06.05.2013 Views

qarTuli enisa da literaturisa da literaturis sagamocdo programa ...

qarTuli enisa da literaturisa da literaturis sagamocdo programa ...

qarTuli enisa da literaturisa da literaturis sagamocdo programa ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>qarTuli</strong> <strong>enisa</strong> <strong>da</strong> <strong><strong>literaturis</strong>a</strong> <strong>da</strong> <strong>literaturis</strong><br />

<strong>sagamocdo</strong> <strong>programa</strong>*<br />

(savaldebulo <strong>da</strong> arCeviTi gamocdebi)<br />

I. <strong>qarTuli</strong> ena:<br />

umaRles saswavlebelSi Semsvlelma gamoc<strong>da</strong>ze un<strong>da</strong> gamoavlinos <strong>qarTuli</strong> enis safuZvliani<br />

codna <strong>da</strong> misi praqtikuli gamoyenebis unari. sagangebo yuradReba mieqceva<br />

metyvelebis kulturis sakiTxebis codnas.<br />

abiturients moeTxoveba Semdegi sakiTxebis codna:<br />

sityva, misi pir<strong>da</strong>piri <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>taniTi mniSvneloba; sityvis mniSvnelobis cvla: gafarToeba<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>viwroeba; sinonimebi, omonimebi, antonimebi, paronimebi, dialeqtizmebi,<br />

arqaizmebi, neologizmebi, nasesxebi sityvebi, barbarizmebi; sityvaTa myari Sexamebani;<br />

warmoqmnili <strong>da</strong> Zireuli sityvebi; martivi <strong>da</strong> rTuli sityvebi; sityvaTa SemoklebiT<br />

SeerTeba; Semoklebuli <strong>da</strong>wera.<br />

stilis raoba; funqciuri stilistika; leqsikuri stilistika; sityvaTa SerCeva mniSvnelobis<br />

mixedviT; paronimebi, evfemizmebi, Tavazianobis gamomxatveli sityvebi; stilisturi<br />

xarvezebi: tavtologia, kalki, atrofia (sityvis gamoyeneba arazusti mniSvnelobiT).<br />

metyvelebis nawilebi: arsebiTi saxeli, jgufebi Sinaarsis mixedviT, sazogado <strong>da</strong> sakuTar<br />

saxelTa bruneba; zedsarTavi saxeli, zedsarTavi saxelis xarisxis formebi, zedsarTav<br />

saxelTa bruneba <strong>da</strong>moukideblad <strong>da</strong> arsebiT saxelTan erTad; arsebiTi saxeli<br />

msazRvrelad; ricxviTi saxeli, ricxviTi saxelebis jgufebi, ricxviTi saxelebis bruneba;<br />

nacvalsaxeli, nacvalsaxelTa jgufebi, nacvalsaxelTa bruneba; zmna, zmnis piri<br />

<strong>da</strong> ricxvi, zmniswini, dro, aspeqti, kilo, gar<strong>da</strong>mavloba, mwkrivebi <strong>da</strong> seriebi, gvari,<br />

qceva, kontaqti; saxelzmna; zmnize<strong>da</strong>; Tandebuli; kavSiri; nawilaki; Sorisdebuli.<br />

wina<strong>da</strong>deba; sintaqsuri wyvilebi, sintaqsuri urTierTobis saxeebi; wina<strong>da</strong>debis saxeebi<br />

Sinaarsis mixedviT; wina<strong>da</strong>debis wevrebi; qvemdebarisa <strong>da</strong> Semasmenlis urTierToba<br />

ricxvis mixedviT; wina<strong>da</strong>debis saxeebi agebulebis mixedviT; martivi wina<strong>da</strong>debis saxeebi;<br />

