m a r t o s u l o b i s n a T e l
m a r t o s u l o b i s n a T e l
m a r t o s u l o b i s n a T e l
- TAGS
- georgianjews.org
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
mxatvari cisana janaSvili<br />
12<br />
moambe<br />
oTar sefiaSvili<br />
kamara meTerTmete<br />
maxsendeba: 60-iani wlebis Suaxans,<br />
roca araCveulebrivad amaRlda firosmanis<br />
Semoqmedebisadmi interesi, ilia<br />
papisimedovi CemTan saubarSi igonebda<br />
Salom koboSvilis naTqvams: firosmanis<br />
naxatebisaTvis yvelaze bunebrivi iyo is<br />
adgili da garemo, sadac isini ibadebodnen,<br />
_ ambobda Turme berikaci, _ nikala<br />
xom metwilad Rvinis sardafebSi da<br />
duqnebSi xatavda. amitom TiTqos gaucxoebulad<br />
da rogorRac daRvremilad<br />
gamoiyurebiano misi suraTebi muzeumis<br />
kedlebze. zooparkSi damwyvdeul laRi<br />
bunebis Svilebs gvanan _ mSobliur<br />
stiqias mowyvetilnio. namdvili firosmani<br />
ki Rvinis sardafebis bindbundSi<br />
CaZiruli kedlebidan iyureboda, iq sul<br />
sxva iyoo igi _ naRdi, idumali, yvelasTvis<br />
axlobeli, gasagebi da Tan Cauwvdomeli.<br />
im kedlebTan erTad STainTqnen<br />
isini aryofnaSi da aRar gameordebian.<br />
me ki isev iseTni melandebian da menatrebian<br />
isini, daveZeb kidec. davdivar<br />
xolme rkinigzis vagzlis axlo-maxlo,<br />
Cerqezovsa da malaknebTan erTmaneTSi<br />
gamaval viwro quCebSi, gulisfancqaliT<br />
vixedebi Zvel, kuTxeCamoWril Tbilisuri<br />
saxlebis sardafebSi da duqnebSi.<br />
es xom nikalas moxatuli sardafebi da<br />
duqnebia, iqneb SemorCa-meTqi rame. erTi<br />
sardafis kedelze, _ malaknis rva nomer<br />
saxlSi, _ jer isev aCniao firosmanis<br />
daxatuli `farSavangi~, _ meubneboda Salomi,<br />
_ midi aucileblad, naxe, Tu ginda<br />
igrZno, ras niSnavs firosmani Tavis garemoSi;<br />
iCqare, Torem male, albaT, aRarc<br />
is saxli iqneba da aRarc es naxatio...<br />
Salom koboSvilis suraTebi ki,<br />
_ ambobda b-ni ilia, _ Cveni muzeumis<br />
kedlebSi iSva. maTi mSobliuri garemo<br />
imTaviTve saqarTvelos ebraelTa istoriul-eTnografiuli<br />
muzeumi iyo da<br />
yvelaze bunebrivad swored am keraSi<br />
Tavmoyril eqponatebTan erTad gamoiyurebodnen.<br />
yvelaze marTladac maTTan<br />
konteqstSi ikiTxebodneno.<br />
da ar vici axla, ra vuwodo amas<br />
_ iRbali Tu uiRbloba? arada, TiTqos<br />
swored es garemoeba iqca Salom koboSvilis<br />
mxatvruli memkvidreobis<br />
bediswerad, aman gansazRvra imTaviTve<br />
misadmi damokidebuleba. moxda ki is,<br />
rom Tavidan, roca koboSvilis suraTebi<br />
iwereboda, TiTqmis aravis mosvlia<br />
azrad da arc moundomebia maTi mxatvruli<br />
Rirebulebis gaazreba, esTetikuri<br />
TvalsazrisiT aRqma da dafaseba.<br />
ebraelTa muzeumic xom paralelurad<br />
iqmneboda. yoveli siaxlis dabadebas<br />
ki mudam axlavs tkivili. maxsendeba am<br />
keris daarsebis moTaveni rom igonebdnen:<br />
saqarTveloSi ebraelTa mWidrod<br />
dasaxlebis regionebSi eqspediciebis<br />
dros bevr siZneles vawydebodiT. gansakuTrebiT<br />
Wirda undoblobis daZleva,<br />
adamianebi ver eleodnen mamapapeul<br />
relikviebs, SemorCenil xnovan saojaxo<br />
nivTebs, metadre _ religiur wignebs,<br />
xelnawerebs, dokumentebs. TumcaRa,<br />
iyvnen Cveni wamowyebisadmi keTilad gan-<br />
gazeTi Seicavs Toris wminda sityvebs. gTxovT gaufrTxildeT!<br />
martosulobis<br />
"Tu ikargeba xsovna, ikargeba warsuli, ikargeba identuroba, ikargeba kultura, vikargebiT Cven!"<br />
wyobilnic, romlebic uSurvelad gvimarTavdnen<br />
xels. iseT mxare-kuTxeebSi<br />
ki, sadac huriaTa qarTvelTa Sesaxeb,<br />
rogorc JamTa siavis Sedegad, ise Tavad<br />
maT winaparTa auxsneli daudevrobis<br />
gamo, TiTqmis araviTari istoriuli mowmoba<br />
ar Semonaxula, risi mignebis imedi<br />
unda gvqonoda. samwuxarod, swored ase-<br />
Ti upovari da uarafro gamodgao axalcixis<br />
Temi, _ ambobdnen isini.<br />
mogvianebiT ki, 1945-Si, muzeumis<br />
`Sromebis~ mesame tomSi daibeWda mogzaur<br />
Cornis Canawerebi, romelic cxads<br />
xdida muzeumis TanamSromelTa uimedobis<br />
mizezs. `TavianTi winaprebis Sesaxeb<br />
axalcixel ebraelebs araferi axsovT,<br />
_ werda Corni 1869 wels, _ garda<br />
imisa, rom winaT ucxovriaT axalcixis<br />
Crdilo-dasavleT mxares, sadac axla<br />
qalaqis axali nawilia gaSenebuli da<br />
amJamad qarTvelebi da sxva erebi mosaxleoben.<br />
uwindel sacxovrebel adgilas<br />
salocavebic hqoniaT, axla ki im adgilas<br />
quCebia gayvanili da Senobebia agebuli.<br />
me bevri vecade _ gamerkvia mizezi,<br />
Tu ratom gadmosaxlebulan isini<br />
winandeli sacxovrebeli adgilidan...<br />
magram amis garkveva SeuZlebeli gaxda,<br />
radgan aqaurebs amis Sesaxeb ukve aRaraferi<br />
axsovT... aqauri moxucebi ganuiTarebelni<br />
arian, mexsiereba ar uvargaT...<br />
saerTod, ejavrebaT warsulis<br />
mogoneba... daudevari xalxia... TavianTi<br />
warsulis Sesaxeb arafers iweren; ase-<br />
Ti Cveuleba maTTvis sruliad ucxoa...<br />
visac SevekiTxe, Tu ratom ar swerdnen<br />
TavianT Tavgadasavals, Cemi SekiTxva yvelas<br />
ukvirda~.<br />
_ arada, muzeumSi ukve pirveli<br />
sajaro gamofenisTvis vemzadebodiT,<br />
_ yveboda ilia papisimedovi. _ yvela<br />
sagonebelSi viyaviT, Tu riT da rogor<br />
warmogvedgina eqspoziciaSi axalcixis<br />
uZvelesi da TviTmyofi Temi?<br />
raRas ar vixsenebdi da vepotinebodi,<br />
rom rogorme sadme wavwydomodi<br />
axalcixel ebraelTa cxovrebis saxier<br />
mowmobebs. im azrmac ki gamielva, iqneb<br />
rusTxelmwifis droindel kinodokumentalist<br />
simon esaZis mier gadaRebul<br />
ruseT-TurqeTis omis qronikebSi moinaxos-meTqi<br />
kadrebi axalcixesTan dakav-<br />
Sirebuli, magram imxanad samxedro arqivs<br />
vin gamakarebda?.. isic vicodi, samcxe-javaxeTis<br />
gzebiT xSirad rom uvlia<br />
sparseTisaken SesaniSnav fotomematianes<br />
_ Tbilisel rus dimitri ermakovs da<br />
raRac imedic mqonda, rom SesaZloa,<br />
CvenSi dacul mis mdidar koleqciaSi<br />
mainc aRmoCeniliyo axalcixis suraTebi,<br />
maT Soris ebraelTa kvartlisac, magram<br />
es imedic amao gamodga... da ai, erT, mar-<br />
Tla, mSvenier dRes, SemTxveviT, Tvali<br />
Sevavle Cveni muzeumis darajs, berikac<br />
Salom koboSvils, qvis kibeze Camomjdari,<br />
TavisTvis muyaoze rom xatavda. vicodi,<br />
gagonili mqonda misi mexsierebisa da<br />
axalcixur folklorSi Caxedulobis<br />
ambavi, axla ki xatvis niWic meniSna misi<br />
da Seqmnili viTarebidan TiTqos Tavis<br />
daRwevis raRac imedic gamiCnda gulSi.<br />
davxede naxats, masSi lamis Zveli xalxuri<br />
mxatvris _ mamuka TavaqariSvilis<br />
miniaturebidan amokalmuli moxdenili<br />
xazebi ufro davlande da iqve Sevuqe<br />
Saloms naxelavi, mindoda wamexalisebina,<br />
Tanac moridebulad SevTavaze _ iqneb<br />
Seni bavSvobis droindeli axalcixis<br />
yofis suraTebi gaixseno da Seneburad<br />
daxato-meTqi...<br />
asea, ara poeturma aRmafrenam, aramed<br />
Zalze praqtikulma, pragmatulma mizezma<br />
ganapiroba Salomis pirveli nabi-<br />
jebi mxatvrobaSi. ar aris SemTxveviTi,<br />
rom muzeumis TanamSromlebs, maT Soris<br />
ilia papisimedovsac, ufro sagulisxmod<br />
eCvenebodaT misi suraTebis istoriuleTnografiuli<br />
xasiaTi da mniSvneloba.<br />
piradad Salom koboSvilisadmi damokidebulebaSic<br />
aSkarad vlindeboda es<br />
gaugebari calmxrivoba. da axla, roca<br />
ecnobiT Tavis droze gamocemul am<br />
muzeumis `Sromebs~, umal TvalSi gxvdebaT,<br />
rom maTi avtorebi, TiTqos<br />
pirSekruli ariano, jiutad ar scnoben<br />
Saloms, rogorc mxatvars, krints ar sZraven<br />
mis mxatvrul naxelqmnarze, xolo<br />
Tu zogjer mainc daimowmeben xolme<br />
berikacs, isic oden viTarca samcxejavaxeTis<br />
ebraelTa Zveli yofisa da<br />
adaT-Cveulebebis xsovnis Semnaxvels an<br />
zepirsityvierebis sando gadmomcems.<br />
TumcaRa: - ar arsebobso winaswarmetyveli<br />
Tavis mamulSi! es ZvelTuZvelesi<br />
Tqmac xom CvenianTa warmomavlobisaa.<br />
es Segoneba iyo, imTaviTve rom guli<br />
auyara xalxs Tavis wiaRSi Rirseul<br />
SvilTa danaxvaze, xolo Tu mavani vinme<br />
TvalsaCino mainc gamovidoda _ mis aRiarebaze.<br />
is, rom Tavdapirvelad aravis<br />
seriozul mxatvrobad ar aRuqvia Salomis<br />
naxelqmnari, esec im Zveli Tqmis<br />
gamoZaxili da dasturia.<br />
kamara meTormete<br />
da isev ver virideb Sedarebis<br />
cTunebas:<br />
firosmanis geniis aRiareba da misi<br />
memkvidreobis Zieba-Segroveba 1912-Si<br />
axalcixis bazari. mxatvari Salom koboSvili<br />
idebs saTaves, roca peterburgidan ardadegebze<br />
Camosulma studentebma, Zmebma<br />
ilia da kiril zdaneviCebma, TavianT megobar<br />
mxatvar miSel le dantiusTan er-<br />
Tad, Tbilisis rkinigzis vagzlis axlo,<br />
Rvinis sardafSi, `kardanaxi~ rom erqva,<br />
SemTxveviT aRmoaCines nikalas naxatebi.<br />
maSin SesZaxa Turme firosmanis suraTebiT<br />
aRfrTovanebulma peterburgelma<br />
frangma le dantium: `es xom dRevandeli<br />
jotoa!~, riTac, uneburad, imTaviTve daukavSira<br />
firosmanis saxeli italiuri<br />
aRorZinebis xanis winamorbeds.<br />
magram Tu dascdenia odesme vinmes<br />
Salom koboSvilis gamo _ `qarTvel<br />
ebraelobaSi jotos aCrdilis gamoCenas<br />
hgavso~, riTac imJamindel huriaTa qarTvelTa<br />
uRimRamo yofaSi raRac niSansvetur<br />
moments Tu ara, yovel SemTx-<br />
vevaSi, mxatvrobaSi pirveli xnulis<br />
gamvlebis gamoCenas mainc mianiSnebda? _<br />
ara, aseTi qaTinauri beddamwvari Salom<br />
koboSvilisaTvis aravis gaumetebia. ai,<br />
is ki iTqva: `CvenSi ukve aris erTi didi<br />
primitivisti _ niko firosmani, xolo<br />
patara saqarTvelosTvis, TiTqmis Tanabari<br />
donisa da niWierebis ori primitivisti<br />
rogorRac SeuZlebelia~.<br />
am sityvebs lado gudiaSvils miaweren<br />
_ zogi sinanuliT, zogic, samwuxarod,<br />
niSnismogebiT, rameTu maTSi iseT<br />
qveteqsts gulisxmoben, Crdils rom<br />
miafenda da SebRalavda pirnaTeli xelovanis<br />
adamianurobas. arada, es sityvebi<br />
TiTqos marTla iseTive sabediswero<br />
gamodga Salom koboSvilis mxatvruli<br />
memkvidreobisaTvis, maT iseve gansaz-<br />
Rvres misi xvedri samomavlod, rogorc<br />
bibliuri balTasaris mware yismaTi<br />
mis Tvalsawierze weramwerelis xeliT<br />
gamoyvanilma idumalma warweram.<br />
`...patara saqarTvelosTvis... ori<br />
primitivisti rogorRac SeuZlebeliao~...<br />
_ nuTu esec, _ poeti daviT<br />
batoniSvili rom ityoda, _ `mizezisa<br />
gamo sxvisa da sxvisa...~ (?!)<br />
TumcaRa, iqve xom isic aRniSna:<br />
`TiTqmis Tanabari donisa da niWierebis<br />
ori primitivistio~, riTac pirvelma<br />
migvaniSna da STagvagona firosmanisa<br />
da koboSvilis SemoqmedebaSi sulieri<br />
naTesaobis danaxvis SesaZlebloba da<br />
gvibiZga am fenomenis gaazrebisaken.<br />
ai, ratom mgonia, rom maSin aSkarad<br />
TvalTmaqcobda mziuri `serafitas gaseirnebis~<br />
Semoqmedi, TiTqos imTaviTve<br />
irgebdao im saocar da auxsnel niRabqaragmas,<br />
Tavis `freskis RimilSi~ rom<br />
gaacxada mogvianebiT.<br />
ratom?<br />
Salom koboSvilis ubedoba iyo, rom<br />
misi xanmokle Semoqmedeba Tanxvda sab-<br />
WoeTSi ocdaCvidmeti wlis stiqionebs<br />
_ diqtaturis yvelaze sastik `mecxre<br />
zvirTis~ periods, an _ oruelis Tqmas<br />
Tu moviSveliebT, _ es iyo dro, romelsac<br />
tiranis `Ceqma hqonda dabijebuli<br />
saxeze~. davazustoT: gamtknarebul saxeze!<br />
tragikuli istoriis yoveli wuTi<br />
lamis wyvdiadSi CaZirul weliwads<br />
utoldeboda. aras niSnavda stalinuri<br />
`savitrino konstitucia~. imsxvreoda<br />
tradiciuli faseulobani, devalvire
naTel-Crdili<br />
buli iyo da arafrad Rirda avtoriteti<br />
_ arc asakis da gamocdilebis, arc<br />
talantisa da codnis, saxifaTo Seiqna<br />
warmomavloba da gvariSviloba... 1934-is<br />
agvisto-seqtemberSi gamarTul sabWoTa<br />
mwerlebis pirvel yrilobazeve aSkara<br />
gaxda, rom literaturasa da xelovnebaSi<br />
bolo moeRo azris Tavisuflebas,<br />
SemoqmedebiT Ziebebsa da eqsperimentebs.<br />
amieridan partiuli loialobiT<br />
icdeboda sityvisa da funjis ostati.<br />
mkvidrdeboda erTaderTi mimdinareoba _<br />
socrealizmi. yvela sxva mimarTuleba<br />
Tu `izmi~ mZvinvare `wiTeli teroris~<br />
msxverpli xdeboda... lado gudiaSvilsac,<br />
iseve rogorc sazRvargareT<br />
wrTvnagamovlil yovel xelovansa Tu<br />
codnaSeZenil mecniers, eWvis TvaliT _<br />
almacerad da undoblad uyurebda oficiozi.<br />
raRa Tqma unda, sulierad daZabuli<br />
ganicdida ostati am saxifaTo aTvalwunebas,<br />
frTxili iyo, rameTu icoda<br />
_ SeiZleboda erTi mavani Cinovnikis<br />
umecari sityva sabediswero aRmoCeniliyo<br />
nebismieri xelovanis ara martoden<br />
SemoqmedebisaTvis, aramed sicocxlisaTvisac;<br />
rom `naivisti~ xalxuri mxatvris<br />
_ Salom koboSvilis warmodgena<br />
e.w. `revoluciamdeli primitivistis~ _<br />
firosmanis mimdevrad, maTi mxatvruli<br />
Taviseburebebis, Tundac pirobiTad, erT<br />
sibrtyeze dayeneba, uTuod aRiqmeboda<br />
socrealizmisaTvis ucxo, raRac sxva<br />
mimdinareobis aRiarebad. es ki, aSkarad,<br />
yofna-aryofnis garduval safrTxes<br />
Seuqmnida orive mxatvris memkvidreobas.<br />
amitomac _ oRond gadaerCina, oRond<br />
aeridebina maTTvis tiraniis boroti<br />
bazari Zvel ierusalimSi. mxatvari mordexai janaSvili<br />
Tvali, _ gaTiSa isini: firosmani warsuls<br />
Seafara da iq datova saimedod,<br />
xolo koboSvilis mniSvneloba viTomda<br />
oden eTnografiuli suraTebis fermwerobiT<br />
Semofargla, ris Sedegadac,<br />
uneburad, huriaTa qarTvelTa pirveli<br />
mxatvris memkvidreoba jer istoriuleTnografiuli<br />
muzeumis viwro sivrceSi<br />
moeqca, Semdeg ki, ager naxevari saukunea,<br />
e.w. samuzeumo mxatvrul fondTa sacav-<br />
Sia Caketili.<br />
bedisweraa swored, saxeze gudiaSvilis<br />
qaragmuli `freskis Rimili~ rom<br />
