di Rantau dan Simpang Pertang yang mula beroperasi pada tahun 2008 serta di Palong5 yang mula beroperasi pada tahun 2009. Pengurusan aktiviti utama syarikat tersebutadalah baik tetapi terdapat beberapa kelemahan seperti misi dan wawasan syarikat tidakditentukan, penyediaan bajet yang tidak realistik, pemeriksaan fizikal ke atas aset tidakdilaksanakan, pembaikan dan pelupusan aset tidak dilakukan serta pemantauan fizikal sertalawatan ke pusat tuisyen tidak direkodkan. Prestasi kewangan LCSB adalah tidakmemuaskan kerana mengalami kerugian terkumpul bagi tiga tahun berturut-turut bagitempoh tahun kewangan 2006 hingga 2008. Kerugian ini berpunca daripada peningkatanperbelanjaan LCSB. Oleh itu LCSB perlu mempertingkatkan strategi untuk memperbaikikedudukan kewangan sekurang-kurangnya dapat mengatasi kerugian terkumpulnya.xiv

BAHAGIAN IAKTIVITI JABATAN/AGENSI

BAHAGIAN IAKTIVITI JABATAN/AGENSI1. PENDAHULUANSeksyen 6 (d), Akta Audit 1957 menghendaki Jabatan Audit Negara menjalankanpengauditan terhadap program dan aktiviti Kerajaan Negeri untuk menilai sama ada programdan aktiviti tersebut dilaksanakan dengan cekap dan berkesan. Bagi memenuhi peruntukanAkta ini, enam aktiviti telah dikaji iaitu Pengurusan Penyenggaraan Jambatan, PengurusanAktiviti Perlombongan Dan Pengambilan Pasir Serta Kesannya Kepada Alam Sekitar,Pengurusan Sisa Pepejal Dan Kesannya Kepada Alam Sekitar, Pengurusan PenyenggaraanJalan Majlis, Pengurusan Pinjaman Pendidikan, dan Pengurusan Air Tidak Berhasil (NRW).Pemerhatian Audit hasil daripada pengauditan tersebut telah dikemukakan kepada KetuaJabatan/Agensi berkenaan. Hanya penemuan Audit yang penting dilaporkan di Bahagian ini.JABATAN KERJA RAYA NEGERI SEMBILAN2. PENGURUSAN PENYENGGARAAN JAMBATAN DI JALAN NEGERI2.1 LATAR BELAKANG2.1.1 Jambatan adalah merupakan elemen utama dalam sistem jaringan jalan raya. Iadibina bagi merentasi parit, sungai, jurang, gaung mahupun lautan untuk memudah danmempercepatkan perjalanan di samping mendekatkan sesuatu komuniti yang menyumbangkepada pembangunan negara. Kesan daripada pertambahan populasi penduduk danpenempatan serta wujudnya kawasan-kawasan perindustrian yang baru, keperluan sistemjalan raya yang lebih efisyen secara tidak lansung akan memerlukan pembinaan jalan rayadan jambatan baru. Dari semasa ke semasa jambatan terbina yang sedia ada tidak lagisesuai atau selamat untuk digunakan sekiranya langkah-langkah penjagaan tidak diambilseperti menyenggara, memperbaiki dan memperkukuhkannya semula.2.1.2 Jabatan Kerja Raya (JKR) adalah Jabatan yang bertanggungjawab untukmenyediakan kemudahan prasarana kepada rakyat terutama jalan raya yang baik danselamat untuk digunakan di samping memberikan khidmat nasihat teknikal kepada Jabatanlain. Sebagai sebuah Jabatan teknikal yang mempunyai kepakaran dan kemahiran dalambidang kejuruteraan, JKR bertanggungjawab untuk menjalankan pemeriksaan danmenyenggara jambatan di seluruh negeri. Kerja-kerja penyenggaraan adalah amat pentingbagi mengelakkan berlakunya kerosakan yang lebih besar kepada struktur binaan jambatandan seterusnya mengakibatkan pengguna jalan raya terdedah kepada risiko keselamatandan kemalangan jiwa.3

2.1.3 Untuk melaksanakan tanggungjawab ini, Kerajaan Negeri Sembilan telah meluluskansejumlah RM37.1 juta dalam Rancangan Malaysia Kesembilan (RMKe-9) untuk projekmenggantikan 10 jambatan di jalan negeri kepada JKR Negeri Sembilan (JKRNS). Dariperuntukan tersebut hanya sejumlah RM9.33 juta diperolehi dan telah dibelanjakan sehinggatahun 2009 untuk menggantikan enam jambatan negeri di Negeri Sembilan, manakala 14unit jambatan dirancang untuk dilaksanakan dalam RMKe-10 yang dianggarkan bernilaiRM52 .1 juta.2.2 OBJEKTIF PENGAUDITANObjektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada program penyenggaraan danmembaiki jambatan di jalan negeri telah dilaksanakan dengan cekap, berhemat danberkesan bagi mencapai hasrat untuk menyediakan kemudahan jambatan yang selesa danselamat kepada pengguna.2.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANSkop kajian ini meliputi aspek perancangan dan pelaksanaan programpenyenggaraan dan membaiki jambatan di jalan negeri bagi tempoh tiga tahun (2007 hingga2009). Pengauditan ini dijalankan di peringkat Ibu Pejabat JKRNS dan semua JKR Daerah diNegeri Sembilan. Pengauditan dijalankan dengan menyemak rekod-rekod yangdisenggarakan oleh JKRNS berkaitan program penyenggaraan, membaiki dan menggantijambatan di jalan negeri. Dalam menjalankan kajian ini, pilihan dibuat bagi jambatan yangperlu diperbaiki atau diganti kerana kerosakan struktur, jambatan runtuh akibat bencanaalam dan jambatan sempit yang tidak sesuai dengan aliran trafik. Pemilihan sampel projekadalah berdasarkan kepada:a) Kos pembinaan yang tinggi dan memerlukan kepakaran kejuruteraan jambatan;b) Projek yang telah siap dibina dalam tempoh pengauditan untuk mengukur keberkesananaliran trafik dan keselesaan pengguna jalan raya; danc) Projek-projek penggantian jambatan yang terlibat dalam perancangan untukdilaksanakan bagi menentukan tahap kerosakan yang dialami dan justifikasi keperluanprojek.Lawatan ke tapak projek dan perbincangan juga dilakukan dengan pegawai yang terlibatdengan pelaksanaan projek.2.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan di JKRNS antara bulan November 2009 hingga Februari2010 pada keseluruhannya mendapati, pengurusan penyenggaraan dan penggantianjambatan di jalan negeri yang melibatkan perbelanjaan berjumlah RM9.33 juta daripadaperuntukan RMKe-9 adalah kurang memuaskan di mana terdapat beberapa kelemahan yangperlu diberi perhatian. Antara kelemahan yang diperhatikan ialah:4

a) Tiada program penyenggaraan jambatan yang sistematik;b) Terdapat kerosakan pada jambatan yang memerlukan tindakan segera;c) Penyelenggaraan daftar inventori jambatan belum meliputi semua JKR Daerah; dand) Tidak mengguna pakai garis panduan pemeriksaan jambatan tahunan seperti yangdisediakan untuk jambatan bagi jalan-jalan persekutuan.Kelemahan-kelemahan yang dinyatakan ini bukan sahaja boleh mengakibatkan penggunajalan raya terdedah kepada risiko keselamatan dan kemalangan malahan ia menjejaskanperanan dan tanggungjawab pihak JKRNS untuk menyediakan prasarana terbaik kepadapengguna jalan raya di Negeri Sembilan. Penjelasan lanjut mengenai kelemahan yangdiperhatikan adalah seperti di perenggan berikut :2.4.1 Pelaksanaan Projek Mengganti JambatanJKRNS telah merancang untuk mengganti 10 jambatan di jalan negeri dalam RMKe-9, dimana empat daripadanya adalah projek sambungan RMKe-8 dan enam unit lagi adalahprojek baru RMKe-9 yang telah diluluskan peruntukan berjumlah RM37.1 juta. Kesemuaprojek ini adalah untuk menggantikan jambatan sedia ada yang mengalami kerosakanstruktur dan perlu diganti dengan jambatan yang lebih moden. Kriteria penentuan bagimengganti jambatan ini dibuat mengikut keutamaan iaitu:a) Jambatan yang mengalami kerosakan struktur atau runtuh akibat bencana alam;b) Struktur asal jambatan telah rosak dan berbahaya kepada pengguna;c) Kerja-kerja pelebaran jambatan yang terlalu sempit dan kecil atau tidak mampumenampung aliran trafik; dand) Penukaran penggunaan jambatan besi/lama kepada jambatan jenis konkrit bagimemastikan struktur yang lebih kukuh dan selamat.Semakan Audit terhadap pelaksanaan projek ini mendapati daripada 10 jambatan yangdirancang dalam RMKe-9, empat jambatan telah dapat disiapkan manakala enam jambatanlagi tidak dapat dilaksanakan dan dibawa ke RMKe-10. Bagi projek yang dibawa ke RMKe-10, pihak JKR mendapati tiada keperluan segera untuk memperbaiki jambatan tersebut dania masih selamat untuk digunakan di samping akibat kekangan peruntukan. Selain daripadaempat jambatan yang telah disiapkan ini, JKRNS turut membaik pulih dua jambatan lainyang tidak dirancang iaitu jambatan di Jalan Rantau-Siliau di Daerah Seremban yangmengalami kerosakan struktur yang serius akibat daripada bencana alam dan jambatan diKg. Pedas Tengah, Rembau yang mengalami keruntuhan tebing. Kedua-dua projek inidikategorikan sebagai projek kecemasan. Lawatan Audit yang dilakukan bersama pegawaiJKRNS ke tapak projek ini pada 25 Januari 2010 mendapati projek penggantian jambatanbaru telah dilaksanakan dengan baik. Senarai projek menggantikan jambatan di jalan negeridalam RMKe-9 adalah seperti di Jadual 2.1. Gambar dua daripada projek yang disiapkandalam RMKe-9 adalah seperti di Foto 2.1 dan Foto 2.2.5

Bil.1.2.3.Jadual 2.1Senarai Projek Mengganti Jambatan Di Jalan Negeri Dalam RMKe-9KosJumlah Projek/Nama ProjekPeruntukan JumlahDiluluskan PeruntukanStatusDiperolehi(RM Juta) (RM Juta)Projek RMKe-8Sambungan RMKe-9Mengganti jambatan N9/28,Jalan Lenggeng – Kg.Rawa (N30).Mengganti pembetungkekotak dengan jambatandi Jalan Sg. Dua – AirKuning (N15).Mengganti jambatanN123/001/20 Jalan Inas –Senaling (N123).3.00 2.26 Siap2.00 1.44 Siap3.00 2.38 SiapCatatanStruktur jambatan sediaada sempit.Jambatan sedia ada sempitdan tidak dapatmenampung kenderaan.Struktur jambatan sediaada sempit.4.Membina lintasan jejambatkeretapi di Jalan RahangKecil.2.00 - TangguhJambatan sedia ada sempitdan tidak dapatmenampung kenderaan.5.6.Projek Baru RMKe-9Mengganti jambatan diJalan Air Hitam – Serting(N21).Mengganti pembetungberkembar N111/005/30dengan jambatan di JalanBongek - Gadong (N111).3.10 2.59 Siap Jalan dinaik taraf.1.00 - TangguhStruktur jambatan sediaada rosak dan sempit.7.Membina jambatan baru diJalan Kuala Lukut ( N159).11.00 - TangguhMewujudkan perhubunganjalan darat antara KualaLukut – Chuah.8.Membina lintasan jejambatkeretapi Jalan Air Kuning –Mantai (N15).5.00 - TangguhJambatan sedia ada sempitdan tidak dapatmenampung kenderaan.9.Membina lintasan jejambatkeretapi Jalan Keru (N21).5.00 - TangguhJambatan sedia ada sempitdan tidak dapatmenampung kenderaan.10.Mengganti pembetung diSek 3.1 Jalan Malan –Kepis (N118).2.00 - TangguhJambatan sedia ada sempitdan tidak dapatmenampung kenderaan.11.12.Projek KecemasanMengganti jambatanN6/006/70, Jalan Rantau –Siliau, Seremban.Kerja kecemasan tebingjambatan runtuh di Kg.Pedas Tengah, Rembau. ** 0.47Siap0.19 SiapTiang utama jambatanpatah akibat bencana alam.Tebing jambatan runtuhakibat bencana alam.Jumlah 37.1 9.33Nota: * Bagi Projek Kecemasan atau Luar Jangka, peruntukan yang digunakan adalah daripada lebihantahun semasa atau pindah peruntukan yang dibenarkan oleh Pegawai Kewangan Negeri.6

Foto 2.1Jambatan No. 9/28 Jalan Lenggeng-Kg. Rawa ProjekRMKe-8 Sambungan RMKe-9Foto 2.2Jambatan N6/006/70 Jalan Rantau-SiliauProjek Kecemasan RMKe-9Sumber : JKR Negeri SembilanLokasi : Jalan Lenggeng – Kg.Rawa, Negeri SembilanTarikh : 8 April 2008Sumber : JKR Negeri SembilanLokasi : Jambatan Rantau – Siliau, Negeri SembilanTarikh : 9 Disember 2009Maklum balas JKRNS menjelaskan bahawa JKRNS sentiasa mengutamakan keselamatanpengguna jalan raya bagi setiap aspek penyenggaraan jalan yang dilakukan danmemastikan setiap jambatan tersebut selamat untuk digunakan oleh pengguna. Akibatkekangan peruntukan, penyenggaraan jambatan yang dijalankan adalah mengikutkeutamaan dan berdasarkan tahap kerosakan yang dialami. Pihak JKR juga akanmengambil langkah proaktif bagi memastikan setiap jambatan jalan negeri berada dalamkeadaan terbaik dan selamat kepada pengguna jalan raya.Pada pendapat Audit, pelaksanaan projek mengganti jambatan di jalan negeri adalahmemuaskan walaupun hanya empat daripada 10 yang dirancang dapat dilaksanakankerana kekurangan peruntukan. JKRNS juga berjaya menyiapkan dua projekkecemasan kerana jambatan-jambatan tersebut mengalami kerosakan struktur yangserius.2.4.2 Tiada Program Penyenggaraan Jambatan Yang SistematikKerja-kerja penyenggaraan jambatan perlu dilakukan secara berterusan untuk memastikankeadaan struktur jambatan sentiasa dalam keadaan baik dan selamat digunakan bagikepentingan pengguna. Kerja-kerja penyenggaraan jambatan adalah meliputi aspekpemeriksaan terhadap pembaikian railing yang rosak, tebing runtuh, mengecat semula tiangberkarat atau cat pudar dan pemantauan bagi mengenal pasti serta menyenaraikankomponen jambatan yang mengalami kerosakan teknikal sama ada untuk disenggara,dibaiki atau diganti.Semakan Audit terhadap kerja-kerja penyenggaraan jambatan di jalan negeri mendapatitiada program penyenggaraan secara berkala dilakukan di JKR Daerah Jempol. Di sampingitu, jadual penyenggaraan juga tidak disediakan dan tiada pasukan khusus diwujudkan bagimemantau keadaan jambatan negeri. Terdapat borang senarai semak bagi Unit RondaanJalan disediakan di JKR Daerah Jempol, tetapi pihak Audit tidak dapat memastikan rondaan7

dan penyenggaraan dilakukan kerana tiada dokumen sokongan dikemukakan untuksemakan Audit. Pihak Audit juga difahamkan oleh JKR bahawa pemeriksaan jambatannegeri dilakukan secara ad-hoc sekiranya menerima aduan dari orang ramai atauberdasarkan pemerhatian dari Unit Ronda, Bahagian Jalan di JKR Daerah.Pemeriksaan Audit di sekitar Daerah Seremban pula mendapati jambatan telah berkaratkerana tidak dicat, tumbuhan di sekitar jambatan tidak dibersihkan yang boleh menyekataliran sungai dan cat garisan yang pudar tidak dicat semula. Keadaan ini bukan sahaja bolehmencacatkan pemandangan dan membahayakan pengguna malahan akan mengakibatkankerosakan lain yang lebih besar terhadap struktur jambatan jika ia dibiarkan berterusan.Foto 2.3 hingga Foto 2.5 menunjukkan jambatan di jalan negeri yang tidak dilakukanpenyenggaraan, manakala Foto 2.6 adalah contoh senarai semak bagi Unit Rondaan Jalandi JKR Daerah Jempol.Foto 2.3Jambatan N07 Di Sungai Linsum YangBerkarat Tidak Dicat SemulaFoto 2.4Jambatan N07 Di Sungai Linsum YangBerkarat Tidak Dicat SemulaSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Rantau - LinggiTarikh : 15 Disember 2009Sumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Rantau - LinggiTarikh : 22 April 20108

Foto 2.5Jambatan N100 Tidak Dilakukan PembersihanDari Tumbuhan Liar Bagi Jarak 10 MeterDi Kedua-dua Belah JambatanSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Ulu Sawah – Sg. GadutTarikh : 15 Disember 2009Foto 2.6Senarai Semak Unit Rondaan Bahagian JalanJKR Daerah Jempol3.0JAMBATAN / CULVERTa) Longkang Tersumbatb) Railing Rosakc) Jambatan / Culvert Runtuhd) Cat PudarHanya Para 3.0berkaitandenganpenyenggaraanjambatanSumber : JKR Daerah JempolMaklum balas JKRNS menjelaskan kerja pemantauan jambatan dilakukan sebulan sekalidan laporan penyenggaraan jalan negeri ini dikemukakan kepada Pengarah Kerja RayaNegeri Sembilan. Kerja-kerja pembaikan hanya dilaksanakan mengikut keperluan danbukannya dijalankan secara ‘ad-hoc’. Unit Rondaan Jalan oleh JKR Daerah juga turutmenggunapakai borang senarai semak yang disediakan termasuk juga pemeriksaanjambatan/culvert. Borang pemeriksaan jalan ini dibuat mengikut keperluan JKR NegeriSembilan dan keupayaan pasukan rondaan jalan. Pemeriksaan jambatan yang dijalankanoleh Unit Rondaan Jalan JKR ini hanya tertumpu kepada pemeriksaan luaran sahaja.Permohonan peruntukan untuk kerja pembaikan jambatan pula dibuat dengan menggunakanperuntukan di bawah MARRIS (Malaysian Road Records Information System) dan diluluskanoleh Pegawai Kewangan Negeri. Kerja-kerja mengecat jambatan dan kerja pembersihansekitar adalah lebih kepada pembaikan luaran yang tidak melibatkan kelemahan struktur9

jambatan tersebut. Senggaraan ini hanya dilaksanakan mengikut keperluan dan peruntukanyang diperolehi. Tumbuhan di bawah jambatan pula, khususnya di tebing sengaja dibiarkanbagi mengurangkan hakisan sejajar dengan konsep pemuliharaan sungai.Pada pendapat Audit, kerja-kerja penyenggaraan bagi jambatan di jalan negeri adalahkurang memuaskan. Walaupun penyenggaraan ada dilakukan namun ia hanya bersifatpemeriksaan luaran sahaja oleh kakitangan yang bukan pakar. Pemeriksaan tahunanyang melibatkan pemeriksaan struktur tidak dilakukan untuk menentukan bahawajambatan berada dalam keadaan kukuh dan selamat untuk digunakan.2.4.2.1 Penyelenggaraan Daftar Inventori Jambatan Belum Meliputi Semua JKR DaerahJKR perlu menyenggara rekod untuk mendaftarkan setiap jambatan yang terdapat disepanjang jalan negeri. Daftar ini bukan sahaja merupakan rekod asas yang menunjukkanbilangan jambatan yang terdapat di jalan negeri, malahan ia juga perlu merekodkan jenisbinaan jambatan, lokasi atau kedudukan, ukuran saiz, lukisan pelan binaan, tahun ia dibina,gambar dan kos binaan yang terlibat. Di samping itu, berdasarkan maklumat ini, ia dapatmembantu pihak JKR Negeri membuat perancangan untuk menyenggara dan membaikijambatan yang sedia ada dan seterusnya mengesyorkan kepada Kerajaan Negeri untukmembaiki, mengganti atau membina jambatan baru.Semakan Audit mendapati sejumlah 115 buah jambatan dari jenis konkrit di sepanjang jalannegeri yang dikawalselia oleh JKR Daerah di Negeri Sembilan. Bagaimanapun, jumlah initidak termasuk dari jenis pembetung (kekotak dan paip). Bilangan jambatan mengikut daerahdi Negeri Sembilan adalah seperti di Jadual 2.2.Jadual 2.2Kedudukan Daftar Inventori Jambatan Mengikut DaerahDi Negeri SembilanBil. DaerahBil. JambatanDi Jalan NegeriDaftar Inventori1. Seremban 36 2. Rembau 22 3. Jelebu 18 4. Tampin 13 5. Kuala Pilah 10 ×6. Jempol 9 ×7. Port Dickson 7 ×Jumlah 115Sumber : Cawangan JKR Daerah Di Negeri SembilanNota : - Disediakan; × - Tidak DisediakanPengauditan yang dijalankan mendapati hanya empat JKR Daerah yang telahmenyelenggara daftar inventori jambatan, manakala tiga JKR Daerah lagi tidak dapatmengemukakan daftar inventori semasa auditan. Semakan Audit juga mendapati tiadaarahan tetap yang dikeluarkan oleh pihak JKRNS untuk menyelenggara daftar inventorijambatan bagi jalan negeri seperti mana inventori jambatan di jalan persekutuan yangmenggunapakai Manual Pemeriksaan Jambatan Tahunan Bagi Jalan-jalan Persekutuan.10

Selain itu, isu penyelenggaraan daftar inventori ini adalah merupakan isu berulang yangpernah dibangkitkan di dalam Laporan Ketua Audit Negara Tahun 2004. Akibat ketiadaandaftar inventori ini, pihak Audit tidak dapat mengenal pasti lokasi jambatan, jenis binaan,ukuran jambatan, lakaran keratan, tahun dibina dan kos penyenggaraan yang telahdilakukan. Foto 2.7 dan Foto 2.8 menunjukkan contoh daftar inventori jambatan yang perludisediakan oleh JKR Daerah.Foto 2.7 Foto 2.8Contoh Daftar Inventori Jambatan Yang Disenggara Oleh JKR Daerah SerembanSumber : JKR Daerah Seremban, N. SembilanSumber : JKR Daerah Seremban, N. SembilanPihak JKRNS memaklumkan telah melengkapkan daftar inventori jambatan jalan negeriseperti mana yang diperlukan berdasarkan Manual Pemeriksaan Jambatan JalanPersekutuan iaitu sebelum 15 Jun 2010. Semua JKR Daerah telah diarah untuk mengumpuldata inventori jambatan jalan negeri untuk didaftarkan di peringkat Ibu Pejabat JKR NegeriSembilan. Format daftar inventori jambatan jalan negeri yang telah disediakan adalah selaridengan daftar inventori jambatan jalan persekutuan. Pihak JKR juga menghadapi kesukaranbagi mendapatkan maklumat yang lengkap daftar inventori jambatan jalan negeri mengikutManual Pemeriksaan Jambatan Jalan Persekutuan yang telah dikeluarkan pada Tahun 2003oleh JKR Ibu Pejabat Kuala Lumpur memandangkan terdapat jambatan jalan negeri yangtelah dibina awal 1960an lagi sebelum manual tersebut dikeluarkan.Pada pendapat Audit, pihak JKR Negeri Sembilan telah mengambil inisiatifmelengkapkan daftar inventori jambatan jalan negeri di semua daerah selepas lawatanAudit kecuali bagi jambatan yang dibina pada awal tahun 1960an atau 1970an iaitusebelum manual tersebut dikeluarkan.2.4.3 Kerosakan Struktur JambatanMengikut Manual Pemeriksaan Jambatan Tahunan yang dikeluarkan oleh Ibu Pejabat JKR,Kuala Lumpur, pemeriksaan jambatan jalan persekutuan perlu dilakukan secara mandatoribagi tujuan merekod dan mengumpulkan data untuk mengenal pasti sebarang kerosakanstruktur dan seterusnya menyediakan keperluan baik pulih atau menggantikan jambatan.Menurut manual berkenaan, terdapat pelbagai jenis kerosakan yang sering berlaku terhadapjambatan seperti keretakan pada tiang sambut (pier), penampan jambatan (abutment),11

pengaratan besi (corrosion of steel), keretakan lantai konkrit (cracks in reinforced andprestressed concrete), kebocoran aliran air (water leak), perlindungan tebing (slopeprotection), runtuhan akibat halangan yang mengakibatkan aliran air tersumbat (drainageblocked) dan sebagainya. Bagaimanapun kerosakan ini mungkin juga boleh berlaku akibatdaripada faktor-faktor lain seperti kualiti bahan-bahan yang digunakan semasa pembinaan,kesilapan reka bentuk, kegagalan penyambungan atau ‘failure of joint and bearing’ dankerja-kerja penyenggaraan yang tidak sempurna.Lawatan Audit bersama pegawai dari JKRNS ke Jambatan N16 Jalan Kok Foh – Rompin diDaerah Jempol pada 10 November 2009 mendapati jambatan konkrit ini telah mengalamikeretakan lantai yang serius dan besi tetulang telah berkarat. Jambatan ini bukan sahajamerupakan jalan penghubung penduduk sekitar ke kawasan ladang malahan ia turutdigunakan oleh kenderaan berat seperti lori bagi mengangkut hasil ladang. Hasilpengauditan mendapati, jambatan ini dianggarkan telah dibina pada tahun 1970an danperuntukan bagi mengganti jambatan tersebut berjumlah RM1.4 juta. Foto 2.9 hinggaFoto 2.12 menunjukkan kedudukan jambatan yang boleh mengundang bahaya danmemerlukan pembaikan segera.Foto 2.9Keadaan Jambatan Kok Foh – Rompin DaerahJempol Yang Dibina Pada Tahun 1970anKelihatan Uzur Dan Memerlukan PembaikanFoto 2.10Keadaan Di Bawah Jambatan Kok Foh –Rompin Daerah Jempol Yang MenampakkanTetulang Besi Di Bawah Lantai JambatanSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : N16 Jalan Kok Foh – Rompin, JempolNegeri SembilanTarikh : 10 November 2009Sumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : N16 Jalan Kok Foh – Rompin, JempolNegeri SembilanTarikh : 10 November 200912

Foto 2.11 Foto 2.12Besi Tetulang Yang Terdedah Dan Berkarat Menjejaskan Ketahanan Struktur JambatanSumber : Jabatan Audit NegaraSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : N16 Jalan Kok Foh – Rompin, Jempol Lokasi : N16 Jalan Kok Foh – Rompin, JempolNegeri SembilanNegeri SembilanTarikh : 10 November 2009 Tarikh : 10 November 2009Maklum balas JKRNS menjelaskan keadaan kerosakan jambatan di Jalan Kok Foh-Rompin(N16), sekiranya dinilai daripada ‘rating’ jambatan jalan persekutuan akan berada di tahap‘severe’ atau tinggi dan perlu kerja-kerja pembaikan. Walau bagaimanapun, pemeriksaanlanjut pakar dari Unit Jambatan, Cawangan Kejuruteraan Awam, Struktur & Jambatan, IbuPejabat JKR Kuala Lumpur perlu diperolehi untuk membuat tindakan susulan ataucadangan pembaikan. Kerosakan yang dialami oleh jambatan tersebut juga tidakmenggangu fungsi-fungsi komponen lain di dalam struktur jambatan tersebut bagimenanggung beban kenderaan.Pada pendapat Audit, tahap kestabilan struktur jambatan yang telah lama dibina tidakdapat dipastikan kerana tiada pemantauan yang berterusan di peringkat JKRNS.Tumpuan harus diberi kepada keadaan jambatan dan keperluan untuk menentukantahap keupayaannya serta keselamatan pengguna jambatan berkenaan.2.4.4 Tidak Mengguna Pakai Sepenuhnya Garis Panduan Pemeriksaan JambatanTahunan Jalan PersekutuanUnit Jambatan, Cawangan Jalan Ibu Pejabat JKR, Kuala Lumpur telah mengeluarkan satugaris panduan bagi menjalankan pemeriksaan jambatan iaitu ‘Annual Bridge InspectionManual’ atau Manual Pemeriksaan Jambatan Tahunan. Manual yang diterbitkan pada tahun2003 ini telah dijadikan sebagai satu panduan yang berkesan untuk memeriksa danmengukur tahap kekukuhan struktur sesebuah jambatan. Terdapat tiga jenis pemeriksaanyang ditetapkan dalam manual tersebut iaitu:a) Pemeriksaan Luaran (Superficial Inspection);b) Pemeriksaan Utama (Principal Inspection); danc) Pemeriksaan Khas (Special Inspection).13

Pemeriksaan ini perlu dilakukan oleh pegawai yang mempunyai kepakaran dalam bidangkejuruteraan jambatan. Dari pemeriksaan itu satu penarafan atau ‘rating’ akan dibuat untukmenentukan sama ada jambatan perlu disenggara, dibaiki atau digantikan sebagaimana diJadual 2.3.Jadual 2.3Penentuan Tahap Penilaian Atau ‘Rating’ Kerosakan Struktur JambatanMengikut ‘Annual Bridge Inspection Manual’ – JKRBil.Tafsiran KerosakanTahapPenilaian1. Tiada kerosakan ditemui dan penyenggaraan tidak diperlukan. 12. Kerosakan kritikal ditemui dan dicatat untuk pemerhatian. 23. Kerosakan kritikal ditemui dan memerlukan kerja penyenggaraan rutin. 34.5.Kerosakan kritikal ditemui dan memerlukan kerja pembaikan ataupemeriksaan terperinci untuk menentukan sama ada kerja baik pulihperlu dilaksanakan.Kerosakan besar dan kritikal ditemui yang berkemungkinanmembahayakan keselamatan lalu lintas. Memerlukan kerja kecemasandilakukan dengan segera atau kerja baik pulih dilaksanakan serta-mertasebaik sahaja papan tanda menghadkan beban kenderaan (loadlimitation traffic sign) disediakan.Sumber : ‘Annual Bridge Inspection Manual’ – JKRSemakan Audit mendapati pihak JKR tidak menggunakan manual ini untuk menjalankanpemeriksaan tahunan bagi jambatan di jalan negeri. Pihak JKR hanya membuat rondaansecara berkala di sepanjang jalan negeri untuk tujuan memantau tahap keselamatan dankeselesaan pengguna. Rondaan ini melibatkan pemeriksaan terhadap permukaan jalan,bahu jalan, perabot, jambatan, pokok dalam Right Of Way (R.O.W) yang merbahaya danmasalah-masalah lain.45Semakan lanjut mendapati JKRNS menggunapakai garis panduan dalam ‘Annual BridgeInspection Manual’ yang dikeluarkan oleh Unit Jambatan, Ibu Pejabat JKR hanya untukpemeriksaan jambatan di jalan persekutuan sahaja dan arahan penggunaan garis panduanini tidak dipanjangkan atau digunapakai untuk pemeriksaan jambatan di jalan negeri. Oleh itupihak Audit tidak dapat menyemak atau melihat rekod pemeriksaan jambatan secaratahunan dijalankan untuk menentukan tahap penilaian atau ‘rating’ struktur sesebuahjambatan bagi jalan negeri seperti yang ditetapkan di dalam jadual di atas. Hal inimenyebabkan jambatan sedia ada tidak dapat ditentukan tahap keselamatannya danmenimbulkan keraguan sama ada jambatan tersebut masih selamat digunakan atausebaliknya. Manual Pemeriksaan Jambatan Tahunan yang dikeluarkan oleh Ibu Pejabat JKRyang digunapakai oleh JKRNS untuk pemeriksaan jambatan di jalan persekutuan adalahseperti di Foto 2.13.14

Foto 2.13Manual Pemeriksaan Jambatan Tahunan YangDikeluarkan Oleh Ibu Pejabat JKR Kuala LumpurSumber : Ibu Pejabat JKR, Negeri SembilanMaklum balas daripada JKRNS menjelaskan senarai semak yang digunakan oleh UnitRondaan Jalan JKR adalah berdasarkan Manual Pemeriksaan Jambatan Jalan Persekutuanyang diubahsuai mengikut keperluan dan kemampuan JKR Negeri Sembilan. Pemeriksaanluaran yang dijalankan oleh Unit Rondaan Jalan JKR ini sebenarnya telah mampu memberimaklumat awal keadaan sesebuah jambatan kerana pemeriksaan luaran ini termasukmelihat keadaan struktur permukaan jambatan, keadaan aliran sungai, tiang jambatan dankeadaan sekeliling jambatan. Sekiranya perlu pemeriksaan lanjut atau khidmat nasihatpakar, JKRNS akan merujuk kepada Unit Jambatan, Cawangan Kejuruteraan Awam,Struktur & Jambatan, Ibu Pejabat JKR Kuala Lumpur untuk tindakan seterusnya ataucadangan pembaikan.Pihak Audit berpendapat, sebagai amalan terbaik pengurusan, JKRNS disarankansupaya mengguna pakai Manual Pemeriksaan Jambatan Tahunan yang dikeluarkanoleh Ibu Pejabat, JKR Kuala Lumpur. Amalan ini akan dapat membantu pihak JKRNSmenjalankan kerja-kerja pemantauan dan penyenggaraan jalan serta jambatan di jalannegeri dengan baik dan sempurna bagi memastikan tahap ketahanan struktur setiapjambatan yang sedia ada adalah selamat kepada pengguna jalan raya di NegeriSembilan.15

2.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITPada keseluruhannya, pengurusan penyenggaraan jambatan di jalan negeri wajardipertingkatkan untuk menjamin keselamatan pengguna. Justeru, bagi mempertingkatkantahap pengurusan dan pelaksanaan penyenggaraan jambatan di jalan negeri supaya ianyalebih cekap dan berkesan adalah disyorkan:a) JKRNS mengguna pakai Manual Pemeriksaan Jambatan Tahunan yang telahdisediakan untuk jalan persekutuan bagi menjalankan kerja-kerja pemantauan danpenyenggaraan jalan serta jambatan di jalan negeri bagi memastikan keselamatansetiap jambatan yang ada sentiasa terjamin.b) JKR Negeri perlu mempunyai pegawai yang pakar dalam bidang kejuruteraan jambatanatau merujuk kepada Unit Jambatan, JKR Ibu Pejabat, Kuala Lumpur untukmendapatkan khidmat nasihat dan bimbingan dalam memperbaiki beberapa kelemahandalam pengurusan penyenggaraan jambatan di jalan negeri.c) Daftar inventori jambatan yang lengkap dari segi jenis binaan, ukuran jambatan, lakarankeratan, tahun dibina dan kos penyenggaraan yang telah dilakukan perlu disediakanoleh semua JKR Daerah bagi memudahkan perancangan dan kerja-kerjapenyenggaraan dilakukan.d) Program pemantauan dan penyenggaraan jambatan secara berkala di jalan negeri perludiwujudkan oleh JKR Daerah bagi menentukan tahap penilaian atau rating untukmemastikan jambatan sentiasa berada dalam keadaan yang baik dan selamat untukkepentingan pengguna.16

JABATAN PENGAIRAN DAN SALIRAN NEGERI SEMBILAN, PEJABATDAERAH DAN TANAH, PEJABAT PENGARAH TANAH DAN GALIAN NEGERISEMBILAN DAN BADAN KAWAL SELIA AIR NEGERI SEMBILAN3. PENGURUSAN AKTIVITI PERLOMBONGAN DAN PENGAMBILAN PASIR SERTAKESANNYA TERHADAP ALAM SEKITAR3.1 LATAR BELAKANG3.1.1 Pasir adalah butiran batu berdiameter daripada 0.0625mm hingga 2mm danberwarna putih cerah. Pasir boleh berpindah akibat tiupan angin atau dibawa air sebelumberkumpul di muara sungai, tepi pantai, bukit kecil, tanjung, beting pasir di tengah laut, gurundan kawasan berkaitan aliran air. Terdapat beberapa jenis pasir iaitu pasir sungai, pasirlombong, pasir laut dan pasir gurun. Pasir merupakan bahan utama dalam industripembinaan terutamanya yang melibatkan binaan konkrit dan jalanraya. Pasir juga digunakanuntuk kerja tebus guna tanah. Sumber bekalan pasir yang paling banyak dan mudah dinegara ini adalah dari dasar sungai.3.1.2 Pengeluaran pasir merupakan salah satu sumber ekonomi kepada kerajaan NegeriSembilan di mana pada tahun 2007 jumlah pengeluaran pasir adalah 186,880m 3 danmeningkat kepada 193,228m 3 pada tahun 2008. Ia terus meningkat kepada 317,792m 3 padatahun 2009. Negeri Sembilan telah mengutip sejumlah RM0.46 juta pada tahun 2007 hasildaripada sumber pengeluaran pasir melalui bayaran deposit dan royalti. Kutipan inimeningkat kepada RM0.58 juta pada tahun 2008 dan seterusnya meningkat kepada RM0.94juta pada tahun 2009.3.1.3 Aktiviti perlombongan dan pengambilan pasir dijalankan sama ada di atas tanah milikkerajaan atau tanah milik individu. Sepanjang tempoh dari tahun 2007 sehingga 2009,terdapat 239 pengusaha berlesen yang menjalankan kegiatan pengambilan pasir di NegeriSembilan. Pengambilan pasir di Negeri Sembilan adalah tertakluk kepada Kanun TanahNegara 1965, Akta Air 1920 (Pindaan 2007), Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 dan AktaPerlombongan 1959.3.1.4 Pemberian permit untuk mengeluarkan pasir adalah di bawah tanggungjawab semuaPejabat Daerah Dan Tanah (PDT) berdasarkan kawasan pengambilan pasir yang dimohon.Permohonan perlu disertakan ulasan teknikal daripada Jabatan Pengairan Dan SaliranNegeri Sembilan (JPSNS), Jabatan Alam Sekitar Negeri Sembilan (JASNS) Dan JabatanMineral Dan Geosains (JMG) untuk menilai kesesuaian pengambilan pasir dari segikawasan, sumber dan potensi pencemaran kepada alam sekitar sebelum permohonandisemak oleh Pengarah Tanah Dan Galian Negeri Sembilan (PTGNS) dan dibawa untukpertimbangan kelulusan oleh Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN).17

3.2 OBJEKTIF PENGAUDITANObjektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada aktiviti perlombongan danpengambilan pasir memberi kesan terhadap alam sekitar.3.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANPengauditan ini tertumpu kepada aktiviti pengambilan pasir sungai untuk tempoh tigatahun (2007 hingga 2009). Pengauditan dijalankan di Daerah Seremban, Port Dickson danGemas yang melibatkan PDT dan JPSNS. Pengauditan ini dijalankan dengan caramenyemak fail, rekod dan dokumen serta temubual orang awam dan pegawai di jabatanyang berkaitan secara langsung atau tidak langsung dengan aktiviti pengambilan pasir.Untuk menilai kesan alam sekitar dari aktiviti perlombongan dan pengambilan pasir, pihakAudit merujuk kepada JASNS dan Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan (JKNNS),Majlis Daerah dan Jabatan Kerja Raya (JKR) untuk mendapatkan bantuan khidmatkepakaran terutama terhadap impak kepada kualiti air. Tumpuan juga dibuat terhadap aspekpemantauan aktiviti pengambilan pasir sungai di kawasan sungai yang mungkin memberiimpak kepada alam sekitar seperti hakisan dan ketidakstabilan tebing sungai, perubahan keatas rejim sungai yang mengubah aliran air sungai dan impak kepada insfrastruktur danutiliti. Beberapa siri lawatan juga dilakukan bersama pegawai jabatan ke kawasanpengambilan pasir dan lokasi di mana kesan daripada pengambilan pasir terhadap alamsekitar berlaku.3.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan September 2009 hingga Disember 2009mendapati pada keseluruhannya pengurusan aktiviti pengambilan pasir di Negeri Sembilanadalah kurang memuaskan. Terdapat beberapa kelemahan yang bukan sahaja memberikankesan pencemaran dan kemusnahan alam sekitar malahan menyebabkan kerugian kepadaKerajaan melalui hasil royalti pengambilan pasir yang berjumlah RM1.6 juta bagi tempohtahun 2007 hingga 2009 terpaksa digunakan untuk pemulihan alam sekitar. Antarakelemahan yang diperhatikan ialah:• penurunan kualiti air sungai, kemusnahan tebing sungai dan perubahan rejimsungai adalah kesan alam sekitar akibat daripada aktiviti pengambilan pasir;• kurang pemantauan oleh JPSNS terhadap pematuhan syarat pentadbiran danteknikal pengambilan pasir; dan• kurang koordinasi di antara PDT, PTGNS dan JPSNS dalam memastikanpengusaha pasir tidak merosakkan alam sekitar semasa aktiviti pengambilan pasirdilakukan.18

Penjelasan lanjut mengenai kelemahan yang diperhatikan adalah seperti di perengganberikut:3.4.1 Kesan Aktiviti Pengambilan Pasir Terhadap Alam SekitarJPSNS telah mengeluarkan Syarat-Syarat Pentadbiran dan Syarat-Syarat Teknikal UntukMemproses Permohonan dan Pemantauan Aktiviti Pengeluaran Pasir Sungai Di NegeriSembilan pada 16 Julai 2008. Antara syarat-syarat teknikal pengambilan pasir adalah:a) Pengusaha perlu mematuhi syarat penyediaan pelan kolam enapan yang menunjukkantiga kolam enapan bersiri untuk mengawal kelodak cucian memasuki sungai dan kualitiair kolam enapan hendaklah ditentukan oleh standard JASNS;b) Menetapkan pengusaha bertanggungjawab terhadap segala kerosakan tebing danpencemaran akibat pengambilan pasir dan melapor kepada JPSNS;c) Pelan keratan lintang yang menunjukkan aras dasar tebing serta rizab sungai yangdisediakan oleh Juruperunding Profesional dan dihantar ke JPSNS sebelum kerja-kerjapengambilan pasir dijalankan; dand) Pengusaha tidak dibenarkan menyekat atau mengalih aliran sungai dan anak airyang terdapat di kawasan pengambilan pasir tanpa kebenaran JPSNS.Lawatan Audit ke tujuh lokasi pengambilan pasir di Sungai Linggi di Daerah Seremban danPort Dickson, Sungai Batang Penar di Daerah Seremban dan Sungai Muar di DaerahGemas mendapati perkara-perkara berikut:i) Impak Kepada Kualiti Air SungaiKolam enapan bersiri diperlukan untuk memerangkap pepejal terampai dan sisamendapan sebelum dilepaskan ke sungai dan berfungsi untuk mengawal kelodakcucian daripada memasuki sungai. Pengusaha perlu mengemukakan pelan kolamenapan bersiri seperti yang dikehendaki oleh JPSNS sebelum aktiviti mengambilpasir dijalankan. Kualiti air kolam enapan yang hendak dilepaskan ke sungai jugaperlu ditentukan terlebih dahulu sama ada telah menepati standard JASNS sepertidi Foto 3.1.19

Foto 3.1Lakaran Pelan Tiga Kolam Enapan BersiriMengikut Syarat Tenikal JPSNSSumber: JPS Negeri SembilanLawatan Audit ke tapak pengambilan pasir di beberapa kawasan sepanjang Sungai Linggipada 28 Oktober 2009, Sungai Muar pada 13 November 2009 dan Sungai Ngoi-Ngoi pada29 Disember 2009 mendapati pengusaha tidak menyediakan tiga kolam enapan bersiri.Pengusaha hanya menyediakan satu kolam enapan berbanding tiga kolam enapan bersiriyang sepatutnya dibina bagi mematuhi syarat teknikal JPSNS seperti di Foto 3.2. Saiz danbinaan kolam enapan adalah kecil dan cetek untuk menampung kelodak dari aktiviti mencucipasir seperti yang ditunjukkan di Foto 3.3.Foto 3.2Hanya Satu Kolam Enapan Yang DisediakanBerbanding Tiga Kolam Enapan Yang PerluDisediakanFoto 3.3Saiz Dan Binaan Kolam Enapan Kecil DanCetek Untuk Menampung Kelodak Dari AktivitiMencuci PasirSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Sungai Muar, Kampung Londah,Daerah GemasTarikh : 13 November 2009Sumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Sungai Ngoi-Ngoi, Mukim Pantai, DaerahSerembanTarikh : 29 Disember 200920