Serwymuli wina<strong>da</strong>deba, erTgvar wevrTa SeerTeba; gankerZoebuli sityvebi <strong>da</strong> gamoTqmebi;<br />

rTuli wina<strong>da</strong>deba, rTuli Tanwyobili wina<strong>da</strong>deba, rTuli qvewyobili wina<strong>da</strong>deba,<br />

rTuli qvewyobili wina<strong>da</strong>debis ga<strong>da</strong>keTeba martivad <strong>da</strong> martivi wina<strong>da</strong>debebisa _<br />

rTul qvewyobilad; pir<strong>da</strong>piri <strong>da</strong> iribi naTqvami; sasveni niSnebi; sasven niSanTa xmarebis<br />

wesebi.<br />

II. mxatvruli teqstis analizisaTvis aucilebeli literaturaTmcodneobiTi terminebi:<br />

drama, eposi, lirika;<br />

poezia, proza;<br />

an<strong>da</strong>za, aforizmi, biografia, elegia, Tqmuleba, igav-araki, komedia, legen<strong>da</strong>, leqsi,<br />

memuari, miTi, moTxroba, muxambazi, novela, poema, publicistika, romani, soneti, tragedia,<br />

trioleti, Sairi;<br />

abzaci, epigrafi, epilogi, Tema, idea, kompozicia, prologi, riTma, ritmi, siuJeti,<br />

strofi, taepi, fabula, finali;<br />

dialogi, monologi, perifrazi, citata;<br />

lirikuli gmiri, peizaJi, personaJi, portreti;<br />

alegoria, gapirovneba, groteski, epiTeti, ironia, iumori, metafora, motivi, sarkazmi,<br />

satira, tropi, Se<strong>da</strong>reba, xatovani Tqma, hiperbola;<br />

mxatvruli ena, mxatvruli saxe.<br />

III. literaturuli procesis ZiriTad etapebi:<br />

sasuliero mwerloba, klasikuri xanis mwerloba, aRorZinebis xanis mwerloba, romantizmi,<br />

realizmi, modernizmi, postmodernizmi.<br />

-----------------------------------------------<br />

* <strong>sagamocdo</strong> <strong>programa</strong> Sedga sakonsultacio sabWosTan SeTanxmebiT.<br />

sakonsultacio sabWo: elene babunaSvili, baCana bregvaZe, maia zal<strong>da</strong>staniSvili, marine kobaxiZe,<br />

mzeqala SaniZe, <strong>da</strong>viT werediani.<br />

1


IV. <strong>qarTuli</strong> literatura:<br />

1. iakob xucesi _ `SuSanikis wameba~.<br />

2. iovane sabanisZe _ `abo Tbilelis wameba~.<br />

3. giorgi merCule _ `grigol xanZTelis cxovreba~ (saskolo Semoklebuli varianti).<br />

4. SoTa rusTveli _ `vefxistyaosani~ (`vefxistyaosnis~ saskolo gamocema n. naTa-<br />

Zisa): `<strong>da</strong>sawyisi~, `ambavi rostevan arabTa mefisa~, `rostevan mefisagan <strong>da</strong> avTandilisagan<br />

nadiroba~, `naxva arabTa mefisagan mis ymisa vefxistyaosnisa~, `Tina-<br />

Tinisagan avTandilis gagzavna mis ymis saZebrad~, `ambavi avTandilisa, asmaTs<br />

rom eubnebis qvabSigan~, `Seyra tarielisa <strong>da</strong> avTandilisa~, `tarielisagan Tavis<br />

ambis mboba, odes avTandils uambo~, `ambavi tarielis gamijnurebisa, pirvel rom<br />

gamijnur<strong>da</strong>~, `wigni nestan-<strong>da</strong>rejanisa sayvarelsa Tana miwerili pirveli~, `wigni<br />

tarielisa sayvarelsa Tana miwerili pirveli~, `wigni tarielisa xataelTa<br />

Tana <strong>da</strong> kacis gagzavna~, `nestanisagan tarielis xmoba~, `wigni xataelTa mefisa,<br />

tarielis winaSe mowerili~, `tarielisa <strong>da</strong> nestanis pirispir Seyra~, `tarielisagan<br />

xataeTs waslva <strong>da</strong> didi omi~, `wigni tarielisa indoT mefis winaSe <strong>da</strong> gamarjvebiT<br />

Semoqceva~, `wigni nestan-<strong>da</strong>rejanisa sayvarelsa Tana mowerili~, `wigni<br />

tarielisa sayvarelsa Tana miwerili~, `rCeva nestan-<strong>da</strong>rejanis gaTxovebisa~,<br />

`tarielisa <strong>da</strong> nestan-<strong>da</strong>rejanis TaTbiri <strong>da</strong> gamorCeva~, `xvarazmSas Svilis indoeTs<br />

moslva saqorwilod <strong>da</strong> tarielisagan misi moklva~, `ambis cnoba tarielisagan<br />

nestan-<strong>da</strong>rejanis <strong>da</strong>kargvisa~, `ambavi nuradin-fridonisa, odes tariel<br />