dahfenia. aba sxvagvarad rogor warmovidginoT<br />
`wamebis gzaze~ maTi gadarCena.<br />
kamara mecamete<br />
dasabamidan iyoo sityva... TumcaRa,<br />
albaT, martoden sityva ara. sityviT<br />
iqmna naTeli, romelmac naTelhyo feric.<br />
amitomaa, rom xelovanTa suli im-<br />
TaviTve erTnairad wamebulia sityviT<br />
da feriT, rameTu erTic da meorec uxsovar<br />
Jamidanve dagznebuli cecxlia da<br />
sawuTroc, es sityviTa da feriT naZerwi<br />
sakvirveleba, am cecxlSia gamotarebuli<br />
da nawrTobi. oRondac, is kia, rom<br />
igi maradiuli mSvenierebis ziari maSin<br />
xdeba, Tu WeSmariti mxatvris xilvebi-<br />
Taa sadReoze gamoxmobili.<br />
Salom koboSvilis unikaluri mexsierebis<br />
gamo, Tavis droze, legendebi<br />
daiareboda Turme. araerTgzis msmenia<br />
mis TanamedroveTagan: Saloms sakuTar<br />
sulwiaRSi hqonda davanebuli sruliad<br />
samcxe-javaxeTis, metadre _ axalcixel<br />
ebraelTa saukuneebSi moxveWili ganZi<br />
_ uZvelesi qarTuli ZarRviani sityvebi,<br />
kilokavebi, kolorituli saxiani Tqmani.<br />
da isini, rogorc Zvel zandukSi SemorCenili<br />
dedis namziTvari nivTebi, iseTive<br />
siyvaruliT da Cumi siamayiT amohqonda<br />
mexsierebidan da afenda samzeozeo.<br />
vixseneb: rodesac mweralma akaki<br />
gelovanma, _ Tavad saxviTi xelovnebisa<br />
da xelovanTa trfialma, _ werili miuZRvna<br />
megobari mxatvris, miSa (mordex)<br />
janaSvilis xsovnas, SeumCneveli ar<br />
darCenia qarTvel ebraelTagan pirveli<br />
profesionali fermweris pieTeti da<br />
mowiwebiT pativiscema misi winamorbedi<br />
Tanatomeli xalxuri mxatvrisadmi, romlis<br />
memkvidreobasac igi `qviSaSi napovn<br />
oqros marcvlebs~ uZaxda Turme.<br />
_ miSam kargad icoda, ra amagic dasdo<br />
lado gudiaSvilma firosmanis saqvey-<br />
nod aRiarebas, _ sagangebod aRniSnavda<br />
mwerali, _ da amitomac Txova erTxel<br />
maestros: _ egeb dageweraT rame Salom<br />
koboSvilze saxelovnebo JurnalisTviso.<br />
maSin lados upasuxia: `me namdvilad<br />
didad vafaseb Salom koboSvilis<br />
Semoqmedebas, magram statia Tqven unda<br />
daweroT, radgan Salomis memkvidreoba<br />
mTlianad erovnuli xasiaTisaa da Tqven<br />
ufro SegiZliaT misi sulis gaxsna<br />
(xazi Cemia. o.s.). Salomis Semoqmedebas<br />
ar sWirdeba avtoritetis moSvelieba,<br />
is TviTonaa avtoriteti~.<br />
(etyoba miSas gulTan axlo miutania<br />
ufrosi kolegis rCeva da mogvianebiT<br />
vrceli statiac dauweria Salom<br />
koboSvilze, romelic israelSi, qarTulenovan<br />
gazeT `samSoblos~ sam nomerSi<br />
gamouqveynebia 1985 wels. statiaSi miSa<br />
acxadebs: koboSvilis mogonebebis safuZvelze<br />
ukve Seqmnili maqvs ferweruli<br />
suraTi _ `firosmanisa da Salomis<br />
Sexvedra tfilisis Rvinis sardafSi~,<br />
xolo akaki gelovanis TqmiT, miSa janaSvils,<br />
imavdroulad, `ebraelTa firosmanis~<br />
25-mde naxatis aslebic Seusrulebia<br />
zeTis ferebSi... aSkaraa, rom<br />
profesional mxatvars afiqrebda da<br />
adardebda xalxuri Semoqmedis naxelqmnaris<br />
_ akvarelisa da guaSis saRebavebiT<br />
qaRaldze daxatuli suraTebis momavali<br />
bedi, maTi `susti fizikuri gam-<br />
Zleobis~ gamo... _ sad aris axla miSa<br />
janaSvilis is namuSevrebi? xom Sesa-<br />
Zloa, maT Soris aRmoCeniliyo aslebi<br />
koboSvilis im suraTebisa, amJamad rom<br />
aRarsad Cans?!).<br />
uTuod, Zneli warmosadgenia Salom<br />
koboSvilis mxatvruli memkvidreoba<br />
erovnuli sawyisebisagan, ZirZveli<br />
ebrauli tradiciebisagan mowyvetilad,<br />
rameTu ebraelTaTvis erovnulisa da<br />
religiuris gageba identuria da ganucalkevebeli.<br />
amdenad, ar egebis ebrauli<br />
yofa Toris mcnebebis gareSe, romelSic<br />
winaparTa sulia gamJRavnebuli. Salomis<br />
SemoqmedebaSi ki, `huriaTa qarTvel-<br />
Ta~ yofa-cxovrebisa da sarwmunoebrivi<br />
wes-adaTebis marTlad asaxvasTan erTad,<br />
gansakuTrebiT mniSvnelovania folklorul<br />
motivebTan, xalxuri xelovnebis<br />
esTetikasTan bunebrivi siaxlove,<br />
SeiZleba iTqvas, RviZli naTesaoba.<br />
albaT, imitomac vdumdi didxans,<br />
rom lamis SeuZleblad meCveneboda Salom<br />
koboSvilis naxatebis sulieri<br />
Zirebis rkveva, maTSi wvdoma, an maT gamo<br />
sxvaTa mier ukve TqmulTan SedarebiT<br />
raime gansxvavebulis Tqma, maTi qarTvel<br />
ebraelTa zepirsityvierebis nimuSebTan,<br />
ufro ki _ axalcixelTa folklor-<br />
Tan kavSirSi ganxilvis gareSe. magram<br />
sad iyo is nimuSebi, rom xeli mimwvdomoda?<br />
vicodi, Tavis droze muzeumis<br />
TanamSromlebi savele eqspediciebze, maT<br />
Soris samcxe-javaxeTSic rom iwerdnen<br />
moxuc ebrael xalxur mTqmelTagan Zvel<br />
simRerebs, leqsebs, Tqmulebebs, Sairebsa<br />
Tu Selocvebs. magram, rogorc Cans, ma-<br />
Sin maTi publikacia muzeumis erTad<br />
erT beWdviT gamocemaSi _ `SromebSi~<br />
ver moxerxda, xolo omis damTavrebis<br />
Semdeg oden erTi (mesame) tomiRa gamovida<br />
`Sromebisa~ _ 1945-Si. mere ki,<br />
mZvinvare saxelmwifo antisemitizmis<br />
viTarebaSi vis SeeZlo, an vin gabedavda<br />
sityvis daZvras ebraelTa istoriasa<br />
Tu kulturaze, Tundac _ xalxur Semoqmedebaze.<br />
samwuxarod, ganukiTxaoba da<br />
daviwyebis mtveri aRmoCnda im, vin icis,<br />
ra rudunebiT Segrovil folkloruli<br />
ganZis xvedri. da dRemde gaurkvevelia,<br />
1951-Si, muzeumis likvidirebis dros,<br />
romel arqivsa Tu fondSi moxvda an<br />
STainTqa qarTvel ebraelTa TviTmyofi<br />
kulturis, maTi mxatvruli warmosaxvis<br />
mowme da dasturi zepirsityvierebis<br />
Canawerebi...<br />
TumcaRa, moxda ki ise, Tavis soflis<br />
samduravSi rom uTqvams rusTvels:<br />
`magram RmerTi ar gaswiravs~ Sengan<br />
ganawirsao. gaumxelel imedsa da molodinSi<br />
gamoxda mravali weli, icvleboda<br />
Jamni da vin ifiqrebda, rom aq, amerikaSi<br />
gazeT `daviTis faris~ redaqtori simon<br />
krixeli gamacnobda Tavisi mamis, didi<br />
xnis win gardacvlil filolog aron<br />
krixelis arqivSi axlaxans mignebul xelnawer<br />
naSroms _ `qarTvel ebraelTa<br />
xalxuri Semoqmedeba~, romelSic axalcixelTa<br />
folkloris sagulisxmo nimuSebic<br />
aRmoCnda. da miuxedavad imisa,<br />
rom naSroms aSkarad aklia profesionali<br />
folkloristis xeli, CemTvis es<br />
qifuris dRe<br />
mxatvari mordexai janaSvili<br />
13<br />
semk<br />
mainc iyo... ar vici _ ra? _ albaT,<br />
saswauli!.. 2006 wlis zafxuli idga.<br />
is-is iyo TbilisSi, qarvaslis sagamofeno<br />
darbazSi moewyo Salom koboSvilis<br />
dabadebis 130 wlisTavis aRsaniSnavi<br />
misi naxatebis saiubileo vernisaJi da<br />
gamoica feradovani albomi-katalogi<br />
_ gamofenis moTavis, xelovnebaTmcodne<br />
lela wiwuaSvilis winasityvaobiT. am<br />
RirsSesaniSnav movlenas win uswrebda<br />
israelSi rusulenovan gazeTSi (`novosti<br />
nedeli~. 21.07.05) dabeWdili<br />
cnobili radioJurnalistis, mixeil<br />
fiCxaZis werili koboSvilis gamo, sa-<br />
TauriT _ `is firosmani ar aris, igi<br />
sxvaa~. am publikaciasTan dakavSirebiT<br />
umal Tavi gamoido TbilisSi qarTulenovanma<br />
gazeTma `menoram~ (31.05.06) da<br />
misma redaqtorma, dramaturgma guram ba-<br />
TiaSvilma Ria weriliT mimarTa saqarTvelos<br />
erovnuli muzeumis generalur<br />
direqtors, profesor daviT lorTqifaniZes.<br />
gazeTi, faqtobrivad, ebrauli<br />
kulturis qomagis poziciidan Txovda<br />
adresats, mkiTxvelebisaTvis gaecno, Tu<br />
ra mdgomareobaSia amJamad misi uwyebis<br />
fondSi daculi koboSvilis naxatebi.<br />
Temam ganapiroba da, werilis<br />
avtori saTiTaod asaxelebda saqarTvelos<br />
ebraelTa muzeumis yvela yofil<br />
direqtors _ omamdels Tu Semdgomdroindels,<br />
magram ratomRac sul ar<br />
gaxsenebia swored is pirovneba, romlis<br />
direqtorad muSaobis Jamsac gauqmda<br />
despoturi reJimis mier likvidirebuli<br />
qarTvel ebraelTa es ukanaskneli<br />
kulturuli kera; ar uxsenebia ilia<br />
papisimedovi, romelmac pirvelma SeniSna<br />
da amagi dasdo Tanatomeli xalxuri<br />
mxatvris niWis gamovlenas, misi naxelqmnaris<br />
dafasebas da mofrTxilebas. sxvaTa<br />
Soris, manve dawera da 1940 wels,<br />
mxatvris sicocxleSive, gamoaqveyna<br />
muzeumis `SromebSi~ pirveli da dRemde<br />
erTaderTi narkvevi Salom koboSvilis<br />
cxovrebasa da Semoqmedebaze. Tundac<br />
es naSromi xom mainc unda scodnoda<br />
namdvil gulSematkivars?! da marTalia,<br />
maSin araerTgzis gamxsenebia sulmnaT<br />
akademikos ivane javaxiSvilis ander-<br />
ZiviT Tqmuli: `mterze uaresia uvicoba<br />
da ufro metad _ vaimcodneobao~, magram<br />
_ gamogitydebiT _ Cemze araviTari<br />
zegavlena ar mouxdenia arc `menoras~<br />
TvalSisacem `gulmaviwyobas~ da arc<br />
im xarvezebs, romelTagan dazRveuli,<br />
samwuxarod, sxva publikaciebic ar aRmoCnda.<br />
CemTvis namdvili sixaruli da<br />
STagoneba iyo axalcixel ebraelTa<br />
folkloris is axalmignebuli _ arc-<br />
Tu uxvi, magram uTuod sagulisxmo _<br />
nimuSebi, romelTa wyalobiTac ukve Sei-<br />
Zleboda Salom koboSvilis Semoqmedebis<br />
ramdenadme gansxvavebul aspeqtSi<br />
danaxva da gaazreba.<br />
oTar sefiaSvili<br />
xelovnebis damsaxurebuli moRvawe<br />
niu iorki
14<br />
moambe<br />
saqarTvelos ebraelTa<br />
istoriis muzeumi<br />
muzeumis aRorZinebis sabWo uxmobs qtitor-SemwirvelT:<br />
gadavarCinoT erovnul-saerTaSoriso mniSvnelobis<br />
muzeumis avariuli Senoba dangrevisagan<br />
ebra elTa isto ri ul-eTnogra fi uli<br />
mu ze u mi Ca moya libda sa qarTve los<br />
Ra rebko mis gamge o bis 1932.30.11 dadgenile<br />
biT ro gorc sa uwye bo orga nizacia<br />
_ mSro mel ebra elTa kultba zis<br />
farglebSi; ofi ci a lurad da arsda<br />
1933.23.11 _ sa qarTve los ga naTle bis<br />
sa xalxo ko misa ri a tis brZa nebiT.<br />
Tavda pirve lad mu ze u mi ganTavsda<br />
ebra elTa kultba zis Se noba Si<br />
(amJa mad, g. abe saZis q.10), xo lo 1940<br />
wli dan e.w. `gumba Tovan si nago gaSi~<br />
(amJa mad, anton ka Tali kosis q.3);<br />
XX s. 10-ia ni wle bis Su a xanebSi<br />
aSe nebu li mu ze u mis Se noba _ agu risaa,<br />
ga redan mra valkuTxa, SigniT wri uli<br />
(3 afsi diT), romlis pe rimetrze,<br />
8 wyvil svetze da fuZne bulia rki nabe<br />
toni save ori, di di da mci re gumba-<br />
Ti; ga dake Teba Ta Se degad na gebo ba 3<br />
sarTu li a nia, da axlo e biT 20 metri<br />
sigrZe-si gani sa da 21 metri si maRlis.<br />
ssrk-Si mimdi nare anti semi turi<br />
moZra o bis talRa ze mu ze u mi da i xura<br />
1951 wels.<br />
sa qarTve los mecni e reba Ta akademi<br />
is qarTul-ebra ul urTi erTo baTa<br />
aso ci a ci is wardge nis sa fuZvelze<br />
aRdga sa qarTve los mTavro bis 1992.30.11<br />
#1017 dadge nile biT da mi e niWa cnobili<br />
ra bini sa da sa zoga do moRvawis<br />
da viT ba a zovis sa xeli. mu ze u mi<br />
Se vida sa qarTve los kultu ris saministros<br />
daqvemde bare baSi; sa qarTvelos<br />
mecni e reba Ta aka demi as da e vala<br />
sa mecni e ro xelmZRva nelo ba; 2000-2004<br />
wlebSi mu ze u mi sa qarTve los kulturis<br />
sa ministro sa da q. Tbi lisis meri<br />
is daqvemde bare baSia.<br />
umwva ves ava ri ul mdgo mare o baSi<br />
arse buli isto ri u li na gebo bisa da<br />
erovnul-sa erTa Sori so mniSvne lobis<br />
sa muze u mo da wese bule bis ga darCenisaTvis,<br />
mu ze u misa da qarTul-ebraul<br />
urTi erTo baTa aso ci a ci is mimarTvis<br />
sa fuZvelze, sa qarTve los<br />
pre zidentis 2004 wlis 25 ivli sis<br />
#654 gankargu lebiT _ `da viT ba a zovis<br />
sa xelo bis sa qarTve los ebra elTa<br />
isto ri ul-eTnogra fi u li mu ze u mis<br />
aRdge na-re konstruqci is Ro nisZi e baTa<br />
Se saxeb~, da i saxa mu ze u mis, ro gorc<br />
ebra elTa sa qarTve loSi cxovre bis<br />
mra valsa u kuno vani isto ri is ganZTsacavi<br />
sa da qarTul-ebra ul urTi erTobaTa<br />
Semswavle li uni kalu ri sa mecnie<br />
ro centris funqci o nire bisa da rekonstruqci<br />
is Ro nisZi e bebi.<br />
sa qarTve los pre zidentis 2006<br />
wlis 17 agvistos #493 brZa nebu lebiT<br />
ga nisazRvra mu ze u mis axa li samarTlebri<br />
vi sta tusi da sa xelwo deba<br />
_ da viT ba a zovis sa qarTve los ebraelTa<br />
isto ri is mu ze u mi~. sa qarTvelos<br />
kultu ris, ZeglTa dacvi sa da<br />
sportis sa ministros da e vala masze<br />
sa xelmwi fo ebri vi ze damxedve loba.<br />
mu ze u mi mflo belia mra vali<br />
eqspo nati sa da ra rite tisa _ epigrafiku<br />
li, xelna weri, arqe o logi u ri,<br />
eTnogra fi u li, isto ri u li, mxa t vruli,<br />
arqi vebi sa da a.S., romle bic 1951<br />
wels, mu ze u mis ga uqme bis Semdeg, gan-<br />
Tavsda sxva dasxva mu ze umSi, institutsa<br />
da sa cavSi.<br />
sa qarTve los pre zidentis 2004<br />
wlis #654 gankargu lebiT gansazRvrulia<br />
Se nobis re konstruqci is damTavrebisTa<br />
nave mu ze u mis kuTvni li ma salebis<br />
dabru neba.<br />
ga moce mulia ebra isti ka _ qarTvelolo<br />
gi i saTvis mniSvne lova ni samecni<br />
e ro `Sro mebis~ eqvsi to mi (I-1940,<br />
II-1941, III-1945, IV-2006, V-2008, VI-2010);<br />
Ca tare bulia eqspe dici e bi sa qarTvelos<br />
sxva dasxva mxa reSi; ga mofe nebi;<br />
sa erTa Sori so konfe renci e bi, miZRvnili<br />
sa qarTve los ebra elTa, sa qarTvelo-pa<br />
lesti nisa da qarTul-ebra ul<br />
urTi erTo baTa isto ri is sa kiTxebisadmi.<br />
mu ze u mis sa eqspo zicio koncefcia<br />
da Te matu ri gegma (isi ni safuZvlad<br />
da e do sa qarTve loSi ebraelTa<br />
damkvidre bis 2600wlo vani<br />
isto ri i sadmi miZRvnil sa i u bileo<br />
ga mofe nas 1998 wels sa qarTve los<br />
erovnul ga lere a Si)<br />
de vizi: Tu da giviwyo ie ruSa laim...<br />
Tu da giviwyo sa qarTve lo...<br />
kavka sia da sa kuTriv sa qarTvelo,<br />
ge o poli tiku ri, stra tegi u li,<br />
eko nomi kuri, eko logi u ri, konfe siu<br />
ri Tvalsazri siT, isto ri u ladac<br />
da gansa kuTre biT dRes, Ta visi mravale<br />