Perkara ini berlaku kerana kurangnya pemantauan serta penguatkuasaan oleh JPS dan PDTdalam menentukan syarat teknikal yang menghendaki pengusaha membina tiga kolamenapan bersiri dipatuhi. Pihak JASNS juga memaklumkan tiada tindakan oleh pengusahauntuk memastikan kualiti air dari kolam enapan yang hendak disalurkan ke sungai mengikutstandard JASNS. Kesan daripada kolam enapan yang tidak mengikut syarat teknikal JPSNStelah mengakibatkan pencemaran dan penurunan kualiti air sungai di hilir kawasanpengambilan pasir. Pengukuran tahap pencemaran air sungai bagi aktiviti pengambilan pasirperlu berada sekurang-kurangnya dalam Kelas III seperti di Jadual 3.1 dan Jadual 3.2.Jadual 3.1Water Classes And UsesBil. Uses Class1. Conservation of natural environment.Water Supply I – pratically no treatment necessary.IFishery I – very sensitive aquatic species.2. Water Supply II – Conventional treatment required.Fishery II – Sensitive aquatic species.IIA3. Recreational use with body contact. IIB4. Water supply III – Extensive treatment required.Fishery III – Common,of economic value and tolerant species; livestock drinking.III5. Irrigation IV6. None of the above. VSumber: Malaysia Environmental Quality Report 2008Jadual 3.2National Water Quality Standards For MalaysiaBil. Parameter UnitClassI IIA IIB III IV V1. Total Suspended Solid mg/l 25 50 50 150 300 >3002. Turbidity NTU 5 50 50 - - -Sumber : Malaysia Environmental Quality Report 2008Lawatan Audit mendapati air cucian pasir dari kolam enapan telah dialirkan semula kesungai tanpa ditentukan oleh standard JASNS seperti di Foto 3.4 dan Foto 3.5. Keadaan inijelas menunjukkan pelanggaran syarat teknikal oleh pengusaha seperti yang ditetapkan olehJPSNS.21

Foto 3.4Air Cucian Pasir Dilepaskan Ke DalamSungai Ngoi-Ngoi, Daerah SerembanFoto 3.5Air Cucian Pasir Dilepaskan Ke DalamSungai Linggi, Daerah SerembanSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Sungai Ngoi-Ngoi, Mukim Pantai, DaerahSerembanTarikh : 29 Disember 2009Sumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Kuala Sawah, Mukim Rantau, DaerahSerembanTarikh : 28 Oktober 2009Keputusan analisis Jabatan Kimia Malaysia berdasarkan Interim National Water QualityStandard for Malaysia (INWQS) dari pensampelan yang telah diambil oleh JASNSmenunjukkan punca pelepasan air kolam enapan di tiga batang sungai tersebutmengandungi kepekatan pepejal terampai pada tahap tercemar iaitu kelas V seperti diJadual 3.3.Jadual 3.3Ujian Air Sungai Di Punca Pelepasan Aktiviti Pengambilan PasirBil.1.SungaiSungaiLinggiPuncaPelepasan AirTamanAngsamas,Kuala SawahKampungLondahParameterPepejalTerampai(mg/l)TarikhSampelDiambilKelas(Interim NationalWater QualityStandard)Tahap5,800mg/L 28.10.2009 V TercemarSungaiTercemar2.2,400mg/L 13.11.2009 VMuarSungaiKampung3. Ngoi-1,655mg/L 29.12.2009 V TercemarPantaiNgoiSumber: Jabatan Alam Sekitar Negeri SembilanHasil perbandingan ujian air sungai di hulu dan hilir pelepasan air cucian pasir seperti diJadual 3.4 mendapati klasifikasi air sungai di tiga kawasan yang diuji menunjukkanpenurunan kualiti air berdasarkan Indeks Kualiti Air Negara (IKAN). Sungai Linggi beradapada tahap separa tercemar dengan penurunan kualiti air daripada IKAN 72 kepadaIKAN 68, Sungai Ngoi-Ngoi walaupun berada pada tahap bersih tetapi menunjukkanpenurunan kualiti air daripada IKAN 86 kepada IKAN 84 dan Sungai Muar pula berada padatahap separa tercemar dengan mencatatkan penurunan IKAN 70 di hulu kepada IKAN 69 dihilir kawasan pengambilan pasir.22

Bil.1.2.3.Jadual 3.4Ujian Punca Air Sungai Di Hulu Dan Hilir Tapak Projek Aktiviti Pengambilan PasirSungaiSungaiLinggiSungaiMuarSungaiNgoi-NgoiPuncaPelepasan AirHulu KawasanPengambilanPasirIndeks Kualiti AirHilir KawasanPengambilanPasirKlasifikasiTamanAngsamas,Kuala Sawah72 68 Separa TercemarKampungLondah 70 69 Separa TercemarKampung Pantai 86 84 BersihSumber: Jabatan Alam Sekitar Negeri SembilanJPSNS memaklumkan akan memantau pengusaha supaya mengikut syarat yangdikeluarkan dan akan memaklumkan kepada PDT untuk mengambil tindakanmemberhentikan sementara operasi pengeluaran pasir dan mengarahkan pengusahamembina semula kolam enapan bersiri mengikut syarat supaya dapat berfungsi dengansempurna.PDT Seremban, Port Dickson dan Gemas mengambil maklum mengenai perkara ini danmemandangkan aspek penyediaan kolam enapan adalah merupakan elemen teknikal yangmelangkaui bidang dan keupayaan PDT, tindakan pemantauan secara kerap bersamaJPSNS akan dilakukan supaya syarat teknikal dipatuhi oleh semua pengusaha pasirsebelum memulakan kerja.Pihak JASNS melalui surat ASNB(B) 91/110/900/018(17) bertarikh 18 Mei 2010 memberisyor Pengusaha perlu mematuhi syarat penyediaan pelan kolam takungan mendapan bersiriuntuk mengawal kelodakan cucian memasuki sungai dan sentiasa diselenggara untukmemastikan tahap keberkesanannya. Had pelepasan daripada kolam tersebut hendaklahtidak melebihi status kualiti air sungai untuk lembangan sungai tersebut berdasarkan ‘InterimNational Water Quality Standard for Malaysia’ (INWQS).ii)Kerosakan Tebing SungaiPengusaha adalah bertanggungjawab untuk melaporkan kepada JPSNS segalakerosakan tebing sungai akibat pengambilan pasir dan hendaklah membaikinyaatas tanggungan sendiri. Pengorekan pasir secara terus pada tebing sungai adalahdilarang untuk memastikan kestabilan tebing terpelihara.Semakan Audit di Sungai Linggi, Kawasan Sua Betong, Daerah Port Dicksonmendapati tebing di sungai berkenaan mengalami keruntuhan akibat daripadaaktiviti pengambilan pasir seperti di Foto 3.6 dan Foto 3.7.23

Foto 3.6Aktiviti Pengambilan Pasir di Tebing SungaiLinggi, Kawasan Sua Betong,Daerah Port DicksonFoto 3.7Runtuhan Tebing Kesan Daripada AktivitiPengambilan Pasir di Tebing Sungai Linggi,Kawasan Sua Betong, Daerah Port DicksonSumber : JPS Negeri SembilanLokasi : Kawasan Sua Betong, Daerah Port DicksonTarikh : 13 Ogos 2008Sumber : JPS Negeri SembilanLokasi : Kawasan Sua Betong, Daerah Port DicksonTarikh : 13 Ogos 2008PDT Port Dickson memaklumkan bahawa keruntuhan tebing berlaku keranapengusaha menggunakan mesin untuk mengorek pasir di dasar dan tebing sungai.Namun begitu kaedah pengambilan pasir yang diamalkan sekarang adalahmenggunakan pam yang dapat mengurangkan kerosakan tebing sungai.JPSNS telah mengarahkan pengusaha membaiki semula tebing tetapi pengusahagagal melaksanakannya dan deposit pengusaha akan dirampas untuk membaikitebing yang rosak.iii) Aras Dasar Tebing Serta Rizab Sungai TerjejasPengusaha dikehendaki menyediakan pelan sukat keratan lintang dan bujur setiapenam bulan sekali dan selepas operasi atau bila-bila masa yang dikehendaki olehJPS bagi tujuan pemantauan. Kerja sukat tersebut hendaklah disediakan olehJuruukur Berlesen dan berdasarkan kepada Aras Ordinan Datum Jabatan Ukur.Semakan Audit mendapati pengusaha gagal menyedia dan mengemukakan pelanreka bentuk jajaran, keratan rentas dan memanjang sepanjang projek kepadaJPSNS seperti yang dikehendaki dalam syarat teknikal JPSNS. Ini menyebabkanJPSNS sukar mengawal kerosakan tebing kerana tiada perbandingan yang dapatdibuat terhadap struktur tebing sebelum dan selepas aktiviti pengambilan pasir.Akibatnya kestabilan tanah dan tebing sungai terjejas dan berlakunya runtuhantanah yang tidak terkawal. Keadaan tebing yang runtuh akibat aktiviti perlombonganpasir juga telah menyebabkan kerosakan pada struktur hidrolik dan paip IndahWater Konsortium (IWK) seperti di Foto 3.8 dan Foto 3.9.24

Foto 3.8Runtuhan Tebing Sungai LinggiAkibat Aktiviti Pengambilan PasirMenyebabkan Paip IWK PecahFoto 3.9Runtuhan Tebing Sungai LinggiAkibat Aktiviti Pengambilan PasirMenyebabkan Paip IWK PecahSumber : JPS Negeri SembilanLokasi : Kg. Nyatoh, Mukim Rantau, DaerahSerembanTarikh : 30 Jun 2008Sumber : JPS Negeri SembilanLokasi : Kg. Nyatoh, Mukim Rantau, DaerahSerembanTarikh : 30 Jun 2008JPSNS akan memastikan pengusaha yang diluluskan permit agar mematuhi syaratpenyediaan Pelan Keratan Lintang dan Keratan Bujur.iv) Impak Kepada Rejim SungaiJPSNS hendaklah memastikan aktiviti pengambilan pasir tidak akan menyebabkanperubahan rejim sungai. Pengusaha tidak dibenarkan menyekat atau mengalihaliran sungai dan anak air yang terdapat di kawasan pengambilan pasir tanpakebenaran JPSNS.Lawatan Audit ke Sungai Linggi pada 10 Ogos 2009 mendapati terdapat perubahankepada rejim sungai di mana berlaku perubahan aliran air sungai, profil tebing dansedimentation kesan daripada pengambilan pasir yang tidak terkawal. Terdapatpengusaha yang telah membina struktur merintangi sungai tanpa kebenaran JPSNSbagi tujuan mengumpulkan pasir seperti di Foto 3.10 hingga Foto 3.13. Akibatnyasungai menjadi statik dan perubahan struktur asal rejim sungai berlaku.25

Foto 3.10Halangan Ke Atas Sungai Yang MengubahAliran Air SungaiFoto 3.11Halangan Ke Atas Sungai Yang MengubahAliran Air SungaiAliran SungaiYang StatikSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Taman Angsamas, Daerah SerembanTarikh : 10 Ogos 2009Sumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Taman Angsamas, Daerah SerembanTarikh : 10 Ogos 2009Foto 3.12Pembinaan Jambatan Dengan HalanganPokok Kayu Menyebabkan Aliran SungaiMenjadi StatikFoto 3.13Halangan Ke Atas Sungai Yang MengubahAliran Air SungaiAliran SungaiYang StatikSumber : JPS Negeri SembilanLokasi : Kawasan Sua Betong, Daerah Port DicksonTarikh : 13 Ogos 2008Sumber : JPS Negeri SembilanLokasi : Kawasan Sua Betong, Daerah Port DicksonTarikh : 13 Ogos 2008Semakan Audit terhadap pelan butiran dan keratan rentas yang disediakan oleh JuruukurBerlesen untuk kawasan pengambilan pasir sepanjang 350m di Sungai Linggi, Mukim Linggi,Daerah Port Dickson, mendapati berlaku perubahan profil tebing sungai di bahagian CH750hingga CH800 di mana sungai menjadi lebar iaitu 58.92 meter berbanding lebar asal 25.90meter seperti di Jadual 3.5.26

Jadual 3.5Perubahan Profil Tebing Sungai Linggi, Mukim Linggi, Daerah Port Dickson(CH750 dan CH800)PerkaraSaluran YangTerlibatTahun 2008(Sebelum aktivitipengambilan pasirdijalankan)Tahun 2009(Selepas aktivitipengambilan pasirdijalankan)PertambahanKelebaranSungaiCH750 25.90m 58.92m 33.02mCH800 23.34m 60.3m 36.96mSumber : Jabatan Pengairan Dan Saliran Negeri SembilanAnalisis perubahan kelebaran sungai pada CH750 bagi tahun 2008 dan 2009 dapat dilihat diFoto 3.14 dan Foto 3.15 yang menunjukkan lebar sungai pada tahun 2008 iaitu sebelumaktiviti pengambilan pasir dijalankan adalah 25.90 meter pada CH750 dan 23.34m padaCH800. Namun begitu, ia menjadi 58.92 meter lebar pada CH750 dan 60.30m pada CH800bagi tahun 2009 iaitu selepas aktiviti pengambilan pasir dijalankan di kawasan tersebut.Akibatnya rejim asal sungai telah berubah dan rizab tebing asal telah menjadi sungai. Inimenyebabkan penyenggaraan tebing tidak dapat dilakukan oleh JPSNS.Foto 3.14Lebar Sungai Linggi, Mukim Linggi, DaerahPort Dickson (CH750 - CH800)Pada 24 September 2008Foto 3.15Lebar Sungai Linggi, Mukim Linggi, DaerahPort Dickson (CH750 - CH800)Pada 23 Julai 2009CH750Lebarsungai25.90mCH800Lebarsungai23.34mCH750Lebarsungai58.92mCH800Lebarsungai60.30mSumber : Jabatan Pengairan Dan Saliran NegeriSembilanSumber : Jabatan Pengairan Dan Saliran NegeriSembilanAktiviti pengorekan pasir boleh mengakibatkan hakisan di tebing sungai dan runtuhan tanahke dalam sungai yang seterusnya menyebabkan berlakunya pemendapan tanah di kawasanpengambilan pasir seperti di Foto 3.16 dan Foto 3.17. Pemendapan tanah akanmengganggu arah aliran air sungai di mana air sungai tidak dapat mengalir mengikutkelazimannya kerana terdapat halangan seperti tanah dan pasir yang menyekat laluan air.27

Foto 3.16Pemendapan Tanah Berpunca DaripadaAktiviti Pengambilan PasirFoto 3.17Pemendapan Tanah Berpunca DaripadaAktiviti Pengambilan PasirSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Sungai Linggi, Kampung Permatang Pasir,Daerah SerembanTarikh : 6 Oktober 2009Sumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Sungai Linggi, Kampung Pasir,MukimRantau, Daerah SerembanTarikh : 8 Oktober 2009JPSNS memaklumkan pemantauan syarat teknikal dilaksanakan oleh juruteknik JPSNS diperingkat daerah. Tindakan akan diambil untuk memastikan syarat teknikal dipatuhi danseterusnya akan melaporkan kepada agensi yang boleh mengambil tindakan ke atas perkarayang di luar bidang JPSNS.Pada pendapat Audit, pematuhan kepada syarat pentadbiran dan teknikalpengambilan pasir oleh pengusaha adalah tidak memuaskan dan kurang pemantauanoleh JPSNS. Ini menyebabkan kualiti air sungai menurun pada tahap tercemar,kerosakan tebing sungai, aras dasar tebing serta rizab sungai terjejas dan memberiimpak kepada rejim sungai.3.4.2 Pengambilan Pasir Tanpa PermitKanun Tanah Negara (KTN) 1965 menetapkan kuasa untuk mengeluarkan permit bagitujuan mencabut, memindah dan mengangkut bahan batuan dari tanah kerajaan adalahkepada Pentadbir Tanah. KTN melalui peruntukan seksyen 429B (1) dan (2) telah memberikuasa kepada Pengarah Tanah Dan Galian (PTG) atau Pentadbir Tanah Daerah (PDT)untuk mengenakan kompaun kepada kesalahan-kesalahan yang dinyatakan dalam KaedahkaedahTanah Negeri.Semakan Audit terhadap kawasan yang terlibat dengan aduan pengambilan pasir tanpapermit di PDT Seremban adalah seperti di Jadual 3.6.28

Jadual 3.6Senarai Kawasan Yang Terlibat Dengan Pengambilan Pasir Tanpa PermitNegeri Sembilan Bagi Tempoh Tahun 2007 Hingga Tahun 2009Bil. Tarikh Aduan Tempat/ Daerah1. 18.6.2009 Kg. Ulu, Mukim Rantau, Daerah Seremban.2. 8.5.2009 Kg. Pasir Tengah, Siliau, Seremban.3. 23.2.2009 Sungai Kepayang, Daerah Seremban4. 20.1.2009 Kg. Seri Lalang Simin, Mukim Rantau, Daerah Seremban.5. 9.12.2008 Sg. Chelet Kg. Bukit Kadir Nilai, Daerah Seremban6. 1.12.2008 Sungai Jimah, Kg. Jimah, Daerah Port Dickson.7. 9.9.2008 Sg. Batang Labu, Mukim Labu, Daerah Seremban.8. 22.9.2008 Sg. Batang Labu, Mukim Labu, Daerah Seremban.9. 23.4.2008 Sungai Pajam, Mantin, Seremban10. 19.10.2007 Sungai Linggi, Daerah Seremban.11. 9.5.2007 Jalan Labu, Daerah Seremban12. 21.2.2007 Kg. Labu, Mukim Labu, Daerah Seremban.Sumber : Jabatan Pengairan Dan Saliran Negeri SembilanPengambilan pasir tanpa permit akan menyebabkan kerugian kepada Kerajaan Negerikerana hasil royalti daripada pengeluaran pasir yang tidak dapat dikutip dan tiada pihak yangakan bertanggungjawab terhadap kerosakan akibat aktiviti yang telah dijalankan. Foto 3.18menunjukkan antara kawasan pencerobohan aktiviti pengambilan pasir.Foto 3.18Aktiviti Pengambilan Pasir Tanpa PermitSumber : Pejabat Tanah dan Daerah SerembanLokasi : Sungai Lenggeng, Daerah SerembanTarikh : 11 Disember 2009Bagaimanapun, pihak JASNS, PDT dan JPSNS telah mengambil tindakan terhadapaduan-aduan orang awam. Di antara tindakan yang telah diambil adalah sepertidi Jadual 3.7.29

Jadual 3.7Tindakan Yang Telah Diambil Oleh Jabatan Berkaitan Terhadap Aduan AwamBil. Jenis Aduan No. Rujukan Tindakan1.Kecurian pasir diSungai Kepayang,Seremban.(57)dlm.JPS.S 7/1 JLD.3bertarikh 23.2.2009(Sumber : JPSNS)Lawatan & siasatan telah dilakukan pada19.02.2009. JPSNS akan membuat pemantauandari semasa ke semasa.2.Pengambilan pasirsungai secara haram diRantau.(22)dlm.JPS.S.117/21bertarikh 20.1.2009(Sumber : JPSNS)JPSNS telah menjalankan siasatan pada15.01.2009 dan memanjangkan surat aduankepada PDT untuk siasatan selanjutnya.3.Pengambilan pasirsungai tanpa permit,daerah Seremban.(23) JPSN.NS.216/1/2/-1Jld.3 bertarikh 19.10.2007(Sumber : JPSNS)JPSNS telah menjalankan siasatan pada24.09.2009 dan memanjangkan surat aduankepada PDT untuk tindakan selanjutnya.4.Pengambilan pasirsungai secara haram diLabu, Seremban.(47) dlm JPS.S 173/10Jld.3 bertarikh 21.2.2007(Sumber : JPSNS)JPSNS telah menjalankan siasatan dan memintaPDT menetapkan tarikh untuk menjalankansiasatan bersama pada 15.02.2007.5.Pengambilan pasirsecara haram di Sg.Chelet Kg. Bukit KadirNilai.(33)dlm. JPS.S 7/1 Jld. 5bertarikh 9.12.2008(Sumber : JPSNS)JPSNS telah menjalankan siasatan pada4.12.2010 dan memanjangkan surat aduankepada PDT untuk siasatan selanjutnya6.Pengambilan pasirtanpa permit di Labu,Seremban.Bil(12) dlm PTS1/100/07/02 bertarikh9.9.2008(Sumber : PDT Seremban)PDT telah menjalankan siasatan pada 8.09.2008seterusnya memanjangkan surat aduan kepadaJPSNS dan PTGNS untuk siasatan selanjutnya.7.Pengambilan pasirtanpa permit di Labu,Seremban.ASNS (B) 31/110/602/001Jld.22(067) bertarikh9.3.2007(Sumber : JASNS)JASNS telah menjalankan siasatan pada22.02.2007 dan 27.02.2007, dan mendapatitelah berlaku runtuhan benteng yang dibinapada tebing sungai terbabit. Aduandipanjangkan kepada JPSNS dan PDT untuktindakan sewajarnya mengikut bidangkuasamasing-masing.8.Pengambilan pasirtanpa permit diKampung RawaLenggeng Seremban.Laporan dalam BeritaHarian bertarikh 1.6.2009(Sumber: Berita Hariandan PTGNS)PTGNS merampas empat lori dan telahmengenakan kompaun berjumlah RM14,000bagi empat buah lori tersebut.Pada pendapat Audit, aduan aktiviti pengambilan pasir tanpa permit telah diambiltindakan sewajarnya oleh JPSNS, JASNS, PTGNS dan PDT.3.4.3 Pemantauan Dan Penguatkuasaan Alam Sekitar Berhubung AktivitiPengambilan PasirAktiviti pengambilan pasir hendaklah dipantau dan penguatkuasaan undang-undang yangsedia ada serta peraturan yang berhubungkait dengan aktiviti pengambilan pasir perludilaksanakan untuk pemeliharaan alam sekitar. Program penguatkuasaan yang dilaksanakanoleh PTGNS, PDT, JPSNS, JASNS dan Badan Kawal Selia Air Negeri Sembilan (BKSANS)adalah seperti di Jadual 3.8.30

Jadual 3.8Pelaksanaan Penguatkuasaan Dan Pemantauan Oleh Jabatan Yang BerkaitanBil.Pejabat / JabatanPelaksanaan PenguatkuasaanDan Pemantauan1. Pejabat Tanah Dan Galian Negeri SembilanRondaan secara mengejut setiap masa danbersepadu dengan Jabatan lain di kawasanpengambilan pasir.2. Pejabat Tanah Dan DaerahBerdasarkan aduan awam dan rondaansecara berjadual.3. Jabatan Pengairan Dan Saliran Negeri SembilanBerdasarkan aduan awam dan rondaansecara berjadual.4. Jabatan Pengairan Dan Saliran DaerahBerkala dan berdasarkan aduan awam danrondaan secara berjadual.5. Jabatan Alam Sekitar Negeri SembilanBerdasarkan aduan bagi aktiviti yang tidaktertakluk di bawah Akta Kualiti AlamSekeliling 1974.6. Badan Kawal Selia Air Negeri Sembilan Berdasarkan aduan.Hasil daripada pemeriksaan dan lawatan Audit ke atas pihak yang terlibat dalampenguatkuasaan undang-undang berkenaan dengan pengambilan pasir ini mendapati:a) Badan Kawal Selia Air Negeri SembilanAkta Air 1920 (Pindaan 2007) adalah di bawah BKSANS yang berfungsi untukmenjalankan pemeriksaan dan penguatkuasaan dengan berkesan terhadappencemaran sumber air mentah, memantau dan menguruskan aduan awam serta halpindaan, penggubalan yang berkaitan dengan perundangan di bawah Akta Air. Antaraperuntukan di bawah Akta Air yang membolehkan tindakan perundangan diambil olehBKSANS ke atas kerosakan alam sekitar adalah seperti berikut :• Section 4 Restoration of river banks.• Section 5 Prohibition of acts affecting rivers, except under license.• Section 7 Prohibition of diversion or abstraction of water from rivers, except underlicense.• Section 7A Prohibition of pollutions of rivers.• Section 16 Power to put a stop to and remedy illegal acts.Semakan Audit mendapati penguatkuasaan terhadap seksyen dalam Akta Air belum dapatdilaksanakan di Negeri Sembilan kerana pengisian perjawatan bagi Unit Perundangan danPenguatkuasa BKSANS belum dilaksanakan. Setakat 5 Ogos 2009, BKSANS hanyamempunyai tujuh pegawai berbanding dengan 26 pegawai sebagaimana yang diluluskanoleh Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia (JPA) pada Julai 2009. Kesannya, aktivitipenguatkuasaan ke atas Akta Air yang telah berkuatkuasa tidak dapat dilaksanakan dan UnitPerundangan dan Penguatkuasa BKSANS tidak dapat berfungsi sepertimana yang telahditetapkan.Maklumbalas daripada BKSANS menyatakan bahawa penguatkuasaan belum dapatdilaksanakan dengan berkesan kerana peraturan kawalan pencemaran sedang dirangka danbelum diwartakan bagi pencemaran-pencemaran yang memerlukan pembuktian secarasaintifik. Satu persetujuan telah dicapai dengan pihak Setiausaha Kerajaan Negeri untuk31

mengadakan Jawatankuasa Pengurusan Sumber Air di Negeri Sembilan. Jawatankuasa iniakan membincangkan mekanisme yang berkesan untuk melindungi sumber air dan akandihadiri oleh Jabatan dan Agensi yang mempunyai kaitan dengan air. SementaraJawatankuasa Pengurusan Sumber Air Negeri Sembilan telah dibentuk dengan mesyuaratpertama pada 22 Julai 2010 bagi membincangkan isu pencemaran sungai. MelaluiJawatankuasa Pengurusan Sumber Air, Jawatankuasa Kerja Kawalan Pencemaran NegeriSembilan telah dibentuk untuk menangani isu kualiti air mentah termasuklah pencemarandisebabkan oleh perlombongan pasir.Pada pendapat Audit, Kerajaan Negeri melalui BKSANS perlu segera memperkasakankeupayaannya untuk mengelakkan lebih banyak lagi kes pencemaran sumber airmentah.b) Perjanjian Pengambilan Pasir Tidak DitandatanganiMengikut Garis Panduan untuk memproses permohonan dan menetapkan syarat-syaratpengambilan pasir sungai, pengusaha adalah dikehendaki menandatangani suratperjanjian bersetuju untuk mematuhi semua syarat yang telah ditetapkan kepadanyasebelum pembayaran deposit dijelaskan.Semakan Audit mendapati kesemua pengusaha di tujuh lokasi pengambilan pasir tidakmenandatangani perjanjian dengan pihak JPSNS. Akibatnya, sebarang kerosakanseperti tebing runtuh akibat daripada kualiti kerja yang tidak sempurna tidak dapatdipertanggungjawabkan kepada pengusaha. Tanpa perjanjian rasmi, JPSNS tidakmempunyai kuasa untuk mengambil tindakan perundangan terhadap pengusaha yangtelah melanggar mana-mana syarat yang telah ditetapkan.JPSNS dalam maklumbalasnya menyatakan sedang menyediakan draf perjanjian untukdisemak oleh Penasihat Undang-Undang Negeri dan akan digunapakai selepasdiluluskan.Pada pendapat Audit, walaupun JPSNS tidak diberi kuasa perundangan untukmenarik balik atau menggantung permit namun melalui penguatkuasaan suratperjanjian tersebut ia telah memberi hak dan kuasa kepada JPSNS untukbertindak berdasarkan perjanjian.c) Aduan Dan Laporan Media Mengenai Pencemaran Yang Berpunca DaripadaAktiviti Pengambilan PasirJPSNS, JASNS dan PDT adalah agensi yang kerap menerima aduan mengenaikemusnahan, kerosakan dan pencemaran akibat daripada aktiviti pengambilan pasir.32

Semakan Audit mendapati terdapat aduan daripada orang awam dan agensi kerajaanmengenai pencemaran yang disebabkan aktiviti pengambilan pasir di Negeri Sembilan.Antara aduan yang diterima dan laporan media adalah seperti di Foto 3.19 hinggaFoto 3.24. Aduan yang diterima oleh JPSNS dan JASNS dan laporan media mendapatibeberapa aduan seperti kekeruhan air sungai, pencemaran kelodak dan hakisan tebingtelah berlaku di beberapa kawasan di Negeri Sembilan yang diakibatkan olehpengambilan pasir.Foto 3.19Aduan Pencemaran Air Di SungaiNgoi-NgoiFoto 3.20Aduan Pencemaran Air Di Sungai Linggi,Daerah Port DicksonADUAN PENCEMARAN SUNGAINGOI-NGOI, MUKIM PANTAI,SEREMBAN AKIBAT AKTIVITIPENGAMBILAN PASIRSumber : Jabatan Pengairan dan Saliran Negeri SembilanTarikh : 18 Mac 2009ADUAN PENCEMARAN KELODAKBERWARNA HITAM DI SUNGAILINGGI BERHAMPIRAN PEKANLINGGI, PORT DICKSONSumber : Jabatan Alam Sekitar Negeri SembilanTarikh : 19 Januari 2009Foto 3.21Aduan Daripada Loji Rawatan Air Sungai TeripFoto 3.22Aduan Pencemaran KelodakDi Sungai Batang PenarPENCEMARAN AIR BERKELODAK DI‘INTAKE POINT’ LOJI AIR SG. TERIPTELAH BERLARUTAN 4 BULANADUAN PENCEMARAN KELODAK DISUNGAI BATANG PENARSumber : Jabatan Alam Sekitar Negeri SembilanTarikh : 9 Januari 2009Sumber : Jabatan Alam Sekitar Negeri SembilanTarikh : 21 Januari 200933

Foto 3.23Keratan Akhbar TentangHakisan Dan Keruntuhan Tebing SungaiFoto 3.24Keratan Akhbar Tentang Kerja PengorekanPasir yang Menjejaskan PendudukAKTIVITI KOREK PASIR HAKISTEBING SUNGAI SETUL, MANTINSumber : Akhbar Sinar HarianTarikh :13 November 2008AKTIVITI MENGOREK PASIR YANGBERLELUASA DI SEPANJANG SUNGAIREMBAU DIDAKWA MENYEBABKAN SUNGAITERCEMAR DAN MEMBERI KESAN KEPADAKEHIDUPAN SEHARIAN PENDUDUKSumber : Akhbar Sinar HarianTarikh : 30 Julai 2008Pada pendapat Audit, aduan dan laporan media mengenai pencemaran yang berpuncadaripada aktiviti pengambilan pasir didapati telah diambil tindakan sewajarnya olehJPSNS, JASNS dan PDT.3.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITSecara keseluruhannya, pengurusan aktiviti perlombongan dan pengambilan pasir diNegeri Sembilan adalah kurang memuaskan kerana telah mengakibatkan kemusnahan danpencemaran alam sekitar. Perkara ini berpunca daripada kelemahan penguatkuasaan danpematuhan kepada peraturan yang telah ditetapkan serta pemantauan yang kurangberkesan. Sehubungan dengan itu disyorkan supaya perkara berikut diberi perhatian olehJPSNS, JASNS, PDT, PTGNS dan BKSANS untuk penambahbaikan terhadap pengurusanaktiviti perlombongan dan pengambilan pasir di Negeri Sembilan:a) Pemantauan dan penguatkuasaan perlu dijalankan oleh JPSNS, PTGNS dan PDT dikawasan pengambilan pasir dengan lebih efektif untuk membendung pencemaran alamsekitar. Semua pihak perlu memastikan tiada kelewatan bertindak terhadap pengusahayang menyebabkan kemusnahan dan pencemaran.b) JASNS perlu dimaklumkan oleh PDT atau PTGNS mengenai pengusaha yang telahdiberi permit untuk tujuan penguatkuasaan dan pemantauan bersepadu bersama agensiberkaitan bagi memastikan isu pencemaran sumber air dan masalah berkaitankemusnahan alam sekitar yang disebabkan oleh perlombongan dan pengambilan pasirdapat dipantau. Ini memandangkan jadual program penguatkuasaan tahunan JASNSadalah bagi premis dan aktiviti di bawah Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti YangDitetapkan) (Penialaian Kesan Kepada Kualiti Alam Sekeliling) 1987 dan lain-lainperaturan di bawah Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974.c) Koordinasi antara JPSNS, JASNS, PTGNS dan PDT untuk bertindak dalam menanganimasalah aktiviti pengambilan pasir tanpa permit perlu dipertingkatkan.34

d) BKSANS melalui bidang kuasanya perlu melaksanakan Akta Air 1920 (Pindaan 2007)antaranya dengan melakukan pemeriksaan dan penguatkuasaan terhadap pencemaransumber air mentah, memantau dan menguruskan aduan awam.e) Pengisian perjawatan BKSANS perlu diisi sepenuhnya agar ia dapat berfungsi dengancekap dan berkesan bagi mencapai objektif penubuhannya. Selain itu, bagimemantapkan lagi operasi penguatkuasa perundangan, BKSANS perlu memastikanAkta Air 1920 (Pindaan 2007) yang sekian lama berkuatkuasa dipraktikkan denganmembuat perancangan bersepadu dengan Agensi Kerajaan di peringkat Negeri danPersekutuan dalam merangka peraturan yang berkaitan. Kerjasama dengan perundingalam sekitar, badan profesional dan pertubuhan bukan Kerajaan yang terlibat denganalam sekitar adalah diperlukan.f) Bagi melindungi kepentingan Kerajaan, JPSNS perlu memastikan surat perjanjiandipatuhi seperti di dalam Syarat Pentadbiran Pengambilan Pasir. Selain itu, bagimemastikan surat perjanjian yang lengkap, teratur dan menepati kehendakperundangan maka ia hendaklah dikemukakan kepada Penasihat Undang-undangNegeri untuk semakan dan kelulusan. Selain itu, koordinasi antara JPSNS, JASNS,PTGNS dan PDT dalam bertindak untuk memastikan syarat perjanjian dipatuhi seperti didalam surat perjanjian peraturan dan undang-undang yang berkuatkuasa dipatuhipengusaha sebelum dan semasa aktiviti pengambilan pasir dijalankan perludipertingkatkan.35

MAJLIS PERBANDARAN PORT DICKSON4. PENGURUSAN SISA PEPEJAL DAN KESANNYA TERHADAP ALAM SEKITAR4.1 LATAR BELAKANG4.1.1 MPPD mempunyai kawasan seluas 140.32 km persegi atau 54.18 batu persegi. Iameliputi Mukim Port Dickson, Jimah, Pasir Panjang, Linggi dan Si Rusa. Kawasan MPPDdibahagikan kepada dua kawasan dari segi pentadbiran iaitu Kawasan Operasi danKawasan Kawalan. Kawasan operasinya adalah seluas 35.87 km persegi manakalakawasan kawalan pula seluas 104.45 km persegi. Bandar Port Dickson merupakan salahsatu bandar peranginan dan kawasan tarikan pelancong yang terkenal di Malaysia keranapantainya yang landai, bersih dan cantik. Visi MPPD adalah untuk mewujudkan persekitaranhidup yang lengkap dan berkualiti bagi kesejahteraan semua lapisan masyarakat menjelangtahun 2015. Di samping itu, MPPD juga berfungsi dalam melaksanakan perancangan yangdinamik dengan mempergiatkan dan memperkukuhkan kemudahan fizikal, sistem, sosial danekonomi serta alam sekitar. Sebelum pengurusan pembersihan dan sisa pepejaldiswastakan, pihak MPPD bertanggungjawab sepenuhnya terhadap perkhidmatanberkenaan.4.1.2 Selaras dengan arahan daripada Kementerian Perumahan Dan Kerajaan Tempatan(KPKT) pengurusan pembersihan di MPPD telah diswastakan bertujuan untukmeningkatkan kecekapan kerja pembersihan dan pelupusan sisa pepejal.Perkhidmatan pembersihan dan pelupusan sisa pepejal di MPPD telah diswastakan kepadaSWM Environment Sdn. Bhd. (SWMESB). Perjanjian di antara MPPD dan SWMESB telahditandatangani pada 31 Disember 2002 dan ia perlu diperbaharui setiap 12 bulan sehinggapenswastaan dilaksanakan sepenuhnya. Sehingga kini pelaksanaan perkhidmatanpembersihan dan pelupusan sisa pepejal di Negeri Sembilan adalah secara interim.Pembahagian kerja pembersihan dan pelupusan sisa pepejal adalah mengikut pembahagiankawasan.4.1.3 Aktiviti yang dilaksanakan oleh SWMESB bagi kerja pembersihan dan pelupusan sisapepejal adalah meliputi mukim Jimah, Linggi, Pasir Panjang, Port Dickson dan Si Rusa.Perkhidmatan yang diberikan oleh SWMESB adalah mengutip dan melupuskan sisa pepejal,membersihkan longkang, jalan, pasar awam, tapak pasar malam, pembersihan tapakpelupusan haram, pemotongan rumput dan penyenggaraan tapak pelupusan. Bagi tahun2007 sehingga 2009, MPPD telah memperuntukkan sejumlah RM22.50 juta untuk kerja-kerjaperkhidmatan pembersihan dan pelupusan sisa pepejal di mana sejumlah RM19.30 juta atau85.8% telah dibelanjakan bagi tujuan tersebut.36

4.1.4 Terdapat dua tapak pelupusan sisa pepejal yang diselia oleh pihak MPPD iaitu di SuaBetong, Mukim Si Rusa Port Dickson dan Bukit Palong di Jalan Sepang-Port Dickson.Manakala satu tapak cadangan di Tanah Merah, Jalan Sepang adalah bagi menggantikantapak pelupusan sisa pepejal di Bukit Palong.a) Tapak pelupusan sisa pepejal Sua Betong telah wujud sebelum merdeka danmerupakan tanah rata dan berpaya. Tanah ini adalah hak milik Pesuruhjaya TanahPersekutuan dan telah pun ditutup pada 1 Ogos 2008. Projek Penutupan Selamat danPemulihan Tapak yang dilaksanakan oleh Cypark Resources Berhad, kontraktor lantikanoleh Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (JPSPN), Kementerian Perumahan DanKerajaan Tempatan telah bermula pada 24 Ogos 2009 dan dijangka selesai padaNovember 2011.Antara aktiviti yang dijalankan di bekas tapak pelupusan tersebut adalah kerja ukurtanah, kajian struktur tapak, kerja merata dan membuat saliran baru, memasang lapisankalis air diatas permukaan tapak, menanam rumput, menanam paip pengudaraan, danmembina kolam takungan larutan resap. Selepas tempoh pengawasan oleh kontraktortamat, tapak ini akan diserah semula kepada pihak MPPD untuk tujuan penyenggaraanseperti pembersihan kawasan termasuk kerja pemotongan rumput dan pengawasantapak sehingga ke satu masa yang sesuai sebagai taman rekreasi atau kemudahanbersukan. Jangkamasa yang diambil bagi membolehkan tapak tersebut digunakansemula adalah 20 tahun.b) Tapak pelupusan sisa pepejal di Bukit Palong telah mula beroperasi semenjak tahun1970-an dan menerima bahan buangan seperti sisa pepejal domestik, industri tidakbertoksik dan sisa landskap dari daerah Port Dickson. Oleh kerana tapak pelupusan diChembong, Rembau tidak mampu lagi menampung sisa pepejal dari kawasan MajlisPerbandaran Seremban (MPS), pada Mei 2006, Kerajaan Negeri telah memutuskanuntuk menggunakan tapak pelupusan Bukit Palong sebagai alternatif penyelesaiankepada masalah tersebut. Tapak pelupusan ini menerima hampir 7,300 tan sisa pepejalsebulan dari daerah Seremban berbanding hampir 2,600 tan sisa pepejal dari daerahPort Dickson. Tapak ini telah menghampiri tahap maksima dan dalam proses penutupanselamat di bawah JPSPN secara berperingkat bermula pada 24 Ogos 2009.c) Kerajaan Negeri Sembilan telah mengenalpasti kawasan seluas 65 hektar di atassebahagian Lot 7212 (PT 0003732), Ladang Tanah Merah, Mukim Jimah, Port Dicksonsebagai tapak pelupusan sisa pepejal bersebelahan dengan tapak Pelupusan SisaBerjadual, Bukit Nenas (Kualiti Alam) yang telah dibangunkan. Jarak tapak cadangandari bandar Seremban adalah lebih kurang 20km. Cadangan tapak baru ini adalah bagimenggantikan tapak pelupusan sedia ada di tapak pelupusan Bukit Palong di PortDickson, Pajam di Nilai dan Chembong di Rembau.37

tapak pelupusan. Penjelasan lanjut mengenai kelemahan yang ditemui adalah seperti diperenggan berikut:4.4.1 Prestasi Kerja Kutipan Sisa Pepejal Oleh SWMESBa) Sisa Pepejal Secara Haram Tidak DikutipMPPD adalah bertanggungjawab untuk memastikan kawasan di bawah pentadbirannyabersih selaras dengan peruntukan di bawah Seksyen 73 (1)(a)(ii) Akta KerajaanTempatan 1976. Perjanjian Pengurusan Sisa Pepejal antara MPPD dan SWMESB telahmenetapkan di bawah Jadual 1, adalah menjadi tanggungjawab SWMESB untukmembersihkan sisa pepejal yang dibuang secara haram.Lawatan Audit pada 4 November 2009 mendapati dua lokasi iaitu di Bukit Tuan Sheikhdan Taman Tiara, Port Dickson telah digunakan sebagai longgokan sisa pepejal secaraharam sejak tahun 2008 dan tiada tindakan pembersihan diambil oleh SWMESB.Longgokan ini terdiri daripada pelbagai jenis sisa pepejal termasuk besi buruk, sisabinaan serta perabot dan peralatan rumah. Aktiviti pembuangan sisa pepejal secaraharam ini mencacatkan pemandangan Bandar Port Dickson secara amnya yangterkenal sebagai bandar pelancongan. Selain daripada itu, longgokan sisa pepejal diTaman Tiara menjadi tempat pembiakan nyamuk dan berbau busuk.Pihak Audit telah melakukan lawatan susulan pada 1 Februari 2010 ke tempat yangsama bagi memastikan sama ada tindakan telah diambil oleh kontraktor atau MPPD.Bagaimanapun pihak Audit mendapati pembuangan sisa pepejal secara haram masihberlaku dan pembakaran terbuka juga dilakukan di tempat tersebut. Foto sebelum danselepas lawatan Audit ke lokasi berkaitan adalah seperti di Foto 4.1 hingga Foto 4.4.Foto 4.1 Dan Foto 4.2Perabot Dan Peralatan Rumah Yang Dibuang Oleh Orang AwamSebelumSelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Bukit Tuan Sheikh, Port DicksonTarikh : 4 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Bukit Tuan Sheikh,Port DicksonTarikh : 01 Februari 201039