Seeyara~, `fridonisagan nestan-<strong>da</strong>rejanis ambis mboba~, `ambavi avTandilis arabeTs<br />

Seqcevisa~, `<strong>da</strong>Txova avTandilisa rostevan mefesTana <strong>da</strong> vaziris saubari~,<br />

`anderZi avTandilisa rostevan mefis winaSe, odes gaipara~, `locva avTandilisa~,<br />

`povna avTandilisagan <strong>da</strong>bnedilis tarielisa~, `mboba tarielisagan lomvefxis<br />

<strong>da</strong>xocvisa~, `ambavi avTandilisagan gulanSaros mislvisa~, `fatmanisagan<br />

nestan-<strong>da</strong>rejanis ambis mboba~, `ambavi nestan-<strong>da</strong>rejanisa qajTagan Sepyrobisa~,<br />

`wigni fatmanisa nestan-<strong>da</strong>rejanis winaSe miwerili~, `wigni nestan-<strong>da</strong>rejanisa fatmanTana~,<br />

`wigni nestan-<strong>da</strong>rejanisa sayvarelTan miwerili~, `wigni avTandilisa<br />

fridonTan miwerili~, `TaTbiri nuradin-fridonisa~, `TaTbiri avTandilisa~,<br />

`TaTbiri tarielisa~, `<strong>da</strong>sasruli~.<br />

5. sulxan-saba orbeliani _ `sibrZne-sicruisa~: <strong>da</strong>sawyisi (sityvebamde: `...<strong>da</strong> Svilisa<br />

simwareman aRmaSfoTa~.), sasaxleSi jumberis misvlis epizodi (`moaxsena leon...<br />

qva <strong>da</strong> oqro sworia kacTaTvis~.); igav-arakebi: `mefe <strong>da</strong> mxatvari~, `moZRvari<br />

meli~, `usamarTlo Sirvan-Sah~, `maoxrebeli mkv<strong>da</strong>ri~, `ormoSi Cagdebuli mefe~,<br />

`Tvalxiluli <strong>da</strong> usinaTlo~, `ku <strong>da</strong> morieli~, `kaci <strong>da</strong> gveli~, `keTili gveli~,<br />

`glaxa <strong>da</strong> mdi<strong>da</strong>ri~, `moxerxebuli arabi~, `aqlemi <strong>da</strong> viri~, `motirali <strong>da</strong> mocinari~<br />

`mefe <strong>da</strong> misi Svili~.<br />

6. <strong>da</strong>viT guramiSvili _ `<strong>da</strong>viTiani~: `swavla moswavleTa~, `qarTvelT ufalTa megvartomobis<br />

igavi~ (bolo eqvsi strofi), `moTqma xmiTa Tav-bolo erTi~, `qarTvelTa<br />

<strong>da</strong> kaxTagan TavianT ufalTad Seorguleba~, `sawyaulis mowyva RvTisagan~,<br />

`<strong>da</strong>viT guramisSvilis lekTagan <strong>da</strong>tyoeba~, `odes <strong>da</strong>tyoebulman urjulos<br />

qveyanas sayvarlis saxe <strong>da</strong> suraTi veRara naxa, amisi moTqma <strong>da</strong>viTisagan~, `tyveobiTgan<br />

gaparva <strong>da</strong>viTisa~, `Svela RvTisagan <strong>da</strong>viTisa. tyveobi<strong>da</strong>n gamosvla saruseToSi~,<br />

`<strong>da</strong>viT guramisSvilisagan sawuTos soflis samduravi~, `mefis vaxtangis<br />

amier sofliT micvla <strong>da</strong> qarTvelT TavadTa <strong>da</strong> aznaurT rusT xelmwifis<br />

samsaxurSi ganweseba~, `saflavis qvazed <strong>da</strong>saweri~.<br />

7. grigol orbeliani _ leqsi: `Tamar mefis saxe beTaniis eklesiaSi~.<br />

8. nikoloz baraTaSvili _ leqsebi: `ar ukiJino, satrfoo...~, `merani~, `rad hyvedri<br />

kacsa...~, `fiqrni mtkvris piras~, `SemoRameba mTawmin<strong>da</strong>ze~, `xma idumali~, `sulo<br />

boroto~; poema `bedi qarTlisa~.<br />

9. ilia WavWavaZe _ leqsebi: `bednieri eri~, `poeti~, `Cemo kalamo~; poemebi: `gandegili~,<br />