rovnu lobi Ta da mra valkonfe siur-re<br />
ligi u robiT me tad feTqe bad da<br />
`aqti u ri ve lis~ re gi ons warmo adgens.<br />
Se saba misad, erTa Sori si urTi erTobani<br />
erT-erTi upirve lesi problemaa<br />
da mi si harmo ni u lad Ca moya libeba,<br />
ro gorc qveynis, ise re gi o nisa da<br />
msofli o saTvi sac umniSvne lova nes<br />
amo cana Ta rigSi rCe ba.<br />
am mxriv, qarTul-ebra ul urTierTo<br />
bebs, ga da u Warbeblad Se iZle ba<br />
iTqvas, ba dali iSvi a Tad, Tu sru li adac<br />
ar mo e Zebne ba msofli os isto ri a-<br />
Si. sa qarTve los isto ri am Se mogvi naxa<br />
ori uZve lesi eris mra valsa u kuno vani<br />
mSvi dobi a ni urTi erTo bis ma gali Ti<br />
da mi si Cve neba qarTvel ebra elTa<br />
da mTli a nad, sa qarTve los ebra elTa<br />
isto ri is fonze, ga mofe nis erT-erTi<br />
umTavre si amo canaa.<br />
bibli u ri, arqe o logi u ri, istori<br />
u li da enaTmecni e ruli mo nace mebis<br />
sa fuZvelze ga mofe naze Suqde ba:<br />
* sa qarTve lo (kavka sia)-pa lestinis<br />
isto ri ul-kultu ruli urTierTo<br />
bani (qvis, brinja os, anti kuri<br />
da Su a sa u kune e bis pe ri o debis), rac<br />
sa erTo isto ri ul-kultu ruli are alis<br />
arse bobiT aixsne ba;<br />
* sa qarTve loSi ebra elTa mosv-<br />
gazeTi Seicavs Toris wminda sityvebs. gTxovT gaufrTxildeT!<br />
lis, gansaxle bisa da damkvidre bis<br />
sxva dasxva pe ri o di: Zv.w. VIII s. _<br />
salmi nasa ris, Zv.w. VI s. (586 w. Semdeg)<br />
na buqo dono sor II-is, Zv. w. II-I ss. _<br />
a.w. I s., VI-VII ss., XIX-XXss.;<br />
*qarTve li ebra e lis fe nomeni<br />
(anTro polo gi u ri, eTni kuri, soci<br />
a luri, iu ridi u li, konfe si u ri,<br />
kultu ruli, eTnogra fi u li...);<br />
* qarTvel ebra elTa Rvawli saqarTve<br />
los sa xelmwi fo ebriv, ekonomi<br />
kur, kultu rul, sa mecni e ro sfero<br />
ebSi;<br />
* qarTveli ebra elebi sa qarTveloSi<br />
qristi a nobis gavrce lebis<br />
dros;<br />
* qarTu li su li e ri da ma teri a-<br />
2008 wlis 18 noembers, Tel-avivSi, israelis mweralTa saxlSi,<br />
israelis mweralTa kavSirebis federaciis, saqarTvelos ebraelTa<br />
msoflio kongresisa da daviT baazovis saqarTvelos ebraelTa<br />
istoriis muzeumis mier Catarebul saRamoze muzeumis daarsebidan<br />
75-e wlisTavisa da muzeumis samecniero `Sromebis~ IV da V tomebis<br />
gamocemasTan dakavSirebiT saqarTvelos ebraelTa msoflio kongresis<br />
prezidentis batoni moSe (miSiko) mirilaSvilis werilobiTi sityva:<br />
`saqarTvelodan mowveulo Zvirfaso stumrebo, sruliad israelis mweralTa<br />
kavSirebis federaciis Tavmjdomarev, batono efraim, Cemo sayvarelo<br />
damswre sazogadoebav, mTeli msoflios qarTvel ebraelTa saxeliT,<br />
guliTadad mogesalmebiT da gilocavT saqarTvelos ebraelTa istoriuleTnografiuli<br />
muzeumis 75 wlisTavis iubiles da muzeumis "Sromebis" me-5-e<br />
tomis gamosvlas.<br />
rogorc CemTvis cnobili gaxda, am tomSi Sesuli masalebis TiTqmis 80%<br />
dawerilia qarTveli ebraelebis mier an qarTveli ebraelebis Sesaxeb.<br />
udidesi siamovnebiT aRvniSnav, rom Tavisi xangrZlivi da nayofieri<br />
moRvaweobis periodSi, muzeumma didi roli Seasrula, rogorc saqarTvelos<br />
ebraelTa istoriis kvlevis, aseve maTi sazogadoebriv- kulturuli winsvlisa<br />
da erovnuli TviTSegnebis gaRvivebis saqmeSi.<br />
muzeumis namoRvawarma, muzeumis xelmZRvanelobis Tavdadebuli mcdelobis<br />
Sedegad, gauZlo zogierTi avbediTi periodis susxian politikur situaciebs<br />
da cxadad Tu malulad Cvenamde moaRwia.<br />
xolo, am oci wlis winaT, roca sabWoTa kavSiris respublikebSi jer kidev<br />
mZlavrobda komunisturi reJimi, TbilisSi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiasTan<br />
daarsda qarTul-ebraul urTierTobaTa asiciacia. amas SeiZleba<br />
vuwodoT sazogadoebrivi gmiroba. asociaciis meSveobiT Cvens or qveyanas<br />
Soris ganviTarda "saxalxo diplomatia" da gaido megobruli urTierTobis<br />
myari xidi. am xidis konstruqtorebic da mSeneblebic iyvnen aw gansvenebuli<br />
akademikosi andria afaqiZe da profesori givi RambaSiZe, profesor Salva<br />
wiwuaSvilTan erTad.<br />
baton Salva wiwuaSvilis israelSi amosvlis Semdeg, orive zemoaRniSnul<br />
dawesebulebas xelmZRvanelobs batoni givi RambaSiZe, romelic sanimuSod<br />
da sanaqebod uZRveba Tavis maRal xalxTaSoriso misias.<br />
batoni givi israelisa da ebraeli xalxis didi qomagia da uSurvelad iRvwis<br />
Cveni ori qveynisa da ori xalxis megobrobis Semdgomi gaRrmavebisaTvis.<br />
batono givi, didad gmadlobT am TanadgomisaTvis!<br />
darwmunebuli var, rom Tqvendami daqvemdebarebuli muzeumis koordinatori<br />
da sainformacio ganyofilebis ufrosi q-ni Tamari [RambaSiZe] mibaZavs<br />
da kidev ofro sanimuSos gaxdis Tqvens magaliTs.<br />
qalbatono Tamar, gisurvebT did warmatebebs Tqvens keTilSobilur<br />
saqmianobaSi.<br />
dae, hfaravdes Cveni didi winaprebis abraamis, icxakisa da iaakobis madli<br />
israelsa da saqarTvelos!~<br />
luri kultu ris Zegle bi `wmi da miwaze~;<br />
* sa qarTve los me feTa warmomavlo<br />
bis izo Te istu ri Te o ria (romlis<br />
mi xedvi Tac qarTve li me feni _<br />
bagra ti onni ebra elTa bibli u ri mefe<br />
e bis da viTisa da so lomo nis STamomavle<br />
bi ari an];<br />
* bibli ur me fe da viT winaswarmetyvelTan<br />
[‚‚david hamelex‚‚]<br />
da kavSi rebu li simbo lo e bi (heqsagrama,<br />
bagra tovanTa gerbi) Su a sa u kune ebis<br />
qarTul ma teri a lur kultu raSi;<br />
* sa qarTve los ebra elTa su li eri<br />
da ma teri a luri kultu ris Zeglebi,<br />
re ligi u ri cxovre ba, tra dici e bi;<br />
* sa qarTve los ebra elTa yo fa da<br />
kultu ra;<br />
* ratom ar yofila sa qarTve loSi,<br />
isto ri u lad da sa xelmwi fo ebri vad,<br />
anti semi tizmi. aRi niSne ba qarTvelTa<br />
Tavda deba XX saukunis da sawyisSi<br />
ru seTSi mimdinare `pogro mebi s~<br />
dros, ebra e li tyve e bis ga darCe na II<br />
msoflio omis periodSi da sxv.<br />
* sa qarTve lodan ebra elTa istori<br />
ul samSoblo Si dabru nebis pe rio<br />
debi _ XIX s. _ XX s. da sawyi si,<br />
XX s-is 70-ia ni wle bidan... axsni lia<br />
am movle nis me tafi ziku ri, isto ri uli,<br />
so ci a lur-po liti kuri aspeqtebi;<br />
sa qarTve losTan qarTve li ebra elobis<br />
da moki debu lebis mniSvne lovani<br />
faqte bi, sa qarTve lo-isra e lis Tanamedro<br />
ve sa xelmwi fo ebri vi, sa mecnie<br />
ro-kultu ruli da sa zoga do ebri vi<br />
urTi erTo bani;<br />
* sa qarTve loSi moRva we ebra uli,<br />
qarTul-ebra u li sa xelmwi fo da<br />
sa zoga do ebri vi orga niza ci e bi;<br />
* ga mofe naze warmodge nili iqneba<br />
mra valfe rova ni fo to, teqstobrivi,<br />
sagnobri vi ma sala: sa qarTve loSi<br />
ebra elTa isto ri u li gansaxle bis<br />
ru kebi, pe i zaJe bi, ubne bi, sa suli e ro<br />
da sa e ro na gebo bebis, sa safla o e bis<br />
xe debi, de mogra fi u li mo nace mebi,<br />
mdi dari isto ri u li, arqe o logi u ri,<br />
eTnogra fi u li, epigra fiku li, xelnaweri,<br />
beWdvi Ti ma sala, ni Wi e ri qarTveli<br />
ebra e li `pri miti visti~ mxatvris<br />
S. ko boSvi lis, msofli o Si cno bili<br />
ebra e li mxatvris s. gerSo visa (romlis<br />
udi desi ko leqci ac ina xeba saqarTve<br />
loSi) da sxva mxatvre bis namuSevre<br />
bi.<br />
ga mofe nis la itmo tivi _ qarTvelma<br />
ebra e lobam Rirse u lad ganvlo<br />
sa qarTve loSi cxovre bis mra valsa ukuno<br />
vani gza da mtki ced da imkvidra<br />
Ta vi mis isto ri a Si, rac ori ve eris<br />
to leranto bis, bibli u ri sibrZnis na-<br />
Teli ga movle naa. yo veli ve amis ga mo,<br />
sa qarTve los sru li sa fuZve li aqvs<br />
msofli os auwyos da aRniSnos erTa<br />
mSvi dobi a ni Ta na arse bobis isto ri uli<br />
fe nome ni.<br />
givi RambaSiZe<br />
muzeumis direqtori<br />
qarTul-ebraul urTierTobaTa<br />
asociaciis prezidenti<br />
minaweri: saqarTvelos ebraelTa<br />
muzeumis Senoba avariul mdgomareobaSia.<br />
Svela ki jerjerobiT arsaidan<br />
Cans. Sedgenilia muzeumis restavraciisa<br />
da funqcionirebis proeqti, romelSic<br />
gaTvaliswinebulia muzeumis<br />
muSaobisaTvis saWiro yvela niuansi.<br />
Cvenc SevitanoT Cveni wvlili am ke-<br />
TilSobilur saqmeSi. muzeumi xom<br />
saqarTvelos ebraelTa istoriis matianea.<br />
d-ri Salva wiwuaSvili<br />
saqarTvelos ebraelTa muzeumis<br />
yofili direqtori<br />
redaqciisagan: WeSmaritad, _ ‚‚muzeumi<br />
istoriis matianea‘‘ _ warsulis<br />
utyuari sarke. warsulis daviwyeba ki<br />
fesvebidan mowyvetas niSnavs, rac TviTmkvlelobis<br />
tolfasia.<br />
saqarTvelos ebraelTa istoria xom<br />
msoflio ebraelTa istoriis erT-erTi<br />
gamorCeuli furcelia. amasTan igi, Tavisi<br />
TiTqmis samiaTaswlovani siZveliT,<br />
saqarTvelos istoriis nawilicaa.<br />
vexmianebiT ra winamdebare publikaciis<br />
paToss, migvaCnia, rom yvelaferi<br />
unda gakeTdes avariuli Senobis gadasarCenad,<br />
sxvadasxva sacavSi gadaxiznuli<br />
unikaluri sulier-materialuri<br />
Zeglebis Tavmosayrelad da erT adgilze<br />
gansaTavseblad.<br />
SemovunaxoT momaval Taobebs<br />
qarTul-ebrauli kulturis es umniSvnelovanesi<br />
kera _ saqarTveloSi Cveni<br />
ocdaeqvssaukunovani cxovrebis yvelaze<br />
metyveli niSansveti!<br />
ganaxlebuli muzeumi bunebrivad<br />
Caiwereba Tbilisis istoriul konteqstSi.<br />
igi CarTuli iqneba turistul<br />
marSrutebSi da, ori eris mravalsaukunovani<br />
Tanaarsebobis gamocdilebidan<br />
gamomdinare, qalaqis erT-erT savizito<br />
baraTad iqceva.<br />
muzeumis Temas Cven kidev davubrundebiT.<br />
gazeTis uaxloes nomrebSi gaTvaliswinebuli<br />
gvaqvs b-n Salva wiwuaSvilis<br />
vrceli masalis publikacia.
Catexili xidi aRdga,<br />
tradicia grZeldeba<br />
Ggamoica daviT baazovis saqarTvelos<br />
ebraelTa istoriis<br />
muzeumis Sromebis VI tomi [Tbilisi<br />
2010 weli, 394 gverdi _ qar-<br />
Tul-rusul-inglisur enebze].<br />
Sromebis gamomcemlebi arian:<br />
saqarTvelos kulturis, Zegl-<br />
Ta dacvisa da sportis saministro,<br />
daviT baazovis saqarTvelos<br />
ebraelTa istoriis muzeumi,<br />
qarTul-ebraul urTierTobaTa<br />
asociacia,asiriologTa, biblei-<br />
stTa da kavkasiologTa sazogadoeba,<br />
saqarTvelos ebraelTa<br />
msoflio kongresi.<br />
gamoqveynebul masalebSi, romelTa<br />
avtorebi arian cnobili<br />
ebraeli da qarTveli mecnierebi,<br />
ganxilulia qarTvel ebraelTa<br />
religiuri cxovrebis, istoriisa<br />
da kulturis, bibleistikis, qar-<br />
Tul-ebrauli urTierTobebisa da<br />
sxva sakvanZo sakiTxebi<br />
gamocemis redaqtoria givi<br />
RambaSiZe. saredaqcio kolegiaSi<br />
Sedian: j. ajiaSvili, d. baazovi,<br />
g. baTiaSvili, g. ben-oreni, z. davaraSvili,<br />
i. davidi, z. kiknaZe, e.<br />
mamisTvaliSvili, T. mamisTvalovi-kezeraSvili,<br />
g. mircxulava, m.<br />
RambaSiZe, T. cagareiSvili, S. wiwuaSvili.<br />
rogorc cnobilia, ‘‘Sromebis’’<br />
pirveli tomi 1940 wels gamovida<br />
da maSinve miipyro samecniero<br />
wreebisa da farTo sazogadoebriobis<br />
yuradReba. muzeumis<br />
maSindelma mesveurebma sul sami<br />
tomis gamocema moaswres [bolo,<br />
mesame tomi gamovida 1945 wels],<br />
radgan sabWouri ideologiis antisemiturma<br />
xasiaTma muzeumsac<br />
da mis Sromebsac naadrevad mouswrafa<br />
sicocxle.<br />
sabednierod, muzeumis aRdgenis<br />
Semdeg daiwyo samzadisi<br />
‘‘Sromebis’’ Semdgomi tomebis<br />
gamosacemad da dRes, rogorc xedavT,<br />
xelTa gvaqvs meeqvse tomi,<br />
romelic wina tomebis kvaldakval,<br />
maRalmecnieruli doniT gamoirCeva.<br />
amaSi didia muzeumis amJamindeli<br />
xelmZRvanelobis damsaxureba.<br />
ase rom, Catexili xidi aRdga,<br />
tradicia grZeldeba.<br />
‘‘Sromebi~ VI-is prezentacia<br />
Catarda saqarTvelos kulturis,<br />
ZeglTa dacvisa da sportis saministroSi,<br />
saqarTvelos diasporis<br />
saministroSi, Tbilisis ebraul<br />
saxlSi da sxv.<br />
krebuli darigda sxvadasxva<br />
organizaciasa da biblioTekaSi...<br />
Eebraul-qarTuli sasaubro<br />
daaxloebiT sami wlis win erTma axalgazrdam damireka:<br />
- me eiali mqvia, Tqveni telefonis nomeri Tqvenma megobarma momca. me da Cems<br />
partniors qarTuli enis swavla gvinda da xom ar dagvexmarebiT?<br />
marTali giTxraT, cota Sevyovndi. ar vicodi ra pasuxi gameca.<br />
- Zalian gTxovT, uars nu gvetyviT, radgan Zalian gvWirdeba. danarCens, roca<br />
SevxvdebiT, maSin agixsniT.<br />
cnobismoyvareobam mZlia da Sexvedraze davTanxmdi. eiali megobarTan erTad<br />
movida, romelmac Tavi ionaTanad warmomidgina. daaxloebiT 30-35 wlis asakisa iqnebodnen.Eeiali<br />
namdvili “cabari” [israelSi dabadebuli da gazrdili _ red.] iyo,<br />
Tanac ramaT-haSaronidan, ionaTans aqcentze Sevatyve, anglosaqsuri warmoSobis<br />
unda yofiliyo. arc Sevmcdarvar: amerikeli aRmoCnda, sul ramdenime wlis win amosuliyo<br />
israelSi sacxovreblad.<br />
saubarSi gairkva, rom TbilisSi saerTo sacxovrebeli saxlebis kompleqss aSenebdnen.<br />
saqarTvelos silamazeze, qarTul stumarTmoyvareobasa da qarTul samzareuloze<br />
rom laparakobdnen, saWaSnikod ramdenime qarTuli sityvac gauries, maT<br />
Soris – “gogo”, “biWo”, “xaWapuri”, “Rvino” da, ra Tqma unda, “fuli”.<br />
- Cven salaparako enis swavla gvinda. TveSi ori kvira TbilisSi gvixdeba xolme<br />
yofna. zogjer iseT xalxTan gviwevs urTierToba, inglisuri rom ar ician. erTi<br />
sityvac rom vuTxraT qarTulad, maT guls movigebT – miTxra ionaTanma.<br />
- Tanac xom unda vicodeT, qarTulad ras laparakoben Cvenze erTmaneTSi. arc<br />
gavamxelT, qarTuli rom gvesmis. Taviseburad es sainteresoc iqneba. – xumrobiT<br />
daumata eialma, eSmakurad gaiRima da ionaTans Tvali Caukra.<br />
- kargi “daqoqilebi” Canan – gamecina gulSi.<br />
ase daiwyo Cemi qarTuli enis “maswavlebloba”...<br />
eiali da ionaTani bejiTi moswavleebi gamodgnen da Zalian seriozulad moekidnen<br />