Foto 4.3Longgokan Sisa PepejalMenyebabkan Takungan Air BerbauSebelumFoto 4.4Longgokan Sisa Pepejal TelahDibakar Secara terbukaSelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Taman Tiara, Port DicksonTarikh : 4 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Taman Tiara, Port DicksonTarikh : 1 Februari 2010Jadual 4.1 menunjukkan statistik kejadian penyakit denggi dan malaria yang diperolehidaripada Pejabat Kesihatan Port Dickson bagi tahun 2007, 2008 dan 2009. Hasil maklumbalas daripada Pejabat Kesihatan Daerah Port Dickson menyatakan bahawa antara puncaberlakunya penyebaran penyakit bawaan vektor adalah persekitaran yang kotor dan tempattakungan air jernih menjadi tempat pembiakan nyamuk. Walaupun bilangan kes penyakitdenggi dan malaria semakin berkurangan, tetapi bilangan kes yang berlaku masihmembimbangkan. Tindakan pengurusan pembuangan sisa pepejal secara teratur dapatmengurangkan kes denggi dan malaria di Daerah Port Dickson.Jadual 4.1Statistik Penyakit Denggi Dan Malaria Di Daerah Port DicksonBilangan KesPenyakit2007 2008 2009Denggi 162 119 99Malaria 0 2 1Jumlah 162 121 100Sumber: Unit Kawalan Penyakit Berjangkit, Pejabat Kesihatan Port Dickson & CDCIS (e-notis)Jadual 4.2 di bawah menunjukkan statistik pengeluaran kompaun oleh MPPD ataskesalahan membuang sampah di tempat awam di bawah Akta Jalan, Parit dan Bangunan1974 (Akta 133) dan Undang-undang Kecil Mencegah Kekotoran Majlis Daerah PortDickson 1986 bagi tahun 2007 hingga 2009.Jadual 4.2Statistik Kompaun Yang DikeluarkanTahun Bilangan Kompaun2007 342008 352009 48Sumber: MPPD40

) Longgokan Sisa Bahan Binaan Tidak Dikutip SepenuhnyaMengikut perjanjian kontrak, SWMESB adalah bertanggungjawab untuk memungut danmengangkut semua sisa pepejal termasuklah sisa bahan binaan di kawasan zon operasimereka.Pemeriksaan Audit berhampiran Muzium Kota Lukut pada 4 November 2009 mendapatilonggokan sisa bahan binaan tidak dikutip dengan sempurna oleh SWMESB seperti diFoto 4.5. Pihak Audit juga mendapati tanda amaran ada dipamerkan di kawasanberkenaan oleh MPPD. Bagaimanapun, orang awam masih melakukan aktivitipembuangan sisa pepejal secara haram. Lawatan susulan pihak Audit pada 1 Februari2010 mendapati sisa bahan binaan tersebut telah dibakar seperti di Foto 4.6. Manakalapenemuan di Taman PD Utama, Port Dickson menunjukkan pembuangan perabot danperalatan rumah di tepi jalan seperti di Foto 4.7.Foto 4.5Longgokan Sisa Bahan Binaan Tidak DikutipSebelumFoto 4.6Longgokan Sisa Bahan Binaan DibakarSelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Berdekatan Muzium Kota Lukut, Port DicksonTarikh : 4 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Berdekatan Muzium Kota Lukut,Port DicksonTarikh : 1 Febuari 2010Foto 4.7Longgokan Perabot Di Kediaman AwamSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Taman PD Utama, Port DicksonTarikh : 1 Februari 201041

Kelemahan penguatkuasaan pihak SWMESB dalam membersihkan kawasan pembuangansisa pepejal secara haram di Bandar Port Dickson telah menyebabkan kawasanpersekitaran tidak bersih serta menyebabkan ketidakselesaan kepada orang awam.c) Penilaian Mutu Perkhidmatan SWMESBBagi menilai tahap kepuasan pengguna terhadap mutu perkhidmatan dan pengurusansisa pepejal oleh MPPD dan SWMESB di kawasan Port Dickson, sebanyak 100 borangsoal selidik telah diedarkan kepada responden yang terdiri daripada orang awam danpeniaga yang mana 89 telah dijawab.Soal selidik ini bertujuan untuk mendapatpandangan orang awam mengenai kepuasan pelanggan terhadap kualiti perkhidmatanyang diberikan. Hasil analisis terhadap maklum balas yang diterima daripada respondenadalah seperti berikut:i) 23% responden menyatakan pungutan sisa pepejal tidak dibuat 3 kali seminggu.ii) 84% responden menyatakan tidak selesa kerana lelehan air kurasan keluar dari lorikompaktor.iii) 49% responden memaklumkan sampah yang bertaburan tidak dipungut olehkontraktor.iv) 48% responden mengatakan tong sampah tidak diletakkan semula dalam keadaanbaik setelah ianya dikutip.v) 76% responden bersetuju bahawa tiada program kitar semula wujud di kediamanmereka.vi) 68% responden tidak berpuas hati kerana tidak mengetahui jadual perkhidmatanmengangkut sisa pepejal di kawasan mereka.Maklum balas yang diterima menyatakan bahawa MPPD telah mensyaratkan kepadaSWMESB untuk mengambil sisa pukal dua kali sebulan bagi mengatasi masalah ini.MPPD juga telah mengambil tindakan dengan menghantar peringatan kepada SWMESBuntuk memantau agar pembakaran terbuka tidak berlaku lagi.Pada pendapat Audit, walaupun arahan kepada SWMESB telah dikeluarkan bagimembersihkan sisa pukal, penguatkuasaan oleh MPPD terhadap laranganpembuangan sisa pepejal secara haram perlu dijalankan dengan lebih berkesandalam memberikan kesedaran kepada orang awam. Tindakan seperti denda dankompaun perlu dikenakan kepada mereka yang terbukti menjalankan kegiatantersebut.4.4.2 Ketiadaan Kolam Takungan Larutan ResapMengikut Garis Panduan Perancangan Tapak Pelupusan Sisa Toksik Dan Sisa Pepejal yangdikeluarkan oleh KPKT, kemudahan kolam takungan larutan resap hendaklah disediakan disetiap tapak pelupusan sisa pepejal dan tidak dilepaskan ke mana-mana alur air. IndeksKualiti Air (IKAN) adalah standard yang digunakan oleh agensi alam sekitar untuk mengukurkebersihan dan kualiti bekalan air yang boleh digunakan untuk kegunaan domestik,akuakultur dan pengairan. Jadual 4.3 di bawah menunjukkan kelas kegunaan air.42

Bil.KelasIndeks KualitiAir (IKA)1. Kelas I >92.7Jadual 4.3Pengkelasan Kegunaan AirKelas Kegunaan AirPemeliharaan untuk persekitaran semulajadiBekalan Air I – secara praktiknya tidak memerlukan rawatan2. Kelas II A 85.0 – 92.7 Bekalan Air II – memerlukan rawatan konvensional3. Kelas II B 76.5 – 85.0 Sesuai untuk aktiviti rekreasi yang melibatkan sentuhan badan4. Kelas III 51.9 – 76.5 Bekalan Air III – memerlukan rawatan yang sensitif5. Kelas IV 31.0 – 51.9 Pengairan (Kualiti Air Tercemar)6. Kelas V < 31.0 Kegunaan selain diatas (Kualiti Air Tercemar Teruk)Sumber: Rekod Jabatan Alam Sekitar, Negeri SembilanManakala pengkelasan IKA berdasarkan parameter mengikut JAS adalah sepertidi Jadual 4.4.Jadual 4.4Pengkelasan Indeks Kualiti Air Berdasarkan ParameterBil. Parameter UnitKelasI II III IV V1. Nitrogen Ammonia (AN) mg/l < 0.1 0.1 - 0.3 0.3 - 0.9 0.9 - 2.7 > 2.72.Keperluan OksigenBiokimia (BOD)mg/l < 1 1- 3 3 - 6 6 - 12 >123.Keperluan OksigenKimia (COD)mg/l < 10 10 - 25 25 - 50 50 – 100 >1004. Oksigen Terlarut (DO) mg/l > 7 5 - 7 3 - 5 1 - 3

Foto 4.8Larutan Resap Yang MengalirDari Tapak PelupsanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Tapak pelupusan Bukit PalongTarikh : 8 Disember 2010Keputusan analisis terhadap sampel berkenaan pada 22 Januari 2010 menunjukkan bahawapelepasan air dari tapak pelupusan tersebut adalah berada pada tahap tercemar, Kelas IVdengan bacaan 39 berdasarkan parameter Piawaian Sementara Standard Kualiti AirKebangsaan (INWQS). Jadual 4.5 di bawah menunjukkan data keputusan analisis kimiapada persampelan air sungai di tapak pelupusan sisa pepejal Bukit Palong. Perbandingankeputusan ini dapat dilihat berpandukan Jadual 4.4 sebagai rujukan.Jadual 4.5Analisis Kimia Ke Atas Sampel Air Yang DiujiBil. Parameter Kepekatan Unit Kelas1. Nitrogen Ammonia (AN) 20 mg/l V2. Keperluan Oksigen Biokimia (BOD) 83 mg/l V3. Keperluan Oksigen Kimia (COD) 111 mg/l V4. Oksigen Terlarut (DO) 4.12 mg/l III5. Jumlah Pepejal Terampai (TSS) 14 mg/l I6. pH 6.64 - ISumber: Rekod Jabatan Alam Sekitar Negeri SembilanMenurut pegawai JAS, analisis kimia pada tempat persampelan akan berubah sekiranyaaliran alir bertambah akibat hujan. Oleh itu keputusan yang diterima di atas hanyamembabitkan kawasan berhampiran tapak pelupusan.Maklum balas MPPD bertarikh 9 April 2010 menjelaskan MPPD dan Jabatan PengurusanSisa Pepejal dan Pembersihan Awam telah bekerjasama untuk melaksanakan ProjekPenutupan Selamat bagi tapak pelupusan di Bukit Palong dan dijangka siap pada akhir2011. Melalui projek ini, larutan resap akan disalurkan ke dalam dua buah kolam takunganuntuk dirawat sebelum dilepaskan. Pihak Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal danPembersihan Awam akan membuat pemantauan selama 20 tahun bagi memastikan projekini mengikut spesifikasi yang dirancang.44

Pada pendapat Audit, pelepasan larutan resap sewajarnya diambil perhatian olehMPPD bagi mengelakkan pencemaran air berlaku memandangkan aliran larutan resaptersebut menghala ke arah hilir Sungai Sendayan.4.4.3 Ketiadaan Kemudahan Asas Di Tapak PelupusanStandard Operating Procedure (SOP) berkenaan pungutan sisa pepejal di bawahperkara 7.3 menggariskan prosedur penggunaan kemudahan asas di tapak pelupusanhendaklah dipatuhi. SWESB bertanggungjawab memastikan kemudahan asas di tapakpelupusan disediakan dengan baik.Lawatan Audit pada 8 Februari 2010 mendapati tapak pelupusan Bukit Palong tidakmempunyai beberapa kemudahan asas yang diperlukan oleh setiap tapak pelupusan sepertiketiadaan washing bay yang perlu dilalui oleh lori kompaktor sebelum keluar dari kawasantapak. Ini adalah perlu bagi membersihkan tayar dan mengelakkan sisa pepejal dibawakeluar dari kawasan. Selain itu pihak Audit juga mendapati weighing bridge yang digunakanbagi menimbang berat muatan sisa pepejal tidak dapat digunakan lagi kerana mengalamikerosakan seperti di Foto 4.9.Foto 4.9Weighing Bridge RosakSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Tapak Pelupusan Bukit PalongTarikh : 8 Febuari 2010Maklumbalas MPPD menjelaskan kemudahan washing bay ada disediakan sebelum ini.Bagaimanapun, kemudahan ini tidak berfungsi kerana tembok penghadang takungan airtelah pecah dan tindakan segera akan diambil bagi mengatasi masalah ini. Pihak MPPD jugamenyatakan kemudahan weighing bridge telah berfungsi semula.Pada pendapat Audit, penyenggaraan tapak pelupusan di Bukit Palong adalah kurangmemuaskan kerana kurangnya pemantauan oleh pihak MPPD. Walaupun tapak inidiuruskan secara konvensional, kemudahan asas seperti washing bay adalahdiperlukan bagi memastikan tiada sisa pepejal yang dibawa keluar dari tapakpelupusan.45

4.4.4 Tempoh Perjanjian Konsesi Telah LuputPenswastaan bagi pelaksanaan perkhidmatan pembersihan dan pelupusan sisa pepejal diNegeri Sembilan telah terlaksana dengan termeterainya satu Perjanjian Interim yang dikenalisebagai Management Agreement For Solid Waste Operation di antara MPPD dan SWMESByang telah ditandatangani pada 31 Disember 2002. Berdasarkan Term of Agreement,perjanjian akan diperbaharui setiap 12 bulan sehingga Penswastaan Pengurusan SisaPepejal Seluruh Negara dimuktamadkan.Sehingga kini pelaksanaan perkhidmatan pembersihan dan pelupusan sisa pepejal di PortDickson khasnya dan Negeri Sembilan amnya adalah secara interim. Pihak SWMESB telahberoperasi selama tujuh tahun dan perjanjian tersebut tidak pernah diperbaharui. Apabilaketidakpatuhan ini berlaku maka peraturan sedia ada membabitkan kedua-kedua pihak tidaksah kerana perjanjian telah luput. UPKT selaku penyelaras bagi seluruh Negeri Sembilandan Jabatan Perkhidmatan Perbandaran Dan Kesihatan MPPD sewajarnya memastikanperkara ini tidak berlaku.Maklum balas menyatakan bahawa pihak MPPD akan mengambil tindakan menandatanganiperjanjian baru dengan segera setelah mendapat persetujuan Penasihat Undang-undangNegeri.Pada pendapat Audit, untuk menjamin kepentingan MPPD dan SWMESB, perjanjianpenswastaan perlulah diperbaharui setiap tahun seperti yang dikehendaki di dalamperjanjian. Ini bagi memastikan peraturan yang tertakluk di dalam perjanjian masihboleh digunapakai dan dipatuhi oleh pihak yang terlibat.4.4.5 Tipping Fee Bagi Pembuangan Sisa Pepejal Dari Daerah Seremban TidakDibuat Kepada SWMESBMerujuk kepada surat bertarikh 20 April 2006 rujukan Bil. (31) dlm SUKNS.200(05) 756/3Klt. 2, mulai Mei 2006, sisa pepejal dari daerah Seremban dilupuskan di tapak pelupusanBukit Palong setelah pihak Kerajaan Negeri Sembilan mendapati tapak pelupusanChembong di Rembau telah tidak mampu lagi menampung sisa pepejal daripada MajlisPerbandaran Seremban (MPS) yang berjumlah lebih kurang 300 tan sehari. Mulai tarikhberkenaan pihak MPPD akan membuat potongan sebanyak RM10 bagi setiap trip lorikompaktor yang masuk dari daerah Seremban daripada jumlah tuntutan yang perlu dibayarkepada SWMESB.Semakan Audit mendapati MPPD telah mengarahkan SWMESB untuk menuntut potongantipping fee kepada pihak MPS. Bagaimanapun, pihak MPPD tidak dapat mengemukakanarahan tersebut sebagai bukti pengesahan kepada pihak Audit. Sehingga tarikhpengauditan, tiada pembayaran dibuat oleh pihak MPS bagi tipping fee tersebut. Mengikutrekod SWMESB jumlah tunggakan yang perlu dibayar oleh MPS dari tahun 2006 sehinggaNovember 2009 adalah berjumlah RM0.99 juta seperti di Jadual 4.646

Jadual 4.6Tunggakan Tipping Fee MPS Bagi TempohTahun 2006 Hingga November 2009JumlahTahun(RM)2006 166,3502007 308,9702008 265,0602009 249,640Jumlah 990,020Pihak MPS dalam maklum balas bertarikh 12 Februari 2010 berhubung perkara inimenyatakan bahawa MPS tidak bersetuju dengan tuntutan yang dikemukakan olehSWMESB kerana sebab-sebab berikut:a) Persetujuan untuk mengenakan tipping fee telah dibuat antara SWMESB denganMPPD. Pihak MPS tidak pernah dibawa berunding mahupun bersetuju membayartipping fee tersebut. MPS juga tidak dimaklumkan lebih awal akan bayaran yangdikenakan sebelum perpindahan dibuat.b) MPS tidak ada peruntukan khusus untuk membayar tipping fee kerana ia telah diambilkira di dalam perkiraan semasa pengambil alihan di bawah penswastaan secara interimoleh SWMESB sebelum ini.c) MPS tidak pasti samada sisa pepejal yang dilupuskan tersebut adalah sisa pepejal yangdikutip dari kawasan MPS sahaja atau sebaliknya.d) Perjanjian asal interim antara SWMESB dan MPS tidak dinyatakan secara khusus dimana-mana klausa tentang bayaran tipping fee seperti yang dituntut.Maklum balas MPPD pada 9 April 2010 menyatakan bahawa kuantiti sisa pepejal dariDaerah Seremban yang terlalu banyak telah menyebabkan beberapa masalah wujud ditapak pelupusan Bukit Palong. Antaranya adalah masalah bau, kuantiti tanah latrit untukmenutup sisa pepejal tidak mencukupi dan tempoh hayat tapak berkurangan. Untukmengatasi masalah bau, pihak MPPD telah mengenakan tipping fee kepada SWMESB untukmembeli tanah latrit bagi mengatasai masalah bau yang mencemari sekitar kawasanperumahan sekitar 5km radius. Mengikut Klausa 9, Perjanjian Penswastaan, SWMESBhanya akan menjalankan aktiviti yang telah dilakukan oleh MPPD sebelumnya. MenurutMPPD adalah tidak munasabah bagi pihaknya untuk menampung kos penyelenggaraantapak yang juga diguna sama oleh MPS bagi melupuskan sisa pepejal dari kawasan MPS.MPPD berpendapat tunggakan kepada SWMESB adalah tidak wajar dibayar kerana wangtipping fee ini digunakan semula untuk membeli tanah latrit untuk menutup sisa pepejal yangdilupuskan di Bukit Palong.Pada pendapat Audit, sebarang caj tambahan yang dikenakan ke atas perkhidmatanSWMESB perlu dimaklumkan terlebih dahulu melalui perbincangan dan perjanjianbertulis.47

4.4.6 Pemantauan Oleh MPPDa) Pemantauan Aktiviti Pembersihan Dan Pelupusan Sisa PepejalMajlis di bawah Jabatan Perkhidmatan Perbandaran dan Kesihatan melalui Unit KawalSelia adalah bertanggungjawab menyelia dan mengesahkan jadual kerja bulananSWMESB. Semua aktiviti berkaitan pembersihan dan pelupusan sisa pepejal yangdilakukan oleh SWMESB akan dipantau oleh unit ini melalui lawatan dan rondaan yangdilakukan. Laporan siap kerja bulanan akan dikeluarkan oleh pasukan kawal selia untukmemberi laporan kemajuan kerja kontraktor serta memberi ulasan bagi setiappembayaran bulanan yang dikeluarkan kepada SWMESB.Semakan Audit mendapati tiada jadual khusus bagi rondaan dan pemantauan di UnitKawal Selia dan rondaan dan pemantauan dilakukan hanya berdasarkan jadualperkhidmatan oleh SWMESB.b) Pemantauan Aduan AwamBahagian Korporat dan Kemasyarakatan adalah bertanggungjawab kepada KetuaJabatan untuk menyelaras setiap aduan yang diterima dan menyalurkannya ke unit yangberkaitan serta menyediakan maklum balas kepada Biro Pengaduan Awam dan aksesmaklumat melalui Portal SUKNS. Jabatan Perkhidmatan Perbandaran dan Kesihatan(JPPK) adalah bertanggungjawab ke atas setiap aduan yang berkaitan dengan sisapepejal. Mengikut Piagam Pelanggan jabatan tersebut setiap aduan yang diterima akandisiasat dalam tempoh lima hari bekerja manakala hasil siasatan akan dikemukakankepada Bahagian Korporat dan Kemasyarakatan (BKK). BKK akan menghantar maklumbalas kepada pengadu dalam tempoh satu hari selepas siasatan dan tindakan dibuat.Kedudukan aduan yang diterima dan yang telah diselesaikan oleh JPPK dari tahun 2007hingga 2009 adalah seperti di Jadual 4.7. Maklumat bagi tahun 2007 tidak dapatdiperolehi kerana pertukaran pegawai yang mengendalikan maklumat aduanberkenaan.Jsaahun 2007Jadual 4.7Kedudukan Aduan Yang Diterima Dan Yang Telah Diselesaikan Oleh MPPDBilangan Kes Setakat 31 Disember 2009Jenis Aduan Awam2007 2008 2009Terima Selesai % Terima Selesai % Terima Selesai %Pengurusan Sisa Pepejal TM* TM* TM* 32 32 100 91 91 100TM* – Tiada MaklumatSumber: Rekod Majlis Perbandaran Port DicksonPada pendapat Audit pemantauan MPPD terhadap kerja pembersihan dan pelupusansisa pepejal yang dilaksanakan oleh SWMESB adalah tidak teratur. Ini adalah keranatiada jadual khusus bagi rondaan dan pemantauan di Unit Kawal Selia MPPD.48

4.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITSecara keseluruhannya, pada pendapat Audit, pengurusan sisa pepejal oleh MPPDdan SWMESB adalah kurang memuaskan dari segi pematuhan kepada peraturan yang telahditetapkan. Bagaimanapun kesan terhadap alam sekitar di kawasan tapak pelupusan sisapepejal adalah tidak begitu serius. Port Dickson merupakan kawasan pelancongan, oleh ituMPPD dan SWMESB perlu memperbaiki kualiti perkhidmatan pengurusan sisa pepejalsupaya tidak menjejaskan kehadiran pelancong. Sehubungan dengan itu disyorkan supayaperkara berikut diberi perhatian oleh MPPD dan UPKT selaku penyelaras bagi programpengambil alihan pengurusan sisa pepejal di Negeri Sembilan untuk penambahbaikanterhadap pengurusan sisa pepejal di Port Dickson.a) Perjanjian pengambilalihan perlu diperbaharui setiap tahun sehingga PenswastaanPengurusan Sisa Pepejal Seluruh Negara dimuktamadkan.b) Mempergiatkan tindakan penguatkuasaan dan pendakwaan terhadap kesalahanpembuangan sisa pepejal secara haram di tempat awam dan menambah bilanganpapan tanda amaran di tempat yang strategik bagi menyedarkan orang awamberkenaan hukuman pembuangan secara haram.c) MPPD perlu mengambil tindakan yang sewajarnya bagi pembayaran tunggakan kepadaSWMESB supaya pihak berkenaan dapat melaksanakan perkhimatan dengan lebihberkesan dan lancar serta dapat menjaga kebajikan pekerja. Pihak MPPD, MPS danSWMESB membawa perkara ini ke pengetahuan pihak Kerajaan Negeri agar satuarahan bertulis dari Kerajaan Negeri diperolehi dengan menyatakan pihak yang harusdipertanggungjawabkan bagi menyelesaikan tuntutan yang telah dikemukakan bagimengelakkan perkara ini berlanjutan.d) Pengurusan pelupusan sisa pepejal hendaklah mengikut Garis Panduan PerancanganTapak Pelupusan Sisa Toksid dan Sisa Pepejal dan memastikan air larutan resapdirawat sebelum dilepaskan.e) Kempen Kitar Semula bahan buangan dipromosikan dengan lebih efektif dan prosedurbagi menjalankan kempen dipermudahkan untuk membolehkan penduduk mengambilbahagian secara aktif.49

MAJLIS PERBANDARAN SEREMBAN DAN MAJLIS PERBANDARAN NILAI5. PENGURUSAN PENYENGGARAAN JALAN MAJLIS5.1 LATAR BELAKANG5.1.1 Majlis Perbandaran Seremban (MPS) dan Majlis Perbandaran Nilai (MPN) adalahantara PBT di Negeri Sembilan yang bertanggungjawab menyedia dan menyenggarakemudahan-kemudahan asas untuk penduduk di kawasan pentadbiran Majlis. JabatanKejuruteraan merupakan antara Jabatan yang terpenting dan berperanan dalammelaksanakan penyenggaraan infrastruktur perbandaran seperti penyenggaran jalan,longkang, papan tanda, lampu jalan dan membaiki cerun. Dalam menjalankan kerja-kerjapenyenggaraan jalan, MPS dan MPN juga mengguna pakai Arahan Teknik (Jalan) danspesifikasi piawai yang dikeluarkan oleh Jabatan Kerja Raya (JKR) selain daripada arahanarahanyang dikeluarkan oleh Majlis dari semasa ke semasa.5.1.2 Kaedah pemantauan yang dilakukan oleh MPS dan MPN bagi memastikan jalan dibawah senggaraan Majlis sentiasa berada dalam keadaan baik adalah seperti berikut:a) MPS membahagikan lapan kawasan pentadbirannya kepada tiga zon. Setiap zondipantau oleh Road Gang yang terdiri daripada enam hingga tujuh Pekerja RendahAwam (R1) bagi setiap pasukan dan ianya tidak termasuk pemandu lori dan roller. Ianyadiketuai oleh dua orang Pengawas (N11). Pasukan ini melakukan kerja-kerja pembaikanjalan yang diterima melalui pemantauan mahupun aduan awam. Terdapat satu lagipasukan yang menjalankan kerja-kerja senggaraan jalan yang memerlukan tindakansegera iaitu pasukan Mobile Patching yang terdiri daripada dua orang Pekerja RendahAwam (R1). Bagaimanapun pasukan ini hanya melakukan pembaikan sementara waktusahaja bagi mengelakkan bahaya kepada pengguna sementara menunggu pembaikansepenuhnya oleh pasukan Road Gang.b) MPN menubuhkan Pasukan Penyenggaraan Jalan yang terdiri daripada seorangJuruteknik Awam (J17), enam Pekerja Am Rendah (R1) dan seorang pemandu bagimemantau lapan mukim di kawasan MPN. Pasukan ini juga melakukan kerja-kerjapembaikan jalan yang diterima melalui pemantauan mahupun aduan awam.5.1.3 Bagi memastikan kerja penyenggaraan jalan dapat dilakukan dari semasa kesemasa, sumber peruntukan yang mencukupi juga penting bagi memastikan keadaan jalanraya sentiasa dalam keadaan selamat dan selesa digunakan oleh pengguna jalan raya. Bagitempoh tahun 2007 hingga 2009, MPS dan MPN masing-masing memperuntukkan sejumlahRM26.20 juta dan RM10.31 juta bagi kerja yang melibatkan penyenggaraan jalan iaitutermasuklah jalan, longkang, papan tanda, lampu jalan dan membaiki cerun. Terdapat jugasumber peruntukan lain yang diterima daripada Kerajaan Negeri melalui Unit Perancang50

Ekonomi Negeri, Pejabat Pembangunan Negeri dan juga peruntukan daripada KerajaanPusat melalui Kementerian Perumahan Dan Kerajaan Tempatan (KPKT) yangkeseluruhannya berjumlah RM47.56 juta bagi MPS dan RM23.73 juta bagi MPN. Secarakeseluruhannya, MPS telah memperuntukan sejumlah RM73.77 juta di mana RM66.07 jutaatau 89.6% telah dibelanjakan manakala MPN memperuntukan sejumlah RM34.04 juta dimana RM30.40 juta atau 89.3% telah dibelanjakan bagi tujuan projek penyenggaraan jalanbagi tempoh tahun 2007 hingga 2009.5.2 OBJEKTIF PENGAUDITANObjektif pengauditan adalah bagi menilai sama ada penyenggaraan jalan yangdirancang telah dilaksanakan dengan ekonomi, cekap dan berkesan bagi menyediakan jalanyang selamat dan selesa kepada pengguna.5.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANSkop pengauditan adalah tertumpu kepada kerja penyenggaraan jalan Majlis bagitempoh tahun 2007 hingga 2009 di sekitar jalan di bawah seliaan MPS dan MPN. SemakanAudit dijalankan terhadap fail dan rekod yang berkaitan dengan dasar dan perancanganprogram, kaedah penyenggaraan, dokumen penyenggaraan, pengurusan dan pemantauankerja penyenggaraan serta rekod berkaitan di MPS dan MPN. Temu bual dan soal selidikjuga dilakukan untuk mendapatkan maklum balas daripada pegawai, kakitangan MPS danMPN serta orang awam. Selain itu, lawatan tapak juga dilakukan di kawasan jalan di bawahsenggaraan MPS dan MPN bagi memastikan kerja dilaksanakan dengan sempurna sertamengikut spesifikasi yang telah ditetapkan. Analisis audit juga dijalankan terhadapperuntukan kewangan yang disalurkan dan dibelanjakan.5.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan November 2009 hingga Februari 2010mendapati pada keseluruhannya penyenggaraan jalan MPS dan MPN adalah memuaskan.Bagaimanapun terdapat beberapa kelemahan yang dikenal pasti boleh diperbaiki. Antarakelemahan yang diperhatikan ialah:a) Permukaan jalan yang rosak;b) Bahu jalan berlubang dan tidak sempurna;c) Bahu jalan yang tidak searas dengan turapan jalan;d) Kerosakan jalan berulang selepas diturap; dane) Pembersihan longkang tidak dilaksanakan.51

Penjelasan lanjut mengenai perkara yang ditemui semasa pengauditan dijalankan adalahseperti di perenggan berikut:5.4.1 Daftar Perabot Jalan Tidak DisediakanDaftar Perabot Jalan hendaklah disediakan bagi merekodkan bilangan, nilai serta lokasiperabot jalan yang dimiliki oleh Majlis. Perabot jalan yang dimiliki oleh MPS dan MPNtermasuklah lampu jalan dan papan tanda. Bagi tempoh tahun 2007 hingga 2009 sebanyak19 projek bernilai RM2.97 juta dan 17 projek bernilai RM107,393 yang melibatkan papantanda telah dilaksanakan oleh MPS dan MPN. Bagi tempoh yang sama juga sebanyak 33projek bernilai RM2.32 juta dan 48 projek bernilai RM2.57 juta yang melibatkan lampu jalantelah dilaksanakan oleh MPS dan MPN.Semakan Audit mendapati sehingga tahun 2009, MPS dan MPN tidak menggunakansebarang kaedah bagi merekodkan perabot jalan tersebut. Oleh yang demikian, pihak Audittidak dapat memastikan bilangan serta nilai perabot jalan yang dimiliki oleh MPS dan MPN.Jumlah kehilangan juga tidak dapat dikesan kerana tiada rekod mengenainya disediakan.Pihak MPS memaklumkan bahawa Jabatan Kejuruteraan, MPS dalam proses merekodkanmaklumat perabot jalan berdasarkan nama jalan atau taman yang di bawah senggaraanMPS dengan menggunakan Sistem eLog yang baru dibangunkan. Pihak MPSmenjangkakan bahawa proses merekodkan semua maklumat bagi semua jalan MPS didalam Sistem eLog akan selesai dilaksanakan pada penghujung tahun 2010. Pihak MPSsentiasa menambahbaik Sistem ini dari semasa ke semasa.Pihak MPN pula telah merekodkan lampu jalan yang dimiliki secara manual dan disimpan didalam fail. MPN bercadang untuk mengguna pakai Sistem e-Log seperti yang digunakanoleh MPS setelah terbukti ianya berkesan.Pihak Audit berpendapat MPS dan MPN gagal menyediakan kaedah bagi merekodkanatau mendaftarkan perabot jalan. Bagaimanapun tindakan penambahbaikkan sedangdilakukan oleh MPS dan MPN dalam tahun 2010 bagi memastikan semua perabot jalanyang dimiliki direkodkan dengan lebih teratur.5.4.2 Penyenggaraan Jalan MajlisSeksyen 4 (1) Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974 menyatakan tentang kuasa PihakBerkuasa Tempatan untuk menyenggara dan membaiki jalan-jalan awam, manakalaSeksyen 67 (4) Akta yang sama menyatakan tanggungjawab Pihak Berkuasa Tempatanuntuk menyenggara lorong-lorong belakang. Selain daripada itu, Seksyen 43 (1) jugamenyatakan tentang keperluan membaiki atau mengepung tempat-tempat yang berbahayakepada orang ramai. Ini bermakna jalan yang rosak hendaklah disenggara dari semasa kesemasa dan jika merbahaya ianya perlu diletakkan tanda atau penghadang sehinggatindakan pembaikan dilakukan. Bagi tempoh tahun 2007 hingga 2009, MPS dan MPNmasing-masing memperuntukkan sejumlah RM26.20 juta dan RM10.31 juta bagi kerja yang52

melibatkan penyenggaraan jalan. Daripada jumlah tersebut sebanyak RM23.96 juta atau91.5% telah dibelanjakan oleh MPS dan RM7.67 juta atau 74.4% telah dibelanjakan olehMPN. Selain itu, MPS dan MPN juga menerima geran penyenggaraan jalan negeri daripadaKerajaan Persekutuan melalui Kerajaan Negeri iaitu daripada Kumpulan Wang AmanahPenyenggaraan Jalan Negeri (KWAPJN). Peruntukan yang diberi adalah berdasarkan jalanjalanMajlis yang telah direkodkan di dalam Sistem Maklumat Rekod Jalanraya Malaysia(MARRIS). Mengikut Para 3.1, Arahan Amanah KWAPJN Negeri Sembilan menyatakanbahawa Akaun Amanah ini digunakan untuk membiayai aktiviti penyenggaraan jalan rayatermasuk kerja-kerja penyenggaraan infrastruktur di dalam kawasan bahu jalan,pemasangan dan penyenggaraan perabot jalan serta penyenggaraan cerun di dalamkawasan rizab jalan. Jadual 5.1 menunjukkan peruntukkan KWAPJN yang dimohon,diluluskan dan dibelanjakan bagi tempoh tahun 2008 hingga 2009 bagi MPS dan MPN.Jadual 5.1Jumlah Peruntukan Daripada KWAPJN Bagi MPS Dan MPNBagi Tempoh Tahun 2008 Hingga 2009TahunPeruntukan Peruntukan PerbelanjaanPerbelanjaanDipohon Diluluskan(%)(RM Juta) (RM Juta)(RM Juta)MPS2008 18.12 8.73 6.80 77.92009 12.65 12.65 10.54 83.3Jumlah 30.77 21.38 17.34 81.1MPN2008 1.82 1.72 1.72 1002009 3.57 1.61 1.36 84.5Jumlah 5.39 3.33 3.08 92.5Sumber : Rekod Jabatan KejuruteraanBagi memastikan pihak Majlis telah melaksanakan tanggungjawabnya, lawatan Audit telahdilakukan di kawasan senggaraan MPN dan MPS dan mendapati jalan mengalamikerosakan seperti berikut:a) Permukaan Jalan Yang Rosaki) Lawatan Audit Ke Jalan MPSLawatan Audit pada 21 Januari 2010 ke jalan MPS mendapati berlakunyapermukaan jalan yang rosak dan berlubang yang tidak ditampal atau dibaiki.Terdapat jalan berlubang di lorong belakang bangunan kedai di Jalan TunkuHassan dan juga Taman Duyong. Bagaimanapun lawatan Audit pada 1 April2010 mendapati pihak MPS telah mengambil tindakan menampal lubang padajalan-jalan tersebut seperti di Foto 5.1 hingga Foto 5.4.53

Foto 5.1Jalan Di Lorong Belakang Bangunan KedaiDi Jalan Tunku Hassan, Bandar SerembanSebelumFoto 5.2Jalan Berlubang Yang Telah DitampalDi Jalan Tunku Hassan, Bandar SerembanSelepasSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Lorong Belakang Di Jalan Tunku Hassan,MPSTarikh : 21 Januari 2010Sumber : Jabatan Audit NegaraLokas i : Lorong Belakang Di Jalan Tunku Hassan,MPSTarikh : 1 April 2010Foto 5.3Jalan Yang Berlubang Dan Tidak DisenggaraDi Taman Duyong, SerembanSebelumFoto 5.4Jalan Berlubang Yang Telah DitampalDi Taman Duyong, SerembanSelepasSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Taman Duyong, MPSTarikh : 22 Januari 2010Sumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Taman Duyong, MPSTarikh : 1 April 2010ii)Lawatan Audit Ke Jalan MPNLawatan Audit ke Kawasan Perindustrian Arab Malaysian di MPN mendapatiterdapat lubang pada persimpangan jalan seperti di Foto 5.5. Bagaimanapunlawatan Audit pada 1 April mendapati lubang tersebut telah diturap oleh pihak MPNseperti di Foto 5.6.54

Foto 5.5Pemukaan Jalan Yang Berlubang Di LaluanKawasan Perindustrian Arab Malaysian, NilaiSebelumFoto 5.6Jalan Berlubang Yang Telah Diturap DiLaluan Kawasan Perindustrian ArabMalaysian, NilaiSelepasSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Kawasan Perindustrian Arab Malaysian,MPNTarikh : 13 Januari 2010Sumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Kawasan Perindustrian Arab Malaysian,MPNTarikh : 1 April 2010b) Bahu Jalan Berlubang Dan Tidak Sempurnai) Lawatan Audit Ke Jalan MPSLawatan Audit pada 21 Januari 2010 ke Jalan Dato’ Abdul Kadir dan Jalan LabuLama yang merupakan jalan MPS mendapati terdapat bahu jalan yang berlubangdan rosak. Jalan Labu Lama merupakan laluan utama kenderaan ke Terminal 2 iaituantara perhentian bas utama di Seremban dan bahu jalan yang berlubangmendedahkan pengguna kepada bahaya kemalangan. MPS didapati tidakmeletakkan sebarang tanda amaran sehingga tindakan pembaikan dilakukan.Lawatan Audit pada 1 April 2010 ke Jalan Labu Lama mendapati hanya sebahagiandaripada kerosakan jalan telah dibaiki. Lawatan Audit pada 14 Julai 2010mengesahkan kerosakan bahu jalan di Jalan Dato’ Abdul Kadir telah dibaiki.Foto 5.7 hingga Foto 5.10 menunjukkan kerosakan jalan dan pembaikan yang telahdilaksanakan oleh MPS.55

Foto 5.7Bahu Jalan Yang Berlubangdi Jalan Dato’ Abdul KadirSebelumFoto 5.8Bahu Jalan Yang Berlubang Di Jalan Dato’Abdul Kadir Telah Diambil TindakanSelepasSumber : Foto Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Dato’ Abdul Kadir, MPSTarikh : 21 Januari 2010Sumber : Foto Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Dato’ Abdul Kadir, MPSTarikh : 14 Julai 2010Foto 5.9Bahu Jalan Yang Rosak Dan Berlubang DiJalan Labu LamaSebelumFoto 5.10Sebahagian Bahu Jalan Yang Telah DitampalDi Jalan Labu LamaSelepasSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Labu Lama, MPSTarikh : 21 Januari 2010Sumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Labu Lama, MPSTarikh : 1 April 2010ii)Lawatan Audit Ke Jalan MPNLawatan Audit ke Kawasan Perindustrian Tuanku Jaafar dan KawasanPerindustrian Ringan College Height mendapati bahu jalan berlubang danbahagian tepi jalan yang rosak seperti di Foto 5.11 dan Foto 5.12. Keadaan inimendedahkan pengguna kepada bahaya kemalangan. Bagaimanapun, MPN tidakmeletakkan sebarang tanda amaran sehingga tindakan pembaikan dilakukan.56

Foto 5.11Bahagian Tepi Jalan Yang Rosak Di KawasanPerindustrian Tuanku JaafarFoto 5.12Bahu Jalan Yang Berlubang Di KawasanPerindustrian Ringan College HeightSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Kawasan Perindustrian Tuanku Jaafar, MPNTarikh : 17 Disember 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Perindustrian Ringan College Height, MPNTarikh : 17 Disember 2009c) Bahu Jalan Yang Tidak Searas Dengan Turapan JalanDalam menjalankan kerja-kerja penyenggaraan jalan, MPS dan MPN juga menggunapakai Arahan Teknik (Jalan) dan spesifikasi piawai yang dikeluarkan oleh Jabatan KerjaRaya (JKR) selain daripada arahan-arahan yang dikeluarkan oleh Majlis dari semasa kesemasa. Mengikut spesifikasi JKR, iaitu Para 4.3, JKR/SPJ/1988 ada menetapkan agarbahu jalan hendaklah searas dengan turapan jalan. Manakala Para 9.2, PenentuanKerja MPS juga menetapkan bahawa aras bahu jalan hendaklah searas denganjubin jalan.i) Lawatan Audit Ke Jalan MPSLawatan Audit di Jalan Leftenan Adnan, Seremban mendapati bahu jalan terlalurendah dan tidak searas dengan turapan jalan berukuran lebih kurang 167mmseperti di Foto 5.13 dan Foto 5.14.Foto 5.13Bahu Jalan Yang Tidak SearasDengan Turapan JalanFoto 5.14Bahu Jalan Yang Tidak SearasDengan Turapan JalanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Leftenan Adnan, MPSTarikh : 21 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Leftenan Adnan, MPSTarikh : 21 Januari 201057

ii)Lawatan Audit Ke Jalan MPNLawatan Audit ke Jalan Utama Taman Seremban Jaya di MPN mendapati bahujalan terlalu rendah dan tidak searas dengan turapan jalan berukuran lebih kurang144mm seperti di Foto 5.15 dan Foto 5.16. Keadaan bahu jalan yang terlalu rendahboleh membahayakan kenderaan kecil terutamanya motosikal ataupun basikal yangmenggunakan jalan berkenaan. Lawatan susulan pada 1 April 2010 di kedua-duajalan berikut mendapati pihak Majlis belum mengambil sebarang tindakan untukmeratakan bahu jalan tersebut.Foto 5.15Bahu Jalan Yang Tidak Searas DenganTurapan Jalan Di Jalan Utama TamanSeremban JayaFoto 5.16Keadaan Bahu Jalan Yang Tidak SearasDengan Turapan JalanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Utama Taman Seremban Jaya, MPNTarikh : 23 Disember 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Utama Taman Seremban Jaya, MPNTarikh : 23 Disember 2009Maklum balas MPS menjelaskan bahawa ia mempunyai tiga pasukan penyelenggaraan jalanyang hanya melakukan kerja penampalan bagi kerosakan kecil. MPS juga mempunyai‘mobile patching’ yang bertindak terhadap aduan kerosakan merbahaya bagi mengelakkankemalangan jalan raya sebelum kerja pembaikan yang lebih sempurna dilakukan olehpasukan penyelenggaraan jalan. Keseluruhan jalan raya di bawah penyelenggaraan MPSialah 3171 km. Kerja pembaikan dilakukan setiap hari dan jika terdapat banyak kerosakan disesuatu zon berbanding zon yang lain, maka pasukan di zon yang lain akan membantupasukan di zon tersebut. Keadaan ini sering berlaku ketika musim hujan di mana banyakkejadian kerosakan jalan berlaku. Keadaan ini juga menyebabkan kerja-kerja pemantauandan pembaikan di zon lain terganggu kerana pasukan yang telah ditetapkan kawasannyamengikut zon terpaksa membantu pasukan yang lain. Pihak MPS bercadang untukmenambah satu lagi pasukan penyenggaraan yang sedia ada bagi memastikan kerjapemantauan dan penyenggaraan dapat dijalankan dengan cekap dan berkesan. Selain itu,kes kerosakan jalan yang meningkat ketika waktu hujan menyebabkan kadar penggunaanpremix yang tinggi seterusnya mengakibatkan beberapa kerosakan jalan tidak dapat dibaikidengan segera akibat kekangan peruntukan. Bagi bahu jalan yang tidak searas denganturapan jalan di Jalan Leftenan Adnan, pihak Majlis telah memohon peruntukan tambahan dibawah BP 1 (Projek Kecil Pembangunan Pihak Berkuasa Tempatan) daripada Kementerian58