`aCrdili~ _ VII Tavi; moTxrobebi: `kacia-a<strong>da</strong>miani?!~, `mgzavris werilebi~,<br />

`oTaraanT qvrivi~; statia `ra giTxraT, riT gagaxaroT?~<br />

10. akaki wereTeli _ leqsebi: `ganTiadi~, `poeti~, `rac ar iwvis, ar anaTebs~; poema<br />

`gamzrdeli~.<br />

11. aleqsandre yazbegi _ moTxroba `xevisberi goCa~.<br />

2


12. vaJa-fSavela _ leqsebi: `Cemi vedreba~, `ram Semqmna a<strong>da</strong>mianad~, `soflisa wesi<br />

asea~, `Rame mTaSi~, `bevri vifiqre Zalian...~; poemebi: `alu<strong>da</strong> qeTelauri~, `baxtrioni~,<br />

`stumar-maspinZeli~, `gvelis mWameli~, `sindisi~; publicisturi werili<br />

`kosmopolitizmi <strong>da</strong> patriotizmi~.<br />

13. <strong>da</strong>viT kldiaSvili _ moTxroba `samaniSvilis dedinacvali~.<br />

14. niko lorTqifaniZe _ moTxrobebi: `Selocva radioTi~, `Tavsafriani de<strong>da</strong>kaci~.<br />

15. leo qiaCeli _ moTxroba `haki aZba~.<br />

16. konstantine gamsaxurdia _ romani `didostatis marjvena~.<br />

17. mixeil javaxiSvili _ romani `jayos xiznebi~.<br />

18. galaktion tabiZe _ leqsebi: `bavSvebi kafeSi~, `Tovli~, `lurja cxenebi~, `mTawmindis<br />

mTvare~, `silaJvarde anu vardi silaSi~, `Serigeba~.<br />

19. tician tabiZe _ leqsebi: `mewyeri mewyers~, `me yaCaRebma momkles aragvze~.<br />

20. paolo iaSvili _ leqsi: `werili de<strong>da</strong>s~.<br />

21. valerian gafrin<strong>da</strong>Svili _ leqsebi: `provincialuri gazafxuli~, `santimentaluri<br />

trioleti~.<br />

22. kolau nadiraZe _ leqsi: `25 Tebervali, 1921 weli~.<br />

23. giorgi leoniZe _ leqsebi: `mecamete saukune~, `yivCaRis paemani~.<br />

24. guram rCeuliSvili _ moTxrobebi: `neli tango~, `munji axmedi <strong>da</strong> sicocxle~.<br />

25. ana kalan<strong>da</strong>Ze _ leqsebi: `lahilze isev...~, `fexi <strong>da</strong>madgiT...~<br />

26. revaz inaniSvili – `sami novela~.<br />

27. oTar WilaZe _ leqsi: `rodesac ase axloa gremi~; nawyveti romani<strong>da</strong>n `yovelman<br />

Cemman mpovnelman~ (XII klasis saxelmZRvaneloSi mocemuli epizodi).<br />

28. jemal qarCxaZe _ moTxroba `igi~.<br />

29. guram doCanaSvili _ moTxroba `kaci, romelsac literatura Zlier uyvar<strong>da</strong>~.<br />

30. nugzar SataiZe – moTxroba `kapiki gakapikebula, anu evropaSi ra mindo<strong>da</strong>~.<br />

31. besik xaranauli – leqsebi: `xeebi~, `sad arian Svilebi, Svilebi sad arian~.<br />

3


misaRebi gamocdebis moTxovnebi<br />

abiturientma un<strong>da</strong> icodes:<br />

• <strong>sagamocdo</strong> <strong>programa</strong>Si Setanil nawarmoebTa siuJetebi (movlenebi, faqtebi <strong>da</strong> ma-<br />

Ti Tanamimdevroba);<br />

• teqstSi mocemuli informacia personaJebis Sesaxeb (portreti, Tavga<strong>da</strong>savali, avtoriseuli<br />