qarTuli enis Seswavlas. jer asoebi Seiswavles, Semdeg nel-nela sityvebi da<br />
bolos winadadebebis Sedgenac daiwyes. marTalia, zogi mWaxe bgeris warmoTqmisas<br />
[R, y, Z, w, W] simwris ofli asxamdaT, magram cota xanSi mainc sakmao leqsikuri maragi<br />
daigroves. swavlis gasaadvileblad, dasawyisSi, qarTul sityvebs ebrauli asoebiT<br />
vuwerdi, xmovnebianad. ramdenime Tvis Semdeg ki, roca imdenad Seiswavles ena, rom<br />
gaqceul qarTvels daabrunebdnen da maTi rveulic ebrauli asoebiT ‘‘gamoyvanili’’<br />
d idi<br />
anaklisi<br />
qarTuli marto enaa? -<br />
qarTuli qarTvelT rwmenaa!<br />
RmerTia!<br />
bedisweraa!<br />
zRva roa, -<br />
imodenaa!<br />
muxran maWavariani<br />
15<br />
semk<br />
gazeTi dasabeWdad iyo mzad, rodesac saqarTvelodan samwuxaro<br />
cnoba movida: gardaicvala didi qarTveli poeti muxran maWavariani.<br />
es aunazRaurebeli danaklisia mTeli qarTuli mwerlobis-<br />
Tvis, qarTveli xalxisTvis, poeziisa da mxatvruli sityvis yvela<br />
WeSmariti moyvarulisTvis.<br />
igi TbilisSi, rusTavelis Teatris scenaze gamosvlisas gardaicvala,<br />
_ rogorc TviTmxilvelebi amboben, swored im dros,<br />
roca sityva ‘‘saqarTvelos’’ warmoTqvamda.<br />
ubeduri SemTxvevisa Tu bedisweris am uCveulo aqtSic TiTqos<br />
gacxadda muxran maWavarianis, rogorc poetisa da mamuliSvilis,<br />
cxovrebisa da moRvaweobis mTeli azri da Sinaarsi.<br />
muxran maWavariani namyofia israelSi: sruliad israelis mweralTa<br />
federaciis mowveviT, igi 1989 wels stumrad ewvia Cvens<br />
qveyanas; imave wels man, rogorc saqarTvelos mweralTa kavSirirs<br />
Tavmjdomarem, sanaqebo maspinZloba gauwia sapasuxo vizitiT<br />
saqarTveloSi Casul israelis mweralTa delegacias.igi<br />
israelis WeSmariti gulSematkivari iyo, gacnobierebuli hqonda<br />
ebrauli kulturis mniSvneloba da bevrs akeTebda qarTul da<br />
ebraul kulturaTa dasaaxloeblad.<br />
saqarTvelos ebraelTa msoflio kongresi, qarTvel ebraelobasTan<br />
erTad, Rrma gulistkivils gamoTqvams didi Semoqmedis<br />
gardacvalebis gamo da uerTdeba mTeli qarTveli xalxis,<br />
sruliad saqarTvelos sawuxars.<br />
RmerTma gaanaTlos misi suli!<br />
saqarTvelos ebraelTa msoflio kongresi<br />
qarTuli frazeologiebiT gaivso, ionaTanma moulodnelad mkiTxa:<br />
- ar ginda, rom ebraul-qarTuli sasaubro Seadgino?<br />
- visTvis? – vkiTxe gakvirvebulma.<br />
- Senma Svilebma Tu ician qarTuli? – kiTxvaze kiTxviT momigo eialma.<br />
cota uxerxulad vigrZeni Tavi, magram gulaxdilad vuTxari:<br />
- esmiT, magram qarTulad ver laparakoben.<br />
- miT umetes, gaakeTe Seni SvilebisTvisac da aq dabadebuli bavSvebisTvisac.<br />
esec ar iyos, ici ramdeni ebraulenovani turisti da biznesmeni Cadis saqarTveloSi<br />
israelidan da sxva qveynebidanac?Yyvelas gamoadgeba.<br />
marTali rom giTxraT, amaze arc mifiqria. ionaTanisa da eialis naTqvami<br />
WkuaSi damijda, meore dResve davukavSirdi ieruSalaimSi gamomcemloba<br />
“hocaoT sifrei zak”-s, romelic sxvadasxvaenovan sasaubroebs gamoscems, erT<br />
kviraSi ki xelSekrulebas movawere xeli, iqve momces standartuli ebraulinglisuri<br />
sasaubro, riTac unda mexelmZRvanela.<br />
mas Semdeg TiTqmis ori weli gavida. am xnis ganmavlobaSi bevrma aqaurma<br />
nacnob-megobarma moinaxula saqarTvelo. maTac vuwerdi ebrauli asoebiT<br />
qarTul sityvebsa da frazebs. iqidan dabrunebis Semdeg ki maT survilebsa da<br />
winadadebebs viTvaliswinebdi da axal-axali detalebiT vavsebdi sasaubros.<br />
roca gamomcemlobaSi wignis redaqtirebaze Camomigdes sityva, arc davfiqrebulvar,<br />
ise davusaxele d-r gerSon ben-orenis saxeli. man erTob Sromatevadi<br />
samuSao gaswia _ saqmian SeniSvnebs maZlevda, saWiroebis SemTxvevaSi<br />
“mtuqsavda” kidec. zogjer gvian SuaRamemdec gviwevda satelefono saubari,<br />
azrTa gacvla-gamocvla...<br />
Cemgan damoukidebeli mizezebis gamo, wigni daTqmul droze ver Cavabare,<br />
magram gamomcemlobis xelmZRvanelebma sulgrZelad mapaties es uneblie dagvianeba<br />
da aRar “damajarimes”.<br />
... rac Seexeba Cems “moswavleebs”, maT saguramoSic SeiZines miwis nakveTebi<br />
da albaT iqac daiwyeben axali proeqtebis ganxorcielebas. eials qaliSvili<br />
SeeZina da moferebiT “gogos” eZaxis, ionaTani ki vaJis mama gaxda da isic moferebiT<br />
“biWos” uwodebs.<br />
maTgan inicirebuli ebraul-qarTuli sasaubro ki israelis wignebis maRaziebis<br />
Taroebze “hocaoT sifrei zak”-is mier 25 sxvadasxva enaze gamocemul<br />
sasaubroTa ricxvs Seemata.<br />
cisana Samiri
16<br />
moambe<br />
erTi wlis winaT axlobeli dameRupa. igi ormocdaaTsac<br />
ar iyo mitanebuli. bolo sami weli<br />
narkotikebs ar gakarebia, da Zalian surda sicocxle.<br />
bevrsac akeTebda amisTvis _ cdilobda axali cxovreba<br />
daewyo; magram sinamdvile sastikad moeqca. warsulis<br />
stereotipebma, _ an, SesaZloa, Zalian dagvianebulic<br />
iyo yvelafris Tavidan dawyeba, _ bolo mouRo<br />
mas. aRaraa adamiani, darCa narkotikebi, romelic morig<br />
msxverpls daelodeba.<br />
saerTod, Znelia narkomaniaze wera da, gansakuTrebiT<br />
_ Cveni xalxisaTvis. CvenSi xom miRebuli<br />
araa nagvis gareT gatana; magram simarTles Tu ar<br />
ityvi, ra mZimec ar unda iyos igi, kidev vin icis<br />
ramdeni adamiani gamogvecleba xelidan _ narkotikebi<br />
xom bevr sasikvdilo avadmyofobaze saSiSia _ TviT<br />
Sidsis daavadebazec ki. Sidsis sawinaaRmdego preparatebs<br />
mTeli msoflio eZebs da poulobs kidec;<br />
narkomaniis gansakurnavad ki dRemde ver moinaxa wamali.<br />
Cveni Temi narkomanias SedarebiT axlo warsulSi<br />
Seejaxa. me maxsovs Cemi bavSvoba quTaisSi, maxsovs<br />
pirveli narkomanebi. Tavdapirvelad, morfinistebi Cven<br />
gmiris mantiebiT warmogvedgina. 13-14 wlis mozardebi<br />
vcdilobdiT, ufrosi ‘’megobrebisTvis’’ migvebaZa<br />
da Tavi gmirebad warmogvesaxa. maSin sazogadoebas<br />
jer kidev ar hqonda gacnobierebuli am ubedurebis<br />
sruli masStabebi. samwuxarod, Cveni samegobros zogierTma<br />
wevrma ‘’kaefis’’ devnaSi Zalze Sors Setopa.<br />
20 wlis Semdeg, Tbilisis fsiqologiis institutSi<br />
muSaobis periodSi, me vxvdebodi am xalxs, magram ukve<br />
S O S<br />
pacientebis ampluaSi. TandaTanobiT, _ Cemi bavSvobis<br />
wlebidan moyolebuli, _ narkotikebis xmareba did<br />
problemad gveqca. romel qveyanaSic ar unda vyofiliyavi,<br />
yvelgan axlo urTierToba mqonda Cvens qarTul<br />
saTvistomoebTan. yovelive es safuZvels maZlevs ganvacxado,<br />
rom narkomaniasTan mimarTebiT mdgomareobas<br />
jerjerobiT sasikeTo piri ar uCans.<br />
adamianTa meti wili Tvlis, rom narkomania mavne<br />
Cvevaa. narkomanebi aRizianeben garSemomyofT TavianTi<br />
manipulaciebiT, pasuxismgeblobis Tavidan acilebiT,<br />
agresiulobiT da, bolos, damnaSaveobiTac. cota Tu<br />
xvdeba, rom wamalze damokidebul adamians, xSirad,<br />
Zala ar Seswevs, rom Secvalos cxovrebis Cveuli<br />
wesi; igi avadaa am damokidebulebis gamo _ es qronikuli<br />
daavadebaa, Tavisi garTulebebiTa da remisiebiT,<br />
romelic xasiaTdeba avadmyofuri moTxovnilebiT, e. w.<br />
‘’narkotikuli SimSiliT,’’ rac sabolood iwvevs nervuli<br />
sistemis cvlilebebs da moSlas molekulul<br />
doneze.<br />
umravlesoba narkotikebis miRebas 13-15 wlis<br />
asakidan iwyebs. maTi, rogorc pirovnebebis, socialuri<br />
da inteleqtualuri ganviTareba ferxdeba da saurTierTobo<br />
wre izRudeba mxolod narkotikebis yidvamoxmarebis<br />
doneze. axloblebi maT veRar ugeben, kanoni<br />
_ devnis, sazogadoeba ki _ uaryofs. narkotikebSi<br />
CaTreulni mxolod 10-15 wlis Semdeg fxizldebian,<br />
iwyeben fiqrs gankurnebaze da daxmarebisTvis iwvdian<br />
xels. am etapze isini, misustebulni da dabeCavebulni,<br />
mimxvdarni arian, rom wlebi uazrod daxarjes. amis<br />
sapasuxod, ojaxis wevrebi, ukve gulgatexilni da xelCaqneulni,<br />
aRar ijereben maT dapirebebs da uars<br />
amboben daxmarebaze. narkomanebi Tavs gariyulebad<br />
grZnoben.<br />
magram, narkotikebze uaris Tqmis Semdeg maTi<br />
mdgomareoba ki ar umjobesdeba, piriqiT _ uaresdeba[?].<br />
es, pirvel yovlisa, gamowveulia yvela sasicocxlo<br />
problemis erTbaSad mogvarebis iluziebiT _<br />
rogorc narkomanis, iseve misi axloblebis mxridan.<br />
ararealuri da gadaWarbebuli momTxovneloba ganux-<br />
gazeTi Seicavs Toris wminda sityvebs. gTxovT gaufrTxildeT!<br />
orcielebeli rCeba, ris Sedegadac Cndeba undoblobis<br />
sindromi. tyuilad rodi amboben: “erTxel narkomani<br />
- mudam narkomani.’’<br />
amasTan erTad, cxadi xdeba, rom narkomani elementarul<br />
donezec ki ar aris mzad yoveldRiuri<br />
cxovrebisTvis. ubralo saqmis mogvarebac ki gadauWrel<br />
problemad eCveneba. izrdeba krizisi TviT<br />
normatiul sazogadoebasTan urTierTobis TvalsazrisiTac.<br />
narkodamokidebuli adamiani, Tavisi arsiT,<br />
martosulia, Tundac mas mravalricxovan ojaxSi<br />
uxdebodes cxovreba. narkotikebis ‘’gadagdebis’’ Semdeg<br />
ki igi am martoobas ufro mwvaved ganicdis.<br />
unarkotiko cxovrebas nanatri Sveba da sixaruli ar<br />
moaqvs. Sedegic logikuria: umravlesoba brundeba iq,<br />
saidanac gamoqcevas cdilobda.<br />
yoveli qimikati, romelsac SeuZlia adamianis ganwyoba<br />
Secvalos. Tavisi zemoqmedebis ZaliT, fsiqoaqtiuria.<br />
sazRvari borotad gamoyenebasa da narkodamokidebulebas<br />
Soris sakuTar qcevaze kontrolis<br />
dakargvaa.Arogorc Cemi pacientebi aRiarebdnen, arcTu<br />
iSviaTad narkotikebs im fuliT yidulobdnen, romelic<br />
mcirewlovani bavSvebis an xanSiSesuli mSoblebis<br />
sakvebisTvis hqondaT gadadebuli.<br />
dReisaTvis, narkomanebis mravalricxovani armia<br />
SeiZleba oTx did jgufad daiyos:<br />
1. am jgufSi Sedis bunebrivi [opiumi da misgan<br />
nawarmoebi] da sinTetikuri tkivilgamayuCebeli<br />
narkopreparatebi, meTadinisa da subuteqsis CaTvliT.<br />
maT Soris mTavari gaxlavT heroini, romelic Zlieri<br />
fsiqikuri da fizikuri narkodamokidebulebis mapro-<br />
vocirebelia. evropasa da amerikaSi mas nemsiT ‘’iSxapuneben,’’<br />
israelSi ki ewevian an cxviriT ‘’isrutaven.’’<br />
2. narkotiki-depresantebi _ esaa damawynarebeli<br />
da Zilis momgvreli tabletebi, romelsac narkomani<br />
heroinTan da sxva narkotikebTan erTad moixmars, raTa<br />
gaiZlieros eiforiuli efeqti. amave jgufSi Sedis<br />
alkoholic.<br />
3. stimulatorebi mZime fsiqologiur damokidebulebas<br />
iwveven da, masTan erTad, fsiqozsac. samxreT<br />
amerikis qveynebSi kokaini iTvleba mTavar ‘’quCur’’<br />
narkotikad. sxva qveynebSi igi yvelazeE ZviradRirebuli<br />
narkotikia. sinTetikuri stimulatorebidan<br />
yvelgan xmaroben eqstazebs, an amfetaminebisa da<br />
efedrinis Semcvel preparatebs _ yovelgvar wamals,<br />
romelsac hiperaqtiur bavSvebs uweren yuradRebis<br />
koncentraciisTvis [ritalini, nitani da sxv.].<br />
4. kidev erTi jgufi narkotikebisa _ esaa halucinogenebi,<br />
romelsac SedarebiT cotani xmaroben.<br />
maT ar uviTardebaT mZime fizikuri damokidebuleba.<br />
metwilad aq laparakia LSD-s erTjerad gamoyenebaze,<br />
rac zogjer fsiqiatriul stacionarSi hospitalizaciiT<br />
mTavrdeba. xazgasmiT unda aRiniSnos, rom<br />
marixuana, anaSa da haSiSi garkveul halucinaciur<br />
zemoqmedebas axdens, rac mZime mdgomareobaSi agdebs<br />
adamianis organizms.<br />
narkotikebis am jgufebTan erTad, arsebobs kidev<br />
mTeli wyeba sxva Cveulebrivi preparatebisa da niv-<br />
Tierebebisa, romlebic _ maRali koncentraciiT CasunTqvis<br />
SemTxvevaSi _ analogiur eiforiul efeqts<br />
iZlevian. Tavze Camoicvamen ra Cveulebriv polieTilenis<br />
parks, bavSvebi isunTqaven webos orTqls,<br />
sarecx saSualebebs da kondicioneris freonis gazsac<br />
ki.<br />
dasasrul, unda vicodeT, rom narkotikebi iyo,<br />
aris da iqneba. rogor davexmaroT mis tyveobaSi myof<br />
adamianebs? rogor davicvaT Cveni Svilebi am safrTxisagan?<br />
modiT, SevexoT am Temasac.<br />
narkodamokidebuli pacientebis mkurnaloba iwyeba<br />
motivaciiT: SedarebiT advilad elevian mavne Cvevas<br />
cixis, avadmyofobis an, sulac, gayris SiSiT. diax,<br />
mTavari faqtori aq SiSia. Tumca, amasTan erTad, bevri<br />
pacienti modis CemTan _ gaucnobiereblad, mxolod<br />
Sinagani survilis karnaxiT _ rom Secvalon TavianTi<br />
cxovrebis wesi.<br />
narkotikebidan gasufTavebis process detoksifikacia<br />
hqvia, romelic samedicino zedamxedvelobiT<br />
xorcieldeba; Tumca, aris SemTxvevebi, roca narkomanebi<br />
saxlebSi iketebian da ‘’mSrali’’ meTodiT‘’<br />
sufTavdebian.’’Ndetoksifikaciis procesi 2-4 kvira<br />
grZeldeba. amiT, mTeli problema, samwuxarod, ar amoiwureba.<br />
kidev sakmaod didi droa saWiro reabilitaciisaTvis.<br />
dasawyisSi esaa pirveli 90 unarkotiko<br />
dRe, pirveli gamarjvebis gemo da WeSmariti motivaciis<br />
ararseboba. igi unda Camoyalibdes. ai, ratomaa<br />
aucilebeli narkomanis yofna profesiul sareabilitacio<br />
centrSi. erT-erT aseT centrSi vmuSaob mec<br />
- ager ukve aT welze metia...<br />
sxvaTa Soris, israelSi sareabilitacio procesi<br />
mimdinareobs rogorc ambulatoriul, aseve stacionarul<br />
[saavadmyofoSi cxovreba, mkurnaloba] reJimSi.<br />
egreT wodebuli ’’dRiuri stacionarebi’’ ekuTvnis<br />
rogorc janmrTelobisa da socialuri dacvis saministroebs,<br />
aseve sazogadoebriv da kerZo organizaciebs.<br />
pacienti yoveldRiurad 6-8 saaTs imyofeba centrSi,<br />
gamosasvleli da sadResaswaulo dReebis garda:<br />
mimdinareobs jgufuri da individualuri intensiuri<br />
mkurnaloba, SromiTi Terapia, SemoqmedebiTi muSaobac<br />
ki. sistematurad [yoveldRe] mowmdeba analizebi.<br />
aseve, sacxovrebeli adgilebis mixedviT municipalitetebTan<br />
arsebobs ‘’ambulatoriuli centrebi.’’<br />
aq pacienti kviraSi 2-3- jer gadis jgufur an individualur<br />
mkurnalobis kurss da iRebs analizebs.<br />
sareabilitacio dawesebulebis alternatiuli<br />
saxeobaa e.w. ‘’samkurnalo komuna.’’ esaa namdvili soflis<br />