Perumahan Dan Kerajaan Tempatan (KPKT) pada tahun 2010 untuk membaik pulih bahujalan tersebut. Bagaimanapun, jika ianya tidak diluluskan, Majlis akan memohon peruntukkanMARRIS fasa 2 tahun 2010.Pihak MPN pula memaklumkan bahawa Pasukan Penyenggaraan Jalan hanya melakukankerja-kerja penampalan atau patching bagi kerosakan kecil. Bagi memastikanpenyenggaraan jalan dapat dilakukan dengan cekap, pihak Negeri Roadstone Sdn. Bhd.telah dilantik secara kontrak tahunan bagi membaiki kerosakan yang yang tidak mampudikendalikan oleh MPN akibat kekurangan jentera dan kelengkapan. Bagaimanapun, bagitahun 2010 Pegawai Kewangan Negeri telah meluluskan pembelian jentera dankelengkapan penyenggaraan jalan termasuklah satu unit Backhoe Loader, diamond cutter,vibratory roller dan low loader bagi mempertingkatkan mutu kerja Pasukan tersebut.Pada pendapat Audit penyenggaraan jalan Majlis adalah memuaskan. Jalan-jalan yangdidapati rosak telahpun diperbaiki walaupun tidak dapat bertindak segera keranakekangan peruntukan.5.4.3 Kerosakan Jalan Berulang Selepas DiturapProjek bernilai RM160,030 yang melibatkan penurapan semula jalan yang rosak di KawasanPerindustrian Ringan College Height telah bermula pada 10 Mac 2009 dan siap pada 30April 2009. Tempoh tanggungan kecacatan adalah selama enam bulan seperti yangditetapkan di dalam Surat Tawaran Kerja Sebut Harga yang dikeluarkan oleh MPN kepadakontraktor iaitu berakhir pada 1 November 2009. Pihak kontraktor hendaklah melaksanakankerja seperti yang dinyatakan di dalam spesifikasi kerja dan sebarang kecacatan hendaklahdibaiki sepanjang tempoh kecacatan tersebut.Lawatan Audit pada 23 Disember 2009 di kawasan tersebut selepas dua bulan daripadatarikh tamat tempoh tanggungan kecacatan mendapati kerosakan jalan berulang dan masihbelum dibaiki seperti di Foto 5.17. Tiada surat arahan yang dikeluarkan oleh MPN kepadakontraktor untuk membaiki kerosakan yang berlaku.59

Foto 5.17Keadaan Jalan Yang Rosak Selepas Diturap Semula Dalam Tempoh Dua BulanSelepas Tamat Tempoh Tanggungan KecacatanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Kawasan Perindustrian Ringan College Height, MPNTarikh : 23 Disember 2009Pihak MPN memaklumkan bahawa punca kepada kerosakan tersebut adalah keranakawasan tersebut merupakan kawasan bawah bukit dan menjadi laluan air hujan yangmenjejaskan proses pemadatan dan pengeringan premix semasa kerja penyenggaraansedang dijalankan. Selain itu, kenderaan berat yang sering melalui kawasan tersebut jugasalah satu faktor penyebab kepada kerosakan jalan tersebut.Pihak Audit berpendapat aktiviti pemantauan terhadap kualiti projek yang telah selesaiadalah kurang memuaskan kerana kerosakan yang berulang tidak diambil tindakansegera untuk pembaikan semasa dalam tempoh kecacatan.5.4.4 Pembersihan Longkang Tidak DilaksanakanSeksyen 54, Akta Jalan, Parit Dan Bangunan pula menyatakan bahawa “Pihak BerkuasaTempatan hendaklah mengarahkan supaya betung awam, parit air permukaan dan parithujan lebat, pembetung, salur dan alurair di bawah kawalan Pihak Berkuasa Tempatandibina, disenggara dan dijaga supaya tidak menjadi suatu kacauganggu atau bencanakepada kesihatan dan diterangkan, dibersihkan dan dikosongkan dengan sempurna…”.Kaedah pelaksanaan kerja pembersihan di bahu jalan iaitu termasuklah pembersihanlongkang di MPS dan MPN adalah seperti berikut:a) Pembersihan Di Kawasan MPSSemakan Audit mendapati kerja-kerja pengurusan sisa pepejal dan pembersihan dikawasan MPS mula diswastakan kepada SWM Environment Sdn. Bhd. (SWMESB)pada 2 Januari 2003. Klausa 9 di dalam surat perjanjian antara kedua-dua pihakmenyatakan pembersihan longkang dilakukan 6 bulan sekali oleh pihak SWMESB dikawasan perumahan, dan setiap hari di kawasan bandar dan pusat komersial. LawatanAudit ke Jalan Veloo dan Taman Duyong mendapati longkang dipenuhi rumput dansampah seperti di Foto 5.18 dan Foto 5.19.60

Foto 5.18Longkang Dipenuhi SampahFoto 5.19Longkang Yang Tidak Dibersihkan SertaDitumbuhi RumputSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Veloo, MPSTarikh : 21 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Taman Duyong, MPSTarikh : 22 Januari 2010Maklum balas yang diterima daripada pihak MPS menyatakan bahawa MPS tidak dapatmenambah kekerapan kerja-kerja pembersihan longkang di kawasan perumahan keranamelibatkan kos yang tinggi. Walau bagaimanapun MPS ada melaksanakan kerjapembersihan secara adhoc sekiranya keadaan mendesak. MPS mempunyai 5,500 kmlongkang dan 3,171 km jalan berbanding lima orang pengawas yang menyelia keseluruhankawasan MPS. Oleh itu langkah-langkah jangka pendek telah diambil oleh MPS sepertiberikut :i) Mengkontrakan kerja-kerja pembersihan iaitu memotong rumput dan membersihlongkang untuk dua kali sebulan bagi taman-taman baru.ii) Mengkontrakan kerja-kerja membersih ‘monsoon drain’ yang bermasalah.iii) Melantik dua syarikat kontraktor untuk membersihkan sampah-sampah longgokyang dibuang oleh mereka yang tidak bertanggungjawab.iv) Melantik 22 orang kakitangan sambilan khusus bagi kerja-kerja membersihlongkang di Pusat Bandar dan taman-taman perumahan yang dipanggil UnitLongkang. Ini sebagai tambahan kepada kerja-kerja SWMESB dan merupakantindakan segera ke atas aduan di mana SWMESB tidak mampu mengambiltindakan dan melaksanakannya apabila berlaku bencana alam seperti banjir dantanah runtuh.b) Pembersihan Di Kawasan MPNSemakan Audit mendapati kerja-kerja pengurusan sisa pepejal dan pembersihan dikawasan MPN mula diswastakan kepada SWMESB pada 2 Januari 2003. Kerja-kerjapembersihan longkang dilakukan tiga bulan sekali seperti yang dinyatakan dalam MinitMesyuarat Prestasi Perkhidmatan SWMESB pada 5 Ogos 2004.Lawatan Audit ke Jalan Utama Desa Cempaka dan Jalan Golden Hope mendapatilongkang dipenuhi rumput dan tumbuhan liar seperti di Foto 5.20 dan Foto 5.21.61

Foto 5.20Longkang Yang Tidak Dibersihkan SertaDitumbuhi Tumbuhan LiarSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Utama Desa Cempaka, MPNTarikh : 17 Disember 2009Bagaimanapun lawatan Audit pada 1 April 2010 mendapati rumput di dalam longkang diJalan Golden Hope telah dibersihkan seperti di Foto 5.22 manakala tiada tindakanpembersihan dilakukan pada longkang di Jalan Utama Desa Cempaka.Foto 5.21Longkang Yang Tidak Dibersihkan SertaDitumbuhi RumputSebelumFoto 5.22Longkang Yang Telah DibersihkanSelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Golden Hope, MPNTarikh : 13 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Jalan Golden Hope, MPNTarikh : 1 April 2010Pihak MPN memaklumkan bahawa Jalan Utama Desa Cempaka tidak termasuk dalamkawasan penyenggaraan SWMESB. Bagaimanapun, MPN telah menjalankan kerjapembersihan pada 21 Mei 2010.c) Notice to Correct (NTC)Kerja-kerja pemantauan terhadap pelaksanaan kerja oleh pihak SWMESB di kawasanMPS dan MPN dilakukan oleh Pengawas Bandar di bawah Unit Kawal Selia masingmasingdi bawah pentadbiran Jabatan Perlesenan Dan Pembersihan, MPS dan JabatanPerkhidmatan Perbandaran, Kesihatan Dan Hal Ehwal Penjaja, MPN. Pemantauan62

dibuat secara harian dan berdasarkan jadual kerja yang dikemukakan oleh SWMESBpada setiap bulan. Hasil pemantauan yang dilakukan, MPS dan MPN akanmengeluarkan Notice To Correct (NTC) jika kerja-kerja tidak dilaksanakan mengikutjadual atau tidak dilaksanakan dengan sempurna. Bilangan NTC yang telah dikeluarkanbagi kerja pembersihan longkang bagi tahun 2007 hingga 2009 bagi MPS dan MPNadalah seperti di Jadual 5.2.Jadual 5.2Jumlah NTC Yang Dikeluarkan Untuk PembersihanLongkang Bagi Tempoh 2007 Hingga 2009Bilangan NTCTahunMPSMPN2007 80 392008 179 712009 307 56Jumlah 566 166Sumber : Rekod MPS dan MPNd) Bilangan Kes Aduan Awam Bagi Pembersihan Longkang MeningkatAduan awam yang diterima oleh Jabatan Hal Ehwal Komuniti Dan Aduan Awam di MPSdan MPN akan disalurkan ke Jabatan Perlesenan Dan Pembersihan, MPS dan JabatanPerkhidmatan Perbandaran, Kesihatan Dan Hal Ehwal Penjaja MPN bagi tindakanseterusnya. Seperti yang dinyatakan dalam Piagam Pelanggan MPS, aduan awam akandiambil tindakan dalam tempoh tiga hari berkerja dan surat maklum balas akandikemukakan kepada pengadu dalam tempoh tujuh hari selepas aduan diterima.Manakala di MPN pula, tindakan penyelesaian akan diambil ke atas aduan dalamtempoh tujuh hari selepas aduan diterima seterusnya memaklumkan kepada pengadu.Jadual 5.3 menunjukkan jumlah aduan yang diterima, selesai dan dalam tindakan bagitempoh tahun 2007 hingga 2009. Jumlah aduan yang diterima oleh MPS dan MPN bagitempoh tersebut masing-masing adalah sebanyak 237 aduan dan 364 aduan. Bagitahun 2009 terdapat sebanyak 1.8% aduan MPS yang berstatus dalam tindakan dimana ianya tidak dapat diselesaikan dalam tahun semasa manakala bagi MPN pula,bagi tahun 2007 hingga 2009 sebanyak 2.9% aduan, 22.4% aduan dan 3.3% aduanyang berstatus dalam tindakan.63

Jadual 5.3Bilangan Kes Aduan Awam Bagi Pembersihan LongkangBagi Tempoh Tahun 2007 Hingga 2009Tahun Aduan Terima Aduan SelesaiAduan DalamTindakanAduan DalamTindakan (%)MPS2007 35 35 0 02008 89 89 0 02009 113 111 2 1.8Jumlah 237 235 2 0.8MPN2007 69 67 2 2.92008 143 111 32 22.42009 152 147 5 3.3Jumlah 364 325 39 10.7Sumber : Rekod MPS dan MPNSoal selidik yang diedarkan kepada 85 orang awam juga mendapati 58% responden dikawasan MPS dan 45% responden di kawasan MPN menyatakan senggaraanlongkang tidak memuaskan.Maklum balas MPS memaklumkan tidak setuju dengan komen orang awam tersebutkerana sekiranya orang ramai bekerjasama dan prihatin dengan kebersihan, masalahsampah dan kebersihan tidak timbul. Sampah tersebut dibuang merata-rata oleh orangramai sendiri yang tidak bertanggungjawab ke dalam longkang mahu pun di depanrumah mereka.Pada pendapat Audit kerja pembersihan longkang tidak dilaksanakan dengan baikkerana terdapat longkang-longkang yang kotor dan ditumbuhi rumput dan hanyadi bersihkan selepas teguran Audit.5.4.5 Tuntutan Mahkamah Terhadap MPS Dan MPN Berkaitan Jalan MajlisKejadian kemalangan juga akan meningkat dari semasa ke semasa jika keadaan jalan tidaksempurna dan kerja-kerja pembaikan jalan tidak dilakukan dengan segera.Semakan Audit mendapati jumlah kemalangan di kawasan MPS dan MPN yang disebabkanoleh jalan rosak meningkat dari tahun ke tahun. Berdasarkan rekod Bahagian Trafik, IbuPejabat Polis Kontinjen Negeri Sembilan, jumlah kemalangan yang berlaku di jalan MPSbagi tempoh tahun 2007 sehingga 2009 masing-masing adalah sebanyak 53 kes, 78 kes dan105 kes di MPS manakala sebanyak 5 kes, 7 kes dan 10 kes direkodkan di kawasan MPN.Daripada jumlah tersebut kes kematian yang direkodkan bagi tempoh tiga tahun tersebutmasing-masing adalah sebanyak 1 kes, 4 kes dan 5 kes di MPS manakala di MPN pulaterdapat 1 kes pada tahun 2007 dan 2008 dan tiada kes kematian bagi tahun 2009. Akibatdaripada kejadian kemalangan yang berlaku, terdapat mangsa atau waris mangsakemalangan mengambil tindakan mahkamah dan menyaman MPS dan MPN keranamendakwa punca kemalangan adalah akibat kelalaian Majlis mengambil tindakan yangsewajarnya terhadap keadaan jalan yang membahayakan pengguna jalan raya. Senarai64

tuntutan mahkamah terhadap MPS dan MPN yang berkaitan dengan jalan bagi tahun 2007hingga 2009 adalah seperti di Jadual 5.4. Terdapat tiga kes tuntutan terhadap MPS dan satukes terhadap MPN sepanjang tempoh tersebut.Jadual 5.4Senarai Tuntutan Mahkamah Terhadap MPS Dan MPN Yang Berkaitan DenganJalan Majlis Dari Tahun 2007 Hingga 2009BilanganTahun TuntutanStatusAnggaranGanti Rugi(RM)2007 1 300,0002008 1 20,0002009 1 150,0002009 1 39,261Sumber : Rekod MPS dan MPNPunca Dan AkibatKemalanganMPSJalan berlubang danmangsa terkorbanPokok reput tumbang danmangsa cederaJalan berlubang danmangsa terkorban (dikenalpasti berlaku di jalanJabatan Kerja Raya (JKR)MPNLampu jalan tumbang danmangsa terkorbanBelum DiputuskanOleh mahkamahBelum DiputuskanOleh MahkamahBelum dibicarakanTelah diputuskanoleh mahkamah danMPN perlumembayar ganti rugiPihak MPS memaklumkan bahawa tuntutan pada tahun 2007 adalah disebabkan kerjapembaikan yang tidak dilakukan dengan sempurna oleh pihak penyedia utiliti yangmenjalankan kerja menggali jalan tanpa permit dan ianya di luar pengetahuan Majlis. Bagituntutan pada tahun 2009, kemalangan yang berlaku adalah di kawasan jalan di bawahsenggaraan Jabatan Kerja Raya (JKR).Berdasarkan maklum balas MPN pada 25 Mei 2010, lampu jalan yang dilanggar olehmangsa pada malam kejadian telah tumbang merentasi jalan akibat dilanggar oleh lori dankemudiannya dilanggar oleh mangsa pada malam yang sama.Pihak Audit berpendapat tuntutan mahkamah yang melibatkan MPS dan MPN adalahkecil. Bagaimanapun ia perlu dipandang serius kerana ia melibatkan kecederaan dankematian pengguna jalan Majlis.5.4.6 Pemantauan Terhadap Penyenggaraan Jalan Majlisi) Kaedah Pemantauan Di MPSKaedah pemantauan di sekitar kawasan MPS adalah mengikut jadual kerja RoadGang di mana ia berdasarkan aduan yang diterima dan sekiranya tiada aduan bagisatu-satu zon, pemantauan akan dilakukan mengikut kawasan yang telahdijadualkan.Semakan Audit terhadap Jadual Kerja Harian Bahagian Jalan mendapatipelaksanaan kerja bagi satu pasukan hanya dilakukan terhadap satu hingga duakawasan atau jalan-jalan tertentu. Jumlah keseluruhan kawasan yang perlu65

dipantau adalah sejumlah 273 kawasan. Jadual 5.5 menunjukkan jumlah kawasandi bawah pemantauan setiap pasukan dan anggaran purata kekerapan pemantauanoleh Road Gang bagi setiap kawasan dengan mengambilkira 20 hari bekerjasebulan.Jadual 5.5Anggaran Purata Kekerapan Pemantauan Oleh Road Gang Bagi Setiap KawasanZonJumlah PekerjaKekerapan Pemantauan BagiJumlah Kawasan(orang)Setiap Kawasan1 7 99 Setiap 4 bulan 19 hari2 6 96 Setiap 4 bulan 16 hari3 7 78 Setiap 3 bulan 18 hariJumlah 273Sumber: Rekod Jabatan Kejuruteraan, MPSDengan purata kekerapan pemantauan yang hanya dilakukan tiga hingga empat bulan sekalibagi setiap kawasan, kerja-kerja pemantauan dan pembaikan jalan tidak dapat dilakukandengan cekap dan berkesan.ii)Kaedah Pemantauan Di MPNSementara di MPN pula, jadual kerja Pasukan Penyenggaraan Jalan adalahberdasarkan kepada aduan yang diterima dan jika tiada aduan bagi satu-satu zon,pemantauan akan dilakukan mengikut kawasan yang telah dijadualkan. Semakanterhadap Perancangan Kerja Mingguan Bagi Pasukan Penyenggaraan Jalanmendapati pelaksanaan kerja bagi pasukan tersebut hanya dilakukan terhadap satuhingga dua kawasan atau jalan-jalan tertentu. Pihak MPN memaklumkan bahawaapabila kerja-kerja yang dirancang selesai dilaksanakan pada hari berkenaan,pasukan akan membuat rondaan di kawasan yang berdekatan. Dengan hanya satupasukan yang ada, kerja-kerja pemantauan setiap kawasan tidak dapat dilakukansepanjang masa. Bagi mengatasi perkara ini, seorang Juruteknik Awam (J22) dandua Juruteknik Awam (J17) yang menyelia projek-projek di sekitar kawasan MPNakan memberi maklumat kepada pasukan berkenaan jika terdapat sebarangkerosakan jalan di kawasan yang diselia.iii) Pengurusan Aduan Awam Di MPS Dan MPNAduan awam diuruskan oleh Jabatan Hal Ehwal Komuniti Dan Aduan Awam, MPSdengan menggunakan Sistem e-Public. Piagam Pelanggan MPS menetapkanbahawa semua aduan yang diterima sama ada melalui sistem e-Public, telefon,surat dan sebagainya akan direkodkan dan diambil tindakan dalam tempoh tiga haribekerja. Surat maklum balas akan dikemukakan kepada pengadu dalam tempohtujuh hari selepas aduan diterima. Aduan yang diterima kemudiannya di salurkankepada Jabatan-Jabatan yang berkaitan untuk tindakan seterusnya. Ini termasuklahaduan yang berkaitan dengan jalan yang disalurkan kepada Jabatan Kejuruteraanyang akan disiasat dalam tempoh tujuh hari seperti yang dinyatakan dalam tempohproses kerja Jabatan Kejuruteraan. Bagaimanapun tempoh berkenaan adalahbergantung kepada tahap kerosakan jalan sama ada besar atau kecil.66

Sementara aduan awam di MPN pula diuruskan oleh Jabatan Hal Ehwal KomunitiDan Aduan Awam, MPN dengan menggunakan Sistem e-PBT. Prosedur kerjaJabatan tersebut menetapkan bahawa semua aduan yang diterima sama adamelalui e-PBT, telefon, surat dan sebagainya akan direkodkan dan seterusnya kadatau surat akuan terima akan dikeluarkan dalam masa tiga hari dari tarikh aduanditerima. Aduan yang diterima kemudiannya disalurkan kepada Jabatan-Jabatanyang berkaitan untuk tindakan seterusnya. Ini termasuklah aduan yang berkaitandengan jalan yang disalurkan kepada Jabatan Kejuruteraan yang akan diselesaikandalam tempoh tujuh hari dari tarikh aduan diterima. Bagaimanapun tempohberkenaan bergantung kepada tahap kerosakan jalan sama ada besar atau kecil.Jadual 5.6 menunjukkan jumlah aduan yang diterima, selesai dan dalam tindakanbagi tempoh tahun 2007 hingga 2009. Jumlah aduan yang diterima oleh MPS danMPN bagi tempoh tersebut masing-masing adalah sebanyak 1,506 aduan dan 279aduan. Bagi tahun 2009 terdapat sebanyak 2.7% aduan MPS yang berstatus dalamtindakan di mana ianya tidak dapat diselesaikan dalam tahun semasa manakalabagi MPN pula sebanyak 3.3% aduan pada tahun 2009 yang mempunyai statusyang sama.Jadual 5.6Bilangan Kes Aduan Awam Berkaitan Jalan Rosak Bagi Tahun 2007 Hingga 2009Tahun Terima Selesai Dalam TindakanDalam Tindakan(%)MPS2007 470 470 - -2008 587 587 - -2009 449 437 12 2.7Jumlah 1,506 1494 12 0.8MPN2007 65 65 - -2008 122 122 - -2009 92 89 3 3.3Jumlah 279 276 3 1.1Sumber : Rekod Jabatan KejuruteraanMaklumbalas soal selidik yang diedarkan kepada seramai 85 orang awam jugamendapati:• 58% responden di kawasan MPS dan 52% responden di kawasan MPN tidakberpuas hati dengan kualiti senggaraan jalan.• 56% responden di kawasan MPS dan 41% responden di kawasan MPNberpendapat jalan tidak diturap dengan baik.Maklum balas MPS menjelaskan soalselidik daripada orang awam lebih berbentuksubjektif dan persepsi orang awam terhadap kualiti senggaraan jalan di mana ianyatidak menggambarkan keadaan sebenar struktur jalan berkenaan. Pihak Majlis sentiasamemantau keadaan jalan setiap hari dan melaksanakan kerja-kerja penyenggaraanjalan dalam tempoh yang ditetapkan. Gambaran yang diberikan oleh orang awam bukan67

erbentuk teknikal di mana keadaan jalan sebenar masih mempunyai struktur yangkukuh mengikut tempoh jangka hayat yang telah direkabentuk.Maklum balas MPS terhadap kerja pemantauan menjelaskan bahawa kaedahpemantauan di MPS dilakukan oleh seorang Juruteknik Kanan (J22), dua orangJuruteknik (J17) dan dua orang Pengawas (N17) serta dibantu oleh lain-lain Pengawasdari Jabatan MPS setiap hari dengan menyalurkan maklumat kerosakan tersebutkepada Jabatan Kejuruteraan MPS.Pada pendapat Audit, pihak Majlis telah berusaha memastikan pemantauandilaksanakan dengan lebih kerap bagi setiap kawasan Majlis dengan melaksanakanpasukan pemantau Road Gang. Bagaimanapun jumlah aduan awam yang masih tinggidan maklum balas orang awam yang melebihi 50% tidak puashati dengan kualitisenggaraan jalan memberi gambaran kualiti kerja penyenggaraan jalan perluditingkatkan.5.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITPada keseluruhannya kerja-kerja penyenggaraan jalan MPS dan MPN adalah padatahap yang memuaskan. Bagaimanapun ianya boleh dipertingkatkan bagi memastikanpenyenggaraan jalan dapat dilaksanakan dengan cekap dan teratur untuk mencapaimatlamat menyediakan jalan yang selamat dan selesa kepada pengguna. Bagimempertingkatkan lagi tahap kualiti penyenggaraan jalan MPS dan MPN, pihak Auditmengesyorkan perkara-perkara berikut:a) Penambahbaikan yang dilakukan oleh MPS bagi merekodkan atau mendaftarkanperabot jalan iaitu dengan menggunakan Sistem eLOG boleh dikongsi bersama PihakBerkuasa Tempatan yang lain termasuklah MPN. Ini dapat membantu MPS dan MPNmengenal pasti bilangan dan nilai perabot jalan yang dimiliki oleh Majlis seterusnyasebarang kehilangan perabot jalan dapat dikesan dan direkodkan dengan teratur dansistematik.b) Kerja penyenggaraan dan pembaikan jalan yang rosak hendaklah dilakukan darisemasa ke semasa berdasarkan pemantauan selain daripada aduan awam yangditerima terutama di laluan utama trafik. Jika tindakan segera tidak dapat dilakukan,tanda atau penghadang perlu diletakkan bagi memastikan pengguna jalan rayasentiasa berjaga-jaga dan berhati-hati ketika melalui kawasan tersebut. Pelan tindakanbagi menghadapi sebarang kerosakan yang memerlukan tindakan segera juga perludiwujudkan bagi mengelakkan sebarang perkara yang tidak diingini berlaku seterusnyadapat mengelakkan MPS dan MPN daripada sebarang tuntutan mahkamah jikaberlaku kemalangan di kawasan yang berkenaan.c) Tindakan pembaikan hendaklah dilakukan terhadap bahu jalan yang tidak searasdengan turapan jalan bagi memastikan pengguna jalan raya tidak terdedah kepadabahaya.68

d) Pemantauan terhadap projek telah siap hendaklah dilakukan dari semasa ke semasaterutama bagi projek yang masih dalam tempoh tanggungan kecacatan. Ini bagimemastikan agar sebarang kerosakan dibaiki oleh kontraktor dan juga mengelakkanpihak Majlis daripada menanggung kerugian jika tiada tindakan segera diambil semasadalam tempoh tanggungan kecacatan tersebut. Pembaikan dengan kaedahkejuruteraan yang sesuai perlu dilaksanakan agar kerosakan tidak berulang selepasdibaiki.e) Jadual kerja pembersihan longkang yang dilakukan oleh SWMESB perlu dikaji semulaoleh Majlis bagi memastikan tahap kebersihan longkang sentiasa memuaskan. Inidapat memastikan jadual kerja sentiasa dipatuhi dan secara tidak langsungmeningkatkan tahap kerbersihan persekitaran. Selain itu, tindakan mengenakan dendaterhadap ketidakpatuhan jadual kerja juga boleh dilakukan selain mengeluarkan NTCyang membolehkan pemotongan pada tuntutan bayaran yang dikemukakan.69

YAYASAN NEGERI SEMBILAN6. PENGURUSAN PINJAMAN PENDIDIKAN6.1. LATAR BELAKANG6.1.1 Yayasan Negeri Sembilan (Yayasan) adalah antara badan Kerajaan yangmenawarkan kemudahan pembiayaan pendidikan secara biasiswa atau pinjaman. Yayasantelah ditubuhkan pada tahun 1979 dan mula beroperasi pada 1 Januari 1980 di bawahEnakmen Yayasan Negeri Sembilan No.6. Objektif penubuhan kemudahan pinjamanpendidikan oleh Yayasan ini adalah untuk memastikan pelajar lepasan sekolah menengahyang layak terutama dari luar bandar dapat meneruskan pengajian ke peringkat pengajiantinggi sama ada politeknik, kolej atau universiti. Visi Yayasan Negeri Sembilan adalah untukmenjadi salah satu institusi pemberi pinjaman yang terunggul di Malaysia menjelang 2020.Misi Yayasan adalah untuk menjadi institusi yang komited kepada pengurusan danpembangunan pendidikan rakyat Negeri Sembilan dengan menyediakan sumber kewanganyang mencukupi dan mengagihkan secara adil dan saksama untuk mewujudkan masyarakatberilmu dan progresif.6.1.2 Tanggungjawab yang didukung oleh Yayasan adalah memberi bantuan pendidikandalam bentuk pinjaman kewangan kepada anak-anak Negeri Sembilan yang layakmemasuki Institusi Pengajian Tinggi Awam (IPTA), politeknik, kolej yang diiktiraf olehKerajaan Malaysia dan universiti di luar negara. Selain itu, Yayasan juga bertanggungjawabdalam menguruskan pungutan bayaran balik pinjaman bagi memastikan pinjaman yang telahdikeluarkan dapat dipungut semula.6.1.3 Yayasan diterajui oleh seorang Ketua Eksekutif iaitu Pengarah dan dibantu olehempat orang pegawai serta kakitangan sokongan yang lain. Pentadbiran BahagianPendidikan dan Bantuan Pendidikan diuruskan oleh seorang Penolong PengarahPendidikan, Gred N48 dan dibantu oleh seorang Pegawai Tadbir Gred N41 dan tujuhkakitangan sokongan.6.1.4 Dana yang diperoleh oleh Yayasan adalah daripada kegiatan pelaburan melaluipegangan saham dalam anak syarikat dan sektor perladangan sawit. Yayasan telahmemperuntukkan sejumlah RM14.84 juta bagi tahun 2007 hingga 2009 untuk membiayaipinjaman pendidikan. Jadual 6.1 menunjukkan kadar pinjaman yang ditawarkan olehYayasan mengikut peringkat pengajian.70

Bil.Jadual 6.1Kadar Pinjaman Yang Ditawarkan Oleh Yayasan Mengikut Peringkat PengajianPeringkatPengajian1. Doktor Falsafah2. Sarjana3.Ijazah SarjanaMudaKursusSastera, Sains, Teknologi,Farmasi/Veterinar,PerubatanSastera, Sains, Teknologi,Farmasi/Veterinar,PerubatanBumiputra(RM)Jumlah PinjamanBukan Bumiputra(RM)5,000 5,0007,000 7,000Sastera 5,000 3,000Sains, Teknologi 5,000 3,200Farmasi/Veterinar,Perubatan 6,000 3,5004. Diploma Semua bidang yang diiktiraf 3,500 3,5005. Sijil Semua bidang yang diiktiraf 3,000 3,0006. Sijil Kemahiran Semua bidang yang diiktiraf 5,000 5,000Sumber: Yayasan Negeri Sembilan6.2 OBJEKTIF PENGAUDITANObjektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada pinjaman pendidikan diuruskandengan cekap, teratur dan mengikut garis panduan yang telah ditetapkan. Selain itu,pengauditan ini juga bertujuan untuk memastikan sama ada pengurusan pinjamanpendidikan oleh Yayasan mencapai matlamat dan objektif penubuhannya.6.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANSkop pengauditan adalah tertumpu kepada pelaksanaan pengurusan pinjaman bagitempoh tiga tahun (tahun 2007 hingga 2009) yang melibatkan penilaian terhadappermohonan pinjaman, pengurusan rekod dan kutipan bayaran balik pinjaman. Kaedahpengauditan dijalankan dengan membuat semakan terhadap fail dan dokumen, temubualdengan pegawai terlibat dan analisis perbandingan.6.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan November 2009 hingga Februari 2010mendapati pada keseluruhannya pengurusan pinjaman pendidikan Yayasan adalah kurangmemuaskan. Bagi tempoh tiga tahun iaitu dari tahun 2007 hingga 2009, pinjaman pendidikanyang diberikan oleh Yayasan adalah sejumlah RM14.84 juta. Kelemahan yang ditemuisemasa pengauditan dijalankan adalah tunggakan bayaran balik pinjaman pendidikan yangtinggi, kelemahan sistem pinjaman pendidikan berkomputer yang digunakan, kegagalanmengambil tindakan terhadap pembekal yang gagal menyempurnakan naik taraf sistemkomputer pinjaman pendidikan dan kegagalan mengambil tindakan tegas terhadappeminjam pelajaran yang ingkar. Penjelasan lanjut mengenai perkara yang ditemui semasapengauditan dijalankan adalah seperti di perenggan berikut:71

6.4.1 Peningkatan Tunggakan Bayaran Balik Pinjaman PendidikanPerenggan 5, Perjanjian Pinjaman Pendidikan menyatakan bahawa, ’Pinjaman tersebut(merujuk kepada pinjaman pendidikan) hendaklah dibayar balik kepada LEMBAGA mengikutkadar bulanan seperti dalam Jadual Perjanjian ini dengan syarat LEMBAGA tidak bolehmeminta bayaran dalam tempoh enam (6) bulan selepas tamatnya PENUNTUT menjalanikursus dan LEMBAGA berhak mengubah kadar atau jangka masa bayaran balik tersebut.’Ini bermakna setiap peminjam adalah bertanggungjawab untuk membuat bayaran balikpinjaman pendidikan kepada Yayasan selepas enam bulan tamat pengajian.Semakan Audit mendapati sehingga bulan Disember 2009, tunggakan bayaran balikpinjaman pendidikan adalah sejumlah RM8.19 juta atau 12.5% daripada jumlah pinjamanyang dikeluarkan berjumlah RM65.56 juta yang melibatkan 3,021 peminjam. Bagi skoppengauditan tahun 2007 hingga 2009 jumlah tunggakan bayaran balik berjumlah RM0.38juta (2.6%) berbanding jumlah pinjaman yang dikeluarkan berjumlah RM14.84 juta.Berdasarkan temu bual yang dilakukan antara pihak Audit dengan pegawai Yayasan, antarafaktor yang menyumbang kepada peningkatan jumlah tunggakan pinjaman pendidikanYayasan adalah seperti berikut:a) Kegagalan Peminjam Untuk Membuat Bayaran Balik PinjamanPeminjam yang telah tamat pengajian seharusnya bertanggungjawab membuat bayaranbalik pinjaman kepada Yayasan. Bagaimanapun, terdapat peminjam yang gagalmelaksanakan tanggungjawab tersebut. Antara alasan yang sering diterima adalahmereka tidak mampu untuk membayar pinjaman kerana masih menganggur dan belummempunyai pekerjaan tetap. Selain itu, ada juga peminjam yang telah bertukar alamatdan tidak memaklumkan kepada Yayasan. Akibatnya, mereka gagal dihubungi dan surattuntutan tidak dapat dikemukakan.b) Peminjam Membuat Bayaran Balik Pinjaman Pendidikan Tidak Mengikut JadualYang Telah DitetapkanYayasan juga menghadapi masalah tunggakan bayaran balik pinjaman pendidikan yangsemakin meningkat apabila peminjam membuat bayaran balik pinjaman tidak mengikutjadual yang telah ditetapkan oleh Yayasan. Terdapat peminjam yang membuat bayarankurang daripada kadar sebenar yang seharusnya dibayar. Selain itu, terdapat jugapeminjam yang membayar mengikut kadar yang ditetapkan tetapi tidak mengikut masaseperti yang dinyatakan di dalam Jadual Bayaran Balik Pinjaman.c) Penstrukturan Semula/Pengurangan Bayaran Balik Pinjaman PendidikanTerdapat peminjam yang memohon untuk penstrukturan semula/pengurangan kadarbayaran balik pinjaman. Antara alasan yang diterima oleh Yayasan adalah keranamasalah kewangan, pendapatan yang rendah dan berhenti kerja. Kadar penguranganbayaran balik yang diluluskan oleh Yayasan adalah sejumlah 30% daripada kadar asal.Bagi tahun 2009, Yayasan telah meluluskan 79 permohonan bagi penstrukturansemula/pengurangan bayaran balik pinjaman pendidikan.72

d) Peminjam Tidak Memaklumkan Penangguhan Bayaran Balik Pinjaman BagiMelanjutkan PengajianYayasan akan meluluskan permohonan bagi peminjam yang memohon untukmenangguhkan bayaran balik pinjaman kerana melanjutkan pengajian. Bagaimanapun,Yayasan menghadapi masalah kenaikan jumlah tunggakan bayaran balik pinjamanapabila terdapat peminjam yang melanjutkan pengajian tetapi tidak memaklumkankepada Yayasan. Mereka juga tidak membuat pemohonan penangguhan bayaran.Jadual 6.2 menunjukkan butiran berkaitan bilangan peminjam dan jumlah tunggakansehingga 31 Disember 2009.Jadual 6.2Jumlah Peminjam Dan Tunggakan Bagi Tahun 2009ButiranBilangan Peminjam Bilangan Peminjam Jumlah Tunggakan(Orang)(%)(RM Juta)Tidak pernah membuatsebarang bayaran1,512 50 4.10Tidak konsisten dalammembuat bayaran1,509 50 4.09Jumlah 3,021 100 8.19Sumber: Bahagian Pendidikan, Yayasan Negeri SembilanTunggakan bayaran balik pinjaman pendidikan memberi implikasi yang besar kepadaYayasan. Yayasan terpaksa menyediakan dana tambahan yang diperolehi daripada aktivitipelaburan bagi menampung pemberian pinjaman kepada peminjam baru. Ini adalah keranajumlah kutipan bayaran balik yang diterima oleh Yayasan setiap tahun tidak mencukupi bagimembiayai pinjaman baru. Berdasarkan Rancangan Lima Tahun Yayasan Bagi Tahun 2010Hingga 2014, Yayasan menjangkakan akan mengalami kerugian terkumpul bagi tempoh limatahun tersebut sejumlah RM6.69 juta sekiranya tunggakan pinjaman pendidikan meningkatsetiap tahun.Menurut maklum balas dari Yayasan bertarikh 20 April 2010, menyatakan bahawatunggakan pada tahun 2008 berjumlah RM8.45 juta berbanding tunggakan tahun 2009,berjumlah RM8.19 juta yang mana menurun sebanyak 3.06%. Ini adalah satu pencapaianyang memberansangkan.Pada pendapat Audit, pengurusan kutipan bayaran balik pinjaman pendidikanYayasan adalah kurang memuaskan. Walaupun jumlah tunggakan semakinberkurangan pada tahun 2009 berbanding 2008 tetapi nilai tunggakan tersebut masihtinggi yang mana berjumlah RM8.19 juta pada 2009.6.4.2 Kelemahan Sistem Pinjaman Pelajaran Yayasan Negeri Sembilan (SPPYNS)Sebuah jawatankuasa yang dianggotai oleh Yayasan dan Unit Pengurusan TeknologiMaklumat Setiausaha Kerajaan Negeri (UPTM) telah ditubuhkan pada tahun 1998 bagimembuat perancangan dan kertas kerja untuk membangunkan sebuah sistem yang dapatmembantu Yayasan dalam pengurusan pinjaman pendidikan. Pada 30 Oktober 1998,termeterai sebuah perjanjian antara Syarikat Uniti IT Sdn. Bhd. dan Yayasan untuk73

membina, membekal, menghantar, memasang, menguji, menyelenggara program pinjamanpelajaran dan perkakasan komputer untuk Yayasan. Sistem yang bernilai RM360,000 inimula digunakan oleh Yayasan pada tahun yang sama sehingga ke hari ini. Objektifpembangunan sistem ini adalah untuk membantu Yayasan dalam merancang, melaksana,mengawal dan menilai pencapaian pengurusan pinjaman pendidikan. Setelah menjalankanujian terhadap sistem ini, pihak pengurusan Yayasan amat berpuas hati kerana sistem inimemenuhi keperluan dan kehendak pada masa itu. Foto 6.1 menunjukkan paparan menuutama SPPYNS yang digunakan oleh Yayasan.Foto 6.1Paparan Menu Utama SPPYNSSumber :Jabatan Audit NegaraLokasi : Bahagian Pendidikan, Yayasan Negeri SembilanTarikh : 30 November 2009Semakan Audit mendapati selepas lapan tahun SPPYNS beroperasi Yayasan menghadapipelbagai masalah dalam penggunaan sistem ini kerana teknologi yang digunakan telah jauhketinggalan. Antara masalah yang dihadapi adalah:a) Maklumat di dalam pengkalan data tidak dapat dikemaskini dan sistem tidak dapatdinaiktaraf kerana Syarikat Uniti IT Sdn. Bhd. tidak membekalkan manual/buku panduanyang lengkap termasuk source code utama kepada sistem yang digunakan. Sourcecode utama adalah komponen yang digunakan bagi pengubahsuaian perisian ataupencarian data dengan lebih mudah mengikut kriteria maklumat yang dikehendaki.b) Struktur maklumat yang dibangunkan tidak boleh membekalkan laporan bersepadu danmemerlukan masa yang panjang untuk dicetak.c) Keupayaan sistem ini menyimpan maklumat semakin lemah kerana terpaksamenampung jumlah maklumat yang semakin meningkat.d) Syarikat Uniti IT Sdn. Bhd. gagal untuk memberi khidmat selepas jualan keranaketiadaan kakitangan yang mahir.Masalah yang dihadapi oleh Yayasan berkaitan dengan SPPYNS yang sedang digunakantidak pernah dibangkitkan kepada UPTM. Penggunaan sistem ini sehingga ke hari ini telahmenjejaskan kecekapan pihak pengurusan Yayasan dalam pengurusan pinjamanpendidikan.74

Menurut maklum balas dari Yayasan bertarikh 20 April 2010, isu ini tidak boleh dijadikankelemahan pengurusan pinjaman pendidikan Yayasan kerana ia adalah di luar bidang kuasapihak pengurusan. Sewaktu sistem ini diterima, ia adalah besesuaian dan boleh digunapakai. Bagaimanapun, setelah lapan tahun digunakan tanpa sebarang masalah,pengurusan mendapati sistem ini telah ketinggalan (obsolete) kerana peredaran sistemkomputer yang semakin canggih dan ia tidak lagi sesuai digunakan pada masa ini. Olehyang demikian, pihak pengurusan mengambil inisiatif untuk memperbaharui sistemperkomputeran Bahagian Pendidikan Yayasan supaya bersesuaian dan mengikutperedaran zaman.Kegagalan pihak kontraktor, Syarikat Uniti IT membekalkan buku panduan dan ‘source code’dan juga kegagalan mereka membuat khidmat selepas jualan bukanlah kelemahanpengurusan Yayasan, tetapi ia adalah masalah kontraktor. Malah pihak pengurusan telahmengenalpasti masalah tersebut dan cuba mengatasinya dengan mencadangkan supayasisitem baru yang lebih baik di bangunkan.Pada pendapat Audit, kelemahan Sistem Pinjaman Pelajaran Yayasan Negeri Sembilan(SPPYNS) telah menjejaskan kecekapan pengurusan pinjaman pendidikan. Ini adalahkerana kesahihan data peminjam yang dijana dari SPPYNS diragui ketepatannyadisebabkan maklumat di pengkalan data yang tidak kemaskini.6.4.3 Kegagalan Mengambil Tindakan Terhadap Pembekal Yang GagalMenyempurnakan Naik Taraf Sistem Pinjaman Pendidikan BerkomputerBagi mengatasi masalah SPPYNS yang digunakan pada masa ini, Lembaga PemegangpemegangAmanah Yayasan telah bersetuju di dalam Mesyuarat Lembaga PemegangpemegangAmanah Yayasan pada 27 November 2006 untuk melantik Syarikat HR Systems& Consulting Sdn. Bhd. (HRSC) membangunkan sebuah sistem yang dapat memenuhikeperluan Yayasan dalam pengurusan pinjaman pendidikan. Syarikat ini telah dilantik pada 3Ogos 2006 untuk membekal infrastruktur teknologi maklumat dan perisian komputer(application software) dengan nilai kontrak berjumlah RM298,683.Bagaimanapun, sehingga 28 April 2010, syarikat ini gagal menyerahkan sebuah sistem yangsempurna meskipun bayaran sejumlah RM208,890 (70%) telah dibuat oleh Yayasan kepadamereka. Butiran kemajuan bayaran yang telah diterima oleh HRSC adalah seperti diJadual 6.3.Jadual 6.3Butiran Bayaran Kemajuan Yang Telah Diterima Oleh Syarikat HRSCBil. Tarikh Bilangan Kemajuan No. CekJumlah(RM)1. 8 November 2006 Pertama BIMB 871660 59,6832. 8 November 2006 Kedua BIMB 871661 59,6833. 7 Disember 2006 Ketiga BIMB 871667 89,524Jumlah 208,890Sumber: Bahagian Pendidikan, Yayasan Negeri Sembilan75