<strong>da</strong>xasiaTeba <strong>da</strong> sxv.);<br />

• teqstSi aRweril movlenaTa istoriuli konteqsti, toponimebi (geografiuli saxelebi);<br />

• mweralTa biografiebis ZiriTadi momentebi.<br />

SeniSvna: misaRebi gamocdebis moTxovnebis zemoT moyvanili monakveTi (`abiturientma<br />

un<strong>da</strong> icodes~) ZiriTa<strong>da</strong>d im axalgazrdebs exebaT, romlebic 2012<br />

wlis erTian erovnul gamocdebze <strong>literaturis</strong> (arCeviTi gamocdis) Cabarebas<br />

ga<strong>da</strong>wyveten. <strong>qarTuli</strong> <strong>literaturis</strong> codnis Semowmebaze orientirebuli<br />

<strong>da</strong>valebebi <strong>qarTuli</strong> <strong>enisa</strong> <strong>da</strong> <strong>literaturis</strong> (savaldebulo<br />

gamocdis) testSi gasul wlebSic ar iyo Setanili <strong>da</strong> amgvari cvlileba<br />

arc 2012 wlis gamoc<strong>da</strong>ze igegmeba, Tumca, isic un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom<br />

<strong>sagamocdo</strong> <strong>programa</strong>Si mocemuli <strong>qarTuli</strong> klasikuri <strong>literaturis</strong> nimuSebis<br />

gacnoba abiturientebs garkveul <strong>da</strong>xmarebas savaldebulo gamocdis<br />

Cabarebis drosac gauwevs (magaliTaT, mxatvruli teqstis analizis<br />

werisas).<br />

abiturients moeTxoveba:<br />

• enis gamomsaxvelobiT saSualebaTa (rogorc leqsikuris, ise gramatikulis) adekvaturi<br />

gamoyeneba;<br />

• enobrivi konstruqciebis sworad ageba <strong>da</strong> Tanamedrove <strong>qarTuli</strong> saliteraturo<br />

enis normebis <strong>da</strong>cva;<br />

• sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>niSnulebis teqstebis Sedgena;<br />

• mxatvrul teqstTa leqsikis gageba;<br />

• literaturuli masalis safuZvelze problemis <strong>da</strong>sma, gaazreba <strong>da</strong> analizi;<br />

• nawarmoebis Temisa <strong>da</strong> ideis, motivebis, calkeuli dialogebis, mxatvruli saxeebis,<br />

situaciis, koliziis arsisa <strong>da</strong> personaJTa qcevis motivaciis adekvaturi gaazreba;<br />

• argumentebis logikurad, <strong>da</strong>majereblad Camoyalibeba <strong>da</strong> Sesabamisi magaliTebiT<br />

gamyareba;<br />

• literaturuli nawarmoebis (an misi nawilis) analizi, komentari;<br />

• literaturul nawarmoebTa Soris msgavsebebisa <strong>da</strong> gansxvavebebis migneba <strong>da</strong> Se<strong>da</strong>rebiTi<br />

analizi;<br />

• mwerlis enis, stilis ZiriTadi Taviseburebebisa <strong>da</strong> gamomsaxvelobiTi saSualebebis<br />

sworad aRqma <strong>da</strong> gaazreba;<br />

• literaturuli teqstisadmi individualuri <strong>da</strong>mokidebulebis gamovlena.<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>enisa</strong> <strong>da</strong> <strong><strong>literaturis</strong>a</strong> <strong>da</strong> <strong>literaturis</strong> <strong>sagamocdo</strong> testebiT Semowmdeba:<br />

• teqstis re<strong>da</strong>qtirebis unari;<br />

• argumentirebis unari;<br />

• <strong>sagamocdo</strong> programiT gaTvaliswinebuli masalis gamoyenebis unari;<br />

• kiTxvaSi (<strong>da</strong>valebaSi) miniSnebuli informaciis teqstSi mocemul informacias-<br />

Tan gaigivebis (identificirebis) unari;<br />

• informaciis gaazrebis, analizis, ganzogadebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>skvnis gamotanis unari;<br />

• <strong>da</strong>moukidebeli, kritikuli azrovnebis unari;<br />

• weriTi metyvelebis unari Tanamedrove saliteraturo enis normebis <strong>da</strong>cviT.<br />

4

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!