imitacia _ TviTmomsaxurebiTa da sacxovrebeli<br />
kompleqsiT, romelic 80-150 kaczea gaTvlili. aq<br />
yofnis vada daaxloebiT wlinaxevriT ganisazRvreba.<br />
zogierT aseT dawesebulebaSi aris narkodamokidebuli<br />
dedebisa da bavSvebis cxovrebis SesaZlebloba<br />
_ 0,5-dan 3 wlamde.<br />
mkurnalobis sistema aq reJimulia da sakmaod<br />
mkacri _ yazarmuli.<br />
zogjer narkomanebi, sxvadasxva mizeziT, veRar<br />
brundebian saxlSi. yofili narkomanebisTvis gankuTvnilia<br />
egreT wodebuli ‘’Tbili saxli,’’ sadac isini<br />
cxovroben da muSaoben, rogorc es miRebulia normatiul<br />
sazogadoebaSi. saRamoobiT yvelani jgufur<br />
mkurnalobas gadian da analizebs iReben narkotikebze.<br />
sadac ar unda mimdinareobdes reabilitacia,<br />
yvelgan arsebobs Taviseburi dinamika. unda gvaxsovdes,<br />
rom narkomani Znelad urigdeba grZelvadian reabilitacias.<br />
amitom Cven vcdilobT, pacients mkurnalobis<br />
pirvelive dRidanve CavunergoT mtkice motivacia.<br />
rogorc zemoTac aRvniSneT, yovelTvis ZalaSi rCeba<br />
sawyisi 90 dRe narkotikebis sruli SewyvetisaTvis.<br />
es pirveli da yvelaze adreuli etapia. momdevno 90<br />
dRis ganmavlobaSi me vxedav, rogor ecvleba narkomans<br />
Tavisi Tavisa da garemomcveli sinamdvilis fizikuri<br />
aRqma. Semdgom,MDdaaxloebiT 180-dan 270 dRemde, pacienti<br />
TandaTanobiT iwyebs Sesvlas normatiul sazogadoebaSi.<br />
reabilitaciis bolo etapi ukve Cvevebis<br />
gasamyareblad aris gankuTvnili.<br />
narkotikebis Sewyvetis pirvelive dRidan sicocxlis<br />
bolomde narkomanma mtkiced unda daikavos<br />
adgili ‘’anonimuri narkomanebis’’ TviTdaxmarebis<br />
jgufSi. es aris warmatebuli reabilitaciis mTavari<br />
kriteriumi, cxadia, urTierTobaTa janmrTel garemosa<br />
da normatiuli cxovrebis pirobebTan erTad.<br />
Cemi kolegebi xSirad mekiTxebian _ SeiniSneba<br />
Tu ara raime gansakuTrebuli gamovlinebebi qarTvel
ebrael narkomanTa Soris?<br />
obieqturi statistikuri monacemebi am Temaze<br />
ar arsebobs. Cvens TemSi am tipis raime samuSao<br />
ar Catarebula, Tumca, rogorc yvela sxva eTnikur<br />
jgufSi, ra Tqma unda, aqac aris Taviseburebebi.<br />
narkologiis dargSi momuSave specialistebs Soris<br />
figurirebs azri, rom iemenidan da saqarTvelodan<br />
gamosuli narkomanebi yvelaze Znelad eqvemdebarebian<br />
mkurnalobas.<br />
Cven, Cveni arsiT, konservatiuli Temi varT da<br />
wmindad vinaxavT Cvens tradiciebs, rogorc dResaswaulebSi,<br />
aseve mwuxarebis dros. amasTan, yvelani<br />
erTmaneTs vicnobT, naTesauri Tu sxva ZafebiT mtkiced<br />
varT erTmaneTTan dakavSirebulni da Zalian<br />
vufrTxildebiT Cveni ojaxebis reputacias. amitom<br />
gviZneldeba daxmarebisa da rCevisaTvis mivmarToT<br />
vinmes, roca ojaxSi narkotikebis problema iCens<br />
Tavs. Cvenda samwuxarod, swor gzaze mxolos ramdenime<br />
wlis dagvianeiT vdgebiT, roca vrwmundebiT,<br />
rom Cvenma sakuTarma mcdelobam saqme gauaresebisken<br />
waiyvana.<br />
zogierTi ojaxi pasiuri Carevis meTods irCevs,<br />
imis imediT, rom asakis momatebasTan erTad mozardi<br />
daWkviandeba da problema TavisTavad moixsneba.<br />
zogjer cdiloben, narkomani Zvirfasi ‘’satyuara-<br />
Ti’’ moisyidon _ magaliTad, manqaniT, zogi deda ki<br />
gzasacdenili Svilis gamosworebas mis saxeldaxelo<br />
SeuRlebasa da daqorwinebaSi xedavs. ra Tqma unda,<br />
yvela darwmunebulia, rom maTi ojaxuri situacia<br />
maT garda aravin icis, ase iketebian sakuTar naWuWSi<br />
meored dabadeba<br />
israelis medpersonali cxra saaTis manZilze<br />
ibrZoda patara qarTvelis gadasarCenad<br />
saocari qveyanaa saqarTvelo.<br />
TiToeul sofels, dabas, qalaqs,<br />
araTu kuTxesa da mxares, mxolod<br />
misTvis damaxasiaTebeli niri da<br />
iersaxe gamoarCevs.<br />
sityva rom ar gamigrZeldes,<br />
erTs vityvi: sul axlo warsulSi<br />
adamianebs erTmaneTi uxarodaT, stumar-maspinZlobis<br />
instituti xom lamis<br />
wmidaTa-wmida ritualis safexuramde<br />
iyo ayvanili, xolo mezobloba<br />
_ axlo naTesaobisa da Wirsa<br />
Tu lxinSi Tanaziarobis uiSviaTes<br />
fenomens eyrdnoboda.<br />
Cveni saxlis karic<br />
dilidan Ria iyo guliviT,<br />
SabaT-kviras xom sulac...<br />
ezos bavSvebi ki,<br />
ukve rogorc tradicia da<br />
bunebrivi aucilebloba,<br />
TiTo-TiTod Tu wyvilwyvilad<br />
Semolagdebodnen,<br />
uTqmelad abobRdebodnen<br />
skamebze da gafacicebiT<br />
elodnen ojaxis diasaxlisisgan<br />
dilis nugbarsa da<br />
sasusnavebs _ mezoblebi am<br />
dros arc kiTxulobdnen<br />
TavianT Svilebs _ icodnen,<br />
sadac iqnebodnen, isic<br />
moexsenebodaT, ramden xans<br />
dayovndebodnen Cvensas,<br />
balRebic erT-or leqssa<br />
Tu cekva-simReras dagvitovebdnen<br />
“gasamrjelod” da JRurtuliT<br />
gaeseodnen ezos... ase vcxovrobdiT.<br />
magram cxovrebas Tavisi kataklizmebic<br />
gaaCnia.<br />
adamiani ki asea ‘’mowyobili’’ _<br />
mas wamSi SeuZlia mospos asi aTasebi,<br />
gaanadguros da nacrad aqcios<br />
wlobiT naSenebi, magram, amasTan,<br />
saoperacio magidasTan erTi patara<br />
sicocxlis gadasarCenad cxra saaTi<br />
dahyos da ibrZolos!.. ras vizamT.<br />
esaa Cveni, adamianuri yofis Suq-<br />
saqarTvelo-israelis VII<br />
saerTaSoriso konferencia<br />
mecnierul-praqtikuli urTierTobani medicinaSi<br />
realoba da perspeqtivebi<br />
2010 wlis 6-13 maiss, Tel-avivSi,<br />
sastumro ‘’metropolitanis’’ sxdoma-<br />
Ta darbazSi, mimdinareobda VII saer-<br />
TaSoriso samedicino konferencia.<br />
monawileTa Soris iyo 44 stumari<br />
saqarTvelodan. sxdomebs 100-mde kaci<br />
eswreboda.<br />
konferencia gaxsna misma ucvlelma<br />
Tavmjdomarem, proeqtis avtorma<br />
da organizatorma, qirurgiis erovnuli<br />
centris sisxlZarRvTa qirurgiis<br />
ganyofilebis xelmZRvanelma da qirurgTa<br />
saerTaSoriso kolejis [q. Cikago,<br />
aSS] namdvilma wevrma _ prof.<br />
givi wiwuaSvilma [TanaTavmjdomaree-<br />
da TviTonve ixSoben gadarCenis gzas _ problema<br />
ki isev problemad rCeba. bevri Cemi pacienti aRiarebs,<br />
rom sirTule narkotikebSi ki ar aris, aramed<br />
cxovrebis wesSi.<br />
sinamdvileSi ojaxs SeuZlia narkomanis daxmareba.<br />
amisaTvis saWiroa problemis gacnobiereba da<br />
im azrTan Segueba, rom narkomania mZime daavadebaa,<br />
romelsac mxolod ori niSnuli aqvs _ garTuleba<br />
da remisia _ da rom ar arsebobs sruli gankurnebis<br />
Sansi. sityvam moitana da erTsac vityvi: zogjer<br />
ojaxuri TavSeyrebis mamapapur tradicias da sasmelebian<br />
sufrasTan mravalsaaTian jdomas wonasworobidan<br />
gamohyavs ‘’gasufTavebuli’’ narkomani. me<br />
xSirad vadareb narkodamokidebulebas Saqris diabet-<br />
Tan: xom aravis mouva azrad, tkbileuli daaZalos<br />
avadmyofs, romelic insulins ikeTebs.<br />
meore mxriv, iSviaTi araa, roca narkomani tovebs<br />
Tavis saxls da aRar ubrundeba ojaxs, radgan um-<br />
Zims imis Ycqera da gagoneba, ra tkivili miayena<br />
axloblebs. yvelaferi unda viRonoT, rom narkomanma<br />
moindomos Sin dabruneba, _ miviRoT, gavugoT da gavi-<br />
TavisoT.<br />
ramdenime sityva im garemos mniSvnelobaze,<br />
sadac ‘’gasufTavebul’’ narkomans uxdeba yofna: zogi<br />
gaurbis ‘’keTrovanTan’’ urTierTobas, zogs ki ecodeba<br />
igi. arc erTia swori da arc meore. sasurvelia, rom<br />
sazogadoeba mzad iyos daexmaros da mxarSi amoudges<br />
‘’sufTa’’ narkomans, dauaxlovdes mas da ar CaiZiros<br />
raRac crurwmenebsa da stereotipebSi.<br />
vubrundebi ra ojaxis did rols Cvens TemSi,<br />
bi _ prof. merab sareli da prof.<br />
robert eligeri]. misasalmebeli sityviT<br />
gamovidnen profesorebi david<br />
baazovi [israeli] da manana maxvilaZe<br />
[saqarTvelo].<br />
dRidan daarsebisa, konferenciebis<br />
orgkomitets aqtiurad uWers mxars<br />
saqarTvelos ebraelTa msoflio<br />
kongresi. batoni moSe [miSiko] mirilaSvili<br />
am proeqtis didi enTuziasti<br />
brZandeboda da yovel Rones xmarobda<br />
konferenciebis maRal doneze<br />
warmarTvisaTvis. semk-is prezidentis<br />
movaleobis Semsruleblis _ b-n Ggabriel<br />
mirilaSvilisa da generaluri<br />
Crdilebi _ CvenSi xom RvTaebrivic<br />
budobs da eSmakeulic, gaaCnia, rodis<br />
ra, an sad ra Warbobs _ siZulvili<br />
Tu siyvaruli.<br />
xolo am patara qarTvels _ Tbilisel<br />
gurul biWs giorgi fircxalaiSvils<br />
_ wlisa da sami Tvisac<br />
rom araa jer da ori qveynis keTili<br />
adamianebi exmarebian, _ marika bebia<br />
da Teona dediko Tu mouTxroben<br />
wlebis Semdeg, rogorc erT ucnaur<br />
da daujerebel sizmars, Tu:<br />
2010 wlis 8 aprils, xuTSabaT<br />
dRes, israelSi, Tel avivis “volfsonis’’<br />
saavadmyofoSi cxra saaTis<br />
ganmavlobaSi sikvdil-sicocxlis<br />
mijnaze rogori unikaluri da uZnelesi<br />
operacia Cautarda amave saavadmyofos<br />
eqim-qirurgis _ lior sasonisa<br />
da medpersonalis mier...<br />
mouTxroben, Tu im xnis manZilze<br />
rogor mTlianad ‘’gamouswores’’<br />
bunebis mier daSvebuli yvela Secdoma,<br />
lafsusi, rogor Tavis adgilze<br />
“daulages’’ gulis sarqvelebi,<br />
sisxlZarRvebi da aRmofxvres yvela<br />
anomalia...<br />
arc imas daumalaven, ukve Sua<br />
operaciisas eqim sasons rogori<br />
uimedoba dauflebia: CauTvlia, rom<br />
bavSvi bolomde ver gauZlebda aseT<br />
warmoudgenlad rTul da xangrZliv<br />
datvirTvas da kinaRam... da mainc,<br />
rogorc Tavadve uRiarebia Semdgom,<br />
direqtoris _ b-n jemal ajiaSvilis<br />
damsaxurebaa, rom konferenciebi kvlav<br />
Seuferxeblad da warmatebiT<br />
tardeba. sagangebod unda iTqvas cnobili<br />
mecnierebis _ david baazovis,<br />
Salva mardis da merab sarelis wvlilze.<br />
aRsaniSnavia saqarTveloSi<br />
israelis saelCosa [b-ni icxak gerberi]<br />
da sakonsulos [q-ni mixail<br />
kali] mxardaWera.<br />
konferenciis samuSao enebi iyo<br />
qarTuli da inglisuri. Tematika, wina<br />
konferenciebis msgavsad, multidisciplinaruli<br />
gaxldaT, _ monawile-<br />
Ta azriT, amgvari midgoma mizanSewonilia,<br />
vinaidan igi sxvadasxva specialobis<br />
warmomadgenlebs sruliad<br />
mokle droSi urTierTgacnobisa da<br />
azrTa gaziarebis karg SesaZleblobas<br />
aZlevs.<br />
ganxilul iqna 14 moxseneba _ diagnostikisa<br />
da mkurnalobis axali,<br />
originaluri meTodebi medicinis<br />
sxvadasxva dargSi [ofTalmologia,<br />
onkologiuri qirurgia, laparosko-<br />
17<br />
semk<br />
me mivmarTav yvela mSobels: gjerodeT, rom Sei-<br />
Zleba ubedurebis Tavidan acileba. mozardebi 12-<br />
14 wlis asakidan iwyeben prioritetebis SerCevas.<br />
kargi, janmrTeli ojaxuri atmosfero mas daexmareba,<br />
umtkivneulod gaumklavdes quCis cdunebebs. gvaxsovdes,<br />
rom narkomanebad ar ibadebian. Tu problema<br />
ukve momwifda, nu gadadebT _ dauyovnebliv mimarTeT<br />
daxmarebisTvis. profesionali narkologebi, eqimebi<br />
da fsiqologebi usaTuod dagexmarebian. nu ahyvebiT<br />
‘’mcodne’’ xalxis rCevebs. guli mtkiva, rodesac<br />
vxedav kargi potencialis axalgazrdebs, kbils rom<br />
usinjaven metadons _ heroinis Semcvlels _ da<br />
Tavis Tavs ver erevian.<br />
dasasrul, ramdenime sityva Cems Sesaxeb:<br />
davibade quTaisSi, davamTavre leningradis universitetis<br />
fsiqologiis fakulteti. vmuSaobdi<br />
Tbilisis fsiqiatriis institutSi da moskovis<br />
mecnierebaTa akademiaSi. var fsiqologiisa da sociologiis<br />
mecnierebaTa doqtori. Tbilisis samoqalaqo<br />
omma, bevr sxva ‘‘sikeTesTan’’ erTad, Cemi samecniero<br />
karierac Seaferxa. vmoRvaweobdi kanadasa da<br />
belgiaSi. amJamad ganvageb sareabilitacio centrs<br />
iafoSi, maqvs kerZo klinika naTaniaSi. Cemi profesiuli<br />
kompetenciis farglebSi vmkurnalob narkomanebs<br />
_ maT, visac esaWiroeba moklevadiani Terapia. moxaruli<br />
viqnebi, swor gzaze davayeno Cveni Tanamemamuleni<br />
da yvela, visac esaWiroeba Cemi daxmareba.<br />
emzar eligulaSvili<br />
sul sxva siTbosa da siyvaruls<br />
gadauZlevia, _ giorgis im Wkvianur<br />
gamoxedvas, araCveulebriv aRnagobasa<br />
da ulamazes saxis nakvTebs,<br />
mTeli ganyofilebis eqimebi rom mounusxavs...<br />
da bolomde gauriskavs da<br />
uflis nebiTa da dastaqruli ostatobiT<br />
gaumarjvia kidec!<br />
giorgi 20 aprils, israelis<br />
damoukideblobis dRes vinaxule. ma-<br />
Sin igi reanimaciis ganyofilebaSi<br />
imyofeboda. male Tbiliss daubrundeba<br />
da RmerTma inebos, samomavlod,<br />
israelSi mxolod Tavisi eqimisa da<br />
ieruSalaimis mosanaxuleblad dabrundes...<br />
mjera, igi kargi qarTveli gaizrdeba<br />
_ samSobloc eyvareba da adamianic,<br />
da yvela im saficarsac moufrTxildeba,<br />
rac kacis kacobas amSvenebs.<br />
rogorc guruls, arc molxena<br />
SeeSleba da simRera xom miT umetes.<br />
es sityvebi ki, am werilis werisas<br />
laitmotivad rom amekviata, israelisa<br />
da lior sasonis gaxsenebisas<br />
waiRiRine xolme, Cemi lamazi<br />
saqarTvelos lamazo biWo:<br />
“JuJuna wvima movida,<br />
didi mindori danama...”<br />
Semdeg _ rogorc teqstSia...<br />
nugzar janaSvili<br />
piuli da Torakoskopiuli qirurgia,<br />
kardiologia, sefsisi da sxv.]. iyo<br />
saintereso diskusiebi, daisaxa perspeqtivebi.<br />
dasasrul, orgkomitetis xelmZ-<br />
Rvanelobam madloba gadauxada yvelas<br />
da monawileebi saTanado sertifikatiT<br />
daajildova.<br />
konferenciis daxurvis Semdeg<br />
stumrebma daaTvalieres israelis<br />
RirsSesaniSnavi adgilebi, iyvnen<br />
wamyvan samedicino centrebSi, daamyares<br />
piradi kontaqtebi. maT aRfr-<br />
Tovaneba gamoTqves israelis miRwevebis<br />
gamo, sagangebod gausves xazi<br />
qarTveli ebraeli eqimebis warmatebebs,<br />
romelTac mokle droSi umaRles<br />
saerTaSoriso dones miaRwies<br />
da wamyvani poziciebi uWiravT bevr<br />
samedicino dargSi.<br />
damTavrda saintereso da STabe-<br />
WdilebebiT savse kvireuli, romelsac<br />
Tan axlda tradiciuli megobrobisa<br />
da siyvarulis xibli.