Faktor yang menyebabkan kelewatan penyerahan sistem baru ini adalah disebabkankegagalan sistem ini memenuhi keperluan dan kehendak Yayasan. Antara masalah yangdikenalpasti berlaku semasa tempoh ujian sistem ini adalah:a) Terdapat banyak kesilapan data/maklumat peminjam di dalam sistem seperti kesilapanjumlah dan baki pinjaman.b) Sistem gagal mengesan maklumat pemohon yang dimasukkan secara berulang.c) Tarikh tamat pengajian dan potongan gaji tidak dapat dilakukan secara automatik.d) Sistem tidak dapat menjana surat tawaran, penangguhan bayaran, amaran, tuntutandan potongan gaji secara automatik.Berdasarkan surat perjanjian dan notis tuntutan penyerahan sistem yang lengkap Yayasankepada HRSC yang bertarikh 15 Januari 2008, syarikat ini perlu menyerahkan sebuahsistem yang lengkap dan boleh digunapakai selewat-lewatnya pada 15 Februari 2008.Bagaimanapun, syarikat ini gagal menyerahkan sistem tersebut pada tarikh yangsepatutnya. HRSC telah beberapa kali memohon untuk perlanjutan tempoh penyerahansistem yang lengkap tetapi sehingga 28 April 2010 sistem itu masih gagal diserahkan.Jadual 6.4 menunjukkan kronologi permohonan perlanjutan tempoh penyerahan sistemyang lengkap kepada Yayasan.Jadual 6.4Kronologi Permohonan Perlanjutan TempohPenyerahan Sistem Yang Lengkap Kepada YayasanTempohBilanganTarikh SerahanBil.CatatanLanjutanPermohonanYang Baru(Bulan)• HRSC memohon perlanjutan tempohpenyerahan sistem pinjaman pendidikan1. Pertama yang lengkap.6 27.11.2008• Lembaga Pemegang-pemegang SahamYayasan meluluskan permohonan tersebut.• HRSC sekali lagi memohon perlanjutantempoh penyerahan sistem pinjaman2. Keduapendidikan yang lengkap.• Lembaga Pemegang-pemegang SahamYayasan meluluskan permohonan tersebut.• HRSC sekali lagi memohon perlanjutantempoh penyerahan sistem pinjaman3. Ketigapendidikan yang lengkap.• Lembaga Pemegang-pemegang SahamYayasan meluluskan permohonan tersebut.• Mesyuarat antara Yayasan dan HRSC pada4. Keempat Mac 2010, tempoh lanjutan baru telahdiberikan.Sumber: Bahagian Pendidikan, Yayasan Negeri Sembilan4Sebelum31.3.20095 31.8.20091 01.4.2010Ekoran daripada kegagalan HRSC menyerahkan sistem pinjaman pendidikan yang lengkapkepada Yayasan, pihak pengurusan Yayasan terpaksa menggunakan sistem yang sedia adadi mana masa yang lebih lama diperlukan untuk mendapatkan maklumat yang tepat selainterpaksa menanggung kos yang tinggi bagi pembaikan sistem tersebut.76

Menurut maklum balas dari Yayasan bertarikh 20 April 2010, vendor telah gagal untukmenyempurnakan sistem tersebut dan telah diberikan perlanjutan tempoh untuk menyiapkansistem tersebut. Pembayaran secara ‘progress payment’ telah pun dibuat dengan jumlahRM208,890. Untuk membatalkan kontrak dan mengambil tindakan mahkamah akanmengambil masa yang panjang dan pertambahan kos operasi. Sekiranya vendor barudilantik, pihak pengurusan berpendapat ia akan melibatkan kos yang lebih tinggi dan masayang lebih panjang. Oleh itu, pihak pengurusan mengambil keputusan untuk melanjutkantempoh untuk menyiapkan program tersebut kerana ia adalah langkah terbaik dan tidakmelibatkan kos yang tinggi. Pihak pengurusan terpaksa membuat keputusan untukmelanjutkan tempoh bagi menyiapkan program tersebut dangan mengambil kira kos danjuga tempoh masa yang akan diambil untuk membangunkan satu lagi sistem dan juga kosdan juga tempoh masa yang diambil untuk menyelesaikan perkara ini melalui tindakanundang-undang. Pada Mac 2010, mesyuarat antara vendor dan Yayasan telah diadakan.Vendor tersebut telah diberikan tempoh sehingga 1 April 2010 untuk menyelesaikan semuamasalah yang berkaitan dengan sistem baru tersebut sebelum diserahkan kepada Yayasan.Bagaimanapun, sehingga 28 April 2010, pihak HRSC gagal menyerahkan sistem yangsempurna dan boleh digunakan kepada Yayasan.Pada pendapat Audit, Yayasan boleh mempertimbangkan untuk mengambil tindakanundang-undang terhadap Syarikat HR Systems & Consulting Sdn. Bhd. kerana telahmelanggar kontrak perjanjian yang telah ditandatangani.6.4.4 Yayasan Gagal Mengambil Tindakan Tegas Terhadap Peminjam IngkarYayasan akan menghantar Surat Pemberitahuan sebagai makluman untuk membayar balikpinjaman kepada peminjam, enam bulan selepas tamat pengajian. Sekiranya Yayasan tidakmenerima sebarang pembayaran daripada peminjam selepas tempoh sebulan dari tarikhsurat tersebut dihantar, Yayasan akan mengeluarkan surat susulan.Semakan Audit terhadap 90 fail mendapati tiada notis tuntutan yang dihantar kepada 31peminjam yang tidak membuat sebarang pembayaran walaupun Surat Amaran Terakhirtelah dihantar. Jadual 6.5 menunjukkan butiran berkaitan notis tuntutan yang tidak dihantarkepada peminjam ingkar.Jadual 6.5Notis Tuntutan Yang Tidak Dihantar Kepada Peminjam IngkarBagi Tempoh 2007 Hingga 2009Bil. Peringkat PengajianJumlah AmaunPeminjam (RM)1. Sijil 22 125,0002. Diploma 6 53,1003. Ijazah 3 85,000Jumlah 31 263,100Sumber: Bahagian Pendidikan, Yayasan Negeri Sembilan77

Semakan ke atas 90 fail yang dihantar notis tuntutan mendapati terdapat 50 peminjam tidakdikenakan tindakan undang-undang walaupun telah menerima Notis Peguam melalui panelpeguam Yayasan. Jadual 6.6 menunjukkan butiran berkaitan peminjam ingkar yang tidakdikenakan tindakan mahkamah selepas tiga bulan Notis Tuntutan melalui peguam paneldihantar.Jadual 6.6Peminjam Ingkar Yang Tidak Dikenakan Tindakan Mahkamah Selepas3 Bulan Notis Tuntutan Melalui Peguam Dihantar Setakat November 2009Bil. Peringkat PengajianJumlahAmaunPeminjam(RM)1. Sijil 36 218,9602. Diploma 6 54,9003. Ijazah 8 135,570Jumlah 50 409,430Sumber: Bahagian Pendidikan, Yayasan Negeri SembilanBerdasarkan temu bual pihak Audit dengan pegawai yang bertanggungjawab, keadaan iniberlaku kerana setiap tindakan yang dibuat melalui panel peguam akan dikenakan bayaranguaman. Walaupun Yayasan akan membuat tuntutan bayaran guaman tersebut kepadapeminjam, Yayasan perlu membuat bayaran pendahuluan.Ketidaktegasan Yayasan dalam mengambil tindakan sewajarnya terhadap peminjam ingkartelah menyumbang kepada peningkatan jumlah tunggakan setiap tahun. Selain itu,ketidaktegasan Yayasan dalam mengambil tindakan kepada peminjam ingkar akanmenyebabkan peminjam tersebut mengambil sikap sambil lewa dan tiada usaha yangdiambil untuk membuat bayaran balik kepada Yayasan selain mengundang kepadapeningkatan peminjam ingkar.Menurut maklum balas dari Yayasan bertarikh 20 April 2010, Yayasan telah pun mengambiltindakan tegas dan tindakan undang-undang melalui panel peguam mulai awal tahun 2009.Seramai 987 orang telah pun dirujuk kepada panel peguam untuk tindakan. Bagaimanapun,proses tindakan undang-undang ini mengambil masa yang panjang kerana ia bergantungkepada ketetapan mahkamah dan juga kos yuran panel peguam yang agak tinggi.Daripada jumlah tersebut, seramai 402 notis tuntutan telah dikeluarkan, 490 kes dalamproses saman dan 26 kes dalam proses untuk dikenakan tindakan JDS. Sementara itu,seramai 69 peminjam telah melunaskan baki pinjamannya setelah tindakan tuntutanYayasan melalui panel peguam dilaksanakan. Kesannya, bermula dari bulan Disember2009, jumlah kutipan bayaran balik pinjaman meningkat dengan ketara yang mana, jumlahkutipan adalah sejumlah RM214,109, RM245,178 bagi bulan Januari tahun 2010,RM328,981 bagi bulan Februari tahun 2010 dan RM356,551 bagi bulan Mac tahun 2010.78

Bagaimanapun, dengan mengambil tindakan tegas ini telah mengakibatkan kos yuranguaman meningkat. Pada tahun 2008, yuran guaman adalah berjumlah RM960 manakalabagi tahun 2009 meningkat kepada RM88,653 dan bagi Januari hingga Mac tahun 2010yuran guaman telah mencecah kepada RM47,279. Ini menyumbang kepada peningkatankos pengurusan Yayasan terpaksa mendahulukan bayaran yuran guaman ini sebelumdikreditkan ke akaun peminjam.Pada pendapat Audit, sehingga tahun 2008, Yayasan tidak bersikap tegas terhadappeminjam tegar. Bagaimanapun, mulai tahun 2009, Yayasan telah mempertingkatkanusaha untuk mengambil tindakan terhadap peminjam yang gagal membuat bayaranbalik pinjaman pendidikan. Kesannya, dari bulan Disember 2009, jumlah kutipanbayaran balik pinjaman meningkat dengan ketara.6.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITPada keseluruhannya, pengurusan pinjaman pendidikan oleh Yayasan adalah padatahap yang kurang memuaskan. Masih terdapat beberapa aspek yang perlu diperbaiki olehYayasan. Berikut adalah antara perkara yang perlu diambilkira oleh Yayasan bagimenambah baik pengurusan pinjaman pendidikan:a) Yayasan perlu membuat kajian berkaitan kemampuannya dalam memberi pinjamanpada masa akan datang untuk kekal sebagai badan pemberi pinjaman pendidikan.Yayasan juga perlu membuat kajian berkaitan formula terbaik yang dapat membantumengutip semula tunggakan bayaran balik pinjaman sekaligus mengurangkan jumlahtunggakan pinjaman.b) Yayasan perlu menyemak semula kesahihan data dalam Sistem Pinjaman PelajaranYayasan Negeri Sembilan supaya menjana maklumat yang tepat dan boleh dipercayai.c) Yayasan perlu bersikap tegas terhadap Syarikat HR Systems & Consulting Sdn. Bhd.atas kelewatan penyerahan Sistem Pengurusan Pinjaman Pendidikan Berkomputerdenganmengambil tindakan undang-undang terhadap syarikat tersebut.d) Yayasan perlu bersikap tegas terhadap peminjam yang ingkar membayar balikpinjaman.79

SYARIKAT AIR NEGERI SEMBILAN7. PENGURUSAN AIR TIDAK BERHASIL (NRW)7.1 LATAR BELAKANG7.1.1 Air merupakan satu keperluan asas dalam kehidupan dan perlu diuruskan dengancekap supaya sentiasa mencukupi. Kehilangan air di dalam sistem rangkaian adalahmerupakan salah satu permasalahan yang besar dalam sistem bekalan air. Non RevenueWater (NRW) atau Air Tidak Berhasil ditakrifkan sebagai jumlah kuantiti air yang disalurkanke dalam sistem bekalan air tetapi tidak memberi pulangan hasil. Secara teknikal, NRWialah perbezaan di antara jumlah pengeluaran air bersih (terawat) yang dibekalkan danditolak dengan jumlah penggunaan yang dibil menggunakan meter dan penggunaan yangdibil tanpa meter. Kehilangan air ini bukan sahaja suatu pembaziran sumber semulajadimalah dari segi ekonomi ia memberi kesan kepada negara.7.1.2 Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS) telah dipertanggungjawabkan untukmengambil alih peranan dan fungsi pengurusan sistem bekalan air di Negeri Sembilan mulai1 Januari 2009. Tanggungjawab SAINS antaranya meliputi pengeluaran dan pengagihan airterawat kepada pengguna, menyelenggara setiap infrastruktur dan empangan sedia adaserta mereka bentuk infrastruktur baru dan penambahbaikan operasi.7.1.3 Kadar NRW di Negeri Sembilan pada tahun 2007 adalah merupakan yang keduatertinggi daripada empat belas negeri iaitu 53.1% seperti di Jadual 7.1. Sasaran danpencapaian bagi kadar NRW di Negeri Sembilan dari tahun 2006 sehingga 2009 adalahseperti di Jadual 7.2 manakala trend NRW bagi tempoh lima tahun adalah sepertidi Jadual 7.3.80

Jadual 7.1Pencapaian Kadar NRW Negeri Di MalaysiaBagi Tahun 2007Bil. Negeri Kadar NRW (%)1. Sabah 55.02. N.Sembilan 53.13. Kelantan 48.54. Pahang 45.25. Kedah 45.26. Selangor 34.87. WP. Labuan 34.78. Perlis 34.29. Terengganu 31.610. Sarawak 31.511. Johor 31.112. Perak 29.913. Melaka 28.614. Pulau Pinang 16.9Purata Nasional 37.7Sumber: Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau Dan AirJadual 7.2Sasaran Dan Pencapaian Sebenar Kadar NRW SAINSTahunBil. Perkara 2006(%)2007(%)2008(%)2009(%)1. Sasaran 59.9 53.1 53.0 50.02. Pencapaian 59.9 53.1 53.2 51.6Sumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)Jadual 7.3Trend NRW Negeri Sembilan Bagi Tempoh 5 TahunBil. TahunPengeluaran Penggunaan % NRW(m³/tahun) (m³/tahun)1. 2005 234,444,245.00 110,090,085.00 53.42. 2006 274,851,302.97 110,278,312.00 59.93. 2007 252,972,179.34 118,601,618.00 53.14. 2008 257,772,482.00 120,648,638.00 53.25. 2009 256,894,465.03 124,434,848.00 51.6Sumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)7.1.4 Disebabkan peratus NRW yang kedua tertinggi di Malaysia, maka Negeri Sembilantelah menerima peruntukan yang paling tinggi di bawah program NRW di dalam RMKe-9daripada Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air iaitu sejumlah RM166 juta.Peruntukan ini adalah bertujuan untuk mengurangkan kadar NRW di Negeri Sembilandengan melaksanakan program NRW yang holistik atau menyeluruh di mana tidak hanyatertumpu kepada program penggantian paip sahaja. Program NRW holistik memberi fokuskepada empat program iaitu:81

i) Pengurusan Asetii) Pengurusan Tekananiii) Aktiviti Pengawalan Kebocoraniv) Kepantasan Dan Kualiti Kerja.Terdapat lima projek NRW secara holistik yang dirancang dan dilaksanakan di dalamRMKe-9 melibatkan projek berikut :i) Projek NRW pilot di Ampangan dan Senawangii) Projek penyenggaraan di Ampangan dan Senawangiii) Projek NRW di daerah Seremban dan Nilaiiv) Projek NRW Kuala Pilah dan Jempolv) Projek NRW Port DicksonKos bagi projek NRW secara holistik adalah sebanyak RM109.62 juta dan penggantian paippaipdi Rembau, Tampin, Jelebu dan daerah-daerah lain adalah sebanyak RM56.38 juta.Kesemua lima projek NRW tersebut telah dibuat secara outsource. Satu daripada projekoutsource telah pun siap dan diambil alih oleh SAINS manakala selebihnya masih di dalamperingkat pelaksanaan. Bagi daerah Rembau, Tampin, Jelebu tiada projek NRW yangdilaksanakan kerana kekurangan peruntukan. Program bagi tiga daerah ini telah dimasukkandi dalam business plan tiga tahun SAINS dengan kos sebanyak RM40 juta.Walaubagaimanapun, program masih belum dilaksanakan dan pihak SAINS bercadanguntuk melaksanakannya secara dalaman.7.2 OBJEKTIF PENGAUDITANObjektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada pelaksanaan dan pemantauanpengurusan Air Tidak Berhasil (NRW) telah diuruskan dengan cekap, ekonomi dan berkesanserta mencapai matlamat yang ditetapkan.7.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANSkop pengauditan adalah meliputi pelaksanaan pengurusan kawalan NRW bagitempoh empat tahun (tahun 2006 hingga 2009) yang melibatkan pelaksanaan program NRWsecara holistik iaitu projek pilot di daerah Ampangan dan Senawang, projek NRW di daerahSeremban, Nilai, Kuala Pilah dan Jempol. Kaedah pengauditan dijalankan dengan membuatsemakan terhadap fail dan dokumen, lawatan fizikal dan temu bual pegawai yang terlibatdalam pengurusan kawalan NRW.7.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan September hingga Disember 2009mendapati pada keseluruhannya pelaksanaan program NRW di Negeri Sembilan adalahkurang memuaskan dan masih mempunyai ruang untuk penambahbaikan. Kadar penurunan82

NRW di Negeri Sembilan tidak menunjukkan penurunan yang begitu ketara walaupun SAINSmenerima peruntukan sejumlah RM166 juta di bawah RMKe-9 untuk mengurangkan kadarNRW. Tahap NRW ini dapat ditentukan dengan melaksanakan pengauditan terhadap kuantitiair yang disalurkan ke dalam sistem agihan berpandukan kepada Imbangan Air. ImbanganAir ini menjelaskan tentang komponen asas NRW yang dikira berdasarkan amalan terbaik(best practice) dan diguna pakai oleh International Water Association (IWA). Pada tahun2008 kadar NRW bagi Negeri Sembilan ialah sebanyak 137,123,844m 3 setahun iaitu 53.2%daripada kemasukan isipadu air ke dalam sistem agihan sebanyak 257,772,482m 3 setahun,atau menurut SAINS anggaran kehilangan hasil berjumlah RM40 juta. Imbangan AirNegeri Sembilan bagi tahun 2008 adalah seperti di Carta 7.1.Carta 7.1Imbangan Air Negeri Sembilan Bagi Tahun 2008IsipaduKemasukanKe DalamSistem257,772,482m³(100%)PenggunaanSah120,782,567m³(46.8%)Kehilangan Air136,989,915m³(53.2%)Sumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)PenggunaanYang Dibilkan120,648,638m³(46.8%)PenggunaanYang TidakDibilkan133,929m³(0.1%)KehilanganKomersial(CommercialLosses)9,031,201m³(3.5%)Penggunaan Bermeter YangDibilkan120,648,638m³(46.8%)Penggunaan Tanpa Meter YangDibilkan(0%)Penggunaan Bermeter Yang TidakDibilkan108,152 m³(0.1%)Penggunaan Tanpa Meter YangTidak Dibilkan25,777m³(0%)Penggunaan Tanpa Kebenaran493,387m³(0.2%)Ketidaktepatan Meter Pelanggandan Kesilapan Pengendalian Data8,591,814m³(3.3%)Kehilangan Fizikal (Physical Losses)127,958,714m³(49.7%)Air Berhasil120,648,638m³(46.8%)Air TidakBerhasil(NRW)137,123,844m³(53.2%)SAINS memaklumkan terdapat kesilapan memasukkan data bagi nilai penggunaan bermeteryang tidak dibilkan sebanyak 10.4%. Ianya adalah pecahan kepada dua iaitu 10%kehilangan fizikal dan 0.4% merupakan penggunaan bermeter yang tidak dibilkan setelahmengambilkira teguran audit.Antara kelemahan yang diperhatikan ialah kadar NRW yang tidak mencapai KeyPerformance Indicator (KPI) Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN), meterpengeluaran tidak diverifikasi, pengiraan Imbangan Air tidak tepat, program penggantianmeter yang tidak menyeluruh dan peningkatan semula kadar NRW. Penjelasan lanjutmengenai kelemahan yang diperhatikan adalah seperti di perenggan berikut:83

7.4.1 SAINS Tidak Mencapai KPI Kadar NRW Yang Ditetapkan Oleh SPANSPAN telah memperkenalkan KPI kadar NRW bertujuan memantau dan menyelia operatorindustri perkhidmatan air. Semakan Audit mendapati kadar NRW SAINS yang tidak tercapaiadalah 1.2% bagi tahun 2008 dan 3.6% bagi tahun 2009 berbanding sasaran KPI yangditetapkan oleh SPAN seperti di Jadual 7.4.Jadual 7.4Perbandingan KPI NRW SPAN Dengan Pencapaian NRW SAINSTahunBil.Perkara2008(%)2009(%)1. Sasaran KPI NRW SPAN 52.0 48.02. Pencapaian Kadar NRW SAINS 53.2 51.63. Peratus Tidak Tercapai 1.2 3.6Sumber : Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN)SAINS memaklumkan kadar NRW tidak dapat dicapai adalah disebabkan oleh beberapafaktor:i) 75% dari keseluruhan paip retikulasi yang sedia ada adalah dari jenis A.C. yangmana tempoh jangka hayatnya telah melebihi 25 tahun. Penggunaan paip lama darijenis A.C. banyak menyumbang kepada kehilangan air secara fizikal.ii) Terdapat hampir 60,000 meter rosak pada masa itu dan telah menyumbang kepadakehilangan komersial terutama dari segi ketepatan bacaan dan juga hasil.iii) Ketiadaan program NRW secara holistik sebelum RMKe-9.Menurut SAINS sasaran KPI SPAN tidak tercapai disebabkan Unit NRW SAINS menghadapimasalah kekurangan kakitangan pada tahun 2006 hingga 2008. Peningkatan kakitangansecara berperingkat telah bermula pada tahun 2009 apabila Jabatan Bekalan Air NegeriSembilan (JBANS) telah dikorporatkan pada 1 Januari 2009 sebagai SAINS untukmelaksanakan kerja penyenggaraan dan pemantauan ke atas program NRW secaraberterusan.Pada pendapat Audit, pencapaian kadar NRW di Negeri Sembilan adalah kurangmemuaskan kerana tidak mencapai sasaran KPI.7.4.2 Kemasukan Isipadu Ke Dalam Sistem (Q in )a) Meter Pengeluaran Tidak DiverifikasiIsipadu kemasukan ke dalam sistem adalah jumlah pengeluaran air bermeter dari lojirawatan air (LRA) atau sumber air sempadan yang masuk ke dalam sistem agihanberkenaan. Setiap LRA mempunyai meter pengeluaran yang berfungsi menyukatkuantiti pengeluaran air bersih. Setiap meter pengeluaran yang dipasang akanmenyukat kuantiti aliran air dengan tepat secara berterusan dalam memastikanketepatan pengiraan NRW. SPAN menyatakan semua meter pengeluaran hendaklahdiverifikasi dan dikawal secara berterusan bagi menentukan meter pengeluaran tersebutberfungsi dan bacaan jumlah pengeluaran air terawat adalah tepat.84

Semakan Audit mendapati sebanyak 56 buah meter pengeluaran telah dipasang di 23LRA di Negeri Sembilan pada tahun 2007 hingga 2009. Bagaimanapun, 40 meterpengeluaran telah diverifikasi oleh SAINS dan Sijil Verifikasi telah dikemukakan untukpengesahan Audit. Manakala sebanyak 10 meter tidak diverifikasi dan enam meter yangrosak tetapi belum diganti seperti di Jadual 7.5.Jadual 7.5Bilangan Meter Pengeluaran Bagi Tempoh Tahun 2007 Hingga 2009Bil.Meter PengeluaranJenis Bilangan Diverifikasi Tidak Diverifikasi Rosak1. Meter Alir Elektromagnetik (EMF) 33 23 6 42. Meter Alir (Selain EMF) 23 17 4 2Jumlah 56 40 10 6Sumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)Verifikasi tidak dilakukan ke atas 10 meter pengeluaran disebabkan SAINS tidakmempunyai kepakaran dan peralatan yang mencukupi. Akibat daripada meterpengeluaran yang tidak diverifikasi secara menyeluruh dan meter rosak tidak digantitelah menyebabkan kesahihan data bacaan pengeluaran air terawat dan pengiraantahap kadar NRW sebenar tidak tepat dan boleh dipertikaikan serta integriti pengiraanjadual Imbangan Air terjejas. Oleh itu, SAINS perlu melaksanakan verifikasi sepenuhnyadan mengambil tindakan pembaikan terhadap meter tersebut. Meter pengeluaran yangtidak diverifikasi adalah seperti di Foto 7.1 dan Foto 7.2.Foto 7.1Meter Pengeluaran Yang Tidak DiverifikasiFoto 7.2Meter Pengeluaran Yang Tidak DiverifikasiSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Bahau WTPTarikh : 8 Disember 2009Sumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : Bahau WTPTarikh : 8 Disember 2009SAINS memaklumkan verifikasi tidak dapat dijalankan kepada 10 meter pengeluarandisebabkan meter tersebut adalah dari jenis lama contohnya “Dall Tube” dan SAINSberhasrat untuk menukarkannya kepada meter jenis magnetik flowmeter.Walaubagaimanapun, ini tidak menjejaskan bacaan keseluruhan kerana ketidaktepatanbacaan adalah hanya 18%. SAINS telah melaksanakan verifikasi bagi setiap meterpengeluaran bergantung kepada usia meter dan juga tempoh verifikasi setahun.85

Pada pendapat Audit, kesahihan bacaan kemasukan isipadu ke dalam sistem yangdilaporkan adalah diragui ketepatannya kerana meter pengeluaran tidakdiverifikasi sepenuhnya dan meter yang rosak perlu diganti.b) Bacaan Meter Sempadan Tidak Diambil KiraTiga buah meter sempadan telah dipasang iaitu di Broga yang membekal air ke negeriSelangor, di Bera yang menerima bekalan air dari negeri Pahang dan di Tanjung Agas,Linggi yang menerima bekalan air dari negeri Melaka. Sumber air sempadandikategorikan kepada dua iaitu sumber air sempadan yang masuk ke dalam sistemagihan (import) dan sumber air sempadan yang keluar (export). Bacaan metersempadan hendaklah diambil kira di dalam pengiraan isipadu kemasukan ke dalamsistem mengikut imbangan air antarabangsa bertujuan untuk menilai tahap NRW bagisesuatu kawasan.Semakan Audit mendapati SAINS tidak menyelenggara dan mengemaskini rekod ataudata pengeluaran air di kawasan meter sempadan untuk diambil kira dalam pengiraanisipadu kemasukan ke dalam sistem. Selain daripada itu, meter sempadan di Brogadidapati telah rosak menyebabkan bacaan meter telah dibuat secara anggaran.Akibatnya, kesahihan data bacaan pengeluaran air terawat adalah tidak tepat danmenyebabkan pengiraan kadar NRW menggunakan Imbangan Air (water balance) tidakmenggambarkan tahap kadar NRW yang sebenar di Negeri Sembilan. Bagaimanapun,SAINS didapati masih dalam proses untuk menggantikan meter sempadan tersebutdengan yang baru. Meter sempadan di Broga sebelum dan selepas diganti adalahseperti di Foto 7.3 dan Foto 7.4.Foto 7.3Meter Sempadan Di BrogaSebelumFoto 7.4Meter Sempadan Yang Telah DigantiSelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : BrogaTarikh : 12 Oktober 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : BrogaTarikh : 12 Oktober 200986

SAINS telah memaklumkan bahawa meter sempadan yang rosak di Broga telah digantipada 28 Januari 2010.Pada pendapat Audit, pengurusan meter sempadan di Broga adalah kurangmemuaskan kerana didapati rosak semasa lawatan Audit, walau bagaimanapun iatelah diganti selepas teguran Audit.7.4.3 Penggunaan Sah Air - Penggunaan Yang Dibilkan (Pembilan)Nilai penggunaan sah yang dibilkan dalam Imbangan Air diperolehi dari sistem pengurusanpembilan. Pembilan ke atas penggunaan sah air merupakan aktiviti yang menjana hasilkepada SAINS. Pembilan melibatkan dua aspek utama iaitu pengeluaran bil air (bill issued)dan bil yang dikutip (bill collected). Pengeluaran bil yang teratur membolehkan pemegangakaun menerima bil dan memudahkan mereka membuat pembayaran.Peratus jumlah bil dikeluarkan (bill issued) berdasarkan bilangan akaun dan bil kutipan (billcollected) bagi pengguna domestik dan industri masing-masing bagi tempoh 2006 hingga2009 di Negeri Sembilan adalah seperti di Jadual 7.6 dan Jadual 7.7.a) Bilangan Bil Dikeluarkan Kurang Daripada Bilangan AkaunSemakan Audit mendapati peratusan bil dikeluarkan bagi pengguna domestik danindustri adalah dalam lingkungan 85% hingga 96% berdasarkan Jadual 7.6.Jadual 7.6Peratusan Bilangan Bil Dikeluarkan Berbanding Bilangan Akaun2006 2007 2008 2009Bil. ButiranDomestik Industri Domestik Industri Domestik Industri Domestik Industri1.BilanganAkaun3.541,272 450,864 3,541,272 450,864 3,541,272 450,864 3,536,219 431,7842.Bilangan BilDikeluarkan3,212,264 386,817 3,313,441 409,193 3,403,719 424,312 3,199,592 405,3893.PerbezaanBilangan329,008 64,047 227,831 41,671 137,553 26,552 336,627 26,3954.PeratusanBilangan Bil 90.7% 85.8% 93.6% 90.8% 96.2% 94.1% 90.5% 93.9%DikeluarkanSumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)b) Nilai Bil Kutipan Kurang Daripada Nilai Bil DikeluarkanSemakan Audit juga mendapati peratusan bil kutipan bagi pengguna domestik danindustri adalah dalam lingkungan 86% hingga 90% berdasarkan Jadual 7.7.87

Jadual 7.7Peratusan Nilai (RM) Bil Kutipan Berbanding Bil Dikeluarkan2006200720082009Bil. Butiran (RM Juta)(RM Juta)(RM Juta)(RM Juta)Domestik Industri Domestik Industri Domestik Industri Domestik Industri1.Nilai BilDikeluarkan57.09 49.22 59.67 51.36 60.83 53.33 64.19 51.852.Nilai BilKutipan49.92 43.90 52.97 44.72 54.96 45.97 55.60 47.013.PerbezaanNilai7.17 5.32 6.7 6.64 5.87 7.36 8.59 4.844.% BilKutipan87.4% 89.2% 88.8% 87.1% 90.4% 86.2% 86.6% 90.7%Sumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)Aktiviti pengurusan pembilan yang cekap dan berkesan dapat mempertingkatkan lagihasil kutipan SAINS. Oleh itu, SAINS perlu mengambil tindakan proaktif bagimemastikan aktiviti pembilan dioptimumkan agar hasil kutipan dapat dipertingkatkan.Bagi pengguna yang gagal menjelaskan bil, tindakan penguatkuasaan sepertipemotongan bekalan air perlulah dilaksanakan.SAINS memaklumkan bahawa aktiviti pembilan telah dilaksanakan secara outsourcingdari tahun 2006 hingga 2009 disebabkan JBANS pada ketika itu menghadapi masalahkekurangan kakitangan terutama di kalangan pembaca meter. JBANS pada masa itumenetapkan sasaran bil pada kadar 95% dan agak mustahil untuk mencapai 100% atassebab teknikal seperti meter hilang, pelarasan bil, disconnect dan sebagainya. Aktivitipembilan ini telah diambil alih semula oleh SAINS pada Jun 2009. Dalam prosesperalihan terdapat beberapa perubahan sistem, pengambilan kakitangan baru yangmenjejaskan serba sedikit aktiviti pembilan. Bagaimanapun, perkara tersebut telahdiatasi dan bacaan pembilan telah meningkat dan melebihi purata 99% pada tahun2010.c) Penggunaan Sah Yang Dibilkan Tahun 2008 Terendah Berbanding Lima NegeriSemakan Audit ke atas jadual Imbangan Air bagi tahun 2008 mendapati peratuspenggunaan sah yang dibilkan adalah sebanyak 46.8% (120,648,638m³ setahun).Peratusan ini adalah yang terendah di lima buah negeri yang dijalankan pengauditanseperti di Jadual 7.8.Jadual 7.8Perbandingan Peratus Penggunaan Sah Yang Dibilkan Tahun 2008Bil. NegeriPenggunaan Sah Yang Dibilkan(%)1. Negeri Sembilan 46.82. Sabah 48.33. Pahang 49.04. Kelantan 51.15. Pulau Pinang 83.1Sumber: Operator Bekalan Air Negeri88

SAINS memaklumkan penggunaan sah ini didapati dari rekod pembilan danpenggunaan sah yang rendah ini berpunca daripada meter rosak, meter aging, kecurianair dan sebagainya. Pihak SAINS sedang mengambil tindakan yang sewajarnya untukmeningkatkan nilai penggunaan sah tersebut.Pada pendapat Audit, penggunaan sah yang dibilkan adalah kurang memuaskankerana hanya 46.8% daripada kemasukan isipadu air ke dalam sistem agihandibilkan manakala selebihnya adalah NRW.7.4.4 Penggunaan Yang Tidak Dibilkan Dan Tidak Bermeter - Rekod PenggunaanTanpa Meter Yang Tidak Dibilkan Tidak DikemaskiniPenggunaan tanpa meter yang tidak dibilkan lazimnya melibatkan penggunaan pili bombabagi tujuan latihan dan memadam kebakaran, kerja flushing iaitu pencucian sesalur dankolam atau tangki air secara berkala, penghantaran lori tangki air dan penggunaan air untuktujuan aktiviti gotong-royong. Kuantiti air yang digunakan bergantung pada kadar alir dantempoh masa penggunaan. Penggunaan air ini tidak dikenakan caj tetapi kuantitinya diukurdengan menggunakan formula yang telah ditetapkan.Hasil semakan Audit mendapati SAINS tidak menyelenggara dan mengemaskini rekodanggaran penggunaan air yang digunakan bagi komponen Penggunaan Tanpa Meter YangTidak Dibilkan. Perkara ini berlaku disebabkan kurangnya kefahaman, prosedur dan garispanduan mengenai kepentingan penyelenggaraan rekod dan data bagi komponenPenggunaan Tanpa Meter Yang Tidak Dibilkan diberikan kepada kakitangan SAINS. Maka,ia telah mengakibatkan kesahihan dan ketepatan data NRW terjejas.SAINS memaklumkan kefahaman tentang NRW dan kepentingan merekod serta menyimpandata baru dilaksanakan mulai awal tahun 2009. Mulai tahun 2009, SAINS telah mulamenerima rekod penggunaan pili bomba bagi tujuan latihan dan memadamkan kebakaran,kerja flushing iaitu pembersihan sesalur secara berkala dan pembersihan sesalur selepaspembaikan paip pecah. Ianya telah mula direkodkan dan ini terkandung di dalam StandardOperating Procedure (SOP) Bahagian Operasi.Pada pendapat Audit, penggunaan yang tidak dibilkan dan tidak bermeter adalahkurang memuaskan kerana rekod anggaran penggunaan air yang digunakan tidakdiselenggara dan dikemas kini.7.4.5 Kehilangan Fizikal - Kebocoran Suction Tank Bukit SempitKehilangan air melalui kebocoran kolam/tangki air berlaku apabila terdapat keretakan ataukegagalan pada struktur kolam/tangki. Keadaan ini biasanya berlaku pada kolam/tangki yangtelah uzur yang dapat dikesan secara visual.Berdasarkan Imbangan Air tahun 2008, kadar kehilangan fizikal di Negeri Sembilan adalahtinggi iaitu 127,958,714m³ atau 49.7%. Lawatan Audit bersama pegawai SAINS pada 30September 2009 mendapati telah berlaku kebocoran di suction tank di Bukit Sempit, Jempol.89

Bagaimanapun kebocoran tersebut tidak disedari oleh SAINS menyebabkan tindakanpembaikan lewat diambil. Kelewatan pembaikan ke atas kebocoran pada struktur suctiontank telah menyebabkan kehilangan fizikal secara berterusan dan ini akan mempengaruhikadar NRW. Memandangkan kebocoran pada struktur kolam/tangki air hanya dapat dikesansecara visual maka pemeriksaan dan pemantauan yang berjadual dan berterusan perludilakukan. Kebocoran yang berlaku seperti di Foto 7.5 dan Foto 7.6.Foto 7.5Suction Tank Bukit SempitFoto 7.6Tempat Berlakunya KebocoranSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Bukit Sempit, JempolTarikh : 30 September 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Bukit Sempit, JempolTarikh : 30 September 2009Pada pendapat Audit, tindakan pembaikan terhadap suction tank di Bukit Sempitadalah kurang memuaskan kerana tiada pemeriksaan dan pemantauan yangberterusan.7.4.6 Kehilangan KomersialKehilangan komersial ialah kehilangan air akibat daripada penggunaan yang tidak dapatdirekodkan. Terdapat dua kategori kehilangan komersial iaitu penggunaan tanpa kebenarandan meter di bawah bacaan atau kesilapan pengendalian data. Semakan Audit terhadapjadual Imbangan Air bagi tahun 2008 mendapati, nilai bagi kehilangan komersial adalahsebanyak 3.5%, penggunaan tanpa kebenaran sebanyak 0.2% dan meter di bawah bacaansebanyak 3.3%.a) Penggunaan Tanpa KebenaranPenggunaan tanpa kebenaran ialah kes mencuri air yang dilakukan dengan membuatsambungan haram dari sesalur dan penggunaan pili bomba untuk kegunaan sendiri.Mengikut Seksyen 123 (1) dan (3) Akta Industri Perkhidmatan Air 2006 menyatakantiada kebenaran diberikan selain pemegang lesen yang boleh membuat sebarangsambungan suatu sesalur awam atau paip air perkhidmatan dan boleh didenda tidakmelebihi RM100,000 atau dipenjarakan tidak melebihi satu tahun atau kedua-duanyasekiranya didapati bersalah.90

Semakan Audit terhadap Jadual Imbangan Air bagi tahun 2008 mendapati komponenpenggunaan tanpa kebenaran menyumbang sebanyak 0.2% kepada kadar NRW diNegeri Sembilan. Selain itu, pihak SAINS juga melakukan penyiasatan berkaitan keskecurian air melalui aduan yang diterima daripada orang ramai dan rondaan yangdijalankan. Mengikut rekod, jumlah aduan kes kecurian yang diterima bagi tahun 2009adalah 133 kes dan kesemua aduan tersebut telah disiasat. Daripada 133 aduantersebut, sebanyak 21 aduan adalah kes sahih berkaitan kecurian air yang telahdilakukan. Kesemua kes kecurian air tersebut telah diambil tindakan segera oleh pihakSAINS bersama-sama dengan bahagian penguatkuasa SPAN dalam membendungkegiatan curi air di Negeri Sembilan.b) Program Penggantian Meter Rosak Dan Meter Melewati Jangka Hayat TidakDilaksanakan Secara Menyeluruhi) Meter RosakProgram penggantian meter secara berkala perlu dilakukan bagi mengurangkanketidaktepatan bacaan meter atau meter di bawah bacaan (meter underregistration). Keadaan ini berlaku kerana meter berkenaan telah melewati jangkahayat ekonomik, tersekat atau rosak. Kerosakan meter berlaku disebabkan olehtahap kualiti air yang rendah dan vandalisme.Semakan Audit mendapati sehingga Disember 2009, terdapat 43,726 iaitu 12.9%meter rosak berbanding dengan 338,871 akaun pengguna yang aktif di NegeriSembilan. Manakala sebanyak 2,531 iaitu 5.8% daripada 43,726 meter rosak telahdiganti dan baki sebanyak 41,195 didapati masih belum diganti. Jadual 7.9menunjukkan pencapaian meter rosak yang telah diganti mengikut daerah.Jadual 7.9Pencapaian Penggantian Meter RosakBil. DaerahMeter Rosak Penggantian BakiBilangan Bilangan Peratus (%) Bilangan Peratus (%)1. Seremban 19,787 1,628 8.2 18,159 91.82. Jelebu 2,004 23 1.2 1,981 98.93. Port Dickson 6,622 326 4.9 6,296 95.14. Jempol 4,544 52 1.1 4,492 98.95. Kuala Pilah 4,095 90 2.2 4,005 97.86. Rembau 1,936 220 11.4 1,716 88.67. Tampin 4,738 192 4.1 4,546 95.9Jumlah 43,726 2,531 5.8 41,195 94.2Sumber : Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)Hasil semakan Audit mendapati meter rosak tidak dapat diganti sepenuhnyadisebabkan kekurangan peruntukan sejak di JBANS. Selain itu menurut SAINS,penggantian meter rosak tidak dapat disegerakan oleh SAINS kerana keutamaanperuntukan telah disalurkan kepada Bahagian Operasi Dan Penyenggaraan bagimemastikan pengoperasian sistem berjalan lancar dan tiada berlaku gangguanbekalan air kepada pengguna. Oleh itu, bil anggaran terpaksa dikeluarkansehinggalah meter dapat diganti. Susulan daripada itu, kehilangan air yang91

erpunca daripada penggunaan yang tidak dapat direkodkan atau meter di bawahbacaan telah berlaku.ii)Meter Melebihi Jangka HayatJangka hayat sesuatu meter juga mempengaruhi kecekapan dalam merekodbacaan air. Penggantian meter perlu dilaksanakan terhadap meter yang berusiamelebihi tujuh tahun bertujuan untuk mengurangkan kehilangan komersial yangketara. Pihak SAINS tidak dapat menjalankan ujian test-bench ke atas meterdisebabkan masalah kakitangan dan kekurangan peralatan. Ujian test-bench telahdijalankan oleh pihak kontraktor ke atas 500 meter pengguna dan keputusanketidaktepatan bacaan meter adalah lebih kurang 40%.Semakan Audit mendapati sehingga Disember 2009, hanya 19,471 iaitu 19.9%buah meter yang melebihi tempoh tujuh tahun telah dapat dibuat penggantianberbanding dengan jumlah keseluruhan 98,088 buah meter di seluruh NegeriSembilan. Baki sebanyak 78,617 atau 80.1% meter yang melebihi tujuh tahun masihbelum dibuat penggantian. Program penggantian meter yang tidak dapatdilaksanakan secara berkala telah mengakibatkan peningkatan komponenkehilangan komersial. Selain itu, adalah didapati SAINS lebih memberi tumpuanterhadap penggantian meter tersekat bagi memastikan ketepatan meter bacaankepada pengguna diberi perhatian. Penggantian meter melebihi tujuh tahun didaerah Negeri Sembilan adalah seperti di Jadual 7.10.Jadual 7.10Pencapaian Penggantian Meter Melebihi Tujuh TahunMeter MelebihiBil. Daerah Tujuh TahunPenggantianBakiBil. Bil. Peratus (%) Bil. Peratus (%)1. Seremban 42,490 10,318 24.3 32,172 75.72. Jelebu 5,581 830 14.9 4,751 85.13. Port Dickson 14,260 3,075 21.6 11,185 78.44. Jempol 10,756 2,149 20.0 8,607 80.05. Kuala Pilah 7,441 368 5.0 7,073 95.06. Rembau 7,236 424 5.9 6,812 94.17. Tampin 10,324 2,307 22.4 8,017 77.6Jumlah 98,088 19,471 19.9 78,617 80.1Sumber : Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)SAINS memaklumkan program penggantian meter tidak dapat dilakukan dengansepenuhnya kerana kekurangan peruntukan di JBANS pada ketika itu. Bagaimanapun,semenjak tahun 2009 SAINS secara agresifnya telah mula menukar meter-meter yang rosaksecara berperingkat.Pada pendapat Audit, meter di bawah bacaan SAINS adalah kurang memuaskankerana program penggantian meter tidak dilaksanakan sepenuhnya di mana meterrosak yang dapat diganti hanya 5.8% dan penggantian meter berusia cuma 19.9%sahaja dapat dilaksanakan.92

7.4.7 Program Mengurangkan NRWPrestasi fizikal projek dapat dinilai dari segi tempoh kerja sebenarnya disiapkan, pematuhanspesifikasi kerja dan pencapaian terhadap sasaran yang ditetapkan. Prestasi fizikal tigaprojek NRW yang dipilih sebagai sampel adalah seperti berikut:a) Program Pilot NRW Holistik Di Ampangan Dan SenawangMaklumat latar belakang projek adalah seperti di Jadual 7.11.Jadual 7.11Latar Belakang ProjekNo. Kontrak JBA/NEG/NS/08/2006Harga Kontrak RM16.1 jutaTempoh Kontrak 18 bulan (15 Julai 2006 - 14 Januari 2008)Kemajuan Kerja Siap pada 14 Januari 2008 (100%)Baseline 39%Sasaran 24%Pencapaian 22.4%Sumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)i) Komponen Projek• District Metering Zone (DMZ) - Sebanyak 55 buah DMZ telah dibina danberoperasi sepenuhnya. Lawatan Audit ke enam buah DMZ mendapati kesemuaDMZ berkenaan telah beroperasi dengan baik.• Pressure Reducing Valve (PRV) - PRV merupakan sejenis peralatan untukmengawal tekanan air. Ia berfungsi untuk mengawal tekanan air supaya tidakmenyebabkan paip pecah. Sebanyak 20 buah PRV telah dibina dan beroperasisepenuhnya. Lawatan Audit ke enam buah DMZ mendapati PRV berfungsidengan baik dan dipasang di kawasan yang bertekanan tinggi.• Geographical Information System (GIS) - GIS yang disenggara adalah untukmemudahkan kerja pemetaan dan pengesanan kedudukan saluran paip bagikerja penyenggaraan. Pemeriksaan Audit mendapati pemindahan data manualke dalam sistem GIS telah dilaksanakan.Pada pendapat Audit, program NRW secara holistik bagi Projek Pilot NRW Ampangandan Senawang adalah baik kerana mencapai sasaran yang ditetapkan.93

) Program Mengurangkan NRW Holistik Di Kuala Pilah Dan JempolMaklumat latar belakang projek adalah seperti di Jadual 7.12.Jadual 7.12Latar Belakang ProjekNo. KontrakJBA/NEG/NS/1/2008Harga KontrakRM25 jutaTempoh Kontrak 24 bulan (25 Februari 2008 - 24 Februari 2010)Kemajuan Kerja 90.5%Baseline 65%Sasaran Kontrak Penurunan 15% berdasarkan baseline iaitu 50%atau 35% yang mana lebih rendahPenetapan Sasaran SAINS 35%Pencapaian 53.7% sehingga 31 Disember 2009Sumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)i) Komponen Projek• District Metering Zone (DMZ) - Sehingga Disember 2009 sebanyak 73 buahDMZ telah beroperasi sepenuhnya dan sebanyak 75 buah DMZ akan dibina.Lawatan Audit ke enam buah DMZ mendapati kesemuanya beroperasi denganbaik.• Pressure Reducing Valve (PRV) - Sehingga Disember 2009 sebanyak 14 buahPRV telah dipasang untuk mengawal tekanan air dan sebanyak 24 buah PRVakan dibina. Lawatan Audit ke DMZ Batu Kikir, Jempol mendapati PRVberkenaan telah beroperasi dengan baik dan dipasang di kawasan yangbertekanan tinggi.• Geographical Information System (GIS) - GIS yang disenggara adalah untukmemudahkan kerja pemetaan dan pengesanan kedudukan saluran paip bagikerja penyenggaraan. Pemeriksaan Audit mendapati pemindahan data manualke dalam sistem GIS telah dilaksanakan.SAINS telah memaklumkan bahawa pencapaian kadar NRW yang kurang memuaskandisebabkan oleh:i) Kelewatan penghantaran PRV dan pemasangan flow meter pada DMZ olehpembekal.ii) Kegagalan ujian Zero Pressure Test (ZPT) yang berulang kali akibat daripadamasalah Boundary Valve yang sentiasa berubah-ubah. Kelulusan ZPT adalahdiperlukan sebelum pemasangan flow meter.iii) Penukaran sistem billing di mana perubahan sistem telah menyebabkan data padabulan Julai, Ogos dan September 2009 diambil secara anggaran.iv) Kelewatan kerja-kerja penukaran meter komersial.94

Sehingga akhir kontrak pada 24 Februari 2010, penurunan NRW bagi daerah Kuala Pilahdan Jempol masih tidak tercapai tetapi kontrak telah dilanjutkan dari bulan ke bulan sehingga12 bulan kepada kontraktor untuk mencapai sasaran tanpa sebarang perubahan jumlah koskontrak asal.Pada pendapat Audit, program mengurangkan NRW di Daerah Kuala Pilah dan Jempoladalah kurang memuaskan kerana pencapaian kadar NRW sehingga 31 Disember 2009adalah 53.7% berbanding dengan sasaran 35%.c) Program Mengurangkan NRW di Seremban Dan NilaiMaklumat latar belakang projek adalah seperti di Jadual 7.13.Jadual 7.13Latar Belakang ProjekNo. Kontrak JBA/NEG/NS/5/2007Harga Kontrak RM43 jutaTempoh Kontrak 36 bulan (26 Julai 2007 – 25 Julai 2010)Kemajuan Kerja 82%SasaranSekurang-kurangnya 50 juta liter sehariPencapaian17.8 juta liter sehari sehingga 31 Disember2009Pencapaian 28.8 juta liter sehari sehingga Februari 2010Sumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)i) Komponen Projek• District Metering Zone (DMZ) - Sehingga Disember 2009 sebanyak 60 buahDMZ telah beroperasi dan sebanyak 100 buah DMZ akan dibina. Lawatan Auditke empat buah DMZ mendapati kesemua DMZ berkenaan telah beroperasidengan baik.• Pressure Reducing Valve (PRV) - Sehingga Disember 2009 sebanyak 60 buahPRV telah dipasang dan beroperasi sepenuhnya dan sebanyak 100 buah PRVakan dibina. Lawatan Audit ke empat buah DMZ mendapati PRV berfungsidengan baik dan dipasang di kawasan yang bertekanan tinggi.• Geographical Information System (GIS) - GIS yang disenggara adalah untukmemudahkan kerja pemetaan dan pengesanan kedudukan saluran paip bagikerja penyenggaraan. Pemeriksaan Audit mendapati pemindahan data manualke dalam sistem GIS telah dilaksanakan.SAINS memaklumkan sehingga 30 Jun 2010, sebanyak 39.1 juta liter sehari telah diperolehiberbanding sasaran 50 juta liter sehari sepanjang projek NRW dijalankan sekitar Serembandan Nilai. Antara sebab-sebab kelewatan adalah:i) Pihak kontraktor masih di dalam proses untuk mendapatkan ‘Gain Saving’ bagikesemua 100 DMZ yang telah dibina.ii) Pengiraan ‘Gain Saving’ untuk program penukaran meter hanya dibuat selepas tigabulan meter ditukar.95

Pada pendapat Audit, Projek Program NRW Seremban dan Nilai adalah kurangmemuaskan kerana penjimatan air sehingga 31 Disember 2009 adalah hanya 17.8 jutaliter sehari.7.4.8 Kesinambungan Projek NRW Holistika) Peningkatan Semula Kadar NRW Ampangan Dan SenawangProjek pilot NRW di Ampangan dan Senawang secara holistik merangkumi komponensistem GIS, pemasangan meter pengeluaran, DMZ, PRV, Active Leakage Control danpembaikan kes-kes kebocoran. Sasaran projek adalah untuk mengurangkan kadar NRWsebanyak 15% daripada kadar asal 39% (Baseline) iaitu 24%.Semakan Audit mendapati projek tersebut telah berjaya mencapai sasaran kadar NRWyang lebih rendah iaitu 22.4% berbanding sasaran 24% seperti di Jadual 7.11.Seterusnya JBANS pada ketika itu bertanggungjawab untuk meneruskan kerjapemantauan dan penyenggaraan selepas penyerahan projek pada 28 Mei 2008.Peta 7.1 menunjukkan kawasan yang terlibat sebagai projek pilot di kawasan Ampangandan Senawang.Peta 7.1Kawasan Projek Pilot NRW Ampangan dan SenawangZon Persempadanan ProjekImej Satelit Bagi Zon ProjekSumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)Lokasi : Ampangan dan SenawangTarikh : 26 Mei 2009Sumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)Lokasi : Ampangan dan SenawangTarikh : 26 Mei 2009Semakan Audit mendapati pada bulan Mei 2009 kadar NRW di kawasan tersebut telahmeningkat semula kepada 37.1% selepas setahun pengambilalihan daripada kontraktor.SAINS menjelaskan kadar NRW 37.1% tidak boleh diambil kira kerana terdapatperubahan hidraulik yang melibatkan pengubahsuaian sistem dan perubahan sumber airdaripada LRA Sg. Terip dan LRA Sg. Linggi yang telah mengganggu kadar NRW. Selainitu, terdapat juga kerja pengalihan paip disebabkan oleh pelebaran jalan yang telahmenutup dan mengganggu kebanyakan sistem sedia ada. Pertindihan hidraulik antaraprojek Ampangan dan Senawang serta Seremban dan Nilai juga menyebabkanbeberapa DMZ tidak berfungsi.96

Akibat daripada itu, kadar 37.1% adalah tidak tepat dan hanya dapat dikenal pastiselepas masalah tersebut diatasi. Ini dapat ditunjukkan daripada perubahan peratusyang tidak konsisten pada bulan Jun hingga September 2009. Kadar NRW di kawasanprojek pilot Ampangan dan Senawang adalah seperti di Carta 7.2.Carta 7.2Graf Kadar NRW Di Kawasan Projek Pilot Ampangan/SenawangNRWKadar NRW (%)40353038.936.239.233.537.135.734.936.033.9 30.3 31.632.030.929.237.1252024.322.922.4151050TahunSumber: Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)b) Faktor Penyebab Peningkatan NRW Di Ampangan Dan Senawangi) Menggunakan Paip LamaSemakan Audit mendapati sebanyak 410.5km atau 71.6% daripada jumlah panjangpaip di kawasan Ampangan dan Senawang adalah paip lama jenis AsbestosCement (AC) yang mudah pecah dan bocor. Akibat daripada itu, kes kebocorantermasuk kebocoran di bawah tanah banyak berlaku di kawasan tersebutmengakibatkan kehilangan air yang boleh mempengaruhi peningkatan kadar NRW.Adalah didapati pada tahun 2006 hingga 2008 bilangan kebocoran yang dapatdiselesaikan oleh kontraktor adalah melebihi 3,000 kes.ii)Kes Kebocoran PaipKes kebocoran tidak dapat diselesaikan secara berkesan dan menyeluruhdisebabkan unit NRW JBANS pada ketika itu hanya mempunyai seorang kakitanganyang melakukan kerja pemantauan dan penyenggaraan terhadap 55 DMZberbanding dengan 24 orang kakitangan kontraktor. Keseluruhannya, SAINSmempunyai 455 (59.5%) perjawatan yang diisi daripada 765 yang diluluskan.Terdapat kekosongan sebanyak 310 (40.52%) jawatan yang diambil alih daripadaJBANS, manakala Unit NRW hanya mempunyai lima kakitangan yangbertanggungjawab terhadap NRW Negeri Sembilan.97

iii) Peralatan Kebocoran Tidak Dipindah MilikSemakan Audit terhadap dokumen kontrak mendapati peralatan mengesankebocoran tidak dipindah milik kepada SAINS setelah tamat kontrak dan kekalsebagai aset kontraktor tetapi SAINS dikehendaki membayar caj penggunaan alattersebut sebanyak RM170,000 seperti di dalam Bill of Quantities. Faktor seterusnyadisebabkan tempoh tanggungan kecacatan (defect liability period) kepadakontraktor hanya ke atas peralatan yang dibekalkan sekiranya berlaku kerosakandalam tempoh setahun. Pengawalan kadar NRW tidak termasuk di dalam tempohtanggungan kecacatan tetapi pemantauan tersebut adalah tanggungjawab SAINSsendiri.SAINS telah memaklumkan bahawa peralatan mengesan kebocoran tidak diambilkira dalam kontrak disebabkan SAINS menghadapi masalah peruntukan kewanganyang terhad.c) Tindakan Pembaikan Kadar NRW Oleh SAINSPeningkatan semula kadar NRW dan masalah kekurangan kakitangan di Unit NRWtelah menyebabkan SAINS terpaksa menawarkan semula kontrak lanjutan selama duatahun dengan peningkatan kos RM10.2 juta kepada kontraktor yang sama pada bulanApril 2009 untuk meneruskan kerja penyenggaraan dan pemantauan yang bertujuanmengurangkan kadar NRW yang telah meningkat semula di kawasan projek pilottersebut. Oleh itu, keseluruhan kos projek di Ampangan dan Senawang telah meningkatkepada RM26.3 juta daripada RM16.1 juta seperti di Jadual 7.14. Infrastruktur projekpilot Ampangan dan Senawang yang telah siap pada peringkat awal kontrak adalahseperti di Foto 7.7 dan Foto 7.8.Jadual 7.14Jumlah Kos Bagi Projek Pilot Di Ampangan dan SenawangKosBil. Kontrak Tempoh(RM Juta)Holistic NRW Seremban1.Oktober 2006 – Februari 2008 16.1(Ampangan /Senawang)Holistic NRW Seremban2.April 2009 – Mac 2011 10.2Service & MaintenanceJumlah 26.3Sumber : Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS)98

Foto 7.7Meter Pukal ZonFoto 7.8Injap Pengurangan Tekanan (PRV)Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : RahangTarikh : 18 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Senawang JayaTarikh : 18 November 2009SAINS telah memaklumkan bahawa pada keseluruhannya mereka menghadapimasalah pengurusan di peringkat Ibu Pejabat dan kekurangan kakitangan termasuklahpengurusan operasi di Daerah Seremban di Unit NRW SAINS. Selain itu, SAINS jugatidak mempunyai satu pasukan khusus bagi memastikan kerja penyenggaraan sepertipembaikan paip pecah dan bocor serta pemantauan secara berterusan dapatdilaksanakan dengan berkesan. Ketiadaan program penukaran paip lama di dalamkawasan berkenaan kerana kekurangan peruntukan serta beberapa kerja-kerjapengalihan paip akibat kerja-kerja pelebaran jalan dan kerja-kerja sistem pembentungandi bandar Senawang juga menjejaskan kadar NRW di kawasan tersebut. Oleh itu,JBANS berpandangan program di kawasan ini perlu diteruskan secara “outsourcing”selama 2 tahun dengan melaksanakan beberapa penambahbaikan berterusan. Ianyabagi mengelakkan kadar NRW di kawasan Ampangan dan Senawang meningkatsetelah semua infrastruktur bagi memantau kadar NRW siap dilaksanakan di bawahprojek Pilot NRW.Pada pendapat Audit, pemantauan dan penyenggaraan ke atas Projek Pilot NRWAmpangan dan Senawang adalah kurang memuaskan kerana kadar NRW telahmeningkat semula.99

7.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITSecara keseluruhannya, pengurusan Air Tidak Berhasil (NRW) di Negeri Sembilanadalah kurang memuaskan. Beberapa aspek seperti pengurusan meter sempadan, verifikasiterhadap meter pengeluaran, program penggantian meter, kepakaran dan peralatan yangmencukupi adalah perlu untuk penambahbaikan. Selain itu, SAINS perlu memastikanpenyenggaraan dan pemantauan yang berterusan terhadap projek yang telah siap agarpelaburan program NRW dapat memberi manfaat jangka panjang selaras dengan objektifNRW dan menepati value for money.Sehubungan dengan itu, disyorkan perkara berikutdiberi perhatian dan tindakan sewajarnya oleh SAINS.a) Program penggantian meter pengguna yang rosak dan berusia hendaklah diberikeutamaan oleh SAINS.b) SAINS perlu menyediakan kakitangan yang mencukupi dan terlatih dalam memastikanpenyenggaraan dan pemantauan berterusan dapat dilaksanakan secara berkesan.c) SAINS perlu memantau projek-projek NRW yang sedang dilaksanakan supaya sasarankadar NRW dapat dicapai.d) SAINS perlu memastikan kadar NRW yang dicapai dapat dipertahankan ataudikekalkan.e) SAINS hendaklah memberi perhatian dengan menyediakan perancangan yang lengkapdalam menangani kehilangan fizikal yang tinggi.100

BAHAGIAN IIPENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERI

102 2

BAHAGIAN IIPENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERI8. PENDAHULUANSeksyen 5(1)(d) Akta Audit 1957 memberi kuasa kepada Ketua Audit Negara untukmengaudit sesebuah syarikat yang didaftarkan di bawah Akta Syarikat 1965. Satu perintahyang dinamakan Perintah Audit (Akaun Syarikat) 2009 telah diwartakan pada 17 Disember2009 bagi membolehkan Jabatan Audit Negara menjalankan pengauditan terhadap syarikattersebut yang mana lebih daripada 50% modal saham berbayar adalah dimiliki oleh KerajaanPersekutuan, Kerajaan Negeri atau Agensi Kerajaan. Pada tahun 2009, Jabatan AuditNegara telah memilih untuk mengaudit Ganda Akademik Sdn. Bhd. danLiberty Capital Sdn. Bhd.YAYASAN NEGERI SEMBILAN9. SYARIKAT GANDA AKADEMIK SDN. BHD.9.1 LATAR BELAKANG SYARIKAT SUBSIDIARIGanda Akademik Sdn. Bhd. (GASB) telah ditubuhkan pada Julai 1993 danmerupakan sebuah syarikat milik penuh Yayasan Negeri Sembilan (Yayasan). Modaldibenarkan adalah RM5 juta dan setakat Jun 2008 modal berbayarnya berjumlah RM3.55juta. Objektif syarikat sebagaimana termaktub di dalam Memorandum of Association adalahseperti berikut:i) Menjalankan perniagaan pendidikan teknikal, vokasional dan akademik bagi semuaperingkat.ii) Menjalankan program francais dan berkembar bersama Institusi Pendidikan didalam dan luar negara.iii) Menjalankan program pendidikan yang diiktiraf oleh Badan Bertauliah di dalam danluar negara.iv) Memperoleh tanah dan harta bagi tujuan menyediakan infrastruktur pendidikan.GASB diterajui oleh enam orang Ahli Lembaga Pengarah dan Ketua Eksekutif.Sehingga 31 Disember 2009, jumlah kakitangan syarikat ialah 44 orang yang terdiri daripada31 orang kakitangan di Institut Teknologi Yayasan Negeri Sembilan (ITYNS) dan 13 orangkakitangan di Sekolah Perhotelan dan Pelancongan Negeri Sembilan (SPPNS). Aktivitiutama GASB adalah mengendalikan dua buah pusat pengajian yang menjalankan kursus di103

awah Jabatan Pembangunan Kemahiran, Kementerian Sumber Manusia iaitu InstitutTeknologi Yayasan Negeri Sembilan (ITYNS) di Gentam, Kuala Pilah dan SekolahPerhotelan dan Pelancongan Negeri Sembilan (SPPNS) di Era Square, Seremban.ITYNS mula beroperasi pada Januari 1997 hasil pengambilalihan Negri Agro IndustrialTraining Complex (NAITC). Manakala, SPPNS pula mula beroperasi pada Januari 2008.Berikut adalah ITYNS dan SPPNS seperti di Foto 9.1 dan Foto 9.2.Foto 9.1ITYNS Di Kuala PilahFoto 9.2SPPNS Di SerembanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : ITYNS, Gentam, K.PilahTarikh : 15 Oktober 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : SPPNS, Era Square, SerembanTarikh : 22 Oktober 2009Kedua-dua pusat latihan ini telah diiktiraf sebagai Pusat Pengajian Bertauliah oleh JabatanPembangunan Kemahiran (JPK). Kursus di ITYNS dan SPPNS terbuka kepada pelajarlepasan PMR, SPM/SPMV, pemegang Sijil, Diploma dan Ijazah serta belia dan beliawanis.Had umur minimum ialah 16 tahun dan tidak melebihi 50 tahun. Pengambilan pelajar dibuatdua kali setahun iaitu pada bulan Januari/Februari dan Jun/Julai. Pelajar yang telahmenamatkan kursus kemahiran di institut ini dengan jayanya berpeluang melanjutkanpengajian di Institut Kemahiran Tinggi Belia Negara (IKTBN), British Malaysian Institute(BMI), France Malaysian Institute (FMI) dan Institut Kemahiran MARA (IKM). Senarai kursusyang ditawarkan di ITYNS dan SPPNS adalah seperti di Jadual 9.1.104

Bil.1.Jadual 9.1Senarai Kursus Yang Ditawarkan Di ITYNS Dan SPPNSInstitut Teknologi Yayasan NegeriSembilan (ITYNS)Juruteknik Elektronik Industri –PeralatanJenis Kursus Yang DitawarkanBil.1. PramusajiSekolah Perhotelan DanPelancongan Negeri Sembilan(SPPNS)2. Mekanik Kenderaan Motor (Automotif) 2. Kapten Makanan Dan Minuman3. Pembuat Pakaian Wanita 3. Pembantu Kaunter Hadapan4. Pelukis Pelan Senibina 4. Penyelia Kaunter Hadapan5. Pembantu Juruteknik Sistem Komputer 5. Pemandu Pelancong6. Juruteknik Kenderaan Motor (Automotif)7. Juruteknik Sistem KomputerSumber: GASB-9.2 OBJEKTIF PENGAUDITANObjektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada GASB telah diuruskan denganbaik dan mencapai objektif yang telah ditetapkan serta memberikan pulangan yang setimpalkepada Yayasan.9.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITAN9.3.1 Pengauditan meliputi aspek prestasi kewangan, pengurusan aktiviti dan tadbir uruskorporat bagi tahun 2007 hingga 2009. Analisis maklumat kewangan pula adalahberdasarkan penyata kewangan yang telah diaudit bagi tahun 2006 hingga 2008.9.3.2 Pengauditan dilaksanakan dengan menyemak dokumen yang berkaitan, melakukanlawatan ke SPPNS dan ITYNS, asrama pelajar di Seremban dan Kuala Pilah, temubualpegawai yang bertanggungjawab serta membuat analisis terhadap data kewangan.9.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan Oktober hingga Disember pada tahun2009 mendapati GASB mengalami keuntungan bersih selepas cukai bagi tahun kewangan2006 tetapi mengalami kerugian bersih selepas cukai bagi dua tahun berturut-turut iaitu bagitahun kewangan 2007 dan 2008. Pengurusan aktiviti utamanya yang meliputi pengendaliandua buah pusat pengajian yang menjalankan kursus di bawah Jabatan PembangunanKemahiran, Kementerian Sumber Manusia adalah kurang memuaskan di mana terdapatbeberapa kelemahan seperti pengurusan aset yang lemah, tunggakan sewa dan tunggakanpinjaman Yayasan yang masih belum dapat dilunaskan. Penjelasan lanjut berhubungprestasi kewangan dan pengurusan aktiviti serta urus tadbir syarikat adalah seperti berikut:105

9.4.1 Prestasi Kewangana) Perbandingan prestasi kewangan bagi tahun 2006 hingga 2008 secara keseluruhannyaadalah seperti berikut:Pendapatan GASB meningkat sejumlah RM222,954 (10.9%) pada tahun 2007 danmenurun sejumlah RM154,494 (6.8%) pada tahun 2008. Perolehan yuran pengajian danpendaftaran pelajar merupakan pendapatan utama syarikat. Manakala pendapatandaripada sumber lain adalah terdiri dari hasil sewaan asrama, bayaran makan danminum, pendapatan pengurusan daripada FELDA, FELCRA dan latihan Autocad.Bagaimanapun, penurunan pendapatan pada tahun 2008 adalah berpunca daripadapenurunan kutipan yuran pengajian pelajar. Pendapatan GASB tahun 2006 hingga 2008adalah seperti di Jadual 9.2.Jadual 9.2Pendapatan GASB Bagi Tahun 2006 Hingga 2008TahunBil.Aktiviti2006(RM)2007(RM)2008(RM)1. Yuran Pengajian Pelajar 1,417,302 1,648,707 1,389,1252. Yuran Pendaftaran Pelajar 93,050 69,800 130,1503. Lain-lain Pendapatan Operasi 537,856 552,655 597,393Jumlah 2,048,208 2,271,162 2,116,668Sumber:Penyata Kewangan GASBJadual 9.3 menunjukkan perbelanjaan GASB pada tahun 2006 adalah berjumlahRM1.87 juta berbanding RM2.3 juta pada tahun 2007 di mana terdapat peningkatansebanyak RM0.43 juta (23.3%). Seterusnya perbelanjaan meningkat lagi kepadaRM2.55 juta pada tahun 2008 dengan peningkatan sejumlah RM0.25 juta (10.6%).Peningkatan di dalam komponen perbelanjaan ini adalah disebabkan oleh beberapaperbelanjaan kakitangan dan perbelanjaan operasi yang meningkat seperti di Jadual 9.4dan Jadual 9.5.Jadual 9.3Perbelanjaan GASB Bagi Tahun 2006 Hingga 2008TahunBil. Perbelanjaan2006(RM)2007(RM)2008(RM)1. Perbelanjaan Kakitangan 631,597 799,337 887,8192. Susut Nilai 349,663 424,600 415,6033. Lain-lain Perbelanjaan Operasi 886,233 1,078,070 1,243,613Jumlah 1,867,493 2,302,007 2,547,035Sumber: Penyata Kewangan GASB106

Jadual 9.4Peningkatan Perbelanjaan Kakitangan GASB Bagi Tahun 2006 Hingga 2008Peningkatan Peningkatan2006 2007 2008Bil. Perbelanjaan Kakitangan2006-2007 2007-2008(RM) (RM) (RM) (%)(%)1. Gaji, Upah Dan Elaun 475,671 584,988 613,670 23.0 4.92. Elaun Ahli Lembaga Pengarah 2,700 27,600 65,900 922.2 138.83. Bonus Ahli Lembaga Pengarah 4,000 8,000 16,000 100 1004. Seminar 10,710 21,750 39,796 103.1 83.0Sumber: Penyata Kewangan GASBJadual 9.5Peningkatan Perbelanjaan Operasi GASB Bagi Tahun 2006 Hingga 2008Bil. Perbelanjaan Operasi2006 2007 2008Peningkatan Peningkatan2006-2007 2007-2008(RM) (RM) (RM) (%)(%)1.Bayaran Sewa Kepada Syarikat Pemilik(Yayasan)- - 240,000 - 1002. Yuran Pendaftaran - - 16,760 - 1003. Yuran Juruperunding - - 137,580 - 100Sumber: Penyata Kewangan GASBi) Pihak syarikat memaklumkan bahawa peningkatan pembayaran elaun dan bonusAhli Lembaga Pengarah yang berlaku pada tahun 2007 dan 2008 adalahdisebabkan oleh pertambahan bilangan Ahli Lembaga Pengarah daripada tigaorang kepada tujuh orang. Setiap Ahli Lembaga Pengarah diperuntukkan elaunsejumlah RM750 sebulan setelah mendapat persetujuan dalam Mesyuarat AhliLembaga Pengarah pada Ogos 2008.ii) Penubuhan SPPNS yang ditubuhkan pada tahun 2008 menyebabkan peningkatanperbelanjaan operasi yang ketara sejumlah RM394,340. Perbelanjaan ini meliputisewa, yuran kursus (pendaftaran) dan bayaran juruperunding. Semua perbelanjaanini telah mendapat kelulusan Ahli Lembaga Pengarah.b) Kedudukan pendapatan dan perbelanjaan serta untung rugi GASB bagi tahun kewangan2006 hingga 2008 adalah seperti di Jadual 9.6 dan Carta 9.1.107

Jadual 9.6Pendapatan, Perbelanjaan Serta UntungRugiBagi Tahun Kewangan 2006 hingga 2008Butiran200620072008(RM)(RM)(RM)PendapatanPerbelanjaan OperasiUntung KasarPendapatan LainPerbelanjaan AmdanPentadbiranUntung/(Rugi) OperasiSebelum CukaiCukaiUntung/(Rugi) BersihSumber: Penyata Kewangan GASB1,510,352 886,233 624,119 537,856 981,260 180,715 -180,715 1,718,507 1,078,070 640,437 552,655 1,223,937 (30,845) 3,265(34,110) 1,519,2751,243,613275,662597,3931,303,422(430,367)1,201(431,568)Carta 9.1TrendPendapatan, Perbelanjaan Dan Keuntungan/Kerugian GASBBagi Tahun Kewangan 2006 Hingga 2008(RM Juta)3212.051.872.272. 302.5552.12(RM Juta)0.30.20.10-0.1-0.2-0.30.18-0.0302006 2007 2008TahunPendapatanPerbelanjaan-0.4-0.52006-0.432007 2008TahunKeuntungan/KerugianBerdasarkan maklum balas,walaupunjumlah rugi bersih pada tahun 2008 sejumlahRM431, ,568 namunn pencapaian pada tahun 2009 menunjukkan keuntungan bersihadalahRM1,275,899 berdasarkan penyata kewangan yangtelah diaudit tetapi belum dibentangkandi Mesyuarat Lembaga Pengarah. Peningkatan keuntunganpada tahun tersebutt adalahkesan daripada aktiviti-aktiviti dibawahPakej RangsanganEkonomi yang dijalankan diGASB.c) Bagi menilai prestasi kewangan GASB, beberapa nisbah kewangan telah dijalankanterhadap butiran yang ditunjukkan dalam LembaranImbangan serta PenyataPendapatan Syarikat bagi tahun kewangan 2006 hingga2008. Hasil analisiss nisbahkewangan adalah seperti di Jadual 9.7.108

Jadual 9.7Analisis Nisbah Kewangan GASB Bagi Tahun 2006 Hingga 2008ButiranTahun Kewangan2006 2007 2008Nisbah Semasa 2.23:1 2.03:1 1.48:1Margin Keuntungan/(Kerugian) 0.12:1 (0.02):1 (0.28):1Nisbah Pulangan Ke Atas Aset 0.12:1 (0.02):1 (0.25):1Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti 0.06:1 (0.01):1 (0.16):1i) Nisbah Semasa - Berdasarkan kepada analisis nisbah semasa, didapati bahawaliabiliti semasa GASB meningkat pada kadar yang lebih tinggi berbanding asetsemasa syarikat. Walaupun trend nisbah semasa menurun dari tahun 2006 hingga2008, ia masih lagi positif. Namun, jika keadaan ini berterusan menurun syarikatdijangka tidak berkemampuan membiayai tuntutan liabiliti semasa bagi jangkamasa panjang.ii)Margin Keuntungan - Hasil analisis margin keuntungan menunjukkan penurunanyang ketara di dalam margin untung bersih pada tahun 2007 yang mana ianyamenggambarkan kos belian yang terlibat semakin meningkat dalam menghasilkanjualan. Ini menunjukkan syarikat tidak berjaya meningkatkan keuntunganseiring dengan peningkatan kos belian.Berdasarkan maklum balas, walaupun pada tahun 2006 hingga 2008 marginkeuntungan tidak memberansangkan tetapi dengan suntikan dari PakejRangsangan Ekonomi, pihak GASB telah dapat meningkatkan keuntungan seiringdengan kos operasi.iii) Nisbah Pulangan Ke Atas Aset - Analisis Audit mendapati setiap RM1 nilai asetyang digunakan oleh GASB mengalami keuntungan sejumlah 12 sen pada tahun2006 dan kerugian masing-masing sejumlah 2 sen dan 25 sen pada tahun 2007 dan2008. Pada keseluruhannya, pulangan atas aset adalah tidak memuaskan. Faktorutama yang menyumbang kepada kerugian GASB adalah daripada perbelanjaanpentadbiran dan operasi yang tinggi dan melebihi untung kasar syarikat pada tahun2006 dan 2007. Ini menunjukkan syarikat tidak cekap menguruskan aset bagimenghasilkan keuntungan yang tinggi kepada syarikat.Bagaimanapun, pada tahun 2009 dengan suntikan dari Pakej RangsanganEkonomi, pihak GASB telah dapat memberikan nisbah pulangan ke atas aset padakadar yang menguntungkan.iv) Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti - Analisis Audit mendapati pulangan sebanyak 6sen berbanding RM1 modal yang digunakan pada tahun 2006 dan tiada pulanganyang diterima atas setiap ringgit modal yang digunakan pada tahun 2007 dan 2008kerana GASB mengalami kerugian masing-masing sejumlah 1 sen dan 16 sen.Pada keseluruhannya, pulangan atas ekuiti adalah tidak memuaskan. Keadaan ini109

menggambarkan syarikat tidak berupaya memberikan pulangan yang lebih tinggikepada pemegang ekuiti.Pada pendapat Audit, hasil daripada kesemua analisis yang dilakukan mendapatikedudukan kewangan GASB adalah bertambah baik kerana Pakej RangsanganEkonomi oleh kerajaan pada tahun 2009 telah dapat membantu masalah kerugianterkumpul yang dialami bagi tahun 2006 hingga 2008. Cabaran sebenar GASB ialahmeneruskan keuntungan ini tanpa suntikan Pakej Ransangan Ekonomi kerana iabersifat sementara.9.4.2 Pengurusan Aktivitia) Pelajar Dan Tenaga Pengajari) Bilangan Pelajar Setiap TahunPihak Audit mendapati terdapat peningkatan bilangan pelajar di ITYNS pada tahun2007 secara keseluruhannya seramai 18 orang pelajar atau 7.0% tetapi pada tahun2008 berlaku penurunan bilangan pelajar seramai 40 orang atau 14.5%.Bagaimanapun analisis ini tidak dapat dilakukan ke atas SPPNS kerana ianya baruberoperasi pada tahun 2008 maka tiada perbandingan peningkatan atau penurunanpelajar dapat dilakukan. Analisis perbandingan peningkatan atau penurunan pelajardi ITYNS bagi setiap kursus dari tahun 2006 hingga 2008 dapat dilihatdi Jadual 9.8.Jadual 9.8Peningkatan/(Penurunan) Bilangan Pelajar Di ITYNS Bagi Tahun 2006 Hingga 2008Bil.KursusBilangan Pelajar Peningkatan/(Penurunan)2006 2007 2008 2006-2007 2007-20081. Pelukis Pelan Senibina – Tahap 1 23 18 11 (5) (7)2. Pelukis Pelan Senibina – Tahap 2 1 5 1 4 (4)3. Juruteknik Elektrik – Tahap 1 46 23 28 (23) 54. Juruteknik Elektrik – Tahap 2 21 13 8 (8) (5)5. Pem. J/teknik Sistem Komputer – Tahap 2 11 20 17 9 (3)6. Juruteknik Sistem Komputer – Tahap 3 - 3 - 3 (3)7. Juruteknik Elektronik Industri – Tahap 1 6 7 8 1 18. Juruteknik Elektronik Industri – Tahap 2 1 6 4 5 (2)9. Pembuat Pakaian Wanita –Tahap 1 21 31 24 10 (7)10. Pembuat Pakaian Wanita –Tahap 2 34 10 25 (24) 1511. Pembuat Pakaian Wanita –Tahap 3 15 19 16 4 (3)12. Mekanik Kenderaan Motor – Tahap 1 39 79 44 40 (35)13. Mekanik Kenderaan Motor – Tahap 2 27 27 28 - 114. Mekanik Kenderaan Motor – Tahap 3 13 15 22 2 7Jumlah 258 276 236 18 (40)Sumber: Institut Teknologi Yayasan Negeri Sembilanii)Nisbah Pelajar Dan Tenaga PengajarAnalisis nisbah antara pelajar dan tenaga pengajar dikira untuk menilai bilanganpelajar berbanding tenaga pengajar bagi mengajar dan memantau prestasi pelajarsecara keseluruhannya. Analisis nisbah antara pelajar dan tenaga pengajar diSPPNS dan ITYNS mengikut kursus adalah seperti di Jadual 9.9 dan Jadual 9.10.110

Jadual 9.9Nisbah Pelajar Dan Tenaga Pengajar SPPNSBil. Kursus Bil. Pelajar Bil. Tenaga Pengajar Nisbah1. Pemandu Pelancong 43 2 1:212. Kaunter Hadapan 68 2 1:343. Pramusaji 103 3 1:34Sumber: Sekolah Perhotelan Dan Pelancongan Negeri SembilanJadual 9.10Nisbah Pelajar Dan Tenaga Pengajar ITYNSBil. Kursus Bil. PelajarBil. TenagaPengajarNisbah1. Pelukis Pelan Senibina – Tahap 1 & 2 12 1 1:122. Juruteknik Elektrik – Tahap 1 & 2 36 3 1:123.Pembantu Juruteknik & Juruteknik SistemKomputer – Tahap 2 & 317 3 1:64. Juruteknik Elektronik Industri – Tahap 1 & 2 12 1 1:125. Pembuat Pakaian Wanita – Tahap 1, 2 & 3 65 4 1:166.Mekanik & Juruteknik Kenderaan Motor – Tahap1, 2 & 394 5 1:18Sumber: Institut Teknologi Yayasan Negeri SembilanWalaupun GASB tidak menetapkan keperluan bagi nisbah antara seorang tenagapengajar kepada bilangan pelajar, analisis mendapati nisbah pelajar berbanding tenagapengajar adalah memuaskan. Secara keseluruhannya bagi setiap kursus didapatinisbah seorang tenaga pengajar adalah bagi 12 hingga 34 pelajar. Pemilihan tenagapengajar yang ditempatkan di ITYNS dan SPPNS serta bayaran gaji mereka diuruskanoleh pihak GASB.Bil.1.2.3.4.5.6.7.iii) Prestasi PelajarPihak pengurusan ITYNS ada membuat analisis mengenai prestasi dan kedudukanterkini pelajar dengan baik. Bagaimanapun SPPNS belum lagi menyediakannyakerana SPPNS baru beroperasi pada tahun 2008. Kedudukan terkini pelajar yangmenyertai kursus-kursus yang ditawarkan di SPPNS adalah seramai 214 orang dan236 orang di ITYNS. Analisis prestasi pelajar yang menyertai kursus-kursus diITYNS bagi tahun 2006 hingga 2008 adalah seperti di Jadual 9.11 dan Carta 9.1.Jadual 9.11Prestasi Keputusan Peperiksaan Akhir Pelajar ITYNS Bagi Tahun 2006 Hingga 2008KURSUS2006 2007 2008A B C D E A B C D E A B C D EPelukis PelanSenibina Tahap 123 22 - 1 95 18 17 - 1 94 11 8 - 3 72Pelukis PelanSenibina Tahap 21 1 - - 100 5 4 1 80 1 1 - - 100JuruteknikElektrik Tahap 146 35 5 6 76 23 15 - 8 65 28 20 - 8 71JuruteknikElektrik Tahap 221 18 - 3 85 13 10 - 3 76 8 4 4 - 50Pem. Juruteknik SistemKomputer Tahap 311 8 - 3 72 20 18 - 2 90 17 15 - 2 88Juruteknik SistemKomputer Tahap 3- - - - - 3 1 - 2 33 - - - - -Juruteknik ElektronikIndustri Tahap 16 6 - - 100 7 6 - 1 85 8 7 - 1 87111

Bil.KURSUS2006 2007 2008A B C D E A B C D E A B C D E8.Juruteknik ElektronikIndustri Tahap 21 1 - - 100 6 4 - 2 66 4 3 - 1 759.Pembuat Pakaian WanitaTahap 121 16 - 5 76 31 28 - 3 90 24 22 - 2 9110.Pembuat Pakaian WanitaTahap 234 34 - - 100 10 9 - 1 90 25 25 - - 10011.Pembuat Pakaian WanitaTahap 315 15 - - 100 19 17 - 89 16 16 - - 10012.Mekanik KenderaanMotor Tahap 139 39 - - 100 79 68 - 11 86 44 36 - 8 8113.Mekanik KenderaanMotor Tahap 227 27 - - 100 27 23 - 4 85 28 22 - 6 7814.Juruteknik KenderaanMotor Tahap 313 12 - 1 92 15 13 1 1 86 22 21 - 1 95Sumber : Institut Teknologi Yayasan Negeri SembilanNota : A- Bil. Pelajar (orang)B- Bil. Pelajar Lulus (orang)C- Bil. Pelajar Gagal (orang)D- Bil. Pelajar Tidak Hadir (orang)E- Peratus Pelajar Lulus (%)Carta 9.2Prestasi Pelajar ITYNS Yang Lulus Bagi Tahun 2006 Hingga 2008JENIS KURSUS YANG DITAWARKANJuruteknik Kenderaan Motor Tahap 3Mekanik Kenderaan Motor Tahap 2Mekanik Kenderaan Motor Tahap 1Pembuat Pakaian Wanita Tahap 3Pembuat Pakaian Wanita Tahap 2Pembuat Pakaian Wanita Tahap 1Juruteknik Elektronik Industri Tahap 2Juruteknik Elektronik Industri Tahap 1Juruteknik Sistem Komputer Tahap 3Pem. Juruteknik Sistem Komputer Tahap 3Juruteknik Elektrik Tahap 2Juruteknik Elektrik Tahap 1Pelukis Pelan Tahap 2Pelukis Pelan Tahap 12008 2007 20060 20 40 60 80 100PERATUSAN PELAJAR YANG LULUS (%)Sumber: Institut Teknologi Yayasan Negeri SembilanBerdasarkan maklum balas, pihak GASB pada masa kini lebih mementingkan prestasipelajar dimana pihak GASB telah membuat akujanji dengan penaja untuk memastikanpelajar telah sedia ke industri setelah mereka menamatkan pengajian.Pada pendapat Audit, secara keseluruhannya pengurusan aktiviti GASB adalah baik.Adalah diharapkan GASB dapat menghasilkan lebih banyak pelajar yang berpotensi dimasa akan datang bagi menjana modal insan berkualiti untuk negara.112