18<br />
moambe<br />
SavuoTi<br />
gazeTi Seicavs Toris wminda sityvebs. gTxovT gaufrTxildeT!<br />
"razom didebulia es wigni! giganturi da usazRvro, viTarca TviT samyaro,<br />
fesvebiT SeWrili pirvelyofil qaosSi da mwvervaliT SemarTuli zecis<br />
lurj laJvardSi! mzis amosvla da Casveneba, dabadeba da sikvdili, kacobriobis<br />
mTeli drama, - yvelaferi Serwymulia am wignSi, WeSmaritad igi wignTa wignia."<br />
hainrix haine<br />
Toris boZebis dResaswauli<br />
sinais mTis saidumlo<br />
qvesknelze uRrmesia... dedamiwaze vrceli da<br />
zRvebze farToa~ (`iob~; 11:8,9). masSi adamianuri<br />
eniT gadmocemulia samyaros Seqmnisa da<br />
agebulebis saidumloeba, Jamuxsovari movlen-<br />
Toris gadmosacemad yovladZlierma ampartavnobis Sedegi; es siamayea jariskacisa, ebi, kanon-debulebebi da brZnuli Segonebani;<br />
aarCia ara sididiTa da simaRliT gamorCeu- romelic asrulebs mTavarsardlis brZanebas; Cabudebulia RvTiuri sibrZne, gamudmebeli<br />
li romelime mwvervali, aramed momcro da<br />
,,mokrZalebuli~ sinais mTa.<br />
sakiTxavia: Tuki adgili, saidanac uflis<br />
xeliT xalxs Tora unda boZeboda, saWiroebs<br />
siamayea ebraelisa, romelic uflis neba-survils<br />
emorCileba.<br />
traqtati ,,firkei avoT~ (,,mamaTa Segonebani~),<br />
iwyeba sityvebiT: ,,moSem miiRo Tora si-<br />
kavSiri zecasTan, _ sulierebas rom aziarebs<br />
kacobriobas. TviT saxelwodeba ,,Tora~ warmomavlobs<br />
Zvelebrauli sityvidan ,,horaa~ da<br />
,,Tavmdablobas~, maSin, saerTod, ra SuaSia aq<br />
mTa? dablobSic _ xeobaSi an gaSlil, vake<br />
alagzec xom SeeZloT Toris miReba ebraelebs?;<br />
da, piriqiT _ Tuki aucilebeli iyo siamayisa<br />
da sulieri amaRlebis xazgasma, ratom<br />
ar unda agveRo mwvervalebs Soris yvelaze<br />
maRali mTa?<br />
pasuxi aseTia: Toris misaRebad saWiro<br />
iyo iseTi adgili, romelic orive sawyiss aer-<br />
Tianebs. sinai, erTis mxriv, yvelaze dabalia<br />
mwvervalebidan, meore mxriv ki, rac ar unda<br />
iyos, ase Tu ise, _ mainc mTaa.<br />
aseTive Tvisebebi moeTxoveba TiToeul<br />
CvenTagans, roca wmida wignebs viRebT xelSi;<br />
unda SegveZlos Cvens arsebaSi usazRvrosa<br />
da zRvrulis, anu sulieri da materialuri<br />
sawyisebis harmoniuli SekavSireba, rameTu<br />
ToraSi Cabudebuli RvTiuri sibrZnis Seswavla<br />
uzarmazar Zalisxmevas, mtkice SemarTebasa<br />
da aRmasvlisaken miswrafebas moiTxovs;<br />
yovel cismare dRes, mefe davidis msgavsad,<br />
unda SevTxovdeT ufals: ,,aRmixile Tvalni da<br />
vWvretde saocrebebs Seni sjulisas; sjuli<br />
uflisa srulyofilia, suls ganamtkicebs...~<br />
(,,Tehilim~; 119:18, 19:8).<br />
Toris mTaze boZebiT gvemcno, rom<br />
nais mTaze...~<br />
SeiZleba vikiTxoT: nuTu es aris mTavari?<br />
umjobesi xom ar iqneboda imis Sexseneba,<br />
rom Tora uSualod samyaros Semoqmedis<br />
xeliT gveboZa?<br />
brZenTa ganmartebiT, moSe rabenus _<br />
`Cveni maswavleblis~ _ moxseniebaSi gansakuTrebuli<br />
miniSnebaa Cadebuli: yoveli ebraeli<br />
valdebulia icodes _ Tuki surs miiRos<br />
Tavis mama-papaTa sulieri memkvidreoba, unda<br />
iaros kidec imave gzebiT, ra gzebiTac dadioda<br />
didi winaswarmetyveli. moSes kargad esmoda,<br />
rom miuxedavad misi sidiadisa, sakuTari<br />
araferi ebada; uflis mier micemuli goneba<br />
da Zalebi imisTvis gaaCnda, raTa emoqmeda<br />
amqveynad da, Toris brZanebis Tanaxmad, uke-<br />
Tesobisaken Seecvala samyaro. _ amitom iyoo<br />
winaswarmetyvelTa mefe yvelaze Tavmdabali<br />
adamiani dedamiwis zurgze.<br />
manamde, vidre kacobriobas Tora eboZeboda,<br />
yovlisSemZlis nebiT _ ca da dedamiwa<br />
_ sulieri laSqari da materialuri sawyisi<br />
_ ar unda gaerTianebuliyo. sinais mTasTan<br />
es akrZalva moixsna. Toris miRebisTanave<br />
qveynierebam erTianoba da sisrule moipova:<br />
`codnis gadacemis~, `Cvenebis~, ,,miTiTebis~,<br />
,,darigebis~ garda, ,,mfarvelobasac~ niSnavs<br />
(,,zohari~ _ `naTeba~, `ciali~; 111, 53b).<br />
bibliis centrSi moqceulia adamiani _<br />
Tavisi sixaruliTa da mwuxarebiT, aRmafreni-<br />
Ta da dacemiT, siyvaruliTa da siZulviliT,<br />
adamiani _ sikeTiT amaRlebuli, SeSinebuli,<br />
da mainc imediani.<br />
amitom aris iudaizmi is moZRvreba,<br />
romelmac WeSmaritad inteleqtualuri revolucia<br />
moaxdina kacobriobis istoriaSi,<br />
romelsac daesesxnen da mis winaSe valSi arian<br />
sxva religiebi. Zneli warmosadgenia, ra<br />
iqneboda qveyniereba, rom ar mohfenoda mas<br />
am moZRvrebis Suqi, adamianebs rom ara smenodaT<br />
ra gulmowyale Semoqmedze, romelic<br />
Tavis gaCenilTagan moiTxovs mxolod samar-<br />
Tlianobasa da keTil saqmeebs. amitomacaa<br />
bibliis wignebi yvelaze mimzidveli, ufro<br />
da ufro rom ipyrobs kacTa modgmis gonebas;<br />
mis sibrZneSi wvdomiT adamiani iwyebs Tavis<br />
aucilebelia gagvaCndes ,,mTismieri~ Zala da<br />
qeduxreloba (metismeti moridebuloba xom<br />
erTgvari naklovanebacaa?!). aseTi siamaye, an,<br />
Tu gnebavT _ qedmaRloba, araviTar SemTxvevaca<br />
daixara, Tavi daukra da Tayvani sca dedamiwas;<br />
dedamiwa aizida, aRemarTa da Seegeba cas;<br />
wertili maTi Sexebisa _ mTa sinaisa.<br />
TavSi garkvevas, sakuTari arsebisa da garemomcveli<br />
samyaros Secnobas da am samyaroSi<br />
kuTvnili adgilis povnas.<br />
Si ar ewinaaRmdegeba Cvengan moTxovnil Tav- Toras, Tavisi arsiT, arc dasasruli<br />
irakli (icxak) krixeli<br />
mdablobas; igi ar gaxlavT didgulobisa da aqvs da arc zRvari, igi ,,caTa mwvervalebia...<br />
niu iorki<br />
da moixmo ufalma mose...<br />
zanzarebda.<br />
da naRaris xma sul ufro<br />
da ufro mZlavrdeboda, mose<br />
laparakobda da RmerTi mas xmiT<br />
miugebda.<br />
“bibliaSi, RvTaebrivi samarTlis am wignSi, laparakia xalxze, iseTi maRali rangis sagnebsa da<br />
azrebze, rom arc berZnul da arc indoeTis literaturas ar ZaluZs daupirispiros mas raime.<br />
da ai, dgaxar gaognebuli da TayvaniscemiT aRsavse im giganturi narCenebis winaSe, rac odesRac<br />
da gardmovida ufali sinais<br />
mTaze, mTis Txemze, da moixmo<br />
ufalma mose, da avida mose mTis<br />
iyo adamiani, da eflobi naRvlian fiqrebSi Zveli drois aRmosavleTze...<br />
mwvervalze...<br />
bibliis gageba aris sasinji qva, romelzec mowmdeba yvelaferi _ didic da mcirec.’’<br />
[gamosvlaTa, Tavi 19].<br />
fridrix nicSe<br />
diax, qarTveli ebraelis cnobierebaSi<br />
mkafiod iyo aRbeWdi-<br />
istoriis damRlel mara- Tavisi cxovrebis wesiT yovelT- Caiqoleba an isriT Seimusreba _ li is DdRe, ufali rom gamoecx-<br />
Tonebze, tanjviTa da tragizmiT<br />
Sejerebul aTaswleulebSi,<br />
gamJRavnda ori ganfeniloba<br />
ebrauli sulisa: konkretullokaluri<br />
da zedroul-kosmivis<br />
pirvelisaken ufro ixreboda,<br />
radgan mis warmosaxvaSi gaqvavebuli<br />
iyo sizmareuli xsovna im<br />
Zvelbibliuri cxovrebis xatisa,<br />
oriaTaseqvsasi wlis winaT rom<br />
gina pirutyvi iyos, gina adamiada udabnoSi mis winaprebs, da<br />
ani, cocxali ver gadarCeba. Dda TiTqos Caesmoda mose msjulmde-<br />
rodesac gabmiT Semohkravs buki,<br />
blis sityvebi, Toris miRebisas<br />
maSin amovidnen mTaze.<br />
da Cavida mose mTidan xalx- rom ganucxada uflis sinaTliT<br />
uri; oriveni dRemde erTmaneTis Semoitana mcxeTis sanaxebSi: Tan da akurTxa xalxi da maT dabrmavebul ebraelebs: ‘’dRes<br />
gverdigverd moabijeben, ras- da uTxra ufalma moses: war- ganispetakes samoseli.<br />
iqmeniT Tqven erad, rameTu miiReT<br />
ac Tundac meoce saukunis ori<br />
ebraeli mwerlis _ Semuel agnonisa<br />
da isaak zingeris [nobelis<br />
premiis laureatebi] Semoqmedebaze<br />
zerele Tvalis gadavleba<br />
sdeq xalxTan da ganwminde igi da mimarTa man xalxs: ganemza- Tora...’’ Tora _ e.i. sulieri moZdRes<br />
da xval, da ganispetakon deTMEmesame dRisaTvis da ar<br />
Rvreba.<br />
samoseli.<br />
gaekaroT qals.<br />
da ganemzadon mesame dRisaT-<br />
rogorc vxedavT, es suliere-<br />
da ai, mesame dRes, ganTiadisas,<br />
vis, rameTu mesame dRes gardam- caze gaielva da iWeqa, cis tatba _ ebraelobis, rogorc eris,<br />
adasturebs: Tu pirvelis xedva ova ufali xalxis winaSe sinais nobs ruxi Rrubeli gadaefara, TviT genezisSivea gacxadebuli<br />
zedroul-bibliuri pirvelsaw- mTaze.<br />
da naRaris xma mZlavrad gaisma, da ramdenadme scildeba erisa<br />
yisebisken aris miqceuli, meore,<br />
umetesad, konkretuli garemos<br />
_ e. w. daba-dasaxlebebis<br />
[‘’местечковый’’] umdidresi xalx-<br />
da garemoavle sartyeli da xalxi TrTolviT Seirxa. da erovnulobis Cveneul gagebas,<br />
xalxs da uTxar: ekrZaleT mTaze da gamoiyvana mosem xalxi<br />
rac geografiul-teritoriul<br />
asvlas da ar SeexoT mis kides. banakidan RmerTTan Sesaxvedrad<br />
yoveli, romelic miekareba mas, da daayena mTis Ziras.<br />
Tu sxva lokalur kategoriebzea<br />
uri iumoriTaa STagonebuli. rac sikvdiliT aResruleba.<br />
sinais mTas ki buRi asdioda, dafuZnebuli...<br />
Seexeba saqarTvelos ebraels, igi ukeTu xeli Seexeba mas, qviT viTarca Rumels, da mTeli mTa<br />
j.a.
SoTa bostanaSvili<br />
axali locva<br />
axali locva - interieri<br />
axali locva - fasadi<br />
Zveli locva<br />
Zveli locva - fasadi<br />
daibada 1948 w. qalaq TbilisSi.<br />
1972 wels daamTavra saqarTvelos<br />
politeqnikuri instituti,<br />
arqiteqtoris specialobiT.<br />
saqarTvelos teqnikuri universitetis<br />
sruli profesori,<br />
arqiteqturis saerTaSoriso<br />
akademiebis profesori, wevrkorespondenti,<br />
sruli wevri<br />
(1997-98). saqarTvelos saxelmwifo<br />
premiis da mravali saer-<br />
TaSoriso premiis laureati<br />
(1983, 1985, 1987, 2003, 2006 ww.)<br />
asamde SemoqmedebiTi proeqtisa<br />
da realizaciis avtori.<br />
Rirsebis ordenis kavaleri.<br />
k<br />
v a l i<br />
Cveni beiT mikdaSebi<br />
”moambis” redaqciis survils, rom ganvagrZoT<br />
werilebis seria sinagogebisa da<br />
sasaflaoebis Sesaxeb, - gansakuTrebiT<br />
saqarTvelos teritoriaze arsebuli Zeglebis<br />
garSemo, rogorc konkretuli, ise zogadkulturologiuri<br />
aspeqtebis gaSuqebiT - yvelaferTan<br />
erTad piradi pativiscemis niSnadac<br />
vRebulob da Cems mzadyofnas vucxadeb.<br />
wina werilis saTaurma k/vali, rogorc<br />
Cans kargad imuSava da amitom mas rubrikis<br />
aRmniSvnelad gamoviyenebT.<br />
gazeTis gverdis zeda kuTxeSi dabeWdili<br />
logo - sicocxlis xisa da menoris erTiani<br />
niSani, romelic gauZRveba Cveni werilebis rubrikas,<br />
Seiqmna 1990 wels saqarTvelos ebrael-<br />
Ta materialuri kulturis centris daarsebasTan<br />
dakavSirebiT. centri atarebs cnobili<br />
semitologis, aw gansvenebuli nisan babalikaSvilis<br />
saxels, vinc pirvelma gaikvlia is gza,<br />
romelsac vcdilob movuaro. SemoTavazebuli<br />
logo, romelic misi memorialis grafikuli<br />
adekvatia, pativis migebis simboloc iqneba<br />
didi mecnieris mimarT.<br />
winamdebare werilSi visaubrebT im gadaudebel<br />
problemaze, romelic Seexeba sinagogebis<br />
sadReiso mdgomareobas saqarTveloSi.<br />
ufro sxartad ase vTqvaT: salocavi axla.<br />
salocavi axla ufro didi sazrunavia,<br />
roca is galuTSi darCa. axla saqarTvelo-<br />
Si ocdaerTi sinagoga - salocavi saxlia da<br />
Cvidmeti adgili, sadac es saxlebi dganan. CamovTvaloT<br />
es adgilebi (dasaxlebebi) anbanuri<br />
mimdevrobiT - istoriisTvis: axalcixe, baTumi,<br />
banZa, gori, vani, Tbilisi, kulaSi, lailaSi,<br />
oni, saCxere, soxumi, surami, sujuna, foTi,<br />
qareli, quTaisi, cxinvali. aqve aRvniSnoT,<br />
rom es ricxvi oTxjer naklebia imaze, rac asi<br />
wlis win iyo zaqaria WiWinaZis aRweriT.<br />
axla Cemi ocwliani mecnieruli kvleva-<br />
Ziebis, gamokiTxvis da dakvirvebis Sedegebi<br />
davajgufod sam kategoriad: 1. sinagogebi,<br />
romelTa nakvalevic gaqra (an qreba); 2. sinagogebi,<br />
romlebic dganan da aRar moqmedeben;<br />
3. moqmedi sinagogebi. ganvixiloT es jgufebi<br />
cal-calke da davasaxeloT maT Soris Zeglis<br />
Rirsebis mqone Senobebi, romlebic aseTi<br />
statusis Rirsni arian da mis miniWebas unda<br />
elodnen.<br />
pirvel kategorias (dakarguli sinagogebi)<br />
ganekuTvnebian: Tbilisi (oTxi), cxinvali<br />
(ramdenime), banZa, saCxere (ori), senaki da soxumi<br />
(savaraudod).<br />
meore kategoria (umoqmedo sinagogebi)<br />
- lailaSi, banZa, sujuna, kulaSi (ramdenime),<br />
vani, surami, qareli, axalcixe (ori), foTi, ba-<br />
Tumi, quTaisi (ori) da oni.<br />
mesame kategoria (moqmedi) - Tbilisi<br />
(ori) da quTaisi (erTi), gori (drodadro).<br />
baTumis, goris, foTis da quTaisis sinagogaTa<br />
Senobebi inarCuneben moqmedebas xesedis<br />
funqcionirebis reJimSi. maT ricxvs unda<br />
mivakuTvnoT onis da axalcixis umoqmedo sinagogebic.<br />
sadReisod tradiciuli saxiT da<br />
SemadgenlobiT (rabini, xaxami, Talmidi, gabai<br />
da a.S.) moqmedebas ganagrZobs mxolod Tbilisis<br />
ori sinagoga.<br />
Cveni Semdgomi sistemuri svliT gansakuTrebuli<br />
xuroTmoZRvruli Senobebi aRvniSnoT.<br />
es gaxlavT (pirvel rigSi): axalcixe<br />
(ori), lailaSi, quTaisi (sami), oni. meore rig-<br />
Si: vani, banZa, Tbilisi, baTumi.<br />
ganvixiloT saqarTvelos sinagogebi<br />
TanmimdevrobiT, - xuroTmoZRvruli Rirsebebis<br />
kvalobaze.<br />
axalcixe<br />
axalcixel ebraelTa pirveli sacxovrisi<br />
awyuri gaxldaT. awyuris xids gaRma, cixis<br />
marjvena ferdze, WalaSi dRemde SemorCenilia<br />
ebrauli saflavis qvebi, iseTive or-sam safexuriani<br />
zikuratebi, rogoric axalcixis sasaflaozea<br />
(ix. moambe #1, 2010).<br />
19<br />
semk<br />
axalcixel qarTvel ebraelebs vaxuSti<br />
batoniSvili moixseniebs. zaqaria WiWinaZe axalcixeli<br />
ebraelebis cxovrebas axasiaTebs,<br />
rogorc ”Zlier daqveiTebuls”, ”gaRatakebuls”.<br />
iehuda Corni ki mraval uaryofiT<br />
daxasiaTebas iZleva maTze. ”axalcixeSi erTi<br />
Zveli locvis Senoba vnaxe, romlis aSenebis<br />
dro aravis axsovda, locvis Senobis SigniT,<br />
dasavleTis mxareze mdebare qvaze ki aRniSnuli<br />
iyo aSenebis TariRi 5501 e. i. 1741 - 42<br />
wlebi” - wers iehuda Corni 1870 wels. aseTi<br />
kritikis fonze (miT umetes) aRtacebis Rirsia<br />
is didebuli salocavebi da saflavis qvebi,<br />
romlebic sxva ebraul regionebs am TvalsazrisiT<br />
auferuleben.<br />
axalcixe aSkarad gamoikveTeba, rogorc<br />
saqarTvelos ebraelTa kulturuli centri<br />
yvela niSniT: sinagogebisa da sasaflaoebis<br />
monumenturi arqiteqturiT; TbilisSi sinagogis<br />
pirveli kapitaluri nagebobis - ”axalcixelebis<br />
locvis” mSeneblobiT (1904 - 1913); koboSvilis<br />
ferweriT; saarqivo fotosuraTebze<br />
SemorCenili Cacmulobis kulturiT da saxelganTqmuli<br />
kulinariiT; legendebis SeTxzvisa<br />
da Txrobis unikaluri maneriT; qarTuli enis<br />
siZveleebiT, romelic axalcixel ebraelTa<br />
zepir metyvelebas SemorCa ukanasknel dromde;<br />
da rac mTavaria, sulieri simaRleebiT: Talmid-xaxam-rabinebad<br />
xeldasxmis tradiciuli institutiT;<br />
mTeli Tavisi bunebiT, nebiT, Toris<br />
kiTxvisa Tu saSabaTo simRerebis niguniT.<br />
am axalcixur samyaroSi - rabaTSi -<br />
qalaqis Zvel ubanSi - ebraelTa uZveles dasaxlebaSi<br />
gasuli saukunis oTxmociani wlebis<br />
bolomde (galuTis dasasrulamde) xSirad Sevsulvar.<br />
swored im dros vwerdi: ”rogorc Cans,<br />
axlandeli moqmedi sinagoga, romlis aSenebis<br />
zust TariRs ver mivakvlieT, aSenebuli unda<br />
iyos 1880-ian wlebSi, amas adasturebs Senobis<br />
arqiteqturac (kar-fanjris sapireTa qvis<br />
profilebi). igi warmoadgens qva-kiriT nageb<br />
Senobas da, gansxvavebiT sxva sinagogebisagan,<br />
gamoricxavs yovelgvar ekleqtikas, warmoadgens<br />
klasicisturi xuroTmoZRvrebis nimuSs<br />
da exmianeba uZveles tradiciebs - “sinagogis<br />
wyobaSi unda iyos mkacri ubraloeba”. am sinagogas<br />
axalcixeli ebraelebi moixseniebdnen<br />
saxeliT - “axali locva”.<br />
Senobis zomebia 19.9×15.3 m., simaRle 6.7<br />
m. (saxuraviT 9.7 m.). salocav darbazSi, romlis<br />
farTobia 225.0 m 2 , aRsaniSnavia Zalze SemaRlebuli<br />
Teba (2 m.), sinagogas aqvs qalTa<br />
galerea, romelic gamoirCeva xis aJuruli<br />
kazmulobiT.<br />
rac Seexeba Cornis axalcixur STabe-<br />
Wdilebebs, - savsebiT samarTlianad SeniSnavs<br />
b-ni icxak davidi: ”...rom igi SesaZloa damyareboda<br />
movlenaTa Sefasebis, rogorc zogad<br />
ebraul kriteriumebs, aseve Sida rusulsac”.<br />
axalcixeSi meore brwyinvale sinagogaa<br />
- “Zveli locva” aseve qva-kiriT nagebi. misi<br />
zomebia 13.5×12.5 m., simaRle - 7.3 m. (saxuraviT<br />
10 m.), darbazis farTobia 117.7 m 2 . am SenobaSi<br />
mravali wlis ganmavlobaSi krivis darbazi<br />
iyo gamarTuli. ai ras gvamcnobs gauqmebuli<br />
Sesasvlelis Tavze aRbeWdili warwera: “saxli<br />
uflisa. saxeliTa uflisaTa warmatebiT aigo<br />
axalcixis wminda mrevlis salocavis Senoba<br />
5623” e. i. 1862-63 w. warwera (45) gamoikvlia<br />
nisan babalikaSvilma.<br />
gadaWarbebuli ar iqneba Tu vityviT, rom<br />
axalcixis es Zveli sinagoga arqiteqturis<br />
namdvili Sedevria, xuroTmoZvrebis saxieri<br />
nimuSia, - ara mxolod sinagogaTa Soris da<br />
ara mxolod Cvens teritoriaze - saerTod.<br />
SoTa bostanaSvili<br />
fotosuraTebi da anazomebi Sesrulebulia avtoris mier
20<br />
moambe<br />
niu iorkis "karnegi holisken"<br />
sruliad damsaxurebulad<br />
Temur yviTelaSvilis saxeli kargadaa cnobili sazogadoebisTvis. mis fenomenalur<br />
niWze aRfrTovanebiT wers msoflio presa. virtuozi gitaristi,<br />
ginesis wignis rekordsmeni, romlis saxeli Sesulia ramdenime enciklopediaSi,<br />
Rirsebis ordenis kavaleri, kompozitori, ""didi musikosi"" [mstislav<br />
rostropoviCi], saqarTvelos saukeTeso instrumentalisti - yvela epiTetisa da<br />
musikaluri regaliis CamoTvla Sors wagviyvans. magram erTia, roca sxvebi weren<br />
xelovanze da meore - roca igi TviTon gvesaubreba Tavis Tavze, Semoqmedebaze,<br />
ganvlil cxovrebaze...<br />
maS ase, ramdenime SekiTxva Temur yviTelaSvils:<br />
- Temur, dReisaTvis TqvenisTana<br />
pirovnebas, aseT cnobil da cnobad<br />
saxes, Tavisuflad SeuZlia gadaxedos<br />
Tavis ganvlil cxovrebas. SemoqmedebiTi<br />
biografiiT metad mdidari<br />
xarT. TqvenTvis gamorCeulad mniSvnelovans<br />
ras gaixsenebdiT?<br />
- neba miboZeT, visargeblo SemTxveviT<br />
da uRrmesi madloba vuTxra<br />
yvelas, vinc pativiscema da erTguleba<br />
gamoxata Cemi pirovnebisa da Semoqmedebis<br />
mimarT. gansakuTrebiT ki<br />
maT, vinc Cems gverdiT iyo CemTvis<br />
rTul momentebSi. mogexsenebaT, mTlad<br />
dalxenilad aravin cxovrobs.<br />
aseT dros, udidesi stimulia, rodesac<br />
grZnob adamianTa keTilganwyobas.<br />
vcdilob, yovelTvis da yvelgan gamovxato<br />
maT mimarT madliereba.<br />
vfiqrob, erT-erTi ZiriTadi, rac<br />
adamians da, miT ufro, xelovans moeTxoveba,<br />
aris is, rom yovelTvis iyos<br />
“formaSi,’’ mowesrigebuli, Tavis simaRleze,<br />
Torem 20 wlisac bevri gvinaxavs<br />
‘’daberebuli”, motexili da<br />
“gatexili”. vinmem rom mkiTxos, _ Tavidan<br />
rom daiwyo, ras Secvlidio, _<br />
vupasuxebdi, rom arafers. arasodes<br />
micxovria xelovanisa da musikosis<br />
wesebiT. pirvel rigSi unda iyo _<br />
wesieri, vaJkacuri, sityvis patroni,<br />
erTguli, giyvardes qveyana, ojaxi,<br />
megobrebi da akeTebde xalxisaTvis<br />
sasargeblo saqmes. me Cemi principebiT<br />
Zalian bevrs mivaRwie. amiT, ra<br />
Tqma unda, vamayob. mTlianad TviTnaswavli<br />
musikosi var da mxolod<br />
Cemi disciplinisa da Tavdauzogavi<br />
Sromis Sedegia mTeli Cemi sagitaro<br />
xelovneba. Dda, roca amas xalxic<br />
afasebs, amaze didi bedniereba xom ar<br />
arsebobs... magram aris Cems cxovreba-<br />
Si erTi didi “laqa”. Cems asakSi, Cemi<br />
rangis musikosi, finansurad Zalian<br />
SeZlebulad unda cxovrobdes. ar<br />
ifiqroT, rom Cemi cxovrebis wess<br />
vnanob, _ araviTar SemTxvevaSi! magram,<br />
imdenad ukuRmarTad da arasworad<br />
aris mowyobili Soubiznesi, rom<br />
ar arsebobs didi xelovani didi fuliT.<br />
Mme amaSi Cemma mware gamocdilebam<br />
damarwmuna. magram imeds ar vkargav.<br />
mova dro, mec meqneba saSualeba<br />
qvelmoqmedi gavxde da davexmaro<br />
im adamianebs, visac Cvenze metad<br />
uWirs. Aarc me micxovria dalxenili<br />
cxovrebiT da Tu finansurad fexze<br />
davdgebi, Zalian bevrs Sevuqmni ada-<br />
mianuri cxovrebis pirobebs...<br />
dReisaTvis Tavaweuli, garkveuli<br />
siamayis grZnobiTac ki davdivar:<br />
moviare TiTqmis mTeli msoflio,<br />
vukrav prestiJul darbazebSi, var<br />
ramdenime brendis saxe, davimsaxure<br />
Zalian bevri tituli da Tavisuflad<br />
vambob: Cemi kariera, rogorc xelovanisa,<br />
Sedga. im pirobebSi, romelSic<br />
me gavizarde, amis miRweva TiTqmis<br />
SeuZlebeli iyo. damerwmuneT, erTaderTi<br />
Tu ara, erT-erTi mainc var,<br />
romelmac msgavs viTarebaSi aseT<br />
warmatebas miaRwia...<br />
- Tavad veswrebodi 2010 wlis 20<br />
ianvars Tqvens solo-koncerts Tbilisis<br />
filarmoniaSi, romelmac Tavbrudamxvevi<br />
warmatebiT Caiara. koncerti<br />
faqtiurad Tqveni meeqvse albomis prezentacia<br />
iyo. kidev erTxel gilocavT<br />
axali albomis gamoSvebas. albaT<br />
gaqvT saTqmeli am koncertisa da<br />
am albomis Sesaxeb.<br />
- Zalian bevri. Udidi madloba<br />
am SekiTxvisTvis. minda giTxraT,<br />
rom saqarTveloSi bevri momRerali<br />
da solisti ver daitrabaxebs, rom<br />
Catarebuli hqondes 6 solo-koncerti<br />
filarmoniis did sakoncerto<br />
darbazSi da erTic konservatoriis<br />
did darbazSi. bednieri var, rom Cemi<br />
meeqvse koncertis damfinansebelia<br />
kompania “magTikomi”. uRrmesi madloba<br />
b-n gia joxTaberiZes _ kompaniis<br />
damfuZnebels, romelmac yvelaferi<br />
gaakeTa, rom aseTi yofiliyo diskis<br />
dizaini da gamocema, diskis prezentacia,<br />
Cemi preskonferencia, mTeli PR<br />
aqcia, scenis gaformeba da Tavad koncerti<br />
_ aseTi fantastikuri da grandiozuli.<br />
es yvelaferi dedis-ciala<br />
yviTelaSvilis-xsovnas mivuZRveni,<br />
romelsac yvelaze metad gaexardeboda<br />
es dRe. raoden saamayoa CemTvis,<br />
rom yvelaferma aseT doneze Caiara.<br />
- cota xnis win Tbilisis ebraul<br />
saTemo saxlSi Tqveni niWis bevrma<br />
Tayvanismcemelma moiyara Tavi da<br />
gamoxata didi siyvaruli da pativiscema<br />
Tqvens mimarT. Tqven es Sexvedra<br />
dedis xsovnas miuZRveniT. ras gaixsenebdiT<br />
Tqveni bavSvobidan?<br />
- Tbilisis ebrauli saxli is adgilia,<br />
yovelTvis didi siamovnebiT<br />
rom mivdivar xolme. minda guliTadi<br />
madloba vuTxra am Tbil saxls,<br />
sadac orjer momiwyves Semoqmedebi-<br />
Ti saRamo. am saxlis mesveurebi mar-<br />
gazeTi Seicavs Toris wminda sityvebs. gTxovT gaufrTxildeT!<br />
Tlac gamorCeulad did, keTilSobilur<br />
saqmianobas ewevian. aq bevri megobari<br />
myavs, gulwrfelad rom uxariaT<br />
Cemi yoveli warmateba. rac Seexeba<br />
Cems rigiT meore SemoqmedebiT<br />
saRamos ebraul saxlSi, vityvi, rom<br />
es iyo siyvaruliT, simpaTiiTa da<br />
siTboTi savse saRamo. SeiZleba adamianma<br />
100 weli icocxlos da pativi<br />
ver miiRos xalxisagan. Mme ki amas<br />
yovel fexis nabijze vgrZnob. madloba<br />
yvelas, vinc movida, vinc taSi damikra...<br />
es saRamoc dedis xsovnas mivuZRveni.<br />
SesaZloa, cota sevdiani<br />
elferi Warbobda, magram asec unda<br />
yofiliyo. raki ebraul saxlze Camovarda<br />
sityva, gavixseneb, rom erTxel<br />
dedam misayvedura, _ ra aris,<br />
rom arc erT ebraul nawarmoebs ar<br />
asrulebo? araferi mipasuxia, Tumca<br />
ganawyenebisa da gulistkivilis mizezi<br />
ki mqonda: me, dediTa da mamiT<br />
ebraels, aranairi yuradReba ar migrZvnia<br />
Cemi Tvistomebisagan. ar minda<br />
davijero, magram, albaT, mainc Surs<br />
unda mivawero. Cemi rom kacs SeSurdeba?!<br />
mamiT oboli, ufulo, upatrono<br />
adamianisa, romelmac miuxedavad yvelafrisa<br />
mainc amdens miaRwia. xuTive<br />
kontinentze var namyofi, israelSi ki<br />
erTxelac ar mivuwvevivarT koncertis<br />
Casatareblad...<br />
ra Tqma unda, iyo “gamonaTebebic:’’<br />
verasodes daviviwyeb cnobili<br />
mewarmisa da qvelmoqmedis merab<br />
elaSvilis sikeTes, romelic yvelaze<br />
kritikul momentebSi ZmasaviT amomidga<br />
mxarSi. aseve madlobiT minda<br />
movixsenio SoTa kezeraSvilis, merab<br />
CanCalaSvilis, simon da mixeil ka-<br />
Jilotebis saxelebi...<br />
roca dedaCems janmrTeloba<br />
Seerya, maSinRa gadavwyvite “hava nagila”<br />
damemuSavebina. es dedas mivuZRveni<br />
da albomSic miweria, rom eZRvneba<br />
ciala yviTelaSvils. mixaria, rom<br />
mis sicocxleSi movaswari am nawarmoebis<br />
did scenaze gamotana.<br />
...Cemi bavSvoba ki kargad maxsovs.rTuli<br />
cxovreba gaviare. mama<br />
adre gardagvecvala da deda yvelanairad<br />
cdilobda, CvenTvis obloba<br />
ar egrZnobinebina. vafaseb meidans,<br />
puris moedans, “klorTaRs” rom eZaxian,-<br />
Cems mSobliur ubans. Tbilisi<br />
ase Zalian imitom miyvars, rom aq adamians<br />
erovnebis mixedviT ar afaseben,<br />
aq yvela religiasa da erovnebas scemen<br />
pativs. esaa Cemi qalaqis madli.<br />
- arasodes damaviwydeba didi siurprizi<br />
20 ianvris koncertze-umcrosi<br />
Temur yviTelaSvilis gamoCena<br />
scenaze gitariT xelSi da is mquxare<br />
aplodismentebi, mis Sesrulebas<br />
rom mohyva. bevrisaTvis es samomavlo<br />
ganacxadi iyo. ras fiqrobs mama amis<br />
Sesaxeb?<br />
- Temuri jer kidev Zalian patara<br />
iyo, saTamaSo gitaras xelidan rom ar<br />
uSvebda. sul RiRinebda. mis xelebsa<br />
da TiTebs raRaca gansakuTrebulobas<br />
vamCnevdi... ager ukve ori welia mosveneba<br />
aRar maqvs. dReSi SeiZleba 100<br />
SekiTxva momces. yvela Canaweri zepirad<br />
icis. pirveli frazidanve cnobs,<br />
romeli gitaristi ukravs. “daisi”-s<br />
Sesruleba mis asakSi didi miRwevaa.<br />
me vTvli, rom man SeuZlebeli SeZlo.<br />
Tqven Tavad naxeT: taSi ar damcxrala.<br />
daufasda Sroma. Tu moindomebs<br />
da disciplinac maRal doneze eqneba,<br />
skolaSi swavlasa da gitaras kargad<br />
SeuTavsebs erTmaneTs. momavali<br />
gviCvenebs.Yyvela monacemi aqvs. me yvelanairad<br />
Sevuwyob xels.<br />
- msoflios TiTqmis yvela did<br />
qveyanaSi gaqvT gamarTuli koncertebi.<br />
A romel koncerts gamohyofdiT<br />
da kidev romel qveyanaSi isurvebdiT<br />
Tqveni Semoqmedebis wardgenas?<br />
- xelovani adamianisTvis nebismieri<br />
qveyana sapasuxismgeblo unda<br />
iyos. artisti yvelgan erTnairi pasuxismgeblobiT,<br />
gulwrfelad unda<br />
wardges, erTnairad daixarjos. amas<br />
msmeneli umalve amCnevs. pirvel rig-<br />
Si, Cems usayvarles Tbiliss gamovyofdi,<br />
Semdeg ki _ amerikis SeerTebul<br />
Statebs - sagitaro xelovnebis<br />
meqas. razec 30 wlis win vocnebobdi,<br />
rac wignebsa da enciklopediebSi<br />
wamikiTxavs, Rm-rTma damajildova da<br />
yvela am qveyanaSi da yvela am darbazSi<br />
gamovedi. ramdenime maTgans<br />
mainc gamovyofdi. esenia niu iorkis<br />
“Birdland”-i da “Iridium”-i (legendarul<br />
les polTan erTad), los-anjelesis<br />
“The Baked Potato”, “La Velle” da sxva.<br />
23 ivniss ki koncerti maqvs im darbazSi,<br />
romelzedac msoflios yvela<br />
didi musikosi ocnebobs. es gaxlavT<br />
niu iorkis “karnegi holi”. RvTis<br />
madliT, es dRec dadgeba, koncerti<br />
Catardeba da kidev erTi bednieri<br />
furceli Caiwereba Cems SemoqmedebiT<br />
biografiaSi. ai, maSin ki vityvi,<br />
rom “samarTalma puri Wama”. patroni<br />
rom myoloda da finansurad wel-<br />
Si gamarTuli vyofiliyavi, es didi<br />
xniT adre moxdeboda. magram ras<br />
izam. sjobs, swori gziT iaro da mizans<br />
ise miaRwio, rom saxeli da reputacia<br />
SeubRalavi gqondes.<br />
- dRes Temur yviTelaSvili<br />
msoflioSi aRiarebuli virtuozi<br />
gitaristi, ginesis wignis rekordsmenia.<br />
werT musikas, SesaniSnavad mReriT,<br />
atarebT masterklasebs. kidev<br />
ris gakeTebas isurvebdiT?<br />
rac mainteresebda, TiTqmis yvela<br />
stilis musika Sevasrule: msoflio<br />
klasikis nimuSebi (baxi, mocarti,<br />
Sopeni, Suberti, paganini, rimskikorsakovi<br />
da sxva), jazi, roki, fiuJeni<br />
da, ra Tqma unda, qarTuli musika.<br />
saqarTveloSi pirvelma [1977 wlidan]<br />
daviwye qarTuli klasikuri Sedevrebis<br />
da Tanamedrove kompozitorebis<br />
nawarmoebTa damuSaveba eleqtro<br />
gitarisaTvis. warmoudgeneli da<br />
bevrisTvis Sokismomgvrelic ki iyo<br />
gitaraze z. faliaSvilis “daisis”<br />