9.4.3 Tadbir Urus Korporata) StrukturPekeliling Perbendaharaan Bil. 12 tahun 1993 menekankan kepada pengurusansyarikat-syarikat Kerajaan Negeri betapa mustahaknya untuk meningkatkan kualitisistem perancangan dan kawalan pengurusan bagi memastikan syarikat sentiasamematuhi dengan sepenuhnya semua peruntukan dalam Akta Syarikat 1965. Dengancara ini, prestasi syarikat akan meningkat dan objektif penubuhannya akan tercapai.Semua syarikat Kerajaan perlu menyedia dan mengemaskinikan strategi dan rancangankorporat sebagai wawasan syarikat untuk mencapai matlamat bagi tempoh jangkapendek (tahunan) dan jangka panjang. Rancangan sedemikian perlu dibentang dandiluluskan oleh Lembaga Pengarah Syarikat Induk. Ianya juga hendaklah selarasdengan objektif penubuhan sesebuah syarikat itu.Semakan Audit mendapati, struktur organisasi GASB terbahagi kepada dua pusatpengajian iaitu ITYNS dan SPPNS yang diketuai oleh Ketua Eksekutif. Manakala, setiappusat pengajian diketuai oleh Ketua Sekolah.b) Lembaga PengarahLembaga Pengarah merupakan badan eksekutif tertinggi yang diberi kuasa untukmelaksanakan kuasa dan tugas yang diperuntukkan di dalam Memorandum dan ArtikelPenubuhan GASB dan Akta Syarikat 1965. Lembaga Pengarah diberi kuasa dantanggungjawab untuk menguruskan syarikat dari segi pentadbiran, kewangan, operasidan undang-undang syarikat. Lembaga Pengarah mempunyai kuasa untuk melantiksyarikat, firma atau individu untuk menjalankan tugas bagi pihaknya. LembagaPengarah juga mempunyai kuasa untuk membuat pinjaman atau gadaian harta dan asetsyarikat atau menawarkan ‘debenture’ mengikut Artikel 79 dan 83.i) Keanggotaan Lembaga PengarahBerdasarkan kepada Akta Syarikat 1965 dan Memorandum dan Artikel PenubuhanGASB perkara 67, bilangan ahli Lembaga Pengarah mestilah tidak kurang dari duaorang ahli dan tidak lebih dari sembilan orang ahli. Semakan Audit mendapatisehingga Disember 2009 GASB mempunyai enam orang Ahli Lembaga Pengarah.ii)Mesyuarat Agung Tahunan Dan Mesyuarat Lembaga PengarahBerdasarkan Memorandum dan Artikel Penubuhan GASB perkara 42 adamenyatakan Mesyuarat Agung Tahunan mesti diadakan pada setiap tahunkewangan. Semakan Audit mendapati GASB telah mengadakan Mesyuarat AgungTahunan pada setiap tahun dengan dihadiri oleh semua ahli Lembaga Pengarah.Mesyuarat Lembaga Pengarah juga telah diadakan empat kali setahun sepanjangtahun 2006 hingga 2008.Berdasarkan maklum balas, Mesyuarat Lembaga Pengarah diadakan dua bulan sekalidan segala keputusan berkenaan syarikat akan diputuskan semasa mesyuarat tersebut.113

c) Pembayaran DividenMenurut amalan terbaik berdasarkan Pekeliling Perbendaharaan Bil. 11 tahun 1993dividen perlu dibayar kepada Kerajaan Negeri sebagai pemegang saham daripadasebahagian keuntungan yang diperolehi bagi sesuatu tahun kewangan syarikatberkenaan. Memorandum dan Artikel Penubuhan GASB perkara 98 juga ada menyebutperihal pemberian dividen kepada pemegang saham sekiranya syarikat memperolehkeuntungan.Semakan Audit mendapati GASB tidak membuat sebarang pembayaran dividen sejak iaditubuhkan sehingga tahun kewangan 2006, walaupun syarikat memperolehkeuntungan. Yayasan juga sewajarnya menerima bayaran pengurusan setiap tahundaripada Ganda Akademik Sdn. Bhd. Bagaimanapun tiada perjanjian dibuat dalammenyatakan bayaran pengurusan tersebut. Semakan Audit mendapati GASB hanyamenjelaskan dua kali yuran pengurusan kepada Yayasan iaitu sejumlah RM300,000bagi tahun kewangan 2006 dan RM150,000 bagi tahun kewangan 2007. Pembayarantersebut dibuat setelah mendapat persetujuan Ahli Lembaga Pengarah. Bagi tahunkewangan 2008, tiada pembayaran yuran pengurusan dibuat.Berdasarkan maklum balas, pihak GASB akan memberi komitmen untuk membayardividen kepada pihak Yayasan Negeri Sembilan pada tahun 2010 sejajar dengankeuntungan yang diperolehi oleh syarikat.d) Jawatankuasa AuditPekeliling Perbendaharaan Bil. 9 tahun 1993 menggariskan panduan mengenaipenubuhan Jawatankuasa Audit dan Pemeriksaan untuk meningkatkan lagi kawalan keatas syarikat-syarikat supaya kepentingan kerajaan sebagai pemegang saham dapatdipelihara sepenuhnya. Semakan Audit mendapati GASB tidak mempunyaiJawatankuasa Audit melainkan Unit Audit Dalam Yayasan.Berdasarkan maklum balas, diakui bahawa pihak GASB tidak menubuhkanJawatankuasa Audit sebelum ini, tetapi pihak GASB telah membincangkan perkara inidan bersetuju untuk menubuhkan Jawatankuasa Audit sendiri pada masa akan datang.e) Tunggakan Sewa Dan Pengurusan PinjamanGASB telah menyewa premis perniagaan milik Yayasan bagi kegunaan SPPNS danITYNS. Semakan Audit mendapati sehingga Oktober 2009 pihak GASB mempunyaitunggakan sewa yang belum dibayar kepada pihak Yayasan sejumlah RM376,000 iaituRM320,000 bagi penyewaan premis ITYNS (sejak Januari 2008) dan RM56,000 bagiSPPNS (sejak Januari 2009). Pihak Yayasan mengenakan sewa pada kadar RM20,000sebulan kepada ITYNS dan RM8,000 kepada SPPNS. Pembayaran sewa dibuat tidakkonsisten setiap bulan mengakibatkan tunggakan semakin meningkat. Maklumatkedudukan tunggakan sewa terhadap Yayasan adalah seperti di Jadual 9.12.114

Jadual 9.12Tunggakan Sewa Premis Milik YNS Pada Oktober 2009Pusat PengajianSewa Dikenakan Sewa Dibayar Tunggakan(RM)(RM)(RM)ITYNS 440,000 120,000 320,000SPPNS 80,000 24,000 56,000Jumlah 520,000 144,000 376,000Sumber : Rekod Kewangan GASBSelain daripada wang pelaburan yang diterima daripada Yayasan di awal penubuhanGASB, syarikat turut membuat pinjaman sejumlah RM172,000 untuk tujuan penubuhanSPPNS dan RM300,000 untuk pembelian perabot dan kelengkapan pejabat SPPNSpada tahun 2007. Sehingga 26 Ogos 2008 syarikat masih mempunyai tunggakan hutangsewa berjumlah RM30,000. Segala perbelanjaan operasi dan pengurusan SPPNS danITYNS adalah di bawah pengurusan GASB.Berdasarkan maklum balas, tunggakan sewa ini adalah berpunca dari pihak GASB yangtidak menyediakan sebarang peruntukan dari pendapatan yang diterima untukmembayar semula hutang kepada pihak Yayasan. Pada masa kini, pihak GASB telahmemohon kepada pihak Yayasan untuk penstrukturan semula pembayaran hutangtertunggak. Pihak GASB juga bercadang membuat permohonan secara bertulis kepadapihak Yayasan untuk menghapuskira hutang tertunggak tersebut.f) Pengurusan Dan Pelupusan Aset Dan InventoriSemakan Audit mendapati GASB memiliki pelbagai aset dan inventori yang terdiridaripada peralatan pembelajaran, perabot dan kenderaan. Semakan Audit jugamendapati semua aset dan inventori yang diterima daripada NAITC tidak dilabelkan dantiada rekod yang memungkinkan pihak Audit dapat membuat sebarang pengesahan.Semakan lanjut mendapati peralatan pembelajaran yang tidak boleh digunakan masihbelum dilupuskan. Walaupun Ahli Jawatankuasa Pelupusan ada ditubuhkan, namun iahanya melakukan pelupusan sekali sahaja iaitu pada Oktober 2006, melibatkan duabuah land rover dengan bernombor pendaftaran NX 386 dan NX 641. Hanya adapelupusan besi buruk dengan jualan bernilai RM380, manakala penyenggaraan daftaraset GASB adalah tidak memuaskan.i) Institut Teknologi Yayasan Negeri Sembilan (ITYNS)Memandangkan ITYNS merupakan pusat latihan yang menawarkan kursuskemahiran, terdapat banyak aset seperti komputer, set mesin jahitan, set peralatanelektrik dan elektronik, UPS, kenderaan separa potong dan juga alat gantian. DaftarAset ada disediakan tetapi maklumat yang direkodkan tidak lengkap. Sehubunganitu, pihak Audit tidak dapat mengesahkan bilangan aset ITYNS. Tanggungjawabpenyelenggaraan aset adalah dibawah setiap Ketua Unit Kursus. Semakan Auditselanjutnya mendapati rekod keluar dan masuk inventori tidak lengkap. Jumlah dannama Ketua Unit Kursus sahaja direkod, tanpa mengetahui jenis inventori yangdikeluarkan. Label tidak dibuat dan peralatan tidak tersusun. Manakala kunci stor115

agi stok dan inventori ini dipegang oleh Penyenggara Stor yang menyenggarakeseluruhan aset dan inventori ITYNS. Peralatan pembelajaran yang disimpan distor adalah seperti di Foto 9.3 hingga Foto 9.5 dan Daftar Stok Inventori adalahseperti di Foto 9.6.Foto 9.3Keadaan Stor Bengkel Automotif Dan ElektrikITYNS Yang Tidak TersusunFoto 9.4Peralatan Pembelajaran Diterima DaripadaNAITCSumber : Jabatan Audit NegaraLokasi : ITYNS, Gentam, K.PilahTarikh : 15 Oktober 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : ITYNS, Gentam, K.PilahTarikh : 15 Oktober 2009Foto 9.5Peralatan Di Stor Bengkel Automotif DanElektrik ITYNS Yang Tidak Dilabel Dan TidakDikemaskinikanFoto 9.6Daftar Stok Peralatan Automotif Yang TidakDiselenggara Dan Dikemaskini Dengan BaikSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : ITYNS, Gentam, K.PilahTarikh : 15 Oktober 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : ITYNS, Gentam, K.PilahTarikh : 15 Oktober 2009Peralatan pembelajaran yang sudah rosak dan tidak boleh digunakan ataupun diperbaikiseperti mesin jahit, komputer dan peralatan bengkel automotif seperti di Foto 9.7 hinggaFoto 9.9 perlu tindakan pelupusan oleh GASB. Semasa pengauditan, juga didapati tilamyang sudah rosak dan tidak digunakan yang diterima daripada NAITC seperti di Foto 9.10juga belum dilupuskan lagi.116

Foto 9.7Peralatan Pembelajaran Kursus AutomotifYang Belum DilupuskanFoto 9.8Peralatan Komputer Yang Sudah Rosak YangBelum DilupuskanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : ITYNS, Gentam, K.PilahTarikh : 15 Oktober 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : ITYNS, Gentam, K.PilahTarikh : 15 Oktober 2009Foto 9.9Mesin Jahit Yang Sudah Rosak Yang BelumDilupuskanFoto 9.10Tilam Rosak Yang DiletakkanDi Dalam Stor Bengkel AutomotifDan Elektrik ITYNS Yang Tidak DilupuskanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: ITYNS, Gentam, K.PilahTarikh: 15 Oktober 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: ITYNS, Gentam, K.PilahTarikh: 15 Oktober 2009Berdasarkan maklum balas GASB, Pengurusan Stor Pusat telah dikemaskini dari Mei 2010dan semua peralatan yang dibekalkan oleh pembekal telah direkodkan. Rekod pengagihanperalatan kepada setiap Jabatan(kursus) juga dikemaskini dan dipantau.Sehubungan dengan itu, Jawatankuasa Pelupusan Aset telah diaktifkan mulai 18 Ogos 2009dengan aktiviti pelupusan peralatan daripada NAITC. Aset seperti di Foto 9.7 hinggaFoto 9.9 telah dilupuskan melalui penjualan besi buruk berjumlah RM4,154 .ii)Sekolah Perhotelan Dan Pelancongan Negeri Sembilan (SPPNS)Semakan Audit mendapati setiap aset yang dimiliki oleh SPPNS mempunyainombor siri pendaftaran. Bagaimanapun, jumlah aset diperolehi tidak direkodkan.117

Peralatan disimpan kurang teratur dan tidak dilabelkan. Pihak Audit difahamkan storsimpanan yang lebih baik akan diwujudkan dalam masa terdekat. Tiadapemeriksaan dan laporan berkala terhadap keseluruhan aset dan inventori.Keadaan stor SPPNS adalah seperti di Foto 9.11 hingga Foto 9.12.Foto 9.11Keadaan Stor SPPNS Yang Tidak Dilabelkan(Peralatan Pembelajaran Food And Beverage)Foto 9.12Keadaan Stor SPPNS Yang Tidak Teratur(Peralatan Pembelajaran Food And Beverage)Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : SPPNS, Era Square, SerembanTarikh : 22 Oktober 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : SPPNS, Era Square, SerembanTarikh : 22 Oktober 2009Pihak Audit menyarankan GASB mengaktifkan Jawatankuasa Pelupusan secepat mungkindan menggunakan borang yang sepatutnya dalam menyelenggara aset dan inventori.Sebagai contoh, Borang Terimaan Barang-Barang (BTB) KEW.PS-1 diisi semasa terimaanbarang, Borang Laporan Terimaan Barang-Barang KEW.PS-2 untuk diisi jika terdapatsebarang kerosakan/ tidak memenuhi spesifikasi, Borang Penentuan Kumpulan StokKEW.PS-7 bagi memastikan stok adalah dikelaskan mengikut kumpulan dan dapat digunadengan sebaiknya tanpa pembaziran akibat tarikh luput dan sebagainya.Berdasarkan maklumbalas GASB, semua Ketua Jabatan dan staf yang berkenaan sedangmenguruskan proses pelabelan peralatan dan mengemaskini stok jabatan. Khidmatkepakaran bagi pengurusan aset dan inventori ini juga sedang dikenalpasti dan akandiperolehi demi memantapkan lagi proses penyenggaraan inventori yang lebih sistematikdan berkesan. Pihak GASB juga akan melakukan proses pelupusan dari semasa ke semasamengikut keperluan.g) PemantauanAhli Lembaga Pengarah GASB dan pihak pengurusan Yayasan adalah pihak yangbertanggungjawab menjalankan pemantauan menyeluruh terhadap pengurusan dankeberkesanan GASB. Pemantauan yang sistematik dan berterusan adalah penting bagimemastikan keberkesanan aktiviti yang dilaksanakan. Bagi tujuan tersebut, pemantauandari semasa ke semasa terhadap pelaksanaan aktiviti bagi memastikan prestasi pelajarcemerlang dan diiktiraf oleh Badan Bertauliah. Semakan Audit terhadap aspekpemantauan yang dilaksanakan mendapati perkara seperti berikut:118

i) Unit Audit Dalam Yayasan ada membuat lawatan fizikal terhadap ITYNS danSPPNS secara tidak berkala tetapi tiada sebarang rekod diselenggarakan. Lawatanjuga hanya dibuat di bangunan pentadbiran dan tidak menyeluruh ke bilik kuliah danbangunan asrama. Pihak pengurusan GASB juga tidak menyediakan sebarangperancangan untuk melakukan lawatan berkala. Pihak Audit juga tidak dapatmengesahkan semakan kerana tiada rekod pemantauan fizikal.ii)Perkembangan ITYNS dan SPPNS dibentangkan di dalam setiap mesyuarat AhliLembaga Pengarah GASB dan Mesyuarat Pengurusan Yayasan. Perkara ini adadinyatakan di dalam setiap Minit Mesyuarat yang diadakan dari semasa ke semasa.Pada pendapat Audit, tadbir urus korporat GASB adalah baik. Namun GASB disaranmengkaji pemberian dividen kepada Yayasan mahupun pembayaran yuranpengurusan sejajar dengan pelaburan yang telah dibuat oleh Yayasan. Manakalapengurusan aset GASB masih lemah.9.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITPengurusan GASB pada keseluruhannya adalah kurang memuaskan. Beberapaperkara perlu diberi penekanan dalam usaha menambah baik operasi dan meningkatkanproduktiviti syarikat. Sehubungan dengan itu, adalah disyorkan perkara berikutdipertimbangkan untuk diambil tindakan:a) Manual Prosedur Kerja yang telah diwujudkan perlulah dipatuhi oleh pihak syarikatdalam menguruskan syarikat secara keseluruhannya.b) Pengurusan aset perlu diambil tindakan segera seperti mengambil tindakan pelupusandan pemantauan berkala.c) Menurut amalan terbaik berdasarkan Pekeliling Perbendaharaan Bil.11 Tahun 1993,dividen perlu dibayar kepada kerajaan (Yayasan) tanpa menjejaskan kedudukankewangan syarikat. Pihak GASB haruslah komited untuk membayar dividen kepadaYayasan sejajar dengan keuntungan yang diperolehi pada tahun 2009 dan seterusnyameningkatkan lagi keuntungan di masa akan datang.d) GASB hendaklah menjelaskan tunggakan sewa premis yang berjumlah RM0.38 jutakepada Yayasan.e) GASB dan Yayasan hendaklah mempergiatkan pemantauan aktiviti GASB.119

YAYASAN NEGERI SEMBILAN10. SYARIKAT LIBERTY CAPITAL SDN. BHD.10.1 LATAR BELAKANG SYARIKAT SUBSIDIARILiberty Capital Sdn. Bhd. (LCSB) merupakan sebuah syarikat milik penuh YayasanNegeri Sembilan (Yayasan) dengan pelaburan sejumlah RM1.1 juta (100%) dan ditubuhkanpada 1 Julai 1993. Objektif penubuhan LCSB adalah untuk meningkatkan keputusanpeperiksaan bagi mata pelajaran kritikal iaitu Matematik, Sains dan Bahasa Inggeris dikalangan pelajar luar bandar serta memberi peluang kepada pelajar dan masyarakat sekitarmempelajari ilmu teknologi maklumat melalui kelas komputer yang ditawarkan. LCSBmempunyai dua orang Ahli Lembaga Pengarah dan pengurusan syarikat diketuai olehseorang Pengurus dan mempunyai 22 orang kakitangan. LCSB terlibat dalam dua aktivitiiaitu pengurusan pusat tuisyen dan pelaburan saham.a) Pengurusan Pusat TuisyenSalah satu aktiviti utama LCSB ialah pengurusan tiga buah pusat tuisyen milik Yayasaniaitu di Rantau dan Simpang Pertang yang mula beroperasi pada tahun 2008 dan diPalong 5 yang mula beroperasi pada tahun 2009 seperti di Foto 10.1 hingga Foto 10.3.Foto 10.1Pusat Tuisyen Di Palong 5Foto 10.2Pusat Tuisyen Di Simpang PertangSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Pusat Tuisyen YNS Palong 5Tarikh : 15 Julai 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Pusat Tuisyen Simpang PertangTarikh : 16 Julai 2009120

Foto 10.3Pusat Tuisyen Di RantauSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi : Pusat Tuisyen YNS RantauTarikh : 28 Julai 2009b) Aktiviti Pelaburan SahamSejak awal penubuhan LCSB hingga Ogos 2007, aktiviti utama LCSB adalah pelaburansaham. LCSB membuat pelaburan ke atas Saham Siar Harga sahaja yang mana GarisPanduan yang diguna pakai dalam urusan pelaburan adalah mengikut polisi Yayasan.Kajian ke atas pasaran saham dibuat oleh Pegawai Pelaburan dan diangkat bagikelulusan Jawatankuasa Pelaburan yang terdiri daripada Pengarah, Akauntan danPegawai Pendidikan Yayasan.Namun, pada mesyuarat Lembaga Pemegang-Pemegang Amanah Yayasan NegeriSembilan yang ke 104 pada Februari 2007, LCSB telah diamanahkan untuk mengurusPusat Tuisyen milik Yayasan. Terkini, LCSB seterusnya menyerahkan pengurusansaham kepada Yayasan bagi pihak LCSB. Sijil pelaburan saham disimpan di UnitPelaburan Yayasan.10.2 OBJEKTIF PENGAUDITANObjektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada LCSB telah diuruskan denganteratur untuk mencapai matlamat yang telah ditetapkan.10.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITAN10.3.1 Pengauditan meliputi aspek prestasi kewangan, pengurusan aktiviti dan tadbir uruskorporat LCSB bagi tahun 2007 hingga 2009. Sementara analisis maklumat kewanganadalah berdasarkan penyata kewangan yang telah diaudit bagi tahun 2006 hingga 2008.10.3.2 Pengauditan dilaksanakan dengan menyemak dokumen yang berkaitan, melakukanlawatan ke pusat tuisyen di Palong 5, Simpang Pertang dan Rantau, temubual bersamapegawai yang bertanggungjawab serta membuat analisis terhadap data kewangan.121

10.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan Julai ke Oktober pada tahun 2009mendapati LCSB memperolehi keuntungan bersih selepas cukai sejumlah RM1,245 padatahun 2006 tetapi mengalami kerugian sejumlah RM19,306 pada tahun 2007. Walaubagaimanapun, pada tahun 2008 syarikat memperolehi keuntungan sejumlah RM7,986.Pengurusan aktiviti utama syarikat tersebut adalah baik tetapi terdapat beberapa kelemahanseperti misi dan wawasan syarikat tidak ditentukan; penyediaan bajet yang tidak realistik;pemeriksaan fizikal ke atas aset tidakdilakukan; pembaikan atau pelupusan aset tidakdilakukan dan pemantauan fizikal serta lawatan ke pusat tuisyen tidakdirekodkan.Penjelasan lanjut berhubung dengan prestasi kewangan dan pengurusan aktivitiserta urus tadbir syarikat adalah seperti berikut:10.4.1 Prestasi Kewangana) Perbandingan prestasi kewangan bagi tahun 2006 hingga 2008 secara keseluruhannyaadalah seperti berikut:Pendapatan telah meningkat sejumlah RM3,793 (5.4%) dan RM247,203 (332.8%)masing-masing pada tahun 2007 dan 2008. Peningkatan pendapatan yang ketara padatahun 2008 adalah disebabkan oleh pemberian geran daripada Yayasan untuk ProgramBimbingan Insentif pada tahun tersebut. Pendapatan LCSB bagi tahun 2006 hingga 2008adalah seperti di Jadual 10.1.Jadual 10.1Pendapatan LCSB Bagi Tahun 2006 Hingga 2008TahunBil.Aktiviti2006(RM)2007(RM)2008(RM)1. Geran dari YNS - 44,940 261,2592. Pendapatan Terakru Diakui - - 55,0253. Untung atas pelupusan pelaburan 63,788 15,658 -4. Dividen kasar dari pelaburan saham 5,650 4 45. Lain-lain Pendapatan Operasi 1,054 13,683 5,200Jumlah 70,492 74,285 321,488Sumber:Penyata Kewangan LCSBJadual 10.2 menunjukkan peningkatan perbelanjaan yang ketara sejumlah RM223,470iaitu 248.7% pada tahun 2008 berbanding jumlah perbelanjaan pada tahun 2007 iaituRM89,854 dan perbelanjaan pada tahun 2006 iaitu RM66,777. Peningkatan ini adalahdisebabkan perbelanjaan pentadbiran yang meningkat kesan dari pertambahan koslangsung pada tahun 2007 dan 2008 seperti di Jadual 10.3 di bawah ekoran dua buahpusat tuisyen Yayasan yang mula beroperasi pada tahun 2008.122

Bil.Jadual 10.2Perbelanjaan LCSB Bagi Tahun 2006 hingga 2008TahunPerbelanjaan 2006 2007 2008(RM) (RM) (RM)1. Kos Langsung - 46,978 237,0732. Perbelanjaan Operasi 66,777 42,876 76,251Jumlah 66,777 89,854 313,324Sumber: Penyata Kewangan LCSBBil.Jadual 10.3Kos Langsung LCSB Bagi Tahun 2007 Dan 2008TahunButiran2007 2008(RM) (RM)1. Caj Elektrik Dan Air - 8,4622. Caruman KWSP - 17,5323. Belanja Am - 1,8504. Sewa Mesin Fotostat - 1,7265. Bayaran Lesen - 4086. Belanja Pejabat - 6,7137. Program Bimbingan Intensif 41,978 -8. Gaji, Upah Dan Elaun - 173,0629. Sewa Bangunan 5,000 12,00010. Caruman PERKESO - 2,55011. Bil Telefon - 8,29212. Latihan - 84813. Lain-lain Belanja Pusat Tuisyen - 3,630Jumlah 46,978 237,073Sumber: Penyata Kewangan LCSBb) Kedudukan pendapatan dan perbelanjaan serta untung rugi LCSB bagi tahun kewangan2006 hingga 2008 adalah seperti di Jadual 10.4 dan Carta 10.1 berikut:Jadual 10.4Pendapatan, Perbelanjaan Serta Untung Rugi LCSBBagi Tahun Kewangan 2006 hingga 2008BilButiran2006(RM)2007(RM)2008(RM)1. Pendapatan 69,438 60,602 316,2882. Kos Langsung - 46,978 237,0733. Untung Kasar 69,438 13,624 79,2154. Pendapatan Lain 1,054 13,683 5,2005. Perbelanjaan Operasi 66,777 42,876 76,2516. Untung/(Rugi) Operasi 3,715 (15,569) 8,1647. Kos Kewangan - - -8. Untung/(Rugi) Sebelum Cukai 3,715 (15,569) 8,1649. Cukai 2,470 3,737 17810. Untung/(Rugi) Bersih 1,245 (19,306) 7,986Sumber: Penyata Kewangan LCSB123

RM100,00010,0001,000100101Carta 10.1Trend Pendapatan, Perbelanjaan Dan Keuntungan/Kerugian LCSBBagi Tahun Kewangan 2006 Hingga 200870,49266,77774,28589,854321,4882006 2007 2008TahunPendapatan Perbelanjaan313,324RM10,0005,0000-5,000-10,000-15,000-20,000-25,0001,245-19,3062006 2007 2008TahunKeuntungan/Kerugian7,986Sumber: Penyata Kewangan LCSBSumber: Penyata Kewangan LCSBc) Bagi menilai prestasi kewangan Syarikat LCSB, beberapa nisbah kewangan telahdijalankan terhadap butiran yang ditunjukkan dalam Lembaran Imbangan serta PenyataPendapatan Syarikat bagi tahun kewangan 2006 hingga 2008. Hasil analisis nisbahkewangan adalah seperti di Jadual 10.5.Jadual 10.5Analisis Nisbah Kewangan LCSB Bagi Tahun 2006 Hingga 2008Bil.ButiranTahun Kewangan2006 2007 2008i. Nisbah Semasa 7.98:1 46.03:1 80.79:1ii. Margin Keuntungan/(Kerugian) 0.02:1 (0.32):1 0.03:1iii. Nisbah Pulangan Ke Atas Aset 0.002:1 (0.043):1 0.014:1iv. Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti 0.003:1 (0.044):1 (0.018):1Sumber:Penyata Kewangan LCSBi) Nisbah Semasa - Hasil analisis nisbah semasa menunjukkan peningkatankemampuan syarikat dari tahun ke tahun bagi memenuhi tuntutan liabilitisemasanya. Hal ini bermakna syarikat mampu menampung hutang jangkapendek apabila diperlukan.ii) Margin Keuntungan - Hasil analisis menunjukkan penurunan yang ketara di dalammargin keuntungan pada tahun 2007 yang mana ianya kesan daripada penurunanperolehan dan peningkatan perbelanjaan pada tahun tersebut. Namun begitu, padatahun 2008 margin keuntungan telah bertambah baik. Ini menunjukkan LCSBberjaya meningkatkan keuntungan dengan kos yang meningkat.iii) Nisbah Pulangan Ke Atas Aset - Hasil analisis mendapati setiap RM1 nilai asetmenunjukkan pulangan negatif sebanyak 4.3 sen pada tahun 2007 berbandingkeuntungan 0.2 sen pada tahun 2006. Namun, pulangan meningkat semula padatahun 2008 dengan keuntungan pada 1.4 sen. Ini menunjukkan terdapat124

penambahbaikan penggunaan aset bagi menghasilkan keuntungan kepadasyarikat.iv) Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti - Hasil analisis mendapati setiap RM1 nilai ekuitimenunjukkan pulangan negatif sebanyak 4.4 sen pada tahun 2007 berbandingkeuntungan 0.3 sen pada tahun 2006. Pada tahun 2008 LCSB masih menunjukkannisbah pulangan ke atas ekuiti yang negatif sejumlah 1.8 sen. Keadaan inimenggambarkan syarikat kurang berupaya menghasilkan untung yang lebihtinggi kepada pemegang ekuiti.Pada pendapat Audit, hasil daripada kesemua analisis yang dilakukan mendapatikedudukan kewangan LCSB adalah tidak memuaskan kerana mengalami kerugianterkumpul bagi tiga tahun berturut-turut bagi tahun kewangan 2006 hingga 2008.Kerugian ini berpunca daripada peningkatan perbelanjaan LCSB. Namun LCSBmempunyai nisbah semasa yang memuaskan dan mampu menampung tuntutanliabiliti semasanya.10.4.2 Pengurusan AktivitiPrestasi pengurusan aktiviti utama syarikat adalah baik tetapi terdapat beberapa kelemahanyang boleh diperbaiki bagi meningkatkan prestasi. Penemuan audit adalah seperti berikut:a) Sambutan Pelajar SetempatPusat tuisyen YNS di Rantau dan Simpang Pertang mula beroperasi pada tahun 2008dan Palong 5 pada tahun 2009. Pihak LCSB tidak mengenakan apa-apa bayaran keatas pelajar yang mengikuti kelas tuisyen berkenaan. Semasa pengauditan dijalankan,sambutan penduduk setempat adalah sangat menggalakkan. Sehingga Julai 2009,seramai 718 pelajar didaftarkan mengikuti tuisyen di Pusat Tuisyen YNS. Bilanganpelajar mengikut kaum sehingga Julai 2009 seperti di Jadual 10.6.Jadual 10.6Pelajar Yang Menyertai Kelas Di Pusat Tuisyen YNS Sehingga Julai 2009Bil. Pusat Tuisyen YNS Bilangan PelajarKategori (orang)Bumiputera Cina India1. Palong 5 246 246 0 02. Simpang Pertang 130 93 9 283. Rantau 342 328 14 0Sumber: LCSBDi samping menyediakan kelas Bahasa Inggeris, Matematik dan Sains kepada pelajarsekolah rendah dan menengah, kelas komputer kepada golongan belia (dewasa) jugaada disediakan. Statistik kedudukan pelajar setiap pusat tuisyen adalah sepertidi Carta 10.2.125

Carta 10.2Statistik Kedudukan Pelajar Setiap Pusat Tuisyen Mengikut KategoriSekolah Rendah, Sekolah Menengah Dan Dewasa Pada Julai 2009200197150145145(Bil. Pelajar)1001015862500Pusat Tuisyen YNSPalong 5Sumber: Pusat Tuisyen YNS0Pusat Tuisyen YNSSimpang PertangPusat Tuisyen YNSRantauSekolah Rendah Sekolah Menengah Dewasab) Pelajar Dan Tenaga PengajarAnalisis prestasi pelajar yang menyertai kelas tambahan di pusat tuisyen YNS bagitahun 2006 hingga 2008 tidak dapat dilakukan kerana Pusat Tuisyen YNS Rantau danPusat Tuisyen YNS Simpang Pertang hanya mula beroperasi pada tahun 2008 danPusat Tuisyen YNS Palong 5 pada April 2009. Secara keseluruhannya keputusan UPSRbagi pelajar di Pusat Tuisyen YNS Rantau dan Pusat Tuisyen YNS Simpang Pertangpada tahun 2008 adalah baik. Butiran lengkap mengenai keputusan peperiksaan UPSRpada tahun 2009 adalah seperti di Jadual 10.7.Jadual 10.7Prestasi Keputusan Pelajar UPSR Tahun 2008Bagi Mata Pelajaran Sains, Matematik Dan Bahasa InggerisKeputusan Mata Pelajaran (Bilangan Pelajar)Pusat TuisyenSAINSYNSA B C D EPalong 5 Tiada Maklumat (Baru Beroperasi April 2009)Simpang5 (27.8%) 5 (27.8%) 5 (27.8%) 3 (16.6%) -PertangRantau 13 (36.1%) 16 (44.4%) 5 (13.9%) 1 (2.8%) 1 (2.8%)Pusat TuisyenMATEMATIKYNSA B C D EPalong 5 Tiada Maklumat (Baru Beroperasi April 2009)Simpang7 (38.9%) 4 (22.2%) 6 (33.3%) 1 (5.6%) -PertangRantau 19(52.8%) 7 (19.4%) 8 (22.2%) 1 (2.8%) 1 (2.8%)Pusat TuisyenBAHASA INGGERISYNSA B C D EPalong 5 Tiada Maklumat (Baru Beroperasi April 2009)Simpang3 (16.7%) 5 (27.8%) 8 (44.4) 2 (11.1%) -PertangRantau 14(38.9%) 13 (36.1%) 8 (22.2%) 1 (2.8%) -Sumber: LCSB100126

Semakan Audit juga mendapati pemilihan tenaga pengajar yang ditempatkan di setiappusat tuisyen YNS adalah di bawah tanggungjawab LCSB. Bayaran elaun mereka jugadiuruskan oleh pihak LCSB. Kadar bayaran yang diberikan adalah RM30 sejam bagisetiap tenaga pengajar berdasarkan tempoh masa mengajar. Pembayaran elaunkepada guru dimasukkan ke akaun bank guru berkenaan setelah mengambil kirapotongan Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) dan PERKESO. Pada tarikhlawatan audit, terdapat empat orang guru ditempatkan di Pusat Tuisyen YNS Palong 5,tiga orang guru di Pusat Tuisyen YNS Simpang Pertang dan tujuh orang guru di PusatTuisyen YNS Rantau. Tiada tenaga pengajar bagi subjek komputer di Pusat TuisyenYNS Rantau pada masa kini kerana guru sebelum ini telah pun berhenti pada Jun 2009.Di Pusat Tuisyen YNS Simpang Pertang pula tiada guru subjek Sains dan di PusatTuisyen YNS Palong 5, tiada guru subjek Bahasa Inggeris. Kesemua guru yangmengajar di sini mempunyai kelulusan sekurang-kurangnya diploma.Analisis nisbah antara guru dan pelajar bagi setiap pusat tuisyen YNS turut dilakukan.Butiran lengkap mengenai nisbah antara guru dan pelajar adalah seperti di Jadual 10.8.Jadual 10.8Nisbah Guru Dan Pelajar Bagi Setiap Pusat Tuisyen YNS Setakat Julai 2009Pusat Tuisyen YNSPerkaraSimpangPalong 5Pertang RantauGuru 4 3 7Pelajar 246 130 342Nisbah 1:61.5 1:43.33 1:48.86Sumber: LCSBBerdasarkan maklum balas, LCSB menyatakan analisis pencapaian murid di kesemuapusat tuisyen YNS telah pun dilakukan. Sehubungan dengan itu, pihak LCSB akanmengadakan ujian dan peperiksaan di pusat tuisyen dengan lebih kerap lagi bagimemastikan tahap pencapaian pelajar-pelajar berada dalam keadaan baik danmemberangsangkan.c) Perancangan Strategik LCSBPekeliling Perbendaharaan Bil. 12 Tahun 1993, menyatakan semua syarikat kerajaanperlu menyedia atau mengemaskinikan strategi dan rancangan korporat sebagaiwawasan syarikat untuk mencapai matlamat tempoh jangka pendek (tahunan) danjangka panjang. Rancangan tersebut perlu dibentang dan diluluskan oleh LembagaPengarah selaras dengan objektif penubuhan syarikat. Rancangan korporat tidak bolehhanya berasaskan Memorandum dan Artikel Penubuhan Syarikat yang mencatatkanbidang aktiviti yang lebih luas daripada objektif sebenar penubuhan syarikat.Perancangan strategik adalah perkara asas yang harus ditentukan oleh syarikat bagimenentukan tindakan yang harus diambil untuk mencapai hala tuju dan matlamatsyarikat ditubuhkan iaitu menyediakan kemudahan dan peluang-peluang pembelajaranbagi meningkatkan taraf pencapaian akademik yang cemerlang bagi pelajar luar bandarsupaya setanding dengan pelajar bandar sebagaimana yang dinyatakan di dalam127

maklum balas oleh pihak LCSB. Penentuan misi organisasi juga perlu bagi tujuantersebut. Ia haruslah dilaksanakan secara bertulis dan didokumenkan.Semakan Audit mendapati syarikat tidak menyediakan perancangan strategik dan misisyarikat sama ada secara lisan atau bertulis. Ketiadaan wawasan syarikat juga tidakdapat menunjukkan hala tuju dan matlamat syarikat pada masa hadapan.Maklumbalas LCSB menyatakan syarikat telah pun merangka Misi dan Wawasan LCSBbagi menunjukkan hala tuju dan matlamat syarikat dengan lebih jelas lagi. Misi danWawasan tersebut telah pun mendapat persetujuan dari Pengerusi LSCB.d) Kawalan BajetBajet merupakan satu mekanisme untuk mengenal pasti, mengagih dan menggunakanperuntukan yang diterima dengan berhemat bagi memastikan matlamat program danaktiviti terlaksana mengikut perancangan sesebuah syarikat. Semakan Audit mendapatiLCSB hanya menyediakan bajet tahunan untuk dibentang dan diluluskan oleh LembagaPengarah bagi tahun 2008 dan 2009 sahaja. Tiada bajet disediakan bagi tahun-tahunkewangan sebelumnya.Semakan Audit juga mendapati bajet tahun 2008 dan 2009 telah diluluskan olehLembaga Pengarah. Berdasarkan bajet tahun 2008, LCSB dijangka memperolehpendapatan sejumlah RM0.44 juta serta mensasarkan keuntungan bersih sebelum cukaiberjumlah RM35,080. Laporan dan Penyata Kewangan bagi tempoh berakhir 31Disember 2008 menunjukkan pengurusan LCSB menanggung kos langsung yang terdiridaripada belanja utiliti, sewa mesin fotostat, caruman KWSP, PERKESO dan lain-lainberjumlah RM0.24 juta serta lain-lain perbelanjaan berjumlah RM5,200. Tiada bajet bagikos langsung dalam tahun 2008 dan 2009. Bagaimanapun keadaan ini tidakmenyebabkan berlaku lebihan perbelanjaan berbanding bajet yang telah disediakan.Keuntungan sebelum cukai yang diperoleh LCSB pada tahun 2008 adalah sejumlahRM8,164 berbanding bajet iaitu sejumlah RM35,080. Ini menunjukkan keuntungan yangdisasarkan oleh LCSB adalah kurang daripada sasaran asal dengan pengurangankeuntungan sebelum cukai sejumlah RM26,916 daripada keuntungan sebenar.Berdasarkan kepada bajet tahun 2008, LCSB tidak dapat mencapai sasaran keuntunganberdasarkan unjuran pendapatan dan perbelanjaan. Kedudukan pendapatan danperbelanjaan berbanding dengan bajet bagi tahun berakhir 2008 adalah seperti diJadual 10.9.128

Jadual 10.9Pendapatan Dan Perbelanjaan Berbanding Bajet Bagi Tahun Berakhir 20082008Butiran Daripada Penyata Untung Rugi Sebenar(RM)Anggaran(RM)Perbezaan(RM)PENDAPATANHasil Langsung 316,288 441,380 125,092Lain-lain Hasil 5,200 1,000 4,200Jumlah Pendapatan 321,488 442,380 120,892PERBELANJAANPerbelanjaan Langsung 237,073 402,300 165,227Perbelanjaan Tidak Langsung 76,251 5,000 71,251Jumlah Perbelanjaan 313,324 407,300 93,976Untung/(Rugi) Sebelum Cukai 8,164 35,080 26,916Sumber: Rekod Kewangan LCSBBerdasarkan maklum balas LCSB sememangnya menyediakan bajet setiap tahun bagimengenalpasti, mengagih dan menggunakan peruntukan yang diterima dengan berhemat.Bajet tersebut akan dibentangkan pada Mesyuarat Lembaga LCSB setiap tahun. Bagi tahunkewangan 2006 dan 2007, syarikat tidak beroperasi secara aktif. Bagaimanapun,penyediaan bajet akan dibuat setiap tahun. Isu yang berkaitan dengan sasaran keuntungantidak dicapai adalah disebabkan pendapatan diperoleh hanya dari yuran pengurusan.Pada pendapat Audit, pengurusan aktiviti LCSB adalah memuaskan. Analisis pelajarperlu diteruskan bagi membuat perbandingan prestasi pelajar sebelum dan selepasmengikuti tuisyen. Manakala bajet yang dibuat pada masa akan datang perlu realistiksejajar dengan pencapaian semasa syarikat.10.4.3 Tadbir Urus Korporata) StrukturLCSB diketuai oleh Pengurus dan dibantu oleh Penolong Pengurus. Jawatan PenolongPengurus telah kosong mulai 1 Julai 2009 kerana pegawai meletak jawatan. LCSBmempunyai tiga pusat tuisyen iaitu Pusat Tuisyen Rantau, Simpang Pertang danPalong 5. Setiap Pusat Tuisyen diketuai oleh seorang kerani dan dibantu oleh seorangpekerja am. Bilangan pegawai dan kakitangan LCSB adalah seramai tujuh orangkakitangan pengurusan dan 14 orang guru tuisyen sambilan.Semakan Audit mendapati, Pengurus adalah kakitangan Yayasan sepenuh masa.Manakala jawatan Penolong Pengurus telah kosong mulai Julai 2009 kerana telahmeletak jawatanmenyebabkan kelancaran pengurusan LCSB terganggu.Maklumbalas Auditi menyatakan kekosongan ini telah pun diisi pada September 2009.129

) Lembaga PengarahLembaga Pengarah merupakan badan eksekutif tertinggi yang diberi kuasa untukmelaksanakan kuasa dan tugas yang diperuntukkan di dalam Memorandum dan ArtikelPenubuhan LCSB dan Akta Syarikat 1965. Lembaga Pengarah diberi kuasa dantanggungjawab untuk menguruskan syarikat dari segi pentadbiran, kewangan, operasidan undang-undang syarikat. Lembaga Pengarah mempunyai kuasa untuk melantiksyarikat, firma atau individu untuk menjalankan tugas bagi pihaknya.i) Keanggotaan Lembaga PengarahMemorandum dan Artikel Penubuhan LCSB, memperuntukkan bilangan ahliLembaga Pengarah tidak kurang dari dua orang ahli dan tidak lebih dari sembilanorang ahli. Semakan Audit mendapati sehingga Disember 2008 terdapat dua orangahli Lembaga Pengarah di mana salah seorangnya adalah juga Lembaga Pengarahdari Lembaga Pemegang Amanah Yayasan Negeri Sembilan.ii) Mesyuarat Agung Tahunan dan Mesyuarat Lembaga PengarahBerdasarkan Memorandum dan Artikel Penubuhan LCSB Perkara 42, MesyuaratAgung Tahunan mesti diadakan mengikut peruntukan yang ditetapkan di dalamperkara 143, Akta Syarikat 1965. Mesyuarat Agung Tahunan hendaklah diadakanpada setiap tahun kewangan. Semakan Audit mendapati LCSB telah mengadakanMesyuarat Agung Tahunan pada setiap tahun dengan dihadiri oleh semua ahliLembaga Pengarah. Mesyuarat Lembaga Pengarah juga telah diadakan dua kalisetahun bagi sepanjang tahun 2006 hingga 2008.c) Pembayaran DividenPekeliling Perbendaharaan Bil. 11 tahun 1993 menyatakan dividen perlu dibayar kepadaKerajaan sebagai pemegang saham daripada sebahagian keuntungan yang diperolehibagi sesuatu tahun kewangan syarikat. Bayaran dividen hendaklah sekurang-kurangnya10% setiap tahun sebagai pulangan modal kepada kerajaan. Sekiranya terdapatkeuntungan lebih yang diperolehi bagi sesuatu tahun kewangan, peratusan dividenkepada pemegang saham perlu ditingkatkan ke tahap seberapa tinggi tanpamenjejaskan kedudukan kewangan syarikat.Semakan Audit mendapati LCSB tidak membuat pembayaran dividen kepada YayasanNegeri Sembilan sebagai pemegang saham bagi tahun kewangan 2006 hingga tahun2008. Ini berikutan kerugian terkumpul yang dialami oleh LCSB bagi tiga tahun berturutturutdari tahun 2006 hingga 2008.Maklumbalas Auditi menyatakan LCSB tidak membayar dividen kepada pemegangsaham kerana pengendalian LCSB (pusat tuisyen) tidak berorientasikan keuntungantetapi berorientasikan tanggungjawab sosial.130

d) Pembayaran Bonus Dan GajiPekeliling Perbendaharaan Bil. 10 Tahun 1993 menggariskan panduan mengenaibayaran bonus oleh semua lapisan syarikat kerajaan kepada semua kategorikakitangannya supaya bayaran tersebut menjadi insentif yang berkesan untukmeningkatkan produktiviti dan prestasi kakitangan syarikat.Semakan Audit mendapati kakitangan pentadbiran LCSB adalah bertaraf kontrak danoleh itu tiada bonus yang dibayar kepada mereka. Kakitangan ini juga tidak mendapatkenaikan gaji yang mana gaji dibayar mengikut kelayakan perjawatan dan pengalamanberdasarkan senarai perjawatan semasa.e) Jawatankuasa AuditPekeliling Perbendaharaan Bil. 9 Tahun 1993 menggariskan panduan mengenaipenubuhan Jawatankuasa Audit dan Pemeriksaan untuk meningkatkan lagi kawalan keatas syarikat-syarikat supaya kepentingan kerajaan sebagai pemegang saham dapatdipelihara sepenuhnya. Jawatankuasa ini hendaklah ditubuhkan bagi lapisan syarikatsubsidiari yang bersesuaian. Keperluan ini timbul di kumpulan syarikat Kerajaan yangbesar dan mengandungi banyak lapisan korporat dan bagi syarikat subsidiari yangmempunyai pengaruh yang besar ke atas prestasi kewangan kumpulan.Semakan Audit mendapati, Jawatankuasa ini tidak ditubuhkan memandangkan LCSBbukanlah syarikat Kerajaan yang besar dan tidak mempunyai anak syarikat yang manatidak memberi pengaruh terhadap prestasi kewangan kumpulan. Pihak Audit jugadimaklumkan bahawa tiada Jawatankuasa pemantauan bagi memantau prestasisyarikat subsidiari YNS dan tiada Bahagian atau unit tertentu yang ditugaskan untukmemantau prestasi syarikat subsidiarinya. Bagaimanapun, semakan Audit mendapatiYayasan Negeri Sembilan telah melantik pegawainya iaitu En. Hanafi bin Harun sebagaiPengurus Syarikat Liberty Capital Sdn. Bhd. sekaligus menjalankan pemantauan bagipihak syarikat induk.Pada pendapat Audit, tadbir urus korporat LCSB adalah baik. Bagaimanapun,Lembaga Pengarah LCSB disarankan menubuhkan jawatankuasa pemantauan bagimemantau prestasi syarikat.131