uvertiurisa da “sacekvaos” mosmena,<br />
v. doliZis “sacekvao”, r. laRiZis<br />
“saWidao”, “Tbiliso”, s. cincaZis “xorumi”,<br />
aseve “janaia”, “moxuci fostalionis<br />
simRera”, “rodesac gicqer”,<br />
“yvavilebis qveyana” da sxva mravali.<br />
gitaraze am nawarmoebTa aJRerebas<br />
sruliad gansxvavebuli midgoma, azrovneba<br />
da gasaRebi sWirdeboda. Rm-<br />
Tma momca saamiso Zala da unari...sakuTar<br />
musikasac bevrs vwer. “karnegi<br />
holSi” ZiriTadad Cemi kompoziciebi<br />
Sesruldeba.<br />
- Temur, Cveni axlo urTierToba<br />
uflebas maZlevs xmamaRla ganvacxado:<br />
moxibluli var Tqveni adamianuri<br />
TvisebebiT, obieqturobiT, principuli<br />
xasiaTiT. bevrjer Sevswrebivar,<br />
ra aRfrTovanebuli epiTetebiT gamkoben<br />
isinic ki, vinc pirvelad gxvdebian,<br />
rogor eamayebiT qarTvelebsac<br />
da ebraelebsac. damerwmuneT, es didi<br />
simdidrea xelovanisaTvis. meTanxmebiT?<br />
- es siyvaruli da pativiscema<br />
ufro mets mavalebs. moridebuloba<br />
da Tavmdabloba kargia, magram sakuTari<br />
Tavis fasic vici. Mminda meti<br />
gavakeTo da Cemi SemoqmedebiT siamovneba<br />
mivaniWo msmenelebs. dafaseba<br />
da aRiareba SemTxveviT, SekveTiT<br />
da “TamaSiT” ki ara _ wlobiT, TandaTanobiT,<br />
etapobrivad modis. xalxi<br />
marto SesrulebiT ar gafasebs (Sesruleba,<br />
rasakvirvelia umaRles<br />
doneze unda iyos!), pirovnuli Tvisebebi<br />
aasmagebs adamianis Rirsebas.<br />
erTi ki Rrmad mwams: Cemi cxovrebis<br />
wesiT aravin unda Sevawuxo da<br />
davazaralo. mTavaria swori xedva da<br />
principebi. aseTma cxovrebam mimiyvana<br />
niu iorkis “karnegi holamde”, sadac<br />
2010 wlis 23 ivniss Catardeba Cemi solo-koncerti.<br />
- warmatebas gisurvebT, raSic<br />
eWvi ar gvepareba!<br />
esaubra<br />
zaira davaraSvili<br />
Tbilisi
Sexvedra kabalasTan<br />
fragmentebi profesor reuven enoxis saubridan<br />
mecnier kabalist mixeil laitmanTan<br />
r.e.: gamarjoba rav laitman.<br />
m.l.: gamarjoba.<br />
r.e.: pativi maqvs dRes Cemi stumari<br />
iyoT. iqneb jer sjobda Cemi Tavi<br />
warmomedgina. Cemi saxelia reuven<br />
enoxi, var radio ”kol israel”-is<br />
(israelis xmis) qarTuli ganyofilebis<br />
ufrosi. garda amisa var arielis<br />
sauniversiteto centris arCeuli leqtori.<br />
am bolo dros rogorc Cemi radiomsmenelebi,<br />
aseve Cemi studentebi<br />
did interess iCenen kabalis da saer-<br />
Tod, Tqvens mier gaweuli saqianobis<br />
mimarT da ai, bolos da bolos SesaZlebloba<br />
momeca rom SegxvdeT da<br />
mogisminoT.<br />
me aq movedi rogorc gulubryvilo<br />
adamiani, romelmac TiTqos araferi<br />
icis kabalis Sesaxeb. Tavdapirvelad<br />
msurs movismino nawyvetebi Tqveni biografidan.<br />
m.l.: ubralo biografiaa. me 1946<br />
wels belorusiis patara qalaq vitebskSi<br />
davibade.<br />
r.e.: (mark) Sagalis qalaqi...<br />
m.l.: diax, Sagalis... Cemi dedac da<br />
mamac eqimebi iyvnen. SeiZleba iTqvas<br />
rom uzrunveli bavSvoba mqonda.<br />
amasTan erTad yovelTvis msurda sicocxlis<br />
saidumloebis Sesaxeb Semetyo<br />
rame. raRac ZiriTadi, arsebiTi...<br />
sicocxlis programis, masSi moqmedi<br />
Zalebis, cxovrebis arsis Sesaxeb. ase<br />
movxvdi leningradis universitetis<br />
biologiuri da samedicino kibernetikis<br />
fakultetze, sadac skolis Semdeg<br />
wavedi saswavleblad. imedi mqonda,<br />
rom swored iq momecemoda sicocxlis<br />
meqanizmebis, bunebis marTvis sistemis<br />
Seswavlisa da gamokvlevis saSualeba,<br />
magram swavlis dasrulebis Semdegac<br />
kiTxva sicocxlis saidumlos Sesaxeb<br />
CemSi upasuxod darCa.<br />
r.e.: sainteresoa, rom bevri<br />
swored am sferoSi – kibernetikaSi<br />
moRvawe adamiani midis sicocxlis<br />
saidumloebaTa Ziebamde...<br />
m.l.: Cems SemTxvevaSi es piriqiTaa.<br />
me am Ziebam mimiyvana kibernetikamde.<br />
mogvianebiT leningradis samxedro<br />
medicinis akademiaSi daviwye muSaoba,<br />
iq doqtoratis weras Sevudeqi, magram<br />
maleve Tavi davanebe, radgan im periodSi<br />
sabWoTa kavSiridan gamosvlis<br />
SesaZlebloba gaCnda. oTxi wlis uaris<br />
Semdeg bolos da bolos dadebiTi<br />
pasuxi miviRe da israelSi iom qifuris<br />
omis periodSi, 1973 wels amovedi.<br />
ganzrax vaicmanis institutis maxloblad,<br />
qalaq rexovoTSi davsaxldi.<br />
imedi mqonda rom aq Cemi profesiiT<br />
gavagrZelebdi kvlevas, magram amaod.<br />
muSaobac daviwye, rac ar unda iyos,<br />
absorbciis pirveli etapi unda gad-<br />
amelaxa.<br />
mTeli am xnis ganmavlobaSi Zieba<br />
ar Semiwyvetia. gavicani uamravi adamiani,<br />
garkveuli periodi vswavlobdi<br />
organizacia „xabadis“ sofelSi, rav<br />
fiSerTan, mas Semdeg ierusalimSi,<br />
rav zilbermanTan, ufro mogvianebiT<br />
baba salisTan. es Zieba didi xani,<br />
daaxloebiT oTxi weli grZeldeboda,<br />
sanam Cems momaval maswavlebels<br />
ar mivageni bnei-brakSi, rabaSs - rav<br />
barux halevi aSlags, baal sulamis<br />
ufros vaJs. baal sulami cnobilia,<br />
rogorc wigni „zoharis“ „sulamis”<br />
komentarebis („peruS hasulam le<br />
sefer hazohar“) avtori.<br />
dRevandel dResaviT maxsovs Cemi<br />
da rabaSis pirveli Sexvedra. me mis<br />
pirdapir vijeqi. man wigni gadaSala,<br />
kiTxva da TandaTanobiT axsna daiwyo.<br />
xuTi wuTis Semdeg ukve vicodi, rom<br />
es Cemi adgili iyo. gulis siRrmeSi<br />
vigrZeni, rom mas verasodes movcildebodi.<br />
mivxvdi, rom cxovrebaSi<br />
amis garda sxva araferi arsebobs da<br />
mTeli msoflio da yovelive rac kacobriobaSi<br />
xdeba Seqmnilia molod<br />
imisaTvis, raTa am Sinagani wertilis<br />
samosi gamxdariyo.<br />
rabaSi maSin 74 wlis moxuci iyo.<br />
me mis gverdiT 12 weli gavatare. mas<br />
arasodes gaucruebia Cemi imedebi<br />
Cveni swavlis da saerTod Cemi masTan<br />
yofnis mTel periodSi.<br />
r.e.: Tuki nebas momcemT vityvi, rom<br />
Tqvenc ar gagicruebiaT misi imedebi,<br />
aramed misi gza saukeTesod gaagrZeleT.<br />
m.l.: imedia rom es marTlac asea.<br />
Cven marTlac erTad vmoqmedebT, is<br />
da me, is Cemi meSveobiT. ase rom misi<br />
sicocxlis bolomde mis gverdiT viyavi<br />
rogorc misi TanaSemwe, mdivani<br />
da moswavle. man Cems xelSi dalia<br />
suli. mas Semdeg, 1991 wels Camovayalibe<br />
saswavlo centri ”bnei baruxi”.<br />
es aris kabalis Semswavleli saerTa-<br />
Soriso akademia, saganmanaTleblo<br />
centri...<br />
r.e.: iqneb swored aqedan dagvewyo.<br />
arsebobs akademia, SeiZleba iTqvas<br />
”msoflio akademia”.<br />
m.l.: diax, akademiis muSaoba 37<br />
enaze mimdinareobs, gvyavs or milionze<br />
meti studenti da msmeneli<br />
mTels msoflioSi...<br />
r.e.: ar mindoda aq amis motana, magram<br />
iqneb israelSi madonas CamosvliTaa<br />
ganpirobebuli Cems msmenelebs<br />
Soris kabaliT aseTi didi daintereseba?<br />
m.l.: es SesaniSnavi magaliTia imisa<br />
Tu ra ar aris kabala.<br />
kabala aris qmnilebisaTvis (ada-<br />
mianisaTvis) Semqmnelis amqveynad gamovlenis<br />
meTodika. aseTia kabalis<br />
ganmarteba. ra Tqma unda, arsebobs<br />
ufro farTo, ufro mecnieruli ganmartebac,<br />
magram jerjerobiT amas<br />
davjerdeT.<br />
kabala Tavis saTaves abraamis<br />
da nimrodis dros, Zvel babilonSi<br />
iRebs. abraamma aRmoaCina Semqnelis<br />
Secnobis meTodi, romelic erT yovlismomcvel<br />
princips, safuZvels emyareboda<br />
– „giyvardes moyvasi Seni<br />
rogorc Tavi Seni“ („veahavTa lereaxa<br />
qamoxa“) da Seecada es codna yvela<br />
babilonelas Soris gaevrcelebina.<br />
am ideiT gaerTianebuli xalxisagan<br />
Camoyalibda ebraeli eri. amitomac<br />
ewoda ers SemdgomSi ”israel” - iaSar<br />
el (pirdapir Semqmnelisaken). esaa mizani,<br />
mivaRwioT Semqmnels, gavxdeT<br />
misi msgavsi.<br />
r.e.: rav laitman, Cems radiomsnelebs<br />
Soris bevri morwmune adamiania.<br />
morwmune Tu ara, tradiciebis damcveli<br />
mainc. maT swamT is, rom kabala,<br />
wigni „zohari“ da raSbi (rabi Simon<br />
bar ioxai) erTmaneTTan mWidro kav-<br />
SirSia da axla Tqven mas eubnebiT,<br />
rom kabala mama abraamis droindelia.<br />
m.l.: diax, mama abraamis, radgan<br />
man Tavis droze kabalis wigni ”sefer<br />
haiecira” (Seqmnis wigni) dawera.<br />
r.e.: gamodis, rom wigni „zohari“<br />
kabalis mxolod erTi gamovlinebaa.<br />
m.l.: diax, es asea.<br />
r.e.: mindoda TqvenTvis mekiTxa:<br />
SesaZloa Tu ara, rom erTis mxriv kabala<br />
TanaxSi moTxrobili da CvenTvis<br />
dafaruli movlenebis gaSifrvaSi<br />
gvexmareba, xolo, meores mxriv, Tanaxi<br />
kabalis gasaxsnel gasaRebs, mas-<br />
Si ufro Rrmad Cawvdomis saSualebas<br />
gvaZlevs? saboloo jamSi ra kav-<br />
Siria kabalasa da Tanaxs Soris?<br />
m.l.: TviT Tanaxi, iseve rogorc<br />
ebraelTa yvela wminda wigni sxva<br />
araferia, Tu ara kabala. am wignebs<br />
wminda imitom ewodeba, rom isini samyaros<br />
im nawilis Sesaxeb mogviTxroben,<br />
romelic Cvengan dafarulia.<br />
”siwmindes” ebraulad hqvia ”kodeS”.<br />
”kadoS” - sityvidan ”gansakuTrebuli,<br />
gankerZoebuli”, TiTqosda mowyvetili,<br />
sadRac arsebuli.<br />
da marTlac, ris Sesaxeb<br />
mogviTxrobs Tora? ra unda daewera<br />
CvenTvis moSe rabeinus?<br />
r.e.: rac Semqmnelma ukarnaxa.<br />
m.l.: da ra unda ekarnaxa Semqmnels?<br />
ebraeli xalxis istoria? is<br />
rac maT udabnoSi gamoiares?<br />
r.e.: me pasuxs Tqvengan veli.<br />
m.l.: sityva adami sityvisagan<br />
„dome“ – msgavsi modis, anu Semqmnelis<br />
msgavsi. sabolood adamiani mas unda<br />
daemsgavsos, Semqmneli unda gamoavlinos.<br />
rogorc sweria ”dabrundiT<br />
israelis Svilebo SemqmnelTan da<br />
yvela micnobdes dawyebuli pataridan<br />
da damTavrebuli didiT” („Suvu bnei<br />
israel ad haSem elokexa ve qulam<br />
idu oTi miktanam ve ad gdolam“). es<br />
aris adamianis arsi da daniSnuleba<br />
da amaze dawera moSe rabeinum, Tumca<br />
faruli formiT. Tora gansakuTrebuli<br />
da unikaluri wigni swored imitomaa,<br />
rom am wigns safuZvlad Semqmnelis<br />
gamovlena udevs. esaa misi mizani.<br />
rac Seexeba wign zohars, is Toris<br />
ufro Rrma komentars warmoadgens.<br />
ToraSi moTxrobili da aRwerili<br />
ambebi, rCevebi, tradiciebi da kanonebi<br />
erTi SexedviT gare, anu fizikur samyaros<br />
SeiZleba mivakuTvnoT (TiTqos<br />
laparakia adamianebze, Cvens sxeulebze),<br />
kabala ki gvixsnis, rom ToraSi<br />
laparakia sulze, sulier samyaroze,<br />
romelic adamianis yvelaze Rrma, Sinagani<br />
samyaroa, magram, romelsac<br />
Cven Cvens Cveulebriv mdgomareobaSi<br />
ver vgrZnobT. kabalis Seswavlis sagani<br />
swored es umaRlesi, sulieri<br />
sayaroa, romelic marTavs Cvens sam-<br />
21<br />
semk<br />
yaros. anu ubralo sityvebiT rom<br />
vTqvaT, kabala aris adamianis mier<br />
umaRlesi Zalis – Semqmnelis Secnobis<br />
meTodika.<br />
Toris kiTxvisas Cven masSi istoriul<br />
moTxrobas vxedavT. magram Tuki<br />
Cven am sityvebs ufro Sinagan datvirTvas<br />
vaZlevT, maSin maTi Sinagani<br />
azri gvixatavs sxva suraTs – ZalTa<br />
badis suraTs, romelic marTavs Cvens<br />
samyaros. ese igi, gare moTxrobis<br />
miRma wignis Sinagani, namdvili arsis<br />
danaxvas viwyebT.<br />
zustad iseve, rogorc, ai, exla<br />
televizoris ekrans vxedavT. am ekranze<br />
garkveuli suraTi xatia, magram<br />
am suraTis miRma eleqtronuli Zalebi<br />
moqmedebs, romlebic am suraTs<br />
qmnis. swored es Zalebia CvenTvis<br />
mniSvnelovani da ara TviT suraTi.<br />
Zalianac rom gvindodes, SeuZlebelia<br />
am suraTis Secvla Tuki mis ukan<br />
mdgom Sinagan Zalebs ar mivmarTavT<br />
da maTze ar movaxdenT zemoqmedebas.<br />
Torac swored imas mogviTxrobs, Tu<br />
rogor SeiZleba im Sinagan Zalebs<br />
mivaRwioT, romlebic „cxovrebiseul<br />
suraTs“ (Cvens samyaros) gvixatavs,<br />
rogor SegviZlia sinamdvileSi<br />
SevcvaloT Cveni realoba am Zalebis<br />
meSveobiT da amiT rogor aviyvanoT<br />
Cveni Tavi im doneze, iq, sadac gadawyvetilebebis<br />
miReba xdeba.<br />
r.e.: e.i. kabalas Cveni realobis,<br />
Cveni cxovrebis Secvla SeuZlia.<br />
m.l.: diax, da es sibrZne swored<br />
axlaa Zalian aqtualuri, rameTu<br />
Cven dRes Zveli babilonis msgavs<br />
mdgomareobaSi vimyofebiT da kvlav<br />
gvesaWiroeba kabalis gamoyenebiT<br />
mivaRwioT erTianobas. principma –<br />
„giyvardes moyvasi Seni rogorc Tavi<br />
Seni”, romlis mixedviTac Camoyalibda<br />
ebraeli eri, dRes isev unda gagvaerTianos<br />
Cven erTi fesvis, erTi Zalis<br />
Sesacnobad da mis misaRwevad.<br />
r.e.: me pativi maqvs davasrulo<br />
gadacema. ratom vambob pativi maqvs<br />
– meTqi? imitom rom vimedovneb, rom<br />
Cvens saubars gavagrZlebT.<br />
m.l.: didi siamovnebiT. momaval<br />
Sexvedramde.<br />
r.e.: isRa damrCenia, uRrmesi madloba<br />
gadagixadoT... momaval Sexvedramde.<br />
gadacema translirebuli iyo 66–e<br />
sakabelo arxze.<br />
“moambis” redaqciisagan: moxaruli<br />
viqnebiT gazeTis furclebi kvlavac<br />
davuTmoT nebismier kompetentur pirs<br />
(sasuliero moRvawe iqneba is Tu mecnieri)<br />
an organizacias, romelic moisurvebs<br />
Cvens gazeTSi kabalaze damatebiTi<br />
informaciis, statiebis an kabalisturi<br />
pirvelwyaroebis qarTuli Targmanebis<br />
gamoqveynebas.<br />
“Toris Seswavlis 70 gza arsebobs,<br />
- uTqvams erT did rabins, - maT Soris<br />
erT-erTia dumili”.<br />
`moambe~ - saqarTvelos ebraelTa msoflio<br />
kongresis yovelTviuri gazeTi.<br />
mTavari redaqtori: jemal ajiaSvili<br />
saredaqcio kolegia:<br />
gerSon ben-oreni (wiwuaSvili), cisana<br />
Samir-biniaSvili, Tamar kezeraSvili,<br />
izolda krixeli, eTer fiCxaZe, nugzar<br />
janaSvili.<br />
dakabadoneba da dizaini:<br />
levan ajiaSvili<br />
calkeul SemTxvevebSi SesaZloa redaqcia<br />
ar iziarebdes avtoris Sexedulebebs.<br />
ebraul sakuTar saxelTa xmarebisas,<br />
saTemo gazeTis specifikidan gamomdinare,<br />
saWiroebis SemTxvevaSi, upiratesobas<br />
TemSi damkvidrebul tradicias<br />
vaniWebT.<br />
redaqciis misamarTi:<br />
Tel-avivi, dizingofis q. 50, 64332.<br />
tel.: +972 3 620 45 57<br />
faqsi: +972 3 620 45 73<br />
veb misamarTi: www.georgianjews.org<br />
el. fosta: wcje1@netvision.net.il