10.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITPengurusan LCSB pada keseluruhannya perlu dipertingkatkan walaupun ia tidakmementingkan keuntungan. Ke arah ini beberapa perkara perlu diberi penekanan dalamusaha menambah baik operasi syarikat. Adalah disyorkan pihak LCSB memberipertimbangan terhadap syor berikut:a) Pihak pengurusan LCSB perlu memastikan bajet disediakan setiap tahun untukmengenalpasti, mengagih dan menggunakan peruntukan yang diterima denganberhemat bagi memastikan matlamat program dan aktiviti terlaksana mengikutperancangan sesebuah syarikat. Bajet yang disediakan juga haruslah realistik yangmana sasaran perolehan keuntungan mestilah berdasarkan unjuran pendapatan danperbelanjaan.b) Melakukan analisis pencapaian murid di kesemua Pusat Tuisyen Yayasan NegeriSembilan bagi membuat perbandingan keberkesanan pusat tuisyen sebelum danselepas ditubuhkan.c) Pemantauan oleh pihak pengurusan LCSB perlulah dilakukan secara berkala dan rekodhasil pemantauan diselenggarakan.d) Lembaga Pengarah LCSB perlu membimbing LCSB untuk meningkatkan pendapatanbagi memastikan syarikat ini berdaya maju jika ingin terus kekal beroperasi..132

BAHAGIAN IIIPERKARA AM

134 2

BAHAGIAN IIIPERKARA AM10. PENDAHULUANBagi memastikan tindakan pembetulan diambil oleh Jabatan dan Agensi KerajaanNegeri terhadap perkara yang dibangkitkan dalam Laporan Ketua Audit Negara Tahun 2008mengenai pelaksanaan aktiviti, pemeriksaan susulan telah dijalankan di Jabatan/Agensiberkenaan. Hasil daripada pemeriksaan itu dilaporkan dalam Bahagian ini.11. KEDUDUKAN MASA KINI PERKARA YANG DIBANGKITKAN DALAM LAPORANKETUA AUDIT NEGARA TAHUN 200811.1 SYARIKAT AIR NEGERI SEMBILAN- Pengurusan Kualiti Air MinumNo.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit2.5.1.3 Kualiti Air Mentah Sg. LinggiKualiti air di Sungai Linggiadalah tidak memuaskan keranaberdasarkan Laporan IndeksKualiti Air Negara (IKAN),sungai tersebut berada dalamkelas III dengan status airsungai sederhana tercemar.Sumber air mentah adalah dibawah seliaan Badan KawalSelia Air di bawah UnitPerancangan Ekonomi Negeri(UPEN), manakala IKANdikeluarkan oleh JabatanAlam Sekitar.Badan ini yangbaru ditubuhkanakan memantausumber airmentah dengankerjasamaagensi Kerajaanseperti JabatanAlam Sekitar,JabatanPerhutanan danJabatanPengairan DanSaliran.2.5.2.1 Pegawai Sains Di LRA SungaiLinggiTiada jawatan PegawaiSains/Pembantu Makmal (C17)ditempatkan bagi tujuanmenjalankan ujian di makmalloji. Ujian hanya dijalankan olehoperator loji dan Pekerja AmKhas.SAINS telah melakukanpengambilan kakitanganantaranya Ahli Kimia,Pembantu Makmal, PenyeliaKualiti Air dan lain-lainkakitangan sokongan bagimeningkatkan kecekapanpengurusan kualiti air diNegeri Sembilan.TindakanSyarikat adalahbaik.2.5.2.4 Enap Cemar (Sludge)Pengurusan enap cemar di LRASungai Linggi adalah tidakSAINS telah memasukkan kedalam business plan untukJabatan sedangberusaha untuk135

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Auditmemuaskan kerana enap cemaryang terhasil dari prosesrawatan air dari tangkipemendapan dan tangkipenapisan dialirkan terus keSungai Linggi di hilir muka sauk.mengambil tindakan terhadapenapcemar daripada loji-lojiair.mengambiltindakanterhadappelepasan enapcemar dari LRASungai Linggi.2.5.2.5 Kompleks Rawatan OzonKompleks Rawatan Ozon tidaklagi beroperasi sejak tahun 1996dan menjadi “gajah putih”kerana kos pengendalianelektrik yang tinggi dan tiadakepakaran untuk mengendalidan menyenggara sistemtersebut. Jabatan telah gagalmemanfaatkan pelaburan untukkepentingan pengguna.SAINS akan menjalankanpenyelidikan bersamaUniversiti KebangsaanMalaysia terhadap kualiti airmentah Sungai Linggi, sistempemprosesan loji air SungaiLinggi dan kualiti air yangdibekalkan dari loji air SungaiLinggi serta akanmengenalpasti kaedahalternative bagi merawat danmeningkatkan keberkesananloji air Sungai Linggi denganmenggunakan ozon dan lainlain.TindakanSyarikat adalahbaik.2.5.3.1 Jadual Dan ProsedurPencucianPencucian kolam dan tangkiJBANS/SAINS adalah tidakmemuaskan kerana tidakdilakukan mengikut jadual yangdirancang.SAINS dalam proses menujuke Pensijilan ISO 9001:2008dan akan menyedia danmempraktikkan prosedur kerjayang lebih sistematik dibahagian pengeluaran dansistem agihan.TindakanSyarikat adalahbaik.2.5.4.6 Penyenggaraan StesenPensampelanPenyenggaraan stesenpensampelan tidak memuaskankerana terdapat 42 stesen didaerah Seremban perludisenggarakan dan dinaiktarafdengan segera bagi tujuanmenjamin kualiti dankeberkesanan sampel yangdiambil.SAINS telah mengambiltindakan membaiki danmenyelenggara StesenPersampelan Air mengikutspesifikasi JKR dan telahmengecat serta melabelkandengan logo syarikat.TindakanSyarikat adalahbaik.136

11.2 PEJABAT KEWANGAN DAN PERBENDAHARAN NEGERI SEMBILAN- Pengurusan Sistem Perakaunan Standard Kerajaan Negeri (SPEKS)No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit3.5.1.1 (b)(ii)Polisi Dan Standard KatalaluanTidak Dipatuhi Sepenuhnya.Diambil tindakan melaluipembangunan Public KeyInfrastructure (PKI) yang akandilaksanakan pada tahun2010.Pengauditansusulan akandijalankan bagimemastikan PKIdilaksanakan.3.5.1.1 (b)(iii)Penggunaan Public KeyInfrastructure (PKI) BelumDimulakan.Penggantian server baru telahdibuat. PKI dijangkadilaksanakan pada suku tahunketiga 2010.Pengauditansusulan akandijalankan bagimemastikan PKIdilaksanakan.3.5.1.1 (b)(iv)Log Capaian Kepada Sistem DanLog Transaksi Tidak Diwujudkan.Log jejak Audit telah sedia adadalam sistem SPEKS tetapitidak dapat digunakan keranaboleh menjejaskan prestasisistem. Penggunaan serverbaru dijangka dapat mengatasimasalah ini.Server baru telahsiap dipasangdan telahdigunakan.Semakansusulan perludibuat bagimelihat contohlog jejak Audityang telahdigunakan.3.5.1.2 (c) Kawalan Output lemah Penyata Penerimaan DanPembayaran Wang Tunaisecara auto melalui sistemSPEKS sedang ditambah baikoleh pihak JANM dan dijangkadapat digunakan bagi PenyataKewangan Kerajaan Negeritahun 2010.Pengauditansusulan akandijalankan bagimemastikanPenyataPenerimaan DanPembayaranWang Tunaitahun 2010dijana secaraauto daripadasistem SPEKS.3.5.1.3 Pengurusan KeselamatanPersekitaran dan fizikal lemah.Bilik server telah siapdiubahsuai dan semuaperalatan yang tidak berkaitandengan server telah dialihkandan elemen keselamatandiambil kira. Sistem akses kebilik server sedang dalamtindakan Pejabat kewanganNegeri.Susulan telahdibuat dantindakan telahdiambilsebagaimanayang dilaporkan.3.5.1.4 (a)(i)Back Up Sistem Dan Back UpData Tidak Diuji Dan DiselenggaraDengan Baik.Back up sistem telahdilaksanakan dua bulan sekalimanakala back up data diujisecara random.Susulan Auditperlu dibuatterhadap back upyang dibuat.137

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit3.5.1.5 (a) Pentadbir Sistem Diberi IDPengguna.JANM akan memperkemaskansistem dengan mewujudkankawalan tambahan dalamSPEKS.Susulan Auditperludilaksanakanterhadapkawalantambahan yangakan diwujudkan.3.5.1.6 (c) Perkhidmatan Meja Bantuan TidakDapat Menjana Laporan Aduan.Pihak Perbendaharaan akanmenggunakan SistemHelpdesk yang dibangunkanoleh JANM. Buat masa kinilaporan perkhidmatan mejabantuan disediakan secaramanual.Susulan Auditperludilaksanakanterhadap sistemhelpdesk yangbaru.3.5.2.2 (a) Penggunaan Modul SPEKS OlehPTJ Tidak Sepenuhnya.Semua modul di dalamSPEKS telah digunakansepenuhnya termasuk ModulAset. Kursus bagi penggunaanModul Aset bagi semua PTJdibuat secara berperingkatmulai Mei 2010.Susulan Auditperludilaksanakan.3.5.5.1 Jawatankuasa PelaksanaanSPEKS tidak menjalankan fungsiyang ditetapkan.Pada tahun 2009Jawatankuasa PelaksanaanSPEKS telah bersidangsebanyak 2 kali bagimembincangkan masalahberkaitan SPEKS.Semua perkarayangdibincangkantelah diminitkan.11.3 JABATAN PERHUTANAN NEGERI SEMBILAN- Pengurusan Hutan Dan Kepentingan Kepada Alam SekitarNo.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit4.5.3 Pembalakan Di luar KawasanLeseni) Pada Julai 2008, siasatanoleh Jabatan Alam Sekitarmendapati berlakupembalakan di luar kawasanyang melebihi ‘Right of Way’bagi jajaran lebuhraya yangdibenarkan. Lawatan Auditjuga mendapati pelesen jugatelah menceroboh kekompartmen lain yangbersebelahan.Sejumlah 198 tual kayubalak dengan nilai pasaranJabatan Perhutanan telah punmelelong kayu-kayuberkenaan sebanyak dua kalimenerusi PHN NS (KayuBalak) Bil.1/2009 danBil.6/2009. Seorang penendertelah berjaya dalam menawarnilai kayu berkenaan dengannilai RM 32,000tetapi tidakmengambil kayu berkenaanserta wang depositnya telahdirampas.Tindakan yangdilakukanadalah baik.138

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Auditdianggarkan RM 124,000telah disita sementaramenunggu siasatandijalankan. Pihak Auditdimaklumkan JPNbercadang untuk melelongkayu-kayu berkenaan.ii) JPN memerlukan 36kakitangan bagi mengisiperjawatan Pengawas HutanGred (G11) bagimeningkatkan pemantauansekiranya berlaku aktivitipembalakan haram danpencerobohan hutan.Jabatan Perhutanan telah punmengangkat permohonankepada JabatanPerkhidmatan Awam melaluiPejabat Setiausaha KerajaanNegeri Sembilan bagikeperluan pengisian jawatanPengawas Hutan (G11) untuksemua kategori termasuk bagikerja-kerja pemantauanaktiviti pembalakan harammenerusi PenstrukturanSemula Organisasi JabatanPerhutanan Negeri Sembilanyang terbaru untukdipertimbangkan.PenstrukturanSemulaOrganisasiJabatanPerhutananNegeri Sembilanyang terbarusedangdipertimbangkan.iii) Hasil kajian turut mendapatimasalah utama puncapembalakan haram adalahkerana kekuranganperuntukan kewangan bagimembeli peralatanberteknologi tinggi dankekurangan kepakaran sertakakitangan yang terlatihdalam selok belok urusanpentadbiran dan pengurusanhutan.Kekurangan peruntukan bagimembeli peralatanberteknologi adalahsebahagian dari masalahyang dimaksudkan tersebutkerana peruntukan yangditerima oleh JabatanPerhutanan pada setiap tahunadalah terhad. Namun begitu,Jabatan Perhutanan telahmengambil langkahmengunapakai programprogramyang disediakan olehIbu Pejabat Perhutanan yangberkaitan dengan ICTteknologi terkini bagimembantu mengatasimasalah yang dinyatakanbagi menampung kekuranganperuntukan kewangan yangsedia ada. Bagi meningkatkanpengetahuan dan kepakarankakitangan pula, JabatanPerhutanan dalam tahun2009 dan 2010 adamenghantar pegawai-pegawaikanan untuk mendalami ilmudari kursus forensik, risikan,menembak dan siasatan.Selain itu, bagi kakitanganberpakaian seragam, programkursus kefahaman mengenaipengurusan hutan di bawahTindakan yangdilakukanadalah baik.139

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan AuditMalaysian Criteria andIndicator dan kursus asaspengenalan pokok, daun danisi kayu serta lain-lain kursusberkaitan juga telahdilaksanakan bagimeningkatkan kecekapan dankefahaman mereka.Maklum balas yang diterimapada 24 April 2009 mendapatiJPN memerlukan peralatankerja tambahan sepertikenderaan,senapang/pistol/walkie talkie bagi tujuankeselamatan dan penggunaanhelikopter untuk pemantauandan penguatkuasaan yang lebihberkesan.Pada tahun 2010, JabatanPerhutanan telah mendapatperuntukan menerusiKumpulan WangPembangunan Hutansebanyak RM 60,000 bagimembeli peralatan kerja luarpembangunan dan operasihutan. Selain itu, sejumlah RM25,000 juga telah diperolehibagi membiayai penggunaanhelikopter serta RM 200,000dari peruntukan PembangunanP58 bagi tahun 2010 untukmembeli dua buah kenderaanpacuan empat roda.Peruntukan yangditerima dapatmembantuJabatanmelaksanakanpengurusan hutandengan lebihberkesan.4.5.4 Pengurangan KeluasanKawasan Hutan SimpananKekalKeluasan HSK bagi Hutan PayaLaut yang merupakan zonpenampan dari bencana alamtelah berkurangan.Ia berpunca dari pembetulanrizab oleh Kerajaan Negerimengikut Seksyen 11 (b) APN1984 untuk tujuan ekonomiyang lebih tinggi. Dari LaporanAudit Tahun 2008, JPN danbeberapa agensi yang terlibatsedang mengenalpasti manamanakawasan tanah kerajaanyang mengandungi hutan payabakau untuk dicadangkanmenjadi HSK semula.Jabatan Perhutanan bersamaPejabat Daerah Dan TanahPort Dickson telahbekerjasama untuk mencarikawasan yang bersesuaianbagi menambah keluasanhutan paya laut di NegeriSembilan. Sehingga kinimenurut pihak Pejabat Daerahdan Tanah Port Dickson dalamsuratnya bertarikh 12 Februari2010 telah mengemukakanmaklumat perizaban hutanpaya bakau ke Pejabat Tanahdan Galian Negeri Sembilanbagi dipertimbangkan olehMajlis Mesyuarat Kerajaanmeliputi lapan lot tanah disepanjang Sungai Sepangseluas 12 ekar dan dua lottanah kerajaan di MukimJimah seluas 235 ekar.Tindakan yangdilakukanadalah baik.140

11.4 JABATAN HAL EHWAL AGAMA ISLAM NEGERI SEMBILAN- Pengurusan Kelas Al-Quran Dan Fardhu Ain (KAFA)No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit5.5.1.2 Jawatankuasa Pelaksana KAFAPeringkat Sekolah/Kelas TidakDitubuhkani) Jawatankuasa PelaksanaKAFA peringkatsekolah/kelas hendaklahditubuhkan untuk mengurussemua perkara yangberkaitan pelaksanaan KAFAperingkat kelas/sekolah.ii) 15 KAFA yang dipilih, duaKAFA tidak menubuhkanJawatankuasa PeringkatSekolah iaitu di Serembandan Port Dickson.iii) Maklum balas dari JHEAINSbertarikh 5 Mei 2009, pihakJHEAINS akan mengarahkansekolah mewujudkanJawatankuasa PelaksanaKAFA peringkatsekolah/kelas.Pihak JHEAINS telahmengarahkan pihaksekolah untukmewujudkanJawatankuasa PelaksanaKAFA Peringkat Sekolah(JPKPS) dan pihakJHEAINS telahmenerima senaraijawatankuasa tersebutmulai Januari 2010.Tindakan yangdilakukan adalahbaik.5.5.2.2 Nisbah Penyelia BerbandingGuru KAFA Tidak Seimbangi) Nisbah seorang penyelia didaerah Seremban, Tampindan Jempol berbanding guruKAFA adalah antara yangtertinggi berbanding daerahlain.ii) Kesan langsung daripadanisbah yang ketara ini ialahmenambahkan beban tugasterhadap penyelia berkenaanyang terlibat denganpengurusan aktiviti KAFA.iii) Maklum balas dari JHEAINSbertarikh 5 Mei 2009, pihakJHEAINS telah memohonpenambahan penyelia KAFAdaripada JAKIM dan MAINSdari tahun 2005 hinggatahun 2007. Bagaimanapun,sehingga maklum balasdiberi kepada Jabatan AuditNegara, tiada maklum balasdan tindakan daripadakedua-dua pihak berkenaan.i) Pihak JHEAINS telahmendapat pertambahanpenyelia KAFA dari pihakJAKIM dari 9 orangkepada 20 orangbersandarkan kepadaskim Pembantu Hal EhwalIslam Gred S17 secarakontrak. Seramai 3 orangditempatkan di Ibu Pejabatdan masing-masing didaerah berdasarkanbilangan guru. Namun 3orang telah menolaktawaran tersebut danberikut adalahpenempatan penyeliaKAFA mengikut daerah:• Ibu pejabat - 3 orang(diisi 2 orang)• Seremban - 6 orang(diisi 4 orang)• K.Pilah - 2 orang• Tampin - 2 orang• Jempol - 2 orang• Rembau - 2 orang• Jelebu - 1 orang• P.Dickson - 2 orangTindakan yangdilakukan adalahbaik.141

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Auditii) Pihak JHEAINS telah punmengeluarkan iklankekosongan jawatanpenyelia KAFA sebanyak3 kekosongan yangberakhir pada 14 Mei2010.5.5.2.3 Penyelia Tidak MenjalankanTanggungjawab DenganSepenuhnyai) Mengikut Garis Panduan,penyelia hendaklahmengemukakan laporanbulanan kepada JHEAINS.ii) Penyelia tidakmengemukakan laporanbulanan kepada JHEAINSdan hanya mengemukakanLaporan Lawatan penyelia kesekolah. Kesannya,JHEAINS tidak dapatmengawal selia perjalananprogram KAFA dengan baik.iii) Maklum balas dari JHEAINSbertarikh 5 Mei 2009, pihakJHEAINS akan memastikansemua penyelia KAFAmenghantar laporan bulanankepada JHEAINS.5.5.3.1 Guru KAFA Tidak MenjalankanTanggungjawab Sepenuhnyai) Mengikut perjanjianpelantikan, guru KAFA perlumelaksanakan pengajarandan pembelajaran mengikutkurikulum yang ditetapkanoleh JAKIM tertakluk kepadaperubahan dari semasa kesemasa.ii) Guru tidak menyediakanLaporan Bulanan kepadaJHEAINS seperti yangdikehendaki oleh GarisPanduan PelaksanaanKAFA.iii) Maklum balas dari JHEAINSbertarikh 5 Mei 2009, pihakiv) JHEAINS akanmengarahkan semua guruKAFA menyediakan danmenghantar LaporanBulanan sebelum atauselewat-lewatnya pada 7haribulan setiap bulankepada penyelia KAFADaerah dan JHEAINS.Pihak JHEAINS telahmengarahkan PenyeliaKAFA untuk menghantarLaporan Bulanan. Bagitahun 2010, pihakJHEAINS telah menerimalaporan tersebutterutamanya datamaklumat guru (SIMPENI)dan aktiviti yang dijalankandi daerah masing- masing.i) Pihak JHEAINS telahdimaklumkan oleh pihakJAKIM berkaitan denganLaporan Bulanan yangperlu disediakan oleh pihakguru ekoran dari rungutandaripada beberapa JAINNegeri yang tidak dapatmelaksanakan LaporanBulanan berkaitan.ii)Pihak JAKIM sedangmembuat penyemakansemula Garis PanduanPelaksanaan Kelas Al-Quran dan Fardhu Ain danpihak JHEAINS sedangmenunggu maklum balasberkaitan dengan garispanduan tersebut.Tindakan yangdilakukan adalahbaik.Tindakan yangdilakukan adalahbaik.142

11.5 MAJLIS PERBANDARAN SEREMBAN DAN MAJLIS DAERAH JEMPOL- Pengurusan Tempat Letak KeretaNo.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit6.5.1 Tiada Kutipan Di Lokasi yangTelah Diwartakana) Majlis PerbandaranSerembanMajlis telah mewartakan 66lokasi tempat letak keretamulai tahun 1994, daripadajumlah itu 7 lokasi tidakdibuat kutipan.b) Majlis Daerah JempolMajlis tidak menawarkan 21lokasi daripada 45 yangtelah diwartakan kepadaSyarikat Norms ParkingSdn.Bhd. untukmenjalankan operasikutipan dari bulan Oktober1996 sehingga Oktober2006.Majlis telah mewartakan 85lokasi setakat 27 Ogos 2009,daripada jumlah itu 42 lokasitelah dibuat kutipan iaitu 5 lokasidikutip oleh Majlis denganmenggunakan tiket dan 37diswastakan secara bermeter,manakala selebihnya tidakdikutip kerana sebahagiannyatelah dijadikan jalan sehala dankawasan taman perumahan sertatidak praktikal untuk dibuatkutipan.Majlis telah membuat kutipan di26 daripada 45 lokasi yang telahdiwartakan denganmenggunakan kaedah kuponbermula Januari 2009.Tindakan yangdilakukan adalahbaik.6.5.2 Tiket Letak Kereta TidakDijelaskana) Majlis PerbandaranSerembanMajlis telah mengeluarkansebanyak 2,204,839 kepingtiket letak kereta bernilai60sen, daripada jumlah itusebanyak 1,413,707 telahdijelaskan dalam tempoh 7hari, manakala 791,132belum dijelaskan dan telahdikeluarkan notis surcajRM2.Majlis boleh mengambil tindakanMahkamah terhadap merekayang tidak menjelaskan notissurcaj RM2, bagaimanapun kosuntuk mengambil tindakanMahkamah lebih tinggi daripadanilai surcaj dan hasil yangdiperoleh akan dijadikan sebagaihasil Kerajaan Persekutuan.Oleh itu, Majlis akanmelaksanakan kutipan letakkereta bermeter secarapengswastaan bagi keseluruhanlokasi dalam kawasan Majlis yangdikutip secara manual oleh Majlissebelum ini. Tender telah dibuatpada April 2010 dan dijangkaakan mula dilaksanakan padaJulai 2010.Tindakan yangdilakukan adalahbaik untukmengurangkanjumlah tiket letakkereta yang tidakdijelaskan.143

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit6.5.3 Kompaun Tidak Dikutipa) Majlis PerbandaranSerembanMajlis tidak dapatmengutip sejumlahRM1.65 juta kompaun bagikesalahan tidakmenjelaskan bayaran letakkereta sepanjang tahun2006 hingga 2008.Majlis telah mengeluarkan notisperingatan dan mengambiltindakan Mahkamah terhadapmereka yang tidak menjelaskankompaun. Pada tahun 2008hingga Mei 2010 sejumlah56,695 notis peringatan telahdikeluarkan dan 849 telahdiambil tindakan Mahkamah.Selain itu, MPS jugamenyediakan handheld kepadaAtenden Letak Kereta bagimembantu mengurangkankompaun yang tidak dapatdikutip.Tindakansusulan yangdiambil adalahbaik.Pihak Majlisperlumeningkatkanusaha danbertindak lebihtegas untukmengutipkompaun yangdikeluarkan.b) Majlis Daerah JempolSepanjang tahun 2006hingga 2008 sebanyakRM52,630 kompaun tidakdapat dikutip bagikesalahan meletak keretadi luar petak dan salahpetak.Bagi mengurangkan jumlahkompaun yang tidak dapatdikutip, Majlis telah mengambiltindakan dengan mengunci tayardan mendapatkan maklumatdaripada Jabatan PengangkutanJalan (JPJ) untuk tindakansusulan.Tindakansusulan yangdiambil adalahbaik.6.5.4 Kes Mahkamah Belum Selesaia) Majlis PerbandaranSerembanMajlis telah memfailkansebanyak 505 kes diMahkamah bagi tempohJun hingga Disember2008.Bagi memastikan kes Mahkamahdapat diselesaikan dengansegera, Majlis telah menambahbilangan pegawai pendakwadaripada seorang kepada tigaorang dan bilangan hari sebutanjuga telah dipanjangkan darisehari ke dua hari dalamseminggu atas persetujuanMahkamah mengikut keutamaankes.Tindakan yangdilakukan adalahbaik.b) Majlis Daerah JempolMajlis tidak mengeluarkankompaun untuk kesalahantidak membayar kadarletak kereta dan tiadatindakan diambil terhadappemilik kenderaan yangenggan membayarkompaun bagi lain-lainkesalahan letak kereta.Majlis telah mengambil tindakanterhadap pesalah letak keretadan terdapat 10 kes telah dibuatkertas siasatan.Tindakan yangdilaksanakanadalah baik.144

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit6.5.5 Pelanggaran Syarat Perjanjiana) Majlis PerbandaranSerembanSyarikat Asas BudimanSdn.Bhd. telah gagalmembayar wang deposit,mengemukakan jaminanbank dan menjelaskan sewabulanan sehinggatunggakan sewa meningkatkepada RM246,000 padaakhir tahun 2008.b) Majlis Daerah JempolSyarikat MK ParkingSdn.Bhd gagal memasangCCTV di beberapa lokasiyang dikenalipasti sesuai,tidak mengemukakan suratjaminan dan tidakmenjelaskan sewa bulanansejumlah RM201,680setakat 14 Oktober 2008.Majlis telah mengemukakan notistuntutan kepada pihak Syarikatpada 23 Februari 2010 manakalatempoh notis penamatan kontraktelah dikeluarkan dan berakhirpada 4 Mei 2010.Namun begitu, Syarikat telahmengemukakan rayuanpenangguhan bayaran tunggakansewa dan ianya akandibentangkan dalam MesyuaratPenuh Majlis Bil 5/2010 pada 25Mei 2010 untuk pertimbangan.Tindakan saman terhadapSyarikat telah di buat dan telahdidaftarkan di MahkamahSeksyen Kuala Pilah, tarikhsebutan kes telah ditunda ke 11Jun 2010.Tindakan yangdilaksanakanadalah baik.Tindakan yangdilaksanakanadalah baik.6.5.7 Mesin Tiket Tidak BerfungsiDan Dipasang Secukupnyaa) Majlis Daerah JempolSyarikat MK ParkingSdn.Bhd. hanya memasang7 unit mesin tiket daripada81 unit yang sepatutnyadipasang.Kutipan tempat letak kereta telahdilaksanakan sendiri oleh pihakMajlis dengan menggunakankaedah kupon bermula Januari2009.Tindakan yangdilaksanakanadalah baik.6.5.8 Stok Buku Kompaun BelumDilupuskana) Majlis PerbandaranSerembanMajlis tidak menggunakanBuku Kompaun untukmengeluarkan kompaunsetelah Hand Helddiperkenalkan, namunbegitu di dalam simpananMajlis masih terdapat 691buku bernilai RM345,500tidak dilupuskan.Senarai stok buku kompauntersebut telah dikemukakankepada Jabatan Arkid Negarauntuk kelulusan pelupusan dantindakan pelupusan akan dibuatsetelah maklum balas diterima.Tindakan yangdilaksanakanadalah baik.145

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit6.5.9 Halangan Di Petak LetakKeretaa) Majlis PerbandaranSerembanLawatan Audit di beberapalokasi dalam kawasan Majlismendapati peniagamenghalang petak letakkereta menyebabkankesukaran orang awammeletakkan kenderaandengan selamat serta bolehmenjejaskan pendapatanMajlis.Majlis telah menjalankanpemantauan dan penguatkuasaansecara berterusan, sepanjangtahun 2008 sehingga 2010sebanyak 3,302 kompaun telahdikeluarkan.Tindakan tegasperlu diambilterhadappeniaga yangmasih ingkar danmasihmelakukanhalangan padapetak letakkereta.6.5.10 Petak Letak Kereta Di TempatYang Tidak Dibenarkana) Majlis PerbandaraanSerembanMajlis telah membuat petakletak kereta di hadapan pilibomba.Majlis telah mengambil tindakanmembatalkan petak letak keretaberkenaan.Tindakan yangdilaksanakanadalah baik.11.6 PEJABAT SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SEMBILAN- Pengurusan Projek e-KomunitiNo.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit7.5.1.1 Peringkat Unit PengurusanTeknologi MaklumatUnit Pengurusan TeknologiMaklumat (UPTM), PejabatSetiausaha Kerajaan Negeri(SUK) dipertanggungjawabkanuntuk membangun danmengurus sistem maklumatyang cekap dan berkualiti,memastikan projek ICT selarasdengan Pelan Strategik ICT(ISP) Kerajaan Negeri Sembilandan memastikan budaya ICTditerapkan ke dalam tadbir urusKerajaan Negeri Sembilantermasuk bertanggungjawabuntuk merancang,melaksanakan dan memantauProgram e-Komuniti.Kerajaan Negeri Sembilan tidaklagi meneruskan projek yangsama di bawah peruntukanNegeri kerana kekuranganpegawai dan kakitangan untukmemantau dan menyelia projektersebutPost Mortemperlu dijalankanuntuk mengkajikegagalan projeke-Komuniti agardapat dijadikankayu pengukurkepada projekICT di masahadapan.146

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit7.5.3 Kajian Kemungkinan TidakDilaksanakanUPTM tidak membuat kajiankemungkinan sebelum projeke-Komuniti dilaksanakan.Pembangunan projeke-Komuniti adalah ataspermintaan Ahli DewanUndangan Negeri (ADUN) dancadangan Mesyuarat MajlisTeknologi Maklumat danKomunikasi Negeri Sembilan(NSICTC).Kerajaan Negeri dalammerapatkan jurang digitalkhususnya di kalanganmasyarakat luar bandar adalahmendapatkan kerjasamadaripada Agensi KerajaanPersekutuan sepertiSuruhanjaya Komunikasi danMultimedia Malaysia (SKMM)dan Kementerian Kemajuan LuarBandar dan Wilayah (KKLW).Kerajaan NegeriSembilandisyorkan untukmerangkarancanganjangka panjangdengan lebihmenekankanaspek ekonomi,kecekapan dankeberkesanan.7.5.8 Jawatankuasa PengelolaTidak Berfungsi Dengan BaikDokumen penyerahan tidakdiserahkan oleh UPTM kepadaJawatankuasa Pengelola danini telah menyebabkanJawatankuasa Pengelola tidakmengetahui tanggungjawabdan tugas yang perludilaksanakan oleh mereka.Hasil temubual dengan bekastenaga pengajar Pusat e-Serting pada 9 Oktober 2008mendapati tiada senarai tugassecara bertulis mengenaipengagihan tugas setiapjawatan bagi JawatankuasaPengelola dilaksanakan.Akibat kurang pemantauanmaka tindakan susulanterhadap perkara yangdibangkitkan sukar untukdiselesaikan. Selain itu, ahlijawatankuasa yang sentiasabertukar dan kurang komitmenseperti tidak hadir mesyuarat,kerja sukarela dan sumberkewangan yang terhad telahmenyumbang kepadakegagalan pelbagai programPusat e-Komuniti untukdilaksanakan.Projek e-Komuniti di bawahSuruhanjaya Komunikasi danMultimedia Malaysia (SKMM) dimana pemantauan dilakukanoleh Unit Perancang EkonomiNegeri (UPEN) dan UnitPengurusan Teknologi Maklumat(UPTM) bertindak sebagaiUrusetia Pemantauan.Projek dikenali sebagai PusatJalur Lebar Komuniti(Community Broadband Center-CBC) yang telah mulaberoperasi pada tahun2009 dan lokasi projek adalahseperti berikut:. Bangunan MARA, Taman SriPuteri, Mukim Jelai, DaerahJempol. (15 Oktober 2009). Masjid Kampung Lonek, MukimKuala Jempol, Daerah Jempol.(14 Ogos 2009). Felda Palong 11, MukimRompin, Daerah Jempol. (13April 2009)Felda Raja Alias 1, MukimSerting llir, Daerah Jempol. (1Januari 2009). Kg. Kuala Jempol, Mukim KualaJempol, Daerah Jempol. (1Januari 2008)Agensi lain yang melaksanakane-Komuniti di Negeri Sembilanadalah Kementerian KemajuanLuar Bandar dan Wilayah(KKLW) dan KementerianPenerangan Komunikasi danKebudayaan (KPKK) yang tidakmelalui Kerajaan Negeri makaprojek berkenaan tidak dipantauoleh Kerajaan Negeri.UPTM perlumemantaupelaksanaansebarang projekICT diNegeri Sembilanuntukmemastikanmatlamat projeke-Komunititercapai. UPTMjuga perlu lebihproaktif dalammenjalankankerjasamadengan AgensiKerajaanPersekutuandalam mencapaisasaran projekICT di NegeriSembilan.147

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit7.5.9.2 Bayaran Dibuat SebelumPenyerahan SistemUPTM Negeri Sembilan telahmembuat pembayaran awalsebelum penyerahan sistemdilaksanakan oleh pembekalpada 6 Januari 2006 di bawahAkaun Kena Bayar 2005 denganNo. Baucar : V1063016 dan No.Cek : 209445 berjumlahRM100,000.00. Dokumensokongan bagi spesifikasisecara terperinci bagi jadualharga dalam sebutharga jugatidak dapat dikemukakan olehUPTM dan BahagianKewangan, SetiausahaKerajaan Negeri.Surat Pertuduhan Bagi TindakanTatatertib Tidak Dengan TujuanBuang Kerja Atau Turun Pangkattelah dikeluarkan kepada pegawaiyang terlibat pada 5 Mac 2010.Pegawai berkenaan telahmenjawab surat pertuduhantersebut pada 9 April 2010.Status terkini adalah menunggukeputusan daripada LembagaTatatertib.Tindakan yangdilakukan adalahmemuaskan11.7 MAINS HOLDINGS SDN. BHD.- Pengurusan Anak Syarikat KerajaanNo.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit9.5.1 Kedudukan Terkini PrestasiKewanganKedudukan terkini prestasikewangan bagi tahun 2009 dansehingga Mac 2010.Bagi tahun kewangan berakhir2009, MHSB telah memperolehikeuntungan sebelum cukaiberjumlah RM22,529 manakalasetakat Mac 2010 keuntungansemasa adalah berjumlahRM122,228.Laporankewanganmenunjukkanprestasi yangbaik bagi tahun2009 dan setakatMac 2010.9.5.3 Pematuhan TerhadapPengurusan Dan KewanganKetiadaan surat penurunankuasa bagi mengutip hasil,meluluskan baucar bayaran,aset tidak dilabelkan dengannombor pendaftaran serta tanda‘HAK MILIK MHSB’, danJawatankuasa Audit (JKA) tidakditubuhkan.Tindakan mengeluarkan suratkuasa kepada pegawai yangbertanggungjawab telah diambil.Bagi penubuhan JKA pula, MHSBtelah mengemukakan satu kertaskerja cadangan penubuhanjawatankuasa tersebut kepadaAhli Lembaga Pengarah MHSB.Tindakanpenambahbaikantelah dilakukanoleh MHSB bagimenambahbaiktadbir urussyarikat.148

11.8 NEGERI ROADSTONE SDN. BHD.- Pengurusan Anak Syarikat KerajaanNo.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Setakat31 Mei 2010Ulasan Audit10.5.5.2 Syarikat Tidak MempunyaiStandard OperatingProcedure DalamPengendalian PengurusanKewanganNRSB tidak menyediakanperaturan tersebut sebaliknyahanya mengikut senarai tugasyang diserahkan kepadakakitangan yangbertanggungjawab dalam halehwal kewangan serta arahanyang dikeluarkan dari semasake semasa.NRSB telah mendokumenkanStandard Operating Procedure.Sangat baik.12. PEMBENTANGAN LAPORAN KETUA AUDIT NEGARA MENGENAI AKTIVITIJABATAN/AGENSI DAN PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAANNEGERI SEMBILANPerkara 107(2) Perlembagaan Persekutuan menghendaki Laporan Ketua AuditNegara mengenai Penyata Kewangan Kerajaan Negeri dan Aktiviti Jabatan/Agensi danPengurusan Syarikat Kerajaan Negeri hendaklah dibentangkan dalam Dewan UndanganNegeri. Laporan Ketua Audit Negara mengenai Aktiviti Jabatan/Agensi Dan PengurusanSyarikat Kerajaan Negeri Sembilan Tahun 2008 telah dibentangkan dalam Dewan UndanganNegeri pada 20 November 2009.13. MESYUARAT JAWATANKUASA KIRA-KIRA WANG AWAM NEGERIJawatankuasa telah bermesyuarat sebanyak enam kali pada tahun 2009 hingga31 Mei 2010 untuk membincangkan Laporan Ketua Audit Negara bagi tahun 2006 dan 2007.Daripada jumlah perbincangan tersebut sebanyak empat kali Jawatankuasa membincangkanLaporan Mengenai Aktiviti Jabatan dan Agensi bagi tahun 2006 dan 2007. Jawatankuasatelah memanggil Ketua Jabatan yang berkenaan supaya memberi penjelasan terhadapperkara yang dilaporkan. Pada 16 April 2010, Laporan Jawatankuasa Kira-kira Wang AwamNegeri telah dibentangkan di Dewan Undangan Negeri mengenai Laporan Ketua AuditNegara, Negeri Sembilan bagi tahun 2005 dan 2006. Setakat 31 Mei 2010, Jawatankuasasedang membincangkan Laporan Ketua Audit Negara mengenai Aktiviti Jabatan/AgensiKerajaan Negeri bagi tahun 2007. Selaras dengan peranan Jawatankuasa untukmemastikan wujudnya akauntabiliti awam, Jawatankuasa hendaklah dari semasa ke semasamengadakan mesyuarat dengan lebih kerap bagi membincangkan Laporan Ketua AuditNegara terkini dan memastikan syor-syor Jawatankuasa diambil tindakan oleh Ketua149

Jabatan/Agensi Kerajaan Negeri. Butiran ringkas perkara yang dibincangkan olehJawatankuasa semasa mesyuarat adalah seperti di Jadual 13.1.Jadual 13.1Mesyuarat Jawatankuasa Kira-kira Wang Awam Negeri SembilanSepanjang Tahun 2009 Sehingga 31 Mei 2010Tarikh Jabatan/Agensi Perkara27.2.2009Jabatan Hal Ehwal Agama IslamNegeri Sembilan11.2.2010 Majlis Perbandaran NilaiLaporan Ketua Audit Negara Tahun 2006Pengurusan Sekolah Agama Kerajaan NegeriLaporan Ketua Audit Negara Tahun 2006Penswastaan Perkhidmatan Pembersihan DanPelupusan Sisa Pepejal8.3.2010Jabatan PerhutananNegeri SembilanLaporan Ketua Audit Negara Tahun 2006Pengurusan Pengeluaran Lesen Mengambil HasilHutan10.5.2010Jabatan PertanianNegeri SembilanSumber: Rekod Jabatan Audit NegaraLaporan Ketua Audit Negara Tahun 2007Pembangunan Ushawan Memperoses Makanan DanIndustri Asas Tani150

PENUTUP

152 2

PENUTUPSecara keseluruhannya, tidak banyak kemajuan yang dapat dilaporkan berhubung denganpelaksanaan program/aktiviti oleh Jabatan/Agensi. Seperti mana yang telah dilaporkandalam Laporan Ketua Audit Negara bagi beberapa tahun yang lalu, sungguhpunprogram/aktiviti telah dirancang dengan baik, namun dari aspek pelaksanaan danpemantauannya, masih ada beberapa kelemahan yang jika tidak diperbetulkan bolehmenjejaskan pencapaian objektif yang telah ditetapkan.Antara faktor utama yang menyebabkan wujudnya kelemahan adalah antaranya kuranglatihan diberi kepada pegawai terlibat dan tidak ada penyeliaan yang berkesan terhadapkerja-kerja yang dilaksanakan oleh kontraktor dan vendor. Jika kelemahan tersebut tidakdiberi perhatian yang serius dan tidak diperbetulkan, ia boleh menjejaskan pencapaianobjektif aktiviti/program berkenaan serta menjejaskan imej Kerajaan Negeri danperkhidmatan awam.Beberapa Jabatan/Agensi yang terlibat telah mengambil tindakan pembetulan selepasmendapat teguran daripada pihak Audit, namun bagi mengelakkan kelemahan yang samadaripada berulang, langkah pembetulan perlu dibuat secara berterusan. Pegawai Pengawalyang terlibat juga perlu mengatur supaya pemeriksaan secara menyeluruh dijalankan untukmenentukan sama ada kelemahan yang sama juga berlaku di program/aktiviti lain yang tidakdiaudit dan seterusnya mengambil tindakan pembetulan yang sewajarnya.JABATAN AUDIT NEGARAPutrajaya21 Jun 2010153

154

155